Przegląd podstawowych idei

AMARTYI K. SENA

TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI DYSTRYBUTYWNEJ

Mgr Tomasz Kwarciński

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

AMARTYI K. SENA TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI DYSTRYBUTYWNEJ

1. Sena kontekst zainteresowań sprawiedliwością dystrybutywną

2. Elementy teorii sprawiedliwości dystrybutywnej

3. Przewaga Sena teorii sprawiedliwości dystrybutywnej nad konkurencyjnymi teoriami

4. Dodatek: bibliografia, linki

1. Sena kontekst zainteresowań sprawiedliwością dystrybutywną

1.1 Informacje biograficzne

1.2 Przekłady tekstów Sena na język polski

1.5 Teoria wyboru społecznego

1.4 Badania nad ubóstwem

1.5 Filozofia moralna i polityczna

1.1 Informacje biograficzne Urodzony w 1933 r. w Bangladeszu Doktorat z ekonomii w Cambridge oraz studia z

filozofii Wspólne wykłady z K. J. Arrowem i J. Rawlsem w

Harvardzie 1998 r. Nagroda Nobla w dziedzinie ekonomii Doświadczenia osobiste istotne dla późniejszej

działalności naukowej: ubóstwo i konflikty społeczne między hinduistami a muzułmanami

1.2 Przekłady tekstów Sena na język polski Inequality Reexamined, Harvard University Press, Oxford, Cambridge

1992, tłum. pol.: Nierówności. Dalsze rozważania, tłum. I. Topińska, Znak, Kraków 2000.

Development as Freedom, Oxford University Press, New York, Oxford, Delhi 1999, tłum. pol.: Rozwój i wolność, tłum. J. Łoziński, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2002.

Does Business Ethics Make Economic Sense?, „Business Ethics Quarterly”, nr 1, 1993, tłum. pol.: Czy pojęcie etyki biznesu ma sens ekonomiczny?, w: Etyka w biznesie, Minus P. (red.), wyd. 2, PWN, Warszawa 1998.

Rationality and Social Choice, „The American Economic Review”, vol. 85, s. 1-24, tłum. pol.: Racjonalność i wybór społeczny, w: Elementy teorii wyboru społecznego, G. Lissowski (red.), Scholar, Warszawa 2001.

1.3 Teoria wyboru społecznego

Analiza Arrowa ogólnego twierdzenia o możliwości

Paradoks liberalizmu Sena Aksjomatyka zasad sprawiedliwości

1.4 Badania nad ubóstwem Kto jest ubogi? - ubóstwo polega na braku możliwości przekształcenia

posiadanych zasobów w odpowiedni poziom życia- aksjomatyczna analiza ubóstwa- indeks Sena Dlaczego ludzie są ubodzy?- teoria uprawnień Jak zapobiegać ubóstwu?- rozwój jako wolność

1.5 Filozofia moralna i polityczna Krytyka klasycznego utylitaryzmu

- utylitaryzm: konsekwencjalizm, welfaryzm, sumaryczność

- powody krytyki utylitaryzmu: obojętność na rozkład kluczowej miary, nie uwzględnianie praw, pasywność (adaptacja i uwarunkowanie)

Poszerzony konsekwencjalizm (prawa jako cele) Perspektywa podmiotowa

2. Elementy teorii sprawiedliwości dystrybutywnej

2.1 Relacja Sena teorii sprawiedliwości dystrybutywnej do innych jego koncepcji

2.2 Podejście zorientowane na ludzkie możliwości

2.3 Koncepcja równości

2.4 Modyfikacja teorii Rawlsa

2.1 Relacja Sena teorii sprawiedliwości dystrybutywnej do innych jego koncepcji

Podejście zorientowane na ludzkie możliwości

Teoria sprawiedliwości

Koncepcja równości

2.2 Podejście zorientowane na ludzkie możliwości

Pojęcie ludzkich możliwości Przykład odmiennych możliwości osoby

zdrowej i osoby upośledzonej Pluralizm celów oraz różnice między ludźmi

2.3 Koncepcja równości

Czym jest równość? Dlaczego równość? Równość czego?

Czym jest równość?

zmienna istotna (aspekt porównań) składnik opisowy i normatywny zmiennej

istotnej

Dlaczego równość?

założenie o równości podstawowej równość warunków czy równość jako

moralna godność teorie, w których nie ma założenia o równości

podstawowej jako równości warunków: priorytaryzm (Nagel), doktryna wystarczalności (Frankfurt), legalistyczna teoria sprawiedliwości udziałów (Nozick)

Równość czego?

przestrzeń sprawiedliwości argument „złej przestrzeni” równość ludzkich możliwości

2.4 Modyfikacja teorii Rawlsa

Różnice między podejściem Sena a podejściem Rawlsa

Zmiana przestrzeni sprawiedliwości dystrybutywnej z dóbr pierwotnych na ludzkie możliwości

Rozwinięcie Rawlsa teorii sprawiedliwości jako bezstronności w kierunku niefetyszyzmu

Różnice między podejściem Sena a podejściem Rawlsa

JOHN RAWLS AMARTYA SEN

Przedmiot zainteresowań Podstawowa struktura społeczna Poszczególne jednostki (osoby)

Problem, któremu pragną zaradzićNiektórzy ludzie mają nieuprawnione korzyści

Niektórzy ludzie żyją poniżej dopuszczalnego minimum

Postulowany rodzaj równościRówność szans (możliwości posiadania dóbr)

Równość możliwości przekształcania dóbr w cele

Koncepcja społeczeństwaSpołeczeństwo dobrze urządzone (idealne)

Społeczeństwo rzeczywiste

Koncepcja osobyOsoba moralna (zdolna do posiadania własnej koncepcji dobra oraz poczucia słuszności)

Osoba nie musi posiadać minimum zdolności zapewniających współpracę w społeczeństwie

Uwzględniane różnice między ludźmi Różnice w życiowych celach jednostek (koncepcje dobra)

Różnice w życiowych celach, naturalnym wyposażeniu i możliwościach jednostek

Zmienna istotna Dobra pierwotne Ludzkie możliwości

Uwzględniane rodzaje dóbr pierwotnych

Społeczne dobra pierwotne Społeczne i naturalne dobra pierwotne

Właściwa przestrzeń sprawiedliwości Przestrzeń dóbr pierwotnych Przestrzeń ludzkich możliwości

3. Przewaga Sena teorii sprawiedliwości dystrybutywnej nad konkurencyjnymi teoriami

Główny problem: czy, a jeśli tak, to w jakim stopniu, teoria sprawiedliwości dystrybutywnej zorientowana na ludzkie możliwości potrafi przezwyciężyć trudności konkurencyjnych teorii sprawiedliwej dystrybucji?

Etapy rozwiązania problemu:(1) Analiza trudności, z jakimi borykają się konkurencyjne

koncepcje sprawiedliwości dystrybutywnej(2) Wykazanie, że teoria sprawiedliwości dystrybutywnej

zorientowana na ludzkie możliwości potrafi sobie poradzić z trudnościami koncepcji konkurencyjnych, sama nie generując jednocześnie większych problemów

Konkurencyjne teorie sprawiedliwości dystrybutywnej

Koncepcja utylitarystyczna Rawlsa sprawiedliwość jako bezstronność Dworkina „ aukcja czuła na ambicję” Nozicka legalistyczna teoria sprawiedliwości

udziałów

Najważniejsze problemy dotyczące teorii sprawiedliwości dystrybutywnej

sprawiedliwość kontra wolność sprawiedliwość kontra efektywność równanie w dół kosztowne i tanie gusta traf moralny

4. Dodatek

4.1 Wybór ważniejszych prac Sena

4.2 Linki do stron internetowych dotyczących problematyki podejmowanej przez Sena

4.1 Wybór ważniejszych prac SenaCollective Choice and Social Welfare, Holgen-Day, Amsterdam

1979.Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation,

Calrendon Press, Oxford 1981.Commodities and Capabilities, North Holland, Amsterdam

[1985], wyd. 8, 2005.Equality of What?, w: Tanner Lectures on Human Values, ed. S.

M. McMurrin, University of Utah Press, Salt Lake City; Cambridge University Press, Cambridge 1980.

Justice: Means versus Freedoms, „Philosophy and Public Affairs”, nr 19, 1990, s. 111-121.

On Ethics and Economics, Blackwell, Oxford 1999.

4.2 Linki do stron internetowych Autobiografia

http://nobelprize.org/economics/laureates/1998/sen-autobio.html Teoria wyboru społecznego

http://www.decyzje.pl/fundamentalny_wklad_amartyi_do_teorii_wyboru_spolecznego.html

Zajęcia na Uniwersytecie Harvarda (można pobrać teksty)

http://post.economics.harvard.edu/faculty/sen/sen.html Wykład Sena na temat praw człowieka (nagranie wideo)

http://ethics.sandiego.edu/video/Sen/index.html Podejście zorientowane na ludzkie możliwości (bibliografia, teksty, linki,

konferencje, kontakty)

http://www.fas.harvard.edu/~freedoms/

Dziękuję za uwagę!