3.endüstriyel depolama teknikleri

8/7/2019 3.endstriyel depolama teknikleri

1/14

BLM 3.ENDSTRYEL DEPOLAMA TEKNKLER

Depolama ihtiyac

n

n ve ileminin varl

ok eski zamanlara dayanmaktad

r. nsanlar ilk olaraktemel ihtiya maddelerinin, yiyeceklerinin evre ve iklim koullarndan nasl etkilendiine ahitolarak onlar kapal yerde korumak amacyla depolama yoluna gitmilerdir. Uygarln geliimiylebirlikte de gerek uygulama ve kapsam, gerekse de amalar asndan deiimlere ve gelimelereuramtr. nsanlar ihtiya maddelerini uzun sreler boyu (rnein ka saklamak iin)depolamlardr.

Ticaretin ve rekabetin gelimesiyle depolama, bir ilem olmann yan sra teknik olma zelliinikazanmtr. Sonsuz sayda tketim malnn retildii ve pazarland yaadmz ada ise hersaniye deer kazanmtr ve zellikle gnmz sanayisinin ve ekonomisinin geliim yn, retimve iletmedeki sre gelen aksaklklar minimum dzeye indirgeyerek, kar ykseltmek; zaman

kaybn ve bundan doacak zararlar en aza indirmek en byk amatr. retime girenhammaddenin veya retimden kan yar mamul ve mamuln tanmas srasnda bilgi ve tecrbeeksikliklerinden doan zararlarn tesisler iin en aza indirilmesi, tesisler iin ok byk bir nemtamaktadr.

Depolama sistemlerinin iyi tannmas ve hangi mallarn nasl depolanacann bilinmesi, mallardepolarken ve depodan gerekli yerlere iletirken gnmz iin ok nemli olan zaman ve enerjitasarrufu salanmaktadr.

3.1. DEPOLAMA FONKSYONU

Depolamay gerektiren balca nedenler olarak; tketimdeki belirsizlikler ve sadece belirlimevsimlerde retim yaplmas, retim dzeyindeki deimeler ve mallarn fiyatlarndakibelirsizlikler veya dalgalanmalar saylabilir. ou zaman depolama, ne endstri ne de ticaretalannda arzulanan birey deildir; nk belli bir sermaye harcanmas gerekmektedir. Bu yzdendepolama ve stoklama bir tercih deil bir zorunluluktur. Mallar nceden retilip depolanmadzaman, maln talebi retim hzn geecek ve bu da sat kaybn getirecektir.

Mallarn ihtiya duyuluncaya kadar tutulmasn hedefleyen depolama, mallarn kaynaktanalnmasn, kullancnn talebine kadar saklamasn, istek halinde mallarn depodan tatlarayklenmesi ve kullancya ulatrlmasn ierir. Depolama, mallarn hareket durumunda olmamashalidir ki bu bir mekan kapsar. Depo ise, mallarn zamana bal amalarna uygun bir ekildeyerletirme ve boaltma ilemleri arasndaki zamanda bekletildikleri mekana verilen isimdir.

Depo, mallarn (belli bir dneme, mevsime ait ticari mallarn) saklanmasn, depolananmalzemenin (arap ve benzeri iecekler) kalitesinin bekletilerek iyiletirilmesi ve mallarn ayrmiin (sevk ve sipari depolar) kullanlabilir.

Transport tekniinin nemi kendisini depolanacak mallarn yer deitirmelerinde gsterirken,depolama teknii bu mallarn depolanmas iin gerekli teknik malzemeleri ve ekipmanlarbnyesinde belirtir. Modern depolama teknii artk transport makinalar, raf transport gereleri,krenler, vinler ve raflarn yan sra bu kompleks yapsalln idaresi iin gerekli donanm

ihtiyac

n

da beraberinde getirmektedir. Art

k tam otomasyonlu depolama sistemine sahip, tamotomasyonlu fabrika kavram olumutur.

Dr C Erdem MRAKDr smail GERDEMEL MAK 419 - Transport Teknii


2/14

Endstriyel Depolama Teknikleri 29

stiflemek, iletimini salamak, kontrol etmek, tartmak vb. gibi depoda yaplmas gereken ilerinmekanizasyonu depolama tekniinin en temel talarndan birini oluturmaktadr. Tama aralarda depo iletmesinin deiken talep ve artlarna iyi uyum salamaldrlar. Kaynaklara ve mteriihtiyalarna gre bir deponun en nemli hedefleri u ekilde aklanabilir:

Depo alannn verimliliini arttrmak Depo ara ve gerelerinin kullanm verimliliini arttrmak Depo planna sadk kalmak Btn mallara ulalabilirlii maksimuma kartmak. Btn paralarn korunmasn salamak.

Bir depo sistemi iki ekilde oluturulur: eski bir depoyu revize ederek veya yeni bir sistemkurarak. Yeni bir sistemin kurulmas durumunda ilk dnlmesi gereken sistem karakteristikverimidir. Burada verimden kastedilen, maln depolanmas ve datlmas ileminin en ksa sredeve en az hatayla yaplamas yeteneidir. Yeni bir sistemin kurulmasnn getirdii avantaj,konstrksiyonun rne (mala) gre yaplabilmesidir. Bylece mal ak en uygun ekildeayarlanarak sistem yksek verimli duruma getirilebilir.

Depolanacak mallarn birim depocuklarda toplanmas dncesi daha iyi depolama metotlarnadoru atlan ilk adm olmutur. Mallarn raflara yerletirilmesi istif makinalar ile mmkn olur.Dolaysyla raflarn ykseklii de snrlanmtr. Rafl depolarn en nemli zellikleri, istenilensradaki maln direkt olarak alnmasna izin vermeleridir. Dier yandan istif yksekliininsnrlanm olmas, atall fork-liftin geni koridorlar gerektirmesi de bu depolama trnn arzuedilmemesine yol amaktadr

Gerekli depo byklnn, mallar zerinde tayan palet lleri ve koridor genilikleri tayin

eder. En yksek derecedeki yer tasarrufuna blok sisteminde ula

l

r. Ancak burada da sonyerletirilen maln ilk olarak alnmas ihtimalinin douraca tehlike mevcuttur. Bu durumda eikraflar kullanlarak almaya allmtr. Gerekli koridor genilii, fork-lift reticisinintavsiyelerine gre tayin edilir. Her eye ramen fork-lift kullanm depoda yer kayboluturmaktadr.

Bu nedenle yaplan aratrmalarla, istif kreni veya raf taycs denilen tayc tr gelitirilmitir.Bu aracn kullanmnda gerekli koridor genilii paletten ancak biraz daha genitir. Raf tayclaryerden optimum tasarruf, yksek depolarn mmkn olmas ve tam otomatiklemenin mmknolmas gibi avantajlar getirmilerdir. Bylece yksek rafl depolar kullanlmaya balanmtr.Depo bykl arttka evresel bir tama sisteminin ilavesi de kanlmaz olur. nceleri elle

kumandal raf tayclarnn kullanld yksek rafl depolar sz konusuyken; bugn artkotomatiklemi ve bilgisayarla idare edilen iine insan girmeyen depo sistemleri gelitirilmitir.

3.2. DEPO TESSLER ve YNETM

Depolama teknii ve depodan optimum faydalanma yntemleri modern iletme tekniinde nemlikonular arasna girmitir. Son yllarda bu gibi problemlerin zm yksek tavanl depolarlammkn olmutur.

lk zamanlarda depo deyiminden, iine az veya ok sayda mamul veya hammaddenin sakland,korunduu mahaller anlalr, depo kaytlar da ounlukla elle yrtlrd. Bu nedenle, depokaytlarna gre mevcut grnen bir maln bulunmay ska grlen olaylardand. Bylece baz



3/14

Endstriyel Tama ve Depolama30

mallar ancak mteakip saymda ortaya kabilirdi. Ne var ki, byle bir durumda szkonusu malnfiyat hayli dm ya da hurda fiyatna gelmi olurdu. Bu trden hatalarn olumasnn balcasebebi, insanolunun noksanlar ve kusurlardr.

Bu nedenle, yllarca nceden balam olan bir alma; depolardaki insan faaliyetlerini mmkn

mertebe snrlamay hedef almtr. Artk insanolu depodaki faaliyetlerinde, elektronik dzenlerindolayl kontroluna girmitir. Bu alandaki rasyonellitirme hareketlerin, modern tamadzenlerinin depolarda kullanlmas gerei ortaya kmtr. Son yllarda gelitirilen pek oktama dzenleri, depolardaki, biraz nce bahsedilen aksaklklar ortadan kaldrmtr.

Modern depolama teknii; malzeme ak, tarih ak ve enerji ak gibi faktrleri bir arayatoplamtr. Depolar Statik ve Dinamik depolar olarak ikiye ayrmak mmkndr.

3.2.1. STATK DEPOLAMA

Statik depolamada stoklanacak mal (retimi tamamlanm mal) depoda uzun sre kalr. Dinamik

depolamada mal burada sadece ksa bir sre bekler. Baka bir deyile mal burada geer, akar. Aradepolama, retilen mallarn balang malzemelerinin hazrlanmasndan son retim aamasnakadar gelien retim sreleri ierisindeki her retim kademesi arasnda bekletmeye denir. Elbettebu durumda hareketsiz ya da hareketli depolama sz konusu olabilir. Ara depolama da periyodikve dzensiz olmak zere ikiye ayrlr. ekil 3.1de akemas grlen statik depolar hammadde,yar mallar veya mamul mallarn depolanmasnn mmkn klarlar.

ekil 3.1. Statik depo ak

Statik depolama sistemlerinde daha ok raf istifleme ad ile anlan sistemlerdir. Blokistiflemede, paletlerin st ste ylarak, yksek hacimler kaplad bir sistem olup, depolananmallarn tekrar boaltlmas iin gereken sre uzundur. Blok istifleme ucuz olup; mallarn krlmave zedelenmesinin nemli olmad hallerde yksek younluklu depolamaya izin verir.

3.2.2. DNAMK DEPOLAMA

Dinamik depolar ise mamul mallarn ksa sreler iin depolanmalarna hizmet eden tesislerdir.Bunlarn en belirgin ynleri, ok eitli mallara hizmet etmelidir. Datc (Distribtr) depolar,dinamik depolara rnek tekil ederler (ekil 3.2).



4/14


ekil 3.2. (Dinamik) Datc depo

Gerekli depo bykln, mallar

zerinde ta

yan palet lleri ve koridor genilikleri tayineder. En yksek derecede yer tasarrufuna Blok (Block) sisteminde ulalr. Ancak burada da,son yerletirilen maln ilk olarak alnmas ihtimalini douraca tehlike mevcuttur. Eik raflar buihtimali ortadan kaldrmtr. Forklift imalatsnn tavsiyelerine gre tespit edilen koridorgenilikleri Tablo 3.1de verilmitir.

Tablo 3.1. Koridor genilikleri ve Fork-lift deerleriYk kapasitesi [ton] Tekerlek adedi Koridor genilii [m]

0.6 3 2.80.6 4 3.01 3 2.8

1 4 3.22 4 3.73 4 4.4

Yandan tamal istif makinalarnda bu deer 2.0 mye kadar inebilir. Ana koridorun genilii ise,ykleme geniliinin tam katlarndan biri olarak seilir ki, bu durum da yer kaybna iaret eder.te bu sebeplerden hareketle yaplan aratrmalar sonunda bulunan bir tayc tr, depolarnvazgeilmez paras haline gelmitir. Burada gerekli koridor genilii, paletten ancak birazgenitir. Ayrca bylelikle istif ykseklii de nemli oranda artmtr. Bu tama arac stif kreni,Raflk veya Raf taycs olarak bilinir.

Raf tayclarnn, depolama tekniinde kullanlmalar aadaki kazanlar salamtr: Yerden optimum tasarruf, Yksek depolarn mmkn olmas, Tam otomatiklemenin mmkn olmas, Depolamada zel isteklere cevap vermesi.

Yukarda sz edilen olanaklar haiz depolar Yksek rafl depolardr. Raflar genellikle ift srahalinde dzenlenir ve aralarnda raf tayclar hareket eder. Raflar elikten veya betondanyaplrlar. Duvarlar ve tavanlar direkt olarak raflara monte edilirler. Bylece raflar, duvarlar ve raf

tayclar bir birim tekil ederler. Bugne kadar ina edilmi olan depolarn ykseklii 80 mye,uzunluklar da 180 mye kadar ulaabilmitir. Raf taycs says ise iletme artlarna gre tayin



5/14


edilir. Depo bykl arttka, evresel bir tama sisteminin ilavesi de kanlmaz olur. ncelerielle kumandal raf tayclarnn kullanld yksek rafl depolar sz konusu olurken artk bugnotomatiklemi ve bilgisayarlarla idare edilen, iine insan girmeye depo sistemleri gelitirilmitir.

3.2.3. DEPO YNETM

Depo ynetimi nedeniyle mallarn maliyetlerinin nemli bir ekilde art gsterdii (depo yeri,personel, enerji, bakm ve iletme masraflar nedeniyle) bilinmektedir. Depo; sre, miktar ve eitayrlklarn dzenlemek iin belli bir hareket serbestliine sahip olmaldr. Bu yzden depo, netamamen bo ne de tamamen dolu olmaldr. Bunun yan sra transport gereleri (ykleme,boaltma ve kolileme) de maliyeti arttrdndan depo maln ak sistemi iinde en doru yerdebulunmal ve en optimum mal miktar iin ina edilmelidir. Buna ilikin kavramlarekil 3.3degrlmektedir.

Ns : sipari verilmesiekil 3.3. Depo mevcudunun zamanla deiimi

Minimum mevcut, bir depoda mal ak srasndaki aktarmalarda meydana gelen hasarn belli bir

sre muhafaza etmek amacyla engellenmesi sonucu bulunan mevcuttur. Bu ayn zamanda alt snrmevcududur. Maksimum mevcut, depo bykln belirleyen mevcuttur. Depo, ekonomikadan kabul edilebilir maksimum ihtiya snrn karlayabilir durumda olmaldr. Optimummevcut, bu iki snr arasnda yer alr.

3.3. DEPOLARIN SINIFLANDIRILMASI

Tanacak ve depolanacak mallarn tanmlar iyi yaplmaldr. Maddeler; hal, karakteristikzellikler ve miktar olmak zere temel grup altnda toplanrlar. Tanacak ve depolanacakmallarn bu zellikleri, kurulacak tama ve depolama tesisinin konstrktif zelliklerininsaplanmasnda ve yap trnn belirlenmesinde en nemli rol oynarlar. Tanacak vedepolanacak mallar; dkme (ynt) mallar ve para (tane halinde) mallar olarak iki ana grubaayrlrlar.

3.3.1. Para (Birim) Mal Depolar

Birim (para) mallar, birbirlerinden ayrekilleri olan, boyutlar farkllk gsteren mallardr. Paramallarn tanmas ve depolanmasna etki eden faktrler para mallarn boyutlar, arlklar,hacimleri, biimleri vb. zellikleridir.

Para mallarn belirli birekli ve boyutlarnn olmas, depolama ve tamay dkme mallara gre

daha zorlat

r

r. Para mallar

n depolanmas

nda; paletler, raflar, modler ekmeceler, kutular,



6/14


konteynerlar, ak alanda istifleme, mobil raflar vb. kullanlr. Birim mal depolarn oluturanyaplarn balca grevi depo maln d dnyann etkilerine kar korumaktr.

Stoklama Deposu : Stoklama depolar (yedek deposu, biriktirme deposu) genellikle hacimselkapasiteleri ve uzun depolama sreleri ile dierlerinden ayrlrlar. Bunlar, mallar uzun sreler iin

stoklayp, saklamakta kullanlrlar. (rnein hammaddeler, kmr, tahl depolar)

Gei Deposu : Gei depolar, depoya giren mallarn ka kadar geen ksa sre iindeayrlmalar iin kullanlrlar. depo mallar ayn veya belirli aralklarla yklenir ve boaltlr.Depolama zaman genellikle ok ksadr. (hava alanlarndaki veya tren istasyonlarndaki muhafazadepolar)

Tasnif Deposu : Tasnif depolar malzeme ak srasnda belli bir dzenlemenin ve ayrmnyapld yerlerdir. Bu depolarn ok ksa bir depolama sreleri vardr. Fazla miktardaki eitlersz konusu olduunda bu tr depolar tam otomasyon iin ok uygundur.

Sath Deposu : Daha nceleri kullanlm olan en uygun depo sistemi alak depolardr. Depolamaileminin komplike olmay, tesisin ucuza mal olmas ve koridorlarn kolayca deitirilebilmesigibi olumlu zelliklere kar, alak depolarn istenmeyen ynleri daha fazla ve nemlidir: depomahallinin verimli kullanlmamas, maln depo zeminini tamamen kaplamas, sadece en sttebulunan mal kmesi veya mal biriminin direkt olarak alnabilmesi, depolama ilemlerinin fazlazaman almas ve nihayet deponun otomatik dzenlere uygunluk gstermemesi gibi.

Bu tr depolar, 7 metre ykseklie kadar ulaabilen, geni bir alan kaplayan depolardr. Depo maltabana ya da alak raflara depolanmtr (ekil 3.4a). Depolama iin kullanlan yardmc aralarolarak kren sistemleri, bantl konveyrler gibi sabit srekli transport makinalar ve eitli koridortayclar saylabilir. Yksek sath depolarn zellikleri sath depolarla ayndr. Ancakykseklikleri 7 12 metre arasnda deiir (ekil 3.4b).

ok Katl Depo : ok katl depolar st ste dzenlenmi sath depolarn oluturduu depolardr.Bu tr depolar depo taban alannn az olduu durumlarda depo kapasitesini arttrmak amacyladnlmlerdir (ekil 3.4c). Transport iin kullanlan yardmc aralar sath depolardakullanlanlar ile ayn olmakla birlikte, ok katl depolarda asansr gibi dey tayclar da nemkazanrlar.

Yksek Rafl Depo : Yksek rafl depolarda ykseklik 12 metreden fazladr. Ykseklikleri 30metreyi aarken genilikleri 120 metreye ulaabilen ok byk kapasiteli depolar da ina

edilmitir. Raflar

depo duvar

ndan oluturulmu (ekil 3.4d) veya serbest duran tipte olabilir(ekil 3.4e).

Hava imeli Depo : Hava imeli depolar bir pnmatik konstrksiyon trnn rndr. Bubalonsu yaplarda iirme sonucu 0,01 0,03 bar aras bir basn oluur. ime yap plastik veyaPVC den yaplmtr (ekil 3.4f).

Ak Depo : Ak depolarda hava artlarna kar koruyucu st ksm bulunmaz. Bu yzden, butip depolarda ne tr depo malnn teknik olarak korunabileceinin bilinmesi gerekmektedir. Kapalve naylon yada plastik ile paketlenmi depo mallar, maliyeti drme asndan ak depolardadepolanabilirler.



7/14


(a) (b) (c)

(d) (e) (f)ekil 3.4. Birim mal depolar

3.3.2. Dkme Mal Depolar

Dkme mallar, hacimsel ve belli birekil verilmemi, paketlenmemi olarak tanan ve depolanan

mallardr. Bunlar belirli bir ekli olmayan irili ufakl paralardan olutuu gibi sv hallerde debulunabilirler. Dkme mallarn depolanmasnda eitli kaplar, silolar, depolar, yma alanlarkullanlr.

Dkme mal depolar genelde ak hava veya yar kapal depo eklinde ina edilirler. Bunlar havaartlarna kar hassas olmayan kmr, demir filizi gibi malzemeler iin kullanlrlar. genellikledeponun bir taban bulunur. Bu gibi depolarda tama iin genellikle ekskavatrler, raysztayclar ve bantl konveyrler kullanlr.

Bunker ve silo kavram genelde birbirinin yerine kullanlrlar. Ancak ar sanayi ve endstride

bunker terimi kullan

l

rken, g

da ve yem sanayinde silo terimi daha yayg

nd

r. Silolar yksekliingenilie oranla ok byk olduu, yuvarlak ya da keli keside sahip olan baca biimli muhafazadepolardr. Buna karn bunkerler geniliin ykseklie oranla ok daha byk olduu bunker



8/14


hcreleri denilen blmlere ayrlm kapal muhafaza depolardr. Bunker ve silolar; dkmemallar, sv mallar ve gazlarn saklanmasnda ve depolanmasnda kullanlrlar. Bunker ve silolaraait rnek, ekil 3.5de grlmektedir.

ekil 3.5. Bunker ve silolara ait temel yap eitleri

3.4. DEPO YERLETRME SSTEMLER

Byk depolarda, personelin her eyin nerede olduunu bilmesi beklenemez. Bu yzden biryerletirme dzeni formunun ortaya konulmas gerekmektedir. Temel olarak istene; bu sisteminneyin nerede olduunu gstermesidir. Ama bunun sistematik yaplmas gereklidir.

3.4.1. SABT YERLETRME SSTEMLER

Sabit yerletirme sistemi, geleneksel bir kabul olan her mal bir yer ve her mal yerli yerine fikriniierir. Her maln depolanma yeri statiktir. Bu yaklama en iyi rnek; ktphanedeki kitaplarnsralanmasdr. Elbette byle bir sistem kullanlrken ortaya kan problemlerunlardr:

1. Yeni gelebilecek bir malzeme iin, blmlerde fazladan yerin bulunmasgerekmektedir. Ayrca her eyin yerli yerinde olabilmesi ve tekrar yerletirmeilemlerinden kanlabilmesi iin, her zaman bo bir depolama kapasitesine ihtiyavardr.

2. Deiik zellikleri olan malzemelerin depolanma ya da elde tutabilme zelliklerini gznne almaz ve depolanmas zor olan malzeme dzenin dnda tutulur.

3. ok kullanlan malzemeler personele ve ihtiyaca cevap verme kolayl bakmndanka yakn konuluyorsa, bu depolama sistemi dzenin bozulmasna neden olabilir.

3.4.2. RASGELE YERLETRME SSTEMLER

Stoklarn devir hz yksek, stoklama yeri kk ve pahal ise yerletirme dzeni uygun olacaktr.Bu tr sistemler, sistematik ve ok yksek dzeyde organize olmu bir stok yerletirme dzeninesahiptir. Depolanacak bir malzeme geldiinde, bu malzeme ilk uygun yere yerletirilerekbilgisayara kaydedilir. Bir malzeme gnderimi olaca zaman bilgisayar yardmyla, personelemalzemenin nerede olduu bildirilir.

artlar uygunsa bu sistem, depolama blgesinin maksimum kullanmn salar. Burada snrlayckonu; depolanacak malzemelerin boyut, ekil ve arlk olarak birbirlerinden ok farklolabilmesidir. Sistemin dezanataj ise gnderimi yaplacak malzemenin bilgisayarca kaydnn

annda yaplmas gereidir.



9/14


3.4.3. DEPOLAMA SSTEMLER

Depolama sisteminde planlama aamasnda hedef belirlenirken, aadaki hususlara dikkatedilmelidir:

Her birim iin seri harekete olanak salanmas FFO prensiplerinin (first in first out = ilk giren ilk kar) byk lde uygulanmasna

olanak salanmas Optimal hacim kullanlmasMezaninler

Mezaninler, ba hizas st yksekliini verimli depolama blgelerine evirirler ve deerli zeminblgesini daha nemli iler iin ayrmak mmkn olur. Bunlar, depolanan mallar ykselterek,zemindeki ykleme-boaltma veya retim gibi faaliyetlerin trafiini hafifletir, hacim kullanmndaha verimli hale getirerek enerji, bakm ve yatrm maliyetlerini azaltrlar (ekil 3.6).

ekil 3.6. Mezaninlerin genel grn

Carouseller

Otomatik depolama sistemlerinden olan yatay ve dey carouseller, hareketli raf ve sralarasahiptir. Ykleme ve boaltma ilemleri bu raf ve sralardan yaplr. Carousellerin avantajlar;ucuz ve yalnz bana alabilen modler depolama sistemleri oluu, her iki versiyonu da genibir ykseklik, uzunluk ve ykleme kapasitesi yelpazesine sahip oluu ve otomatik veya manuelolarak ykleme-boaltma imkanna sahip olmalardr (ekil 3.7).

ekil 3.7.Yatay Carouselin alt ve st tahrik prensip ekli



10/14


Otomatik ykleme-boaltma sistemleri

Otomatik ykleme-boaltma sistemleri genel olarak ambarlama, fabrika ii datm ve depolamailemlerinde kullanlrlar. Bu sistemler palet, f, koli gibi para mallarn yksek younlukta veok miktarda depolanmasna yararlar. Bu sistemlerin avantajlar: zel ekipmanlar ile salanan

l kontrol sayesinde, kolay stoklama imkan vermeleri; alandan maksimum faydalanmannykselen sistemler ve de yksek raf sralar ile salanmas; ilem kapasitelerinin snrsz olmas,yani mallarn boyut, ekil veya bir kod ile tarif edildiinde sistem her trl ykleme-boaltmailemini yerine getirebilmesi ve bir ok farkl transport sistemiyle e alabilmesidir.

Raf ve ekmece tipi depolama

Raf ve ekmece tipi depolarn tasarmndaki nemli etkenler; depolanan mallarn tipi, kullanlanykleme ve boaltma sisteminin tr, depo binasnn hacmi ve ekli ile firmann stok kodlamakarakteridir. Tasarmda depolanan mallarn boyutlar, arlklar ve ne ekilde paketlenecekleri(koli, f, rulo vb.) veya yklenecekleri nem kazanr.

Raflarn dizilmesi ve dzenlenmesinde, ykleme ve boaltma artlarnn dnda; deprem, yangnve can emniyeti gibi faktrler de dikkate alnmaldr. Bu tr nlemlere dahil olarak; raflarn skdizilmesi, devrilme mukavemetini arttracak arlklar veya yere balama gibi ilemler saylabilir(ekil 3.8).

ekil 3.8. Raf ve ekmece tipi depolama

Blok Depolama Sistemi

Depolanacak mallar paletler gibi yardmc depolama malzemesi ile birlikte ya da bunlarolmakszn dorudan yerde depolanrlar. zellikle ok ar, istif halinde dizilemeyecek trdenmallar iin kullanlan bir sistemdir (ekil 3.9a). nc boyut olan ykseklikten feragat edildiiiin hacim kullanm asndan kt bir sistemdir. Bu sistemlerde; seri hareket edebilme her maliin sz konusu deildir ve sistem fazla personel gerektirmektedir. Mal bana den birim hacminkk olaca durumlar iin uygun olmayan bir sistemdir. Depo donanm iin byk bir yatrmngerekmemesi nemli bir avantajdr.



11/14


(a) Blok depolama (b) Basit rafl (c) Rafl blok

(d) Hareketli rafl (e) Arabal rafl (f) Yksek rafl

ekil 3.9. Depolama sistemleri

Basit Rafl Depolama Sistemi

Basit raflar yere yerletirilmi ya da yere tespit edilmilerdir. Talebe gre konumlandrlm sabitalma koridorlar bulunur. Depodaki her mala, her rafa istendii anda dorudan ulama olana

bulunur. Hacim kullanm asndan verimli bir sistemdir (ekil 3.9b).

Rafl Blok Depolama Sistemi

Rafl blok depolama sisteminde blok depolama sistemine benzer zellikler gsterir. Depo giri-k ilemlerinde yine bir sralama sz konusudur (ekil 3.9c).

Hareketli Rafl Depolama Sistemi

Hareketli rafl depolama sisteminde malnn srekli yada sreksiz bir ekilde hareket halindeolduu depolama sistemleridir. Bu hareket, hafif eimli raylarla yada yatay raylarla salanr. Bu

tip sistemlerde FFO prensibi ok iyi uygulanabilir. iin gerekli kuvvetlerin azalmas szkonusudur. yi bir hacim kullanm mevcuttur. Ancak bunlarn dezavantaj ise depo donanmmasraflarnn yksek olmasdr (ekil 3.9d).

Arabal Rafl Depolama Sistemi

Arabal rafl depolama sisteminde raflar oluturan paralar yere sabitlenmi olan raylar zerindehareket edebilen arabalarn zerine yerletirilmitir (ekil 3.9e).



12/14


Yksek Rafl Depolama Sistemi

Yksek rafl depolama sistemi, yerine gre 30 metreyi aan raf transport sistemlerinin kullanmngerektirmektedir (ekil 3.9f). En byk avantajlar, yzey alannn klmesi, depo malna kolayulama imkan ve gerekirse de iyi bir otomasyon ansnn olmasdr.

3.5. DEPO PLANI

Modern bir deponun planlanabilmesi iin, dier bir ifade ile depo byklnn ve depo eidininsaptanabilmesi iin mevcut ve gelecek durumun irdelenmesi gerekir. Burada ortaya kan nemlibir soru vardr: Bir depo hangi esaslara gre planlanr? Ayrca u nemli sorular da sorulur:

Depo ykseklii ne olmaldr ? Koridor uzunluklar ne kadar olmaldr ? Ka adet koridor dzenlenmelidir ?

Yerden faydalanma derecesi ne olmaktad

r ? alma tarz ne olmaldr ? En verimli yatrm mebla ne olacaktr ?

te bu sorulara verilecek cevaplar depoya, ona verilmesi gereken ekli kazandracaktr.

3.5.1 DEPONUN LETME DURUMU

ounlukla depoya, tesisin bir paras gzyle baklr. Bundan dolay deponun organizasyon planyaplrken zellikle malzeme ve tarih akna dikkat edilir. malatn rasyonelletirilmesiamalandnda, otomatik dzenlerle donatlm depolara ihtiya duyulur.

Yaplacak n etdlerin en nemli grevlerinde biri de, depo iin tahsis edilecek sermayeninminimuma indirilebilmesi iin optimum depo hacmini tespit etmektir. Ancak burada, imalat ilemterinin isteklerinin en uygun kaynamn tespit etmek gerekir. Ayrca mal aknda, depodakimaln bekleme sresini ksaltmak iin de tedbirler gerekir. Hatta istif raflarnn dahi ilerde satlpsatlamayaca konusu gz nnde bulundurulmaldr.

Uygun alma tarznn tespitini ok sayda faktr etkiler. Depolarda balca iki eit alma tarzbulunur. Koridor iinde ve Koridor dnda alma. Koridor iinde alma eklinde, malnbulunduu depo ksmna gidilir ve mal alnr. Koridor dnda almada ise, mal grubu tmylebir sabit k merkezine gelir. lgili mal alndktan sonra kalan mal grubu geri yollanr.

3.5.2. DEPO GENEL TASLAI

Bir deponun planlanmasnda, nce maln hareketinin nasl olaca tespit edilmelidir. ekil 3.17demal hareketinin mmkn olan baz alternatifleri grlmektedir.Bir boaltma dzleminde tek yndeykleme ve boaltma ekil 3.10ada, bir dzlemde kar ynlerde ykleme ve boaltma ekil3.10bde ve iki dzlemde tek ynde yklme ile bir dzlemde iki ynden boaltma ekil 3.10cdeverilmitir.



13/14


(a) (b) (c)

ekil 3.10. Mal hareketleri

Depolanacak mallarn depoya giri ve k esaslarnda birbirinden farkl yntemler uygulanabilir.ksek depolarda mallarn tek tek depoya giri ve kekil 3.11ada, mallarn depoya paletle

girip tek tek kekil 3.11bde, mallarn depoya grupla girii ve kekil 3.11cde, mallarnpaletle depoya girii ve kta blnerek kekil 3.11dde ve mallarn paletle depoya giri vekekil 3.11ede grlmektedir.

Y

(a) (b) (c)

(d) (e)ekil 3.11. Yksek depolarda mallarn hareketi

Bir p i unsurlar gz nne alnmaldr.

e akan mal miktarlanaca

poya tanmasza edilecek evraklar

as

Tar Ma Yan eleri Y ikletirilmesinde aadaki esaslara dikkat edilmelidir:

t (mal bulma zaman)

4-

de o tasla zerinde kesin karar vermeden aadak

Depolanacak maln arl ve hacmi Sekiz saatlik alma sresinc Malzeme depolanmaya ne ekilde hazr Depolanacak maln de Depolanan mal ile birlikte muhafa Tarih aknn dzenlenmesi En uygun raf taycs tipi ve lleri

Depolanacak miktar Raflardan tek bir maln alnm Gerekli yardmc aralar Depolanacak maln nemli zelikleri (krlma, parlama ve patlama)

tma ve sayma gibi ilemlerllarn depodan tanmasgndan korunma talimatnam

ksek bir deponun otomat1- Yksek sra2- Yksek iletme emniyeti3- Yerden iyi faydalanma

Az sayda personel5- Fleksibilite



14/14


6- letme kumandasnn entegrasyonu7- Depodaki yerin serbeste seilmesi, dier bir ifade ile depolanacak mala ayrlm

belli bir ksmn olmamas

ksek rafl bir depo tesisin planlama sresi, konu zerinde alan uzmanlarn kabiliyet vebilgiler ald sistem dallar nda ihtisaslamkiilerc n ii e ge tirilebili Ger e toplam zaman bugn iinaa y

re

8- ktisadi ynden uygun olmas9- alan personele yksek emniyetin salanm olmas10-Daha iyi bir i akdi

Yine sk skya b r. Bu tr karmak bir , ancak kendie istenilen zama nd rekle r. ekletirmukaru ekilde oluur:

Gerekli Sreler Toplam Sreye Oran Gerekli SPlanlama sresi 2 / 5 6 ayGerekletirme sresi 2 / 5 6 ayalma sresi 1 / 5 3 ay

Toplam sre 5 / 5 15 ay


Documents

3.endüstriyel depolama teknikleri