20
amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat Sogolik na tim bilong Papua iugini i kam bek pinis long komonweit gems long Kanada. abaut long nek bilong Sogolik yu ken lukim wanpela bikpe medal silva em i bin winim long boksen bilong em. Dijpela em i nainba wan taim. wanpela man bilong spot bi ng PNG i bin winim wanpela medal silva long Komonwelt ems olsem. I i sekan wantaim Siar it long olkain spot na tim long long em yu .ken kini Mista memba bilong Rabaul, na Mista Pat. Kakarya, Minista bilong olkain spot long gavman. Mista Tumat Sogolik em i wok olsem kastam opisa long Port Moresby. As pies bilong em tru i Nu Hannover Published by Wantok Publications, P.O. Box 1982, Boroko. Phone: 25.2214. - Printed by Wirui Press: Wewak. Registered at the General Post Office, Port Moresby, for transmission by post as s Qualified Publication.

334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

  • Upload
    hanhan

  • View
    237

  • Download
    5

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

amba 334 Bijong wik i stat long Sarere,2 Septemba1978

Poto antapI soirn Mista TurnatSogolik na tim bilong Papuaiugini i kam bek pinis long komonweitgems long Kanada.abautlong nek bilong Sogolik yukenlukim wanpelabikpemedal silva em i bin winim long boksenbilong em.

Dijpela em i nainbawan taim. wanpelamanbilong spotbing PNG i bin winim wanpelamedalsilva long Komonweltemsolsem.

I i sekan wantaim Siarit long olkain spot na tim long

- long em yu .ken kiniMista membabilong Rabaul,na Mista Pat.Kakarya, Minista bilong olkainspot long gavman.

Mista Tumat Sogolik em i wok olsem kastamopisa longPort Moresby. As pies bilong em trui Nu Hannover

Published by Wantok Publications, P.O. Box 1982, Boroko. Phone: 25.2214.- Printed by Wirui Press: Wewak.

Registered at the General Post Office, Port Moresby, for transmission by post as s Qualified Publication.

Page 2: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

Nationalweekly inMelanesianPidgin.

Editorial Offices:P.O. Box 1982Boroko

Phone25.221425. 2552

Telex: NE 22213

Branch Offiées:WewakPhone:86.24.79

WabagP.O. Box111Phone:57.1018

Advertising:In P.N.G.PennyDonaldPhone:25.2214

In Australia:PeterHalseAssociatesKing York House32 York StreetSydney2000Phone:29.7527Telex: 21. 409

bosmlnbilong 2..

wok hia long sekim ol wpam bilong disel ensin.

Dipatmen bilong bosibalus long PNG i saveyuirn kain ensin olsembilorwokim lektrik pawa bilorgivim signal long balus r

tu bilong laitim ples bali

na wokim pam bilong su

im wara sapos i gatpa1aMista Aladu. i gat

krisrnas na i wok long Knedobu.As ples bilongeiLae.

Gavman bilong Aust,ha i bin bairn rot na kos1long em.

Australian information Servi

poto. Terry Rowe I kisi

A wantoIM..p. b*.j ‘ P... Niu

Poto longlephan i soimPrairn MinisttzMista Michael Somare i sindaun givimwanpela toktok bug ol niusman longopis bilong em long haus palamenbiham long em i bin winim votegenslongOposisen, i laik rausim gavrnan bilong

em.

Yu ken lukim stori bibong dispela

samting long hapsait,long pes3.

Man bibong bosim wok poto bilongWantok niuspepa, em Mista DonaldMuraba, i bin go wantaim ripota bilong Wantok, Misis Lilly Langtry, naem i bin kisim .dispela poto na wasimlong dakrumbilongmipela yet.

PlantLmanmerimoa i bin stap nabautlong haus palamen long dispela debilong vot. Plesi pas tru tru.

Subscription Rate:Annual: K8.00.

WANTOK - Sarere, 2 Septemba 1978 Pes 2

Page 3: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

pinga na poinimtok nogut. I wanI malumalu na I

trómoim I go antap long narapela man Sampelataim ml ting, mobeta mipela I no gat palamen - nagavrnan bai wanpela bikpela opis tasol bilong boa-im kantri.1’ . .

Na lambakey Okuk, Lida bilong Oposisen Imekim dispela tok: "Pasin bilong I gat planti poll-tikal pati no wok gut lông dispela kantri. 01planti pati ya I save brukbrukim ol lain pipel, na Ino pasim ol wantaim long kamap wanpela kantrLNogat."

Em tasol toktok bilong tupela. Sapos yu ritimgen dispela tupela tok I luk olsem tupela bikmanya I les long ol pait bilong politik. Atin tupela Isave driman olsem long nait: seMobeta I gatwanpela pati tasol. Mobeta I gat wanpela strongpeIa gavman tru. Na dispela gavman bai bosim olgetasamting na olgeta pipel. Watpo yumi westimtairnlong paitim toktok tasol? Watpo yurni westimmani long senisim nabaut ol opisa olgeta taim gay-man o pati I senis?" Ating kain tingting olsem Ikamap insait long ol driman bilongtupela.

Na driman bilong tupela i ken go moa na I tokotsem: "Strong na pawa bilong bikpela man - em Isamting tru bilong ol tumbuna. Dispela pasin bilông vot, em i no samting bitong ol tumbuna. Yesastrongpela lida bilong ples-o lain - em I man tru.Olgeta pipel I bihainirn em. Olgeta pipel I harimtok bilong em; i no get wanpela i Sakim - nogut emI bagarap 0 I lus."

Sapos I tru, ol lida bilong tude I gat kain drimanolsem, Wantok I laik ol I tingim dispela ol samtinghia:

Dispela wankain traim I bin kamap long ol lidabilong planti arapela nupela kantri tu - na I winimol. Lukim Afrika tasol. Stat long yia 19O mapnau 24 kantri bilong Atrika I bin kisim independens bilong of Na tude hamas I gat pilamen truyet? I no planti. Long planti moa dispelakantri,ami na wanpela politikal pati I ‘kisim kantri pinis.Na fridom I tus pinis

Wantok i wan - map samting olsem i ken kanemapim PNG tu?

Inap nau independens bilong PNG I olsem wanpela PMV trak i pulap long ol pipel na i spit i rani go antap. long wanpela rot ol I koltaim pinis. Noget wan. Tasol lukaut, rot kolta I pinis nau. Natrek i ran long rot graun I gat planti hul na I no getkaranas na rot I wel na trek i save planim. Vumisave, olgeta manki I ken draivim trak tong rot kolta.Tasol draiya tru em map stiaim trak long piesmalumalu na i no planim, em i save pinis longdraivim I goap long maunten - maski rot i wel, em isave go daun insait’ long wara wantaim trak nakamap arasait....

Husat i dispela gutpela draiva tude? Em I massoirn.

Angrnai BilasAnthony AnuguAron NoaiaAsimboro StonBarry HollowayBoyamo SailBruce JephcottCaspar AnguaChristopher SambreDamien KerekuDeiba BinEbia OlewaieGAbriel BakaniGai DuwabaneGalapo MasaGin VaruGiaimi Warenaibne Kor

Jacob LemekiJohn KaputinJohn MomisJohn NoelJohn VakaJohnny OnzengaJulius ChanKala SwokinKane MaorKarl KitchensLouis MonaLukas WakaMafuk GaindaMartin ToVadekMathew BendumbMatiabe VuwiMichel PondrosMichael Somare

Nagibo SeregiNáhau RooneyNeville BourneOpotlo RimoruOsáar TammurPato KakaryaPita LusPius WingtiPosu AnkPuliwa MapikonRaphael BeleSam TubSilingi KapalikStephen SbStephen TagoSunavi OtioSunuka KrokieTani Kungo

Thomas KaveliTorn KoraeaToni haTony BaisUndapmaina KalaguneWarren DuttonWesani lwoksimWilliam EichhornWiwa KorowiWokarn RemVambumbe MatiasVano Belo

Vubiti VulalciZibang Zurecnuoc

Sapos yu talk saveJiusat I bin vot egenslong Somare, yu keniuklm pes 10.

Stat long mun Mas map nau,lain biong Mista Michael Somai-e,i binwok na toktok moayet long brmgim wanpelalo biong bosimWok bilongol lida, em oli kolim Lidasip Lo, long palamenbal olgetamembai kenvot

tingting biong dispela lo emhia: ol bikpela lida i no kenbiong gavmanna wok bisnis wantaim. Sapos oli laik kamwok olsemministao bik seketeri samting,ol i mas lusimwok

lông en. Asmkim wokmsait tru nabisnisbiong ol olgeta.

Planti lida i kirap nogut lQng dispela lo. 01 bikpela man bilong PipeisProgresPati, ol i bisnismanpinis, na oli no laik. Olseminsait long gavmanyet Panguna PipelsProgresi no wanbel olgeta.Na oposisengrup bilongMista lambakeyOkuk - em PipelsYunaitetFranna YunaitetPati - tupelatu i wet longvot egens long dispela lo, sapos emi kamaplong palamen.Long wanernMista Somarei bin tok strong olsem, longmun Mas yet,sapos dispela loi pundaun,bai emi lusim wok praimministabilorig em nai kamap memba nating.

O1seu na map long sainpela mun, olgeta pati i paitirn tok na i kibung nai reals long painim husat i gat map namba long winim dispela vot. sápos emi kamap. Taim tru biiong bringim dispela vot long palameñ em long Fraide18 Ogas. Tasol Mista Somare i no bringim. Em i wet. Orait, nau longTunde, 22 Ogas, em i redi long bringim long palamendispela lo na 7-pelaarapela han lo bilong em. Tasol ol membaI bin vot egens, na em i no mapbringim dispela mosenlong lidasip 10. 01 i pasim rot bjlong em. Olsem nanem i tekewe dispela mosenlongpalamen. .

Mista Somare i bel nogut long dispela samting. Em i lukim porornan bilong em, Mista Chan, wantaimPPP pati bilong em i bin vot egens. Em itokau.t olsem: "I orait. Yupela i bin winim mi dispela taim. Tasol bai miwet. Ating i no taim tru biong dispela lidasip 10 yet. Tasol asde mi binharim tok biong Mista Okuk na tingting biong pati bilong em long larimol bikpela kampani I kam insait, na mi wan 4nogut tru nau. Em dispelasamtingtasolI bin pretimmir naolsemmi strong longlidasiplo.

"Mi no laik tru bai pawa na mani biong dispela kantri i kamap long hanbiong sampela smolpela jmp bisnisman- i hapim wok bisnis na wok politik. Mi bi taitim bun na wok strong moa, bai samting olsern i no kenkamap." .

Tupela bikpelatupela;strongpelago pinis.

Pnaim Minista Michael Somare i bin tok olsem:Papua Niugini Itasol. 01 bikman

DRAIVAWE?lida bilong gavman I bin autimtingting long palamen long wik I

mosenbilongi pUtbn Mistalambakeyt

"Wok politik tude insait longkamap olsem samting bilong slipbilong politik I wok long sutimnarapela memba na autim olkainkain olsem man I kisim gnaun

I-Bai ol manmeri

prinim nembiong ol i

Somarei win. I gat 35

OL I VOTIM SOMARE

‘aibilong ol yet, na

memba.i vot egens

a.tingim, mipelahia i

SOMARE .LUS

WANTOK - Sarere, 2 Septemba 198 Pes 3

Page 4: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

Em yU tasol olsem na yumas litimapim nem biongJisas long olgeta wanemhap yu go na i staplotuimem long pasin i kim naholi.

Olsem na busErave yumas tanim bèl nau.Yu i nosave wanem taim Jisasbaimap ikam bekseicentaim.

Sapos yu laik bekim,orait, rait i kam longWantok Niuspepa.Tenkyu.

MosesDonald Ipuia,Laiagam/Enga

TIT I BAGARAP

Dia Edita - Mi gat wanpelawan we mi laik authnlongWantokNiuspepa.

Long kantri bilong yumiLae. tude i gat planti manmeri

tit bilong ol i bagarap.Bikos nau ol switpelakaikai i bagarapimtit biongol. Maski pikinini i gat tupela yia em tu tit i pen.Man i no winim 30 yia yetna tit i aut pinis na mittasol i paitim kaukau.

Mi ting i gutpelagavmanI mas putim planti .oldertis opisa long olgetahelt senta.01 dentisopisamas i stap longólgetaruralhelt senta na long ol heltsenta tu.

E. PunduNapa,Tambul/W.H.P.

Salirn ol pas

karn long:

WANTOK

BOX 1982

BOROKO

KISIMLONG

SAVEBUS

Dia Edita - SamyuelSengi biong Erave i raitlong Wantok Namba 227,i tok: Samyuel i no saveamamas long ol misinbilong SatenHailans i saveautim Gutnius long maket.Yes, wanbus, olgeta manmen i kristen pinis na yuno amamaso wanem?

Saposyu I kristen,atingyu scm o yu les longai bilong planti pipel nayu tok’olsem. Biong wanem miaskim 2-pelaaskim. Emolgeta kristen tru i gat waI3-

pela bikpela hevi em longbringim wanpelagol longJisasKrais. Emimak o golposbilong ol kristen.

Samyuel tu i tok. Saposol pisin i bung na kalkaiprut biong diwai na ol itromoi ston bai olgeta iranawe.Em i giamanstori.01 man I save sutim pislnol I wokim haus na sin-daun long taim naI ama-mas long go olgeta de nasutim plsin ol i bung longen.

Mi ting yu yet i no savelong webiong sutim pisin,laka. Olsem na mi bekimpas mi tok ol i ken autimgutnius long olgeta ples.Samyuel yu no len les.Yu autim tok long maket,rot bung, 0 ples we plantimanmeri I stap em i gut-pelaples

Tingim Samyuel, saposyu I hangrelongpis; yu gowe na painim. Ating longgaden?Nogat. Long wara.Yu no singautim ol pis Ikam long haus. Yu redimhuk, spia na go traimsutim ol long pies oil stap.Olsem tasol yumi pasta,evanglis o katekis I mas igo longples ol planti manistap long en. Nayumi masautim gutnius. Em i nokaikai na bai pinis i sot.Baibel I olsem wara,yumitupela I ken autim longolgeta hap piwe we yumimap.

Saposyu bel kaskastumas, ráit i go long Wantok Niuspepa. Mi I staplong ritim tasol.

Giluwe Ais bokis,Tambul/W.H.P.

KORETIVOPISA

Dia Edita- Mi laik bekimtoktok biong ThomsonKinjo bilong Maun Hagen.long Sarere,1 5 Epril 1978,long pes 4. Em i tok Korektiv Opisa i no stret.YesKange, yu tok CIS opisakedetbilong nau I no stretliklik. Mi sapotim tokbilong yu. Em i tru na O1save raun nating long kabilong gavman.

Tasol mi laik tokim yuporo. Em ol man tru ya olpasautlong T.S.C. na ol igo aut long prektikal. Sapos yu na mi, mitupela Igo long T.S.C. naubai mitupela i ranawe tumora 0

ol i rausim yu nami kwik

1 .

tokim yu Em oman tru na ol greduet naIstap. Yu tok ol save raurnating long ka bilong gayman i stap. Man ol no savtraun nating. SaposOIC cbosman biong Korektivgatwok long taun naOIC I

gat planti wok tumas mem i salim opisI i go wokim wok bilong em.

Yu tok ol saveputim haluluai biong ol na raunSapos yu OIC 0 bosmarbilong wanpelahaus kalabus bai yu Icros long oopisa na kedetI raunna ncgat hat luluai long taim bilong wok. Olsem na errmas putim hat luluai nyunifom na go raun. Ponnogut yu wan tumasolsem na ml kliaim tingting bilong yu.

Saposyu wanpelakorektiv opisa 0 kadetbipo. Eni belpen bilong yu. Sapo;yu gat sampela wan morait tasol long WantolNiuspepa.Mi amamaslonisindaun na nitim wan bilongyu.

FrancisGauWewak

MERI BUKA KROS

Dia Edita - Wan bion:ml i olsem. Long RediNot Solomons, mipelasave gat Skul Rikwes lonolgeta Sanere nait na lon:olgeta Sandeapinun tuSampela mani save harmnem biong mipela londispelá program na olsave rait I kam na askinlong prenim mipela,

MI save be!hat tru ion:dispela kain bikos ml gaekplriens pinis wantain4-pelaman ml no saveion:ol na ml no bin bekim babiongol.

Mi gat boipreni stap. Mno lus na bai ml mekinpren wantaim yu. Mi laikim man i ralt gut tasol mno laik ritim biong tolgris nabaut. Rediôi nsamtingbiong harim nenna rait I go long meriman ya yu harim nem bilong emlongredlo.

Yu no ken yusim rediolsemsamtingbiong painim pren. Em i rong strelila.

Lucy SipturuhHutjenaHaiskulfN.S.P

manmeribiong Mid-WahgiHAGEN HAUS SIK planti taim ml yet ml luk

-. irn ol save katim bikpela

Dia Edita - Nau em pes mani 0 prais long dispela

taim bijong mi long rait i kukim plaua long dispela

go long Wantok Niuspepa.:;:Yeria.

J mi wanpela manbiong Na ol I savebekim gutpe

Hagéri.Na pes taim bilong la tru na ol i save kukim

mj long ml i go i stap longplaua. Olsemnaol sampela

HagenHaussik. lain olsem yu poket bnuk

Na mi lukim Hagen ol I gat laik long en na ol

Haus sik em i no gutpela: savei go bairn nakaikai.

Na papabiong ml i sik na Narapela samting tu ol

ml kisim em i go long Ha- dokta nahelt inspekta tu

gen Haussik. Na ml lukirn ol save lukirn gut longen.

na ol nesol I savehatwok 0 saposyuwanpelasurna

tru. Long wanemoi i save tin biong medikal skul ov

givim marasinlong ol sik- nesing. Bilong wanernyu

man. Na bihain ol i save no laik givim gutpela tok

wokim bet biong ol sik- save o edvaislong ol long-

man. Na bihain ol i brum- long manineni?Yuyet save

im haus sik. Na bihain ol m pinis em ol longlongbiong

kisim baket na pulirnapirn mitupela.

wari na mopim haus sik Tual Darn,

tu.Olsem na ml tok ol

Hagen membaol i no gathet biong ol tru. Longwanemmi lukirn haussik Ino gat gutpelasamting.NaI no gat gutpelawara na Ino gat sawa0 rum waswasbionghaussik. Na i no gatgutpela toilet tu naolmanna ol pikininhisaveigonapekpek nabaut lorg olgras.

Na ml tok ol Hagentaunkaunsil i no savewok gut,0 ol I no save lukim guttaun biong ol o ol i wok-im taun biong ol. Emtasolwan bilong ml.

, Ring Rumba,Panguna/N.S.P.

-WA3I HAUSKAIKAI

Dia Edita - Pus WantokNiuspepa map givirn miliklik spesna mi ken raitimliklik wari bilong mi. Emolsem ml laik bekim pasbiong wantok biong miLeo Lane medikol skul

. rong Kudjip/W.H.P. Truyu tok, yu wanpelamcdi-kal skul sumatin biongskulov nesing?

Yu tok yu save igo raunlong Mid-Wahgi eria olsemBanz, Kudjip, Nondugl,Jimi na Minj insait longWesten Hailans. Yu bintok ol manmenibiongdispela hap ol i bin mekimsampela samtingna yu binlukim I no stret long al bilong yu. Dispela kukimplauana kolim hauskaikaiem I liklik bisnis biong ol

GODLONGMAKET PLES

Dia Edita - Yesbratanauml laik:autim wari bilongmi nabekiniI go long pasbilbngSàmüelSengibilongErávefS.R.P. Olsem yuSamuel yu bintok long yules long ol man i autimnem bilong . Jesus longmaket 0 longpablik pies.

Em brata Samuelyu busErave stret. Na yu I nosave liklik long tok biorigGod na yu tbk. Na tu mllaik tâklrn yu olsem yu ino gat masta Jisas I stapinsait long yu. Na mekimdispelales tok.

Na ml laik tokim yu olscm yu save lotu nalitirnapim nern biongmisin bilong yu tasol.. Nayu I no save. liklik longJisas. Brata Samuel longnembiong mastãJisas.Yumobeta tanim be! biongyu na painim Jisas.

Na saposyu gatbuk Baibél, nitim long Matyu10:32-33.JisasI tok saposwanpela mani autirn nembiong mi long al bilongplanti manmenl . Bai mituml autim nem biong dispela man longal biongPapaGod longheven.Yuken rit long 1 Konin -

3:16-17. God biong yumii no save i stap long hauslotu ol man I wokim.

Em save i stap longhauslotu emyet i wokim.Yu ting wanem?Hauslotüem yet i wokim em we?

WANTOK Sarere, 2 eptemba 1978 - Pes 4

Page 5: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

s we olpipelii dispelagraun

.in mekim

Em no utpela longKepital na tok em i helpno tru, long ‘

-F -":- -

E... . jolgetaj,.,a tok i bin karnap Aoae I tok tu olseni, Gavman i no 1

-

ting btlong oh pipel bilong ol piesKilakila na Tatana Tarangu ol i n

- im gaden, olsem na Gavman I mas ielpim ol I.bisnis.

Na tu em I tok, sapos Gavman mapmilion Kina I go long oh Iiklik pies I

i go map long lO-pela yla, em I scI helpim Papua long wok bisnis.

m I mm olsem Gavman I giaman tasol.

Minista bilong PNG, Mista Michael_im bilong Mista Joseph Aoae, .

i-Hiri olsem: Em I tok Gavman I bir

- i nem bilong ol provins, na hamashamas projek ol .1 bin wokim pinis

Hamas Mani

biong PraiiChan,.nbio

i ring Ii Veli i gutpelaI

1 tok long membabilong

i biongEnglani bin glasimgut olkaini hap biong Gusap emi gutpelatru

hap i gal planti ren.

- , aidiabiongdispela wok suga,i no biplanti suga map longsalim long 01 arapela

.

Mipelailalk wokim inap long olpipel bilong .G tasol. Long wanemdispela kantri I lusim bikpelamani olgetayia long bairn sugalongAustralia.

Pastaimol i bin ting long -kirapim wok sugalong Notenna Milne Be na Morobepro-this. Tasol ol savemanI bin painim, em I tumas.Yumi mas wokim wanpelafaktoritasol; em baimap.Na i no bikpela tumas.maplong sugabilong PNG tasol. Mista Chanting saposyumi statirn dispelawok long yla. 1982 bai mipelà map groim nawokim ol

etasugabiong PNG longyla 1984.

Yladang

rovingoNapela

mekipawa long I..Wes Nu Briter

long, na

imen faktoProvins, n

GRAUN BILONG MISINMista Boyamo Sali, Minista bilong ol samting I stap

long grann, i bin bekim tok long Mista CASPARANGGUA, membabilong Bogia, na i tok: sampelagraunbipo i staparnmt long ol misin i bin go bek long ol pipel

sampela mosen bilong helpim

I tok: bipo tru ol misin i bih bairn graun

Na Mista Joseph Aoae, nupela memba bilongHiri I gat sampela kàmplen moa....

Memba bilong Kairuku-Hiri, Mista Josephlona -

arim wan na

long helpim Papua long

ng Provins

3.04Milion Kina2.96 Milion Kina5.73 Mihion Kina3.6" Kina

WANTOK

Page 6: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

NAMBAWAN AUTBOT MOTO

6H.P 15H.P - 25H1P 35H.P

PLANTI SPEA PAT I SlAPPRAIS DAUNBILO NAU

BAlM TUDE LONG

MOTORS

BILONG MAKIM

Hia em i lain kain kain spesel kiok bilong makim taim oh wokrnan I kamaplong wok na taimT oh i lusim wok.

WOKMAN

Em map raitim daun tu taim bilong wanwok, na kauntim kos bilong dispela

Kiok i ran long Lektrik pawa. Tasol emiinsait tu bilong mekim klok i

gut sap pawa i no kamap, o saposran kranki.

01 dispela i stràngpela masin am, maplong stap longtai.m moa. 01 i ken hangamap long banis, o sanap long tebol.

Vu ken kiiim long

PNG Pi - - -

Page 7: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

SOLPIS WANTAIM BIN

LONG KWIKILABisnis Grup biong ol meri long Kwikia, insait longntral Provins, i bin opim pinis nupelahaus kaikai bing ol.

ProvinsalMinista bilong Bisnis, Mista Dirona Abe, i binvim bikpela tok amamastru i go long ol meri i membang dispelaBisnis Grup, na olgetai biong pies Hula.

Long yia 1 977, Grup ya I bin kisim tok orait long stat-1 dispela bisnis. Pastaimtru Viles Ikonomik Divelopen Fan I bin givim ol K2,600. Na bihain ol i bin kisimankain namba bilongdinau mani long PapuaNiuginiivelopmen Beng. Tasol ol men yet i bin bungirnI ,300 longstatimdispelabisnis.

01 1 bin yusimdispela mani long bairn ol sarntingolsernkls ais loliwara masin na ges stov Oh bin bairn tspenbiongboiin hat warana bikpela praipan.01 men

bai salirn olkain kaikai olsem pis, praim poteto,nalokal kaikai. Bai ol i salimtu kek, skon, na bretlong

spelahauskaikai.

Wanpela Projek Opisa biong Dipatmenbilong Bisnis,is RosemaryRuma, tu i helpirn dispelaBisnis Grup.guskaikal ya I stapnameltru longKwikia taun,olsem -

sol bai i moa isi long ol meri longkukim nakarirn i gong oh pablik seven,na tu long oh ausaitman.

--

I dispela samtirig:kap bin yu katim pinisliklik bek 250 fr. solpissmolpela anienbikpela tomatokap wel bilong kukim samtingspun tomato sosllklik spun pepa

Mekim olsem: . -

Larim solpis I stap longwara map 5 aua samtIngbal ol sol I lus pinis. Nau putim long nupela warana boilim, taim em I stat long bol. . .yu kukim isiisi inapol pis I malumalu.

BISNIS BILONG OL MERI

Katim anien na tomato na bin liklik liklik. Hatimwel long praipen na kukim anien na tomato likIlktaim tasol. Nau putim pis i go insait wantaim pepana tomato sos. Putim ol bin I go daun wantaim.Nau yu kukim isi msi map long 30 minit. Vu kenputim lmklmk wara i go insait sapos yu lukim kaikal ilaikpas long as bilong sospen o praipen.

Poto an tap long lephan i soiin tupela men i wok long liklik haus kaikai I stap longpies balus bilong Goroka. Dispela haus kaikai em i wanpelawok biiong wanpelagrupbisnis men.

Poto long raithan na daunbiio i soim sampe-iagutpelatikäi: bananana taro na vain na kaukauna bin.

WANTOK - Sarere, 2 Septemba 1978 Pes 7

Page 8: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

Strong Tru.

DYNANiupela trak bilàng Toyota i save wOk hat tru.Yu laik karim kago o pasindia - long biktauno rot nogut long bus - dispela trak em map.

BRANCHESAT:

TOYOTAPORT MORESBY254088

LAE MT. HAGEN422322 521888

[4i1 MOTORS LIMITEDL flJ MYW MADANG

822188

Q.C,,

0

RABAUL92 1988

KIETA956083

I-wWWAK862255

Aveling Barford Pacific Pty. Ltd.For your civil engineering,

agricultural and domestic machineryGraders -

Vighit range 11,000-19,000 kgAll Wheel Drive and SteerConventional . ,

Leaning WheelHydraulic ControlsPoweredby Leyland orG.M.Powershift or StandardTransmission

RollersVibratory RollersSelf-propelled or TowedHydrostatic DrivePhvot SteerAsphalt ConversionPadfoot ‘Roll

FrontEnd LuadersBucket Sizes of 1.3 Cu.metres to 3.82 cu. metresPivot or rigid frame availableLogging Attachments

HeadOffice: Ume St., Gordon, Port Moresby,P.O. Box 6457. Phone 257166. Telex 22206.Lee Depot: Morobe Ave P.O. Box 1191, Lae.Phone

424188.Telex42411.

WANTOK - Sarere. 2 Seotemba 1978 Pes 8

Page 9: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

Tupela nupela biSopLong 1 5 Ogas, Monsignor George ToBata na Pater Karl

esse I kisim Sakramen bilong bisop long Vunapópe:iostu long Rabaul. Kiostu 5000 pipel i lukim dispelaela lotu.

Tokmart bilo-ng Pop long Papua Niugini Asbisop di1ontezemolo, i namba wan bisóp bliong givim Sakramenong tupela. Na Asbisop Herman To Paivu bilong Potlosbi na Bisop Scheele bilong Jemani, as pies bilongiSop Karl Hesse, tupela I go pas long iotu wantaim.lostu olgeta arapela bisop bilong Papua Niugini na plan

pris bilong Is Nu Briten na Wes Nu Briten i bung wan-aim.

Long Ogas 16, Bisop George To Bata imekim nambavan Misa bilong Bisop long as pies biiong em, Maiagunan:lostu long Rabaul. Tumbuan i kamap bipo long Misá.lisa I pinis ol wanlain bilong Bisop i singsing na ‘danis i0 nap long tudak.

Poto daunbilo soim bisop ToBata na tumbuan, tupela-sanap insait long ring mani tambu.

Dispela poto daunbilo i karn long Pater HenkTeMaar-SVD.

Long 8 Septembamap lông 10 wanpelaspeselsip biong Japanbai kamap longMoresby na i ánkai stapnaolgetamanmerii ken go insait nalukim olkain samtingoh i

-. 1.. long Japan Nem bilong sip em Shm SakuraMaru na yu ken lukim

a sip em iolsemwanpelaso o fea na i saveraunlong olgetakambilong Japan,balol pipe! i kenlukim nalaikim long bum,

Dispela pasini bin kirap 20 yia bipo, tásolem i nambawantairn nau kain sip olsemi-.-- 1_.__ PNG. Nalong dispela sip oh i savesoim tu ol samtingoh i savewokim long

angkai stap hong en. Hia long PNG bai oh i soirn tu olkain kopi na skinpuk.-., samting1 save kamaplong PNG

Bihain emi lusirn Port Moresby,dispelasip bai rauni go lukim Fiji, Nu Silan,Austraha, Indonesia,Malaysia,Singapore,Thailan,na Filipin Ailan.

Kain sip olsem i savegivim gutpela tok savebihong Japanna oh pipel na wok bilongen na kalsabiong em, i go long olgetakantni we dispela sip i save karn. Em iolsernwanpela bikpela bakstuao so. Em i moa isi long go raunolsem, long wanemoh i nomas sanapiñwanpelahauso renlim wanpehabiong mekim so. Sip tasol i kamaphongbris na oh manmenii ken go insait fri na lukluk nabautlong oh samting,na askimkwestensamting.

Long Fonde,7 Septembayet, bai keptenbilong sip na oh opisa givim spesellukiukraun long ol nipota na niusmanmeri.Bai ol i givimaut olkain tok save long 01 dispelapipel bilong redio na niuspepa.Long apinunbilong dispelaneksde bai i gat speselpatibiongPraim Minista na GavanaJeneralolkain bikpela manmerii gat namba.

01 i ting bai long de namba9 biong Septembasamting ohsem 5,000 pipelbai kamlukim sip. Na long "Pablik De", em de namba10 biong Septemba,bai sarntingohsern6000 studenbilong oh skul i kam.

Sip olsern bikpela bakEttI

LONC, iONO8O.

WANTOK - Sarere,2Septemba 1978 PesQ

Page 10: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

pen.

OL I BIN VOT EGENS LONG SOMARE

Akepa MiakweBilly HalClement PoyeGaleva KwararaGArego PepenaGoasa Damenalambakey OkukJames MpigJohnOuieJohn Jarninan

-Joseph AoaJustin EdimaniKonia DeweKoriam UrekitMahuru Rarua RaruaMark lpuiaMek NugintsNebare Kamun

Opai KunangelPajale EloParua KuriPaul ToratoPunda KangeRaphael DoaRobert VabaraRoy EvaraSailas AtopareSevese MoreaTalu BoltTel AbalTom AmajuWaguo GoiyeWaliyato ClowesWalla Gukguk

Wesley Embahe

MIPELA LUKAUTIM WOKMANWANPELA BOSMAN BILONG WOK

WANPELA BOSMAN NATINGSAMPELA KAMDAMAN

Mipela I gat kain kain wok long Lae na sampelabikpela kontrak long wokim ol haus long Hail’ans.

Rait o ring i go long:David RobertsonNiugini Builders Pty. Ltd.P.O. Box632, LaeRing: 42.4296, 42.3863

Pow claunbilo long lephaI soiin wanpela katekishlong EngaPro vini. ATem blong em MistaJack JamiiEarn iii bilong em i trewantaim cm long Erave.

Baibel em i skulbuktru blong katekis. Em i mcsavegut long ol wk na irsait bilong tok bilong erTaim em I tien, em i kisirskul na em i gis’im sku

Men biloog katekis tusave tren, bat emI gutpe

mamana em tu i ken helitm ol men longpies. -

Lesen Namba 16

SAPOS OL BINATANG KAIKAIM VUI gat kain kain binatang I save kamkaim man, olsern

spaida na plantihan na binen na kain samting olsem.

7’.

Sapos kain binatang olsem I sutim nil I go insaitlong skin bilong yu, orait, yu mas lukaut yu rausimdispela nil olsem wanem. Sampela tairn dispela nil igat huk na sapos yu rabim skin bai nil i go insait moayet. Mobeta yu holim nil stret na pulim I kàm antap.

pies ipen moa, yu ken kapsaitim kolwaraais, putim ais antap.graun antap na long

putim kambang bilong tekewe

Saposp1k 0 dok I kaikaim yu, orait, yu mekim olsem wanpela samtin i katim skin bilong yu. KIinimsua long wara samting, na pasim long klinpela laplap.

diWela Icien us holim i Map Bihain yu ken wokizn buk Ion en Planti moe

fl8Long de bilong lotu, katckis em I narnba wan lidtPu, na i poroman bilonpris 0 pasto. Na sapcpasto 0 pris I no stap, eryet i mekim lotu.

WANTOK - Sarere, 2 Sëptemba 1978 Pes 10

Page 11: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

Long oh poto hia yum.lukim sampela katekis itren. 01 sampelapoto i bilong skul katekislong Maiwara/Alexishafen klóstuhong Madang. Hia oh i savetrenim olgeta memba bilong famii biong katekis:man yet namen bilong emna 01 pikinini biong em.Long wanem familibiongkatekis i mas wok olsemlait na eksámpelbiong ohgeta pipel long ples i nosave gut yet long God nalo bilong em. Olsem naohgeta membabiong famiii tren long givirn gutpelaeksampela.

Bikpela grup longnnrapela poto em i wanpeialain bilong 22 katekiswantaim famii biong ol, ol ibin tren map long 3-pelayia ohgeta long narapelakatekis trening skul longErave,SatenHailans.

Bilong soim olsemwanemgavmanyet i laikim dispehakain wok bilongmisin, mipela hia i raitimwanpehahap tok, Ministabiong Helt, Mista WiwaKorowi, i bin givim longSaten Haihans yet longtaim oh i kirapim provinsal gavmanbiong oh. MistaKorowi i bilong SatenHaihansstret.

Taim 01 misin i kam longdispela provinsbiong mipela,ol pipe! i bin welkamim ‘ol. 01 i kisim ol nupelabiip na aidia biong ohmisin na i abusimnamiksim wantaimoh bilip biongbipo. Tude mipela i gatsamting olsem 16 kainKristen sios long SatenHailans. Sampela dispelasiosi biongol bikpela laintru, na ol i bin sindaunwok hongtaimmoa. 01 dispelasiosi gat bikpelahevina wan na wok bionghelpim mipela i go hetlong bodi na. spirit wantairn. 01 1 putim plantimannamen longdispela.Olseri mipela i laikim oh istap na helpim mipela i gomoa moayet.

Tasoh nau i - -

sampela likliltru i gat wai

_....pela- inokenk

sios - na mipeha i no kliatu, oh i laik mekim wanemsamting. Mi pret, plantitaim tumas, dispelakainsmolpela lain tumas isavepaulim nabaut tingting bilong oh pipe!. Mipela i nolaikim dispela kain lainpipe! i hait aninit long nemrelisen na i kam insait nastiaim pasin biong ol pipe!i go long oh kain kaiñ han

Wok katekis & wokc . elawok tru bilong L -

long Godlong ol pipe! longbikbus 1- i Niugini i wanpela KristenItude bikos o! katekis biong olgetaKristen sios I bin hatwok mapplantiyia moa. 01 katekis o! i-han na lek biong o! misinari. P!anti bikpe!amantudei kisim nambawan skultru long nt na rait long wanpe!akatekistasol.Long planti hapkantni katekisem i nambawan tisabiong p!es.

pipel, mipelaoltaim i pipeli gat relisenna strongpelabiip long God na ol lotubiong ol tumbuna nalaipbihan long dispela longgraun.

Tude i gat tisa i kisimspeseltrening long tis. 01-sem nau katekis em i ho!-im wok biong autini Gut-nius stret. Em 1 save help-im sindaunbiong ol pipe!,skulim ol long tok biongGod. aposkatekis i wokgut naol pipe! i harim guttok biongem, olgetasamting long kantri i ran gut-

long wanem ol pipe! i sindaun gut na isi, i no gatpait, i no gat trabel.

oh map wokim sampelaholong dispela samtingwanpehade.

.

01 poto long dispela tupelapes i kam long Erave Katekis Skul na tu long Pater

JoeJurczyga,SVD,bilongMadang.

S

rot.

Long palamen tu MistaToni Bais, memba biongWewak, i bin mekim wan-kain tok long ol sampelanupela lain, olsem nau istap long Sepik na i wokinsait wantaim ol kagokalnai pauhim ‘

long olongbilongim guttokhet Iontaim: i._._. ., __

bodi na wok bionjMipela ol Saten - c;i bikpelasios na

WANTOK - Sarere, 2 Septemba 1978 Pes 1 1

Page 12: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

Hélpim0I

4.-

GSiMO3

Maxeii bater, I stap long olgeta hap.Taim yu go long stua yu mas askirn long Maxell tasol.Maxell I no map pinis kwjk. Em bai I stp longtajm tru -...Maxe;l

Kisim Maxell bateri tasól

WANTOK- Sarere, 2 Septemba 1978 Pes 12

Page 13: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

Long wanpela taim sampela manmeri ol I gowasim saksak i stap nawanpela kaskas na rabisdok tru I kamap I kath nawokabaut antap long saksak bilong ol. Na tairn olm-anmeri i Iukm olsem -na01 1 kisim dispela dok natromoim i go insait long asbilong nil saksak. Na tupeIa marit em lapun menwantaim man bilong em.Tupela i tok gutpela doklong kilim mumut na tupela i ksim dispela dok yana tupela i kamautim olnil bitong saksak long bodibilong dok na tupela ikisim i go long haus bilongtupela.

Long nait tupela I kukimkaikai na tupeta i givimlong dispela dok long kaikal. Taim dok ya i kaikai.Em I bin luksave pinislong piet em i bin kaikai.Dispela plet ya em ibilongp1k. Orait long moningdok ya I kirap na I go longbus na nausim dispela rabisskin na kamap olsem wan-pela naispela man na i kambek long haus. Nataim emi kamap long haus na Ia-pun men ya i kalap noguttru. Na em i kukim ol kaikai na em I kisim plet emi save givim long ol pren.Na man ya I lukim pinis.

Orait em I askim, pletbilong husat na men ya itok em bilong yu longkaikai na em i tok. Asdeml kaikai long en i stap namen ya I tok em plet bilông wanpela kaskas dok Ibin kaikai long en na em igo pinis. Na man ya I tok.Nogat. Ern plet bilon mitasol. Taim em I tok olsemna lapun man i tokim menbilông em olsem em dispela dok tasol i senisimskin bilong em.

Orait taim ol I kaikai p1-nis na dispela man i goausait ña lukim koktrnas

- na em I tokim tupela.Wanpela longpela diwaikokonas na em I tokimtupela long i go wokimhaus antap long grubilongkokonas. Orait tupela i gowokim haus antap longkokonas pinis na tupela Iredim olgeta samting bi

Taim tupela I sindaunantap long kokonas naman I tokim tupela. Táimyutupela I hanim maus bilong ml em samting I laikkamap nau. Onait taim emI go daun long hul bilonggnaun tupela I lukim dralpela. haiwana I kamap na olmanmeni i dal nabaut na tusampela I traim long I goantap long siwai tasol ol Idal nabaut. Na dispelawara I tnaim long kamantap long- het bilongkokonas tasol I no map.

Orait man I kisim wan-pela liklik pikinini kokonas na em I mekim olgetatoktok em dispela man ibin tokim em bipo. Taimem I mekim olgeta toktokpinis, orait em I winimlong dispela kokonas natromoim i go daun longgraun. Tasol kokonas ya Ibin paitim long bikpelawara tru. Onait tupela Iwet I stap na wana I dral Igo daun Iiklik; Na man I

. kisim narapela kokonas natnomoi I go daun gen. Dispela taim em i pundaunlong graun na I klap I goIongwe likilk.

Na tupela I kisim olgetasamting bilong tupela natupela I go daun ,Ionggnaun. Na tupela I lukimolgeta mänmeni I dal nabaut. Na tupela I naun longolgeta haus I bin paia pinisna tupela I kisim olgetaring bilong 01 manmeni Ibin i dai pinis.

Bihain em I mekim wanpela- haus na putim ol ringtong dispela haus. Longnarapelade em I go katimkwila bilong sapim pes bilong manmeni. Taim em Ikatim na kwila I pundaunna hap I bnuk na em i tnotnomoi I go long likilkraunwana em I bin staparene long kwila. Em I kambek long pies nà I slipLong moning em I go longsapim pes bilong manmeni.

Taim em I karnap tongpies we- em I- bin katim

- GO HET BILONG WES NU BRITEN

i lukim wan-long tupela na tupela I talkI go antap na man I mekimsampeia toktok na lapun i s .

man i hanim pinis na tupé- long ...ia I stap. l-.. manIa i go antap lohg kokonas. ya I askim em yu karn we?

Na pikinipi men I tokimem olgeta samting I binkamap long em. Nau manya I save na I kisim em I golong pies. Na em I putimem i stap wantaim mamabilong em long pies.

Onait man I go bek nasapim manmeni na em Itromol I go daun long dis-’pela raunwana. Em I wok-im na em I putim oi man-men ol I kamap men. Em Iputim man I kamap mati.Onait man ya I talk wokimwanpela haus tambaran.Long nait tasol ol manmeniem dispela man yet I binwokim ol I save kam nawokim haus long nait.Taim-haus tambaran I pinisorait em I putim de bilong.singsing.

Pes tairn ol yet ol I sing-sing. Man ya wantaim menbilong em na dispela -pikinini men ya. Taim ol Isingsing namba tu taim olI harim oi dispeia man-men I singaut long bus. Naol I kam singsing wantaimol. Orait longmoning dispela man i kisim oi haponomanim wanpela manwantaim men na menwantaim man. Em I mekim

olsem tasbi long olgeta Tony Spian Akipomanmeni na ol I manit na . Mapnik -

ol I stap long dispela pies. Is Sepik.

Mista Galopa Mara, memba biong Kandrian-Gloucesterlong Wes Nu Briten, i binaskimMista Julius Chan long kirapim olkain wok bilong mekim ilektoret bilong emigo het. . .

Mista Chan i bekim tok olsem: Hyundai Kampani biong Korea i redi long statimwok timba long Kapaluk long mun Septemba,sapos ol i stretim tok wantaimgavmanlong pasin biong groith bek olgetatimba oh katim, na tu’long no hagarapirngraunnabusnabautlongsomil bilong oh.

Mista Mara i laik bai gavmani putim tupela moa wok somil, long ples Kandrian nalong Aruwe. Tasol i no longtaim bipo, Mista Chan i bin tok, yumi PNG i mas go isilong wok timba nasomil, long wanemi no gat phanti ausait kantri i laik bairn tirnbabiong PNG long dispelataim. Nogut yumi mekim wok natingna i no map winim man4long en. -

Mista Chan i tokim Mista Mara’ohsem,ilektoret bilong em i mas kisim moa arapelakain wok biong go het. . . .olsem wok buhmakauna wok bilong tin pis. Bihain hiklikgavmanbilong Nu Silan i haik givim wanpehapang hong gavmanhilong dispela hapbilong helplrn go het ol hiklik bisnis biongol.

WANTOK- Sarere, 2 Septemba 1978 Pes 13

Page 14: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

IW UM I

Massey -Ferguson Trakta

__-

- - - -- iwiA long strong bilong em long- olgeta hap bilong graun - - - --

Long 182 kantri bilong graun, of saveman- I bairn Massey-Ferguson trakta. Watpo?Bikos oil save pinis, dispela kain trakta iredi oltaim lang mekim strongpela wok.Em i save wok hat tru, na em i isi

Motors longgohap

na yu yet yu - draivim natraim dispela Massey-Ferguson trakta pastairn.Ating bai yu - plum em Isamtingtru. -

fiksim?Yu no ken wan. Olgeta bisnisman.bilong PNG i save pinis, ElaMotors I win long dispela kain wokbilong lukautim olgeta ka na trakna trakta em I salim:

longlukautim. I gat planti kain kain tràkta, -

bilong olkain bikpelä na smolpela wok. -

Sapos yubairn wanmobeta yu

tingtipela

ng - longtrakta,

long Elabilong yu

Vu wan long of spea pat?Vu wan long mekenik bilong

FMassey Ferguson

r. a1MOTORSL LMJLIMITEDY%W

Wheels for the nationPT. MORESBY MT. HAGEN RABAUL WEWAk254088 521888 921988 862255LAE MADANG KIETA IUMBE422322 822188 956083 93.5115

GSEMI8

WANTOK - Sarere, 2 Septemba 1978 Pes 14

Page 15: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

Pates Moniis i tok, nau Igat -2 1 provinsnayümi gatplanti wOk long ranim oh.Nogut yumi kirapim sam-pela moa long dispelataim, na ol pipel bai long-long nabaut. 01 provins imas yusim ol pawa oh ikisim pinis, na I no massingaut singaut tasol longgavman long kisim olkainhelpim. -

SIMBUPABLIK SEVAN

Mista SiwI Kurondo,primia bilong Simbu Provms, i to-k em i no tru, olpablik sevan bilong provms bilong em i bel nogutlong prcn’insal gavman.Simbu Prësa Grup i binkirapirn dispela tok

Mista Kurondo i tokrnoa: siaman bilong grupya, em Mista Gola Ulgan, ino bin: ganirn sampelapablik w.ran"i no laik wokhia. Na saposol I no laikwok long Simbu,orait, ol iken aplai long go wok longnarapela provins, na proviflsal gavman map tong

- salim em i go. I luk olsemMista Ulgan yet i no laikwok wantaim Simbu gay-man na olsem em i kirapputim kain kain hevi longen.

KAVING OPISA

Seketeri biong Dipatmen bilong Bisnis, MistaUdu Nou, i tok dipatmenbiong em bai putim wanwan opisa long helpimlong lukautim ol bisnis bilong salim kaving long wanivan provins.

Em i tok, ol opisaya baihelpim na I tok save longol pipel long salim planti

- gutpela kaving bilong

Long tingting bliongern,- gavmon i masokimmoa

-- smoipela pies balus, ioigwanem ion dispela kan- -

tn em wanpela we tasollong kan insai haniap longolgéta hap bilong bikbusEm ting tu skul bilongtrenim ol - opisa bilongbosim ol wok batus longPNG em gutpela tu. -

Em i bekim askimbiongMista Mark Ipuia, membabilong Lagaip-Porgera longEngaProvins. MistaIpuia ibin tok olsem:konstituseni tokyumi ken kirapim nupela provins sapos i gatmoa olsem 100,000 pipe!long wnpelahap.

Presiden biiong asosiesenbilong bosim olgeta wokbalus long olgeta kantni,em Dokta Assad Kotaite,bin kam lukluk raun longol pies balus bilong PNGna em I arnamas long ol.

OL WITNESBIL ONG JEHOVA I wok strong lông redim ol sam tingbilongInternesenel Kibungbilong ol bai kamaplong Port Moresby long Ogas ‘ -

long Septemba3:

Wanpehaman biong toksavelong dispehakibung, em Mista TaunaMega. Em-i tok.moa olsein 1000 Witnes biongJehovabai lusim Australia na Amerika na karn, narapçla tausen bilong olgetahap bilong PapuaNiugini bai kamaplong HUBERT 1URRAYSTADIUM long PortMoresby. -

As tingtixg biong ol kibungbilong oh em olsem"BILIP I WIN’. -

Mista Mega itok, "I gat kain kain hevi i stap long grauntude na plantisamtingi savesenis.Planti pipe! i no save bosim gut skin bilong oh, na pasin biong tingim niani nakago samtingI go bikpela,olsemna kain kainhevi i kamap.

Dispelakibung baihelpirn ol manmeri i go long en., long kisim strongpelabilip longol tok biongBaibel na em bai helpim oh dispela Kristen long winim oh kain kain hevii savepainim oh." - -

-Jbhh-n Autbot MótoStrongpela na ihap ran - -

Iongpelataim --

Maski yu wok 0’ yu limlimbur:tasol - I

p.

-I GAl OLGETA KAINSAIS BILONG DISPELA MOTO: 6 HOSPAWA NA 15NA 25 NA35*NA4O.MIPELA I GAt MEKENIK NASPEA PAT TU.

- - KISIM LONG OL STUAIMAKIM MIPELA LONGMANUS. KAVIENG, BUKA, KIMBEKIUNGA NA TU LONG STEAMSHIPS LONG SAMARAI POPONDETTA LAEMADANG, VAN!MO, RABALJL, KIETA NA GOROKA.

- , -amshi,s - IRCHIflERYJohnson GSSMO8

WANTO K - Sarere , 2 Septemba 1978 P-es 1

Page 16: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

-

- 12STUDEN MERIKISIMPRESE-N

Wanpela grup men hi-long Australia, ol I kolimPen-Pasifikna Saut IsEsia-Asosiesen-biongol Men, ibin givim prais mani maplong $500 dola K4271,long lO-pela men .i binwinim wanpela skolasiplong -yla 1977- yet. Nanarapela $100 dola K89long tupela arapela haiskulmen olsem speselprais.Mttni ya em i bilong. helpim ol long bairn skul fi naol samtinglongskul. -

Hia mipela i givirn nernbilong ol men na haiskulbilong ol. Longdispelalainwan wan i kisim K42 7.Therry Malagan ‘HoskinsNakapaKonde ‘Mapnik - -Maria DenweMapnik -

Lovi AiresKainantu

- OLKAIN - EDUKEBEN NIUSEmmaPatihPapitalaiAnna MumoVunâpopeJaneKoburu AsitdviElizabeth Labiti .GeorgeBrownMalana Varuai GeorgeBrown - - -Maria Hasinfangu YangoruSpesel prais K89 i golong:Ma,y Oini . OLS’H, YuleAllanMary Kunabau Rosary,Kondiu -

SKULIMOLMERI -

Seketeri biong Edukesen, Mista Alkon Tololo, ibin tok olsem: Wanpelaripot biong 4.pela yia i gopinis I soim pasin biongsalim moa men i go longskul i-no go het insait longPNG. Tude -bilong olgeta100 studen i stap long ol

komyuniti skul, 39 i men;long ol haiskul, 30 i men;long tisa koles, 34 i men.

Mista To-lob i laik bai olprovinsal gavman i helpimtok biong dipa-tmen bilong em biong bningimmoa men, i kam insait longskul. Skulim men i mobeta long skulim boi. Menbai . kamap mama na -eminap long givim gutpelasave long ol pikinhui. -01pnovins we 01 meni i no

- savego long skid, ol pipe!tu i no. gat plánti save.

NORAUSIMWAITMAN HARIAP

Mista Geno Roakeina,wanpelabikpeia seketerjisave lukaut long ol- woktisa long dipatmenbilongedukesen, i bin kam bek

plus long wanpelalukiukraun long kantri Zambialong Africa ña em i binpainimaut. olsem I nogutyumi hariap tumas longrausim ol tisa nasavemanbiong oh ausait kantri naputim hariap tumasolgetalokal pipe!longples,biongol. Mobetayumi goisi isi.

01 i --bin mekim- olsemhariap tumaslong kantriZambia na ol i bin rausimplanti gutpela savemanlong pablik sevis n-a longedukesen dipatmen. Dispela samtingi bin bagarapim tru go het biong kantn. Long wanem ol lokalpipel i no bin skul maplong kisim ol pies bilong olsaveman.Na nau ol ilusimbikpela mani moa longpainim ol savemanman.gen - Na bairn ol long bikpelamani moa.

PNGWINLONGTiSAPE. - -

Wanpela ripot bilongYunaitet Nesens,em ol ibin mekim long 19 kantri-bilong Esia na Pasifik, 1soim PNG i kamapnambatn long ol dispela kantnilong mani em I lusim longwan wan sumatin long

- skul. Em inap long $283dola long wan wansumatin. Kantri Mongolia i lusim $378, na Singapore$309. -

Sampelaarapelakantri Idaunbilo tru long dispelaskel. 0lsen: Bangladesh-

$40 long wan wansurnatin; Filipin Allan - $23.

Bikpela- hap mani trubilong edukesenlong PNGi go long kain ol tisa. Pebilong ol tisa long PNG iwin tru name!long ol dispelaarapela19 kantri.

:Ldik -ba-i--rn- -Kapa?- - - - ..Askim ol long -- - -

-

Zilicalume Kapa tasol I

Zincalume em i wanpela kain kapa I no save ros 0 bagarup kwik.Sapos yu laik wokim haus askim ol long dispela

kain kapa tasol

- - - - - 6: John Lysagh* PNG Pty LimitedIAE P 0 Box 872 Tel 421866 PORT MORESBY P 0 Box 5978 Boroko Tel 2531 19 RABAUL P 0 Box 6Z Tel 921044

- -- - - - - - QSLOZ

WANTOK - Sarere, 2 Septmba 1978 Pes 16

Page 17: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

Dia Edita - Yes nau milaik autim liklik wan bi!ong mi longWantokNiuspepa. Wan biong ml i goolsem. Mi no amamaslongpasin ol men Hailans ol isave mekim long ol nambisman.We ol i savemanitim men hia long Hailans.Planti taim mi lukim sampela men bilong ol nambismanol i sindaunnatingtasol.

Nogat wok. Tru ol i save*mekim wok long haus.*Tasol meni i gat planti wokbilong en long mekim. Em

‘long lukautim haus i mas:.klin. Wasim kios, .kukim:kaikai.. Tasol long lukiukbiong mi ol meni tambuya ol i no save wokim oldispelaol wok olsem.

01 taranguol man’biongol hia ol i save wok i go i

.go map long helo kaikai.* *Na em i ting se menibilong

em i redim kaikaipinis balem i kam longhaus.Nogatkaikai. Tarangu man yadringim kol wara tasol naIgo bek long wok bilongem.

Tasl wok ol meni i savemekim taini ol man bilongol I stap long wok. Pilaikas, * stoni na aigris longsampela man. Raun longlukim piksa, kam beklonghans longnait. Na man yetI pinis wok i kam na Ikukim kaikai bilong emyet naI kaikai olsemem i

*no gatmen.Em tasol likilk wan bi

long mi. Husat meni Hailans manitim namWsman.Sapos yu I gat be! hevilong dispela pas. Beldmtaso! long Wantok. Bai mlamamastasol long !ukimna skrulm gen i go. Emtaso!.

C. Rollison Moséna,Mt. Hagen.

MAKETPASIN

Dia Edita - Mi !aik autimliklik wan biong ml i golong o! man na men husati save balm samting longmaket.

Em I stret long yupe!asave baim samtingpinis nabihaln yupela !ukim i nogutpe!ana yupe!a save go

bek naaskim papa biongsamting long kisim bekmani 0 senisimsamting.

Ating em i no gutpelapasln. Yupela i no savepilim sem a?Samting yuseksekna bairn pinis. 011putirn long maket nakolim nern biongyu naI tok.Yu kam na balm samtlngml? Nogat. Em I laik bilong wanwan.

Yu laik balm, orait yubalm. Saposnogat,mask4.Mi yet ml bin lukim longal bilong ml *stnet longwanpela mani save woklong dipatmen.Em I mekim olsem long Wewakmaket na kiostu olI laikpaitim em.

Long ml yet ol pipe!long ples biong mi I nosave salim samting longmaket. Tásol mi savemlpela olgeta bilong PapuaNiugini. Wanem samtingyu balm pinis yu no kenbrlngim bek. Sapos yulukim samtingi no gutpelayü ken tromoi na balmnarapela.I no o1semsamting bilong stua we yu kenbairn long bikpela mani.Em 20 toea na 10 toeatasol.* Yu husat man o menilaik sapotim ml o egenslong dispela,nait long longWantokna bal ml kenink-fin. Em tasol liklik wanibiongml.

JohnAmanu,Wewak.

OLGETA HAl LANSINOSIMBU

Dia Edita - Yes ol Wadtok. Mi I gat liklik wanolsem yupela ol biongnarapelapnovins save kolim biknem Simbu taim yuwoklm trabel o pait. Em Ino gutpelawe long yusimnem biong provins bilongml. Yu mas kolim nembiong ‘pies o provins bilongyu stret.

Mi save olsernyu biongMen’di o Tan o Nipa oKagua o lalibu o Wabag oMaun Hageno Goroka,yuwokim trabel yu mas kolim nem biong provlns bilong yu yet na I no kenkolim Simbu.

Yumi. biong narapelanarape!aprovins yurni kam’bung wantaim long stesinlong wok wantaim napainim mani bilong sin-

daun bilong yumi yet naIno long pait. Yupelai paitwantairnol nambisman nakolim nem Simbu napasim rot bilong ml tru.Simbu long painirn woklong kampani.Taim mi goaskim bosrnanbiongkarnpath na em i askimml tok"yu biong we na ml bekim tok "ml bilong Simbu"na em I tok soni, nogatwok. Bagarapim nembilong provins biong mlSimbunaml no laik tnu.

J.K. Siune,Kokopo/E.N.B.P.

SUMATIN HAMBAK

Dia Edità - Mi laik autirnliklik wani ‘bilong ml. Mibin luklm planti sumatinbliong Saten Hailans ol I

* go long haiskul naoil kamholide long pies. 011 no

* tingting long helpim papa-mamalong wok.

Nogat tm. 011 ting mlpela I gat bikpeia save,oil

MISINERI bE

ml tu.

01 wantok hanim plantibisop, paten, bruden, nasister na ol nar-apelaI bindai long bikpelawoao paitna I lusim bodi biong ololsern na yumimas makirnmisineni de, hia long PNG.

Yupela tingim ol misinen I no wanemsamtingnai no olsem pik, dok na’ol.i

lusim bodi nating. Plis olpren traim na selepretimmisinenl de. 01 wantoksapos yumi mekim olsem omakim dispela de bai olwok bilong misin I go het.

So ol wantok em tasolliklik wan bilong ml longol husat bratasusai tingem i no gutpelaorait, raittasol I go lông WantokNiuspepa.

Alois Hemberehe,Wewak.

Dispela haus bai stap olsem tasol map planti yia moa, ‘longwanem,oI anis i no map kaikai Hardiflex faibro.

Hardiflex simen faibro i no save krungut, i no save sting, na ino save bruk isi, na yu no mas pentim. -

Hardiflex faibro em i isi long yusim, i luk nais, na i no kostimplanti mani. Em i sarnting tru bilong wokim olkain gutpelahaus long Papua Niugini.

Burns PhilpNG Ltd. All BranchesSteamships TradingCo. Ltd. All BranchesCarpentersHardware,Port MoresbyNew GuineaC . l.td, All BranchesGabiiel ChowSing Yip & Co.

Rabaul. BowmansPNG Pty. Ltd. Poil Nlnesbv& Lae.BowmansBodeco-Kieta

JMAR lIME RISINDAUN NATING

im bratahia GaryAngopalong wanpela pas biongem long em i tok "Kamapim Misineri De" em i gutpela long tingting biong

ting olsem na ol I no savehelpim papamama.Mi tingem i no stnet. Taimyu Istap long skul. TupelapapamamaI hatwok trulong painim mani biongyu biong balm skul fi bilong yu.

Na yu kam holide longpies yu mas helpim tupeia papamamabiong yu.Yu no ken raun natlnglong biknot na tok biaslong ol narapelamanmeniol I wokabaut I stap longnot. Yu helpim Papamamalong wok gaden, brukimpaiawut na kain kain wokolsem.

Yu I stap long skul naneksyla yu bai kam kisimmathlong hanbilong papamama. Tupelamap amamas long wok biongyu nagivim mani long yu.

ColmenNika,Enave/S.H.P.

Dia Edita - Mi lalk sapot

HARDIFLEXbuilding board.

WANTOK - Sarere,2Septemba 1978 Pes 17

Page 18: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

*Laikim moasOidia

Mista Louis Mona. Minista hiongDifens. i bin tok long palamenolsem:I no gatinapmani long hningim moa nupela soldiakam ilisait long ami olgeta yia. Em I tok olsem:olgeta yiaol i larim 1 00 nupelamantasol I joinim ami.

Mista Ibne Kor - membahilong Nipa-Kutubu, SatenHailans - I wan long smolpelaaini hiong mipela. saposyumi skeim PNG na Indonesia... . Olsem map kaminsaittekewe kantni biongimpela.saposoil laik. Em I tok moa olsem:Mipela I gat 3 milionpipel long PNG. ña mipela i mas gat 1 milion soldia.

Mipela I gat planti tumasskul liva i bin winim gret 10 na ol I raunnating long ol taunna pies na i no gat vok. Bilong wanemol I no mapjolnim ami?

Mista Monai tok: son.mipela i no gat inani. -

Yunaftet NesEnsheIrn of Irian Jaya

Spesel dipatmen bilong Vunaitet Nesensbitong lukautlong ot man i ranawe long ol gavman nogut, i bin presenlong K100,000 wan handet tausen kina long gavmanbitong PNG bilong helpim em long lukaut gut long of600 kammani bin ranawe long Irian Jaya na i stap naulongPNG. :

Gavman bai yusim dispelamani long wokim wanpela- spesel kern long of dispela pipel kiostu long Oksapmin

long Wes Sepik Provins. Mani I bilong wokim of haus, nana bekim liktik long gavrnan bilong PNG long olgeta wokmarimari em i bin mekim tong of dispela taràngau. Gay-man bai larim of I sindaun I stap sapos em I pilim of baipainim trabef sapos of i go bek long hap sait bilong ol.Tasol gavman i no faik bai dispela hap i kamap pIes haitbilong of fridom paitman. Nogut bai of i pufim trabel ikam insait long hap bilong rnipela na mekirn Indonesia ikamap birua bilong PNG, long wanem mipefa i helpim olbirua bifong em. -

Long wik i go pinis tupela man bilong Irian Jaya, MistaDarius Maury na Mista Amos lndey, i bin pinisim 6 munkalabus long Bomanana na Indonesia i laik of i go bek.Tasol PNG gavman i 9arn of i go na putim tupelatong han bslong dispela.*pesl Komistna bifong VunaitetNesens save bosim of dispela kain wok marimari longPNG. Em I mas lukautim tupefa. PNG i pret sapos tupel ai go bek bai tupèla painim trabel. Tupela i bin kalabuslong wanem tupefa I bin kam insait long PNG na tupela Ino gat tok orait long mekim olsem. Tupela bipo I stapwantaim fain bifong Jakob Prai, em lida bifong of Fri.dom Paitman bifong Irian Jaya I laik rausim of Indonesiatong kantri bifong of.

VILLAGE EQUIPMENT SUPPLIERSBikstuabilong olkain masin na tul biong wok didiman na wok kamda

MASIN BILONGKATIM KAUKAUI KAMAP OLSEM LIkLIK

BISKET

CINVA MASIN BILONG WOK-fM BRI

K

MASIN BI LONG RAUSIM SKIN BILONG KOPI tripela kain..MASIN BILONG KATIM BIN SMOLPELA

SMOLPELA

MASIN BILONG KATIM MIT LIKLIK

LIKLIK

Ki 50.00K315.00

8.503.505.70

01- dispela prais i bilong stua bifong mipela long Lae. Sapos vu laikimwanpefa Iista i gat nem bitong olgeta-kain masin na tuf samting mipela I gatlong stua, orait, yu rait o ring i go long Menesa:

Micah Kusak,Box 2172, Lae.Telipon: 42.4902.

TA’M "b WOIM AMI IAIANTAIM ARC-TJTAWWAP Puc WAIA, t4nn’i at cL- UJANTAM btsPE:LAAR.C-TtAt4 HI I4L NP EM AM& 14OLtMpAc, &QT*TU. M LAU MEKIM JANPA 1OKSVt Uo ONGYtPLA L PIPot-. B,LOMG ML rAtrl YUP&.A

I t...AiK PfrIM &Jt’iA,P’VlTht LOt’4C IN.A1T1?tLoMc lArs. 3APo

"U PuTtM LOt’4 G AUSA1T8ài BUIJIAKAU 0 P11<BA’ PM t$A MBAt PNCAON It,fIAN7 1 KEN ROr4AWS’I.AT1M At UTM WANP

‘A t&b1A4 e’eit.

ARC-TITANPty. Ltd. P.O. Box 1026, LAE. Tel. 42.3988.

WANTOK - Sarere, 2 Septemba 1978 Pes 18

Page 19: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

S arnyuel

Hana I karim pikininina givim nem Samyel -

em. Em i go skul long hausbilong God. na stap wantaim bikpris llai. llai Iamamas long Samyel.

ti

r

LONG MONTNGTAIM ILAT ISAMYUEL 1 KAM LONG EM.

EM I TOKOLSEM WANEM

LONG YtJ?

MAN I 13 P.1 NO I M TO KLONG ILAr.

BIHAT SAMYUEL I SLIP LONG N/UTWANPEL/ MAUS I SINGAUTIM EM.EM I LIRAP NA RAN I GO Li

NO MEKIM GUTPELA WOK.‘ININi BILONG VU I NO

**!‘r TUPELA I SlAP..SEM NA BAI MI

APIM WANPELIA- GUTPELA PRIS LONG

1RAPELA LAIN.

1

GO

GodI

RUM

ii

-1S

Singautini I L -2

1 Samyuel

1:1 - 3:17

HAP NAMBATRI

STORI INAP NAU

TRIP ELA1M EM.

r SAMYUEL, r ro MI, EM LIKPELA T1SOL r SINGAUTIM

YU. SAPOS EM I SINGAUTGEN, ,YU MAS TOK,

"BIKPELA YU TOK, Mr‘ IunrM TOK BII

It " A

NNO I K

I

ij

J44

‘ I, ‘

by permission 01 theV David C. Cook Foundation._ Copyright 1973, David C.

Cook Pubhshing Co. AO rightsresérved.

WANTOK - Sarere, 2 Septemba 1978 Pes 19

Page 20: 334 Bijong wik i stat - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...amba 334 Bijong wik i stat long Sarere, 2 Septemba 1978 Poto antap I soirn Mista Turnat

painimwantok

bilong yu?Long pow long lephan

yu ken lukim Gerea Aopihula, Wesley ?eni Rabaul Francis Baili WesNu Briten, Patrick A miniSentral. Long dispelaOsiRules gem, Koboni I gat74 naBorokoigat 61.

Long poto long raithanol pilaiman I popaia likliklong soka bal. . Tupelapes yu lukim i bilongBarnabaus Popondetta,na Alban Ambo Popondetta.

Poto daunbjlq I ,oimnamba wan man bilongbóksen long PNG, -emJohn Aba i lap I stap.Mista Sam Piniau -1 staplong lephan tru; na manlong raithqn tru em MistaNorm Salter, em trena hi-long John Aba. 01 i staplong piesbalus longwetimTumat SogolikI kamap. -

PuiDjighed by Kevin Walcot. P.O. Box 1982, Boroko. from Wantok Publications Inc. office in wewak; Printed by Wirui Press, Wewak.