30 χρόνια μετά το σεισμό της Θεσσαλονίκης...Μνήμες και προοπτική - 30 χρόνια μετά το σεισμό της Θεσσαλονίκης

30 χρόνιαμετά το σεισμό της Θεσσαλονίκης

Μνήμες και προοπτική

Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.Θ.

Θεσσαλονίκη, Μάιος 2008

� ΠολυτεχνικήΣχολήΑ.Π.Θ.-Επετειακόαφιέρωμα

Συντακτική επιτροπή:• Νικόλαος Μουσιόπουλος, καθηγητήςτουΤμήματοςΜηχανολόγωνΜηχανικών,κοσμήτοραςτηςΠολυτεχνικήςΣχολής.• Γεώργιος Πενέλης, ομότιμοςκαθηγητήςτουΤμήματοςΠολιτικώνΜηχανικών.• Ιωάννης Αβραμίδης, καθηγητήςτουΤμήματοςΠολιτικώνΜηχανικών.• Κοσμάς Στυλιανίδης, καθηγητήςτουΤμήματοςΠολιτικώνΜηχανικών.• Νίκος Καλογήρου, καθηγητής,πρόεδροςτουΤμήματοςΑρχιτεκτόνων.• Δημήτρης Αραβαντινός, αναπλ.καθηγητήςτουΤμήματοςΠολιτικώνΜηχανικών.

Μνήμεςκαιπροοπτική-30χρόνιαμετάτοσεισμότηςΘεσσαλονίκης 3

Όπως κάθε μεγάλη φυσική καταστροφή, έτσι και ο μεγάλος σεισμός της Θεσσαλονίκης στις 20 Ιουνίου 1978 προκάλεσε πολυάριθμα θύματα και σημαντικές ζημίες, αφήνοντας ανεξίτηλες μνήμες σε όσους τον έζησαν. Τον πανικό της πρώτης στιγμής διαδέχθηκε η έντονη ανησυχία των επόμενων ημερών σχετικά με το αν θα ακολουθούσαν και άλλες δονήσεις, ενώ γενική ήταν και η εντύπωση ότι η πολιτεία δεν ήταν προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει μια τέτοια κρίση.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η Πολυτεχνική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κλήθηκε να προσφέρει τις υπηρεσίες της προς το κοινωνικό σύνολο. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο συγκροτήθηκαν ομάδες επιφορτισμένες, σε συντονισμό με συναδέλφους από άλλες σχολές και τις αρμόδιες υπηρεσίες της πολιτείας, να ελέγξουν την έκταση των ζημιών στα κτίρια και να αξιολογήσουν τις ανάγκες επιδιορθωτικών παρεμβάσεων. Άλλα μέλη της σχολής επικεντρώθηκαν στα μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, πολλά των οποίων είχαν πληγεί από το σεισμό. Με ακατάπαυστη εργασία μέσα στο καλοκαίρι και –χωρίς υπερβολή– μεγάλη δόση αυταπάρνησης οι συνάδελφοι συνεισέφεραν αποφασιστικά στην επιτυχή διαχείριση της πρωτόγνωρης κρίσης και στην επάνοδο της πόλης στους κανονικούς της ρυθμούς.

Με αφορμή τη συμπλήρωση 30-ετίας από το σεισμό του 1978 και σε ένδειξη της ευγνωμοσύνης της προς όλους όσους συνέβαλαν στο να ξεπεραστεί η τότε κρίση, η κοσμητεία της Πολυτεχνικής Σχολής αποφάσισε την έκδοση του ανά χείρας τεύχους. Η έκδοση αυτή αποσκοπεί στο να αποτυπωθούν οι μνήμες από τη μεγάλη καταστροφή, αλλά και να καταγραφεί η σημαντική επιστημονική πρόοδος που συντελέστηκε έκτοτε στη σεισμική θωράκιση των κτιρίων, τις μεθόδους προσεισμικού και μετασεισμικού ελέγχου, αλλά και γενικότερα στην τεχνολογία των κατασκευών και τη σεισμολογική έρευνα.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους συγγραφείς για την προθυμία τους να συνεισφέρουν στην προσπάθεια αυτή με την υποβολή υψηλού επιπέδου άρθρων. Ιδιαίτερα θα ήθελα να εξάρω τη συμβολή των μελών της συντακτικής επιτροπής συναδέλφων Γ. Πενέλη, Γ. Αβραμίδη, Κ. Στυλιανίδη, Ν. Καλογήρου και Δ. Αραβαντινού.

Θεσσαλονίκη, Μάιος 2008Νικόλαος Μουσιόπουλος,

κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ.

Μνήμεςκαιπροοπτική-30χρόνιαμετάτοσεισμότηςΘεσσαλονίκης �

Πίνακας περιεχομένων

ΣεισμόςτηςΘεσσαλονίκης1978:ΚαμπήστηναντισεισμικήπροστασίατηςχώραςΓεώργιος Πενέλης........................................................................................................................7

ΗσυμβολήτουΤ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.στηναντισεισμικήπροστασίατηςΚεντρικήςΜακεδονίαςΒασίλης Λεκίδης, Πηνελόπη Ράλλη..........................................................................................18

ΗεξέλιξητωναντισεισμικώνκανονισμώνΚυριάκος Αναστασιάδης...........................................................................................................23

ΑντισεισμικέςκατασκευέςαπόοπλισμένοσκυρόδεμαστηνΕλλάδαΧρήστος Ιγνατάκης...................................................................................................................26

Ηκαταλυτικήεξέλιξητωνυπολογιστικώνεργαλείωντουπολιτικούμηχανικούαπότο1978μέχρισήμεραΕυθυμία Μητσοπούλου, Πανίκος Παπαδόπουλος...................................................................30

ΣεισμικήτρωτότητακαιδιακινδύνευσηκτιριακώνσυνόλωνΑνδρέας Κάππος........................................................................................................................34

ΠροσεισμικόςκαιμετασεισμικόςέλεγχοςκατασκευώνΙωάννης Αβραμίδης...................................................................................................................39

ΠροσεισμικήκαιμετασεισμικήενίσχυσηκτιρίωνΚοσμάς Στυλιανίδης..................................................................................................................�7

ΔομικήαναστήλωσησεσεισμοπαθείςπεριοχέςΓεώργιος Πενέλης.......................................................................................................................�3

Αποτίμησητρωτότηταςκαιδιαχείρισησεισμικήςδιακινδύνευσηςδικτύωνκοινήςωφέλειας,υποδομώνκαικρίσιμωνυπηρεσιώνΕφαρμογήστημητροπολιτικήΘεσσαλονίκηΚυριαζής Πιτιλάκης....................................................................................................................�9

ΟιεπιπτώσειςτουσεισμούτηςΘεσσαλονίκηςστηναρχιτεκτονικήδιευθέτησητηςπόληςΝίκος Καλογήρου.......................................................................................................................64

Mελέτεςπροστασίας,συντηρήσεωςκαιαναστηλώσεωςβυζαντινώνμνημείωνΘεσσαλονίκηςμετάτουςσεισμούςτου1978N. K. Moυτσόπουλος.................................................................................................................66

Εφαρμογήγεωγραφικώνσυστημάτωνπληροφοριώνγιατηνανάλυσητωνβλαβώναπότοσεισμότου1978στακτίριατηςΘεσσαλονίκης1.ΑνάλυσητωνβλαβώνκτιρίωνστοπολεοδομικόσυγκρότημαΘεσσαλονίκηςστοπλαίσιοτουερευνητικούέργουSEISIMPACT-Thess Πάρις Σαββαΐδης, Ηλίας Τζιαβός, Ιωάννης Δούκας, Αριστείδης Βουλγαρούδης..............77�.ΑνάλυσητηςσυμπεριφοράςκτιρίωντουιστορικούκέντρουτηςΘεσσαλονίκηςμετηχρήσηΓΣΠκαι3DψηφιακώνμοντέλωνΠέτρος Πατιάς.......................................................................................................................79


ΣυμβολήτηςτοπογραφίαςστηνέρευναγιατηνπρόγνωσητωνσεισμώνστηνΕλλάδα.ΤοδίκτυοΒόλβης.Δημήτρης Βλάχος......................................................................................................................82

ΜελέτητηςμεταβολήςγεωδαιτικώνκαιγεωφυσικώνπαραμέτρωνσεσχέσημετησεισμικότηταστονευρύτεροχώροτηςπεριοχήςτηςΘεσσαλονίκηςΔ. Ν. Αραμπέλος, Γ. Αστεριάδης, Μ. Κονταδάκης, Σ. Δ. Σπαταλάς.......................................86

ΤεκτονικήμελέτητωνσεισμικώνρηγμάτωντωνκυριότερωνεπιφανειακώνσεισμώντηςΕλλάδαςΔημοσθένης Μουντράκης, Σπυρίδων Παυλίδης.....................................................................92

ΤοδίκτυοσεισμογράφωντουΑ.Π.Θ.καιοσεισμόςτου1978Κωνσταντίνος Παπαζάχος, Μανώλης Σκορδύλης, Παναγιώτης Χατζηδημητρίου................96

ΜεσοπρόθεσμηπρόγνωσητωνσεισμώνΒασίλειος Κ. Παπαζάχος, Γεώργιος Φ. Καρακαΐσης............................................................... 101


1. Ιστορικό1.1. Τα χαρακτηριστικά του σεισμούΟσεισμόςτης�0-0�-78μπορείνακαταταχθείσε

έναναπότους�-�μεγαλύτερουςσεισμούςπουέπλη-ξανστοιστορικόπαρελθόντηνπόλη.Οσεισμόςαυ-τόςείχεταεξήςχαρακτηριστικά:• Χρόνοςσυμβάντος:�0-0�-78,ώρα�0:30[1].• Επίκεντρο:�0kmανατολικάτηςΘεσσαλονίκηςμε-ταξύλίμνηςΚορώνειαςκαιΒόλβης,στοχωριόΣτί-βος.

• Βάθος σεισμού: 8 - 10 km (μικρού εστιακού βά-θους).

• Μέγεθος:�,�βαθμοίσεκλίμακαRichter.• Διάρκεια:10sec.• ΗέντασηστηΘεσσαλονίκη:VII-VIIIβαθμοίΜ.Μ.• Οιισόσειστεςτουσεισμούαπεικονίζονταιστηνει-κόνα1[2].

• Η μέγιστη επιτάχυνση εδάφους που προσδιορί-στηκεστημοναδικήκαταγραφήπουέγινεσεεπι-ταχυνσιογράφο, εγκατεστημένοστουπόγειο τουξενοδοχείουCityανήλθεσε:

αmax=0,1�g• Προέχουσα περίοδος σεισμικής δόνησης: 0,�0 -0,�0sec.

• Τοφάσμαεπιταχύνσεωντηςενλόγωκαταγραφήςαπεικονίζεταιστηνεικόνα�[3].Είχεπροηγηθείσειράπροσεισμώνμεισχυρότερο

εκείνοτης�3-0�-78μεγέθους�,8βαθμώντηςκλίμα-καςRichterαπότοναυτόεστιακόχώρο,οοποίοςπρο-κάλεσεκαισποραδικέςζημιέςσεεπώνυμακτίριατηςπόλης,όπωςστηΜητρόπολη(εικόνα3),στηντότεΒι-ομηχανικήΣχολήκαιαλλού.Ακολούθησε επίσης σειρά ισχυρών μετασεισμών με

ισχυρότερο εκείνο της 0�-07-78 μεγέθους �,0 βαθμώντηςκλίμακαςRichterκαιμεμετακινημένοεπίκεντροδυτι-κάτηςλίμνηςΚορώνειαςστα7,0-10,0kmαπότηπόλη.

1.2. Οι αντιδράσεις των κατοίκων• ΑπότοσεισμόηΘεσσαλονίκησείστηκεσυθέμελα.Τοτιεπακολούθησεδενείναιεύκολοναπεριγρα-φεί.Έπιπλαμέσαστασπίτιαμετακινήθηκανήανα-

τράπηκαν, κτίρια ράγισαν, τοίχοι κατέρρευσαν,κτίρια κατέρρευσαν ή αχρηστεύθηκαν, πολίτεςτραυματίστηκανήέχασαντηζωήτους.Οκόσμοςξεχύθηκεμέσασεσύννεφασκόνηςστουςδρόμουςπουσεμεγάλοποσοστόήταναδιάβατοιαπόκατα-πτώσειςεπιχρισμάτων,στηθαίων,καμινάδων,τοι-χοποιιών. Δημιουργήθηκε κυκλοφοριακή συμφό-ρησηστηνπροσπάθειαόλωννααποδράσουνστούπαιθρο,μεαποτέλεσμαναείναιαδύνατηηκίνη-σηνοσοκομειακώνκαιπυροσβεστικώνοχημάτων.

Σεισμός της Θεσσαλονίκης 1978:Καμπή στην αντισεισμική προστασία της χώρας

τουΓεώργιου Πενέλη,ομότιμου καθηγητή του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ.

Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας ένα μεγάλο αστικό κέντρο 800 περίπου χιλιάδων κατοίκων με σύγχρονα πολυώροφα κτίρια χτυπιόταν από

ισχυρό σεισμό, χωρίς κατάλληλη προετοιμασία της πολιτείας. Τα όσα ακολούθησαν βοήθησαν στην αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων αλλά συγχρόνως

αποτέλεσαν καταλύτη για ριζικές αλλαγές στην αντισεισμική πολιτική της χώρας.

Εικόνα 1: Ισόσειστες σεισμού Βόλβης 20-06-78.

Εικόνα 2: Φάσμα επιταχύνσεων του σεισμού της 20-06-78. Εγκάρσια συνιστώσα.

8 ΠολυτεχνικήΣχολήΑ.Π.Θ.-Επετειακόαφιέρωμα

• Οιεπικοινωνίεςκόπηκαν,ταδίκτυαΜ.Μ.Ε.εσίγη-σαν,καιοπανικόςενισχυόταναπόφήμεςγιαπολ-λές καταρρεύσεις πολυώροφων κτιρίων και αμέ-τρητουςνεκρούςκαιτραυματίες.Εκείνη τη νύχτα στη Θεσσαλονίκη το κράτος είχε γονατίσει.

• Τοεπόμενοπρωίβρήκετηνπόλημετιςπληγέςχαί-νουσες,με�9νεκρούς,��0τραυματίες,με800πε-ρίπουχιλιάδεςπολίτεςάστεγους,είτεδιότιτασπί-τιατουςείχανκαταστραφεί,είτεδιότιδεντολμού-σανναταχρησιμοποιήσουν.Καραβάνιαατελείωτααπόαυτοκίνηταμεαλλόφρονεςπολίτεςκινούντανσημειωτόνπροςτιςεξόδουςτηςπόλης,προκειμέ-νουνααποδράσουνσεασφαλείςπροορισμούς.

• Ηέκρυθμηαυτήκατάστασηδιατηρήθηκεαμείωτηγιαέναντουλάχιστονμήνα,καιμόνοπερίτατέληΑυγούστουηζωήστηνπόληομαλοποιήθηκε.Βα-σικήαιτία του μεγάλουπανικούπουσυνείχε τηνπόληγιαμεγάλοχρονικόδιάστημαυπήρξεημο-ναδικήκατάρρευσηοκταώροφηςοικοδομήςστηνπλατεία Ιπποδρομίου, στηνοποία βρήκαν τοθά-νατο �9 από τα συνολικώς �9 θύματα (εικόνες �και �) [4].Με την κατάρρευσηαυτήγκρεμίστηκεσυγχρόνως και η ψευδαίσθηση των πολιτών ότι οι σύγχρονες πόλεις με αντισεισμικά κτίρια από οπλισμένο σκυρόδεμα ήταν άτρωτες στο σεισμό.

1.3. Οι απώλειες Πέραναπότιςανθρώπινεςαπώλειες,πουήδηανα-

φέρθηκαν στην παράγραφο 1.�., υπήρξαν μεγάληςκλίμακαςυλικέςζημιές.ΩςγνωστόνπρόκειταιγιατοδεύτεροσεμέγεθοςαστικόσυγκρότηματηςΧώραςμε��.000περίπουκτίρια,στημεγάλητουςπλειοψη-φία(��%)μεφέρονταοργανισμόαπόοπλισμένοσκυ-ρόδεμα,πολυώροφα(3-9όροφοι),κτισμέναστομέγι-στοποσοστότουςμετάτο19�0.Τομεγαλύτεροπο-σοστότωνκτιρίωναπόοπλισμένοσκυρόδεμα(9�%)ήτανσχεδιασμένομεβάσητοναντισεισμικόκανονι-σμότου19�9[5],[6].Με βάση μεγάλης κλίμακας στατιστικές έρευνες

[5],πουδιεξήχθησανμετάτηναποκατάστασησεσυ-νεργασία τουΕργαστηρίουΣιδηροπαγούςΣκυροδέ-ματοςΑ.Π.Θ.καιτηςΥ.Α.Σ.Β.Ε.,προέκυψανταεξής:• Υπήρξε,όπωςήδηλέχθηκε,μίακατάρρευσηοκτα-ώροφηςοικοδομής,καθώςκαιάλλεςδευτερεύου-σαςσημασίαςκαταρρεύσειςπαλιώνκτισμάτων.

• Εντοπίστηκαν3.170 (�,�%)κτίριαμεσοβαρέςκαιεπικίνδυνες βλάβες στον φέροντα οργανισμό(κόκκινα)πουπολλάαπ’αυτάκρίθηκανκατεδαφι-στέα.

• Εντοπίστηκαν13.918(�1,0%)κτίριαμεμέσηςήκαιμικρήςκλίμακαςβλάβεςστονφέρονταοργανισμό(κίτρινα).

• Επισημάνθηκαν�9.071 (7�,�%) κτίρια χωρίς βλά-βεςστοφέρονταοργανισμό(πράσινα),μεπεριορι-σμένεςήκαθόλουβλάβεςστονοργανισμόπλήρω-σης.

• Εντοπίστηκαν εκτεταμένες βλάβες στα μνημεία

Εικόνα 3: Βλάβες στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης από τον προσεισμό της 23-05-78.

Εικόνα 4: Εικόνα από την κατάρρευση της 8-ωρόφου οικοδομής στην πλατεία Ιπποδρομίου.

Εικόνα 5: Εικόνα από την κατάρρευση της 8-ωρόφου οικοδομής στην πλατεία Ιπποδρομίου.


τηςπόλης (Ροτόντα,Αχειροποίητοκ.τ.λ.) (εικόνες�και7),πουοφείλοντανπιοπολύστηνεπιδείνωσηυφισταμένωνβλαβώναπόδεκαετίεςήκαιαιώνες.

• Οιβλάβεςσταδίκτυακοινήςωφέλειαςήτανπολύπεριορισμένεςέωςκαιανύπαρκτες.

• Ανάλογεςζημιέςεκδηλώθηκανσεόλητηνπληγεί-σαπεριοχήμειδιαίτερηέμφαση στην επικεντρική,όπουόμωςδενπεριλαμβάνοντανμεγάλααστικάκέντρα.

• Το κόστος αποκατάστασης του δομημένου περι-βάλλοντος, επικαιροποιημένο, ανήλθε σε 1,0 - 1,2 δισ. €,χωρίςναπεριλαμβάνεταισ’αυτότοκόστοςνέων διανοίξεων οδών, οικοσκευής και έμμεσωναπωλειώνλόγωαποδιοργάνωσηςτηςοικονομικήςζωήςτηςπόληςκαιτηςευρύτερηςπεριοχής.

• Κοινή είναι η αντίληψη ότι ο σεισμός προκάλε-σεπεριορισμένηςβαρύτηταςαλλάπολύμεγάληςέκτασηςζημιές.

• Μεδεδομένη τη χαμηλήποιότητα τουφέροντοςεξοπλισμένουσκυροδέματοςσκελετούτωνπολυ-ώροφων κτιρίων, λόγω χαμηλής αντοχής σκυρο-δέματος και κακής όπλισης, εκτιμάται ότι η από-κριση των κατασκευών, παρά την υψηλή έντασησεισμού,ήταν εντυπωσιακά καλή.Ησυμπεριφο-ράαυτήαποδόθηκεστηνυψηλήποιότητατουορ-γανισμού πλήρωσης (καλοδομημένες πλινθοδο-μές)γεγονόςπουεπιβεβαιώθηκεαπόεκτεταμέναερευνητικάπρογράμματατουΕργαστηρίουΣιδη-ροπαγούςΣκυροδέματοςτουΑ.Π.Θ.[6],[7].

• Τέλος, από άλλες έρευνες στο ίδιο εργαστήριο[5],[8],[9]προέκυψεότιστηντοπογραφικήκατα-νομήτωνυψηλώνζημιώνσημαντικόρόλοέπαιξετοεδαφικόπροφίλστιςδιάφορεςπεριοχέςτηςπό-λης(εικόνα8),ενώδιάφορεςπαράμετροι,όπωςοαριθμόςτωνορόφωνήηύπαρξηπιλοτήςεπηρέα-σαντηνέκτασητωνζημιώνστονφέρονταοργανι-σμότωνκτιρίων(εικόνα9).

Εικόνα 6: Η Ροτόντα Θεσσαλονίκης μετά από το σεισμό της 20-06-78.

Εικόνα 7: Η Αχειροποίητος Θεσσαλονίκης μετά το σεισμό της 20-06-78.

Εικόνα 8: Χάρτης κατανομής ζημιών στη Θεσσαλονίκη κατά το σεισμό της 20-06-78. Εικόνα 9: Στατιστική αξιολόγηση ζημιών Θεσσαλονίκης στο σεισμό της 20-06-78.


1.4. Η αντίδραση της πολιτείας • Ησεισμικήηρεμίαπουεπικράτησεστηχώρααπότο19��έωςτο1978σεσυνδυασμόμετηνκαθιέ-ρωσηαπότο19�9καιμετάτουαντισεισμικούκα-νονισμούείχεωςσυνέπειατο γενικό εφησυχασμόκαιτηνεσφαλμένηεκτίμησηότιοι κατασκευές με σκελετό από οπλισμένο σκυρόδεμα είχαν λύσει οριστικά το πρόβλημα του σεισμικού κινδύνου.Οιόποιεςαντίθετεςφωνές,κυρίωςπανεπιστημια-κών,μεταξύ των οποίων και του γράφοντος,απο-τελούσανπαραφωνία.ΦθάνεινααναφερθείότιηΔιεύθυνσηΤεχνικήςΣεισμολογίαςκαιΑντισεισμι-κώνΚατασκευών τουΥ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. το 1978ήτανστελεχωμένημόνομεδύοπολιτικούςμηχανικούς.

• Δενπρέπειναλησμονείταιότιτέτοιοςήτανοεφη-συχασμός,ώστεο αντισεισμικός κανονισμός του 1959, σε μια περίοδο κρίσιμων επιστημονικών εξελίξεων διεθνώς, έμεινε αναλλοίωτος για 25 πε-ρίπου χρόνια και αυτά σε μια περίοδο, κατά τηνοποίαανοικοδομήθηκανμεκτίριααπόοπλισμένοσκυρόδεμα άνω του 80% των αστικών κέντρωντηςχώρας.

• Ο σεισμός της Θεσσαλονίκης ξύπνησε την πολι-τείααπότολήθαργοκαιμάλισταμεπολύεπώδυνοτρόπο,χτυπώνταςτοδεύτεροσεμέγεθοςαστικόκέντροτηςχώρας.Πολίτεςκαικράτοςδιαπίστω-σανμε χειροπιαστάαποτελέσματαότιοι ελληνι-κέςπόλεις,παρ’όλοότιήτανκτισμένεςμεκτίριααπόοπλισμένοσκυρόδεμακαιμεβάσητοναντι-σεισμικό κανονισμό του 19�9, δεν ήταν άτρωτεςστοσεισμό.

• Έτσι, η πολιτεία βρέθηκε ανέτοιμη για την αντι-μετώπιση της κρίσης.Μετά όμως από το πρώτο σοκ η ενεργοποίηση υπήρξε άμεση.Μετηναμέ-ριστησυμπαράστασητωνσχολώνΠολιτικώνΜη-χανικώνκαιΓεωφυσικήςτουΑ.Π.Θ.καθώςκαιτουΤ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.ηπολιτείαοργάνωσετοσύστημα:- Περίθαλψηςπληγέντων.- Χαρακτηρισμούκτιρίων-Εκτίμησηςβλαβών.- Επισκευήςκαιενίσχυσης.- Αναστήλωσηςμνημείων.- Οικονομικήςστήριξηςπληγέντων.Παράλληλαηπολιτείαπροχώρησεσεμακροπρό-

θεσμεςδράσειςμετηδημιουργίαήενίσχυσηεπιστη-μονικώνκαιδιοικητικώνυποδομώνγιατημείωσητουσεισμικούκινδύνου.Οι βραχυπρόθεσμες δράσεις για την επούλωση

των πληγών του σεισμού, αλλά και οι μακροπρόθε-σμεςπουακολούθησανκαισυνεχίζονταιμέχρισήμε-ραγιατημείωσητουσεισμικούκινδύνουθαμαςαπα-σχολήσουνσταεπόμενακεφαλαία.

2. Βραχυπρόθεσμες δράσεις της πολιτείας2.1. Γενικά• Πρέπει εξαρχής να σημειωθεί ότι το υφιστάμενοσχέδιο έκτακτηςανάγκης «ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ»αποδεί-χθηκεανεφάρμοστο,ανεπίκαιροκαιμηρεαλιστικό.

- Δεν κινητοποιήθηκαν άμεσα σωστικά συνερ-γία,διότι δεν υπήρχαν,

- δενκινητοποιήθηκανμηχανήματα,διότι η πο-λιτική επιστράτευσή τους απέτυχε,

- δενυπήρχανυλικά(χονδροξυλεία-ικριώματα)καιανθρώπινοδυναμικόγιαυποστυλώσεις,

- δενυπήρχεσχέδιο δράσης για τη μετασεισμική αντιμετώπισητηςκρίσηςκαι,τοπιοσημαντικό,

- δεν υπήρχε θεσμικό πλαίσιο που να παρέχειστηνπολιτικήηγεσίακαιστιςυπηρεσίεςτηβά-σηκαιτηνομιμοποίησηγιαγρήγορεςκαιαποτε-λεσματικέςδράσεις.

• Έτσι,ηευθύνηγιατηδιαχείρισητηςκρίσηςανατέ-θηκεαπότηνκυβέρνησηadhocστοντότευπουρ-γό δημόσιων έργων αείμνηστο Ν. Ζαρντινίδη, οοποίοςσυγκρότησεάμεσαμιασυμβουλευτικήεπι-τροπήαπό τους καθ’ ύληναρμόδιους καθηγητέςτουΑ.Π.Θ.Γ.Νιτσιώτα (Π.Σ.),Δ.Βαλαλά (Π.Σ.),Γ.Πενέλη(Π.Σ.)καιΒ.Παπαζάχο(Φ.Μ.Σ.)καιπαράλ-ληλαπροέβηστηναναδιάταξητουεπιχειρησιακούδυναμικού του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. στην Κεντρική Μα-κεδονία.Μετηνενλόγωαναδιάταξημετακινήθη-κεστηνειδικήυπηρεσίαπουσυγκροτήθηκεπροςτούτο(μετέπειταΥ.Α.Σ.Β.Ε.),ότιεκλεκτότεροδιέ-θετετοΥ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.σεανθρώπινοδυναμικόστοβορειοελλαδικόχώρο.

• Η όλη προσπάθεια στηρίχθηκε από το Τ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ., με πρόεδρο τον μετέπειτα υπουργό Σωτ.Κούβελα,τοοποίοκινητοποίησεταμέλητουποι-κιλοτρόπωςσεεθελοντικήβάση.

• Τα προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούνυπό αφόρητη πίεση και χωρίς καμία προεργασίαήταν:- Διάσωση-περίθαλψη.- Εκτίμησηζημιώνκτιρίων.- Υποστυλώσεις-καθαιρέσεις.- Επισκευές-ενισχύσεις.- Αναστήλωσημνημείων.- Χρηματοδότηση.- Δημιουργίακατάλληλουθεσμικούπλαισίουμε-τασεισμικώνεπεμβάσεων,

- ΔημιουργίαΥπηρεσιακώνδομώνυλοποίησης,• Ταπροβλήματαπροσωρινήςστέγασηςσεσκηνές,σίτισηςκαιιατροφαρμακευτικήςπερίθαλψηςαπα-σχόλησαντοΥπουργείοΥγείας&Πρόνοιαςκαθώςκαιτοστρατόκαιτηντοπικήαυτοδιοίκησηκαιωςεκ τούτου δεν θα αναφερθούμε στις παραγρά-φουςπουακολουθούνσ’αυτά.

2.2. Εκτίμηση ζημιών κτιρίων - Υποστυλώσεις - Καθαιρέσεις Μετάαπόολονύκτιεςσυσκέψειςμεαντικρουόμε-

ναεπιχειρήματατελικώς,σεό,τιαφοράστηνεκτίμη-σητωνζημιώναποφασίσθηκανταεξής:• Τησυνολικήευθύνηγιατηνεκτίμησητωνζημιώννατηναναλάβειηπολιτείαγιαλόγουςδημόσιαςασφά-λειας.Στακτίριαπουανήκανσεφορείςτουευρύτε-


ρουδημόσιουτομέαοέλεγχοςδιενεργούνταναπόμηχανικούςτωντεχνικώντουςυπηρεσιών.

• Οέλεγχοςναεπεκταθείστοσύνολοτωνκτιρίωντηςπληγείσαςπεριοχήςγιατηνσύντομηαποκατά-σταση του αισθήματος ασφάλειας.

• Οέλεγχοςναείναιοπτικός(ποιοτικός)καινααπο-βλέπειστην προστασία των πολιτών από μερική ή ολική κατάρρευση από μετασεισμούς,αφούοκύ-ριοςστόχοςείναιηεμπέδωσητουαισθήματοςτηςδημόσιαςασφάλειας.

• Ο οπτικός έλεγχος αποφασίστηκε να κατατάξειόλατακτίριαστιςεξήςκατηγορίες:- Μηορατέςβλάβεςστονφέρονταοργανισμό-Απεριόριστηχρήση(πράσινα).

- Περιορισμένες βλάβες στον φέροντα οργανι-σμό-Περιορισμένηχρήσημεευθύνητουχρή-στη(κίτρινα).

- Σοβαρές βλάβες στον φέροντα οργανισμό -Απαγόρευσηεισόδουκαιχρήσης(κόκκινα).

Ηόληδιαδικασίαελέγχουαπεικονίζεταιστοδιά-γραμμαροήςτηςεικόνα10,ενώτοδιοικητικόσχή-ματουόλουεγχειρήματοςστηνεικόνα11[10].

• Γιατηνυλοποίησητουεγχειρήματοςαπαιτήθηκανγια��μέρες1.000περίπουμηχανικοί.

• Τέλος,σημειώνεταιότιυπήρξεειδικήμέριμναγιατηδημιουργίαΤμήματοςΥποστυλώσεων-Καθαιρέ-σεων,πολύσημαντικήσυμβολήστοοποίο,υπήρξεηδωρεάνπαροχήχονδροξυλείαςκαιειδικούτεχνι-κούπροσωπικούαπόταορυχείαΣτρατωνίουτουΣυγκροτήματοςΜποδοσάκη,μετηνοποίαέγινεη

προσωρινήυποστύλωσητωνμνημείωντηςπόλης.

2.3. Επισκευές - Ενισχύσεις - ΧρηματοδότησηΤαβασικάερωτήματαπουέπρεπενααπαντηθούν

σεσχέσημετιςεπισκευές-ενισχύσειςήτανταεξής:• Βαθμός και έκταση οικονομικής παρέμβασης τουκράτουςστηναποκατάστασητωνζημιών.

• Βαθμός εμπλοκής της πολιτείας στη διαδικασίαεπεμβάσεωνστιςκατασκευές.

• Υπηρεσιακέςδομές,οιοποίεςθαεμπλέκονταν(π.χ.ηΠολεοδομίαήκάποιανέαυπηρεσία).

• Επίπεδοενίσχυσηςκαιέκτασηεπεμβάσεων.• Προδιαγραφές γιαεπισκευέςκαιενισχύσεις - κο-στολόγηση.

• Μετεκπαίδευσημηχανικώνκαιτεχνητώνστιςτε-χνολογίεςεπεμβάσεων.

• Διασφάλισηανθρώπινων πόρων.

(α)Χρηματοδότηση• Αποφασίσθηκε οι πάσης φύσεως επισκευές καιενισχύσειςναεπιδοτηθούνσεποσοστό30%απόκρατικούςπόρους.

• Τουπόλοιπο70%τωνδαπανώνκαλύπτοντανμετραπεζικόδάνειο,μεεγγύησητουΔημοσίου,εικο-σαετούςδιάρκειας,μεεπιδοτούμενοεπιτόκιο.

• Γιατηνκάλυψητωνδαπανώναυτώναποφασίσθη-κεαπότηνπολιτείαηεπιβολήειδικούφόρου.

(β)Βαθμόςεμπλοκήςτουκράτους-Υπηρεσιακέςδομές• Για τα κτίρια του ιδιωτικού τομέα αποφασίσθηκε

Εικόνα 10: Οργανόγραμμα διεξαγωγής μετασεισμικών ελέγχων στη Θεσσαλονίκη το 1978.

Εικόνα 11: Οργανόγραμμα συγκρότησης της Υπηρεσίας Μετασεισμικών Ελέγχων στη Θεσσαλονίκη το 1978.

1� ΠολυτεχνικήΣχολήΑ.Π.Θ.-Επετειακόαφιέρωμα

ηεμπλοκήτουκράτουςναπεριορισθείμόνοσταεξής:- Στονέλεγχοτωνμελετώνεπισκευήςκαιενίσχυ-σης που οι ιδιοκτήτες συνέτασσαν με ιδιώτεςμηχανικούςκαιστηνέκδοσητηςσχετικήςοικο-δομικήςάδειας.

- Στονέλεγχοτουπροϋπολογισμούμελέτης,απότηνοποίακαθοριζότανκαιτούψοςτηςοικονο-μικήςενίσχυσης.

- Στηνεπιθεώρησηκαιπιστοποίηση τωνσυντε-λούμενωνεπεμβάσεωνσετρίαστάδιαμέχριπε-ρατώσεως.

• Γιατακτίριατουευρύτερουδημόσιουτομέααπο-φασίσθηκεοιεπεμβάσειςναεκτελεσθούναπότιςτεχνικέςτουςυπηρεσίεςμετηνδιαδικασίαεκτέλε-σηςτωνδημόσιωνέργων.

• Γιατηνυλοποίησητουόλουεγχειρήματοςαποφα-σίσθηκεηδημιουργίαμιαςνέαςευέλικτηςυπηρε-σίας (Υπηρεσία Αποκατάστασης ΣεισμοπλήκτωνΒόρειας Ελλάδας - Υ.Α.Σ.Β.Ε.) του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.με αποκεντρωμένες μονάδες υλοποίησης (ΤομείςΑποκατάστασηςΣεισμοπλήκτων-Τ.Α.Σ.).

• ΓιατηστελέχωσητηςνέαςυπηρεσίαςτηςΥ.Α.Σ.Β.Ε.προσλήφθηκαναπότοΥ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.800περίπουνέοιτεχνικοίκαιδιοικητικοίυπάλληλοι.

(γ)Λοιπέςδράσεις,σχετιζόμενεςμετιςεπισκευές• Σεό,τιαφοράστηνέκτασηκαιστοεπίπεδοαντι-σεισμικής αναβάθμισης, ύστερα από ατέρμονεςσυζητήσειςκαιαντιπαραθέσειςαποφασίσθηκε:- Οι πάσης φύσεως στατικοί και αντισεισμικοίέλεγχοι να γίνουνμεβάση τον τότε ισχύοντααντισεισμικόκανονισμό(Α.Κ.19�9).

- Τακτίριαχωρίςβλάβεςστοφέρονταοργανισμό(πράσινα)αλλάμεβλάβεςστονοργανισμόπλη-ρώσεως να απαλλαγούν κάθε στατικού ελέγ-χουκαιναεπισκευασθούνμεβάσηειδικέςπρο-διαγραφέςεπισκευώνοργανισμούπληρώσεωςμετάαπόέκδοσησχετικήςάδειας.

- Στακτίριαμετοπικέςβλάβεςστοφέρονταορ-γανισμόναεπαναδιαστασιολογηθούνμόνο τα βλαφθέντα δομικά στοιχεία οπλισμένου σκυ-ροδέματοςκαιναεπισκευασθούνμεβάσηειδι-κέςπροδιαγραφέςτουΥ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.μετάαπότηνέκδοσησχετικήςάδειας.

- Τακτίριαμεβλάβεςγενικού χαρακτήραναανα-λυθούνεκνέουγιαφορτίαβαρύτηταςκαισει-σμού,νααναδιαστασιολογηθούνκαιναενισχυ-θούνωςσύνολομεβάσητησχετικήάδεια.

• Για την υλοποίηση του προγράμματος, το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.σεσυνεργασίαμετοΕ.Μ.Π.καιτηνΠο-λυτεχνική Σχολή τουΑ.Π.Θ. εξέδωσε εντός τρι-ών μηνώνπροδιαγραφέςγιατονανασχεδιασμό,τηνεπισκευήκαιενίσχυσητωνκτιρίων [11], [12],[13],[14],στιςοποίεςενσωματώθηκανόλεςοιτό-τεσύγχρονεςαντιλήψειςγιατηναντισεισμικήτε-χνολογία.

• Επίσης στο αυτό χρονικό διάστημα εκδόθηκαναπό το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. αναλυτικά τιμολόγια σύν-θετων τιμώνγιατηνεπισκευήδομικώνστοιχείωνυπότημορφή«αντικειμενικών τιμών μονάδας».Έτσι,ελαχιστοποιήθηκανοιτριβέςμεταξύιδιοκτη-τώνκαιυπηρεσιώνγιατούψοςτουδανείουκαιτηςκρατικήςεπιχορήγησης.

• Την ίδια χρονική περίοδο από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.σε συνεργασία με την Πολυτεχνική Σχολή τουΑ.Π.Θ. και τοΤ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.,οργανώθηκανεπάλ-ληλα μετεκπαιδευτικά σεμινάρια μηχανικών για τις επισκευές κτιρίων με ζημιές από σεισμό.Τασεμινάριααυτάταπαρακολούθησανπερίπου7�0μηχανικοί και συνοδεύτηκαν από σχετική υπο-στηρικτική έκδοση του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. με τίτλο:«Σεμινάριο για τις επισκευές κτιρίων με ζημιές από σεισμό»Υ.Δ.Ε.-Α.Π.Θ./Π.Σ.-Τ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.,Θεσσαλονίκη1979.

• Τέλος, για τη διασφάλιση ανθρώπινων πόρωναποφασίσθηκεηαναστολήέκδοσηςνέωνοικοδο-μικώναδειώνστηνπεριοχήγιαέξιμήνες.

2.4. Η αναστύλωση των μνημείων• Οσεισμόςβρήκεταμνημείατηςπόληςσεκακήκα-τάσταση. Από την απελευθέρωση της πόλης το191� μέχρι την ημέρα τουσεισμούδεν είχε γίνει

Εικόνα 12: Προσωρινή υποστύλωση της Ροτόντας εσωτερικώς μετά το σεισμό του 1978.


γείου Πολιτισμού και διευθυντικά στελέχη τουΥ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

• Ηεπιτροπήαυτή- διαμόρφωσεπλαίσιο αρχώνεπεμβάσεωνσυμ-βατόμετηΧάρτα της Βενετίας,

- διαχώρισετιςάμεσεςεργασίεςπροσωρινήςυπο-στύλωσηςαπότιςαναστηλωτικέςεργασίες,

- διαμόρφωσε προδιαγραφές σύνταξης μελε-τών,

- συνέταξε,διαχωρισθείσασεομάδεςεργασίας,μελέτεςαναστηλωτικώνεπεμβάσεωνγιασειράμνημείωνόπωςηΡοτόντα,ηΜονήΒλατάδων,οναόςτουΣωτήραςστηνΚαμάρα,κ.τ.λ.,

- δρομολόγησετηνσύνταξητωνμελετώνγιαταλοιπάμνημεία.

• ΗΥ.Α.Σ.Β.Ε.επιφορτίστηκεμετηνευθύνητωνερ-γασιώνπροσωρινήςυποστύλωσης(εικόνες1�και13)[15],ηδε9ηΕφορίαΒυζαντινώνΑρχαιοτήτωνεπιφορτίστηκεμετοτιτάνιοέργοτηςαναστήλω-σηςπουδιήρκεσεμέχριπρόσφατα(εικόνες1�και1�) [15].Τοέργοαυτόηενλόγωυπηρεσία,όπωςο καθένας μπορεί να διαπιστώσει, έφερε σε πέ-ραςμετρόποαξιοθαύμαστο.Ήταν η πρώτη φορά που στην ελληνική επικράτεια, παράλληλα με την Ακρόπολη εκτελέσθηκε αναστηλωτικό έργο αυ-τής της κλίμακας.Στοσημείοαυτόείναιαπαραίτητοναγίνειαναφο-

ράστηνπαράλληληδράσητηςομάδαςΝ. Μουτσό-πουλου για την μορφολογική μελέτη του ιστού τηςΆνωΠόλης,ώστε να διατηρηθεί η παραδοσιακή μορ-φή της.Παράτιςέντονεςαντιπαραθέσεις,όπωςεξάλ-λουκαισεόλεςτιςάλλεςδράσειςγιατιςεπιλογέςπουέγιναν,ηδουλειάεκείνησυνέβαλεταμέγισταστηδι-ατήρησητουύφουςτηςπεριοχής.

Εικόνα 15: Η Ροτόντα μετά την αποκατάσταση.

Εικόνα 13: Προσωρινή υποστύλωση της Ροτόντας εξωτερικώς μετά το σεισμό του 1978.

Εικόνα 14: Εργασίες αποκατάστασης στη Ροτόντα.

καμίαμεγάληςκλίμακαςσυντήρησησ’αυτά.Έτσι,ηκατάστασημετοσεισμόεπιδεινώθηκετραγικάκαισεορισμένααπόαυτάείχεδρομολογηθείπο-ρείαπροϊούσαςκατάρρευσης(π.χ.Ροτόντα,Αχει-ροποίητοςκ.τ.λ.).

• Με δεδομένο ότι ο κυρίαρχος στόχος κατά τηνεπέμβαση σε μνημειακά κτίρια είναι η διατήρη-ση της αυθεντικότητας και δευτερεύοντος η επα-νάχρηση, έπρεπεγια τις επεμβάσεις ναακολου-θηθεί ειδικήδιαδικασία.Έτσι, με κοινήυπουργι-κήαπόφασητουΥ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.καιτουΥπ.Πολιτι-σμούσυγκροτήθηκεμεικτή«Επιτροπή εποπτείας για την αποκατάσταση των μνημείων που επλή-γησαν από σεισμό»αποτελούμενηαπόκαθηγη-τέςτουΑ.Π.Θ.,έφορουςαρχαιοτήτωντουΥπουρ-


3. Μακροπρόθεσμες δράσεις της πολιτείαςΠαράλληλαηπολιτεία,μεαφορμήκαικαταλύ-

τητοσεισμότηςΘεσσαλονίκης,προχώρησεσεμα-κροπρόθεσμης σημασίας ενέργειες με την δημι-ουργίανέωνήενίσχυσηυφιστάμενωνεπιστημονι-κώνκαιδιοικητικώνυποδομώνγιατημείωσητουσεισμικούκινδύνουστηχώρα.Παράλληλα,προχώ-ρησε στη γενναία χρηματοδότηση της σεισμικήςέρευνας.

3.1. Ενίσχυση Επιστημονικών ΥποδομώνΟιεπιστημονικέςυποδομέςδημιουργήθηκανήενι-

σχύθηκανκατάκύριολόγοσταπανεπιστήμιακαιδευ-τερευόντωςσεερευνητικάινστιτούτα.Πιοσυγκεκρι-μένα:• Δημιουργήθηκε το Σεισμολογικό Κέντρο τουΑ.Π.Θ.μεδιευθυντήτονκαθηγητήΒ.Παπαζάχο.

• Δημιουργήθηκε τοΣεισμολογικόΚέντροστοΠα-νεπιστήμιο Πατρών με διευθυντή τον καθηγητήΤσελέντη.

• Ενισχύθηκεμε εξοπλισμόγιαδυναμικές επιπονή-σειςφορέων(χωρικόπλαίσιοαντίδρασης)τοΕρ-γαστήριοΣιδηροπαγούςΣκυροδέματοςτουΑ.Π.Θ.μεδιευθυντήτονκαθηγητήΓ.Πενέλη(εικόνα1�).

• Ενισχύθηκεμετηνπρομήθειακαιεγκατάστασημι-κρήςσεισμικήςτράπεζαςδύοσυνιστωσώντοΕρ-γαστήριοΑντοχήςΥλικώντουΑ.Π.Θ.μεδιευθυντήτονκαθηγητήΓ.Μάνο.

• ΔημιουργήθηκετοΕργαστήριοΑντισεισμικώνΚα-τασκευώντουΕ.Μ.Π.μεμιααπότιςμεγαλύτερεςσεισμικέςτράπεζεςτηςΕυρώπηςμεδιευθυντήτονκαθηγητήΠ.Καρύδη.

• ΕνισχύθηκετοΕργαστήριοΟπλισμένουΣκυροδέ-ματοςΕ.Μ.Π.μεεξοπλισμόανάλογοτηςΘεσσαλο-νίκης(διευθυντήςοκαθηγητήςΘ.Τάσσιος).

• ΕνισχύθηκετοΓεωδυναμικόΙνστιτούτοτουΑστε-ροσκοπείουΑθηνώνμενέοσύγχρονοεξοπλισμό

τηλεματικής,μεδιευθυντήτοναείμνηστοκαθηγη-τήΙωάν.Δρακόπουλο.

• ΔημιουργήθηκετοΙνστιτούτοΤεχνικήςΣεισμολο-γίας και Αντισεισμικών Κατασκευών (ΕρευνητικόΙνστιτούτο τουΥ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.) με έδρα τηΘεσσα-λονίκη,στοοποίοανατέθηκεωςκύριααποστολήη εγκατάσταση και λειτουργία δικτύου επιταχυν-σιογράφων σε όλη τη χώρα,δουλειάπουκάνειμειδιαίτερηαξιοπιστία,διεθνώςαναγνωρισμένη.

• Χρηματοδοτήθηκε η αντισεισμική έρευναμεπρο-γράμματαπουυπέβαλανσεανταγωνιστικήβάσησεκάθεπροκήρυξηόλοιοιερευνητικοίφορείςπουασχολούντανμετοαντικείμενοπανελληνίως.

3.2. Διοικητικές υποδομέςΣτις διοικητικές υποδομές που δημιουργήθηκαν

σταπρώταχρόνιαμετάτοσεισμότηςΘεσσαλονίκηςεντάσσονται:• Η Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων Βο-ρείου Ελλάδος (Υ.Α.Σ.Β.Ε.) στη Θεσσαλονίκη(1978).

• Η Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων(Υ.Α.Σ.)στηνΑθήναγιαόλητηνυπόλοιπηΕλλάδα,αντίστοιχητηςΥ.Α.Σ.Β.Ε.

• ΟΟργανισμόςΑντισεισμικούΣχεδιασμούκαιΠρο-στασίας(Ο.Α.Σ.Π.)στηνΑθήνα,επιτελικόόργανοτουΥ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.γιατηνενάσκησηαντισεισμικήςπολιτικής,ήτοι:- χρηματοδότησηυποδομώνκαισυναφούςέρευ-νας,

- ανανέωσηκανονισμών,- συμμετοχήσεδιεθνείςοργανισμούςσυναφούςδραστηριότητας,

- έκδοσηβοηθημάτων-προδιαγραφώνκ.τ.λ.

3.3. Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα• Είναι αυτονόητο ότι η δημιουργία και η ενίσχυ-ση των παραπάνω υποδομών συνοδεύτηκε απότηνενεργοποίησημεγάλουαριθμούεπιστημόνωνστουςσυναφείςεπιστημονικούςκλάδους.

• Μετιςπαραπάνωυποδομές, καθώςκαιόσεςδη-μιουργήθηκανσταχρόνιαπουακολούθησανσταάλλαπανεπιστήμια τηςχώρας,δημιουργήθηκε η απαραίτητη κρίσιμη μάζα γιαπαραγωγήερευνη-τικούέργου,εφαρμοσμένουέργου,εκπαιδευτικούέργου,συγχρόνωςόμωςκαιγιαενίσχυσητωναπα-ραίτητων διεθνών και διακρατικών συνεργασιώνμεστόχοτηδιάχυση της γνώσηςσεπρώτηφάσηαπότοεξωτερικόπροςταεδώ,αργότεραόμωςκαιαντίστροφα.

• Στον τομέα της ερευνητικής παραγωγής έγινεεντυπωσιακήδουλειά:– στησεισμολογία,– στηνπρόγνωσητωνσεισμών,– στηνεδαφομηχανική,– στην αντισεισμική συμπεριφορά νέων κατα-σκευών,

Εικόνα 16:Πλαίσιο αντίδρασης στο Εργαστήριο Σιδηροπαγούς Σκυροδέματος στο Α.Π.Θ.

Μνήμεςκαιπροοπτική-30χρόνιαμετάτοσεισμότηςΘεσσαλονίκης 1�

– στηναντισεισμικήτεχνολογίαεπισκευών,– στηναναστύλωσημνημείων,– στηνσεισμικήσυμπεριφοράδικτύων,– στηνσεισμικήσυμπεριφοράγεφυρών,– στηντρωτότητατωνκατασκευών,– στηνπροσεισμικόέλεγχο.

• Γιατησυμμετοχήσεδιεθνήπρογράμματακαιορ-γανισμούςθαμπορούσεναπαρατεθείεδώκατά-στασημεπερισσότερεςαπό�0περιπτώσεις,όπουη ελληνική επιστημονική κοινότητα είχε ενεργόσυμμετοχήήκαιηγετικήθέσημεπρωταγωνιστικόρόλοστοΑ.Π.Θ.

• ΜεευθύνηκαιπρωτοβουλίατουΟ.Α.Σ.Π.ανανε-ώθηκετατελευταία30χρόνιαπλήρωςτοπλέγματωνκανονισμώνπουαφορούσετιςκατασκευέςκαιαντικατέστησεσταδιακώςτοαπαξιωμένοκανονι-στικόπλαίσιοπουίσχυεαπότηνδεκαετίατου΄�0.Τοπλέγμααυτόπεριέλαβε:– την τροποποίηση του αντισεισμικού κανονι-σμούτου19�9(198�),

– τονελληνικόκανονισμόοπλισμένουσκυροδέ-ματος(1990),

– τονελληνικόαντισεισμικόκανονισμό(199�),– τουςελληνικούςκανονισμούςκατασκευώναπόχάλυβα,τοιχοποιίακαιξύλο(199�),

– τηνενσωμάτωσητωνΕυρωκωδίκωνστοελλη-νικόδίκαιο(�000-�010),

– τηνεπεξεργασίακανονισμούεπισκευώνκαιενι-σχύσεων(ΚΑΝ.ΕΠΕ.),

– τησύνταξηκανονιστικούπλαισίουγιατονπρο-σεισμικόέλεγχοδημοσίωνκτιρίων,

– τεχνικέςοδηγίεςεπισκευώνκαιενισχύσεων,– κανονισμούς τεχνολογίας σκυροδέματος καιχάλυβαοπλισμού.

• ΟσεισμόςτηςΘεσσαλονίκηςσυνέβαλεστηδρα-ματικήστροφήτωνεκπαιδευτικώνπρογραμμάτωνόλων των σχολών πολιτικών μηχανικών της χώ-

ρας.Ηκεντρικήφιλοσοφίαπουταδιαπερνάείναι:- Δεννοείταικατασκευήχωρίςαντισεισμικήπρο-στασία.

- Καμίακατασκευήδενείναιάτρωτηστοσεισμό,συνεπώςδενχωρείεφησυχασμός.

- Ησεισμικήμηχανικήωςεπιστημονικόςκλάδοςδιέρχεται μεταβατική περίοδο συνεχώς μετα-βαλλόμενηκαιαπαιτείσυνεχήεγρήγορση.

Έτσι, τα μαθήματα κορμού αναπροσανατολίστη-καν,νέαμαθήματαπροστέθηκαν,όπωςπ.χ.ηδυ-ναμική των κατασκευών, μεταπτυχιακά τμήματαδημιουργήθηκαν, η παραγωγή διδακτορικών ενι-σχύθηκε,κ.ο.κ.

• Τέλος,ιδιαίτερασημαντικόείναιτογεγονόςότιμεόλεςαυτέςτιςδραστηριότητεςέχει ευαισθητοποι-ηθεί όλη η πυραμίδα του τεχνικού δυναμικού που εργάζεται στα έργα και τηρεί σε μεγάλο βαθμό τις διατάξεις των κανονισμών(εικόνα17).

4. Κριτική αξιολόγηση4.1. Αποτίμηση των πεπραγμένων το 1978• Αποτιμώντας μετά τριάντα χρόνια, τα γεγονόταμπορείπολύσοβαράναυποστηριχθείότιοβαθ-μόςτωνζημιώνσεσχέσημετομέγεθοςτουσει-σμού ήταν περιορισμένος, η έκταση τους όμωςπολύμεγάληλόγωτηςπροσβολής τουδεύτερουαστικούκέντρουτηςχώρας.

• Παρ’όλααυτά,ηκατάρρευσητηςοκταώροφηςοικοδομής με τα �9 θύματα και οι αστοχίες σεστύλουςοπλισμένουσκυροδέματοςσταισόγειαπολλώνπολυώροφωνκτιρίων,σεσυνδυασμόμετηνέλλειψηκάθεετοιμότηταςεκμέρουςτηςπο-λιτείας γιαδιαχείριση της κρίσης, είχεδυσανά-λογαμεγάλεςψυχολογικέςεπιπτώσειςπουοδή-γησαν σε πλήρη αποδιοργάνωση της οικονομι-κήςκαικοινωνικήςζωήςτηςπόληςγιαδύομήνεςπερίπου.

• Μετάτοπρώτοσοκπραγματοποιήθηκετότε,υπόκαθεστώςαφόρητηςπίεσηςστηΘεσσαλονίκη,μετη συμβολή της πολιτείας του τεχνικού κόσμουτηςπόλης(Τ.Ε.Ε.)καιτηςακαδημαϊκήςκοινότητας(Α.Π.Θ.)έργοτιτάνιο.

Συγκεκριμένα:- Διαμορφώθηκετοθεσμικόπλαίσιομετασεισμι-κήςδράσηςπου εφαρμόζεται σχεδόν αυτούσιο μέχρι σήμερα.

- Διαμορφώθηκανοιδιοικητικοί φορείςπουεξα-κολουθούνμέχρισήμερανααποτελούντονπυ-ρήνα για την μετασεισμική κινητοποίηση τουκράτους.

- Αντιμετωπίστηκε επιτυχώς εντός δύο ετών ηαποκατάσταση ύψους δαπάνης 1,0 - 1,2 δισ. ευρώπερίπουσεσημερινέςτιμές.

- Αποκαταστάθηκανταμνημείατηςπόλης.- Δρομολογήθηκαν μακροχρόνιες δράσεις πουδιαμόρφωσαντοσημερινόπλαίσιοαντισεισμι-κήςπροστασίας.

Εικόνα 17:Όπλιση αντισεισμικών τοιχωμάτων σε σύγχρονο κτίριο (Μέγαρο Μουσικής).


4.2. Η διαχείριση του σεισμικού κινδύνου στην Ελλάδα του σήμερα

• Απόόσαεκτέθηκανως τα τώραπροκύπτειότιοσεισμός της �0-�-78 τηςΘεσσαλονίκηςαποτέλε-σε καταλύτη για την προώθηση της αντισεισμικής προστασίας της χώρας.

• Μέσασε30περίπουχρόνιαηΕλλάδα,παράτιςπε-ριορισμένες οικονομικές της δυνατότητες και τοπεριορισμένο πληθυσμιακό δυναμικό της, χάρηστιςυποδομέςπουέστησεήενίσχυσεηπολιτείακαιστιςδιεθνείςσυνεργασίεςπουαποκατέστησεκατάφερε:- Να έχει μια πολλή εντυπωσιακή επιστημονικήπαραγωγήπουμπορεί ναδιαπιστωθεί από τοεκτεταμένοδημοσιευμένο έργοσεδιεθνήπε-ριοδικάκαιπρακτικάσυνεδρίωντωνμελώντηςεπιστημονικήςκοινότητας.

- Να έχει μια εντυπωσιακή παρουσία ως χώραστα διεθνή φόρα και στους διεθνείς οργανι-σμούςτουκλάδου.

- Νααποκτήσειένανπολύσύγχρονοαντισεισμι-κόκανονισμόπουσυνεχώςεπικαιροποιείται.

- Να έχει ευαισθητοποιήσει όλη την πυραμίδατουτεχνικούτηςδυναμικούπουεργάζεταισταέργα,γιατηνσημασίατηςτήρησηςτωνδιατά-ξεωντουκανονισμούαυτού.

- Να έχει στην τελική φάση επεξεργασίας ένασύγχρονοΚανονισμόΕπισκευών(ΚΑΝ.ΕΠΕ.).

- Να έχει δημιουργήσει ένα αξιόπιστο σύστημαετοιμότητας στηριζόμενο σε δοκιμασμένο θε-σμικό πλαίσιο και εν λειτουργία μηχανισμούςαντίδρασης,όπωςτηνΥ.Α.Σ.Β.Ε., το Ι.Τ.Σ.Α.Κ.,τηνΥ.Α.Σ.,τονΟ.Α.Σ.Π.καιτασεισμολογικάιν-στιτούτα.

- Ναέχειπλήρεςεπεξεργασμένοθεσμικόπλαίσιομετασεισμικήςαποτίμησης ζημιώνκαι επεμβά-σεωνστιςκατασκευές.

- Ναέχεισύγχρονεςπροδιαγραφέςεπισκευών.- Να έχει επεξεργαστεί θεσμικόπλαίσιο για τονπροσεισμικόέλεγχοτωνδημόσιωνκτιρίωνπουπιλοτικάδοκιμάζεικυρίωςσεσχολικάκτίρια.

- Ναέχειμειώσειτοναριθμότωνθυμάτωναπόσεισμότατελευταίατριάνταχρόνιασε ένα νε-κρό ανά εκατομμύριο κατοίκους και έτος,επί-πεδοπουμπορείνασυγκριθείμόνομετηνΚα-λιφόρνιατωνΗνωμένωνΠολιτειών.

• Βεβαίως, το σύστημα αντισεισμικής θωράκισηςτηςχώραςδενπαύειναέχεικαιτιςαδυναμίεςτου,όπως:- Στονποιοτικό έλεγχο των μελετών και των κα-

τασκευών των ιδιωτικώνέργων,πουαποτελείκλειδίγιατοτελικόαποτέλεσμα,ηκατάστασημάλλονέμεινε στάσιμη.

- Οιεπιλεκτικέςπροσεισμικέςεπεμβάσειςσεκτί-ριαιδιαίτερηςκοινωνικήςκαιοικονομικήςευαι-σθησίαςκαθυστερούνανεπίτρεπτα.

- Δενέχειγίνειωςτώρακαμίαδράση γιαμείω-

σητουσεισμικούκινδύνουμεμικροεπεμβάσειςμικρού κόστουςκαιμεγάλης ωφελιμότηταςσευφιστάμενα(π.χ.μαρκίζες,στηθαία,γλάστρες,καμινάδες,κ.τ.λ.).Σημειώνεταιότιτο3�%περί-πουτωνθανάτωνκαιτωντραυματισμώνοφεί-λονταισετέτοιεςαστοχίες.

- Στοντομέατηςενημέρωσης-εκπαίδευσηςτωνπολιτώνκαικυρίωςτωνμαθητώνηκατάστασηδενείναιικανοποιητική.

• Ογράφωνέχονταςμετάσχειενεργώςαπόκαίρι-εςθέσειςτόσοστηναντιμετώπισητηςκρίσηςτου1978, όσο και στη διαμόρφωση του πλέγματοςαντισεισμικήςάμυναςτηςχώραςτατελευταία30χρόνια,ίσωςναθεωρηθείωςυποκειμενικόςστιςθετικές εκτιμήσεις του για το παραχθέν έργο.Όμωςταγραπτάσχόλιαξένων,διεθνούςκύρουςεπιστημόνωνσεδιεθνήπεριοδικάγιατην«πολύ ισχυρή ελληνική σχολή στο οπλισμένο σκυρόδε-μα και την σεισμική μηχανική»[16],[17],[18] απο-τελούναδιάψευστουςμάρτυρες,ότι μια χούφταεπιστήμονεςεργαζόμενοιαθόρυβα,χάρηκαιστησυμπαράσταση της ελληνικής πολιτείας κατά-φεραν να χτίσουν«Σχολή Σεισμικής Μηχανικής και Κατασκευών»στηνΕλλάδακαιιδιαίτεραστοΑ.Π.Θ.,μεότιαυτόσημαίνειδιεθνώςγιαταακα-δημαϊκάδρώμενααλλάκαιγιατηναντισεισμικήθωράκισητηςχώρας.

Βιβλιογραφία[1] Β. Παπαζάχος & Κ. Παπαζάχου: «Οισεισμοί της

Ελλάδας»,Ζήτη,Θεσσαλονίκη�003.[2] Β. Κ. Παπαζάχος:«Τεκτονικήβάθουςκαισεισμι-

κότητα του ελληνικού χώρου», Συνέδριο «Σει-σμοίκαικατασκευές»,Σ.Π.Μ.Ε./Ο.Α.Σ.Π.,198�.

[3] Γ. Γρ. Πενέλης: «Το καθεστώς των επισκευώνστηνΕλλάδαμετάτο1978»,Διήμερο«10Χρόνιααπό το σεισμό τηςΘεσσαλονίκης της �0-�-78»,Σ.Π.Μ.Θ.καιΤ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μακεδονίας,1988.

[4] Γ. Πενέλης, Σωτ. Κούβελας, Ιωαν. Κώστογλου:«Τααίτιακατάρρευσηςτηςοκταώροφηςοικοδο-μής στην Πλατεία Ιπποδρομίου», Έκθεση πραγ-ματογνωμοσύνης,1978.

[5] Κ. Στυλιανίδης:«Στατιστικήαξιολόγησητωνζη-μιώνπουπροκλήθηκαναπότοσεισμότης�0-�-78 στα κτίρια της Θεσσαλονίκης», Διήμερο «10ΧρόνιααπότοσεισμότηςΘεσσαλονίκηςτης�0-�-78»,Σ.Π.Μ.Θ.καιΤ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.,1988.

[6] Mark Findel:«ReportoftheEarthquakeofMay��andJune�0,1978Salonica,Greece»,ACIJournal,October,1978.

[7] Valiasis T. & Stylianidis K.:«MasonryInfillofR/CFrames under Horizontal Loading. ExperimentalResults»,EuropeanEarthquakeEngineering3(3),1989.

[8] Γ. Πενέλης, Κ. Στυλιανίδης κ.ά.: «Προβλέψειςσυμπεριφοράς τουδομικούσυγκροτήματος τηςΘεσσαλονίκηςσεμελλοντικέςσεισμικέςδιεγέρ-


σεις»,1οσυμπόσιογιατις«Νέεςεξελίξειςστησει-σμολογίακαιγεωφυσικήτουελληνικούχώρου»,ΤομέαςΓεωφυσικήςΑ.Π.Θ.,1988.

[9] G. Penelis & A. Kappos: «EarthquakeResistantConcrete Structures», E & FN SPON, London,1997.

[10]Γ. Πενέλης - Α. Κάππος: «Αντισεισμικές κατα-σκευέςαπόσκυρόδεμα»,Εκδόσεις“Ζήτη”,Θεσ-σαλονίκη,1990.

[11] Ε.Μ.Π./Π.Μ.:«Συστάσειςγιατιςεπισκευέςκτιρί-ωνβλαμμένωναπόσεισμό»,Αθήνα,1978.

[12] Α.Π.Θ./Π.Μ.:«Επισκευήζημιώνσεκτίρια-Οδηγί-ες»,Θεσσαλονίκη,1978.

[13] Υ.Δ.Ε. (Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.):«Επισκευέςβλαβώνσεκτί-ριαπουέχουνπληγείαπόσεισμούς»,(Μετάφρα-σηΣχετικώνΟδηγιώνΟ.Η.Ε.,1977),Θεσσαλονί-κη,1978.

[14] Υ.Δ.Ε. (Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.):«Κατευθυντήριεςπροδια-γραφέςκαιοδηγίεςγιατιςεπισκευέςκτιρίωνμεβλάβεςαπόσεισμό»,Θεσσαλονίκη,1978.

[15] G. Penelis et al.: «TheRotundaofThessaloniki:Seismic Behavior of Roman and ByzantineStructures» Hagia Sophia, Editors R. Mark -A.Cakmak,CambridgeUniversityPress,199�.

[16]Edmund Booth:«EarthquakeResistantConcreteStructures, G. Penelis and A. Kappos, BookReview», Engineering Structures Vol.�0, No 7p.��,1998.

[17] Edmund Booth:«EarthquakeResistantConcreteStructures by G. Penelis and A. Kappos, BookReview»,SECEDNewsletterVol.11,No�,1997.

[18]M. Tschotschel: «Penelis - Kappos: EarthquakeResistant Concrete Structures, Bucherschau»,BetonandStahlbetonbau(93),1998.


Τατελευταία30χρόνιατοενδιαφέροντωναρμο-δίωνΦορέων(στονελλαδικόχώρο)επάνωσεθέμα-τααντισεισμικήςθωράκισηςκαιπροστασίαςέχειαυ-ξηθείσημαντικά.Κύριοςλόγοςοιισχυροίσεισμοίπουέπληξαν μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα, όπωςτηςΘεσσαλονίκης, τηςΚαλαμάτας,τηςΑθήνας,τηςΈδεσσας,τηςΚοζάνηςκαιτουΑιγίου,τηςΛευκάδας,των Κυθήρων, της Κορώνης. Δεν είναι τυχαίο ότι ηανάπτυξηόλωντων“εμπλεκόμενων”φορέων,δηλα-δήεργαστηρίωνσταπανεπιστήμια, ερευνητικών ιν-στιτούτων, υπηρεσιών αποκατάστασης σεισμοπλή-κτωνκαιοργανισμώνχάραξηςαντισεισμικήςπολιτι-κήςέχεισημειωθείτατελευταία30χρόνια.Ακόμητηντελευταία30ετίαέχουμεμίαέντονηπί-

εση για αναθεωρήσεις σχετικών κανονισμών, μέχρικαι ριζικές αναδιατυπώσεις, σύμφωνα με τη διεθνήπρακτική και πρότυπα (ρυθμίσεις τουαντισεισμικούκανονισμούτου198�,Ν.Ε.Α.Κ.199�,Ν.Ε.Κ.Ο.Σ.199�,Ε.Α.Κ. �000, Ε.Α.Κ. �003, Ευρωκώδικες, κανονισμοίγεφυρώνκ.λ.π.).Οσεισμόςβέβαιαωςεδαφικήδόνησηκαιμόνοθε-

ωρούμενος,σεπολύλίγεςπεριπτώσειςαποτελείεπι-κίνδυνοφαινόμενογιατηνανθρώπινηζωήκαιδρα-στηριότητα (π.χ. μόνοαπό κατολισθήσεις, παλιρρο-ϊκά κύματα, ρευστοποιήσεις εδαφών). Μόνο ότανσυσχετίσουμετηνκατασκευήμετοσεισμό,αυτόςκα-θίσταταιεπικίνδυνοφαινόμενογιατονάνθρωπο.Η«σεισμική απόκριση» των κατασκευών ή η σεισμικήσυμπεριφορά των κατασκευών, όπως λέγεται, απο-τελείτοαντικείμενοπουκαλείταιναμελετήσειοαρ-μόδιος επιστήμονας. Και αυτό επειδή η μελέτη τωνκατασκευώνπριν,κατάτηδιάρκειακαιμετάαπόέναισχυρόσεισμό,θαδώσειταστοιχείαεκείναπουχρει-άζονταιοιαρμόδιοιφορείςγιανααντιμετωπίσουνρι-ζικάτοπρόβλημα.Μεάλλαλόγιαοσεισμόςείναιδε-μένοςμετοέδαφος,τηνκατασκευήκαιτονδρόμοδι-άδοσηςτωνσεισμικώνκυμάτων,άρααφοράκυρίαρ-χαείτεαυτούςπουασχολούνταιμετηνανωδομήείτεαυτούςπουασχολούνταιμετηθεμελίωση-υπόγειεςκατασκευές-έδαφος.Αλλά και η σχετική βιβλιογραφίααναφέρει ότι ο

σεισμικόςκίνδυνος(σεισμική διακινδύνευση),δηλ.τοαναμενόμενοτελικόαποτέλεσματηςσεισμικήςκίνη-

Η συμβολή του Τ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.στην αντισεισμική προστασία

της Κεντρικής ΜακεδονίαςτουΒασίλη Λεκίδη,

δρ. πολιτικού μηχανικού Α.Π.Θ., μέλους της αντιπροσωπείας Τ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.

καιτηςΠηνελόπης Ράλλη,διπλ. πολιτικού μηχανικού Α.Π.Θ., μέλους της αντιπροσωπείας Τ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.

σηςσεμίαθέσηεξαρτάταιαπότησεισμική επικινδυ-νότητατηςθέσηςαυτήςκαιαπότιςιδιότητεςτηςίδιαςτηςκατασκευής(ποιότητα,μελέτηκατασκευής,δυνα-μικάχαρακτηριστικά,δείκτεςσυμπεριφοράς,έδαφοςθεμελίωσης).Τομέτροτωνιδιοτήτωναυτώντηςκα-τασκευής ονομάζεται τρωτότητα (vulnerability) τηςτεχνικήςκατασκευής.Στόχοςόλωντωνπροσπαθειώνείναιημείωσητης

σεισμικήςδιακινδύνευσης.Ησεισμική επικινδυνότη-τακαθορίζεταιαπόφυσικούςπαράγοντες(σεισμικό-τητα,ιδιότητεςτηςσεισμικήςεστίαςκαιτουμέσουδι-άδοσηςτωνσεισμικώνκυμάτων),τουςοποίουςοάν-θρωποςαδυνατείναμεταβάλει.Αυτό,στοοποίοείναιδυνατήηπαρέμβασητωνεπιστημόνων,είναιημείω-ση της τρωτότηταςτωνκατασκευώνμετακατάλλη-λα προσεισμικά μέτρα.Γενικότερα, τα προσεισμικά μέτρα στοχεύουν στη μείωση των συνεπειών ενός σεισμού.Αυτόμπορείναεπιτευχθείμεάμεσακαιμα-κροπρόθεσμαμέτρα(άρσηεπικινδυνοτήτων,προσει-σμικήενίσχυσηκατασκευών,μέτρααυτοπροστασίας,ετοιμότηταεμπλεκομένωνυπηρεσιώνκ.ο.κ).

Η ανάδειξη αυτού του προβλήματος ως πρώτου θέματος αποτελεί και τον κεντρικό στόχο του Τ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.

Σύντομη αναδρομή στο έργο που έγινεΤοΤ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.συμμετείχεαπό τηπρώτηημέρα

τουσεισμούτου1978σεόλεςτιςφάσειςελέγχωνκαιαποκατάστασηςτηςκάθεμετασεισμικήςδραστηριό-τητας. Στελέχωσεόλες τις επιτροπές ελέγχου κατα-σκευώνυπόσυνθήκεςέκτακτηςανάγκηςΑ΄βαθμούκαι Β΄ βαθμού (έντυπα καταλληλότητας για χρήση)και συνέβαλε στην επιτυχή ολοκλήρωση όλων τωναυτοψιών, καθώς και στην επιχείρηση προσωρινήςστέγασηςτωνκατοίκωνπουτοκτίριότουςήτανακα-τάλληλογιαχρήση.Οργάνωσεπολλέςενημερωτικέςημερίδεςγιατους

μηχανικούςκαιτοκοινό.Συνέβαλεστηνέκδοσηπολ-λώνεπιστημονικώνκαιτεχνικώνεγχειριδίωνσχετικάμε τις επισκευέςκαι τις ενισχύσεις τωνβλαφθεισώνκατασκευώναπότοσεισμό.Ανέδειξεόλατασημαντικάθέματαγιατηνασφά-

λεια τωνκατασκευώνκαι έβαλε τιςβάσεις γιαριζική


αναθεώρησητουτότεισχύοντοςαντισεισμικούκανο-νισμού.Στελέχωσετιςεπιστημονικέςεπιτροπέςγιατηναναθεώρησητουαντισεισμικούκανονισμούκαιεκπό-νησεσειράαριθμητικώνπαραδειγμάτωνγια τις νέεςδιατάξειςτουαντισεισμικούκανονισμούτου198�.Αμέσωςμετάτουςπρώτουςμήνεςμετάτοσεισμό

της�0/�/1978τοΤ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.μεστόχοναοργανωθείκαινααντιμετωπισθείστηνΕλλάδασωστάτομεγά-λοπρόβληματουαντισεισμικούσχεδιασμούκαι τηςαντισεισμικήςπροστασίαςπρότεινεστηνπολιτείατηδημιουργίαδύονέωνφορέωντόσογιατονκεντρικόσχεδιασμό της αντισεισμικής πολιτικής, όσο και γιατην εφαρμοσμένη έρευνα και τεκμηρίωση των επι-στημονικώναποτελεσμάτωνπουπρέπειναπροωθη-θούνγιαναμπεισενέαβάσητοπρόβληματηςαντι-σεισμικήςθωράκισης.ΈτσιδημιουργήθηκανοΟργα-νισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας(Ο.Α.Σ.Π.)στηνΑθήνακαιτοΙνστιτούτο Τεχνικής Σει-σμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών(Ι.Τ.Σ.Α.Κ.)στηΘεσσαλονίκηπουάλλαξανταδεδομέναστοπε-δίοτουσχεδιασμούκαιτηςεφαρμοσμένηςέρευνας.Επίσης για να επιτευχθούνοι στόχοι στον τομέα

της αντισεισμικής προστασίας το Τ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ. συ-γκρότησεμόνιμεςεπιτροπέςκαιομάδεςεργασίαςγιατην επεξεργασία προτάσεων και θέσεων. Επί πλέονσυγκροτήθηκανκλιμάκιαμετάβασηςσεπεριοχέςπουεπλήγησαναπόισχυρούςσεισμούς.Hμόνιμηεπιτροπήαντισεισμικήςπροστασίαςτου

Τ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ. μελέτησε θέματα που αφορούσαν τηναντισεισμικήθωράκιση, εισηγήθηκεστηνδιοικούσαεπιτροπή του επιμελητηρίου και πρότεινεσυγκεκρι-μένεςδράσειςκαιπαρεμβάσειςσχετικέςμεταπαρα-πάνωαντικείμενα.Συγκεκριμένα,σημαντικοίάξονεςμελέτηςκαιπα-

ραγωγήςθέσεωνγιατοΤ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ.ήταν:• Προσεισμικός έλεγχοςδημοσίωνκτιρίων,σχολεί-ων,νοσοκομείων.

• Νομικά ζητήματα σχετιζόμενα με αντισεισμικέςενισχύσειςιδιωτικώνέργων.

• Συστάσεις για προσεισμικές και μετασεισμικέςεπεμβάσειςσεκτίρια.

• Ασφάλισηκατασκευών.• ΣυμβολήτωνΟ.Τ.Α.στοπλαίσιοτουσχεδίου«ΞΕ-ΝΟΚΡΑΤΗΣ».

• Θέματαπουαφορούντιςεπισκευέςκαιτιςενισχύ-σειςκατασκευών,πουεβλήθησαναπόσεισμό.

• Σήμανσηκτιρίωνμετάαπόισχυρόσεισμό.• Χώροιυποδοχήςσυγκέντρωσηςκοινούμετάαπόισχυρόσεισμό ετοιμότητα τηςπολιτείας - σχέδιο«Ξενοκράτης»-ενέργειεςπουαπορρέουν.

• Επίπεδοστατικώνμελετών-κυκλοφορούνταπρο-γράμματαΗ/Υγιατακτιριακάέργα.

• Ερμηνείαασαφώνκανονιστικώνδιατάξεωνγιατηνεκπόνησηστατικώνμελετών.

• ΜικροζωνικέςμελέτεςστηνΚεντρικήΜακεδονία.• Τρωτότητα του πολεοδομικού συγκροτήματοςΘεσσαλονίκης.

• ΠαρεμβάσειςγιατοσχέδιοοδηγιώντουΟ.Α.Σ.Π.,σχετικά με την εκπόνηση μικροζωνικών μελετώνστηνΕλλάδα,καθώςκαιγιατησυγκρότησηεξειδι-κευμένωνεπιτροπώνσύνταξηςκανονιστικώνδια-τάξεων.

• ΣχέδιοέκτακτηςανάγκηςΓεν.Γραμ.ΔημοσίωνΈρ-γωνγιααντιμετώπισησεισμικήςκαταστροφής

Μεβάσητουςπαραπάνωάξονεςοργανώθηκανσε-μινάριαγιαδημοσίουςυπαλλήλουςμηχανικούςεπά-νωστααποτελέσματατωνεπομένωνομάδωνεργασί-αςκαιεπίπλέονέγινανσεμινάριαγιαόλουςτουςμη-χανικούς,προγράμματακατάρτισηςμεγάληςδιάρκει-αςσυγχρηματοδοτούμεναμετοΕ.Κ.Τ.,καθώςεπίσηςκαιαυτοχρηματοδοτούμεναμικρήςδιάρκειας.Δόθη-κανσυνεντεύξεις,στάλθηκανπροτάσειςσεαρμοδί-ουςκαι,τέλος,συγκροτήθηκανομάδεςεργασίαςγιασυστηματικήμελέτητωναντίστοιχωνθεμάτων.Τασημαντικότεραθέματαγιαταοποίασυγκροτή-

θηκανομάδεςεργασίαςείναι:

Θέματα που αφορούν τις επισκευές και τις ενισχύσεις κατασκευών που εβλήθησαν από σεισμό.Περιλαμβάνονται θέματα σχετικά με την επικαι-

ροποίηση διατάξεων που ισχύουν για τις επισκευ-έςκαιενισχύσεις–φιλοσοφίαενισχύσεων–κριτήριαενισχύσεων.Αξιοποίησητηςπροηγούμενηςδουλειάςτου Τ.Ε.Ε. Διατύπωση συγκεκριμένης πρότασης γιαεκπόνησηολοκληρωμένουεγχειριδίου-οδηγιώνγιαμηχανικούςτηςπράξης.

Η σήμανση κτιρίων μετά από ισχυρό σεισμό.Τοπρόβληματηςσήμανσηςτωνκατασκευώνμετά

απόένανισχυρόσεισμόπαραμένειεπίκαιρο.Οάμε-σος πρωτοβάθμιος μετασεισμικός έλεγχος μετά τηνεκδήλωση κάποιου ισχυρού σεισμού στον ελληνικόχώρο,έχειβρειπολλέςδιαφορετικέςεφαρμογές.Ημηύπαρξηενιαίουτρόπουκαταγραφήςτωνβλαβώνκαιπροκαταρκτικήςδιάγνωσηςτηςαπομένουσαςσεισμι-κήςικανότηταςτωνκτιρίωνδενσυμβάλλειστοναπο-τελεσματικότρόπομετασεισμικήςεκτίμησηςβλαβώνκαι στην εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Πρό-σφαταοΟ.Α.Σ.Π.κατέληξεσεένανέοτρόποσήμαν-σηςτωνκτιρίωνπιοαπλοποιημένοαπόταπροηγού-μεναέντυπα.Πρέπειναγίνειαξιολόγησηαυτού,κα-θώςκαιτωνπροηγουμένωνεντύπων–ιδιαίτερααυ-τού τηςUNIDO– έτσιώστε ναγίνει τελικήπρότασηγιατοέντυποπουθαπρέπειναχρησιμοποιείται.

Η εφαρμογή σχεδίου «Ξενοκράτης» στη Βόρεια Ελλάδα, βαθμός ετοιμότητας της πολιτείας για την αντιμετώπιση του σεισμικού κινδύνου και οι ενέργειες που απορρέουν.Στοπλαίσιοτουσχεδίουέκτακτηςανάγκης«Ξενο-

κράτης»,απαιτείταιδιαρκήςκαισημαντικήπροσπά-θειααπότοσύνολοτωνεμπλεκόμενωνφορέωνγιατην επίτευξη ενός σχετικά ικανοποιητικού βαθμού

�0 ΠολυτεχνικήΣχολήΑ.Π.Θ.-Επετειακόαφιέρωμα

ετοιμότητας. Υπάρχουν ενέργειες που προκύπτουναπότοσχέδιο«Ξενοκράτης»,πουχρήζουνδημιουρ-γίαυποδομήςκαιβελτίωσηδομών,όπως:α) Επικαιροποίηση καταλόγου συνεργείων άρσηςερειπίωνμετάαπόισχυρόσεισμό.

β) Επικαιροποίηση καταλόγου συνεργείων υποστύ-λωσηςκτιρίωνπουέχουνσοβαρέςκαιεπικίνδυνεςβλάβεςμετάαπόισχυρόσεισμό.

γ) Ενέργειεςγιασυγκέντρωσηκαιοργάνωσηκατάλ-ληλουυλικού,όπωςξυλείακαιμεταλλικάικριώμα-τα για την υποστύλωση κατασκευών που κινδυ-νεύουν να καταρρεύσουν, μετά από ένα ισχυρόσεισμό.Αποθήκευσήτουςκαιδιατήρησήτουςσεκατάστασηετοιμότητας.

δ) Δημιουργίαελευθέρωνχώρωνγιαναχρησιμοποι-ηθούνγιαεγκατάστασημεγάλουαριθμούατόμωνγια αρκετούς μήνες, μέχρι να επιστρέψουν ξανάστασπίτιατους.

ε) Άρση από τώρα τοπικών επικινδυνοτήτων πουπιθανόν να προκαλέσουν θύματα σε περίπτωσηισχυρούσεισμού.

στ)Έλεγχος νοσοκομείων, επάρκεια νοσηλευτικούπροσωπικούγιααντιμετώπισηενόςσχετικάμεγά-λουαριθμούτραυματιών.

Το επίπεδο των στατικών μελετών και τα κυκλοφο-ρούντα προγράμματα Η/Υ για τα κτιριακά έργα.ΗεφαρμογήτουΝ.Ε.Α.Κ.τατελευταίαχρόνιαάλ-

λαξεριζικάτοντρόποεκπόνησηςτωνστατικώνμελε-τών.Ηόληστατική-δυναμικήμελέτηβασίζεταιπλέ-ονσεέναπρόγραμμαΗ/Υτηςαγοράςκαιτααποτε-λέσματα βασίζονται στο κατά πόσο το ίδιο το πρό-γραμμα είναιδομημένοσωστάκαισύμφωνομε τονκανονισμό,αλλάκαι κατάπόσοοχρήστηςγνωρίζειναεισάγειταδεδομένα«σωστά».Ηποιότητατωνστατικώνμελετώνδενείναιεξα-

σφαλισμένη από κανέναφορέα και οι προσπάθειεςγιακάποιοβασικόέλεγχοτωνπρογραμμάτωνδενεί-χεπάντατααναμενόμενααποτελέσματα.Οέλεγχοςπουγίνεταιαπότηνπολεοδομίαθαμπορούσεναπε-ριλαμβάνειορισμέναστάδιαγια

Documents

30 χρόνια μετά το σεισμό της Θεσσαλονίκης...Μνήμες και προοπτική - 30 χρόνια μετά το σεισμό της Θεσσαλονίκης