การบรหารตนทนโดยใชหลกการบญชบรหารสงแวดลอม กรณศกษา บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

โดย

นางสาวกรกช บญเกด นายฉตรศรณ ลขตพพฒนะกล นายณฐพงษ ธนพรสวสด นายธรรมนญ จตรน าทรพย นางสาวนยนา เชยงประทม

ปญหาพเศษนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร บรหารธรกจบณฑต สาขาวชาการบญชบรหาร

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร พ.ศ. 2554

ปญหาพเศษ

ของ นางสาวกรกช บญเกด นายฉตรศรณ ลขตพพฒนะกล นายณฐพงษ ธนพรสวสด นายธรรมนญ จตรน าทรพย นางสาวนยนา เชยงประทม

เรอง

การบรหารตนทนโดยใชหลกการบญชบรหารสงแวดลอม กรณศกษา บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

ไดรบการตรวจสอบและอนมต ใหเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร บรหารธรกจบณฑต สาขาวชาการบญชบรหาร

เมอ วนท 25 มนาคม 2555

อาจารยทปรกษาปญหาพเศษและ ____________________________

ผประสานงานสาขาการบญชบรหาร (ผชวยศาสตราจารยพชนจ เนาวพนธ, บธ.ม.)

(1)

กรกช บญเกด และคณะ 2554: การบรหารตนทนโดยใชหลกการบญชบรหารสงแวดลอม กรณศกษา บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน ) ปรญญาบรหารธรกจบณฑต สาขาวชาการบญชบรหาร อาจารยทปรกษาวชาปญหาพเศษ: ผชวยศาสตราจารยพชนจ เนาวพนธ, บธ., บธ. 117 หนา

การศกษาครงนมจดประสงคเพอศกษาถงความเปนมาและสาเหตการน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (Environmental Management Accounting: EMA) มาประยกตใช ศกษาเกยวกบแนวคดทงดานการบรหาร การน ามาประยกตใช คณประโยชนทไดรบทงดานการบรหารจดการองคการและการบรหารจดการตนทน ศกษาแนวทางการประยกตใชตามหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) ศกษาประสทธภาพจากการน าเอาหลกการบญชบรหารสงแวดลอมมาใชในการด าเนนงาน รวมถงการน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) ไปใชเพอการพฒนาไปสสภาวะการพฒนาธรกจอยางยงยน มงเนนการศกษาในภาคทฤษฎ และเงอนไขตางๆ ทปรบใชในปจจบน การบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) เปนแนวคดในการจ าแนกตนทนออกเปน 2 แบบคอ ตนทนผลตภณฑ และตนทนทางดานสงแวดลอม ซงหลงจากทมการจ าแนกตนทนทางดานสงแวดลอมออกมา จะมการปนสวนตนทนทางดานสงแวดลอมทเกดขนเขาสตวผลตภณฑทกอใหเกดของเสยผานทางศนยตนทน ดงนนจงท าใหองคการทราบถงตนทนทแทจรงของตวผลตภณฑท าใหองคการสามารถบรหารจดการวางแผน และควบคมตนทนไดอยางมประสทธภาพ โดยขอมลทไดรบจากกระบวนการตางๆ องคการยงสามารถไปปรบปรงและพฒนาเพอใหการวางแผน และควบคมในอนาคตเปนไปอยางมประสทธภาพมากขนอก รวมถงการรายงานผลการด าเนนงานในดานตางๆ รวมถงทางดานสงแวดลอมทเกดขนเพอใหบคคลภายนอกรบรได ดงนน เหนไดวา “การบญชบรหารสงแวดลอม” นนประกอบไปดวยการจ าแนกตนทนสงแวดลอม การปนสวนตนทนทางดานสงแวดลอมทเกดขนเขาไปสตวผลตภณฑทท าใหเกดตนทนทางดานสงแวดลอม รวมถงการรายงานผลตอสาธารณชนไดรบทราบ

(2)

กตตกรรมประกาศ ปญหาพเศษในครงนส าเรจดวยการชวยเหลอจากบคคลและหนวยงานหลายฝาย ทางผจดท าขอขอบพระคณ คณจงโปรด คชภม ผจดการสวนสงแวดลอมและชมชนสมพนธ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) และพนกงานผเกยวของทกทานทเสยสละเวลาใหโอกาสผจดท าไดเขาสมภาษณขอมล ใหความรความเขาใจเกยวกบการจดท าบญชสงแวดลอม พรอมทงใหความอนเคราะหขอมลทเกยวของและเขาเยยมชมดงานทางบรษท ขอบพระคณคณาจารยอาจารยประจ าสาขาการบญชบรหารและสาขาอนทกทาน โดยเฉพาะทานอาจารยพงษภค บานชน อาจารยประจ าสาขาโลจสตกส ผใหความชวยเหลอใหความเขาใจขอมลตางๆ ชแนะ และผชวยศาสตรจารยพชนจ เนาวพนธ อาจารยประจ าวชาปญหาพเศษ ผใหวชาความร ชวยเหลอ ชแนะ ตลอดจนตรวจแกไขและใหก าลงใจใหปญหาพเศษครงนเสรจจนสมบรณ คณะผจดท าขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน รวมทงขอกราบขอบพระคณอาจารยทกทานทไดประสทธประสาทวชาแขนงตางๆ ใหผจดท าไดเรยนรและประสบความส าเรจในทสด ขอขอบพระคณบดามารดาทไดอปการะเงนทนในการท าการศกษา สนบสนนดานการศกษา ดแลอ านวยความสะดวกในเรองตางๆ มาโดยตลอด รวมทงขอขอบคณเพอนๆ ปญหาพเศษเครอขายการบรหารตนทนและเพอนสาขาการบญชบรหารและสาขาอนทกทานทคอยใหก าลงใจ ใหค าปรกษา ค าแนะน าและชวยเหลอมาโดยตลอด ทายนทางคณะผจดท าขอกราบขอบพระคณทกทานทไดกลาวนามและไมไดกลาวนามทมสวนรวมสนบสนน ใหก าลงใจคณะผจดท ามาโดยตลอด คณะผจดท าหวงเปนอยางยงวา ปญหาพเศษฉบบนจะมประโยชนทางดานวชาการ และมสวนชวยในการสรางนโยบายหรอแนวปฎบตของแตละธรกจใหมการใสใจในการบรหารตนทน ความรบผดชอบตอสงคมดานสงแวดลอมและดานอนมากยงขน เพอใหธรกจด าเนนธรกจไปสความยงยน หากเลมปญหาพเศษนมขอผดพลาดหรอขอบกพรองประการใด คณะผจดท าตองขออภยเปนอยางสงมา ณ ทน

คณะผจดท า มนาคม 2555

(3)

สารบญ

หนา สารบญตาราง (6) สารบญภาพ (9) บทท 1 บทน า ทมาและความส าคญ 1 วตถประสงค 2 ประโยชนทไดรบ 2 ขอบเขตของการศกษา 3 วธการศกษา 3 นยามศพท 4 บทท 2 การทบทวนวรรณกรรมและสารสนเทศทเกยวของ สภาวะเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมปจจบนของประเทศ ในภาพรวมทงประเทศ 5 ภาคเอกชนผประกอบการประเภทตางๆ 9 ปจจยทสงผลกระทบศกยภาพการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐและเอกชน ความตกต าทางศลธรรม 13 การเมองและคอรรปชน 14 ความลมสลายและลมเหลวของระบบทนนยม 15 ความตกต าทางการศกษา 18 การเปดเสรประเภทตางๆ 19 ความเสอมโทรมของระบบนเวศน 23 คณลกษณะของธรกจของประเทศไทยทไมสามารถตอบรบ สภาวการณการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของโลก 30 การบรหารตนทน ความหมายของตนทน 31 ความส าคญของตนทนทจะบงบอกความยงยนในการประกอบการ 32 การใชเครองมอทางการบรหารเพอกอใหเกดประสทธภาพสงสด 33 แนวคดการพฒนาธรกจอยางยงยน การพฒนาอยางยงยน 35

(4)

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 2 การทบทวนวรรณกรรมและสารสนเทศทเกยวของ (ตอ) แนวคดการพฒนาธรกจอยางยงยน (ตอ) การฟนฟคานยม/หลกคณธรรม ใหมาเปนหลกการส าคญทสด ส าหรบทกเรอง 38 การสรางองคการใหเปนองคการแหงการเรยนร 42 การออกแบบระบบสอสารและสารสนเทศ 44 การออกแบบกระบวนการด าเนนงาน 46 การบรหารตนทนดวยแนวคดการบญชบรหารสงแวดลอม 58 งานวจยทเกยวของ 72 กรอบแนวคด 75 บทท 3 กรณศกษา ขอมลบรษท 77 วสยทศนและวฒนธรรมองคกร 78 โครงสรางองคกร 78 การเปลยนแปลงและการพฒนาของกจการ 79 ผลตภณฑและบรการของบรษท 80 ก าลงการผลตและปรมาณการผลต 81 กระบวนการในการกลนน ามน 82 วตถดบและผจ าหนายวตถดบ 83 บทท 4 ผลการศกษา ความเปนมาและสาเหตการน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอม มาประยกตใช 85

แนวคดทงดานการบรหาร การน ามาประยกตใช คณประโยชนทไดรบ ทงดานการบรหารจดการองคการและการบรหารจดการตนทน 86

แนวทางการประยกตใชตามหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) 86 ประสทธภาพจากการน าเอาหลกการบญชบรหารสงแวดลอม มาใชในการด าเนนงาน 100 การน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) ไปใชเพอการพฒนาไปส สภาวการณพฒนาธรกจอยางยงยน 114

(5)

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ สรปผลการศกษา 116 ขอเสนอแนะ 116 ปญหาในการจดท าปญหาพเศษ 117 บรรณานกรม ภาคผนวก

(6)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2-1 ผลส ารวจสภาวะการท างานของประชากรไตรมาสสป 2554 5 2-2 ดชนความสขมวลรวมของคนไทยตงแต ม.ค.2552 –ม.ค.2555 6 2-3 สดสวนการคลอดบตรของมารดาวยรน พ.ศ. 2553 จ าแนกตามอาย 7 2-4 การบรโภคและการลงทนภาคเอกชน 9 2-5 รายไดเกษตรกร 10 2-6 จ านวนผวางงาน 11

2-7 รอยละของประชากรอาย 6 ป ขนไปทใชคอมพวเตอร อนเตอรเนต และโทรศพทมอถอ 11

2-8 รอยละของผบรโภคทประสบปญหาจากการซอหรอใชบรการในป 2554 13 2-9 จ านวนคดอาญาในสงคมไทยรายไตรมาสป 2551-255 13 2-10 กราฟดชนชวดภาพลกษณคอรปชน (CPI) ในป 2545-2552 14 2-11 ตวอยางของระบบทนนยม 15 2-12 ระดบความรเรองความสามารถดานการอาน (literacy), ผลการประเมน PISA ป 2009 18 2-13 องคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO) 20 2-14 นโยบายเขตการคาเสร (Free Trade Area: FTA) 21 2-15 ประชาคมอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) 22 2-16 น าทวมครงใหญในประเทศไทย 25 2-17 กราฟแสดงคณภาพอากาศในกรงเทพมหานครตงแตป 2535-2554 26 2-18 กราฟแสดงคณภาพน าผวดนทวประเทศ 2552-2554 27 2-19 ปรมาณขยะมลฝอยจ าแนกตามพนท 28 2-20 เปรยบเทยบลกษณะธรกจของประเทศไทยทไมสามารถตอบรบกบสภาวะการ

เปลยนแปลงอยางรวดเรวของเศรษฐกจโลก 30 2-21 สรปปจจยทสงผลกระทบตอศกยภาพการประกอบการและแนวทางในการ บรหารจดการ เพอเพมศกยภาพทางการแขงขน 31 2-22 เครองมอทางการบรหารเพอกอใหเกดประสทธภาพสงสด 32 2-23 สรปองคประกอบการพฒนาธรกจอยางยงยน 35 2-24 หลกการในการบรหารจดการองคกร 38

(7)

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา 2-25 องคประกอบทส าคญ 6 ประการของหลกธรรมาภบาล 39 2-26 สรปปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 41

2-27 แสดงปจจยทน าไปสการสรางองคการแหงการเรยนร 42 2-28 ของเสยตามมมมองตามแนวคดของ ABC, EMA และ LEAN 46 2-29 เปรยบเทยบของเสยตามมมมองตามแนวคดของ ABC, EMA และ Lean 49 2-30 องคกรแหงลน 51 2-31 การขจดความสญเปลาทง 7 ประการ 53 2-32 หวงโซอปทาน 55 2-33 Material Flow ในกระบวนการผลตสทาบาน 65 2-34 การปนสวนตนทนของเสย 68 2-35 การปนสวนตนทนทางดานสงแวดลอมอน 69 2-36 ขนตอนการปนสวนคาใชจายการผลตแนวคด ABC 71 2-37 กรอบแนวคด 75 3-1 แผนภมการถอหนบรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) และบรษททเขาไปลงทน 78 4-1 ภาพแสดงรายการคาใชจายทางดานสงแวดลอมของ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) 93 4-2 งบแสดงฐานะการเงน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ณ วนท 31 ธนวาคม 2554 100 4-3 งบแสดงฐานะการเงน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ณ วนท 31 ธนวาคม 2554 101 4-4 งบก าไรขาดทน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ส าหรบปสนสดวนท 31 ธนวาคม 2554 103 4-5 งบแสดงฐานะการเงน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ณ วนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553 (ปรบปรงใหม) 105 4-6 งบก าไรขาดทน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ส าหรบปสนสด วนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553 107 4-7 แสดงปรมาณน ามนไมไดคณภาพทเกดจากการด าเนนงาน ป 2001-2010 ของบรษทรอยล ดทช เชลล จ ากด 110

(8)

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา 4-8 ความเปนไปไดในการน าไปสการพฒนาอยางยงยนของบรษท 114

(9)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2-1 General input/output chart of accounts 66 4-1 ตารางประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (ลานบาทตอตนกาซคารบอนไดออกไซดเทยบเทา) 96 4-2 ตารางแสดงประเภทของเสย วธในการก าจด และผลกระทบ 98 4-3 แสดงปรมาณน ามนไมไดคณภาพทเกดจากการด าเนนงาน ป 2001-2010 ของบรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) 110 4-4 แสดงปรมาณการปลดปลอยสารอนทรยระเหย (Volatile Organic Compound: VOC) ของบรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด 111 4-5 ตารางแสดงปรมาณของเสยจากกระบวนการผลตของ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) 111 4-6 ตารางแสดงปรมาณของเสยจากกระบวนการผลตของ บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด 112 4-7 ตารางแสดงปรมาณของซลเฟอรไดออกไซดของ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) 112 4-8 ตารางแสดงปรมาณของซลเฟอรไดออกไซดของ บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด 112

บทท 1

บทน ำ

ทมำและควำมส ำคญ ปจจบนโลกของธรกจทมการแขงขนทรนแรง แตละองคการมการน ากลยทธตางๆ มาปรบใชเพอสรางความไดเปรยบในการแขงขนเพอขบเคลอนธรกจของตนใหเปนผน าตลาดในแตละอตสาหกรรม ซงปจจยทางลบทสงผลกระทบตอธรกจมมากมาย ไมวาจะเปนปญหาทางดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม สงผลตอการบรหารตนทนของแตละองคการ ทผบรหารจะตองพจารณาและตดสนใจวางแผนนโยบายตางๆ เพอใหองคการนนเกดประสทธภาพสงสด การน าหลกธรรมภบาลทด ความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม และสรางองคกรแหงการเรยนรนน พรอมกบกลยทธทเนนความเปนผน าทางดานตนทน จะสามารถผลกดนองคการนนกาวไปสการพฒนาอยางยงยนได เพอใหธรกจสามารถอยรอดไดสงแรกทผบรหารควรจะพจารณาเปนอนดบแรกนน คอ การบรหารตนทน ซงเครองมอหรอเทคนคส าหรบการบรหารตนทนมหลากหลาย โดยเฉพาะส าหรบธรกจผลต การน าระบบบญชตนทนตามกจกรรม (Activity Based Costing: ABC) มาใชเพอจ าแนกตนทนทแทจรงในแตละกจกรรม การจดการหวงโซอปทาน (Supply Chain Management: SCM) เปนแนวคดทเชอมโยงเครอขายทางธรกจตงแตขนตอนการจดซอจนถงกระบวนการสงมอบผลตภณฑใหมการลดตนทนในทกหวงโซอปทาน การน าหลกการเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) มาปฏบตเพอใหองคการสามารถด าเนนอยรอดไดดวยตวเอง และการจดการของเสยทมการจ าแนกตนทนทเปนของเสยทเปนตนทนทางดานสงแวดลอม โดยหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (Environmental Management Accounting: EMA) และปจจบนววฒนาการทส าคญทสามารถท าใหการบรหารตนทนเกดประสทธภาพสงสด คอ LEAN เปนการขจดความสญเปลาทเกดในกระบวนการผลตใหเปนศนย ส าหรบการบรหารตนทนตามแนวคดการบรหารตนทนโดยใชหลกการบญชบรหารสงแวดลอมนน เปนแนวคดทน าหลกการของระบบบญชตนทนตามกจกรรม (Activity Based Costing: ABC) มาปนสวนตนทนทางดานสงแวดลอม ซงจะตระหนกถงปญหาสงแวดลอมทมผลกระทบตอธรกจ โดยระบรายไดและคาใชจายทเกยวของกบสงแวดลอมจากระบบบญชแบบเดมออกมา ตลอดจนการประเมนผล และรายงานในรปแบบใหมตอสาธารณชน จงท าใหเกดการศกษาในหวขอ การบรหารตนทนโดยใชหลกการบญชบรหารสงแวดลอม กรณศกษา บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

2

วตถประสงคของกำรวจย การศกษาเรอง การบรหารตนทนโดยใชหลกการบญชบรหารสงแวดลอม กรณศกษา บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) โดยก าหนดวตถประสงคทส าคญดงตอไปน 1. เพอศกษาถงความเปนมาและสาเหตการน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) มา

ประยกตใช กรณศกษา บรษท บางจากปโตเลยม จ ากด (มหาชน) 2. เพอศกษาเกยวกบแนวคดทงดานการบรหาร การน ามาประยกตใช คณประโยชนท

ไดรบทงดานการบรหารจดการองคการและการบรหารจดการตนทน 3. เพอศกษาแนวทางการประยกตใชตามหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA)

กรณศกษา บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) 4. เพอศกษาประสทธภาพจากการน าเอาหลกการบญชบรหารสงแวดลอมมาใชในการ

ด าเนนงาน กรณศกษา บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) 5. การน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) ไปใชเพอการพฒนาไปสสภาวะการ

พฒนาธรกจอยางยงยน

ประโยชนทไดจำกกำรศกษำ ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการศกษา การบรหารตนทนโดยใชหลกการบญชบรหารสงแวดลอม กรณศกษา บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) มดงตอไปน 1. เพอทราบถงความเปนมาและสาเหตของการน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอมมา

ประยกตใชของ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) 2. คาดวาผลจากการน าแนวคดทงดานการบรหาร การน ามาประยกตใช คณประโยชนท

ไดรบทงดานการบรหารจดการองคการและการบรหารจดการตนทน อาจเปนประโยชนตอผทสนใจทงภายในและภายนอกองคกร

3. เพอทราบถงการน าแนวทางการประยกตใชตามหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) กรณศกษา บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

4. เพอทราบถงประสทธภาพจากการน าเอาหลกการบญชบรหารสงแวดลอมมาใชในการด าเนนงาน กรณศกษา บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

5. เพอทราบถงการน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) ไปใชเพอการพฒนาไปสสภาวะการพฒนาธรกจอยางยงยน

3

ขอบเขตกำรศกษำ ขอบเขตในการศกษาเกยวกบ การบรหารตนทนโดยใชหลกการบญชบรหารสงแวดลอม กรณศกษา บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) โดยเขาสอบถามกบทางบรษทถงนโยบายในการจดท าบญชทเกยวของกบรายการทางดานสงแวดลอม ตลอดจนแนวคดในการลดตนทนทเกยวของกบสงแวดลอม รวมถงการเปดเผยขอมลตอสาธารณะ เนองจาก บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) เปนบรษททอยในกลมอตสาหกรรมปโตรเลยม ซงเปนอตสาหกรรมทสงผลกระทบตอสงแวดลอมในหลายๆ ดาน อกทงยงเปนบรษทชนน าของประเทศและเปนอตสาหกรรมทเปนก าลงส าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจ ดงนนการแสดงความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม จงเปนสงทพงกระท าตอด าเนนธรกจ

วธกำรศกษำ การศกษาเรอง การบรหารตนทนโดยใชหลกการบญชบรหารสงแวดลอม กรณศกษา บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) มวธการศกษาและคนควา โดยท าการศกษาตางๆ ดงน 1. ท าการศกษาคนควาขอมลจากหนงสอและเอกสารของบรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด

(มหาชน) กอนเขาท าการสมภาษณและศกษาขอมลเชงลก 2. ศกษาขอมลปฐมภม โดย 2.1 จากการสอบถามการน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอมมาประยกตใช 2.2 จากการสอบถามขนตอนการด าเนนงานของหนวยงานแตละฝาย 3. ศกษาขนทตยภม โดย 3.1 ศกษาแนวคดการบญชบรหารสงแวดลอม 3.2 วธการด าเนนธรกจอยางยงยน 3.3 ขอมลทวไปของบรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) 3.4 ขอมลทางการเงนของบรษททไดรบจากองคกรและตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 4. เกบรวบรวมขอมล 5. น าขอมลมาวเคราะห 6. สรปผลและน าเสนอผลการศกษา

4

นยำมศพท ของเสย (waste) สมฤด ควสานนท (2555) ใหความหมายของค าวาของเสยวา คอสารหรอสงใดๆ ทเปนวสดหรอสงทปลอยออกมาหรอสารทไมตองการทไดจากกระบวนการผลตทตองการจะก าจด ตนทน (cost) อนรกษ ทองสโขวงศ (2555) นยามความหมายของตนทนไววา ตนทนคอมลคาของทรพยากรทสญเสยไปเพอใหไดผลตภณฑออกมา โดยสามารถวดออกมาเปนหนวยเงนตราได ซงตนทนนนจะถอเปนคาใชจายทเกดขนในการผลต การบญชบรหาร (managerial accounting) สาวตร แกวขวญ (2553) นยามความหมายของการบญชบรหารไววา เปนการน าขอมลทางการบญชมาเพอใชประโยชนภายในองคกร เพอชวยเปนขอมลในการตดสนใจ วางแผน การควบคมและการประเมนผลของฝายบรหารซงจะตอบสนองการใชงานของฝายบรหารโดยตรงเปนขอมลลบเฉพาะส าหรบเฉพาะฝายบรหารและระดบหวหนาหนวยงานภายในองคกร ไมเปดเผยแกบคคลภายนอกหรอตอสาธารณะ การบรหารตนทน (cost management) ดวงมณ โกมารทต (2552) กลาววา การบรหารตนทนไมใชศาสตรในการคดตนทน แตเปนการบรหารตนทนเพอสรางคณคาในผลตภณฑอยางมประสทธภาพ ซงจะท าใหกจการเกดความไดเปรยบในการแขงขน การบญชสงแวดลอม (Environmental Management Accounting: EMA) กตตมา อครนพงศ (2555) นยามความหมายของการบญชบรหารสงแวดลอมไวว า การบญชทเกยวกบผลกระทบและการตอบสนองขององคการธรกจทมผลกระทบตอสภาพแวดลอม และใหความส าคญกบการเปดเผยขอมลเกยวกบสภาพแวดลอม การพฒนาทย งยน (Sustainable Development: SD) สถาบนนวตกรรมวชรจนทร (2549) นยามความหมายของการพฒนาอยางยงยนวาเปนการเตบโตอยางสมดลทงท าใหเกดการเปลยนแปลงใหดขน โดยจะมงใหเกดความสมดลทงในดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เพอใหเกดการด าเนนชวตของทกคนในปจจบน ตลอดจนเปนการพฒนาทปกปองสงแวดลอมทงในระบบทงถนและในระดบโลกการเตบโตอยางสมดลทงท าใหเกดการเปลยนแปลงใหดขน โดยจะมงใหเกดความสมดลทงในดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เพอใหเกดการด าเนนชวตของทกคนในปจจบน ตลอดจนเปนการพฒนาทปกปองสงแวดลอมทงในระบบทงถนและในระดบโลก

บทท 2

การทบทวนวรรณกรรมและสารสนเทศทเกยวของ

สภาวะเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมปจจบนของประเทศไทย 1. ในภาพรวมทงประเทศ

1.1 สภาวะเศรษฐกจ ธนาคารแหงประเทศไทยไดรายงานวา เมอป 2554 เศรษฐกจไทยในสามไตรมาสแรกมการขยายตวเพมขน แมจะไดรบผลกระทบทงภยพบตในประเทศญปนและการชะลอตวของเศรษฐกจโลก พบวา แนวโนมป 2554 มการขยายตวของเศรษฐกจ ซงขนอยกบระยะเวลาทใชในการฟนตวเปนปกตของภาคการผลต มาตรการในการบรหารจดการน าของภาครฐ และภาวะเศรษฐกจโลก ซงสวนหนงขนอยกบการแกไขปญหาหนสาธารณะของกลมประเทศยโร สวนอตราเงนเฟอมแนวโนมชะลอลงตามราคาน ามนและสนคาโภคภณฑในตลาดโลก แมจะมแรงกดดนบางจากการฟนตวของภาคเอกชนและผลของนโยบายภาครฐ เชน การปรบขนคาจางขนต าและโครงการรบจ าน าขาว

1.2 สภาวะสงคม 1.2.1 ดานการจางงาน

ภาพท 2-1 ผลส ารวจสภาวะการท างานของประชากรไตรมาสสป 2554

ทมา: ส านกงานสถตแหงชาต. www.service.nso.go.th. (19 มนาคม 2555)

6

อตราการวางงานอยในระดบต ารอยละ 0.6 แตจ านวนชวโมงการท างานลดลง จงท าใหเกดการวางงานแฝง สถานการณดานการวางงานทเกดขนนนไมสอดคลองกบกจกรรมทางเศรษฐกจ และยงไมสะทอนถงภาวะน าทวมในชวงทผานมา เนองจากชวงทเกดมหาอทกภยน าทวม ภาคคาสงและคาปลกมการจางงานทเพมมากขนตามความตองการในการกกเกบสนคาของผบรโภค ผประกอบการบางสวนอยในชวงทขาดฐานขอมลการจางงานทจะน ามาใชในการปรบแผนการจางงานได การลดการจางงานสวนหนงเปนการลดจ านวนชวโมงการท างาน นอกจากนแรงงานภาคเกษตรจ านวนมากเปนแรงงานรอฤดกาล ซงไมไดถกนบวาเปนผทวางงาน ดงนนในภาพรวมจงเหนไดวาการจางงานในไตรมาสทส ป 2554 ยงคงเพมขนจากป 2553 ซงไมตรงกบสภาพความเปนจรงในชวงทเกดสภาวะน าทวม

1.2.2 ดานสขภาพ

ภาพท 2-2 ดชนความสขมวลรวมของคนไทยตงแต ม.ค.2552 –ม.ค.2555

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม แหงชาต อางถง ศนยวจยความสขชมชน มหาวทยาลย

อสสมชญ. www.nesdb.go.th. (19 มนาคม 2555) จากแผนภาพแสดงดชนความสขมวลรวมของคนไทยตงแต ม.ค.

2552 - ม.ค. 2555 พบวา ความสขมวลรวมของคนไทยลดลงในเดอนมกราคม 2555 อยท 6.66 มผปวยดวยโรคจตเวชทมารบบรการเพมขนอยางตอเนอง ปญหาสขภาพและการเจบปวยดวยโรคตดตอและไมตดตอเรอรงอยในระดบสงและมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง ดงนน ภาครฐจงตองใหความรแกประชาชนในการดแลสขภาพและปองกนโรค

7

1.2.3 ดานพฤตกรรมและความเปนอยของคน

ภาพท 2-3 สดสวนการคลอดบตรของมารดาวยรน พ.ศ. 2553 จ าแนก

ตามอาย ทมา: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต อางถง ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการ สอสาร ส านกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและ ความมนคงของมนษย. www.nesdb.go.th. (19 มนาคม 2555)

พฤตกรรมเสยงเรองการดมแอลกอฮอลในกลมเดกและเยาวชนอาย 15-24 ป มมากขน เนองจากสภาพแวดลอมทสามารถหาซอไดงายขนและยงพบวา คนไทยมอตราการดมแอลกอฮอลทเพมสงมากขนในแตละปทางดานการใชเทคโนโลยทไมเหมาะสมในเดกวยรนมเพมมากขน โดยมสาเหตมาจากการขยายตวของเครอขายทางสงคมในโลกออนไลนมากขน สงผลตอความมนคงและความปลอดภยตอชวตเดกและเยาวชนอยางมากมาย สดสวนการคลอดบตรของมารดาวยรนมแนวโนมทเพมสงขน โดยอตราการคลอดบตรของหญงไทยอายต ากวา 20 ป เพมสงกวาเกณฑขององคการอนามยโลก และมสถตสงสดในเอเชย สงผลกระทบตอปญหาสขภาพมารดาและการพฒนาการของเดกทเกดมา รวมทงปญหาสงคมในเรองของการท าแทงและการเลยงดทไมเหมาะสมเพมขน

1.2.4 ดานความมนคงทางสงคม ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

รายงานวา ในไตรมาสท 4 ป 2554 ภาวะสงคมไทยเกยวกบคดอาญาโดยรวมเพมขนโดยเฉพาะยาเสพตด กลมวยรนอาย 15-19 ป มการเสพยา

8

ทเพมขนโดยเฉพาะยาไอซ ภาครฐและภาคเอกชนตองใหความสนใจพรอมกบออกกฎหมายทระบถงความรบผดทชดเจนขน ดานอบตเหตจราจรทางบกมจ านวนลดลง แตอนตรายถงขนเสยชวตมเพมมากขน โดยกลมเยาวชนและแรงงานทมพฤตกรรมขบขทไมเหมาะสมมเพมมากขน ภาครฐและเอกชนควรสนบสนนใหสรางคานยมความปลอดภยในการใชรถใชถนนในสงคม รวมทงตดตามและผลกดนใหเกดการบงคบใชกฎหมายอยางเครงครด

1.3 สภาวะสงแวดลอม ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2553) ไดรายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอมวา สถานการณทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศไทยในชวงทผานมามปญหาในหลายดาน ไมวาจะเปนความเสอมโทรมของการใชทดนผดประเภท และการขาดการกระจายการถอครองทดน นอกจากนการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพมแนวโนมเพมขนอยางตอเน อง ซงประเทศไทยตองใชความพยายามในการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ โดยสนบสนนการศกษาวจยและตระหนกใหประชาชนเหนความส าคญของการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพมากขน ประเทศไทยมสดสวนของการปลอยกาซเรอนกระจกเปนจ านวนมากกอใหเกดปญหามลพษอากาศดานปญหาการจดการขยะทย งไมสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพและทวถง ซงเปนปญหาส าคญในเมองใหญและแหลงชมชน ดานปญหาสงแวดลอมชมชนเกดจากการเพมขนของประชากรไมสอดคลองกบศกยภาพของทรพยากรธรรมชาตและบรการขนพนฐาน เนองจากเศรษฐกจขยายตวประชากรจงยายถนฐานเขาสเมองเพมขน ปญหาสงแวดลอมชมชนทส าคญ เชน ปญหามลพษตางๆ ปญหาชมชนแออด และปญหามลทศน การด าเนนชวตของมนษยกบสงแวดลอมจงเปนสงทตองด าเนนควบคกนไปพรอมกนอยางหลกเลยงไมได ดงนน การวเคราะหการเปลยนแปลงของสภาพสงแวดลอมจงตองพจารณาในการจดรปแบบของสงคมและกจกรรมทางเศรษฐกจเพอการด ารงชวตของประชาชน ดวยเหตนการด าเนนมาตรการดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงตองเปนไปภายใตเงอนไขของการใชประโยชนอยางยงยนมากกวาการอนรกษเพยงอยางเดยว

9

2. ภาคเอกชนผประกอบการประเภทตางๆ 2.1 สภาวะเศรษฐกจ

ภาพท 2-4 การบรโภคและการลงทนภาคเอกชน ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย อางถง ส านกงานคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. www.bot.or.th. (19 มนาคม 2555)

จากผลกระทบของมหาอทกภยในป 2554 ทเกดขน ดานภาคอตสาหกรรม

ไดรบผลกระทบอยางรนแรง เนองจากอตสาหกรรมยานยนตและอตสาหกรรมผลตชนสวนบางพนทโดนน าทวม กอใหเกดความเสยหายอยางมากมายในป 2554 ไตรมาสท 4 ภาคอตสาหกรรมไดรบผลกระทบอยางหนกจากการทน าทวมโรงงานในบางแหงของไทย ซงเปนศนยกลางการผลตอตสาหกรรมส าคญ และมเครอขายการผลตทซบซอน เชน ยานยนต อเลกทรอนกส ฮารดไดรฟ และเครองใชไฟฟา สงผลใหการผลตหยดชะงก ขาดแคลนชนสวน และสงผลตอการคมนาคมขนสง

10

ภาพท 2-5 รายไดเกษตรกร ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย อางถง ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. www.bot.or.th. (19 มนาคม 2555)

ทางดานภาคเกษตรกรรม ถงแมวาผลผลตในภาคกลางจะไดรบผลกระทบ

จากมหาอทกภยโดยเฉพาะขาว แตผลผลตเกษตรอนๆ ยงคงขยายตวตามการเพมพนทเพาะปลก ซงเมอประกอบกบราคาสนคาเกษตรทยงมขยายตวด สงผลใหรายไดเกษตรกรขยายตวตอเนองจากปกอน

ส าหรบในภาพรวม ปญหาในภาคการผลตท าใหสนคาขาดแคลน สงผลใหการบรโภคและการลงทนภาคเอกชนทขยายตวดในชวงสามไตรมาสแรกตองสะดดลง แมปจจยสนบสนนการบรโภคและการลงทนจะยงคงอยในเกณฑด ไมวาจะเปนรายไดทงในและนอกภาคเกษตร ความเชอมนของทงผบรโภคและนกธรกจ รวมทงภาวะการเงนมการคลายตวลง

2.2 สภาวะสงคม (ดงแสดงในภาพหนาถดไป)

11

ภาพท 2-6 จ านวนผวางงาน

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต อางถง ส านกงานสถตแหงชาต. http://social.nesdb.go.th.

(19 มนาคม 2555)

ปจจบนประเทศไทยก าลงพฒนาเปนประเทศของอตสาหกรรม ท าใหภาคเอกชนเขามามบทบาทมากขน แตปลายป 2554 ภาคเอกชนไดประสบกบวกฤตอทกภย ท าใหการด าเนนงานตองหยดชะงกลง และมผลกระทบในดานตางๆ ทส าคญคอ คนงาน จากภาพจะเหนไดวาอตราการวางงานมจ านวนทลดลงอยในระดบต ารอยละ 0.6 เพราะภาคเอกชนตองใชแรงงานเพอเขามาฟนฟกจการใหสามารถกลบมาด าเนนกจการได

ภาพท 2-7 รอยละของประชากรอาย 6 ป ขนไปทใชคอมพวเตอร

อนเตอรเนต และโทรศพทมอถอ ทมา: ส านกงานสถตแหงชาต. www.nso.go.th. (19 มนาคม 2555)

12

นอกจากนสภาพสงคมในปจจบนเปนสงคมเมอง มรปแบบการใชชวตทเรงรบ รกความสะดวกสบายและความรวดเรวมากขน ท าใหภาคเอกชนตองหนมาใหความสนใจเพอตอบสนองตอความตองการของกลมผบรโภคมากขน เปนการสรางรายไดและขยายฐานลกคา อกทงในการสอสารทรวดเรวขนโดยผานเทคโนโลยทสามารถครอบคลมทกกลมผบรโภค จากภาพ พบวา มประชากรเพมขนทกปในการใชเทคโนโลยดานการสอสาร ท าใหภาคเอกชนจ าเปนตองใหความส าคญเรองการสอสารกบผบรโภคมากขน นนหมายถง ภาคเอกชนตองแบกรบภาระทางดานตนทนเพอใชในการสอสาร โฆษณา หรอใชในการตดตอท าใหสนคาหรอการบรการของภาคเอกชนเขาถงกลมผบรโภคมากขน

2.3 สภาวะสงแวดลอม ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2555) ไดรายงานสภาวะสงแวดลอมของภาคเอกชนในประเทศไทยวา สถานการณดานทรพยากรธรรมชาตและสภาพแวดลอมของประเทศไทยในปจจบนมแนวโนมเสอมโทรมรนแรงขนจากการเปลยนแปลงทงในดานกายภาพ การใชประโยชน การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สงผลใหสถานการณและแนวโนมความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทวความรนแรง โดยเฉพาะการขาดแคลนน า รปแบบและพฤตกรรมการบรโภคทฟมเฟอยทงในภาคประชาชนและภาคการผลต ท าใหมการใชทรพยากรอยางสนเปลอง ไมคมคา และมปรมาณของเสยเพมขน ปจจบนภาคธรกจเอกชนไดมสวนส าคญอยางยงในการดแลรกษาและฟนฟสงแวดลอม ซงภาคเอกชนเองไดมการจดโครงการเพอรณรงคเกยวกบสงแวดลอมมากมาย รวมไปถงลดการใชทรพยากรธรรมชาตเพอลดภาวะโลกรอนอยางยงยน ดงนน ภาคเอกชนจ าเปนตองใหความส าคญกบสงแวดลอมในประเทศไทยเปนอยางมาก เพราะหากไมมทรพยากรเหลออย ภาคเอกชนกจะไมสามารถด าเนนการผลตได อกทงการดแลรกษาสงแวดลอมยงเปนการสรางภาพลกษณทดในสายตาผบรโภคอกดวย ภาคธรกจเอกชนจะตองด าเนนการเปลยนแปลงโลกทศนเกยวกบสงแวดลอมธรรมชาตอยางเรงดวน ภาคธรกจเอกชนจะตองมแนวทางทกระตนให บรษทตางๆ ด าเนนโครงการจดระบบการศกษาสงแวดลอมใหแกบคลากรทกระดบทกสาขาและทกฝาย เพอสรางความเขาใจรวมกนเกยวกบแนวคด คานยม และแนวปฏบตเกยวกบระบบการจดการทางสงแวดลอม

13

ปจจยทสงผลกระทบตอศกยภาพการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐและเอกชน 1. ความตกต าทางศลธรรม

ภาพท 2-8 รอยละของผบรโภคทประสบปญหาจากการซอหรอใชบรการในป

2554 ทมา: ระบบฐานขอมลดานสงคมและคณภาพชวต. www.nesdb.go.th. (18 มนาคม 2555)

ภาพท 2-9 จ านวนคดอาญาในสงคมไทยรายไตรมาสป 2551-2554 ทมา: ระบบฐานขอมลดานสงคมและคณภาพชวต. www.nesdb.go.th. (18 มนาคม 2555)

14

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2546) กลาววา ในปจจบนสภาพความเสอมถอยดานคณธรรมจรยธรรมในสงคมไทยเรมเขาสภาวะวกฤต สะทอนไดจากพฤตกรรมของคนในสงคม วกฤตดานคณธรรมจรยธรรมทตกต านนสะทอนในหลายๆ ดาน เชน ปญหาการขาดความรบผดชอบของภาคธรกจ โดยดไดจากภาพท 2-8 แสดงถงผลกระทบทผบรโภคประสบปญหาจากการบรโภคผลตภณฑ ซงประชาชนยงมความเสยงสงในการบรโภคผลตภณฑตางๆ ปญหาความรนแรงทเพมขนในสงคม ปญหาอาชญากรรมยาเสพตด โดยดไดจากจ านวนคดอาญาทมจ านวนสงขนดงแสดงในภาพท 2-9 การมบตรกอนวยอนควร การคาประเวณ เหลานลวนเกดจากศลธรรมของประชาชนในสงคมทเสอมโทรมลง ปญหาดานคณธรรมจรยธรรมนจะสงผลโดยตรงตอการพฒนาคน และสงคมไทยในอนาคตอยางไมสามารถหลกเลยงได ซงเปนปญหาส าคญทควรไดรบการแกไขอยางเรงดวน

2. การเมองและคอรรปชน

ภาพท 2-10 กราฟดชนชวดภาพลกษณคอรปชน (CPI) ในป 2545-2552 ทมา: สยามอนเทลลเจนทยนต. www.siamintelligence.com. (18 มนาคม 2555)

ดอกไมปลายปน (2553) กลาววา การเมองมอทธพลตอพฒนาการทาง

เศรษฐกจของไทยอยางหลกเลยงไมได นกลงทนในตางประเทศมนโยบายชะลอการลงทนในประเทศไทย รวมถงตดสนใจยายไปลงทนทประเทศเพอนบาน เนองจาก

15

การเมองไทยมความวนวายไมสงบนง เกดเหตการณตางๆ ทางดานการเมอง ไดแก การปฏวตการยดสนามบนนานาชาต ท าใหสงสนคาออกไมได การประกาศใช พ.ร.ก. ฉกเฉน ท าใหบรษทไมสามารถท าการผลตมากกวา 8 ชวโมงได จงสงผลกระทบตอการด าเนนธรกจ เกดการจลาจลระหวางกลมคนเสอสตางๆ เกดการชมนมทางการเมองขน สงผลกระทบตอความเชอมนของนกลงทน ท าใหสรางความเสยหายตอเศรษฐกจ

ปญหาการคอรปชนของไทยยงคงเปนปญหาส าคญททวความรนแรงมากขน จากการจดอนดบภาพลกษณคอรปชนโลกขององคการเพอความโปรงใสนานาชาต ประเทศไทยตกอนดบจากอนดบท 78 ในป 2553 เปนอนดบท 80 ในป 2554 ซงวดจากดชนชวดภาพลกษณคอรปชน (CPI) แสดงในภาพท 2-10 ปญหาคอรปชนเปนตวกดกรอนการเจรญเตบโตของเศรษฐกจโดยรวม

3. ความลมสลายและลมเหลวของระบบทนนยม

ภาพท 2-11 ตวอยางของระบบทนนยม ทมา: นฐนนท. http://nithinan-note.exteen.com. (21 มนาคม 2555)

16

มายเฟรสอนโฟ (2552) ไดกลาวไววา สงคมของโลกทนนยมนนมหลกการทให เสรภาพ โดยทกลไกตลาดจะเปนตวก าหนดความเปนไปของทกสงทกอยาง แมกระทงความสมพนธของผคนในสงคม ตลอดจนผลตภณฑในตลาดจะถกก าหนดวาภายใตเงอนไขและผลตภณฑใดจะถกแลกเปลยน ตลาดแรงงานจะเปนตวก าหนดคณสมบตและคาแรงงาน ทงสนคาแรงงานและทกษะของมนษยทเปนประโยชนจะถกน ามาแลกเปลยนอยางเสรภายใตเงอนไขของตลาด ผลตภณฑใดกตามจะไมมคณคาทางเศรษฐกจเลยหากไมมความตองการผลตภณฑนนในตลาด แรงงานและทกษะของมนษยกเชนกนจะไมมคณคาอนใดเลยหากไมมความตองการของแรงงานและทกษะนนในตลาด เจาของทนสามารถทจะจางแรงงานและสงการใหผใชแรงงานเหลานนผลต เพอใหเกดผลก าไรจากการลงทน ผใชแรงงานจะตองรบจางนายทน มฉะนนกจะไมสามารถหาเลยงชพได โครงสรางทางเศรษฐกจเชนนเปนผลสะทอนของระดบการใหความส าคญของคณคาตางๆ โดยมเงนทนสงการแรงงาน และแรงงานท าการผลตสงของทไมมชวตทในบางครงอาจมคามากกวาแรงงานของตวผผลตเองทยงคงมชวตอย

ซงการเกดขนของสงคมแบบทนนยมยอมกอใหเกดปญหาตางๆ ตามมามากมาย เชน ปญหาความไมสมดลของความเจรญ เนองจากการพฒนาของสงคมแบบทนนยมสงผลตอการพฒนาดานอตสาหกรรมมากกวาการพฒนาดานการเกษตร จงท าใหเกษตรกรหนมาท างานทางดานอตสาหกรรมมากขน ตลอดจนปญหาการพฒนาอยางไมทวถง จงท าใหเกดการยายถนฐานของคนเพอแสวงหาแหลงชมชมทมความเจรญทมากกวา จงสงผลใหเกดปญหาการละทงถนฐาน ตลอดจนการพฒนาอตสาหกรรมทมากจนเกนไปยอมท าใหเกดปญหาการกดราคาสนคาทางการเกษตรใหอยในราคาทต า เพอการท าก าไรของพวกนายหนา

ตลอดระยะเวลาการพฒนาทนนยมในสงคมไทยจะพบวา เปนความรวมมอระหวางทนทองถนรฐและตางชาตในการแสวงหาผลประโยชนจากสงคมไทย ทนไมไดสร างความสมพนธท ดและพฒนาชวตความเปนอย ของชาวบ าน อกท งกระบวนการพฒนาทนนยม ท าใหชนชนลางในสงคมไทยไมมกนและอดอยาก ทนนยมไมไดน าเอาประชาธปไตยเขาสสงคมไทยแตกลบสงเสรมระบบเผดจการเสยดวยซ า ดงนน กลมคนทผลกดนประชาธปไตยนนกลบเปนพวกปญญาชนและชนชนลาง ผซงเสยเปรยบจากการพฒนาเสยมากกวา ระบบทนนยมมแนวคดวามนษยตองซอ ตองร ารวย ตองมเงนในการซอจบจายใชสอย เนนทอ านาจเงนเพอความอยรอด

ประเทศสหรฐอเมรกาถอเปนตนแบบของเศรษฐกจแบบทนนยมเสร และเรมแผขยายอ านาจทางเศรษฐกจออกไปตามประเทศตางๆ ทวโลก โดยเฉพาะหลงจากทระบบสงคมนยมและคอมมวนสตของสหภาพโซเวยตไดพายแพและลมสลายลงไป อเมรกาไดรกเขาสประเทศตางๆ โดยใชนโยบายเปดการคาเสรและมสทธเทาเทยมกนในการ

17

ด าเนนการทางธรกจในแตละประเทศ ประเทศไหนทยงคงปดไมเปดใหอเมรกาเขาไปลงทนไดกมกจะถกโจมตวาไมเปนประชาธปไตย หรอถาเขาไปสประเทศนนๆ แลวไมมชองโอกาสใหรกเขาไปสธรกจส าคญๆ เพอหวงทรพยากรธรรมชาตจากผอน อเมรกากมกจะใชวธดสเครดตความเชอมนในการลงทนหรอบอยคอตการสงสนคาเขาไปขายในอเมรกาเอง ยงไมรวมถงการพยายามรกคบเขาสประเทศในแถบตะวนออกกลาง เพอมงผลประโยชนดานพลงงานเปนหลก

อยางไรกตามหากมองในแงดแลวกจะเหนวา ทนนยมเสรน นชวยท าใหเศรษฐกจทวโลกเตบโต และมการแขงขนอยางเสร สรางบคลากรทมความสามารถขนมาในระบบเศรษฐกจเปนจ านวนมาก แตระบบทนนยมหาไดมขอดเพยงอยางเดยวไม ทนนยมนนๆ มขอเสยพอๆ กบขอด โดยเฉพาะในประเทศก าลงพฒนาทวโลกทตางพยายามทจะใชนโยบายระบอบทนนยมเลยนแบบสหรฐจนตองพงทลายทางเศรษฐกจมาแลว รวมถงประเทศไทยในชวงวกฤตเศรษฐกจในป 2540

การพงทลายลงของระบอบทนนยมทเชอกนวา เสรทน าโดยสหรฐฯ ดงกลาวน สาเหตเกดจากการทบรษทตางๆ ไรซงหลกธรรมาภบาล มงหวงแตผลก าไรและการขยายตวทางธรกจ โดยเฉพาะสถาบนการเงนทตองการลงทนเพอเกงก าไรและขยายการลงทน เฉพาะอยางยงการปลอยสนเชอดานอสงหารมทรพยเปนจ านวนมากใหกบลกคาทดอยคณภาพโดยไมคดถงผลกระทบทจะตามมา และไมมการควบคมดแลของทางภาครฐ สงผลใหเศรษฐกจเปนแบบฟองสบและแตกในเวลาตอมา ดไดจากกรณ เลหแมน บราเธอรส ทถอเปนการลมละลายครงรนแรงทสดของสหรฐอเมรกาดวยทรพยสน 691 พนลานดอลลารสหรฐ โดยไดยนลมละลายไปเมอวนท 15 กนยายน 2551 การลมละลายครงนเกดจากการทบรษทในเครอทชอวา บเอนซ มอรทเกจ (BNC Mortgage) ไดปลอยกใหกบลกคาทไมมคณภาพในดานอสงหารมทรพย ท าใหเกดหนเสยจ านวนมากตามมา สงผลใหตองปดตวลง จนสงผลกระทบมาถงเลหแมน บราเธอรส ทตองรบภาระและประสบปญหาการขาดทนอยางหนก สงผลใหบรษทตองลมละลายในทสด ปญหาเหลานเกดจากการเกงก าไรในตลาดอนพนธและลกหนไมสามารถช าระหนได จนท าใหเกดปญหาสภาพคลองและเงนหมนเวยนในระบบ รวมถงการทจรตคอรปชนผลประโยชนทบซอนภายในองคการทเปนสวนส าคญของการพงทลายของธรกจ

อยางไรกตามในความเปนจรงไมเพยงแตในสหรฐฯ เทานนทไดรบผลกระทบจากปญหาในระบอบทนนยมดงกลาวน แตผลกระทบยงกระจายตวออกเปนลกโซกอปญหาเศรษฐกจในระดบโลกตามมา สวนหนงเนองมาจากเครองมอทางการเงนและการลงทนทถกผลตขนมาอยางสลบซบซอนและมบทบาททส าคญยงในระบอบดงกลาวน ซงไดดงดดใหคนจากทวทกมมโลกเขามาเกยวของโดยตรงกบทนนยม เมอธรกจทนนยมของสหรฐฯ เหลานไดแตกลง ท าใหหนไมพนทผลกระทบจะตองแผออกเปนวง

18

กวางไปทวโลกและสรางปญหาอยางหนก การเตบโตในแนวทางของทนนยมทนบถอเงนและความมงคงเปนพระเจาโดยไมมขอบเขตของสหรฐฯ ดงกลาวน จงเปนสงทไรความยงยน อาจไมเกนเลยไปนกทจะกลาวไดวาการลมละลายลงของธรกจขนาดใหญของสหรฐฯ เหลานไดแสดงนยยะใหเหนถงความออนแอและทรดโทรมลงของสหรฐฯ ชาตทคร งหนงไดภาคภมใจในชยชนะของระบอบทนนยมของตนเองทมตอสงคมนยมและคอมมวนสตทสหรฐฯ ไดเคยประณามวาเลวรายและตอสมาอยางเอาเปนเอาตาย

4. ความตกต าทางการศกษา

ภาพท 2-12 ระดบความรเรองความสามารถดานการอาน (literacy), ผลการประเมน PISA ป 2009 ทมา: สฤณ อาชวานนทกล. www.tcijthai.com. (21 มนาคม 2555)

สฤณ อาชวานนทกล (2554) กลาววา การศกษาไทยอยในขนวกฤต เดกไทยโดยเฉลยมทกษะในการคดวเคราะหและแยกแยะขอมลต ามาก โดยดจากการสงเกตพฤตกรรมของเดกแบบสอบทาง การศกษาแหงชาตขนพนฐาน (O-NET) หรอโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาตแสดงใหเหนถงศกยภาพดานการศกษาของไทยแยลงมาก สงผลกระทบตอศกยภาพทจะกอใหเกดการแขงขนกบนานาประเทศ

ประเดนส าคญคอ การศกษาของไทยทแยลงเรอยๆ นโยบายของประเทศไทยจงมการก าหนดรากฐานการศกษาในดานภาษา เนองจากเดกไทยมการใชภาษาไทยในทาง

19

ทผด มการสะกดค าทไมตรงตามรปแบบ และเรมไมคอยใหความส าคญกบภาษาไทย ประกอบกบเดกไทยมความรความเขาใจในภาษาองกฤษ ซงเปนภาษาสากลทใชในการสอสารกนทวโลกนนคอนขางต า รวมทงไมสามารถใชในการสอสารไดดเทาทควร และผใหญสามารถใชภาษาองกฤษในการสอสารไดเพยงแคประโยคสนๆ นอกจากนเดกไทยไมสามารถน าความรทไดรบจากการศกษามาใชในการคดวเคราะหเพอน าไปใชในการปฏบตงานไดจรง เนองจากการศกษาของไทยในปจจบนไมไดใหความรความเขาใจในแตละเรองอยางลกซง เชน การศกษาของไทยใหนกเรยนไดเรยนหนงสอในหลายๆ วชาในแตละวน รวมถงจ านวนชวโมงในแตละรายวชามเวลาในการเรยนนอย และไมไดใหนกเรยนมการศกษาหรอสนบสนนในเรองทนกเรยนใหความสนใจเปนพเศษ และในเรองสถานททสนบสนนการศกษาของไทยนนไมมสถานทเพยงพอตอการรองรบจ านวนบคลากรทใหความสนใจเขาใชบรการ ซงสถานททพรอมตอการใหบรการสนบสนนในเรองการศกษามกจะอยในพนทกรงเทพมหานครและตามตวเมองทส าคญเปนสวนใหญ

จากทไดกลาวมาขางตน สงนจะเปนผลกระทบตอประเทศไทย หนวยงานของภาครฐ และหนวยธรกจทกหนวย เพราะเดกไทยทส าเรจการศกษาจะกลายเปนทรพยากรบคคลทเปนเสมอนก าลงส าคญทจะสามารถขบเคลอนธรกจแตละองคการใหเกดประสทธภาพ แตความตกต าทเกดขนเหลานมพนฐานและตนทนทางการศกษาทแตกตางกนน าไปสความเลอมล าของการศกษาทส าคญในการพฒนานนคอ การพฒนาบคลากร ซงบคลากรจะตองมความรความเชยวชาญ มการถายทอดประสบการณซงกนและกน และจะตองมการด าเนนการอยางตอเนองและสม าเสมอ และยงสามารถสงผลตอองคการธรกจใหสามารถขบเคลอนไปไกลไดอกดวย

5. การเปดเสรประเภทตางๆ การเปดการคาเสรเปนการรวมตวกนของประเทศตางๆ ทตกลงกนท าการคา

เสรโดยในแตละประเทศจะเลอกผลตสนคาทตนมประสทธภาพในการผลตสงสดและตนทนต า ซงการท าการคาเสรจะชวยใหประเทศตางๆ ไดรบผลประโยชนเปนอยางมาก ทงการลดการกดกนทางดานภาษ และการลดขอกดกนทางดานการคา ทงนมองคการหลกๆ ทเปดการคาเสร ดงน

20

5.1 องคการการคาโลก

ภาพท 2-13 องคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO) ทมา: Gladstone Thurston. www.thebahamasweekly.com. (23 March 2012)

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2554) รายงานวา องคกรการคาโลก (World Trade Organization: WTO) เปนเวทในการเจรจาลดอปสรรคและขอกดกนทางการคา มกฎระเบยบการคาระหวางประเทศ และสรางความเขมแขงใหแกกระบวนการยตขอพพาททางการคาระหวางประเทศ นอกจากนยงถอเปนกลไกการตรวจสอบและทบทวนนโยบายการคาของประเทศสมาชก การทประเทศไทยเปนสมาชกองคกรการคาโลกจะสงผลกระทบทงในเชงบวกและเชงลบใหแกธรกจในประเทศ นอกจากนประเทศไทยยงไมสามารถก าหนดเงอนไขในเรองการก าหนดอตสาหกรรมทมสทธน าเขาได เมอพจารณาแลวจะเหนไดวาประเทศไทยอาจมตนทนทเพมมากขนจากการเปนสวนหนงขององคกรการคาโลก จากการทประเทศไทยตองน าเขาสนคามากขน ท าใหผคนภายในประเทศมทางเลอกทหลากหลายธรกจในประเทศไทยตองมการปรบปรงสนคาของตนเองใหดกวาตางประเทศ ท าใหเสยตนทนในการพฒนาและปรบปรงสนคาของตนเองเพมขน ภาครฐจงตองมการเรงสรางความนยมในสนคาไทยใหมากขน

21

5.2 เขตการคาเสร

ภาพท 2-14 นโยบายเขตการคาเสร (Free Trade Area: FTA)

ทมา: Docstoc. www.docstoc.com. (19 March 2012)

กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ (2552) รายงานวา เปนการรวมกลมทางเศรษฐกจเพอลดภาษศลกากรระหวางกนภายในกลมใหเหลอนอยทสด การท าเขตการคาเสรนนจะสงผลกระทบท าใหประเทศไทยเกดการเปลยนแปลงโครงสรางทางดานการคา ท าใหมการขยายการคาในระหวางประเทศทท าเขตการคาเสรมากยงขน ซงโดยสวนใหญแลวจะท าใหประเทศไทยสงออกสนคาไปยงประเทศมหาอ านาจไดมากขน นอกจากนการท าเขตการคาเสรจะชวยใหประเทศไทยสามารถลดอปสรรคทางดานการคาและการลงทน และยงถอเปนการสรางพนธมตรทจะเกอกลกนทางเศรษฐกจกบประเทศอนอกดวย แตทงนประเทศไทยจะตองเผชญกบผลกระทบทางดานลบทจะเกดขนคอ ทงภาครฐและภาคเอกชนจะตองใหความสนใจกบผผลตไทยทมประสทธภาพในการแขงขนกบตางประเทศในระดบต า ซงจ าเปนจะตองเรงปรบปรงศกยภาพและมาตรฐานการผลต

22

5.3 ประชาคมอาเซยน

ภาพท 2-15 ประชาคมอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC)

ทมา: สมาพนธโลจสตกสไทย. www.thailog.org. (19 มนาคม 2555)

ประชาคมอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) เปนการรวมกลมของความรวมมอทางเศรษฐกจในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต มแผนจะพฒนาในป 2558 มกรอบความรวมมอทก าหนดไว 3 สวนหลก ซงประกอบดวย ดานเศรษฐกจ ดานการเมองความมนคง และดานสงคมวฒนธรรม โดยจะมการรวมกนเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกน สนคา บรการ การลงทน แรงงานฝมอรวมถงปจจยการผลตตางๆ สามารถเคลอนยายไดอยางเสรภายใตกรอบกฎเกณฑ กตกาทตกลงกน ซงเปนผลดตอทกฝายไมวาจะเปนผบรโภค เกษตรกร นกธรกจ ผสงออก-น าเขา และนกลงทน

หนงสอพมพฐานเศรษฐกจ (2554) ไดรายงานขาวถงผลการส ารวจของมหาวทยาลยหอการคาไทยเมอป พ.ศ. 2553 พบวาเกอบ 80% ของผประกอบการไทยยงไมรจกประชาคมอาเซยน (AEC) แตในปจจบนเรมมการรจกมากขนการใชประโยชนยงคอนขางนอยโดยเฉพาะผประกอบการทเปนธรกจขนาดยอม (SMEs) ดงนนกระทรวงพาณชยจงไดมการหารอรวมกบหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชน เพอเตรยมความพรอมเพอรบมอกบประชาคมอาเซยนอก 3 ป ขางหนา ตงแตการเจรจาจดท าแผนงานทอาเซยนจะกาวไปสประชาคมอาเซยน รวมถงการปฏบตตามแผนงาน และแนวทางรองรบผลกระทบ แตปจจบนประเทศไทยยงประสบปญหาหลายดาน ทงการเมอง ความปรองดองของคนในชาต อกทงยงตอง

23

เรงฟนฟประเทศครงใหญหลงน าลด ซงตองใชงบอกมหาศาล และภาคเอกชนทยงมความกงวลเรองแผนธรกจเพอรบมอกบน าทวมทอาจเกดขนอกครง ตนทนการผลตทสงขนจากการปรบขนคาแรงของรฐบาล ปจจยตางๆ เหลานสงผลกระทบตอการเตรยมพรอมของภาครฐและเอกชนพอสมควร ดงนนภาครฐและภาคเอกชนจงควรมการบรหารจดการเพอรบมอกบผลกระทบตางๆ ทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา

6. ความเสอมโทรมของระบบนเวศน

จากการเพมขนของประชากรโลก ประกอบกบกระแสโลกาภวฒนทกอใหเกดการเคลอนยายทนทส าคญ ไดแก ประชากรในพนทและประชากรแฝง ทนการเงน ทนอ านาจ ซงการเคลอนยายทนดงกลาวท าใหเศรษฐกจและสงคมเปลยนแปลงอยางรวดเรว ภาวะการแขงขนทางการคารวดเรวและรนแรงมากขน ทงนประเทศไทยจงไดรบผลกระทบจากการกระแสโลกาภวฒนทงในดานดและไมดอยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเสอมโทรมลง เน องจากการใชทรพยากรธรรมชาตอยางสนเปลอง และขาดมาตรฐานในการจดการสงแวดลอมอยางจรงจง น าไปสการขาดสมดลของระบบนเวศน 6.1 การลมเหลวของรฐบาลในการควบคม

ส านกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2555) กลาววา สถานการณทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศไทย ไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงในบรบทโลกและปจจยภายในประเทศ ทงเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การเพมขนของประชากร การพฒนาเศรษฐกจทมงการเจรญเตบโตและการแขงขนทางดานการคาและการลงทน ท าใหมการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตเกนศกยภาพในการรองรบของระบบนเวศ ในขณะทขดความสามารถของการบรหารจดการและเครองมอทางนโยบาย เชน ฐานขอมล กฎระเบยบ การบงคบใชกฎหมายเกยวกบสงแวดลอม และเครองมอทางเศรษฐศาสตรยงไมสามารถน ามาใชไดอยางมประสทธภาพ เนองจากการบรหารจดการทรพยากรและสงแวดลอมในปจจบนยงคงลมเหลวขาดการบรณาการรวมกนระหวางหนวยงานรบผดชอบทเกยวของ การก าหนดเครองมอและกลไกในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนแบบแยกสวน ระบบการจดการขอมลดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมยงไมเปนมาตรฐาน ไมครอบคลม และขาดการเชอมโยงกบขอมลดานเศรษฐกจและสงคม กฎหมายมลกษณะของการบรหารจดการทรพยากรรายสาขา ขาดประสทธภาพในการบงคบใช ขาดความเปนธรรม และไมโปรงใส นอกจากนยงมปญหาการทจรตคอรรปชน และความไมเปนธรรมในการจดสรรทรพยากร เชน ทดน น า และปาไม

24

เปนตน สงผลใหเกดความไมไววางใจในการบรหารจดการของภาครฐ ในขณะทเกดชองวางทางนโยบายในการบรณาการระหวางการอนรกษสงแวดลอมกบการพฒนาเศรษฐกจ ประกอบกบความออนแอของกลไกการจดการสงแวดลอมและการบงคบใชกฎหมาย และความไมมประสทธภาพของเครองมอก ากบและควบคมในการบรรเทาผลกระทบของโครงการขนาดใหญ สงผลใหเกดผลกระทบมากมายจากโครงการพฒนาเศรษฐกจขนาดใหญของทงภาครฐและเอกชน อกทงรฐบาลไมใหความส าคญกบการจดการสงแวดลอมมากเทาทควร ซงหากเปรยบเทยบกบตางประเทศ เชน ประเทศองกฤษ ญปน หรออเมรกา ทใหความส าคญกบการดแลสงแวดลอมและการพฒนาอยางยงยน ทงในภาครฐและภาคธรกจ ดงจะเหนไดจากการน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) เขามาใชเปนมาตรฐานในภาคธรกจ รวมไปถงการจดท าบญชเพอการพฒนาอยางยงยน (accounting for sustainability) เปนตน ซงปญหาทเกดขนเหลานสงผลกระทบตอความเปนอยของประชาชนและคณภาพสงแวดลอม และน าไปสความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สงผลตอความสมดลของระบบนเวศโดยรวมอยางตอเนอง

6.2 ทรพยากรธรรมชาต ส านกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2554) รายงานวา ทรพยากรทางธรรมชาตของประเทศไทยมความเสอมโทรมอยางตอเนองและเกดปญหาความขดแยงของการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตมากขน เหนไดจาก พนทปาไมยงคงถกบกรกอยางตอเนอง จากการเพมขนของประชากรซงตองการใชประโยชนจากทดนในการผลตทางการเกษตร เพอการอยอาศยและพฒนาโครงสรางพนฐานภายใตทรพยากรทดนมอยอยางจ ากด อกทงความเสอมโทรมของคณภาพดนทเกดจากดนเปรยวและดนเคม รวมทงการสญเสยพนทบรเวณชายฝ ง ปญหาเหลานสงผลกระทบตอความสมดลทางระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพ ซงเปนแหลงพงพงเพอการด ารงชวตของชมชน และเปนพนฐานการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในอนาคต แตรฐบาลกไมสามารถบรหารจดการทดนใหมประสทธภาพได ท าใหการใชทดนไมตรงตามศกยภาพของพนทและพนทปาไมลดลงและถกท าลายเหลอเพยงรอยละ 33.56 ของพนทท งประเทศ เกดความขดแยงในการใชประโยชน และไมสามารถแกไขปญหาผไรทท ากนไดอยางยงยน สวนทรพยากรทางทะเลและชายฝ งเกดการเสอมโทรมลงอยางตอเนองเชนกน เนองจากพนทปาชายเลนและแนวปะการงลดลงจากการถกบกรกท าลาย มการเปลยนสภาพไปใชประโยชนอนๆ การกดเซาะชายฝ งมความรนแรงมากขน ในขณะททรพยากรประมงลดลงทงในเชงปรมาณ ชนด และขนาด สวนการเพาะเลยงสตวน าชายฝ งขยายตวตอเนอง แตยงคงสรางปญหาคณภาพสงแวดลอมดานทรพยากรแรและ

25

พลงงาน เนองจากยงคงมความตองการใชเพมขนอยางตอเนอง ท าใหเกดการพฒนาทรพยากรเพอรองรบความตองการดงกลาว กอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม และทรพยากรน ามแนวโนมขาดแคลนเพมขน จากการประมาณการความตองการใชน าของประเทศทเพมขนเฉลยปละ 1,281 ลาน ลบ.ม. ในระยะ 3 ปขางหนา และปละ 2,178 ลาน ลบ.ม. ในระยะ 5 ปถดไป

6.3 ปญหาน าทวมใหญของประเทศ

ภาพท 2-16 น าทวมครงใหญในประเทศไทย ทมา: กรงเทพธรกจออนไลน. www.bangkokbiznews.com. (19 มนาคม 2555)

แมสาเหตของอทกภยครงใหญทสดในประวตศาสตรของประเทศไทยจะเกดจากภยธรรมชาตอยางพายโซนรอน ลมมรสม และรองความกดอากาศต าก าลง ท าใหมฝนตกชกจนเกดน าทวมตอเนอง น าไปสความเดอดรอนในพนทภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคตะวนออกของประเทศ และไดรบอทธพลจากพายโซนรอนพรอมกบไตฝนพดเขาสประเทศไทยตอนบนจนมฝนตกหนกถงหนกมากเปนระยะๆ จงเกดเหตการณน าทวมอยางไมเคยปรากฏมากอน แตทงนอกสาเหตหนงทส าคญคอ การบรหารจดการน าทไรประสทธภาพ ขาดการก าหนดผงเมองและการควบคมการใชประโยชนทดนทด ท าใหทวางรบน าตางๆ ถกแทนทดวยการกอสรางอาคารบานเรอนและถนนหนทาง ซงเปนการตอกย าความลมเหลวของรฐบาลในควบคมและปองกนปญหาน าทวมทเกดขน จากปญหาน าทวมประเทศครงใหญทเกดขนนน กองตดตามประเมนผล (2554) เปดเผยวา พนททประสบอทกภยและพนททมการประกาศเปนพนทประสบภยพบตกรณฉกเฉนตงแตปลายเดอนกรกฎาคม – 7 ธนวาคม ป 2554 รวมทงสน 64 จงหวด มผเสยชวต 675 ราย สญหาย 3 คน ผลกระทบจากอทกภยสราง

26

ความเสยหายตอทรพยสนและรายไดของประเทศ ประมาณ 1.3 ลานลานบาท (ขอมลวนท 8 ธนวาคม ป พ.ศ. 2554) ทงยงสงผลกระทบไปยงหลายๆ ดาน โดยเฉพาะระบบนเวศวทยาทางทะเล เพราะการระบายน าเสยลงสทะเลมผลตอการด ารงชพและสตวน า แหลงพนทและพชผลทางเกษตรไดรบความเสยหาย สขภาพอนามยของประชาชนแยลง เกดโรคระบาด ทรพยากรธรรมชาตถกท าลาย เกดแผนดนถลม และดนขาดป ยธรรมชาต เกดความเสยหายตอระบบบ าบดน าเสยและระบบก าจดขยะมลฝอย เปนตน 6.4 มลพษ เขตเมอง/เขตอตสาหกรรม/สารตกคางไปทวประเทศ

ไทยพบลกา (2554) อางถง กรมควบคมมลพษ ซงเปดเผยถงสถานการณมลพษของประเทศไทยป 2554 โดยมรายละเอยดสถานการณตางๆ ดงน 6.4.1 มลพษทางอากาศและเสยง

ภาพท 2-17 กราฟแสดงคณภาพอากาศในกรงเทพมหานครตงแตป 2535-2554 ทมา: ไทยพบลกา (2554) อางถง กรมควบคมมลพษ. www.thaipublica.org. (19 มนาคม 2555)

ไทยพบลกา (2554) อางถง วจารย สมาฉายา อธบดกรมควบคมมลพษ ซงไดสรปสถานการณมลพษของประเทศไทยประจ าป 2554 วา สถานการณคณภาพอากาศของประเทศไทยมแนวโนมดขนเมอเทยบกบปทผานมา ปญหาหลกยงคงเปนฝนละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอนหรอฝนขนาดเลกในบรเวณรมถนนในกรงเทพมหานครซงลดลงจากปทแลว ดงภาพท 2-17 ปญหารองลงมาคอ กาซโอโซนและกาซไนโตรเจนไดออกไซด

27

ซงพบเกนมาตรฐานบรเวณรมถนนในบางพนทของกรงเทพมหานคร สวนสารมลพษชนดอน ไดแก กาซซลเฟอรไดออกไซดและคารบอนมอนอกไซดยงอยในเกณฑมาตรฐาน ดานคณภาพอากาศในเขตปรมณฑลพบวาสมทรปราการ นนทบร และปทมธาน ยงคงมปญหาฝนขนาดเลกมคาเกนมาตรฐาน สวนตางจงหวดปญหาหลกยงคงเกดจากฝนขนาดเลกและกาซโอโซน โดยพนททมปญหาฝนขนาดเลกมากทสด ไดแก สระบร รองลงมา ไดแก พะเยา พระนครศรอยธยา และเชยงราย ส าหรบกาซโอโซนพบวา มคาเกนมาตรฐานในหลายพนท โดยพนททพบเกนมาตรฐานมากทสดคอ พระนครศรอยธยา สวนสถานการณสารอนทรยระเหยในพนทมาบตาพด พบวา มปญหาสารอนทรยระเหย (VOCs) 4 ชนดมคาเกนมาตรฐาน ไดแก สารเบนซน สาร 1,3-บวทาไดอน สาร 1,2- ไดคลอโรอเทน และสารคลอโรฟอรม ซงเกนมาตรฐานในบางชวงเวลาและบางสถาน

ดานสถานการณระดบเสยงรมเสนทางจราจรและพนททวไปในกรงเทพมหานครและปรมณฑลมแนวโนมลดลงจากปทผานมา โดยระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมงอยในเกณฑมาตรฐาน

6.4.2 มลพษทางน า

ภาพท 2-18 กราฟแสดงคณภาพน าผวดนทวประเทศ 2552-2554 ทมา: ไทยพบลกา (2554) อางถง กรมควบคมมลพษ. www.thaipublica.org. (19 มนาคม 2555)

28

กอนเหตการณน าทวมใหญชวงเดอนกนยายนพบวา คณภาพน าผวดนอยในเกณฑด รอยละ 30 พอใช รอยละ 42 และเสอมโทรม รอยละ 28 ตามล าดบ ซงเมอเปรยบเทยบคณภาพน า 5 ปยอนหลง พบวา คณภาพน าโดยรวมมแนวโนมดขน ยกเวนแหลงน า 3 แหลง ไดแก ระยองตอนบน พงราดตอนบน และปราจนบร เสอมโทรมลง สาเหตมาจากความสกปรกในรปสารอนทรย (BOD) เพมขน สวนแมน าสายหลกทมคณภาพน าอยในเกณฑเสอมโทรม ไดแก เจาพระยาตอนลาง ทาจนตอนกลาง และทาจนตอนลาง มสาเหตหลกมาจากน าเสยชมชน ทงนพบวา แหลงน าในทกภาคโดยรวมมคณภาพน าดขนเมอเทยบกบปทผานมา และตงแตป 2551-2554 ไมมแหลงน าใดอยในเกณฑเสอมโทรมมาก ดานคณภาพน าชายฝ งทะเลสวนใหญอยในเกณฑดและพอใชรวมกนกวารอยละ 90 เชน อาวไทยฝ งตะวนตก ฝ งอนดามน ซงเปนแหลงทองเทยวส าคญ สวนบรเวณทยงคงมปญหาคณภาพน าคอ พนทอาวไทยตอนใน บรเวณปากแมน าสายหลกจากการระบายน าททวมขงลงในแมน าเจาพระยา ทาจน บางปะกง ลงสทะเลอาวไทยตอนใน ท าใหคาความเคมลดต าลง สงผลตอสตวน าบางชนดและการเพาะเลยงฝ ง

6.4.3 มลพษกากของเสยและสารอนตราย

ภาพท 2-19 ปรมาณขยะมลฝอยจ าแนกตามพนท ทมา: ไทยพบลกา (2554) อางถง กรมควบคมมลพษ.

www.thaipublica.org. (19 มนาคม 2555) ปรมาณขยะมลฝอยทวประเทศเพมขนทกป โดยป 2554 ม

ประมาณ 16 ลานตน หรอวนละ 43,800 ตน เพมขน 0.84 ลานตน หรอ

29

รอยละ 5.5 ตามการขยายตวของชมชนและประชากรทเพมขน โดยกรงเทพมหานครมขยะมลฝอยประมาณวนละ 9,500 ตน คดเปนรอยละ 22 ของปรมาณขยะทเกดขนในแตละวน ขณะทเขตเทศบาลและเมองพทยามขยะมลฝอยประมาณวนละ 17,488 ตน คดเปนรอยละ 40 ของปรมาณขยะทเกดขนในแตละวน ขณะทเขตองคการบรหารสวนต าบลมขยะมลฝอยประมาณวนละ 16,792 ตน คดเปนรอยละ 38 ของปรมาณมลฝอยทวประเทศ

ของเสยอนตรายเกดขนประมาณ 3.12 ลานตน โดยเกดจากอตสาหกรรมประมาณ 2.4 ลานตน และประมาณ 0.73 ลานตน เปนของเสยอนตรายจากชมชน แบงเปนกลมแบตเตอร หลอดไฟ และภาชนะบรรจสารเคมประมาณ 340,000 ตน กลมซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสประมาณ 367,000 ตน และมลฝอยตดเชอประมาณ 41,000 ตน สวนสารอนตรายยงคงเปนปญหาทสงผลกระทบตอคณภาพชวตประชาชนเชนกน จากสถตจ านวนผปวยของกรมควบคมโรคพบวา มผปวยไดรบพษจากสารเคมประมาณ 1,934 ราย จ าแนกเปนผปวยทไดรบพษจากสารเคมดานอตสาหกรรมรวม 210 ราย โดยพนททมผปวยไดรบพ ษ ส า รอ นต ร ายทา งด า น อ ต ส าหก ร รมมากท ส ด ค อ ภ า คตะวนออกเฉยงเหนอ และมผปวยทไดร บพษจากสารอนตรายทางการเกษตร 1,724 ราย โดยพนททมผปวยไดรบพษจากสารอนตรายทางการเกษตรมากทสดคอ ภาคเหนอ ทงยงเกดอบตภยฉกเฉนจากสารเคม จากการขนสงสารเคม เกดในโรงงานอตสาหกรรม โกดงเกบสารเคม การลกลอบทงกากของเสย เปนตน และในเขตกรงเทพและปรมณฑลมการรองเรยนปญหามลพษมากทไดสด ไดแก มลพษทางดานอากาศ 68% ปญหามลพษทเกดขนในประเทศเหลาน สงผลกระทบตอความสมดลของระบบนเวศวทยาดวยเชนกน

30

7. คณลกษณะธรกจของประเทศไทยทไมสามารถตอบรบกบสภาวะการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของเศรษฐกจโลก

ภาพท 2-20 เปรยบเทยบลกษณะธรกจของประเทศไทยทไมสามารถตอบรบกบ

สภาวะการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของเศรษฐกจโลก ทมา: จฑามาศ ปญญพรสข. www.chula-alumni.com. (19 มนาคม 2555)

สรรคชย เตยวประเสรฐกล (2549) กลาววา ปจจบนธรกจในประเทศไทยตองเผชญหนากบคแขงทางการคาทส าคญคอ จน และเวยดนาม ทมคาแรงงานทต ากวาประเทศไทย ท าใหงานหรอธรกจทเคยมในไทยนนกลายไปเปนของคแขง เนองจากลกษณะธรกจในประเทศไทยสวนมากจะเปนการรบจางผลตสนคา ทงการรบจางใหกบผวาจางภายในประเทศหรอรบจากตางประเทศ ท าใหการด าเนนงานของธรกจขนอยกบผวาจาง เพราะผวาจางอาจจะยายฐานการผลตไปในประเทศอนทมตนทนต ากวา ประเทศไทยควรทจะมความกระตอรอรนในการจดการและพฒนาองคการ เพอทจะสามารถแขงขนกบประเทศคแขงได ซงแตละธรกจนนควรมการเตรยมการรบมอกบสภาวะเศรษฐกจทจะเกดขนในอนาคต โดยการวางแผนกลยทธของธรกจ เพอใหพนกงานรบทราบและใชเปนแมบทในการปฏบตงาน เพอใหสามารถปฏบตเพอใหบรรลวตถประสงคของธรกจ และสามารถอยในตลาดธรกจไดอยางยงยน

31

การบรหารตนทน ภาพท 2-21 สรปปจจยทสงผลกระทบตอศกยภาพการประกอบการและแนวทางในการบรหารจดการ

เพอเพมศกยภาพทางการแขงขน ทมา: จากการวเคราะหรวมกนของกลมปญหาพเศษ (การบรหารตนทน)

การพฒนาขดความสามารถของประเทศไทยเปนไปอยางลาชา เนองมาจากความตกต าทาง

ศลธรรม การเมองและคอรรปชน ความตกต าและความลมเหลวของระบบทนนยม ความตกต าทางการศกษา การเปดเสรทางการคา ความเสอมโทรมของทรพยากร และลกษณะของธรกจทไมสามารถตอบรบการเปลยนแปลงทเกดขนได ซงสงผลตอการบรหารจดการองคกร ในการพฒนาขดความสามารถนนจะตองอาศยระยะเวลาในการฟนฟความตกต าทางดานศลธรรม การน าหลกธรรมาภบาล ความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม องคการแหงการเรยนร หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การพฒนาทางดานสารสนเทศและการออกแบบระบบทางการบญช และการบรหารตนทนมาประยกตใชภายในองคการ เพอลดตนทนในการด าเนนงาน น าไปสการเปนผน าทางดานตนทน สามารถสรางความไดเปรยบทางการแขงขนได และจะเปนแนวทางในการน าองคกรไปสการพฒนาอยางยงยน

1. ความหมายของตนทน ปยาภรณ อาสาทรงธรรม (2552) กลาววา ตนทน (cost) หมายถง มลคาของ

ทรพยากรทกจการตองสญเสยไป เพอใหไดสนคาหรอบรการกลบมา โดยมลคาของ

ปจจยทสงผลกระทบตอศกยภาพ

การประกอบการของภาครฐและเอกชน

1. ความตกต าทางศลธรรม

2. การเมองและคอรรปชน

3. ความตกต าและความลมเหลวของ

ระบบทนนยม

4. ความตกต าทางการศกษา

5. การเปดเสรทางการคา

6. ความเสอมโทรมของระบบนเวศน

7. ลกษณะธรกจทไมสามารถตอบรบกบ

การเปลยนแปลงของเศรษฐกจโลก

แนวทางในการบรหารเพอเพมศกยภาพ

การแขงขนไปสการแขงขนอยางยงยน

1. การฟนฟศลธรรม

2. หลกธรรมาภบาล

3. ความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม

4. องคการแหงการเรยนร

5. หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

6. การพฒนาทางดานสารสนเทศตางๆ

โดยเฉพาะทางการบญช

7. การออกแบบระบบบญช

8. การบรหารตนทนทดอยประสทธภาพ

32

ทรพยากรนนจะตองสามารถวดไดเปนหนวยเงนตรา โดยเปนลกษณะของการลดลงของสนทรพยหรอการเพมขนของหนสน ซงเมอตนทนใดทเกดขนและธรกจไดใชประโยชนไปทงสนแลว ตนทนนนจะถอวาเปนคาใชจาย แตอยางไรกตามตนทนและคาใชจายนนมวตถประสงคทแตกตางกนในแงของการกอใหเกดประโยชนและการบนทกบญช หากธรกจใดมการบรหารตนทนทดแลวกจะท าใหธรกจนนไดเปรยบทางการแขงขนกบคแขงได

2. ความส าคญของตนทนทจะบงบอกความยงยนในการประกอบการ อนธดา ประเสรฐศกด (2554) กลาววา ธรกจทแตกตางกนมลกษณะของ

ตนทนทแตกตางกน ผบรหารจงตองมความรความเขาใจเกยวกบตนทนของกจการตนเอง เพอใหการน าขอมลตนทนน ามาใชในการบรหาร การวางแผนและตดสนใจ การควบคม และการจดท างบประมาณมประสทธภาพมากทสด

ตนทนเปนปจจยส าคญตอทกธรกจ เพราะตนทนทเพมขนหมายถงก าไรทลดลง แตถากจการสามารถลดตนทนลงไดกจะท าใหก าไรเพมขน และกจการสามารถสรางความไดเปรยบทางการแขงขนได หากกจการเปนผน าทางดานตนทนในตลาด ผบรหารสามารถน ากลยทธการลดตนทนไปประยกตใชใหเหมาะสมกบกจการ ซงจะมผลท าใหเกดความยงยนของธรกจ

3. การใชเครองมอทางการบรหารเพอกอใหเกดประสทธภาพสงสด

ภาพท 2-22 เครองมอทางการบรหารเพอกอใหเกดประสทธภาพสงสด ทมา: จากการวเคราะหรวมกนของกลมปญหาพเศษ (การบรหารตนทน)

33

ปยาภรณ อาสาทรงธรรม (2552) กลาววา ธรกจประสบปญหาจากภาวะ

เศรษฐกจทมความผนผวน ผบรหารจงตองพยายามหาวธการตางๆ ทจะท าใหธรกจสามารถอยรอดได ซงสงแรกทผบรหารจะค านงถงคอ การลดตนทนและการจดท าบญชตนทน ซงเปนขอมลทมความส าคญ เนองจากการบญชตนทนท าใหรถงตนทนของการบรหารกจกรรมหรอการท างานในฝายตางๆ ซงการจดท าบญชตนทนทดสามารถท าใหผบรหารวางแผน คาดการณ และตดสนใจไดอยางถกตอง อนจะน าไปสการวางแผนในการลดตนทนของธรกจทเกดขนไดอยางมประสทธภาพ

องคการธรกจตางๆ ตองใหความส าคญกบการมงเนนการพงตนเอง และการบรหารตนทนใหมประสทธภาพสงสด จงเกดวธการตางๆ ในการบรหารตนทนในระบบการผลต ซงประกอบดวย 5 วธ 3.1 ระบบการบญชตนทนตามกจกรรม

วรศกด ทมมานนท (2544) กลาววา ระบบการบญชตนทนตามกจกรรม (Activity Based Costing: ABC) เปนแนวคดของการบรหารตนทน ซงถอวาเปนกจกรรมทท าใหเกดตนทน จงตองมการคดตนทนและปนสวนคาใชจายตางๆ ทเกดขนเขาสกจกรรมทเกยวของ หลงจากนนจงคดตนทนของกจกรรมเขาเปนผลตภณฑจะท าใหผบรหารไดรบขอมลทถกตองยงขน นาตยา ตรรตนดลกกล (2550) กลาววา ประโยชนจากการน าระบบตนทนตามกจกรรมมาใชมดงน

1. ชวยใหการค านวณตนทนผลตภณฑมความถกตองใกลเคยงความเปนจรง

2. ชวยในการวดผลการปฏบตงานของกจการ 3. ชวยในการลดตนทนและคาใชจายของกจการ 4. เชอมโยงกลยทธในการด าเนนงานของกจการเขากบการตดสนใจ อน

จะเปนประโยชนตอผบรหารในการพฒนากจกรรมทเปนงานหลกขององคการ

5. ใชเปนขอมลในการตอยอด เพอการจดท าการบรหารตามฐานกจกรรม (Activity Based Management: ABM) เพอใหเกดการบรหารองคการ ทมประสทธภาพดยงขน

3.2 การจดการหวงโซอปทาน ธนต โสรตน (2551) กลาววา ในการบรหารกลยทธ ผบรหารควรเลอกใชกลยทธทเหมาะสมกบสภาพธรกจขององคการ การน าการจดการหวงโซอปทาน ซง

34

เปนเครองมอการบรหารมาประยกตใชใหเกดประสทธภาพนน ตองมการออกแบบโครงสรางและกระบวนการตางๆ ภายในหวงโซอปทานอยางเหมาะสมและครอบคลม เพอการก าหนดกระบวนการทสอดคลองกบกลยทธ แลวจงท าการระบประเภทของเทคโนโลย สงเสรมการด าเนนงานในแตละกระบวนการ รวมทงการพจารณาบคลากรใหมลกษณะทสอดคลองกบงานในแตละกระบวนการ วธการดงกลาวนจะชวยใหผปฏบตงานสามารถมองหวงโซอปทานไดทงระบบอยางแทจรง

3.3 ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (sufficiency economy) เปนอกเครองมอทน ามา ใชในการบรหารตนทน เพอความยงยนในการประกอบการ และพรอมรบมอตอการเปลยนแปลงในยคโลกาภวฒนจากปญหาความตกต าทางศลธรรม การเมอง และคอรปชน เปนตน ดร.สเมธ ตนตเวชกล (2554) กลาววา เศรษฐกจพอเพยงเปนเศรษฐกจทสามารถอมชตวเองได ใหมความพอเพยงกบตวเอง อยไดโดยไมเดอดรอน ซงตองสรางพนฐานทางดานเศรษฐกจของตนเองใหดกอนคอ ใหตนเองสามารถอยไดอยางพอกนพอใช มไดมงหวงทจะสรางความเจรญ ยกเศรษฐกจใหเจรญอยางรวดเรวแตเพยงอยางเดยว การประยกตใชแนวคดเศรษฐกจพอเพยงประกอบดวย ความพอประมาณคอ องคการตองรจ กใชเทคโนโลยทเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพแวดลอม โดยพฒนาจากภมปญญาทองถนกอน ไมคาก าไรเกนควร ความมเหตผลคอ ตดกจกรรมทไมจ าเปนเพอลดคาใชจาย และการมภมคมกนคอ องคการไมควรสรางภาระหนสนมากจนเกนความสามารถ

3.4 การบญชบรหารสงแวดลอม การบญชบรหารสงแวดลอม (Environmental Management Accounting: EMA) หมายถง แนวคดทางการบญชทค านงถงการจ าแนกตนทนทเกยวของหรอมผลกระทบตอสงแวดลอมออกจากคาใชจายทงหมดทเกดขนจากการผลต โดยมพนฐานในการค านวณทคลายกบการคดตนทนฐานกจกรรม (Activity Based Costing: ABC) ซงโดยปกตแลวตนทนดงกลาวจะแฝงตวอย ท าใหผประกอบการไมทราบถงจ านวนทแทจรงของตนทนทางดานสงแวดลอม ซงแนวคดดงกลาวจะสามารถชวยใหท าถงจดนไดอยางชดเจน สงส าคญเพอทจะไดทราบถงตนทนตามแนวคดของการบญชบรหารสงแวดลอมนนกคอ ศนยตนทน (cost centre) ซงจะท าหนาทในการจ าแนกตนทนทางดานสงแวดลอมทเกดขนใหกบผลตภณฑตางๆ ตามทไดกอไว ตลอดจนการน าขอมลทไดน าไปจดท าเปนรายงาน เพอการบรหารภายในส าหรบปรบปรงกระบวนการผลต และการจดท าเปนรายงาน เพอเปดเผยตอบคคลภายนอก

35

การทองคการตางๆ น าหลกการบญชบรหารสงแวดลอมเขามาใช นอกจากจะเปนการน าขอมลทไดมาเพอพฒนากระบวนการผลตและลดตนทนแลว ยงถอเปนการแสดงถงความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอมอกดวย

3.5 ระบบการผลตแบบลนและการบญชแบบลน เกยรตขจร โฆมานะสน (2550) กลาววา ลน (Lean) คอ การบรณาการแนวคด กจกรรม และวธการทเปนระบบในการระบและก าจดความสญเปลา หรอสงทไมเพมคณคาภายในกระแสคณคาของกระบวนการ ซงความสญเปลาคอ ทกสงทกอยางทเพมตนทนหรอเวลา โดยปราศจากการเพมคณคา ท าใหเกดสภาพการไหลอยางตอเนอง และท าการปรบปรงอยางตอเนอง เพอสรางคณคาใหแกระบบอยเสมอ รวมทงมงผลตผลตภณฑเพอตอบสนองความตองการของลกคาใหดยงขนโดยใชทรพยากรการผลตทนอยกวา องคการสามารถน าวธการบรหารตนทนดงกลาวมาปรบใช เพอใหเกดประสทธภาพในการด าเนนงาน และจะท าใหเกดการพฒนาอยางยงยนตามมา

แนวคดการพฒนาอยางยงยน

ภาพท 2-23 สรปองคประกอบการพฒนาธรกจอยางยงยน ทมา: จากการวเคราะหรวมกนของกลมปญหาพเศษ (การบรหารตนทน)

36

1. การพฒนาธรกจอยางยงยน พพฒน นนทนาธรณ (2553) ไดกลาวถงแผนแมบทเพอพฒนาอยางยงยนของ

โลก เพอสรางความสมดลใหเกดขน โดยครอบคลมการพฒนาทสมดลทง 3 ดาน ประกอบดวยดานเศรษฐกจ สงคม และดานสงแวดลอม เรยกวา ไตรก าไร (Triple Bottom Line: 3BL) ซงเปนการพฒนาทตองค านงถงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม การพฒนาเศรษฐกจควบคไปกบสงคมจะท าใหเกดความเทาเทยมกนในการแบงสรรทรพยากรระหวางสมาชกในสงคม การพฒนาสงคมคไปกบสงแวดลอมจะท าใหเกดการพงพาซงกนและกน ผคนชวยกนดแลรกษาสงแวดลอมใหดกจะมความสามารถหาประโยชนจากสงแวดลอมไดนาน การพฒนาเศรษฐกจคไปกบสงแวดลอมจะท าใหเกดความสมดล ถาเศรษฐกจเตบโตบนความเสอมของสงแวดลอมกจะเกดความไมสมดลขน สดทายเรากตองทมเงนจ านวนมากในการรกษาสงแวดลอม การพฒนาอยางยงยนจะยนไดดวยการพฒนาทง 3 สาขา คอ เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ซงทงหมดนตองอยบนพนฐานของศลธรรมอนดงาม จงจะท าใหเรามเศรษฐกจทเจรญเตบโต มสงคมทเปนสข และมสงแวดลอมทด จนสามารถเกดความสมดลและยงยน

1.1 ความหมายของการพฒนาอยางยงยน

The UK government’s Department of Environmental Food and Rural Affairs การพฒนาอยางยงยน (sustainable development) หมายถง “การตอบสนองความตองการของคนรนปจจบน โดยไมมผลกระทบในทางลบตอความตองการของคนรนตอไปในอนาคต” เนองจากทกครงทมการตอบสนองความตองการของคนรนปจจบน ตองมการท าลายทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม ซงสงผลกระทบตออนาคตในทางลบ การพฒนาอยางยงยนจงเปนแนวคดในการแกปญหาเหลานทเกดขน โดยมกฎเกณฑส าหรบการพฒนาอยางยงยนทไดรบการยอมรบจากการด าเนนงานของทงภาครฐและเอกชน ตลอดจนการวางแผนการด าเนนงานทจะสงผลใหเกดการพฒนาอยางยงยนแทนทจะเนนถงการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยแบงออกเปน 2 ดาน คอ ภาครฐและภาคเอกชน

1. ภาครฐเพอใหการพฒนาทย งยนสามารถแทรกเขาไปในทกสวนของสงคมโลก องคการสหประชาชาตจงเสนอใหประเทศก าลงพฒนาทประสบความลมเหลวในการพฒนาตามทกลาวมาขางตน เรงปฏรประบบเศรษฐกจควบคไปกบการปฏรปการเมอง การบรหาร การศกษา การขจดและลดความยากจน การสงเสรมใหมการบรณาการทางการผลต ทางการเกษตร การสรางาน การรกษาสงแวดลอม และการลด

37

อตราการเพมขนของประชากร เปนตน ซงทางภาครฐจะมการก าหนดรปแบบในการประเมนอยางยงยนใน 4 ขนตอน โดยมการใชวธการทางบญชตนทนเปนพนฐานในการประเมนผลกจกรรมตางๆ ทมผลกระทบตอเศรษฐกจ ทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมและสงคม ซงประกอบดวย 1.1 ขนท 1 ก าหนดวตถประสงคของตนทน ก าหนดจดส าคญของการ

บรหารออกมาเปนแนวทางของโครงการตางๆ โดยทมงานโครงการ

1.2 ขนท 2 ระบขอบเขตของการวเคราะห มการก าหนดอยางแพรหลาย ซงการตดตามผลกระทบของโครงการนนมมากกวาวงจรทมการแพรขยายผลกระทบเหลานนโดยตรง ท าใหสามารถควบคมไดโดยทมงานโครงการ

1.3 ขนท 3 ระบผลกระทบของวตถประสงคตนทน ท าการพจารณาภายใตหวขอเศรษฐกจ ทรพยากรทใช สงแวดลอมและสงคม

1.4 ขนท 4 ผลกระทบจากก าไรเกดขน ผลกระทบของโครงการจะถกแปลงเปนฐานการวดทวไปดานตวเงน ทมความหลากหลายในการสรางรปแบบการวดทไดทอาจน ามาใชเพยงการเปดเอกสารเทาทจะเปนไดเพอใหทราบราคาปจจบนส าหรบการระบกลไกลการสรางก าไรทจะเกดขน เมอท าการสรางแบบจ าลองส าหรบการสรางโครงการและระบการหมนเวยนทส าคญทงหมด ซงอาจจะมการเปลยนเปนทางดานตวเงน ซงชวยใหสามารถสรางกราฟได เปนผลใหกราฟทเปนรปแบบพนฐานออกมาเปนรปแบบการประเมนการพฒนาอยางยงยน

2. ภาคเอกชน การด าเนนธรกจขององคการจะมก าหนดแนวทางในการปฏบตใหกบตวขององคการในการปองการเกดขนของความลมเหลวในการพฒนาอยางยนในดานตางๆ ไมวาจะเปนดานตวองคการ ดานด าเนนงาน และดานการเงน ซงแนวโนมของทง 3 ดาน ทกลาวมานนเปนตวทใชการประเมนผลการพฒนาอยางยงยนหลกขององคการ ถงการประสทธภาพในประกอบธรกจขององคการในภาคเอกชน ซงหลายองคการสามารถด าเนนการในเรองเหลานไดอยางมประสทธภาพ แตในทางกลบกนกยงมในบางองคการทไมสามารถท าการพฒนาอยางยงยนได โดยสามารถ

38

ทราบถงประสทธภาพการปฏบตขององคการจากปจจยในการประเมนผลดงภาพท 2-24

ภาพท 2-24 หลกการในการบรหารจดการองคกร ทมา: Chartered Institute of Management Accountants. www.cgma.org. (21 March 2012)

2. การฟนฟคานยม หลกคณธรรม ใหมาเปนหลกการส าคญทสดในทกเรอง 2.1 หลกธรรมาภบาล (ดงรปทแสดงหนาถดไป)

39

ภาพท 2-25 องคประกอบทส าคญ 6 ประการของหลกธรรมาภบาล ทมา: ศกดชย ภเจรญ. http://www.kruinter.com. (18 มนาคม 2555)

ศกดช ย ภเจรญ (2553) กลาววา หลกธรรมาภบาล หมายถง การบรหารกจการบานเมองและสงคมทด เปนแนวทางส าคญในการจดระเบยบใหสงคม ซงเปนหลกการเพอการอยรวมกนในบานเมองและสงคมอยางมความสงบสข องคประกอบของหลกธรรมาภบาลจากภาพท 2-25 มองคประกอบทส าคญ 6 ประการ ดงน

1. หลกนตธรรม คอ การตรากฎหมาย กฎ ขอบงคบตางๆ ใหทนสมยและเปนธรรม เปนทยอมรบของสงคมและสมาชก ถอปฏบตรวมกนอยางเสมอภาคและเปนธรรม

2. หลกคณธรรม คอ การยดถอและเชอมนในความถกตอง โดยการรณรงคเพอสรางคานยมทดงามใหผปฏบตงานในองคการหรอสมาชกของสงคมถอปฏบต

3. หลกความโปรงใส คอ การท าใหสงคมไทยเปนสงคมทเปดเผยขอมลขาวสารอยางตรงไปตรงมา และสามารถตรวจสอบความถกตองได ซงจะเปนการสรางความไววางใจซงกนและกน และชวยใหการท างานของภาครฐและภาคเอกชนปลอดจากการทจรตคอรปชน

4. หลกความมสวนรวม คอ การท าใหสงคมไทยเปนสงคมทประชาชนมสวนรวมรบร และเสนอความเหนในการตดสนใจส าคญๆ ของสงคม

40

5. หลกความรบผดชอบ มความรบผดชอบตอความบกพรองในหนาทการงานทตนรบผดชอบอย และพรอมทจะปรบปรงแกไขไดทนทวงท

6. หลกความคมคา การบรหารจดการและการใชทรพยากรทมจ ากดใหเกดประโยชนคมคา เพอใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม

2.2 จตส านกแหงความรบผดชอบตอเศรษฐกจ สงคม และทรพยากร บณกา จนทรเกต (2555) กลาววา ในปจจบนธรกจทไมมศลธรรม โดย

ด าเนนธรกจมงเนนแตผลก าไรแตไมค านงถงผลกระทบทจะเกดขนกบผบรโภคมมากขน ความเจรญรงเรองทางดานวตถเปนสาเหตทท าใหสงคมแสวงหาเงนทองมากกวาทจะใหความส าคญทางดานจตใจ สงคมจงเสอมโทรมลงอยางเหนไดชดเจนทามกลางการแขงขนทางธรกจ ดงนน การปลกฝงความส านกใหกบบคคลและองคการเพอใหมความรบผดชอบตอตนเองและสงคมจงควรทจะเกดขนในสงคม ดวยเหตนในปจจบนจงมการกลาวถงค าวา “จตสาธารณะ” เพอใหองคการธรกจไดตระหนกถงความรบผดชอบตอสาธารณะมากกวาตนเอง โดยในภาพรวมแลวหากองคการมความรบผดชอบตอสงคมจะมสวนชวยเหลอเศรษฐกจของประเทศใหมความมนคงเจรญรงเรองได เนองจากองคการทมความรบผดชอบตอสงคมยอมไมท าใหเกดความเสยหายในเรองตางๆ

2.3 แนวคดเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระ

ราชด ารสชแนะแนวทางการด าเนนชวตแกพสกนกรชาวไทย ตงแตกอนเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ และภายหลงไดทรงเนนย าแนวทางการแกไข เพอใหรอดพนและสามารถด ารงอยไดอยางมนคงและยงยน ภายใตกระแสโลกาภวฒนและความเปลยนแปลงตางๆ

เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาชถงแนวการด ารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหด าเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวฒน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจ าเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบใดๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงนจะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการน าวชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและด าเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาตโดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎและนกธรกจในทกระดบ ใหมส านกในคณธรรม ความซอสตยสจรต

41

และใหความรอบรทเหมาะสม ด าเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสต ปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวางทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด1

ภาพท 2-26 สรปปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทมา: สดารตน เสาวโค. www.gotoknow.org. (19 มนาคม 2555)

2.4 การประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงดานการบรหารจดการองคการ ระบบฐานขอมลดานสงคมและคณภาพชวต (2554) อางถง สเมธ ตนตเวช

กล (2554) กลาววา หวใจของเศรษฐกจพอเพยงมหลกการเหมอนกบศล 5 คอ น าไปปฏบตทไหนกเหมอนกนจะตางกนทวธการกระท าหรอเสนทางทจะเดน เศรษฐกจพอเพยงเปนเพยง “เครองมอ” ซงสามารถน าไปประยกตใชในการบรหารองคการไดทกองคการ เปาหมายกเพอท าใหเกดความมนคง มความสข มความยงยน โดยอาศยแนวทางการด าเนนงานทสอดคลองกบหลกเศรษฐกจพอเพยง ดงน

1. ความพอประมาณในทกดาน ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน

1 ส ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำกำรเศรษฐกจและสงคมแหงชำตไดประมวลและกลนกรองจำกพระรำชด ำรสของ พระบำทสมเดจพระเจำอยหว เรองเศรษฐกจพอเพยง ซงพระรำชทำนในวโรกำสตำงๆ รวมทงพระรำชด ำรสอนๆ ทเกยวของ

42

2. ความมเหตมผล การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผล

3. การมภมคมกนทดในทกดาน หมายถง องคการเราตองมการเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขนโดยค านงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล

4. เปนองคการทมความรคคณธรรม สมดลและยงยน การสะสมทนมนษย ท นความร การบรหารจดการความร ( Knowledge Management: KM) มนโยบายโดดเดนในการพฒนาพนกงานอยางตอเนอง เนนใหพนกงานมคณธรรมจรยธรรมในการท างานและในการด ารงชวต คณภาพชวตในการท างานกบดลยภาพของชวต สขภาพ และความปลอดภยในชวต

3. การสรางองคการใหเปนองคการแหงการเรยนร 3.1 ความหมายขององคการแหงการเรยนร

แกวตา ไทรงาม และคณะ (2548) ไดใหความหมายของแนวคด ซงสามารถสรปไดวา องคการทมงสความเปนเลศดวยการพฒนาความสามารถของคนในองคการ ทงในดานความร ทกษะ ใหเกดประโยชนสงสดตอองคการ โดยสงเสรมการเรยนรของสมาชกทกๆ คน เนนใหบคลากรเรยนรดวยการปฏบตจรงใหเกดประสบการณ และน ามาพฒนาปรบปรงเปลยนแปลงองคการอยางตอเนอง

3.2 ความส าคญของการสรางองคการแหงการเรยนร

ภาพท 2-27 แสดงปจจยทน าไปสการสรางองคการแหงการเรยนร ทมา: เสาวนต ค าจนทา. www.songthai.com. (18 มนาคม 2555)

43

จากภาพทไดแสดงใหเหนถงปจจยตางๆ ทเกดขนในปจจบน ซงสงผลกระทบตอองคการอยางมาก สามารถอธบายไดวา ในปจจบนธรกจแขงขนกนอยางรนแรงจากกระแสโลกาภวฒนและเศรษฐกจโลก ท าใหทกประเทศตองปรบตวและพฒนาความไดเปรยบ ลดขอดอยของตนเอง เพอท าใหศกยภาพของการแขงขนเพมมากขน การแขงขนในรปแบบใหมนองคการทจะอยรอดตองผลตสนคาทมคณภาพดขนและเนนลกคาเปนส าคญ นอกจากนยงมปญหาเศรษฐกจทวโลก ซบเซาจากความลมเหลวของระบบทนนยม แรงงานคณภาพขาดแคลน เนองจากเปนเพราะระบบการศกษาและการพฒนาฝมอแรงงานผลตคนไดชาไมทนกบความเปลยนแปลงของสภาพธรกจในปจจบน ดงนน บคลากรในองคการจ าเปนตองฝกฝนตนเองผานการเรยนรดวยตนเอง เปนตน ท าใหการสรางองคการแหงการเรยนรเขามามบทบาททส าคญ เพอความอยรอดของธรกจในปจจบน

3.3 การสรางองคการใหเปนองคการแหงการเรยนร ปารฉตต ศงขะนนทน (2548) ไดกลาววา การสรางองคการใหเปนองคการแหงการเรยนร อนดบแรกท าการส ารวจสภาพปจจบนขององคการและท าการประเมนถงศกยภาพและบคลากร รวมทงประเมนการมสวนรวมในกระบวนการเรยนรในปจจบน จากนนน าขอมลทไดมาก าหนดเปาหมายกลยทธ หรอแนวทางทจะใชเปนรปแบบและกจกรรมทจะท าใหเกดกระบวนการเรยนรรวมกน และการด าเนนงานตามแผนทต งไว มการตดตาม และจดเกณฑการพจารณาประเมนผลในขนทายสดหลงจากทด าเนนการไปแลวระยะหนง เพอใหทราบวาองคการมลกษณะเปนองคการแหงการเรยนรมากนอยเพยงใด เพอท าการปรบปรงและพฒนาตอไป ประกอบกบการน ากฎของ Peter Senge มาใชในการสรางองคการแหงการเรยนรโดยมกฎ 5 ประการ ซง เปยมพงศ นยบานดาน (2543) ไดสรปไววา

1. การเรยนรของสมาชกในองคการ (personal mastery) สมาชกขององคการทเปนองคการแหงการเรยนร จะตองมลกษณะสนใจเรยนรส งใหมอยเสมอ เพอเพมศกยภาพของตน

2. แบบอยางทางความคด (mental models) มการศกษาและรเทาทนการเปลยนแปลงอยเสมอ โดยมทศนคตทด

3. การมวสยทศนรวมกนของคนในองคการ (shared vision) สมาชกทกคนในองคการมการพฒนาวสยทศนของตนใหสอดคลองกบวสยทศนโดยรวม เพอไปสจดมงหมายเดยวกน

4. การเรยนรเปนทม (team learning) สงผลใหเกดความคดทหลากหลาย รบฟงความคดเหนของผอน เรยนรการแกปญหาทซบซอนรวมกน

44

5. ระบบการคดของคนในองคการ (system thinking) มการคดอยางเปนระบบ โดยคดถงภาพรวม เพอเชอมโยงสงตางๆ และเขาใจโครงสรางอยางเปนขนตอน

4. การออกแบบระบบการสอสารและสารสนเทศ ระบบสารสนเทศและเทคโนโลยสารสนเทศมความส าคญตอประสทธภาพขององคการ โดยเฉพาะอยางยงในโลกปจจบนทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา มการแขงขนทางธรกจสง องคการทมการบรหารงานทมประสทธภาพสามารถเขาถงขอมลไดอยางรวดเรว ยอมท าใหสามารถด าเนนธรกจตอไปได ดงนนการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในองคการ เพอกอใหเกดประโยชนไดนน องคการจะตองสรางความแขงแกรงเพอเพมประสทธภาพในการผลตผลตภณฑ ทงนเพอใหองคการเกดความไดเปรยบทางการแขงขน 4.1 ระบบสารสนเทศปจจยส าคญตอความส าเรจในการบรหารองคการ

เสกสทธ คณศร (2555) กลาววา จากการเปลยนแปลงของโลกปจจบนทม การแขงขนกนอยางสงขน การตดสนใจของผบรหารจงมระยะเวลาทจ ากดภายใตเงอนไขตางๆ มากมาย ท าใหบทบาทของระบบสารสนเทศในองคการมมากขน ระบบสารสนเทศและเทคโนโลยทใชกนในปจจบน ถอวาเปนตวขบเคลอนทส าคญทจะชวยใหผบรหารสามารถเกบรวบรวมขอมล แกไขเปลยนแปลง เรยกดขอมล ประมวลผล รวมถงการวเคราะหขอมลสามารถท าไดอยางงายขนและมคาใชจายทลดลง ในขณะเดยวกนระบบสารสนเทศและเทคโนโลยกยงสามารถชวยใหเกดการพฒนาและปรบปรงกระบวนการในการผลตและการปฏบตงานใหมตนทนทต าลง ใชเวลาในการท างานทลดลงแตสามารถผลตผลตภณฑทมคณภาพมากยงขน ดงน น องคการทกๆ องคการจงควรมการน าระบบสารสนเทศและเทคโนโลยไปใชเพอชวยในการพฒนาและสรางความส าเรจใหกบองคการ เพอสรางความไดเปรยบในการแขงขนทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวในปจจบนและยากตอการคาดการณ อยางไรกตามการน าระบบสารสนเทศและเทคโนโลยไปใชเพอพฒนาองคการใหส าเรจไดนน ขนอยกบความพรอมของปจจยภายในองคการหลายดาน ไดแก ฮารดแวร ซอฟทแวร ขอมลและสารสนเทศ ฐานขอมล ระบบเครอขายการสอสาร ความซบซอนของกระบวนการท างาน บคลากรทท างานเกยวกบระบบสารสนเทศ และทส าคญคอ ผใชงาน โดยตองอาศยการบรหารการเปลยนแปลงทด เพอใหผใชงานยอมรบและใชงานเทคโนโลยไดอยางเตมประสทธภาพ

45

4.2 การออกแบบและวางระบบสารสนเทศทางการบญช

อนรกษ ทองสโขวงศ (2548) กลาววา ปจจบนงานของนกบญชมการเปลยนแปลงจากเดมอยางมาก เนองจากเทคโนโลยสารสนเทศททนสมย ท าใหมการพฒนาชดค าสงส าเรจรปหรอชดค าสงเฉพาะส าหรบชวยในการเกบรวบรวมและประมวลผลขอมล ซงจะชวยลดระยะเวลาและเพมความถกตองในการท างานแกผใชงาน ท าใหนกบญชมเวลาในการปฏบตงานเชงบรหารมากขน ระบบบญชตนทนฐานกจกรรม (Activity Based Costing: ABC) เปนแนวคดของระบบการบรหารตนทนแบบใหม ซงมจดมงหมายใหผบรหารหนมาใหความสนใจกบการบรหารกจกรรมและตนทนทเกยวของ ดงนน จงมการบรหารโดยแบงออกเปนกจกรรมตางๆ และถอวากจกรรมเปนสงทท าใหเกดตนทนกจกรรม คอ การกระท าทเปลยนทรพยากรของกจการออกมาเปนผลผลตได ดงนน การบญชตนทนกจกรรมนอกจากเนนการระบกจกรรมแลวยงระบตนทนของกจกรรม เพอใชในการค านวณตนทนผลตภณฑ และเพอเปนแนวทางในการพฒนาประสทธภาพในการด าเนนงาน ระบบตนทนฐานกจกรรมเปนระบบการใชทรพยากรขององคการไปในกจกรรม โดยจะแบงการบรหารออกเปนกจกรรมตางๆ โดยทตนทนกจกรรมจะมการปนสวนเขาสผลตภณฑนนๆ ตามปรมาณการใชกจกรรมของผลตภณฑเปนส าคญ นอกจากนยงถอวากจกรรมสนบสนนตางๆ เกดขนเพอใหการด าเนนงานด าเนนไปตามปกต การใชระบบบญชตนทนตามกจกรรมเปนพนฐานในการน าไปใชในระบบบญชอนๆ ทมประสทธภาพสงกวา เชน ผลลพธทไดจากการประเมนวากจกรรมใดเปนกจกรรมทเพมคณคาและกจกรรมไมเพมคณคา สามารถน าขอมลทไดไปใชในการบรหารกจกรรม (ABM) เปนตน นอกจากน การบญชบรหารสงแวดลอม ซงมหนาทในการจ าแนกตนทนทางดานสงแวดลอมกใชหลกการระบบตนทนตามกจกรรม (ABC) ในการปนสวนตนทน เนองจากมแนวคดวา ผลตภณฑใดสรางกจกรรมมากผลตภณฑนนกจะไดรบตนทนไปมากเชนกน ซงเปนหลกการเดยวกนกบแนวคดการบญชบรหารสงแวดลอม

46

5. การออกแบบกระบวนการด าเนนงาน 5.1 ความดอยประสทธภาพของตนทน

การบรหารจดการตนทนในองคการยอมมความดอยประสทธภาพเกดขนได ซงเปนสงทองคการไมตองการใหเกดขน เนองจากจะสงผลกระทบตอองคการในระยะยาว ทฤษฎเกยวกบความดอยประสทธภาพจะแตกตางกนไปขนอยกบวธทใชในการบรหารจดการ ซงท าใหชอแตกตางกนไปดวย บางทฤษฎเกดภาวะเหลอมล ากนคอ อาจมวธการจดการกบความดอยประสทธภาพทเหมอนกน หากมองในแงของการบรหารตนทนความดวยประสทธภาพกคอ ของเสย (waste) นนเอง ซงอาจแฝงอยในรปของของดและของเสย โดยสามารถแบงตามมมมองของแนวคดได 3 แนวคด ดงตอไปน

ภาพท 2-28 ของเสยตามมมมองตามแนวคดของ ABC, EMA และ LEAN

ทมา: จากการวเคราะหรวมกนของกลมปญหาพเศษ (การบรหารตนทน)

47

จากภาพขางตนสามารถอธบายแนวคดทง 3 แนวคด โดยเรมจาก 1. ตนทนตามกจกรรม (Activity Based Costing: ABC) สามารถแบง

กจกรรมไดทงหมด 2 กจกรรม คอ 1.1 กจกรรมทเพมมลคา (value added) หมายถง กจกรรมทจ าเปนตอ

การผลตและเพมมลคาใหแกผลตภณฑ ของเสยอาจแฝงอยในกจกรรมทเพมมลคาได

1.2 กจกรรมทไมเพมมลคา (non - value added) หมายถง กจกรรมทเพมคาใชจายหรอเวลาทใชในการผลตแตไมเพมมลคาใหแกตวผลตภณฑ และอาจมความจ าเปนในระดบตางกน โดยกจกรรมทไมเพมมลคาจดวาอยในกลมของเสย (waste)

2. การบญชบรหารสงแวดลอม (Environmental Management Accounting: EMA) คอ แนวคดทางการบญชทค านงถงตนทนสงแวดลอม โดยมวตถประสงคเพอใหองคการค านงถงการก าจดของเสย (waste) ในทกขนตอนของกระบวนการผลตกอนปลอยออกสสงคม

3. Lean คอ แนวคดในการลดความไมสม าเสมอ (Mura) การฝนท า (Muri) และความสญเปลา (Muda) ทเกดขนในการท างานขององคการ โดยความสญเปลา (wastes) ทเกดจากแนวคดแบบลนเรยกวา ความสญเปลา 7 ประการ (7 waste analysis) สามารถจ าแนกของเสยได 7 อยาง ประกอบไปดวย 3.1 ความสญเปลาจากการผลตเกนความจ าเปน หากเราผลตมากเกนไป

จะท าใหมสนคาคงคลงเพมมากขน เกดตนทนในการเกบรกษาและการขนยายสนคา อกทงยงมความเสยงทไมสามารถขายสนคาไดหมด

3.2 ความสญเปลาจากการรอคอย เกดจากการขาดแคลนวตถดบหรอขนตอนการผลตใดขนตอนการผลตหนงเกดตดขด ท าใหขนตอนตอไปไมสามารถผลตตอไปได ท าใหสายการผลตตองหยดชะงก

3.3 ความสญเปลาจากการเคล อนยายและขนยายทไมจ าเปน (transportation) ลวนเปนความสญเปลาทงสน เพราะเปนการสนเปลองทงแรงงานและเวลาโดยไมกอใหเกดมลคาเพมใด ๆ

3.4 ความสญเปลาจากการมสนคาคงคลงเกนความจ าเปน เกดจากการทองคการมการผลตของเสยเปนจ านวนมาก ท าใหตองส ารองวตถดบไวเพอสตอกสนคาเปลยนแทนใหกบลกคา อกทงองคการมกคดวาการซอวตถดบในปรมาณมากๆ จะท าใหไดราคาวตถดบ

48

ในราคาถก แตไมไดค านงถงตนทนในการเกบรกษาวตถดบวาคมคาหรอไม

3.5 ความสญเปลาทเกดจากการเคลอนไหวของรางกายทไมจ าเปน โดยมงเนนใหองคการมการจดระเบยบการท างาน ณ จดท างานใหเหมาะสม เพอท าใหรางกายเคลอนไหวนอยทสด เกดความลานอยทสด ซงจะท าใหพนกงานสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

3.6 ความสญเปลาทเกดจากการมกระบวนการทไมมประสทธภาพ ความสญเปลาขอนจะไมเกดขน หากองคการมการพฒนาอยางตอเน อง ซงสงทส าคญทสดของระบบการผลตแบบลนกคอ องคการตองไมกลวการปรบปรงเปลยนแปลงสกระบวนการทมประสทธภาพทดข นอยางตอเนอง

3.7 ความสญเปลาจากการผลตของเสย องคการหลายๆ องคการนนมงเนนแตการแกไขปญหาเฉพาะหนาโดยทไมไดใหความส าคญกบการวเคราะหปญหาเพอหาสาเหต ดงนน ผบรหารจะตองใหความส าคญกบการวเคราะหปญหาการผลตของเสยอยางเรวทสด เพอใหเกดการผลตของเสยใหนอยทสด

กลาวโดยสรปถงความสมพนธของความดอยประสทธภาพในเชงองครวมไดวา ของเสยทง 7 ประการสามารถจ าแนกออกเปน Muri Muda และ Mura สามารถอธบายความหมายของแตละตวไดดงน

1. ความสญเปลา (Muda) เกดไดหลายลกษณะ เชน ความสญเปลาทเกดจากการรอคอย การเคลอนยาย การปรบเปลยน การท าใหม การถกเถยง เปนตน ยกตวอยางเชน การประชมอาจเกดความสญเปลาได หากการประชมนนกลายเปนการถกเถยงกน ท าใหเสยเวลาไปกบการประชมทไมไดขอสรป หรอในการท ากจกรรมการขาย ถาไมมการวางแผนในการจดพนทการไปพบลกคา กจะเสยเวลาในการเดนทางและสนเปลองคาใชจายโดยไมจ าเปน

2. ความไมสม าเสมอ (Mura) งานทมความไมสม าเสมอไมวาจะเปนในเรองของปรมาณ วธการท างาน หรออารมณในการท างาน ท าใหเกดความไมสม าเสมอของผลงานตามไปดวย นนหมายความวา ผลงานทออกมาไมเปนไปตามมาตรฐาน หากทกคนสามารถรกษามาตรฐานของงานไวไดกจะท าใหประสทธภาพของงานสงขน ยกตวอยางเชน ในการประชมไมเคยมผเขารวมประชมพรอมหนาเลย ครงนขาดคนนนครง

49

นนขาดคนน และในการท ากจกรรมการขายกเชนเดยวกน พนกงานอาจมความตงใจในการท างานทไมสม าเสมอ ถาไมถงปลายเดอนกจะไมพยายามขาย เปนตน

3. การฝนท า (Muri) การฝนท าสงใดๆ กตาม มกท าใหเกดผลกระทบบางอยางในระยะยาว ยกตวอยางเชน การท างานลวงเวลาเปนประจ า เปนการฝนรางกาย ซงไมเปนผลดในระยะยาว อาจท าใหรางกายออนเพลย ประสทธภาพในการท างานลดลง ในการประชมหากยงไมมการปรกษาหารอทมากเพยงพอแตกลบเรงรดใหมการลงมตกจะไดขอสรปทผดพลาด สวนในดานการขาย การฝนลดราคาเพอใหไดรบ ออเดอรหรอการรบงานทตองสงมอบเรวเกนไปกไมสงผลดเชนกน

ภำพท 2-29 เปรยบเทยบของเสยตำมมมมองตำมแนวคดของ ABC, EMA และ Lean ทมำ: จำกกำรวเครำะหรวมกนของกลมปญหำพเศษ (กำรบรหำรตนทน)

จากทกลาวมาขางตนถงของเสยทง 7 ประเภทนน ตามมมมองของแนวคด ABC/ABM เรยกทงหมดวา กจกรรมทไมเพมมลคา (non-value added) สวนในมมมองของแนวคด Lean กลมของเสยตงแตขอท 1-6 เรยกวา Muri และ Mura คอ การหยดการผลตโดยทนท (Jidoka) ซงสามารถก าจดออกไปไดเพยงบางสวนเทานน และเหลอแตเพยงของดเอาไว และของเสยขอท 7 จะเรยกวา Muda คอ ความสญเปลาทตองก าจดทงใหเหลอศนย แตตามแนวคดของ EMA เรยกของเสยขอท 7 วา ของเสย (waste) ซงเนองจาก Muda เปนของเสยทตองก าจดใหหมดไป แต Muri กบ Mura จะแฝงอยในรปของของดเพยงบางสวน ดงนน สามารถก าจดไดเพยงบางสวนเทานน และเหลอไวเพยงของดเอาไว สวนวธการจดการมหลากหลายรปแบบคอ ขายหรอรไซเคล และบางสวนทจดการไมไดจะตอง

7 Wastes EMA ABC/ABM Lean 1. over production 2. waiting 3. transportation non-value Muri 4. inventory added Mura 5. motion 6. over processing 7. defective units waste Muda

50

พยายามลดของเสยนนจนกระทงเหลอศนย และตองพยายามลดความสญเปลาหรอความดอยประสทธภาพประเภทตางๆ ใหลดลง ดงนน ธรกจจงมแนวทางในการลดหรอขจดความดอยประสทธภาพ เพอกอใหเกดประสทธภาพสงสดคอ การขจดความสญเปลาทเกดขนในทกๆ กจกรรมใหหมดไป โดยพนฐานการควบคมควรเรมจากการสงเกตในเรองของสถานทท างานวาอยในสภาพทปกตหรอไม อาจมการตดปายระบวาสวนใดเปนพนทท างาน ทางเดนหรอทวางสงของ เพอใหเกดระบบในการใชพนทภายในโรงงานใหเปนสดสวนนนเอง ในสวนของกระบวนการผลตควรมบอรดควบคมการผลต เพอดวาผลตไดแลวจ านวนเทาไหร เกดความลาชาในการผลตทจะสงผลกระทบตอปรมาณสนคาหรอไม เครองจกรมการด าเนนงานเปนอยางไร รวมถงควรเปดเผยขอมลทงหมดของหนางานผลต สถานการณดานคณภาพ เพอพนกงานจะไดรวมกนท าใหบรรลเปาหมาย มการก าหนดมาตรฐานการท างาน เพอหาความผดปกตทจะกอใหเกดความดอยประสทธภาพในระบบ เพอมงคนหาถงสาเหตอยางจรงจง วางแผนหามาตรฐานการปรบปรง ด าเนนการปรบปรง ทบทวนงานตามมาตรฐาน และท าใหสงเหลานด าเนนการไดอยางยงยนตลอดไป

51

5.2 ระบบการผลตแบบลน ภาพท 2-30 องคกรแหงลน ทมา: XR training & consultancy. http://xrtraining.com/main/showpage. (19 March 2012) องคกรแบบลน จะสามารถส าเรจไดดวยการปฏบตตาม 6 ขนตอน

ดงตอไปน 1. Value Management การสงมอบผลตภณฑใหลกคาดวยประสทธภาพ

สงสดและราคาทคมคามากทสด

Supply chain management

กำรพฒนำฐำนอปทำนของคณเพอกำรปรบปรง -คณภำพ - ตนทน - กำรจดสง

Lean Manufacturing กำรสงมอบคนและกระบวนกำรในกำรผลตทมควำมเหมำะสม เพอสรำงควำมมนใจวำจะสำมำรถสรำงมลคำ เพมและก ำจดของ เสย ในรปแบบ 7+1 ได

Value Management เพอใหแนใจวำผลตภณฑของคณสงมอบคณสมบตกำรท ำงำน “คมคำเงน” ทดทสดเพอลกคำของคณในรำคำทมประสทธภำพคมคำทสด

Quality Management กำรด ำเนนกำรตำมระบบคณภำพทมประสทธภำพจะชวยลดควำมเสยงของผลตภณฑทบกพรองเขำถงลกคำของคณ

People Development กำรเสรมสรำง “ทกษะ ทศนคต และควำมเชอ” ซงชวยใหกำรพฒนำของวฒนธรรมองคกรของคณและในทสดกกลำยเปนสภำพแวดลอมระดบโลก

The 8 Tools of Total Cost Management วธกำรผลตภณฑในดำนกำรเงนมควำมเขำใจทออกแบบมำเพอเพมผลผลตและผลก ำไรอยำงตอเน องและผลกดนผลกำรด ำเนนงำน

The Road Map to Achieve

‘World Class’ Status

Imple

menta

tion

of Le

an M

anufa

cturin

g The 8 Tools

of Total Cost Management

Quality Manageme

nt

The Foundation for Success People Development “Skin, Attibrutes& Benefit”

Supp

ly ch

ain m

anag

emen

t

Imple

menta

tion

of Va

lue M

anag

emen

t

52

2. Quality Management การด าเนนงานตามระบบทมคณภาพลดขอบกพรอง ในสนคาทจะสงมอบ

3. People Development การสรางทกษะ ทศนคต และความเชอ เพอชวยพฒนาวฒนธรรมภายในองคกรจนกลายสภาพแวดลอมระดบโลก

4. The 8 Tools of Total Cost Management เครองมอดานการเงนทออกแบบมาเพอเพมผลผลตและผลก าไรอยางตอเนองใหแกองคกร

5. Supply chain management การประสานความรวมมอขององคกรตางๆ ภายในหวงโซอปทานเพอน าไปสการด าเนนงานทมประสทธภาพและลดตนทนในการด าเนนงาน

6. Lean Manufacturing การผลตทจะมงเนนการขจดความสญเปลาทเกดขนในกระบวนการ และยงสามารถสรางมลคาเพมใหแกองคกร

เมอน า 6 ขนตอนขางตนมาด าเนนงานรวมกน โดยทกขนตอนมความเชอมโยงซงกนและกน เรมจากสงมอบผลตภณฑทคมคาเงนใหแกลกคา ตลอดจนมการควบคมคณภาพสนคา เพอลดความบกพรองในผลตภณฑ น าเครองมอทางการเงนทสรางมาเพอวดผลผลตและก าไรมาใช และยงพฒนาการสรางวฒนธรรมภายในองคการทด นอกจากนนมการจดการภายในหวงโซอปทานเพอเพมประสทธภาพในการด าเนนงาน และสดทายองคการมการน าวธการผลตแบบลนมาปรบปรงในขนตอนการผลตโดยขจดความสญเปลาในองคการ ซงจะท าใหองคการประสบความส าเรจไดตามตองการ

53

ภาพท 2-31 การขจดความสญเปลาทง 7 ประการ ทมา: สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน). www.tpa.or.th.

(23 มนาคม 2555)

ภาณ บรณจารกร (2550) กลาววา ความสญเสยทเกดขนทง 7 ประการนเปนความสญเสยทแฝงอยในกระบวนการผลต ซงท าใหตนทนการผลตสงเกนกวาทควรจะเปน หากบรษทท าการขจดความสญเปลาทง 7 ประการนออกไปไดกจะท าใหบรษทสามารถลดตนทนได โดยการขจดความสญเปลาทง 7 ประการสามารถท าไดดงน

1. ความสญเปลาจากการผลตเกนกวาความจ าเปน มแนวทางการขจดความสญเปลาดงน 1.1 ก าจดจดคอขวด โดยท าการศกษาเวลาการท างานของแตละ

ขนตอนในการผลตวาท างานสมดลกนหรอไม หากพบวาขนตอนใดมการผลตต ากวามาตรฐานกท าการแกไข

1.2 ผลตสนคาเฉพาะปรมาณทลกคาตองการเทานน 1.3 พนกงานตองดแลเครองจกรใหอยในสภาพพรอมใชงานเสมอ

2. ความสญเปลาจากการรอคอย มแนวทางการขจดความสญเปลาดงน 2.1 บรษทควรมการวางแผนการผลต เพอใหกระบวนการผลตสามารถ

เปนไปไดอยางราบรน 2.2 บรษทควรมการรกษาเครองจกรใหใชงานไดอยางมประสทธภาพ 2.3 บรษทควรลดเวลาในการตงเครองจกรใหนอยลง 2.4 บรษทควรมการจดสรรพนกงานใหเหมาะสมในแตละสวนงาน

54

3. ความสญเปลาจากการเคลอนยายและขนยายทไมจ าเปน มแนวทางการขจดความสญเปลาดงน 3.1 วางผงเครองจกรใหใกลกบคลงสนคา เพอใหสามารถขนสงสนคา

ไดงายและสะดวก 3.2 พยายามลดการขนสงทซ าซอนกน 3.3 ใชอปกรณในการขนสงทเหมาะสม

4. ความสญเปลาจากวธการผลต มแนวทางการขจดความสญเปลาดงน 4.1 บรษทควรมมาตรฐานในการผลต ก าหนดไวในแผนแมบทของ

บรษท เพอใหทกคนปฏบตตาม 4.2 อบรมพนกงานใหมความรความเขาใจ และสามารถปฏบตงานได

ตรงตามมาตรฐานทก าหนดไว 4.3 ดดแปลงอปกรณใหสามารถปองกนความผดพลาดจากการท างาน

ได หรอดดแปลงอปกรณไมใหสามารถท างานได หากชนงานนนไมสมบรณ

4.4 ตงเปาหมายใหผลตของเสยเปนศนย 4.5 ลดเวลาการตดตงเครองจกรใหใชเวลานอยทสด

5. ความสญเปลาทเกดจากการเคลอนไหวของรางกายทไมจ าเปนมแนวทางการขจดความสญเปลาดงน 5.1 ศกษาการเคลอนท เพอพฒนาการเคลอนยายใหเกดตนทนนอย

ทสด 5.2 จดการสภาพแวดลอมในการท างานใหเหมาะสม 5.3 ปรบปรงเครองมอและอปกรณใหมขนาดเหมาะสมกบผปฏบตงาน 5.4 ท าอปกรณในการจบหยบชนงาน เพอใหสามารถท างานไดอยาง

สะดวกรวดเรวมากขน 6. ความสญเปลาทเกดจากการมกระบวนการทไมมประสทธภาพมแนว

ทางการขจดความสญเปลาดงน 6.1 ปรบปรงการออกแบบผลตภณฑและเลอกใชวสดทเหมาะสม

เพอใหงายตอการผลตและการใชงาน 6.2 ลดเวลาการตดตงเครองจกรใหนอยลง

7. ความสญเปลาจากการผลตของเสย มแนวทางการขจดความสญเปลาดงน 7.1 บรษทควรมมาตรฐานในการผลต ก าหนดไวในแผนแมบทของ

บรษท เพอใหทกคนปฏบตตาม

55

7.2 อบรมพนกงานใหมความรความเขาใจตามมาตรฐานทก าหนดไว 1.3 ระบบหวงโซอปทาน

ภาพท 2-32 หวงโซอปทาน

ทมา: จากการวเคราะหรวมกนของกลมปญหาพเศษ (การบรหารตนทน) ค านาย อภปรชญาสกล (2553) กลาววา โซอปทาน คอ เครอขายของ

องคการธรกจซงประกอบดวย ผขายปจจยการผลต ผผลต/บรการ ผกระจายสนคา ผคาปลก ทรวมกนวางแผนและด าเนนงานกจกรรมตางๆ ตงแตการจดซอจดหาวตถดบ การผลต การบรหารสนคาคงคลง การขนสงและกระจายผลตภณฑไปยงผบรโภคคนสดทาย ซงตองอาศยการไหลของสารสนเทศ (เกยวกบวตถดบ การผลตและผลตภณฑ) การไหลของเงน และการไหลของวตถดบและผลตภณฑ เรยกวา กระบวนการโลจสตกส ดงภาพท 2-32 โดย ณรฐ หสช (2553) อางถง ปวณา เชาวลตวงศ (2548) ไดแยกกจกรรมหลกภายในหวงโซอปทานเปน 4 กจกรรม ไดแก

1. การจดหา (procurement) เปนการหาวตถดบหรอวสด เพอท าการปอนเขาไปใหแกหวงโซอปทาน กจกรรมการจดหาจะสงผลตอคณภาพและตนทนในการผลต

2. การขนสง (transportation) เปนกจกรรมทเพมใหแกสนคาในแงของการโยกยายสถานทของสนคา ซงหากการขนสงไมด เชน เสยหายหรอลาชา ยอมท าใหตนทนในการผลตเพมขน

56

3. การจดเกบ (warehousing) เปนกจกรรมทมไดเพมคณคาใหแกตวสนคา แตเปนกจกรรมทจ าเปนส าหรบการรองรบความตองการของลกคาทไมคงท รวมถงมประโยชนทางดานในการผลตครงละมากๆ เพอตนทนรวมทต าลง

4. การกระจายสนคา (distribution) เปนกจกรรมทชวยกระจายสนคาจากจดจดเกบไปยงรานคาปลก หรอศนยกระจายสนคา หรอตวลกคา

โซอปทานทมประสทธภาพสงยอมสามารถตอบสนองความตองการของลกคาดวยตนทนทต าสดและตรงตามเวลาทตองการ ดงนน จงจ าเปนทตองมการจดการโซอปทานใหเกดประสทธภาพ เพอประสานองคกร หนวยงาน และกจกรรมตางๆ ในหวงโซอปทานใหมประสทธภาพสงสด ซงตองอาศยความรวมมอของทกฝายทเกยวของ เพอผลประโยชนรวมกนทงทางดานการผลตคอ ชวยลดตนทนในการเกบรกษาสนคาคงคลง และตนทนอนเกดจากการขาดแคลนสนคาทจะจดสงใหกบลกคา ดานการตลาดคอ ทราบถงปรมาณความตองการของสนคาทแทจรงของผบรโภค ท าใหการวางกลยทธทางการตลาดมประสทธภาพและประสทธผล การจดการการบรหารหวงโซอปทานเขามาชวยในการจดการตงแตการสงซอวตถดบ การผลต การเกบรกษาสนคา การกระจายสนคา ตลอดจนการบรการหลงการขายใหเปนไปอยางมประสทธภาพ และดานการเงนกอใหเกดสภาพคลองของเงนหมนเวยนในโซอปทาน อปสรรคทางการเงนในการด าเนนธรกจจงไมเกดขน

1.4 การจดการสนคาคงคลง ค านาย อภปรชญาสกล (2549) กลาววา สนคาคงคลง (inventory) คอ

สนทรพยชนดหนงทกจการตองมไวเพอขายหรอผลต ซงประกอบดวย วตถดบ งานระหวางท า วสดซอมบ ารงสนคาส าเรจรป แรงงาน เงนลงทน เครองมอและอปกรณ เปนตน ระบบการควบคมสนคาคงคลง (inventory control system) ม 3 วธ คอ

1. ระบบสนคาคงคลงอยางตอเนอง (continuous inventory system perpetual system) เปนระบบทมการลงบญชทกครงทมการรบและจาย ท าใหบญชคมยอดแสดงยอดคงเหลอทแทจรงของสนคาคงคลงอยเสมอ ซงจ าเปนอยางยงในการควบคมสนคาคงคลงรายการส าคญทปลอยใหขาดมอไมได

2. ระบบสนคาคงคลงเมอสนงวด (periodic inventory system) เปนระบบทมการลงบญชเฉพาะในชวงเวลาทก าหนดไวเทานน เมอของถกเบกไปกจะมการสงซอเขามาเตมใหเตม

57

ระดบทตงไว ซงระบบนจะเหมาะกบสนคาทมการสงซอและเบกใชเปนชวงเวลาทแนนอน

3. ระบบการจ าแนกสนคาคงคลงเปนหมวดเอบซ (ABC) โดยระบบนเปนวธการจ าแนกสนคาคงคลงออกเปนแตละประเภทโดยพจารณาปรมาณและมลคาของสนคาคงคลงแตละรายการเปนเกณฑ เพอลดภาระในการดแล ตรวจนบ และควบคมสนคาคงคลงทมอยมากมาย เพอไมใหเสยเวลาและคาใชจายมากเกนความจ าเปน

ประโยชนของสนคาคงคลง มดงน 1. ท าใหสามารถตอบสนองความตองการของลกคาทประมาณ

การไวในแตละชวงเวลาทงในและนอกฤดกาล 2. รกษาการผลตใหมอตราคงทสม าเสมอ เพอรกษาระดบการ

วาจางแรงงาน การเดนเครองจกรฯลฯ ใหสม าเสมอได โดยจะเกบสนคาทขายไมหมดในชวงขายไมดไวขายตอนชวงขายดซงชวงนนอาจจะผลตไมทนขาย

3. ท าใหธรกจไดสวนลดปรมาณจากการจดซอจ านวนมากตอครง ปองกนการเปลยนแปลงราคาและผลกระทบจากเงนเฟอเมอสนคาในทองตลาดมราคาสงขน

4. ปองกนของขาดมอดวยสนคาเผอขาดมอ เมอเวลารอคอยลาชาหรอบงเอญมค าสงซอเพมขนกะทนหน

5. ท าใหกระบวนการผลตสามารถด าเนนการตอเน องอยางราบรน ไมมการหยดชะงกเพราะของขาดมอจนเกดความเสยหายแกกระบวนการผลต

1.5 การจดการโลจสตกส โกศล ดศลธรรม (2547) ไดกลาววา การบรหารโลจสตกส (logistics management) ไดถกนยามโดยสภาการจดการโลจสตกส (Council of Logistics Management: CLM) ซงเกยวของกบกระบวนการวางแผน การด าเนนการ และการควบคม เพอใหเกดการไหลของทรพยากรอยางมประสทธภาพ และรวมถงประสทธผลตนทนการจดเกบสนคาคงคลงและการไหลของสารสนเทศ การบรหาร โลจสตกสจะเปนสวนหนงของการจดการหวงโซอปทาน (SCM) ธนต โสรตน (2550) ไดกลาวไววา ในประเทศไทยสวนใหญแลวยงมความเขาใจวา โลจสตกสเปนเรองทเกยวของเฉพาะกบระบบการขนสงสนคาหรอการเคลอนยายคนหรอสงของ ความหมายของโลจสตกสไมใชเรองทเกยวของเฉพาะกบ

58

การขนสงและกคลงสนคา โดยกจกรรมของโลจสตกสครอบคลมถงกจกรรมตางๆ ในการเพมขดความสามารถในการแขงขน โดยการลดตนทนจากการใชประโยชนจากอรรถประโยชนของเวลา บทบาทและหนาทของกจกรรมตางๆ ของโลจสตกส จงมพนธกจในการสนบสนนและการบรณาการในการเชอมโยงขอมลขาวสารในทกหนวยของโซอปทาน โดยมจดศนยกลางในการตอบสนองความพงพอใจใหกบลกคา แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบญชบรหารสงแวดลอม

1. ควำมหมำยของกำรบญชบรหำรสงแวดลอม United Nations (2001) ไดกลำววำ กำรบญชบรหำรสงแวดลอม (Environmental Management Accounting: EMA) เปนวธกำรทำงบญชทน ำขอมลจำกฐำนขอมลมำใชส ำหรบกำรจ ำแนกตนทน เพอใหทรำบวำตนทนรำยกำรใดทเกยวของกบสงแวดลอมและมตนทนทำงดำนสงแวดลอมเปนจ ำนวนเทำใด ซงสำมำรถแบงบญชบรหำรสงแวดลอมไดเปน 2 ประเภท คอ กำรบญชบรหำรสงแวดลอมทเปนตวเงน (Monetary Environmental Management Accounting: MEMA) จะเปนกำรจดท ำบญชออกมำในรปของหนวยเงน เพอกำรแสดงผลออกมำในรปของตวเงน ใหงำยตอกำรตดสนใจของผบรหำร และกำรบญชบรหำรสงแวดลอมทำงกำยภำพ (Physical Environmental Management Accounting: PEMA) จะเปนกำรจดท ำบญชออกมำในรปของหนวยทำงกำยภำพ เชน มกำรน ำเขำวตถดบกหนวย และไดออกมำเปนผลตภณฑกหนวย ของเสยจ ำนวนกหนวย

2. ประเภทกำรบญชบรหำรสงแวดลอม United Nations (2001) กลำววำ กำรบญชบรหำรสงแวดลอมสำมำรถแบง

ออกไดเปน 2 ประเภทหลก ไดแก 2.1 กำรบญชบรหำรสงแวดลอมทเปนตวเลข

กำรบญชบรหำรสงแวดลอมทเปนตวเงน (Monetary Environmental Management Accounting: MEMA) เปนระบบบญชทมกำรจดท ำงบ ประมำณดำนสงแวดลอม ตลอดจนเพอน ำรำยงำนดงกลำวไปประเมนกำรลงทน รวมถงยงสำมำรถค ำนวณตนทน ตลอดจนผลประโยชนทจะเกดจำกลงทนในโครงกำรตำงๆ

ในระดบองคกำรจะใชกำรบญชบรหำรสงแวดลอมทเปนตวเงนส ำหรบกำรรำยงำนทำงดำนสงแวดลอม บนทกบญช และกำรบนทกตนทนตำงๆ ซงในกำรค ำนวณตนทนนนจะใชกำรค ำนวณตนทนฐำนกจกรรม (Activity Based Costing: ABC) เปนหลกในกำรค ำนวณ หลงจำกนนจะน ำขอมลตำงๆ ทไดมำจดท ำ

59

เปนรำยงำนเสนอตอบคคลภำยนอกและใชส ำหรบเปนตวชว ดทำงสถตเพอประเมนผลกำรด ำเนนงำนในรปแบบของตวเงน

2.2 กำรบญชบรหำรสงแวดลอมทไมเปนตวเลข กำรบญชบรหำรสงแวดลอมทไมเปนตวเลข (Physical Environmental

Management Accounting: PEMA) เปนระบบบญชทจดท ำออกมำในรวมแบบของหนวยทำงกำยภำพ รวมถงงบประมำณและสำมำรถประเมนกำรลงทนออกมำในหนวยกำยภำพ ตลอดจนใชส ำหรบวดผลกำรด ำเนนงำนในเชงปรมำณ และยงน ำขอมลทไดไปออกแบบระบบตำงๆ เพอใหเกดประสทธภำพ

ในระดบองคกรจะใชกำรบญชบรหำรสงแวดลอมทำงกำยภำพส ำหรบประเมนถงควำมสมดลของกำรหมนเวยนของปจจยน ำเขำ รวมถงควำมสมดลของกำรกระบวนกำรผลต และเมอไดขอมลมำกเพอส ำหรบรวบรวมและจดท ำเปนรำยงำนทำงดำนสงแวดลอม และเพอพฒนำระบบทเกยวกบสงแวดลอมภำยในองคกร

3. ประเภทคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอม ประเภทคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมสำมำรถจ ำแนกออกไดเปน 2 ประเภท คอ

ตนทนของเสย และคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมอน 3.1 ตนทนของเสย

ตนทนของเสยทเกดขนจำกกระบวนกำรผลตโดยตรง ซงมำจำกกำรน ำวตถดบเขำสกระบวนกำรผลตแลวไดผลลพธออกมำจำกกระบวนกำรผลตเปน ผลตภณฑ (product) และตวทไมใชผลตภณฑ (non-product) โดยตนทนของเสยคอ ตวทไมใชผลตภณฑ (non-product) ทออกมำจำกกระบวนกำรผลต และในแตละกระบวนกำรผลตมตนทนของเสยทเกดขนแตกตำงกน เนองจำกตวน ำเขำทแตกตำงกน ยกตวอยำงดงตอไปน

3.1.1 น ำเสย เกดจำกกำรน ำน ำเขำสกระบวนกำรผลตเพอใชในกำรหลอเยนเครองจกรทท ำงำนแลวเกดควำมรอนสงหรอในตวผลตภณฑทมกำรน ำน ำเปนวตถดบประกอบในรำยกำรผลต

3.1.2 มลพษทำงอำกำศ เกดจำกเผำไหมของเชอเพลงทไมมคณภำพและกระบวนกำรผลตทไมมประสทธภำพท ำใหเกดมลพษทำงอำกำศจำกกำรผลตขน เชน ควน ฝน สำรปนเปอนในอำกำศ เปนตน

3.1.3 ของเสย เกดจำกวตถดบหลกและวตถดบประกอบทน ำเขำสกระบวนกำรผลต เมอไดผลลพธออกมำตววตถดบทออกมำและไมไดเปนตวผลตภณฑทตองกำรหรอพวกเศษซำกวตถดบตำงๆ

60

ทเกดในกระบวนกำรผลต เชน น ำมนเกดน ำมนเสย แผนเหลกเกดเศษเหลก เปนตน

3.1.4 ขยะมลฝอย เกดจำกกจกรรมตำงๆ ทเกดจำกทอยอำศย ในเมอง โรงงำน เปนตน เมอมของใชทหมดประโยชนแลวแลวทงกจะกลำยเปนขยะมลฝอย เชน เศษกระดำษ เศษถงพลำสตก เศษอำหำร เปนตน

3.1.5 สำรเคมทใชแลว เกดจำกกระบวนกำรผลตทตองใชสำรเคมในกำรผลตเพอเปลยนสถำนะหรอเรงปฏกรยำใหกบตววตถดบทน ำเขำ เชน ตวท ำละลำยเปลยนเปนตวท ำละลำยใชแลว เปนตน

3.2 คำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมอน คำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมอนคอ คำใชจำยตำงๆ ทเกดขนจำกกำรดแล ควบคมและปองกนกำรเกดขนของของเสยในแตละดำน และรวมไปถงกระบวนกำรและเทคโนโลยตำงๆ ทใชในกำรดแล บ ำบดของเสยตำงๆ อกดวยนอกจำกกระบวนกำรเหลำนนแลว ยงรวมถงคำแรงพนกงำนทเขำมำดแล และควบคมกระบวนกำรผลต อกดวยซงมรำยละเอยดดงตอไปน

3.2.1 ตนทนกำรบ ำบดของเสยและมลภำวะ เปนตนทนทเกยวของกบผลลพธทไมใชตวผลตภณฑขององคกำร ทควรประกอบดวยขอมลสำรสนเทศดำนสงแวดลอมตำงๆ กำรจดเกบของเสย กำรน ำกลบมำใชใหมและกำรวดตนทนทจะพบไดมำกจำกกำรตรวจสอบ ในสวนแรกนจะครอบคลมทกดำนของตนทนกำรบ ำบดดแลของผลลพธทไมใชตวผลตภณฑ ซงไดแก 1) คำเสอมรำคำส ำหรบอปกรณทเกยวของ เปนคำเสอมรำคำ

ของสนทรพยทในกำรบ ำบดทงของเสย อำกำศ และน ำเสย ทงนกข นอยกบประเภทของแตละธรกจและระบบกำรจดกำรสงแวดลอมทแตละองคกำรอำจจะมกำรเตรยมควำมพรอมในกำรแยกประเภทของตนทน ในสวนของทดนอำจมรวมถงพนททกนไวเปนแนวปองกน กระบวนกำรน ำกลบมำใชใหมและซอมแซมในสวนทปนเปอน ซงผจดกำรดำนสงแวดลอมจะเปนผทก ำหนดปรมำณของเสยและมลภำวะทจะไดรบกำรบ ำบดจำกทำงบรษท ในขณะทนกบญชกจะท ำกำรประมำณมลคำซอและคำเสอมรำคำประจ ำป

2) ตนทนบ ำรงรกษำ กำรด ำเนนงำนดำนวตถดบและกำรบรกำร เมอกำรลงทนทเกยวกบสงแวดลอมและอปกรณท

61

ไดรบกำรก ำหนดจะมรำยงำนตนทนประจ ำปทใชในกำรด ำ เนนงำนดำนวต ถดบ อปกรณท เ ก ยวขอ ง กำรบ ำรงรกษำ ตรวจสอบและอ นๆ สำมำรถไดร บกำรพจำรณำและน ำมำประกอบกบสวนน

3) บคลำกรทเกยวของ เวลำทใชในกำรจดกำรของเสยและมลภำวะทเกยวของกบกำรลงทนจะถกค ำนวณ เวลำทใชส ำหรบกำรผลตทไมมประสทธภำพ กำรเกดของเสย และเวลำทใชไปในกจกรรมกำรจดกำรดำนสงแวดลอม ในสวนนสวนใหญน ำไปใชกบบคลำกรของแผนกจดเกบของเสย ผคนทรบผดชอบในกำรบ ำบดน ำเสยและควบคมมลพษทำงอำกำศ ซงเกยวของโดยตรงกบของเสยทระบไว ควนจำกกำรปลอยมลภำวะและอปกรณทใชในกำรบ ำบดของเสย

4) ภำษและคำธรรมเนยม กำรก ำจดของเสยทงหมดเขำสทอระบำยน ำและคำธรรมเนยมเกยวกบน ำทง ยงคงเปนตนทนส ำหรบใบอนญำตท เฉพำะเจำะจงหรอภำษเกยวกบสงแวดลอม ถำเปนไปได ควรจะมกำรยกมำใชในหลำยประเทศ ตลอดจนภำษสงแวดลอมซงเรยกเกบจำกฐำนพลงงำนรวมถงกำรน ำเขำน ำ เชนเดยวกนกบบรรจภณฑและในบำงครงเปนสำรเคมอนตรำย สวนในดำนของกำรสงออก ภำษและคำธรรมเนยมสำมำรถเรยกเกบไดจำกปรมำณของเสย น ำเสยและกำรปลอยมลภำวะทำงอำกำศ

5) คำปรบและบทลงโทษ ในกรณทไมปฏบตตำมอยำง เครงครด คำปรบและบทลงโทษทอำจถกเรยกเกบเงน ในกำรขอแนวทำงกำรรำยงำนตำงๆ นนตองท ำกำรเปดเผยแยกตำงหำก โดยไมตองค ำนงถงจ ำนวนเงนในควำมสมพนธเพอใหคำใชจำยทส ำคญอนๆ ยงคงไมสำมำรถพบไดในรำยงำน อำจเปนเพรำะบรษททอยในระดบแนวหนำของกำรรำยงำนผลกำรด ำเนนงำนดำนสงแวดลอมทจะไมไดถกเรยกเกบเงนคำปรบและบทลงโทษ

6) กำรประกนภยส ำหรบควำมรบผดดำนสงแวดลอม โดยทวไปมกำรจดสรรไปยงสวนตนทนอนๆ มำกกวำทจะออกมำเปนสอสงแวดลอมทชดเจน สำมำรถหำควำมมนคงทำงกำรเงนไดเชน กำรประกน เปนสงส ำคญเพอใหแนใจ

62

วำหนสนทมประสทธภำพตอสงแวดลอม ประสทธภำพของควำมรบผดชอบตอสงคมตำงๆ ตำมกฎหมำย ซงตอไปจะขนอยกบควำมสำมำรถของกำรบรหำรจดกำรและเจำหนำททำงกฎหมำยในกรณดแลรกษำ เชนเดยวกบควำมหมำยทเหมำะสมของควำมสำมำรถในกำรเขำถงขอมลอยำงเปนธรรมของสำธำรณชน

3.2.2 คำใชจำยกำรปองกนและกำรจดกำรดำนสงแวดลอม จะรวมถงขอตกลงเกยวกบคำใชจำยในกำรปองกนและคำใชจำยส ำหรบกจกรรมกำรจดกำรสงแวดลอมทวไป 1) กำรบรกำรภำยนอกส ำหรบกำรจดกำรสงแวดลอม กำร

บรกำรภำยนอกส ำหรบกำรปรกษำดำนสงแวดลอมทงหมดทเกยวของกบกำรฝกอบรม กำรตรวจสอบ กำรสอบและกำรสอสำร จะถกรวมอยในสวนน นอกจำกนยงมคำใชจำยส ำหรบกำรจดพมพรำยงำนทำงดำนสงแวดลอมและกจกรรมกำรสอสำรทเกยวของอนๆ เชน กำรใหกำรสนบสนนเชงนเวศวทยำกควรจะถกรวมไวในกลมน

2) บคลำกรส ำหรบกจกรรมกำรจดกำรดำนสงแวดลอมทวไป ในสวนนประกอบไปดวยบคคลภำยในส ำหรบกจกรรมกำรจดกำรสงแวดลอมทวไปทไมเกยวของโดยตรงกบกำรรกษำกำรปลอยกำซเรอนกระจกหรอกำรผลตผลตภณฑสวนเกน ชวโมงกำรท ำงำนส ำหรบโปรแกรมกำรฝกอบรมรวมทงคำใชจำยในกำรเดนทำง กจกรรมกำรจดกำรสงแวดลอมและโครงกำร กำรตรวจสอบ กำรปฏบตและกำรสอสำรควรจะประมำณและประเมนผลคำใชจำยดวยชวโมงในกำรท ำงำน

3) วจยและพฒนำ เปนคำใชจำยของพนกงำนทมหนำทในกำรวจยและพฒนำกำรด ำเนนงำน ตลอดจนกำรผลตเพอใหเกดประสทธภำพในกำรลดกำรปลอยมลพษ ตลอดจนกำรลดตนทนทไมจ ำเปนออกจำกบรษท โดยจะมกำรค ำนวณจำกชวโมงในกำรท ำงำนของพนกงำนทปฏบตงำน

4) คำใชจำยเสรมส ำหรบเทคโนโลยทสะอำด กำรลงทนในกำรปองกนมลพษทเกยวของกบกำรปรบปรงดำนสงแวดลอมและกำรปรบปรงกำรผลต โดยจะน ำเทคโนโลยทสะอำดเขำมำใชใหเกดกำรผลตทมประสทธภำพมำกขน ซงชวย

63

ลดหรอปองกนมลพษทเกดขน บอยครงทเทคโนโลยใหมใชพลงงำนนอยเรวขนและท ำใหกำรผลตมำกขน โรงงำนขวดใหมจะมเสยงรบกวนทนอยลงใชน ำนอยกวำและมแหลงจำยพลงงำนอตโนมต

5) คำใชจำยในกำรจดกำรดำนสงแวดลอมอนๆ คำใชจำยตำงๆ ท เก ยวของกบกำรปกปองสงแวดลอม เ ชน คำใชจำยเพมเตมส ำหรบกำรจดซอระบบนเวศเมอเทยบกบวสด เดมอำจจะยกมำ กจกรรมกำรจดกำรดำนสงแวดลอมอนๆ เชนกำรจดกำรดำนสงแวดลอมเชงนเวศถกพบในสวนน ส วนใหญคำใชจำยในสวนน ม กจะเกยวของกบกำรสอสำรภำยนอกอยำง เชน กำรจดพมพรำยงำนเกยวกบสงแวดลอม

3.2.3 ตนทนกำรซอวตถดบ จะประกอบไปดวย 1) ซอ (มลคำในกำรซอวสด) 2) กำรขนสงและกำรจดกำรสนคำคงคลง (ตนทนส ำหรบกำร

ขนสงและกำรจดกำรสนคำคงคลง) 3) กำรประมวลผลในขนตอนกำรผลตตำงๆ (คำเสอมรำคำ

อปกรณเวลำกำรท ำงำนวสดเสรมและวสดด ำเนนงำนตนทนทำงกำรเงน เปนตน)

4) กำรจดกำรเรยงล ำดบ กำรขนสง กำรดแล เชน เกบเศษเหลก ของเสย เปนตน

5) กำรจ ำหนำยออก เชน คำธรรมเนยมกำรก ำจด เปนตน วตถดบทน ำเขำดวยหนวยกโลกรมและตวเงนสำมำรถประเมนผลโดยกำรวเครำะหขอมลทสมพนธกบกำรซอ ขอมลทจดเกบและกำรผลตทเกยวของกบวธกำรค ำนวณ Material Flow Balance ดำนผลลพธของ Material Flow Balance จะถกรวมกบตนทนในกำรซอวตถดบและสวนแบงของกำรสงออกของทไมใชผลตภณฑทประกอบดวยสอดำนสงแวดลอมทแตกตำงกน ควำมผนผวนของรำคำวตถดบทอำจจะมกำรจดกำรโดยใชรำคำเฉลยทไดจำกกำรค ำนวณภำยในทมขอมลจำกบญชตนทน

3.2.4 ตนทนในกระบวนกำรผลต คอตนทนผลตภณฑทไมใชเพยงแตตนทนสนคำนนหรอมลคำกำรซอวตถดบ แตตองมมลคำจำกกระบวนกำรผลตในองคกำร กอนทจะออกเปนตวผลตภณฑ

64

ดงนนจงควรมคำใชจำยดำนแรงงำนและตนทนเงนทนทเพมขนอกดวยนอกจำกน เวลำท ำงำนทเสยไปเนองจำกกำรผลตไมมประสทธภำพและสวนแบงของคำเสอมรำคำส ำหรบเครองจกร ตนทนอนๆ ควรจะเปนรำยกำรตำมบญชน ส ำหรบของเสยของวตถดบและผลตภณฑในขนตอนตำงๆของกำรผลต (โดยปกตจะเปนของแขงหรอของเหลว) สดสวนตนทนกำรผลตจะถกค ำนวณเปนฐำนรอยละพเศษของมลคำกำรซอวตถดบ กำรสญเสยวตถดบประกอบและด ำเนนงำนเชนเดยวกบบรรจภณฑควรจะถกยกมำอยภำยใตกำรสงออกวตถดบทไมใชตวผลตภณฑและไมไดนบรวม ควรจะบวกเพมผำนทำงตนทนกำรผลต ส ำหรบพลงงำนและน ำทประมำณกำรไมไดจะน ำไปรวมอยในกำรจดซอวตถดบ

3.2.5 รำยไดจำกสงแวดลอม จะรวมถงก ำไรทเกดขนจรงจำกกำรน ำวสดมำรไซเคล เงนอดหนน ทเกดขนไดทงหมด เงนฝำกออมทรพยจะไดรบกำรแยกออกจำกกำรประหยดดำนสงแวดลอม 1) เงนอดหนนกบรำงวล ในหลำยประเทศกำรลงทนส ำหรบ

กำรคมครองสงแวดลอมและโครงกำรเพอควำมผอนคลำยท เกยวกบจดกำรสงแวดลอม กำรยกเวนภำษหรอผลประโยชนอนๆ โดยเงนอดหนนควรทจะหมำยถงพวกรำยไดทเกดขนจรง กำรยกเวนภำษและขอไดเปรยบทไมใชปงบประมำณควรจะถกค ำนวณเมอมกำรประมำณกำรเกยวกบกำรประหยดตนทนทเกดขนจำกเงนลงทน ซงบรษทและผจดกำรดำนสงแวดลอมบำงครงไดรบรำงวลจำกกจกรรมภำยนอกเมอไดร บรำงวลเปนจ ำนวนเงน รำยไดนควรจะจดไวในหมวดน

2) รำยไดอนๆ จะรวมถงก ำไรจำกกำรขำยขยะรไซเคล ก ำไรทเปนไปไดอนๆ อำจมำจำกกำรแบงปนควำมจของระบบบ ำบดน ำเสยหรอกำรจดสงพลงงำนทผลตไปยงสวนภำยนอก

4. แนวคดหลกในกำรบรหำรจดกำร กำรบญชบรหำรสงแวดลอมนนมแนวคดหลก ในกำรบรหำรจดกำรดงตอไปน

4.1 Material Flow balance กำรปรบปรงประสทธภำพพนฐำนดำนสงแวดลอมเปนกำรบนทก Material

Flow โดยกำรวเครำะหกำรน ำเขำและผลลพธวตถดบ (input-output) ขอบเขตควำมสำมำรถในระดบองคกร ตนทน ระดบกระบวนกำรและผลตภณฑ

65

ตนทนทเพมขนจำกกำรท ำใหสอดคลองกบสงแวดลอม จงมกำรลดตนทนโดยกำรปรบปรงคณภำพวตถดบเพอใหสำมำรถแขงขนในตลำดทมกำรแขงขนสง ดวยกำรตดตำม Material Flow ขององคกำรผำนทำงเครองมอทส ำคญเพอกำรปรบปรงประสทธภำพในกำรปองกนกำรเกดของเสยและกำรผลตทสะอำด เชนเดยวกนกบกำรค ำนวณตนทนทเกยวของกบสงแวดลอมและกำรกระจำยไปตำมตวตนทนทกอใหเกดมลภำวะ กระบวนกำรหรอทมำจำกควำมสำมำรถในกำรท ำก ำไรของผลตภณฑ กระบวนกำร และกำรผลตทไดค ำนวณอยำงถกตอง Material Flow Balance เปนไปตำมสมกำรทวำ “มปรมำณเขำมำเทำไรกตองมปรมำณออกเทำนน” ในดำนของขอมล Material Flow Balance ของทงวตถดบทไดใชไปและจ ำนวนเงนทเกดจำกผลตภณฑ ของเสย และมลพษตำมทก ำหนด ทกรำยกำร มกำรวดปรมำณดวยกำรวดทำงกำยภำพ ในดำนของมวลลตรหรอพลงงำน ในกำรซอหนวยน ำเขำตองท ำกำรตรวจสอบกบปรมำณกำรผลต ยอดขำย รวมไปถงของเสยและมลพษทจะเกดขน ดงนน เปำในกำรพฒนำประสทธภำพของกำรจดกำรวตถดบทงสวนของเศรษฐกจและสงแวดลอม Material Flow Balance สำมำรถแสดงขอมลไดจำกกำรซอวตถดบจรงในกำรกระบวนกำรผลตจนไปถงกำรขำยผลตภณฑและวธกำรปลอยของเสย น ำเสย หรอมลพษ

ภำพท 2-33 Material Flow ในกระบวนกำรผลตสทำบำน ทมำ: United Nations. www.un.org/esa/sustdev/proceduresandprinciples.pdf. (19 March

2555) ภำพท 2-33 แสดงใหเหนถงกระบวนกำร Material Flow Balance ของรำนขำยส จำกภำพจะเหนไดวำมกำรน ำเขำวตถดบทซอเขำมำเขำกระบวนกำรผลต 100 กโลกรม เมอกลำยเปนตวผลลพธจะได ตวผลตภณฑ 12 กโลกรม มลพษ 29 กโลกรม ของเสย 43 กโลกรม และน ำเสย 16 กโลกรม ซงมมลคำเทำกบตอนกำรน ำเขำวตถดบทน ำเขำมำ 100 กโลกรม ท ำใหเขำใจไดวำ Material Flow Balance

66

คอ กำรหมนเวยนของวตถเขำสกระบวนกำรผลตเทำใด มลคำของผลลพธทออกมำจะมมลคำเทำกบตอนน ำเขำ แตออกมำในรปแบบของตวผลตภณฑ ของเสย มลพษ และน ำเสยเทำไรทเกดจำกกระบวนกำรผลต ควำมสมดลของกำรน ำเขำและผลลพธในระดบองคกรจะถกวำงขนเปนโครงสรำงตอปหรอตอเดอนและมกำรเชอมโยงกบกำรท ำบญช บญชตนทน คลงสนคำและระบบซอ Material Flow ทกอยำงควรจะแสดงมลคำและจ ำนวนเงนตอป โครงกำร Material Flow ทผำนมำจงควรบนทกจ ำนวนเปนกโลกรม ทมมลคำและสอดคลองกบบญช นอกจำกนยงควรระบวตถดบทมกำรลงทะเบยนตำมหมำยเลขคลงสนคำวตถดบและกำรจดกำรสนคำคงคลง ซงควรมขอบงชถงจ ำนวนสตอกทใชเพอน ำเขำตวตนทน ดงขนตอนแรกในกำรจดท ำรำยงำนวตถดบเขำออกในระดบองคกำร จ ำนวนปรมำณขอมลทไดเกบรวบรวมจำกระบบบญชและกำรจดเกบคลงสนคำ ระบบบญชมขอมลเกยวกบกำรน ำเขำสบรษทรวมถงผลลพธทได วตถดบทกอยำงทซอมำระหวำงปตองออกจำกบรษทในรปของผลตภณฑ ของเสย มลพษ หรอยงเกบไวในคลงสนคำ

ตำรำงท 2-1 General input/output chart of accounts

ทมำ: United Nations.www.un.org/esa/sustdev/proceduresandprinciples.pdf.

(19 March 2555)

การน าเขา/กโล/วตต ผลลพธ/กโล วตถดบ ผลตภณฑ วตถดบประกอบ ผลตภณฑหลก บรรจภณฑ ผลตภณฑ กำรด ำเนนงำนMaterial ของเสย สนคำ ขยะ พลงงำน ของเสยรไซเคล กำซ ของเสยอนตรำย ถำนหน น ำเสย น ำมนเตำ ปรมำณ

67

ตำรำงท 2-1 (ตอ) General input/output chart of accounts

ทมำ: United Nations.www.un.org/esa/sustdev/proceduresandprinciples.pdf. (19 March 2555)

ตำรำงท 2-1 แสดงถงโครงกำรหมนเวยนสงแวดลอมจำกรำยงำนกำรน ำเขำสงออกวตถดบ มกำรท ำเครองหมำยบงชวำแหลงทมำของขอมลหรอกำรบนทกมำจำกแหลงทสำมำรถเชอถอได โดยวตถประสงคควรมกำรพฒนำกำรบนทกขอมลวตถดบทละขนตอนกำรผลต ซงจะท ำใหส ำเรจในปเดยวไมไดตองคอยๆ ท ำเพอกำรตดตำมวตถดบเปนไปอยำงสมบรณและสม ำเสมอทสด ในกำรบรหำรกำรจดเกบตวตนทนและกำรวำงแผนกำรผลต

4.2 กำรปนสวนตนทนทำงดำนสงแวดลอม

จำกทไดกลำวไวแลวขำงตนวำ คำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมสำมำรถแบงออกเปน 2 ประเภทนน คำใชจำยทง 2 ประเภทนจะถกปนสวนใหกบผลตภณฑ โดยตนทนของเสยและคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมอนจะถกปนสวนใหกบผลตภณฑ โดยคดจำกปรมำณกำรเกดขนของเสยของแตละผลตภณฑผำนศนยตนทน (cost centre) ศนยตนทน (cost centre) หมำยถง หนวยงำนหรอศนยกลำงทรวบรวมตนทนทเกยวของกบสงแวดลอมไว และมหนำทในกำรจ ำแนกตนทนในหนวยดงกลำวใหกบผลตภณฑทออกจำกหนวยนน โดยใชหลกกำรคดตนทนตำมฐำนกจกรรม (Activity Based Costing: ABC) ในกำรปนสวนของตนทน

การน าเขา/กโล/วตต ผลลพธ/กโล เชอเพลงอน โลหะหนก ควำมรอน COD พลงงำนทดแทน BOD แสงอำทตย ลม น ำ มลภำวะทำงอำกำศ กำรผลตไฟฟำจำกภำยนอก CO2 กำรผลตไฟฟำภำยใน CO น ำ NOx Municipal Water SO2 Ground water ฝน Spring water FCKWs,NH4,VOCs ฝน/ฝนกรด สำรท ำลำยโอโซน

68

ภำพท 2-34 กำรปนสวนตนทนของเสย ทมำ: United Nations. www.un.org/esa/sustdev/proceduresandprinciples.pdf. (19 March 2555)

ภำพท 2-34 จะแสดงใหเหนถงกำรปนสวนของตนทนของเสย จำกภำพจะพบวำ มกำรน ำปจจยน ำเขำไปในกระบวนกำรผลตจ ำนวน 1,000 กโลกรม ซงไดผลตภณฑออกมำเปนปรมำณ 800 กโลกรม และไดออกมำเปนของเสยจำกหนวยท 1 2 และ 3 ปรมำณ 100 50 และ 50 กโลกรม ตำมล ำดบ รวมเปนปรมำณของเสยจ ำนวน 200 กโลกรม ซงของเสยดงกลำวมคำใชจำยในกำรก ำจดจ ำนวน 800 เหรยญ คำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมทเกดขนจำกกำรก ำจดของเสยจ ำนวน 800 เหรยญดงกลำว จะตองถกปนสวนใหกบศนยตนทนทง 3 ซงสำมำรถค ำนวณไดดงน ข นตอนแรก จะตองค ำนวณสดสวนของของเสยทเกดขน โดยในหนวยแรกจะน ำปรมำณของเสยจ ำนวน 100 กโลกรม หำรดวยปรมำณของเสยทงหมด 200 กโลกรม จะเทำกบ 0.5 และน ำสดสวนดงกลำวไปคณกบตนทนในกำรก ำจดของเสย จะไดผลวำ ในศนยตนทนท 1 2 และ 3 จะมตนทนของเสยเทำกบ 400 200 และ 200 เหรยญตำมล ำดบ ซงตนทนดงกลำวนจะถกปนตนทนใหกบผลตภณฑ A และ B โดยศนยตนทนในล ำดบถดไป

69

ภำพท 2-35 กำรปนสวนตนทนทำงดำนสงแวดลอมอน ทมำ: United Nations. www.un.org/esa/sustdev/proceduresandprinciples.pdf. (19 March 2555)

ภำพท 2-35 จะแสดงใหเหนถงกำรปนสวนของคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมอน ซงจำกภำพจะพบวำ มคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมอนอยจ ำนวน 9,000 เหรยญ ซงคำใชจำยดงกลำวจะถกปนสวนใหกบศนยตนทนทง 3 โดยขนแรก จะตองมกำรคดสดสวนในกำรปนสวนตนทน โดยค ำนวณจำก ผลรวมของหนวยกำรผลตทเขำไปในแตละหนวย เทำกบ 2,750 (1,000+900+850) และเมอน ำปรมำณน ำเขำหำรดวยปรมำณทงหมด จะเทำกบสดสวนของคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมอน ซงเทำกบ 36.36% 32.73% และ 30.91% ตำมล ำดบของหนวย ส ำหรบขนถดไปจะเปนกำรหำคำใชจำยของในแตละหนวย โดยกำรน ำสดสวนของคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมอน มำคณกบคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมอนทงหมด ซงจะไดเทำกบ 3,273 2,945 และ 2,782 เหรยญตำมล ำดบของหนวยตนทน เมอไดทรำบถงคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมในแตละหนวยแลว จะมกำรปนสวนคำใชจำยภำยในหนวยนนๆ ใหกบของเสยทเกดขนภำยในระบบ เชน ในหนวยท 1 มสดสวนของดตอของเสยเทำกบ 0.1 (100/1,000) และน ำสดสวนทไดไปคณกบคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมของหนวยท 1 จะไดเทำกบ 327.2 เหรยญ (0.1 x

70

3,273) และจำกวธกำรค ำนวณนจะท ำใหทรำบวำในหนวยท 2 และ 3 มคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอมอนจ ำนวน 163.6 เหรยญ จำกกำรปนสวนคำใชจำยทำงดำนสงแวดลอม จะพบวำ มตนทนทถกปนสวนเขำไปในผลตภณฑรวมทงหมด 654.6 เหรยญ ท ำใหเรำทรำบวำผลตภณฑใด มตนทนทแทจรงเทำใด และสำมำรถน ำขอมลดงกลำวไปใชในกำรตดสนใจทำงดำนกลยทธตอไป

5. กำรน ำเอำกำรบญชบรหำรสงแวดลอมมำใชในกระบวนกำรด ำเนนงำน กระบวนกำรด ำเนนงำนของกำรบญชบรหำรสงแวดลอม มขนตอนในกระบวนกำรดงตอไปน 5.1 กำรท ำควำมเขำใจกบตวตนทนทำงดำนสงแวดลอมขององคกำรวำมอะไรบำงท

ออกมำจำกกระบวนกำรผลตแลวกลำยเปนตนทนทำงดำนสงแวดลอมซงผลลพธทไดจำกกระบวนกำรนนแบงออกมำได 2 ประเภท ดงภำพท 2-33 5.1.1 ผลตภณฑ (product) คอ ตวสนคำหรอบรกำรทออกมำจำกกระบวนกำรผลต

ซงเมอกระบวนกำรผลตเสรจสนกระบวนกำรแลว เปนสงทสรำงมลคำใหแกองคกำร เชน เบนซน 91 95 เปนตน

5.1.2 ไมใชผลตภณฑ (non-product) คอตวผลตภณฑทออกมำจำกกระบวนกำรผลต ซงเมอกระบวนกำรผลตเสรจสนกระบวนกำรแลว กลำยเปนสงทองคกำรไมตองกำรไดรบหรอ “ของเสย” เชน มลภำวะ ขยะ น ำทง เปนตน

5.2 เมอทรำบถงลกษณะของตวผลตภณฑกบไมใชผลตภณฑ องคกำรกจะสำมำรถจ ำแนกตนทนทำงดำนสงแวดลอมออกมำไดวำตนทนทเกดขนจำกกระบวนกำรนเกดขนเทำไร และเปนตวตนทนเทำไร และตนทนทำงดำนสงแวดลอมเทำไร ซงสำมำรถแบงออกมำไดอยำงชดเจน

5.3 เมอทรำบตนทนและตนทนทำงดำนสงแวดลอมอยำงชดเจน ตวตนทนจะน ำเขำไปรวมกนเพอกลำยเปนตนทนของผลตภณฑทเกดขน แตทำงดำนตนทนทำงดำนสงแวดลอมจะน ำตวตนทนทเกดขนเขำไปยงศนยตนทนกอนท ำกำรปนสวนตนทนซงตรงสวนนมกำรน ำหลกกำรแบบ ABC เขำมำใชในกำรปนสวนตนทนอยำงมประสทธภำพดงภำพท 2-35 ซงจะท ำใหทรำบวำตนทนทำงดำนสงแวดลอมทเกดขนนนเปนตนทนของผลตภณฑตวใด ปรมำณเทำใดและมลคำเทำไร กอนทจะท ำกำรกระจำยตนทนทำงดำนสงแวดลอมเขำสตวผลตภณฑทกอใหเกดตวตนทนทำงดำนสงแวดลอมขน

6. ประโยชนขององคกำรเมอน ำระบบกำรบญชบรหำรสงแวดลอมมำใช

71

เมอองคกำรน ำกำรบญชบรหำรสงแวดลอมเขำมำใชจะไดรบผลประโยชนตำงๆ ดงตอไปน 6.1 องคกำรทรำบถงตนทนทแทจรงในกำรผลตผลตภณฑแตละชนด 6.2 เมอรบรตนทนจำกกำรปนสวนตนทน ท ำใหระบของดและของเสยจำกกระบวนกำร

ผลตได ซงของดหรอผลตภณฑกจะสำมำรถสรำงมลคำใหกบองคกำร สวนของเสยจะเกดควำมดอยประสทธภำพจะตองมกระบวนกำรจดกำรใหขนตอไป

6.3 ชวยใหองคกำรสำมำรถวำงแผนบรหำรจดกำรดำนตนทนไดอยำงมประสทธภำพมำกยงขน

6.4 ท ำใหพนกงำนเขำใจถงตวตนทนทำงดำนสงแวดลอมมำกขนและมสวนชวยในกำรลดตนทนในกระบวนกำรผลตสงผลตอประสทธภำพทำงดำนตนทนมำกยงขน

6.5 ท ำใหองคกำรเกดควำมนำเชอถอและสำมำรถน ำเสนอขอมลทำงดำนสงแวดลอมในรปแบบตวเงนและไมใชตวเงนออกสสำธำรณชนได

7. ระบบบญชทจะตองประยกตใหเหมำะกบกำรบญชบรหำรสงแวดลอม กำรบญชบรหำรสงแวดลอมสำมำรถน ำระบบบญชอนๆ เขำมำประยกตใชเพอสนบสนนใหกำรบญชบรหำรสงแวดลอมมประสทธภำพในกำรท ำงำนมำกยงขน โดยระบบบญชทเปนขนพนฐำน ทสำมำรถน ำมำประยกตใชไดคอ ระบบบญชตนทนตำมกจกรรม (Activity Based Costing: ABC)

ภำพท 2-36 ขนตอนกำรปนสวนคำใชจำยกำรผลตแนวคด ABC ทมำ: อนรกษ ทองสโขวงศ.http://home.kku.ac.th/anuton/cost%20accounting/

cost%20allocation%20and%20ABC.html. (19 มนำคม 2555)

อนรกษ ทองสโขวงศ (2555) กลำวไววำ ระบบบญชตนทนฐำนกจกรรม (Activity Based Costing : ABC) เปนระบบทท ำกำรปนสวนตนทนตำมมลคำทเกดขน

72

จรงของแตละผลตภณฑ ซงในดำนของกำรบญชบรหำรสงแวดลอมกมกำรใชระบบบญชตนทนฐำนกจกรรมมำประยกตใชในตนทนของเสยทเกดขนในแตละกระบวนกำรผลตทเขำสศนยตนทนกอนจะท ำกำรปนสวนตนทนของเสยเขำสแตละตวผลตภณฑซงกำรค ำนวณกำรปนสวนตนทนนนทำงกำรบญชบรหำรไดมกำรเทคนคกำรค ำนวณของระบบบญชตนทนฐำนกจกรรมเขำมำใชในกำรค ำนวณ

สรปไดวำ กำรบญชบรหำรสงแวดลอม เปนเครองมอทำงกำรบรหำรตนทนทม

ประสทธภำพทสำมำรถน ำมำจ ำแนกตนทน เพอใหทรำบวำ ตนทนทำงสงแวดลอมเทำใด และตนทนทวไปเทำใด และมกำรปนสวนตนทนทำงสงแวดลอมเขำสตวผลตภณฑทเกดขน โดยน ำหลกกำรบญชตนทนตำมกจกรรม (ABC) มำใชในกำรเปนพนฐำนในกำรจ ำแนกตนทน เพอใหไดตนทนทแทจรงของตวผลตภณฑแตละผลตภณฑ ท ำใหองคกำรทรำบถงผลลพธทออกมำในรปของ ผลตภณฑและของเสย ส ำหรบ “ของเสย” จำกกระบวนกำรผลตนน แสดงถงควำมดอยประสทธภำพของกำรบรหำรตนทน แตในปจจบนนนมววฒนำกำรกำรบรหำรตนทนทถอไดวำมประสทธภำพสงสดทสำมำรถน ำไปตอยอดโดยกำรใชเทคนคกำรผลตแบบ LEAN ทจะสำมำรถท ำใหองคกำรลดตนทนทำงสงแวดลอมใหหมดไป รวมทงพยำยำมท ำกำรลดตนทนผลตภณฑใหเปนศนย กอใหเกดกำรด ำเนนธรกจทมประสทธภำพมำกทสด

งานวจยทเกยวของ

จำกกำรศกษำงำนวจยทเกยวของมดงน 1. กำรศกษำเรอง กำรบญชบรหำรสงแวดลอมและกำรเปดเผยขอมล โดย Michael

John Jones (2010) พบวำ 1.1 มวตถประสงคในกำรวจยอย 2 อยำงคอ กำรใหเหตผลในทำงทฤษฎส ำหรบกำร

จดท ำบญชและกำรรำยงำนดำนสงแวดลอม โดยมกรอบทฤษฎทหลำกหลำยเพอเกอหนนในกำรจดกำรเกยวกบสงแวดลอมและกำรตรวจสอบควำมหมำยของรปแบบทำงทฤษฎส ำหรบองคกรและนกบญชซงมผลกระทบ 4 อยำงทเกดขนจำกงำนวจยครงน

1.2 วธกำรศกษำ โดยกำรเขำไปศกษำในบรษทตำงๆเกยวกบเรองกำรเปดเผยขอมลบญชสงแวดลอมของบรษทโดยจะตองอยในกรอบกำรวจยทเกยวกบกำรจดกำรสงแวดลอม เชน ภยอนตรำยตอสงแวดลอม ควำมรบผดชอบขององคกร ควำมสมพนธใหมระหวำงภำคอตสำหกรรมและสงแวดลอมทสงผลกระทบตออตสำหกรรม กำรวดผลกระทบของอตสำหกรรม กำรเปดเผยขอมลและกำรรำยงำนผลกระทบ

73

1.3 ขอจ ำกดกำรศกษำ คอ มบรษทบำงบรษททใชกำรจดกำรสงแวดลอมเขำมำประยกตใชในองคกรท ำใหขอมลทไดออกมำนนเปนขอมลทยงไมเปนทแนชดซงทส ำคญผบรหำรและนกบญชของบรษทหลำยแหงยงไมทรำบเกยวกบจดประสงคของกำรจดท ำบญชสงแวดลอมเพอเปดเผยตอสำธำรณะ

1.4 ผลกำรศกษำ พบวำ จำกกำรศกษำพบวำผบรหำรและนกบญชจ ำเปนทจะตองเขำใจเกยวกบกำรจดท ำและกำรเปดเผยขอมลเกยวกบบญชสงแวดลอมเพอใหบรษทมกำรรบผดชอบตอสงคม (CSR) กนมำกขน นอกจำกนย งจะตองค ำนงถงกำรจดมลคำทำงกำรเงนและทมใชทำงกำรเงนรวมไปถงกจกรรมตำงๆทเปนปญหำตอองคกำรจะตองรำยงำนผลใหผมสวนไดเสยของบรษทภำยใตกรอบทบรษทไดก ำหนดไว

2. กำรศกษำเรอง ประสทธภำพทำงเศรษฐกจและสงแวดลอมโดยใชรปแบบบญชทำงสงคม โดย Carmen Rodríguez Morillaa, Gaspar Llanes Díaz-Salazarb และ M. Alejandro Cardenetec (2007) พบวำ 2.1 มวตถประสงคเพอแสดงสงอ ำนวยควำมสะดวกทเรยกวำบญชสงคมและบญช

สงแวดลอม (SAMEA) ส ำหรบกำรวเครำะหประสทธภำพทำงเศรษฐกจและสงแวดลอม ไดน ำไปใชในประเทศสเปนในป2000 เปนกำรน ำไปใชกบทรพยำกรน ำและกำซเรอนกระจก

2.2 วธกำรศกษำจะใชรปแบบนในกำรเปนแกนกลำงของกำรด ำเนนงำนดำนสงแวดลอม ควำมหลำกหลำยทำงดำนเศรษฐกจและกำรค ำนวณ โดยจะใชชอวำ “ตวทวคณบญชสงคมและสงแวดลอมภำยใน (domestics SAMEA multipliers)” และตรวจสอบถงผลกระทบจำกกำรสลำยตวของทรพยำกรทำงตรงและทำงออม นอกจำกนยงน ำของตวทวคณเหลำนเขำมำประยกตเพอแสดงใหเหนถงควำมไมสมพนธกนระหวำงหนวยเศรษฐกจทเชอมโยงกบกำรเสอมสภำพของสงแวดลอม

2.3 ผลกำรศกษำ พบวำ หลงจำกทใชตวทวคณในกำรเขำวเครำะหท ำใหเหนวำเศรษฐกจของประเทศสเปนไมมควำมสมพนธในเชงสำเหตระหวำงหนวยเศรษฐกจกบกำรเสอมสภำพของสงแวดลอม ดงนนจงเปนไปไดทจะออกแบบนโยบำยดำนสงแวดลอมทใหควำมส ำคญเกยวกบกำรเสอมสภำพทมผลกระทบนอยทสดในกำรพฒนำเศรษฐกจเพอใหเกดกำรพฒนำทย งยนซงไดขอสรปวำจ ำเปนจะตองมกจกรรมทกอใหเกดประสทธภำพในกำรพฒนำ ไดแก กจกรรมหลกและกำรผลตพลงงำนไฟฟำ

74

3. กำรศกษำเรอง กำรจดกำรบญชสงแวดลอมในลทวเนย: กำรศกษำกำรปฏบตในปจจบน โอกำสและเจตนำของกลยทธ โดย Jurgis Kazimieras Staniskis และ Zaneta Stasiskiene (2006) พบวำ 3.1 มวตถประสงคเพอ ตองกำรเปลยนกลยทธเชงรกเปนกำรพฒนำอยำงยงยน

เพอใหบรษทตำงๆในประเทศลทวเนยหนมำสนใจและรวมกนในกำรสงเสรมมำตรฐำนดำนสงแวดลอม

3.2 วธกำรศกษำ เขำไปศกษำองคกรตำงๆในประเทศลทวเนยโดยใชวธกำรสมภำษณและกำรสงเกตกำรณทงจำกภำยในองคกรและนอกองคกรเพอใหไดผลออกมำใหมำกทสด

3.3 ผลกำรวจยพบวำ ภำครฐของประเทศลทวเนยมควำมสนใจเกยวกบกำรจดกำรดำนสงแวดลอมทงมกำรใหองคกรตำงๆจดท ำบญชสงแวดลอมและกำรจดกำรดำนสงแวดลอมเพอกำรพฒนำอยำงยงยนซงสงผลใหมกำรด ำเนนโครงกำรมำกกวำ 200 โครงกำร กำรน ำนวตกรรมกำรผลตทสะอำดเขำมำใชกวำ 150 บรษท นอกจำกนภำครฐบำลยงไดน ำระบบพเศษ (EMS) เขำมำใชเพอใหเปนควำมเหมำะสมกบทกองคกรในกำรบรหำรจดกำร เชน กำรผลตและกำรออกแบบ กระบวนกำรจดสรรคำใชจำยและกำรควบคมเงนทน งบประมำณกำรจดซอ กำรก ำหนดรำคำสนคำและประสทธภำพกำรประเมนผล เปนตน จงท ำใหบรษททใชEMAเปนสวนหนงของระบบกำรจดกำรแบบบรณำกำรทมใหกบขอมลทถกตองและครอบคลมส ำหรบกำรประเมนผลและกำรรำยงำนผลของกำรด ำเนนงำนดำนสงแวดลอม จำกงำนวจยทเกยวของขำงตน พบวำในกำรศกษำกำรน ำบญชสงแวดลอมเขำ

มำประยกตใชในปจจบนท ำใหเหนวำองคกรตำงๆเรมสนใจเกยวกบกำรรบผดชอบตอสงคมมำกขนไมวำจะเปนกำรจดท ำขอมล กำรเปดเผยขอมลเกยวกบสงแวดลอม เพอใหผทมสวนไดเสยไดรบทรำบเกยวกบขอมลแตปญหำในกำรจดท ำนนเกดขนทงภำยในและภำยนอก เชน ผบรหำรยงไมมควำมกระตอรอรนในกำรใชนโยบำยเกยวกำรจดกำรดำนสงแวดลอม นกบญชยงขำดควำมเขำใจเกยวกบตวบญชสงแวดลอม และบคคลภำยนอกยงไมเขำใจเกยวกบกำรรำยงำนผล ดงน นผท ำกำรศกษำจงใหควำมส ำคญในกำรท ำกำรศกษำกำรบญชสงแวดลอมเพอน ำมำประยกตใชและกอใหเกดกำรกระตนทองคกรตำงๆควรรบผดชอบตอสงคม ซงเปนกำรจดกำรเกยวกบมลพษทองคกรตำงๆ ไดกอขน โดยในกำรศกษำคอกำรเกบรวบรวมขอมลขนปฐมภมจำกกำรสมภำษณบคคลทงภำยในและภำยนอก กำรสงเกตกำรณ และกำรศกษำขอมลทตยภมจำกทฤษฎและงำนวจยตำงๆ ทเกยวของ เพอใหทรำบถงกำรด ำเนนกำรและขนตอนในกำรจดท ำรวมไปถงปญหำทเกดขนน ำไปสกำรใชบญชสงแวดลอม

75

กรอบแนวคดการศกษา

ภำพท 2-37 กรอบแนวคดในกำรศกษำ ทมำ: จำกกำรวเครำะหของกลมปญหำพเศษกำรบญชบรหำรสงแวดลอม

กำรบรหำรตนทนโดยใชหลกกำรบญชบรหำรสงแวดลอม กรณศกษำ บรษท บำงจำกปโตรเลยม จ ำกด (มหำชน) ท ำกำรศกษำดงน

1. หลกแนวคดและทฤษฎทน ำมำใช กำรวดผลกำรด ำเนนงำนทำงดำนประสทธภำพ เมอมกำรน ำหลกกำร กำรบญชบรหำรสงแวดลอมเขำมำใชเพอกำรพฒนำอยำงยงยน โดยใชวธกำรศกษำเปนกำรเปรยบเทยบผลกำรด ำเนนทำงดำนประสทธภำพจำกกำรน ำหลกกำรดงกลำวมำใช และท ำกำรเปรยบเทยบวำ บรษท บำงจำกปโตรเลยม จ ำกด (มหำชน) ไดท ำตำมหลกกำรบญชบรหำรสงแวดลอมอยำงไรบำง

2. วธกำรศกษำ 2.1 กำรวเครำะหงบกำรเงน 2.2 ท ำกำรสมภำษณหวหนำฝำยงำนดำนสงแวดลอม บรษท บำงจำกปโตรเลยม

จ ำกด (มหำชน) เกยวกบกำรน ำแนวคดกำรบญชบรหำรสงแวดลอมเขำมำใช 3. เครองมอทใชในกำรศกษำ

3.1 กำรวเครำะหงบกำรเงนแบบแนวตง 3.1.1 งบแสดงฐำนะกำรเงน

บรษท บางจากปโตรเลยม

จ ากด (มหาชน)

1. นโยบำยดำนสงแวดลอม

2. กำรด ำเนนงำนทำงดำน

บญชสงแวดลอม

3. กำรน ำขอมลกลบมำพฒนำ

ระบบ

4. กำรเปดเผยขอมลดำน

สงแวดลอม

5. ควำมรบผดชอบตอสงคม

แนวคดเกยวกบความ

รบผดชอบตอสงคม

แนวคดและทฤษฎเกยวกบ

การบญชบรหารสงแวดลอม

76

ก ำหนดใหสนทรพยรวม หรอ หนสนและสวนของผถอหนรวม เทำกบ 100% รำยกำรสนทรพย หรอ รำยกำรหนสนและสวนของผถอหน

สนทรพยรวม หรอ หนสนและสวนของผถอหนรวม

3.1.2 งบก ำไรขำดทน ก ำหนดใหรำยไดรวม เทำกบ 100%

รำยกำรรำยไดหรอคำใชจำย

รำยไดรวม

3.2 กำรวเครำะหงบกำรเงนแบบแนวนอน งบแสดงฐำนะกำรเงนและงบก ำไรขำดทน

ก ำหนดใหป 2553 เปนปฐำน

อตรำรอยละ รำยกำรป

รำยกำรปฐำน

บทท 3

กรณศกษา

ขอมลบรษท1 บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ไดจดตงขนตามมตของคณะรฐมนตรเมอวนท 19 มถนายน 2527 โดยมอ านาจการบรหารงานอยางอสระเชนเดยวกบบรษทเอกชนทวไป และไดจดทะเบยนจดตงเปนบรษท และด าเนนการเมอวนท 8 พฤศจกายน 2527 บรษทไดจดทะเบยนแปรสภาพเปนบรษท มหาชน จ ากด เมอวนท23 เมษายน 2536 และไดน าหนสามญของบรษทจดทะเบยนเปนหลกทรพยในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย เมอวนท 2สงหาคม 2537 ปจจบนมทนจดทะเบยน 1,531 ลานบาท ทนช าระแลว 1,177 ลานบาท ส านกงานใหญตงอยท เลขท 555/1 ศนยเอนเนอรยคอมเพลกซ อาคาร A ชน 10 ถนนวภาวดรงสต แขวงจตจกร เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900โทรศพท 0-2140-8999 เวบไซด http://www.bangchak.co.th บรษทบางจากปโตรเลยมจ ากด (มหาชน) เปนบรษทน ามนไทยชนน าประกอบธรกจปโตรเลยมตงแตการจดหาน ามนดบจากตางประเทศทงแหลงตะวนออกกลางตะวนออกไกลและแหลงน ามนดบภายในประเทศเขามากลนเปนน ามนส าเรจรปดวยก าลงผลตสงสด 120,000บารเรลตอวนโดยโรงกลนของบรษทฯเปนแบบ ComplexRefinery ทสามารถผลตน ามนเบนซนและดเซลซงเปนน ามนมลคาสงไดเปนสวนใหญและสามารถรองรบการกลนน ามนดบในประเทศไดในสดสวนทสงทงนเพอเปนการใชพลงงานอยางมประสทธภาพเปนมตรกบสงแวดลอมและเพมเสถยรภาพระบบไฟฟานอกจากนบรษทฯยงไดน ากาซธรรมชาตมาใชเปนเชอเพลงในการผลตแทนการใชน ามนเตาก ามะถนต าเพอชวยลดตนทนการผลตเปนมตรตอสงแวดลอมมากยงขนซงเปนสวนหนงในการชวยลดมลภาวะตอสงแวดลอมและสอดคลองกบวฒนธรรมธรกจของบางจากทวาพฒนาธรกจอยางยงยนไปกบสงแวดลอมและสงคมรวมทงปฏบตตามขอก าหนดคณภาพน ามนเชอเพลงใหม

1บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน).(2553).แบบแสดงรายการขอมลประจ าปสนสดวนท 31 ธนวาคม 2553.(29 กมภาพนธ 2555).

78

วสยทศนและวฒนธรรมองคกร วสยทศน : Greenenergy Excellenceมงสรางสรรคธรกจพลงงานอยางเปนมตรตอ

สงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยน วฒนธรรมองคกร: พฒนาธรกจอยางยงยนไปกบสงแวดลอมและสงคม วฒนธรรมพนกงาน: เปนคนดมความรเปนประโยชนตอผอน คานยม : Beyond Expectation มงความเปนเลศ Continuing Development สรางสรรคไมหยดนง Pursuing Sustainability ค านงถงความยงยน พนธกจองคกร: ตอผถอหน/คคา/ลกคา/เจาหน ด าเนนธรกจทสรางผลตอบแทนเตบโตตอเนองและเปนธรรม

ตอสงคม/ชมชน/สงแวดลอม มวฒนธรรมการด าเนนธรกจทรบผดชอบตอสงแวดลอม และสงคม

ตอพนกงาน พฒนาบคลากรใหเปนมออาชพ

โครงสรางองคกร ภาพท 3-1 แผนภมการถอหนบรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) และบรษททเขาไปลงทน ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน).http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555)

79

บรษทมบรษทยอย 2 แหงไดแกบรษทบางจากกรนเนทจ ากดและบรษทบางจากไบโอฟเอลจ ากด และมบรษทอก 2 แหงทเขาไปลงทนคอบรษทขนสงน ามนทางทอจ ากดและบรษทเหมองแร โปแตชอาเซยนจ ากด (มหาชน) ดงแสดงในแผนภมการถอหนและรายละเอยดดงภาพท 3-1

การเปลยนแปลงและการพฒนาของกจการ บรษทไดรบรางวลการบรหารสความเปนเลศ (Thailand Quality Class: TQC) ประจ าป 2553 โดยส านกงานรางวลคณภาพแหงชาตซงจดขนเพอประกาศเกยรตคณองคกรทมระบบการบรหารจดการองคกรอยางบรณาการตามแนวทางเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตดวยคณภาพทดเทยมระดบมาตรฐานโลก บรษทไดรบรางวลเกยรตยศแหงความส าเรจ (SET Award of Honor) จากงานSET Awards 2010 ซงจดโดยตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยและวารสารการเงนธนาคารโดยบรษทฯไดรบจ านวน2 รางวลดงน รางวลรายงานบรรษทภบาลดเดน (Top Corporate Governance Report Awards)ในฐานะบรษทจดทะเบยนทมความโดดเดนดานรายงานการปฏบตตามหลกการก ากบดแลกจการทดส าหรบบรษทจดทะเบยนซงบรษทฯไดรบตดตอกนเปนปท 5 และรางวลบรษทจดทะเบยนดเดนดาน CSR (Corporate Social Responsibilities Awards)ในฐานะบรษทจดทะเบยนทมความโดดเดนในการด าเนนธรกจอยางรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอมซงบรษทฯไดรบตดตอกนเปนปท 4 บรษทไดรบรางวลชนะเลศการประกวดผลงานตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงประเภทธรกจขนาดใหญส าหรบการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในการบรหารงานสมยใหมในงานประกาศผลการตดสนการประกวดผลงานตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงครงท2 จดโดยมลนธชยพฒนาส านกงานกปร.กระทรวงมหาดไทยส านกงบประมาณกองทพบกไทยและสถาบนวจยและพฒนาประเทศตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง บรษทไดรบรางวลAward of Excellence ดานCommunity Development Program of the Year ในงานPlatts Global Energy Awards 2010 ซงมอบรางวลใหแกองคกรทมความโดดเดนในการด าเนนการดานตางๆในภมภาคเอเชยโดยบรษทฯเปนบรษทไทยแหงเดยวทไดรบรางวลนบรษทฯ ไดรบรางวล Titanium Award ดาน Corporate Governance ของ The Asset Corporate Awards 2010โดยใหแกบรษททมความโดดเดนในดานการก ากบดแลกจการ เปรยบเทยบกบบรษทจดทะเบยนในระดบภมภาคในดานตางๆ ซงจดโดยนตยสาร The Asset

80

บรษทไดผลการประเมนจากผลส ารวจรายงานการก ากบดแลกจการทดของบรษทจดทะเบยน ประจ าป 2553โดยมคะแนนในภาพรวมอยในเกณฑ “ดเลศ” ซงจดโดยสมาคมสงเสรมสถาบนกรรมการบรษทไทย (IOD) บรษทไดรบรางวลเชดชเกยรตในฐานะหนวยงานทท าคณประโยชนสาขาสงแวดลอม เนองในวนสงแวดลอมโลกประจ าป 2553 ซงจดโดยกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม บรษทไดพฒนาการบนทกคาใชจายดานสงแวดลอมใหเขากบระบบการบนทกบญชของบรษทเพอใหสามารถรวบรวมขอมลไดถกตองและรวดเรวขน น าไปสการเพมประสทธภาพในการบรหารจดการดานสงแวดลอมทดข น

ผลตภณฑและบรการของบรษท ลกษณะผลตภณฑหรอบรการ ผลตภณฑของบรษทฯ แบงเปน 4 ประเภท ดงน 1. ผลตภณฑน ามนเชอเพลง ไดแก 1.1 กาซหงตม 1.2 น ามนเบนซน

เปนน ามนเชอเพลงส าหรบเครองยนตเบนซน ซงเดมบรษทฯ มการจ าหนายน ามนเบนซนออกเทน 95 และออกเทน 91 ภายใตชอการคาน ามนเบนซน กรนพลส ตามล าดบ ตอมาในป 2554 บรษทฯไดเรมโครงการจ าหนายน ามนแกสโซฮอล เปนการน าน ามนเบนซนผสมเอทานอล (เอทลแอลกอฮอล) ซงเปนแอลกอฮอลบรสทธ 99.5% ทผลตจากพชผลทางการเกษตร เชน ออย มนส าปะหลง เปนตน ในสดสวนประมาณรอยละ 10 ภายใตชอการคาน ามนแกสโซฮอล ซเปอรฟาสต 95 (ออกเทน 95) และน ามนแกสโซฮอล ซเปอรฟาสต 91 (ออกเทน 91) สามารถใชไดกบเครองยนตเบนซน และไดร บการยนยนจากบรษทผผลตรถยนตหลายรายวารถยนตทใชเครองยนตเบนซนสามารถใชไดโดยไมตองปรบแตงเครองยนตแตอยางใดทงนการใชแกสโซฮอลจะกอใหเกดประโยชนตอสวนรวมในดานตางๆ เชน ชวยลดมลพษทางอากาศประหยดเงนตราตางประเทศในการน าเขาสาร MTBE (Methyl Tertiary Butyl Ether)ลดผลกระทบทเกดจากราคาน ามนแพง ยกระดบราคาพชผลทางการเกษตร ซงเปนการกระจายการลงทน และการจางงานสชนบท ในเดอนธนวาคม 2550 บรษทฯ ไดยกเลกการจ าหนายน ามนเบนซนกรนพลส 95 เพอเปนการสนบสนนนโยบายดานพลงงานทดแทนของภาครฐ ทสงเสรมการใชเชอเพลงชวภาพ และพฒนาคณภาพสงแวดลอมทด

81

1.3 น ามนกาด 1.4 น ามนเชอเพลงเครองบนไอพน 1.5 น ามนดเซลหมนเรว 1.6 น ามนเตา 2. ผลตภณฑน ามนหลอลน เปนผลตภณฑทใชเคลอบระหวางผวสมผสเพอลดความเสยด

ทาน และการสกหรอนอกจากนยงชวยระบายความรอน ถายทอดก าลง ท าความสะอาดคราบเขมา และเศษโลหะทเกดจากการสกหรอโดยน ามนหลอลนแบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก

2.1 น ามนหลอลนยานยนต 2.2 น ามนหลอลนอตสาหกรรม 2.3 จาระบ 3. ผลตภณฑทเปนวตถดบส าหรบโรงกลนน ามนปโตรเลยมหรอโรงงานปโตรเคม ไดแก

3.1 น ามนเตาประเภท Straight Run (Long Residue) ใชเปนวตถดบตอเนอง ส าหรบกระบวนการผลตของโรงกลนทมหนวยแตกตวโมเลกลน ามน (CrackingUnit)

3.2 น ามนองคประกอบเรฟฟอรมเมทใชเปนวตถดบเพอน าเขาสกระบวนการผลตของโรงงานปโตรเคม เพอไปสกดเปนสารอะโรมาตกส หรอผลตเปนน ามนเบนซน

3.3 น ามนองคประกอบไอโซเมอรเรทใชเปนวตถดบส าหรบกระบวนการผลตของโรงกลนน ามนปโตรเลยม เพอผลตเปนน ามนเบนซน

3.4 ผลตผลพลอยได ไดแก สารก ามะถน ซงเปนธาตทปนอยในเนอน ามนตามธรรมชาต เมอแยกก ามะถนออกมาแลวสามารถน าไปใชไดโดยตรงหลายอยาง เชน เปนสวนผสมในการผลตกรดก ามะถน ยางรถยนต ยาฆาแมลง สารป ย ฟอกส น าตาลทราย แชมพ และใชท าสารประกอบของก ามะถน เปนตน

ก าลงการผลตและปรมาณการผลต

ก าลงผลต (มหนวยวดเปนบารเรลตอวน) หมายถง ระบบการกลน ระบบทอ ระบบถงทสามารถรบน ามนดบมากลน ผานระบบเพมคณภาพ ระบบทอ กระบวนการผสม กระบวนการเกบ และการกระจายผลตภณฑออกจากโรงกลนไดสงสดประจ าวนท าการ อนงทก 24 เดอน บรษทฯ จะหยดเครองจกรเพอท าการซอมแซมโดยใชเวลาประมาณ 30 วนเพอรกษาประสทธภาพการผลตใหอยในระดบเดมหรอด าเนนการปรบปรงประสทธภาพใหดยงขน การเลอกวนเวลาการหยดเครองจกรดงกลาวจะเลอกด าเนนการตามความเหมาะสมของสถานการณและผลตอบแทนทางเศรษฐกจโรง

82

กลนน ามนของบรษทฯ (Complex Refinery) ตงอยเลขท 210 สขมวท 64 พระโขนง กรงเทพฯ มก าลงการผลต 120,000 บารเรลตอวน โดยด าเนนการผลตตลอด 24 ชวโมงบรษทฯ ไดด าเนนการปรบปรงประสทธภาพโรงกลนรวมถงการขยายหนวยการผลต และเพมระบบถงมาโดยตลอด จนในปจจบนโรงกลนสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ และมขดความสามารถของระบบความปลอดภย และระบบบรหารจดการดานสงแวดลอมใหดกวามาตรฐาน

กระบวนการในการกลนน ามน การกลนล าดบสวน (Fractional Distillation)การผลตน ามนเรมตนจากการแยกน ามนดบออกเปนสวนตางๆ ภายในหนวยกลนน ามนดบ ดวยกระบวนการใหความรอนน ามนดบจนถงอณหภมประมาณ 370 องศาเซลเซยส ประมาณ 60-70% ของน ามนดบจะระเหยกลายเปนไอลอยขนไปสยอดหอกลน ซงเปนบรเวณทมอณหภมต าทสด ไอรอนทลอยขนไปเมอเยนลงจะกลนตวเปนของเหลวบนถาดตามชนตางๆ ซงขนอยกบชวงจดเดอดของไฮโดรคารบอน ดงน

1. ชนบนสดของหอกลนซงมอณหภมต าทสดจะเปนกาซหงตม 2. ชนทสอง ไดแก แนฟธาเบา (Light Virgin Naphtha หรอ LVN) 3. ชนทสามไดแก แนฟธาหนก (Heavy Virgin Naphtha หรอ HVN) (ซงแนฟธาเบา

และแนฟธาหนก จะน าไปผานหนวยปรบปรงคณภาพ และผสมเปนน ามนเบนซนตอไป) 4. ชนทส ไดแก น ามนกาด น ามนเครองบน 5. ชนทหา ไดแก น ามนดเซล 6. สวนทเหลอของน ามนดบทไมระเหยกลายเปนไอจะยงคงเปนของเหลวอยทกนหอกลน

ซงเปนบรเวณทมอณหภมสงทสดโดยของเหลวสวนนเรยกวา “Atmospheric Residue” การระเหยและกลนตวจากถาดหนงไปยงอกถาดหนงนนเปนกระบวนการทตอเนองสวนตางๆ จงแยกตวออกมาทางทอขางหอกลน และสวนทแยกออกมาน เรยกวา “ผลตภณฑกลนตรง” (Straight Run) ซงมขอดคอ ผลตภณฑตางๆ เชนน ามนดเซล มคาซเทนสงมาก จดตดไฟไดเรว เผาไหมงาย รวดเรวสมบรณ เครองยนตสะอาด สวนน ามนเตากมสวนของเบาปนอยมากท าใหเผาไหมงายรวดเรวสมบรณ ปราศจากเขมาควน และสามารถปรบแตงปรมาณอากาศทเกน (Excess Air) ใหต าลงไดงาย ซงชวยใหประหยดพลงงานเชอเพลง ตลอดจนคาบ ารงรกษาอปกรณตางๆ ในระยะยาว การปรบปรงคณภาพ (Treating)เปนการปรบปรงคณภาพผลตภณฑโดยการก าจดสงเจอปนตางๆ ทมากบน ามนดบและตดมากบผลตภณฑ เชน ก ามะถน เปนตน เพอท าใหกลายเปนผลตภณฑ

83

ทมระดบความบรสทธ และคณภาพสงตามความตองการ โดยหนวยทท าหนาทปรบปรงคณภาพ เชน หนวยก าจดก ามะถนหนวยผลตดเซลก ามะถนต า เปนตน การเปลยนแปลงโครงสรางของน ามน (Conversion)เปนการเปลยนแปลงโครงสรางโมเลกลของน ามนเพอใหมคณภาพและมลคาสงขน โดยหนวยทท าหนาทเปลยนแปลงโครงสรางของน ามน เชน หนวยไอโซเมอไรเซชน หนวยรฟอรมเมอร เปนตน การผสมผลตภณฑ (Blending)เปนการผสมผลตภณฑตงแตสองชนดขนไป หรอมการเตมสารปรงแตงคณภาพ (Additive) เพอใหไดผลตภณฑทมคณภาพสงขน การปรบปรงคณภาพน ามน เนองจากความตองการใชน ามนเตาในปจจบนลดนอยลง อกทงเพอใหเปนการใชทรพยากรอยางคมคาและเกดประโยชนสงสด ไดมการน าน ามนเตาซงไดจากการแยกโดยการกลนล าดบสวนมาปรบปรง โดยแปรแปลยนเปนผลตภณฑทมมลคาสงขน และมความสะอาดมากขน ไดแก กาซเชอเพลง กาซหงตม (หรอกาซปโตรเลยมเหลว) น ามนแนฟธาเบา น ามนแนฟธาหนก น ามนเครองบน และน ามนดเซลกระบวนการปรบปรงขางตนเรมตนดวยการน าน ามนเตาจากหอกลนล าดบสวน สงเขาหนวยกลนสญญากาศเพอกลนแยกน ามนเตาชนดเบา (Vacuum Gas Oil) ออกและน าเขาสหนวยแตกโมเลกล เพอเปลยนเปนผลตภณฑชนดตางๆ โดยมหนวยผลตไฮโดรเจนท าหนาทผลตไฮโดรเจนสงเขามาในหนวยแตกโมเลกล เพอชวยใหการแตกโมเลกลเกดไดอยางสมบรณ สวนทางดานลางของหอกลนสญญากาศจะเปนน ามนเตาชนดหนกทจะถกน าไปปรบปรงคณภาพ เพอจ าหนายเปนน ามนเตาตอไป ส าหรบผลตภณฑทไดจากการแตกโมเลกลขางตน ซงประกอบดวย กาซเชอเพลง กาซหงตม (หรอกาซปโตรเลยมเหลว) น ามนแนฟธาเบา น ามนแนฟธาหนก น ามนเครองบน และน ามนดเซล จะถกล าเลยงเขาสหนวยกลนแยก เพอแยกแตละผลตภณฑออกจากกน กาซเชอเพลงทแยกไดจะถกสงไปยงหนวยปรบปรงคณภาพกาซเชอเพลง เพอลดก ามะถนปนเปอนและน าไปใชเปนเชอเพลงสะอาดในกระบวนการผลตตอไป น ามนแนฟธาเบา และน ามนแนฟธาหนก จะถกสงไปยงหนวยเปลยนแปลงโครงสรางของน ามนเพอเพมออกเทน และผานการผสมผลตภณฑเปนน ามนแกสโซฮอลชนดตางๆ ส าหรบกาซหงตม น ามนเครองบน และน ามนดเซล จะถกสงไปถงเกบเพอจ าหนายตอไป

วตถดบและผจ าหนายวตถดบ วตถดบส าคญทใชในการผลตของธรกจโรงกลนคอ "น ามนดบ" ในประเทศไทยมแหลงน ามนดบหลายแหลง อยางไรกตามปรมาณน ามนดบในประเทศไทยทขดพบ และน าขนมายงไมเพยงพอตอความตองการใชของโรงกลนทง 7 แหงในประเทศไทย ดงนนน ามนดบสวนใหญทใชใน

84

ประเทศไทยจงตองน าเขาจากตางประเทศซงแหลงน ามนดบทน าเขาสวนใหญ ไดแก กลมประเทศในตะวนออกกลาง ประเทศในตะวนออกไกล การขนสงน ามนจากตะวนออกกลางใชเวลาในการขนสงประมาณ 15 – 20วน และจากตะวนออกไกลใชเวลาประมาณ 3-7 วน ทงนโดยปกตบรษทส ารองน ามนดบในปรมาณทเพยงพอตอการกลนประมาณ 40 วนเพอทจะบรรลเปาหมายดานเสถยรภาพในการจดหาวตถดบ เพอใหไดตนทนการจดหา และราคาวตถดบทต าทสดโดยไดคณภาพของผลผลตตามความตองการ บรษทฯ จงมการจดหาน ามนดบเพอการผลตทงจากแหลงภายในประเทศ และแหลงตางประเทศในสดสวนทเหมาะสม โดยค านงถงเศรษฐศาสตรการกลน ทงนอกสวนหนงบรษทฯ สงซอเปนน ามนส าเรจรปเพอจ าหนาย ซงเปนผลจากการแลกเปลยนน ามนส าเรจรป (Physical Swap) กบผผลตรายอน

บทท 4

ผลการศกษา

จากการศกษาหลกการบรหารตนทนโดยใชหลกแนวคดการบญชบรหารสงแวดลอมของบรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) พบวา 1. ความเปนมาและสาเหตการน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอม มาประยกตใชกรณศกษา

บรษท บางจากปโตเลยม จ ากด (มหาชน) บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ไดยดหลกวฒนธรรมองคการ

“พฒนาธรกจอยางยงยนไปกบสงแวดลอมและสงคม” มาโดยตลอดเวลา 25 ป นนหมายถงวาบรษทมงพฒนาธรกจใหมความสมดลระหวางมลคาทางธรกจและคณคาทางสงแวดลอมและสงคม โดยบรษทเปนผรเรมน าระบบการจดท าบญชการจดการดานสงแวดลอมเขามาใชในสวนของกระบวนการผลต และรายงานผลสสาธารณะเปนรายแรกในประเทศไทยตงแตป พ.ศ. 2548 อกทงน าหลกการปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หลกธรรมาภบาล และหลกการดานความรบผดชอบตอสงคม มาประยกตใชในการบรหารจดการธรกจเพอใหบรรลถงเปาหมายขององคการนอกจากการบรหารจดการดานธรกจใหสามารถสรางมลคาไดอยางมนคงและตอเนองดวยหลกการธรรมาภบาลและการบรหารจดการความเสยงทจะเกดตอการด าเนนธรกจขององคการอยางเครงครดแลว บรษทฯ ยงไดน าแนวคดการบรหารจดการอยางยงยนเขามาเปนสวนประกอบส าคญตงแตระดบการวางแผนเชงกลยทธขององคการ โดยบรษทไดบรรจตวชวดดานสงคมและสงแวดลอมเขาเปนหนงในตวชวดของเปาหมายการด าเนนงานเพมเตมจากตวชวดดานอนๆ ไดแก ดานการเงน ดานลกคา ดานกระบวนการ และดานบคลากร ท าใหบรษทจะสามารถถายทอดเปาหมายเกยวกบดานสงคมและสงแวดลอมสการปฏบตการในสวนและสายงานตางๆ ของบรษทไดอยางถกตองท าใหแผนการปฏบตการตางๆ จะตองมความเชอมโยงหรออยางนอยจะตองไมขดตอเปาหมายตวชวดดานสงคมและสงแวดลอมดงกลาว ในขณะทระดบปฏบตการนน นอกจากจะไดรบการถายทอดเปาหมายดานสงแวดลอมและสงคมมาจากตวชวดขององคการแลว พนกงานทกคนของบรษทฯ ทไดยดถอวฒนธรรมพนกงาน “เปนคนด มความร เปนประโยชนตอผอน” และคานยมทง 3 ขอจะเปนสวนขบเคลอนแผนปฏบตการตางๆ ทงทเกดประโยชนในทางตรงและทางออมใหเกดผลส าเรจไดอยางแทจรง

86

2. แนวคดทงดานการบรหาร การน ามาประยกตใช คณประโยชนทไดรบทงดานการบรหารจดการองคการและการบรหารจดการตนทน 2.1 แนวคดหลกในการบรหารจดการ ดวยแนวคดการบญชบรหารสงแวดลอมนนม

แนวคดหลกในการบรหารจดการดงตอไปน 2.1.1 Material Flow Balance เปนหลกการทดความสมดลระหวางปจจยน าเขา

และปจจยสงออกทแสดงใหเหนอยางชดเจนเกยวกบมลคาทน ากบผลลพธทออกมานนตองเทากนเสมอ ไมวาจะออกไปรปของผลตภณฑหรอไมใชผลตภณฑ

2.1.2 การปนสวนตนทน เปนการจ าแนกตนทนตางๆ ทเกดขนในกระบวนการผลตทไดผลลพธออกมาเปนตวผลตภณฑและทไมใชผลตภณฑ

2.1.3 ความรบผดชอบตอสงคม เปนการแสดงถงแนวคดของการรบผดชอบตอสงคมในสามารถแสดงออกมาไดในรปแบบตางๆ เชน การเปดเผยขอมล ปองกนมลพษ และการรบผดชอบตอมลพษทกอขน เปนตน

2.2 การน าระบบบญชบรหารสงแวดลอมมาประยกตใช 2.2.1 น ามาใชเปนหลกการในการจ าแนกตนทนทางดานสงแวดลอมของบรษท 2.2.2 น ามาใชเปนหลกในการปนสวนตนทนทางดานสงแวดลอมเขาสตว

ผลตภณฑตรงกบขอมลจรงทเกดขน 2.2.3 น ามาใชเปนหลกในการปฎบตงานของพนกงานในบรษท

2.3 คณประโยชนทไดจากการน าระบบบญชบรหารสงแวดลอม 2.3.1 ท าใหองคการมประสทธภาพในการด าเนนงานเพมมากขน 2.3.2 ท าใหพนกงานภายในองคการเขามารวมมอกนเพอลดตนทนดาน

สงแวดลอมมากขน 2.3.3 พนกงานสามารถท างานไดอยางรวดเรว เนองจากมระบบปฏบตงานทม

ประสทธภาพ 2.3.4 สามารถน าใชเปนพนฐานเพอการพฒนาสความยงยน

3. แนวทางการประยกตใชตามหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) กรณศกษา บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

บรษทไดน าระบบมาตรฐาน ISO 14001 มาเปนเครองมอในการบรหารจดการดานสงแวดลอมเปนแหงแรกในเอเชยอาคเนยตงแต ป พ.ศ. 2540 เปนตนมา กอใหเกดการปรบปรงพฒนาระบบฯ อยางตอเนองปจจบนรองกรรมการผจดการใหญในสายงานดานธรกจโรงกลน ด ารงต าแหนงเปนประธานคณะบรหารจดการอาชวอนามย ความปลอดภยสงแวดลอม และพลงงาน ซงเปนคณะบรหารสงสดของระบบการจดการดานสงแวดลอมของบรษทและดวยความรวมมออยางดจาก

87

พนกงาน ตลอดจนผรบเหมาทท างานในนามของบรษทฯ ทรวมกนปฏบตตามนโยบายอาชวอนามยความปลอดภย สงแวดลอม และพลงงาน และขอก าหนดของระบบมาตรฐาน ISO 14001 เพอใหเกดประสทธภาพ โดยท าการวเคราะหดงตอไปน 3.1 วเคราะหทางดานจดแขงและจดออนขององคการ

3.1.1 จดแขง 1) ความไดเปรยบดานท าเลทต งของโรงกลน เนองจากโรงกลนน ามน

บางจากมทตงอยในเขตกรงเทพฯ ซงถอเปนผบรโภคน ามนกลมใหญทสดในประเทศ ประมาณรอยละ 50 ของปรมาณการใชน ามนทงหมด จงท าใหบรษทฯ มขอไดเปรยบในการขนสงน ามนส าเรจรปจากโรงกลนไปยงผบรโภค เมอ เปรยบเทยบกบผประกอบการรายอนทสวนใหญมทตงของโรงกลนอยแถบชายฝ งทะเลดานตะวนออก โดยบรษทฯ สามารถประหยดคาขนสงประมาณเกอบครงหนง

2) เ ปนบรษทแรกในกล ม อตสาหกรรมปโตรเลยมทค านงถงสงแวดลอม และมจดยนในการอนรกษสงแวดลอมทชดเจน

3.1.2 จดออน 1) จดออนทางดานการสงออก เนองจากบรษทฯมโรงกลนน ามนตงอยใน

เขตกรงเทพฯ จงท าใหเมอจะท าการสงออกไปยงตางประเทศ จะท าใหมตนทนทสงกวาผประกอบการรายอนทมโรงกลนน ามนใกลกบทะเลมากกวา

2) ไมมระบบทมความแนนอนในการก าจดของเสย จงอาจจะสงผลใหในบางงวดนน ไมสามารถจดการตนทนของเสยไดอยางมประสทธภาพ

3.1.3 โอกาส 1) จากภาวะการแขงขนทรนแรงในอตสาหกรรมรถยนตทางดาน

แคมเปญสงเสรมการขายโดยเฉพาะเงอนไขพเศษทางดานสนเชอการเชาซอ อตราดอกเบย เปนปจจยในการกระตนการตดสนใจซอของผบรโภค และสงผลตอการเตบโตของปรมาณรถยนตประเภทตางๆ ซงถอเปนปจจยบวกทท าใหปรมาณความตองการใชน ามนเบนซนและดเซลเพมขน

2) ภาวะเศรษฐกจโดยรวมทมการฟนตวอยางตอเนอง โดยธนาคารแหงประเทศไทยไดระบวาในป 2555 จะมอตราการขยายตวของภาวะเศรษฐกจประมาณรอยละ 4.9 จากป 2554 ซงการฟนตวของเศรษฐกจดงกลาวจะสรางความเชอมนใหแกผบรโภคและนกลงทน

88

โดยทวไปและท าใหดชนผบรโภคสงขนในทศทางเดยวกน ตลอดจนปรมาณความตองการใชพลงงานภายในประเทศทคาดวาจะสงขนตามภาวะเศรษฐกจ ซงจะสงผลดตอการด าเนนธรกจในทายสด

3.1.4 อปสรรค 1) ภาวะการแขงขน ถงแมวาภาวะเศรษฐกจภายในประเทศจะเรมฟนตว

ขน แตเนองจากปรมาณการผลตยงคง สงกวาปรมาณการบรโภคภายในประเทศ จงท าใหภาวะการแขงขนยงคงสงอยท งตลาดคาสงและตลาดคาปลก โดยในชวงทผานมาผคาแตละรายพฒนาและออกผลตภณฑใหมๆ เปนจ านวนมาก ตลอดจนการวางแผนการตลาด เชน แผนการสงเสรมการขาย การกอสรางรานสะดวกซอภายในสถานบรการน ามน หรอการใหสวนลด เปนตน ทงนเพอเพมปรมาณการขาย อยางไรกตามแผนการตลาดดงกลาวจ าเปนตองใชเงนลงทนเพมเตม ซงบรษทฯ อาจเสยเปรยบเมอเทยบกบผประกอบการรายอน

2) กระแสการใชพลงงานทางเลอกทเพมสงขน ซงในปจจบนมการตนตวและรณรงคการใชพลงงานทางเลอกทมากขน จงอาจจะสงผลตอยอดขายในสวนของน ามนเบนซนและดเซล ท าใหมแนวโนมทลดลงได

3.2 วเคราะหการด าเนนงานขององคการ 3.2.1 การวางแผน

ทางบรษทไดรเรมมการวางแผนในการน าการบญชบรหารสงแวดลอมเขามาใช ซงทางบรษทมการตงวสยทศนเพอแสดงถงจดยนในการลงมอปฏบตในเรองของการรกษาสงแวดลอม นอกจากวสยทศนนนยงมวฒนธรรมองคการทบงบอกไดอยางชดเจนถงการสนบสนนใหธรกจพฒนาอยางยงยนไปกบสงแวดลอมและสงคม โดยทางบรษทมนโยบายทเกยวของตอไปน 1) หลกการทม นคงของบรษท ทางบรษทไดยดหลกวฒนธรรมองคการ

“พฒนาธรกจอยางยงยนไปกบสงแวดลอมและสงคม” มายาวนานถง 25 ป และยงคงมงหนาพฒนาธรกจใหมความสมดลระหวางมลคาทางธรกจและคณคาทางสงแวดลอมและสงคม นอกจากนบรษทยงไดน าหลกการปรชญา เศรษฐกจพอเพยง หลกธรรมาภบาล และหลกการดานความรบผดชอบตอสงคม มาเพอประยกต ใชในการบรหารจดการธรกจเพอใหบรรลถงเปาหมายขององคการอยางตอเนอง

2) การมงเนนการพฒนาภายในองคการ โดยบรษทมการมงเนนโดยเฉพาะดานบคลากรใหมความรความสามารถรองรบการเปลยนแปลงธรกจ ซง

89

บรษทฯมงเนนการพฒนาศกยภาพบคลากรอยางตอเนอง โดยการด าเนนการพฒนาพนกงานตามระบบ Competency Based Management ทไดปรบปรงใหม รวมถงการมงสการเปนองคการแหงการเรยนร (learning organization:) ดวยการสงเสรมและปลกฝงใหพนกงานรกการเรยนรเกยวกบธรกจโดยเฉพาะธรกจใหมๆ ผานระบบ Interactive Knowledge Management เพอรองรบกบการขยายตวขององคการในอนาคต และการจดตงกลม (Communities of Practice: COP) เพอใหพนกงานมโอกาสในการเรยนร แบงปนความรประสบการณระหวางพนกงานดวยกนเองอกดวย

3) การน าแนวคดการบรหารจดการอยางยงยน ทางบรษทไดมการน าแนวคดการบรหารจดการอยางยงยนมาเพมเปนการสรางสมดลระหวางมลคาและคณคา โดยบรษทฯ ไดบรรจตวชวดดานสงคมและสงแวดลอมเขาเปนหนงในตวชวดของเปาหมายการด าเนนงานขององคการ ท าใหบรษทฯ จะสามารถถายทอดเปาหมายเกยวกบดานสงคมและสงแวดลอมสการปฏบตการในสายงานตางๆ ของบรษทฯ ไดอยางถกตองแผนการปฏบตการตางๆ จะตองมความเชอมโยงหรอไมขดตอเปาหมายตวชวดดานสงคมและสงแวดลอมดงกลาว

4) การวางแผนเกยวกบการจดหาวตถดบ ทางบรษทมการน าเขาน ามนดบจากทงภายในประเทศและภายนอกประเทศเนองจากแหลงวตถดบภายในประเทศไมเพยงพอตอความตองการของโรงกลนทง 7 แหงดงนนน ามนดบสวนใหญทใชในประเทศไทยจงตองน าเขาจากตางประเทศซงแหลงน ามนดบทน าเขาสวนใหญ ไดแก กลมประเทศในตะวนออกกลาง ประเทศในตะวนออกไกล การขนสงน ามนจากตะวนออกกลางใชเวลาในการขนสงประมาณ 15 – 20 วน และจากตะวนออกไกลใชเวลาประมาณ 3-7 วน ทงนโดยปกตบรษทฯ ส ารองน ามนดบในปรมาณทเพยงพอตอการกลนประมาณ 40 วน เพอทจะบรรลเปาหมายดานเสถยรภาพในการจดหาวตถดบ เพอใหไดตนทนการจดหา และราคาวตถดบทต าทสดโดยไดคณภาพของผลผลตตามความตองการ บรษทฯ จงมการจดหาน ามนดบเพอการผลตทงจากแหลงภายในประเทศ และแหลงตางประเทศในสดสวนทเหมาะสม โดยค านงถงเศรษฐศาสตรการกลน ทงนอกสวนหนงบรษทฯ สงซอเปนน ามนส าเรจรปเพอจ าหนาย ซงเปนผลจากการแลกเปลยนน ามนส าเรจรป (Physical Swap) กบผผลตรายอน

90

3.2.2 การปฏบตงาน ในชวงระยะแรกทไดน าการบญชสงแวดลอมเขามาใช เมอทางฝายบญชจดท าขอมลเสรจ จะมการจดสงขอมลใหกบฝายงานดานสงแวดลอม เพอจ าแนกรายการทเกยวของกบสงแวดลอมทละรายการ แตในระยะถดมา ไดมการน าโปรแกรมประยกตทางบญชเขามาชวยในการจ าแนกตนทนทางดานสงแวดลอม โดยฝายสงแวดลอมจะเปนผบรรทกในระบบวารายการประเภทใดควรเปนตนทนทางดานสงแวดลอม ทงนจงไดมการน าโปรแกรมประยกตดงกลาวเขาไปใชในทกๆ สวนงานของบรษท โดยสามารถอธบายไดดงน 1) ประเภทรายการทางดานสงแวดลอม ทางบรษทไดมการแบงประเภท

ของรายการทางดานสงแวดลอมออกเปน 5 หมวดหลก ซงไดแก 1.1) คาใชจายวตถดบทตดไปกบผลตภณฑ ในหมวดนจะเปน

กลมของตนทนทอยในผลตภณฑ ณ ตอนสดทายของกระบวนการผลต ซงไดแก น ามนดบ เอทานอล ไบโอดเซล น ามนพชใชแลว สารเคม น าใชในการผลต พลงงานทใชในการผลต

1.2) คาใชจายวตถดบทไมตดไปกบผลตภณฑ ในหมวดนจะเปนกลมของรายการของเสยทเกดขนจากกระบวนการผลต ซงไดแก น ามนไมไดคณภาพ ตะกอนน ามนจากถงน ามนดบ น ามนเตา น าทง สารเคมทมากเกนพอจากน าบอปรบเสถยร ก ามะถนไมไดคณภาพ

1.3) คาใชจายเพออปกรณควบคมมลพษ ในหมวดนจะเปนกลมของรายการทเกดขนเพอควบคมมลพษใหอยในระดบทต าทสด ซงไดแก คาบ ารง รกษาอปกรณดานสงแวดลอม คาเสอมราคาอปกรณควบคมมลพษ คาบ าบดน าทง คาก าจดของเสย คาธรรมเนยมและภาษดานสงแวดลอม คาปรบ

1.4) คาใชจายในการปองกนสงแวดลอม ในหมวดนจะเปนกลมของรายการทเกดขนเพอปองกนไมใหเกดมลพษตอสงแวดลอม ซงไดแก คาใชจายการตดตามและตรวจวด คาเสอมราคาพนทเกบกากของเสย คาใชจายเพอด าเนนการระบบการจดการ คาบ ารงรกษาอปกรณดานสงแวดลอม

1.5) ประโยชนของผลผลตพลอยไดและการน าของเสยมาใชใหม ในหมวดนจะเปนกลมของรายการทเกดจากผลผลต

91

พลอยไดและของเสยทเกดขนจากกระบวนการตางๆ ในการด าเนนของบรษททท าใหถกน ามาใชและเกดประโยชนกบบรษทฯ ซงไดแก ก ามะถนเหลว กลเซอรน เศษเหลก อลมเนยม กระดาษ ซงสงตางๆ เหลานโดยมาจะถกขายกลบมาเปนรายไดของบรษท

2) รหสบญช ฝายบญชของบรษทฯ มการวางรหสบญชทแสดง ออกถงรายการทเกยวของกบสงแวดลอม โดยมการจ าแนกรหสเฉพาะออกมา ยกตวอยางเชน 5400200 คาซอมแซมและบ ารงรกษา เปนคาซอมแซม

ทเกยวของกบเครองจกรหรออปกรณทใชเกยวกบการควบคมมลพษและลดมลพษ

5400440 ตวเรงปฏกรยาเคม เปนคาใชจายทเกดจากกระบวนการผลต และคาใชจายตวนจะตดไปกบผลตภณฑเมอส าเรจกระบวนการ

5410200 คาไฟฟาและพลงงาน เปนคาใชจายของปจจยน าเขาในกระบวนการผลตและตดไปกบผลตภณฑ

5410050 คาน า เ ปนค า ใชจายของปจจยน าเขา ในกระบวนการผลตและตดไปกบผลตภณฑ

5410550 คาการรกษาสภาพแวดลอม เปนคาใชจายในกา รป รบปร ง แล ะพฒนาภ มทศ น แล ะสภาพแวดลอมรอบๆ บรษทฯ

จะพบวาเลข 5 ทอยในล าดบแรกนน หมายถง รายการทเปนคาใชจาย เลข 4 ทอยในล าดบถดมานนหมายถง รายการดงกลาวเปนรายการทเกยวของกบสงแวดลอม และส าหรบใน 5 หลกทายจะเปนตวทแสดงถงแผนกทรบผดชอบในคาใชจายนน และระบวารายการดงกลาวคอรายการใด

3) การจ าแนกตนทนทางดานสงแวดลอม ส าหรบการจ าแนกตนทนทางดานสงแวดลอมของ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) จะมหนวยงานทรบผดชอบอย 3 ฝาย ไดแก ฝายบญช ฝายวศวกรการผลต และฝายสงแวดลอม โดยเรมจากฝายสงแวดลอม ซงเปนผมหนาทรบผดชอบ

92

เกยวกบการจ าแนกวา รายการใดทกอใหเกดมลพษหรอผลกระทบกบสงแวดลอมเพอใหฝายบญชไดทราบวา รายการใดทควรจะเปนตนทนทางดานสงแวดลอม หลงจากนนฝายบญชจะท าการตดตอการฝายวศวกรการผลต เพอใหทราบถงกระบวนการผลต และน าขอมลทไดไปเปนพนฐานในการจ าแนกตนทนของศนยตนทนตางๆ หลงจากน น ฝายบญชจะท าการน าขอมลดงกลาวมาสรปผลเพอน าขอมลดงกลาวไปปรบปรงกระบวนการผลต และจดท าเปนรายงานทางดานสงแวดลอมเพอน าเสนอตอผทมสวนไดเสยและผทสนใจ โดยบรษทไดน าหลกการในการจดท าบญชบรหารสงแวดลอมของ United Nations เขามาประยกตใชใหเขากบกระบวนการตางๆ ของบรษทตงแตการวางระบบทางดานบญชสงแวดลอม ตลอดจนการปนสวนตนทน ตามหลกการ Material Flow Balance เพอใหไดทราบวาผลตภณฑใด กอใหเกดตนทนทางดานสงแวดลอมจ านวนเทาใด ทงนการปนสวนตนทนของบางจาก ไดท าตามหลกการของ United Nations ในทกๆ ขนตอน และเมอไดทราบถงตนทนตางๆ ทเกดขน

93

.

ภาพท 4-1 ภาพแสดงรายการคาใชจายทางดานสงแวดลอม ของบรษท บางจากปโตรเลยม

จ ากด (มหาชน) ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555)

94

จากภาพท 4-1 จะพบวา คาใชจายดานสงแวดลอมในป 2553 โดยรวมสงกวาป พ.ศ. 2552 ประมาณ 19,919 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 31 สวนใหญกวารอยละ 99 เปนคาใชจายวตถดบทตดไปกบผลตภณฑ (Material Costs of Product Outputs) เนองจากราคาน ามนดบสงขนเฉลย 3.01 บาทตอลตร หรอเพมขนรอยละ 23.79 เมอเทยบกบป พ.ศ. 2552 ทราคาเฉลย 12.66 บาทตอลตร ขณะทปรมาณการผลตเพมขนเลกนอยจากป พ.ศ. 2552 คอรอยละ 5.86 ซงกระทบตอยอดคาใชจายของสารเคม น าใช และพลงงานดวย สวนคาใชจายวตถดบทไมเปนผลตภณฑ (Material Costs of Non - Product Outputs) อนหมายถงของเสยทเกดขนจากกระบวนการผลต พบวาในป พ.ศ. 2553 สงขนจากป พ.ศ. 2552 ประมาณ 36.71 ลานบาท หรอรอยละ 38.33 สวนใหญเปนน ามนทไมไดคณภาพ (Slop oil) เนองจากตนทนการน าไปผลตใหม (Rerun Cost) สงขนกวารอยละ 200 และป พ.ศ. 2553 มคาใชจายเพมเตมจากป พ.ศ. 2552 ในสวนของก ามะถนทไมไดคณภาพเนองจากป พ.ศ. 2553 มการหยดหนวยผลตก ามะถนเหลวเพอซอมบ ารงและเปลยนตวเรงปฏกรยา ส าหรบหมวดคาใชจายเพออปกรณควบคมมลพษ (Waste and Emission Control Costs) ซงเปนคาใชจายในการบ ารงรกษาอปกรณทเกยวของกบการควบคมดานสงแวดลอม และคาใชจายในการจดการของเสยทออกมาจากกระบวนการผลตพบวา ป พ.ศ. 2553 มคาใชจายสงกวาป พ.ศ. 2552 ประมาณ 136.55 ลานบาท หรอรอยละ 158.58 เปนผลมาจากหมวดคาเสอมราคาอปกรณควบคมมลพษเน องจากมหนวยควบคมมลพษมากขน ส าหรบหมวดคาใชจายในการปองกนสงแวดลอม (Prevention and Other Environmental Management Costs) เพมขน 2.73 ลานบาท หรอรอยละ 51.90 เนองจากบรษทฯ ใหความส าคญกบการเฝาระวง ตดตามและตรวจวดคณภาพสงแวดลอมอยางตอเนองมากขน

95

ในหมวดรายไดนน นอกเหนอจากการจ าหนายผลตภณฑแลว บรษทฯ ยงมรายไดทเกยวกบสงแวดลอมเพมขน ไดแก การขายก ามะถนเหลว ซงเปนผลผลตพลอยไดทไดจากการปรบปรงคณภาพน ามนดวยการดงก ามะถนออกจากผลตภณฑ รายไดจากการขายก ามะถนเหลวในป พ.ศ. 2553 เพมขนจากป พ.ศ. 2552 ค อนขางมาก เนองจากมการน าน ามนดบทมองคประกอบของก ามะถนสงขนเขากลนท าใหปรมาณก ามะถนทผลตไดสงขนดวย และราคาขายก ามะถนตอหนวยปรบตวเพมขนจากป พ.ศ. 2552 กวารอยละ 70 เชนเดยวกบรายไดจากการขายเศษโลหะทเพมขน เพราะปรมาณเศษเหลกมราคารบซอตอหนวยลดลงจากป พ.ศ. 2551 ประมาณ 5.36 บาท/กโลกรม อนเปนผลมาจากโรงงานรบซอเศษโลหะไดปดด าเนนการหลายแหง ส าหรบรายไดจากการจ าหนายกระดาษสงขนจากป พ.ศ. 2552 เนองจากมการท า 5ส อยางตอเนอง และมการจดกจกรรมประกวด 5ส ระดบองคการ

3.2.3 การตรวจสอบ การวดผลการด าเนนงานจะดตามแผนทไดวางไว ซงจากการน า EMA มาใชสามารถวดผลการด าเนนงานในดานตางๆ ไดดงน

1.) ดชนประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ ทางบรษทยงไดมการน าดชนประสทธภาพเชงน เวศเศรษฐกจเขามาใชได เนองจากการพฒนาทย งยนนน ธรกจไมสามารถพจารณาไดแตเพยงผลตอบแทนทางธรกจเทานน หากยงตองพจารณาผลกระทบดานสงแวดลอม บรษทจงน าดชนชวดทผสมผสานผลการด าเนนการดานเศรษฐกจและสงแวดลอมทเรยกวา “ประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Eco-efficiency)” มาใช โดยใชก าไรกอนหกดอกเบยและคาเสอมราคา ซงไมรวมก าไร/ขาดทนจากสตอกน ามน (Adjusted EBITDA) ซงสะทอนผลการด าเนนการดานเศรษฐกจ และปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดเทยบเทาเปนผลกระทบดานสงแวดลอม หากผลการด าเนนการดานเศรษฐกจสงขน หรอผลกระทบสงแวดลอมลดลงจะท าใหคาประสทธภาพทางนเวศเศรษฐกจสงขน โดยในป 2553 บรษท (เฉพาะโรงกลน) ปลอยปรมาณ

96

กาซคารบอนไดออกไซด 735,970 ตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา (Carbon footprint) ลดลงเทยบกบป 2552 เนองจากบรษทปรบเปลยนประเภทเชอเพลงจากน ามนเตาเปนกาซธรรมชาตทสะอาดกวา ถงกระนนกตาม เนองจากก าไรกอนหกดอกเบยและคาเสอมราคาซงไมรวมก าไร/ขาดทนจากสตอกน ามนกจะลดลงดวย เชนกน เ ปนผลใหประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจลดลง ซงแสดงไวดงตารางตอไปน

ตารางท 4-1 ตารางประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (ลานบาทตอตนกาซ คารบอนไดออกไซดเทยบเทา)

2549 2550 2551 2552 2553 0.008 0.007 0.017 0.012 0.007

ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555)

2) การตรวจสอบผลการปฏบตงาน จากการทไดมการจดท ารายงานทางดานสงแวดลอม จงสามารถน าขอมลดงกลาวมาเปรยบเทยบถงผลการท างานวามการพฒนาไปในทศทางใดบาง เชน ปรมาณน าทงในป 2552 ปรมาณ 10,216 เมอเปรยบเทยบกบป 2553 ปรมาณ 10,919 จะเหนไดถงปรมาณน าเสยทเกดจากฝายผลตทเพมมากขน แตทงนกตองท าการเปรยบเทยบถงปรมาณการผลตดวยวา มผลตอน าเสยทเพมขนหรอไม หรอเกดจากการผลตทดอยประสทธภาพลง

3.3.4 การปรบปรงแกไข จากการน าหลกการบญชบรหารเขามาประยกตใช ท าใหองคการไดน าขอมลตางๆ มาพฒนาองคการดงน 1) การปรบปรงดานวศวกรรม การซอมบ ารง

1.1) การน าระบบ Safety Integrity Level (SIL) เขามาใชงาน เพอเพม reliability ของอปกรณควบคมวด

1.2) การน าระบบ Risk Based Inspection (RBI) เขามาเพมประสทธภาพในการตรวจสอบอปกรณ

1.3) การใชงานระบบ Reliability Centered Maintenance (RCM)

97

1.4) ปรบปร ง มาต รฐ านง านซ อมถ ง ให ส ง ก ว ามาตรฐานสากล

1.5) การปรบปรงเพมขดความสามารถและ reliability ของระบบดบเพลงโรงกลนฯ

1.6) การปรบปรงอปกรณเพอเพมประสทธภาพดาน security (ระบบ Access Control, กลอง CCTV)

2) การปรบปรงระบบการท างาน 2.1) การปรบปรงระบบบรหารความปลอดภย อเลคโทรนค

(E-safety) 2.2) การจดการตรวจสขภาพประจ าป และการตรวจ

สขภาพตามปจจยเสยง 2.3) การปฏบตตามโครงการอนรกษการไดยน

3) การสงเสรมจตส านกดานสงคม ความปลอดภย อาชวอนามย สงแวดลอมและพลงงาน 3.1) จดอบรมหลกสตรตาง ๆดานความปลอดภย เชน ความ

ปลอดภยในทอบอากาศ การปฐมพยาบาล เปนตน 3.2) จดอบรมหลกสตรความปลอดภยส าหรบผรบเหมาท

เขามาท างานในโรงกลน เชนเนอหาเกยวกบนโยบายของบรษทกฎระเบยบดานความปลอดภยอาชว อนามยและสงแวดลอม เปนตน

3.3) จดอบรมหลกสตร behavior based safety 3.4) การจดอบรมหลกสตรการดบเพลงขนตนใหกบ

พนกงานทวไป และการดบเพลงขนสงส าหรบพนกงานสายปฏบตการ

4) การก าจดของเสยและผลกระทบ

98

ตารางท 4-2 ตารางแสดงประเภทของเสย วธในการก าจด และผลกระทบ

ทมา: จากการวเคราะหรวมกนของกลมปญหาพเศษการบญชบรหารสงแวดลอม

จากขอมลขางตนพบวาบรษทมการจ ากดของเสยดวยวธการตางๆ ซงสงผลกระทบทงทางบวกและทางลบ เชน มคาใชจายในการดแลรกษาสนทรพย การตดตงเครองจกรตางๆ ท าใหเกดเปนลกหนตามสญญาเชาด าเนนงาน คาใชจายในการจดจางองคการจากภายนอกเขามาดแล รวมทงของเสยบางตวมการน าไปจ าหนายและท าการรไซเคลกอเกดเปนผลพลอยไดใหกบองคการอกดวย ในป พ.ศ. 2553 บรษทไดรายงานผลกระทบทเกดจากการปลอยกาซเรอนกระจกจากกระบวนการผลตโดยตรง 634,579 ตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา และปลอยโดยออมจากการซอไฟฟาและไอน ามาใช 101,391 ตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา รวมทงสน 735,970 ตน คารบอนไดออกไซดเทยบเทา ซงสงขนจากป พ.ศ. 2552 เนองจากป พ.ศ. 2553 มการเดนหนวยกลนท 4 ซงเปน

ประเภทของเสย วธการในการก าจด ผลกระทบ กาซเรอนกระจกจากกระบวนการผลต เชน กาซไนโตรเจนออกไซดและซลเฟอรไดออกไซด เปนตน

ท าการกลน เกดตนทนใหการตดตงเครองกรองอากาศและคาใชจายในการบ ารงรกษา

น าเสย ท าการบ าบด เกดตนทนใหการตดตงเครองบ าบดน าเสยและคาใชจายในการบ ารงรกษา

ของเสยทไมสามารถบ าบดไดจากกระบวนการผลตทเปนของเสยอนตราย

ก าจดโดยผขนสงและผรบก าจดภายในประเทศทไดรบอนญาตจากกรมโรงงานอตสาหกรรม ไมมการสงออกไปก าจดนอกประเทศ

เกดตนทนในการก าจดของเสย เชน คาใชจายในการจางองคการจากภายนอก เปนตน

ของเสยทไมสามารถบ าบดไดจากกระบวนการผลตทเปนของเสยทไมใชอนตราย

ของเสยจะถกบ าบดและก าจดตามคณสมบตของของเสย

เกดตนทนในการก าจดของเสย

99

หนวยกลนใหมตลอดทงป ขณะทป พ.ศ. 2552 เรมเดนหนวยกลนท 4 เปนปแรกภายหลงกอสรางแลวเสรจ จงเดนหนวยกลนเพยงแคบางชวงของป และปลอยกาซไนโตรเจนออกไซดและซลเฟอรไดออกไซด 643.33 และ 185.06 ตน ตามล าดบ บรษทมการระบายน าทงออกสสภาพแวดลอมภายนอกทงหมด 3 จด (เปนระบบระบายน าฝนหรอน าทไมมการปนเปอน 2 จดเปนจดระบายทรองรบน าทงทผานการบ าบดแลวอก 1 จด) น าจากกระบวนการผลตถกบ าบดดวยระบบบ าบดน าเสยทางกายภาพ เคม และชววทยา จนมคณภาพอยในเกณฑมาตรฐานลงคลองบางออซงออกสแมน าเจาพระยา ในป พ.ศ. 2553 บรษทฯ มการระบายน าจากกระบวนการผลตออกสสงแวดลอมภายนอกทงหมด 683,280 ลกบาศกเมตร และระเหยสบรรยากาศจากระบบหลอเยนและใชไปกบปฏกรยาในหนวยการผลตไฮโดรเจน 1,191,360 ลกบาศกเมตร ของเสยทไมสามารถบ าบดไดเองทงจากกจกรรมในกระบวนการผลตและจากศนยจายน ามนบางจากทงหมดถกสงไปก าจดโดยผขนสงและผรบก าจดภายในประเทศทไดรบอนญาตจากกรมโรงงานอตสาหกรรม ไมมการสงออกไปก าจดนอกประเทศป พ.ศ. 2553 บรษทสงก าจดของเสยทงหมด 2,706 ตน แบงเปนของเสยอนตราย 1,230 ตน คดเปนรอยละ 45 ของของเสยทงหมด ประกอบดวย กากตะกอนกนถงน ามน ของเสยจากกระบวนการแยกเกลอออกจากน ามนดบ วสดปนเปอนน ามน กอนก ามะถนปนเปอน กากตะกอนจากระบบบ าบดน าเสย สารเคมเสอมสภาพดางทใชงานแลว วสดดดซบทใชงานแลว ตวเรงปฏกรยาและวสดตวรองทใชงานแลว ทรายปนเปอนสารอนตราย วสดขดผวทใชงานแลว และมสงก าจดของเสยทไมใชของเสยอนตราย 1,476 ตน คดเปนรอยละ 55 ของของเสยทงหมด ประกอบ ดวย น าเสยจากหนวยผลตไบโอดเซล ฉนวนกนความรอน ยางมะตอยจากงานซอมถนน เศษเหลก เศษอลมเนยม และทอพลาสตก ของเสยดงกลาวถกบ าบดและก าจดตาม

100

คณสมบตของของเสยนน ดวยวธทถกตองตามหลกวชาการ รอยละ 72 ของของเสยทงหมด ถกท าเปนเชอเพลงทดแทนแลวน าไปเผาในเตาเผาเนองจากมคาความรอนเพยงพอ รอยละ 3 ของของเสยทงหมดถกน าไปฝงกลบ เนองจากมคาความรอนไมเพยงพอและมคณสมบตไมเหมาะแกการเผา สวนของเสยทเหลออกรอยละ 25 ถกสงไปคดแยกเพอน าไปรไซเคลเพราะสามารถน าไปท าประโยชนตอได

4. ประสทธภาพจากการน าเอาหลกการบญชบรหารสงแวดลอมมาใชในการด าเนนงาน กรณศกษา บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

งบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 2554

สนทรพย รอยละ สนทรพยหมนเวยน เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 4,020,710,649 6.53% เงนลงทนชวคราว 9,823,677 0.02% ลกหนการคา กจการทเกยวของกน 1,838,987,793 2.99% กจการอน 6,233,335,944 10.12% สนคาคงเหลอ 16,658,225,735 27.04% ภาษเงนไดนตบคคลรอขอคน 326,867,644 0.53% เงนชดเชยกองทนน ามนคางรบ 926,778,096 1.50% สนทรพยหมนเวยนอน 1,279,729,291 2.08% รวมสนทรพยหมนเวยน 31,294,458,829 50.80%

ภาพท 4-2 งบแสดงฐานะการเงน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ณ วนท 31 ธนวาคม 2554

ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555)

101

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) งบแสดงฐานะการเงน (ตอ) ณ วนท 31 ธนวาคม 2554

หนสนจากสญญาประกนความเสยง 604,919,384 0.98% หนสนหมนเวยนอน 1,902,504,770 3.09% รวมหนสนหมนเวยน 14,541,452,987 23.60%

ภาพท 4-3 (ตอ) งบแสดงฐานะการเงน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ณ วนท 31 ธนวาคม 2554

ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555)

สนทรพยไมหมนเวยน เงนลงทนในบรษทยอย - 0.00% เงนลงทนในบรษทรวม 745,479,405 1.21% เงนลงทนระยะยาวอน 284,645,072 0.46% คาขนสงจายลวงหนา 12,004,200 0.02% อสงหารมทรพยเพอการลงทน 288,062,000 0.47% ทดน อาคารและอปกรณ 26,959,261,135 43.76% สทธการเชา 937,382,932 1.52% สนทรพยไมมตวตน 101,135,053 0.16% เงนลงทนในสถานบรการน ามน 180,351,084 0.29% สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช 179,072,560 0.29% สนทรพยไมหมนเวยนอน 621,639,658 1.01% รวมสนทรพยไมหมนเวยน 30,309,033,099 49.20% รวมสนทรพย 61,603,491,928 100.00% หนสนและสวนของผถอหน หนสนหมนเวยน เงนกยมระยะสนจากสถาบนการเงน 2,000,000,000 3.25% เจาหนการคา กจการทเกยวของกน 7,881,988,240 12.79% กจการอน 876,517,129 1.42% เจาหนอนกจการทเกยวของกน 427,170,577 0.69% เงนกยมระยะยาวจากสถาบนการเงน ทถงก าหนดช าระภายในหนงป

551,363,070 0.90%

ภาษสรรพสามตและเงนน าสงกองทน น ามนเชอเพลงคางจาย

296,841,676 0.48%

ภาษเงนไดนตบคคลคางจาย 148,141 0.00%

102

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) งบแสดงฐานะการเงน (ตอ) ณ วนท 31 ธนวาคม 2554

หนสนไมหมนเวยน เงนกยมระยะยาวจากสถาบนการเงน 16,030,166,740 26.02% หนกแปลงสภาพ - 0.00% หนสนภาษเงนไดรอการตดบญช 6,869,877 0.01% หนสนจากสทธการเชาระยะยาว 237,846,592 0.39% ภาระผกพนผลประโยชนพนกงาน 839,950,328 1.36% หนสนไมหมนเวยนอน 67,764,855 0.11% รวมหนสนไมหมนเวยน 17,182,598,392 27.89% รวมหนสน 31,724,051,379 51.50% สวนของผถอหน ทนเรอนหน ทนจดทะเบยน 1,531,643,461 2.49% ทนทออกและช าระเตมมลคาแลว 1,376,923,157 2.24% สวนเกนทน สวนเกนมลคาหนสามญ 11,157,460,051 18.11% สวนเกนมลคาหนของบรษทยอยทบรษทไปลงทน 18,621,225 0.03% สวนเกนทนจากการลดทนจดทะเบยนและทนช าระแลว

189,617,759 0.31%

ก าไรสะสม จดสรรแลว ส ารองตามกฎหมาย 153,164,346 0.25% ยงไมไดจดสรร 16,833,294,392 27.33% รวมสวนของบรษท 29,729,080,930 48.26% สวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม 150,359,619 0.24% รวมสวนของผถอหน 29,879,440,549 48.50% รวมหนสนและสวนของผถอหน 61,603,491,928 100.00%

ภาพท 4-3 (ตอ) งบแสดงฐานะการเงน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ณ วนท 31 ธนวาคม 2554

ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555)

103

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) งบก าไรขาดทน

ส าหรบปสนสดวนท วนท 31 ธนวาคม 2554 รายได รอยละ รายไดจากการขายและการใหบรการ 158,609,989,454 99.04% ตนทนขายและการใหบรการ -147,984,315,203 -92.40% ก าไรขนตน 10,625,674,251 6.63% รายไดจากการลงทน 54,552,640 0.03% รายไดอน 1,487,341,327 0.93% คาใชจายในการขาย -2,436,294,179 -1.52% คาใชจายในการบรหาร -1,404,490,194 -0.88% ก าไร (ขาดทน) จากสญญาซอขายน ามนดบ และผลตภณฑน ามนลวงหนา

-758,853,327 -0.47%

ก าไร (ขาดทน) จากสญญาซอขายเงนตราตางประเทศลวงหนา

-701,066,248 -0.44%

ก าไรจากอตราแลกเปลยน 170,093,035 0.11% ยอดสทธของกลบรายการคาเผอผลขาดทนจากการดอยคาทรพยสน

11,706,758 0.01%

สวนแบงขาดทนจากเงนลงทนในบรษทรวม -17,750,115 -0.01% ก าไรกอนตนทนทางการเงน และภาษเงนได 7,030,913,948 4.39% ตนทนทางการเงน -783,178,921 -0.49% ก าไรกอนภาษเงนได 6,247,735,027 3.90% คาใชจายภาษเงนได -615,291,297 -0.38% ก าไรส าหรบป 5,632,443,730 3.52%

ภาพท 4-4 งบก าไรขาดทน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ส าหรบปสนสดวนท 31 ธนวาคม 2554

ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555) 4.1 วเคราะหงบแนวตง 4.1.1 งบแสดงฐานะการเงน

สนป 2554 บรษทมสนทรพยหมนเวยนรอยละ 50.80 ซงถอวามสภาพคลองสงมากเมอเปรยบเทยบกบหนสนหมนเวยน ส าหรบสนทรพยหมนเวยนสวนใหญเปนสนคาคงเหลอคดเปนรอยละ 27.04 ซงเปนสงทบรษทสามารถใชในการท ารายไดใหแกบรษทและในสวนของสนทรพยไมหมนเวยนในสวนใหญบรษทจะลงทนอยในรปของ ทดน อาคารและอปกรณคดเปนรอยละ 43.76

104

บรษทมหนสนรวมคดเปนรอยละ 51.50 ซงแบงออกเปนหนสนหมนเวยนรวมคดเปนรอยละ 23.60 และหนสนไมหมนเวยนรวมคดเปนรอยละ 27.89 โดยจะมรายการทส าคญคอ เจาหนการคาของบรษทคดเปนรอยละ 14.21 ล าดบถดมาจะเปนเงนกยมระยะสนจากสถาบนการเงนคดเปนรอยละ 3.25 และในสวนของหนสนไมหมนเวยนมรายการทส าคญ อนไดแก เงนกยมระยะยาวจากสถาบนการเงนคดเปนรอยละ 28.02 รองลงมาเปนภาระผกพนผลประโยชนพนกงานคดเปนรอยละ 1.36 ในสวนของผถอหนรวมคดเปนรอยละ 48.50 โดยมก าไรสะสมทยงไมจดสรรคดเปนรอยละ 27.33 เปนสวนใหญและรองลงมาเปนสวนเกนหนสามญคดเปนรอยละ 18.11 เมอวเคราะหสวนนแลวจะเหนไดวาบรษทมหนสนไมหมนเวยนโดยเปนรายการทมาจากเงนกยมระยะยาวจากสถาบนการเงนมากทสดซงบรษทไดน าเงนตวนมาใชในการด าเนนการและลงทนของบรษท

4.1.2 งบแสดงก าไรขาดทน ในป 2554 บรษทมรายไดทเกดจากการขายสนคาซงคดเปนรอยละ 99.04% และมก าไรจากการลงทนและรายไดอนคดเปนรอยละ 0.03 และ 0.93 ตามล าดบ และเมอพจารณาในสวนของคาใชจายของบรษทจะเหนวา ตนทนขายและการใหบรการของบรษทคดเปนรอยละ 92.40 ซงถอวาสงมากเมอเทยบกบคาใชจายทงหมดทคดเปนรอยละ 94.90 ซงถาบรษทสามารถควบคมตนทนของสนคานลงไดบรษทจะสามารถท ารายไดใหมากขนกวาเดมไดอยางมาก ซงจะเหนไดจากก าไรสทธของบรษททเหนวาสงขนซงคดเปนรอยละ 3.52

105

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) งบแสดงฐานะการเงน

ณ วนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553 (ปรบปรงใหม) 2554 2553 รอยละ

สนทรพย สนทรพยหมนเวยน เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 4,020,710,649 9,109,013,095 -55.86%

เงนลงทนชวคราว 9,823,677 9,277,752 5.88% ลกหนการคา

กจการทเกยวของกน 1,838,987,793 1,593,110,679 15.43% กจการอน 6,233,335,944 4,132,852,213 50.82% สนคาคงเหลอ 16,658,225,735 15,607,901,880 6.73% ภาษเงนไดนตบคคลรอขอคน 326,867,644 - ** เงนชดเชยกองทนน ามนคางรบ 926,778,096 521,189,086 77.82% สนทรพยหมนเวยนอน 1,279,729,291 1,110,697,938 15.22% รวมสนทรพยหมนเวยน 31,294,458,829 32,084,042,643 -2.46% สนทรพยไมหมนเวยน

เงนลงทนในบรษทยอย - - 0.00% เงนลงทนในบรษทรวม 745,479,405 - ** เงนลงทนระยะยาวอน 284,645,072 287,382,207 -0.95% คาขนสงจายลวงหนา 12,004,200 15,163,200 -20.83% อสงหารมทรพยเพอการลงทน 288,062,000 288,062,000 0.00% ทดน อาคารและอปกรณ 26,959,261,135 23,565,916,447 14.40% สทธการเชา 937,382,932 954,016,761 -1.74% สนทรพยไมมตวตน 101,135,053 74,729,539 35.33% เงนลงทนในสถานบรการน ามน 180,351,084 215,644,676 -16.37% สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช 179,072,560 242,544,559 -26.17% สนทรพยไมหมนเวยนอน 621,639,658 685,019,795 -9.25% รวมสนทรพยไมหมนเวยน 30,309,033,099 26,328,479,184 15.12% รวมสนทรพย 61,603,491,928 58,412,521,827 5.46%

ภาพท 4-5 งบแสดงฐานะการเงน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ณ วนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553 (ปรบปรงใหม)

ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555)

106

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) งบแสดงฐานะการเงน (ตอ)

ณ วนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553 (ปรบปรงใหม) หนสนและสวนของผถอหน รอยละ หนสนหมนเวยน

เงนกยมระยะสนจากสถาบนการเงน 2,000,000,000 40,000,000 4900.00% เจาหนการคา

กจการทเกยวของกน 7,881,988,240 9,347,034,229 -15.67% กจการอน 876,517,129 886,984,345 -1.18% เจาหนอนกจการทเกยวของกน 427,170,577 186,133,768 129.50% เงนกยมระยะยาวจากสถาบนการเงน ทถงก าหนดช าระภายในหนงป 551,363,070 2,662,116,916 -79.29% ภาษสรรพสามตและเงนน าสงกองทน น ามนเชอเพลงคางจาย 296,841,676 815,229,753 -63.59% ภาษเงนไดนตบคคลคางจาย 148,141 536,208,053 -99.97% หนสนจากสญญาประกนความเสยง 604,919,384 314,669,490 92.24% หนสนหมนเวยนอน 1,902,504,770 2,792,067,263 -31.86% รวมหนสนหมนเวยน 14,541,452,987 17,580,443,817 -17.29% หนสนไมหมนเวยน

เงนกยมระยะยาวจากสถาบนการเงน 16,030,166,740 14,978,618,763 7.02% หนกแปลงสภาพ - 1,936,570,000 ** หนสนภาษเงนไดรอการตดบญช 6,869,877 13,085,480 -47.50% หนสนจากสทธการเชาระยะยาว 237,846,592 291,391,648 -18.38% ภาระผกพนผลประโยชนพนกงาน 839,950,328 759,495,625 10.59% หนสนไมหมนเวยนอน 67,764,855 72,667,871 -6.75% รวมหนสนไมหมนเวยน 17,182,598,392 18,051,829,387 -4.82% รวมหนสน 31,724,051,379 35,632,273,204 -10.97% สวนของผถอหน

ทนจดทะเบยน 1,531,643,461 1,531,643,461 0.00% ทนทออกและช าระเตมมลคาแลว 1,376,923,157 1,176,822,958 17.00% สวนเกนทน

สวนเกนมลคาหนสามญ 11,157,460,051 8,272,622,542 34.87% สวนเกนมลคาหนของบรษทยอยทบรษทไปลงทน 18,621,225 18,621,225 0.00% สวนเกนทนจากการลดทนจดทะเบยนและทนช าระแลว 189,617,759 189,617,759 0.00%

ภาพท 4-5 (ตอ) งบแสดงฐานะการเงน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ณ วนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553 (ปรบปรงใหม)

ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555)

107

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) งบแสดงฐานะการเงน (ตอ)

ณ วนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553 (ปรบปรงใหม)

สวนของผถอหน (ตอ) ก าไรสะสม จดสรรแลว ส ารองตามกฎหมาย 153,164,346 153,164,346 0.00%

ยงไมไดจดสรร 16,833,294,392 12,805,338,933 31.46% รวมสวนของบรษท 29,729,080,930 22,616,187,763 31.45% สวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม 150,359,619 164,060,860 -8.35% รวมสวนของผถอหน 29,879,440,549 22,780,248,623 31.16% รวมหนสนและสวนของผถอหน 61,603,491,928 58,412,521,827 5.46%

ภาพท 4-5 (ตอ) งบแสดงฐานะการเงน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ณ วนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553 (ปรบปรงใหม)

ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555)

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) งบก าไรขาดทน

ส าหรบปสนสดวนท วนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553 2554 2553 รอยละ

รายได รายไดจากการขายและการใหบรการ 158,609,989,454 136,369,388,669 16.31%

ตนทนขายและการใหบรการ -147,984,315,203 -130,019,702,976 13.82% ก าไรขนตน 10,625,674,251 6,349,685,693 67.34% รายไดจากการลงทน 54,552,640 44,869,508 21.58% รายไดอน 1,487,341,327 672,060,840 121.31% คาใชจายในการขาย -2,436,294,179 -2,204,887,663 10.50% คาใชจายในการบรหาร -1,404,490,194 -1,200,997,277 16.94%

ภาพท 4-6 งบก าไรขาดทน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ส าหรบปสนสด

วนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553 ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555)

108

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

งบก าไรขาดทน (ตอ) ส าหรบปสนสดวนท วนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553

รายได (ตอ)

ก าไร (ขาดทน) จากสญญาซอขายน ามนดบ และผลตภณฑน ามนลวงหนา

-758,853,327 27,633,506 -2846.13%

ก าไร (ขาดทน) จากสญญาซอขายเงนตราตางประเทศลวงหนา -701,066,248 523,543,066 -233.91% ก าไรจากอตราแลกเปลยน 170,093,035 388,045,717 -56.17% ยอดสทธของกลบรายการคาเผอผลขาดทนจากการดอยคาทรพยสน

11,706,758 146,244,762 -92.00%

สวนแบงขาดทนจากเงนลงทนในบรษทรวม -17,750,115 - ** ก าไรกอนตนทนทางการเงน และภาษเงนได 7,030,913,948 4,746,198,152 48.14% ตนทนทางการเงน -783,178,921 -878,761,612 -10.88% ก าไรกอนภาษเงนได 6,247,735,027 3,867,436,540 61.55% คาใชจายภาษเงนได -615,291,297 -995,468,477 -38.19% ก าไรส าหรบป 5,632,443,730 2,871,968,063 96.12%

ภาพท 4-6 (ตอ) งบก าไรขาดทน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ส าหรบปสนสดวนท 31 ธนวาคม 2554 และ 2553

ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (29 กมภาพนธ 2555) 4.2 วเคราะหงบแนวนอน 4.2.1 งบแสดงฐานะการเงน

บรษทมสนทรพยในรปของเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ สนป 2554 ลดลงจากป 2553 รอยละ 55.86 แตยงถอวาบรษทมการบรหารดานการเงนทดเพราะกจการไมจ าเปนตองมเงนสดมาเกนไป ควรน าไปหาผลประโยชนและสามารถลดความเสยงในเรองทจรตลงได ในสวนของลกหนของบรษทจะเหนไดวามแนวโนมเพมขนเรอยๆ โดยเมอเปรยบเทยบกบลกหนของปทผานมามยอดเพมขนรอยละ 66.25 แตเมอเปรยบเทยบกบยอดขายจะพบวายอดลกหนทเพมขนมอตราสวนทนอยกวายอดการขาย ซงกจการควรพจารณาวาลกหนทเพมขนเปนลกหนเกายงไมช าระหนใชหรอไม สนคาคงเหลอของบรษทมอตราเพมขนรอยละ 6.73 แตโดยรวมแลวในเรองสนทรพยจะเหนไดวามอตราเพมขนไมมากนกโดยคดเปนรอยละ 5.46

109

หนสนและสวนของผถอหนจะเหนไดวาในป 2554 มยอดเจาหนลดลงจากป 2553 รอยละ 16.85 โดยบรษทฯ ควรค านกถงผลประโยชนของเจาหน เพราะอาจจะเสยเครดตทเจาหนมใหเพราะช าระชากวาก าหนดได แตสงทส าคญบรษทมเจาหนอนกจการทเกยวของกนทเพมขนจากปทผานมาถงรอยละ 125.50 ซงเปนยอดทมากโดยบรษทจะตองใสใจกบยอดทเพมขนน ในป 2554 ก าไรสะสมของบรษทเพมขนรอยละ 36.46 เนองมากจากบรษทมก าไรสทธทเพมขนจากปทผานมาอยางมาก คดเปนรอยละ 96.12% แตโดยรวมแลวบรษทมภาพรวมทยงมความเสยงสงเพราะหนสนของบรษทมสงกวาสวนของผถอหน

4.2.2 งบแสดงก าไรขาดทน ยอดรายไดจากการขายและการใหบรการของบรษทในป 2554 เพมขนจากป 2553 คดเปนรอยละ 16.31 ส าหรบตนทนขายของบรษทมความนาเปนหวงอยางมากอนเนองมากจากมยอดเพมขนจากปทผานมาถงรอยละ 13.82% ซงอาจจะสงผลมาจากคาครองชพทเพมขนอยางตอเนองในปจจบน ในสวนรายไดจากการลงทนและรายไดอนจะเหนไดวาบรษทมการลงทนและการน าของเสยทผลตออกมาไปจ าหนายเพอเพมยอดใหกบบรษทซงเพมขนคดเปนรอยละ 21.58 และ 121.31 ตามล าดบ แตจะเหนไดวาบรษทไดขาดทนจากสญญาซอขายน ามนดบและผลตภณฑน ามนลวงหนา และ สญญาซอขายเงนตราตางประเทศลวงหนา ลดลงอยางมากจากปทผานมา ซงคดเปนรอยละ 2,846.13 และ 233.91 ตามล าดบ โดยมาจากความผนผวนของเศรษฐกจโลกทมการเปลยนแปลงอยางมากทงในเรองน ามนของโลกทเปลยนแปลง ความแขงออนของเงนตราในตลาดโลก เปนตน โดยในภาพรวมแลวจะเหนไดวาบรษทมยอดก าไรสทธทเพมขนจากป 2553 คดเปนรอยละ 98.12 เนองจากยอดขายและการใหบรการของบรษทเพมมากขนจากป 2553

4.3 การเปรยบเทยบถงประสทธภาพจากการน าแนวคดการบญชบรหารสงแวดลอมมาประยกตใชกบองคการ ของบรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) กบ บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด

4.3.1 แสดงเปรยบเทยบปรมาณน ามนไมไดคณภาพทเกดจากการด าเนนงาน

110

ภาพท 4-7 แสดงปรมาณน ามนไมไดคณภาพทเกดจากการด าเนนงานป 2001-2010 ของบรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด

ทมา: บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด. http://www.shell.co.th/ (24 มนาคม 2555)

ตารางท 4-3 แสดงปรมาณน ามนไมไดคณภาพทเกดจากการด าเนนงานป 2001-2010

ของบรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) หนวย : พนบาท 2548 2549 2550 2551 2552 2553

น ามนไมไดคณภาพ 18,201 6,452 5,946 11,228 83,209 120,270 ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th.

(24 มนาคม 2555)

จากการเปรยบเทยบปรมาณน ามนไมไดคณภาพของ บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด ดงภาพท 4-11 กบมลคาของน ามนไมไดคณภาพของ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ดงตารางท 4-2 จะเหนไดวา บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด สามารถลดปรมาณของน ามนทไมไดคณภาพไดอยางตอเนอง แตในทางกลบกน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) กลบมาตนทนทางดานนในอตราทเพมสงขนอยางมาก

111

4.3.2 การจดท าบญชปรมาณการปลดปลอยสารอนทรยระเหย (Volatile Organic Compound: VOC)

ตารางท 4-4 แสดงปรมาณการปลดปลอยสารอนทรยระเหย (Volatile Organic

Compound: VOC) ของบรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด Acid gases and VOCs 2010 2009 2008 2007 2006 2005

Sulphur dioxide (SO2) (thousand tonnes)

139 141 175 212 233 226

Nitrogen oxides (NOX) (thousand tonnes)

159 142 150 145 154 157

Volatile organic compounds (VOCs) (thousand tonnes)

133 126 130 148 185 199

ทมา: บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด. http://www.shell.co.th/ (24 มนาคม 2555)

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ไดมการรเรมจดตงคณะท างานจดท าบญชปรมาณการปลดปลอยสารอนทรยระเหย (Volatile Organic Compound: VOC) ในป พ.ศ. 2553 ซงคาดวาจะแลวเสรจในป 2554 แตทาง บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด ไดมการจดท ามาเปนระยะเวลานานแลว และไดท าการเปดเผยขอมล ดงตารางท 4-4

4.3.3 การจดท าบญชปรมาณของเสยจากกระบวนการผลต ตารางท 4-5 ตารางแสดงปรมาณของเสยจากกระบวนการผลตของ บรษท บางจากปโตรเลยม

จ ากด (มหาชน) หนวย : ตน 2553 2552 2551 2550

ของเสยอนตราย 1,230 0.58 2,222 50 ของเสยทไมใชของเสยอนตราย

1,476 0.42 3,379 1,562

ของเสยทงหมด 2,706 1.00 5,601 1,612 *หมายเหต : เนองจากขอมลในป 2552 มการเปดเผยเพยงสดสวนรอยละเทานน

ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (24 มนาคม 2555)

112

ตารางท 4-6 ตารางแสดงปรมาณของเสยจากกระบวนการผลตของ บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด Waste disposal 2010 2009 2008 2007 2006 2005

Hazardous (thousand tonnes)

921 962 688 907 716 631

Non‑hazardous (thousand tonnes)

1,079 1,139 996 1,899 1,154 632

Total waste (thousand tonnes)

2,000 2,101 1,684 2,806 1,870 1,263

ทมา: บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด. http://www.shell.co.th/ (24 มนาคม 2555)

จากตารางท 4-5 จะพบวา ปรมาณของเสยทเกดจากกระบวนการผลตของ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) แนวโนมทจะสงขน ซงเปนไปในทศทางเดยวกบปรมาณของเสยจากกระบวนการผลตของ บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด ดงตารางท 4-6 ทงน อาจเกดจากปรมาณการผลตน ามนของทง 2 บรษททเพมสงขนอยางตอเนอง

4.3.3 การจดท าบญชปรมาณของเสยจากกระบวนการผลต

ตารางท 4-7 ตารางแสดงปรมาณของซลเฟอรไดออกไซด ของ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

2553 2552 2551 2550 160.4 46.2 277.8 384.6

ทมา: บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). http://www.bangchak.co.th. (24 มนาคม 2555)

ตารางท 4-8 ตารางแสดงปรมาณของซลเฟอรไดออกไซด ของ บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด

Acid gases and VOCs 2010 2009 2008 2007 2006 2005 Sulphur dioxide (SO2) (thousand tonnes)

139 141 175 212 233 226

ทมา: บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด. http://www.shell.co.th/ (24 มนาคม 2555)

จากตารางท 4-7 จะเหนไดวา บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด สามารถลดปรมาณกาซซลเฟอรไดออกไซด ไดอยางตอเนอง แตในขณะเดยวกน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ลดปรมาณ

113

กาซได แตในป 2553 ปรมาณกาซซลเฟอรไดออกไซดเพมขนเปนอยางมาก ดงตารางท 4-8

4.3.4 ผลสรปการเปรยบเทยบระหวางบรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) กบ บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด

จากขอมลทกดานทไดกลาวมาแลวนนทาง บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด สามารถน าแนวคดการบญชบรหารสงแวดลอมมาประยกตใชกบองคการไดอยางมประสทธภาพ เพราะทางบรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด สามารถบรหารตนทนทางดานสงแวดในดานตางๆ นอยลงเรอยๆ ตงแตเรมมการน าแนวคดการบญชบรหารสงแวดลอมเขามาใช แตในทางกลบกน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) น าแนวคดการบญชบรหารสงแวดลอมมาประยกตใชกบองคการไดไมประสบผลส าเรจเทาของ ทาง บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด เพราะตนทนทางดานสงแวดลอมตางๆ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ในชวงแรกทจดท าตนทนทางดานสงแวดลอมลดลง แตในปปจจบนตนทนทางดานสงแวดลอมของ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) กลบเพมขน อาจจะมาจากสาเหตทางการเมองของไทย ตนทนทางดานอนๆ มมลคาสงขน หรอทาง บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ไมสามารถใชแนวคดการบญชบรหารสงแวดลอมไดอยางเตมประสทธภาพดง บรษท รอยล ดทช เชลล จ ากด

114

Sustain Development

Corporate

Operation

Government & Policy Marketing

ขอก ำหนดเกยวกบสภำพอตสำหกรรม

นโยบายรฐ

พระรำชบญญต

Environment

Economy

Human

Technology Financing

Information

5. การน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอม (EMA) ไปใชเพอการพฒนาไปสสภาวการณพฒนาธรกจอยางยงยน

ภาพท 4-8 ความเปนไปไดในการน าไปสการพฒนาอยางยงยนของบรษท ทมา: จากการวเคราะหรวมกนของกลมปญหาพเศษ (กลมการบญชบรหารตนทน)

การทจะสามารถพฒนาองคการสความยงยนไดนน จ าเปนทตองเกดจากปจจยในหลายๆ ดาน ซงองคการทกๆ องคการมกจะไดรบผลกระทบ และตองปฏบตอยแลวเปนกจวตร ดงน 5.1 ดานการตลาด

การท าการตลาดของบรษทนน ไมใชเพยงแตจะท าการแสวงหาแตเพยงผลประกอบการ หรอการเปนทพงพอใจของผบรโภคเทานน แตยงตองค านงถงการรกษาสงแวดลอมดวย เพราะในปจจบนหากบรษทค านงถงแตเพยงผลประกอบการทเปนตวเงน กสงผลใหไมสามารถด ารงอยในการแขงขนไดอยางยงยน เพราะคแขงขนตางกสรางภาพลกษณทดเพอใหผบรโภคไดรบรกนอยางตอเนอง และนอกจากน การใสใจในเรองของธรรมชาตยงถอเปนการรกษาสงแวดลอม และหากสามารถดแลทรพยากรสงแวดลอมไวได กจะสงผลดตอการด ารงชวตของมนษยในระยะยาว

5.2 ดานการปฏบตการ การด าเนนงานของธรกจในแตละองคการ ถอเปนปจจยส าคญในการ

ขบเคลอนใหธรกจสามารถเดนหนาตอไปได ทงน กจกรรมตางๆทเกดขน กตองด าเนนงานอยางระมดระวง เพอใหองคการสามารถพฒนาไดอยางยงยน

115

ทงทางดาน บคลากร เทคโนโลย การเงน และขอมลตางๆ ขององคการ โดยสามารถปลกจตส านกใหกบพนกงาน เพอเปนรากฐานทด จากภายในองคการ และเปนรากฐานในการด าเนนกจการสความยงยน ตลอดจนการพฒนาเทคโนโลยในรกษสงแวดลอม ลดผลกระทบทเกดขนจากการใชเทคโนโลยใหอยในระดบทต าทสด รวมถงการบรหารจดการเงนและขอมลทด กจะสามารถท าใหองคการเหนภาพรวม และน าขอมลตางๆ มาปรบปรงการด าเนนงานใหอยในระดบทเหมาะสมอยเสมอ

5.3 นโยบายของรฐบาล นอกจากปจจยทมผลกระทบจากภายในองคการแลว กยงรวมถงปจจย

ทสงผลกระทบตอการด าเนนกจการอยางยงยนจากภายนอก โดยเฉพาะในเรองของนโยบายรฐบาล และกฎหมายตางๆ ซงสงเหลานจะเปนตวควบคมและเปนมาตรฐานในการด าเนนงานขององคการ และหากมการพฒนานโยบายไปในทางทด กจะสามารถท าใหองคการสามารถด าเนนงานไปไดอยางยงยน

จะเหนวามปจจยตางๆ มากมายทสงผลกระทบตอองคการ ทงจาก

ภายในและภายนอกองคการ หากบรษทสามารถจดการกบปจจยตางๆ ทเขามามผลกระทบไดอยางมประสทธภาพ รวมถงการด าเนนงานดวยความรบผดชอบตอสงคม กจะสงผลใหองคการสามารถด าเนนงานไดอยางยงยน

บทท 5

สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

สรปผลการศกษา จากการทไดเขาท าการศกษาเกยวกบเรองการบรหารตนทนโดยใชหลกการบญชบรหารสงแวดลอม กรณศกษาบรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ท าใหทราบผลการด าเนนของบรษททเรมมผลการด าเนนงานทดข นเรอยๆ เมอมการน าหลกการบญชบรหารสงแวดลอมเขามาใชประกอบการด าเนนงานของบรษท เหตททางบรษทมผลการด าเนนทดข นเนองจากบรษทรถงตนทนทแฝงอย (ตนทนทางดานสงแวดลอม) มมลคาเทาใด และเกดจากกระบวนการใด ท าใหทางบรษทเรมการวางมาตรการในการปองกนเพอไมใหตนทนทางดานสงแวดลอมมเพมมากขน นอกจากนทางบรษทยงเครองมอตางๆ ทเขามาชวยการลดตนทนทางดานสงแวดลอมทเกดขนจากกระบวนการผลตใหนอยลง เชน การใช คลนเทคโนโลยในการผลตเพอลดมลภาวะทางอากาศทเกดขนจากกระบวนการผลต เปนตน จะเหนไดเมอทางบรษทฯไดทราบถงตนทนทแฝงอย (ตนทนทางดานสงแวดลอม) ทางบรษทกเรมมมาตรการในการปองกน ควบคม และบ าบดรกษา เพอเปนการชวยกนดแลรกษาธรรมชาตแลว ยงเปนการชวยลดตนทนทมประสทธภาพอกวธหนงเลยทเดยว และนอกจากการน าเทคโนโลยตางๆ เขามาใชในการบรหารตนทนแลว ทางบรษทยงมการจดท ารายงานพฒนาธรกจรวมไปกบสงแวดลอมและสงคมเพอเปนการน าเสนอขอมลของบรษทตอสาธารณะชนเพอแสดงผลการด าเนนงานของบรษทวามผลการด าเนนงานเปนอยางไร ตลอดจนเปนการแสดงถงความรบผดชอบตอมลพษและของเสยทบรษทเปนผกอขนอกดวย

ขอเสนอแนะ 1. บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ควรน าระบบการผลตแบบ LEAN เขามาใชประกอบ

กบการใชหลกการจดการบญชบรหารสงแวดลอม เนองจากปจจบนทางบรษทมการใชหลกการบญชบรหารสงแวดลอมเพยงอยางเดยว ท าใหบรษทสามารถรบรไดเพยงตนทนทซอนอยหรอตนทนของเสยทเกยวของกบสงแวดลอมเทานน แตถาบรษทน าระบบการผลตแบบ LEAN เขามาใชควบคกนไปดวยจะท าใหบรษทสามารถลดตนทนตางๆ โดยน าขอมลทไดมาจากการบญชบรหารสงแวดลอม ซงจะท าใหบรษทฯ นนสามารถบรหาร ควบคม และลดตนทนไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล และพฒนาระบบการผลตทมอยเพอสามารถท าใหบรษทเขาสภาวะผน าดานตนทนในทสด

117 2. บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) ปจจบนมการคดศนยตนทนทไมชดเจน ท าให

บรษทยงไมสามารถจ าแนกตนทน เขาสหนวยงานตางๆ ไดอยางมประสทธภาพมากนก ดงนน บรษทควรมการปรบปรงศนยตนทนใหมความชดเจน และจดการตนทนเขาสหนวยงานตางๆ อยางมประสทธภาพมากขน

ปญหาในการจดท าปญหาพเศษ

1. ผจดท าปญหาพเศษมความรในเรองการบญชบรหารสงแวดลอมไมเพยงพอประกอบกบแหลงขอมลทคนความนอย

2. เวลาในการคนควาขอมลในการจดท าปญหาพเศษครงนมระยะเวลานอยเกนไป ท าใหขอมลทไดอาจไมสมบรณเทาทควร และหากมผสนใจน าไปศกษากสามารถใชเปนขอมลสวนหนงประกอบการพจารณาหรอท าการศกษาเพมเตมใหปญหาพเศษสมบรณยงขน

3. เนองจากขอมลทผจดท า ไดท าการคนควาบางอยางน ามาจากเอกสารทเปนเอกสารและหนงสอภาษาตางประเทศ และขอมลออนไลนจากเวบไซดทเปนภาษาตางประเทศ ซงใหผวจยท าการศกษาคนควาไดยากและเกดความไมเขาใจในเนอหาจงท าใหขอมลอาจไมสมบรณเทาทควร

บรรณานกรม

กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ. 2553. “เขตการคาเสร.” [เขาถงไดจาก]. http://www.thaifta.com. (19 มนาคม 2555). กรมโยธาและผงเมอง. ม.ป.ป. “สาระส าคญเกยวกบธรรมาภบาล.” [เขาถงไดจาก].

eservices.dpt.go.th/eservice_6/ejournal/28/28-09.pdf?journal...28. (17 มนาคม

2555).

กองบรรณาธการประชาชาตธรกจ. 2550. CSR: พลงบรหารธรกจยคใหม.

กรงเทพมหานคร: ส านกพมพมตชน.

กตตมา อครนพงศ. ม.ป.ป. “การบญชสงแวดลอม.” [เขาถงไดจาก].

http://utcc2.utcc.ac.th/vraccountant/index.php?mod=Knowledge&file=saraview&sa

raID=8. (19 มนาคม 2555).

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. 2546. ภาพอนาคตและคณลกษณะของคนไทยทพงประสงค.

กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจ ากด ว. ท. ซ. คอมมวนเคชน. เกรยงศกด อดมสนโรจน. 2549. การจดการเทคโนโลยสงแวดลอม. พมพครงท 2.

ม.ป.ท.

เกษม จนทรแกว. 2545. การจดการสงแวดลอมแบบผสมผสาน. กรงเทพมหานคร:

ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เกยรตขจร โฆมานะสน. 2550. LEAN: วถแหงการสรางคณคาสองคกรทเปนเลศ. 2000

เลม.กรงเทพมหานคร: บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จ ากด (มหาชน). แกวตา ไทรงามและคณะ. 2548. ผน าเชงกลยทธเพอสรางองคการแหงการเรยนร.

กรงเทพมหานคร: สถาบนพฒนาผบรหารการศกษา.

โกศล ดศลธรรม. 2547. เทคนคการจดการโลจสตกส และซพพลายเชนในโลกธรกจยค

ใหม. กรงเทพมหานคร: อนฟอรมเดย บคส.

โกศล ดศลธรรม. 2554. องคท าดเพอสงคม. กรงเทพมหานคร: น าอกษรการพมพ.

ค านาย อภปรชญาสกล. 2549. โลจสตกสเพอการผลต และการจดการด าเนนงาน. กรงเทพมหานคร: ซ.วาย.ซซเทม พรนตง จ ากด.

ฉตรแสง ธนารกษโชค. ม.ป.ป. “พฤตกรรมผบรโภคในระบบทนนยม.” [เขาถงไดจาก].

http://www.thaifactory.com/Person/Behavior.htm. (21 มนาคม 2555).

ฐานเศรษฐกจ. 2554. “ธรกจไทยพรอมแคไหนสประชาคมอาเซยน.” [เขาถงไดจาก]. http://www.thanonline.com. (19 มนาคม 2555).

ดวงมณ โกมารทต. 2552. การบรหารตนทน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดวงมณ โกมารทต. 2538. “หลกการบญชเพอสงแวดลอม : มตหนงของระบบบรหาร

สงแวดลอม.” [เขาถงไดจาก].

http://www.hu.ac.th/academic/article/Ac/Ponapa.htm. (20 มนาคม 2555).

ดอกไมปลายปน. 2553. “ผลกระทบของการเมองตอเศรษฐกจไทย.” [เขาถงไดจาก].

http://www.manager.co.th. (18 มนาคม 2555).

ดงตฤณ. 2554. “ธรรมะใกลตว.” [เขาถงไดจาก]. http://www.prd.go.th/ewt_news.php?nid =16945. (19 มนาคม 2555).

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2539. มาตรฐานการบญช แนวทางในการปฏบตและ

ตวอยางการเปดเผยขอมล. กรงเทพมหานคร: บรษท บญศรการพมพ จ ากด.

ไทยพลบลกา. 2554. “การควบคมมลพษเผยสถานการณมลพษป 2554 ขยะนาหวงทงป 16 ลานตน.” [เขาถงไดจาก]. http://thaipublica.org/2011/12/report-pollution-2554. (19 มนาคม 2555).

ธนาคารแหงประเทศไทย. 2554. "ภาวะเศรษฐกจไทย 2554." [เขาถงไดจาก]. http://www.bot.or.th. (19 มนาคม 2555).

ธนาคารแหงประเทศไทย. 2555. “รายการแนวโนมเงนเฟอ.” [เขาถงไดจาก].

http://www.bot.or.th/Thai/MonetaryPolicy/Inflation/Pages/index.aspx. (20 มนาคม

2555).

ธนต โสรตน. 2550. การประยกตใชโลจสตกสและโซอปทาน. กรงเทพมหานคร: ประชมทอง พรนตง กรป.

นพดล อนนา. 2548. ธรกจกบนโยบายสาธารณะในศตวรรษใหม. กรงเทพมหานคร:

จามจรโปรดกท.

นาตยา ตรรตนดลกกล. 2550. หลกการบญชเพอการจดการ. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

นฐนนท. 2553. “พระมด แหงระบบ 'ทนนยม'.” [เขาถงไดจาก]. http://nithinan-

note.exteen.com/20100308/entry-1. (21 มนาคม 2555).

นพนธ บวแกว. 2549. รจกระบบการผลตแบบลน. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร:

ส านกพมพ ส.ส.ท.

นรนาม. 2549. “เขตการคาเสร.” [เขาถงไดจาก]. http://www.okmd.or.th/th/knowledge

_detail.asp?id=190 (22 มนาคม 2555).

นรนาม. 2551. “ตนทน.” [เขาถงไดจาก].

http://guru.sanook.com/answer/read_question.php?q_id=13966. (19 มนาคม

2555).

นรนาม. 2552. “GM สญญาณการลมสลายของระบบทนนยมสหรฐ.” [เขาถงไดจาก].

http://blog.nidalp11.com/2009/06/12/gm. (21 มนาคม 2555).

นรนาม. ม.ป.ป. หนงสออานเพมเตม เรอง มลพษสงแวดลอม. ม.ป.ท.

เนตรพณณา ยาวราช. 2553. การจดการสมยใหม. พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร:

บรษท ทรปเพล กรป จ ากด.

บณกา จนทรเกต. ม.ป.ป. “การสรางจตสาธารณะในสงคมไทย.” [เขาถงไดจาก].

http://www.stou.ac.th/study/sumrit/8-54(500)/page1-8-54(500).html. (17 มนาคม

2555).

บางจากปโตรเลยม. 2550. “รายงานการพฒนาธรกจรวมไปกบสงแวดลอมและสงคม

ประจ าป 2550.” [เขาถงไดจาก]. http://www.bangchak.co.th/th/Sustainability-

Report.aspx. (29 ธนวาคม 2555).

บางจากปโตรเลยม. 2551. “รายงานการพฒนาธรกจรวมไปกบสงแวดลอมและสงคม

ประจ าป 2551.” [เขาถงไดจาก]. http://www.bangchak.co.th/th/Sustainability-

Report.aspx. (29 ธนวาคม 2555).

บางจากปโตรเลยม. 2552. “รายงานการพฒนาธรกจรวมไปกบสงแวดลอมและสงคม

ประจ าป 2552.” [เขาถงไดจาก]. http://www.bangchak.co.th/th/Sustainability-

Report.aspx. (29 ธนวาคม 2555).

บางจากปโตรเลยม. 2553. “แบบแสดงรายการขอมลประจ าปสนสดวนท 31 ธนวาคม

2553.” [เขาถงไดจาก]. http://www.bangchak.co.th/th/Annual-Report.aspx.

(29 ธนวาคม 2555).

บางจากปโตรเลยม. 2553. “รายงานการพฒนาธรกจรวมไปกบสงแวดลอมและสงคม

ประจ าป 2553.” [เขาถงไดจาก]. http://www.bangchak.co.th/th/Sustainability-

Report.aspx. (29 ธนวาคม 2555).

ประดษฐ วงศมณรง และคณะ. 2552. 1-2-3 กาวสลน Lean in Action. กรงเทพมหานคร:

ส านกพมพ ส.ส.ท.

ปารฉตต ศงขะนนทน. 2548. “องคกรอจฉรยะ: องคกรแหงการเรยนร” [เขาถงไดจาก]. http://www.km.kmutt.ac.th. (21 มนาคม 2555).

ปยาภรณ อาสาทรงธรรม. 2552. “การลดตนทนเพอความยงยนของธรกจ.” วารสารนก

บรหาร มหาวทยาลยกรงเทพ 29 (1). พรรณ บวเลก. ม.ป.ป. “พฒนาการทนนยมในประเทศไทย พฒนาการทนนยมใน ประเทศไทย.” [เขาถงไดจาก]. http://research.krirk.ac.th/pdf. (21 มนาคม 2555).

พชานน อนโปธา. 2554. “บกรกปาวงน าเขยว “เพมศกด” สะทอนรฐท างานลมเหลว.” [เขาถงไดจาก]. http://www.thaireform.in.th/2011-12-30-06-57-30/item/6223-2011-08-06-05-11-56.html. (19 มนาคม 2555).

พชต เทพวรรณ. 2548. “องคการแหงการเรยนร: แนวปฏบตทเปนเลศส าหรบนวตกรรม” วารสารมหาวทยาลยนเรศวร [เขาถงไดจาก].http://www.chiangrai.ru.ac.th. (21 มนาคม 2555).

พพฒน นนทนาธรณ. 2553. การจดการความรบผดชอบตอสงคมขององคกร การสราง

ขอไดเปรยบในการแขงขนอยางยงยน. กรงเทพมหานคร: บรษท ธงค บยอนด บคส

จ ากด.

พพฒน ยอดพฤตการณ. 2549. “เศรษฐกจพอเพยงในภาคธรกจ.” [เขาถงไดจาก].

www.nidambe11.net/ekonomiz/2006q2/2006june12p8.htm. (30 มกราคม 2555).

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2536. ระบบบญชและการสอบบญช. พมพครงท 2.

ม.ป.ท.: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มงกร โรจนประภากร. 2552. ระบบการผลตแบบโตโยตา (TOYOTA Production System). พมพ ครงท 4. กรงเทพมหานคร: สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน). แปลจาก Toyota Seisan Houshiki wo Kangaeru Kai. n.d. Tokoton Yasashii Toyota Seisan Houshiki no Hon. Japan: THE NIKKAN KOGYO SHIMBUN LTD.

มทนา โกสมภ และคณะ. 2545. 10 ป หลงจากรโอ วพากษการพฒนาอยางยงยน.

ม.ป.ท.: บรษท โชตนาพรนท จ ากด.

เมธสทธ พลด. 2550. ระบบบญช. กรงเทพมหานคร: บรษท ทรปเพล เอดดเคชน จ ากด.

ยรรยง ธรรมธชอาร. 2548. บรหารธรกจ ดวยแนวคดบญช. กรงเทพมหานคร:

บรษท ซเอดยเคชน จ ากด(มหาชน).

รมณยฉตร แกวกรยา. 2551. บรรษทบรบาล (ความรบผดชอบตอสงคม).

กรงเทพมหานคร: บรษท ดานสทธาการพมพ จ ากด.

รอยล ดชท เชลล. 2553. “รายงานผลความยงยนของเชลล ป 2010.” [เขาถงไดจาก].

http://www.shell.co.th/home/content/thath/environment_society/sustainability.

(24 มนาคม 2555).

ระบบฐานขอมลดานสงคมและคณภาพชวต. 2554. “คาสถตภาวะสงคม.” [เขาถงไดจาก]. http://social.nesdb.go.th/social/. (วนท 18 มนาคม 2555).

วรศกด ทมมานนท. 2544. ระบบการบรหารตนทนกจกรรม. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพไอโอนค.

วไล วระปรย,จงจตต หลกภย, และประจต หาวตร. 2553. ระบบบญช. พมพครงท 25.

กรงเทพมหานคร: บรษท ดานสทธาการพมพ จ ากด.

ศกดชย ภเจรญ. 2553. “หลกธรรมาภบาล.” [เขาถงไดจาก]. http://www.ocn.ubu.ac.th. (18 มนาคม 2555).

สถาบนนวตกรรมวชรจนทร. 2549. “การพฒนาอยางยงยน.” [เขาถงไดจาก].

http://www.surajet.com/catalog.php?idp=17. (19 มนาคม 2555).

สถาบนสงแวดลอมไทย. 2549. การประยกตใชหลกการทางเศรษฐศาสตรในการจดการ

มลพษโรงงาน. ม.ป.ท.

สมฤด ควสานนท. ม.ป.ป. “การลดของเสย.” [เขาถงไดจาก].

www.ftpi.or.th/LinkClick.aspx?fileticket=CGas97t5e3U%3D&tabid=113&mid

=503&language=en-US. (19 มนาคม 2555).

สมาพนธโลจสตกสไทย. 2555. “ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC).” [เขาถงไดจาก]. http://www.thailog.org/wikilog/home.html. (19 มนาคม 2555).

สยามอนเทลลเจนทยนต. 2554. “องคกรเพอความโปรงใสจดอนดบไทยโกงกระฉดจาก 78 ส 80ของโลก.” [เขาถงไดจาก]. www.siamintelligence.com. (18 มนาคม 2555).

สรรคชย เตยวประเสรฐกล. 2549. “Contract Manufacturing ความทาทายใหมของการ

แขงขนและความอยรอดของธรกจ.” [เขาถงไดจาก]. http://www.brandage.com /Modules/DesktopModules/Article/ArticleDetail.aspx? tabID=2&ArticleID =1277&ModuleID=21&GroupID=567. (21 มนาคม 2555).

สฤณ อาชวานนทกล. 2554. “ความตกต าของการศกษาไทย: O-NET และ PISA บอก

อะไรกบเรา.” [เขาถงไดจาก]. http://www.tcijthai.com/column-article/721. (21 มนาคม 2555).

สาวตร แกวขวญ. 2553. “การบญชบรหาร.” [เขาถงไดจาก].

www.bloggang.com/mainblog.php?id=panfah-prajan&month=07-04-

2010&group=3&gblog=1. (19 มนาคม 2555).

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2544. "แผนพฒนา

เศรษฐกจและ สงคมแหงชาต ฉบบท 11." [เขาถงไดจาก]. http://www.nesdb.go.th. (19 มนาคม 2555).

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2555. “เศรษฐกจ

พอเพยง.” [เขาถงไดจาก]. http://www.fti.or.th. (30 มกราคม 2555).

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2555. “ภาวะสงคมไทยไตร

มาสสและภาพรวมป 2555.” [เขาถงไดจาก]. http://social.nesdb.go.th. (19 มนาคม 2555).

ส านกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2554. “รายงานสรปสภาวะของ

ประเทศ.” [เขาถงไดจาก]. http://www.nesdb.go.th/Portals/0/home/. (19 มนาคม 2555).

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2553. “รายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอม พ.ศ.2553.” [เขาถงไดจาก]. http://www.onep.go.th. (21 มนาคม 2555).

ส านกงานเศรษฐกจเกษตร. 2552. “ตารางแสดงผลการเจรจาเกษตร.” [เขาถงไดจาก].

http://www.oae.go.thwww.oae.go.th. (19 มนาคม 2555). ส านกงานสถตแหงชาต. 2553. "การมใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใน

ครวเรอน." [เขาถงไดจาก]. http://www.nso.go.th. (19 มนาคม 2555). สขสรรค กนตะบตร. 2549. “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในองคกรทางธรกจ.”

[เขาถงไดจาก].

http://www.ismed.or.th/SME2/src/bin/controller.php?view=generalContents.Gener

alContent&form=&rule=generalCo. (17 มนาคม 2555).

สขม โพธสวสด. 2553. การวางระบบบญช. พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร:

ส านกพมพสายธาร

สดใจ ทลพานชยกจ. 2546. หลกการพฒนาเศรษฐกจ. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร:

บรษท ธนาเพรส แอนด กราฟฟค จ ากด.

สธลา ตลยะเสถยร และคณะ. 2544. มลพษสงแวดลอม (ปญหาสงคมไทย).

กรงเทพมหานคร: บรษท รวมสาสน (1977) จ ากด.

สภาพร (หะยะมน) พรนภา. 2540. ระบบบญช. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร

สมาล สนตพลวฒ. 2552. การวางแผนเศรษฐกจ: หลกและวธปฏบต. ม.ป.ท.

สเมธ ตนตเวชกล. 2554. “ประสบการณการประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงดานการบรหารองคกร.” [เขาถงไดจาก]. http://www.social.nesdb.th. (19 มนาคม 2555).

เสกสทธ คณศร. ม.ป.ป. “ความส าคญของการพฒนาองคกรดวยเทคโนโลยสารสนเทศ.”

[เขาถงไดจาก]. http://www.chanthaburi.go.th/redcross/article/IT.htm. (21 มนาคม

2555).

เสาวนต ค าจนทา. 2549. “องคการแหงการเรยนร.” [เขาถงไดจาก]. http://www.songthai

com. (18 มนาคม 2555). อนามย เทศกะทก. 2550. ความเปนพษในระบบนเวศและสขภาพมนษย.

กรงเทพมหานคร: โอ.เอส. พรนตง เฮาส.

อนธดา ประเสรฐศกด. 2554. “การลดตนทนเพอความยงยนของธรกจ.” [เขาถงไดจาก]. http://kmctuaccounting.wordpress.com. (18 มนาคม 2555). อนรกษ ทองสโขวงศ. 2548. “การบญชตนทน.” [เขาถงไดจาก]. http://home.kku.ac.th.

(19 มนาคม 2555).

Chartered Institute of Management Accountants. 2011. “HOWMANAGEMENT

ACCOUNTING DRIVES SUSTAINABLE SUCCESS.” [Available].

http://www.cgma.org/BecomeACGMA/WhyCGMA/Pages/CGMA-aspx. (19 March

2012).

Gladstone Thurston. 2010. "Bahamas World Trade Organisation (WTO) accession

talks start" [Available]. http://www.thebahamasweekly.com/publish/bis-news-

updates/World_Trade_Organisation_WTO12423.shtml. (23 มนาคม 2555).

United Nations. 2001. “Environmental Management Accounting Procedures and

Principles.” [Available].

www.un.org/esa/sustdev/.../proceduresandprinciples.pdf. (3 March 2012).

XR training & consultancy. 2012. “The Lean Enterprise.” [Available].

http://xrtraining.com/main/showpage.php?tier1=lean+enterprise&path=leanenterpr

iseoverview&page=gtwp_section_leader.htm. (19 March 2012).

ภาคผนวก

ประวต 1. ชอ นางจงโปรด คชภม

2. วน เดอน ปเกด 16 เมษายน 2504

3. ต าแหนงหนาทปจจบน ผจดการสวนสงแวดลอมและชมชนสมพนธ

4. สถานทท างาน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

5. ประวตการศกษา

วฒการศกษา ปทจบการศกษา

สถาบน

วทยาศาสตรบณฑต (สาธารณสข) 2526-2527 มหาวทยาลยมหดล บรหารธรกจบณฑต (บรหารทวไป)

2527-2528 มหาวทยาลยรามค าแหง

วทยาศาสตรมหาบณฑต (Environmental Studies)

2530-2532 University of the Philippines at Los Banos

วทยาศาสตรบณฑต (สาขาวทยาศาสตรสขภาพ วชาเอกอาชวอนามยและความปลอดภย)

2542-2543 มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

6. ประวตการอบรม/ดงาน

หลกสตร/เรองการอบรม/ ดงาน

สถานท/หนวยงานทจดอบรม

ระหวางวนท

Safety and Quantified Risk Analysis in the Petroleum and Chemical Industries

สถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย

พ.ศ. 2533

Industrial Solid Waste Recycling Technology

JICA/ประเทศญปน 3 ม.ย.- 2 ส.ค. 34

HAZOP and HAZARD Management

บรษท EXXON/สงคโปร 11-14 ก.พ. 35

Internal Auditing สภาอตสาหกรรมรวมกบ CIDA

24-28 เม.ย. 38

หลกสตร/เรองการอบรม/ สถานท/หนวยงานทจด ระหวางวนท

ดงาน อบรม ISO 14001 Implementation และ Auditing

Aspect International 8-10 ก.ค. 39

การปองกนและระงบอคคภยขนตน

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

28 ม.ค. 40

24 HR EMERGENCY RESPONSE TO HAZARDOUS MATERIAL

U.S. EPA รวมกบสถาบนสภาวะแวดลอมจฬาลงกรณมหาวทยาลย

30 ม.ย.- 3 ก.ค. 40

เจาหนาทความปลอดภยในการท างาน (ระดบบรหาร)

สมาคมสงเสรมความปลอดภยและอนามยในการท างาน (ประเทศไทย)

27-28 ส.ค. 41

EMS LEAD Assessor AJA (EQS) THAILAND LTO 28-29 ม.ค. 41 และ 4-10 ก.พ. 41

มอก.18001 Implementation และ Internal Audit

ศนยบรการธรกจฯ NPC ม.ย. 41

Quantified Risk Assessment AEA Technology 1-3 ม.ค. 43 Occupational Health & Safety Management System Auditor Training Course

IQCS รวมกบ สถาบนรบรองมาตรฐานไอเอสโอ

21-23 ก.พ. 44

Green Productivity and Occupational, Environmental Health and Safety

Asian Productivity Organization

4-8 ส.ค. 46

Environmental Management Accounting

Inwent, CSM and ASEP 2546

Corporate Social Responsibility ประเทศญปน

Asian Productivity Organization

11-15 ม.ย. 50

VOC US.EPA 10-20 ก.ย. 50 Life cycle assessment AOTS,Japan 7-17 ธ.ค. 54

7. ประสบการณท างาน

ต าแหนง หนวยงาน ระหวางวนท นกวชาการสขาภบาล โรงพยาบาลมหาราช

จ.นครราชสมา 2527-2528

นกวชาการสงแวดลอม ฝายเคหะบรการชมชนและอน ๆ กองวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

ส านกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต

2528-2533

นกวชาการสงแวดลอม ฝายอตสาหกรรม กองวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

ส านกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต

2534-2535

เจาหนาทประสานงานดานสงแวดลอม

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด 2535-2536

นกวชาการสงแวดลอม ส านกงานสงแวดลอมตะวนออก

ส านกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม

2536

เจาหนาทประสานงานดานสงแวดลอม

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด

(มหาชน) 2536-2539

หวหนาแผนกวเคราะหคณภาพ

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

2540-2542

ผจดการแผนกวเคราะหคณภาพและรกษาการหวหนาแผนกสงแวดลอม

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

2543

ผจดการสงแวดลอม บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

2544-2553

ตวแทนฝายบรหาร ISO 14001

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

2539-2553

ผชวยตวแทนฝายบรหาร มอก. 18001

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

2541-2553

ผจดการสวนสงแวดลอมและชมชนสมพนธ

บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

2554-ปจจบน

8.ประสบการณพเศษ

- ผช านาญการดานความรบผดชอบตอสงคม กรมโรงงานอตสาหกรรม - วทยากรหลกสตร การบญชบรหารสงแวดลอม - อาจารยพเศษ เรอง การดแลระบบบ าบดน าทงแบบเลยงตะกอน คณะสาธารณสข

ศาสตร มหาวทยาลยมหดล - อาจารยพเศษ เรอง การประเมนความเสยง คณะพลงงานและวสด สถาบนเทคโนโลย

พระจอมเกลาธนบร - ผบรรยายพเศษ เรอง สงแวดลอม การทาเรอแหงประเทศไทย - ผบรรยายพเศษ เรอง การประเมนผลกระทบสงแวดลอม สถาบนพฒนาบรหารศาสตร

(NIDA) - ผบรรยายพเศษ หวขอ สงแวดลอม วทยาลยพยาบาลต ารวจ - ผบรรยายพเศษ เรอง การประเมนความเสยง สมาคมสงเสรมเทคโนโลย(ไทย-ญปน) - ผบรรยายพเศษ เรอง การประเมนความเสยง สถาบนเกรก - วทยากรบรรยาย หวขอ กฎหมายความปลอดภย ในหลกสตรการอบรมเจาหนาทความ

ปลอดภยระดบบรหารและหวหนางาน บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด(มหาชน) - วทยากรบรรยาย หวขอ กฎหมายสงแวดลอม ในหลกสตร ISO 14001 - ทปรกษาระบบการจดการดานสงแวดลอม (ISO 14001) โรงเรยนอนบาลราชบร

9.เอกสารเผยแพร

- เรอง “การประเมนผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment)” - เรอง “ผลกระทบของโรงงานอตสาหกรรมตอสงแวดลอม” วารสารเทคโนโลย ประมาณ

ป 2534-2535 - เรอง “ระบบตรวจสอบดานสงแวดลอม (Environmental Auditing System)” - เรอง “การบ าบดน าทงอตสาหกรรม “เอกสารประกอบการสมมนา เรอง การดแลระบบ

บ าบดน าเสยจากประสบการณ โดย สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน) 26 ม.ค. 2540

- การประเมนความเสยงส าหรบโรงงานอตสาหกรรม การอบรมสมมนาทางวชาการ เรอง “การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมโรงงานอตสาหกรรม ” โดยสมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน) 1-3 ก.ค. 2535

- เรอง การประเมนวงจรชวตแกสโซฮอล วารสารมหาวทยาลยเกรก หวขอ พลงงานทดแทน 2550

- หวขอ “ความรบผดชอบของสถานประกอบกจการตอสงคม” ฉบบปรบปรงครงท 1 หนวยท 4 เอกสารการสอนชดวชา “ประสบการณวชาชพอาชวอนามยและความปลอดภย, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2552