HΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ∑

2Ο17ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

ΑΡΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ, ΚΑΣΤΕΛΛΙΟΥΚΑΙ ΒΙΑΝΝΟΥ

Ἡ Α.Θ. Παναγιότης, ὁ Οἰκουμενικός ΠατριάρχηςΚύριος Κύριος ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ,

λειτουργῶν στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό Ἁγίου Μηνᾶ Ἡρακλείου ( Ἰούνιος 2016).

Τ Ο H Μ Ε Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Ο ΝΤ Ο Υ Σ Ω Τ Η Ρ Ι Ο Υ

Ε Τ Ο Υ Σ

2Ο17

A φ Ι Ε Ρ Ω Ν Ε Τ Α Ι Ε ΙΣ Τ Η Ν Α ΓΙ Α Ν

ΚΑ Ι Μ Ε Γ ΑΛ Η Ν Σ ΥΝ ΟΔ Ο ΝΤ Η Σ Ο Ρ Θ Ο Δ Ο ΞΟ Υ

Ε ΚΚ ΛΗ Σ Ι Α Σ(ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)

Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ἀρκαλοχωρίου,Καστελλίου καί Βιάννου κ.κ. Ἀνδρέας.

ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΚΛΗΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΟ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

ΑΡΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ, ΚΑΣΤΕΛΛΙΟΥ ΚΑΙ ΒΙΑΝΝΟΥ

ΕΥΧΟΜΕΘΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΕΟ ΕΤΟΣ

2Ο17ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΤΗ ΧΑΡΗ

ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΛΟΓΙΑΤΟΥ ΕΝ ΤΡΙΑΔΙ ΖΩΝΤΟΣ ΘΕΟΥ

ΚΑΙ ΝΑ ΠΟΡΕΥΘΟΥΜΕ ΔΙ\ ΕΥΧΩΝ

ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΗΜΩΝ ΜΕ ΑΓΑΠΗ, ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ

† Ο ΑΡΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ, ΚΑΣΤΕΛΛΙΟΥ ΚΑΙ ΒΙΑΝΝΟΥ

ΑΝΔΡΕΑΣ

6 7

Τό ἡμερολόγιο τοῦ 2017 τό ἀφιερώνομεἀξιοχρέως καί ὀφειλετικῶς στήν Ἁγία καίΜεγάλη Σύνοδο, ἡ ὁποία τήν χρονιά πούπaέρασε συνῆλθε στήν Κρήτη.

Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος ἀποτελεῖὁρόσημο ἱστορικό στή Μία, Ἁγία, Καθολικήκαί Ἀποστολική Ἐκκλησία, μέ ἁγιοπνευμα-τική ἐμπειρία. Ἔκφραση τοῦ βιώματος καίτῆς πνευματικῆς κατάστασης τοῦ ὅλου Σώ-ματος τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ ἐπί γῆς καί ἐνοὐρανοῖς. Σ’ ἕνα κόσμο πού «στένων βοᾶ»,μέ πολλαπλά ἀδιέξοδα, ὑπαρξιακά καί κοι-νωνικά, μέ τήν ἀναζήτηση τοῦ ἐπιούσιουἄρτου, ἡ Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστο-λική Ἐκκλησία μακράν ἀπό ἰδεολογικές, πο-λιτικές καί ἐθνοφυλετικές ἰδιοτέλειες ἤ πο-λιτειοκρατικές ἠγεμονικές σκοπιμότητες,συνῆλθε στήν Κρήτη.

Στήν πρόσκληση τοῦ Οἰκουμενικοῦ μαςΠατριάρχου Κυρίου Κυρίου ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙ -

ΟΥ ἀνταποκρίθηκαν οἱ Προκαθήμενοι τῆςὈρθοδοξίας καί προσῆλθαν στήν Κρήτη, χω-ρίς διάθεση φιλοπρωτίας ἤ προσπάθειας ἐπι-βολῆς τῶν ἀπόψεων τοῦ ἑνός ἔναντι τοῦἄλλου. Ὁριοθέτησαν καί σκιαγράφησαν τόπλαίσιο τῆς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι διεξαγωγῆς τῶνσυζητήσεων μέ βάση τά συναποφασισθέντα.

Ἡ ἀνάγνωση, μετά ἀπό πρόταση τοῦ Μη-τροπολίτη Μαυροβουνίου Ἀμφιλοχίου πρόςτόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη, τοῦ περί φι-λοπρωτίας κατά Μᾶρκον (ι΄, 35-45) καινο-διαθηκικοῦ ἀναγνώσματος, ὁριοθέτησε τόπλαίσιο τῆς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι διεξαγωγῆςτῆς Συνόδου. Εἶχε προηγηθεῖ στόν ἍγιοΜηνᾶ ἡ Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς, ὅπου ὁΠαναγιώτατος ἐνώπιον τῶν Προκαθημένωντόνισε: «Ἡμεῖς εἰς τήν Ἀνατολήν δέν ἔχομενΠάπα. Ἡ ἑνότης μας πηγάζει καί ὁλοκλη-ροῦται ἀπό τήν κοινήν πίστιν μας».

Συναθροίσθηκαν οἱ Προκαθήμενοι, μετάτῶν συνοδειῶν τους, μέ ἀγάπη καί φιλαδελ-φία πολλή. Μέ προσευχητική προσκαρτέ-ρηση γιά τούς ἀδελφούς, τούς ἑστῶτας μα-κράν τοῦ ὑπερῴου τοῦ Παρακλήτου. Στήν

ὅπως παραστοῦν, ἡ ἀποδοχή καί ἡ ἐφαρμογήτῶν Ἀποφάσεων τῆς Συνόδου, ὡς καί ἡ μετα-λαμπάδευσις καί ἡ καλλιέργεια τοῦ πνεύματοςἑνότητος εἰς τό εὐσεβές Ὀρθόδοξον ποίμνιονἁπανταχοῦ τῆς Οἰκουμένης.»1

Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Κρήτηςἀνήκει πλέον στό ἱστορικό γίγνεσθαι καίστήν κρίση τῆς Μίας, Ἁγίας, Καθολικῆς καίἈποστολικῆς Ἐκκλησίας. Ἐμεῖς, οἱ Ὀρθόδο-ξοι χριστιανοί, καλούμεθα νά προσλάβομετά μηνύματα, τίς ἀγωνίες, τίς προσδοκίεςκαί τούς ὁραματισμούς Της, γιά τόν ἐνΧριστῷ νέο κόσμο. Νά προσευχόμεθα, νάνηστεύουμε καί νά ἐκτείνουμε χεῖρας ἱκε-σίας πρός τόν Τριαδικό Θεό, γιά τήν ἑνό-τητα, τήν καταλλαγή καί τήν εἰρήνη τοῦ κό-σμου καί τῆς Ἐκκλησίας.

Μέ αὐτές τίς σκέψεις εὐχόμεθα τό νέοἔτος 2017 νά ἔχει γιά τούς ἀδελφούς καί τίςἀδελφές ὅλα τά ἀγαθά, τίς χάρες καί τίς χα-ρές τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Κλῆρος καί λαόςνά πορευθοῦμε στή νέα χρονιά, μέ τίς δυ-σκολίες ἐξασφάλισης καί τοῦ ἐπιούσιουἄρτου γιά πολλούς ἀδελφούς μας, μέ χρι-

9

Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο ἐκφράστηκε ἡἀταλάντευτη βούληση ὅλων, νά διαφυλαχ-θεῖ ὡς ἱερά παρακαταθήκη ἡ ἑνότητα τοῦὈρθόδοξου κόσμου. Τῆς Μίας, Ἁγίας, Κα-θολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας.

Τό ἁγιοπνευματικό μήνυμα τῆς Συνόδουγιά τήν ἑνότητα, γιά τήν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματικαταλλαγή καί εἰρήνη στόν σύγχρονο κό-σμο, εὐαρέστησε τήν ἐπίγεια καί τήν οὐρά-νια Ἐκκλησία. Οἱ κραυγές μισαλλοδοξίας,τοῦ δῆθεν ὀρθόδοξου ζηλωτισμοῦ, ἀπέχουντά μάλα ἀπό τήν ἁγιοπνευματική ἀποκά-λυψη τῆς Παλαμικῆς ἐμπειρίας τοῦ ἀκτί-στου φωτός, ἡ ὁποία ἀναμφιβόλως τυγχάνειἡ ταυτότητα τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας.Καρποί ὅμως τῶν Παλαμικῶν πνευματικῶνἀγώνων, στήν πορεία ἀπό τήν κάθαρσηπρός τόν φωτισμό καί τή θέωση, εἶναι ἡἀπροϋπόθετη ἀγάπη, ἡ εἰρήνη καί ἡ καταλ-λαγή στήν ἀνθρώπινη ὑπόσταση.

«Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος ἀνέδειξε τήνσυνοδικήν ταυτότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλη-σίας καί εἶναι χρέος πάντων ἡμῶν, τόσον τῶνσυμμετασχόντων, ὅσον καί τῶν κωλυθέντων

8

11

στιανική ἀλληλεγγύη καί φιλοπτωχία, ἡὁποία ἀναπαύει καί εὐαρεστεῖ Θεόν καίἀνθρώπους.

Στό πλήρωμα τῆς Μητροπόλεώς μας,στούς ἐγγύς καί τούς μακράν, εὔχομαι καλήχρονιά, μέ ἀγάπη, εἰρήνη, κοινωνική ἀλλη-λεγγύη καί συνοχή.

Διάπυρος πρός Κύριον εὐχέτης πάντων Ὑμῶν

Ὁ Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου

Ἀνδρέας

10

1 Ἀπόσπασμα ἀπό τό Μήνυμα τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκου-μενικοῦ μας Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ἐπί τῇ25ετίᾳ τῆς ἐκλογῆς Αὐτοῦ στόν Πατριαρχικό Θρόνο.

Ἡ σύγκληση τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου

στήν Κρήτη(17-26 Ἰουνίου 2016)

1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑΤό ἔτος 2016 θά καταγραφεῖ στήν ἐκκλησια-στική ἱστορία ὡς λαμπρή χρονιά τῆς Ὀρθο-δόξου Ἐκκλησίας, καθώς ἔλαβε χώρα, κατάτήν ἑβδομάδα τῆς Πεντηκοστῆς, ἡ Ἁγία καίΜεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίαςστό ἀποστολικό καί ἁγιοτόκο νησί τῆς Κρή-της, ὕστερα ἀπό ἐπίπονες καί ἐντατικές προ-σπάθειες δεκαετιῶν, μέ τή συμβολή ὅλων τῶνκατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, μέσῳτῆς συμμετοχῆς ἐπισκόπων καί ἀκαδημαϊκῶνθεολόγων στίς ποικίλες προπαρασκευαστικέςἐπιτροπές. Σαφῶς, τό Οἰκουμενικό Πατριαρ-χεῖο ὡς πρώτης εὐθύνης Πατριαρχεῖο, ἐπι-φορτισμένο μέ τό καθῆκον τῆς ποιμαντικῆςδιακονίας, τοῦ ἐγγυητῆ τῆς ἑνότητας καί τῆςπροστασίας τοῦ συνόλου τῶν Ὀρθοδόξων

Ἀντιοχείας, Ρωσίας, Γεωργίας καί Βουλγαρίαςτό καθένα γιά διαφορετικούς λόγους. Ἀξίζεινά ἐπισημανθεῖ στό σημεῖο αὐτό ὅτι ἡ ἀπό-φαση αὐτῶν τῶν τεσσάρων Πατριαρχείωνγιά τή μή συμμετοχή τους στήν Ἁγία καί Με-γάλη Σύνοδο πάρθηκε μέ τρόπο ἐλεύθερο,δηλαδή χωρίς πίεση, τήν τελευταία στιγμήκαί ἡ ὅποια εὐθύνη βαραίνει τή δική τους με-ριά καί ὄχι τό σύνολο τῆς Ὀρθοδοξίας, παράτίς φιλότιμες ἐνέργειες τῶν ὑπολοίπων Ὀρθο-δόξων Ἐκκλησιῶν καί προσωπικά τοῦ Οἰκου-μενικοῦ μας Πατριάρχη Κυρίου Κυρίου ΒΑΡ-ΘΟΛΟΜΑΙΟΥ νά τίς ἀναμένουν καί νάπροσπαθοῦν γιά τήν προσέλευσή τους μέχρικαί τήν ὕστατη ὥρα. Ὡστόσο, ἡ ἀπουσία τουςπροκάλεσε δικαιολογημένη πικρία καί θλίψηστούς συμμετέχοντες, καθώς σέ προσυνο-δικό ἐπίπεδο καί κατά τήν προπαρασκευα-στική φάση συμμετεῖχαν ὅλες οἱ ὈρθόδοξεςἘκκλησίες, ἐνῶ στό τέλος οἱ παραπάνω τέσ-σερις προαναφερθεῖσες Ἐκκλησίες ἀπεῖχαν.Οἱ ἐργασίες πραγματοποιήθηκαν ἐν ἉγίῳΠνεύματι, χάριτι καί συνάρσει Θείᾳ, καί συ-νοδεύτηκαν ἀπό τήν ἀβραμιαία φιλοξενία καί

13

Ἐκκλησιῶν, εἶχε συντονιστικό ρόλο, σεβό-μενο ὡστόσο τίς θέσεις καί τίς ἀπόψεις ὅλωντῶν ἄλλων Ὀρθοδόξων ἀντιπροσωπειῶν,μέσῳ τῆς λειτουργίας τῆς ὁμοφωνίας στήλήψη τῶν ἀποφάσεων.

Οἱ ἐργασίες τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνό-δου ἔλαβαν χώρα στήν Ὀρθόδοξη ἈκαδημίαΚρήτης στό Κολυμπάρι Χανίων ὑπό τήν προ-εδρία τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πα-τριάρχου Κυρίου Κυρίου ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥκαί μέ τή συμμετοχή δέκα ἐκ τῶν συνολικάδεκατεσσάρων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Συγ-κεκριμένα συμμετεῖχαν, ἐκπροσωπώντας τάποίμνιά τους, οἱ Μακ. Πατριάρχες Ἀλεξαν-δρείας Θεόδωρος, Ἱεροσολύμων Θεόφιλος,Σερβίας Εἰρηναῖος, Ρουμανίας Δανιήλ, κα-θώς ἐπίσης καί οἱ Μακ. Ἀρχιεπίσκοποι Κύ-πρου Χρυσόστομος, Ἀθηνῶν Ἱερώνυμος,Ἀλβανίας Ἀναστάσιος, Πολωνίας Σάββας καίΤσεχίας καί Σλοβακίας Ρατισλάβ. Κάθε ἀντι-προσωπεία εἶχε δικαίωμα μίας ψήφου καίμποροῦσε νά συγκροτεῖται μέχρι καί εἴκοσιτέσσερα μέλη, ἐνῶ δέν ἔλαβαν μέρος στίς τε-λικές ἐργασίες τῆς Συνόδου τά Πατριαρχεῖα

12

ἀγάπη τοῦ κρητικοῦ λαοῦ καί ἀπό τήν παν-ταχοῦ παρουσία καί διακονία τῆς τοπικῆςἘκκλησίας τῆς Κρήτης μέσῳ τῶν ποιμένωντης, ἰδιαιτέρως δέ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κρήτηςκαί Προέδρου τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδουτῆς Ἐκκλησίας Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου καί τῶνΜητροπολιτῶν Κισάμου καί Σελίνου κ. Ἀμφι-λοχίου καί Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου κ. Δα-μασκηνοῦ, στίς Ἐπαρχίες τῶν ὁποίων ἔλαβανμέρος οἱ Θείες Λειτουργίες καί οἱ Συνεδριά-σεις τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου.

* * *2. Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ

ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥΠρώτιστος σκοπός τῆς Πανορθοδόξου

αὐτῆς Συνόδου ἦταν νά καταδείξει ὅτι ἡὈρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μία, Ἁγία, Κα-θολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία ἑνωμένηστά μυστήρια, καί κυρίως στό μέγα μυστήριοτῆς Θείας Εὐχαριστίας, θεμελιωμένη στήνὈρθόδοξη πίστη καί συνηγμένη στό θεσμότῆς συνοδικότητας. Ἡ παροῦσα Ἁγία καί Με-γάλη Σύνοδος ἦταν ὅραμα καί συνάμα καρ-

15

Ἄφιξη

τῆς

ΑΘ

Π το

ῦ Ο

ἰκου

μενι

κοῦ

Πατ

ριάρ

χου

Κυρί

ου Κ

υρίο

υ Βα

ρθολ

ομαί

ου

στόν

διεθ

νῆ ἀ

ερολ

ιμέν

α Χα

νίων

.

λωση τῶν μελῶν στό αὐτό Σῶμα. Στό ἴδιοπνεῦμα καί πρός αὐτόν τόν σκοπό ἀκολού-θησαν πέντε Προσυνοδικές ΠανορθόδοξεςΔιασκέψεις 1976, 1982 καί 1986 κατά χρονο-λογική σειρά ὑπό τοῦ ἀοιδίμου ΟἰκουμενικοῦΠατριάρχου Δημητρίου καί στή συνέχεια τό2009 καί 2015 ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πα-τριάρχου Κυρίου Κυρίου ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ.

Αὐτή ἡ συνοδικότητα, γιά τήν ὁποία κάνειλόγο τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, δέν εἶναιἀποτέλεσμα μίας ἁπλῆς συναινετικῆς ὁμο-φωνίας, οὔτε μίας πλειοψηφικῆς συμφωνίας,οὔτε μίας ἁπλῆς συμφωνίας ἀπόψεων, ἀλλάκαρπός τῆς ἑνότητας πού ἔρχεται ἄνωθεν.Εἶναι καθ’ ὅλα πνευματική, ἐνσαρκωμένηστούς λόγους καί τίς λέξεις τοῦ ἱστορικοῦ σή-μερα. Οἱ ρίζες λοιπόν τῆς κοινῆς συνείδησηςτῶν Ὀρθοδόξων ἐντοπίζονται στό γεγονόςὅτι “ἐν ἑνί Πνεύματι ἡμεῖς πάντες εἰς ἕν Σῶμαἐβαπτίσθημεν”. Ἡ ἁμαρτία, αὐτήν ἀκριβῶςτήν ἑνότητα ἐπιδιώκει νά διασπάσει. Ἀπό τήνἄλλη μεριά ἡ συνοδικότητα προϋποθέτεικοινή ζωή, καί ἡ κοινή ζωή θεμελιώνεται στήνκοινή Ἁγία Τράπεζα. Ἡ κοινωνία μας λοιπόν

17

πός πολυετοῦς προετοιμασίας πολλῶν Προ-παρασκευαστικῶν Ἐπιτροπῶν καί Προσυνο-δικῶν Διασκέψεων. Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύ-νοδος ἀποτελεῖ ὡς γεγονός ἀπό μόνο τουμία τρανή ἀπόδειξη ὅτι στόν Ὀρθόδοξο χῶροἡ συνοδικότητα δέν ἀποτελεῖ ἐπανάληψημίας ἁπλῆς κανονικῆς πράξης τοῦ παρελθόν-τος, ἀλλά μέγα ἐκκλησιολογικό καί μυστη-ριακό γεγονός στό ὁποῖο θεμελιώνεται ἡ δογ-ματική ἀλήθεια. Ἡ συνοδικότητα εἶναι αὐτήπού διασφαλίζει τήν ἁγιότητα, τήν κανονι-κότητα, τήν καθολικότητα καί τήν ἀποστο-λικότητα τῆς Ἐκκλησίας. Ἔτσι, παρά τίς ἱστο-ρικές δυσκολίες καί τούς ἐξωτερικούςκινδύνους, ὁ θεσμός τῆς συνοδικότητας ποτέδέν ἔπαυσε νά λειτουργεῖ σέ ἐπίπεδο πανορ-θόδοξο. Χάρη στίς προσπάθειες τοῦ ἀοιδί-μου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρα, ὁὁποῖος συνεκάλεσε στή Ρόδο τίς Πανορθό-δοξες Διασκέψεις τῶν ἐτῶν 1961, 1963, 1964καί στή Γενεύη τό 1968, πραγματοποιήθηκεμία ἀνακαίνιση τοῦ θεσμοῦ καί τοῦ στόχουτῆς σύγκλησης τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συ-νόδου, καθώς ἐπίσης καί μία ἐπανασπονδύ-

16

μέ τόν Χριστό εἶναι ἐκεῖνο τό συνδετικό στοι-χεῖο πού μᾶς ἑλκύει, μᾶς συγκεντρώνει καίμᾶς ρυθμίζει, “ἡ γάρ πέτρα ἦν ὁ Χριστός” καίὄχι κάποια ἄλλη μορφή συμφωνίας μεταξύπροσώπων. Ἡ συνοδικότητα λοιπόν ἀποτελεῖοὐσιαστικά τήν προετοιμασία τῆς εὐχαρι-στιακῆς κοινωνίας καί ἀποσκοπεῖ στήν ἐν τῇεὐχαριστίᾳ καί διά τῆς εὐχαριστίας κοινωνίατῶν μελῶν τοῦ Σώματος.

Συνεπῶς, ἡ συνοδικότητα εἶναι ἀναπό-σπαστο κομμάτι τῆς ἐκκλησιαστικῆς καθολι-κότητας, ἄρα καί τῆς ἑνότητας. Μάλιστα θάλέγαμε ὅτι εἶναι κατ’ οὐσίαν ὁ τρόπος πούδιασφαλίζει καί ἐπιτυγχάνει τήν ἐπιδιωκό-μενη ἐκκλησιαστική ἑνότητα. Κατά τό πα-ρελθόν ὅλες οἱ Σύνοδοι εἶχαν ὡς σκοπό τήνδιατήρηση τῆς ἑνότητας, ἡ ὁποία ἀπειλεῖτο ἤἀπό κάποια αἱρετική διδασκαλία καί πρα-κτική, ἤ ἀπό κάποια ἐσωτερική σχισματικήἀναταραχή. “Χρείας ἐπειγούσης καί ἀφορμῆςἠτιολογημένης”, καταγράφεται στά πρακτικάτῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων ὡς αἰτία σύγ-κλησης αὐτῶν. Ἡ αἵρεση πάντοτε ἀποτελοῦσεεὔλογον αἰτία σύγκλησης τοπικῆς συνόδου

19

Χαιρ

ετισ

μός τ

ῆς Α

ΘΠ

τοῦ

Οἰκ

ουμε

νικο

ῦ Π

ατρι

άρχο

υ Κυ

ρίου

Κυρ

ίου

Βαρθ

ολομ

αίου

κα

τά τ

ήν ὑ

ποδο

χή σ

τόν

Ἱερό

Καθ

εδρι

κό Ν

αό το

ῦ Ἁγ

ίου

Τίτο

υ Ἡ

ρακλ

είου.

σθηκαν σέ πανορθόδοξο ἐπίπεδο πρό τῆς συγ-κλήσεως αὐτῆς καί τά ὁποῖα χρήζουν ἄμεσηςδιευθέτησης. Αὐτά εἶναι: α) ἡ ἀποστολή τῆςὈρθοδόξου Ἐκκλησίας στόν σύγχρονο κόσμο,β) τό μυστήριο τοῦ γάμου καί τά κωλύματααὐτοῦ, γ) τό αὐτόνομο καί ὁ τρόπος ἀνακη-ρύξεως αὐτοῦ, δ) ἡ σπουδαιότητα τῆς νη στεί -ας καί ἡ τήρηση αὐτῆς σήμερα, ε) οἱ σχέσειςτῆς Ὀρθοδοξίας πρός τόν ὑπόλοιπο Χριστια-νικό κόσμο, στ) ἡ Ὀρθόδοξη Διασπορά.

Τό δεύτερο στοιχεῖο, τό ὁποῖο ἡ παροῦσαΣύνοδος ἀντιμετώπισε, ἦταν ἡ καταπολέ-μηση τῆς αἴσθησης τῆς ἐκκλησιαστικῆςαὐτάρκειας πού ἀναπτύσσουν ὁρισμένεςκατά τόπους Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, δημι-ουργώντας κατ’ αὐτόν τόν τρόπο τάσεις ἐσω-στρέφειας καί αὐτοκεφαλισμοῦ, προωθών-τας ἡ καθεμία Ἐκκλησία ξεχωριστά ἴδιασυμφέροντα καί ἐπιδιώξεις καί δίδοντας τήνλανθασμένη εἰκόνα ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλη-σία στό σύνολό της ἀποτελεῖ μία συνομο-σπονδία τοπικῶν Ἐκκλησιῶν. Σ’ αὐτό συνέ-βαλε ὁ κατακερματισμός τῶν αὐτοκρατοριῶνκαί ἡ ἵδρυση τῶν ἐθνικῶν κρατῶν, οἱ ποικίλες

21

μέ σκοπό τήν ἄμεση καταπολέμηση αὐτῆς,προκειμένου νά μήν ἐπεκταθεῖ καί στίς ἄλλες,ὅμορες, τοπικές Ἐκκλησίες. Ἐνῶ ἡ φράση “κα-τεπείγουσαν χρείαν” σημαίνει ὅτι τό ὑπό ἐξέ-ταση ζήτημα ἔχει δημιουργήσει κάποιο εὐρύκαί ἐκτενές πρόβλημα στίς ἐκκλησιαστικέςσχέσεις. Ἔτσι, ἡ Σύνοδος ἀποσκοπεῖ εἴτε στήδιαλεύκανση θεολογικῶν ὅρων, εἴτε στήνἄρση παρεξηγήσεων μεταξύ κεχωρισμένωνἘκκλησιῶν, κατά τήν ρήση τοῦ Μ. Βασιλείου:“Ἐπαναγαγεῖν πρός ἕνωσιν τάς Ἐκκλησίας τάςπολυμερῶς καί πολυτρόπως ἀπ’ ἀλλήλων δια-τμηθείσας”. Συμπερασματικά, ὅπως ἡ διά-σταση τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι οἰκουμενική,ὅπως ὁ χαρακτῆρας τῆς Θείας Εὐχαριστίαςεἶναι οἰκουμενικός, ἔτσι καί ὁ συνοδικός τηςλόγος καλεῖται νά εἶναι οἰκουμενικός.

Πέρα ὅμως ἀπό τήν φανέρωση καί θεμε-λίωση τῆς συνοδικότητας στό σύγχρονοἐκκλησιαστικό περιβάλλον ἡ Ἁγία καί Με-γάλη Σύνοδος εἶχε ὡς ἀποστολή τήν δια-πραγμάτευση καί τήν καθοδήγηση τῶν ἀνάτήν οἰκουμένη Ὀρθοδόξων, θεσπίζοντας ἐπίἕξι θεμάτων, αὐτά δηλαδή τά ὁποῖα καθορί-

20

ἐπαναστατικές τάσεις καί ἀνεξαρτησίες τοῦ18ου αἰῶνα, πού χρησιμοποίησαν κακῶς τήνἐθνική συνείδηση καί τήν ἐθνική ἀντιζηλία,καταστρέφοντας τήν οἰκουμενικότητα καίτήν ὑπερεθνικότητα τῆς Ἐκκλησίας. Συνεπῶςὁ ἐθνισμός, μαζί μέ τόν φυλετισμό καί τόἐκκλησιαστικό φαινόμενο τῆς Διασπορᾶς,(δηλαδή τῆς μετανάστευσης πολλῶν Ὀρθο-δόξων στή Δύση γιά πολιτικούς καί βιοπορι-στικούς κυρίως λόγους), ὁδήγησαν στή γέ-νεση μίας ἀντι-κανονικῆς ἐκκλησιαστικῆςκατάστασης, ὅπου ἔχουμε τήν ὕπαρξη περισ-σοτέρων τοῦ ἑνός ἐπισκόπου, διαφορετικοῦἔθνους, στήν ἴδια πόλη ἤ περιοχή.

Τό τρίτο θεολογικό ζήτημα, πού ἡ παροῦσαἉγία καί Μεγάλη Σύνοδος ἀντιμετώπισε ἦταντό θέμα τῆς ἀποκατάστασης τῆς ἑνότηταςτῶν Χριστιανῶν μέσῳ τῆς λεγόμενης Οἰκου-μενικῆς Κίνησης, ἑνός παγχριστιανικοῦ κι-νήματος πού γεννήθηκε κατά τόν παρελ-θόντα αἰῶνα καί στούς κόλπους τοῦ ὁποίουοἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες συμμετεῖχαν ἐξἀρχῆς τῆς συστάσεως τοῦ Παγκοσμίου Συμ-βουλίου Ἐκκλησιῶν τό 1948. Σέ σχέση μέ τό

23

Ὁ Δ

ήμαρ

χος Ἡ

ρακλ

είου

καλω

σορί

ζει τ

όν Ο

ἰκου

μενι

κό Π

ατρι

άρχη

καί

τούς

Προ

καθη

-μέ

νους

τῶν

λοιπ

ῶν Ὀ

ρθοδ

όξων

Αὐτ

οκεφ

άλων

Ἐκκ

λησι

ῶν.

στούς ὅρους πίστεως τῶν ἑπτὰ ΟἰκουμενικῶνΣυνόδων. Αὐτό τό πράγμα οὔτε ἁπλό εἶναι,ἀλλά οὔτε καί αὐτονόητο, καθώς κάθε φοράοἱ ἐκκλησιαστικές δυνάμεις καλοῦνται νά ξε-περάσουν τίς δαιμονικές ἐπιρροές, οἱ ὁποῖεςἐπιδιώκουν νά δείξουν μέ τρόπο ἐγωιστικόκαί ἀλαζονικό τήν ὑπεροχή τοῦ ἑνός ἀδελφοῦἔναντι τοῦ ἄλλου, ἤ μέ ἄλλα λόγια τῆς μίαςἘκκλησίας ἔναντι τῆς ἄλλης.

* * *3. ΤΑ ΚΟΙΝΩΣ ΣΥΜΦΩΝΗΘΕΝΤΑ

ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ

Θά ἀναφερθοῦμε συμπεριληπτικά στά ἕξικοινῶς καί ὁμοφώνως ἀποδεκτά κείμενα τῆςἉγίας καί Μεγάλης Συνόδου, ἡ διαπραγμά-τευση τῶν ὁποίων φανέρωσε πέρα ἀπό τήνλαμπρή προσωπικότητα τοῦ ΟἰκουμενικοῦΠατριάρχου Κυρίου Κυρίου ΒΑΡΘΟΛΟ-ΜΑΙΟΥ, ὡς Προέδρου τῆς Συνόδου, τήν ἱκα-νότητά του νά διαπραγματεύεται ἀκούρα-στα, τίς εὐρύτερες θεολογικές γνώσεις του ἐπίτῶν θεμάτων καί τό πρᾶον τοῦ χαρακτῆρα

25

θέμα αὐτό διευκρινίστηκε γιά πολλοστήφορά μέ τρόπο ἀπέριττο καί ὀρθό ὅτι: «ἩὈρθόδοξος Ἐκκλησία, πιστή εἰς τήν ὁμόφωνονἀποστολικήν παράδοσιν καί μυστηριακήνἐμπειρίαν, ἀποτελεῖ τήν αὐθεντικήν συνέχειαντῆς Μίας, Ἁγίας, Καθολικῆς καί ἈποστολικῆςἘκκλησίας, ὡς αὕτη ὁμολογεῖται εἰς τό Σύμ-βολον τῆς Πίστεως καί βεβαιοῦται διά τῆς δι-δασκαλίας τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας». Συ-νεπῶς, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν ἔχεικάποια ἀπορία, οὔτε ἀγνωσία σχετικά μέ τόποιά εἶναι, οὔτε ποιά εἶναι ἡ θέση της στήσύγχρονη οἰκουμενική Χριστιανική πραγμα-τικότητα. Ἡ βαθιά ἐκκλησιαστική αὐτοσυ-νειδησία τῶν Ὀρθοδόξων εἶναι ὅτι ἀποτε-λοῦν τόν φορέα καί τόν μάρτυρα τῆς Μίας,Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλη-σίας, πιστεύοντας συνάμα ὅτι στό πλαίσιοτῆς συμμετοχῆς τους στήν οἰκουμενική κί-νηση, καλοῦνται νά διαδραματίσουν καίριοκαί ὑπεύθυνο ρόλο πρός τόν ἀπώτερο σκοπότῶν θεολογικῶν διαλόγων, πού δέν εἶναιἄλλος, παρά ἡ ἑνότητα ὅλων στήν πίστη τοῦΤριαδικοῦ Θεοῦ, ὅπως αὐτή ἀποτυπώνεται

24

του, παρά τίς δυσκολίες πού πάντα σέ ἕναζωντανό διάλογο προκύπτουν. Ἐπίσης θεω-ρεῖται, ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ, ὅτι καίριας σημα-σίας ἦταν ἡ συμβολή ὅλων τῶν ἀντιπροσω-πειῶν καί τῶν δέκα Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν,πράγμα πού θεμελιώνει τόν πλοῦτο, τήν ποι-κιλία, τήν οἰκουμενικότητα καί τήν ἀλληλο-συμπληρωματικότητα πού μποροῦν τά μέληνά συνεισφέρουν στό Σῶμα τῆς ὈρθοδόξουἘκκλησίας. Καί τό λέγουμε αὐτό, διότι στίςἐργασίες τῆς Συνόδου συμμετεῖχαν ἐνεργάἐπίσκοποι καί ἀκαδημαϊκοί θεολόγοι ἀπόὅλες τίς ἠπείρους τοῦ πλανήτη κομίζοντας ὁκαθένας, μέσα ἀπό τόν λόγο του καί τίς προ-τάσεις του, τήν πολιτιστική του ἰδιαιτερό-τητα καί τόν προβληματισμό του.

3.1. Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟΝ ΚΟΣΜΟΝ

Στό ἐν λόγῳ ἐκτενές κείμενο οἱ ἀποστολέςτῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶνἀνέλυσαν βασικές καί θεμελιώδεις εὐαγγε-λικές ἀξίες, τίς ὁποῖες ὅμως παρουσίασαν

27

Ἔμπρ

οσθε

ν το

ῦ Ἱε

ροῦ

Καθε

δρικ

οῦ Ν

αοῦ

Ἁγίο

υ Τί

του

Ἡρα

κλείο

υ.

θερία χωρίς αἴσθηση τῆς εὐθύνης, ὁδηγεῖσταδιακά στήν κατάργηση τῆς ἴδιας τῆς ἐλευ-θερίας. Στό ἴδιο εὐρύτερο πλαίσιο ἀναλύον-ται οἱ ἔννοιες τῆς εἰρήνης, τῆς δικαιοσύνηςκαί τῆς ἀποτροπῆς τοῦ πολέμου ὡς δομικάστοιχεῖα στήν ἐπικράτηση τῆς εὐαγγελικῆςἀγάπης. Ἀποτελεῖ καθῆκον λοιπόν τῆς Ὀρθο-δόξου Ἐκκλησίας νά διακονεῖ τόν ἄνθρωποκαί νά ὑπηρετεῖ ἀξίες ὅπως εἶναι ἡ ἀδελφο-σύνη, ἡ ἐλευθερία καί ἡ εἰρήνη, καταδικά-ζοντας κάθε μορφή διάκρισης, ἀποκλεισμοῦ,καταπίεσης καί ἀδικίας πού γίνεται εἰς βάροςτοῦ πλησίον. Σύγχρονη ἀποστολή τῆς Ὀρθο-δόξου Ἐκκλησίας εἶναι νά μεριμνᾶ ἐμπρά-κτως στούς πεινώντας, στούς φυλακισμένους,στά ὀρφανά, στούς ἀναπήρους, στούς ἀσθε-νεῖς καί στούς γενικά πάσχοντες ἀνθρώπους,πιστεύοντας βαθειά ὅτι ἡ ὁποιαδήποτε βοή-θεια πού προσφέρεται στόν ἄνθρωπο εἶναιοὐσιαστικά διακονία πρός τόν ἴδιο τόν Κύριο,κατά τό εὐαγγελικό χωρίο: «Ἐφ’ ὅσον ἐποι-ήσατε ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλα-χίστων, ἐμοί ἐποιήσατε» (Ματθ. κε΄, 40).

29

μέσα στό σύγχρονο ἱστορικοπολιτικό καί κοι-νωνικό πλαίσιο πού βιώνουμε ὡς ἀνθρωπό-τητα. Ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ὡςδημιούργημα θεϊκό καί κατ’ εἰκόνα, πού ἔχειὡς σκοπό τελικό τό καθ’ ὁμοίωσιν, ἀποτελεῖμία ἔννοια ριζική στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.Σ’ αὐτό ἐντοπίζεται καί ἡ αἰτία τῆς ἐνανθρω-πήσεως τοῦ Ἄσαρκου Λόγου, ὁ ὁποῖος ἀνα-καίνισε τόν Ἀδάμ καί μαζί ὅλο τό ἀνθρώπινογένος. Στή βάση αὐτή στηρίζεται ἡ διαχρι-στιανική συνεργασία, μέ ἀπώτερο σκοπό τήνπροάσπιση τῆς εἰρήνης, τόν ἀμοιβαῖο σεβα-σμό καί τήν ἁρμονική συνύπαρξη διαφορε-τικῶν λαῶν καί θρησκειῶν, χωρίς κάτι τέτοιονά ὁδηγεῖ σέ ὁποιοδήποτε συγκρητισμό. Ἡἄνιση κατανομή τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν, ἡ ἀνε-ξέλεγκτη γενετική βιοτεχνολογία καί βιοϊα-τρική, οἱ βίαιες μετακινήσεις πληθυσμῶν, τόπροσφυγικό χάος, ὁ περιορισμός στήν ἐλεύ-θερη ἄσκηση τῆς θρησκευτικῆς λατρείας, οἱπόλεμοι καί οἱ συγκρούσεις κάθε μορφῆς, ἡκοινωνική ἀνισότητα εἶναι μερικά ἀπό τάστοιχεῖα ἐκεῖνα πού ἀπειλοῦν τό ἀγαθό τῆςεἰρήνης. Ὅλα αὐτά ἀποδεικνύουν ὅτι ἡ ἐλευ-

28

3.2. ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΚΩΛΥΜΑΤΑ ΑΥΤΟΥ

Στό κείμενο αὐτό οἱ συνοδικοί Πατέρεςἀνέλυσαν τόν θεσμό τῆς οἰκογένειας, τήνἱερότητα τοῦ γάμου, τήν ἱερολογία τοῦ μυ-στηρίου, καθώς τό θεμέλιο τῆς ἑνότητας τοῦζεύγους εἶναι ἡ πίστη στόν Ἰησοῦ Χριστό καίἡ εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὡς δωρεάκαί καρπός τῆς συζυγικῆς ἀγάπης, ἡ ὁποίαἀντανακλᾶ τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ γιά τήνἘκκλησία. Ὁ γάμος δέν ἀποτελεῖ μία συμβα-τική κοινωνική σχέση, ἀλλά μία δημιουργικήπνευματική δύναμη, πού βεβαιώνει τήν προ-στασία καί τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν τῆς οἰκο-γένειας. Τό κέντρο τῆς οἰκογένειας εἶναι ὁγάμος, καί ἡ οἰκογένεια δικαιώνει τόν γάμο.

Ἡ τυπολογία τοῦ γάμου λοιπόν εἶναι Χρι-στολογική, καί γι’ αὐτό τό λόγο ἡ ἐν Χριστῷἕνωση τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναῖκας εἶναι ἡεἰκόνα μίας μικρῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι αὐτο-νόητο ὅτι οὔτε ὁ πολιτικός γάμος, ἀλλά οὔτεκαί τό σύμφωνο συμβίωσης τοῦ αὐτοῦ ἤ δια-φορετικοῦ φύλου μποροῦν νά γίνουν ἀποδε-κτά ἀπό τήν Ἐκκλησία. Ἀποτελοῦν ἁπλές

31

Στήν

Πατ

ριαρ

χική

καί

Στα

υροπ

ηγια

κή Ἱε

ρά Μ

ονή

Παν

αγία

ς Ὁδη

γήτρ

ιας Γ

ωνιᾶ

ς.

πλειοψηφία καί μέ μικρές τροποποιήσειςἐγκρίθηκαν αὐτά πού παραπέμφθηκαν ἀπότήν Ε΄ Προσυνοδική Πανορθόδοξη Διάσκε -ψη. Γενικά, ἰσχύει ὅτι ὁ θεσμός τοῦ αὐτονόμουἐκφράζει τήν κατά κανονικό τρόπο μερικήἀνεξαρτησία ἑνός συγκεκριμένου ἐκκλησια-στικοῦ τμήματος ἀπό τήν ΑὐτοκέφαληἘκκλησία, ἀπό τήν ὁποία ζητᾶ τήν αὐτονομίατης καί στήν ὁποία κανονικῶς ἀναφέρεται.

Ἐπίσης, σημαντικό εἶναι τό γεγονός ὅτιστόν χῶρο τῆς Ὀρθόδοξης Διασπορᾶς δένἱδρύονται αὐτόνομες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες,παρά μονάχα μετά ἀπό Πανορθόδοξη συναί-νεση καί ἔγκριση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρ-χείου. Κάθε Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία δύναταινά παραχωρεῖ αὐτόνομο καθεστώς, μόνοἐντός τῶν γεωγραφικῶν καί κανονικῶν ὁρίωντῆς περιφέρειάς της. Ἔτσι, πρῶτα ἡ μεριά πούζητᾶ τήν αὐτονομία της ἀπευθύνεται μέ σχε-τικό αἴτημα πρός τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλη-σίας πού παραχωρεῖ τήν αὐτονομία, ἐξηγώνταςτούς λόγους τοῦ αἰτήματος. Στή συνέχεια ἡΑὐτοκέφαλη Ἐκκλησία ἀξιολογεῖ τό ὅλο πλαί-σιο τοῦ αἰτήματος καί ἀποφασίζει ἀρνητικά ἤ

33

πράξεις ἐπικυρωμένες ἀπό τήν πολιτεία, ἀλλάστεροῦνται τήν εὐλογία τῆς Ἐκκλησίας καίπρέπει αὐτά τά μέλη νά ἀντιμετωπίζονται μέποιμαντική εὐθύνη καί διάκριση.

Σχετικά μέ τά κωλύματα τοῦ γάμου αὐτάἐντοπίζονται στήν ἐξ αἵματος, ἐξ ἀγχιστείας, ἐξυἱοθεσίας καί πνευματικῆς συγγένειας, γιά τάὁποῖα προβλέπονται αὐτά πού ὁρίζονται ἀπότούς ἱερούς κανόνες 53 καί 54 τῆς ΠενθέκτηςΟἰκουμενικῆς Συνόδου. Τέλος, περί τῶνμικτῶν γάμων, δηλαδή Ὀρθοδόξων μέ ἑτερο-δόξους Χριστιανούς, ὁ γάμος ἀπαγορεύεταικατά κανονική ἀκρίβεια, ὡστόσο ὑφίσταται ἡδυνατότητα ἐφαρμογῆς τῆς ἐκκλη σιαστικῆςοἰκονομίας, ἀνάλογα μέ τίς ἀποφάσεις τῆςἹερᾶς Συνόδου καθεμίας ξεχωριστά Αὐτοκε-φάλου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἔχοντας ὡςἀπώτερο σκοπό τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.

3.3. ΤΟ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΑΚΗΡΥΞΕΩΣ ΑΥΤΟΥ

Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος ἀσχολήθηκεμέ τό ζήτημα τῆς ἐκκλησιαστικῆς αὐτονομίαςκαί τοῦ τρόπου ἀνακηρύξεως αὐτῆς. Κατά

32

θετικά (στήν περίπτωση αὐτή ἐκδίδει σχετικόΤόμο) σύμφωνα μέ τά καθιερωμένα κριτήριατῆς ἐκκλησιαστικῆς παράδοσης. Μετά ἀνα-πτύσσεται μία σχετική ἐπίσημη ἀλληλογρα-φία, στήν ὁποία περιγράφεται ἡ ὅλη διαμορ-φωθεῖσα κατάσταση, μεταξύ τῆςΑὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας καί τῶν ὑπολοίπωνΑὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.

Τέλος, ἄν ἱδρυθεῖ Αὐτόνομη Ἐκκλησία, ὁπρῶτος αὐτῆς τῆς Ἐκκλησίας, χωρίς νά μνη-μονεύεται τό ὄνομά του στά δίπτυχα, μνημο-νεύει μόνο τό ὄνομα τοῦ Προκαθημένου τῆςΑὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας ἀπό τήν ὁποίαπροῆλθε, ἐνῶ τό Ἅγιο Μύρο τό παραλαμβά-νει ἀπό τήν Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία, ἡ ὁποίαμάλιστα ὅποτε κρίνεται ἀναγκαῖο, τήν ἐπι-κουρεῖ στά ποικίλα ζητήματα πού τυχόν ἀντι-μετωπίζει ἡ ἱδρυθεῖσα Αὐτόνομη Ἐκκλησία.

3.4. Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΗΣ ΣΗΜΕΡΑἩ νηστεία ἀποτελεῖ θεία ἐντολή, καθώς

ἀποτελεῖ πνευματικό ἀγώνισμα καί ἔκφραση

35

Ἡ Α

ΘΠ

ὁ Ο

ἰκου

μενι

κός Π

ατρι

άρχη

ς Κύρ

ιος Κ

ύριο

ς Βαρ

θολο

μαῖο

ς ὁμι

λῶν

κατά

τήν

τελ

ετή

ἔναρ

ξης τ

ῶν ἐρ

γασι

ῶν τ

ῆς Ἁ

γίας

καί

Μεγ

άλης

Συν

όδου

.

περιεχόμενο καί τήν περίοδο τῶν νηστειῶν. Τόγεγονός τό ὁποῖο εἶναι ἄρρηκτα συνδεδεμένομέ τήν νηστεία εἶναι ἡ λατρεία. Γι’ αὐτό καί ἡὀρθῶς νοούμενη νηστεία, συνδέεται μέ τήνπροσευχή καί τήν μετάνοια. Νηστεία δέν ση-μαίνει ἀποχή ἀπό συγκεκριμένες τροφές,ἀλλά σημαίνει ἀποχή ἀπό καθετί πού ἀπομα-κρύνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν Χριστό. Γι’ αὐτόκαί ἡ κορύφωση τῆς νηστείας, εἶναι ἡ στιγμήτῆς λατρευτικῆς ἕνωσης μεταξύ τοῦ πιστοῦκαί τοῦ Χριστοῦ, διά τῆς συμμετοχῆς τοῦἀνθρώπου στό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαρι-στίας. Παρατηροῦμε ἑπομένως στή νηστείαἕνα χαρακτῆρα Χριστοκεντρικό.

Ἡ Ἐκκλησία, ὅμως, ἐφαρμόζοντας τήν φι-λάνθρωπη οἰκονομία της καί προβλέπονταςτήν ἀσθένεια τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, δένἐπιζητᾶ τό ἀπόλυτο, χωρίς νά ἀτονεῖ τόν ἱερόθεσμό τῆς νηστείας. Δηλαδή ἐπαφίεται στούςπνευματικούς, ἡ ἐφαρμογή τοῦ πνεύματοςτῆς οἰκονομίας σέ ἐκείνους τούς ἀνθρώπουςπού γιά διάφορους λόγους δυσκολεύονταινά ἀκολουθήσουν τίς διατάξεις τῆς νηστείας(ἀρρώστια, στράτευση, οἰκονομικές καί ἐργα-

37

τοῦ ἀσκητικοῦ ἰδεώδους τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὁρόλος τῆς νηστείας στήν πνευματική πορείακαί στόν ἀγώνα τοῦ πιστοῦ ἀνθρώπου παίζειἰδιαίτερο καί σημαντικό ρόλο καί ἐντοπίζεταιἤδη ἀπό τήν ἐποχή τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, βε-βαιώνεται δέ καί στήν ἐποχή τῆς Καινῆς Δια-θήκης. «Ὅπλον ἀκαταμάχητον, Χάρις πολύ-φωτος, πνευματικῶν ἀγώνων ἀρχή, τροφήψυχῆς, πηγή φιλοσοφίας, μίμημα ἰσαγγέλουπολιτείας» εἶναι μερικές ἐκφράσεις τῆς ἐκκλη-σιαστικῆς Ὀρθόδοξης παράδοσης γιά τό πῶςἀντιλαμβάνεται τήν νηστεία. Κατά τήν πε-ρίοδο τῆς ἀποστολικῆς ἐποχῆς, ἡ Ἐκκλησίαὅρισε τήν Τετάρτη καί τήν Παρασκευή, καθώςκαί τήν περίοδο πρό τοῦ Πάσχα, ὡς περιόδουςνηστείας. Οἱ θεῖοι Πατέρες λοιπόν ὅρισαν ὁρι-σμένες τεταγμένες νηστεῖες, ὅπως εἶναι: ἡ Μ.Τεσσαρακοστή, Τετάρτη καί Παρασκευή, τῶνΧριστουγέννων, τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, τῆςΚοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, τῆς Ὑψώσεως τοῦΤιμίου Σταυροῦ, τῆς παραμονῆς τῶν Θεοφα-νείων καί τῆς Ἀποτομῆς τοῦ Τιμίου Προδρό-μου. Παρατηρεῖται λοιπόν μία ποικιλία ἀνα-φορικά μέ τόν ἀριθμό τῶν ἡμερῶν, τό

36

στήν παροῦσα φάση δέον εἶναι νά διατηρηθεῖὁ θεσμός τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων,ὅπως θεσμοθετήθηκε ἀπό τήν Δ΄ Προσυνο-δική Πανορθόδοξη Διάσκεψη στή Γενεύη(2009). Οἱ συνελεύσεις αὐτές συγκροτοῦνταιἀπό τούς Ὀρθοδόξους ἐπισκόπους, τῶνὁποίων οἱ Ἐκκλησίες βρίσκονται σέ κανονικήκοινωνία μέ ὅλες τίς ἁγιώτατες ὈρθόδοξεςἘκκλησίες, ἐνῶ παράλληλα ὁρίστηκε ὅτι πρό-εδρος τῶν κατά τόπους Ἐπισκοπικῶν Συνε-λεύσεων θά εἶναι ὁ ἐπίσκοπος πού ὑπάγεταιστήν Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως,ἐλλείψει δέ αὐτοῦ θά τηρεῖται ἡ τάξη πούὁρίζουν τά Δίπτυχα.

Ἔργο τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων εἶναιἡ φανέρωση μίας κοινῆς καί ἑνιαίας γραμμῆς,

39

σιακές συνθῆκες κ.ἄ.), διότι ὁ Θεός «οὐ θέλειτόν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ ὡς τό ἐπιστρέψαικαί ζῆν αὐτόν» (Ἰεζ. λγ΄, 11).

Τέλος, ὁρίστηκε ἀπό τούς Συνοδικούς Πα-τέρες ὅτι ὁ πιστός ὀφείλει νά τηρεῖ τίς ἱερέςνηστεῖες στό σύνολό τους, τήν πρό τῆς ΘείαςΕὐχαριστίας τριήμερη νηστεία καί τήν μετα-μεσονύκτια ἀσιτία, προκειμένου νά μπορεῖνά προσέρχεται τακτικά στό μυστήριο τῆςΘείας Εὐχαριστίας.

3.5. Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑἩ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος ἀσχολήθηκε

ἐπισταμένα καί μέ τό ζήτημα τῆς Διασπορᾶςκαί τῆς κανονικῆς ὀργάνωσης αὐτῆς. Κοινήθέση ὅλων τῶν ἀντιπροσωπειῶν ἦταν ὅτι

38

μένου τονίζεται ὅτι «ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησίαοὖσα ἡ Μία, Ἁγία, Καθολική καί ἈποστολικήἘκκλησία ἐν τῇ βαθείᾳ ἐκκλησιαστικῇ αὐτο-συνειδησίᾳ αὐτῆς πιστεύει ἀκραδάντως ὅτικατέχει κυρίαν θέσιν εἰς τήν ὑπόθεσιν τῆς προ-ωθήσεως τῆς Χριστιανικῆς ἑνότητος ἐντός τοῦσυγχρόνου κόσμου». Πάντοτε ἡ ὈρθόδοξοςἘκκλησία καλλιεργοῦσε τόν διάλογο μέαὐτούς πού βρίσκονταν εἴτε ἐγγύς, εἴτε μα-κράν αὐτῆς καί γι’ αὐτό τόν λόγο ἀπό τήνἀρχή τῆς ἱστορικῆς ἐμφανίσεως τῆς Οἰκου-μενικῆς Κινήσεως ἡ Ὀρθοδοξία συμμετεῖχεἐνεργά. Ἡ εὐθύνη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλη-σίας γιά τήν ἑνότητα πάντων γεννᾶται ἀπότήν ἀποστολική της διαδοχή καί ἀπό τήν Πα-τερική παράδοση πού κληρονόμησε.

Ὡς ἀποτέλεσμα λοιπόν τῆς παραπάνω θε-ωρήσεως συμμετέχουν ἐνεργά ὅλες οἱ Ὀρθό-δοξες Ἐκκλησίες, κατόπιν ἀποφάσεως τῶνΠανορθοδόξων Διασκέψεων, στούς σύγχρο-νους διμερεῖς καί πολυμερεῖς διαλόγους, ἐπίτῇ βάσει τῆς πίστεως τῶν ἑπτά ΟἰκουμενικῶνΣυνόδων καί τοῦ Συμβόλου Πίστεως Νικαίας– Κωνσταντινουπόλεως. Τό κυριότερο ὄργα -

41

θέσης καί στάσης τῶν Ὀρθοδόξων πού ζοῦνεστήν Διασπορά. Ἔτσι θά ὑπάρχει μία κοινήἐκπροσώπηση ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων καί μίακοινή ἀντιμετώπιση ὅλων τῶν ποιμαντικῶνπροβλημάτων. Οἱ ἀποφάσεις αὐτοῦ τοῦ ὀργά-νου θά λαμβάνονται καθ’ ὁμοφωνία τῶνἘκκλησιῶν, πού συμμετέχουν στή συγκεκρι-μένη Συνέλευση, ὁ δέ Πρόεδρος τῶν Ἐπι-σκοπικῶν Συνελεύσεων ἀναφέρεται στόνΟἰκουμενικό Πατριάρχη.

3.6. ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΟΙΠΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

Ἕνα ἀπό τά πιό δύσκολα θέματα, μέ τάὁποῖα ἀσχολήθηκαν ἐπισταμένα οἱ ἀντιπρο-σωπεῖες τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἦταντό ζήτημα τοῦ διαχριστιανικοῦ διαλόγου καίτῶν σχέσεων μέ τίς ἄλλες ΧριστιανικέςἘκκλησίες καί Ὁμολογίες, μέσα στό πλαίσιοτοῦ λεγόμενου Οἰκουμενικοῦ διαλόγου. Ἤδηἀπό τήν πρώτη παράγραφο τοῦ ἐν λόγῳ κει-

40

νο στήν ἱστορία τῆς Οἰκουμενικῆς Κίνησηςεἶναι τό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν(Π.Σ.Ε.), ἐνῶ σέ εὐρωπαϊκό ἐπίπεδο ἡ Διά-σκεψη τῶν Εὐρωπαϊκῶν Ἐκκλησιῶν. Ἡ συμ-μετοχή τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν γίνεταιπλήρως καί ἰσοτίμως μέ τά ἄλλα μέλη τοῦΣυμβουλίου, ὅσον ἀφορᾶ τήν μεθοδολογίακαί τήν διάθεση γιά τήν προώθηση τῆς εἰρη-νικῆς συνύπαρξης καί συνεργασίας στά με-γαλύτερα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, πούἀπασχολοῦν τήν σύγχρονη κοινωνία, χωρίςαὐτό νά σημαίνει ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησίαἀποδέχεται τήν ἰσότητα τῶν Ὁμολογιῶν ἤτήν ἐκκλησιαστική ἑνότητα, ὡς τινά διομο-λογιακή προσαρμογή. Ἀντιθέτως ἡ Ὀρθόδο-ξος Ἐκκλησία συμμετέχει ἐπί τῇ βάσει τῆςὈρθοδόξου ἐκκλησιολογίας καί τῶν κανο-νικῶν κριτηρίων διαμορφωμένων στήνἐκκλησιαστική της παράδοση. Ἡ συνεχής πα-ρουσία καί μαρτυρία τοῦ Ὀρθοδόξου λόγουστά διεθνῆ οἰκουμενικά φόρα εἶναι κάτι πα-ραπάνω ἀπό ἀναγκαία καί ἐπιβεβλημένη, ἐνῶπαράλληλα κρίνεται ἐπιβεβλημένη ἡ ἀπόρ-ριψη καί ἡ καταδίκη κάθε πράξης προσηλυτι-

43

τῶν ἕξι θεμάτων δέν καλύπτει οὔτε τίς ἀνάγ-κες τῆς μοντέρνας κοινωνίας, οὔτε τίς ἐπιθυ-μίες ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, οὔτετήν σύνολη, σύγχρονη, θρησκευτική πραγ-ματικότητα. Ὡστόσο, δέν θά μποροῦσε στήνπαροῦσα φάση νά γίνει διαφορετικά.

Ἔτσι, σύμφωνα μέ τό ἐπίσημο μήνυμα τῆςἉγίας καί Μεγάλης Συνόδου πού ἀπεστάληπρός κάθε ἄνθρωπο καλῆς θελήσεως, ἡ Ὀρθό-δοξος Ἐκκλησία τόνισε τά ἑξῆς στοιχεῖα:

- Τήν πίστη στόν ἐν Τριάδι Θεό καί στόεὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ,

- Τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, - Τόν συνοδικό τρόπο λειτουργίας τῆς

Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ὡς Σῶμα Χριστοῦ, καίὄχι ὡς συνομοσπονδία ἐκκλησιαστικῶν αὐτο-διοίκητων μερῶν,

- Τήν διατήρηση τῆς λειτουργίας τῶν Ἐπι-σκοπικῶν Συνελεύσεων στόν χῶρο τῆς Διασπορᾶς πού ἀπαρτίζονται ἀπό τούς κα-νονικούς ἐπισκόπους τῶν ΑὐτοκεφάλωνὈρθοδόξων Ἐκκλησιῶν,

- Τήν σημασία τῆς συμμετοχῆς τοῦ ἀνθρώ-που στό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας ὡς

45

σμοῦ, οὐνίας ἤ ὁμολογιακοῦ ἀνταγωνισμοῦ. Τέλος, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἔχει πλήρη

συνείδηση τῶν ὑπαρχουσῶν δυσκολιῶν τοῦοἰκουμενικοῦ διαλόγου, ὡστόσο ἀποδέχεταιτήν ἐπιστασία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τῇχάριτι τοῦ Κυρίου καί γι’ αὐτό τόν λόγο δέε-ται οἱ Χριστιανοί νά ἐργασθοῦν ἀπό κοινοῦ,ὥστε ἡ ἡμέρα πού θά γίνει «μία ποίμνη, εἷςποιμήν» νά εἶναι κοντά.

* * *4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος ἔλαβε χώρασέ μία περίοδο, ὅπου μοιάζει νά ὑπάρχειπρῶτον μία στασιμότητα στή διαπραγμά-τευση τῶν θεολογικῶν ζητημάτων σέ οἰκου-μενικό ἐπίπεδο. Μέχρι πρότινος παρατηρεῖτομία κωλυσιεργία καί ἀτολμία μεταξύ τῶνὈρθοδόξων, προκειμένου ν’ ἀντιμετωπίσουνσυλλογικά ὁρισμένα σύγχρονα θεολογικάθέματα π.χ. οἰκολογία, βιοηθική, διασπορά,αὐτόνομο, οἰκονομική καί κοινωνική κρίση,διαχριστιανικός καί διαθρησκειακός διάλογοςκ.ἄ. Εἶναι γεγονός ὅτι ὁ ἐν λόγῳ κατάλογος

44

βίωμα μίας διαρκοῦς Πεντηκοστῆς, συνεχί-ζοντας παράλληλα τήν παράδοση τῆς λεγό-μενης «λειτουργία μετά τήν λειτουργία»,ὥστε ὅλοι νά γίνονται μάρτυρες καί ἀπόστο-λοι τοῦ λόγου τοῦ Κυρίου,

- Τήν διεξαγωγή τῶν θεολογικῶν διαλόγωνμέ τίς ἑτερόδοξες Χριστιανικές Ἐκκλησίες, ὡςεὐκαιρία ἀλληλογνωριμίας καί μετάδοσης τῆςὈρθοδόξου πίστεως καί λειτουργικῆς ἐμπει-ρίας,

- Τήν ἀντιμετώπιση τοῦ φαινομένου τοῦθρησκευτικοῦ φονταμενταλισμοῦ μέσα ἀπότήν προώθηση τοῦ νηφάλιου διαθρησκειακοῦδιαλόγου,

- Τόν γάμο ὡς ἀποκορύφωμα τῆς ἀγαπη-τικῆς σχέσης μεταξύ τοῦ ἀνδρός καί τῆς γυ-ναικός καί τήν δημιουργία τῆς οἰκογένειας ὡςμία «μικρή Ἐκκλησία»,

- Τήν ἀποφυγή τῆς κηδεμονίας ἤ ἄσκησηςκριτικῆς εἰς βάρος τῆς ἐπιστήμης, ὡστόσο ἡἐπιστήμη ὅσο καί ἄν ἐξελίσσεται δέν δίνειἀπαντήσεις σέ μείζονα ἠθικά καί ὑπαρξιακάπροβλήματα,

- Τόν ἐντοπισμό τῶν αἰτιῶν τῆς οἰκολο-

47

Ἡ Α

ΘΠ

ὁ Ο

ἰκου

μενι

κός Π

ατρι

άρχη

ς Κύρ

ιος Κ

ύριο

ς Βαρ

θολο

μαῖο

ς μέ

τά μ

έλη

τῆς Ἱ

ερᾶς

Ἐπα

ρχια

κῆς Σ

υνόδ

ου τ

ῆς Ἐ

κκλη

σίας

Κρή

της.

παλισμούς καί ζηλωτικές ἀκρότητες, δίδον-τας διεθνῶς τό στίγμα της μέ εὐελιξία σκέ-ψεως καί σύνθεση ἀπόψεων. Ἡ ἑνότητα λοι-πόν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἔτσι ὅπωςἀποτυπώθηκε κατά τίς ἐργασίες καί στά τε-λικά κείμενα τῆς συνόδου, μπορεῖ νά ἀποτε-λέσει ὑπόδειγμα καί πρότυπο ἑνότητας, γιάτήν σπαρασσόμενη ἀπό συγκρούσεις, πολέ-μους καί διαιρέσεις ἀνθρωπότητα, ἀλλά καίσυνάμα τήν ἀφετηρία ἑνός ἐπαναλαμβανό-μενου θεσμοῦ, ὁ ὁποῖος θά λειτουργήσειεὐεργετικά γιά τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας.

π. Αὐγουστῖνος ΜπαϊραχτάρηςἘπ. Καθηγητής Πατριαρχικῆς

Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Κρήτης

49

γικῆς κρίσης στόν ἐγωισμό, στήν ὑπερκατα-νάλωση, στήν ἀπληστία καί στήν πλεονεξίατοῦ ἀνθρώπου. Ἔναντι αὐτῶν ἡ ὈρθόδοξοςἘκκλησία προτείνει τήν μετάνοια, τήν ἐγκρά-τεια καί τό ἀσκητικό ἦθος,

- Τέλος, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τόνισεμέσα ἀπό τό μήνυμά της ὅτι δέν ἀναμειγνύε-ται στήν πολιτική, καθώς προτιμᾷ ὁ λόγοςτης νά παραμείνει προφητικός μέ παρέμβασηὑπέρ τοῦ ἀνθρώπου.

Σήμερα λοιπόν, σ’ ἕναν εὐρωπαϊκό χῶροπού πλήττεται ἀπό τήν ἐσωτερική του ἀμφι-ταλάντευση σχετικά μέ τήν πορεία πού πρέ-πει ν’ ἀκολουθήσει, γίνεται φανερό ὅτι οἱθρησκεῖες ἐπανέρχονται ἐκ νέου δυναμικάστό προσκήνιο, προκειμένου νά διαμορφώ-σουν τήν συλλογική καί θρησκευτική ταυτό-τητα τῶν λαῶν. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δένθά μποροῦσε νά μείνει ἀμέτοχη καί ἄπραγη.Ἀντιθέτως, μόνο κερδισμένη βγῆκε μέσα ἀπότήν συνοδική διαδικασία, καθώς παρουσιά-στηκε συντονισμένα καί συντεταγμένα ὁμό-φωνη πρός τά ἔξω, ἀλλά καί πρός τά μέσα,παρουσιάζοντας τίς θέσεις της χωρίς βερμ-

48

¥µ

51

1 Τ Τρύφωνος μάρτυρος, Περπετούας μ., Ἀναστασίου νεομ. ἐκ Ναυπλίου2 Π † Η ΥΠΑΠΑΝΤΗ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, Ἀγαθοδώρου μ., Ἰορδάνου νεομ.3 Π Συμεών Θεοδόχου καί Ἄννης προφ., Σταματίου, Ἰωάν., Νικολάου ἐκ Σπετσών4 Σ Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Νικολάου Στουδίτου ὁμολ., Ἀβραμίου ἱερ.5 Κ † ΤΕΛΩΝΟΥ & ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ, (Ἀρχή Τριωδίου), Ἀγάθης μ., Πολυεύκτου ἱερομ. 6 Δ Βουκόλου Σμύρνης, Φωτίου ΚΠόλεως, Ἐμμελείας, Νόννης & Ἀνθούσας7 Τ Παρθενίου ἐπ. Λαμψάκου, Λουκᾶ ὁσίου ἐν Στειρίῳ, Γεωργ. νεομ. Διβόλη8 Τ Θεοδώρου Στρατηλάτου, Ζαχαρίου πρ., Μακαρίου Πάφου, Νικηφόρου μ.9 Π † Νικηφόρου μάρτυρος, Παγκρατίου Ταυρομενίου

10 Π † Χαραλάμπους ἱερομ., Ἀναστασίου Ἱεροσολύμων, Ζήνωνος Ταχυδρ.11 Σ Βλασίου Σεβαστείας ἱερομ., Θεοδώρας Αὐγούστας, Γεωργίου νεομ.12 Κ † ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ, Μελετίου ἐπ. Ἀντιοχείας, Χρήστου νεομ. κηπουροῦ13 Δ Ἀκύλλα καί Πρισκίλλης ἀπ., Μαρτινιανοῦ ὁσ., Εὐλογίου Ἀλεξανδρείας14 Τ Αὐξεντίου, Μάρωνος, Ἀβραάμ ὁσ., Νικολάου νεομ. Τραπεζοῦντος15 Τ Ὀνησίμου ἀποστ., Ἀνθίμου ἐν Χίῳ, Εὐσεβίου ὁσ., Ἱωάννου ὁσ. Χαλάστρας16 Π Παμφίλου μάρτ., Φλαβιανοῦ ΚΠόλεως, ὁσίου Μαρουθᾶ ἐπισκόπου17 Π † Θεοδώρου Τήρ., Μαρκιανού & Πουλχερίας, Θεοδώρου Βυζ., Μαριάμνης ἰσ.18 Σ † ΨΥΧΟΣΑΒΒΑΤΟΝ, Λέοντος Πάπα Ρώμης, Ἀγαπ. Σιναίου, Παρηγορίου μ.19 Κ † ΑΠΟΚΡΕΩ, Φιλοθέης Ἀθην., Ἀρχίππου ἀπ., Νικήτα νεομ. Ἠπειρώτου20 Δ Λέοντος ἐπ. Κατάνης, Ἀγάθωνος Ρώμης, Εὐτροπίου, Βησσαρίωνος ὁσ.21 Τ Εὐσταθίου Ἀντιοχείας, Τιμοθέου ὁσίου22 Τ Εὕρεσις λειψ. τῶν ἐν τοῖς Εὐγενίου μαρτ., Θαλασσίου & Λιμναίου ὁσ.23 Π Πολυκάρπου Σμύρνης ἱερομ., Γοργονίας ὁσ., Πολυχρονίου ὁσ., Δαμνιανοῦ ὁσ.24 Π † Α' καί Β' εὕρεσις Τιμίας Κεφαλῆς Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου25 Σ Ταρασίου ΚΠόλεως, Ρηγίνου ἐπισκόπου Σκοπέλου ἱερομάρτυρος26 Κ † ΤΥΡΙΝΗΣ, Φωτεινῆς μ. καί ἰσαπ. τῆς Σαμαρείτιδος, Πορφυρίου ἐπ. Γάζης27 Δ † ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ, (Ἀρχή νηστ. Μ. Σαρακοστῆς) Προκοπ. Δεκαπολίτου28 Τ Βασιλείου ὁμολ., Κυράννης νεομ. ἐν Θεσ/νίκη, Κασσιανοῦ ὁσίου

[ Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Σ \[ Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Σ \

50

1 K † Η ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, Βασιλείου τοῦ Μεγάλου2 Δ Σιλβέστρου Ρώμ., Θεαγένους ἱερομ., Μάρκου τοῦ κωφοῦ, Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ3 Τ Μαλαχίου προφήτου, Γορδίου μάρτ., Θωμαΐδος μάρτ. ἐκ Λέσβου4 Τ Σύναξις 70 Ἀποστ., Θεοκτίστου μ., Χρυσάνθου μ., Νικηφόρου Λεπροῦ ὁσ.5 Π Παραμονή Φώτων (νηστεία), Συγκλητικῆς ὁσ., Γρηγορίου ὁσ. ἐν Ἀκρίτᾳ6 Π † ΤΑ ΑΓΙΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ (Μέγας Ἁγιασμός)7 Σ † Ἡ Σύναξις Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ8 Κ † ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ, Γεωργίου Χοζεβίτου, Δομνίκης ὁσ., Κύρου ΚΠόλεως9 Δ Πολυεύκτου μ., Εὐστρατίου ὁσ., Παρθένας τῆς Ἐδεσσαίας, Ἀντωνίνης μ.

10 Τ † Γρηγορίου ἐπισκ. Νύσσης, Δομετιανοῦ ἐπισκ. Μελιτινῆς, Μαρκιανοῦ11 Τ † Θεοδοσίου ὁσ. Κοινοβ., Νικηφ. νεομ. τοῦ ἐκ Κριτσᾶς, Θεοδοσίου ὁσ. Ἀθ.12 Π Μερτίου, Πέτρου καί ἑτέρων 8 μαρτ., Τατιανῆς διακονίσσης μ., Εὐθασίας13 Π Ἑρμύλου καί Στρατονίκου μαρτ., Μαξίμου ὁσ. Καυσοκαλυβίτου14 Σ Ἁγίων Ἀββάδων τῶν ἐν Σινᾷ καί Ραϊθῷ ἀναιρεθέντων, Νίνας ἰσαποστόλου15 Κ † ΙΒ' ΛΟΥΚΑ, Παύλου Θηβαίου, Ἰωάννου Καλυβίτου ὁσ., Πανσοφίου μ.16 Δ † Προσκύνησις τιμίας ἁλύσεως Ἀπ. Πέτρου, Νικολάου Μυτιλ. νεομ.17 Τ † Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου, Γεωργίου νεομ. ἐν Ἰωαννίνοις18 Τ † Ἀθανασίου καί Κυρίλλου Πατριαρχῶν Ἀλεξανδρείας19 Π † Μακαρίου Αἰγυπτίου ὁσ., Μάρκου Ἐφέσου Εὐγενικοῦ, Ἀρσενίου Κερκ.20 Π † Εὐθυμίου τοῦ Μεγάλου, Ζαχαρίου Ἄρτης νεομ., Πέτρου τοῦ Τελώνου21 Σ Μαξίμου ὁμολογητοῦ, Ἁγνῆς μ. τῆς Ρωμαίας, Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ22 Κ † ΙΕ' ΛΟΥΚΑ, Τιμοθέου ἀπ., Ἀναστασίου Πέρσ., Ἰωσήφ ὁσ. Ἡγιασμ. Κρητός23 Δ Κλήμεντος Ἀγκύρας, Ἀγαθαγγέλου μ., Διονυσίου ὁσίου τοῦ ἐν Ὀλύμπῳ24 Τ Ξένης ὁσίας, Νεοφύτου Ἐγκλείστου, Ζωσιμά ὁσίου, Βαβύλα ἱερομάρτ.25 Τ † Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, Αὐξεντίου νεομ. ἐκ Βελλᾶς, Μαργαρίτας26 Π Ξενοφῶντος καί Μαρίας ὁσίων, Συμεών ὁσίου Παλαιοῦ, Κλήμεντος Ἀθην.27 Π † Ἀνακ. λειψ. Ἰ. Χρυσοστόμου, Μαρκιανῆς Βασ., Δημητρίου νεομ. οἰνοπ.28 Σ Ἐφραίμ ὁσίου τοῦ Σύρου, Παλλαδίου τοῦ Μεγάλου, Χάριτος μάρτυρος29 Κ † ΙΖ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Ἰγνατίου ὁσ. Σιναΐτου τοῦ ἐκ Ρεθύμνης, Ἰγνατίου Θεοφ.30 Δ † Τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, Ἀνάμν. εὑρέσ. εἰκ. Εὐαγγελιστρίας Τήνου31 Τ Κύρου & Ἰωάννου Ἀναργ., Ἀρσενίου ὁσ. ἐν Πάρῳ

53

1 Σ Μαρίας ὁσ. Αἰγυπτ., Μακαρίου ὁμ., Γεροντίου & Βασιλείδου μ.2 Κ † Ε' ΝΗΣΤΕΙΩΝ (Μαρίας Αιγυπτ.) ,Τίτου ὁσ. θαυμ., Θεοδώρας παρθ.3 Δ Ἰωσήφ ὁσίου τοῦ Ὑμνογράφου, Νικήτα ὁμολογητοῦ, Ἐλπιδοφόρου μ.4 Τ Γεωργίου ὁσ. ἐν Μαλεῷ, Θεωνᾶ, Ζωσιμᾶ ὁσ., Πλάτωνος μ., Νικήτα ἱερομ.5 Τ Νικηφόρου μ., Διοδώρου μ., Γεωργίου νεομ. ἐν Ἐφέσῳ, Κλαυδίου6 Π Γρηγορίου Σιναΐτου, Εὐτυχίου ΚΠόλεως, Πλατωνίδος ὁσίας7 Π Γεωργίου ὁσ. Μυτιλ., ὁσ. Γερασίμου Βυζαντ., Καλλιοπίου και Ἀκυλίνης μ.8 Σ † ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ, Ἀγάβου, Ἐρμοῦ, Ρούφου μ., Ἡρωδίωνος9 Κ † ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ, Εὐψυχίου μάρτ., Βαδίμου ὁσιομ. σύν 7 μαθητῶν10 Δ † Μ. ΔΕΥΤΕΡΑ, Ἰωσήφ τοῦ Παγκάλου, Γρηγορίου Ε' ΚΠόλεως, Τερεντίου μ.11 Τ † Μ. ΤΡΙΤΗ, Τῶν 10 Παρθένων, Ἁντίπα Περγ., Ματρώνης ὁσ. τῆς ἐν Κυζίκῳ12 Τ † Μ. ΤΕΤΑΡΤΗ, Τῆς ἀλειψάσης τόν Κύριον μύρῳ, Ἁνθούσης ὁσ., Βασ. Παρίου13 Π † Μ. ΠΕΜΠΤΗ, Ὁ Μυστικός Δεῖπνος, Μαρτίνου Ρώμης, Θεοδοσίου, Ζωίλου14 Π † Μ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, Τά Ἅγια Πάθη τοῦ Κυρίου, Ἀριστάρχου ἐκ τῶν 70 Ἀπ.15 Σ † Μ. ΣΑΒΒΑΤΟΝ, Ἡ εἰς Ἅδου κάθοδος τοῦ Κυρίου, Λεωνίδου ἱερομ.16 Κ † ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΠΑΣΧΑ, Η ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ17 Δ † Δευτέρα Διακαινησίμου, Ἀδριανοῦ μ., Μακαρίου ἐπ. Κορίνθου18 Τ † Ραφαήλ, Νικολάου καί Εἰρήνης, Σάββα Στρατηλ., Κυρίλλου ΚΠόλεως19 Τ † Νικάνδρου ὁσ. μυροβλ. ἐκ Ριζοκάστρου Καστελλιανῶν, Παφνουτίου ἱερομ. 20 Π Θεοδώρου Τριχινᾶ ὁσ., Ζακχαίου ἀποστ., Ἀθανασίου Μετεωρίτου21 Π † Ζωοδόχου Πηγῆς, Ἰανουαρίου ἱερομ., Ἀλεξάνδρας Βασ. μάρτ.22 Σ Ναθαναήλ ἀποστ., Θεοδώρου ὁσίου Συκεώτου, Νεάρχου μάρτυρος23 Κ † ΤΟΥ ΘΩΜΑ, Γεωργίου Μεγαλομάρτυρος, Γεωργίου νεομ. ἐκ Κύπρου24 Δ Ἐλισάβετ ὁσ., Σάββα Στρατηλ. μ., Νικολάου νεομ. ἐν Μαγνησίᾳ25 Τ † Μάρκου Ἀποστόλου τοῦ Εὐαγγελιστού, Νίκης μ., Ἰωσήφ Παγκάλου26 Τ Βασιλέως ἐπ. Ἀμασείας, Γλαφύρας καί Ἰούστας ὁσίων27 Π Συμεών ἐπισκόπου Ἱεροσολύμων28 Π Τῶν ἐν Κυζίκῳ ἐννέα μαρτύρων, Θεόγνιδος, Μέμνονος ὁσ.29 Σ Ἱάσονος καί Σωσιπάτρου ἐκ τῶν 70 ἀπ., Κερκύρας μάρτυρος30 Κ † ΤΩΝ ΜΥΡΟΦΟΡΩΝ, Ἰακώβου ἀπ., Ἀργυρῆς νεομ., Δονάτου Εὐροίας

[ Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ \1 Τ Εὐδοκίας ὁσίας, Παρασκευᾶ νεομ. Τραπεζ., Ἀντωνίνης & Μαρκέλλου μ.2 Π Ἡσυχίου μάρτ., Νικολάου Πλανᾶ ὁσίου, Εὐθαλίας, Θεοδότου Κυρηνείας3 Π † Α' ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ, Εὐτροπίου, Ἰωήλ προφ., Κλεονίκου, Βασιλίσκου μ.4 Σ † Θαῦμα κολλύβων Ἁγ. Θεοδώρου, Γερασίμου Ἰορδαν., Παύλου καί Ἰουλ. μ.5 Κ † Α' ΝΗΣΤΕΙΩΝ (ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ), Μάρκου ὁσ. Ἀθην., Γεωργίου Ραψάνης6 Δ Τῶν ἐν Ἀμορίῳ 42 μαρτύρων, Μνήμη εὑρέσεως Τιμίου Σταυροῦ7 Τ Λαυρεντίου ὁσίου Μεγάρων, Παύλου ὁσίου τοῦ ἁπλοῦ, Εὐγενίου, Ἐλπιδίου8 Τ Θεοφυλάκτου Νικομηδείας, Παύλου ὁμ., Ἑρμοῦ ἀποστ.9 Π † Τῶν ἐν Σεβαστείᾳ 40 Μ., Καισαρίου θαυμ., Οὐρπασιανοῦ καί ἑτ. 6 μαρτ.

10 Π † Β' ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ, Κοδράτου Κορίνθου, Ἀναστασ. Πατρικίας, Μαρκιανοῦ μ.11 Σ Σωφρονίου Ἱεροσολύμων, Θαλλοῦ, Θεοδώρας Ἄρτης12 Κ † Β' ΝΗΣΤΕΙΩΝ (ΓΡ. ΠΑΛΑΜΑ), Θεοφάνους ὁμ., Συμεών Ν. Θεολόγου13 Δ Ἀνακομ. λειψ. Νικηφόρου ΚΠόλεως, Ὑπομονῆς ὁσ., Πουπλίου ἐπ.14 Τ Βενεδίκτου ὁσ., Εὐσχήμονος ἐπισκ. Λαμψάκου15 Τ Ἀγαπίου μάρτ., Ἀριστοβούλου, Νικάνδρου μ., Μανουήλ νεομ. ἐκ Σφακίων16 Π Σαβίνου, Ρωμανοῦ μ., Χριστοδούλου ὁσίου ἐν Πάτμῳ, Ἰουλιανοῦ17 Π † Γ' ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ, Ἀλεξίου ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ, Παύλου ὁσιομ. Κρητός18 Σ Κυρίλλου πατρ. Ἱεροσολύμων, Τροφίμου καί Εὐκαρπίωνος μ.19 Κ † Γ' ΝΗΣΤΕΙΩΝ (ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ), Χρυσάνθου & Δαρείας μ.20 Δ † Μύρωνος Κρητός νεομάρτυρος, τὠν ἐν Μονῇ Ἁγ. Σάββα ὁσιομ.21 Τ Ἰακώβου ἐπ. ὁμολ., Θωμᾶ πατρ. ΚΠόλεως, Μιχαήλ Εὐρυτάνος νεομ.22 Τ Βασιλίσκου Ἀγκύρας, Καλλινίκης μάρτ., Εὐθυμίου νεομ. ἐκ Δημητσάνης23 Π Νίκωνος ὁσιομάρτυρος καί τῶν σύν αὐτῷ, Λουκά νεομ., Δομετίου μάρτ.24 Π † Δ' ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ, Ἀρτέμονος, Ζαχαρίου, Παρθενίου, Μαρτίνου Θηβ.25 Σ † Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (ἐθνική ἑορτή)26 Κ † Δ' ΝΗΣΤΕΙΩΝ (Ι. ΚΛΙΜΑΚΟΣ) Σύν. Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ, Στεφάνου ὁμολογ.27 Δ Ματρώνης τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ, Φιλητοῦ Λυδίας μαρτ. & τέκνων, Παύλου28 Τ Ἱλαρίωνος ὁσίου, Ἡρωδίωνος ἐκ τῶν 70 ἀποστόλων, Διονυσίου ἐλεήμονος29 Τ Μάρκου ἐπ. Ἀρεθουσίων, Ἰωνᾶ, Βαραχησίου, (ψάλλεται ὁ Μ. Κανών)30 Π † Μ. ΚΑΝΩΝ, Ἰωάννου ὁσ. τῆς Κλίμακος, Ζαχαρίου Κορίνθου, Εὐβούλης31 Π † Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ, Θεοφίλου μ. Κρητός, Ὑπατίου καί Ἀκακίου ἱερομ.

[ Μ Α Ρ Τ Ι Ο Σ \

52

5554

1 Π Ἰουστίνου φιλοσόφου μάρτ., Πύρρου ὁσ., Χαρίτωνος, Θεσπεσίου ὁμολ.2 Π Νικηφόρου ΚΠόλεως, Ἐράσμου ἐν Ἀχρίδι, Κων/νου νεομ. ἐξ Ἀγαρηνῶν3 Σ † ΨΥΧΟΣΑΒΒΑΤΟΝ, Λουκιλλιανοῦ, Παύλης μ. καί τῶν σύν αὐτοῖς νηπίων4 Κ † ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ, Μαρίας & Μάρθας ἀδ. Λαζάρ., Μητροφάνους ΚΠόλεως5 Δ † ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ, Δωροθέου ἱερομ. ἐπ. Τύρου, Μάρκου νεομ. ἐν Χίῳ6 Τ Ἱλαρίωνος ὁσ. τοῦ Νέου, Ἀττάλου ὁσ. θαυματουργ., Γελασίου μ.7 Τ Θεοδότου ἱερομ. Ἀγκύρας, Παναγῆ Μπασιᾶ, Ζηναΐδος, Σεβαστιανῆς ὁσ.8 Π Ἀνακ. λειψ. Θεοδώρου Στρατηλάτου, Καλλιόπης μάρτυρος9 Π Κυρίλλου ἀρχιεπ. Ἀλεξανδρ., Ἀνανίου μ., Ἁγίων 5 Κανονικῶν Παρθένων

10 Σ Ἀλεξάνδρου & Ἀντωνίνης μ., Τιμοθέου Προύσης, Θεοφάνους & Πανσέμνης 11 Κ † Α' ΜΑΤΘΑΙΟΥ (ΑΓ. ΠΑΝΤΩΝ), Βαρθολομαίου καί Βαρνάβα ἀποστ.12 Δ Ὀνουφρίου ὁσ., Πέτρου ἐν Ἄθῳ, Τριφυλλίου Λευκωσίας13 Τ Ἀκυλίνης μ., Ἄννης ὁσ. καί υἱοῦ αὐτῆς Ἰωάννου, Διοδώρου μάρτυρος14 Τ Ἐλισσαίου προφ., Μεθοδίου ΚΠόλεως, Ἁγ. Ἱερομ. Κυρίλλου ἐπ. Γορτύνης15 Π Ἱερωνύμου ὁσίου, Ἀμώς προφ., Αὐγουστίνου Ἰππῶνος & Μόνικας16 Π Τύχωνος καί Μνημονίου Ἀμαθοῦντος Κύπρου, Μάρκου Ἀπολλωνιάδος17 Σ Ἰσαύρου διακόνου, Μανουήλ, Σαβέλ, Ἰσμαήλ μ., Φιλονείδου ἐπ.18 Κ † Β' ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Λεοντίου ἐξ Αιγίνης, Ὑπατίου, Θεοδούλου & Αἰθερίου μ.19 Δ Ἰούδα ἀπ. Ἀδελφοθέου, Παϊσίου ὁσ. Μεγάλου, Ζήνωνος ὁσ.20 Τ Μεθοδίου ἐπισκ. Πατάρων, Νικολάου Καβάσιλα, Καλλίστου ΚΠόλεως21 Τ Άφροδισίου μ., Ἰουλιανοῦ μ., Τερεντίου ἱερομ., Νικήτα νεομ. Νισυρίου22 Π Εὐσεβίου ἐπ. Σαμοσάτων, Ζήνωνος καί Ζηνᾶ μ., Γαλακτίωνος μ.23 Π Γερασίμου Ἐπισκόπου Ρεθύμνης κ.λπ. ἐν Κρήτῃ νεομ., Ἀριστοκλέους μ.24 Σ † Τό Γενέσιον τοῦ Τιμίου Προδρόμου, Ἀθανασίου ὁσίου Παρίου25 Κ † Γ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Μεθοδίου ὁσ. ἐν Νιβρύτῳ τοῦ ἐκ Ρεθύμνης, Φεβρωνίας ὁσ.26 Δ Δαυΐδ ἐν Θεσσαλονίκῃ, Ἰωάννου ἐπ. Γοτθίας, Ζαχαρίου νεομ. ἐπ. Σητείας27 Τ Σαμψών ὁσ. Ξενοδόχου, Ἀνέκτου μ., Ἰωάννας καί Μαρίας μυροφόρων28 Τ Ἀνακ. λειψ. Κύρου & Ἰωάννου τῶν Ἀναργύρων, ὁσ. Σεργίου Μαγίστρου29 Π † ΠΕΤΡΟΥ καί ΠΑΥΛΟΥ τῶν Πρωτοκορυφαίων Ἀποστόλων30 Π † Ἡ Σύναξις τῶν Ἁγίων Δώδεκα Ἀποστόλων, Μιχαήλ κηπουροῦ Ἀθην.

1 Δ Ἱερεμίου προφ., Εὐθυμίου ἐκ Δημητσάνης, Μαρίας Μεθυμοπούλας νεομ.2 Τ Ἀν. λειψ. Ἀθανασίου Μεγ., Ἐσπέρου, Ζωῆς, Ματρώνης Ρωσίδος ἀομ.3 Τ Τιμοθέου & Μαύρας μαρτ., Πέτρου ἐπισκ. Ἀγκύρας, Οἰκουμενίου ἐπ.4 Π Νικηφόρου Ἀθωνίτου, Πελαγίας μάρτυρος, Ἱλαρίου ὁσίου5 Π † Εἰρήνης Μεγαλομάρτυρος, Ἐφραίμ ὁσιομ. θαυματ., Εὐθυμίου ἐπ. Μαδύτων6 Σ Ἰώβ τοῦ δικαίου καί πολυάθλου, Σεραφείμ ὁσίου ἐν Δομβῷ7 Κ † ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΥΤΟΥ, Τοῦ ἐν οὐρανῷ φανέντος σημείου τοῦ Τιμίου Σταυροῦ8 Δ † Ἰωάννου Θεολόγου & Εὐαγγελιστοῦ, Ἀρσενίου ὁσ. Μεγάλου9 Τ † Ἠσαΐου προφ., Χριστοφόρου Μεγαλομ., Νικολάου ἐν Βουνένοις

10 Τ † ΜΕΣΟΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ, Σίμωνος ἀπ. Ζηλωτοῦ, Λαυρεντίου, Ἡσυχίου ὁσ.11 Π Κυρίλλου καί Μεθοδίου ἰσαποστόλων, Μωκίου ἱερομάρτυρος12 Π † Ἐπιφανίου ἐπ. Κύπρου, Γερμανοῦ ἀρχιεπ. ΚΠόλεως, Θεοδώρου ὁσ.13 Σ Γλυκερίας μάρτυρος, Σεργίου ὁμολογητοῦ, Παυσικάκου Συννάδων14 Κ † ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ, Ἱσιδώρου Χίου, Θεράπ. ἱερομ., Μάρκου Κρητός15 Δ † Ἐπανακ. τιμ. Κάρας ἀπ. Τίτου, Ἀχιλλίου Λαρίσης, Παχωμίου Μεγάλου16 Τ Θεοδώρου ὁσίου Ἡγιασμένου, Γεωργίου Μυτιλήνης, Νικολάου νεομ.17 Τ Ἀνδρονίκου & Ἰουνίας ἐκ τῶν 70 ἀπ., Ἀθανασίου ἐπ. Χριστιανουπόλεως18 Π Πέτρου, Διονυσίου καί τῶν σύν αὐτοῖς μαρτύρων19 Π † Μελχισεδέκ ἐπ. Κισσάμου, Πατρικίου Προύσ., Μενάνδρου & Πολυαίνου μ.20 Σ Θαλλελαίου μ., Λυδίας Φιλιππησίας, Νικήτα Χίου, ἀνακ. λειψ. Ἀγ. Νικολάου21 Κ † ΤΟΥ ΤΥΦΛΟΥ, Κωνσταντίνου καί Ἑλένης τῶν Ἰσαποστόλων22 Δ Βασιλίσκου μ., Δημητρίου & Παύλου ἐν Τριπόλει, Κόδρου μάρτυρος23 Τ Μιχαήλ ὁμολ. ἐπ. Συννάδων, Συνεσίου ἐπ., Μαρίας μυροφ. τοῦ Κλωπᾶ24 Τ † ΑΠΟΔ. ΕΟΡΤΗΣ ΠΑΣΧΑ, Συμεών ὁσ., Μελετίου Στρ. & συν αὐτῷ 11208 μ.25 Π † ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, Γ' Εὕρ. Τιμ. Κεφαλής Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου26 Π Κάρπου & Ἀλφαίου ἐκ τῶν 70 ἀπ., Ἀλεξάνδρ. Δερβίση, Συνεσίου Καρπασίας27 Σ † Ἰωάννου τοῦ Ρώσου ὁμολ., Ἑλλαδίου ἱερομ., Θεράποντος ἱερομ.28 Κ † ΑΓ. 318 ΠΑΤΕΡΩΝ, Εὐτυχοῦς ἐπ. Μελιτινῆς, Νικήτα Χαλκηδόνος29 Δ Θεοδοσίας μ., Ὑπομονῆς ὁσ., Ἰωάννου Νάνου, Ἐπέτ. Ἁλώσεως ΚΠόλεως30 Τ Ἰσαακίου ἡγ. Μονῆς Δαλμάτων, Ἐμμελείας μητρός Μεγάλου Βασιλείου31 Τ Εὐσεβίου μάρτ., Ἑρμείου μάρτ., Εὐσταθίου Πατριάρχου ΚΠόλεως

[ Μ Α Ϊ Ο Σ \ [ Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ \

5756

1 Τ † Ἡ Πρόοδος τοῦ Τ. Σταυροῦ, Ἑπτά Μακκαβαίων & μητρ. αὐτῶν (ἀρχή νηστείας)2 Τ Ἀνακ. λειψάνων Ἁγ. Στεφάνου, Θεοδώρου νεομ. Δαρδανελλίων3 Π Δαλμάτου, Φαύστου & Ἰσαακίου ὁσ., Σαλώμης μυροφ., Θεοδώρας Θεσ/κης4 Π Τῶν ἐν Ἐφέσῳ Ἑπτά παίδων, Εὐδοκίας ὁσιομάρτυρος, Θαθουήλ μάρτυρος5 Σ Εὐσιγνίου μ., Νόννης μητρ. Γρηγορίου Θεολόγου, Εὐγενίου ὁσίου Αἰτωλοῦ6 Κ † Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΙΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ, Ἀββακούμ νεομ.7 Δ Δομετίου ὁσιομ., Νικάνορος ὁσ., Θεοδοσίου, Ἰωσήφ Γεροντογιάννη ὁσ.8 Τ † Μύρωνος Κρήτης τοῦ θαυματ., Αἰμιλιανοῦ Κυζίκου, Τριανταφύλλου Ζαγορ.9 Τ † Ματθία Ἀποστόλου, Ἁγίων Δέκα μαρτύρων ἐν τῇ Χαλκῇ Πύλῃ

10 Π Λαυρεντίου ἀρχιδιακόνου, Ξύστου πάπα Ρώμης, Ἱππολύτου μάρτ.11 Π Εὔπλου διακόνου, Νήφωνος ΚΠόλεως, Ἀνάμν. θαύμ. Ἁγίου Σπυρίδωνος12 Σ Ἀνικήτου, Παμφίλου, Φωτίου & Καπίτωνος μ., τῶν ἐκ Κρήτης 12 στρατιωτῶν μ.13 Κ † Ι' ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Μαξίμου ὁμ., Εὐδοκίας, Δωροθέου καί Δοσιθέου ὁσ.14 Δ Μιχαίου προφ., Μαρκέλλου ἱερομάρτυρος, Συμεών Τραπεζουντίου νεομ.15 Τ † Η ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, Ταρσιζίου μάρτυρος16 Τ Ἁγ. Μανδηλίου, Διομήδους μ., Σταματίου νεομ., Ἀποστόλου νεομ. έκ Πηλίου17 Π Μύρωνος μ., Κυπριανοῦ, Εὐτυχίου Γορτύνης καί τῶν αὐταδέλφων αὐτοῦ18 Π Φλώρου & Λαύρου μ., Ἀρσενίου ἐν Πάρῳ, Ματθαί