1

สนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ

โดย นางสาวณฐกล ตนตไพจตร

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาภมสถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภมสถาปตยกรรม

ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2556 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

2

สนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ

โดย นางสาวณฐกล ตนตไพจตร

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาภมสถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภมสถาปตยกรรม

ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2556 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

3

PLAYGROUND FOR AUTISTIC CHILDREN

By Miss Nattakun Tantiphaichit

An Independent Study Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Landscape Architecture Program in Landscape Architecture

Department of Urban Design and Planning Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2013 Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ

สมดกลาง

ค

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหการคนควาอสระเรอง “สนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ” เสนอโดย นางสาวณฐกล ตนตไพจตร เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาภมสถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภมสถาปตยกรรม

........................................................................... (รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ) คณบดบณฑตวทยาลย

วนท..........เดอน......................พ.ศ. ................... อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ

ผชวยศาสตราจารยกตตกา กตตประสาร

คณะกรรมการตรวจสอบการคนควาอสระ ...................................................... ประธานกรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.ชยสทธ ดานกตตกล) ................/........................./................. ………………………………….. กรรมการ (อาจารย ดร.สนนาถ ศกลรตนเมธ) ................/........................./................. ………………………………….. กรรมการ (ผชวยศาสตราจารยกตตกา กตตประสาร) ................/........................./.................

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

55060202 : สาขาวชาภมสถาปตยกรรม ค าส าคญ : สนามเดกเลน/เดกพเศษ ณฐกล ตนตไพจตร : สนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ. อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ : ผศ.กตตกา กตตประสาร. 121 หนา.

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการออกแบบ เกยวกบลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ โดยท าการศกษาจากวรรณกรรมและศกษากรณศกษา 3 แหง ไดแก ศนยการศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร และสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล ศาลายา ประกอบกบขอมลสมภาษณผเชยวชาญทางดานเดกพเศษ โดยใชกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงโดยเลอกจากกลมวชาชพทมความเกยวของกบเดกพเศษเปนอยางด ประกอบดวย แพทยแผนกกมารเวช หวหนาพยาบาลแผนกจตเวชเดก นกกจกรรมบ าบดช านาญการ ครผสอนเดกพเศษในระดบชนอนบาล และผปกครองของเดกพเศษ เพอวเคราะหหาลกษณะทางกายภาพทสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษ วธการวเคราะหลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ คอ การท า Spatial Analysis และ Checklist Mapping

ผลสรปจากการวจยพบวา ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ มลกษณะพนททสามารถเขาถงไดงาย สามารถมองเหนไดทวถง มลกษณะของระนาบดานบน (Overhead Plane) ใหรมเงาทงในรปแบบของโครงสรางทางสถาปตยกรรมหรอตนไมใหความรสกปลอดภยและสบาย มระนาบทางตง (Vertical Plane) อยางนอย 1 ดาน เพอกระตนใหเกดการเขาสงคมระหวางเดกพเศษ 2 คนหรอระหวางเดกพเศษกบผปกครอง ทงนขนอยกบขนาดของสนามเดกเลนวาสามารถรองรบปรมาณการรวมกลมของเดกพเศษไดมากหรอนอยเพยงใด ประกอบดวยเครองเลนทดงดดความสนใจเชน มรปทรงทโคงมนไมกอใหเกดอนตรายในการเลนและสสนทสดใส ผลการวจยนสามารถน าไปออกแบบลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษในประเทศไทยในอนาคต

ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2556 ลายมอชอนกศกษา .................................................................................................. ลายมอชออาจารยทปรกษาการคนควาอสระ .........................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

จ

55060202 : MAJOR : (LANDSCAPE ARCHITECTURE) KEY WORD : PLAYGROUND/AUTISTIC CHILDREN NATTAKUN TANTIPHAICHIT : PLAYGROND FOR AUTISTIC CHILDREN. INDEPENDENT STUDY ADVISOR : ASST. PROF. KATTIKA KITTIPRASAN. 121 p.

This research aims to study the design guidelines for playgrounds for autistic children, three methods were used. 1. Investigation was undertaken into previous research of Autistic children’s playground needs. 2. Behavioral observation studies were undertaken of autistic children in a playground environment in the following three places is Special education district 5 in Suphanburi, Suphanburipanyanukoon school in Suphanburi and National institute for child and family development Mahidol University. 3. Expert interviews were undertaken by the writer with professionals in the following fields: pediatrics, child psychiatrist nurses, occupational therapists, teachers and parents of autistic children. The methodology used in this study was spatial analysis. The results of this research showed that playgrounds for autistic children should be easily accessible visually appealing and set out to encourage socializing between autistic children or autistic children and their parents. The size of the playing field should be adequate for the number of autistic children. Playground equipment which is colorful is a focal point and the playground equipment which has safety considerations and freeform built into the design should become the guideline of future playgrounds for the autistic children of Thailand.

Department of Urban Design and Planning Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2013 Student's signature ........................................................................................................ Independent Study Advisor's signature .......................................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

ฉ

กตตกรรมประกาศ

การศกษาคนควาอสระเรอง “สนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ” ซงมงเนนกระบวนการวเคราะห สงเคราะห สรปตามแนวทฤษฎพฤตกรรมการเลนของเดกพเศษ เพอสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคม การศกษาการคนควาอสระนเรมตงแตการใหค าปรกษาในการด าเนนการและระเบยบวธการในการวจยจาก ผชวยศาสตราจารย กตตกา กตตประสาร อาจารยทปรกษา ผเชยวชาญทางดานเดกพเศษทง 7 ทานอนไดแก คณวรรณพมพ หนมงกฎ คณวไลรตน ชชชวลตสกล คณนพนธธร แสงทองศร คณปยนช ดอกไม คณหมอแกวตา นพมณจ ารสเลศ และผไมประสงคออกนาม 2 ทาน ทสละเวลาในการตรวจความเรยบรอย ใหขอมลดานการออกแบบและใหค าปรกษาหรอแนะน า ขอขอบพระคณครอบครว “ตนตไพจตร” และญาตผใหญทคอยเปนก าลงใจและคอยสนบสนนตลอดตงแตเรมเกบขอมลในกรณศกษาทง 3 แหง จนถงกระบวนการจดท ารปเลมรายงานวจยจนส าเรจ

สดทายนขอกราบขอบพระคณ คณะอาจารยประจ าหลกสตรภมสถาปตยกรรมศาสตรมหา- บณฑต สาขาวชาภมสถาปตยกรรม ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง มหาวทยาลยศลปากร ทใหโอกาสหาความร และประสบการณเพมเตม ซงเปนสงส าคญมากเพอการกาวไปขางหนา การศกษาคนควาอสระนจะไมสามารถส าเรจไดดวยดหากขาดบคคลผซงมสวนรวมขางตน จงขอขอบคณดวยความเคารพมา ณ โอกาสน

สำนกหอ

สมดกลาง

ช

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย ....................................................................................... ................................. ง บทคดยอภาษาองกฤษ .......................................................................................... ......................... จ กตตกรรมประกาศ ........................................................................................... ............................. ฉ สารบญตาราง .............................................. ....................................................... ............................ ฎ สารบญแผนผง .............................................. ................................................................................ ฏ สารบญแผนภาพ .............................................. ............................................................................. ฑ สารบญภาพ .................................... ..................................................................... ......................... ณ บทท 1 บทน า .............................................................................................................................. 1

ความเปนมาของโครง................................................. ........................................ 1 ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษาวจย ............................................ 2 นยามศพท ....................................................................... ......................... .......... 2 ค าถามการวจย ............................................................... .................................... 4 ขอบเขตการวจย ................................................................ ................................. 4

ขนตอนการศกษา ............................................................... ............................... 4 วธการศกษา .......................................................................... ............................. 5

2 วรรณกรรมทเกยวของ .................................................................................................... 6 ความส าคญและความหมายของเดกพเศษ ............................. ............................. 6

ความส าคญของเดกพเศษ ..................................... ................................ 6 ความหมายและค าจ ากดความของเดกพเศษ ........................................ 7

ความรทวไปเกยวกบเดกพเศษ ........................................................................... 7 ลกษณะของเดกพเศษ ....................................... .................................... 7

การศกษาพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ ............................. ........... 8 การศกษากจกรรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ ..................... .... 9 ลกษณะพฤตกรรมในการเลนของเดกพเศษ .................................................... ... 10 ปญหาเรองการเขาสงคมของเดกพเศษ .............................................................. 10

สำนกหอ

สมดกลาง

ซ

บทท หนา อทธพลของสภาพแวดลอมทเกยวของกบการพฒนาทางดานสงคมของ เดกพเศษ............................................................................................................ 11

อทธพลของสภาพแวดลอมกบพฤตกรรม ........................................... 11 สภาพแวดลอมทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษ .......................... 13 กจกรรมกระตนประสาทสมผสของเดกพเศษ ..................................... 13

หลกจตวทยาปฐมวย ..................................................................................... .... 16 คณลกษณะของพนททสงผลกระทบตอความรสกของเดกพเศษ ...................... 18

หลกเกณฑการสรางลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทวไป ตามเกณฑมาตรฐานเพอใหเกดความปลอดภยในการเลนและตวอยางสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ ................................................................................................... ........ 19

สบ าบด ............................................................................. ................................ 26 สรป ............................................................................... ................................... 27 3 กระบวนการท าวจยและขอมลเบองตนของกรณศกษา................................................... 34 ขนตอนและวธการท าวจย ................................................................................ 34 วธสงเกตและเกณฑในการเลอกกรณศกษา ..................................................... 34 เกณฑในการเลอกผเชยวชาญในการสมภาษณ ................................................ 36 แผนผงความคด (Mapping) ............................................................................. 37 การวเคราะหทวาง (Spatial Analysis) .............................................................. 37 รายละเอยดเบองตนของกรณศกษา ................................................................. 37 ศนยการศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร ..................................... 38 โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล .......................................................... 39 สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา... 40 รายละเอยดของการวเคราะหและสงเคราะหขอมล ........................................... 41 สรป .................................................................................................................. 42 4 ผลการวเคราะหกรณศกษา ............................................................................................. 43 ศนยการศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร ................................................ ... 43 ขอมลทวไปและลกษณะทางกายภาพของพนทกรณศกษา ................. 43

สำนกหอ

สมดกลาง

ฌ

บทท หนา

ลกษณะทางกายภาพในหองเรยนของเดกพเศษใน ศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร..................................... 47 สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษใน ศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร .................................... 51

โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร ........................................ 55 ขอมลทวไปและลกษณะทางกายภาพของพนทกรณศกษา ................ 55 ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษ

ในโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร ...................... 55 สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษระดบชน -

อนบาลในโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร .......... 62 สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล

ศาลายา ............................................................................................................. 65 ขอมลทวไปและลกษณะทางกายภาพของพนทกรณศกษา ................ 65 ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษในสถาบนแหงชาต

เพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา ........................... 67 ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการของเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา ในกจกรรมวน Christmas ..................................................................................... 70 ลกษณะทางกายภาพในหองกายภาพบ าบดของเดกพเศษในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการของเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา.. 72

สรปขอมลสมภาษณผเชยวชาญดานเดกพเศษ ................................................. 76 สรปการศกษากรณศกษา ................................................................................. 77 5 อภปรายผล ........................................................................... ......................................... 80 ศนยการศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร ........................................... ....... 80 โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร ........................................ 83 สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา ............... 85

สรป ................................................................................................................. 88 6 แนวทางการออกแบบสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ.................................................... 95

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

บทท หนา

แนวทางการออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคมส าหรบเดกพเศษ ......................................... ............. 95 ลกษณะทางกายภาพทชวยสงเสรมและกระตนใหเกดการเลนเปนกลมของเดกพเศษ................................................................................................................ 97 ปจจยอน ๆ ทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสนามเดกเลน...... 100 ขอจ ากดจากการวจย........................................................................................ 100

ขอเสนอแนะส าหรบการวจยขนตอไป ........................................................... 100 รายการอางอง ............................................................................................................... 102 ภาคผนวก ..................................................................................................................... 105 ภาคผนวก ก .................................................................................................... 106 ภาคผนวก ข .................................................................................................... 114 ประวตผวจย ................................................................................................................. 121

สำนกหอ

สมดกลาง

ฎ

สารบญตาราง ตารางท หนา 2.1 แสดงเทคนคการใชกจกรรมเพอกระตนการสมผส............................................... ......... 14 2.2 แสดงเทคนคพเศษกระตนเวสตบลา........................................................................... .... 14 2.3 แสดงเทคนคพเศษกระตนการท างานของเอนและขอ เพอผานการรบรความรสกของการ

เคลอนไหว...................................................................................................................................... 16

2.4 ตารางแสดงพฤตกรรมการเขาสงคมของเดกพเศษสการออกแบบสภาพแวดลอมทาง กายภาพในสนามเดกเลน .............................................................................................. 29

4.1 แสดงลกษณะทางกายภาพทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษในหองเรยน ศนยการศกษา พเศษเขต 5.............................................................................................. 50

4.2 สรปลกษณะทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสนามเดกเลน

ในศนยการศกษาพเศษ เขต 5............................................................... .......................... 54 4.3 สรปลกษณะทางกายภาพทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษในสนามเดกเลนใน

โรงเรยนปญญานกล...................................................... ................................................. 64 4.4 แสดงลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนและหองกายภาพบ าบดในสถาบน

แหงชาตเพอการพฒนาการเดกและครอบครว ม.มหดล............................. ..................... 75 4.5 สรปการสมภาษณผเชยวชาญทางดานเดกพเศษ............................................................. 76 4.6 สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ

ในสถาบนแหงชาตเพอพฒนาการเดกและครอบครว ม.มหดล................................. ..... 83 5.1 สรปลกษณะทางกายภาพทเกดขนในสนามเดกเลนในกรณศกษาทง 3 แหง.................. 89 5.2 สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษเพอสงเสรมพฒนาการทาง สงคมในบทท 2 และกรณศกษา 3 แหง.......................................................... ................ 93 6.1 สรปแนวทางการออกแบบสนามเดกเลนทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของ

เดกพเศษ..................................................... ...................................... ............................. 98

สำนกหอ

สมดกลาง

ฏ

สารบญแผนผง แผนผงท หนา 2.1 ผงสนามเดกเลนแสดงแนวทางการออกแบบการระบายน า ความลกของบอทราย......... 20 2.2 แสดงลกษณะการใชงานในพนท และบรบทโดยรอบ Julius Kahn Park....................... 22 2.3 แสดงลกษณะการใชงานในพนทสวนสนามเดกเลน Julius Kahn Park......................... 23 3.1 แสดงพนทใกลเคยงศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร.............. .................. 39 3.2 แสดงพนทใกลเคยง โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล สพรรณบร........................ .......... 40 3.3 แสดงพนทใกลเคยง สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ........................ 41 4.1 แสดงลกษณะการใชงานในพนทและบรบทโดยรอบศนยการศกษาพเศษ เขต ............. 44 4.2 แสดงเสนทางสญจรในพนท ศนยการศกษาพเศษเขต 5....................... .......................... 44 4.3 แสดงลกษณะการใชงานในพนทศนยการศกษาพเศษเขต 5................... ........................ 45 4.4 แสดง Sensory & Play Zone ในสนามเดกเลนศนยการศกษาพเศษเขต 5....................... 45 4.5 แสดงการจบกลมเลนกนของเดกพเศษในสนามเดกเลน ศนยการศกษาพเศษ เขต 5...... 51 4.6 แสดงลกษณะการใชงานในพนทและบรบทโดยรอบโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล.. 55 4.7 แสดงเสนทางสญจรในพนท โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล....................... ................ 56 4.8 แสดงลกษณะการใชงานในพนทสนามเดกเลนระดบชนอนบาล

โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล ........................................................... ......................... 56 4.9 แสดง Sensory & Play Zone ในพนทสนามเดกเลนระดบชนอนบาล โรงเรยน

สพรรณบรปญญานกล ............................................................................. ..................... 57 4.10 แสดงลกษณะการใชงานในพนทในสนามเดกเลนระดบชนประถมศกษา

โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล ........................................................................... ......... 59 4.11 แสดง Play Zone ในพนทในสนามเดกเลนระดบชนประถมศกษา โรงเรยนสพรรณบร

ปญญานกล.............................................................................................................. ....... 60 4.12 แสดงลกษณะการใชงานในพนทในสนามเดกเลนระดบชนอนบาล โรงเรยนสพรรณบร

ปญญานกล.................................................................................................. ................... 62 4.13 แสดงลกษณะการใชงานในพนทและบรบทโดยรอบ สถาบนแหงชาตเพอการพฒนา

เดกและครอบครว ม.มหดล........................................................................................... 65 4.14 แสดงเสนทางการสญจรในพนท สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว

ม.มหดล............................................................................................................. ............ 66

สำนกหอ

สมดกลาง

ฐ

แผนผงท หนา 4.15 แสดงลกษณะการใชงานในพนท สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและ

ครอบครว ม.มหดล............................................. .............................................. ............. 66 4.16 แสดง Sensory & Play Zone ในสนามเดกเลน สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและ

ครอบครว ม.มหดล.................................................. ...................................................... 67 4.17 การเลนของเดกพเศษในสนามเดกเลน สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและ

ครอบครว ม.มหดล.......................................... ...................................................... ........ 68 4.18 กจกรรมชวงเชาของเดกในสนามเดกเลนในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและ ครอบครว ม.มหดล................................................. ....................................................... 69

4.19 แสดงกจกรรมวน Christmasในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ....... 70 5.1 แสดงพนททสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในศนยการศกษาพเศษ เขต 5

จงหวดสพรรณบร โดยล าดบจากพนททเกดปฏสมพนธทางสงคมทมากไปนอย.......... 81 5.2 แสดงปจจยทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในศนยการศกษา

พเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร ................................................................... .................. 82 5.3 แสดงพนททสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในโรงเรยนสพรรณบร

ปญญานกล จงหวดสพรรณบร โดยล าดบจากพนททเกดปฏสมพนธทางสงคมทมากไปนอย................................................................................................................................ 83

5.4 แสดงปจจยทางกายภาพทเออใหเกดการพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ ในโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร.................................................. 84

5.5 แสดงพนททสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสถาบนแหงชาต เพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล โดยล าดบจากพนททเกดปฏสมพนธทาง สงคมทมากไปนอย........................................................................................................ 86

5.6 แสดงปจจยทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสถาบนแหงชาต เพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล .......................................................... .......... 87

สำนกหอ

สมดกลาง

ฑ

สารบญแผนภาพ แผนภาพท หนา 2.1 แสดงรปตดงานระบบในพนสนามเดกเลน.................................................................... 20 2.2 แสดงระยะการออกแบบเครองเลนในสนามเดกเลน...................................................... 21 2.3 แสดงระยะการออกแบบเครองเลนในสนามเดกเลน...................................................... 21 2.4 สรปลกษณะทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสนามเดกเลน

ใน Julius Khan Park, San Francisco สหรฐอเมรกา.................................. ..................... 26 2.5 กรอบทางทฤษฎ............................................................................................................. 33 3.1 สรปขนตอนการท าวจย ........................................................................ ......................... 42 4.1 แสดงรปตดสนามเดกเลนในศนยการศกษาพเศษ (แสงและเงา).................................... 46 4.2 แสดงการกระจายตวของเดกพเศษในหองเรยน ศนยการศกษาพเศษเขต 5..... ............... 48 4.3 แสดงกจกรรมในศนยการศกษาพเศษเขต 5 ในชวงเชา................................................. . 52 4.4 แสดงรปตดสนามเดกเลนระดบชนอนบาลโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล

(แสงและเงา) ............................................................ ..................................................... 57 4.5 แสดงรปตดสนามเดกเลนระดบชนประถมโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล

(แสงและเงา) .......................................... ....................................................................... 60 4.6 สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษในโรงเรยนสพรรณบร

ปญญานกล ............................................................................................ ........................ 63 4.7 แสดงลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของ

เดกพเศษ สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล........................... 69 4.8 แสดงรปตดสนามเดกเลนในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ........... 71 4.9 สรปลกษณะทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในหอง

กจกรรมบ าบด .................................................................................. ............................. 74 5.1 แสดงรปตดลกษณะทางกายภาพในหองกจกรรมบ าบดในสถาบนแหงชาตเพอการ

พฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา ทสามารถน ามาใชในงานออกแบบ สนามเดกเลนได ........................................................................... ................................. 91

สำนกหอ

สมดกลาง

ฒ

แผนภาพท หนา 5.2 แสดงรปตดลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนในกรณศกษา 3 แหง เปนแนวทาง การออกแบบสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษตอไป ....................................................... 92 6.1 ล าดบการเขาถงและทางเลอกในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ ................................... 97

สำนกหอ

สมดกลาง

ณ

สารบญภาพ ภาพท หนา 2.1 เครองเลนในสนามเดกเลนและสวนกระตนประสาทสมผส (Sensory)

Julius Kahn Park ........................................................................................................... 24 2.2 ทางเดนสวนกระตนประสาทสมผส (Sensory) Julius Kahn Park.................................. 24 2.3 เครองเลนเพอพฒนาการทางดานการเคลอนไหว (Motor) ของเดกพเศษ

Julius Kahn Park............................................................................................................ 25 2.4 ทางเขาสนามเดกเลนใน Julius Kahn Park..................................................................... 25 4.1 สนามเดกเลนตรงกลางพนทโลง...................................................................... .............. 46 4.2 เสาคอนกรตไลระดบและกะลามะพราว........................................................ ................ 47 4.3 บานเลกจดดงดดสายตาในสนามเดกเลนระดบชนอนบาล............................................. 58 4.4 กระบะทรายทยนมาจากตวอาคาร....................................................................... ........... 58 4.5 พนทางเดนทมการใชวสดทหลากหลายชวยกระตนประสาทสมผส.............................. 59 4.6 สนามเดกเลนระดบชนประถมศกษา........................................................ ...................... 61 4.7 เครองเลนสงเสรมการเคลอนไหวของรางกาย (Motor).............................. .................... 61 4.8 พนทกจกรรมในสนามเดกเลนในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการเดกและ

ครอบครว ............................................................................................ .......................... 71 4.9 สนามเดกเลนในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการเดกและครอบครว......................... 72

สำนกหอ

สมดกลาง

1

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาของโครงการ ขอมลจากส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (2556) ระบวา ในป 2553 พบผปวยนอก

ทเปนเดกพเศษ 6,753 คน มารบบรการ 28,005 ครง ป 2554 จ านวน 12 ,531 คน มารบบรการ 75,817

ครง และในป 2555 จ านวน 15,234 คน มารบบรการ 108,298 ครง ซงจะเหนไดวามจ านวนเพมขน

ทกปทางดานสถตของจ านวนเดกพเศษ ทมจ านวนมากขนทกป กอใหเกดการขาดโอกาสทางสงคม

เพอเปดรบเดกทมความบกพรองทางดานสงคมและพฤตกรรมนใหใชชวตรวมกบสงคมภายนอกได

อยางปกตสข โดยพนฐานแลวครอบครวเปนสงส าคญในการสงเสรมการพฒนาการของเดกพเศษ

จงควรใหความส าคญแกเดกตงแตแรกเรมพนฐานทางครอบครว โรงเรยน และสงคม โดยเฉพาะ

อยางยงเดกทมความตองการพเศษ (Special Need) เหลานเพอใหเดกพเศษมความมนใจและเปน

สวนหนงของสงคมไดดยงขน

ปจจบนมการออกแบบสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษโดยการออกแบบสภาพแวดลอมทาง

กายภาพทเนนเครองเลนพลาสตกมากกวาการใชพชพรรณทางธรรมชาต Nature Kinder gardens ใน

ประเทศเดนมารก เดกพเศษไดเลนกบ Nature Base อยในพนททเปนธรรมชาตจะชวยใหเดกเกด

ความใสใจในสภาพแวดลอมรอบขางและสงคมมากยงขน ในประเทศไทยกเรมมการออกแบบสวน

สมผสบ าบดเดกพเศษขนท ศนยการศกษาพเศษจงหวดกระบ สวนสมผสบ าบดมลกษณะคลายสวน

หน ใชผวสมผสของธรรมชาตทชวยกระตนประสาทสมผส เปนสวนชวยใหเดกพเศษไดมการ

พฒนาการทางดานรางกายและประสาทสมผสตาง ๆ ชวยใหกลามเนอมดเลกและมดใหญแขงแรง

มากขน เนองจากอาการในเดกพเศษแตละคนกมระดบทตางกนออกไป ดงนนเดกแตละคนก

ตองการการรกษาทตางกน ผปกครองควรไดรบการอบรมในการเลยงดบตรทเปนเดกพเศษเพอ

เตรยมพรอมส าหรบการรกษาตอไป

1

สำนกหอ

สมดกลาง

2

การศกษานเนนศกษาหลกการออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษเพอการจดองคประกอบในสภาพแวดลอมทางกายภาพทสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษ ซงในอนาคตคาดวาจ านวนเดกพเศษนนจะเพมจ านวนมากขน ในประเทศไทยเรากลบขาดบคลากรทางดานนเปนอยางมาก โครงการวจยสนามเดกเลนเดกพเศษ มความส าคญอยางยงทจะเปนสวนหนงในการพฒนาทางดานสงคม ตงแตระดบครอบครวจนถงระดบประเทศชาต 1.2 ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษาวจย 1.2.1 ความมงหมายของการศกษา 1) เพอตองการน าเสนอสภาพแวดลอมในสนามเดกเลนทางกายภาพทเหมาะสมกบการพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษ 2) เพอใหเปนความรและเปนขอมลทใชในการศกษาคนควาและน าไปออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกเลนทมคณภาพและประสทธภาพในการใชงานของเดกพเศษตอไปในอนาคต 1.2.2 วตถประสงคของการศกษา 1) ศกษาลกษณะของสภาพแวดลอมในสนามเดกเลนทสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษ 2) ศกษาทฤษฎและลกษณะของภมทศนทชวยฟนฟผปวย (Healing Landscape Design) 1.3 นยามศพท

สนามเดกเลน หมายถง สถานททออกแบบส าหรบเดกสามารถเลน ณ ทแหงนได โดยอาจจะเปนพนทบรเวณบาน แตโดยปกตแลวมกจะอยทกลางแจง สนามเดกเลนสมยใหมมกมอปกรณส าหรบพกผอนหยอนใจ เชน กระดานหก มาเวยน ชงชา สไลด บารโหนเดกเลน กระบะทราย หองเดกเลน และเขาวงกต เครองเลนจ านวนมากชวยใหเดกพฒนาการทางกายภาพ ความแขงแรง และความยดหยน รวมทงใหการพกผอนหยอนใจและความสนกสนาน

เดกพเศษ หมายถง เดกทมความตองการพเศษซงเดกกลมนจ าเปนตองไดรบการดแลชวยเหลอมากเปนพเศษมากกวาเดกปกตทว ๆ ไป ทงในดาน การใชชวตประจ าวน การเรยนร และการเขาสงคม

พฒนาการดานสงคม หมายถง การสรางความสมพนธกบผใหญและเพอนรวมวยใน

ระยะแรกของวยอนบาล เดกมกจะชอบเลนคนเดยว แตเมอโตขนจะมปฏสมพนธกบเพอนมากขน

จะมการรวมกลมเปนมตร และมความเขาใจในความรสกของเพอนเพมขน จากการสงเกตเดกเวลา

สำนกหอ

สมดกลาง

3

เลน พบวาเดกอาย 4 ขวบจะใชแรงเสรมในการมปฏสมพนธตอกนและกน โดยการตงใจฟง การ

ยอมรบเพอนโดยการแสดงความรกและใหค าชมเชย (Charlesworth and Hartup, 1967) พฒนาการ

สงคมของเดกมกจะขนกบการอบรมเลยงดทางบาน บางครอบครวมกจะสนบสนนพฤตกรรมท

คอนขางกาวราว แตทส าคญทสดกคอ ความรกและความอบอนทเดกไดรบจากพอแม ท าใหเดกกลา

ทจะมปฏสมพนธกบผอน เดกบางคนมาจากบานทพอแมใชอ านาจและใชการขท าโทษอย

ตลอดเวลาท าใหเดกมความกลว ไมกลาทจะอยใกลและเมออยโรงเรยน เดกอาจจะพยายามหลกเลยง

ทจะมปฏสมพนธกบผใหญและเพอนรวมวย ครจงควรใหการสงเกตพฤตกรรมของเดกถาพบเดกท

มปญหาในการปรบตวเขากบเพอนกควรจะหาวธชวย โดยพยายามใหแรงเสรมดวยการชมเชยเวลา

ทเหนเดกเลนกบเพอน (สรางค โควตระกล, 2548)

สภาพแวดลอม (Environment) หมายถง ปจจยภายนอกตวบคคลทสามารถน ามาพลกแพลง

ประยกตหรอดดแปลงใหเปนประโยชนในแงของการบ าบดรกษาโรคได ประกอบดวย

1) สถานท เนองจากกจกรรมบ าบดแนวจตวเคราะหมจดมงหมายใหผปวยไดระบายอารมณความรสกออกมาอยางอสระสรางสรรค เพอใหความขดแยงตาง ๆ ทอยภายในจตไรส านกเขาสจตส านก รวมทงการใหผปวยไดฝกฝนทกษะตางๆเพอใหมพลงอโกทเขมแขง ดงนนในการจดสถานทจงควรใหเหมาะสมกบจดมงหมายดงกลาว เชน การจดสถานทใหมความสงบเงยบ ไมมสงรบกวน หองกจกรรมไมกวางหรอแคบเกนไป หรออาจเปนหองทมการจดระบบ แสง ส เสยง เพอกระตนใหมการแสดงออกทางอารมณตาง ๆ เปนตน 2) อปกรณ วสดอปกรณและเครองอ านวยความสะดวก มอทธพลตอสภาพจตของคนเราเปนอยางมาก วสดบางอยางใหความหมายหรอสญลกษณแทนความรสกนกคดในจตไรส านกและวฒนธรรม 3) สภาพแวดลอมทางบคคล เปนปจจยส าคญอกเรองหนงในทฤษฎจตวเคราะหโดยเชอวาหากบคคลทมสมพนธกบคนรอบขางเปนไปดวยดกจะน าไปสชวตทด เปนบคคลทเตมสมบรณ (Self Actualized Person) แตหากความสมพนธกบคนรอบขางเปนไปในทางลบ โดยเฉพาะชวงวยเดก กจะสงผลถงสมพนธภาพกบบคคลอนและสงอนๆ ในวยตอมา คอ ไมสามารถปรบตวกบสภาพแวดลอมได สงผลใหมอาการทางจตในทายทสด มปจจยหลายประการเกยวกบความสมพนธระหวางบคคลทสงผลถงสภาพจตใจ เชน ขนาดของกลม สถานภาพของสมาชกกลม โครงสรางของการสอสาร รวมทงบรรทดฐานตาง ๆ ทกลม

สำนกหอ

สมดกลาง

4

ก าหนดขน ซงผบ าบดสามารถน ามาใชใหเกดประโยชนเพอบรรลเปาหมายได (เทยม ศรค าจกร, 2547) 1.4 ค าถามการวจย 1.4.1 ลกษณะทางกายภาพ องคประกอบทสมบรณและคณลกษณะเชงคณภาพในสนามเดกเลนทเหมาะสม สามารถสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษได 1.5 ขอบเขตการวจย 1.5.1. ขอบเขตดานพนท 1) ศกษาในดานสภาพแวดลอมในสนามเดกเลนภายใน โรงเรยน โรงพยาบาล และศนยการบ าบดทเกยวของกบเดกพเศษ 1.5.2. ขอบเขตดานเนอหา 1) ศกษาความหมาย ความส าคญ และองคประกอบของสภาพแวดลอมในสนามเดกเลนทสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษและเดกปกตในวยเดยวกน โดยศกษาจากหลกการออกแบบสวนบ าบดหรอภมทศนเพอการบ าบด (Healing Landscape) 1.6 ขนตอนการศกษา มขนตอนการศกษาตามล าดบดงตอไปน 1.6.1 ขนตอนการรวบรวมขอมล 1) เกบขอมลและศกษาจาก เอกสาร หนงสอ วารสาร สงพมพและสอตาง ๆ ของทงในประเทศและตางประเทศทมความเกยวของ 2) นงสงเกตการณ สอบถามแพทย พยาบาล นกกจกรรมบ าบด นกจตวทยา ผปกครองหรอผดแล 1.6.2. ขนตอนการวเคราะหขอมล 1) จากการเกบรวบรวมขอมล น ามาจดเปนแผนผงความคด (Mapping) 2) วเคราะหลกษณะทางกายภาพของสนามเดกเลน ของสถานทตางๆ 3) สรปออกมาเปนลกษณะทางดานกายภาพ และขอเสนอแนะในการออกแบบสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษตอไป 1.6.3.ขนตอนการสรปขอมล 1) สรปลกษณะและองคประกอบของสภาพแวดลอมในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ 2) การเปรยบเทยบขอมลหลกการออกแบบสภาพแวดลอมในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษของแตละกรณศกษา

สำนกหอ

สมดกลาง

5

3) สรปผลการศกษา ขอจ ากดการศกษา และขอเสนอแนะในการศกษาตอในอนาคต 1.7 วธการศกษา 1.7.1 ศกษาลกษณะกายภาพ องคประกอบและคณลกษณะ 1.7.2 ศกษาและสงเกตลกษณะทางกายภาพ องคประกอบ และคณลกษณะของสภาพแวดลอมในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ จากกรณศกษา 3 แหง ดงน ศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร และสถาบนเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา จงหวดนครปฐม โดยน าเสนอในรปแบบของผงความคด (Mapping) และวเคราะหลกษณะทางกายภาพของพนท (Spatial Analysis) 1.7.3 การสงเกต (Observation) โดยสงเกตพฤตกรรมการเลนเปนกลมของเดกพเศษ โดยใช Check List

1.7.4 สมภาษณผเชยวชาญ (Expert Interview) ตวอยางเชน สมภาษณจตแพทย นกกจกรรมบ าบด ถงรปแบบลกษณะการออกแบบสภาพแวดลอมในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ 1.7.5 สรปลกษณะของสภาพแวดลอมในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ 1.7.6 จากกรณศกษาและการสมภาษณผเชยวชาญ มาวเคราะหโดยองคความรจากการศกษาความรมาประมวลผลวเคราะหตามหลกการออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกส าหรบเดกพเศษ จากวรรณกรรมทเกยวของรวมกบขอมลจากการสงเกตการณศกษาและการสมภาษณผเชยวชาญ

สำนกหอ

สมดกลาง

6

บทท 2 วรรณกรรมทเกยวของ

การวจยเรองสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษไดกลาวถงเรองราวความส าคญของการพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษทเกยวของกบการท าวจย จตเวชเดกและพฤตกรรมในการละเลนเพอเขาสงคมของเดกพเศษ และเกณฑในการออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ รวบรวมขอมลดงกลาวเพอน ามาใชในการวเคราะห หาแนวทางการออกแบบสนามเดกเลนเพอสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคมส าหรบเดกพเศษ 2.1 ความส าคญและความหมายของเดกพเศษ ขอมลจากส านกงานสถตแหงชาต (2553) ระบวา จากจ านวนประชากรของประเทศไทย จ านวน 62 ลานคน มประชากรกลมออทสตกประมาณ 6 ใน 1000 หรอรอยละ 0.6 ของประชากรทงหมด หรอประมาณ 372,000 คน และการเขาถงระบบบรการการศกษาของบคคลออทสตก จ านวน 4,896 คน โดยบรการการศกษาทจดใหคอการเตรยมความพรอมและชวยเหลอระยะแรกเรมและการจดการศกษาขนพนฐาน ซงแสดงใหเหนวา ยงมกลมเปาหมาย อกจ านวนมาก ยงไมไดรบบรการสงเสรมและฟนฟสมรรถภาพ สงผลใหเกดผลกระทบตามมา ทงดานสงคม การแยกตวจากสงคม การถกปฏเสธจากสงคม กอใหเกดปญหาโรคจต สงคมขาดการรบรและความเขาใจทด 2.1.1 ความส าคญของเดกพเศษ เดกพเศษมความผดปกตของระบบสมอง สงผลใหเดกพเศษมความผดปกตทางดานพฤตกรรม การสอสาร แตเดกพเศษสามารถเรยนรไดและมความสามารถพเศษเฉพาะตวทนาสนใจ โดยเฉพาะในวยเดกนนผใหญทใกลชดสามารถสอนเดกพเศษได บางคนมความจ าทดเลศ เดกพเศษจงมความตองการพเศษทตางกน อนเปนเรองทละเอยดออนอยางมากในการเขาไปออกแบบสภาพแวดลอมใหแกเดกพเศษ ดงนนจงสมควรเปนอยางยงทมการออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ จะท าใหเกดประโยชนแกสงคมไทยมากยงขน

6

สำนกหอ

สมดกลาง

7

2.1.2 ความหมายและค าจ ากดความของเดกพเศษ ออทสตก สเปกตรม (Autism Spectrum) เปนโรคทางจตเวชเดก ซงจดอยในกลมความผดปกตของการพฒนาระบบประสาท สงผลตอการแสดงพฤตกรรมทแตกตางไปจากปกต ท าใหเกดความบกพรองใน 2 ดานหลก คอ ดานสงคม การสอสาร และ ดานพฤตกรรม ความสนใจ (ทวศกด สรรตนเรขา, 2548) 2.2 ความรทวไปเกยวกบเดกพเศษ สภาพแวดลอมสามารถสงผลตอการพฒนาการทางดานตาง ๆ ของเดกพเศษไดดทสดในชวงวย 3 ถง 4 ป ท าใหเดกสามารถพฒนาการและเรยนรไดรวดเรว ผปกครองสามารถสงเกตวาเดกมอาการทางดานออทสตกไดในชวงอาย 1 ถง 2 ป หากไดรบการรกษาเรวทนทวงท เดกพเศษใน วยนสามารถเขาสสงคมไดอยางเดกปกตทวไป

2.2.1 ลกษณะของเดกพเศษ ลกษณะของเดกพเศษ ในปจจบนเรยกรวมกนวา Autism Spectrum Disorder หรอจะเรยก

วา ‚ออทสตก‛ ในปจจบนการบ าบดรกษาทมอยสามารถชวยพฒนาใหเดกดขนไดมาก แตกตางจากผทไมไดรบการบ าบดรกษาอยางชดเจน แตละคนมอาการแตกตางกน และความสามารถในการ เรยนรกแตกตางกนมาก ตงแตรนแรงมาก ไมสามารถ สอความหมาย ใด ๆ ได จนถงอจฉรยะ ในปจจบนพบประมาณ 6 คนตอประชากร 1,000 คน และพบในผชายมากกวาผหญงเกอบ 4 เทา (ทวศกด สรรตนเรขา, 2548) การสงเกตอาการออทสตกตงแตแรกเกดคอชวงอาย 6 ถง 18 เดอน หากสงเกตแลวพบวามความสนใจตอสงใดสงหนงเพยงระยะเวลาสน ๆ ผทดสอบไดใช Checklist พฤตกรรมทเสยงตอการเปนออทสตกมดงน (Goldstein, et al., 2009)

1) การมองสงใดสงหนงเปนเวลานานเกนไป และไมสนใจสงใดเลย 2) การจองตา 3) ปฏกรยาการกระท า 4) ความพอใจ 5) พฤตกรรมการตอบสนอง 6) พฤตกรรมการสอสารทางสงคม 7) การพฒนาการดานประสาทสมผส

ออทสตก สเปกตรม มอาการหลกใน 2 ดาน คอ ความบกพรองในดานสงคม การสอสาร และมแบบแผนของพฤตกรรม ความสนใจ หรอกจกรรมทจ ากด ท าซ า ๆ และคงรปแบบเดม

สำนกหอ

สมดกลาง

8

อาการมกแสดงใหเหนตงแตวยเดก เรมสงเกตความผดปกตไดชดเจนในชวงอายขวบครง ในเดกทมปญหาพฒนาการดานภาษาพดไมเปนไปตามอายพฒนาการของเดกพเศษ Autism Spectrum Disorder มอาการหลากหลายแตกตางกนไปในแตละคน แสดงออกตงแตวยเดก สงผลกระทบตอการใชชวตประจ าวน อาการทพบบอย ไดแก

- ดานสงคมและการสอสาร เชน การทกทายอยางไมเหมาะสมในทสาธารณะ ขาด ความสนใจสภาพแวดลอมรอบขาง สอสารไมเปนไมเขาใจภาษา เลนตามจนตนาการไมเปน - ดานแบบแผนพฤตกรรม ความสนใจ หรอกจกรรม เชน พดเปนค าหรอวลซ า ๆ เคลอนไหวรางกายซ า ๆ เชน โยกตว กระโดด สะบดมอ เคลอนไหวรางกายแปลก ๆ เปนแบบแผนเฉพาะตว กงวลมากเกนไปกบการเปลยนแปลงเพยงเลกนอย มการตอบสนองตอเสยงหรอผวสมผสบางอยางแบบรนแรง (ทวศกด สรรตนเรขา, 2550) ดงนนความบกพรองดานพฤตกรรมและภาษา สองอยางนเดกพเศษสามารถมปฏกรยาตอบสนองไดโดยไมใชวตถในการสอสารนนถอเปนศกยภาพทส าคญทสดในเดกกลมน(Goldstein, et al., 2009) 2.2.2 การศกษาพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ เปนความบกพรองทส าคญของกลมออทสตก สเปกตรม (Autism Spectrum Disorder) การฝกทกษะสงคมโดยการเรยนรรวมกนในกลมเลก ๆ มประมาณ 3 ถง 10 คน สามารถชวยใหเดก มพฒนาการทางสงคมทดขน เรยนรการอยรวมกน การรอคอย การผลดกนท ากจกรรม การสนทนา การเลาเรอง และอน ๆ วตถประสงคหลกของการฝกทกษะสงคม เชน เรยนรทกษะสงคมผานตนแบบโดยใหเดกพเศษเลยนแบบพฤตกรรมทเหมาะสม สถานการณจ าลอง และบทบาทสมมต เพอสรางพฤตกรรมเปาหมาย ภายใตกจกรรม และสถานการณทหลากหลาย ซงขนอยกบผจดตารางกจกรรม เพอเรยนรประสบการณการแสดงพฤตกรรมการตอบสนองในเชงบวก เพอการพฒนาความสามารถควบคมตนเองไดเพมขน (Self Control) เพอเสรมสรางทกษะการสอสาร และทกษะการแกไขปญหาดวยตนเอง ขอมลจาก ศนยวชาการแฮปปโฮม (2556) ระบวา ลอรนา วง (Lorna Wing) กลาววา

สามารถแบงเดกพเศษออกเปน 3 กลม ตามลกษณะของพฤตกรรรมและการมพฒนาการทางสงคม

ดงน

1) กลมทแยกตว (Aloof) 2) กลมทนงเฉย (Passive)

สำนกหอ

สมดกลาง

9

3) กลมทเขาหาคน (Active but Odd) การแบงกลมดงกลาวมความสมพนธกบระดบสตปญญากลมทแยกตวมกมความบกพรองทางสตปญญารวมดวย สวนกลมทเขาหาคนมกมระดบสตปญญาด 2.2.3 การศกษากจกรรมการกระตนการพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ กจกรรมทางสงคม (Social activities) เปนกจกรรมทมความมงหมายเพอสงเสรมใหผปวยไดเกดความสนกสนาน เพลดเพลน ผอนคลาย และมความสขกบการใชเวลาวางใหเปนประโยชน ชวยเบนความสนใจ รวมไปถงการสรางปฏสมพนธและการปรบตวเขากบผอน ตวอยางกจกรรมกลมน เชน (เทยม ศรค าจกร, 2547)

1) งานฝมอ (Crafts) 2) กฬา (Sports) 3) เกมส (Indoor games) 4) กจกรรมเลาประสบการณในอดต (Reminiscence therapy)

วตถประสงคของการปรบพฤตกรรมกเพอใหเดกพเศษไดพฒนาพฤตกรรมใกลเคยงเดกปกตในวยเดยวกน สามารถปรบเปลยนพฤตกรรมทเบยงเบน การเสรมทกษะทางสงคม กระตนพฒนาการดานการใชกลามเนอมดใหญ กลามเนอมดเลก การสอสาร และการชวยเหลอตนเอง นอกจากนยงใหค าแนะน ากบผปกครองในการปรบตวและวธดแลจดการเดกพเศษ (รจา เจนวระนนท, 2556) เทคนคการปรบพฤตกรรมนนใชหลกทฤษฎการเรยนร (Learning Theory) เปนวธการหนงทชวยใหเดกไดเรยนรทจะแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมและเปนทยอมรบของสงคม วธการปรบพฤตกรรมมเปาหมาย 3 เรอง คอ (รจา เจนวระนนท, 2556) 1) ลดพฤตกรรมทเปนปญหา 2) สงเสรมพฤตกรรมทเหมาะสม 3) สรางพฤตกรรมใหม ถาเดกไดรบการบ าบดโดยการปรบพฤตกรรม และกระตนพฒนาการในดานทบกพรองอยางสม าเสมอ โดยผปกครองมสวนรวมในการฝกและดแลอยางตอเนอง เดกเหลานกสามารถทจะพฒนาไดอยางเหมาะสมเตมความสามารถทเขามวธทใชในการปรบพฤตกรรม 1) การเสรมแรง เปนการสงเสรมพฤตกรรมทพงประสงค เมอไดรบค าชมหรอรางวล 2) การหยดย ง เปนการงดใหรางวล งดใหความสนใจตอพฤตกรรมทไมพงประสงค

สำนกหอ

สมดกลาง

10

3) การงดรวมกจกรรม เปนการงดในชวงเวลาจ ากด แตไมควรงดนานเกนไป 4) การท าสญญากบเดก เปนการเซนสญญาระหวางครกบนกเรยนในลกษณะทเปนลายลกษณอกษร ระยะเวลาการท าสญญาไมควรนานเกนกวาทเดกจะท าได มการตรวจสอบตลอดเวลา เมอผดสญญาควรมการลงโทษ หากมการปฏบตครบถวนควรใหรางวลแกเดก 5) การลงโทษ เปนขบวนการในการขจดพฤตกรรมทไมพงประสงคของเดก และไมใหเดกแสดงพฤตกรรมทไมพงประสงคอก 6) การเปนแบบอยางทด คณครควรเปนแบบอยางทดแกเดก เดกอาจยดคณครเปนแบบอยางทดในหลาย ๆ ดาน นอกจากนอาจใหนกเรยนทดเปนแบบอยางแทน 2.3 ลกษณะพฤตกรรมในการเลนของเดกพเศษ การเลนชวยสงเสรมพฒนาการในทก ๆ ดานของเดก ทงทางดานรางกาย สตปญญา อารมณ สงคม และจรยธรรม การเลนจงเปนสงส าคญมากตอการพฒนาของเดกทกคน (ทวศกด สรรตนเรขา, 2548)

การเลนของเดกพเศษมการพฒนาแบบตามขนตอนของพฒนาการดานการเลน เชนเดยวกบเดกทวไป เดกมกขาดความสามารถในการเลนทเกดขนเองโดยธรรมชาต และขาดจนตนาการ จงท าใหมขอจ ากดในการเลน เดกมกเลนไมถกวธ มรปแบบการเลนซ า ๆ ขาดความหลากหลาย หมนไปหมนมา เทกลบไปกลบมา ไมคอยเปลยนรปแบบการเลน และไมมการเลยนแบบพฤตกรรมทางสงคม สนใจแตรายละเอยด และหมกมนกบบางสงบางอยางมากเกนไป โดยทวไปเดกพเศษมกจะเลอกเลนของเลนตามชองทางของระบบประสาทสมผสทถกกระตน เชน การดม การชม การฟง การสมผส หรอน ามาจองมองด แตเดกมกจะไมคอยมความผกพนกบของเลนเฉพาะอยางเทาทควร ไมมของเลนชนโปรด เดกมกจะชอบเลนของอยางอนทไมใชของเลนดวยซ า มกเปนของใชทหยบไดทวไปในบาน เชน ขวดยา ผาพนแผล แกวน า กระปกแปง ปฏทน แผนโฆษณา เปนตน 2.4 ปญหาเรองการเขาสงคมของเดกพเศษ ปญหาในการเขาสงคม การเลนของเดกพเศษสามารถแสดงถงปญหาการเขาสงคมไดดงน 2.4.1 เดกทมทกษะทางดานภาษาและการสอสารบกพรอง ท าใหจ ากดบทบาทในการมปฏสมพนธทางการเลน 2.4.2 เดกมความยากล าบากในการตความหมาย หรอคาดเดาความคด ความรสก และพฤตกรรมของเดกคนอน ๆ ซงสงผลกระทบตอการสรางมตรภาพกบเพอน 2.4.3 เดกมกขาดความสนใจในสงรอบตว ขาดความยดหยนในการเปลยนแปลง มกจะตอตานตอการส ารวจ หรอสรรหาการเลนใหม ๆ รวมกบเพอน

สำนกหอ

สมดกลาง

11

2.4.4 เมอชกชวนใหเดกมาเลน แตระดบการเลนของเขาต ากวาของเดกคนอน เดกจงไมเขาใจในสงทจะเลน และเพอนกไมสนใจทจะเลนดวยเชนกน การศกษาวจยเกยวกบพฤตกรรมการเลนของเดกพเศษ ในศนยวชาการเพอการพฒนาเดกและวยรน ในระยะแรก เปนการสงเกตเดกเลนในหองสงเกตทดลองซงไดจดเตรยมขน ไมใชการสงเกตการเลนตามธรรมชาตจรง ๆ การเลนทพบสวนใหญมกจะเปน การเลนส ารวจ ทดลอง เพอดวาของทเลนอยใชงานอยางไร (Exploratory Play) และการเลนรปแบบเดมซ าไปซ ามา แบบไรเปาหมาย (Perseveration) แตการศกษาวจยในชวงหลง เปนการสงเกตการเลนตามธรรมชาตของเดกพเศษ ผลการ ศกษาในโรงเรยนเรยนรวม พบวาพฤตกรรมการเลนทพบบอยทสดคอ การเลนจ าลองหนาทการท างานของสงของทอยรอบตว (Functional Play) รองลงมาคอการเลนแบบมโครงสราง มรปแบบ และเปาหมายก าหนดไวชดเจน (Constructive Play) และการเลนส ารวจ ทดลอง (Exploratory Play) และทส าคญคอ แทบไมเหนการเลนแบบจนตนาการเลย (Make-Believe Play) การเลนจ าลอง (Functional Play) ทสงเกตเหนสวนใหญจะเปนแบบตางคนตางเลน รองลงมาคอ เลนคนเดยว เดกพเศษจะมทงเลนคนเดยวและเลนเปนกลม แตมกไมคอยมปฏสมพนธโตตอบกน จากการศกษาวจยพบวาเดกพเศษเลนกบผใหญเพยงรอยละ 12 ของชวงเวลา และเลนกบเพอนเพยงรอยละ 7 ของชวงเวลา ทง ๆ ทมความพยายามเขาไปกระตนเปนระยะแลวกตาม (ทวศกด สรรตนเรขา, 2550) 2.5 อทธพลของสภาพแวดลอมทเกยวของกบการพฒนาทางดานสงคมของเดกพเศษ ปจจยดานสภาพแวดลอมนนสงผลโดยตรงตอเดกพเศษ ยงไปกวานนการรบรทไวกวาเดกปกต ท าใหสภาพแวดลอมปกตธรรมดานนไมสามารถทจะอยได หรอเดกพเศษบางคนอาจตองการการกระตนทมากกวาเดกปกตเนองจากมการรบรทชา เฉอย หรอบางคนไมรบรอะไรเลย อาจตองมการกระตนโดยแสง เสยง หรอการสมผสกบสภาพแวดลอมรอบขาง ซงจะเปนตวกระตนการมปฏสมพนธของเดกพเศษในขณะเดยวกนกเปนสงแวดลอมทสามารถปกปองเดกพเศษจากสงเรา ตาง ๆ 2.5.1 อทธพลของสภาพแวดลอมกบพฤตกรรม

ใชทฤษฎสภาพแวดลอมทเออตอการตอบสนองในเชงบวกนนสภาพแวดลอมตอง ใหปจจยทมนษยตองการเชน (กตตกา กตตประสาร, 2548) 1) ปจจยดานความสะดวกสบาย (Convenient) สามารถเกดจากความรสกดงตอไปน

สำนกหอ

สมดกลาง

12

1.1) การเขาถงได (Accessible) คอ สามารถเขาสพนทตาง ๆ ได โดยมการเตรยมเสนทางคมนาคมไวให หรอมพนทเพอเขาใชงานได เชน มถนนผาน มรถสาธารณะผาน มทางเดนเทา 1.2) การออกแบบโดยไรอปสรรค (Universal Design) คอ การออกแบบส าหรบเดก คนพการ และ ผสงอาย ใหสามารถใชงานพนทไดโดยสะดวกและปลอดภยเทาเทยมกบบคคลทวไป 1.3) มระบบทดชดเจน (System Coherence) เชน ระบบถนนในโครงการทมล าดบศกยจะชวยใหสามารถเขาใจไดงายวาบรเวณใดเปนเสนทางหลกและรอง 1.4) มความตอเนอง (Continuity) คอ มการออกแบบตอเนองกบการใชพนทภายนอกและภายใน โครงการทงกจกรรมและการออกแบบลกษณะทางกายภาพ เชน ความตอเนองของทางเดนพนทสเขยว 1.5) มความปลอดภย (Security) ในการใชงาน เชน ไมมมมแหลมคมและไมอยในทลบตา เปนตน 1.6) มสงอ านวยความสะดวก เชน เกาอ ไฟถนน ถงขยะ ปายบอกขอมล และ Street Furniture ตาง ๆ เพยงพอตอการใชงาน 1.7) มความเพยงพอ (Sufficient) เชน ใหขอมลทเหมาะสมเพยงพอ 1.8) มกจกรรมหลากหลาย เพอใหเกดความนาสนใจในการใชพนท ดงดดผคนใหมาใชงาน 1.9) ความหนาแนนเหมาะสม ไมท าใหเกดความแออด 1.10) ทตงเหมาะสม 2) ปจจยดานความปลอดภย (Safety Criteria) ความปลอดภยเกดจากปจจยตาง ๆ ดงตอไปน ปลอดภยทางกายภาพ ปลอดภยตออาชญากรรม ปลอดภยตอภยธรรมชาต ปลอดภยจากมลภาวะ และปลอดภยตอจตใจ 2.1) ความปลอดภยทางกายภาพ ไดแก ไมอนตราย ไมมมมแหลมคม มระยะ ขนาด เหมาะสมกบการใชงานแตละประเภท มการปองกนอนตรายจากความเรว หรอมการควบคมความเรว มขนาด กวาง ยาว สงทเหมาะสม หลกเลยงการมจดตดกบเสนทาง หรอเสนแรงตาง ๆ และมการปองกนอนตรายจากรถยนต 2.2) ความปลอดภยตออาชญากรรม ไดแก การออกแบบใหมแสงสวางทเพยงพอตอการใชงานและท าใหมองเหนหนาทผอนได ไมเออตอการท าลายขาวของ ไมมจดอบ ควรมองเหนไดงาย

สำนกหอ

สมดกลาง

13

2.3) ความปลอดภยตอภยธรรมชาต เชน แดด ลม ฝน แผนดนไหว หรอ สตวปา 2.4) ความปลอดภยจากมลภาวะ เชน อากาศเสย เสยงดง ฝ นละออง และควน 2.5) ความปลอดภยตอจตใจ เชน ความเปนสวนหนงของสงคมอบอน ไมรสกแปลกแยก ความรสก เปนสวนตว และความรสกมสวนรวม 2.5.2 สภาพแวดลอมทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษ

การสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษนนตองใชหลกการท ากจกรรมเปนกลม รวมไปถงการเลนในสนามเดกเลนในสภาพแวดลอมทเปนธรรมชาต ซงจะสงผลถงจตใจของเดกใหเกดความสนทรยมากขน ใจเยนลงมากขน หลกการท าสนามเดกเลนทสงเสรมการมปฏสมพนธระหวางเดกพเศษและครอบครวควรมหลกการดงน (Sando, et al., 2012) 1) พนททใหโอกาสส าหรบการเขารวมการเลนในขนตน 2) การออกแบบทพเศษ ทสนบสนนการบ าบดรกษารวมกนและมความสนกควบคกนไป 3) การสรางสรรคสอดแทรกองคประกอบทใหโอกาสการเอาชนะความทาทายรวมกน 4) สรางโอกาสส าหรบเดก ๆ ทกคน ทมลกษณะอาการทมความพเศษทตางกนไป 5) สรางโอกาสการพฒนาองคความรโดยสอดแทรกการเลนเขาไปดวย 6) ใหโอกาสส าหรบเดก เสรมทกษะการพดคย ในสถานการณจรง 7) เชอมโยงเดกกบธรรมชาต ไปสความสงบและการรกษาเยยวยา 2.5.3 กจกรรมกระตนประสาทสมผสของเดกพเศษ

ในประเทศไทยมสวนสมผสบ าบดของเดกพเศษ ทศนยศกษาพเศษ จงหวดกระบ เปนการออกแบบใหเกดการกระตนจากผวสมผสทเปนหนกรวดใหเดกเดนดวยเทาเปลา เปนการกระตนประสาทสมผสทก ๆ ดาน เดกพเศษไมเพยงแตมปญหาการสอสารและพฤตกรรมเทานนแตมปญหาเรองของกลามเนอดวย การกระตนประสาทสมผสจงเปนสงทจ าเปนส าหรบเดกพเศษเปนอยางมาก กจกรรมบรณาการประสาทสมผส (Sensory Integration Activities) ไมสามารถจดเปนบทเรยนส าเรจรปได (Package) เพราะตองมการดดแปลง ปรบ เสรม วธการ สงแวดลอม เพอกระตนการปรบตวตอสงเรา (Adaptive Response) ของเดกพเศษใหแสดงออกเหมาะสมยงขน และสอดคลองตอปญหาบรณาการประสาทสมผสของเดกพเศษแตละคน รวมทงในลกษณะกจกรรมท ทาทายอยางเหมาะสมกบเดกแตละคน (Just Right Challenge) (มยร เพชรอกษร และคณะ, 2550)

สำนกหอ

สมดกลาง

14

1) การกระตนการรบรสมผส โครงสรางทางกายภาพวภาคศาสตรของระบบสมผส ซงประกอบดวยอวยวะรบรทางผวหนง การน ากระแสประสาทเขาสระบบประสาทสวนกลาง การผสมผสานการรบรของขอมลการแปลผลและการตอบสนอง การรบรผานการสมผส ประกอบดวยการรบรดานการกด ทศทางการเคลอนไหว การเจบปวด การรบรอณหภม ความรสกรอนหรอเยน ซงการรบรดงกลาวเรยกวาการรบรสมผส ตารางท 2.1 แสดงเทคนคการใชกจกรรมเพอกระตนการสมผส (มยร เพชรอกษร และคณะ, 2550) การกระตน สวนของรางกายทถกกระตน การประยกต หรอ เทคนควธการ 1. อางบอล (Ball Baths)

- ทกสวนของรางกาย หรอ เฉพาะแขนขา

-พลาสตกใบใหญ ขางในบรรจดวยลกบอลทมขนาดแตกตางกน นอกจากนนอาจจะประยกตอางบอลขางในใสขาว ถว หมอน โฟม ใหเดกลงเลนในอางบอล

2. กระตนการสมผสของแขนและมอ

-แขน หรอ มอ -การใชถงทราย ถงถว ถงขาว หรอวตถอน ๆ สมผส หรอ ดบรเวณแขนและมอของเดก

2) การกระตนการรบรเวสตบลา ระบบเวสตบลาอยทหชนใน ชวยใหบคคล

สามารถเคลอนไหวในบรรยากาศ รกษาความตงตวของกลามเนอ รกษาศรษะอยในแนวตงตรงตานแรงดงดดของโลก ชวยใหมสหสมผสของการเคลอนไหว ชวยการทรงทาทาง การเคลอนไหว ตารางท 2.2 แสดงเทคนคพเศษกระตนเวสตบลา (มยร เพชรอกษร และคณะ, 2550)

อปกรณ ทาทาง ลกษณะ วธการ หรอ

ประสบการณ

1. ชงชา (Inner Tube

Swing)

-นง หรอ นอนคว า -เชงเสน มม หมน -โยก หรอ หมนชงชา

ในแนวทศทางตาง ๆ

เดกใชมอดงเชอก

15

ตารางท 2.2 แสดงเทคนคพเศษกระตนเวสตบลา (มยร เพชรอกษร และคณะ, 2550) (ตอ)

อปกรณ ทาทาง ลกษณะ วธการ หรอ

ประสบการณ

2. สะพานลน (Slider) -นอนคว า นง -เชงเสน -ขนอยกบความสงชน

ของสะพาน ใหเดก

นอนคว า นงแลวเลอน

ตวจากทสงลงมาพน

3. การปนปายขนบนได

ทสงดวยเชอก

-การยน -เชงมมเสน -ใหเดกใชมอดงเชอก

ปนปายขนทสง

4. การกระโดดบน

แทรมโพลนหรอลก

บอล หรอ กระดาน

สปรง (Bounce Pad)

- ทานง ยนเขา ยน - เชงเสน - ใหเดกนง แลวโยก

ลกบอล ใหเดก

กระโดดบนแทรมโพ

ลน (อปกรณส าหรบ

ใชเปนพนรอบขางตด

สปรง เพอใหรองรบ

เทาขณะเดก กระโดด)

5. ทเดน (เทปไมหด

เดน)

- การยน เดน - เชงเสน มม - เดนบนสะพานแคบ

ทเดนแคบ เชอกใหเดก

เดนบนทางแคบ ๆ

กจกรรมน นอกจากจะ

กระตนการท างาน

ของเวสตบลาแลว ยง

เพมการทรงตวการ

ควบคมตนเอง

16

3) การกระตนการรบรจากเอนและขอ การรบรจากเอนขอ อวยวะรบรความรสก อยทเอนขอของรางกาย ชวยใหระบบโครงสรางของรางกายตดยดกบกลามเนอ ระบบนจะท างานอยางใกลชดรวมกบระบบเวสตบลาชวยเสรมสรางความตงตวของกลามเนอ วางแผนการเคลอน- ไหว ตลอดจนท าใหการเคลอนไหวราบเรยบมประสทธภาพ ตารางท 2.3 แสดงเทคนคพเศษกระตนการท างานของเอนและขอ เพอผานการรบรความรสกของ การเคลอนไหว (มยร เพชรอกษร และคณะ, 2550)

อปกรณ ทาทาง วธการ หรอ การประยกต

1. การปนปาย การเตน การกระโดด

-ทายน -ใหเดกใชมอจบเชอกเพอการปนปาย เดกกระโดดบนแทรมโพลน

2. การโหนราง การปนปายขนทสงการใชแรง

กดผานผวหนงแบบลก

-ทาตงตน ยน -กจกรรมทเพมความคงทนของ

กลามเนอ ความแขงแรงของ

กลามเนอ เปนการเพมทกษะ

การท างานของเอน-ขอ

3. การกระโดด (Jumping) -ทายน -กระโดดจากทสง กจกรรมท

ออกแรงมาก ๆ

2.6 หลกจตวทยาปฐมวย ทฤษฎทางจตวทยาทเกยวของกบเดกปฐมวย ชวงวยแรกเกดถงอาย 6 ป ในปจจบนไดมนกจตวทยาหลายทานไดศกษาเกยวกบทฤษฎจตวทยาพฒนาการทเกยวของกบเดกปฐมวย ดงน (สบน สขวเศษ, 2554)

2.6.1 ทฤษฎจตวเคราะหของฟรอยด (Freud’s Psychoanalytic Theory) ส าหรบเดกวย 3 ถง 5 ป จะอยในระยะ Phallic Stage เปนชวงทเดกมความสนใจตอพอแมแตกตางกนตามเพศของตน ฟรอยดเชอวาในขนพอใจตอพอแมทเปนเพศตรงขามกบตนนน เดกชายจะใหความรกและสนใจแม เดกหญงจะรกและสนใจพอ และเดกจะพยายามตอตานพอหรอแมทเปนเพศตรงกบตน

17

2.6.2 ทฤษฎวฒภาวะของกเซล (Gesell’s Maturation Theory) เขาเชอวา พฤตกรรมของเดกจะเกยวของกบการเปลยนแปลงทางสรรวทยา เชน ความพรอมของกลามเนอ ตอมตาง ๆ ของรางกาย เปนตน จะกระตนใหเกดพฤตกรรมขน เชน เดกจะพดไดเมอมความพรอมดานกลามเนอปาก เปนตน ดงนน การเรยนรจะไมเกดขนหากรางกายไมมความพรอม

2.6.3 ทฤษฎพฒนาการทางความคดความเขาใจของเพยเจท (Piaget’s Cognitive Development Theory) เพยเจทไดศกษาพฒนาการทางสตปญญาของเดกเปนขน ๆ ตามล าดบอายโดยอธบายพฤตกรรมของมนษยเฉพาะดานความคดความเขาใจ แยกเปน 4 ขนดงน 1) ขนประสาทสมผสและการเคลอนไหว (Sensorimotor Stage) ตงแตแรกเกดจนถงอาย 2 ขวบ เปนขนทเดกรจกใชประสาทสมผสตาง ๆ เชน ปาก ห ตา เปนตน ในขนน จะเปนพฒนาการทางความคดกอนระยะเวลาททารกจะพดและใชภาษาได สามารถรบรและแสดงกรยาอาการตาง ๆ ได เปนชวงทมปฏกรยาสะทอน เชน การจบ ก า การดด เปนตน ตลอดจนท าสงตาง ๆ โดยสามารถคดกอนท ารถงผลทจะเกดจากการท าไดดวยตนเอง รวมทงการใชภาษาครงแรกเพอเลยนแบบและตอมาใชแทนสงตาง ๆ ทเปนจรง 2) ขนความคดกอนเกดปฏบตการ (Preoperational Thought Stage) อยในชวงอาย 2 ถง 7 ป เปนขนทเดกไดเรยนรภาษาพดและเขาใจเครองหมายทาทางทสอความหมาย เรยนรสง ตาง ๆ ไดดขน แตยงอาศยการรบรเปนสวนใหญยงมาสามารถคดหาเหตผลและยกเหตผลขน อางองได เดกจะเรมเขาใจสญลกษณ ใชภาษาแทนความหมายของเหตการณ และสงตาง ๆ สามารถ แบงเปนขนยอย ๆ ได ดงน 2.1) คดกอนเกดความคดรวบยอด ขนนเดกจะยดตวเองเปนศนยกลาง เดกชอบส ารวจตรวจสอบสงตาง ๆ เดกจะสนใจเหตการณตาง ๆ มากขน 2.2) คดแบบใชญาณหยงร การคดเกยวกบบางสงบางอยาง โดยไมคดค านงถงรายลละเอยด ไมสามารถใชเหตผลอยางถกตอง การคดและการตดสนใจขนอยกบการรบรเปนสวนใหญ ดงนน การตดสนใจจงเปลยนไป เดกยงไมเขาใจวาสงหนงจะมปรมาณเทากบอกสงหนงในกรณทเมอสงหนงเปลยนรปทรงไปเปนอกสงหนง 3) ขนปฏบตการตามรปธรรม (Concrete Operational Stage) ในชวงอาย 7 ถง 11 ป เดกสามารถใชเหตผลกบสงทแลเหนได เชน การจดแบงกลม แบงพวก ฯลฯ และมองเหนความสมพนธของสงตาง ๆ ไดดขน เดกสามารถตดสนใจไดอยางมเหตผลกบสงทเปนรปธรรม 4) ขนปฏบตการคดแบบนามธรรม (Formal Operational Stage) อยในชวงอาย 11 ถง 15 ป เปนชวงทเดกรจกคดหาเหตผล และยอนกลบได เดกจะเรยนรเกยวกบนามธรรมไดดขน

18

สามารถตงสมมตฐานและปญหาได การคดหาเหตผลและตรรกศาสตรพฒนาอยางสมบรณเปนขนทเกดโครงสรางทางสตปญญาอยางสมบรณ

2.6.4 ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมของโคลเบอรก (Kohlberg’s Moral Development Theory) ประกอบดวยขนพฒนาการใหเหตผลเชงจรยธรรม 6 ขน ดงน 1) ระดบเรมมจรยธรรม เปนระดบกอนเกณฑ อาย 2 ถง 10 ป เดกในระดบนจะท าตามทสงคมก าหนดวาดหรอไมด แตสวนใหญมองทผลของการกระท าวาไดรบความเจบปวด หรอความพงพอใจ และจะท าตามกฎเกณฑทผมอ านาจเหนอตนก าหนดไว เลอกท าพฤตกรรมเฉพาะทจะเปนประโยชนตอตนเองโดยไมค านงถงผลทจะเกดขน ซงมอย 2 ขน คอ 1.1) ขนท 1 อาย 2 ถง 7 ป เดกจะเคารพกฎเกณฑ เพอหลกเลยงการถกลงโทษ 1.2) ขนท 2 อาย 7 ถง 10 ป ใชหลกการแสวงหารางวล เดกจะเลอกกระท าในสงทน าความพอใจมาใหตนเทานน 2) ระดบมจรยธรรมตามกฎเกณฑและประเพณนยม เปนระดบตามกฎเกณฑ เดกจะท าตามความคาดหวงของครอบครว ของสงคม และประเทศชาต โดยไมค านงถงผลทจะตามมา พยายามประพฤตตนเปนคนดอยในโอวาท หลกเลยงความประพฤตทผอนหรอสงคม ลงความเหนวาไมด เพอใหผอนยอมรบ ประกอบดวย 2.1) ขนท 3 อาย 10 ถง 13 ป เปนการท าตามผอนเหนชอบ โดยเดกมองวาการท าความด คอ ท าสงทท าใหผอนพอใจและการชวยเหลอผอน ท าตามสงคมเพอใหไดรบการยอมรบวาเปนคนด 2.2) ขนท 4 อาย 13 ถง 16 ป เปนการท าตามหนาททางสงคม ซงกฎทผปกครองหรอสงคมตงไว จะเปนตวก าหนดความประพฤตดานจรยธรรมของเดก การท าถกคอ การท าหนาท เคารพผปกครองและท าตามกฎระเบยบทสงคมตงไว เพอหลกเลยงการถกประณามจากสงคม 3) ระดบมจรยธรรมของตนเอง เปนระดบเหนอเกณฑ เดกในระดบนจะพยายามก าหนดหลกการทางจรยธรรมทตางจากกฎเกณฑสงคม หรอกฎตางๆ ทผปกครองวางไวกระท าตามพฤตกรรมความเชอสวนตว 2.7 คณลกษณะของพนททสงผลกระทบตอความรสกของเดกพเศษ ปจจยดานความสนทรยภาพ (Aesthetic Criteria) เปนแนวทางพนฐานของความสนทรยภาพและความงามเปนประเดนเกยวกบความตองการในระดบสงของมนษยตามหลกจตวทยาของ Maslow ซงอธบายใหเหนวามนษยตองการความงามเปนปจจยรองจากความตองการ

19

พนฐานตางๆไดแก ความตองการทางสรระ ความปลอดภย ความรก และการเปนเจาของ ตองการยอมรบตนเอง สนทรยภาพและความงามจงเปนเรองทเกยวของกบการรบรและทศนคตเฉพาะบคคลโดยมเหตปจจยหลายอยางทท าใหเกดสนทรยภาพและความงาม (กตตกา กตตประสาร, 2548) ตามหลกการขนตนสามารถน ามาใชในสนามเดกเลนของเดกพเศษไดเชนกน ประยกตใชในการบรณาการประสาทสมผสของเดกพเศษ ตามหลกการปจจยดานสนทรยภาพดงน

Jon Lang เสนอวา Aesthetic นนแบงออกไดเปน 4 ประเภท ไดแก Sensory Aesthetic, Formal Aesthetic (Artistic Aesthetic) Symbolic Aesthetic, Cognitive Aesthetic และ Intellectual Aesthetic (กตตกา กตตประสาร, 2548) 1) Sensory Aesthetic คอ สนทรยภาพทเกดจากความรสก เปนความรสกทเกดจากการรบรทแทจรง มองเหน เสยง กลน ท าใหเกดความรสกวาสวย 2) Formal Aesthetic คอ สนทรยภาพทเกดจากรปทรง เปนความรสกทเกดจากการรบรลกษณะของรปรางและรปทรงตาง ๆ ในสภาพแวดลอม ทใชการพจารณาและตดสนความงามจากการจดองคประกอบ 3) Symbolic Aesthetic คอ สนทรยภาพทเกดจากสญลกษณ เกดจากการเขาใจสญลกษณหรอความหมายในสภาพแวดลอมนนเปนพนฐานของการรบรและการสรางประสบการณของมนษย ทเกดจากความเขาใจในความหมายทเกดจากสญลกษณทปรากฏในสภาพแวดลอม จนสรางใหเกดความประทบใจไดจากการระลกถงความหมายทางสญลกษณของสภาพแวดลอมนน ๆ โดยปราศจากการค านงถงความรสกทแทจรง เปนการพจารณาสนทรยภาพโดยผานกระบวนการคด แปลความหมาย เปนความประทบใจ และกลายเปนความงาม 4) Intellectual Aesthetic คอ สนทรยภาพจากประสบการณหรอความร เปนการสงสมประสบการณและความรจากองคประกอบในสภาพแวดลอมวา องคประกอบใดมความหมายเปนอยางไรเพอน าไปใชในการประเมนสนทรยภาพ ดงนนความประทบใจทเกดจากการรบรสภาพแวดลอมดวยวธนจงมการพจารณาและท าความเขาใจในสภาพแวดลอมอยางมเหตผล ตรกตรองความหมายอนลกซง สนทรยภาพจากประสบการณจงมกเปนความประทบใจทเกดจากความเหมาะสมของสภาพแวดลอมกบการใชงาน 2.8 หลกเกณฑการสรางลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทวไป ตามเกณฑมาตรฐานเพอใหเกดความปลอดภยในการเลนและตวอยางสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ

มแนวทางการการออกแบบสนามเดกเลนทวไปโดยตงเปนมาตรฐานเพอความปลอดภยในสนามเดกเลน โดยศนยวจยเพอสรางเสรมความปลอดภยและปองกนกนการบาดเจบในเดก คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด ไดระบไววา

20

2.8.1 ความกวางของพนสนามไมควรนอยกวา 5 เมตร หรอไมต ากวา 53 ตารางเมตร 2.8.2 เปนวสดทดดซบพลงงาน เชน ทราย ขเลอย และมความหนาอยางนอย 9 นว หรอพน

ยางสงเคราะหทมความหนาอยางนอย 4 เซนตเมตร 2.8.3 พนสนามไมมน าขง มการตดตงทอระบายน า

แผนผงท 2.1 ผงสนามเดกเลนแสดงแนวทางการออกแบบการระบายน า ความลกของบอทราย ทมา : ศนยวจยเพอสรางเสรมความปลอดภยและปองกนกนการบาดเจบในเดก, คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

แผนภาพท 2.1 แสดงรปตดงานระบบในพนสนามเดกเลน ทมา : ศนยวจยเพอสรางเสรมความปลอดภยและปองกนกนการบาดเจบในเดก, คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

21

จากแผนภาพท 2.1 แสดงรายละเอยดของงานระบบระบายน าในพนสนามเดกเลนและวสดและก าหนดความลาดเอยงในการปรบระดบในสนามเดกเลน

การก าหนดระยะหางเพอความปลอดภยของเครองเลน ตวอยางเชน ชงชา ดงแผนภาพท 2.1

แผนภาพท 2.2 แสดงระยะการออกแบบเครองเลนในสนามเดกเลน ทมา : ศนยวจยเพอสรางเสรมความปลอดภยและปองกนกนการบาดเจบในเดก, คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

เครองเลนประเภทแกวงดงแผนภาพท 2.3 ควรหางจากพนประมาณ 30 เซนตเมตร

แผนภาพท 2.3 แสดงระยะการออกแบบเครองเลนในสนามเดกเลน ทมา : ศนยวจยเพอสรางเสรมความปลอดภยและปองกนกนการบาดเจบในเดก, คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาล-รามาธบด

22

ตวอยางสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษใน Julius Khan Park, San Francisco สหรฐอเมรกา เปนสวนสาธารณะระดบชมชน โดยทสวนสาธารณะจะประกอบไปดวย สนามเดกเลน สนามกฬากลางแจง สวนนงเลนพกผอนส าหรบคนในชมชน สนามเดกเลนแหงนมการออกแบบทค านงถงการกระตนประสาทสมผส (Sensory) มการออกแบบสวนเลนทรายเปยกและทรายแหงใหเดกสามารถเลนดวยกนและใชจนตนาการรวมกน รอบพนทเลนทรายถกออกแบบเปนทนงส าหรบผปกครองทนงรอดลกอยใกล ๆ มแนวรวทชดเจนและมความเชอมตอกบพนทอน ในสนามเดกเลน พนทสนามเดกเลนประมาณ 1,000 ตารางเมตร ดงแผนผงท 2.2 และ 2.3

แผนผงท 2.2 แสดงลกษณะการใชงานในพนท และบรบทโดยรอบ Julius Kahn Park

23

แผนผงท 2.3 แสดงลกษณะการใชงานในพนทสวนสนามเดกเลน Julius Kahn Park การเขาถงสนามเดกเลนสามารถเขาถงไดงาย เนองจากอยใกลชมชน และแหลงเรยนรทาง

ธรรมชาต จงเปนสถานททผปกครองสามารถพาเดกพเศษออกมาเลนได ทางเดนสะดวกสบายมทางลาดไวส าหรบรถเขนและมขอบเขตทแนนอน การใชวสดปพนเปนพนยาง (Rubber Floor) ทมความยดหยนไมแขงกระดาง และมสวนทเลนทรายและพนเดนเปนเนนขนลง ปดวยกอนกรวด พนทสนามเดกเลนจงเปนพนทเปดโลงไวรบแสงแดดตามลกษณะภมอากาศ ในชวงหนาหนาวทผคนจะตองการแสงแดดเพอใหเกดความอบอน มสวนทเปนรมเงาในสวนเครองเลนบางสวน ทมทนงไวใหผปกครองทเขามานงพก หรอดลกเลนในสนามเดกเลน ดงแผนผงท 2.3

การออกแบบทดนาสนใจของทนท าใหดงดดคนเขาใชงานไดจ านวนมาก เดกทเขามาเลนสามารถเลนสนกไดอยางอสระ ภายใตการดแลของผปกครอง แตละสวนในสนามเดกเลนถกแยกเปนสวน ๆ โดยมระยะหางพอสมควรเพอกนการเกดอบตเหตของเดก มเครองเลนเปนจดเดนโดยใชเรองของขนาด รปรางทโคงมนและสสน ดงภาพท 2.1 และ 2.2

24

ภาพท 2.1 เครองเลนในสนามเดกเลนและสวนกระตนประสาทสมผส (Sensory) Julius Kahn Park ทมา: landscapeonline.com, 2014

ภาพท 2.2 ทางเดนสวนกระตนประสาทสมผส (Sensory) Julius Kahn Park ทมา: landscapeonline.com, 2014

เครองเลนในการกระตนการเคลอนไหวของกลามเนอ ตามหลกการการพฒนาการของเดก พเศษ เชน การแกวง ชงชา สงเสรมการพฒนาการของเดก แบบเวตบลาการเคลอนไหวแบบเปนจงหวะ เปนตน

25

ภาพท 2.3 เครองเลนเพอพฒนาการทางดานการเคลอนไหว (Motor) ของเดกพเศษ Julius Kahn Park ทมา: landscapeonline.com, 2014

ภาพท 2.4 ทางเขาสนามเดกเลนใน Julius Kahn Park ทมา: landscapeonline.com, 2014

จากการวเคราะหภาพถายพบวาเดกพเศษและเดกปกตชอบทจะเลนในทเปดโลง โดยมเครองเลนเปนสงดงดดใหเกดการรวมตวกนเพอเลนเปนกลม เปนตน ดงในแผนภาพท 2.4 ภาพ (a) และเดกบางกลมจะไปเลนเกาะกลม 2 ถง 3 คน บรเวณขอบกระบะทรายในแผนภาพท 2.4 ภาพ (b) ซงเปนอกพนทหนงทเออใหเกดการเลนเพอพฒนาปฏสมพนธทางสงคมของเดกพเศษไดเชนกน ดงนนลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนใน Julius Kahn Park ทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษเปนดงแผนภาพท 2.4

26

แผนภาพท 2.4 สรปลกษณะทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสนามเดกเลนใน Julius Khan Park, San Francisco สหรฐอเมรกา สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมการเลนระหวางเดก 2 คน คอพนททมขอบ (Edge) ขอบรว ขอบกระบะทรายทสามารถสงเสรมการเลนเปนคได ลกษณะกายภาพทสงเสรมการเลนเปนกลม 3 ถง 6 คน คอพนทโลงและมสงดงดดความสนใจตรงกลาง เชน เครองเลน มมมองทสวยงามในพนทธรรมชาตตดกบอทยานแหงชาตใน San Francisco มมมมองทสวยงามเหนภเขาและสะพาน Golden Gate เสนทางการเดนมการเชอมและน าไปสการเรยนรและการเลน 2.9 สบ าบด

อทธพลของสตอเดกพเศษนนจากการสงเกตสถานทโรงเรยน โรงพยาบาล ตามศนยตาง ๆ พบวา สสวนใหญเปนสโทนสดใส หรอเปนสพาสเทล ซงเมอศกษาเขาไปในทางการแพทยการใชสบ าบดแลวพบวาสทสามารถบ าบดไดด ไดแก สแดงและสเหลอง (สมเกยรต ศรไพศาล, ไมระบป) ซงมคณสมบตทางการบ าบดรกษาดงตอไปน

2.9.1 สแดง ชวยในเรองของการกระตนความรสกไดด กระฉบกระเฉง เตมไปดวย ชวตชวา เมออยในสภาพแวดลอมสแดง ความดนโลหตจะเพมขน อตราการเตนของหวใจเพมขน สมองตนตวขน ไปกระตนกลไกการท างานของระบบตาง ๆ ในรางกาย พลงของสแดงจะชวยใหขอตอของรางกายแขงแรงขน

27

และยงชวยเสรมใหคนทเฉอยชามความกระฉบกระเฉงขนดวย ตองใชสแดงอยางระมดระวงเนองจากหากกระตนมากไปอาจเกดผลในแงลบได

2.9.2 สเหลอง ชวยกระตนใหสมองคดอยางมประสทธภาพทงการเขยนและการพด เปนสทมการแสดงใหเหนถงการมจดหมายทชดเจน ความสนกสนานเบกบาน สเหลองจะมพลงอ านาจในการสรางความสมดลในจตใจ ชวยใหมการตดสนใจทเรวขน ท าใหคนรสกด หากอยในสภาพแวดลอมทเปนสเหลองสามารถเสรมความมนใจในตวเองไดสงขน และลดความรสกผดหวงลงได สส าหรบการรบรของเดกพเศษนนจะชวยในการจดจ าและการเรยนรหลกการเกยวกบการใชชวตประจ าวน เชนการใชสในการจ าหองเรยนหรอสเสอผาเพอชวยใหเดกพเศษจ าหองเรยนและกลมเพอน ๆ ทเรยนหองเดยวกนได ดงนนควรใชสทไมฉดฉาด ควรเลอกสออน ๆ เพอไมใหเกดการกระตนมากเกนไป แตกขนอยกบวตถประสงคของการใชงานดวย เชน ตองการกระตนการออกก าลงกายควรเลอกใชสแดงหรอสโทนรอนเพอกระตนการเคลอนไหวของรางกาย และถาตองการใหเกดการผอนคลายควรใชสโทนเยนเชนสฟาออนหรอสมวงออนสนเปนทนยมในโรงพยาบาลและศนยหรอสถาบนในการพฒนาการของเดก เปนตน 2.10 สรป จากการศกษาขอมลทางดานวรรณกรรมทเกยวของพบวา เดกพเศษเปนกลมเดกทมความบกพรองทางดานรางกายและสตปญญาทตางกน ตามลกษณะอาการของแตละบคคล ดงนนในการรกษาเดกพเศษแตละคนนนจงเปนเรองทละเอยดออนมาก และโดยเฉพาะเดกพเศษในชวงวย 3 ถง 6 ป นนสามารถเรยนรทกษะตาง ๆ รวมไปถงการพฒนาการดานทกษะการเขาสงคมไดด เนองจากอยในชวงทสมองก าลงเตบโต ดงนนการพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษนนตองอาศยสภาพแวดลอมเปนสวนทสงเสรมการพฒนาการ โดยหลกการการรกษาเดกพเศษทเกยวของกบลกษณะทางกายภาพและการออกแบบ มหลกการดงน (Mirenda and Iacono, 2009)

2.10.1 การพฒนาการทางสงคมเกดขนเมอมปฏกรยาตอสงแวดลอม ซงมพฤตกรรมทแตกตางกน สงเกตจากพฤตกรรมการตอบสนองของเดก

2.10.2 ขนแรกในการรกษาควรดแลเอาใจใส โดยใหความส าคญในการเลนของเดก 2.10.3 มความสมพนธในดานกจกรรมและพนทในการออกแบบใหสอดคลองกน ม

ขอบเขตทแนนอน มความสะดวก ปลอดภยในการเขาใชพนท (ในลกษณะทางสภาพแวดลอมทางกายภาพและการออกแบบ)

28

2.10.4 สวนกระตนการเคลอนไหวของรางกายใหคลองแคลวมากขน โดยเครองเลนในสนาม หรอกจกรรมเสรมเปนเสนทางเดนส ารวจธรรมชาตทชวยกระตนการเคลอนไหว ขอมลจากการศกษาจากวรรณกรรมทเกยวของและขอมลจากการสมภาษณผเชยวชาญแลวสามารถน ามาสรปเปนแนวทางการออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ ดงตารางท 2.4

29

ตารางท 2.4 ตารางแสดงพฤตกรรมในการเขาสงคมของเดกพเศษสการออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกเลน ลกษณะการม

ปฏสมพนธทางสงคม ทฤษฎจตวทยา

การบ าบด เดกพเศษ

การสมภาษณ ผเชยวชาญ

ทฤษฎการออกแบบสภาพแวดลอม

รปภาพตวอยาง

1. การเลนคนเดยว แบบปดกนตวเอง

ขาดความมนใจ เชอใจ กบสภาพแวดลอมรอบขาง สงผลใหเดกพเศษปดกนตวเองจากโลกภายนอก (Ericsson, n.y.)

สามารถท าไดโดยการฝกเดยว เพอเตรยมความพรอมใหเดกพเศษไดเรมฝกทกษะการเขาสงคม

เดกพเศษแตละคนนนมลกษณะพเศษตางกนออกไป เดกทปดกนตวเองนน ตองคอย ๆ ดงเขาออกมาทละเลกทละนอย แลวเขาจะคอยๆปรบตวไปเอง สงส าคญคอพนฐานทางครอบครว พอ แม ควรไดรบการฝกดวยเชนกน (วไลรตน ชชชวลตสกล, 2556)

พนททเหมาะสมคอ พนทกวาง เพอสงเสรมการท ากจกรรมรวมกนเปนกลม หรอแบบครอบครว โดยเนนการออกก าลงกายแบบอสระตามแบบเดกพเศษ (ออทส ตก, 2550)

สนามเดกเลนโรงเรยนปญญานกล (2556)

30

ตารางท 2.4 ตารางแสดงพฤตกรรมในการเขาสงคมของเดกพเศษสการออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกเลน (ตอ) ลกษณะการม

ปฏสมพนธทางสงคม ทฤษฎจตวทยา

การบ าบด เดกพเศษ

การสมภาษณ ผเชยวชาญ

ทฤษฎการออกแบบสภาพแวดลอม

รปภาพตวอยาง

2. การเลนแบบสองคน (เดกพเศษทงสองฝาย)

นอกจากเดกพเศษตองการความเชอมนในตวเองแลว ยงตองการเพอน ตองการเขาสงคม แตเดกพเศษจะมปญหาเรองพฤตกรรมทไมเหมาะสมในการเขาสงคม ท าใหการมปฏสมพนธตอกนนนจงเทากบศนย

การฝกกลมนนจะชวยเสรมทกษะการเขาสงคมโดยคอย ๆ น ากจกรรมการเลนเปนคเขาไปดวย เชน กจกรรมรองเพลงเขาจงหวะและท าทาทางประกอบเพลงไปดวย โดยการจบอวยวะตามเพลงทรอง โดยใหหนหนาเขาหาเพอนขาง ๆ แลวจบกนของอกฝาย

เดกพเศษจะมพฤตกรรมในการเขาสงคมทแปลก เนองจากเดกพเศษมความผดปกตทางดานพฤตกรรมทเหมาะสมในการเขาสงคม หรอในพนทสาธารณะ เดกพเศษจงไมคอยเปนทยอมรบของสงคมมากนก (วรรณพมพ หนมงกฎ, 2556)

พนททเหมาะสมนน ขนอยกบ สถานท ปรมาณแสง อณหภม สงผลถงอารมณและการพฒนาการของเดกพเศษ (Sando, et al, 2012)

สนามเดกเลนศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร (2556)

31

ตารางท 2.4 ตารางแสดงพฤตกรรมในการเขาสงคมของเดกพเศษสการออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกเลน (ตอ) ลกษณะการม

ปฏสมพนธทางสงคม ทฤษฎจตวทยา

การบ าบด เดกพเศษ

การสมภาษณ ผเชยวชาญ

ทฤษฎการออกแบบสภาพแวดลอม

รปภาพตวอยาง

3. การเลนกบเพอนเปนกลม (กจกรรมกลม)

เดกพเศษเมอเขาสงคมไดในระดบหนงแลว การเลนแบบเปนกลมใหญนนตองการพนฐานการเขาสงคมทดและเหมาะสม เมอเขากลมใหญแลวเดกตองรจกการรอคอย การจ าชอเพอน

กจกรรมทเหมาะสมส าหรบจดกลม เชนกจกรรมเขาจงหวะ รองเพลงประกอบท าทาทาง การจ าชอเพอน ๆ ในกลมโดยในกลมจะประกอบดวยเดกพเศษจ านวน 10 – 12 คน

เดกพเศษจะมระดบพฤตกรรมทแปลกประหลาด พฤตกรรมทซ าไปซ ามา หากเขารวมสงคมกลมใหญตองมการคมตวเองใหได ดวยการฝกจากคร หรอผปกครองเองส าคญทสด (วรรณพมพ หนมงกฎ, 2556)

พนททเหมาะสมตองเปนพนทเปดโลง แตตองไมโลงเกนไป ตองมแนวกนดวยเนองจากเดกพเศษมพฤตกรรมทแปลกทเราไมสามารถคาดเดาไดวาจะเกดอะไรขน เพอความปลอดภยในตวเดกพเศษ(Sando, et al., 2012)

สนามเดกเลนโรงเรยนปญญานกล(2556)

32

ตารางท 2.4 ตารางแสดงพฤตกรรมในการเขาสงคมของเดกพเศษสการออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกเลน (ตอ) ลกษณะการม

ปฏสมพนธทางสงคม ทฤษฎจตวทยา

การบ าบด เดกพเศษ

การสมภาษณ ผเชยวชาญ

ทฤษฎการออกแบบสภาพแวดลอม

รปภาพตวอยาง

4. การเลนกบบคคลแปลกหนา

สวนใหญแลวเดกพเศษจะไมพดจาอยแลว แตจะใชภาษากายแทน เชน การไหว เดกพเศษบางคนเจอคนแปลกหนาแลวเดนเขาหามองหนา แตแสดงทาทางไมถกตอง ตองมผใหญคอยบอกวาตองแสดงทาทางอยางไร จงถกตองและเหมาะสม

บคคลทเขาหาเดกพเศษใจเยนและเขาใจในความเปนตวตนของเดกพเศษ อยางมาก กจกรรมสวนใหญเปนแบบชวงเวลาหนงเทานน โดยอาศยการใชกจกรรมเปนตวเชอมสมพนธภาพของเดกพเศษและบคคลภายนอก

เดกพเศษไมใชทกคนทจะมอาการตอตานคนแปลกหนา ขนอยกบการเขาหาเดก เชอมสมพนธทความไวใจ เชอใจ โดยมสภาพแวดลอมเปนรอง (วไลรตน ชชชวลตสกล, 2556)

พนททเหมาะสมคอ พนทกวาง เพอสงเสรมการท ากจกรรมรวมกนเปนกลม หรอแบบครอบครว โดยเนนการออกก าลงกายแบบอสระตามแบบเดกพเศษ (ออทส ตก, 2550)

สนามเดกเลนโรงเรยนปญญานกล (2556)

33

จากขอมลทไดสรปมานน สามารถสรปเปนกรอบทางทฤษฎในการศกษาครงน โดยสงเกตกรณศกษา ดงแผนภาพท 2.1

แผนภาพท 2.5 กรอบทางทฤษฎ

34

บทท 3 กระบวนการท าวจยและขอมลเบองตนของกรณศกษา

บทนกลาวถงกระบวนการวจย เกณฑในการเลอกกลมตวอยาง การเลอกกรณศกษา เครองมอในการสมภาษณ การตงค าถามตามกรอบทางทฤษฎตามบทท 2 และขอมลเบองตนของกรณศกษาทง 3 แหง ไดแก ศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล และสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล ศาลายา รายละเอยดของสถานทตงของโครงการ บรบทรอบๆ โครงการเปนการเกรนน าเพอน าไปสเนอหาในบทตอไป 3.1 ขนตอนและวธการท าวจย 3.1.1 หาปญหาทเกดขนในสงคมไทย เปนจดหาหวขอในงานวจย 3.1.2 คนหาขอมล วรรณกรรมทเกยวของ ขอมลในงานวจย (Documentary) 3.1.3 ก าหนดพนทกรณศกษา และเครองมอในงานวจย 3.1.4 การสงเกตการณกรณศกษา (Observation in Case Study) โดยสงเกตพฤตกรรมการเลนเปนกลมของเดกพเศษตามระยะเวลา โดยบนทกลงใน Check List

3.1.5 สมภาษณผเชยวชาญ (Expert Interview) โดยเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง ตวอยางเชน แพทยกมารเวช จตเวชเดก คณครสอนเดกพเศษ และผปกครอง จ านวน 7 คน 3.1.6 น าขอมลจากการสงเกตการณกรณศกษาและผลการสมภาษณผเชยวชาญมาวเคราะหกบขอมลทางดานวรรณกรรมทเกยวของ สงเคราะหออกมาในรปแบบแผนผงความคด (Mapping) และการวเคราะหทวาง (Spatial Analysis) เพอหาขอสรปงานวจยและขอเสนอแนะ 3.1.7 ขอบกพรองในงานวจยและขอเสนอแนะ 3.2 วธสงเกตและเกณฑในการเลอกกรณศกษา กรณศกษาเปนสงส าคญในการหาขอมล ขอเทจจรงในงานวจย ดงนนการเกณฑการเลอกสถานททเปนกรณศกษานนตองครอบคลมถงหวขอวจย และตรงจดกบค าถามในงานวจยเพอใหไดมาซงต าตอบทางงานวจยทตงขนมา ไดครบถวนและสมบรณ

34

35

3.2.1 เกณฑในการเลอกกรณศกษา 1) ความสะดวกสบายในการเขาถงโครงการ เชน อยตดถนน งายตอการเขาถง ไมลบตาคน มมมมองทด ชดเจน 2) พนทเงยบสงบ เหมาะสมส าหรบการสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษ 3) เปนสถานทสงเสรมการพฒนาการทางดานกายภาพและดานสงคมของเดกพเศษโดยเฉพาะ 4) พนทสนามเดกเลนสามารถรองรบเดกพเศษไดไมต ากวา 10 คน 3.2.2 วธในการสงเกต กรณศกษา 1) ท าการสงเกตในโรงเรยน ชวงเชา เวลา 11:00 ถง 12:00 น.ใหเดกพเศษไดผอนคลายความเครยดจากการเรยนในชวงเชา ในการเลนจะใชเวลาประมาณ 30 ถง 60 นาท อาจมากหรอนอยกวานกไดขนอยกบภาวะทางอารมณและความพรอมของเดกพเศษ และท าการสงเกตชวงเยนชวงเวลาเลกเรยน ชวงเวลา 15:00 ถง16:00 น. 2) การสงเกตการณพฤตกรรมเดกพเศษในงานเทศกาล Christmas ในสวนภมวฒน สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล 3) การสงเกตการณพฤตกรรมเดกพเศษในสนามเดกเลน และจดบนทกพฤตกรรมเหลานน ตามล าดบขนตอนและระยะเวลา 4) จดบนทกลกษณะทางกายภาพของสนามเดกเลน วสดอปกรณ เครองเลนและความปลอดภยในการใชงาน 5) สรปขอมลทไดจากการสงเกตในรปแบบของ Checklist Mapping และ Spatial Analysis 3.2.3 หวขอในการสงเกตพนทกรณศกษา 1) พนทตง บรบทโดยรอบและบทบาทของพนท 2) ลกษณะทางกายภาพของสนามเดกเลนทสงเสรมใหเกดโอกาสการเขาสงคม เชน การเขาถงไดงาย ความเงยบสงบ ความปลอดภย เปนตน 3) การมสวนรวมในการเขาสงคมจากพฤตกรรมมนษยกบสภาพแวดลอม เชน เปนศนยรวมท ากจกรรมเปนกลม ดงดดคนใหเขามาใชงานมากขน ใหความรสกปลอดภย มความทาทายในการเลนเพอใหเกดประสบการณใหม และกระตนการรบรของเดกพเศษ เปนตน

36

4) การเลนรวมกนของเดกพเศษจากการสงเกตในสนามเดกเลนของกรณศกษา โดยสงเกตขนาดของการรวมกลม แบงเปนกลมเดกพเศษ 2 คน กลมเดกพเศษ 3 ถง 10 คนและ กลมเดกพเศษ 10 คนขนไป และสงเกตพฒนาการทเกดขนระหวางการเลน 5) สงเกตการณออกแบบดานความปลอดภยส าหรบเดกพเศษ เชน การใชพนทรายเปนพนสนามเดกเลน มเสนทางการเดน หรอเสนทางสญจรเผอกรณฉกเฉน เปนตน 3.3 เกณฑในการเลอกผเชยวชาญในการสมภาษณ

การเลอกกลมผเชยวชาญในการสมภาษณในการหาขอมลนนมความส าคญ เนองจากการหาขอมลแบบเฉพาะเจาะจง จงใชกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sample) เพอใหเปนไปตามวตถประสงคของการวจย (Best Witted, 2014) เพอใหไดมาซงงานวจยทสมบรณ โดยมเกณฑการเลอกผเชยวชาญดงนดงน 3.3.1 ผใหสมภาษณมประสบการณการท างานดานการบ าบดเดกพเศษไมต ากวา 3 ป 3.3.2 เปนบคคลทใกลชดกบเดกพเศษ และมความรความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมการเขาสงคมของเดกพเศษเปนอยางด 3.3.3 มความช านาญทางดานวชาชพ เชน แพทย พยาบาล นกจตวทยาเดก นกกจกรรมบ าบด และครผสอนเดกพเศษ

1) กลมตวอยางในการสมภาษณ เปนกลมผเชยวชาญเรองเดกพเศษโดยตรง ยกตวอยางเชน แพทย พยาบาลแผนกกมารเวช จตเวชเดก นกจตแพทย นกกจกรรมบ าบด ในโรงพยาบาล ศนยการรกษาและครสอนเดกพเศษระดบชนอนบาล ในโรงเรยนหรอศนยการศกษาพเศษ เปนตน 2) จ านวนกลมตวอยาง ในทกกรณศกษาไดสมภาษณผเชยวชาญทงหมด 5 กลม ประกอบดวย กมารแพทย สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา (สมภาษณวนท 25 ธนวาคม 2556) หวหนาพยาบาลฝายจตเวชเดก นกกจกรรมบ าบดช านาญการ โรงพยาบาลเดกมหาราชน (สมภาษณวนท 25 พฤศจกายน 2556) ครผสอนเดกพเศษ โรงเรยนสพรรณปญญานกล จงหวดสพรรณบร (สมภาษณวนท 19 พฤศจกายน 2556) ครผสอนเดกพเศษ ศนยศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร (สมภาษณวนท 26 พฤศจกายน 2556) และผปกครองเดกพเศษ ศนยศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร (สมภาษณวนท 26 พฤศจกายน 2556) จ านวน 2 คน รวมผใหสมภาษณ 7 คน

37

3) วธในการสมภาษณ

เลอกสมภาษณผเชยวชาญ อยางเฉพาะเจาะจงตามต าแหนงและหนาท โดยมค าถามดงตอไปน 3.1) ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษเปนอยางไร 3.2) กจกรรมทชวยกระตนพฤตกรรมการมสวนรวมในการเขาสงคมของเดกพเศษมอะไรบาง 3.3) ลกษณะการเลนรวมกนของเดกพเศษมกแบบ อะไรบาง 3.4) พฒนาการทเกดขนจากการเลนของเดกพเศษ มอะไรบาง

3.5) ขอควรระวง หรอขอแนะน าในการออกแบบสภาพแวดลอมของเดกพเศษ 3.4 แผนผงความคด (Mapping) คอการสรปขอมลจากวรรณกรรมทเกยวของและจากการสงเกตพฤตกรรมของเดกพเศษในสนามเดกเลน ในรปแบบของ Mapping โดยใชขอมลเชงสญลกษณ 3.5 การวเคราะหทวาง (Spatial Analysis) การวเคราะหทวางสามารถท าไดโดย สงเกตลกษณะความสมพนธเชงทวางของสนามเดกเลนทงในระนาบแนวตงและระนาบแนวดง โดยใชแผนผง (Plan) และรปตด (Section) ทสงผลตอพฤตกรรมในการใชงาน 3.6 รายละเอยดเบองตนของกรณศกษา กรณศกษาของทง 3 สถานท อนไดแก ศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล สพรรณบร และสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา ไดสรปขอมลทางกายภาพของพนท ดานสภาวะจตใจ และพฤตกรรมทสงผลจากสภาวะแวดลอม บรบทรอบ ๆ สนามเดกเลนโดยน าขอมลจากการสงเกตพฤตกรรม การเกบขอมลดานพนท บรบทโดยรอบโครงการ คณลกษณะทสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษ สภาพแวดลอมทมการกระตนประสาทสมผสทด การพดคยกบผปกครองของเดกพเศษ และการสมภาษณมผเชยวชาญน ามาวเคราะห สงเคราะหและสรป โดยมรายละเอยดของการออกแบบดงน

38

3.6.1 ศนยการศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร ศนยการศกษาพเศษ เขตการศกษา 5 จงหวดสพรรณบร จงไดจดตงขนตามมตคณะ รฐมนตร เมอวนท 29 พฤศจกายน 2542 เพอเปนศนยใหบรการชวยเหลอระยะแรกเรมและเตรยมความพรอมเพอการสงตอพฒนาศกยภาพเบองตนใหกบผพการ เปนศนยขอมลสารสนเทศประสานการจดการเรยนรวม ฝกอบรมและพฒนาบคลากร เปนศนยวชาการเพอการวจยและพฒนา จดใหบรการส าหรบผพการทกประเภทในพนทเขตการศกษา 5 ไดแก จงหวดราชบร กาญจนบร เพชรบร สมทรสงคราม ประจวบครขนธ และสพรรณบร ในป 2542 ศนย ฯ ไดประสานงานกบองคการบรหารสวนต าบลทบตเหลก เพอขอใชทดนสาธารณะประโยชนบานโพธเขยว จ านวน 13 ไร 3 งาน คดเปนพนท 22,000 ตารางเมตร ศนยการศกษาพเศษ เขตการศกษา 5 จงหวดสพรรณบร ใหบรการชวยเหลอระยะแรกเรมและการเตรยมความพรอมเพอการสงตอ พฒนาศกยภาพเดกพการทมความบกพรองทกประเภท ตามแนวทาง (หลกสตร) การใหบรการชวยเหลอระยะแรกเรมส าหรบเดกทมความบกพรองทางการเหน เดกทมความบกพรองประสานการจดการเรยนรวม เปนศนยวชาการและสารสนเทศจดบรการสอและสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการ ฝกอบรมและพฒนาบคลากรทเกยวของกบการจดการศกษาเพอคนพการ และบรการชวยเหลอดานอน ๆ แกเดกพการโดยจดรปแบบการใหบรการ ดงน

1) ใหบรการชวยเหลอระยะแรกเรมและเตรยมความพรอมภายในศนยทงประจ าและไป กลบ ปจจบนมเดกนกเรยนทมความบกพรองประเภทตาง ๆ มารบบรการทศนย ฯ เฉลยวนละประมาณ 40 ถง 50 คน 2) ใหบรการทบาน ออกใหบรการไดวนละ 8 ถง 10 ครอบครว 3) ใหบรการในโรงเรยนเรยนรวม 4) ใหบรการเดกเจบปวยเรอรงในโรงพยาบาล

ทต งโครงการ เลขท 85 หม 4 ต าบลทบตเหลก อ าเภอเมอง จงหวดสพรรณบร

39

แผนผงท 3.1 แสดงพนทใกลเคยงศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร

3.6.2 โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล

สบเนองจาก ฯพณฯ บรรหาร ศลปอาชา ไดเลงเหนความส าคญของการจดการศกษาส าหรบผพการและผดอยโอกาสควรไดรบโอกาสทางการศกษาอยางเสมอภาคและทวถง จงไดจดตงโรงเรยนศกษาพเศษสพรรณบร ขนในโครงการจดตงศนยราชการแหงท 2 ของจงหวดสพรรณบร โดยกระทรวงศกษาธการไดประกาศจดตงโรงเรยนเมอวนท 17 มกราคม 2538 สงกดส านกบรหารงานการศกษาพเศษ (กองการศกษาพเศษ กรมสามญศกษาเดม) กระทรวงศกษาธการ รบนกเรยนพการประเภทมความบกพรองทางดานสตปญญาและบกพรองทางการไดยนเขาเรยนโดยใหบรการนกเรยนในเขตพนทการศกษา 5 และจงหวดใกลเคยง ในปการศกษา 2547 กระทรวงศกษาธการไดประกาศเปลยนชอใหโรงเรยนศกษาพเศษสพรรณบรเปนโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร สงกดส านกบรหารงานการศกษาพเศษ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ รบนกเรยนทมความบกพรองทางดานสตปญญาและออทสตกในเขตจงหวดสพรรณบรและจงหวดใกลเคยง ไดแก นครปฐม กาญจนบร ชยนาท สงหบร อางทอง พระนครศรอยธยา ปทมธาน นนทบรและกรงเทพมหานคร มเนอท 26 ไร 2 งาน 27 ตารางวา คดเปนพนท 42,508 ตารางเมตร

40

ทตงโครงการ เลขท 75 หม 4 ต าบลทบตเหลก อ าเภอเมองสพรรณบร จงหวดสพรรณบร

แผนผงท 3.2 แสดงพนทใกลเคยง โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล สพรรณบร 3.6.3 สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา

เปนสถาบนแหงชาต เพอพฒนาเดกพเศษหรอเดกออทสตก โดยมการอบรมผปกครองเดกพเศษเพอใหมความเขาใจ ในการเลยงดเดกพเศษใหถกตอง โดยทกลมผปกครองสามารถแบงปนความรแลกเปลยนประสบการณ เพอสงเสรมการพฒนาการของเดกพเศษ สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา มพนท 7,700 ตารางเมตร ทตงโครงการ 999 ถ.พทธมณฑลสาย 4 ต าบลศาลายา อ าเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม

41

แผนผงท 3.3 แสดงพนทใกลเคยง สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว 3.7 รายละเอยดของการวเคราะหและสงเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลจากผงพนสนามเดกเลน น าขอมลจากการสงเกตและภาพถายในสนามเดกเลนจากการสงเกตการณโดยสรปออกมาเปนแผนผงความคด ในรปแบบของขอมล รปภาพ แสดงเปน Graphic โดยการจดวางองคประกอบของเครองเลนในสนามเดกเลนของเดกพเศษในระนาบแนวราบ (Plan) รปตดของสนามเดกเลน แสดงถงการวเคราะหพนทในระนาบแนวดง (Vertical Plane) พนทสงเสรมการพฒนาการทางดานประสาทสมผส (Sensory) และการเคลอนไหวของรางกาย (Motor) ของเดกพเศษ การใชกรอบทางทฤษฎในการวเคราะหประเดนทเหมาะสมในการใชพนทจรงในปจจบน โดยการวเคราะหทวางประกอบดวย แสงและเงา สดสวนเชง 3 มต และบรรยากาศ

42

3.8 สรป จากขอมลเบองตนของกรณศกษาน าไปสบทท 4 สามารถสรปขนตอนการท าวจยและวธการในการวจยเปนแผนผงความคด (Mapping) ดงน

แผนภาพท 3.1 สรปขนตอนการท าวจย

43

บทท 4 ผลการวเคราะหกรณศกษา

การศกษากรณศกษาในประเทศ 3 กรณศกษาไดแก ศนยการศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา การวเคราะหลกษณะทางกายภาพ พฤตกรรมการเลนของเดกพเศษ น าเสนอโดยใช ผงพน (Plan) รปตด (Section) รปถายสถานท (Figure) และสรปออกมาเปนผงความคด (Mapping) ดงกรณศกษาตอไปน 4.1 ศนยการศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร

4.1.1 ขอมลทวไปและลกษณะทางกายภาพของพนทกรณศกษา เปนศนยการเรยนรส าหรบเดกและผปกครองใหเรยนรไปพรอมกน เปนเหมอนชมชนขนาดเลกมเปนบานพกอาศยในศนยส าหรบใหผปกครองทบานอยไกล และจะไดฝกทกษะในการดแลเดกพเศษอยางใกลชด ในการเรยนการสอนทกครงตองมผปกครองคอยอยกบเดกพเศษตลอดเวลา เนองจากเดกพเศษแตละคนตองการการดแลทแตกตางกนออกไป โดยสนามเดกเลนในศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร เปนสนามเดกเลนทเปนพนทปดใหเฉพาะเดกในศนยเทานน โดยพนทสนามเดกเลนมพนทประมาณ 350 ตารางเมตร ลอมรอบดวยพนทเกษตรกรรม (ท านาและสวนผลไม) และชมชน ดงในแผนผงท 4.1

43

44

แผนผงท 4.1 แสดงลกษณะการใชงานในพนทและบรบทโดยรอบศนยการศกษาพเศษเขต 5

แผนผงท 4.2 แสดงเสนทางสญจรในพนท ศนยการศกษาพเศษเขต 5

45

แผนผงท 4.3 แสดงลกษณะการใชงานในพนทศนยการศกษาพเศษเขต 5

แผนผงท 4.4 แสดง Sensory & Play Zone ในสนามเดกเลนศนยการศกษาพเศษเขต 5

สนามเดกเลนมการใชงาน 2 สวน คอแบบกระตนประสาทสมผส และกระตนการเคลอนไหวของกลามเนอ แบบกระตนประสาทสมผสจะเปนแบบพนทธรรมชาต ‚Sensory Zone‛ ใชวสดธรรมชาต เชน ทราย หนกรวด กะลามะพราว เปนตน สวนกระตนกลามเนอจะเปนเครอง

46

เลนในสนามเดกเลน ‚Play Zone‛ ประกอบดวยเครองเลนชนดตาง ๆ เชน สะพานลน ชงชา อโมงค แทงคอนกรตไลระดบเพอสงเสรมทกษะการทรงตว เปนตน สนามเดกเลนถกลอมดวยอาคารเรยน การจดวางเครองเลนเปนรปวงกลมเวนพนทกจกรรมไวตรงกลางเพอใหเดกนงเลนทราย เพอใหเปนพนทท ากจกรรมส าหรบเดก ๆ ดงแผนผงท 4.4

แผนภาพท 4.1 แสดงรปตดสนามเดกเลนในศนยการศกษาพเศษ (แสงและเงา)

ภาพท 4.1 สนามเดกเลนตรงกลางพนทโลง ทมา : ศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร, 2556

47

ภาพท 4.2 เสาคอนกรตไลระดบและกะลามะพราว ทมา : ศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร, 2556

4.1.2 ลกษณะทางกายภาพในหองเรยนของเดกพเศษในศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวด

สพรรณบร การศกษาการท ากจกรรมเสรมทกษะทางสงคมของเดกพเศษ ระดบชนอนบาลพบวากจกรรมการเขาสงคมนนคอการฝกเปนกลม โดยมเดกพเศษจ านวน 10 คน ซงเดกแตละคนกจะมผปกครองดแลอยอยางใกลชด สอนท ากจกรรมแบบเปนเพลง มการตอควตามล าดบกอนหลง ใหเดกรจกการรอคอย มกจกรรมสรางปฏสมพนธกบเพอน รวมชนเรยน ครตองคอยกระตนใหเดกหนหนาเขาหาเพอนขาง ๆ ท ากจกรรมรองเพลงเขาจงหวะ สงจบไหล จบตนคอ เพอนอกฝาย การเรยกชอเพอนตามล าดบในแถว การท ากจกรรมนนจะมครอยตรงกลาง เดกพเศษและผปกครองจะอยตดกน นงเปนรปตว U เพอใหทกคนสามารถมองหนากนได กจกรรมครงหนงใชเวลาประมาณ 30 ถง 45 นาท แบงชวงใหพกระหวางการเรยนใชเวลาประมาณ 10 ถง 20 นาท ดงในภาพท 1 ในแผนภาพท 4.2 จากการสงเกตพฤตกรรมการเขาสงคมของเดกพเศษแตละคนนนไมมความคลายกนเลย เชน เดกชาย ก. ชอบเขาหาเพอน เอามอไปแตะเพอน เรยกแลวหนตามเสยงเรยก รวาตนเองชออะไร รวาเพอน ๆ ชออะไร สวนเดกชาย ข. ไมเขาหาเพอน หลบอยมมหองท ากจกรรม พอรวมกลมกนงสายหนาอยางเดยว พฤตกรรมทไมพงประสงค ในการเขาสงคมของเดกพเศษ ตวอยางเชน การเขาไปหาเพอนดวยอารมณทอยากเลนดวยแตแสดงออกมาไมถก โดยการวงเขาไปตเพอนทเปนพเศษดวยกน แตไร

48

การตอบสนองกลบมา นคอปญหาหลก ๆ ของเดกพเศษ หรอบางคนเดนเขาไปหาเพอนอกคนแตแลบลนใส แตเพอนอกฝายกไมไดแสดงทาทการตอบสนองแตอยางใด เดกแบบสดทายจากการสงเกตคอ เดกทนงนง ไมลกเดน อยตดกบผปกครองตลอดเวลา แบบนถอวาเปนระดบอาการทนาเปนหวงมากทสด จากการสงเกตปจจยสภาพแวดลอมพบวา อณหภมภายในสถานทบ าบดกมผลตอสมาธในการท ากจกรรมของเดกพเศษไดดวยเชนกน หากอากาศรอนจะท าใหพวกเดกๆ หงดหงดงาย การใชสใหเหมาะสมกบกจกรรมทเกดขน เชน กจกรรมแบบ Active กสามารถใชสโทนรอนได เชน สสมออน สมวงออน เปนตน สวนกจกรรมแบบ Passive สามารถใชสโทนเยนไดเชน สฟาออน สเขยวออน เปนตน (ปยนช, 2556)

แผนภาพท 4.2 แสดงการกระจายตวของเดกพเศษในหองเรยน ศนยการศกษาพเศษเขต 5

จากแผนภาพท 4.2 พบวาลกษณะของพนททชวยสงเสรมในการเขาสงคมของเดกพเศษในหองเรยนนน เดกพเศษจะรวมกลมกนตามผนงหองในแผนภาพท 4.2 ภาพ (c) หรอมมหอง แลวมการเลนดวยกนในแผนภาพท 4.2 ภาพ (b) ปจจยดานอนทชวยสงเสรมทางดานกายภาพ เชน ปรมาณแสงทเขามาในหองเรยน ชองเปดตาง ๆ เดกพเศษทมอาการปดกนตนเองจะไมชอบบรเวณทมแสงมาก แตจะนงในมมหองทมแสงสลวแทน ในการท ากจกรรมเปนกลมจะจบกลมเปนรปตวย (U) ในแผนภาพท 4.2 ภาพ (a) กจกรรมขนอยกบครฝกวาจะใหเดกพฒนาการทางดานไหน แลวใหเดกปฏบตตาม ดงนนการเขาสงคมของเดกพเศษปจจยดานบคคลกมความส าคญในการกระตนใหเดกพเศษเกดความสนใจในการเลน ปจจยดานอน ๆ ทเกยวของ เชน เสยงเพลงทมจงหวะ

49

สนกสนานเปนสงเราทดกระตนใหเดกสนใจ และตวบคคลทเปนผน าท ากจกรรมการเขาสงคมกเปนสงดงดดเดกพเศษใหท ากจกรรม เพอสงเสรมการพฒนาการทางสงคม ปจจยทางดานกายภาพกเปนสวนรองทชวยใหเกดความจดจอตอกจกรรมนน ๆ ไดดยงขน โดยใชเรองของการก าหนดขอบเขต มจดบงสายตาและชองเปดเพอรบแสงธรรมชาต และเปนการเปดมมมองใหเดกเกดความอยากรอยากเหนในโลกภายนอก ดงนนลกษณะทางกายภาพทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษถกแบงเปน 3 ลกษณะ คอ ลกษณะทางกายภาพทชวยสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษจ านวน 2 คน มลกษณะเปนรปตวแอล (L) เขามมเพอใหเดกเรมจบกลมเลก ๆ กอน เปนการสงเสรมการเลนระหวางเดกพเศษกบเดกพเศษดวยกนหรอระหวางเดกพเศษกบผปกครอง ลกษณะแบบตวไอ (I) สงเสรมการเลนแบบ 3 คน โดยทการเลนจะมจดมงหมายเดยวกนในกลม และแบบพนทปดลอมมพนทประมาณ 48 ตารางเมตร สงเสรมใหเกดพนทท ากจกรรมเปนกลมใหญ ซงจากการสงเกตพบวาขนาดพนทมสวนก าหนดจ านวนการจบกลมเลนกนของเดกพเศษ หากพนทแคบกรองรบการจบกลมไดจ านวนนอย สวนพนทกวางกสามารถรองรบการจบกลมทมเดกพเศษไดจ านวนมากกวา ทงนขนอยกบจดประสงคของการใชงาน และแนวคดในการออกแบบเอง สรปลกษณะทางกายภาพดงตารางท 4.1

50

ตารางท 4.1 แสดงลกษณะทางกายภาพทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษในหองเรยน ศนยการศกษาพเศษเขต 5

51

4.1.3 สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษ ในศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร

พบวาลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษทสงเสรมการพฒนาการทางสงคม ตองมสงดงดดความสนใจใหเดกพเศษเขาไปหา เชน เครองเลน อปกรณทสงเสรมการกระตนกลามเนอตาง ๆ เดกจะเขามาเลนรวมกน บางจดทโลงมากเกนไปเชน ไมมรมเงาจากตนไม เครองเลนดเกา เดกพเศษกจะไมใหความสนใจทจะเขาไปเลน ในทวางทไมเกดการพฒนาการทางสงคมเลย หากมผปกครองหรอครฝกชกชวนเดกพเศษใหเขาสงคมดวยเดกกกลาทจะเลนดวยกนมากขน ไมเกดความระแวงในตวบคคลและสภาพแวดลอมในสนามเดกเลนดงแผนผงท 4.5

แผนผงท 4.5 แสดงการจบกลมเลนกนของเดกพเศษในสนามเดกเลน ศนยการศกษาพเศษเขต 5

52

แผนภาพท 4.3 แสดงกจกรรมในศนยการศกษาพเศษเขต 5 ในชวงเชา

53

จากแผนภาพท 4.3 พบวากจกรรมทเกดขนลวนสงเสรมการพฒนาการทางสงคมดวยกนทงสน เชน การรอคอย การเขาแถวตามล าดบกอนหลง การรจกการเปนผน าและผตามทด โดยครฝกสามารถสอดแทรกการออกก าลงกายไปดวย โดยใหเดกพเศษรสกสนกไปกบกจกรรมการฝกตาง ๆ เพอใหเกดการพฒนาการทางดานสงคมและรางกายไปพรอม ๆ กน ดงนนสามารถสรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมการพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษไดเปนแบบลกษณะการเลนกนระหวางเดกพเศษ 2 คน จะเปนพนททตดขอบรว มขอบเขตทชดเจนและใกลทางเขาออกสนามเดกเลน ลกษณะทางกายภาพทสงเสรมการเขาสงคมของเดกแบบ 3 ถง 6 คน เปนการเลนกบเครองเลนทวไป โดยเลนดวยกน บางกลมไมมการพดคยกน แตในบางกลมกมการชกชวนกนเลน เกดปฏสมพนธขน และลกษณะทางกายภาพทสงเสรมการเลนเปนกลมใหญ ๆ จ านวนเดก 10 ถง 12 คนมการดงดดโดยเครองเลน กจกรรมแบบตอเนองโดยก าหนดกฎเกณฑ และล าดบทแนนอน สรปดงในตารางท 4.2

54

ตารางท 4.2 สรปลกษณะทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสนามเดกเลนในศนยการศกษาพเศษ เขต 5

55

4.2 โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร 4.2.1 ขอมลทวไปและลกษณะทางกายภาพของพนทกรณศกษา

ในโรงเรยนแหงนสอนเดกพเศษโดยเฉพาะมตงแตชนระดบอนบาลถงระดบชนมธยมปลาย โดยกลมเปาหมายในงานวจยครงนคอเดกพเศษระดบชนอนบาล ทกรณศกษานจะมครและครพเลยงดแลเดกอยางใกลชดทกชวงเวลาเนองจากเดกพเศษยงไมสามารถชวยเหลอตนเองได โดยการเรยนการสอนจะพฒนาการทางดานภาษา พฤตกรรม และการเขาสงคม

แผนผงท 4.6 แสดงลกษณะการใชงานในพนทและบรบทโดยรอบ โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล 4.2.2 ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษในโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร สนามเดกเลนในโรงเรยนแหงนแบงออกเปน 2 สนาม คอ สนามเดกเลนของระดบชนอนบาล จะตงอยบรเวณใกลอาคารเรยนของเดกอนบาล เปนพนทปดลอมมแนวปองกนทด หรอสามารถใหเดกพเศษไปเลนทสนามเดกเลนของระดบชนประถมทมขนาดใหญกวาและเปนพนทโลงเพอใหเดกสามารถออกก าลงกายไดอยางอสระไดด ดงแผนผงท 4.7

56

แผนผงท 4.7 แสดงเสนทางสญจรในพนท โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล

แผนผงท 4.8 แสดงลกษณะการใชงานในพนทสนามเดกเลนระดบชนอนบาล โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล

57

แผนผงท 4.9 แสดง Sensory & Play Zone ในพนทสนามเดกเลนระดบชนอนบาล โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล

แผนภาพท 4.4 แสดงรปตดสนามเดกเลนระดบชนอนบาล โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล (แสงและเงา)

58

ในสนามเดกเลนของเดกระดบอนบาลนนมพนท 117 ตารางเมตร มความปลอดภยในการเลนเนองจากเปนพนทปดมแนวรวและปลกไมพมเปนแนวปองกนสองชน มเสนทางการเดนทชดเจน มจดน าสายตาคอบานหลงเลก ๆ ทสามารถเปนสวนกระตนประสาทสมผสไดด และชวยเปดโอกาสใหครพเลยงสามารถเขาไปมสวนรวมในการเลนกบเดกพเศษไดดวย ดงแผนผงท 4.8 และ 4.9

ภาพท 4.3 บานเลกจดดงดดสายตาในสนามเดกเลนระดบชนอนบาล ทมา : โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล สนามเดกเลนของเดกพเศษระดบชนอนบาล, 2556

การเลนในสนามเดกเลนทโรงเรยนแหงนมทงสวนกระตนประสาทสมผสเปนพนกรวดเปนระยะทางเดนสน ๆ พนสนามเดกเลนเปนพนหญา ใกลบรเวณอาคารและกระบะทรายทยนออกมาจากตวอาคารมกอกน าและสายยางใหเดกพเศษสามารถเลนทรายเปยกทรายแหงไดเปนการกระตนประสาทสมผสไปในตว มอางน าใบเลกทวางกอนกรวดไวรอบ ๆ และในอางเพอใหเดกสามารถสมผสหยบออกมาได ในสวนกระตนการเคลอนไหว ประกอบดวยเครองเลนชนดตาง ๆ เชน สะพานลน อโมงค มาโยกขนาดเลกส าหรบเดก เปนตน

ภาพท 4.4 กระบะทรายทยนมาจากตวอาคาร ทมา : โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล สนามเดกเลนของเดกพเศษระดบชนอนบาล, 2556

59

ภาพท 4.5 พนทางเดนทมการใชวสดทหลากหลายชวยกระตนประสาทสมผส ทมา : โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล สนามเดกเลนของเดกพเศษระดบชนอนบาล, 2556

สนามเดกเลนท 2 คอสนามเดกเลนระดบชนประถมศกษา ตงอยบรเวณพนทกลางแจง ลอมดวยอาคารเรยนระดบชนประถมตนถงปลาย มรมเงาบางสวนจากแนวตนไม ลอมดวยถนนภายในโครงการมแนวตนไมปลกเปนแนวขอบสนามเดกเลน มพนทประมาณ 225 ตารางเมตร

แผนผงท 4.10 แสดงลกษณะการใชงานในพนทในสนามเดกเลนระดบชนประถมศกษา โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล

60

แผนผงท 4.11 แสดง Play Zone ในพนทในสนามเดกเลนระดบชนประถมศกษา โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล

แผนภาพท 4.5 แสดงรปตดสนามเดกเลนระดบชนประถม โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล (แสงและเงา)

61

เครองเลนวางเปนรปตว U พนทตรงกลางไวท ากจกรรมวงเลน รวมตวท ากจกรรมทางสงคมกบเพอน มการปลกไมพมไวกนเปนขอบเขตของพนทในสนามเดกเลน พนสนามเดกเลนเปนพนทรายเพอปองกนการบาดเจบทเกดขน

สวนกระตนประสาทสมผส ในสนามเดกเลนนมสวนพนทรายทเดกสามารถเลนกอกองทรายได สวนใหญแลวเปนการกระตนการเคลอนไหวมากกวา เครองเลนประกอบดวยสะพานลน บารโหนตว ปนเชอก เปนตน เพอเนนการสงเสรมใหเดกออกก าลงกาย เลนไดอยางอสระ ภายใตการดแลของครผสอนและครพเลยง

ภาพท 4.6 สนามเดกเลนระดบชนประถมศกษา ทมา : โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล สนามเดกเลนของเดกพเศษดบชนประถมศกษา, 2556

ภาพท 4.7 เครองเลนสงเสรมการเคลอนไหวของรางกาย (Motor) ทมา : โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล สนามเดกเลนของเดกพเศษระดบชนประถมศกษา, 2556

62

4.2.3 สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษระดบชนอนบาลในโรงเรยน

สพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร จากการสงเกตพฤตกรรมการเลนในสนามเดกเลนของเดกพเศษในโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล พบวาเดกพเศษชอบจบกลมเลนกนโดยมปจจยทางดานเครองเลนและตวบคคล ทชวยสงเสรมการเลนรวมกนของเดกพเศษ พนทสนามเดกเลนจะมรมเงาจากอาคารและตนไมซงเดกชอบเดนเลนตามแนวขอบรวสนามเดกเลน ซงตามแนวรวมแนวตนชาฮกเกยนกนเปนแนวขนานไปตามแนวยาวของรว รวสามารถใหเดกวาดภาพไดเองตามชวงเทศกาลตาง ๆ เวลาเลนเดกพเศษจะมความสนใจในเครองเลนเครองทชอบเปนพเศษ เดกกจะเลนไดนาน เชน เดกพเศษชอบเลนทรายในสวนกระตนประสาทสมผส สามารเลนคนเดยวไดเปนเวลานาน มากกวาท ากจกรรมอน ๆ ในหองเรยน หรอเดกพเศษบางคนชอบเลนมาโยก ในสวนการกระตนกลามเนอ แตมาโยกตองเลนดวยกนสอง คนเดกพเศษกจะไปดงมอเพอนชวนใหเพอนเขามาเลนดวยกน เปนการสงเสรมพฒนาการทางสงคมอกทางหนง แตในบางกรณเดกพเศษทมพฤตกรรมหลกหนการมปฏสมพนธทางสงคม จะเขามานงหลบมมทอโมงคเครองเลนทมลกษณะเลกแคบ แตท าใหเดกรสกปลอดภยไมเกดความหวาดระแวง เมอมเพอนเดนเขามาเลนดวย กจะเกดความหวาดระแวงขนแตเดกพเศษจะขยบตวออกแลวรบเพอนเขามาในอโมงคดวย เมอเกดความไวใจเกดขนเดกพเศษกจะยอมใหเพอนเขามาในอโมงคดวยอยางเตมใจแตไมเกดพฒนาการทางสงคมดงแผนผงท 4.12 แผนผงท 4.12 แสดงลกษณะการใชงานในพนทในสนามเดกเลนระดบชนอนบาล โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล

63

แผนภาพท 4.6 สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษในโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล

ในสนามเดกเลนเดกพเศษสามารถโยกยายเครองเลนบางชนทมน าหนกเบา ไปยงต าแหนงทชอบได เนองจากปจจยทางดานแสงแดดและลกษณะทางกายภาพทเปนเหลยมมม หรอพนททเปดโลงเพอใหงายตอการเลนเครองเลนนน ๆ จากการยายเครองเลนเดกพเศษกจะชวยกนยายเครองเลนจากจดอบไปยงจดทโลงกวา โดนเรยกใหเพอนอกฝายเขามาชวยถอวาเปนการเกดพฒนาการทางสงคม

ขนาดของพนทกมความส าคญในการรวมกลม ตวอยางเชน พนทสนามเดกเลนมความกวางมากเทาไหรกสามารถรองรบการรวมกลมของเดกพเศษไดมากขนเทานน ทงนขนอยกบ วตถประสงคของการใชงานทจะเกดขนและจ านวนเดกทจะเขามาใชงานในสนามเดกเลนเพอใหเดกพเศษจบกลมเลนกนไดอยางมประสทธภาพสงสด ไดสรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนดงตารางท 4.3

65

ตารางท 4.3 สรปลกษณะทางกายภาพทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษในสนามเดกเลนในโรงเรยนปญญานกล

65

4.3 สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล ศาลายา 4.3.1 ขอมลทวไปและลกษณะทางกายภาพของพนทกรณศกษา สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว กรณศกษานเปนสถาบนทใหความร

ความเขาใจเกยวกบการพฒนาการของเดกพเศษใหแกผปกครองและบคลากรทท างานทางดานน โดยมการจดงานสมมนาทางวชาการและกจกรรมททางสถาบนไดจดขนโดยมจดมงหมายในการพฒนาเดกและครอบครว ใหมความรความเขาใจเกยวกบการเลยงดเดกพเศษมากขน สนามเดกเลนในสถาบนมพนทประมาณ 1,008 ตารางเมตร เปนพนทปดเฉพาะเดกในสถาบนเทานนทสามารถเลนได โดยมขอบรวทชดเจนและทางเขาออกสนามเดกเลนเชอมกบทางเดนของโรงเรยนเดกในสถาบนแหงชาตเพอพฒนาการเดกและครอบครว

แผนผงท 4.13 แสดงลกษณะการใชงานในพนทและบรบทโดยรอบ สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล

66

แผนผงท 4.14 แสดงเสนทางการสญจรในพนท สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล

แผนผงท 4.15 แสดงลกษณะการใชงานในพนท สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล

67

แผนผงท 4.16 แสดง Sensory & Play Zone ในสนามเดกเลน สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล

4.3.2 ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา จากการสงเกตลกษณะทางกายภาพพบวาสามารถแบงพนทออกเปน 2 สวน คอ สวนกระตนกลามเนอ คอสวน Play Zone เปนพนทจดวางเครองเลนตามแนวขอบรวไมพม (ดอกเขม) และใตรมไม (น าเตาตนและตนประด) ในสนามเดกเลน เวนพนทบรเวณตรงกลางเปนพนทโลงไวท ากจกรรมในชวงเชา หรอเวลามกจกรรมในโรงเรยน ตอมาสวนกระตนประสาทสมผส สวน Sensory Zone บรเวณกระบะทรายมขอบโคงกลนไปกบแนวขอบตนไมทอยในบรเวณนน มรมเงาเปนบางสวน ในบรเวณทโลงไมมเงาตนไมและเครองเลนทไมสามารถดงดดความสนใจของเดกพเศษ ดงแผนผงท 4.15

68

แผนผงท 4.17 การเลนของเดกพเศษในสนามเดกเลน สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล

จากแผนผงท 4.17 พบวาเดกพเศษมการเลนเปนกลมโดยมปจจยทางบคคล เพอใหเกดการรวมกลมการเขาสงคม ปจจยตอมาเปนเครองเลน เปนปจจยทชวยดงดดความสนใจของเดกพเศษใหเกดการเลนรวมกน มตงแต การเลน 2 คน การเลนระหวาง เดกพเศษกบผปกครอง ในแผนภาพท 4.7 ภาพ (b) และการเลนเปนกลมโดยมครเปนปจจยในการรวมกลมในแผนภาพท 4.7 ภาพ (a) เดกพเศษมการเลนภายใตรมเงาจากตนไม ตามแนวขอบทโคงมนบรเวณกระบะทราย และบรเวณเครองเลนทการเกาะกลมกน ใกลทางเขาออกสนามเดกเลนในแผนภาพท 4.7 ภาพ (c) จะมการเกาะกลมเลนกนเปนพเศษ ดงนนลกษณะทางกายภาพทเกดขนในสนามเดกเลนในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษมลกษณะดงแผนภาพ ท 4.7

69

แผนภาพท 4.7 แสดงลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล

กจกรรมชวงเชาของโรงเรยน เดกมการท ากจกรรมกายบรหารชวงเชา โดยมผปกครองคอยดบตรหลานกอนเขาหองเรยน ตามแนวทางเดนรอบสนามเดกเลน ดงแผนผงท 4.18

แผนผงท 4.18 กจกรรมชวงเชาของเดกในสนามเดกเลนในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล

70

4.3.3 ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนของเดกพเศษในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการของเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา ในกจกรรมวน Christmas

จากการสงเกตการณพฤตกรรมเดกพเศษในชวงเวลามงานเทศกาล จดในสวนภมวฒน ดานหลงอาคารสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการเดกและครอบครว ในงานมกจกรรมในงานทหลากหลาย มการแสดงของเดกบนเวท มกจกรรมระบายสบนหนกระดาษ พบวาเดกพเศษมความสนใจในการเลนรวมกน ในสวนทมกจกรรมระบายสหนกระดาษในงาน แตไมมการพดคยหรอมการปฏสมพนธกนแตอยางใด เพยงแคท ากจกรรมรวมกนเทานน ผปกครองตองคอยดแลและใหความชวยเหลอเดกทไมสามารถทจะสอสารออกมาได ในการเลนของเดกพเศษจะเปนการรวมตวกนโดยมกจกรรมเปนตวดงดดความสนใจของเดกเปนพนทโลงและมรมเงาจากตนไม ลกษณะทวางจะมลกษณะคลายวงกลม ของเลนเปนไขแดงตรงกลางและเดก ๆ เปนไขขาวทลอมรอบ เนองจากการท ากจกรรมสวนใหญจะท ากลางแจง เปนพนทโลงสวนมาก

ดงนนเมอมการจดงานเทศกาลตาง ๆ จะเกดพนทกจกรรมทเดกพเศษสามารถเขามสวนรวมได โดยมผปกครองคอยดแลชวยเหลอเดกอยางใกลชด รปแบบการจดพนทเปดโลง เพอใหกจกรรมทเกดขนสามารถเขาถงไดงายและดแลไดทวถง ดงในแผนผงท 4.18

แผนผงท 4.19 แสดงกจกรรมวน Christmas ในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว

71

แผนภาพท 4.8 แสดงรปตดสนามเดกเลนในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว

ภาพท 4.8 พนทกจกรรมในสนามเดกเลนในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการเดกและครอบครว ทมา : สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา, 2557

72

ภาพท 4.9 สนามเดกเลนในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการเดกและครอบครว ทมา : สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา, 2557

4.3.4 ลกษณะทางกายภาพในหองกายภาพบ าบดของเดกพเศษในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการของเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา

จากการสงเกตในหองกายภาพบ าบด ในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการเดกและครอบครว ม.มหดล ไดสงเกตวาการดงดดเดกพเศษใหเกดความสนใจในสงใดสงหนงเปนเวลานาน มปจจยทางดานบคคลเขามาเกยวของ ตวอยางเชน นกกายภาพบ าบดจะคอยชกชวนเดกพเศษใหสนใจในเครองเลนทนกกายภาพก าหนดไวในตารางการรกษา การบ าบดเปนไปตามขนตอน นกกายภาพบ าบดจะเรยกชอเดกแลวใหเดกเลนกบเครองเลนนน ๆ เปนเวลาประมาณ 45 ถง 60 นาท ในการบ าบดในหนง Case ทเขามารบการรกษา ลกษณะทางกายภาพนนมสวนในการกระตนความสนใจของเดกพเศษ ปจจยอน ๆ ทชวยสงเสรมเรองกายภาพ ไดแกเรองของแสง เงาและอณหภม จากการสงเกตพบวาลกษณะอาการของเดกพเศษตางกนแลวความตองการทางดานกายภาพกตางกน

Case แรกเปนเปนเดกพเศษวย 4 ขวบ มลกษณะอาการสมาธสน นกกายภาพบ าบดตองเขาไปพดคยและใชเครองเลนเปนเครองดงดดความสนใจ เครองเลนจะตงอยแตละมมของหอง หากเดกมความสนใจเดกกจะเขาไปเลนตามความชอบของเดก ในแผนภาพท 4.9 Case No.1 ภาพ (c) หรอตองดงดดความสนใจของเดกโดยการเลนใหดกอน เพอใหเดกท าตามนกกจกรรมบ าบด โดยเลอกใชพนททตดกบผนงในแผนภาพท 4.9 Case No.1 ภาพ (a) หรอ (b) บางทเดกลกษณะอาการแบบนเดนวนไปวนมาในหองตามแนวผนงและหยดดววทางหนาตาง เพอมองออกสภายนอก และจองมองดเปนระยะเวลาสน ๆ เมอหมดความสนใจในสวนตรงนนแลว

Case ตอไปเปนเดกพเศษทมอาการ Hyperactive มอาการทอยไมนง ไมมสมาธอยกบสงใดสงหนงไดนาน ๆ พนทส าหรบเดกกลมนตองการพนททมความปลอดภย มพนทกวางขวาง ไมมสง

73

กดขวางใหเกดการสะดดลมหรอบาดเจบ มขนบนไดใหเดกไดออกก าลงปนปาย มทราบหรอเปนเนนขนาดเลก ๆ ใหเดกทมอาการ Hyper Active ไดออกก าลงอยางเตมท โดยเดกในกลมนจะใหความส าคญกบเครองเลนมาก มพนทปดบางเพอใหเดกอยในกจกรรมใดกจกรรมหนงไดนานขนในแผนภาพท 4.9 Case No.2 ภาพ (c) หรอวงไปตามแนวขอบผนงหอง วงหาพนทมระดบทางลาด ตาง ๆ ตามมมหองและตามแนวยาวของผนงหองในแผนภาพท 4.9 Case No.2 ภาพ (a) หรอ (b)

Case สดทายเปนเดกพเศษทมอาการ Hyper Sensitive จะมความไวตอแสง เงา บางทเขาวงหาแสงประดษฐทมสสนสวยงาม เสยงเพลงเบา ๆ ทเปดคลอไปขณะท าการบ าบด แตเขาจะวงไปตามแนวขอบของหอง ในบางครงการวงแบบไรทศทางของเดกพเศษตองค านงถงความปลอดภยเพมเตม เชน แสงสวาง ชวยในการมองเหน ขนบนได ไมควรสรางขนมา แตควรเปนเนนแทน เพราะเดกพเศษอาการนเปนกลมอาการทนาเปนหวงมากทสด ควรสรางสภาพแวดลอมทผบ าบดสามารถควบคมได ขนาดพนททใชในการบ าบดเดกพเศษในอาการ Hypersensitive ควรมขนาดประมาณ 81 ตารางเมตร เปนพนททคอนขางกวางเนองจากเดกมความระแวงในตวบคคลแปลกหนามากพอสมควรจงควรมผปกครองคอยดแลอยใกล ๆ เดกพเศษตลอดเวลา ควรเนนการสรางกรอบพนทโดยบคคลทเดกไวใจมากกวาดงในแผนภาพท 4.9 Case No.3 ภาพ (a) หรอ (b) ใชพนทการบ าบดนสามารถรองรบเดกพเศษหนงคน ผปกครอง กมารแพทย และผชวยดงสรปในแผนภาพท 4.9

74

แผนภาพท 4.9 สรปลกษณะทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในหองกจกรรมบ าบด

75

สรปลกษณะทางกายภาพทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษทไดจากการสงเกตในสนามเดกเลนและในหองกจกรรมบ าบดมความคลายกนในดานกายภาพ คอในการรวมกลมเลนกน 2 คนจะมลกษณะทางกายภาพ 2 แบบคอ แบบตวแอล (L) และ แบบตวไอ (I) ทสงเสรมในการเลนระหวางเดกพเศษดวยกน หรอระหวางเดกพเศษและผใหญ ลกษณะทางกายภาพทสงเสรมการเลนแบบ 3 คนจะเปนลกษณะตวไอ (I) และตวย (U) ทมชองเปดท าใหดไมนาอดอดจนเกนไป และลกษณะทางกายภาพทสงเสรมใหจบกลมเลนกนเปนกลมใหญ คอพนทโลงโดยมสงทดงดดความสนใจอยตรงกลาง เชน เครองเลน ตวบคคล (ครฝก พเลยง) ตนไมใหญ เปนตน สรปดงในตารางท 4.4 ตารางท 4.4 แสดงลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนและหองกายภาพบ าบดในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาการเดกและครอบครว ม.มหดล

76

4.4 สรปขอมลสมภาษณผเชยวชาญดานเดกพเศษ จากการสมภาษณผเชยวชาญถงลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ

พบวา ลกษณะทางกายภาพทมความปลอดภยมความส าคญมากทสด รองลงมาคอมพนทโลงไวท ากจกรรม ใหเดกพเศษไดวงเลน ออกก าลงกายอยางอสระ และอนดบรองสดทายคอ มขอบเขตทชดเจน กบการมสภาพแวดลอมทเปนสวนตวส าหรบเดกพเศษทยงไมมความพรอมในการเขาสงคมและมการเปดมมมองใหเดกสามารถมองเหนเพอนทเลนกนอยดานนอกได เพอเปนการชกจงใหเดกพเศษทยงไมมความพรอมสามารถออกมาเลนกบเพอนไดเปนพนฐานในการออกสสงคมของเดกพเศษ และอนดบสดทายเปนเรองของการใชสและสญลกษณ ดงในตารางท 4.5

ตารางท 4.5 สรปการสมภาษณผเชยวชาญทางดานเดกพเศษ หวขอประเดนการสมภาษณ ขอแนะน า จ านวนผเชยวชาญ (คน)

1.การเลนสงเสรมการเขาสงคม

-ตองมผปกครองคอยชน าเดกพเศษในการเขาสงคม -การท ากจกรรมเปนกลมสามารถกระตนใหเดกพเศษเขาสงคมไดด

4 2

2.ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลน

-ความปลอดภย (Safety) ปองกนอนตรายทเกดขนในสนามเดกเลน -ขอบเขตทชดเจน (Boundary) มแนวรว หรอขอบกนทชดเจน -สญลกษณและส (Symbol & Color) สญลกษณกากบาท แทนการค าวาหาม แนวเสนสแดงแสดงขอบเขตหวงหาม -พนทโลงท ากจกรรม (Open space) ใหเดกสามารถวงเลนได อยางอสระ -พนทสวนตวส าหรบการปรบตวของเดกพเศษ (Privacy Zone) ใหเดกทยงไมพรอมเขาสงคม

4 2 1 3 2

77

ตารางท 4.5 สรปการสมภาษณผเชยวชาญทางดานเดกพเศษ (ตอ) หวขอประเดนการสมภาษณ ขอแนะน า จ านวนผเชยวชาญ (คน)

3.พฤตกรรมการเขาสงคมของเดกพเศษ

- Onlooker คอ การยนมองอยเฉยๆ แอบมองอยดานหลงคณพอคณแม - Solitary Play คอ เดกเลนคนเดยว - Parallel Play คอ เดกเลนดวยกนแตไมมปฏสมพนธตอกน ใชภาษาพด จงมอไปเลนดวยกน - Associative Play คอ เดกเลนแบบมจดมงหมายเดยวกน เรมรจกการเขาสงคม - Cooperative Play คอ เดกเลนบทบาทสมมตดวยกนพดคยกนได การมผน าและผตาม

3 4 1 3 1

4.พฒนาการโดยใชเทคนคบรณาการประสาทสมผส

-สวนกระตนประสาทสมผส (Sensory) -สวนกระตนการเคลอนไหว (Motor) -การชวยเหลอตนเองในชวตประจ าวน (Life Daily)

5 5 4

4.5 สรปการศกษากรณศกษา จากการวเคราะหกรณศกษาพบวาสนามเดกเลนแตละทมลกษณะทางกายภาพทคลายคลงกนการจดวางเครองเลนเพอสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษจงแตกตางกนตามลกษณะพนทกรณศกษา บรบทโดยรอบสนามเดกเลน โดยรปการจดวางเครองเลนมลกษณะเปนวงกลม แบบตวย (U) และจดเปนกลม ๆ โดยตงเครองเลนไวบรเวณใตรมเงาจากอาคารและตนไมเกดเปน ระนาบดานบน (Overhead Plane) โดยในสนามเดกเลนสามารถแบงออกเปน 2 สวน คอ

1) สวนกระตนประสาทสมผส มองคประกอบดงน ทราย หนกรวด วสดทางธรรมชาตทสามารถหาไดตามทองถนทสามารถน ามาประยกตในการน ามาสงเสรมการกระตนประสาทสมผสได เชน กะลามะพราว ของประเทศไทยเปนตน

78

2) สวนกระตนการเคลอนไหว เปนสวนออกก าลงกายของเดกพเศษ มองคประกอบคอเครองเลนชนดตาง ๆ ซงเครองเลนแตละชนดจะชวยในการกระตนกลามเนอแตละสวน กระตนการทรงตว เชน ชงชา เปนการเคลอนไหวแบบแกวง จะน ามาใชในการรกษาเดกพเศษทมความ Hyper Active ใหแกวงชงชาเปนจงหวะเพอใหเดกเกดความผอนคลายลงตามจงหวะการแกวง ชาและเรว ซงตองมครฝกแกวงให หรอเพอนทเขามาชวยแกวง เปนกจกรรมสวนหนงในการสงเสรมใหเกดการมปฏสมพนธในการเขาสงคมของเดกพเศษไดด เปนตน

ดงนนลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษ จากขอมลในกรณศกษาทงหมดมลกษณะดงตารางท 4.6

79

ตารางท 4.6 สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ

80

บทท 5 อภปรายผล

จากการวเคราะหในบทท 4 พบวาการเลนของเดกพเศษในสนามเดกเลนในแตละ

กรณศกษานน มปจจยทางดานกายภาพทคลายคลงกนไดแก การจดวางองคประกอบตาง ๆ ในสนามเดกเลน เชน การจดวางเครองเลนเปนรปวงกลม และปลอยพนทตรงกลางเปนพนทไวเลนแบบอสระ หรอการจดวางเปนรปตวย (U) หรอตวแอล (L) และประเภทของเครองเลนทชวยกระตนการเคลอนไหว แตปจจยเสรมแตละทมความแตกตางกน เชน แสงและเงา ความปลอดภยในการเลนของเดกพเศษ ความสะดวกสบายในการเขาถง และความสวยงาม ซงในแตละกรณศกษามเอกลกษณทแตกตางกน

ดงนนการสงเคราะหขอมลท าไดโดยน าผลจากการสงเกตพฤตกรรมในหองเรยน ปจจยทางดานกายภาพของหองเรยน และหองกจกรรมบ าบดจากกรณศกษา 2 แหง มาอภปรายวามความสอดคลองหรอแตกตางกนอยางไร จากขอมลทไดจากการสงเกตการณและการสมภาษณในบทท 4 กบการเกดพฤตกรรมทางสงคมในสนามเดกเลนใน กรณศกษา 3 แหง ซงมลกษณะทางกายภาพ ปจจยทางกายภาพและคณลกษณะของทวางและสภาพแวดลอมทแตกตางกน สามารถน ากรณศกษามาสรปหาลกษณะพนททางกายภาพในสนามเดกเลนทชวยสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษไดดงตอไปน 5.1 ศนยการศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร การวเคราะหขอมลตารางท 4.7 ในบทท 4 พบวาลกษณะทางกายภาพทสงเสรมการเลนของเดกพเศษสวนทสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษทเกดขนบอยครงจะเปนสวนใกล ๆ เครองเลน อปกรณการกระตนการเคลอนไหวของเดกพเศษ สวนทเกดขนรองลงมาคอสวนทวางระหวางกลางเครองเลนในรปตวย (U) เกดทวางใหเกดการเลน หรอการชกชวนเขามาเลนดวยกน และลกษณะทางกายภาพทไมเกดขนเลยคอสวนทไมมสงทนาสนใจ เชน พนทโลง เครองเลนเกา เปนตน ดงในแผนผงท 5.1

80

81

แผนผงท 5.1 แสดงพนททสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร โดยล าดบจากพนททเกดปฏสมพนธทางสงคมทมากไปนอย

จากแผนผงท 5.1 พบวาบรเวณสมวงเปนบรเวณทเกดพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษมากทสด คอบรเวณทมเครองเลนและมรมเงาจากหลงคา หรอรมเงาของตนไม หากมเครองเลนใหมเดกพเศษจะใหความสนใจมากเปนพเศษ บรเวณสสม เปนบรเวณทไมคอยเกดการมพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษ เปนบรเวณทเกดทมรมเงาของตนไม เครองเลนคอนขางเกา เดกพเศษจงเขาไปเพยงแคเดนผาน หรอชกชวนเพอนไปเลนเครองเลนทอยถดออกไป

สดทายบรเวณสน าตาลออน เปนบรเวณทไมเกดการมพฒนาการทางดานสงคมขนเลย เปนบรเวณพนทโลง ไมมเครองเลน ไมมสงดงดดความสนใจของเดกพเศษ

82

แผนผงท 5.2 แสดงปจจยทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร

ลกษณะทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสนามเดกเลน ศนยการศกษาพเศษ เขต 5 มดงน

1) การเขาถงงายและสะดวกสบาย ท าใหเกดการรวมกลมของเดกพเศษ สงผลใหผปกครองพาเดกเขามาเลนและเกดสงคมขนาดเลก แลวคอยพฒนาปฏสมพนธทางสงคมกบเพอนเพมมากขน เชน รจกการรอคอย การแบงปนและรจกเรยงล าดบกอนหลง

2) เปนพนททไมมจดอบทางสายตา ท าใหผปกครองอยากพาเดกเขามาเลน เมอเดกมาเลนจะหาเครองเลนทชอบแลวเลนดวยกน เมอเดกจบกลมเลนกนแลวเรมมพฒนาการทางสงคม และชวยสงเสรมพฒนาการทางรางกายอกดวย

3) สวนกระตนประสาทสมผส ชวยใหเดกพเศษเกดความสนใจทจะเขาไปเลนกบเพอน ๆ และผปกครอง ชวยสงเสรมพฒนาการทางสงคมและเพอกระตนการรบรทง 7 เชน การมองเหน การสมผส การดมกลน การทรงตว เปนตน

4) เครองเลนทมสสนสดใสจะชวยดงดดใหเดกพเศษเขามาเลนมากกวาเครองเลนทมสน าตาล หรอสครม เมอเดกพเศษจะเขาไปเลนโดยมจดมงหมายเดยวกน เกดเปนกลมสงคมเลก ๆ เพอใหเดกพเศษรจกการเขาสงคมอยางถกตอง เชน ชวยเรองพฤตกรรมทเหมาะสมในการเขาสงคม และการสบตาเพอลดการตอตานสงคม เปนตน

83

5) การทมระนาบดานบน ทใหรมเงาแกเดกพเศษ สงเสรมใหเกดการรวมกลมของเดกพเศษเชนกน ใหความรสกวาปลอดภยและไวใจทจะเลน 5.2 โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร

การวเคราะหขอมลตารางท 4.7 ในบทท 4 พบวาลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทชวยสงเสรมการพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร สรปไดวาปจจยดานขนาดทวางทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ มผลตอการจบกลมของเดกพเศษ เชนเครองเลนขนาดเลก สงผลใหเดกพเศษเขามาเลนดวยกนนอยเนองจากมขอจ ากดทางดานพนทในการเลน หากเปนเครองเลนขนาดใหญสงเสรมการเลนทหลากหลายจะสามารถรองรบการเลนเปนกลมใหญของเดกพเศษไดมากกวา เปนตน ดงนนสามารถสรปลกษณะพนททสงเสรมการพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ ดงแผนผงท 5.3

แผนผงท 5.3 แสดงพนททสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในโรงเรยนสพรรณบร ปญญานกล จงหวดสพรรณบร โดยล าดบจากพนททเกดปฏสมพนธทางสงคมทมากไปนอย

84

จากแผนผงท 5.3 พบวาบรเวณสมวงเปนพนททเกดการพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ มากทสดเนองจากมการจดวางเครองเลนไวเปนสวน ๆ เครองเลนบางชนสามารถเคลอนยายไดตามใจชอบ ดงนนแปลนการจดวางเครองเลนจะมความยดหยน โดยเดกพเศษจะชวยกนยายเครองเลน แลวเลนรวมกน เกดเปนกลมเลก ๆ ขนมา สนามเดกเลนใกลรมเงาของตนไมและอาคาร สวนกระบะทรายในสนามเดกเลนสามารถดงดดเดกพเศษไดด สงเกตวาเดกพเศษบางคนทชอบเลนบรเวณกระบะทรายจะเลนไดเปนเวลานาน กอใหเกดการมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ บรเวณสสม เปนบรเวณทไมคอยเกดการพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ จะเปนบรเวณทเปนจดเชอมตอระหวางเครองเลนกบเครองเลน หรอเปนทโลงกวางตรงกลางสนามเดกเลน ทตองอาศยปจจยทางดานบคคลเปนตวดงดดความสนใจของเดกพเศษใหมารวมกลมกนเพอสงเสรมการพฒนาการทางสงคม สดทายบรเวณสน าตาลออน เปนบรเวณทไมเกดการพฒนาการทางดานสงคมขนเลย เปนบรเวณพนทโลง ไมมเครองเลน อยในบรเวณทไกลจากทางเขา ออกและไมเกดรมเงาในพนท จงไมสามารถดงดดเดกพเศษใหเขาไปเลนรวมกนได แผนผงท 5.4 แสดงปจจยทางกายภาพทเออใหเกดการพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ ในโรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร

85

ลกษณะทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสนามเดกเลน โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร สรปพบปจจยดานกายภาพดงน

1) การเขาถงงายและสะดวกสบาย ท าใหเกดการรวมกลมของเดกพเศษ เดกพเศษเขามาเลนคนเดยว แลวคอยพฒนาปฏสมพนธทางสงคมกบเพอน โดยอาศยเวลาในการปรบตว สงเสรมใหเดกพเศษรจกการรอคอยและการแบงปน

2) เปนพนททไมมจดอบทางสายตา เพอใหเดกพเศษเรมเขามาเลนเครองเลนทชอบแลวเลนดวยกนเนนเครองเลนทเลนเปนค เชน มาโยก มากระดก เปนตน เพอสงเสรมการพฒนาการทางสงคมและทางรางกายอกดวย

3) สวนกระตนประสาทสมผส ในกระบะทราย ชวยใหเดกพเศษเกดความสนใจทจะเขาไปเลนกบเพอน เชน การเลนบทบาทสมมตเปนรานอาหาร เพอใหเดกฝกการแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมในสงคมตอไป เปนตน

4) เครองเลนทมลกษณะเปนสวนตว เชน บานเดกเลน หรออโมงคจะชวยสงเสรมการพฒนาการทางสงคมระหวางเดกพเศษ อยางนอย 2 คน เนองจากขอจ ากดดานขนาดพนท และเครองเลนบางชนสามารถเคลอนยายไดตามความชอบของเดกพเศษ เพอใหเดกฝกคดและท าดวยตวเอง โดยอาศยการชวยเหลอกนเปนกลม

5) การทมระนาบดานบน ทใหรมเงาธรรมชาตแกเดกพเศษ สงเสรมใหเกดการรวมกลมของเดกพเศษเชนกน ใหความรสกวาปลอดภย

6) มขอบเขตทแนนอน เชน แนวรวกนในสนามเดกเลน เปนตน 5.3 สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา การวเคราะหขอมลตารางท 4.7 ในบทท 4 พบวาลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทชวยสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา สรปไดวาการเลนของเดกพเศษตองมปจจยทางดานบคคลเขามาเปนตวสงเสรมในการชกชวนหรอแนะน าใหเดกพเศษเขาสสงคมไดอยางเดกปกตทวไป เครองเลนกเปนอกปจจยหนงทสงเสรมการเลนเปนกลมของเดกพเศษ สงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ โดยทมปจจยสงเสรมทางดานสภาพแวดลอมเขามาสงเสรมใหเดกพเศษ เชน แสงแดด ชองแสง ทมแรงดงดดใหเดกพเศษทไมเปน Hypersensitive หรอมอาการทไวตอความรสกมากเกนไป ซงอาจมอาการตอตาน ดงนนสามารถสรปลกษณะพนททสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสนามเดกเลนไดดงแผนผงท 5.5

86

แผนผงท 5.5 แสดงพนททสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล โดยล าดบจากพนททเกดปฏสมพนธทางสงคมทมากไปนอย

จากแผนผงท 5.5 พบวาบรเวณสมวงเปนพนททสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ มากทสดเนองจากมการจดวางเครองเลนไวเปนสวน ๆ และจดวางบรเวณใกลขอบรวใกลรมเงาของตนไมและเสนทางการเขา ออกสนามเดกเลน และสวนกระบะทรายในสนามเดกเลนสามารถดงดดเดกพเศษ ดวยรปทรงขอบทโคงมน

บรเวณสสม เปนบรเวณทไมคอยเกดพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ จะเปนบรเวณทเปนจดเชอมตอระหวางเครองเลนกบเครองเลน หรอเปนทโลงกวางตรงกลางสนามเดกเลน ทตอง

87

อาศยปจจยทางดานบคคลเปนตวดงดดความสนใจของเดกพเศษใหมารวมกลมกนเพอเลนเกมส หรอกจกรรมนนทนาการตาง ๆ ซงพนทสวนนสามารถสงเสรมพฒนาการทางสงคม สดทายบรเวณสน าตาลออน เปนบรเวณทไมเกดพฒนาการทางสงคมขนเลย เปนบรเวณพนทเปลยว พนทโลง ไมมเครองเลน

แผนผงท 5.6 แสดงปจจยทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล

ลกษณะทางกายภาพทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ ในสนามเดกเลน สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา มดงน

1) การเขาถงงายและสะดวกสบาย เปนสนามเดกเลนเฉพาะกลมของเดกพเศษในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล และโรงเรยนอนบาลใน ม.มหดล

2) เปนพนททไมมจดอบทางสายตาใกลเสนทางการสญจรทางเขาออกระหวางอาคารและสนามเดกเลน เพอใหเดกพเศษเกดความไวใจเขามาเลนจบกลมกนแลวเรมมปฏสมพนธทางสงคม

3) สวนกระตนประสาทสมผส ในกระบะทรายขอบโคงมน ชวยใหเดกพเศษเกดความสนใจทจะเขาไปเลน และสงเสรมพฒนาการทางสงคมกบเพอนและผปกครอง

88

4) การทมระนาบดานบน ทใหรมเงาแกเดกพเศษ สงเสรมใหเกดการรวมกลมของเดกพเศษเชนกน ใหความรสกวาปลอดภยและไวใจทจะเลน

5) มขอบเขตทแนนอน รวาพนททควรเลนเรมตนและสนสดตรงไหน เพอปองกนอนตรายทอาจจะเกดขน 5.4 สรป จากการสรปลกษณะพนททางกายภาพในสนามเดกเลนในกรณศกษาทง 3 ท พบวามความคลายคลงกนในเรองของการจดวางเครองเลนใกลบรเวณทมการสญจรเขาออกสนามเดกเลน ก าหนดแนวขอบรวสนามเดกเลน มรมเงา เปนพนททสามารถมองเหนพฤตกรรมการเลนของเดกไดทวถง สนามเดกเลนตงอยใกลถนนเสนหลกภายในโครงการเผอเกดกรณฉกเฉน เมอเดกพเศษประสบอบตเหตจากการเลน ดงสรปในตารางท 5.1

89

ตารางท 5.1 ความสมพนธของลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนตอทมผลตอพฒนาการทาง สงคมและการเลนรวมกนของเดกพเศษ

สรปลกษณะพนททางกายภาพในตวอาคาร (Interior) แลวพบวาลกษณะทางกายภาพทเดก

พเศษมกเขามาเลนนน สามารถน ามาใชกบพนทภายนอกอาคาร (Out Door) ได เชน ในสนามเดก

90

เลนทเดกพเศษใหความสนใจในการเขาไปเลนในพนทนน ๆ จากการสงเกตพฤตกรรมความสนใจตอพนทในอาคารของเดกพเศษขณะท ากจกรรมบ าบดในอาคาร ทกลาวมาในแผนภาพท 4.9 บทท 4 โดยสรปขอมลเปนแผนภาพท 5.1 และสรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษในรปแบบของรปตด ดงในแผนภาพท 5.2

79

แผนภาพท 5.1 แสดงรปตดลกษณะทางกายภาพในหองกจกรรมบ าบดในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา ทสามารถน ามาใชในงานออกแบบสนามเดกเลนได

80

แผนภาพท 5.2 แสดงรปตดลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนในกรณศกษา 3 แหง เปนแนวทางการออกแบบสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษตอไป

81

จากผลการวเคราะหขอมลลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนและตวอยางสนามเดกเลน Julius Kahn Park ในบทท 2 และผลสรปทไดจากกรณศกษา 3 แหง ในบทท 4 และ 5 พบวาลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษเพอสงเสรมพฒนาการทางสงคมควรมลกษณะดงน ตารางท 5.2 สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษเพอสงเสรมพฒนาการทางสงคมในบทท 2 และกรณศกษา 3 แหง หวขอลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษทสงเสรมพฒนาการทางสงคมในบทท 2

ตวอยางสนามเดกเลน Julius Kahn Park, San Francisco สหรฐอเมรกา

ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษทสงเสรมพฒนาการทางสงคมในศนยการศกษาพเศษ

เขต 5 จงหวดสพรรณบร

ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษทสงเสรมพฒนาการทางสงคมในโรงเรยนสพรรณบร ปญญานกล จงหวดสพรรณบร

ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษทสงเสรมพฒนาการทางสงคมในสถาบนแหงชาตเพอการ

พฒนาการเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา

สวนกระตนประสาทสมผส พนเดนกระตนประสาทสมผส ท าจากกะลามะพราว ภมปญญาทองถน

กระบะทรายสเหลยมยนจากตวอาคาร

กระบะทรายโคงมน

สวนกระตนกลามเนอ เครองเลนตดตงถาวร สามารถเลนได 2 คน และ 3 คนขนไป

เครองเลนตดตงถาวรและแบบเคลอนยายได เนนเครองเลนทสามารถเลนได 2 คน

เครองเลนตดตงถาวร สามารถเลนได 2 คน และ 3 คนขนไป

ระนาบดานบน ตนไม หลงคา ตนไม ตนไม

ระนาบทางตง พมไม และผนงอาคารเรยน พมไม และผนงอาคาร แนวตนสน

ขอบรวทชดเจน รวไมสง 60 ซ.ม. รวแบบโปรงสง 2 ม. รวพมไมสง 90 ซ.ม. ลกษณะรปทรงของแผนดน ลกษณะเปนเนน

ไมม ไมม เนนบรเวณอาคาร

82

ตารางท 5.2 สรปลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษเพอสงเสรมพฒนาการทางสงคมในบทท 2 และกรณศกษา 3 แหง (ตอ) หวขอลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษทสงเสรมพฒนาการทางสงคมในบทท 2

ตวอยางสนามเดกเลน Julius Kahn Park, San Francisco สหรฐอเมรกา

ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษทสงเสรมพฒนาการทางสงคมในศนยการศกษาพเศษ

เขต 5 จงหวดสพรรณบร

ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษทสงเสรมพฒนาการทางสงคมในโรงเรยนสพรรณบร ปญญานกล จงหวดสพรรณบร

ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษทสงเสรมพฒนาการทางสงคมในสถาบนแหงชาตเพอการ

พฒนาการเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา

รปราง รปทรงทมลกษณะโคงมน ไมม ทางเดนและอางน า ขอบกระบะทราย

สภาพแวดลอมทเปนสวนตว อโมงค บานเดกเลน อโมงค บานเดกเลน ไมม แสงและเงา (ชวงเวลาทเหมาะสม) ชวงเชา เวลา 8:30 ถง 9:30 น. ชวงเชา เวลา 10:30 ถง 11:30 น. ชวงเยน เวลา 15:30 ถง 16:30 น. สสนทสดใส สสนของเครองเลน สสนของเครองเลน สสนของเครองเลน

วสด (ธรรมชาตหรอสงเคราะห) พนทราย พนหญา และกะลามะพราว พนทราย พนหญา และหนกรวด พนทราย พนหญา จดเดนท าใหเกดการรวมกลม เครองเลนสสนสดใส เครองเลนสสนสดใส เครองเลนสสนสดใส

95

บทท 6 แนวทางการออกแบบสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ

การเสนอแนวทางการออกแบบและขอเสนอแนะสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ ไดรวบรวมจากเกณฑมาตรฐานในการออกแบบสนามเดกเลนทวไป ในหวขอท 2.8 บทท 2 กรณศกษา ขอมลจากการสมภาษณผเชยวชาญในบทท 4 และสรปผลการศกษาในกรณศกษาในบทท 5 สามารถน ามาเปนแนวทางเสนอแนะในการออกแบบสนามเดกเลนเพอพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษดงน 6.1 แนวทางการออกแบบสภาพแวดลอมทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมการพฒนาการทางดานสงคมส าหรบเดกพเศษ

6.1.1 ต าแหนงทตง (Location) การเขาถง (Accessibility) และความสมพนธในการวางผงพนทสนามเดกเลน

สนามเดกเลนควรตงอยใกลถนนเสนหลกในโครงการ เพอความสะดวกในการขนยายเครองเลนและในกรณฉกเฉนหากเกดอบตเหตในสนามเดกเลน การเขาถงสนามเดกเลนควรมทางเขาออกทชดเจน ผปกครองสามารถเปดและปดไดดวยตนเอง เพอปองกนไมใหเดกวงออกจากสนามเดกเลน

6.1.2 ความสงรว รวควรสงไมต ากวา 90 เซนตเมตร โดยระดบความสงดงกลาวไดจากการสงเกตกรณศกษา

ทศนยการศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร พบวารวมความสงเพยง 60 เซนตเมตร ท าใหเดกพเศษสามารถปนออกได แตรวในสนามเดกเลนของสถาบนเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล รวสนามเดกเลนสง 90 เซนตเมตร และมพมไมปองกนไมใหเดกพเศษและเดกทวไปปนออกมาได และปองกนไมใหคนหรอสตวแปลกปลอมทอาจท าอนตรายแกเดกพเศษจากภายนอก

6.1.3 ลกษณะทวาง (Space) ไมควรมการเปลยนระดบมากเกนไป ควรเนนเปนทางลาดเพอปองกนการเกดอบตเหตจาก

การเลน เปนลกษณะรปทรงของแผนดน (Land Form) มเสนทางเชอมตอภายในอาคารกบสนามเดก

95

96

เลน ไมมจดบงสายตาเพอความปลอดภยในสนามเดกเลน ดงในแผนผงท 5.2, 5.4, 5.6 และ5.8 ในบทท 5 แสดงการเชอมตอระหวางอาคารกบสนามเดกเลน

6.1.4 รปราง รปทรง (Form) ไมมเหลยมมมใหเกดอนตราย รปรางโคงมน 6.1.5 วสด (Material) วสดสงเคราะห (Man Made) เชน พนยางสงเคราะหซงมความหนาอยางนอย 4 เซนตเมตร

วสดธรรมชาต เชน พนทรายควรมความหนาอยางนอย 20.25 เซนตเมตร ใชหนกรวดปพนตามทางเดนสวนกระตนประสาทสมผส (Sensory Zone) หรอใชพชพรรณในการชวยก าหนดขอบเขต (Edge) เปนแนวรวแทนวสดสงเคราะห เพอไมใหเกดอนตราย อางในศนยวจยเพอสรางเสรมความปลอดภยและปองกนกนการบาดเจบในเดก คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

6.1.6 ส (Color) การใชสสด เชน สแดง สเหลอง สสม สน าเงน เพอกระตนใหเดกพเศษทมการตอบสนอง

แบบเฉอยเกดความตนตว การใชสสนธรรมชาต เชน สน าตาล สเบจ สฟา สเขยว เพอกระตนใหเกดความรสกสงบส าหรบเดกพเศษทมการตอบสนองทไวมาก

6.1.7 ระนาบ (Plane) ระนาบดานบน (Overhead Plane) ทงจากโครงสรางอาคารหรอจากตนไมทใหรมเงา และ

สรางความรสกทปลอดภย ระนาบทางตง (Vertical Plane) จากผนง 1 ดาน ถง 4 ดาน เกดเปนลกษณะของทวางสงเสรมใหเกดพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ

6.1.8 องคประกอบในสนามเดกเลน (Element) ประกอบดวยเครองเลนกระตนกลามเนอ กระบะทราย อางน าขนาดเลก เครองเลนกระตน

การทรงตวทสรางจากยางรถยนต ในสวนกระตนประสาทสมผส ควรมทางเลอกในกรณเดกพเศษทยงไมมความพรอม เปนพนทมสภาพแวดลอมเปนสวนตว เชน ถ า อโมงค บานเดกเลน เพอใหเวลาในการปรบตวในการเขาสงคมของเดกพเศษ ดงในแผนภาพท 6.1

97

แผนภาพท 6.1 ล าดบการเขาถงและทางเลอกในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ

6.2 ลกษณะการวางผงทชวยสงเสรมและกระตนใหเกดการเลนเปนกลมของเดกพเศษ 6.2.1 ควรมการวางผงเปนรปตว I หรอผนง 1 ดาน จากการสงเกตพบวาผงเปนรปตว Iหรอ

ผนง 1 ดาน สามารถสงเสรมการเลนระหวางเดกพเศษ 2 คน 6.2.2 ควรมการวางผงเปนรปตว L หรอผนง 2 ดาน จากการสงเกตพบวาผงเปนรป

ตว L หรอผนง 2 ดาน สามารสงเสรมการเลนระหวางเดก 2 คน และ 3 คนขนไป 6.2.3 ควรมการวางผงเปนรปตว U หรอผนง 3 ดาน จากการสงเกตพบวาผงเปนรปตว U

หรอผนง 3 ดาน สามารสงเสรมการเลนเปนกลมระหวาง 3 ถง 10 คน 6.2.4 ควรมการวางสงดงดดความสนใจ เปนจดเดนตรงกลาง ในพนทโลงจากการ

สงเกตพบวาสงดงดดความสนใจสามารสงเสรมการเลนเปนกลมระหวาง 6 ถง 10 คนดงในตารางท 4.7

ดงนนลกษณะทางกายภาพ องคประกอบทสมบรณและคณลกษณะเชงคณภาพในสนามเดกเลนทเหมาะสม สามารถสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษได หากมองคประกอบท

98

กลาวมาในขนตน ดงตารางท 4.7 และ 5.2 แลวสามารถน ามาประยกตใชในกระบวนการออกแบบสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษในประเทศไทย โดยเฉพาะอยางยงในภาคกลางของประเทศไทย ตารางท 6.1 สรปแนวทางการออกแบบสนามเดกเลนทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ

99

ตารางท 6.1 สรปแนวทางการออกแบบสนามเดกเลนทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษ (ตอ)

100

6.3 ปจจยอน ๆ ทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสนามเดกเลน จากบทสรปผลในบทท 5 พบวามปจจยอน ๆ ทมอทธพลตอการพฒนาการทางสงคม

ระหวางเดกพเศษในสนามเดกเลน ไดแก 6.3.1 คณลกษณะเฉพาะบคคล สามารถสงเสรมในการพฒนาการทางสงคมของ

เดกพเศษ 6.3.2 การใชเวลาในการปรบตวของเดกพเศษ จากการสงเกตเมอเวลาผานไปจาก

เดกพเศษทไมมความพรอมในการเขาสงคมเมอเวลาผานไปประมาณ 15 ถง 20 นาท เดกพเศษจะเรมเปลยนความสนใจกบเครองเลนชนใหม จากเครองเลนชนเดม หรอเดกพเศษทเรมเลนคนเดยวเมอเวลาผานไปกเรมหาเพอนเขามาเลนดวยกน ดงนนระยะเวลาในการเลนของเดกพเศษควรมเวลาในการเลนประมาณ 45 นาท ถง 1 ชงโมง

6.3.3 ขนาดทวางมผลตอการรวมกลมเลนกนของเดกพเศษ เชน พนทขนาดเลกจะ มจ านวนการรวมกลมของเดกพเศษกจะนอยกวาพนททมขนาดใหญ ทงนขนอยกบวตถประสงคและจ านวนผเขาใชงานจรงในสนามเดกเลน

6.4 ขอจ ากดจากการวจย

6.4.1 ศกษาพนทในกรณศกษาเฉพาะพนทในภาคกลาง ไมครอบคลมทง ประเทศไทย ขอมลอาจมการคลาดเคลอนขาดความหลากหลายทางกายภาพของสนามเดกเลนของแตละภมภาค

6.4.2 ไมมการควบคมขนาด ลกษณะทางกายภาพและสภาพแวดลอมซงอาจม คณลกษณะทตางกน

6.4.3 ขอมลจากการสมภาษณผเชยวชาญเฉพาะทางคอนขางนอย เนองจาก บคลากรมจ านวนนอยและนดหมายไดยาก

6.4.4 ขอจ ากดในการขอขอมล มใหขดตอจรรยาบรรณทางการแพทย 6.4.5 การสงเกตพฤตกรรมระยะไกล การเขาสงเกตพนทกรณศกษาไมสามารถเขา

ใกลเดกพเศษไดมาก เนองจากตองการใหเกดพฤตกรรมตามธรรมชาตมากทสด 6.5 ขอเสนอแนะส าหรบการวจยขนตอไป แนวทางงานวจยในอนาคต ควรเนนเรองกรณศกษาทมปจจยทางดานกายภาพของสนามเดกเลนทคลายคลงกนและมขนาดพนทใกลเคยงกน เพอใหสามารถเปรยบเทยบลกษณะการเกดพฤตกรรมทางสงคมของเดกพเศษไดชดเจนยงขน

101

6.5.1 เลอกกรณศกษาทมคณสมบตทางดานกายภาพ และขนาดทใกลเคยงกน 6.5.2 แบบสอบถามและแบบสมภาษณควรเนนการถามขอมลเชงพฤตกรรมและ

การรกษาแบบไมเฉพาะเจาะจง เพอไมรบกวนขอมลคนไขทเปนความลบทางการแพทย 6.5.3 ควรสงเกตพฤตกรรมของเดกพเศษ หลายชวงเวลาในแตละวน เนองจาก

การพฒนาทางดานอารมณของเดกพเศษคอนขางแปรปรวน เพอศกษาพฤตกรรมไดอยางชดเจน 6.5.4 การสงเกตการณแบบมสวนรวมในกจกรรมนน ๆ เพอใหเกดความเขาใจใน

อารมณและการเขาสงคมของเดกพเศษไดดยงขน

102

รายการอางอง

Jmoser. (2013). Bet Journal May 17, 2013 (Online). Available: http://blogs.jccsf.org/ece/2013/05/17/bet-journal-may-17-2013/ [2014, January 12]

Pat Mirenda and Teresa Iacono, (2009). Autism Spectrum Disorders and AAC. Vol. VII. Australia: Paul H. Brookes Publishing Co.

Sam Goldstein, et al., (2009). Assessment of Autism Spectrum Disorders. Vol. III. New York: Guilford.

Sando, et al., (2012). Bridging the Landscape of Autism. ASLA 2012 Annual Meeting & EXPO. USA: (n.p.).

SF Rec & Park. (2010). Julius Kahn Playground (Online). Available: http://sfrecpark.org/destination/julius-kahn-playground/ [2013, December 21]

The Presidio Trust. (2013). Adventures Begin at Julius Kahn Playground (Online). Available: http://www.presidio.gov/explore/Pages/julius-kahn-playground-athletic-

field.aspx#.UrUDpPRdXL4 [2013, December 21]

กตตกา กตตประสาร. (2548). เอกสารประกอบการสอน รายวชา 264 452 ภมทศนชมชนเมอง. กรงเทพฯ: คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.

งามตา รอดสนใจ. (ม.ป.ป.). มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมสนามเดกเลน Playground for Children. ศนยวจยเพอสรางเสรมความปลอดภยและปองกนกนการบาดเจบในเดก. กรงเทพฯ: โรงพยาบาลรามาธบด.

เดชา บญค า. (2552). ปจจยการออกแบบวทศนและองคประกอบธรรมชาต. การวางผงบรเวณ และงานบรการ. (กนษฐา กตตคณ, บรรณาธการ).หนา 74-80. กรงเทพฯ: บรษทว.พรนท 1991 จ ากด.

เทยม ศรค าจกร. (2547). กจกรรมบ าบดแนวจตวเคราะห. กรงเทพฯ: (ม.ป.ท.). ประภาพร ธาราสายทอง. (2546). ภมทศนเพอการบ าบดจตใจ. ภมสถาปตยกรรมศาสตรมหา –

บณฑต. จฬาลงกรณมหาวทยาลย. มยร เพชรอกษรและคณะ. (2550). ออทสตก (Autistic). เชยงใหม: หจก.ชตมาพรนตง 2004. สมเกยรต ศรไพศาล. (ม.ป.ป.). สบ าบด (Color Therapy). กรงเทพฯ: (ม.ป.ท.).

103

ศนยวชาการเพอการพฒนาเดกและวยรน. (2556). ออทสตก สเปกตรม (Autism Spectrum Disorder) (ออนไลน). สบคนจาก : http://www.happyhomeclinic.com/factsheet201-asd.html [22 พฤศจกายน 2556]

104

รายชอผเชยวชาญในการสมภาษณ แกวตา นพมณจ ารสเลศ. (25 ธนวาคม 2556). สมภาษณ. กมารแพทยพฒนาการเดก. สถาบน

แหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา นพนธธร แสงทองศร. (25 พฤศจกายน 2556). สมภาษณ. นกกจกรรมบ าบดช านาญการ แผนกจต-

เวชเดก. โรงพยาบาลเดกมหาราชน. ปยนช ดอกไม. (26 พฤศจกายน 2556). สมภาษณ. ครสอนเดกพเศษ. ศนยการศกษาพเศษเขต 5

จงหวดสพรรณบร. ผไมประสงคออกนาม. (26 พฤศจกายน 2556). สมภาษณ. ผปกครองเดกพเศษ. ศนย

การศกษาพเศษ. เขต 5 จงหวดสพรรณบร. ผไมประสงคออกนาม. (26 พฤศจกายน 2556). สมภาษณ. ผปกครองเดกพเศษ. ศนยการศกษาพเศษ

เขต 5 จงหวดสพรรณบร. วรรณพมพ หนมงกฎ. (19 พฤศจกายน 2556). สมภาษณ. ครสอนเดกพเศษ ระดบอนบาล.

โรงเรยนสพรรณบรปญญานกล จงหวดสพรรณบร. วไลรตน ชชชวลตสกล. (25 พฤศจกายน 2556). สมภาษณ. หวหนาพยาบาล แผนกจตเวชเดก.

โรงพยาบาลเดกมหาราชน.

105

ภาคผนวก

106

ภาคผนวก ก

107

แบบสอบถามผเชยวชาญ และเกบขอมลลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ

สนามเดกเลนเพอพฒนาการทางดานสงคมของเดกพเศษ ไดสงเกตลกษณะทางกายภาพ

ทงหมด 3 แหงซงไดแก ศนยการศกษาพเศษ เขต 5 จงหวดสพรรณบร โรงเรยนสพรรณบรปญญา-

นกล และสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา

จากขอมลในแบบสอบถามชดนจะถกน าไปเปนสวนหนงของงานวจย สนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ ซงเปนสวนหนงของการศกษาการคนควาอสระ หลกสตรภมสถาปตยกรรม- ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภมสถาปตยกรรม ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ขอมลทงหมดนจะไมมสวนผกมดใด ๆ ทงสนกบการตอบแบบสอบถาม โดยมงหวงวาจะไดขอมลทเปนจรงจากผเชยวชาญทางดานเดกพเศษ เพอทจะสามารถปรบปรงกระบวนการหรอเปนขอเสนอแนะกบศนยเดกพเศษทอน ๆ ตอไป แบบสอบถามมทงหมด 2 สวนรวม 9 ขอ สวนท 1 ขอมลดานกายภาพในสนามเดกเลน (Check List) สวนท 2 ขอมลพฤตกรรมในการเขาสงคมของเดกพเศษและลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนส าหรบเดกพเศษ ขอ 1 - 5

108

สวนท 1 ตารางการเกบขอมลภาคสนาม ชอสถานท ........................................................................................................................................... สถานทตง ...........................................................................................................................................

Sketch: Plan of Playground Sketch: Section of Playground Sketch: Elevation of Playground‘s Environment (Form/ Color/ Certain Physical Characters that might affect‘ ideal/ comfort/ relax’ atmosphere for socialization

109

Check List

ลกษณะทางกายภาพของสนามเดกเลนทสงเสรมใหเกดโอกาส

การเขาสงคม

การเขาถงไดงาย ...................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... มความเงยบสงบ เกดความผอนคลาย ..................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ...................................................................................................... มความปลอดภย ไมมมมอบทางสายตา .................................. ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... พนทโลงกวางใหออกก าลงกายอยางอสระ ............................. .................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... สวนกระตนประสาทสมผส (องคประกอบทางดานภมทศนทชวยกระตนประสาทสมผส) ........................................................ ...................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... ......................................................................................................

สภาพแวดลอมทสงเสรมการเขารวมกจกรรมทางสงคมของ

เดกพเศษ

จดศนยรวมในการท ากจกรรม ................................................ ..................................................................................................... ..................................................................................................... ความเงยบสงบของพนททสงเสรมการจบกลมเลนกนของเดกพเศษ ...................................................................................... .....................................................................................................

110

Check List (ตอ)

สภาพแวดลอมทสงเสรมการเขารวมกจกรรมทางสงคมของ

เดกพเศษ

ดงดดใหคนอน ๆ เขามาใชสถานทมากขน ลกษณะทางกายภาพ .......................................................... ...................................................................................................... ลกษณะกจกรรม ................................................................ ...................................................................................................... ลกษณะบคคล .................................................................... ...................................................................................................... มความปลอดภยท าใหผปกครองพาเดกเขามาเลนในสนามเดกเลน ........................................................................................ ...................................................................................................... ...................................................................................................... ท าเสนทางกจกรรม, เครองเลนหรอองคประกอบทางภมทศนในสนามเดกเลนใหเกดความทาทายในการพบประสบการณใหม ๆ เพอกระตนการรบร ......................................................... .................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... ......................................................................................................

การเลนรวมกนของเดกพเศษจากการสงเกตในสนามเดกเลน

ของกรณศกษา

จบกลมเลนกน 2 คน ............................................................... ...................................................................................................... พฒนาการทางสงคมทเกดขน ...................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... จบกลมเลนกน 3 – 10 คน ....................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... พฒนาการทางดานสงคมทเกดขน ............................................... ...................................................................................................... ......................................................................................................

111

Check List (ตอ)

การเลนรวมกนของเดกพเศษจากการสงเกตในสนามเดกเลน

ของกรณศกษา

จบกลมเลนกน 10 คนขนไป ................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... พฒนาการทางดานสงคมทเกดขน ................................................. ...................................................................................................... ...................................................................................................... ......................................................................................................

ปญหาทเกดขนในสนามเดก-เลนทอาจสงผลตอพฒนาการ

ทางดานสงคมของเดก พเศษ

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

112

สวนท 2 แบบสอบถามผเชยวชาญดานพฤตกรรมของเดกพเศษ ชอผใหสมภาษณ ......................................................................................................................... ต าแหนง ...................................................................................................................................... วนทสมภาษณ ............................................................................................................................. 1) ลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษเปนอยางไร ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 2) กจกรรมทชวยกระตนพฤตกรรมการมสวนรวมในการเขาสงคมของเดกพเศษมอะไรบาง ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 3) ลกษณะการเลนรวมกนของเดกพเศษมกแบบ อะไรบาง ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

113

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................. 4) พฒนาการทเกดขนจากการเลนของเดกพเศษ มอะไรบาง ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................. 5) ขอควรระวง หรอขอแนะน าในการออกแบบสภาพแวดลอมของเดกพเศษ .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................

114

ภาคผนวก ข

115

ขอมลจากการสมภาษณผเชยวชาญทางดานเดกพเศษ 1. ขอมลสมภาษณลกษณะพฤตกรรมการเขาสงคมของเดกพเศษและลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล ศาลายา สมภาษณ : คณหมอแกวตา นพมณจ ารสเลศ ต าแหนง : กมารแพทยพฒนาการ

เดกพเศษจะมปญหาทางดานอารมณ สงคม และเรองของการเคลอนไหวหรอ Motor ซงในการท าการรกษาเดกพเศษแตละคนนนตองดเรองของ “อายพฒนาการ” เนองจากบางกรณเดกอาย 15 แตอายพฒนาการอยทเดก 2 ขวบ ทงนขนอยกบความสามารถของเดกแตละคน Sensory ทางดานการแพทยแบงออกเปน 7 แบบดวยกน คอ สายตา (แสงและการมองเหน) การไดยน (ไวเสยงสงผลใหเกดพฤตกรรมแปลก ๆ และเฉอยตอเสยงสงผลใหเกดพฤตกรรมทนงเงยบ) กลน (ไวตอกลน) การรบประทาน (รสชาตอาหารจะควบคกบการรบกลน) สมผส (ไวตอการสมผสหรอเฉอยตอการสมผส) เอนขอตอกลามเนอ (การเคลอนไหวของรางกาย) และระบบการทรงตว ระดบน าในห (การทรงตว มความสมดล)

รปแบบในการฝกเดกพเศษสวนใหญจะฝกใหท าตามค าสง มบตรค าใหทองจ าเปนปกต โดยทความบกพรองของเดกพเศษ คอ ความบกพรองทางดานพฒนาการ ตองท าใหเดกมความสนใจสงรอบขาง สนใจคน สามารถพดจาสอสารได และท าใหเดกสนกและคดเปน เชนการฝกใหเดกหดแกะกลองเอง เดกพเศษบางคนกปากลองลงพน หมอกตองคอยสงเกตพฤตกรรมเดกแลว คอย ๆ ปรบพฤตกรรม สงเสรมการคดใหเดกไดอยางถกตองและเหมาะสม ลกษณะการเลนของเดกพเศษชวงปฐมวยมลกษณะดงน 1. Onlooker คอ การยนมองอยเฉย ๆ แอบมองอยดานหลงคณพอคณแม (ชวงวย 1 ขวบ) 2. Solitary Play คอ เดกเลนคนเดยว (ชวงวย 1 ขวบ) 3. Parallel Play คอ เดกเลนดวยกนแตไมมปฏสมพนธตอกน ใชภาษาพด จงมอไปเลนดวยกน (ชวงวย 2 - 3 ขวบ) 4. Associative Play คอ เดกเลนแบบมจดมงหมายเดยวกน เรมรจกการเขาสงคม (ชวงวย 3 ขวบ) 5. Cooperative Play คอ เดกเลนบทบาทสมมตดวยกนพดคยกนได การมผน าและผตาม (ชวงวย 4 ขวบ) การเลนเพอพฒนาการทางดานสตปญญา 1. Functional Play คอ การเลนของเดกทเลนแลวเดกเกดความสนก เชน เลนทราย การวง กระโดด การปนปาย หรอการวาดภาพระบายส

116

2. Constructive Play คอ การเลนทชวยพฒนาทางดานความคดสรางสรรค เชน การตอเลโก (Lego) บลอคไมตวตอเปนรปแบบตาง ๆ เปนอาคาร สะพาน เปนตน 3. Pretend Play คอ การเลนสมมต เชนการเลนเปนคณหมอชวยเหลอคนไข เลนเปนคณครสอนหนงสอ เปนตน

4. Formal Game คอ การเลนทมกฎเกณฑมกฎกตกาในการเลน เชน ชกเยอ งกนหาง ตจบ เปนตน การออกแบบสนามเดกเลนใหเดกพเศษนนควรค านงถง 2 อยางนเปนหลก คอ 1.การกระตนประสาทสมผส (Sensory) การใชทรายสามารถน าน าเขามาได ออกแบบเปนกอกน าใหเดกเปด ปดเองใหเดกไดสมผสทรายแหงและทรายเปยก หนกรวดใหเดกไดเดนเหยยบกระตนระบบไหลเวยนเลอดไดดและชวยเรองการกระตนประสาทสมผส น าใชไดทงการมองและเสยง เสยงน าสามารถดงดดเดกบางคนใหเกดความสนใจได พนทเลก ๆ เดกบางคนมความชอบทจะเขาไปเนองจากเขาไปแลวรสกอบอน ปลอดภย ฉะนนการออกแบบควรเปดโอกาสใหพอ – แม มโอกาสในการเขาไปเลนกบลกไดดวยเชน ในพนทเลก ๆ มชองเปดอาจเปนหนาตางเลก ๆ ใหผปกครองสามารถเขามาเปนสวนหนงในการเลนของเดกพเศษได 2.การเคลอนไหวทางดานรางกาย (Motor) การเคลอนไหวของเดกพเศษเปนความบกพรองทควรไดรบการรกษาโดยการสงเสรมการเคลอนไหวและการทรงตว จะชวยใหเดกเกดความสนกควบคไปดวย โดยทเครองเลนควรมความปลอดภยและมมาตรฐาน มรายละเอยดในการตดตงเครองเลนเพอไมใหเกดอบตเหตขณะเลน ซงความปลอดภยเปนสงทส าคญมาก โดยวสดควรเปนวสดทปลอดภยไมเปนอนตรายตอเดก เชน การทรงตวสามารถน ายางรถยนตมาทาส แลววางเปนแนวใหเดกเดนทรงตวเนองจากมความสงทไมกอใหเกดอนตรายตอเดก พนควรเปนพนทรายมการระบายน าทด ทรายควรมความลกประมาณ 9 นว ตอดวยชนกรวดและปแผนพลาสตกและวางแนวทอระบายน าออก หลกการออกแบบสนามเดกเลนคอ 1.เรยบงาย มความหลากหลายในพนท 2.เขาถงงาย 3.ใชวสดธรรมชาต 4.ราคาถก 5.มความปลอดภย

117

วสดทใชในสนามเดกเลนคอ

1.ถงเบยร 2.ยางลอ 3.กอนกรวด 4.ใบไมแหง 5.ทราย ฯลฯ

4.5.2 ขอมลสมภาษณลกษณะพฤตกรรมการเขาสงคมของเดกพเศษและลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกพเศษในโรงพยาบาลเดกมหาราชน สมภาษณ หวหนาพยาบาล แผนกจตเวชเดก คณวไลรตน ชชชวลตสกล ปญหาเดกพเศษในการเขาสงคมนนอยทพฤตกรรมการเขาสงคมทไมถกตอง เนองจากเดกพเศษอยากเขาสงคมแตขาดการแสดงออกทถกตองในการเขาสงคมในกลมเพอน เชน เดกพเศษบางคนเขาไปตเพอนเพอทอยากจะเปนเพอนของเดกคนนน แตเดกปกตทวไปไมเขาใจกบการแสดงออกทแปลกประหลาดแบบน จงกลายเปนวาเดกพเศษไมกลาทจะเขาหาเพอนเพราะเนองจากไมรวาจะเขาหากลมเพอนไดอยางไร หรอเดกบางคนไปเตะบอลกบเพอนๆแตความสนใจของเขาอยทกฎเกณฑการเลนเทานน คอเขาไมสนใจทจะจ าชอเพอนรวมทมเลย ดวยเหตนเดกพเศษเลยขาดทกษะการเขาสงคมทดไปโดยสนเชง ในการฝกทกษะการเลน คอ มการฝกเดยว ไดแกการควบคมตวเองใหได รจกการเลนทเหมาะสม รจกกฎเกณฑในการเลน และการฝกกลมโดยน าหลกการเขาสงคมมาเปนตวท าสรางกจกรรมตาง ๆ ขนมา เดกพเศษบางคนมกจกรรมประจ าวนแบบยดตดกบใชชวตแบบเดม ๆ เดกพเศษบางคนพอแมสอนวาตองเคาะประตกอนเขาหอง เดกกจะเคาะประตกอนเขาหองตลอด เวลาเขาเหนเดกหรอผใหญไมเคาะประตกอนเขาหองเดกพเศษกจะลากตวคน ๆ นนออกมาแลวใหเคาะประตกอนเขาไปอกรอบ บางทกเกดการมองวาเดกพเศษเปนบคคลทสงคมไมยอมรบไปโดยปรยาย ซงปญหาพวกนจะบรรเทาลงหากผปกครองทดแลนนเอาใจใส และเขาใจในเดกทพเศษเหลาน ครอบครวเปนสงทส าคญเปนอยางมาก การท ากจกรรมรวมกบคนในครอบครวกเปนสงส าคญทผปกครองเดกเองตองมความรพนฐานในการเลยงดดวยเชนกน ในสวนของกจกรรมทท าเปนกลมนนกจะมเรองของการทรงตว เพมความแขงแรงใหกบกลามเนอมดเลกและกลามเนอมดใหญ การสมผสกบผวสมผสตางๆ การวาดรป การดมกลน เดกพเศษบางคนแยกกลนหอมกบกลนเหมนไมออก เนองดวยระดบ IQ กมผลในการรบรดวยเชนกน

118

กจกรรมพวกนเรยกวาการบรณาการ พนทในการท ากจกรรมนนควรเปนพนททกวาง ๆ เดกพเศษนนไมชอบคนเยอะ บางคนกเลนคนเดยวทมมหอง การเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมนนเดกบางคนกจะเกดการตอตาน แตเปนจ านวนทนอย จาก 100% จะมเดกทตอตานหรอไมชอบการเปลยนแปลงอยประมาณ 10% เทานน ซงตองอาศยเวลาในการปรบตวของเดกเองดวย วสดทใชตองมความโคงมน เนองจากเดกพเศษนนขาดความระมดระวง ควรมราวใหเดกจบ ควรมพนทผวสมผสทหลากหลายเชน พนหนกรวด พนทราย เครองเลนควรเลอกใหเหมาะสมกบกจกรรมทจะจดขน การมพนท Free Play ใหส าหรบเดกพเศษไดวงออกก าลงกาย เนองจากเดกพเศษไมรจกการเผาผลาญอาหารทไดรบประทานเขาไปผปกครองทดแลควรจดตารางการออกก าลงกายใหเดกพเศษดวย เดกพเศษทมลกษณะไวตอสภาวะแวดลอมนนมไมมาก แตหากตองออกแบบสภาพแวดลอมใหนนตองมแนวกนเพอปองกนแสงเสยง ใตรมไม สมพนธภาพทดมกเกดจากคนแลวสถานทนนเปนรอง เดกพเศษบางคนชอบความกวางขวาง แตเดกบางคนชอบพนทแคบ แคมดตวอยใตโตะกมความสขแลว สงทควรมไวในสนามเดกเลนคอ ทกวางๆ มพนทกนไวเลนเครองเลนเชน อโมงค ถ า เชอกไวใหเดกปนปาย เดกพเศษนนสามารถเขารวมกจกรรมกบเดกปกตได หากไดรบการฝกฝนทดแลว ในวยทสามารถฝกฝนไดดทสดคอวยทสมองยงโตไมเตมท คอชวงวย 3 ขวบ ซงผปกครองสามารถฝกลกไดด เดกจะเปดรบสงรอบตวและเรยนรสงตาง ๆ ไดด เรองจตวทยาเดกทวไปนนสามารถใชไดกบเดกพเศษไดเชนกน

4.5.3 ขอมลลกษณะพฤตกรรมการเขาสงคมของเดกพเศษและลกษณะทางกายภาพใน

สนามเดกเลนทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษในโรงพยาบาลเดกมหาราชน สมภาษณ นกกจกรรมบ าบดช านาญการ ผใหขอมล คณนพนธธร แสงทองศร การออกแบบพนทสนามเดกเลนนนตองค านงถงบรบทโดยรอบ คอการออกแบบจะไมมลกษณะทตายตว ซงอยทความเหมาะสมของการใชอปกรณ แนวคดในการน าไปใช เชน ตองการใหเดกพเศษออกแรง ตองการใหเดกพเศษเกดความสงบ อปกรณทควรมคอ อปกรณปนปาย กระดานลน มาหมน พนทกวาง ๆ เพอลดปญหาการเลน เพอใหเดกพเศษไดเลนในแบบของตนเองไดอยางอสระ โดยหลกการเลนม 2 แบบ คอการเลนแบบ Active กบการเลนแบบ Passive

119

ในหองกจกรรมบ าบดในโรงพยาบาลเดกนนมพนทโดยประมาณ 50 ตารางเมตร ในรอบหนงของการบ าบดนนจะมเดกเขารวมประมาณ 10 ถง 12 คน รวมนกกจกรรมบ าบดอก 6 คน อปกรณการเลนประกอบดวย อางบอล บารโหน เครองดนตร Box ตวตอสตาง ๆ

4.5.4 ขอมลลกษณะพฤตกรรมการเขาสงคมของเดกพเศษและลกษณะทางกายภาพในสนามเดกเลนทสงเสรมการเขาสงคมของเดกพเศษ

1) โรงเรยนสพรรณปญญานกล จงหวดสพรรณบร สมภาษณ ครสอนเดกพเศษ ระดบอนบาล ชอ คณวรรณพมพ หนมงกฎ

เดกพเศษเปนบคคลทเรยนรได แตอยทสงคมภายนอกวา จะตอนรบเดกพเศษไหม ถาสงคมตอตานเขา เขากจะไมมารถออกสสงคมภายนอกได กเกบตวอยในโลกสวนตวของตวเอง การคดเดกเขาเรยนระดบอนบาลนน ทางสถาบนไดแบงเดกออกเปน 2 กลม คอ กลมทฝกได และกลมทเรยนได โดยทกลมเดกทฝกได คอ สามารถฝกใชเดกพเศษสามารถชวยเหลอตวเองในชวตประจ าวนได รจกการเขาสงคมโดย การจ าชอเพอนในชนเรยนได การรอคอย การชวยเหลอกน เปนตน และกลมทเรยนไดนนกจะฝกทกษะทางวชาการเพมเตมโดยเรยนตวอกษรภาษาไทย การนบเลข อานออกเสยง โดยกจกรรมจะเนนกจกรรมทท าเปนกลม

การใชสในการชวยจดจ าของเดกพเศษ โดยสของหองเรยน ชนวางของจะแบงตาม สทครผสอนไดแบงกลมเอาไว เพอใหเดกพเศษสามารถจ าหองเรยน จ าเสอผา ของตนเองไดเรองของกจกรรมบ าบดนน จะมออกก าลงกาย การเลนในสนามเดกเลน การปลกผกรดน าตนไม เลนทรายในกระบะทราย ระบายสผนง เลนน าในอางน า และกจกรรมอน ๆ นอกสถานทเชน อาชาบ าบด เขาวดนงสมาธ เปนตน ซงเดกพเศษแตละคนมความชอบในการเลนไมเหมอนกน หากเลนเหมอนกนเวลาเลนดวยกนแลวกไมเกดปฏสมพนธกน เนองจากตางคนตางเลนของเลนในแบบของตวเอง ลกษณะพเศษของเดกพเศษนน เดกบางคนตาไว มการมองทแมนย า วาเดนกกาวถงไปถงจดหมาย เดกบางคนกลวพดลม เดกบางคนไมชอบเสยงคนคยกน เดกบางคนชอบดทวแตไมชอบฟงเสยง บางคนเปนระดบอจฉรยะในการเรยนรเรองใดเรองหนง สรปลกษณะกจกรรมโดยยอ กจกรรมรดน าตนไม ผนงระบายส กระบะทราย น า (แอง) การออกก าลงกาย คณสมบตเครองเลน ไมเปนอนตราย มนคง เนองจากพฤตกรรมการเลนของเดกคอนขางรนแรงกบเครองเลน เดกพเศษตองการความตองการพเศษมากกวาเดกปกตทวไป

120

ขอควรระวงทวไปส าหรบเดกพเศษ การจดระเบยบทด จดตารางการใชชวตประจ าวน สงทส าคญส าหรบเดกพเศษคอ การรบประทานอาหารคอ เดกพเศษไมสามารถแยกแยะไดวาอะไรกนไดอะไรกนไมได ทส าคญทสดคอการเขาสงคม คอ การรจกการวางตวในทสาธารณะ การรอคอย การปกปองตวเองจากอนตรายตาง ๆ

2) ศนยการศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร สมภาษณ ครสอนเดกพเศษ ระดบชนอนบาล ชอ คณ ปยนช ดอกไม คณลกษณะทดของสภาพแวดลอมของเดกพเศษนน ตองมขอบเขตพนททชดเจน มขอบกน เสนแนวบอกอาณาเขต สญลกษณในการสอความหมาย เชน กากบาท แสดงถงการหาม เปนตน หรอการใชส เชน สแดงในการบอกวาหามเขา เนองจากเดกพเศษนนไมสามารถพดแสดงความรสกหรอแสดงความตองการได สวนใหญแลวการเรยนการสอนจะใชภาพในการสอนเนองจากเดกพเศษนนสามารถจ าได

4.5.5 ขอมลลกษณะพฤตกรรมการเขาสงคมของเดกพเศษ ในศนยการศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร สมภาษณ ผปกครองเดกพเศษ ชอ คณแมนอง ก. นามสมมต

ตองอยกบลกตลอดเวลา มาเรยนรการสอนลกทกวนจากทศนยศกษาพเศษน เมอกอนนอง ก. ไมคอยอยนง พดแลวไมฟง พอเขามารกษาแลว นอง ก. กมพฒนาการทดขน พดรเรองมากขน เขาใจค าสงหรอค าถามมากขน ทางดานสงคมนน นอง ก. สามารถจ าชอเพอนได รวาเพอนคนนชอวาอะไร คนไหนเปนแม แมชออะไรไดด

ขอมลลกษณะพฤตกรรมการเขาสงคมของเดกพเศษ ในศนยศกษาพเศษเขต 5 จงหวดสพรรณบร สมภาษณ ผปกครองเดกพเศษ ชอ คณแมนอง ข. นามสมมต การฝกทกษะของกลามเนอมดเลกกส าคญ แตเดกพเศษแตละบคคลมความตองการทตางกน กจกรรมทใชในการบ าบดนนไดแก การรอยลกปด การแยกสตวหนบ การเรยงล าดบตวเลข เปนตน บางกจกรรมจะชวยสงเสรมพฒนาการสงคมของเดกโดยกจกรรมการชวยเหลอตนเอง เชน การตดกระดม การรอยเชอกรองเทา การท าตารางกจวตรประจ าวน แตนอง ข. เปนกลมเดกพเศษทยอมรบการเปลยนแปลงไมคอยได เขาจะมพฤตกรรมโยกหวซ า ๆ ไปมา ไมฟงคนรอบขาง ปดกนตนเอง ทส าคญคอผปกครองตองเขาไปดงเดกออกมาเขาสสงคมกบเพอน ๆ ใหได ดงนนสามารถสรปขอมลจากการสมภาษณผเชยวชาญ ความถในความเหนของผเชยวชาญแตละทานทมคลายกน น ามาเปนขอมลในแนะน าการศกษาตอไป

121

ประวตผวจย

ชอ ชอสกล นางสาวณฐกล ตนตไพจตร วน เดอน ปเกด 12 มนาคม พ.ศ. 2532 ทอย 52 ม. 5 ต.ทงคอก อ.สองพนอง จ.สพรรณบร 72190 ประวตการศกษา

พ.ศ. 2554 ส าเรจการศกษาปรญญาตรสถาปตยกรรมภายในจาก มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

พ.ศ. 2555 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต หลกสตรภม- สถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร Email Address : Nattakun_mint@hotmail.com