3. Privredni sistem SFRJ

js

U periodu između I i II sv. rata u vreme Kraljevine Jugoslavije privredni sistem ima odlike kapitalističkog privrednog sistema sa elementima privatne svojine.

Posle II sv. rata u našoj zemlji uspostavlja se privredni sistem koji je socijalistički: centralističko – planski.

Razvoj privrednog sistema SFRJ odvijao se u uslovima tzv. socijalističkih društvenih odnosa. Tokom četiri i po decenije svog razvoja doživljavao je veoma česte promene.

Privredni sistem SFRJ u prvim godinama socijalističke izgradnje karakterišemo kao administrativno-centralistički. Njegovo najvažnije obeležje bila je dominantna uloga države u privrednom životu.

Transformacija jugoslovenskog privrednog sistema u pravcu izgradnje samoupravljanja formalno započinje 1950. godine.

Privredni sistem SFRJ

Socijalistički privredni sistem: centralističko – planski. Dominantna uloga države u privrednom životu. Radikalne promene svojinske strukture: oduzimanje

imovine u korist države (raznim merama: konfiskacija imovine neprijateljima i narodnim izdajnicima, nacionalizacija zemljišta seljaka).

U zemlji vlada državno – partijski monopol nad privrednim sistemom zemlje i to partija KPJ (Kumunistička partija Jugoslavije).

KPJ ima veliki uticaj na sve tokove u zemlji, a uzor joj je sovjetski model privrednog sistema i KPSS (Kumunistička partija sovjetskog saveza).

Karakteristike privrednog sistema SFRJ

Socijalistička orijentacija koja traje 4 i po decenije Društvena svojina nad sredstvima za proizvodnju Samoupravljanje (radničko upravljanje preduzećima) Raspodela prema radu Česte promene privrednog sistema (čak 15 reformi) Transformacija jugoslovenskog privrednog sistema u

pravcu izgradnje samoupravljanja formalno započinje 1950. godine.

Privredni sistem SFRJ 1945- 1990

Period 1945-1965 je period obnove zemlje, velikog privrednog rasta, velikih investicionih aktivnosti i industrijskog razvoja zemlje. Privredna reforma kreće već od ‘65 godine zbog nastojanja da se uspostavi tržišni mehanizam. Promene u privrednom sistemu su se kretale u dva smera: transformacija privrednog sistema i promene u ekonomskoj politici.

Reforma ’70-tih – korak unazad i početak ekonomske krize (zbog pada investicija i velikog zaduženja zemlje).

Reforme privrednog sistema SFRJ

Reforma ’80-tih – najava konkretnih promena usvajanjem Dugoročnog programa ekonomske stabilizacije 1988. godine. Ovaj program se nije sprovodio po planu.

Ideja o napuštanju socijalističkog privrednog sistema, uvođenje višestranačkog sistema, početak kapitalizacije i uvođenje privatne svojine, uspostavljanje integralnog tržišta, liberalizacija ekonomskih odnosa propada zbog nesuglasica između republika.

Početkom ’90-tih dolazi do totalnog kolapsa privrede i raspada SFRJ. To je kraj pokušaja uvođenja modernog tržišnog privrednog sistema u Jugoslaviji.

Reforme privrednog sistema SFRJ