Ενότητα 26Ενότητα 26Πνευματική ζωή, Γράμματα και Τέχνες στην Πνευματική ζωή, Γράμματα και Τέχνες στην

Ελλάδα τον 19Ελλάδα τον 19οο αι. αι.

α. α. Κύριες κατευθύνσεις της ελληνικής Κύριες κατευθύνσεις της ελληνικής πνευματικής ζωήςπνευματικής ζωής

Αναζήτηση εθνικής ταυτότηταςΑναζήτηση εθνικής ταυτότητας: στηριγμένη στην : στηριγμένη στην ενότητα και τη συνέχεια του ελληνισμούενότητα και τη συνέχεια του ελληνισμού

Τη στροφή αυτή προκάλεσε η θεωρία του Γερμανού Τη στροφή αυτή προκάλεσε η θεωρία του Γερμανού ΦαλμεράιερΦαλμεράιερ (1835, « (1835, «Περί της καταγωγής των Περί της καταγωγής των σημερινών Ελλήνωνσημερινών Ελλήνων»), ότι οι Νεοέλληνες δεν έχουν »), ότι οι Νεοέλληνες δεν έχουν καμία σχέση με τους αρχαίους Έλληνες, λόγω των καμία σχέση με τους αρχαίους Έλληνες, λόγω των εκτεταμένων εποικισμών του ελλαδικού χώρου από εκτεταμένων εποικισμών του ελλαδικού χώρου από Σλάβους και Αλβανούς κατά τη βυζαντινή περίοδοΣλάβους και Αλβανούς κατά τη βυζαντινή περίοδο

•Έτσι, δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην Έτσι, δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην αναζήτηση της εθνικής συνέχειαςαναζήτηση της εθνικής συνέχειας

ΑναπτύχθηκανΑναπτύχθηκαν η η ιστορίαιστορία, με κύριο εκπρόσωπο τον , με κύριο εκπρόσωπο τον

Κ. ΠαπαρρηρόπουλοΚ. Παπαρρηρόπουλο ( (Ιστορία του Ιστορία του Ελληνικού έθνους από των Ελληνικού έθνους από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των νεωτέρωννεωτέρων) & τον ) & τον Σπ. ΖαμπέλιοΣπ. Ζαμπέλιο: η : η συνέχεια του Ελληνισμού ήταν συνέχεια του Ελληνισμού ήταν αδιάκοπη και το αποδεικνύουν αδιάκοπη και το αποδεικνύουν μελετώντας το Βυζάντιο.μελετώντας το Βυζάντιο.

Τριμερής διαίρεση ελληνικής Τριμερής διαίρεση ελληνικής ιστορίας: αρχαία-βυζαντινή-νεότερηιστορίας: αρχαία-βυζαντινή-νεότερη

η η λαογραφίαλαογραφία, μελέτη της σύγχρονης , μελέτη της σύγχρονης λαϊκής ζωής και των λαϊκών εθίμων, λαϊκής ζωής και των λαϊκών εθίμων, με πρωτεργάτη τον με πρωτεργάτη τον Νικόλαο Πολίτη Νικόλαο Πολίτη (Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία)(Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία)

Στο πλαίσιο αυτό, το Στο πλαίσιο αυτό, το ΠανεπιστήμιοΠανεπιστήμιο, που ιδρύθηκε από , που ιδρύθηκε από το 1837, επιφορτίστηκε με μια αποστολή:το 1837, επιφορτίστηκε με μια αποστολή:

να εμφυσήσει στους ομογενείς αλύτρωτους φοιτητές να εμφυσήσει στους ομογενείς αλύτρωτους φοιτητές τις εθνικές αξίες, ώστε αυτοί να τις μεταδώσουν στις τις εθνικές αξίες, ώστε αυτοί να τις μεταδώσουν στις πατρίδες τους ως εκπαιδευτικοί και κληρικοίπατρίδες τους ως εκπαιδευτικοί και κληρικοί

ΚΟΙΝΗ ΚΟΙΝΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΟΛΟ ΤΟΝ ΓΙΑ ΟΛΟ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΕΛΛΗΝΙΣΜΟ

ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΝΙΑΙΑ ΓΛΩΣΣΑΕΝΙΑΙΑ ΓΛΩΣΣΑ, ΤΗΝ , ΤΗΝ ΚΑΘΟΜΙΛΟΥΜΕΝΗΚΑΘΟΜΙΛΟΥΜΕΝΗ

ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΙΣΜΟΥ: η συστηματική ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΙΣΜΟΥ: η συστηματική προσπάθεια καθιέρωσης της δημοτικής γλώσσας στην προσπάθεια καθιέρωσης της δημοτικής γλώσσας στην εκπαίδευση, τη διοίκηση και τη λογοτεχνίαεκπαίδευση, τη διοίκηση και τη λογοτεχνία

Πρωτεργάτης ο Πρωτεργάτης ο Γιάννης ΨυχάρηςΓιάννης Ψυχάρης (Το ταξίδι. 1888): (Το ταξίδι. 1888): ανάγκη γενίκευσης της χρήσης της δημοτικής γλώσσαςανάγκη γενίκευσης της χρήσης της δημοτικής γλώσσας

Αντιδράσεις και βίαια επεισόδια με αφορμή τις Αντιδράσεις και βίαια επεισόδια με αφορμή τις μεταφράσεις στη δημοτική των Ευαγγελίων (1901) και της μεταφράσεις στη δημοτική των Ευαγγελίων (1901) και της Ορέστειας σε απλή καθαρεύουσα (1903).Ορέστειας σε απλή καθαρεύουσα (1903).

β. Τα γράμματαβ. Τα γράμματα Διονύσιος ΣολωμόςΔιονύσιος Σολωμός

((Ύμνος εις την Ύμνος εις την Ελευθερίαν, Ελεύθεροι Ελευθερίαν, Ελεύθεροι ΠολιορκημένοιΠολιορκημένοι))

Επτανησιακή ΣχολήΕπτανησιακή Σχολή (Γ. (Γ. Τερτσέτης, Ι. Πολυλάς, Τερτσέτης, Ι. Πολυλάς, Γρ. Μαρκοράς)Γρ. Μαρκοράς)

Ανδρέας ΚάλβοςΑνδρέας Κάλβος Αριστοτέλης Αριστοτέλης

Βαλαωρίτης, Ανδρέας Βαλαωρίτης, Ανδρέας ΛασκαράτοςΛασκαράτος

1830-18801830-1880

Φαναριώτες λόγιοι: Αλέξανδρος και Παναγιώτης Φαναριώτες λόγιοι: Αλέξανδρος και Παναγιώτης ΣούτσοςΣούτσος, , Αλέξανδρος Αλέξανδρος ΡαγκαβήςΡαγκαβής

Γράφουν στην Γράφουν στην καθαρεύουσακαθαρεύουσα και μιμούνται τον γαλλικό και μιμούνται τον γαλλικό ρομαντισμόρομαντισμό

1860 κε.: Εμμανουήλ 1860 κε.: Εμμανουήλ ΡοΐδηςΡοΐδης ( (Πάπισσα ΙωάνναΠάπισσα Ιωάννα), Παύλος ), Παύλος ΚαλλιγάςΚαλλιγάς, Δημ. , Δημ. ΒικέλαςΒικέλας ( (Λουκής ΛάραςΛουκής Λάρας))

Γενιά του 1880Γενιά του 1880 Απόρριψη ρομαντισμού, εκφραστική & θεματική Απόρριψη ρομαντισμού, εκφραστική & θεματική

απλότητααπλότητα Γ. Γ. ΔροσίνηςΔροσίνης, , Ιστοί ΑράχνηςΙστοί Αράχνης

Στην ποίηση κύριος Στην ποίηση κύριος εκπρόσωπος ο εκπρόσωπος ο Κωστής Κωστής ΠαλαμάςΠαλαμάς

ΠεζογραφίαΠεζογραφία: : αναπτύσσεται το αναπτύσσεται το ηθογραφικόηθογραφικό διήγημα διήγημα (επίκεντρο οι απλοί (επίκεντρο οι απλοί άνθρωποι της επαρχίας)άνθρωποι της επαρχίας)

Ξεχωρίζουν ο Ξεχωρίζουν ο Γεώργιος Γεώργιος ΒιζυηνόςΒιζυηνός και ο και ο Αλέξανδρος Αλέξανδρος ΠαπαδιαμάντηςΠαπαδιαμάντης

γ. Οι τέχνεςγ. Οι τέχνες

Η ζωγραφική και η γλυπτική του 19Η ζωγραφική και η γλυπτική του 19ουου αι. στην αι. στην Ελλάδα είναι επηρεασμένες από τα δυτικά πρότυπαΕλλάδα είναι επηρεασμένες από τα δυτικά πρότυπα

Ισχυρότερη η επίδραση της Ισχυρότερη η επίδραση της Σχολής του ΜονάχουΣχολής του Μονάχου, , όπου φοίτησαν πολλοί Έλληνες ζωγράφοιόπου φοίτησαν πολλοί Έλληνες ζωγράφοι

Ανδρέας Ανδρέας ΚριεζήςΚριεζής, , Διονύσιος Διονύσιος ΤσόκοςΤσόκος και Θεόδωρος και Θεόδωρος ΒρυζάκηςΒρυζάκης: : εμπνέονται από την εμπνέονται από την Ελληνική Ελληνική επανάσταση και τα επανάσταση και τα πολιτικά γεγονότα πολιτικά γεγονότα της εποχήςτης εποχής

ΒρυζάκηςΒρυζάκης

Οι μεγάλες μορφές της ελληνικής ζωγραφικής Οι μεγάλες μορφές της ελληνικής ζωγραφικής του 19του 19ουου αι. είναι οι: αι. είναι οι:

Νικηφόρος Νικηφόρος ΛύτραςΛύτρας (ιστορικά θέματα, αργότερα καθημερινή ζωή - (ιστορικά θέματα, αργότερα καθημερινή ζωή -

πρβλ. ηθογραφία)πρβλ. ηθογραφία) Κωνσταντίνος Κωνσταντίνος ΒολανάκηςΒολανάκης (θάλασσα και ναυτική ζωή)(θάλασσα και ναυτική ζωή) Νικόλαος Νικόλαος ΓύζηςΓύζης (εξιδανίκευση θεμάτων, απεικόνιση εννοιών)(εξιδανίκευση θεμάτων, απεικόνιση εννοιών)

Όλοι μαθήτευσαν και έζησαν στο Μόναχο! Όλοι μαθήτευσαν και έζησαν στο Μόναχο!

ΛύτραςΛύτρας

ΛύτραςΛύτρας

ΛύτραςΛύτρας

ΒολανάκηςΒολανάκης

ΒολανάκηςΒολανάκης

ΓύζηςΓύζης

ΓύζηςΓύζης

ΓύζηςΓύζης

Σημαντικότερος γλύπτης αυτής της εποχής Σημαντικότερος γλύπτης αυτής της εποχής ο Γιαννούλης Χαλεπάς από την Τήνοο Γιαννούλης Χαλεπάς από την Τήνο

Τέμπλο του Γ. Χαλεπά στα Αλάτσατα της Μ. ΑσίαςΤέμπλο του Γ. Χαλεπά στα Αλάτσατα της Μ. Ασίας

ΑρχιτεκτονικήΑρχιτεκτονική

Οθωνική περίοδοςΟθωνική περίοδος (α΄ μισό 19 (α΄ μισό 19ουου αι.): κλασικισμός, αι.): κλασικισμός, ξένοι (Γερμανοί) αρχιτέκτονες στην Ελλάδαξένοι (Γερμανοί) αρχιτέκτονες στην Ελλάδα

Χρ. Χρ. ΧάνσενΧάνσεν: Πανεπιστήμιο Αθηνών: Πανεπιστήμιο Αθηνών Θεόφιλος Χάνσεν: Ακαδημία, Εθνική Βιβλιοθήκη, Θεόφιλος Χάνσεν: Ακαδημία, Εθνική Βιβλιοθήκη,

Μέγαρο Δημητρίου Μέγαρο Δημητρίου (σημ. Μ. Βρετανία)(σημ. Μ. Βρετανία)

Φρ. Φον Φρ. Φον ΓκέρτνερΓκέρτνερ: ανάκτορα Όθωνα : ανάκτορα Όθωνα (σημ. Βουλή)(σημ. Βουλή)

Leo von KlenzeLeo von Klenze

Παλιά ΒουλήΠαλιά Βουλή Τη θέση του σημερινού Εθνικού Τη θέση του σημερινού Εθνικού Ιστορικού Μουσείου καταλάμβανε Ιστορικού Μουσείου καταλάμβανε στις αρχές του 19ου αι. η οικία στις αρχές του 19ου αι. η οικία Κοντοσταύλου. Το 1834 το οίκημα Κοντοσταύλου. Το 1834 το οίκημα αποτέλεσε προσωρινή κατοικία του αποτέλεσε προσωρινή κατοικία του βασιλιά Όθωνα. Το 1835 προστέθηκε βασιλιά Όθωνα. Το 1835 προστέθηκε στο κτίριο μια μεγάλη οκταγωνική στο κτίριο μια μεγάλη οκταγωνική αίθουσα χωρητικότητας διακοσίων αίθουσα χωρητικότητας διακοσίων και πλέον ατόμων προκειμένου να και πλέον ατόμων προκειμένου να χρησιμεύσει ως αίθουσα χορού. χρησιμεύσει ως αίθουσα χορού.

Αργότερα, μετά την Επανάσταση της Αργότερα, μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, η αίθουσα 3ης Σεπτεμβρίου 1843, η αίθουσα αυτή στέγασε τις εργασίες της αυτή στέγασε τις εργασίες της Εθνικής Συνέλευσης. Αυτό το κτίριο Εθνικής Συνέλευσης. Αυτό το κτίριο αποτέλεσε το θέατρο της αποτέλεσε το θέατρο της κοινοβουλευτικής ζωής στο κοινοβουλευτικής ζωής στο μεγαλύτερο μέρος του 19ου αι. και μεγαλύτερο μέρος του 19ου αι. και μέχρι το 1935. Εδώ, στις 18 Μαρτίου μέχρι το 1935. Εδώ, στις 18 Μαρτίου 1843, έγινε η πρώτη πανηγυρική 1843, έγινε η πρώτη πανηγυρική συνεδρίαση της βουλής κατά την συνεδρίαση της βουλής κατά την οποία ορκίστηκε ο Όθων υπακοή στο οποία ορκίστηκε ο Όθων υπακοή στο σύνταγμα αναγνωρίζοντας έτσι το σύνταγμα αναγνωρίζοντας έτσι το πολίτευμα της συνταγματικής πολίτευμα της συνταγματικής μοναρχίας. μοναρχίας.

ΠανεπιστήμιοΠανεπιστήμιο

ΑκαδημίαΑκαδημία

Εθνική ΒιβλιοθήκηΕθνική Βιβλιοθήκη

Ανάκτορα ΌθωναΑνάκτορα Όθωνα

Το β΄ μισό του 19Το β΄ μισό του 19ουου αι. δεσπόζει η μορφή του αι. δεσπόζει η μορφή του Ερνέστου Ερνέστου ΤσίλερΤσίλερ στην Αθήνα: στην Αθήνα:

Έργα ΤατοΐουΈργα Τατοΐου Ανάκτορα διαδόχου Κων/νου Ανάκτορα διαδόχου Κων/νου (σημ. Προεδρικό (σημ. Προεδρικό

Μέγαρο)Μέγαρο) Ιλίου Μέλαθρον Ιλίου Μέλαθρον (σημ. Νομισματικό Μουσείο)(σημ. Νομισματικό Μουσείο) Δίδαξε και στο Πολυτεχνικό ΣχολείοΔίδαξε και στο Πολυτεχνικό Σχολείο

Ιλίου ΜέλαθρονΙλίου Μέλαθρον

σήμερα Νομισματικό Μουσείοσήμερα Νομισματικό Μουσείο

Δημοτικό Θέατρο ΑθηνώνΔημοτικό Θέατρο Αθηνών

Ήταν ένα αριστουργηματικό θέατρο, από τα κομψοτεχνήματα της Αθήνας έργο του Ερν.�Ήταν ένα αριστουργηματικό θέατρο, από τα κομψοτεχνήματα της Αθήνας έργο του Ερν.� Τσίλερ, που Τσίλερ, που χτίστηκε κατά το διάστημα 1872-1888 στη σημερινή πλατεία Δημαρχείου (ακριβώς ανάμεσα στην χτίστηκε κατά το διάστημα 1872-1888 στη σημερινή πλατεία Δημαρχείου (ακριβώς ανάμεσα στην Εθνική Τράπεζα και στο Δημαρχιακό Μέγαρο). Ο Τσίλερ (που στο διάστημα 1891-1901 οικοδόμησε και Εθνική Τράπεζα και στο Δημαρχιακό Μέγαρο). Ο Τσίλερ (που στο διάστημα 1891-1901 οικοδόμησε και το σημερινό Εθνικό Θέατρο) άρχισε το έργο του με ιδιωτικά κεφάλαια, αλλά το θέατρο ολοκληρώθηκε το σημερινό Εθνικό Θέατρο) άρχισε το έργο του με ιδιωτικά κεφάλαια, αλλά το θέατρο ολοκληρώθηκε αργότερα με σημαντική δωρεά του Α. Συγγρού. Επί σειρά ετών, συνεχώς ή κατά διαστήματα, δεν αργότερα με σημαντική δωρεά του Α. Συγγρού. Επί σειρά ετών, συνεχώς ή κατά διαστήματα, δεν λειτούργησε. Μετά το 1922 και για μερικά χρόνια στέγασε Μικρασιάτικες προσφυγικές οικογένειες. Το λειτούργησε. Μετά το 1922 και για μερικά χρόνια στέγασε Μικρασιάτικες προσφυγικές οικογένειες. Το 1928 αποφασίστηκε η επαναλειτουργία του ως θεάτρου και γι' αυτό ανακαινίστηκε και διακοσμήθηκε 1928 αποφασίστηκε η επαναλειτουργία του ως θεάτρου και γι' αυτό ανακαινίστηκε και διακοσμήθηκε κατάλληλα. Όμως και πάλι δεν έγινε εφικτή η τακτική χρησιμοποίησή του, ώσπου το 1939 κατάλληλα. Όμως και πάλι δεν έγινε εφικτή η τακτική χρησιμοποίησή του, ώσπου το 1939 αποφασίστηκε η κατεδάφισή του, για να επαυξηθεί είπαν το μέγεθος της πλατείας Δημαρχείου (που � �αποφασίστηκε η κατεδάφισή του, για να επαυξηθεί είπαν το μέγεθος της πλατείας Δημαρχείου (που � �φυσικά δεν πήρε το όνομα εκείνου που έκτισε το θέατρο, αλλά εκείνου που το γκρέμισε!...). φυσικά δεν πήρε το όνομα εκείνου που έκτισε το θέατρο, αλλά εκείνου που το γκρέμισε!...).

Παράλληλα δημιουργούν και Παράλληλα δημιουργούν και Έλληνες αρχιτέκτονες:Έλληνες αρχιτέκτονες:

• Σταμάτης Σταμάτης ΚλεάνθηςΚλεάνθης & Εδ. & Εδ. Σάουμπερτ: πολεοδομικό Σάουμπερτ: πολεοδομικό σχέδιο Αθηνών και σχέδια σχέδιο Αθηνών και σχέδια ΠειραιάΠειραιά

• Λύσανδρος Λύσανδρος ΚαυταντζόγλουΚαυταντζόγλου: : διευθυντής του Πολυτεχνικού διευθυντής του Πολυτεχνικού Σχολείου, έκτισε το Σχολείου, έκτισε το Πολυτεχνείο, το Πολυτεχνείο, το ΟφθαλμιατρείοΟφθαλμιατρείο

ΚαυταντζόγλουΚαυταντζόγλου

ΟφθαλμιατρείοΟφθαλμιατρείο

Στα τέλη του 19Στα τέλη του 19ουου αι. αι. διαμορφώθηκε ο τύπος της διαμορφώθηκε ο τύπος της νεοκλασικής οικίας, με νεοκλασικής οικίας, με στοιχεία που παραπέμπουν στοιχεία που παραπέμπουν στην κλασική αρχιτεκτονικήστην κλασική αρχιτεκτονική

Πολλά νεοκλασικά Πολλά νεοκλασικά σώζονται σε πολλές πόλεις σώζονται σε πολλές πόλεις της Ελλάδας και έχουν της Ελλάδας και έχουν ανακηρυχθεί διατηρητέα ανακηρυχθεί διατηρητέα από το κράτοςαπό το κράτος