2.2. Jeziora - Wojewódzki Inspektorat Ochrony … 0 - - CZĘŚĆ II. JAKOŚĆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA CZĘŚĆ II. JAKOŚĆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA

123CZĘŚĆ II. JAKOŚĆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA

do 223 ppm w Kryłowie – I kategoria), związana z na-turalnie wyższą zawartością tego pierwiastka na ob-szarach węglanowo-marglistych utworów kredowychna Roztoczu.

Podwyższone stężenia metali, w większości obli-gujące osady do II kategorii czystości, zarejestrowa-no w osadach Wisły w punkcie Piotrawin. Prawdopo-dobnie związane jest to z zanieczyszczeniami zawar-tymi w osadach rzeki Kamienna (woj. świętokrzyskie),lewobrzeżnego dopływu Wisły, który ma ujście w od-ległości kilku km od punktu w Piotrawinie. Podwyż-szone koncentracje niektórych metali ciężkich w alu-wiach tej rzeki powodowane są tym, że stanowi onaodbiornik ścieków z uprzemysłowionego (m.in. fabry-ka samochodów, galwanizernie i in.) miasta Stara-chowice (na podst. „Stanu środowiska w wojewódz-twie świętokrzyskim w roku 2001”).

Zawartości poszczególnych pierwiastków orazkategorię czystości dla osadów rzecznych woje-wództwa lubelskiego w roku 2002 przedstawionow tabeli 2.

Objaśnienie symboli i terminów

Symbole:

BZT – biochemiczne zapotrzebowanie tlenu,CHZT – chemiczne zapotrzebowanie tlenu,WWA – wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne.

Terminy:

Miano coli – najmniejsza objętość wody, wyrażona w ml,w której stwierdza się jeszcze obecność bakteriigrupy coli,

Seston – całość zawiesiny w środowisku wodnym, w któ-rej obrębie wyróżniamy część ożywioną (biose-ston) oraz nieożywioną (abioseston),

Metale ciężkie – nazwa zwyczajowa pierwiastków o wła-ściwościach metalicznych i ciężarze właściwymwiększym od 4,5 g/cm3.

Literatura

1. Wilgat T., 1998. Wody Lubelszczyzny, LTN, Lublin.2. Michalczyk Z., Wilgat T., 1998. Stosunki wodne Lubelsz-

czyzny, Wydawnictwo UMCS, Lublin.3. Żmudziński L., Pęczalska A., 1984. Słownik hydrobiolo-

giczny, Instytut Kształtowania Środowiska, Warszawa.4. PIOŚ, GIOŚ, 1998. Program państwowego monitorin-

gu środowiska na lata 1998–2002, BMŚ, Warszawa.5. Oleńczuk-Neyman K., 1992. Laboratorium biologii śro-

dowiska, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.6. Bojakowska I., Sokołowska G., 1998. Geochemiczne

klasy czystości osadów wodnych, Przegląd Geologicz-ny, vol. 46, nr 1, Warszawa.

7. IOŚ, 2000. Wyniki monitoringu geochemicznego osa-dów wodnych w Polsce w latach 1998–1999, BMŚ,Warszawa.

8. PIOŚ, 1996. Wyniki monitoringu geochemicznego osa-dów wodnych w Polsce w latach 1994–1995, BMŚ,Warszawa.

2.2. Jeziora

Beata Grzywna(Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie)

2.2.1. Wstęp

Polesie Lubelskie jest częścią niżu środkowoeuro-pejskiego, a jego zachodnia część przyjęta jest za gra-nicę między Europą Wschodnią i Zachodnią. Zróżnico-wanie cech środowiska, płytkie występowanie wód pod-ziemnych i gęsta sieć wód powierzchniowych decydu-ją o dużej atrakcyjności przyrodniczej, krajobrazoweji naukowej tego obszaru, a szczególnie jego środkoweji południowej części nazywanej Pojezierzem Łęczyń-sko-Włodawskim. Ogółem na obszarze pojezierza opi-sano 67* jezior o powierzchni ponad jeden hektar.

Zbiorniki małe, płytkie i położone w rejonach żyź-niejszych – zarastały najszybciej i część z nich za-rosła już całkowicie. Dwa jeziora zanikły w sposóbprzyspieszony wskutek melioracji osuszających,przeprowadzonych w ciągu ostatnich 40 lat. Nato-miast jeziora duże, głębokie i najprawdopodobniejpochodzenia krasowego, do dziś zostały zarośniętew bardzo niewielkim stopniu.

Niezwykle bogata i różnorodna jest flora regionu.Osobliwością w skali europejskiej jest ponad 1460gatunków roślinności atlantyckiej, kontynentalnej,roślin naczyniowych i gatunków rzadkich.

Ze względu na swoją atrakcyjność przyrodnicząi rekreacyjną prawie cały ten obszar objęty jest róż-nymi reżimami ochronnymi:� Poleski Park Narodowy,� Poleski Park Krajobrazowy,� Sobiborski Park Krajobrazowy,� Park Krajobrazowy „Pojezierze Łęczyńskie”

wraz z otulinami.

Jezioro Białe od strony północnej fot. P. Chmiel

* Liczba 68 jest już nie aktualna – w wyniku procesów naturalnych i działal-ności człowieka przestały istnieć dwa jeziora – Lejno i Wąskie, a rozdzie-liły się jeziora Spólne i Koseniec.

124 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2002 ROKU

jeziora z otaczającym terenem oraz objętość wody,do której dostają się zanieczyszczenia;

– stratyfikacja wód – wyraża udział hypolimnionuw całej objętości jeziora. W zbiornikach głębokich,stratyfikowanych, krążenie materii jest mniej in-tensywne, produktywność niższa, a uwalnianiebiogenów z osadów dennych utrudnione;

– P dna czynnego / V epilimnionu – stosunek po-wierzchni dna czynnego (tj. części dna kontaktu-jącej się ciepłymi wodami epilimnionu) do objęto-ści epilimnionu, określa możliwość wewnętrzne-go wzbogacenia jeziora w biogeny pochodzącez osadów dennych, a tym samym wtórnego zwięk-szenia produktywności zbiornika;

– wymiana wód w roku – obrazuje stosunek od-pływu z jeziora do jego pojemności w odniesieniudo jednostki czasu. W większości przypadkówwskaźnik ten odzwierciedla obciążenie zbiornikazanieczyszczeniami, dopływającymi ciekami, z ob-szaru zlewni całkowitej;

– współczynnk Schindlera (P zlewni / V jeziora)– jest to iloraz powierzchni zlewni mierzonej łącz-nie z powierzchnią jeziora i objętości jeziora, wy-raża stosunek powierzchni przyjmującej zanie-czyszczenia przestrzenne do ilości wody, w którejulegają rozpuszczeniu;

– sposób zagospodarowania zlewni bezpośred-niej – czyli obszaru, z którego następuje bezpo-średni spływ wód do jeziora ma znaczący wpływna jakość wód i dominuje nad cechami morfome-tryczno-hydrograficznymi. W przypadku gdy zlew-nia bezpośrednia zajęta jest przez zabudowę miej-ską, wskaźnik przyjmuje wartość poza kategorią.

Ocenę jakości wód jeziora oraz jego podatno-ści na degradację przeprowadzono wg następują-cej metodyki:– otrzymane wartości poszczególnych wskaźników od-

niesiono do odpowiednich klas czystości i kategorii,– przyjęto następującą punktację dla klas i katego-

rii: I – 1 punkt, II – 2 punkty, III – 3 punkty, pozaklasą i kategorią – 4 punkty,

– obliczono średnią arytmetyczną z otrzymanejpunktacji,

– otrzymany wynik odniesiono do poniżej podanychzakresów:

2.2.3. Jakość wód jezior badanych w 2002 r.

W 2002 r. oceniono jakość wód w 9 jeziorach.W najlepszej I klasie czystości znalazły się jeziora: BiałeWłodawskie i Piaseczno. Do II klasy czystości zakwali-fikowano jeziora: Bialskie, Krasne, Maśluchowskiei Uściwierz. Jakość wód 2 jezior – Czarnego Sosno-wickiego i Kunowa odpowiada III klasie czystości, na-tomiast 1 jezioro – Glinki oceniono jako pozaklasowe.

Analiza tendencji wieloletnich wskazuje, że jakośćwód większości kontrolowanych w 2002 r. jezior

Wśród jezior z tego obszaru część objęta jestścisłą ochroną rezerwatową:� Moszne, Długie w obrębie Poleskiego Parku Na-

rodowego,� Brudzieniec, Orchowe, Płotycze, Brudno na tere-

nie Sobiborskiego Parku Krajobrazowego,� oraz Świerszczów, Brzeziczno, Obradowskie w ob-

rębie innych obszarów chronionych.

W 2002 r. w kwietniu UNESCO ustanowiło Mię-dzynarodowy Rezerwat Biosfery „Polesie Zachodnie”,obejmujący obszar Polesia na terytorium trzechpaństw: Polski, Białorusi, Ukrainy. Wpisanie Polesiana listę UNESCO jest międzynarodową nobilitacjąi promocją tego obszaru, w uznaniu dla starań spo-łeczności lokalnych i świata nauki o zachowanieharmonii między wysokimi walorami przyrodniczymi,a ich zrównoważonym użytkowaniem.

Dotychczas w ramach prowadzonego monitorin-gu wód powierzchniowych stojących województwalubelskiego badaniami objęto ogółem 49 jezior(80,3%) Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego o po-wierzchni 3164,62 ha (morfometria wg Wilgata „Stu-dia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej” tom XIX)oraz 2 jeziora z grupy jezior Firlejowskich o powierzch-ni 208,8 ha. Badaniami nie objęto jedynie jezior bar-dzo małych, zarastających, trudno dostępnych i niemających większego znaczenia przyrodniczego, go-spodarczego czy rekreacyjnego.

2.2.2. Kryteria oceny jakości jezior i ichpodatności na degradację

Ocena jakości wód rozpatrywanych jezior doko-nana została zgodnie z kryteriami Systemu Oceny Ja-kości Jezior (SOJJ) opracowanymi przez InstytutOchrony Środowiska (Kudelska, Cydzik, Soszka 1994).O ogólnej ocenie jakości wód jeziora decydują wszyst-kie uwzględniane wskaźniki. Znaczenie weryfikującemają: wskaźnik sanitarny czyli miano coli, terenoweobserwacje biologiczne oraz normatywy zdrowotne.

Integralną składową SOJJ jest, oprócz oceny sta-nu czystości wód, określenie podatności zbiornika nadegradację. Cechy morfometryczne, hydrograficznei zlewniowe decydują bowiem w znacznym stopniuo jakości wód zbiornika oraz możliwościach jego użyt-kowania. Podatność na degradację jezior obliczonona podstawie następujących parametrów:– głębokość średnia jeziora – obliczana jest jako ilo-

raz objętości jeziora i powierzchni zwierciadła wody,wiąże się ściśle z jakością wody i ma wpływ na tem-po eutrofizacji zbiornika. Korzystna jest duża głębo-kość, nie sprzyjająca uwalnianiu biogenów z osa-dów dennych i wtórnemu zanieczyszczeniu jeziora;

– V jeziora/L jeziora – stosunek objętości jeziorado długości linii brzegowej jego misy, określa od-porność jeziora na wpływ zanieczyszczeń z otacza-jącego terenu, uwzględniając długość linii kontaktu


Tabela 1. Ogólna klasyfikacja wód jeziorowych

Tabela 3. Ocena podatności na degradację jezior badanych

w 2002 r.

Tabela 2. Ocena stanu czystości jezior badanych w 2002 r.

Rys. 1. Jakość wód i kategoria podatności na degradację je-

zior przebadanych w 2002 r.

Tabela 4. Wyniki oznaczeń pierwiastków śladowych i głównych w osadach jezior przebadanych w 2002 r. (wg badań Państwo-

wego Instytutu Geologicznego)

��

��

��

��

��

��

��

��

� !�"��#��$��

��

�

��

��

��

��

�� %��

�� &� &&�� &�'�&� ��

�� (�� %��

�� &(�%� ��'�

�

��

��

��

��

�� &� �()�� %�

�� )�� '�)�

�� '� �'��

�� (&�&� ��

�

��

��

��

�*�+��,-� .�� .�� .�� .�� .�� .��

��+��,-� (� '� .�� .�� '�

/��+��,-� (&� �� ((� )�� '��

0 �+��,-� ��'� �� '� ��(� ��&� ��

0��+��,-� ��

0��+��,-� )� �� &� )� ��

01�+��,-� %� �(� '� ��

2*�+��,-� ��'� ��%(� ��%�� '%� ��)��

3��+��,-� �� '�� &�� &�

4��+��,-� '� '� �� '� '� ��

�$�+��,-� &�� )&� �&� �� '��

5��+��,-� &'�� &'� &(�� ((�� &� �(�

6�+��,-� �� &� '� �&� �(� �'�

��+��,-� �� )�� )�� '��

7��+8-� ��(�� &(� ��&'� ��)�� '�� )(�

0��+8-� �� ''� ��(� ��&� ��&�� )(�

3*�+8-� ��&� �� %� ��

��+8-� �� '�� %'� ��%�� &&� ��

5�+8-� ��('�� (�%� ��'�� (�� ()&� ��&%��

9�0�+8-� ��&�� %�� %�&��

�

Klasyfikacja jezior badanych w 2002 roku/wg powierzchni/

23,5%

51,5%

19,2%5,8%

I klasa II klasa III klasa PZK

Kategoria podatnoœci na degradacjê jezior

badanych w 2002 roku/wg powierzchni/

32,9%

8,7%38,2%

20,2%

I kategoria II kategoria III kategoria PZK


Jezioro po³o¿one jest w zlewnii rzeki Tarasienki, pomimo olbrzymiej presjiturystyczno-rekreacyjnej utrzymuje . W okresie stagnacjiletniej charakteryzowa³o siê pe³nym uwarstwieniem toni wodnej. Niskie iloœcitlenu stwierdzono w warstwach po³o¿onych nad dnem. Wartoœci badanychwskaŸników fizykochemicznych oraz stan sanitarny odpowiada³ I klasieczystoœci. Niska koncentracja chlorofilu “a” i du¿a przezroczystoœæ wodyœwiadcz¹ o jego unikalnym – niskim statusie troficznym. Fitoplankton izooplankton typowe dla wód czystych, dominuj¹ okrzemki, wrotki orazz³otowiciowce.

klasê czystoœci I

Rys. 2. Plan batymetryczny (1:20 000) oraz profil termiczno-tlenowy

Jezioro Bia³e W³odawskie

Jezioro Piaseczno

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

g³ê

boko

œæ[m

]

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

tlen rozpuszczony [mgO /l]2

temperatura [ C]0

Epilimnion

Metalimnion

Hypolimnion

Jezioro po³o¿one w po³udniowo-zachodniej czêœci Pojezierza £êczyñsko-W³odawskiego, wzlewni rzeki Piwonii. Wody jeziora spe³niaj¹ wymagania W okresie stagnacjiletniej charakteryzowa³o siê pe³nym uwarstwieniem toni wodnej. W warstwach po³o¿onych naddnem zaobserwowano deficyty tlenowe. Zawartoœæ zwi¹zków biogennych oraz stan sanitarnyodpowiada³ I klasie czystoœci, przekroczenie tej klasy wystêpowa³o jedynie w przypadkuzawartoœci substancji organicznych. Korzystna dla jeziora by³a tak¿e niska koncentracjachlorofilu “a” i du¿a przezroczystoœæ wód. Wody jeziora s¹ bardzo ma³o zmineralizowane –przewodnoœæ elektrolityczna w³aœciwa niska. Fitoplankton jeziora typowy dla wód czystych,zarówno wiosn¹ i latem dominowa³y okrzemki. W okresie letnim odnotowano wzrost iloœci sinicoraz zielenic.

I klasy czystoœci.

G³êbokoœæ œrednia

WskaŸnik Wartoœæ Punktacja

V jeziora / L jeziora

Stratyfikacja wód

P dna czynnego / V epilimnionu

Wymiana wód w roku

Wspó³czynnik SchindleraP zlewni (z P jeziora) / V jeziora

Sposób zagospodarowaniazlewni bezpoœredniej

Wynik punktacji i sumarycznakategoria podatnoœci jeziora

14,1 m 1

2

1

2

1

3,52 tys. m /m3

39,7 %

0,11 m /m2 3

4 %

0,3 m /m2 31

1przewaga lasów

1,29 = I kategoria




Stratyfikacja wód


Wymiana wód w roku




10,8 m 1

2

1

2

1

2,42 tys. m /m3

43,1 %

0,11 m /m2 3

5 %

0,3 m /m2 31

2ró¿norodnoœæ

1,43 = I kategoria

510152030

N

N

4

8

12

16

20

24

283234

38

36 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 250

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

g³ê

boko

œæ[m

]


temperatura [ C]0

Epilimnion

Metalimnion

Hypolimnion19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38


Tabela 5. Ocena podatnoœci na degradacjê



Jezioro po³o¿one jest w zachodniej czêœci pojezierza, w zlewni górnejTyœmienicy. W wyniku przeprowadzonych badañ stwierdzono

. Latem wystêpowa³a pe³na stratyfikacja wód. Niekorzystniekszta³towa³a siê zawartoœæ zwi¹zków fosforu w warstwie naddennej orazdeficyty tlenowe obejmuj¹ce swym zasiêgiem ca³y hypolimnion. Wodyjeziora charakteryzowa³y siê tak¿e ma³¹ przezroczystoœci¹ orazpodwy¿szon¹ przewodnoœci¹ elektrolityczn¹ w³aœciw¹. W porównaniudo badañ w 2000 r. zmniejszy³a siê iloœæ zwi¹zków azotu oraz substancjiorganicznych, bardzo dobry by³ te¿ stan sanitarny wód jeziora.Œrodowisko hydrobiologiczne jeziora charakteryzuje wiele gatunków,wiosn¹ najliczniej wyst¹pi³y wrotki, wid³onogi, wioœlarki, okrzemki,zielenice. Latem w biocenozie dominowa³y sinice potwierdzaj¹ce s³abenatlenienie wód.

klasê

czystoœci II

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 250

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

g³ê

boko

œæ[m

]


temperatura [ C]0

14

15

Epilimnion

Metalimnion

Hypolimnion

16

17

18

19

20

21

Jezioro to po³o¿one jest w gminie Dêbowa K³oda, w zlewni rzekiKonotypy. To u¿ytkowane rekreacyjnie jezioro utrzymuje

. Podczas badañ wiosennych stwierdzono dobrenatlenienie wód na ca³ej g³êbokoœci, latem badania wykaza³yznacz¹ce deficyty tlenowe od 8 m do zupe³nego braku tlenu przy dnie,œrednie nasycenie hypolimnionu tlenem nie spe³nia³o wymagañ klasyIII. Korzystna by³a zawartoœæ zwi¹zków biogennych, a stan sanitarnyodpowiada³ I klasie czystoœci. Wysoka koncentracja chlorofilu “a” isestonu wykazuj¹ du¿¹ produktywnoœæ jeziora, co potwierdza bardzoliczna obecnoœæ, zarówno wiosn¹ jak i latem, ró¿norodnychorganizmów fitoplanktonowych. Wiosn¹ przewa¿a³y okrzemki isinice, latem dodatkowo wyst¹pi³y liczne zielenice.

II klasê

czystoœci




Stratyfikacja wód


Wymiana wód w roku




10,7 m 1

2

1

1

1

2,31 tys. m /m3

43,1 %

0,07 m /m2 3

10 %

0,7 m /m2 31

3przewaga pól upr.

1,43 = I kategoria




Stratyfikacja wód


Wymiana wód w roku




6,8 m 2

4

1

3

1

0,62 tys. m /m3

47,3 %

0,22 m /m2 3

7 %

1 m /m2 31

2ró¿norodnoœæ

2,00 = II kategoria

N1

510

15

N

2

4

8

14161820

10

121418242630

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 250

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13


temperatura [ C]0

14

15

Epilimnion

Metalimnion

Hypolimnion

g³ê

boko

œæ[m

]

Jezioro Krasne

Jezioro Bialskie



0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 250

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

g³ê

boko

œæ[m

]


temperatura [ C]0

14

15

Epilimnion

Metalimnion

Hypolimnion16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33




0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 250

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

g³ê

bo

koœæ

[m]


temperatura [ C]0

14

Epilimnion

Metalimnion

Hypolimnion

Jezioro œródleœne, po³o¿one w granicach gminy Sosnowica, w zlewni rzeki Piwoni. W finalnej ocenie stanu czystoœci osi¹gnê³o .W okresie stagnacji letniej charakteryzowa³o siê pe³nym uwarstwieniem toni wodnej. W metalimionie wyst¹pi³ gwa³towny spadek tlenudo wartoœci 0,1 mg/l, który utrzymywa³ siê w ca³ym hypolimnionie. Od 4 metra wyczuwalny by³ zapach siarkowodoru. Zawartoœæsubstancji organicznych odpowiada³a III klasie czystoœci, wartoœci pozaklasowe wyst¹pi³y w przypadku fosforanów w warstwienadennej oraz substancji mineralnych. S

klasê III

tan sanitarny odpowiada³ I klasie czystoœci, korzystne dla jeziora by³y tak¿e wskaŸniki biomasy(koncentracja chlorofilu “a” i sucha masa sestonu). Biocenoza jeziora zró¿nicowana jakoœciowo i iloœciowo w obrêbie gatunków,wiosn¹ dominowa³y okrzemki, latem bardzo licznie wyst¹pi³y sinice, potwierdzaj¹ce wystêpowanie deficytów tlenowych w wodachjeziora.




Stratyfikacja wód


Wymiana wód w roku




5,1 m 2

4

3

3

2

0,78 tys. m /m3

15,7 %

0,17 m /m2 3

40 %

- -

1przewaga lasów

2,50 = II kategoria

N

51

10

15

Jezioro po³o¿one jest na WysoczyŸnie Lubartowskiej, w zlewni rzeki Czerwonki. Wody jeziora charakteryzuj¹ siê obni¿on¹ jakoœci¹. Epilimnion odznacza³ siê dobrym natlenieniem ca³ej masy oraz wyrównan¹ w okresie letnim temperatur¹ od

powierzchni do dna. Wody jeziora charakteryzowa³a podwy¿szona zasobnoœæ w substancje organiczne i mineralne. Sklasa czystoœci III

tan sanitarnypoprawny odpowiada³ I klasie czystoœci. O poziomie produktywnoœci pierwotnej oprócz wysokich wartoœci chlorofilu “a” oraz ma³ejprzezroczystoœci wody ( widzialnoœæ kr¹¿ka poni¿ej 1 m) œwiadczy tak¿e du¿y rozwój organizmów fitoplankotonowych: okrzemek, sinic,zielenic.




Stratyfikacja wód


Wymiana wód w roku




2,1 m 4

4

4

4

2

0,65 tys. m /m3

0,0 %

0,47 m /m2 3

146 %

12,4 m /m2 33

3przewaga pól upr.

3,43 = poza kategori¹

N

2

4

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 250

1

2

g³ê

boko

œ æ[m

] tlen rozpuszczony [mgO /l]2

temperatura [ C]0

Epilimnion

Jezioro Kunów

Jezioro Czarne Sosnowickie






0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 250

1

2

3

4

5

6

7g³ê

boko

œ æ[m

]


temperatura [ C]0

Epilimnion

Metalimnion

g³ê

boko

œ æ[m

]


temperatura [ C]0

Epilimnion

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

0

1

2

3

4

5

6Metalimnion

Jezioro le¿y w zachodniej czêœci pojezierza, na terenie gminy Uœcimów. Stan czystoœci jeziora utrzymuje siê w . Latemwyst¹pi³a niepe³na stratyfikacja wód. Warstwa epilimnionu by³a dobrze natleniona, w metalimnionie wyst¹pi³ spadek tlenu do wartoœci0,6 mg/l. Hydrochemiê jeziora charakteryzowa³y: podwy¿szona koncentracja zwi¹zków organicznych oraz chlorofilu “a”odpowiadaj¹ca III klasie czystoœci. Stê¿enia pozosta³ych wskaŸników trofii – fosforu i azotu by³y stosunkowo niskie i tak jak s

klasie II

tansanitarny odpowiada³y I klasie czystoœci. Produkcja pierwotna równie¿ by³a niska. Wiosenny fitoplankton zdominowany by³ przezokrzemki i sinice. Latem zdecydowanie wzros³a iloœæ gatunków zarówno fito- jak i zooplanktonu: zielenic, sinic, okrzemek i orzêsek .

Jest to zbiornik przep³ywowy (przecina go rzeka Tarasienka), administracyjniele¿y w obrêbie gminy W³odawa. Stan czystoœci jeziora w 2002 r. nie odpowiada³normom. Pomimo niewielkiej g³êbokoœci jezioro wykazuje sk³onnoœci doczêœciowego uwarstwienia toni wodnej. Wysoki poziom zwi¹zków fosforu i azotuw hypolimnionie by³ przyczyn¹ obni¿enia klasy czystoœci. Zanieczyszczeniewody zwi¹zkami organicznymi (zawartoœæ BZT i ChZT) potwierdza z³¹ kondycjêwód. Wysokie zabarwienie wody œwiadczy o zasobnoœci jeziora w zwi¹zkihumusowe, których Ÿród³em s¹ gleby torfowe, znajduj¹ce siê w bezpoœrednimotoczeniu jeziora. Stan sanitarny odpowiada³ II klasie czystoœci. Œrodowiskohydrobiologiczne jeziora sk³ada siê z organizmów nale¿¹cych do ró¿nychjednostek systematycznych. Przewa¿aj¹ zdecydowanie okrzemki i zielenice,wiosn¹ i latem bardzo licznie wyst¹pi³y równie¿ sinice. Zooplankton reprezentuj¹wrotki, wid³onogi, orzêski i korzenionó¿ki.




Stratyfikacja wód


Wymiana wód w roku




4,6 m 3

4

4

2

1

0,58 tys. m /m3

0,0 %

0,13 m /m2 3

10 %

0,9 m /m2 31

3przewaga pól upr.

2,57 = III kategoria




Stratyfikacja wód


Wymiana wód w roku




2,9 m 4

4

4

4

4

0,45 tys. m /m3

0,0 %

0,33 m /m2 3

1100 %

93,1 m /m2 34

2ró¿norodnoœæ

3,71 = poza kategori¹

N

246

89

N

2

4

6

8

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 250

1

2

3g³ê

boko

œ æ[m

] tlen rozpuszczony [mgO /l]2

temperatura [ C]0

Epilimnion

Jezioro Maœluchowskie


Jezioro Glinki





0

1

2

3

4

5g³ê

bo

koœæ

[m]


temperatura [ C]0

Epilimnion

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Najwiêkszy na terenie Pojezierza £êczyñsko-W³odawskiego zbiornik naturalny, o wyj¹tkowych walorach krajobrazowych iprzyrodniczych, le¿y w otulinie Poleskiego Parku Krajobrazowego. W sumarycznej ocenie jakoœci jezioro osi¹gnê³oPomimo doœæ znacznej pojemnoœci jezioro Uœciwierz nie posiada zdolnoœci uwarstwiania termicznego toni wodnej. W 2002 r. gromadzi³owody o wyrównanych w pionie, bardzo dobrych warunkach tlenowych. Wyró¿nia³o siê te¿ wyj¹tkowo nisk¹ zawartoœci¹ zwi¹zkówbiogennych. Pomimo nieznacznej produkcyjnoœci pierwotnej jego wody charakteryzowa³y siê doœæ silnym zanieczyszczeniemsubstancjami organicznymi (ChZT) oraz mineralnymi wyra¿onymi przewodnoœci¹ elektrolityczn¹ w³aœciw¹. Stan sanitarny jeziorapoprawny odpowiada³ I klasie czystoœci. Nieznaczn¹ produktywnoœæ jeziora potwierdza ró¿norodny, ale nieliczny planktonreprezentowany g³ównie przez okrzemki , zielenice, sinice i z³otowiciowce.

klasê czystoœci II.




Stratyfikacja wód


Wymiana wód w roku




3,2 m 3

3

4

4

1

1,39 tys. m /m3

0,0 %

0,31 m /m2 3

4 %

0,3 m /m2 31

2przewaga ³¹k

2,57 = III kategoria

N

1

2

34

5

6

Jezioro Uœciwierz



Wyjaœnienia dotycz¹ce oznaczenia stanowisk pomiarowych:

– jezioro stratyfikowane

– jezioro czêœciowo stratyfikowane

– jezioro nie stratyfikowane


utrzymuje się na tym samym poziomie w porównaniuz wcześniejszymi badaniami. Brak istotnych zmianw ocenie stanu czystości niestety dotyczy także obiek-tów najsilniej zdegradowanych.

Dodatkowym elementem służącym ocenie stanujezior są badania osadów dennych prowadzone przezPaństwowy Instytut Geologiczny, w ramach którychoznaczana jest zawartość metali ciężkich oraz %zawartości żelaza, wapnia, magnezu, fosforu, siarkii węgla organicznego.

2.2.4. Jakość wód jezior badanych w latach1992–2002

Pogłębiona analiza danych monitoringowych je-zior uzyskanych w okresie wielolecia, w kontekścieich warunków naturalnych (klimatycznych, hydrolo-gicznych itp.) pozwala na dokonanie pewnych pod-sumowań oraz ewentualnych ustaleń trendów zmian.Generalnie jeziora rozpatrywanego obszaru badańmożna podzielić na 5 grup:1. Jeziora o utrzymującej się dobrej czystości wód

(I, II klasa czystości) i korzystnych warunkachnaturalnych (I, II kategoria podatności na degra-dację).

2. Jeziora o wodach zanieczyszczonych (II, III klasaczystości) i o niezbyt korzystnych warunkach na-turalnych, umiarkowanie odpornych na degrada-cję (II, III kategoria).

3. Jeziora o wodach silnie zanieczyszczonych (IIIklasa czystości), bardzo podatnych na wpływyz zewnątrz, często o niekorzystnych warunkachnaturalnych.

4. Jeziora o wodach pozaklasowych, nie spełniają-cych kryteriów dla klasy III, pozbawionych całko-wicie odporności na degradację, o skrajnie nieko-rzystnych warunkach naturalnych.

5. Jeziora o silnie zmienionej strukturze ekologicz-nej, przekształcone przez zabiegi hydrotechnicz-ne w zbiorniki retencyjne.

Wykaz jezior objętych klasyfikacją zamieszczonow tabeli 14, a ich lokalizację przedstawia mapa 14.

Grupa 1

Jeziora o dobrych warunkach naturalnych (I, IIkategoria podatności na degradację) i utrzymują-cej się wysokiej jakości wód (I, II klasa czystości):Jezioro Białe Włodawskie, Piaseczno, Rogóź-no, Zagłębocze.

Powyższe jeziora charakteryzują się niewielkimizmianami ekologicznymi, mają korzystne warunkinaturalne związane zarówno z morfometrią misy je-ziora jak i zlewnią, są odporne na wpływy z zewnątrzi mimo silnej presji turystyczno-rekreacyjnej wodytych jezior charakteryzują się dużą stabilnością ogółucech fizykochemicznych.

Składa się na to:– duża głębokość (gł. max. powyżej 25 m) i stratyfi-

kacja termiczna,– mały procent wymiany wody w roku – rzędu kilku

procent (30% kryterium I kategorii podatności),– brak punktowych źródeł zanieczyszczeń,– brak stałych dopływów i odpływów (jeziora zasila-

ne są wyłącznie wodami gruntowymi i opadowymize zlewni bezpośredniej,

– w przypadku trzech jezior: Białego, Rogóźna i Za-głębocza korzystne jest zagospodarowanie zlew-ni bezpośredniej – przewaga lasów.

Czynnikiem przeciwdziałającym wymuszonej eu-trofizacji, spowodowanej zwiększoną dostawą bio-genów w sezonie rekreacyjnym jest dobre natlenieniewód, szczególnie hypolimnionu (warstwa stagnująca,przydenna). Przy braku kompleksowych działańochronnych może się okazać, że jest to jedyna przy-czyna przeciwdziałająca degradacji akwenu.

Grupa 2

Jeziora o wodach zanieczyszczonych (II, III klasaczystości) oraz niezbyt korzystnych warunkach natu-ralnych, umiarkowanie odporne na degradację (II, IIIkategoria): Bialskie, Bikcze, Czarne Włodawskie,Długie, Głębokie Cycowskie, Kleszczów, Łukcze,Łukie, Moszne, Rotcze, Uściwierz.

Jeziora śródleśne (Moszne, Długie) o wysokichwalorach przyrodniczych, leżące na terenie Poleskie-go Parku Narodowego, bardzo płytkie, wypełnionetorfem i gytią, w żadnym punkcie nie osiągają głębo-kości 1m, znajdują się w końcowym etapie rozwoju.Nie są użytkowane rekreacyjnie.

Jeziora względnie odporne na degradację: Bial-skie, Głębokie Cycowskie, Łukcze (II kategoria) alewykazujące okresowe pogarszanie jakości wody doklasy III spowodowane:– dużą presją rekreacyjną – Łukcze, Bialskie,– dopływem wód obcych niosących substancje bio-

genne nasilające procesy eutrofizacyjne – Bialskie,Łukcze,

– wpływem zlewni bezpośredniej użytkowanej rolni-czo – Łukcze,

– deficytami tlenowymi w przydennych warstwachwody – Głębokie Cycowskie.

Jeziora podatne na degradację Bikcze, CzarneWłodawskie, Kleszczów, Łukcze, Rotcze, Uściwierz(III kategoria), ale utrzymujące II klasę czystości je-zior dzięki kilku korzystnym parametrom:– małemu procentowi wymiany wody w roku – Czar-

ne Włodawskie, Łukcze, Uściwierz,– korzystnym warunkom zagospodarowania zlewni

– Czarne Włodawskie, Łukcze, Rotcze, Uściwierz,– dobremu natlenieniu wód jezior – Łukcze, Klesz-

czów, Czarne Włodawskie, Rotcze, Uściwierz.– małej presji rekreacyjnej – Łukcze, Czarne Wło-

dawskie, Uściwierz, Bikcze, Kleszczów.

13

2R

AP

OR

T O

STA

NIE

ŚR

OD

OW

ISK

A W

OJE

WÓ

DZ

TW

A L

UB

ELS

KIE

GO

W 2

002 R

OK

U

* – Jezioro Łukcze zmieniło kategorię z III w 1999 r. na II (na granicy kategorii) w 2001 r. ze względu na korzystniejszy stosunek P dna czynnego do V epilimnionu** – morfometria jezior wg „Stan czystości jezior województwa lubelskiego za rok 1993”, BMŚ, Lublin; *** – wielkość powierzchni i objętość zbiornika retencyjnego

Tabela 14. Wykaz badanych zbiorników, podstawowe dane morfometryczne wg Wilgata („Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej” tom XIX) oraz wyniki klasyfikacji na przestrzeni

lat 1992–2002

��

��

��

��

��

�� !!!� �!!�� !!��

��

��

��

��

��

��

�� !��"#� �� $� ��

�� %��

�� &�'��

��

��

�� (!� �� (!� �� (!� ��

�� )��*��#�� !�� "��

�� +��,�$$� �� (!� (!� �� -��

�� !�� !��

�� !��"#�$$� �� (!� �� .��

�� #��$��%�� %��,�� (!� ��

�� &��%��'(��)��*� �� (!� ��

�� +��,�� (!� �� (!� ��

�� *�"�� (!� �� *�-�� (!� �� -�� (!� ��

�� -�� -��,��

�� !��

��

��"�� (!� ��

�� /�� (!� �� /�� (!� �� )0��#�� (!� �� (!� �� (!� ��

�� (!� �� (!� �� (!� �� (!��

��

(��#�� (!� �� (!� �� (!� ��

�� 1��'"#$$$� �� (!� �� (��"...� �� (!� ��

�� %0'0��$$$� �� (!� �� *��-��$$$� ��

�� 2�-��$$$� ��

��

30'0��$$$� ��

�


Grupa 3

Jeziora o wodach silnie zanieczyszczonych (IIIklasa czystości), bardzo podatnych na wpływy z ze-wnątrz, często o niekorzystnych warunkach natural-nych: Białe Sosnowickie, Czarne Gościnieckie,Czarne Sosnowickie, Czarne Uścimowskie, Du-beczyńskie, Firlej, Głębokie, Gumienek, Koseniec,Krasne, Kunów, Lipieniec, Maśluchowskie, Miej-skie, Orchowe, Pereszpa, Płotycze, Słone, Spól-ne, Sumin, Ściegienne, Świerszczów, Święte,Uścimowskie, Wereszczyńskie.

Są to głównie jeziora o niskiej odporności na de-gradację lub pozbawione odporności, o wodach za-nieczyszczonych, odpowiadających jakością III kla-sie czystości (w wieloleciu można zaobserwowaćokresowe polepszanie lub pogarszanie jakości wódniektórych jezior, np. Czarnego Uścimowskiego, Bia-łego Sosnowickiego, Maśluchowskiego, Miejskiego,Głębokiego, Firlej).

Niska odporność na degradację tych jezior wyni-ka z kilku czynników:– są to jeziora przepływowe, zasilane wodami ob-

cymi często bardzo żyznymi, niosącymi duże ilo-ści substancji biogennych i organicznych, (wodykanału Wieprz–Krzna zasilają Czarne Sosnowic-kie, Białe Sosnowickie, Krasne, Czarne Uścimow-skie; ciek Bubnowo jezioro Wereszczyńskie; ciekBobrówka – jezioro Gumienek; rzeka Piwonia –jezioro Ściegienne, rzeka Tarasienka – jezioraKoseniec, Spólne, Pereszpa),

– użytkowania rekreacyjnego – Gumienek, Miejskie,Sumin, Czarne Sosnowickie, Firlej,

– złych cech zlewni (użytkowanie rolnicze zlewnibezpośredniej – Maśluchowskie, Głębokie, Kunów,Firlej, Miejskie, Dubeczyńskie),

– niekorzystnej konfiguracji parametrów morfome-trycznych (małej głębokości średniej, niewielkiejpojemności) – Płotycze, Kunów, Czarne Uścimow-skie, Maśluchowskie, Sumin, Uścimowskie, Czar-ne Gościnieckie, Białe Sosnowickie, Miejskie,Gumienek,

– słabego natlenienia wód w okresie letnim, aż dozaniku tlenu w warstwach przydennych z jedno-czesnym pojawieniem się siarkowodoru – CzarneSosnowickie, Czarne Uścimowskie, Maśluchow-skie, Słone, Sumin, Białe Sosnowickie, Firlej,Świerszczów,

– małej przejrzystości wody świadczącej o wysokiejproduktywności – Czarne Sosnowickie, Kunów,Czarne Uścimowskie, Czarne Gościnieckie, Ście-gienne, Maśluchowskie, Płotycze, Białe Sosnowic-kie, Sumin, Miejskie, Gumienek, Uścimowskie,Głębokie, Firlej, Dubeczyńskie, Świerszczów, Księ-żowskie.

Cztery jeziora – Płotycze, Koseniec, Spólne i Pe-reszpa leżące w obszarze Sobiborskiego Parku Kra-jobrazowego są to jeziora typowo eutroficzne o dużej

produktywności pierwotnej, płytkie, o małej pojemno-ści, żyzne, o licznej florze i faunie. W strukturze za-gospodarowania ich zlewni dominują tereny leśnei nieużytki w postaci bagien i torfowisk, są one izolo-wane od wszelkiego typu zanieczyszczeń antropoge-nicznych.

Do grupy 3 zaliczono także jezioro Krasne, któremimo I kategorii podatności na degradację gromadziwody zanieczyszczone. Jest to zbiornik o niewielkiejpowierzchni, lecz głęboki, okresowo w latach 1960–85był zasilany wodą z Kanału Wieprz–Krzna. Jeziorojest wykorzystywane do celów rekreacyjno-wypoczyn-kowych oraz gospodarskich mieszkańców wsi Kra-sne położonej na zachodnim brzegu jeziora. Jezioroma korzystne cechy morfometrycze (dużą pojemność,pełną stratyfikację termiczno-tlenową) lecz bardzoniekorzystne cechy zlewniowe (duży procent gruntówornych, sąsiedztwo zabudowy, intensywne wykorzy-stanie terenów w bezpośrednim otoczeniu jeziora docelów rekreacyjnych).

Grupa 4

Jeziora o wodach pozaklasowych, nie spełniają-cych kryteriów dla klasy III, pozbawionych całkowicieodporności na degradację, o skrajnie niekorzystnychwarunkach naturalnych: Brudno, Brudzieniec, Cy-cowe, Glinki, Zienkowskie.

Jeziora z tej grupy trzeba rozpatrywać w dwóchpodgrupach.

Pierwsza to jeziora śródleśne – Brudno i Bru-dzieniec, izolowane od wpływów antropogenicznych,ale o bardzo złych parametrach morfometrycznych,płytkie, o małej pojemności. Brak uwarstwienia ter-micznego w połączeniu z dobrymi warunkami tleno-wymi, pożądanymi w głębszych jeziorach, tu świad-czy o dużej produktywności pierwotnej. Potwierdzato także bardzo mała przezroczystość wody (widzial-ność krążka Secchiego poniżej 1 m). Są to zbiornikio silnie rozwiniętej dynamice procesów eutrofizacji,znajdujące się na etapie stopniowego ich wypłyca-nia, aż do zaniku.

Druga podgrupa to jeziora pozbawione całkowi-cie odporności na degradację, o bardzo złej jakościwód – Glinki Cycowe i Zienkowskie. Na stan taki mawpływ bardzo wiele niekorzystnych dla zbiornikówwodnych czynników:– cechy morfometryczne – niepełna stratyfikacja lub

jej brak, mała pojemność, niska głębokość śred-nia, duży procent wymiany wody w roku,

– niekorzystne użytkowanie zlewni bezpośredniej –rekreacyjne (Glinki), rolnicze (Cycowe, Zienkowskie),

– wysoki współczynnik Schindlera – wskaźnik wpły-wu zlewni na jezioro(stosunek zlewni całkowitej je-ziora do jego objętości) – granicą dla III kategoriipodatności na degradację jest wielkość � 50, dla Gli-nek wynosi 93 m2/m3, dla Cycowego – 326 m2/m3,dla Zienkowskiego – 445 m2/m3,


Rys. 11. Procentowe przedstawienie powierzchni i liczby je-

zior w omawianych grupach

– są to jeziora przepływowe – o pojemności wod-nej w stosunku do przepływającego cieku zbytmałej, by utrzymać odrębność własnych para-metrów fizyko-chemicznych, obrazuje to bardzowysoki procent wymiany wody w roku przekra-czający 1000% – wartość graniczna dla III kate-gorii podatności na degradację, dla jeziora Cy-cowego wynosi 3500%, Glinek – 1100%, Zien-kowskiego – 4778%.

– jeziora Cycowe i Zienkowskie zasilane są ży-znymi wodami rzeki Piwoni (wody zaklasyfiko-wane do III klasy czystości rzek, niosą ilościzwiązków azotu i fosforu przekraczające norma-tywy wód jeziornych). Ładunek związków bioge-nicznych wprowadzany ze ściekami oraz ze spły-wem powierzchniowym do wód rzek dopływo-wych, jest transportowany do zbiorników prawiew całości. W procesie samooczyszczania rzekimoże jedynie nastąpić zmiana form azotu i fos-foru z organicznych na nieorganiczne – bardziejprzyswajalne przez organizmy planktonowezwiększające trofię jeziora,

– jezioro Zienkowskie jest odbiornikiem ścieków ob-ciążonych wysokim ładunkiem zanieczyszczeńz oczyszczalni biologiczno-mechanicznej Spół-dzielni Mieszkaniowej w Zienkach o przepustowo-ści 50 m3/dobę,

– mała przezroczystość wody świadcząca o wyso-kiej produktywności – widzialność krążka Secchie-go poniżej 1 m,

– ponadnormatywna zawartość związków biogen-nych i organicznych we wszystkich trzech jezio-rach, a także zły stan sanitarny jeziora Zienkow-skiego – miano coli osiągnęło poziom klasy III,bardzo niekorzystnej jak na zbiornik jeziorny (wy-nik dopływu ścieków komunalnych).

Grupa 5

Jeziora o silnie zmienionej strukturze ekologicz-nej, przekształcone przez zabiegi hydrotechnicznew zbiorniki retencyjne: Dratów, Krzczeń, Mytycze,Skomielno, Tomasznie, Wytyckie.

Są to akweny poddane niekorzystnym czynnikomantropogenicznym, głównie przez ogroblowanie i do-prowadzenie wód niskiej jakości z systemu KanałuWieprz–Krzna (prowadzi on wody III klasy czystościwg klasyfikacji dla rzek, ze względu na zawartośćsubstancji biogennych:– zawartość azotu og. > 3 mgN/l w wodach KWK* –

gdy granica III klasy czystości dla wód jeziornychwynosi 2 mgN/l,

– zawartość fosforanów > 0,3 mgP/l w wodachKWK* – gdy granica III klasy czystości dla wódjeziornych wynosi 0,08 mgP/l,

Wysoka jest też mineralizacja wody i zawartośćskładników geogenicznych (HCO3, Ca, Mg), którawyraźnie wskazuje na allochtoniczny charakter tychwód. Środowisko naturalne Pojezierza jest bowiemubogie w węglany i wapń, zatem zawartość wapniasięgająca 90 mgCa/l jest dowodem na całkowiteprzekształcenie pierwotnego charakteru hydroche-micznego wód.

Zbiorniki Dratów, Krzczeń i Mytycze gromadząwody pozaklasowe ze względu na ponadnormatyw-ną zawartość związków biogennych.

W zbiornikach: Wytyckie i Tomasznie utrzymujesię klasa III czystości wody mimo ponadnormatyw-nych zawartości substancji organicznych, chlorofilu,przewodności.

Jedynie zbiornik Skomielno zachowuje wody mier-nie zanieczyszczone (klasa II), być może dzięki mniejintensywnej wymianie wody w roku (jezioro Tomasz-nie otrzymuje rocznie ok. 6 razy więcej wody z Kana-łu Wieprz–Krzna).

* Kanał Wieprz–Krzna

Udzia³ iloœciowy jezior badanych

w latach 1992–2002 w omawianych grupach

7,8%

21,6%

49,0%

9,8%

11,8%

grupa 1 grupa 2 grupa 3 grupa 4 grupa 5

Udzia³ powierzchniowy jezior badanych


9,1%

23,2%

28,4%3,7%

35,6%

grupa 1 grupa 2 grupa 3 grupa 4 grupa 5


Największą ilościowo grupę, aż 49% stanowiąjeziora o wodach silnie zanieczyszczonych, nieko-rzystnych warunkach naturalnych – grupa 3, grupata obejmuje 28,4% powierzchni wszystkich bada-nych jezior.

Natomiast największy procent powierzchni, bo aż35,6 stanowią zbiorniki retencyjne (grupa 5), czyli je-ziora przekształcone przez zabiegi hydrotechniczne,o silnie zmienionej strukturze ekologicznej. Ilościowostanowią one tylko 11,8% wszystkich badanych jezior.

Jeziora o wodach pozaklasowych, pozbawionychcałkowicie odporności na degradację – czyli grupa4, stanowią tylko 3,7% powierzchni wszystkich ba-danych jezior.

Grupy 1 i 2 – czyli jeziora o wodach czystych lubmiernie zanieczyszczonych obejmują 29,4% liczbywszystkich badanych jezior i 32,3% biorąc pod uwa-gę powierzchnię badanych jezior.

Literatura

1. PAN,1991. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficz-nej, PAN Oddział w Krakowie.

2. PIOŚ, 1994. Stan czystości jezior województwa lubel-skiego za rok 1993, BMŚ, Lublin.

3. PIOŚ, 1997. Ochrona i stan środowiska w wojewódz-twie chełmskim. Informator 1995–1996, BMŚ, Chełm.

4. PIOŚ, 1997. Wytyczne oceny jezior, BMŚ, Warszawa.5. PIOŚ, 1998. Stan czystości wód powierzchniowych

województwa lubelskiego w latach 1992–1997, BMŚ,Lublin.

6. Harasimiuk M., Michalczyk Z., Turczyński M., 1998.Jeziora Łęczyńsko-Włodawskie, Monografia przyrod-nicza, UMCS, Lublin.

7. IOŚ, 1999. Raport o stanie środowiska województwalubelskiego w 1998 roku, BMŚ, Lublin.

8. IOŚ, 2000. Podstawowe problemy środowiska w Pol-sce, Warszawa 2000.


10. IOŚ, 2001. Stan czystości rzek, jezior i Bałtyku, BMŚ,Warszawa.


W Programie Państwowego Monitoringu Środowi-ska na lata 1998–2002 wody podziemne stanowiły jedenz dziewięciu podsystemów bloku jakości środowiska.System obserwacji monitoringowych obejmował zwykłewody podziemne ujmujące różne poziomy wodonośne.Ze względu na zagrożenia jakości wód podziemnych zestrony gospodarczej działalności człowieka istotne jestśledzenie zmian jakości wód w celu ochrony, jako rezerwdobrej jakości wody do picia. Na obszarze województwalubelskiego realizowany był program badań jakości wódpodziemnych w sieci krajowej i regionalnej.

Program krajowy monitoringu zwykłych wód pod-ziemnych prowadzony przez Państwowy Instytut Geo-logiczny w Warszawie obejmował własne stanowiskabadawcze wód i ocenę ich jakości w skali całego kra-ju. Punkty pomiarowe sieci monitoringu krajowegozostały zlokalizowane przede wszystkim poza zasię-giem lokalnych źródeł zanieczyszczeń.

Program badań w zakresie wód podziemnychWojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiskaw Lublinie obejmował obszary badań wód podziemnychnarażonych na potencjalne źródła zanieczyszczenia,jakie stanowić mogą składowiska odpadów komunal-nych i przemysłowych. W programie uwzględnionorównież ocenę jakości wód źródeł, niezwykle cennychpod względem przyrodniczym elementów hydrosferylicznie zlokalizowanych na Lubelszczyźnie.

Lokalizację punktów monitoringu zwykłych wódpodziemnych przedstawiono na załączonej mapie 15.

2.3.1. Ocena jakości wód podziemnych

Ocenę jakości wód pod względem wskaźników fizy-ko-chemicznych przeprowadzono w oparciu o kryteriaokreślone w „Klasyfikacji jakości zwykłych wód pod-ziemnych dla potrzeb monitoringu” (PIOŚ 1995 r.).

Tabela 15. Zestawienie powierzchni i ilości jezior badanych


��

��

��

��

�� )�� %�� &� )�'�

�� )'&�%� �� (�

��!� %�'�� '�&� �� &%��

��"� ��&�&� ��)� �� %�'�

��#� �� (� (� ��'�

$%&'(� ��)&�'� ��

�

2.3. WODY PODZIEMNE

Alina Strupieniuk(Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie)

Źródełko Krynica Duża fot. Marek Domalewski


Zgodnie z tą klasyfikacją wody podziemne zosta-ły podzielone na cztery klasy:� klasa Ia (wody najwyższej jakości);� klasa Ib (wody wysokiej jakości);� klasa II (wody średniej jakości);� klasa III (wody niskiej jakości).

Przy klasyfikacji wód do odpowiedniej klasy obo-wiązywały zasady przyjęte w państwowym monitorin-gu środowiska:– jako dopuszczalne przyjęto przekroczenie warto-

ści granicznych trzech wskaźników, pod warun-kiem, że mieszczą się one w granicach przyjętychdla bezpośrednio niższej klasy,

– jako niedopuszczalne przyjęto przekroczenie war-tości granicznych wskaźników o charakterze tok-sycznym (antymon, arsen, azotany, azotyny, cyjan-ki, fenole, fluor, chrom, glin, kadm, miedź, nikiel,ołów, rtęć, selen, srebro, siarkowodór, pestycydy),

– przy określeniu w badanej wodzie wyższych stę-żeń wskaźników od określonych dla klasy trzeciejjakości, wodę zakwalifikowano do trzeciej klasy.

2.3.2. Sieć krajowa monitoringu wód

podziemnych

W 2002 r. sieć krajowa monitoringu zwykłych wódpodziemnych prowadzona była w 47 punktach obser-wacyjnych obejmujących pełne profile występowaniawód podziemnych. Ujęcia wód głębszych poziomówwodonośnych (o dobrej naturalnej izolacji) stanowiłyokoło 45% punktów obserwacyjnych. Natomiast resz-ta to ujęcia wód płytkiego krążenia (wody gruntowe),najbardziej narażone na wpływy czynników antropo-genicznych. Uzyskane wyniki pozwoliły określić stanjakości przebadanych wód.

Wody wgłębne

W 2002 r. dominowały wody wysokiej jakości,w pierwszej klasie znalazło się 57% badanych ujęć,do drugiej klasy zaliczono 33%, a do trzeciej 10%badanych wód. Obniżenie jakości wód podziemnychspowodowane zostało przede wszystkim czynnika-mi pochodzenia geochemicznego. Do wskaźnikówtych należy zaliczyć wodorowęglany, żelazo, takżestront i bar. Podwyższone wartości potasu w wodachwgłębnych mogą być również pochodzenia natural-nego. Potas wchodzi w skład głównych metali alka-licznych tych wód, zaś źródłem jonów amonowych(azotu amonowego) w wodach jest rozkład materiiorganicznej zawierającej azot. Pochodzenie materiiorganicznej może być naturalne bądź z różnegotypu ognisk zanieczyszczeń zawierających substan-cje organiczne.

W badanych wodach nie wystąpiły w zakresie ni-skiej klasy jakości wartości wskaźników o charakte-rze toksycznym.

Wody gruntowe

Ocena wód płytkiego krążenia przeprowadzonaw oparciu o klasyfikację PIOŚ wykazała cztery klasyjakości wód. Wymagania najwyższej klasy jakości (Ia)spełniało 8% wód, klasy wysokiej jakości 38% wód,średniej jakości 19% wód i niskiej jakości 35% wód.Należy szczególnie podkreślić, że ponad połowa tychwód charakteryzowała się dobrą jakością wody. Na-tomiast o niskiej jakości wód (klasa III) zadecydowa-ły przede wszystkim wysokie stężenia azotu azota-nowego i w jednym przypadku niklu zaliczanego tak-że do wskaźników toksycznych. Ponadto wody techarakteryzowały się podwyższonymi stężeniami in-nych wskaźników mających pochodzenie antropoge-niczne: siarczanów, fosforanów, węgla organicznego,potasu, utlenialności. Podobnie jak przy wodachwgłębnych wystąpiły też zanieczyszczenia pochodze-nia naturalnego: wodorowęglany, stront, żelazo.

Ogólną ocenę jakości wód badanych w sieci kra-jowej w 2002 r. porównano do stanu jakości wód pod-ziemnych w latach 2000 i 2001. Dane porównawczezestawiono w tabeli 2.

Ocena wód wgłębnych uzyskana z zestawionychwyników z lat 2000–2002 wykazała, że wody te cha-rakteryzowały się dobrą jakością. Ponad połowa tychwód (57–68%)mieściła się w klasie wysokiej jakości(Ia i Ib). Należy przy tym podkreślić, że nieco gorszewyniki jakości wód wgłębnych uzyskane w 2002 r. (brakwód najwyższej jakości) zostały spowodowane przedewszystkim czynnikami pochodzenia geochemicznego.

Ocena wód gruntowych w latach 2000–2002przedstawia się następująco: wody wysokiej jakości(klasa Ia i Ib) posiadało od 46–62% badanych otwo-rów, średnią jakością (II klasa) charakteryzowało siędo 19% badanych stanowisk, a najniższą (III klasę)posiadały wody z 35–40% badanych otworów.

Wody gruntowe w porównaniu do wód głębszychpoziomów wodonośnych charakteryzowały się mniejstabilnym składem chemicznym i gorszą jakościąwody. Na podkreślenie zasługiwał jednak fakt wyso-kiego udziału wód dobrej jakości. Wpływ czynnikówantropogenicznych na jakość wód bardziej widocznybył w otworach ujmujących płytkie wody gruntowe.Szczególnie ujawnił się wzrostem zawartości w wo-dzie substancji biogennych, co może być spowodo-wane brakiem uregulowanej gospodarki ściekowej nawsi i obszarach podmiejskich oraz niekorzystnym od-działywaniem rolnictwa.

2.3.3. Monitoring wód podziemnych wokół

składowisk odpadów

W 2002 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Śro-dowiska kontynuował badania jakości wód pod-ziemnych narażonych na bezpośrednie oddziaływa-nie zanieczyszczeń przemysłowych i komunalnych.W celu określenia wpływu składowisk odpadów naśrodowisko wodne na terenie województwa zostały


Mapa 15. Jakość wód podziemnych w woj. lubelskim w 2002 r.

K2

K2

Tr

Tr

K2

QK

1. Granice wydzielonych GZWPw oœrodkach

porowym

szczelinowymi szczelinowo-porowym

2. Wiek i geneza GZWP

Tr - zbiorniki w trzeciorzêdzie

K - zbiorniki w kredzie górnej2

Q - zbiorniki w czwartorzêdzie

dolin kopalnychK

3. Obszary ochronne GZWP

obszary najwy¿szej ochrony (ONO)

obszary wysokiej ochrony (OWO)

5. Klasyfikacja jakoœci wody

4. Punkty badawcze w sieciach monitoringuzwyk³ych wód podziemnych

krajowego (pkt PIG)

sk³adowiska odpadów komunalnych(liczba ppk))

Ÿród³a

I a - wody najwy¿szej jakoœci

I b - wody wysokiej jakoœci

II - wody œredniej jakoœci

III - wody niskiej jakoœci

Legenda:

Jakoœæ wód podziemnychwoj. lubelskiego w 2002 r.na tle mapy obszarówg³ównych zbiornikówwód podziemnych

6. Numer przy punkcie odpowiada liczbieporz¹dkowej z odpowiedniej tabeli.

7

2

3

4

6

1

5

8

9

10

11

12 13

1415

16

17

18

19

20

21

22

23

9

24

Sk³adowiska odpadów przemys³owych(liczba ppk))

1

2

3

4

567

8

9

13

11

12

14

15

19

1718

20

10 43

8 9

16

12

41

1542

1 442

1814

21

26

13

11

27 30

23

25

17

37

38

24

4639

2932

33

4

3120

3

76

40

36

47

35

3428

22

19

45

5

16

10


Tabela 1. Wykaz punktów badawczych sieci krajowej monitoringu wód podziemnych oraz jakość wód podziemnych w woj.

lubelskim w 2002 r.

Stratygrafia: J – jura; K – kreda; K2 – Osady wodonośne kredy górnej; Q – czwartorzęd; X – trzeciorzęd.Wskaźniki (w tym wskaźniki toksyczne): Tw. og. – twardość ogólna; HCO

3 – wodorowęglany; SSR – suma substancji rozpuszczonych; Corg – węgiel organicz-

ny; SO4 – siarczany; HPO

4 – fosforany; ChZT

Mn – utlenialność; K – potas; N–NO

3 – azot azotanowy; N–NH

4 – azot amonowy; Fe – żelazo; Ni – Nikiel; Sr –

stront; Ba – bar; NOK – wskażniki w zakresie stężeń większych od dopuszczalnych dla wód klasy III jakości.

��

!�"��#��

��

$#��#%&��'��

(#��)%�*+�(��,)�

*+�(��---� !.*�

��

� � ��

� � ��

� � ��

� �� !� ��

� � �� "#��$%&�'(�� !� � �

� � �� %& ��( �%�� !� � �

� � �� "%�)#�� *+*��

� �� ,%)&��'�� !� � -��

� � �� .� ��

�� /��$%&� �� !� � �

�� 0�!�� #�� !� � ��

�� 1� ��

�� 2%&��34��'�� !� � �

� � �� ,��5�� 1� �� !� � �

�� 1� �� !� � �

�� .� ��

��

� � �� 6�'(� .� �� !� ��

�� 1� �� !� � �

�� !(��#��

�� !� � �

�)%��&��#��

�� .� �� *+*��

�� (�5(�� 1� �� 6�*+*��+%�7��

��48/��,��

� � �� 9��(�� *+*��

�� )�� 1� �� /�+%7��,��6��48/��

*+*��*(��+%�7��

�� ,%(�)#�� 1� ��

�� '�� 1� �� *+*��+%�7� �48/�

� � �� %54��

�� !"�� !� � �

�� !� ��

�� %��'%�� !� ��

�� !� ��

�� 354��(�� 1��

� � �� !� � �

��

1� �� 48/��*+*��

�� !�� 1� ��

�� 0�!&(��

� � �� 0�!&(��,��(�)�('(� �� !� ��

�� "#��$�%��!�� !� ��

� � �� &�$�'(� ��

� � ��)��

1� �� *+*��+%�7�� 48/��

� � �� 5�� 1� ��

� � �� /��$%&� 1� �� 6�*+*��+%�7��

��48/��

� �� 1� �� *+*��+%�7� �48/��*+*��

� � �� *��'�� !� � �

� � �� 6�:%�(�5� �� !� ��

� � �� /%;��#��0�!�&�'(� �� !� � �

�


przeprowadzone badania wód podziemnych przyosiemnastu składowiskach odpadów komunalnychi dwóch składowiskach odpadów przemysłowych.Wśród tych obiektów były wysypiska stare o ponaddwudziestoletnim i dłuższym okresie eksploatacji,niektóre już zamknięte oraz składowiska z zasto-sowaną nową technologią zabezpieczenia podłoża.Badaniami objęto wodę z różnych pokładów wo-donośnych, ujmowaną w piezometrach wykonanychprzez użytkowników obiektów oraz ze studni gospo-darskich zlokalizowanych w najbliższym otoczeniuskładowisk. W jednym przypadku punktem obser-wacyjnym było źródło, naturalnie wypływające w bez-pośrednim sąsiedztwie składowiska.

W tabeli 3 została przedstawiona ocena jakościwód podziemnych przy składowiskach odpadów ko-munalnych i przemysłowych w 2002 r.

Ogólna ocena badanych ujęć wód w 2002 r. podobniejak w latach ubiegłych wykazała przede wszystkim niskąjakość wód gruntowych ujmowanych w piezometrach.

Zgodnie z przyjętą klasyfikacją dla wód podziem-nych badane wody, na podstawie wskaźników fizy-ko-chemicznych przy czternastu obiektach w więk-szości zostały zaliczone do wód niskiej jakości (kla-sa III). Wśród zanieczyszczeń należy wymienićprzede wszystkim wskaźniki toksyczne wód podziem-nych. Stężenia azotu azotynowego i azotu azotanowe-go w studniach kopanych i piezometrach przekroczyływartości dopuszczalne dla klasy trzeciej. Stężenia azotuazotanowego w wodach głębszych poziomów wodo-nośnych przy jednym z obiektów również osiągnęłypoziom wartości dopuszczalnej dla klasy trzeciej.Zanieczyszczenia wód podziemnych związkami azo-towymi należy łączyć z różnorodną działalnością. Doognisk zanieczyszczeń zaliczane są składowiska od-padów komunalnych. Składowiska o długoletnimokresie eksploatacji (przy składowaniu różnych od-padów na niezabezpieczonym podłożu) stanowią po-tencjalne źródła zanieczyszczenia tych wód. Należytutaj wymienić składowiska odpadów komunalnych:w Królewskim Dworze, w Tomaszowie Lubelskim,zamknięte w Żdżarach oraz z odpadami przemysło-wymi w Sernikach.

Przy jednym z badanych obiektów o niskiej kla-sie jakości zadecydowały wysokie stężenia kadmu

w wodzie. W tabeli zostały wymienione także innewskaźniki rejestrujące niekorzystne zmiany składuwód gruntowych między innymi: przewodność wła-ściwa, zawartość substancji rozpuszczonych,twardość ogólna, utlenialność. Substancje powyż-sze mogą występować w punktach obserwacyjnychw sposób przypadkowy (niezabezpieczony piezo-metr, zły stan techniczny studni) lub z innego ogni-ska zanieczyszczenia. Ponad połowa składowisk od-padów komunalnych posiada uszczelnione podłożai kontrolowany system odprowadzania odcieków.Szczególnego podkreślenia wymaga też fakt, żeprzy sześciu obiektach wody podziemne znalazłysię w pierwszej i drugiej klasie jakości.

2.3.4. Ocena jakości wód źródlanych

W 2002 r. zgodnie z założeniami do programuregionalnego monitoringu środowiska na lata 2000–2002 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiskaw Lublinie kontynuował badania wód źródeł. Cennewalory przyrodnicze oraz znaczenie gospodarcze za-decydowały, że wody te, wypływające w sposób natu-ralny na powierzchnię terenu, znalazły się w progra-mie badań monitoringowych. Źródła są odzwierciedle-niem zasobności wodnej obszaru, ich wydajnośćdecyduje o przepływach rzecznych w okresach bez-opadowych. Należy również podkreślić duże zain-teresowanie wodą źródlaną jako wodą wysokiej ja-kości do picia. W 2002 r. kontrolą objęto 24 źródła,których lokalizacja i ocena jakości została przedsta-wiona w tabeli nr 4.

Ocena jakości wód przeprowadzona zgodniez zasadami zawartymi w klasyfikacji jakości zwykłychwód podziemnych (wg PIOŚ 1995 r.) wykazała, żeźródła charakteryzowały się wysoką jakością wody.Dwadzieścia dwa badane ośrodki ujmowały wodyw pierwszej klasie jakości, a tylko woda z dwóchźródeł została zaliczona do wód średniej i niskiejklasy jakości. Podstawowe wskaźniki fizyko-che-miczne wód odpowiadały parametrom określonymdla najwyższej i wysokiej klasy jakości (Ia; Ib). Wśródwskaźników zanieczyszczenia wód należy wymie-nić związki azotowe, uznawane za wskaźniki tok-syczne. Woda źródła w Lubyczy Królewskiej została

Tabela 2. Ocena jakości wód podziemnych badanych w sieci krajowej w latach 2000–2002

#��$��$%��%��

�///��0� �//��0� �//��0�

1�)%��

1�)%�&��#��

. ��

1�)%��

1�)%�&��#��

. ��

1�)%��

1�)%�&��#��

. ��

*+�(��)%�

� ��(#��(0�2�#��,34�� (#��(0�2�#��,34�� (#��(0�2�#��,34��

��

��

��

��

��

��


Tabela 3. Wykaz punktów badawczych i ocena jakości wód podziemnych określona w 2002 r. w rejonie składowisk odpadów

komunalnych i przemysłowych

b.d. – brak danych; L – głębokość zalegania lustra wody; D – dno.Wskaźniki (w tym wskaźniki toksyczne): Barwa; Mętność; Przewodność właściwa; Twardość ogólna; Twardość węglanowa; ChZT

Mn – utlenialność; HPO

4 –

fosforany; Cl – chlorki; SSR – suma substancji rozpuszczonych; N – NH4 – azot amonowy; N–NO

2 – azot azotynowy; N–NO

3 – azot azotanowy; Mg – magnez; Fe

– żelazo; Mn – mangan; Na – sód; K – potas; Cd – kadm; Cu – miedź; NOK – wskaźniki w zakresie stężeń większych od dopuszczalnych dla wód klasy III jakości.

��

��

��

��

��

��

�� !!!� "#��

�� "$"#��

�� %�� &��%

�� !��

��" "�#� �� "$"#�

�� "�$� ��

��" � � �� "'"#��(�)�� %� �� "$"#�

"� ��&'�(!��

��) �$� �� "'"#�� (�)�

�� "�#� �� * �� +,��-�!�� " "�#� ��

�� )� � �� "'"#�� .

��" $�/� �� "'"#�� .)� *�� 0��-��,(�&1�!��

�� )�� . .

��" /�/� �� "�"#�� .

�� $�$� �� .$� +%��%� ��

��) "�� . ��

��

��" �2 ��

��

2�,�

��

�� 34"��54/� �2 6�

&�%�� !� ��"��"#��

��1�!�� ) 34 ��54��

�� 34)��54)� �� /� � %��

*7�-�!�� " 34"��54)� �� *��

�� 34"��54 � �� "'"#�� *��%� ��!�� '�(�372�!�� " 34"��546� �� *

�� 34"��54"#� �� #��

�&��-�372�! �� " 34"�$��54"� ��

�"�� $�%&�� 34"��54��7(�� 8 ��

�� 34"��54"#� �� "'"#��8 ��"�

+�%��,'�,-� ��"��"#��

372��-�! �� " 34%��54"#� �� "'"#��

�� 34��54�� 2

��" 34"$��54) � �2 ��372��-�! ��

�� 34"#��54 $� �2

)�#�� '�(��#��

�� 2�,� �� *

��7,��1�'�� 1�6� �� "$"#�,�� "$"#�

��7,��1�'�� 1�"#� ��"$"#�,'��)�� )*��

"$"#�

��7,��

�1��#� �� "$"#��

��7,��

�1�$#� �� "$"#�

$�$��

�1��2��&�-�!��

�� )$� �� "$"#��

�� #� �� +��%��

,��(�� " /�#� �� "$"#�,�"$"#�,��

��7,��

#� �2

��7,��

)� �2

��7,��1�'�� #� �� "$"#�,�"$"#�,��

�� $�#� ��(��

+��)�� )'�)*��+�)��.��9��)-�

��" �6� ��(��8�"'"#�,��

*��+�

6�-��

��&�-�372�(&1�!��

�� $� ��

,��)+��)'�)

.�!�� "$"#�� 34%��54$� �� "$"#��

/�*��.��

0-��:-�!��

��" 34��54/� ��"$"#�,�) �

*��

�� 34 � ��546�"� �� "$"#� %��%��

��1;-��<!�� " 34��54)�#� �� "$"#��

"#��%�� &�� 2&��!��

�� #�#� �� "$"#�,��

�


zaliczona do niskiej klasy jakości ze względu na pod-wyższony azot azotanowy, którego stężenia osiągałypoziom drugiej i trzeciej klasy jakości. Ze wskaźnikównietoksycznych, wartości drugiej klasy najczęściejosiągały jakości fosforany i przewodnictwo właści-we. Podwyższone stężenia tych parametrów mogąświadczyć o przedostawaniu się do wód zanieczysz-czeń z powierzchni ziemi. Natomiast woda ze źró-dła w Kol. Kryłów została zaliczona do drugiej klasyjakości ze względu na podwyższone składniki po-chodzenia naturalnego jak: twardość węglanowa,żelazo, mangan.

Ocena wód źródeł na podstawie wskaźników bak-teriologicznych, przeprowadzona w oparciu o rozpo-rządzenie Ministra Zdrowia z dnia 04.09.2000 r. (Dz.U.Nr 82, poz. 937) dotyczące warunków jakie powinnaspełniać woda na potrzeby gospodarcze i do picia, wy-kazała zanieczyszczenie wód źródlanych bakteriami colitypu kałowego. Należy stwierdzić, że badania wykazałystałe lub okresowe zanieczyszczenie bakteriologicznewód w dziewiętnastu źródłach. Na obszarach wiejskich,gdzie zlokalizowana jest większość źródeł, należy wią-zać to z faktem nie rozwiązanych problemów gospo-darki ściekowej oraz zanieczyszczeniami związanymi

Wskaźniki fizyko-chemiczne (w tym wskaźniki toksyczne) – Przewodność właściwa; Twardość węglanowa; N–NO3

– azot azotanowy; HPO4

– fosforany;Żelazo; Mangan;Wskaźniki bakteriologiczne – Miano Coli (wskaźnik zanieczyszczenia wody bakteriami coli typu kałowego).

Tabela 4. Wykaz punktów badawczych i ocena jakości wód źródeł badanych w 2002 r.

&��

��0�+�� $��

�"��4��#�

5�� *+�(��)%�

��%��

��6�+�

��,��,��

� � -�54��-�54��

��+�-�� 5��

�!� ��<��,��

��(%��,�

� � �'��(5��-�!��

��(�:#�'�� !��<��,��<��,��

��

�(%��,�

� � -��'(�*(�;5��

"��$�� !��<��,��<��,��

=��=��

�(%��,�

� � ��'%�(5��.��)��

.��+�-�� 5��

�!� ��<��,��=��=��

�(%��,�

� � *��/�()�('��

� ��'>�2(�$��

�!��<��,��<��,��

��

�(%��,�

� � 0��1)��2�6�!5��(5��?��7(��

�� !� ��<��,��

��(%��,�

� � �'��

-�7��!�

��<��'(�

��

�(%��,�

��(5��?��

��

-�7� �!��<��,��

��=��

�(%��,�

� � *��'��*��'��

2(�$�� !��<��'(�

��

�(%��,�

�� (5�'��!(5��

2(�$�� !��<��'(�

��=��

�(%��,�

��

2(�$�� !� ��

�(%��,�

�� @�:)��*%��

2(�$�� !��<��,��<��,��3��'(�

�=��

�(%��,�

�� @�:)��

2(�$��!��

��<��,��

��=��

�(%��,�

� � .��"#��$��

-�7� �!��<��'(�

��

�(%��,�

�� 0��"#��$��

-�7� �!��<��'(�

��

�(%��,�

�� :#��!(5��

2(�$�� !��<��,��

��<��'(��

=��(%��,�

�� /��2(��!(5��

2(�$�� !��<��,��<��,��

��=��

�(%��,�

� � ��

2(�$�� !��<��'(�

��

�(%��,�

�� 4��0��

2(�$�� !��<��'(�

��

�(%��,�

�� 0��0��

2(�$�� !� ��<��'(3��'(��

�(%��,�

�� 6�)�5��(5��6�)�5��(5��

2(�$�� !� ��<��'(3��'(��

�(%��,�

�� 0�!�5��#&��'��

0�!�5��

0��

��

��<��'(3��<��,��A��<�*�*��<�*�*��A��

��

��(%��,�

�� (�)&(�'��0�!�5��

0�� !� ��<��'(��

�(%��,�

� � *��5�*��@(�5��

-�7� ��<��'(3��'(��<��3�$��

��

�(%��:��,�

�


z działalnością rolnictwa. Ocena bakteriologiczna wy-padła korzystnie w wodach źródeł poddanych szcze-gólnej ochronie związanej z kultem religijnym. Nale-ży tutaj wymienić: źródło Św. Mikołaja w Kol. Kryłów iźródło Św. Mikołaja w Siedliskach.

Ogólna ocena wykazała, że pod względem skład-ników chemicznych wody źródlane w ponad 90%spełniały normatywy wysokich klas jakości, co świad-czy o ich dobrych właściwościach naturalnych. Na-tomiast zanieczyszczenia bakteriologiczne źródeł,które wystąpiły aż w 75% wód wskazują, że obiektyte wymagają skutecznej ochrony poprzez:– prawidłowe rozwiązywanie gospodarki ściekowej

na terenach zabudowanych i właściwe stosowa-nie nawozów w rolnictwie,

– tworzenie pomników przyrody, co powinno przyczy-nić się do zachowania w jak najmniej zmienionejformie terenów do nich przylegających, a w konse-kwencji czynnika najważniejszego jakim jest wy-soka jakość wód źródlanych.

Literatura

1. Monitoring jakości wód podziemnych w sieci krajowejw 2002 r. (PIG 2002).

2. Stan jakości wód podziemnych na podstawie badańmonitoringowych w latach 1996–1997 (PIOŚ 1998).

3. Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźni-ków zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ichoznaczania (PIOŚ 1995).

4. Raport o stanie środowiska w województwie kieleckimw roku 1996. (PIOŚ; WIOŚ w Kielcach 1997).

5. Stan środowiska w województwie świętokrzyskim w roku2001. (IOŚ; WIOŚ w Kielcach 2002).

6. Źródła Roztocza. Monografia hydrograficzna. (UMCSLublin 1996).

2.4. Stan sanitarny kąpielisk

Grażyna Szczęsna(Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie)

W 2002 r. nadzorem objęto kąpieliska zorganizo-wane na następujących akwenach:– jeziora: Białe, Sumin, Rotcze, Piaseczno, Łuk-

cze (kąpielisko przy Ośrodku WypoczynkowymPracowniczej Fundacji Socjalnej w Upadłości, ką-

pielisko przy Ośrodku Wypoczynkowym „Relax”),Bużysko k/ Bytynia, Rogóźno, Firlej, Krasne,Kleszczów, Gumienek, Maśluchowskie, Bialskiew Białce gm. Dębowa Kłoda, Zagłębocze gm. So-snowica, Czarne gm. Sosnowica,

– zalewy: we Frampolu na rzece Biała Łada, „Zim-na Woda” w Łukowie, w Kobylanach (rz. Czapel-ka), w Janowie Podl. „Kozioł” (rz. Krzywula), w Za-mościu, Krasnobrodzie, „Rudka” w Zwierzyńcu,Husynne gm. Dorohusk, w Parczewie, Zemborzyc-ki k. Lublina (kąpieliska „Marina” i „Wrotków”), narz. Nepryszka w Józefowie, zalew w Janowicachgm. Janowice, zalew w Janowie Lubelskim (ką-pielisko „duże”– OSiR, kąpielisko „molo” – OSiR,kąpielisko „DUO”), zalew „Pod Zydorą” w StoczkuŁukowskim, Tuligłowy k. Krasnegostawu, LubyczaKrólewska, w Majdanie Sopockim pow. TomaszówLubelski,

– stawy: „Echo” w Zwierzyńcu, w Opolu Lubelskim,w Kluczkowicach, w Chodlu, „Buksa” w Rykach,w Sobieszynie-Brzozowej,

– wyrobiska: „Kubiki” w Chotyłowie, Żwirownia w Mię-dzyrzecu Podlaskim, Glinianki Horodyskie w Cheł-mie,

– rzeki: Starorzecze rzeki Bug w Starosielu gm. Du-bienka.

Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Lu-blinie na podstawie informacji otrzymanych z poszcze-gólnych stacji powiatowych wydał 4 komunikaty doty-czące organizowania kąpielisk i uprawiania sportówwodnych na akwenach woj. lubelskiego.

Przez część sezonu zakaz kąpieli obowiązywałna następujących akwenach wodnych:– jeziora: Łukcze (kąpielisko przy Ośrodku Wypoczyn-

kowym „Relax” oraz przy Ośrodku WypoczynkowymPracowniczej Fundacji Socjalnej w Upadłości),

– zalewy: w Tuligłowach k. Krasnegostawu, w Ja-nowie Lubelskim,

– stawy: w Opolu Lubelskim, w Kluczkowicach, w Cho-dlu, Buksa w Rykach,

– rzeki: Starorzecze rz. Bug w Starosielu,– Zakaz kąpieli przez cały sezon letni obowiązywał:– jeziora: Glinki, Kunów, Miejskie k. Ostrowa Lu-

belskiego,– zalewy: „Biały Rów” k. Krasnegostawu, w Goraju,

zalew na rzece Osa w Biłgoraju, w Poniatowej,– rzeki: Wisła w Kazimierzu Dolnym i Puławach.

Documents

2.2. Jeziora - Wojewódzki Inspektorat Ochrony … 0 - - CZĘŚĆ II. JAKOŚĆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA CZĘŚĆ II. JAKOŚĆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA