3ds max 5 Biblija Sadræaj - download.tutoriali.orgdownload.tutoriali.org/Tutorials/3D_Grafika/3d_max_5_Biblija.pdf · E02B, October 3, 2003 10:46 am Sadrzaj 3D5B fm xivstr xiv 3ds

E02B, October 3, 2003 10:46 amSadrzaj 3D5B fm xii str

3ds max 5 Biblijaxii

•••••••••••••••••••••• •••••••••••••••••••••• •••••

Sadræaj

Predgovor ........................................................................................................ vii

Kratak vodiå: Animiraçe ulaska ãatla.............................................3Zadivàenost vasionom............................................................................................ 3

Veæba: dodavaçe pomoñne scene sa mesecom................................................ 12

Veæba: dodavaçe kamere i pozicioniraçe objekata......................................... 13

Animiraçe ãatla ..................................................................................................... 14

Rasterizovaçe dovrãene animacije..................................................................... 16

Saæetak .................................................................................................................... 19

Poglavàe 1: Maxovo radno okruæeçe ...........................................21Elementi radnog okruæeça................................................................................... 22

Koriãñeçe menija .................................................................................................. 23

Glavna paleta alatki ............................................................................................... 32

Koriãñeçe prozora za prikaz ............................................................................... 35

Koriãñeçe komandnog panoa.............................................................................. 35

Koriãñeçe kontrola s doçe palete radnog okruæeça...................................... 44

Dodatni elementi radnog okruæeça.................................................................... 46

Rad u Maxovom okruæeçu................................................................................... 48

Pomoñ ..................................................................................................................... 51

Saæetak .................................................................................................................... 53

Poglavàe 2: Rad sa prozorima za prikaz .......................................55Istraæivaçe 3D prostora ....................................................................................... 55

Koriãñeçe kontrola Viewport Navigation .......................................................... 56

Konfigurisaçe prozora za prikaz......................................................................... 64

Rad s pozadinama prozora za prikaz.................................................................. 74

Saæetak .................................................................................................................... 77

Deo I: Uvod u rad sa programom 3ds max 5 1

Sadræaj

E02B, October 3, 2003 10:46 amSadrzaj 3D5B fm xiii str

xiii

Poglavàe 3: Rad sa datotekama......................................................79Rad s datotekama Maxovih scena ....................................................................... 79

Uvoæeçe i izvoæeçe.............................................................................................. 83

Referenciraçe spoànih objekata......................................................................... 99

Usluæni programi za rad s datotekama ............................................................. 107

Pristupaçe informacijama o datotekama ........................................................ 110

Saæetak .................................................................................................................. 112

Poglavàe 4: Prilagoœavaçe Maxovog radnog okruæeça....... 113Koriãñeçe okvira za dijalog Customize User Interface .................................. 113

Prilagoœavaçe panoa s jeziåcima ..................................................................... 122

Prilagoœavaçe dugmadi na komandnom panou ............................................. 123

Rad s prilagoœenim radnim okruæeçima ......................................................... 123

Konfigurisaçe putaça........................................................................................ 125

Podeãavaçe parametara .................................................................................... 127

Saæetak .................................................................................................................. 141

Poglavàe 5: Koriãñeçe osnovnih objekata ............................... 145Pravàeçe osnovnih objekata............................................................................. 145

Vrste osnovnih objekata..................................................................................... 154

Saæetak .................................................................................................................. 168

Poglavàe 6: Biraçe objekata i zadavaçeçihovih svojstava......................................... 169

Biraçe objekata ................................................................................................... 169

Podeãavaçe svojstava objekata........................................................................ 178

Rad sa slojevima .................................................................................................. 185

Saæetak .................................................................................................................. 188

Poglavàe 7: Kloniraçe objekata.................................................. 189Kloniraçe objekata ............................................................................................. 189

Opcije kloniraçe.................................................................................................. 191

Simetriåno preslikavaçe objekata .................................................................... 193

Kloniraçe u vremenu.......................................................................................... 195

Podeãavaçe meœusobnog rastojaça kloniranih objekata ............................ 196

Pravàeçe nizova objekata.................................................................................. 199

Saæetak .................................................................................................................. 207

Deo II: Rad sa objektima 143

E02B, October 3, 2003 10:46 amSadrzaj 3D5B fm xiv str

3ds max 5 Biblijaxiv

Poglavàe 8: Grupisaçe i povezivaçe objekata ....................... 209Rad s grupama objekata ..................................................................................... 209

Odnosi izmeœu objekata roditeàa, objekata dece i korena

hijerarhijskog stabla ............................................................................ 211

Uspostavàaçe veza izmeœu objekata ............................................................... 212

Prikazivaçe veza i hijerarhija ............................................................................ 213

Rad s povezanim objektima ............................................................................... 215

Koriãñeçe prozora Schematic View ................................................................. 217

Saæetak .................................................................................................................. 224

Poglavàe 9: Transformisaçe objekata ....................................... 225Premeãtaçe, rotiraçe i meçaçe veliåine objekata....................................... 225

Alatke za transformisaçe................................................................................... 227

Koriãñeçe uporiãnih taåaka............................................................................... 240

Komande za poravnavaçe ................................................................................. 242

Koriãñeçe mreæe ................................................................................................. 244

Opcije Snap........................................................................................................... 246

Saæetak .................................................................................................................. 250

Poglavàe 10: Koriãñeçe modifikatora ....................................... 251Rad s listom modifikatora................................................................................... 251

Vrste modifikatora............................................................................................... 257

Instanciraçe modifikatora ................................................................................. 274

Saæetak .................................................................................................................. 274

Poglavàe 11: Osnove modelovaça ............................................. 277Vrste modelovaça............................................................................................... 277

Rad s podobjektima............................................................................................. 279

Modelovaçe u niskoj rezoluciji ......................................................................... 283

Izbor sistema jedinica ......................................................................................... 286

Pomoñni objekti za modelovaçe....................................................................... 287

Saæetak .................................................................................................................. 290

Poglavàe 12: Crtaçe i koriãñeçe 2D krivih i oblika ............... 291Crtaçe u dve dimenzije ...................................................................................... 291

Meçaçe krivih .................................................................................................... 302

Rad s modifikatorima krivih............................................................................... 318

Saæetak .................................................................................................................. 323

Deo III: Modelovaçe 275

Sadræaj

E02B, October 3, 2003 10:46 amSadrzaj 3D5B fm xv str

xv

Poglavàe 13: Rad sa mreæicama i poligonalnim objektima ... 325Pravàeçe mreæica i poligonalnih objekata koji se mogu ureœivati .............. 325

Meçaçe mreæice................................................................................................. 326

Meçaçe poligonalnih objekata......................................................................... 341

Koriãñeçe modifikatora Mesh Edit ................................................................... 348

Saæetak .................................................................................................................. 355

Poglavàe 14: Pravàeçe zakrpa .................................................... 357O mreæastim zakrpama ....................................................................................... 357

Meçaçe zakrpa................................................................................................... 358

Koriãñeçe modifikatora za zakrpe.................................................................... 371

Saæetak .................................................................................................................. 376

Poglavàe 15: Rad sa NURBS objektima...................................... 377NURBS krive i povrãine ....................................................................................... 377

Meçaçe NURBS objekata .................................................................................. 381

Rad sa NURBS objektima .................................................................................... 387

Saæetak .................................................................................................................. 396

Poglavàe 16: Pravàeçe sloæenih objekata ............................... 397Vrste sloæenih objekata ...................................................................................... 397

Preobraæavaçe objekata .................................................................................... 398

Objekti Conform................................................................................................... 400

Objekat ShapeMerge ........................................................................................... 402

Objekti Terrain..................................................................................................... 405

Objekat Mesher.................................................................................................... 408

Objekat Scatter .................................................................................................... 409

Objekat Connect .................................................................................................. 415

Modelovaçe pomoñu objekata Boolean .......................................................... 417

Objekat Loft .......................................................................................................... 421

Saæetak .................................................................................................................. 434

Poglavàe 17: Formiranje i kontrolisanje sistema åestica ...... 435Upoznavanje razliåitih sistema åestica............................................................. 435

Formiranje sistema åestica................................................................................. 436

Koriãñenje sistema åestica Spray i Snow.......................................................... 437

Koriãñenje sistema åestica Super Spray........................................................... 440

Koriãñenje sistema åestica Blizzard.................................................................. 452

Koriãñenje sistema åestica PArray.................................................................... 452

Koriãñenje sistema åestica PCloud ................................................................... 454

Koriãñenje mapiranih materijala ....................................................................... 455

Saæetak .................................................................................................................. 457

E02B, October 3, 2003 10:46 amSadrzaj 3D5B fm xvi str

3ds max 5 Biblijaxvi

Poglavàe 18: Editor materijala ..................................................... 461Ãta su svojstva materijala? ................................................................................. 461

Rad u editoru materijala ..................................................................................... 463

Koriãñeçe Material/Map Browsera................................................................... 475

Koriãñeçe Material/Map Navigatora ................................................................ 478

Saæetak .................................................................................................................. 479

Poglavàe 19: Pravàeçe i primeçivaçe materijala ................ 481Koriãñeçe standardnih materijala .................................................................... 481

Koriãñeçe sloæenih materijala........................................................................... 491

Koriãñeçe materijala Raytrace.......................................................................... 498

Koriãñeçe materijala Matte/Shadow ................................................................ 498

Koriãñeçe materijala Ink ’n Paint...................................................................... 500

Primeçivaçe viãe materijala............................................................................. 502

Modifikatori materijala ....................................................................................... 503

Animiraçe materijala.......................................................................................... 507

Saæetak .................................................................................................................. 512

Poglavàe 20: Koriãñeçe mapa ..................................................... 513Ãta je mapiraçe?.................................................................................................. 513

Mape materijala ................................................................................................... 514

Potpano Maps ...................................................................................................... 536

Koriãñeçe usluænog programa Map Path ........................................................ 542

Modifikatori za mape materijala ........................................................................ 543

Saæetak .................................................................................................................. 554

Poglavàe 21: Rad sa kamerama................................................... 557Osnove rada s kamerama ................................................................................... 557

Podeãavaçe parametara kamere ...................................................................... 564

Koriãñeçe usluænih programa Camera Match i Camera Tracker ................. 569

Saæetak .................................................................................................................. 578

Poglavàe 22: Rad sa svetlima ....................................................... 579Osnove rasvete .................................................................................................... 579

Vrste svetla u Maxu............................................................................................. 582

Pravàeçe i postavàaçe izvora svetla .............................................................. 584

Posmatraçe scene iz perspektive svetlosnog izvora ..................................... 585

Deo IV: Materijali i mape 459

Deo V: Svetla i kamere 555

Sadræaj

E02B, October 3, 2003 10:46 amSadrzaj 3D5B fm xvii str

xvii

Meçaçe parametara svetla ............................................................................... 588

Koriãñeçe sistema sunåevog i dnevnog svetla ............................................... 594

Koriãñeçe zapreminskog svetla ........................................................................ 597

Saæetak .................................................................................................................. 603

Poglavàe 23: Napredne tehnike osvetàavaça ......................... 605Rad s fotometrijskim svetlima ........................................................................... 605

Podeãavaçe naprednih tehnika osvetàavaça ................................................ 608

Upotreba parametara lokalnog i globalnog naprednog osvetàeça.............. 615

Rad s materijalima pri primeni naprednih tehnika osvetàavaça................. 617

Saæetak .................................................................................................................. 617

Poglavàe 24: Osnove animacije ................................................... 621Koriãñeçe vremenskih kontrola........................................................................ 621

Rad s kàuåevima .................................................................................................. 624

Koriãñeçe palete kanala..................................................................................... 627

Pregledaçe i meçaçe vrednosti kàuåeva....................................................... 628

Koriãñeçe komandnog panoa Motion .............................................................. 629

Koriãñeçe “duhova” ........................................................................................... 632

Animiraçe objekata ............................................................................................ 633

Kontrolne animacije ............................................................................................ 635

Povezivaçe parametara ..................................................................................... 638

Modifikatori animacije ........................................................................................ 641

Saæetak .................................................................................................................. 647

Poglavàe 25: Rad sa okvirom za dijalogpotprograma Track View............................. 649

Radno okruæeçe okvira za dijalog potprograma Track View........................ 649

Rad s kàuåevima.................................................................................................. 658

Ureœivaçe vremena ............................................................................................ 660

Podeãavaçe krive................................................................................................ 662

Filtriraçe kanala .................................................................................................. 666

Rad s kontrolerima .............................................................................................. 667

Sinhronizovaçe s kanalom zvuka ..................................................................... 669

Saæetak .................................................................................................................. 672

Poglavàe 26: Koriãñeçe prostornih deformacija..................... 673Pravàeçe i povezivaçe nosilaca prostornih deformacija............................. 673

Vrste prostornih deformacija ............................................................................ 674

Deo VI: Animacija 619

E02B, October 3, 2003 10:46 amSadrzaj 3D5B fm xviii str

3ds max 5 Biblijaxviii

Kombinovaçe sistema åestica i nosilaca prostornih deformacija ............... 691

Saæetak .................................................................................................................. 696

Poglavàe 27: Ograniåavaçe kretaça ......................................... 697Primena usmerivaåa............................................................................................ 697

Rad sa usmerivaåima .......................................................................................... 697

Saæetak .................................................................................................................. 707

Poglavàe 28: Animiraçe pomoñu kontrolera........................... 709Vrste kontrolera................................................................................................... 709

Dodeàivaçe kontrolera ...................................................................................... 710

Definisaçe podrazumevanih kontrolera .......................................................... 712

Vrste kontrolera................................................................................................... 713

Saæetak .................................................................................................................. 736

Poglavàe 29: Koriãñeçe izraza..................................................... 737Koriãñeçe izraza u brojaåima............................................................................ 737

Radno okruæeçe kontrolera Expression .......................................................... 738

Elementi izraza..................................................................................................... 741

Koriãñeçe kontrolera Expression ..................................................................... 746

Saæetak .................................................................................................................. 750

Poglavàe 30: Dinamiåka simulacija ............................................ 751Dinamika ............................................................................................................... 751

Koriãñeçe dinamiåkih objekata ........................................................................ 752

Definisaçe svojstava dinamiåkog materijala................................................... 755

Dinamiåke prostorne deformacije ..................................................................... 755

Usluæni program Dynamics ................................................................................ 756

Koriãñeçe modifikatora Flex ............................................................................. 761

Dodatni program Reactor................................................................................... 765

Saæetak .................................................................................................................. 774

Poglavàe 31: Rad sa skeletima i omotaåima ............................ 777Izgraœivaçe sistema skeleta .............................................................................. 777

Koriãñeçe alatki Bone ........................................................................................ 780

Koriãñeçe modifikatora Skin ............................................................................. 784

Saæetak .................................................................................................................. 792

Deo VII: Animiraçe likova 775

Sadræaj

E02B, October 3, 2003 10:46 amSadrzaj 3D5B fm xix str

xix

Poglavàe 32: Rad sa likovima....................................................... 793Pravàeçe likova................................................................................................... 793

Rad sa likovima.................................................................................................... 795

Saæetak .................................................................................................................. 800

Poglavàe 33: Uspostavàaçe i koriãñeçe sistemainverzne kinematike .................................... 801

Poreœeçe normalne i inverzne kinematike...................................................... 801

Formiraçe sistema inverzne kinematike.......................................................... 802

Koriãñeçe metoda inverzne kinematike .......................................................... 805

Saæetak .................................................................................................................. 819

Poglavàe 34: Osnove rasterizacije............................................... 823Maxove metode rasterizacije ............................................................................. 823

Rad s prozorom ActiveShade............................................................................. 824

Parametri rasterizacije........................................................................................ 825

Globalni parametri rasterizacije ........................................................................ 832

Pravàeçe VUE datoteka ..................................................................................... 834

Koriãñeçe prozora Virtual Frame Buffer.......................................................... 835

Koriãñeçe prozora RAM Player......................................................................... 836

Zadavaçe podruåja rasterizacije ...................................................................... 837

Rasterizacija tekstura.......................................................................................... 838

Saæetak .................................................................................................................. 841

Poglavàe 35: Rad sa okruæeçima i atmosferskim efektima ...843Formiraçe okruæeça .......................................................................................... 843

Stvaraçe atmosferskih efekata.......................................................................... 849

Saæetak .................................................................................................................. 858

Poglavàe 36: Koriãñeçe elemenata i efekatarasterizacije ..... 859Koriãñeçe elemenata rasterizacije ................................................................... 859

Dodavaçe efekata rasterizacije......................................................................... 861

Efekti Lens ............................................................................................................ 862

Koriãñeçe ostalih efekata rasterizacije............................................................ 874

Saæetak .................................................................................................................. 879

Deo VIII: Rasterizacija i postprodukcija 821

E02B, October 3, 2003 10:46 amSadrzaj 3D5B fm xx str

3ds max 5 Biblijaxx

Poglavàe 37: Primena i podeãavaçe materijala Raytracing....881Globalni parametri prañeça zraka.................................................................... 881

Koriãñeçe materijala Raytrace.......................................................................... 884

Koriãñeçe mape Raytrace.................................................................................. 889

Saæetak .................................................................................................................. 890

Poglavàe 38: Mreæna rasterizacija............................................... 891Koriãñeçe mreæne rasterizacije ........................................................................ 891

Zahtevi koje mreæa mora da ispuçava ............................................................. 892

Podeãavaçe mreænog sistema za rasterizaciju ............................................... 893

Pokretaçe mreænog sistema za rasterizaciju .................................................. 902

Konfigurisaçe menadæera i servera mreæne rasterizacije ............................. 908

Beleæeçe greãaka ................................................................................................ 909

Koriãñeçe Monitora............................................................................................ 910

Veæba: podeãavaçe rasterizacije simuliraçem mreæe................................... 913

Saæetak .................................................................................................................. 914

Poglavàe 39: Postprodukcija u radnom okruæeçuVideo Post ...................................................... 915

Radno okruæeçe Video Post .............................................................................. 915

Rad sa sekvencama ............................................................................................. 918

Dodavaçe i meçaçe dogaœaja ......................................................................... 919

Rad sa opsezima .................................................................................................. 928

Rad s filtrima Lens Effects .................................................................................. 929

Saæetak .................................................................................................................. 936

Poglavàe 40: Koriãñeçe MAXScripta .......................................... 939Ãta je MAXScript?................................................................................................. 939

Alatke MAXScripta............................................................................................... 940

Vrste skriptova..................................................................................................... 949

Pisaçe sopstvenih MAXScriptova..................................................................... 950

Tok programa i komentari.................................................................................. 953

Saæetak .................................................................................................................. 964

Poglavàe 41: Koriãñeçe editora Visual MAXScript ................. 965Koriãñeçe radnog okruæeça editora Visual MAXScript ................................ 965

Rasporeœivaçe elemenata potpanoa................................................................ 968

Saæetak .................................................................................................................. 972

Deo IX: Poveñaçe funkcionalnosti Maxa 937

Sadræaj

E02B, October 3, 2003 10:46 amSadrzaj 3D5B fm xxi str

xxi

Poglavàe 42: Koriãñeçe dodatnih programadrugih proizvoœaåa ...................................... 973

Rad sa dodatnim programima............................................................................ 973

Pronalaæeçe dodatnih programa...................................................................... 977

Saæetak .................................................................................................................. 978

Dodatak A: Instaliraçe i konfigurisaçe programa3ds max 5 ....................................................... 981

Izbor operativnog sistema.................................................................................. 981

Hardverski zahtevi............................................................................................... 981

Instaliraçe programa 3ds max 5 ....................................................................... 982

Registrovaçe Maxa ............................................................................................. 984

Podeãavaçe upravàaåkog programa za grafiåku karticu .............................. 985

Dodatak B: Maxove preåice sa tastature ................................... 987Koriãñeçe preåica s tastature ........................................................................... 987

Prozor Hotkey Map.............................................................................................. 987

Preåice u glavnom Maxovom radnom okruæeçu............................................ 988

Preåice u okvirima za dijalog ............................................................................. 995

Ostale preåice ...................................................................................................... 998

Dodatak C: Ekskluzivni dodatni programi ................................. 999Instaliraçe dodatnih programa......................................................................... 999

Koriãñeçe okvira za dijalog Plug-In Manager .................................................. 999

O dodatnim programima .................................................................................. 1000

Dodatak D: Ãta se nalazi na kompakt disku ...........................1005Sistemski zahtevi ............................................................................................... 1005

Koriãñeçe CD-a pod operativnim sistemom Windows ................................ 1005

Sadræina kompakt diska.................................................................................... 1006

3D modeli ............................................................................................................ 1006

Reãavaçe problema.......................................................................................... 1007

Indeks........................................................................................................ 1009

Licenca ...................................................................................................... 1046

Deo X: Dodaci 979

3D5B, October 3, 2003 10:28 amPredgovor 3D5B fm vii str

Predgovor vii

Predgovor

ad god se povuåem u sobu u kojoj se nalazi raåunar, moja supruga kaæe: “Opet

je otiãao da se igra”. Mogao bih glatko da odbijem takvu optuæbu pravdajuñi

se da radim ozbiàan posao, ali kada iz sobe izaœem blistavih oåiju i od çe uzbuœeno

zatraæim da pogleda moje najnovije delo, znam da je u pravu. Sve ãto tamo radim

beskrajna je zabava.

Sve te godine koje sam proveo u zabavnoj igri sa 3D grafikom odluåio sam da

pretoåim u kçigu od koje biste vi – åitaoci – mogli imati koristi. Svi vi, zaàubàenici

u Max, imate razliåit nivo znaça. Sreñom, priliåno su mi odreãene ruke, tako da u

kçigu mogu da ukàuåim za svakoga poneãto.

Kçiga je nameçena poåetnicima i åitaocima sa sredçim nivoom znaça, ali pone-

kad dotaknem i napredne moguñnosti za iskusnije åitaoce. Ako nemate nikakvog

iskustva u radu s Maxom, najboàe je da krenete od samog poåetka i kçigu åitate

redom. Ako pak priliåno poznajete Max, onda pregledajte sadræaj i potraæite odeàke

koji mogu doprineti da boàe upoznate osnove. Meœutim, ukoliko ste profesionalac,

verovatno ñete poæeleti da prouåite ãta je sve novo u verziji 5.

Ako ste toliko uzbuœeni zato ãto pred vama stoji Max pa ne znate odakle da

poånete, potraæite odmah “Kratak vodiå”. Celo to poglavàe je jedna veæba koja vas

vodi kroz postupak pravàeça scene i animacije. Vodiå je nastao kao odgovor na

sugestije åitalaca prvog izdaça koji su se æalili da ne znaju odakle da krenu. Dakle,

nameçen je onim åitaocima koji ne æele da svare brdo materijala pre nego ãto

poånu da rade u programu.

Druga svrha ove kçige je da bude potpun referentni priruånik za Max. Da bih to

postigao, morao sam detaàno da opiãem skoro svaku osobinu osnovnog program-

skog paketa, ukàuåujuñi svaku vrstu osnovnog objekta, materijala i mape, svaki

modifikator i svaki kontroler.

Trudio sam se da napiãem kçigu kakvu bih i sâm rado åitao. Æeleo sam da u çu

ukàuåim åitav niz razliåitih scena koje su proæete kreativnoãñu. Nadam se da vas

navedeni primeri neñe samo nauåiti kako da se sluæite programom, veñ da ñe pred-

stavàati stvaralaåki podsticaj za vaãe buduñe projekte. Na kraju krajeva, to i jeste

ono ãto 3D grafiku pretvara u beskrajnu zabavu.

Ãta je Max?Max viãe nije nov program. U petoj verziji, on veñ pokazuje znake zrelosti. Rekao bih

da su oznake verzija sliåne pseñim godinama, ãto bi znaåilo da je Max dobrano

zaãao u tridesete.

Pre nego ãto nastavimo, æeleo bih da naglasim da je zvaniåno ime ove verzije

programa 3ds max 5 (sa malim “m”), ali umesto da koristim taj naziv, ja ñu ga zvati

Max (sa velikim “M”). To je nadimak programa koji mi je prirastao za srce viãe nego

naãi kuñni àubimci. Napomiçem da nisam uspeo da nateram Max da doœe kada ga

pozovem niti da sedne kada mu naredim, ali povremeno uspeva da se pretvara da je

mrtav.

K

3D5B, October 3, 2003 10:28 amP d 3D5B f iii t

3ds max 5 Biblija viii

Ljudi na razliåite naåine razvijaju svoj karakter. Poneki upijaju pozitivne karakte-

ristike liånosti koje ih okruæuju. Tako i Max razvija svoj karakter – svaka nova ver-

zija obuhvata åitav spektar novih pozitivnih osobina. Mnoge potiåu od programskih

dodataka posebno razvijenih za proãireçe moguñnosti Maxa. U verziji 5 su usvo-

jene mnoge funkcije koje su bile dostupne u vidu dodatnih programa. Ima nekoliko

novih karakteristika koje su magiåno uklopàene u osnovni proizvod. Zbog tih oso-

bina, Maxova liånost postala je mnogo prijatnija, poput osobe koja razvija smisao

za humor.

Karakter se meça i stremàeçem ka novim ciàevima. Max i çegovi tvorci usvojili

su i ovu osobinu. Mnoge nove moguñnosti pojavàuju se prvi put, ne samo u Maxu,

veñ u 3D grafici. Tokom svog razvoja, Max ñe postajati sve zreliji jer ñe usvajati nove

karakteristike i stvarati sopstvene. Nadam se samo da ga u sledeñih nekoliko izdaça

neñe zahvatiti kriza sredçeg doba.

Razliåite varijante MaxaKako Max raste, po kuñi poåiçu da tråkaraju nova lica – dva mlaœa brata. Ova braña

imaju mnoge zajedniåke osobine i dosta liåe jedan na drugog, ali svaki je na svoj

naåin jedinstven. To su gmax i Plasma, i oba predstavàaju podskup Maxovih moguñ-

nosti nameçen specifiånom træiãtu. Autorima igara nameçen je gmax, a profesio-

nalcima koji se bave Web grafikom – Plasma.

Ako imate Max, imate i gotovo sve moguñnosti koje nude ova dva programa (i joã

mnogo viãe), a ono ãto nemate – moæete da nabavite i instalirate u vidu dodatnih

programa. Meœutim, ako umesto Maxa imate jedan od ovih alata i pokuãavate da

nauåite par trikova od starijeg brata, treba da znate gde su granice izmeœu razliåitih

varijanti.

Starije verzije Maxa biste takoœe mogli da smatrate roœacima, ali ja o çima razmiãàam kaoo starim ãkolskim fotografijama kojima je mesto u foto albumu, tako da ih ovde neñemopomiçati.

3ds max 5Ova kçiga se bavi programom 3ds max 5 na kom su zasnovani ostali proizvodi. To

je profesionalni standard koji sadræi najãiri skup moguñnosti i pokriva sva træiãta.

PlasmaNije sporno da su 3D slike i animacije zadivàujuñe i da sve viãe prodiru na Web.

Meœutim, proces prenoãeça na Web stranicu 3D slika iz paketa kao ãto je Max moæe

biti mukotrpan. Taj problem reãava Plasma. Pomoñu çe, 3D slike se lako mogu

napraviti i objaviti na Webu. Ona se åvrsto integriãe u Macromedia Flash i Shock-

wave, omoguñavajuñi lako prikazivaçe 3D sadræaja na Webu.

gmaxVerzija Maxa pod imenom gmax lako se moæe preuzeti s Weba. Ona omoguñava

autorima igara da naprave sopstvene svetove, likove i oruæja koristeñi isti alat kojim

je napravàena igra. Program gmax radi sa igrama koje sadræe paket Game Pack. Ovi

paketi omoguñavaju korisnicima da modifikuju igre i meœusobno ih razmeçuju.

Poãto rasterizaciju obavàa igra, gmax ne sadræi opcije za rasterizaciju.

Napomena

3D5B, October 3, 2003 10:28 amPredgovor 3D5B fm ix str

Predgovor ix

O kçiziDopustite mi da opiãem kako je kçiga nastala. Neophodan preduslov za pisaçe

ovakve kçige jesu godine iskustva; posle toga slede meseci napornog istraæivaça.

Bilo je i padova sistema i liånih drama, kao i veåito preteñih rokova. Doåekivao sam

zore i provodio duge noñne sate piãuñi, pri tom potpuno sagorevajuñi. Bilo je to

iscrpàujuñe i naporno iskustvo, a poãto sam sve vreme provodio ispred Maxovog

radnog okruæeça, na kraju sam se oseñao kao... da ne preteram, ali... kao animator.

Da li vam ovo zvuåi poznato? Ovaj proces se ne razlikuje mnogo od onoga ãto 3D

umetnici, modelari i animatori svakodnevno rade. Kao i vi, nagradu za uloæeni trud

nalazim u konaånom proizvodu.

Veæba i samo veæbaOduvek sam najboàe uåio vizuelno – najviãe znaça sam sticao kada sam neãto sâm

radio i istovremeno istraæivao. Drugi uåe åitajuñi i razmiãàajuñi. Zbog toga sam se

trudio da informacije prikaæem na viãe naåina kako bi bile pristupaåne razliåitim

vrstama åitalaca. Zato ñete, pored detaànih objaãçeça odreœenih funkcija, pronañi

i odgovarajuñe veæbe koje ih prikazuju u praksi.

Veæbe se provlaåe kroz celu kçigu i jasno su oznaåene natpisom “Veæba” ispred

naslova odeàka. One se uvek sastoje od niza logiånih koraka i po pravilu se zavrãa-

vaju slikom koju treba da prouåite ili uporedite, a slike se nalaze na prateñem CD-u.

Pokuãao sam da se u svakoj veæbi usredsredim na jedan ili dva kàuåna koncepta,

pa rezultate svojih veæbaça verovatno neñete poæeleti da saåuvate za svoj portfo-

lio. Na primer, mnoge prve veæbe ne sadræe materijale jer mi se uåinilo da ñe vas

zbuniti primena materijala pre nego ãto ih objasnim.

Potrudio sam se da smislim i upotrebim razliåite, jedinstvene i zanimàive pri-

mere a da pri tome zadræim çihovu jednostavnost. Sa zadovoàstvom napomiçem

da se svi primeri nalaze na prateñem kompakt disku zajedno s modelima i tekstu-

rama koje su neophodne da bi se veæbe uradile.

Veæbe uglavnom ne poåiçu od nule, veñ svaka ima pogodnu polaznu taåku. Tako

sam ih organizovao da bih preciznije opisao materiju i svaku veæbu izloæio u maçe

suãtinskih koraka, pa ñete iskustva sticati na najjednostavniji naåin. Na CD-u ñete

nañi Maxove datoteke koje pomiçem u prvom koraku najveñeg broja veæbi.

U ovu kçigu sam uloæio mnogo truda i nadam se da ñe vam ona pomoñi pri radu.

Nudim je kao polaznu taåku. Namerno sam u veæbe unosio minimum kreativnosti

– to ostavàam vama i vaãem nadahnuñu.

Treña – sreñaOva kçiga je stigla do treñeg izdaça i, poput prestarelog åedarskog sira, ãto je sta-

rija – to je boàa. Ovo izdaçe me je stavilo pred zanimàivu dilemu. Da bi kçiga stala

u meki povez, morao sam da prilagodim i skratim postojeñu materiju kako bih napra-

vio mesta novim moguñnostima programa o kojima je trebalo pisati. Taj zadatak bi

bio mnogo lakãi da su àudi iz kompanije Discreet izbacili neke funkcije iz programa.

Iz nekog åudnog razloga, oni to nisu uåinili.

Pri skrañivaçu postojeñeg materijala, na nekim mestima sam informacije pred-

stavio u preglednim tabelama. Umesto pojedinaånih slika koje prikazuju kompletno

Maxovo okruæeçe, åesto sam koristio åetiri maçe slike s bitnim detaàima. Postigao

sam da se sliåne funkcije lakãe porede, a efekat primene parametara postaje odmah

uoåàiv.

3D5B, October 3, 2003 10:28 amP d 3D5B f t

3ds max 5 Biblija x

Kako je kçiga organizovanaIma mnogo razliåitih aspekata 3D grafike. Ukoliko radite u veñoj produkcionoj kuñi,

moæda ñete se baviti samo jednom specifiånom oblaãñu. S druge strane, zaposleni

u maçim firmama ili oni koji se grafikom bave iz hobija, prinuœeni su da rade sve

– od modelovaça i osvetàavaça do animacije i postprodukcije. Ova kçiga je

osmiãàena tako da obuhvati sve razliåite aspekte 3D grafike.

Kçiga je podeàena na viãe delova:

◆ Kratak vodiå: Ovo poglavàe vodi vas kroz kompletan projekat animacije pri-

kazan u viãe relevantnih veæbi. Ono je tu da ublaæi vaãe nestrpàeçe i omoguñi

da odmah poånete da pravite animacije.

◆ Deo I: Uvod u rad sa programom 3ds max 5 – Bez obzira na to da li je reå

o radnom okruæeçu, radu s prozorima za prikaz ili o rukovaçu datotekama,

poglavàa iz ovog dela upoznañe vas s grafiåkim okruæeçem programa, tako

da se neñete izgubiti dok lutate kroz ovaj ogroman paket.

◆ Deo II: Rad sa objektima – Meœu Maxovim objektima nalaze se mreæice,

kamere, svetlosni izvori, objekti za deformisaçe prostora i sve drugo ãto se

moæe nañi u prozoru za prikaz. U ovom delu saznañete kako da napravite refe-

rentne kopije tih objekata, kako da ih birate, klonirate, grupiãete, povezujete,

transformiãete i modifikujete.

◆ Deo III: Modelovaçe – Objekte u Maxu moæete modelovati na viãe naåina.

U ovom delu nauåiñete kako da radite sa oblicima koji su sastavàeni od kri-

vih, s mreæicama, zakrpama, NURBS objektima i sloæenim objektima, npr. tipa

Loft i Morph.

◆ Deo IV: Materijali i mape – Uz mnoãtvo parametara, materijala i mapa, neñe

vam uvek biti lako da se snaœete i napravite baã ono ãto æelite. Ova poglavàa

objaãçavaju sve te razliåite elemente i naåin çihovog koriãñeça.

◆ Deo V: Svetla i kamere – U ovom delu je objaãçeno kako se upravàa svetlo-

snim izvorima i kamerama. Opisano je i koriãñeçe naprednog osvetàeça.

◆ Deo VI: Animacija – Ako hoñete da animirate scenu, morañete da nauåite sve

o pravàeçu kàuånih slika, potprogramu Track View, usmerivaåima, kontrole-

rima, prostornim deformacijama, izrazima i dinamiåkim simulacijama.

◆ Deo VII: Animiraçe likova – Sedmi deo govori o pravàeçu likova, sistema

skeleta, omotaåima i radu s çima. Detaàno su opisane i razliåite metode

inverzne kinematike.

◆ Deo VIII: Rasterizacija i postprodukcija – Da biste dobili konaåan rezultat,

moæete da rasterizujete scenu ili je formirate kombinovaçem animiranih

sekvenci i bitmapa u okruæeçu Video Post. Pored toga, u ovom delu razma-

traju se okruæeça, elementi rasterizacije, efekti rasterizacije, mreæna rasteri-

zacija i prañeçe zraka.

◆ Deo IX: Poveñaçe funkcionalnosti Maxa – U ovom delu pronañi ñete infor-

macije o koriãñeçu Maxovog jezika za pisaçe skriptova, MaxScript, kao i o

dodatnim programima.

◆ Deo X: Dodaci – Na samom kraju, pronañi ñete i åetiri dodatka koji obuhva-

taju instaliraçe programa i konfiguraciju sistema, Maxove preåice s tasta-

ture, dodatne programe i sadræaj prateñeg CD-a.

3D5B, October 3, 2003 10:28 amPredgovor 3D5B fm xi str

Predgovor xi

Sliåice u kçiziNa marginama se povremeno pojavàuju sliåice, koje ñe vam pomoñi da kçigu boàe

iskoristite:

Korisna obaveãteça koja treba uzeti u obzir.

Dodatno uputstvo kako da odreœenu radçu izvedete bræe i lakãe.

Blagovremeno upozoreçe na moguñnost nastajaça problema.

Osobina koja se prvi put pojavàuje u verziji 5.

Putokaz ka mestu u kçizi gde ñete nañi dodatne informacije o odreœenoj temi.

Sliåica koja vas upuñuje na odgovarajuñe materijale na prateñem kompakt disku.

Prateñi CD i ekskluzivni dodatni programiKompakt disk koji se prilaæe uz raåunarsku kçigu ponekad je samo dodatak sa pre-

grãti primera i demo programa. Ovaj CD sadræi kompletnu demo verziju programa

3ds max 5. Max je previãe skup da biste ga koristili samo za igru, ali tridesetodnevna

demo verzija omoguñava vam da isprobate program i steknete znaåajno iskustvo.

U dodatku D pronañi ñete detaàna obaveãteça o sadræini CD-a.

CD sadræi veliki izbor 3D modela koje moæete iskoristiti u svojim projektima.

Mnogi od tih modela pojavàuju se u veæbama. Na kompakt disku su i Maxove dato-

teke za sve veæbe.

Kao posebna poslastica, na kompakt disk je ukàuåeno i viãe namenskih, eksklu-

zivnih programskih dodataka koje su napravili studio Furious Research i Dave

Brueck, s kojim sam se savetovao tokom rada na kçizi. Viãe o tim programima

saznañete u dodatku C.

Umetak u bojiMaxove moguñnosti jesu neiscrpne, ali ga mnogi koriste na naåin o kome niko nije

ni saçao. Zbog toga sam, kao primer onoga ãto se pomoñu Maxa moæe uraditi, u

kçigu smestio i umetak u boji. Majstori 3D modelovaça koji su predstavàeni na

ovim stranama moæda ñe moñi da vam pribliæe Maxove moguñnosti.

Napomena

Savet

Upozoreçe

Nova osobina

Referenca

Na CD-u

3D5B, October 3, 2003 10:23 amKratak vodic 3D5B.fm, 1 str.

D E O

II♦ ♦ ♦ ♦

U ovom delu

Kratak vodiåAnimiraçe ulaska ãatla

Poglavàe 1Maxovo radno okruæeçe

Poglavàe 2Rad sa prozorima za prikaz

Poglavàe 3Rad sa datotekama

Poglavàe 4Prilagoœavaçe Maxovog

♦ ♦ ♦ ♦

radnog okruæeça

Uvod u rad sa programom 3ds max 5

VBNB, October 3, 2003 10:23 amK t k di 3D5B f 2 t

3D5B, October 3, 2003 10:23 amKratak vodic 3D5B.fm, 3 str.

K R A T A K V O D I Å

KKVV♦ ♦ ♦ ♦

U ovom poglavàu

Predstavàaçe projekta

Uvoæeçe modela ãatla

Primeçivaçe materijala na model ãatla

Uåitavaçe slike za pozadinu

Dodavaçe pomoñnih jednostavnih scena i svetlosnih izvora

Animiraçe ãatla pomoñu tastera

Dodavaçe efekta vizuelizacije Glow

Rasterizovaçe

♦ ♦ ♦ ♦

dovrãene animacije

Kratak vodiå: animiraçe ulaska ãatla

ada prvi put pokrenete 3ds max, verovatno ñete se usme-

riti na jedan cià – pravàeçe 3D slika i animacija. Znam da

su mnogi nabavili Max da bi pomoñu çega zaraœivali, da bi sebi

prokråili put do Holivuda ili da bi impresionirali partnera, ali ñu

za trenutak zanemariti nabrojane razloge. Pretpostavimo da je

cià pravàeçe neåega zaista dobrog.

Ako ste detaàno proåitali sadræaj ili prelistali kçigu, onda ste

naiãli i na odeàke o modelovaçu, o krivama i objektima tipa

NURBS, o dinamici i sliånim temama. S druge strane, ako ste kao

ja, neñete prekopavati tone materijala da biste nauåili neãto åime

biste mogli da se pohvalite (odmah ñete otvoriti odeàak sa speci-

jalnim efektima, a ovo neñete ni åitati).

Svrha kratkog vodiåa je da vam pruæi predstavu o tome ãta

Max moæe. Ovaj pogled na softver iz ptiåje perspektive omogu-

ñava da sagledate celinu pre nego ãto se udubite u detaàe. On

vas suoåava s najåeãñim moguñnostima i ublaæava vaãe nestr-

pàeçe da proåitate sledeña poglavàa u kojima se sve to detaà-

nije obrazlaæe.

Ovaj deo kçige je nameçen onima koji se prvi put sreñu s pro-

gramom. Ako se programom veñ sluæite, onda nema sumçe da

ste imali prilike da se pohvalite svojim kreacijama, tako da mirno

moæete da preœete na poglavàe koje æelite. (Izviçavam se ãto na

ovaj naåin brinem o poåetnicima, ali jednom smo svi to bili.)

Zadivàenost vasionomÅini se da je vasiona najbitnija oblast interesovaça umetnika

koji rade u 3D i portfolio gotovo svakog od çih sadræi neku

scenu u vasioni. Bilo da je to laserska bitka u Gama kvadrantu ili

skok u daleka prostranstva svemira brzinom svetlosti, postoji

neãto ãto nadahçuje u tom velikom nepoznatom prostoru koji je

osvojio carstvo maãte.

Animiraçe u Maxu ne mora da bude oponaãaçe stvarnosti.

Moæete da animirate ãta god zamislite, ãto ñete ubrzo sami videti.

U kratkom vodiåu izabrao sam primere koji se delimiåno zasni-

vaju na realnosti. U tim primerima moæete da se poigrate sa ãat-

lom. Treba uraditi sledeñe:

K

Deo I ♦ Uvod u rad sa programom 3ds max 5

3D5B, October 3, 2003 10:23 amK t k di 3D5B f 4 t

4

◆ uvesti digitalni model ãatla u Max

◆ primeniti materijale na razliåite delove ãatla

◆ napraviti scenu ili okruæeçe po kome ñe ãatl leteti

◆ ubaciti pomoñni model udaàenog meseca

◆ animirati vibriraçe ãatla prilikom ulaska u atmosferu

◆ dodati efekat vizuelizacije Glow doçoj povrãini ãatla

◆ rasterizovati dovrãenu animaciju.

Kratak vodiå podeàen je u nekoliko posebnih veæbi, pri åemu svaka sadræi niz

koraka koji se lako prate. Veæbe sam podelio na korake da bih vam pokazao rezultat

izvoœeça odreœenih operacija u Maxu, ali slobodno moæete od çih odstupiti da

biste postigli sopstvene, drugaåije rezultate. Kada ste stvaralaåki raspoloæeni i æeàni

da ispitate program, odstupaçe od veæbi je najboài naåin da ga savladate.

Po zavrãetku svake veæbe snimio sam datoteku sa scenom. Ove datoteke, zajedno s prime-rima, nañi ñete na prateñem CD-u, u direktorijumu Quickstart.

Veæba: uvoæeçe modela ãatlaPrecizno modelovaçe sloæenog objekta kao ãto je ãatl moæe da traje mesecima. Sad

je prilika da vas uputim na prvo pravilo modelovaça – ne pravite neãto ãto je veñ

napravàeno. Mnoge zbirke digitalnih modela moæete da naœete i na Webu i kod pro-

davaca softvera, a i na CD-u koji prati ovu kçigu. Modela ima mnogo i meœu çima

ñete najverovatnije nañi skoro sve ãto biste mogli da poæelite. Teãko je pronañi

upravo onakav model kakav vam treba, pa åak ako i ne odgovara u potpunosti, uvek

moæete da ga modifikujete da biste ga prilagodili svojim potrebama.

Model ãatla napravila je i ustupila firma Viewpoint Datalabs.

Pratite sledeñe korake da biste nauåili najlakãi postupak uvoæeça modela:

1. Vratite Maxovo radno okruæeçe u prvobitno staçe tako ãto ñete izabrati

komandu File ➪ Reset, a zatim pritisnuti dugme Yes u okviru sa upozoreçem

gde se traæi da potvrdite ovu odluku.

2. U jedinicu kompakt diska ubacite prateñi CD, a zatim izaberite komandu File

➪ Import.

Pojaviñe se okvir za dijalog Select File to Import.

3. U padajuñoj listi Files of Type izaberite tip datoteke 3DStudio Mesh. Na CD-u

pronaœite direktorijum Quickstart i iz çega izaberite datoteku shuttle.3ds.

Pritisnite dugme OK.

Pojaviñe se okvir za dijalog 3DS Import.

4. Izaberite opciju Merge Objects with Current Scene, potvrdite poàe Convert

Units i pritisnite dugme OK.

Model ãatla pojaviñe se u sredini svakog prozora za prikaz. Prozori za prikaz

(engl. viewports) delovi su Maxovog radnog okruæeça koji omoguñavaju

pogled na scenu. Podrazumevani prozori za prikaz su: odozgo (Top), spreda

(Front), sleva (Left) i u perspektivi (Perspective).

Na CD-u

Napomena


3D5B, October 3, 2003 10:23 amKratak vodic 3D5B fm 5 str

5

5. Snimite datoteku pomoñu komande File ➪ Save As (ili pritisnite Ctrl+S), pri

åemu ñe se otvoriti okvir za dijalog Save File As. U poàu Save in izaberite direk-

torijum za smeãtaçe datoteke, u poàe File Name upiãite Imported shuttle i pri-

tisnite dugme Save.

Ime tekuñe datoteke pojavàuje se na naslovnoj traci Maxovog prozora.

Uvezeni mlazçak izgleda kao na slici KV-1.

Veæba: primeçivaçe materijala na model ãatlaLep ãatl, zar ne? Brzo rasterizujte model u prozoru ActiveShade tako ãto ñete izabrati

komandu Rendering ➪ ActiveShade Floater. Otvoriñe se plutajuñi prozor ActiveShade

u kome ñe biti rasterizovana slika aviona iz aktivnog prozora za prikaz. Pri rasterizo-

vaçu scene izraåunavaju se efekti osvetàeça, materijal i okruæeçe i sve se kompo-

nuje u jedinstvenu sliku. Taj proces moæe da potraje neko vreme, u zavisnosti od toga

koliko je scena sloæena, ali se isplati åekati jer u prozoru ActiveShade moæete brzo da

vidite rezultate primene materijala i svetlosnih izvora. Prozor ActiveShade prikazuje

model ãatla koristeñi jednostavne materijale, æutomrkom bojom na crnoj pozadini,

ãto baã ne odgovara stvarnosti. Pa ipak, ne brinite; tek ste poåeli. Prozor ActiveShade

zatvarate kad pritisnete çegovo dugme Close u gorçem desnom uglu.

Sledeñi korak je biraçe pojedinaånih delova ãatla i primeçivaçe razliåitih mate-

rijala na çih. Prozori ñe biti stakleni, krila bela a doça povrãina ãatla biñe crna.

Slika KV-1: Ãatl u prozorima za prikaz nakon uvoæeça u Max.



6

Materijale ñete primeniti na pojedine delove modela sledeñim postupkom:

1. Pre nego ãto im dodelite materijale, morate prvo da izaberete delove modela.

Komandom Edit ➪ Select By ➪ Name (ili pritiskaçem tastera H) otvorite

okvir za dijalog Select Objects (slika KV-2).

Primetiñete da okno na levoj strani prikazuje sve delove koji saåiçavaju model.

2. U levom oknu pritisnite dvaput deo modela pod imenom “body” (“telo”). Åim

to uåinite, deo ñe biti izabran i okvir za dijalog ñe se zatvoriti. Moæete i da pri-

tisnete ime dela modela, a onda da pritisnete dugme Select u dnu okvira za

dijalog. (Svaki izbor moæete da poniãtite pritiskajuñi dugme None.)

U prozorima za prikaz trup ãatla biñe istaknut belom bojom.

3. Otvorite editor materijala pomoñu komande Rendering ➪ Material Editor

(ili pritisnite taster M).

Editor materijala (slika KV-3) omoguñava da pravite, meçate i primeçujete

materijale na objekte scene.

4. U editoru materijala pritisnite dugme Get Material (ikonica na levom kraju sa

strelicom usmerenom ka sferi).

Otvoriñe se okvir za biraçe materijala i mapa (Material/Map Browser), prika-

zan na slici KV-4. Kada ste u çemu, moæete da uåitate biblioteku gotovih

modela materijala.

5. U odeàku Browse From pritisnite radio-dugme Mtl Library.

U doçem delu leve strane odeàka File, pojaviñe se viãe dugmadi.

6. Pritisnite dugme Open da biste otvorili okvir za dijalog Open Material Library.

U ovom okviru za dijalog pronaœite i izaberite datoteku quickstart.mat koja se

nalazi u direktorijumu Quickstart na CD-u. Pritisnite dugme X u gorçem

desnom uglu da biste zatvorili okvir za biraçe materijala i mapa.

Slika KV-2: Okvir za dijalog Select Objects izlistava sve objekte na sceni.



7

Slika KV-3: U editoru materijala moæete da napravite velik broj materijala.

Polje sa uzorcima

Dugme Assign Material to Selection

Dugme Get Material

Slika KV-4: Materijale moæete da birate u okviru za dijalog Material/Map Browser.



8

7. Za objekat trupa izaberite materijal white body koji se nalazi u drugom poàu

sa uzorkom i primenite ga na izabrani objekat tako ãto ñete pritisnuti dugme

Assign Material to Selection (treñe malo dugme sleva sa strelicom usmere-

nom od sfere ka kocki).

8. Otvorite okvir za dijalog Select Objects (pritiskom na taster H), izaberite

drugi objekat, a zatim odaberite odgovarajuñi materijal (tabela KV-1) i pri-

menite ga na objekat.

9. Snimite datoteku komandom File ➪ Save As kojom ñete otvoriti okvir za dija-

log Save File As. U poàe File Name upiãite Shuttle with materials i pritisnite

dugme Save.

Slika KV-5 prikazuje model ãatla sa svim materijalima koje ste na çega primenili,

rasterizovan u prozoru Virtual Frame Buffer. Slika je napravàena pomoñu okvira za

dijalog Render Scene koji otvarate komandom Rendering ➪ Render (ili pritiskajuñi

taster F10).

Veæba: pozicioniraçe pozadineU redu, moram neãto da priznam. Ranije sam rekao da portfolio gotovo svakog umet-

nika koji radi u 3D ima scenu u svemiru, zbog toga ãto je on veoma inspirativan.

Sada priznajem da umetnici rado prave scene u svemiru jer je on vrlo jednostavna

pozadina za rad. Ne morate da usklaœujete objekte na zemài, niti da brinete o per-

spektivi objekata na sceni. Treba vam samo neãto zvezda i planeta i mnogo crnila

– bez zgrada, drveña ili àudi. Sliåno vaæi i za scene na nebu i u okeanima.

Dakle, za stvaraçe realistiånog svemirskog okruæeça treba vam samo zvezdana

pozadina. I ovde moæete da iskoristite Max da biste napravili sopstvenu sliku, ali

lakãe je da je pronaœete u nekoj biblioteci. Takvih slika ima koliko god hoñete. Kada

pronaœete odgovarajuñu sliku svemira, samo je kao pozadinu ukàuåite u tekuñi

projekat.

Tabela KV-1 Materijali dodeàeni ãatluDeo modela Ime gotovog modela materijala

body white body

enginside engine fire

engmount black tiles

engout black tiles

engrim white body

rearbody black tiles

tail white body

tiles black tiles

windows window glass

wings white body



9

Za rad sa slikama pozadine moæete da koristite dve potpuno razliåite komande:

◆ Views ➪ Viewport Background (Alt+B): Sliku prikazuje kao pozadinu pro-

zora za prikaz. Koristite je uglavnom da biste uskladili objekte s pozadinom.

Ova slika nije deo rasterizovane slike.

◆ Rendering ➪ Environment: Dodeàuje sceni rasterizovanu pozadinsku sliku

zvanu environment map (mapa okruæeça).

Kada sceni æelite da dodate pozadinu, uradite sledeñe:

1. Izaberite komandu Rendering ➪ Environment da biste otvorili okvir za dijalog

Environment, prikazan na slici KV-6 (ili pritisnite taster 8). Potvrdite poàe Use

Map i pritisnite veliko dugme None.

Otvoriñe se okvir za dijalog Material/Map Browser.

Slika KV-5: Rasterizovana slika prikazuje kako ãatl izgleda kada na çega primenite materijale.

Slika KV-6: U okviru za dijalog Environment moæete da zadate parametre okruæeça, npr. sliku za pozadinu.



10

2. U desnom oknu okvira za dijalog Material/Map Browser nalazi se spisak mate-

rijala i mapa – pritisnite dvaput stavku Bitmap.

Otvoriñe se okvir za dijalog Select Bitmap Image File.

3. Pronaœite u direktorijumu Quickstart na CD-u pozadinsku sliku Space.tif i priti-

snite je da biste je izabrali. Da bi se to ime pojavilo sa oznakom tipa datoteke,

morañete u padajuñoj listi File Type da izaberete format TIF.

Kada sliku izaberete, ona ñe se pojaviti u oknu za kontrolni prikaz (slika KV-7).

4. Pritisnite dugme Open da biste uåitali izabranu sliku za pozadinu.

5. Zatvorite okvir za dijalog Environment pritiskajuñi dugme X u çegovom

gorçem desnom uglu.

6. Iako ste zadali sliku za pozadinu, ona se ne pojavàuje u prozoru za prikaz.

Da bi se mapa okruæeça pojavila u prozoru za prikaz, morate da otvorite

okvir za dijalog Viewport Background (slika KV-8) koristeñi komandu Views

➪ Viewport Background (ili pritiskajuñi tastere Alt+B).

7. Potvrdite poàa Use Environment Background i Display Background, i priti-

snite dugme OK.

Slika pozadine se prikazuje u aktivnom prozoru za prikaz.

8. Izaberite komandu File ➪ Save As kojom ñete otvoriti okvir za dijalog Save

File As. Datoteci dajte ime Shuttle with a space background i pritisnite

dugme Save.

Slika KV-7: U oknu okvira za dijalog Select Bitmap Image File moæete da pregledate sliku pre nego ãto je uåitate.



11

Slika KV-9 prikazuje pozadinu u aktivnom prozoru za prikaz. Ãatl moæete da

poravnate pomoñu alatke Rotate Arc koja se nalazi meœu kontrolama za upravàaçe

prozorima za prikaze u doçem desnom uglu radnog okruæeça, i da pomoñu preklop-

nika Min/Max (ili pritiskajuñi tastere Alt+W) maksimalno uveñate aktivni prozor za

prikaz tako da zauzme ceo radni prostor.

Slika KV-8: U okviru za dijalog Viewport Background, pozadinu moæete da uåinite vidàivom u prozoru za prikaz.

Slika KV-9: Ovaj maksimalno uveñan prozor za prikaz sadræi i pozadinsku sliku.



12

Veæba: grupisaçe objekata ãatlaPre nego ãto sceni dodamo joã neke objekte, moramo da grupiãemo sve objekte ãatla

kako bismo mogli da ih pomeramo kao jednu jedinicu a ne kao zasebne objekte. Ako

biste sada izabrali objekat ãatla i pomerili ga (ãto ste moæda veñ uradili, pa u tom

sluåaju izaberite Edit ➪ Undo ili Ctrl+Z), izabrali biste i pomerili samo jedan deo.

Da biste grupisali objekte ãatla, uradite sledeñe:

1. Izaberite sve delove ãatla komandom Edit ➪ Select All (ili pritisnite Ctrl+A),

a onda ih objedinite u grupu komandom Group ➪ Group.

2. U okviru za dijalog Group koji ñe se otvoriti (slika KV-10) dajte grupi ime shut-

tle i pritisnite OK.

Znañete da su objekti grupisani kada se oko skupa objekata pojavi bela zagrada.

U okviru za dijalog Select Objects, grupisani objekti nalaze se meœu zagradama.

Veæba: dodavaçe pomoñne scene sa mesecomAko æelite da realistiåno prikaæete kretaçe ãatla, pozadina svemira nije dovoàna.

Potreban vam je joã jedan element pozadine na sceni. Napravàen je model meseca

(pomoñu jednostavne sfere) i mapiran jednim od podrazumevanih materijala, pa

saåuvan kao zasebna datoteka.

Da biste uåitali i postavili pomoñnu scenu sa mesecom, uradite sledeñe:

1. Izaberite komandu File ➪ Merge. Otvara se okvir za dijalog. U direktorijumu

Quickstart sa CD-a, pronaœite i otvorite datoteku Moon.max.

2. U okviru za dijalog Merge koji se pojavàuje (slika KV-11), izaberite objekat

Sphere01 i pritisnite OK.

Slika KV-10: Komandom Group moæete grupisati viãe objekata.

Slika KV-11: U okviru za dijalog Merge, tekuñoj sceni moæete da dodajete objekte koje ste saåuvali u drugim datotekama.



13

3. Saåuvajte datoteku pomoñu komande File ➪ Save As kojom se otvara okvir za

dijalog Save File As. Datoteku saåuvajte pod imenom Shuttle and moon pa

pritisnite dugme Save.

Veæba: dodavaçe kamere i pozicioniraçe objekataSa ãatlom i mesecom na sceni, imate sve neophodne delove, ali vam i daàe treba

kamera koja ñe kontrolisati prikaz na sceni. Za vizuelizaciju ove scene moæete kori-

stiti prozor za prikaz u perspektivi, ali ñe vam kamera omoguñiti boàu kontrolu.

Da biste sceni dodali kameru i pozicionirali objekte, uradite sledeñe:

1. U panou Create, izaberite kategoriju Camera, a zatim pritisnite dugme Target.

2. U prozoru za prikaz spreda, izaberite doçi levi ugao i povlaåite ga ka ãatlu

kako biste napravili kameru na sceni.

3. Pritisnite desnim tasterom miãa prozor za prikaz u perspektivi kako bi postao

aktivni prozor, a zatim desnim tasterom miãa izaberite naslov prozora za pri-

kaz u perspektivi (u gorçem levom uglu prozora za prikaz) i iz priruånog

menija izaberite komandu Views ➪ Camera01 (ili pritisnite taster C) kako bi

prozor za prikaz postao prikaz kamere.

4. Pomoñu dugmeta Select and Move (ili tastera W) koje se nalazi na glavnoj

paleti alatki, pozicionirajte objekte meseca i kamere u odnosu na ãatl (KV-12).

Slika KV-12: Pomoñu dugmeta Select and Move sve objekte moæete da smestite na odgovarajuñe poloæaje.



14

5. Poãto su objekti na odgovarajuñim poloæajima, moæda ñete kameru morati da

okreñete oko çene ose. To moæete da uradite u prozoru za prikaz kamere

pomoñu dugmeta Roll Camera, koje se nalazi meœu kontrolama za upravàaçe

prozorima za prikaze u doçem desnom uglu. Postavite kursor u prozor za

prikaz i pomerajte ga uz pritiskaçe levog tastera miãa.

6. Snimite datoteku komandom File ➪ Save As koja ñe otvoriti okvir za dijalog

Save File As. Datoteci dajte ime Shuttle and camera (ãatl i kamera) i pritisnite

dugme Save.

Kako su svi objekti na pravim poloæajima i kamera je na svom mestu, spremni ste

da zapoånete fazu animacije projekta. Obiåno pre animacije postoji joã jedna faza,

a to je dodavaçe svetla sceni. Scene u svemiru poput ove, uglavnom svetlost dobi-

jaju iz drugih izvora, na primer od eksplozije ili sunca, pa su i zbog toga tako popu-

larne. U ovom sluåaju, podrazumevana svetlost je dovoàna, poãto ñe joã malo

svetlosti doñi od efekta sjaja (engl. glow effect).

Animiraçe ãatlaNa Maxovoj sceni osim modela moæete da animirate i mnoge druge elemente, npr.

materijale, svetlosne izvore i kamere. Za to postoje brojni naåini. U naãem primeru

neñete praviti mnogo kretaça, ali ñete animirati ãatl kako bi se videli efekti propa-

daça kroz atmosferu. Deo ovog kretaça treba da izazove vibriraçe ãatla kako ani-

macija odmiåe, a to se najlakãe postiæe pomoñu kontrolera.

Veæba: pravàeçe nasumiånog vibrirajuñeg kretaçaDa biste napravili neophodno kretaçe pomoñu kontrolera, morañete da primenite

i konfiguriãete kontroler za objekat ãatla. Tada moæete da poveñate uticaj kontro-

lera tokom vremena.

Vibrirajuñe kretaçe animirañete pomoñu kontrolera na sledeñi naåin:

1. Pritisnite objekat ãatla kako biste ga izabrali i otvorite pano Motion. Na traci

Assign Controller, izaberite opciju Position pa pritisnite dugme Assign Con-

troller (na vrhu liste) i dvostrukim pritiskom na taster miãa izaberite opciju

Noise Controller kako biste je dodelili ãatlu. Otvara se okvir za dijalog Noise

Controller, prikazan na slici KV-13.

Slika KV-13: Pomoñu okvira za dijalog Noise Controller moæete da izaberete intenzitet vibrirajuñeg kretaça.



15

2. Pritisnite dugme Auto Key (na dnu Maxovog radnog okruæeça, ili pritisnite

taster N) kako biste aktivirali reæim automatskog pravàeça kàuåa (crveno

dugme i klizaå vas podseñaju da ste u ovom reæimu rada).

3. U okviru za dijalog Noise Controller, podesite parametre X, Y i Z Strength na

0,5. Klizaå za vreme povucite na sliku 100 (ili pritisnite taster End) i vrednosti

parametra X, Y i Z Strength u okviru za dijalog Noise Controller podesite na

2.0. Ovim se automatski podeãavaju kàuåevi tako da postepeno poveñavaju

intenzitet vibrirajuñeg kretaça kako animacija napreduje.

4. Ponovo pritisnite dugme Auto Key (ili pritisnite taster N) kako biste izaãli iz

reæima animacije Auto Key.


Save File As. Datoteci dajte ime Vibrating shuttle (vibrirajuñi ãatl) i pritisnite

dugme Save.

Veæba: dodeàivaçe efekta atmosferskog sjajaKako se ãatl nagiçe prilikom kretaça kroz atmosferu, ploåe s çegove doçe strane

se zagrevaju pri sudaru sa atmosferom. Usled toga, javàa se vatren sjaj. Ovaj efekat

moæete da simulirate i pomoñu nekog atmosferskog efekta. Intenzitet tog efekta

moæete meçati tokom vremena.

Da biste ãatlu dodali vatreni atmosferski efekat, uradite sledeñe:

1. Otvorite pano Create i izaberite kategoriju Helper i potkategoriju Atmospheric

Apparatus. Pritisnite dugme SphereGizmo i u prozoru za prikaz odozgo razvu-

cite miãem kako biste napravili dva sferiåna kontrolna objekta (engl. gizmos).

2. Pomoñu dugmeta Select and Move (W) pomerajte i pozicionirajte kontrolne

objekte ispod objekta ãatla. Zatim pomoñu dugmeta Select and Non-Uniform

Scale (R), razvucite alatke duæ sve tri ose sve dok ne dobijete oblik koji pod-

seña na palaåinku.

3. Poãto ñe ãatl vibrirati, ovi objekti bi trebalo da se kreñu zajedno sa ãatlom, tako

da ñete morati da ih poveæete. Na glavnoj paleti sa alatkama pritisnite dugme

Link, izaberite jednu sferu i zatim ãatl. Na isti naåin poveæite i drugu sferu.

4. Iz menija izaberite komandu Rendering ➪ Environment da biste otvorili pano

Environment. U oblasti Atmosphere, pritisnite dugme Add i izaberite stavku

Fire Effect. U oblasti Fire Effect Parameters, pritisnite dugme Pick Gizmo i iza-

berite jednu od sfera. Zatim istu stvar ponovite s drugom sferom, tako da se

na listi pojavàuju dve stavke Fire Effect.

5. Pritisnite dugme Auto Key (na dnu Maxovog radnog okruæeça ili pritisnite

taster N) kako biste aktivirali reæim automatskog pravàeça kàuåa. Povucite

klizaå za vreme na sliku 100 (ili pritisnite taster End).

6. U oblasti Fire Effect Parameters, postavite parametar Flame Size na 3500, Den-

sity na 150 i Flame Detail na 10. Na taj naåin ste automatski postavili kàuåeve

za promene ovih parametara. Ove izmene ponovite i za drugu alatku.

7. Ponovo pritisnite dugme Auto Key (ili pritisnite taster N) kako biste izaãli iz

reæima animacije Auto Key.


Save File As. Datoteci dajte ime Re-Entry shuttle – final (povratak ãatla –

konaåna verzija) i pritisnite dugme Save.



16

Slika KV-14 je posledça slika animacije na kojoj se vidi i dodeàeni atmosferski

efekat.

Rasterizovaçe dovrãene animacijeRasterizovaçe dovrãene animacije moæe da oduzme mnogo vremena, u zavisnosti

od izlazne rezolucije i snage raåunara. Zavrãnu rasterizaciju pokreñete iz okvira za

dijalog Render Scene, koji otvarate komandom Rendering ➪ Render (ili pritiskom na

taster F10). Okvir za dijalog Render Scene nudi viãe opcija za podeãavaçe izlaznog

rezultata, ali pre nego ãto se upustimo u zavrãnu rasterizaciju, treba da napravimo

kontrolnu animaciju kako bismo bili sigurni da je sve u redu.

Veæba: pravàeçe kontrolne animacijePre nego ãto rasterizujemo dovrãenu scenu, treba da pogledamo animaciju. Na taj

naåin, odreœene probleme moæemo da reãimo pre nego ãto utroãimo vreme na vizue-

lizovaçe cele animacije. Kontrolna animacija prikazuje animiranu sekvencu unutar

izabranog prozora za prikaz. Opcije za senåeçe iste su kao u prozorima za prikaz.

Da biste napravili kontrolnu animaciju, uradite sledeñe:

1. Kada je prozor za prikaz Camera01 aktivan, izaberite Animation ➪ Make

Preview.

Pojaviñe se okvir za dijalog Make Preview (slika KV-15).

2. U okviru za dijalog Make Preview moæete da izaberete opciju Active Time Seg-

ment da biste obuhvatili sve slike animacije. Podesite veliåinu slike (Image

Size) na 50 procenata i izaberite opciju AVI iz odeàka Output. U odeàku Dis-

play in Preview potvrdite opcije Geometry, Lights i Background.

Slika KV-14: Doça strana ãatla poprima crveni sjaj prilikom ulaska u atmosferu.



17

3. Pritisnite dugme Create.

Max zapoåiçe vizuelizovaçe. Kada ga dovrãi, otvara podrazumevani Media

Player i pokreñe animaciju.

4. Ako æelite ponovo da vidite animaciju, izaberite komandu Animation ➪ View

Preview. Na slici KV-16 vidite jednu sliku animacije u prozoru Media Playera.

Slika KV-15: Okvir za dijalog Make Preview omoguñuje brz uvid u sekvencu animacije.

Slika KV-16: Kontrolna animacija se brzo rasterizuje i prikazuje u prozoru podrazumevanog Media Playera.



18

Dok gledate kontrolnu animaciju, obratite paæçu na to da mape materijala i

atmosferski efekti nisu ukàuåeni u kontrolnu animaciju, ali ipak moæete da traæite

sledeñe greãke:

◆ objekte koji prolaze jedan kroz drugi

◆ nedovoàno osvetàeçe

◆ skokovito (a ne glatko) kretaçe objekata.

Veæba: rasterizovaçe dovrãene animacijeKada ispravite sve greãke i utvrdite da kontrolna animacija teåe bez problema, otvo-

rite okvir za dijalog Render Scene i pripremite dovrãenu animaciju za rasterizaciju.

Parametre rasterizacije dovrãene animacije podesiñete na sledeñi naåin:

1. Komandom Rendering ➪ Render (ili pritiskom na taster F10) otvorite okvir za

dijalog Render Scene (slika KV-17).

2. U odeàku Time Output izaberite opciju Active Time Segment. U odeàku Out-

put Size izaberite rezoluciju 320 × 240 piksela.

3. Potom rasterizovanu scenu snimite u datoteku. U odeàku Render Output pri-

tisnite dugme Files da biste otvorili okvir za dijalog Render Output File. Izabe-

rite mesto za datoteku, upiãite çeno ime, Re-entry shuttle (ulazak ãatla), i s

padajuñe liste Save as type izaberite format .AVI. Pritisnite dugme Save.

Ako datoteku ne æelite da saåuvate, scenu moæete rasterizovati u prozoru Virtual FrameBuffer. Kada je rasterizacija zavrãena, animaciju moæete da saåuvate pritiskom na dugmeSave Bitmap. Prozor Virtual Frame Buffer moæe da prikaæe animacije i bitmape.

Pojaviñe se okvir za dijalog Video Compression.

Slika KV-17: Okvir za dijalog Render Scene sadræi mnoge parametre rasterizacije.

Savet



19

4. Izaberite kompresor Cinepak Codec by Radius uz parametar Quality podeãen

na 100 i kàuånu sliku (Key Frame) na svakih 15 slika. Pritisnite dugme OK.

5. Kada se ponovo naœete u okviru za dijalog Render Scene, proverite meœu

parametrima prozora za prikaz koji se nalaze pri dnu okvira za dijalog da li je

izabran prozor za prikaz Camera01. Zatim pritisnite dugme Render da biste

zapoåeli rasterizaciju.


Save File As. Datoteci dajte ime Final render (konaåna rasterizacija) i priti-

snite dugme Save.

Na ilustrovanom primeru KV-18 prikazane su neke slike iz dovrãene animacije.

Sa ovom animacijom moæemo da uradimo joã mnogo toga, npr. da dodamo efekat

soåiva ili simuliraçe brzog kretaça, ali odluåio sam da to ne radim kako bih imao ãta

da objaãçavam do kraja kçige. Vi slobodno podesite animaciju po svojoj æeài.

Poãto ste proãli kroz kratak vodiå, spremni ste da se uhvatite u koãtac sa Maxom,

poåev od poglavàa 1, “Maxovo radno okruæeçe”.

SaæetakNadam se da ste zadovoàni svojim prvim koracima u Maxu. U ovom kratkom vodiåu

predoåili smo vam viãe vaænih aspekata Maxa, ukàuåujuñi:

◆ otvaraçe datoteke scene i uvoæeçe objekta

◆ biraçe i primeçivaçe materijala na objekte scene

◆ uåitavaçe slike za pozadinu scene

◆ grupisaçe objekata i pridruæivaçe jednostavnih pomoñnih scena

Slika KV-18: Åetiri slike iz dovrãene animacije proleta ãatla.



20

◆ dodavaçe kamere u scenu

◆ animiraçe ãatla pomoñu kontrolera

◆ upotrebu atmosferskih efekata za pravàeçe vatrenog sjaja

◆ rasterizovaçe probne i dovrãene animacije.

Nemojte se previãe radovati jer program ima mnogo viãe moguñnosti nego ãto

vam se åini. U prvom poglavàu detaànije ñemo se pozabaviti Maxovim radnim okru-

æeçem. Ako ste spremni za neãto sloæenije, prelistajte sadræaj kçige i pronaœite

ono ãto vas zanima.

♦ ♦ ♦

3D5B, October 3, 2003 10:11 am01 3D5B.fm, 21 str.

P O G L A V L J E

11♦ ♦ ♦ ♦

U ovom poglavàu

Elementi Maxovog radnog okruæeça

Pregled komandi iz menija

Upoznavaçe dugmadi na glavnoj paleti alatki

Komandni pano

Doça paleta radnog okruæeça

Dodatne kontrole radnog okruæeça

Radno okruæeçe

♦ ♦ ♦ ♦

Pomoñ

Maxovo radno okruæeçe

a, evo nas s novom verzijom Maxa. Korisnicima prvo pada

na pamet pitaçe: “Da li se promenilo radno okruæeçe?”

Odgovor je radosno: “Ne mnogo”. Veñina ozbiànih korisnika bi

se radije podvrgla plastiånoj operaciji nego da im promenite

radno okruæeçe. Iako su programeri u kompaniji Discreet svesni

ovog stava i poãtuju ga, napravili su neke maçe izmene.

Kada budete pogledali radno okruæeçe, videñete da je sve i

daàe tu. Neke komande iz menija su premeãtene, neke preåice

s tastature su izmeçene, pojavila se i mala kolekcija novih iko-

nica i kontrola, ali najveñi deo je i daàe tu, netaknut.

Zbog åega je izgled radnog okruæeça toliko vaæan? Razmo-

trimo sledeñe: radno okruæeçe predstavàa skup kontrola pomoñu

kojih koristite moguñnosti programa. Bez dobrog radnog okru-

æeça moæda nikada ne biste iskoristili najmoñnije osobine pro-

grama ili biste potroãili mnogo vremena traæeñi ih. Program moæe

da bude prepun odliånih osobina, ali ako korisnik ne moæe da ih

naœe ili da im pristupi, neñe u potpunosti iskoristiti çegove poten-

cijale. Max je moñan program i ima neke zapaçujuñe osobine koje

su, na sreñu, lako dostupne zahvaàujuñi odgovarajuñem radnom

okruæeçu.

Svrha radnog okruæeça jeste da pribliæi moguñnosti pro-

grama, a u Maxu postoje mnogi naåini da pristupite istoj komandi.

Neki od ovih naåina pristupaça bræi su od drugih, da bi poåetnici

mogli intuitivno da naœu komandu, a iskusni korisnici imali direk-

tan pristup. Na primer, da biste poniãtili komandu, moæete iza-

brati Edit ➪ Undo (dva pritiska na taster miãa), ali kada steknete

malo iskustva, samo ñete pritisnuti ikonicu Undo na paleti alatki

(samo jedan pritisak na taster miãa); ko se dobro snalazi s tasta-

turom, ne mora åak ni da dotakne miãa veñ ñe samo pritisnuti

Ctrl+Z. Sva tri naåina daju isti rezultat, ali moæete da koristite onaj

koji vam je najjednostavniji.

Da li je novo Maxovo radno okruæeçe uspeãno ispunilo svoj

zadatak? Donekle jeste, ali kao u veñini grafiåkih radnih okruæeça,

i ovde je ostalo mnogo prostora za poboàãaça, a svaka nova ver-

zija nas, nadamo se, dovodi sve bliæe savrãenom radnom okru-

æeçu (mada ja i daàe traæim osobinu “izvedi saldo na tekuñem

raåunu”). Kompanija Discreet je u programu ponudila i reãeçe za

sve one koji imaju primedbe na radno okruæeçe – prilagoœavaçe.

Ako vam se trenutni izgled radnog okruæeça ne dopada, moæete

ga promeniti kako æelite.

P

Uvod u rad sa programom 3ds max 5


3D5B, October 3, 2003 10:11 am01 3D5B f 22 t

22

Prilagoœavaçem Maxovog radnog okruæeça bavimo se u poglavàu 4.

Ovo poglavàe opisuje najnovije inkarnacije Maxovog radnog okruæeça i nudi

savete kako da to radno okruæeçe uåinite prijatnijim a ne nezgrapnim.

Ukoliko ste iskusan korisnik Maxa, namenio sam vam ikonicu Nova osobina da bih oznaåioãta se taåno promenilo. Tako moæete brzo pregledati ovo poglavàe traæeñi novine i zatimpreñi na nove, zanimàive i moñne osobine samog programa.

Elementi radnog okruæeçaAko dosad niste koristili Maxovo radno okruæeçe, prvo treba da se upoznate s

novim komãijama. Maxovo radno okruæeçe ima mnoãtvo elemenata koji uredno

grupiãu sliåne komande. Na primer, sve komande za kontrolisaçe prozora za prikaz,

grupisane su zajedno u kontrolama za upravàaçe prozorima za prikaz (engl. View-

port Navigation Controls) koje se nalaze u doçem desnom uglu radnog okruæeça.

Kada bismo u ovom poglavàu detaàno objaãçavali svaku komandu radnog okruæeça, bilobi predugo. Prema tome, pri pomiçaçu veñine komandi navedena je samo referenca kojavas upuñuje na mesto u kçizi gde ñete nañi viãe informacija.

Celokupno radno okruæeçe moæe se podeliti na pet jednostavnih elemenata.

Svaki od ovih elemenata radnog okruæeça sadræi podgrupe elemenata. Pet glavnih

elemenata radnog okruæeça navedeni su u nastavku i prikazani su na slici 1-1.

Referenca

Savet

Napomena

Slika 1-1: Max sadræi pet glavnih elemenata radnog okruæeça.

Glavna paleta alatkiMeniji

Komandni panoDonja paleta radnog okruæenja

Prozori za prikaz

Poglavàe 1 ♦ Maxovo radno okruæeçe

3D5B, October 3, 2003 10:11 am01 3D5B fm 23 str

23

◆ Meniji: Podrazumevani izvor veñine komandi ali i jedan od elemenata radnog

okruæeça na koji ñete potroãiti najviãe vremena. Meniji se nalaze duæ gorçe

ivice Maxovog prozora.

◆ Glavna paleta alatki (Main Toolbar): Paleta ispuçena ikonicama koja se

nalazi u vrhu Maxovog prozora, odmah ispod menija i omoguñava brz pristup

najåeãñe koriãñenim moguñnostima.

◆ Prozori za prikaz (Viewports): Åetiri zasebna prozora koji daju prikaze Top,

Front, Left i Perspective.

◆ Komandni pano (Command Panel): Glavni pano koji se nalazi desno od åetiri

prozora za prikaz. Na vrhu su ãest sliåica s jeziåcima koje moæete da izabe-

rete kako biste otvorili razliåite panoe. Svaki pano ima potpanoe s parame-

trima i çihovim vrednostima. Potpanoi se meçaju u zavisnosti od objekta

i jeziåka koji je izabran.

◆ Doça paleta radnog okruæeça (Lower Interface Bar): Duæ doçe ivice pro-

zora radnog okruæeça nalazi se skup razliåitih kontrola.

Osim ovih kontrola koje su standardno dostupne, Max sadræi i nekoliko dodatnih

elemenata radnog okruæeça koji ñe vam koristiti. Ove kontrole se ne vide kada prvi

put pokrenete Max, ali im moæete pristupiti iz radnog okruæeça. Dodatni elementi

radnog okruæeça ukàuåuju:

◆ Pano s jeziåcima (Tab Panel): Proãirena paleta alatki koja se sastoji od viãe

kartica sa jeziåcima ima ikonicu za svaku glavnu Maxovu osobinu. Pano s jeziå-

cima otvarate ako izaberete Customize ➪ Show UI ➪ Show Tab Panel ili priti-

skom na taster Y.

◆ Plutajuñe palete alatki (Floating Toolbars): Postoje dve plutajuñe palete

alatki – Axis Constraints i Layers. Pristupiñete im ako izaberete Customize ➪

Show UI ➪ Show Floating Toolbars.

◆ Kontekstni meniji (Quadmenus): Otvaraju se pritiskaçem desnim tasterom

miãa tekuñeg prozora za prikaz kada je aktivan neki objekat. U çima su

komande specifiåne za izabrani objekat i ono ãto radite.

◆ Okviri za dijalog i editori (Dialog Boxes and Editors): Neke komande otva-

raju poseban prozor sa kontrolama. Ti okviri za dijalog mogu da sadræe sop-

stvene menije, palete alatki i elemente radnog okruæeça.

Dodatne kontrole radnog okruæeça detaàno su objaãçene u odeàku “Dodatni elementiradnog okruæeça”.

Koriãñeçe menijaU padajuñim menijima smeãtenim pri vrhu ekrana skrivene su mnoge Maxove

moguñnosti. Pojedine komande menija imaju odgovarajuñu dugmad na paleti alatki

kao i preåice s tastature. Da biste izvrãili komandu, izaberite je iz menija, pritisnite

odgovarajuñe dugme na paleti alatki – ako postoji – ili pritisnite preåicu s tastature.

Linija menija sadræi sledeñe menije: File, Edit, Tools, Group, Views, Create, Modi-

fiers, Character, Animation, Graph Editors, Rendering, Customize, MAXScript i Help.

Meni Character prvi put se pojavàuje u Maxovoj verziji 5.

Ako za komandu iz menija postoji i preåica s tastature, ona ñe biti prikazana u

meniju desno od imena komande. Ukoliko se iza stavke u meniju pojavàuju tri taåke

(...), to znaåi da ñe se otvoriti okvir za dijalog ako pritisnete tu stavku. Crna strelica

Referenca

Nova osobina



24

desno od stavke znaåi da stavka ima podmenije. Kada takvu stavku pritisnete ili nad

çom zadræite kursor, pojaviñe se podmeniji. Opcije prekidaåi (poput Views ➪ Show

Ghosting) meçaju staçe svaki put kada ih izvrãite. Ukoliko je takva opcija omogu-

ñena, levo od çe se pojavàuje mali znak za potvrdu, a ako je onemoguñena, tog

znaka nema.

Kroz menije moæete da se kreñete i pomoñu tastature i to pritiskom na taster Alt.

Na taj naåin izabrali ste meni File, a zatim moæete da koristite kursorske tastere kako

biste se kretali gore-dole po meniju ili prelazili iz jednog menija u drugi. Kada je meni

izabran, moæete na tastaturi da pritisnete slovo koje je podvuåeno u imenu menija

i tako ñete izabrati i izvrãiti komandu, ili moæete da doœete do komande a zatim pri-

tisnete Enter åime se komanda izvrãava. Na primer, ako pritisnete Alt, zatim F (za

opciju File) i N (za opciju New), izabrañete komandu File ➪ New; ili, moæete da priti-

snete Alt a da zatim kursorskim tasterom doœete do komande New i pritisnete taster

Enter.

Nisu sve komande iz menija dostupne u svakom trenutku. Ukoliko je komanda

iz menija nedostupna, biñe svetlosiva i neñete moñi da je izaberete. Primera radi,

komanda Clone, dostupna je samo kada je izabran neki objekat, ãto znaåi da ñe ova

komanda biti svetlosiva i nedostupna ako nije izabran nijedan objekat. Kada izabe-

rete objekat, ova komanda postaje dostupna.

Meni FileMeni File sadræi komande za rad s Maxovim datotekama. Komande omoguñavaju da

pravite novu scenu, otvarate i snimate datoteke sa scenama, i radite sa scenama i

objektima kao spoànim referencama (XRef). Scenu moæete vratiti u prvobitno staçe,

scene moæete spojiti, spojiti sekvence animacije i zameniti objekte u tekuñoj sceni.

Meni File sadræi i komande za uvoæeçe i izvoæeçe objekata.

Poãto se veñina komandi iz menija File odnosi na datoteke, informacije o ovim koman-dama nañi ñete u poglavàu 3 “Rad sa datotekama”.

Komanda Archive sve datoteke koje se koriste u sceni kopira u format arhiviraça

datoteke koji se jednostavnije prenosi. Komande Summary Info i File Properties otva-

raju okvire za dijalog koji sadræe informacije o datoteci tekuñe scene. Komanda View

Image File otvara okvir za dijalog u kojem moæete da pregledate sliku pre nego ãto je

uåitate, a komandom Exit izlazite iz programa.

Meni EditMeni Edit dobija nagradu za najviãe preåica s tastature po stavci menija u odnosu

na sve ostale menije. Obuhvata komande kojima moæete da ispravite greãke (Undo

i Redo), da se pripremite za katastrofu (Hold i Fetch) kao i sveprisutnu opciju Delete.

Komanda Hold (Alt+Ctrl+H) snima tekuñu scenu u privremeni memorijski prostor

(bafer) iz koga se ona moæe lako pozvati komandom Fetch (Alt+Ctrl+F). Meni Edit

sadræi i komandu Clone pomoñu koje moæete da pravite kopije objekta.

Meni Edit sadræi i nekoliko komandi za biraçe objekata – Select All, Select None,

Select Invert i Select By Color and/or Name. Moæete da zadate i da li ñe objekti biti

izabrani metodom Crossing ili Window. Metodom Crossing biraju se objekti koji

presecaju podruåje oznaåeno povlaåeçem kursora. Metodom Window biraju se

objekti koji se nalaze unutar podruåja koje je oznaåeno povlaåeçem kursora.

Komandom Named Selection Sets otvara se okvir za dijalog u kome imenujete

Referenca



25

izabrani skup objekata kako biste mu kasnije lakãe pristupili. Na kraju, komanda

Object Properties otvara okvir za dijalog u kome moæete da naœete sva svojstva

izabranog objekta.

Da biste nauåili neãto viãe o komandama Undo/Redo i Delete, pogledajte poglavàe 5.Komande Hold i Fetch obraœene su u poglavàu 10. Komandu Clone objaãçavam (kako bidrugaåije) u poglavàu 7, a preostale komande menija Edit opisane su u poglavàu 6.

Meni ToolsMeni Tools moæe se smatrati rajem okvirâ za dijalog poãto se mogu otvoriti gotovo

svakom komandom sa menija. Komanda Transform Type-In (taster F12) otvara

okvir za dijalog koji omoguñava da upiãete taåne vrednosti za premeãtaçe, roti-

raçe i promenu veliåine objekata. Komanda Display Floater otvara istoimeni okvir

za dijalog koji omoguñuje da sakrijete i zamrznete objekat i upravàate svojstvima

prikazivaça objekata. U okviru za dijalog koji se otvara pomoñu komande Selection

Floater, objekte birate prema nekoliko razliåitih kriterijuma. Komanda Light Lister

otvara okvir za dijalog s detaàima o svim svetlosnim izvorima na sceni.

Plutajuñi okvir za dijalog je posebna vrsta okvira za dijalog koji moæe da ostane otvoren iaktivan dok radite u prozorima za prikaz. Ostali okviri za dijalog to ne dozvoàavaju i morajuse zatvoriti da biste mogli da nastavite rad.

Komanda Mirror otvara odgovarajuñi okvir za dijalog pomoñu koga se objekat

simetriåno preslikava oko zadate ose. Komanda Array otvara okvir za dijalog Array

u kome moæete da napravite viãe primeraka objekta, svaki malo pomeren u odnosu

na prethodni. Komandom Snapshot objekat moæete da klonirate tokom vremena.

Komanda Spacing Tool (Shift+I) otvara okvir za dijalog Spacing Tool, u kome pravite

i rasporeœujete objekte duæ putaçe.

U meniju Tools ima viãe komandi za poravnavaçe objekata. Komanda Align

(Alt+A) otvara okvir za dijalog Align pomoñu koga objekte poravnavate po osi, ivi-

cama ili centralno. Komanda Normal Align (Alt+N) omoguñava da poravnate nor-

male povrãina dva objekta. Komanda Align Camera pomera izabranu kameru na

mesto ispred izabrane taåke, a komanda Align to View poravnava objekat prema

jednoj od koordinatnih osa. Komanda Place Highlight (Ctrl+H) pomera odabrani

svetlosni izvor da bi osvetlila mesto koje zadate.

Komandom Isolate Selection (Alt+Q) sakrivate sve objekte osim izabranog. Pri

tome ñe se otvoriti i jednostavan okvir za dijalog s dugmetom Exit Isolation. Kada ga

pritisnete ili ponovo izaberete komandu Isolate, ponovo ñete prikazati sve sakri-

vene objekte. Komanda Rename Objects otvara istoimeni okvir za dijalog u kome

moæete istovremeno promeniti imena nekoliko objekata.

Detaài o meniju Tools rasuti su po åitavoj kçizi. Informacije o komandi Transform Type-Ini komandama za poravnavaçe navedene su u poglavàu 9. Okviri za dijalog Display i Selec-tion Floater, kao i komanda Isolate Selection, obraœeni su u poglavàu 6. Komande Mirror,Array, Snapshot i Spacing Tool objaãçavam u poglavàu 7; o komandama Light Lister i PlaceHighlight govorim u poglavàu 22, a o komandi Align Camera u poglavàu 21. Okvir za dijalogRename Objects opisujem u poglavàu 5.

Meni GroupKomandama iz menija Group moæete da utiåete na naåin grupisaça objekata. Kada

izaberete viãe objekata, pa izaberete komandu Group, otvoriñe se jednostavan

okvir za dijalog u koji upisujete ime nove grupe. Komanda Ungroup rastavàa grupu

Referenca

Napomena

Referenca



26

na pojedine objekte, a moñi ñete da je izaberete samo ako ste prethodno izabrali

grupu. Grupe moæete da ugnezdite jednu unutar druge, i da ih otvarate da biste u

çima pojedine objekte transformisali ili uklonili iz grupe. Odreœene objekte moæete

da pridruæujete grupi ili da ih oslobaœate iz grupe; komanda Explode rastavàa sve

ugneæœene grupe objekata.

Mnogo detaànija objaãçeça grupa i grupisaça nañi ñete u poglavàu 8.

Meni ViewsMeni Views upravàa svim aspektima prozora za prikaz. Pomoñu komandi Undo

View Change (Shift+Z) i Redo View Change (Shift+Y) meçate prozor za prikaz, tj.

poniãtavate ili ponavàate svaku izmenu koju ste izveli pomoñu kontrola Viewport

Navigation. Aktivan prikaz u svakom prozoru moæete da snimite i ponovo uåitate

komandama Save Active View i Restore Active View.

Imajte na umu da se rezultat primene komande Undo View Change (Shift+Z) razlikuje odrezultata primene komande Edit ➪ Undo (Ctrl+Z).

Mreæa je veoma korisna kada u 3D prostoru treba da pozicionirate objekte.

Komanda Grids otvara podmeni sa sledeñim opcijama: Show Home Grid, Activate

Home Grid, Activate Grid Object i Align Grid to View. Komanda Viewport Backgro-

und (Alt+B) otvara okvir za dijalog u kome moæete izabrati sliku ili animaciju za

pozadinu prozora za prikaz. Ako se pozadinska slika promeni, prikaz moæete da aæu-

rirate komandom Update Background Image (Alt+Shift+Ctrl+B). Komandom Reset

Background Transform pozadinskoj slici automatski podeãavate veliåinu i poloæaj

da bi se uklopila u prozor za prikaz.

U meniju View nalazi se i nekoliko komandi kojima moæete da odredite ãta ñe se

pojaviti u prozoru za prikaz. Kada je neka od tih komandi aktivirana, levo od çenog

imena u meniju pojavàuje se znak da je potvrœena. Komanda Show Transform Gizmo

prikazuje ose i specijalne ruåice pomoñu kojih objekat premeãtate, okreñete i meçate

mu veliåinu. Komanda Show Ghosting prikazuje poloæaj izabranog objekta u nekoliko

prethodnih slika, u nekoliko narednih slika ili i jedan i drugi poloæaj. Komanda Show

Key Times prikazuje brojeve slika duæ putaçe na kojoj su locirane sve kàuåne slike

animacije. Komandom Shade Selected aktivirate senåeçe izabranog objekta u svim

prozorima za prikaz, a komandom Show Dependencies prikazujete sve objekte koji su

povezani s roditeàskim objektom ili predstavàaju çegove instance.

Komanda Match Camera to View (Ctrl+C) premeãta izabranu kameru tako da

se poravna prema tekuñoj sceni (da biste kameru izabrali, najpre je morate imati

u sceni). Komanda Add Default Lights to Scene pretvara podrazumevane svetlosne

izvore u stvarne objekte na sceni. Ta osobina vam omoguñava da poånete s podra-

zumevanim svetlosnim izvorima, a zatim da ih, prema potrebi, meçate.

Preåica s tastature za komandu Match Camera to View jeste Ctl+C, koja se u veñini Win-dowsovih programa åesto koristi kao preåica za komandu Copy. Koncept isecaça, kopi-raça i umetaça (Cut, Copy i Paste) ne funkcioniãe u Maxu, a moæda greãkom budetepokuãavali da upotrebite ove preåice. Ako se ispostavi da ste ovu komandu greãkom upo-trebili, tu je komanda Undo View Change (Ctrl+Z) kojom poniãtavate izmene.

Komanda Redraw All Views (ili taster \) aæurira sve prozore za prikaz i ponovo

sve objekte åini vidàivim (objekti åesto, dok se kreñu, zaklaçaju jedni druge i linije

nestaju). Komandom Activate All Maps ukàuåujete sve mape a komandom Deacti-

vate All Maps ih iskàuåujete. Mape materijala mogu da zauzmu mnogo memorije i

Referenca

Napomena

Upozoreçe



27

uspore raåunar. Komanda Update During Spinner Drag omoguñava da se prikaz u

prozoru meça istovremeno dok brojaåem meçate vrednost odreœenog parametra.

Brojaåi (engl. spinners) su poàa s åije desne strane se nalaze dve strelice: jedna

usmerena naviãe, a druga naniæe. Adaptive Degradation Toggle (O) je opcija koja

omoguñava da animacija smaçi rezolucije slike (smaçeçem stepena rasterizacije

slika) kako bi se zadræala dosledna uåestalost kadrova. Ova opcija ñe vam pomoñi

kada pokuãavate da savrãeno uskladite vreme sekvence animacije i kada slike u pro-

zoru za prikaz ne moraju da budu najboàe prikazane.

Opcija Adaptive Degradation Toggle nije nova, ali je tek u verziji 5 postala komanda menija.

Komanda Expert Mode (Ctrl+X) uveñava prozor za prikaz, uklaçajuñi iz radnog

okruæeça menije, glavnu paletu alatki, komandni pano, dugmad Viewport Naviga-

tion, statusnu traku i komandnu liniju.

Veñina komandi iz menija Views objaãçena je u poglavàu 2, osim komandi za rad s pomo-ñnim mreæama i komandi za prikazivaçe i podeãavaçe alatke Transform Gizmo, koje sudetaànije objaãçene u poglavàu 9; opcije Ghosting i Key Times objaãçavam u poglavàu24. Komanda Dependencies objaãçena je u poglavàu 8; objaãçeçe komande MatchCamera to View nañi ñete u poglavàu 21, a o svetlosnim izvorima govorim u poglavàu 22.Detaànije informacije o aktiviraçu i deaktiviraçu mapa potraæite u poglavàu 20.

Meni CreateMeni Create olakãava pravàeçe objekata bez pristupaça paleti Create s komand-

nog panoa. Kada iz menija Create izaberete objekat, automatski ñe se otvoriti pano

Create sa ispravno izabranom kategorijom, potkategorijom i dugmetom potrebnim

za pravàeçe objekta. Poãto odaberete opciju iz menija, samo pritisnite unutar jed-

nog prozora za prikaz – objekat ñe se automatski stvoriti.

Meni Create sadræi nekoliko kategorija, a odgovarajuñu dugmad za svaku stavku

podmenija nañi ñete na komandnom panou. U tabeli 1-1 navedene su stavke menija

Create kao i podmeniji.

O osnovnim objektima (engl. primitives) viãe ñete saznati u poglavàu 5; o oblicima upoglavàu 12; o svetlima u poglavàu 22, a o åesticama u poglavàu 17.

Meni ModifiersI meni Modifiers olakãava primenu modifikatora na objekte. Naravno, pre nego ãto

primenite modifikator, morate da izaberete objekat. Aktivirañe se samo oni modifi-

katori koji se mogu primeniti na izabrani objekat.

Tabela 1-1 Stavke menija CreateMeni Stavke podmenija

Standard Primitives Box, Cone, Sphere, GeoSphere, Cylinder, Tube, Torus, Pyramid, Plane, Teapot

Extended Primitives Hedra, Torus Knot, Chamfer Box, Chamfer Cylinder, Oil Tank, Capsule, Spindle, L-Extrusion, Gengon, E-Extrusion, RingWave, Hose, Prism

Shapes Line, Text, Arc, Circle, Donut, Ellipse, Helix, NGon, Rectangle, Section, Star

Lights Target Spotlight, Free Spotlight, Target Directional Light, Directional Light, Omni Light, Skylight, Target Point, Free Point, Target Linear, Free Linear, Target Area, Free Area, IES Sky, IES Sun, Sunlight System, Daylight

Cameras Free Camera, Target Camera

Particles Blizzard, PArray, PCloud, Snow, Spray, Super Spray

Nova osobina

Referenca

Referenca



28

Kada iz menija izaberete odgovarajuñi modifikator, automatski ñe se otvoriti

pano Modify u kome moæete da podesite çegove parametre. Modifikatori su u

meniju Modifiers svrstani u viãe kategorija koje su navedene u tabeli 1-2.

Stavke menija koje pored svog imena imaju zvezdicu (*) jesu modifikatori tipa WorldSpace Modifiers. Ovi jedinstveni modifikatori, kao i modifikatori uopãte, objaãçeni su upoglavàu 10.

Meni CharacterMeni Character omoguñava da pravite znakove i radite s çima kao sa zasebnim

objektima. Komande Create i Destroy Character dodañe ili ukloniti znakove iz

scene. Znakovi mogu da budu zakàuåani ili otkàuåani kako bi bilo omoguñeno slo-

bodno kretaçe. Mogu takoœe biti zasebno saåuvani i umetnuti u drugu scenu.

Meni Character je novina u Maxovoj verziji 5.

Komanda Bone Tools otvara okvir za dijalog u kome se doraœuje osnovni sistem

skeleta. Znakovi takoœe imaju i povrãinski sloj, a meni Character sadræi komande za

definisaçe i preuzimaçe poloæaja povrãinskog sloja.

Viãe detaàa o znakovima nañi ñete u poglavàu 32. Informacije o komandama Bone Toolsi Skin Poses, nañi ñete u poglavàu 31.

Meni AnimationMeni Animation okupàa mnoge komande potrebne za pravàeçe sekvenci anima-

cije, npr. u tipu IK Solvers, Constraints i Controllers. Podmeni IK Solvers omoguñava

da izaberete jedan od raspoloæivih kontrolera inverzne kinematike (HI Solver, HD

Solver, IK Limb Solver i SplineIK Solver).

SplineIK Solver je novina u 3ds maxu 5.

Tabela 1-2 Stavke menija ModifiersMeni Stavke podmenija

Selection Modifiers Mesh Select, Poly Select, Patch Select, Spline Select, Volume Select, FFD Select, NURBS Surface Select

Patch/Spline Editing Edit Patch, Edit Spline, Cross Section, Surface, Delete Patch, Delete Spline, Lathe, Normalize Spline, Fillet/Chamfer, Trim/Extend

Mesh Editing Cap Holes, Delete Mesh, Edit Mesh, Edit Normals, Extrude, Face Extrude, Normal Modifier, Optimize, Smooth, STL Check, Symmetry, Tessellate, Vertex Paint, Vertex Weld

Animation Modifiers Skin, Morpher, Flex, Melt, Linked XForm, PatchDeform, PathDeform, SurfDeform, * SurfDeform

UV Coordinates UVW Map, UVW XForm, Unwrap UVW, * Camera Map, Camera Map

Cache Tools Point Cache

Subdivision Surfaces MeshSmooth, HSDS Modifier

Free Form Deformers FFD 2x2x2, FFD 3x3x3, FFD 4x4x4, FFD Box, FFD Cylinder

Parametric Deformers Bend, Taper, Twist, Noise, Stretch, Squeeze, Push, Relas, Ripple, Wave, Skew, Slice, Spherify, Affect Region, Lattice, Mirror, Displace, XForm, Preserve

Surface Material, Material By Element, Disp Approx

NURBS Editing NURBS Surface Select, SurfDeform, Disp Approx

Radiosity Modifiers Subdivide, *Subdivide

Referenca

Nova osobina

Referenca

Nova osobina



29

Podmeni Constraints obuhvata opcije koje ograniåavaju kretaçe objekta tokom

animacije. Pomoñu çih, kretaçe objekta moæete da zadræite unutar odreœenih gra-

nica. Opcija Controllers, kao i Constraints, koristi se za animiraçe objekata a

pokreñe se na osnovu parametara. U tabeli 1-3 navedena je lista dostupnih stavki

podmenija Constraints i Controllers.

Komanda Add Custom Attribute otvara okvir za dijalog Add Parameter pomoñu

koga objektu pridruæujete nove parametre. Kada ih definiãete, oni ñe se pojavàivati

na potpanou Custom Attributes komandnog panoa. Komandu Wire Parameters,

koja otvara istoimeni okvir za dijalog, upotrebiñete kada hoñete da jedan objekat

reaguje na promene drugog objekta. Na primer, moæete zadati da se jedna sfera

poveñava kada se druga kreñe.

Kontrolni prikazi vam daju priliku da vidite animaciju (koja se vizuelizuje u aktiv-

nom prozoru za prikaz) pre nego ãto potroãite vreme na vizuelizaciji. Komande za

kontrolni prikaz ukàuåuju Make Preview, View Preview i Rename Preview. Kontrolni

prikazi se åuvaju u privremenoj memoriji (baferu).

Informacije o osnovama animacije, parametrima i kontrolnim prikazima, nañi ñete u pogla-vàu 24. O IK Solverima proåitajte u poglavàu 33; ograniåeça detaànije objaãçavam upoglavàu 27; kontrolere u poglavàu 28; a atribute objaãçavam u poglavàu 24.

Meni Graph EditorsOvaj meni obuhvata komande za otvaraçe prozora Curve Editor, Dope Sheet i Sche-

matic View, kao i nekoliko menija s komandama za pravàeçe, otvaraçe i brisaçe

saåuvanih prikaza. Editori Track View omoguñavaju detaàno ispitivaçe parametara

objekta, pomoñu grafikona i paleta.

Svojstva prozora Track View iz prethodnih verzija, rasporeœena su u dva razliåita editora,Function Curves Editor i Dope Sheet Editor. Oba su novina u 3ds maxu 5.

Schematic View je prikaz scene koji se zasniva na åvorovima. Moæe se koristiti za

povezivaçe i biraçe objekata i jasno predstavàa odnos izmeœu razliåitih objekata.

Svi grafiåki editori, ukàuåujuñi Function Curves Editor, Dope Sheet Editor i Schematic View,detaàno su opisani u poglavàu 25.

Tabela 1-3 Stavke menija Constraints i ControllersMeni Stavka podmenija

Constraints Attachment Constraint, Surface Constraint, Path Constraint, Position Constraint, Link Constraint, Look-At Constraint, Orientation Constraint

Transform Controllers Link Constraint, Position/Rotation/Scale, Script

Position Controllers Audio, Bézier, Expression, Linear, Motion Capture, Noise, Quaternion (TCB), Reactor, Spring, Script, XYZ, Attachment Constraint, Path Constraint, Position Constraint, Surface Constraint

Rotation Controllers Audio, Euler XYZ, Linear, Motion Capture, Noise Rotation, Quaternion (TCB), Reactor, Script, Smooth, Look-At Constraint, Orientation Constraint

Scale Controllers Audio, Bézier, Expression, Linear, Motion Capture, Noise, Quaternion (TCB), Reactor, Script, XYZ

Referenca

Nova osobina

Referenca



30

Meni RenderingMeni Rendering sadræi stavke neophodne za finalizaciju rada. Komanda Render

(F10) otvara okvir za dijalog Render Scene u kome podeãavate zavrãne opcije, npr.

odreœujete koje slike ñe biti rasterizovane i kakve ñe im biti dimenzije. Komanda

Environment otvara istoimeni okvir za dijalog u kome moæete da zadate parametre

okoline, kao ãto su boja ili slika za pozadinu, parametri globalnog osvetàeça i atmo-

sferskih efekata, npr. Combustion, Fog i Volume Lights.

Komanda Effects otvara okvir za dijalog Rendering Effects kojim u sliku dodajete

rasterizovane efekte ne koristeñi za to okvir za dijalog Video Post. Meœu efektima

su: Lens Effects, Blur i Color Balance. Komanda Advanced Lighting otvara kontrolni

pano u kojem se nalaze parametri za Light Tracing i Radiosity.

Meni Rendering sadræi mnogo novih svojstava, ukàuåujuñi Advanced Lighting, Render toTexture i Network Render Region.

Komanda Render to Texture omoguñava vizuelizaciju tekuñe scene kao slike koja

ñe biti koriãñena kao tekstura. Rasterizacija putem mreæe omoguñena je upravàaå-

kom aplikacijom koju sadræi 3ds max. U sklopu samog Maxa moæete da pristupite

menadæeru koji ñe omoguñiti da putem mreæe rasterizujete odreœene oblasti.

Komanda Network Render Region otvara okvir za dijalog u kojem moæete da upra-

vàate razliåitim poslovima rasterizacije.

Komanda Raytracer Settings otvara okvir za dijalog koji nudi opcije za prañeçe,

a komanda Raytrace Global Include/Exclude otvara okvir za dijalog u kojem moæete

da naznaåite koji objekti ñe biti prañeni na ovaj naåin a koji neñe.

Komanda ActiveShade Floater otvara prozor ActiveShade u kome se odmah vidi

rezultat rasterizovaça. Komandom ActiveShade Viewport vizuelizovane rezultate

prikazujete u aktivnom prozoru. Komandama Material Editor (ili tasterom M) i

Material/Map Browser otvarate odgovarajuñe okvire za dijalog u kojima pravite,

definiãete i primeçujete materijale.

Komanda Video Post otvara okvir za dijalog u kome se rasporeœuju i podeãavaju

eventualni postprodukcioni poslovi. U ovom okviru upravàate komponovaçem slika

i ukàuåivaçem specijalnih efekata, kao ãto su odsjaji, efekti soåiva i zamuñeça. Pri

dnu menija Rendering nalazi se komanda Show Last Rendering. Ova komanda odmah

uåitava sliku koja je posledça rasterizovana komandom Render. Komanda RAM Pla-

yer omoguñava da prikaæete slike i animacije koje su prethodno uåitane u memoriju

i obezbeœuje dva kanala za uporeœivaçe slika ili istovremeno prikazivaçe animacija.

Osnove rasterizacije, zajedno s prikazima ActiveShade i RAM Playerom, objaãçavam upoglavàu 34. Neãto viãe o opciji Environment saznañete u poglavàu 35. Okvir za dijalogRendering Effects opisan je u poglavàu 36. O naprednijim tehnikama osvetàeça saznañeteu poglavàu 23. Opcija Render to Texture opisana je u poglavàu 20, a o rasterizaciji putemmreæe govorim u poglavàu 38. Materijali Raytracing opisani su u poglavàu 37. Material Edi-tor detaàno opisujem u poglavàu 18, a ono ãto treba da znate o okviru za dijalog Video Postnalazi se u poglavàu 39.

Meni CustomizeMeni Customize sadræi komande kojima moæete da upravàate Maxovim radnim

okruæeçem i da ga podeãavate. Komanda Customize User Interface otvara novi,

istoimeni okvir za dijalog. Taj okvir za dijalog sadræi panoe za prilagoœavaçe pre-

åica s tastature, paleta alatki, kontekstnog menija, menija i boja. Komandama Load

Nova osobina

Referenca



31

Custom UI Scheme i Save Custom UI Scheme moæete da uåitate ili da snimite radno

okruæeçe koje ste prilagodili svojim æeàama. Ako, dok podeãavate radno okruæeçe

viãe ne znate gde ste, moæete mu vratiti prvobitni izgled komandom Revert to Star-

tup Layout.

Podmeni Show UI sadræi listu elemenata radnog okruæeça åije stavke reaguju

kao preklopnici. Elementi koje na taj naåin uklaçate ili ponovo prikazujete obuhva-

taju: komandni pano, plutajuñe palete alatki, glavnu paletu alatki (Alt+6), pano sa

jeziåcima (Y) i paletu kanala.

Nasumiåno biraçe i prevlaåeçe moæe da napravi nered u radnom okruæeçu. Da

biste to spreåili, zakàuåajte radno okruæeçe. Komanda Lock UI Layout zakàuåañe

radno okruæeçe tako da neñete moñi da ga meçate, ãto je korisno ako stalno slu-

åajno pomerate palete alatki. Komanda Configure Paths otvara istoimeni okvir za

dijalog u kome definiãete sve podrazumevane putaçe. Ove putaçe Maxu govore gde

moæe da naœe programske dodatke, scene, materijale itd.

Komandom Units Setup otvarate istoimeni okvir za dijalog da biste u çemu iza-

brali sistem jedinica u kome ñete raditi. Okvir za dijalog Grid and Snap Settings koji

se otvara istoimenom komandom, omoguñava da podeãavate pomoñnu mreæu i da

izaberete taåke za koje ñe objekti priaçati.

Pomoñu komande Viewport Configuration konfiguriãete prozor za prikaz u okviru

za dijalog Viewport Configuration. Komanda Plug-in Manager otvara okvir za isto-

imeni dijalog koji sadræi detaànu listu svih uåitanih programskih dodataka. U tom

okviru za dijalog nalaze se imena, opis, status, veliåina i putaça svakog programskog

dodatka. Komanda Preferences otvara okvir za dijalog Preference Settings u kome,

kao ãto veñ znate, moæete da podesite mnoge aspekte Maxa.

O veñini komandi koje se nalaze u meniju Customize, govorim u poglavàu 4. Podeãavaçesistema jedinica i komande Viewport Configuration obraœeni su u poglavàu 2. Parametripomoñne mreæe i niãana (engl. snap) objaãçeni su u poglavàu 9, dok je Plug-in Managerobjaãçen u poglavàu 42.

Meni MAXScriptKomande iz menija MAXScript omoguñavaju pisaçe, otvaraçe i izvrãavaçe skrip-

tova. Moæete takoœe da otvorite MAXScript Listener (F11) i da aktivirate Macro

Recorder. Meni MAXScript sadræi i komandu za uåitavaçe Visual MAXScript Edi-

tora, koji pojednostavàuje proces pravàeça skriptova.

Osnove MAXScripta objaãçavam u poglavàu 40, a editor Visual MAXScript detaànije jeobjaãçen u poglavàu 41.

Meni HelpMeni Help je vredan putokaz za pristupaçe referentnom materijalu i veæbaçima.

User Reference i MAXScript Reference dva su referentna “priruånika” åija je pomoñ

prilikom rada neproceçiva, a rade poput åitaåa Weba.

Komanda Hotkey Map prikazuje interaktivno radno okruæeçe koje ñe vam pomoñi

da brzo nauåite sve preåice s tastature. Additional Help je sistem pomoñi za sve uåi-

tane spoàne programske dodatke. Komande 3ds max on the Web (Online Support i

Updates) automatski otvaraju åitaå Weba i u çega uåitavaju Web strane s podrãkom

kompanije Discreet. Komanda Plug-in Information uåitava åitaå Weba sa stranom

aktivnih programskih dodataka za Max.

Referenca

Referenca



32

Komanda Authorize 3ds max omoguñava pristup broju za autorizaciju softvera.

Komanda About 3ds max otvara okvir za dijalog About, koji prikazuje serijski broj

kopije programa i upravàaåki program za grafiåku karticu.

Sve komande koje se nalaze u meniju Help opisane su na kraju ovog poglavàa, u odeàku“Pomoñ”.

Glavna paleta alatkiPoãto ste nauåili kako da u dva koraka doœete do komandi iz menija, vreme je da

savladate pristupaçe opcijama iz paleti sa alatkama u samo jednom koraku. Glavna

paleta alatki standardno se nalazi u vrhu Maxovog prozora. Kako je za veñinu

komandi dovoàan jedan pritisak na taster miãa, ovo je i jedan od najpodesnijih

naåina za izvrãavaçe komandi.

Osim glavne palete alatki, Max sadræi i dve podrazumevane plutajuñe palete, koje popotrebi prikazujete (poglavàe 4). Ove plutajuñe palete alatki opisane su kasnije, u odeàku“Koriãñeçe dodatnih elemenata radnog okruæeça”.

Glavnu paletu alatki moæete da pretvorite u plutajuñi pano ako dve vertikalne crte

na çenom levom kraju pritisnete i povuåete. Poãto je odvuåete od ivice prozora,

moæete joj meçati oblik povlaåeñi çene ivice ili uglove. Posle toga, opet je moæete

povuñi i tako usidriti uz bilo koju ivicu prozora. Ako dvaput pritisnete naslovnu liniju

palete, ona ñe se automatski usidriti uz najbliæu ivicu. Slika 1-2 prikazuje glavnu

paletu alatki u obliku plutajuñeg panoa.

Glavna paleta alatki ñe nestati sa ekrana ako izaberete Customize ➪ Show UI ➪ ShowMain Toolbar, ako pritisnete tastere Alt+6, ili ako pritisnete dugme za zatvaraçe koje senalazi u gorçem desnom uglu plutajuñe palete alatki.

Glavna paleta alatki se neñe videti cela na ekranu niæe rezolucije. Ako æelite da je

vidite celu, postavite nad çu kursor, ali ne nad dugmad (pomerajte po çoj kursor

dok se ne pretvori u ãaku). Zatim paletu pritisnite i odvucite je na bilo koju stranu.

Kursor u obliku ãake sluæi i za premotavaçe sadræaja na komandnom panou, u edi-

toru materijala i kad god je sadræaj veñi od raspoloæivog prostora.

Da biste videli celu glavnu paletu alatki, morañete da podesite monitor na rezoluciju 1280× 1024 piksela.

Sva dugmad na paletama alatki imaju i ekransku pomoñ, tj. tekstualni opis. On ñe

se pojaviti kada kursor kratko zadræite nad dugmetom. Pomoñu tih opisa lako moæete

da razlikujete dugmad.

Pano General u okviru za dijalog Preference Settings ima i opciju Large Toolbar Buttonspomoñu koje podrazumevana mala dugmad na paleti postaju veña, ili se koriste mala dug-mad iz ranijih verzija Maxa. Ako je izaberete, dugmad ñe se poveñati tek kada ponovopokrenete Max.

Referenca

Referenca

Slika 1-2: Glavna paleta alatki sadræi dugmad za upravàaçe mnogim najåeãñe koriãñenim Maxovim funkcijama.

Savet

Savet

Napomena



33

Dugmad s malim trouglom u doçem desnom uglu jesu potpalete (engl. flyout).

Pritisnite dugme i dræite taster dok se potpaleta ne otvori, zatim dovedite kursor

nad æeàeno dugme na çoj i onda otpustite taster miãa.

U tabeli 1-4 popisane su kontrole koje se nalaze na glavnoj paleti alatki. Imena

ikonica na potpaletama razdvojena su zarezom.

Tabela 1-4 Dugmad na glavnoj paleti alatki Dugme Ime Funkcija

Undo (Ctrl+Z) Poniãtava posledçu izabranu komandu. Broj izabranih komandi koje se sukcesivno mogu poniãtiti zadaje se u okviru za dijalog Preferences.

Redo (Ctrl+Y) Ponovo izvrãava posledçu poniãtenu komandu.

Select and Link Uspostavàa vezu izmeœu objekata.

Unlink Selection Raskida vezu izmeœu objekata.

Bind to Space Warp Dodeàuje izabranom objektu prostornu deformaciju.

Select Object (Q) Bira objekat.

Select by Name (H) Otvara okvir za dijalog u kome objekte moæete da birate po imenu.

Rectangular Selection Region, Circular Selection Region, Fence Selection Region, Lasso Selection Region (Q ili Ctrl+F za ciklus)

Odreœuje oblik koji se koristi za biraçe objekata.

Padajuña lista Selection Filter Ograniåava biraçe objekata na odreœene tipove.

Window/Crossing Toggle Zadaje da li objekat treba da bude preseåen ili uokviren prozorom da bi bio izabran.

Select and Manipulate Bira objekat i dozvoàava meçaçe çegovih parametara.

Select and Move (W) Bira objekat i dozvoàava meçaçe çegovog poloæaja.

Select and Rotate (E) Bira objekat i dozvoàava çegovo roti-raçe.

Select and Uniform Scale, Select and Non-Uniform Scale, Select and Squash (R za ciklus)

Bira objekat i dozvoàava meçaçe çegove veliåine.

Padajuña lista Reference Coordinate System

Zadaje koordinatni sistem za transforma-cije objekta.

Use Pivot Point Center, Use Selection Center, Use Transform Coordinate Center

Zadaje centar oko koga ñe se objekat rotirati.



34

Glavna paleta alatki sadræi nekoliko novih dodataka u 3ds maxu 5. Ti novi dodaci su dugmeKeyboard Shortcut Override Toggle kao i åetiri dugmeta Snap Toggle. Druga novina je to ãtosu dugmad Axis Constraint kao i potpaleta s dugmadima Array, premeãteni na zasebnuplutajuñu paletu alatki.

Snap Toggle 2D,Snap Toggle 2.5D,Snap Toggle 3D (S)

Zadaje reæim rada niãana. 2D niãani odnose se samo na aktivnu konstrukciju mreæice, 2.5 niãani na konstrukcionu mreæicu ili na geometriju projektovanu od mreæice, a 3D niãani na sve u 3D prostoru.

Angle Snap Toggle (A) Pri rotaciji, objekat zauzima poloæaj samo pod zadatim uglovima.

Percent Snap (Shift+Ctrl+P) Objekat meça veliåinu samo za zadate procente.

Spinner Snap Toggle Odreœuje veliåinu koraka za koji ñe se pri pritisku miãem promeniti vrednost brojaåa.

Keyboard ShortcutOverride Toggle

Omoguñava preåice s tastature odreœene programskim dodacima a ne Maxovim standardima.

Named Selection Sets Otvara okvir za dijalog u kome moæete da pravite skupove imenovanih objekata i upravàate çima.

Padajuña lista Named Selection Sets

Bira skup imenovanih objekata.

Mirror Selected Objects Izabrani objekat simetriåno preslikava (kao u ogledalu).

Align (Alt+A), Normal Align (Alt+N), Place Highlight (Ctrl+H), Align to Camera, Align to View

Otvara okvir za dijalog sa opcijama za poravnavaçe objekata, omoguñava poravnavaçe normala objekata (vektora koji se normalno diæu sa povrãina obje-kata), odreœuje poloæaj odsjaja ili objekat poravnava prema kameri, odnosno prema prikazu.

Open Function Curve Editor Otvara editor funkcija krivih.

Open Schematic View Otvara ãematski prikaz.

Material Editor (M) Otvara prozor editora materijala.

Render Scene (F10) Otvara okvir za dijalog Render Scene u kome zadajete parametre rasterizacije.

Padajuña lista Render Type Bira podruåje za rasterizovaçe.

Quick Render (Production), Quick Render (Draft), Quick Render (ActiveShade)

Proizvodi brzu probnu rasterizaciju pri-kaza iz aktivnog prozora ne otvarajuñi okvir za dijalog Render Scene.

Tabela 1-4 Dugmad na glavnoj paleti alatki (nastavak)Dugme Ime Funkcija

Nova osobina



35

Koriãñeçe prozora za prikazNajveñi deo celokupnog radnog okruæeça åine åetiri prozora za prikaz i oni omogu-

ñavaju pregledaçe objekata unutar scene. Svaki od ovih prozora za prikaz moguñe

je konfigurisati i svaki se moæe razlikovati od ostalih.

Da biste uspeãno radili u Maxu, od presudnog je znaåaja da znate da radite u prozorima zaprikaz, tako da je drugo poglavàe posveñeno samo çima.

Koriãñeçe komandnog panoaAko Maxovo radno okruæeçe ima duãu, ona je na komandnom panou. Komandni

pano se nalazi desno od prozora za prikaz, uz desnu ivicu radnog okruæeça. Tu je

smeãtena veñina funkcija i parametara objekata. Funkcije su razdeàene na ãest

panoa koji se otvaraju pritiskaçem odgovarajuñih ikonica s jeziåcima poreœanih

duæ gorçe ivice komandnog panoa. Tih ãest jeziåaka otvara panoe: Create, Modify,

Hierarchy, Motion, Display i Utilities.

Komandni pano moæete da odvuåete od desne ivice prozora i pretvorite ga u plu-

tajuñi pano (kao ãto je prikazano na slici 1-3), tako ãto ñete pritisnuti slobodan pro-

stor desno od ikonica s jeziåcima na vrhu komandnog panoa i povuñi miãem od ivice

radnog okruæeça. Komandni pano moæete da usidrite i uz levu ivicu prozora.

Referenca

Slika 1-3: Komandni pano sadræi ãest posebnih panoa kojima se pristupa preko ikonica s jeziåcima.

Pano Utilities

Pano Display

Pano Motion

Pano Hierarchy

Pano Modify

Pano Create



36

Komandni pano moæete ponovo da usidrite na prethodno mesto tako ãto ñete

dvostrukim pritiskom na taster miãa izabrati çegovu naslovnu liniju. Ako desnim

tasterom miãa izaberete naslovnu liniju komandnog panoa, pristupiñete priruånom

meniju koji sadræi opcije za sidreçe (bilo uz levu ili desnu ivicu), prilagoœavaçe ili

sakrivaçe komandnog panoa.

Veñina kontrola, dugmadi i parametara komandnog panoa nalazi se unutar pot-

panoa (engl. rollout). Svaki potpano (slika 1-4) ima i naslovnu liniju sa znakom plus,

odnosno minus (znak minus ukazuje da je potpano proãiren, dok plus oznaåava

saæete potpanoe). Potpano otvarate i zatvarate tako ãto pritiskate naslovnu liniju.

Redosled potpanoa moæete da promenite tako ãto ñete prevuñi odgovarajuñi pot-

pano ispred ili iza drugih potpanoa.

Panoe Object Type i Name and Color ne moæete premestiti.

Da bi se prikazali svi potpanoi koji se odnose na datu funkciju, åesto je potreban

prostor veñi od komandnog panoa. Kada je potpano veñi od raspoloæivog prostora,

na desnoj ivici komandnog panoa pojaviñe se vertikalna traka za pomeraçe sadræaja.

Do potpanoa u dnu komandnog panoa moæete da doœete ako povlaåite klizaå ili

moæete nad komandnim panoom da pomerate kursor dok se ne pretvori u ãaku,

a onda samo pritisnite levi taster miãa i povlaåite sadræaj komandnog panoa na bilo

koju stranu. Kada desnim tasterom miãa pritisnete unutar odeàka s potpanoima,

otvara se priruåni meni i omoguñava da otvorite ili zatvorite bilo koji potpano (ili sve

potpanoe), ili da povratite prvobitni redosled potpanoa.

Komandni pano moæete da prilagodite kao i svaku drugu paletu alatki. O tome govorim upoglavàu 4.

Slika 1-4: Izaberite naslovnu liniju da biste proãirili ili saæeli potpanoe.

Saæeti potpanoProãireni potpano

Napomena

Referenca



37

Ãirinu komandnog panoa moæete da udvostruåite ili utrostruåite i to povlaåe-

çem leve ivice panoa ka sredini radnog okruæeça. Ãirina komandnog panoa se

poveñava na raåun prozora za prikaz. Na slici 1-5 prikazan je komandni pano duplo

veñi od çegove normalne veliåine.

Pano CreatePano Create koristite za pravàeçe razliåitih objekata scene. Ti objekti mogu biti

geometrijski, poput sfera, kupa ili kocki ili drugi objekti, poput svetala, kamera ili

deformacija prostora. Pano Create obuhvata mnoge objekte. Da biste napravili obje-

kat, treba samo da naœete dugme tog objekta, pritisnete ga, izaberete prozor za

prikaz, pritisnete i povuåete miãem i eto instant objekta.

O pravàeçu objekata biñe viãe reåi kasnije u kçizi. Pravàeçem objekata detaànije sebavim tek u poglavàu 5. Ako jedva åekate da pravite objekte, prebacite se na to poglavàe.

Pano Create obuhvata nekoliko kategorija i potkategorija objekata. Kategorije na

slici 1-6 prikazane su kao sliåice neposredno ispod jeziåaka komandnog panoa. Pot-

kategorije su svrstane na padajuñoj listi koja se nalazi ispod sliåica kategorija. Svaka

izabrana potkategorija prikazuje razliåit skup dugmadi u potpanou Object Type.

Opcijama iz menija Create automatski otvarate istoimeni pano i birate odreœeni tip objekta.U meniju Create nisu navedeni svi objekti koji se nalaze u kategorijama panoa Create.

Ispod potpanoa Object Type nalazi se potpano Name and Color. Svaki objekat

napravàen pomoñu panoa Create dobija podrazumevano ime i boju. Oba pomenuta

parametra moæete da promenite na potpanou Name and Color. Objekti ñe u prozo-

rima za prikaz imati podrazumevanu boju ukoliko se na çih ne primeni materijal.

Slika 1-5: Proãirite komandni pano povlaåeñi çegovu levu ivicu.

Referenca

Napomena



38

Ime i boja izabranog objekta pojaviñe se na vrhu svih ostalih panoa.

U tabeli 1-5 naveden je spisak svih dostupnih dugmadi svake potkategorije

panoa Create.

Tabela 1-5 Dugmad komandnog panoa po potkategorijama Kategorija Potkategorija

(padajuña lista)Dostupna dugmad

Geometry

Standard Primitives Box, Sphere, Cylinder, Torus, Teapot, Cone, GeoSphere, Tube, Pyramid, Plane

Extended Primitives Hedra, ChamferBox, OilTank, Spindle, Gengon, RingWave, Hose, Torus Knot, ChamferCyl, Capsule, L-Ext, C-Ext, Prism

Compound Objects Morph, Conform, ShapeMerge, Terrain, Mesher, Scatter, Connect, Boolean, Loft

Particle Systems Spray, Super Spray, PArray, Snow, Blizzard, PCloud

Patch Grids Quad Patch, Tri Patch

NURBS Surfaces Point Surf, CV Surf

Dynamics Objects Spring, Damper

Slika 1-6: Pano Create sadræi sedam razliåitih kategorija objekata.

Systems

Listapotkategorija

Space Warps

Helpers

Cameras

Lights

Shapes

Geometry

Napomena



39

Kada izabarete dugme, pojavàuje se nekoliko dodatnih potpanoa s parametrima

koji se odnose na izabrane objekte, a prikazani su na panou Create ispod potpanoa

Name and Color. Meçaçem ovih parametara, meça se objekat.

Pano ModifyParametri panoa Create odliåni su za meçaçe objekta, ali su dostupni samo prili-

kom çegove izrade. Ukoliko izaberete drugi objekat, a zatim se vratite na pano Cre-

ate u kome je izabran prvi objekat, videñete da su svi çegovi parametri nestali. Oni

nisu zapravo nestali, veñ su se prebacili na pano Modify. Pano Modify je stalna

lokacija parametara objekata.

Shapes

Splines Line, Circle, Arc, NGon, Text, Section, Rectangle, Ellipse, Donut, Star, Helix

NURBS Curves Point Curve, CV Curve

Lights

Standard Skylight, Free Spot, Free Direct, Target Spot, Target Direct, Omni

Photometric IES Sky, Free Point, Free Linear, Free Area, Target Point, Target Linear, Target Area, IES Sun

Cameras

Standard Target, Free

Helpers

Standard Dummy, Grid, Tape, Compass, Character, Point, Protractor

Atmospheric Apparatus BoxGizmo, CylGizmo, SphereGizmo

Camera Match CamPoint

Manipulators Cone Angle, Slider, Plane Angle

VRML97 Anchor, ProxSensor, NavInfo, Fog, Sound, LOD, TouchSensor, TimeSensor, Background, AudioClip, Billboard, Inline

Space Warps

Forces Push, Vortex, PBomb, Gravity, Displace, Motor, Drag, Path Follow, Wind

Deflectors POmniFlect, SOmniFlect, UOmniFlect, SDeflector, Deflector, PDynaFlect, SDynaFlect,UDynaFlect, UDeflector

Geometric/Deformable FFD (Box), Wave, Displace, Bomb, FFD (Cyl), Ripple, Conform

Modifier-Based Bend, Taper, Noise, Twist, Skew, Stretch

Systems

Standard Bones, Sunlight, Ring Array, Daylight

Tabela 1-5 Dugmad komandnog panoa po potkategorijama (nastavak)Kategorija Potkategorija

(padajuña lista)Dostupna dugmad



40

Pomoñu panoa Modify moæete i da primenite modifikatore na izabrani objekat.

Modifikatori su funkcije koje objekte meçaju na unapred definisan naåin. Kompletnu

listu modifikatora moæete da vidite u padajuñoj listi Modifier List (trenutno ima 79

dostupnih modifikatora).

Primeçene modifikatore kontroliãete preko parametara na panou Modify. Svi

modifikatori koji su primeçeni na odreœeni objekat prikazuju se u listi primeçenih

modifikatora Modifier Stack (poput modifikatora Twist koji je primeçen na objekat

sfere na slici 1-7) koja se nalazi pri vrhu panoa Modify (odmah ispod padajuñe liste

Modifier List). Modifikatore moæete da primeçujete i preko menija Modifiers.

Lista Modifier Stack prikazuje sve modifikatore koji su bili primeçeni na izabrani

objekat. Pomoñu çe moæete da pristupite svakom primeçenom modifikatoru i da

izmenite çegove parametre, da promenite çegovo mesto u redosledu primene na

objekat ili da poniãtite çegovo dejstvo.

Viãe obaveãteça o modifikatorima potraæite u poglavàu 10. Modifikatori se pomiçu umnogim poglavàima. Na primer, u poglavàu 15 nañi ñete viãe informacija o modifikatorimaNURBS Editing.

Pano HierarchyPano za podeãavaçe hijerarhije (Hierarchy Panel), prikazan na slici 1-8, sadræi tri

razliåite grupe kontrola kojima se pristupa preko tri dugmeta na vrhu panoa. Ta

dugmad su: Pivot, Inverse Kinematics (IK) i Link Info. Kada pritisnete bilo koje od

Slika 1-7: Na panou Modify moæete da izaberete modifikator za objekat i da izmenite parametre objekta.

Modifier Stack

Padajuña lista Modifier List

Referenca



41

ova tri dugmeta, pojavàuje se nekoliko razliåitih potpanoa s parametrima. Dugme

izabrane grupe kontrola je belo.

Dugme Pivot omoguñava da premestite i preusmerite uporiãnu taåku (engl. pivot

point) objekta. Dugme IK otvara potpanoe koji omoguñavaju da definiãete veze

izmeœu pojedinih delova objekta da bi se postiglo lakãe animiraçe. Na kraju, dugme

Link Info otvara potpano u kojem definiãete zakàuåavaçe kako biste spreåili da se

objekat pomera, rotira ili da mu se meça veliåina duæ odreœenih osa.

O uporiãnim taåkama govorim u poglavàu 9, o inverznoj kinematici u poglavàu 33, adetaàe o povezivaçu potraæite u poglavàu 8.

Pano MotionSliåno panou Hierarchy, pano za animiraçe objekata (Motion Panel), prikazan na

slici 1-9, ima dva dugmeta: Parameters i Trajectories. Kretaçe objekta se obiåno

podeãava primenom kontrolera (Controllers) i usmerivaåa (Constraints). Dugme

Parameters otvara potpanoe u kojima moæete da pristupite kontrolerima i usmeri-

vaåima animacije. Kontroleri odreœuju poloæaj, rotaciju i promenu veliåine objekata

na unapred utvrœen naåin, a usmerivaåi obuzdavaju kretaçe objekta. Listu kontro-

lera moæete da dosegnete ako pritisnete dugme Assign Controller smeãteno u vrhu

potpanoa Assign Controller ili komandom iz menija Animation.

Dugme Trajectories prikazuje putaçu kretaça objekta kao krivu i otvara pot-

pano s koga moæete da upravàate çenim oblikom.

Usmerivaåi i kontroleri su tema poglavàa 27 i poglavàa 28. Trajektorije objaãçavam upoglavàu 24.

Slika 1-8: Na panou Hierarchy mogu se podesiti uporiãne taåke objekata.

Referenca

Referenca



42

Pano DisplayPano za prikazivaçe objekata (Display Panel, slika 1-10), omoguñava kontrolisaçe

izgleda objekata u prozorima za prikaz. Parametre prikazivaça moæete da zadate za

svaki objekat ponaosob. Pomoñu ovog panoa, objekte moæete da sakrijete ili zamr-

znete, i da promenite sve parametre za çihovo prikazivaçe. Mnoge od ovih komandi

nalaze se u okvirima za dijalog Display Floater i Object Properties.

O mnogim aspektima panoa Display govorim u poglavàu 6.

Pano UtilitiesPano s pomoñnim alatkama (Utilities Panel), prikazan na slici 1-11, sadræi niz razliåitih

alatki: Asset Browser, Camera Match, Collapse, Color Clipboard, Measure, Motion

Capture, Reset XForm i MAXScript. Kada pritisnete dugme More koje se nalazi na

vrhu panoa, pojaviñe se dodatne alatke. Da biste koristili alatku, pritisnite dugme

s çenim imenom ili je izaberite s liste. Neke od ovih alatki otvaraju okvire za dijalog,

a neke potpanoe. Dugme izabrane alatke istaknuto je belom bojom.

Na ovom panou se nalazi i dugme Configure Button Sets pomoñu koga moæete da pode-site koja ñe se dugmad pojavàivati u podrazumevanom potpanou panoa Utilities. Viãe oba-veãteça potraæite u poglavàu 4.

Slika 1-9: Pano Motion nudi okruæeçe iz koga objektu moæete da dodelite kontrolere animacije.

Dugme Assign Controller

Referenca

Referenca



43

Slika 1-10: Pano Display obuhvata i parametre za boju objekta.

Slika 1-11: Alatka Measure je jedna od podrazumevanih alatki panoa Utilities.



44

Koriãñeçe kontrola s doçe palete radnog okruæeçaPosledçi znaåajan element radnog okruæeça nije baã element, veñ skup nekoliko

razliåitih kontrola koje se nalaze na dnu prozora. Ove kontrole ne mogu da se

uklone iz radnog okruæeça kao ãto se ne moæe ukloniti ni glavna paleta alatki, ali

moæete da ih sakrijete koriãñeçem ekspertskog reæima rada (Ctrl+X). Ove kontrole,

prikazane na slici 1-12, obuhvataju sledeñe (sleva nadesno):

◆ Klizaå za vreme i paletu kanala (Time Slider i Track Bar): Klizaå za vreme

koji se nalazi ispod prozora za prikaz, omoguñava da brzo locirate odreœenu

sliku. Paleta kanala prikazuje sve kàuåeve animacije u zadatom opsegu.

◆ Statusna traka i komandna linija (Status Bar i Prompt Line): Tekst koji se

nalazi u doçem levom delu prozora, nudi informacije o sceni i opisuje ono

ãto Max oåekuje da vi daàe uradite. Statusna traka sadræi i poàa Transform

Type-In.

Ako se u doçem levom uglu radnog okruæeça, kada ga otvorite, pojave ruæiåasto ili belopoàe za tekst, to je minijaturni MAXScript Listener. Ovu kontrolu moæete da zatvorite takoãto ñete çenu levu ivicu povuñi ulevo. O tome detaànije govorim u poglavàu 40.

Slika 1-12: Paleta na dnu radnog okruæeça sadræi nekoliko skupova kontrola.

Paleta kanala

Klizaå vremena

Kontroleza upravljanje

prozorimaza prikaz

Kontrole kljuåa Vremenskekontrole

Statusna traka

Komandna linija

Napomena



45

◆ Kontrole za vreme (Time Controls): Sliåne su kontrolama na video rikorderu

i obuhvataju kontrole za kretaçe kroz sekvence animacije.

◆ Kontrole kàuåa (Key Controls): Ove kontrole sluæe za izradu kàuåeva ani-

macije i sadræe dva razliåita reæima rada – Auto Key i Set Key.

◆ Kontrole za upravàaçe prozorima za prikaz (Viewport Navigation Con-

trols): Nalaze se u doçem desnom uglu radnog okruæeça i pomoñu çih se

manipuliãe prozorima za prikaz.

Pristupaçe slikama i kàuåevima pomoñu klizaåa za vreme i palete kanalaOdmah ispod prozora za prikaz nalazi se klizaå za vreme. On obuhvata broj slika

u tekuñoj animaciji. Povlaåeçem klizaåa za vreme lako ñete se kretati po slikama.

Strelicama na krajevima klizaåa brzo ñete izabrati prethodnu ili narednu sliku.

Paleta kanala se nalazi neposredno ispod klizaåa za vreme i na çoj su naznaåene

kàuåne slike animacije u obliku crnih pravougaonika. Moæete da je sakrijete ako

izaberete Customize ➪ Show UI ➪ Hide Track Bar. Sluæeñi se paletom kanala,

moæete da birate, premeãtate i briãete kàuåne slike.

U poglavàu 24 nañi ñete detaànija objaãçeça o paleti kanala.

Na levom kraju palete kanala nalazi se dugme Show Curves koje moæete da kori-

stite kako biste proãirili paletu kanala tako da prikazuje krive funkcija.

Editor Function Curve, koji je deo palete kanala, novo je svojstvo 3ds maxa 5. Obratitepaæçu na to da je ovo radno okruæeçe odvojeno od editora Function Curves kojem pristu-pate preko menija Graph Editors. Viãe informacija o editoru Function Curve nañi ñete upoglavàu 25.

Podaci sa statusne trake i komandne linijeDok radite u programu, na statusnoj traci se pojavàuju korisni podaci, npr. broj i

vrsta izabranih objekata, koordinate i veliåina mreæice. Tu se nalaze i dva preklop-

nika – Selection Lock (preåica s tastature je razmaknica) i Absolute/Offset Mode

Transform Type-In. Kada pritisnete preklopnik Selection Lock, on postaje æut i viãe

ne moæete da birate objekte.

Poàa Grid Size i Time Tags ne vide se na slici 1-12 zbog rezolucije slike, ali biñe dostupnaako se radno okruæeçe smaçi.

Poàa Transform Type-In prikazuju koordinate kursora u globalnom koordinat-

nom sistemu, osim kada je izabran neki objekat. Kada je preklopnik Absolute Mode

Transform Type-In izabran, ova poàa za izabrani objekat prikazuju vrednost apso-

lutnih globalnih koordinata. Ako je izabran reæim rada Offset, tada poàa prikazuju

vrednosti pomaka u toku transformacije objekta.

Vrednosti koje su prikazane zavise od vrste transformacije koja se odigrava (jedi-

nice za kretaçe, stepeni za rotaciju i procenti za meçaçe veliåine objekta). Da biste

transformisali objekat, u ova poàa moæete da unesete vrednosti.

Dugmad Absolute/Offset Mode Transform Type-In i Time Tags, novina su u 3ds maxu 5.

Komandna linija se nalazi neposredno ispod statusne linije. Ako ne znate ãta sle-

deñe treba da uradite, na komandnoj liniji ñete nañi ono ãto Max od vas oåekuje.

Desno od komandne linije nalazi se poàe Add Time Tag. Izaberite ovo poàe da bi se

Referenca

Nova osobina

Napomena

Nova osobina



46

pojavio priruåni meni sa opcijama Add ili Edit a Time Tag. Time Tag moæete odrediti

za svaku sliku na sceni i tada ñe se videti u poàu Time Tag svaki put kada izaberete

taj deliñ vremena.

Opcija Selection Lock Toggle detaàno je opisana u poglavàu 6. Poàa Transform Type-Indetaànije objaãçavam u poglavàu 9, a poàe Time Tag u poglavàu 24.

Koriãñeçe kontrola za vremeIako kontrole za vreme zvuåe kao izraz iz Velsovog nauånofantastiånog romana

Vremeplov, one u Maxu imaju sasvim prizemnu ulogu – upravàaju sekvencom

animacije.

Na osnovu izabranog reæima rada (prema kàuåu ili slikama), kontrole za vreme

mogu da se kreñu izmeœu prvih, prethodnih, narednih ili posledçih slika ili kàu-

åeva. Broj slika moæete da vratite na vrednost koja je ponuœena u okviru za dijalog

Time Configuration.

Poglavàe 24 detaàno opisuje reæime rada sa slikama i kàuåevima.

Koriãñeçe kontrola kàuåaKontrole kàuåa (engl. Key Controls) moæete koristiti da biste podesili kàuåne slike

animacije za objekte na sceni. Zadavaçe kàuåa se postiæe u dva reæima rada – Auto

Key (N) ili Set Key (’). Reæim Auto Key odreœuje kàuåeve za sve promene naåiçene

na objektima na sceni. Reæim Set Key daje vam precizniju kontrolu i kada pritisnete

dugme Set Keys (K), odreœuje samo kàuåeve za izabrane filtre. Moæete da izaberete

kàuåeve za odgovarajuñi objekat ili odreœeni znak.

Kontrole kàuåa su novo svojstvo radnog okruæeça 3ds maxa 5.

Kontrole za upravàaçe prozorima za prikazKontrole za upravàaçe prozorima za prikaz predstavàa osam dugmadi koja se

nalaze u doçem desnom uglu radnog okruæeça. One omoguñavaju da pribliæavate/

udaàujete, pomerate i rotirate prikaz u prozoru. Sve promene u prozoru za prikaz

moæete da poniãtite komandom Views ➪ Undo Viewport Change (Shift+Z).

O kontrolama za upravàaçe prozorima za prikaz detaàno govorim u poglavàu 2.

Dodatni elementi radnog okruæeçaMax sadræi joã nekoliko elemenata radnog okruæeça, ali çih ñete morati da upo-

znate tokom rada. To nisu podrazumevano vidàivi elementi, ali putem razliåitih

menija i pokreta miãem, mogu da postanu vidàivi.

Koriãñeçe panoa TabPano Tab, prikazan na slici 1-13, izgleda kao super paleta alatki sa jeziåcima duæ

gorçe linije, koja omoguñava da se kreñete meœu mnogim razliåitim paletama. Ova

paleta predstavàa efikasno iskoriãñen prostor, ukoliko æelite da preko palete pristu-

pate svim komandama. Pano Tab ñe se pojaviti izaberete Customize ➪ Show UI ➪

Show Tab Panel, ako desnim tasterom miãa pritisnete bilo koju paletu alatki (ali ne

i dugme na paleti) i iz priruånog menija izaberete Tab Panel, ili ako na tastaturi pri-

tisnete taster Y.

Referenca

Referenca

Nova osobina

Referenca



47

Sledeñe palete alatki podrazumevano se nalaze na panou Tab (na slici 1-13 ne

vide se sve): Objects, Shapes, Compounds, Lights & Cameras, Particles, Helpers,

Space Warps, Modifiers, Modeling i Rendering. Bilo koju od ovih paleta moæete da

uklonite s panoa Tab i da joj naœete novo mesto tako ãto ñete çen jeziåak odvuñi sa

panoa; meœutim, sam pano Tab ne moæete da uklonite s vrha prozora. Razmeãtene

palete alatki vratiñete na pano Tab pomoñu priruånog menija koji se pojavàuje kada

pritisnete desni taster miãa.

Dodatne informacije o prilagoœavaçu panoa Tab nañi ñete u poglavàu 4.

Podrazumevane plutajuñe palete alatkiAko desnim tasterom miãa izaberete glavnu paletu alatki, primetiñete da su dos-

tupne joã dve palete. To su plutajuñe palete alatki. Prikazujete ih tako ãto izaberete

Customize ➪ Show UI ➪ Show Floating Toolbars. Dve dostupne plutajuñe palete su

Axis Constraints i Layers, prikazane na slici 1-14.

Slojevi i paleta Layers novina su u 3ds maxu 5.

Paleta Axis Constraints sadræi dugmad za ograniåavaçe transformacije na X

(F5), Y (F6) ili Z (F7) osu, ili na jednu ravan: XY, YZ ili ZX (F8 za ciklus). Ova paleta

sadræi i potpaletu s dugmadima za otvaraçe okvira za dijalog alatki Array, Snapshot

i Spacing (Shift+I).

Paleta Layers sadræi nekoliko dugmadi za izradu, aktiviraçe, zakàuåavaçe i

biraçe slojeva. Na çoj moæete podesiti i svojstva svakog sloja.

O ograniåavaçu transformacija na jednu osu ili ravan, govorim u poglavàu 9. Alatke Array,Snapshot i Spacing detaànije objaãçavam u poglavàu 7, a slojeve u poglavàu 6.

Slika 1-13: Na ovoj slici vidàiv je pano Tab, a sakrivena je glavna paleta alatki.

Tab Panel

Referenca

Nova osobina

Referenca



48

Brz pristup putem kontekstnih menijaKontekstni meniji mogu imati najviãe åetiri zasebna dela rasporeœena oko kursora,

kao ãto je pokazano na slici 1-15. Kada desnim tasterom miãa pritisnete unutar

aktivnog prozora za prikaz, otvoriñe se ovi kontekstni meniji. Sadræina menija zavisi

od objekta koji ste pritisnuli.

Kada levim tasterom miãa pritisnete izvan kontekstnih menija, oni ñe se zatvo-

riti. Stavka koju ste posledçu izabrali u svakom meniju biñe plava. Ako æelite da joj

brzo ponovo pristupite, pritisnite plavo osenåenu traku. Koristeñi komandu Custo-

mize ➪ Customize User Interface, moæete da zadate opcije koje ñe se pojavàivati u

ovim menijima.

Rad u Maxovom okruæeçuAko znate gde se nalaze svi elementi radnog okruæeça, tek ste na poåetku. Max

u svom okruæeçu podræava viãe interaktivnih naåina rada. Kada ih prouåite, shva-

tiñete razliku izmeœu radnog okruæeça koje radi za vas i onog koje ne radi.

Veæba: premeãtaçe komandnog panoa za levorukeRadio sam za jednu kompaniju koja je zahtevala da miãevi svih raåunara budu s leve

strane tastature. Ãef je mislio da ñe nam to omoguñiti da istovremeno radimo s miãem

i tastaturom (a mislili ste da je vaãe radno okruæeçe åudno). Åiçenica je da neko viãe

voli miãa s leve a neko s desne strane, a Max moæete prilagoditi za oba naåina rada.

Sa komandnim panoom na desnoj strani radnog okruæeça, podrazumevano

Maxovo okruæeçe favorizuje desnoruke, ali pomoñu usidrenih panoa, lako moæete

da ga promenite tako da odgovara i levorukima.

Slika 1-14: Palete Axis Constraints i Layers dostupne su kao plutajuñe palete.

Alatke Array, Snapshot i Spacing

Alatka Restrict to Z

Alatka Set Current Layer (izbor tekuñeg sloja)

Alatka Restrict to X

Lista Layer (lista slojeva)Alatka Layer Properties(svojstva sloja)

AlatkaRestrict to Y

Alatka Restrict to XY, YZ, ZX Plane



49

Da biste komandni pano pomerili na levu stranu radnog okruæeça, uradite

sledeñe:

1. Pritisnite slobodan prostor komandnog panoa, desno od jeziåka Utilities

i povucite ga ka sredini radnog okruæeça. Dok komandni pano budete odvla-

åili od desne ivice, kursor ñe se promeniti.

2. Nastavite da povlaåite komandni pano ka levoj ivici i kursor ñe se ponovo

promeniti, ukazujuñi da ñe pano biti usidren kada budete otpustili taster

miãa. Otpustite taster miãa i usidriñete komandni pano uz levu ivicu.

3. Ako komandni pano pluta, desnim tasterom miãa izaberite çegovu naslovnu

liniju i iz priruånog menija izaberite Dock ➪ Left. Ukoliko plutajuñi komandni

pano zatvorite pritiskom na dugme u gorçem desnom uglu, izaberite Custo-

mize ➪ Show UI ➪ Show Command Panel da bi se ponovo pojavio.

Na slici 1-16 prikazan je komandni pano usidren uz levu ivicu radnog okruæeça.

Boje kao podsetnikU Maxovom radnom okruæeçu boje se koriste da bi vas podsetile na reæim u kome

trenutno radite. Kada je dugme æuto, upozorava vas da ima kontrolu nad radnim

okruæeçem. Na primer, ako je jedno od dugmadi izabrano, postañe æuto i svako

povlaåeçe u prozoru za prikaz uticañe na objekat; meœutim, ako je izabrano jedno

od dugmadi kontrole za upravàaçe prozorima za prikaz, postañe æuto a povlaåeçe

unutar prozora za prikaz promeniñe prikaz. Kada u svakom trenutku znate u kom se

reæimu nalazite, to moæe da vas poãtedi glavoboàe.

Slika 1-15: Kontekstni meniji sadræe mnoge komande rasporeœene na pristupaåan naåin.

Ponavàaçe posledçe komande menija



50

Kada desnim tasterom miãa izaberete aktivni prozor za prikaz, izlazite iz svih reæima kojiimaju kontrolu a kontrola se vraña reæimu Select Object.

Crvena je takoœe åesta boja. Kada su pritisnuta dugmad Auto Keys ili Set Keys,

ona postaju crvena. Ivica prozora u kome se trenutno odvija animacija takoœe postaje

crvena. To treba da vas podseti da ñe eventualne izmene biti snimàene kao kàuåne.

Dugmad preklopnika (engl. Toggle) jesu dugmad koja se mogu ukàuåiti ili iskàu-

åiti. Tu spadaju i dugmad za rukovaçe niãanima (engl. Snap). Kada je dugme pre-

klopnika ukàuåeno, ono postaje belo. Dugmad preklopnika oznaåena plavom bojom

ne znaåi da su oni iskàuåeni veñ vas obaveãtava koji je reæim aktivan, poput pre-

klopnika Key Mode kojim se aktivira reæim rada sa kàuåevima.

Sve boje radnog okruæeça mogu se prilagoditi pomoñu okvira za dijalog Customize UserInterface o kojem ñe biti reåi u poglavàu 4.

Moguñnost prevlaåeça miãemOkviri za dijalog koji rade s datotekama uveliko koriste Maxovu moguñnost prevla-

åeça miãem. Nju koriste i okviri za dijalog Material Editor, Background Image, View

File i Environmental Settings. Oni omoguñavaju da izaberete datoteku ili materijal

i prevuåete ga tamo gde æelite da bude primeçen.

Upravàaçe brojaåimaOve kontrole se nalaze svuda po komandnoj tabli i sastoje se od poàa za vrednost i

dve strelice na desnoj strani. Kao ãto biste i oåekivali, ako pritisnete strelicu okrenutu

nagore, uveñañe se vrednost u poàu, a ako pritisnete strelicu usmerenu nadole, vred-

nost u poàu ñe se smaçiti. Za koliko ñe se vrednosti promeniti, zavisi od parametra

Slika 1-16: Levoruki korisnici mogu da pomere komandni pano uz levu ivicu radnog okruæeça.

Savet

Referenca



51

na kartici General okvira za dijalog Preference Settings. Vrednost meçate i kada

pritisnete odgovarajuñu strelicu i povuåete je miãem. Povlaåeçe naviãe poveñava

korak, a povlaåeçe naniæe ga smaçuje.

Efekti povlaåeça brojaåa biñe prikazani u prozoru za prikaz ako je u meniju Views

izabrana opcija Update During Spinner Drag. Ako se kursor nalazi unutar brojaåa,

moæete da pritisnete Ctrl+N kako biste otvorili prozor Numeric Expression Evalua-

tor, koji omoguñava da vrednost zadate koristeñi neki izraz. Na primer, vrednost

brojaåa moæete da zadate sabiraçem brojeva, kao ãto biste to uradili na kalkulatoru.

Izraz 30+40+35, zadaje vrednost 105.

Numeric Expression Evaluator detaànije objaãçavam u poglavàu 29.

Preåice s tastatureMnogim osobinama programa moæete da pristupite i s tastature. Ove preåice omo-

guñavaju da birate komandu ne pomerajuñi miãa. Standardne preåice za komande iz

menija navedene su desno od imena komande. Na panou Keyboard okvira za dijalog

Customize User Interface, moæete da pregledate preåice svih komandi i da neke

eventualno izmenite.

Sve podrazumevane Maxove preåice s tastature navedene su u dodatku B.

Koriãñeçe potezaPotezi (engl. strokes) su sliåni preåicama s tastature, osim ãto omoguñavaju da,

pomoñu sredçeg tastera miãa, nacrtate unapred definisan oblik kao preåicu za neku

komandu. Na primer, moæete da zadate potez koji ñe poniãtiti posledçu radçu, kori-

steñi oblik koji podseña na slovo U. U tom sluåaju, posledçu radçu moæete da poni-

ãtite tako ãto ñete pritisnuti sredçi taster miãa i dovuñi oblik koji podseña na slovo U.

Potezi su prikladni zbog toga ãto ne morate da poseæete za tastaturom, veñ sve oba-

vàate miãem.

Podeãavaçe i koriãñeçe poteza detaàno objaãçavam u poglavàu 4.

Nemodalnost i postojanost okvira za dijalogMnogi okviri za dijalog u Maxu su nemodalni. To znaåi da okvir za dijalog ne morate

zatvoriti da biste mogli da radite sa objektima u pozadini. Material Editor je primer

takvog okvira za dijalog. Uz otvoren editor materijala moæete u pozadini da pravite,

birate i transformiãete objekte. Meœu nemodalne okvire za dijalog spadaju i sledeñi:

Material/Map Browser, Render Scene, Video Post, Transform Type-In, Display Floa-

ter, Selection Floater, kao i razni grafiåki editori.

Joã jedna osobina mnogih okvira za dijalog jeste postojanost. To znaåi da se vred-

nosti, jednom unete u okvir za dijalog, u çemu pojavàuju kada se on ponovo otvori.

To vaæi samo za tekuñu sesiju Maxa. Komanda File ➪ Reset ili izlazak iz Maxa i

ponovno pokretaçe, vrañaju prvobitne vrednosti u sve okvire za dijalog.

PomoñAko se zaglavite, Max vas neñe ostaviti na cedilu. Postoji nekoliko mesta u Maxu na

kojima moæete da zatraæite pomoñ. Meni Help je vredan izvor koji pruæa pristup

referentnim materijalima i veæbama.

Referenca

Referenca

Referenca



52

Referentni vodiå s moguñnoãñu pretraæivaçaUser Reference, MAXScript Reference i Tutorials su radna okruæeça sa sistemom

pomoñi koji funkcioniãe kao åitaå Weba. U levom upravàaåkom oknu nalazi se spisak

dostupnih tema (slika 1-17), a s desne strane je okno u kojem su prikazani detaài iza-

brane teme. Duæ gorçe ivice prozora nalazi se pet dugmadi palete alatki koje sluæe

za kontrolisaçe radnog okruæeça. Dugme Hide koristi se za sakrivaçe levog upra-

vàaåkog okna, dugmad Back i Forward sluæe za kretaçe po stranama koje posetite,

dugme Print koristi se za ãtampaçe informacija koje se nalaze u desnom oknu, dok

dugme Options sluæi za prikazivaçe priruånog menija sa opcijama.

Iznad levog upravàaåkog okna nalazi se pet kartica; svaka otvara zaseban pano.

Pano Contents prikazuje spisak tema; na panou Index nalazi se spisak svih tema po

abecednom redosledu; pano Search ukàuåuje poàe za tekst u kojem moæete da tra-

æite odreœene kàuåne reåi; pano Favorites nudi spisak obeleæivaåa za naslove koje

dodajete listi, a pano Query omoguñava da upiãete pitaçe i traæite odgovor na çega.

U okviru tekstualnih opisa, kàuåne reåi koje su povezane s drugim srodnim

naslovima naznaåene su plavom bojom i podvuåene su.

Pomoñ na WebuWeb nudi mnoãtvo lokacija koje vam mogu pomoñi, a Max preko menija Help ➪ 3ds

max on the Web nudi veze sa stranicama Online Support, Updates i Resources na

lokaciji Discreet. Kada izaberete bilo koju od ovih komandi sa menija, automatski se

otvara åitaå Weba i uåitavaju se stranice sa lokacije Discreet.

Slika 1-17: User Reference sadræi okna za pregledaçe spiska komandi i traæeçe referenci.



53

Komanda menija Help ➪ Plug-in Information otvara åitaå Weba i uåitava stranice

koje se nalaze na lokaciji www.maxusers.com, gde su navedeni svi dostupni program-

ski dodaci.

SaæetakKada proåitate ovo poglavàe, biñe vam poznato Maxovo radno okruæeçe. Da biste

uspeãno koristili 3ds max, morate razumeti çegovo radno okruæeçe. Maxovo radno

okruæeçe sadræi niz razliåitih elemenata. Meniji, palete alatki i preåice s tastature

nude viãe naåina za izbor iste komande. Sami treba da otkrijete ãta vam najviãe leæi.

U ovom poglavàu obraœene su sledeñe teme:

◆ elementi Maxovog radnog okruæeça

◆ pregledaçe i koriãñeçe padajuñih menija

◆ rad s glavnom paletom alatki

◆ koriãñeçe komandnog panoa

◆ upoznavaçe kontrola pri dnu radnog okruæeça

◆ rad u Maxovom okruæeçu

◆ dobijaçe dodatne pomoñi.

U ovom poglavàu pomenuli smo prozore za prikaz dok smo govorili o ostalim

elementima radnog okruæeça, ali u narednom poglavàu usredsrediñemo se samo

na çih.

♦ ♦ ♦

3D5B, October 3, 2003 10:51 amA 3D5B.fm, 979 str.

D E O

XX♦ ♦ ♦ ♦

U ovom delu

Dodatak AInstaliraçe i konfigurisaçe programa 3ds max 5

Dodatak BMaxove preåice sa tastature

Dodatak CEkskluzivni dodatni programi

Dodatak DÃta se nalazi na kompakt

♦ ♦ ♦ ♦

disku

Dodaci

VBNB, October 3, 2003 10:51 amA 3D5B f 980 t

3D5B, October 3, 2003 10:51 amA 3D5B.fm, 981 str.

D O D A T A K

AA♦ ♦ ♦ ♦

U ovom dodatku

Izbor operativnog sistema

Hardverski zahtevi

Instaliraçe programa 3ds max 5

Softverski kàuå

Registrovaçe softvera

Podeãavaçe upravàaåkog programa

♦ ♦ ♦ ♦

za grafiåku karticu

Instaliraçe i konfigurisaçe programa 3ds max 5

a biste mogli da uæivate u moñnim funkcijama programa

3ds max, morañete najpre da ga instalirate i pravilno konfi-

guriãete svoj sistem, a ovaj dodatak ñe vam u tome pomoñi. Kada

s tim zavrãite, moñi ñete da krenete daàe.

Izbor operativnog sistemaAko poåiçete “od nule” i u prilici ste da svoj raåunar optimizu-

jete za 3ds max, onda moæete da uåinite nekoliko stvari koje ñe

vam olakãati rad. Jedna od vaænih odluka koju treba da donesete

tiåe se operativnog sistema pod kojim ñe Max raditi.

Ukoliko moæete da birate, onda 3ds max instalirajte pod ope-

rativnim sistemom Windows 2000 Professional ili Windows XP

Professional. Instalirajte i najnoviju verziju paketa Service Pack,

koju moæete da preuzmete s Microsoftove lokacije na Webu

(www. microsoft.com). Ovi operativni sistemi stabilniji su od

drugih verzija Windowsa i boàe upravàaju resursima raåunara

(na primer, memorijom). Te verzije omoguñavaju da na istoj

maãini istovremeno radi viãe kopija Maxa.

Ukoliko ne moæete da instalirate nijedan od ovih sistema, Max

ñe raditi i pod sistemima Windows 98 ili Windows NT4. Te verzije

Windowsa nisu tako robusne kao Windows 2000 ili XP, pa tokom

rada s Maxom moæete oåekivati åeãñe padaçe sistema. Na raåu-

naru koji radi pod Windowsom 98, u jednom trenutku moæe da

radi samo jedna kopija Maxa, a rasterizacija preko mreæe zva-

niåno nije podræana.

Hardverski zahteviDa biste postigli dobre performanse s Maxom, treba vam pri-

liåno snaæna maãina. Dobar standardni sistem trebalo bi da se

zasniva na procesoru Pentium-IV ili AMD Athlon, s najmaçe 1 GB

RAM-a (i 2 GB slobodnog prostora na disku), pristojnim diskom

i monitorom. Ako se baã mora, moæe da proœe i Pentium-II

(ili AMD) s procesorom koji radi na 300 MHz i sa svega 256 MB

RAM-a (i 300 MB slobodnog prostora na disku), ali ñete u tom

sluåaju dosta vremena protrañiti gledajuñi kako se raåunar muåi

da izvrãi zadatke koje ste mu postavili.

D

Deo X ♦ Dodaci

3D5B, October 3, 2003 10:51 amA 3D5B f 982 t

982

Kada Max radi pod sistemom Windows 2000 ili XP, onda moæe da koristi prednosti radas viãe procesora.

Na performanse Maxa verovatno najviãe utiåe grafiåka kartica. Svaka iole dobra

grafiåka kartica hardverski je tako opremàena da ñe dosta rasteretiti procesor oslo-

baœajuñi ga za druge poslove. Sve ãto se radi u Maxu intenzivno angaæuje grafiåku

karticu, pa je ulagaçe u çu moæda najboài naåin poboàãaça performansi.

Dobra vest je da hardverski ubrzane grafiåke kartice postaju sve jeftinije – odliåne

kartice moæete da nabavite i za 100 evra. Kad budete kupovali grafiåku karticu, prove-

rite da li podræava rezoluciju od najmaçe 1024 × 768 piksela sa 16-bitnom paletom

boja. Takoœe proverite i da li uz çu dobijate i upravàaåke programe za OpenGL

(verziju 1.1 ili noviju), odnosno za DirectX. Biñe vam potrebno najmaçe 32 MB

memorije na grafiåkoj kartici, ili 64 MB ako æelite da koristite funkcije za ubrzaçe

3D grafike. Moæete da koristite i grafiåke table nameçene igraçu raåunarskih igara.

Meœutim, iako se istiåe da neke od çih podræavaju tehnologiju OpenGL, istina je da

podræavaju samo jedan çen deo. Pre nego ãto iãta kupite, posetite i prezentaciju

studija Discreet na Webu (www.discreet.com), gde moæete da uporedite perfor-

manse raznih popularnih grafiåkih kartica.

Ako æelite da instalirate ceo Max, trebañe vam 400 MB slobodnog prostora na

disku. Moæete se provuñi i sa maçe ako izaberete minimalnu instalaciju (Compact).

Joã jedna korisna hardverska naprava koju biste mogli da nabavite jeste miã s toåki-

ñem – olakãañe vam kretaçe kroz menije i komandni pano. Osim toga, on ima i treñe

dugme koje moæe biti korisno pri manipulisaçu prozorima za prikaz.

Instaliraçe programa 3ds max 5Instaliraçe Maxa je priliåno jednostavno:

1. Postavite Maxov kompakt disk u disk jedinicu, a instalacioni program

Setup.exe pokrenuñe se automatski. Ako se to ne dogodi, odnosno ako nije

potvrœena Windowsova opcija Autorun, instalacioni program pokrenite

ruåno sa kompakt diska.

2. Kada se instalacioni program pokrene, otvoriñe se okvir za dijalog Choose

Setup Program (slika A-1). Kao ãto vidite, osim Maxa moæete da instalirate i

Appleov softverski paket QuickTime (koji ñe vam omoguñiti da gledate anima-

cije u formatu QuickTime), kao i DirectX 8.1 za upravàaåke programe za gra-

fiåku karticu Direct 3D, Microsoftov Internet Explorer (da biste mogli da

koristite sistem za pomoñ), ili Turbo Squid (dodatni program pomoñu koga

pristupate digitalnim sadræajima na Webu). Pritisnite dugme Install 3ds max 5

da biste poåeli da instalirate Max.

U okviru za dijalog postoje i dva dugmeta za instalaciju alatke License Manager i pokretaçeåarobçaka Network Setup. Ove dve opcije se koriste prilikom mreænog instaliraça Maxa.Viãe informacija o opcijama mreæne instalacije pronañi ñete u poglavàu 38.

3. Pojaviñe se pozdravni ekran sa savetom da zatvorite sve otvorene aplikacije

pre nego ãto nastavite instaliraçe Maxa. Pritisnite dugme Next da biste preãli

na sledeñi ekran. Na ovom ekranu nalazi se i dugme pomoñu kojeg se otvara

datoteka Readme. Bilo bi dobro da proåitate ovu datoteku zato ãto ona sadræi

najnovije informacije koje autori nisu stigli da ukàuåe u priruånik.

Napomena

Referenca

Dodatak A ♦ Instaliraçe i konfigurisaçe programa 3ds max 5

3D5B, October 3, 2003 10:51 amA 3D5B fm 983 str

983

4. Na sledeñem ekranu (Software License Agreement) treba da izaberete svoju

zemàu i da proåitate tekst ugovora o licenciraçu softvera. Kada to uåinite,

pritisnite dugme “I accept” (Prihvatam). Pritisnite dugme Next da biste nasta-

vili instaliraçe.

5. Na ekranu Serial Number upiãite serijski broj i kàuå kompakt diska koje ñete

nañi na omotu kompakt diska. Zatim pritisnite dugme Next.

6. Sledeñi ekran je User Information, gde u poàe Name treba da upiãete svoje

ime, a u poàe Organization ime svoje firme. Ako koristite Windows 2000 ili XP,

na ovom ekranu su opcije pomoñu kojih moæete instalirati program samo za

trenutno prijavàenog korisnika ili za sve korisnike (ako imate administrator-

ske privilegije).

7. Max ñe se standardno instalirati u direktorijum c:\Program Files\discreet\

3dsmax5, a program backburner u direktorijum c:\Program Files\discreet\

backburner2, ali to moæete da izmenite ako pritisnete dugme Browse i zadate

neki drugi direktorijum. Kada pronaœete odgovarajuñe mesto za instalaciju

Maxa, pritisnite dugme Next.

8. Na ekranu Setup Type odaberite vrstu instalacije. Ãta ñete izabrati zavisi od

toga kako æelite da koristite Max. Ako su vam potrebne samo osnovne kompo-

nente, izaberite minimalnu instalaciju (Compact). Ukoliko æelite da instalirate

ceo program, ukàuåujuñi i SDK (pomoñu kojeg moæete da pravite sopstvene

dodatne programe), izaberite opciju Custom. U veñini sluåajeva je sasvim u

redu da izaberete uobiåajenu instalaciju (Typical).

9. Sledeñi ekran je Start Copying Files. To je taåka s koje nema povratka. Priti-

snite dugme Next da biste zapoåeli instalaciju.

Dugme Disk Cost otvara okvir za dijalog koji prikazuje svaki dostupni disk s podacima o slo-bodnom i potrebnom prostoru.

Slika A-1: Instalacioni program omoguñava da osim Maxa instalirate i drugi softver.

Savet

Deo X ♦ Dodaci


984

Potpuna instalacija Maxa traje nekoliko minuta. Kada se instaliraçe zavrãi, treba

ponovo da pokrenete raåunar.

Hardverski kàuå koji se isporuåivao s ranijim verzijama Maxa zameçen je softverskimkàuåem, kojim se jednostavnije rukuje. Viãe ne morate da umeñete kàuå u paralelni pri-kàuåak raåunara.

Registrovaçe MaxaPoãto instalirate Max, treba da ga registrujete kod firme Discreet. Ako to ne uåinite,

program ñe posle 15 dana prestati da radi.

Kada prvi put pokrenete Max, pojaviñe se ekran (slika A-2) u kojem moæete da iza-

berete da pokrenete åarobçaka za registraciju, tj. alatku Authorization Wizard,

kupite Max ili da ga 15 dana koristite bez registracije. Authorization Wizard ñe se

automatski otvoriti prilikom prvog pokretaça Maxa i provesti vas kroz ceo postupak.

Prvi ekran alatke Authorization Wizard omoguñava da dobijete registarski broj

(Authorization Code) ili da ga upiãete ako ga veñ imate. Da biste dobili registarski

broj, treba da upiãete podatke o sebi – ime, adresu i ime firme, i da navedete da li je

reå o nadogradçi ili prvoj instalaciji. Ako nadograœujete Max, obavezno upiãite

registarski broj. Serijski broj (Serial Number) i softverski kàuå (Request Code) auto-

matski se ispisuju na osnovu brojeva koje ste uneli tokom instalacije. Moæete se regi-

strovati direktno preko Weba, faksom, elektronskom poãtom ili obiånom poãtom.

Ako ste registarski broj dobili faksom, elektronskom poãtom ili obiånom poãtom,

na ekranu koji se otvori prilikom prvog pokretaça Maxa izaberite opciju “Already

have an authorization code” i pritisnite Next. Otvoriñe se ekran u kom treba da

upiãete registarski broj, a åarobçak ñe veñ znati kako da zavrãi postupak.

Registarski broj zavisi od raåunara i vaæiñe samo na raåunaru kom je nameçen. Ako hoñeteda instalirate program na joã jedan raåunar, morañete da nabavite drugi registarski broj.

Da biste registrovali program posle instalacije, pomoñu komande menija Help

➪ Authorize 3ds max u Maxu moæete da unesete registarski broj.

Napomena

Slika A-2: Prvi ekran koji se pojavàuje nakon instalacije, gde moæete da izaberete da li ñete registrovati program ili ga neko vreme koristiti bez registracije.

Upozoreçe

Dodatak A ♦ Instaliraçe i konfigurisaçe programa 3ds max 5

3D5B, October 3, 2003 10:51 amA 3D5B fm 985 str

985

Podeãavaçe upravàaåkog programa za grafiåku karticuPrilikom prvog pokretaça Maxa biñe prikazan mali okvir za dijalog (slika A-3).

U çemu moæete da izaberete upravàaåki program za grafiåku karticu, koji je kàuåna

komponenta za postizaçe optimalnih performansi raåunara. Ako ne znate za koji

upravàaåki program da se odluåite (to zavisi od grafiåke kartice), odaberite opciju

Software. U Maxu upravàaåki program moæete kasnije da izaberete tako ãto ñete

zadati komandu Customize ➪ Preferences i na panou Viewports pritisnuti dugme

Choose Driver. Otvoriñe se okvir za dijalog Graphics Driver Setup. Ako promenite

upravàaåki program, morañete ponovo da pokrenete Max da bi izmene stupile

na snagu.

U Maxu moæete da koristite jedan od tri upravàaåka programa: Software, Dire-

ct3D ili OpenGL. Postoji i opcija za izbor nestandardnog upravàaåkog programa.

Max moæete pokrenuti sa odreœenim upravàaåkim programom sa komandne linije pomoñuopcije -h. Na primer, ako otkucate komandu 3dsmax.exe -h Direct3D, Max ñe sepokrenuti sa upravàaåkim programom Direct3D.

SoftwareUpravàaåki program (Software) ugraœen je u Max. Buduñi da je to generiåki upra-

vàaåki program, on ne ume da koristi specijalizovani hardver grafiåkih kartica, pa

sav posao svaàuje na procesor raåunara. S druge strane, ova opcija moæe da radi na

svakom raåunaru, åak i na onom koji nema baã sjajnu grafiåku karticu.

Poãto instalirate Max, pokrenite ga uz generiåki upravàaåki program kako biste

se uverili da je sve ispravno instalirano. Posle toga, isprobajte razliåite upravàaåke

programe za grafiåku karticu i potraæite onaj koji omoguñava najbræi rad.

OpenGLUkoliko grafiåka kartica hardverski podræava upravàaåki program OpenGL, onda je

to i optimalan izbor. Program OpenGL radi pod svim verzijama operativnog sistema

Windows i obavezno se nalazi na vrhunskim grafiåkim karticama. Max ñe moñi da ga

koristi ukoliko operativni sistem podræava verziju 1.1 ili noviju. Kada se koristi ovaj

program, jedna od dostupnih opcija je Virtual Viewports.

Slika A-3: Izbor upravàaåkog programa grafiåke kartice.

Savet

Deo X ♦ Dodaci


986

Direct3DDirect3D iskoriãñava hardverske moguñnosti grafiåkih kartica sistema, a sve ostalo

simulira softverski. Da biste mogli da ga koristite, morate imati instaliran DirectX 8.1.

Njegova sposobnost oponaãaça omoguñava programu Direct3D da radi na najrazli-

åitijim raåunarima, mada ponekad znatno sporije. Ako grafiåka kartica podræava sve

osobine upravàaåkog programa Direct3D, s çim biste mogli postiñi odliåne perfor-

manse. S druge strane, ako Direct3D mora da se prebaci u softverski reæim rada, biñe

znatno sporiji od programa HEIDI.

♦ ♦ ♦

Documents

3ds max 5 Biblija Sadræaj - download.tutoriali.orgdownload.tutoriali.org/Tutorials/3D_Grafika/3d_max_5_Biblija.pdf · E02B, October 3, 2003 10:46 am Sadrzaj 3D5B fm xivstr xiv 3ds