41213 กฎหมายวาดวยทรพยสน

(Property Law) หนวยท 1 ความหมาย ประเภท และความสมพนธของทรพยสน

1. คาวา “ทรพย” และ “ทรพยสน” มความหมายแตกตางกน กลาวคอ ทรพยสนนนมความหมายกวางกวาและครอบคลมถงทรพยดวย ทรพยจงเปนสวนหนงของทรพยสน

2. ทรพยสนอาจแบงออกไดเปนหลายประเภท ทงนขนอยกบจะใชเกณฑใดเปนหลกในการแบง แตการแบงประเภททสาคญคอ การแบงเปนสงหารมทรพย และอสงหารมทรพย

3. ทรพยสนนน โดยเฉพาะตวทรพยอาจมความสมพนธเกยวของกบทรพยอนๆ ในลกษณะทเปนสวนควบ อปกรณ หรอดอกผลของทรพยอน

1.1 ความหมายและประเภทของทรพยสน 1. ทรพยหมายถง วตถทมรปราง มตวตนในสภาพธรรมชาต สามารถจบตองสมผสได 2. ทรพยสนหมายถง ทรพยและวตถไมมรปราง ซงอาจมราคาและอาจถอเอาได 3. ทรพยสนอาจแบงออกเปนประเภท ทงนขนอยกบการทจะยดเกณฑใดเปนตวแบงทรพยสนเหลานน 4. อสงหารมทรพย หมายถง ทดน ทรพยทตดอยกบทดนเปนการถาวร ทรพยทประกอบเปนอนเดยวกบ

เนอทดน และรวมทงทรพยสทธทเกยวกบทดน หรอทรพยทตดอยกบทดน หรอประกอบเปนอนเดยวกบทดนนน

5. สงหารมทรพย หมายถง ทรพยสนอนทไมใชอสงหารมทรพย และหมายรวมถงสทธอนเกยวกบทรพยสนททเปนสงหารมทรพยนนดวย

6. ทรพยแบงได คอทรพยทแบงออกจากกนเปนสวนๆ แลวยงคงรปบรบรณดงเชนทรพยเดม 7. ทรพยแบงไมได คอ ทรพยทไมอาจแบงแยกออกจากกน โดยใหคงภาวะเดมของทรพยและหมายรวมถง

ทรพยทมกฎหมายกาหนดวาแบงไมไดดวย 8. ทรพยนอกพาณชย คอทรพยสนทไมอาจถอเอาได และโอนแกกนมได โดยชอบดวยกฎหมาย 9. ทรพยในพาณชย คอ ทรพยสนทสามารถซอขายกนไดโดยชอบดวยกฎหมาย

1.1.1 ความหมายของทรพยและทรพยสน สงทเปนวตถทมรปราง และพจารณาวา เปน “ทรพย” หรอไม

2

หนงสอ ปากกา แวนตา นาฬกา สรอยคอ บาน โตะ เกาอ ศาลา รถยนต จกรยาน เสอ รองเทา ตนไม แกวนา รม กระถาง กระปอง ตะกรา ถงขยะ

วตถทมรปรางดงทยกตวอยางมาเปน “ทรพย” ทงหมดเพราะเปนวตถทมรปราง อาจมราคาและถอเอาได

วตถทไมมรปราง และเหตผลวาทาไมแตละตวอยางเปน “ทรพยสน” แตไมเปน “ทรพย” วตถไมมรปราง เชน ลขสทธ สทธบตร เครองหมายการคา สทธการเชา สทธในชอเสยงการคา (Goods

Will) สทธในการใชสอและสตรในการกระกอบการคา (Franchise) สทธจานา สทธจานอง สทธเรยกรองใหชาระหน

ตวอยางทยกมาเปน “ทรพยสน” เพราะ (เปนวตถ) ไมมรปราง ซงอาจมราคาและอาจถอเอาได 1.1.2 ประเภทของทรพยสน นยามของ “อสงหารมทรพย” นนประกอบดวยทรพยประเภทใดบาง อสงหารมทรพยประกอบดวย (1) ทดน ตวอยางเชน ทดนมโฉนด ทดนม น.ส. 3 และสทธภาระจายอมบนทดน เปนตน (2) ทรพยอนตดอยกบทดนอยางถาวร ตวอยางเชน บาน ตนมะขาม สะพาน (3) ทรพยทประกอบเปนอนเดยวกบทดน ตวอยางเชน เนอดน แร ธาตในดน (4) ทรพยสทธอนเกยวกบทดน ตวอยางเชน กรรมสทธในทดน สทธครอบครอง ในทดน น.ส. 3 และ

สทธภาระจายอมบนทดนเปนตน ยกตวอยาง “ทรพยทแบงได” และ “ทรพยทแบงไมได” ทรพยทแบงไดคอ ขาวสาร นาตาล ขนมปง กะป นาปลา เชอก นา เงนตรา นามน ทดน สวนทรพยท

แบงไมได คอ รถยนต จกรยาน รม หนงสอ ปากกา แวนตา นาฬกาขอมอ รองเทา ชอนสอม กางเกง อธบายความหมายของ “ทรพยนอกพาณชย” และยกตวอยางทรพยนอกพาณชย ทรพยนอกพาณชยคอ ทรพยทไมอาจถอเอาไดโดยสภาพ และรวมทงทรพยทโอนแกกนมไดโดยชอบ

ดวยกฎหมาย ตวอยางทรพยทไมอาจถอเอาได เชน กอนเมฆ ทดนบนดวงจนทร และทรพยทโอนแกกนมไดเชน ปน

เถอน ยาบา ทสาธารณสมบตของแผนดน

1.2 ความสมพนธของทรพยสน 1. สวนควบ คอ สวนซงโดยสภาพแหงทรพยหรอโดยจารตประเพณแหงทองถนเปนสาระสาคญในความ

เปนอยของทรพยนน และไมอาจแยกจากกนไดนอกจากจะทาลาย ทาใหบบสลาย หรอทาใหทรพยนนเปลยนแปลงรปทรงหรอสภาพไป เจาของทรพยยอมมกรรมสทธในสวนควบของทรพยนน

3

2. อปกรณ คอ สงหารมทรพยซงโดยปกตนยมเฉพาะถนหรอโดยเจตนาชดแจงของทรพยทเปนประธาน เปนของใชประจาอยกบทรพยทเปนประธานเปนอาจณ เพอประโยชนแกการจดดแล ใชสอย หรอรกษาทรพยทเปนประธาน และเจาของทรพยไดนามาสทรพยทเปนประธานโดยการนามาตดตอหรอปรบเขาไว หรอทาโดยประการอนใดในฐานะเปนของใชประกอบกบทรพยทเปนประธานนน อปกรณทแยกออกจากทรพยทเปนประธานเปนการชวคราวกยงไมขาดจากการเปนอปกรณของทรพยทเปนประธานนน อปกรณยอมตกตดไปกบทรพยทเปนประธานเวนแตจะมการกาหนดไวเปนอยางอน

3. ดอกผลธรรมดา คอ สงทเกดขนตามธรรมชาตของทรพย ซงไดมาจากตวทรพยโดยการมหรอใชทรพยนนตามปกตนยม และสามารถถอเอาไดเมอขาดจากทรพยนน

4. ดอกผลนตนย คอ ทรพยหรอประโยชนอยางอนทไดมาเปนครงคราวแกเจาทรพยจากผอนเพอการทไดใชทรพยนน และสามารถคานวณและถอเอาไดเปนรายวนหรอตามระยะเวลาทกาหนดไว

1.2.1 สวนควบของทรพย ทรพยอยางหนงนนสามารถเปนสวนควบของทรพยอกอยางหนงหรอไม และทรพยนนๆประกอบดวย

สวนควบอะไรบาง ตวอยางของทรพยทมลกษณะเปนสวนควบ ตามมาตรา 144 (1) เขมนาฬกาเปนสวนควบของนาฬกา (2) หนเปนสวนควบกบพนคอนกรตของบาน (3) เสนดายเปนสวนควบกบเสอ (4) ขาโตะเปนสวนควบของโตะ (5) หฟงโทรศพทเปนสวนควบของเครองโทรศพท กรณบาน เรอน อาคาร หรอสงหารมทรพยอนทปลกอยบนทดนและไมตกเปนสวนควบกบทดนนน ตวอยางของอสงหารมทรพยทเขาขอยกเวนตามมาตรา 146 ไมตกเปนสวนของทดน (1) บานทปลกบนทดนเชา (2) บานทปลกบนทดนททผปลกมสทธเหนอพนดน (3) ตกแถวทปลกบนทดนเชา (4) ตนทเรยนทปลกในทเชาเพอทาสวน (5) ถนนทสรางโดยไดรบความยนยอมจากเจาของทดน มาตรา 144 สวนควบของทรพย หมายความวา สวนซงโดย สภาพแหงทรพย หรอโดยจารตประเพณ

แหงทองถนเปนสาระสาคญ ในความเปนอยของทรพยนน และไมอาจแยกจากกนไดนอกจากจะ ทาลาย ทาใหบบสลาย หรอทาใหทรพยนนเปลยนแปลงรปทรงหรอ สภาพไป

เจาของทรพยยอมมกรรมสทธในสวนควบของทรพยนน

4

มาตรา 145 ไมยนตนเปนสวนควบกบทดนทไมนนขนอย ไมลมลกหรอธญชาตอนจะเกบเกยวรวงผลไดคราวหนง หรอหลายคราวตอปไมเปนสวนควบกบทดน

มาตรา 146 ทรพยซงตดกบทดนหรอตดกบโรงเรอนเพยงชวคราว ไมถอวาเปนสวนควบกบทดนหรอโรงเรอนนน ความขอนใหใชบงคบ แกโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอนซงผมสทธในทดนของผอนใช สทธนนปลกสรางไวในทดนนนดวย

1.2.2 อปกรณของทรพย สงหารมทรพยรอบตววาสงใดเปนอปกรณของทรพยใด ตวอยางสงหารมทรพยทเปนอปกรณของทรพยประธาน - เครองมอซอมรถยนตเปนอปกรณของเครองยนต - ลาโพงเปนอปกรณของเครองกระจายเสยง - เตาเปนอปกรณของครว - ลกกญแจเปนอปกรณของแมกญแจ - กลอนเปนประตบานเปนอปกรณของบาน ก. ทาสญญาซอรถยนตคนหนงจาก ข. โดยมไดมขอตกลงเกยวกบเครองเสยงทตดตงอยในรถคน

ดงกลาว เมอถงกาหนดเวลาสงมอบ ข. จะถอดเครองเสยงนนออกกอนสงมอบรถยนตคนดงกลาว แต ก. ไมยนยอมโดยอางวาเครองเสยงตดตงอยในรถยนตยอมเปนอปกรณของรถยนต ข. จงตองสงมอบเครองเสยงนนใหแกตนดวย ดงนใหวนจฉยวาขออางของ ก. รบฟงไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ปพพ. มาตรา 147 อปกรณหมายความวา สงหารมทรพยซงโดยปกตนยมเฉพาะถน หรอโดยเจตนาชดแจงของเจาของทรพยทเปนประธาน เปนของใชประจาอยกบทรพยทเปนประธานเปนอาจณ เพอประโยชนแกการจดการ ดแล ใชสอย หรอรกษาทรพยทเปนประธาน และเจาของทรพยไดนามาสทรพยทเปนประธาน โดยการนาตดตอหรอปรบเขาไว หรอทาโดยประการอนใดในฐานะเปนของใชประกอบทรพยทเปนประธานนน

อปกรณทแยกออกจากทรพยทเปนประธานเปนการชวคราว กยงไมขาดจากการเปนอปกรณของทรพยทเปนประธานนน

อปกรณยอมตกตดไปกบทรพยทเปนประธานเวนแตจะมการกาหนดไวเปนอยางอน ตามปญหาเครองเสยงทตดตงอยในรถคนดงกลาว แมจะเปนของใชประจาอยในรถยนตนน แตกเปน

เพยงทรพยทมไวเพอประโยชนแกเจาของรถยนตมใชเพอประโยชนแกการทจะจด ดแล ใชสอย หรอรกษารถยนตนน เครองเสยงทตดตงอยในรถยนตจงมใชอปกรณของรถยนต ตามบทบญญตแหง ป.พ.พ. มาตรา 147 วรรคแรก ดงกลาว เครองเสยงมใชอปกรณของรถยนตจงไมตกตดไปกบรถยนต ตามมาตรา 147 วรรคสาม ดงกลาว ข. จงไมตองสงมอบเครองเสยงนนให ก.

ฉะนนขออางของ ก. จงรบฟงไมไดตามเหตผลดงกลาว

5

มาตรา 147 อปกรณ หมายความวา สงหารมทรพยซงโดย ปกตนยมเฉพาะถน หรอโดยเจตนาชดแจงของเจาของทรพยทเปน ประธานเปนของใชประจาอยกบทรพยทเปนประธานเปนอาจณเพอ ประโยชนแกการจดดแล ใชสอย หรอรกษาทรพยทเปนประธาน และ เจาของทรพยไดนามาสทรพยทเปนประธานโดยการนามาตดตอหรอ ปรบเขาไว หรอทาโดยประการอนใดในฐานะเปนของใชประกอบกบ ทรพยทเปนประธานนน

อปกรณทแยกออกจากทรพยทเปนประธานเปนการชวคราวก ยงไมขาดจากการเปนอปกรณของทรพยทเปนประธานนน

อปกรณยอมตกตดไปกบทรพยทเปนประธาน เวนแตจะมการ กาหนดไวเปนอยางอน 1.2.3 ดอกผลของทรพย ทรพยใดเปน “ดอกผลธรรมดา” ของทรพยใด ดอกผลธรรมดา คอ

- ลกมะพราวเปนดอกผลของตนมะพราว - ลกกระตายเปนดอกผลของกระตายตวเมย

- ดอกกลวยไมเปนดอกผลของตนกลวยไม - ผลแตงโมเปนดอกผลของตนแตงโม

- ขอแกะเปนดอกผลของแกะ ทรพยใดเปน “ดอกผลนตนย” ของทรพยใด ดอกผลนตนย คอ

- คาเชา - ดอกเบย – เงนปนผลหน – คาหนาดน – คาผานทาง เปนตน มาตรา 148 ดอกผลของทรพย ไดแก ดอกผลธรรมดาและ ดอกผลนตนย ดอกผลธรรมดา หมายความ

วา สงทเกดขนตามธรรมชาตของ ทรพยซงไดมาจากตวทรพย โดยการมหรอใชทรพยนนตามปกตนยม และสามารถถอเอาไดเมอขาดจากทรพยนน

ดอกผลนตนย หมายความวา ทรพยหรอประโยชนอยางอนท ไดมาเปนครงคราวแกเจาของทรพยจากผอนเพอการทไดใชทรพยนน และสามารถคานวณและถอเอาไดเปนรายวนหรอตามระยะเวลาท กาหนดไว

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 1

1. ความแตกตางระหวางความหมายของคาวา “ทรพย” และ “ทรพยสน” คอ ทรพยตองมตวตน แตทรพยสนอาจมควตนหรอไมมกได

2. สงทเปนทรพยสน แตไมเปนทรพยไดแก ลขสทธ และ สทธบตร 3. ทรพยสนทจดวาเปนอสงหารมทรพยไดแก ตนมะพราวทปลกในสวน และ สทธเกบกน (พวกเอกสาร

แสดงสทธในทดน ตนขาวทปลกในนา และดนทถกเคลอนยายเพอไปถมท อากาศธาตทอยเหนอพนดน ไมใชอสงหารมทรพย)

6

4. ทรพยสนตอไปนเปนสงหารมทรพย สทธบตรในการประดษฐหนยนต สทธจานา (อากาศทพดไปมา นาทะเลในทองทะเล ดนใตทองนา สถานรถไฟใตดน ไมใชทรพยสนทเปนอสงหารมทรพย )

5. ทรพยสนนอกพาณชยไดแก ยาบา ทวด (ปน ดอกไมไฟ นายาเคม ไมถอวาเปนทรพยสนนอกพาณชย) 6. ทรพยของรถยนตทไมเปนสวนควบกบรถยนตไดแก ยางอะไหล ลออะไหล (กนชน ไฟทาย กระจก

มองขาง เครองยนต จดเปนสวนควบของรถยนต) 7. สงปลกสรางททาขนทไมตกเปนสวนควบกบทดนไดแก บานทปลกอยบนทดนเชา (สะพาน เรอนครว

ทปลกแยกจากตวบาน รวบาน ยงขาว จะตกเปนสวนควบกบทดน) 8. ทรพยทใชประจาอยในบานทจดเปนอปกรณของบานไดแก กลอนประต ขอสบหนาตาง (หนาตาง ฝา

กนหอง พดลม และหลงคาโรงครว ไมใชอปกรณของบาน) 9. ทรพยทจดวาเปนดอกผลธรรมดาคอ ขนแกะทตดจากตวแกะ ลกสนข 10. ทรพยสนทถอวาเปนดอกผลนตนยคอ คาเชานาทจายเปนขาวเปลอก ลกของสนขตวผทไดจากการเอา

ไปเปนพอพนธ หนวยท 2 สภาพของทรพยสทธและบคคลสทธ

1. ทรพยสทธเปนสทธของบคคลทมอยเหนอทรพยสน โดยมวตถแหงสทธเปนทรพยสน 2. ทรพยสทธมอยหลายชนด เทาทปรากฏโดยการบญญตไวใน บรรพ 4 ประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มตวอยางเชน กรรมสทธ สทธครอบครอง สทธอาศย ภาระจายอม สทธเหนอพนดน สทธเกบกน และภาระตดพนในอสงหารมทรพย

3. การทรงทรพยสทธหรอการแสดงออกซงการมทรพยสทธนน กฎหมายเหนเปนเรองสาคญ บางกรณจงกาหนดใหแสดงออกทางทะเบยนใหชดเจน

4. ทรพยสทธอาจระงบสนไปโดยผลแหงการแสดงเจตนา โดยผลของกฎหมาย และโดยสภาพธรรมชาต

2.1 บอเกดและความหมายของทรพยสทธและบคคลสทธ 1. ทรพยสทธเปนสทธของบคคลทมอยเหนอทรพยสน โดยมวตถแหงสทธเปนทรพยสน สวนบคคลสทธ

เปนสทธของบคคลทมอยเหนอบคคลทตนมนตสมพนธดวย โดยมวตถแหงสทธเปนการกระทาการ หรองดเวนกระทาการ

2. ทรพยสทธสามารถกอตงขนแตโดยอาศยอานาจแหงนตบญญตของกฎหมายเทานน แตบคคลสทธอาจกอตงขนโดยนตกรรมสญญาหรอโดยนตเหต หรอโดยบญญตแหงกฎหมายอนๆ กได

7

2.1.1 ความหมายของทรพยสทธและบคคลสทธ ทรพยสทธและบคคลสทธมความหมายแตกตางกนอยางไร ทรพยสทธและบคคลสทธมความหมายแตกตางกนดงน 1) ทรพยสทธเปนสทธทมอยเหนอทรพยสนเปนวตถแหงสทธ ตามมาตรา 1336 สวนบคคลสทธเปน

สทธทมอยเหนอบคคลโดยมวตถแหงสทธเปนการกระทางดเวนการกระทาสงมอบทรพยสน มาตรา 194 2) ทรพยสทธโดยปกตสามารถใชอานาจ แหงสทธยนตอบคคลไดทวไปเรยกวาสทธเดดขาด สวน

บคคลสทธโดยปกตเปนสทธเรยกรองไดเฉพาะบคคลผเปนลกหนแหงสทธจงเปนสทธสมพทธ 3) ทรพยสทธเปนสทธเหนอทรพย ผทรงสทธจงสามารถไดดวยตนเองโดยตรงไมจาตองขอใชสทธ

นนๆ ผานทางศาล สวนบคคลสทธทตองใชบงคบบคคลอกบคคลหนงการใชสทธจงตองใชสทธผานทางศาลทมอานาจวนจฉย

4) ปกตทรพยสทธทมแตอายความไดสทธ (ยกเวนภาระจายอม ภาระตดพนในอสงหารมทรพยทจะสนไปเมอใชสทธ) แตบคคลสทธไมมอายความเสยสทธมแตเมอผทรงสทธไมใชสทธทางศาลภายในในกาหนดกจะเสยสทธเรยกวาสทธเรยกรองขาดอายความ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 193/9

5) ทรพยสทธสามารถกอตงไดดวยอาศยอานาจตามกฎหมาย ป.พ.พ. มาตรา 1298 สวนบคคลสทธสามารถกอตงไดดวยอาศยนตกรรมหรอนตเหต หรอโดยบทบญญตของกฎหมาย

การศกษาเรองทรพยสทธและบคคลสทธใหประโยชนอยางไรบาง การศกษาเรองทรพยสทธและบคคลสทธทาใหเกดประโยชนแกผทาการศกษาสองประการคอ (1) เกดความเขาใจความสมพนธระหวางกฎหมายลกษณะหนและกฎหมายลกษณะทรพย (2) ทาใหเกดประโยชนในการพจารณาเพอนาไปฟองรองคดตอศาลเปนตนวา

- ถาฟองในฐานะเปนเจาของทรพยสทธ โจทกตองเปนผทรงทรพยสทธนน แตหากฟองโดยอาศยมลบคคลสทธเปนสภาพขอหาตองอาศยการทโจทกเปนคสญญา จงจะทาใหโจทกทงสองกรณเปนโจทกทชอบดวยกฎหมาย

- อายความฟองรอง ถาหากฟองโดยอาศยมลทรพยสทธตามปกตไมมกาหนดอายความ แตหากฟองโดยอาศยมลบคคลสทธจะตองดาเนนการในกาหนดอายความของบคคลสทธประเภทนนๆ

2.1.2 บอเกดของทรพยสทธและบคคลสทธ บอเกดแหงทรพยสทธมอะไรบาง ทรพยสทธมบอเกดทางเดยว คอ โดยอานาจของกฎหมายตางๆ ทไดบญญตการกอตงไวแลว ซง

อานาจดงกลาวอาจเหนไดในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยหรอกฎหมายเฉพาะอน เชน พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 พระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534

บอเกดแหงบคคลสทธมอรไรบาง

8

บคคลสทธมบอเกดไดหลายทางเปนตนวา 1) โดยอาศยนตกรรมหรอสญญา จาก ป.พ.พ. มาตรา 149 กงมาตรา 181 และมาตรา 354 ถงมาตรา

368 2) โดยมลละเมด จาก ป.พ.พ. มาตรา 420 3) โดยมลจดงานนอกสง จาก ป.พ.พ. มาตรา 395 ถง มาตรา 405 4) โดยมลลาภมควรได จาก ป.พ.พ. มาตรา 406 ถง มาตรา 419 หรอ 5) โดยบทบญญตอนๆ ของกฎหมายเชน ป.พ.พ. มาตรา 1461 สทธทจะไดรบอปการะเลยงด มาตรา

1564 สทธทจะไดรบการอปการะดานการศกษาตามสมควร

2.2 ประเภทของทรพยสทธ 1. ทรพยสทธอาจแบงไดเปนสองประเภทใหญๆ คอ ทรพยสทธประเภทกรรมสทธและทรพยสทธ

ประเภทตดทอนกรรมสทธ 2. ทรพยสทธประเภทกรรมสทธแบงไดเปน 5 ชนด คอ กรรมสทธ สทธครอบครอง ลขสทธ สทธบตร

และเครองหมายการคา 3. ทรพยสทธประเภทตดทอนกรรมสทธแบงไดเปน 9 ชนด คอ ภาระจายอม สทธอาศยในโรงเรยน สทธ

เหนอพนดน สทธเกบกน ภาระตดพนในอสงหารมทรพย สทธจานอง สทธจานา สทธยดหนวงและบรมสทธ 2.2.1 ทรพยสทธประเภทกรรมสทธ ทรพยสทธประเภทกรรมสทธมกชนด ทรพยสทธประเภทกรรมสทธตามกฎหมายอาจมอย 5 ชนด คอ 1. กรรมสทธ ป.พ.พ. มาตรา 1336 2. สทธครอบครอง ป.พ.พ. มาตรา 1367 3. ลขสทธ พ.ร.บ. ลขสทธ พ.ศ. 2537 4. สทธบตร พ.ร.บ. สทธบตร พ.ศ. 2537 5. เครองหมายการคา พ.ร.บ. เครองหมายการคา พ.ศ. 2534 2.2.2 ทรพยสทธประเภทตดทอนกรรมสทธ ทรพยสนประเภทตดทอนกรรมสทธมอะไรบาง ทรพยสนประเภทตดทอนกรรมสทธมดงน 1. ภาระจายอม 2. สทธอาศยในโรงเรอน 3. สทธเหนอพนดน

9

4. สทธเกบเงน 5. ภาระตดพนในอสงหารมทรพย 6. สทธจานอง 7. สทธจานา 8. สทธยดหนวง 9. บรมสทธ

2.3 การทรงทรพยสทธและการสนไปของทรพยสทธ 1. การแสดงออกซงทรงทรพยสทธ เพอใหบคคลอนรถงการมอยของทรพยสทธและบคคลผทรงสทธ ซง

กอใหเกดหนาททจะตองงดเวนไมเขาใจไปรบกวนขดทรพยสนนน 2. การทรงทรพยสทธแบงออกเปน 2 วธ คอโดยทางทะเบยน โดยการครอบครอง 3. บคคลเทานนทสามารถเปนผทรงทรพยสทธ แตทรพยดวยกนเองไมวาทรพยนนจะเปนสงมชวต

หรอไม กไมสามารถอยในฐานะเปนผทรงทรพยสทธได 4. ทรพยสทธยอมสนสภาพไปได 3 ทางคอ สนไปโดยสภาพแหงธรรมชาตของทรพยสทธนน สนไปโดย

ผลแหงเจตนาและสนไปโดยผลของกฎหมายเปนเหตใหผทรงสทธไมสามารถอางทรพยสทธเปนประโยชนแกตนไดอกตอไป

2.3.1 ลกษณะทวไปของการเปนผทรงทรพยสทธ การแสดงออกซงการทรงทรพยสทธแบงออกเปนกวธ และการทกฎหมายกาหนดใหการซอขาย

อสงหารมทรพยตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนนนเปนการควบคมในทางใด สามารถแบงออกได 2 วธ คอแสดงออกโดยการครอบครองและแสดงออกโดยทางทะเบยน อนงการ

ซอขายอสงหารมทรพยนนกฎหมายกาหนดใหตองทาตามแบบของนตกรรมทกาหนดไว ดงปรากฏในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 456 วรรคแรก และเปนการควบคมในทางเปดเผย

2.3.2 การทรงทรพยสทธในสงหารมทรพย การแสดงออกซงการทรงทรพยสทธในสงหารมทรพยนนโดยทวไปแลวจะแสดงออกโดยการ

ครอบครอง แตมสงหารมทรพยบางชนดทตองการแสดงออกโดยทางทะเบยน สงหารมทรพยเหลานนไดแกอะไรบาง

10

สงหารมทรพยทกฎหมายกาหนดการแสดงออกซงการทรงทรพยสทธทางทะเบยน ไดแกเรอกาปน เรอมระวางตงแตหกตนขนไป เรอกลไฟ หรอเรอยนตมระวางตงแตหาตนขนไป แพ สตวพาหนะ เครองจกรบางชนด และพวกทรพยสนไมมรปราง

2.3.3 การทรงทรพยสทธในอสงหารมทรพย อสงหารมทรพยนน โดยหลกแลวตองแสดงออกซงการทรงทรพยสทธโดยทางทะเบยน หากไม

แสดงออกทางทะเบยน ผลทางกฎหมายจะเปนอยางไร อสงหารมทรพยนน หากไมแสดงออกทางทะเบยน จะไมมผลเปนทรพยสทธทใชยนไดแกบคคล

ทวไป นอกจากนนยงอาจเสยสทธแกผสจรตได ใน ป.พ.พ. มนตกรรมใดบางททาใหบคคลไดมาซงทรพยสทธอยางใดอยางหนง นตกรรมซอขายแลกเปลยน ใหเชาทรพย เชาซอ ยม จางทาของ จานอง จานา ประณประนอมยอม

ความ ตวเงน และนตกรรมอนๆ ทคกรณตกลงกนและมผลทาใหบคคลไดมาซงทรพยสทธอยางใดอยางหนง เชน การเลนแชรเปยหวย เปนตน

การเพกถอนทะเบยนตาม ป.พ.พ. มาตรา 1300 นน มขอยกเวนอยางไรบาง มขอยกเวนวา จะตอสบคคลภายนอกผสจรตและเสยคาตอบแทนไมได 2.3.4 การสนไปของทรพยสทธ การททรพยสนสนไปโดยสภาพธรรมชาตนน ทาใหทรพยสทธสนไปไดอยางไร การทจะมทรพยสทธขนมาได จะตองมตวทรพยสนขนมากอน ดงนนหากทรพยสนสญสนไปทรพย

สทธจงตองสญสนตาม ไปดวยเชน แกสระเหยออกไปในอากาศยอมทาใหกรรมสทธในแกสนนสนไปดวย เจตนาของบคคลทาใหทรพยสทธสนไปไดอยางไร ทรพยสทธจะสนไปหรอไมจะตองดวาบทบญญตของกฎหมายกาหนดใหคกรณแสดงเจตนาเลกหรอ

ระงบทรพยสทธนนๆ ไดหรอไม เชน ภาระจายอม คสญญาอาจตกลงเลกกนไดเปนตน การททรพยสทธสนไปโดยผลของกฎหมายนนมหลกเกณฑอยางไรบาง การททรพยสทธสนไป จะตองแลวแตชนดทรพยสทธ เพราะกฎหมายบญญตไวแตกตางกนตาม

ประเภทของกฎหมาย

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 2

1. สทธของบคคลทมเหนอทรพยสนเรยกวา ทรพยสทธ 2. สทธทมวตถแหงสทธเปนทรพยสนเรยกวา ทรพยสทธ 3. สทธสมพนธเปนสทธทนกกฎหมายใชเรยกสทธ บคคลสทธ

11

4. นกกฎหมายเยอรมนเรยกบคคลสทธวา สทธสมพทธ 5. สงของ ไมใชวตถแหงหน (การกระทา การสงมอบ การงดเวนกระทา เปนวตถแหงหน) 6. การไดทรพยสทธทไมตองจดทะเบยนไดแก ลขสทธ 7. จางแรงงานททาขนบนอสงหารมทรพย ไมใชบรมสทธพเศษเหนออสงหารมทรพย 8. คาแรงงานเพอกสกรรม ไมใชบรมสทธพเศษเหนอสงหารมทรพย 9. คาปลงศพ เปนบรมสทธสามญ 10. คาจางเสมยนทางานในบรษทมบรมสทธ ทยงคางจายถอยหลง 4 เดอนไมเกน 100,000 บาท 11. บรมสทธคาอปโภคประจาวนม คางชาระอยถอยหลงไป 6 เดอน 12. บรมสทธในผพกอาศยในโรงแรมมเหนอ เครองเดนทางของผอาศย 13. การกอตงทรพยสทธทาไดโดย อาศยอานาจของกฎหมาย 14. เชาซอบาน ไมถอเปนทรพยสทธ (ภาระจายอม สทธอาศย สทธเกบกน ถอเปนทรพยสทธ) 15. สทธเกบกนมไดใน ทรพยสนทกชนด 16. สทธบตร เปนทรพยสนประเภทกรรมสทธ 17. ทรพยสทธประเภทตดทอนกรรมสทธ ไดแก สทธยดหนวง 18. ทรพยสทธในทรพยสนของผอนคอ ภาระจายอม 19. สงหารมทรพยทไมตองจดทะเบยนการไดมาคอ เครองบน (เรอกาปน เรอนแพ สตวพาหะนะ ตองจด

ทะเบยน)

หนวยท 3 กรรมสทธและกรรมสทธรวม

1. กรรมสทธเปนสทธทไดมาตามกฎหมาย (de jure) กลาวคอกฎหมายบญญตรบรองใหบคคลมอานาจอยเหนอทรพยสน ฉะนนอานาจแหงกรรมสทธ เจาของทรพยสนจงมสทธใชสอย จาหนายไดดอกผล ตดตามเอาคนและขดขวางมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนของตนโดยมชอบดวยกฎหมาย นอกจาก นกฎหมายยงบญญตใหเจาของทดนมแดนกรรมสทธ รวมทงบญญตใหเจาของอสงหารมทรพยมสทธขจดเหตเดอดรอนราคาญดวย

2. กรรมสทธรวม เปนเรองของบคคลหลายคนตางกเปนเจาของทรพยสนอนเดยวกน โดยเจาของทกคนตางกเปนเจาของทกสวนของทรพยสนอนเดยวกนนน เจาของรวมทกคนตางกมอานาจในฐานะของกรรมสทธเชนเดยวกน แตจะตองใชสทธไมขดแยงตอเจาของรวมคนอน ฉะนนกฎหมายจงตองบญญตสทธและหนาทของเจาของรวมไวเปนการเฉพาะ

12

3.1 กรรมสทธ 1. กรรมสทธมลกษณะสาคญ 7 ประการ คอ เปนสทธทกฎหมายใหอานาจบคคลมอยเหนอทรพยสนเปน

ทประชมแหงสทธทงปวง เปนทรพยสทธชนดหนงทมอานาจเหนอกวาทรพยสนอนๆ เปนสทธทมตวทรพยเปนวตถแหงสทธ เปนสทธเดดขาด เปนสทธทกอใหเกดอานาจหวงกนไวโดยเฉพาะ และเปนสทธถาวร กฎหมายบญญตรบรองใหเจาของทรพยสนมสทธพนฐาน 5 ประการคอ สทธใชสอย จาหนาย ไดดอกผลตดตามเอาคนและขดขวางมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนของตน โดยมชอบดวยกฎหมาย

2. เจาของทดนยอมมแดนกรรมสทธ บนพนดน เหนอพนพนดน และใตพนดนนน นอกจากนการใชสทธทเปนเหตใหเจาของอสงหารมทรพยไดรบความเสยหายทเกดควรคาดคด หรอคาดหมายไดวาจะเปน ไปตามปกตและเหตอนควร ในเมอเอาตาแหนงทอยแหงทรพยนนมาคานงประกอบ เจาของอสงหารมทรพยนนมสทธทจะปฏบตการเพอยงความเสยหายหรอเดอดรอนนนใหสนไป

3.1.1 อานาจแหงกรรมสทธ ทองบรรจพระเครองไวในเจดยบรรจกระดกของบรรพบรษ ซงตงอยบรเวณอโบสถวด ทกป

ลกหลานกจะไปเคารพกราบไหวโดยตลอดมาเปนเวลากวา 10 ป ภายหลงวดจะสรางอโบสถใหมทางวดจงเคลอนยายเจดยออกจากบรเวณอโบสถและเจาะเอพระเครองไปเกบไว ทองทราบเรองจงไปขอคน แตกรรมการวดอางวาหมดอายความเรยกคนแลว ดงนใหวนจฉยวาขออางของกรรมการวดรบฟงไดหรอไมเพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1336 ภายในบงคบแหงกฎหมาย เจาของทรพยสนมสทธใชสอยและจาหนายทรพยสนของตนและไดดอกผลแหงทรพยสนนน กบทงมสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนจากบคคลผไมมสทธจะยดถอไวและมสทธขดขวางมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนนน โดยชอบดวยกฎหมาย

ตามปญหา ทองบรรจพระเครองไวในเจดยบรรจกระดกของบรรพบรษซงตงอยบรเวณอโบสถของวดทกปลกหลานกไปเคารพกราบไหวโดยตลอดมาเปนเวลากวา 10 ปแลว เหนไดวาทองไมมเจตนาสละละทงพระเครองซงบรรจไวในเจดยดงกลาวแตประการใด เชนน พระเครองดงกลาวยงเปนกรรมสทธของทองอยเมอทางวดเคลอนยายเจดยนนออกไปจากพระอโบสถและเจาะเอาพระเครองนนไปเกบไว ทองทราบเรองจงไปขอคน แตทางกรรมการวดอางวาหมดอายความเรยกคนแลว เชนนเปนขออางทมชอบดวยกฎหมาย เพราะจาของกรรมสทธยอมมสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนจากบคคลผไมมสทธจะยดถอไวตาม ป.พ.พ. มาตรา 1336 ดงกลาว ทงนมสทธตดตามเอาคนโดยอานาจแหงเจาของกรรมสทธดงกลาวไมมกาหนดอายความ

ฉะนนขออางของกรมการวดจงรบฟงไมไดตามเหตผลดงกลาว ก. ไดยกยอกกาไลหยกโบราณของ ข. ไปขายให ค. ซงเปนพอคาขายของเกาในราคา 200,000 บาท

โดย ค.ไมทราบวาเปนของทยกยอกมาและไดขายตอใหกบบคคลอนไปโดยไมทราบชอในราคา 300,000 บาท เมอ ข. ทราบเรองจงแจงให ค.สงมอบเงนกาไร 100,000 บาท ใหแกตนมฉะนนจะฟองรองดาเนนคด ดงน ใหวนจฉยวา ข. มสทธจะเรยกเงนกาไรดงกลาวจาก ค.ไดหรอไม เพราะเหตใด

13

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1336 ภายในบงคบแหงกฎหมาย เจาของทรพยสนมสทธใชสอยและจาหนายทรพยสนของตน และไดดอกผลแหงทรพยสนนน กบทงมสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนจากบคคลผไมมสทธจะยดถอไว และมสทธขดขวางมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนนนโดยมชอบดวยกฎหมาย

ตามปญหา ค.พอคาขายของเการบซอกาไลหยกโบราณจาก ก.โดยไมทราบวาเปนของท ก.ยกยอกมาจาก ข. และ ค. ไดขายกาไลหยกนนใหแกบคคลอนโดยไมทราบชอ ค.ไดกาไรจากการนหนงแสนบาท เมอ ข.เจาของทแทจรงทราบเรองจงเรยกให ค. สงมอบเงนกาไรดงกลาวคนใหแกตนนน ข.ในฐานะเจาของทรพยมสทธตดตามและเอาคนทรพยสนของตน ซงกคอกาไลหยกดงกลาวจากผไมมสทธจะยดถอไวตามมาตรา 1336 ดงกลาว บคคลทยดถอกาไลหยกซงเปนทรพยสนของ ข.ไวกคอบคคลทไมทราบชอซงไดซอไปจาก ค.ดงน ค.จงมใชบคคลทยดถอทรพยสนของ ข. ไว แม ค.จะไดกาไรจากการขายทรพยสนของ ข. แต ค. ไดทาการโดยสจรตจงไมตองรบผดตอ ข. แตประการใด

ฉะนน ข. จงมสทธตดตามเอาคนกาไลหยกของตนจากบคคลผไมทราบชอซงยดถอทรพยสนไวเทานน หาทจะมสทธทจะเรยกเงนกาไรดงกลาวจาก ค. ไดไม

3.1.2 แดนกรรมสทธและสทธขจดเหตเดอดรอนราคาญ เทยนกบธปมบานอยตดกน และหลงคาบานบางสวนของเทยนยนลาเขาไปในเขตทดนของธป เทยน

ซอทดนพรอมบานหลงนมาจากเจาของเดมและอยอาศยมาเปนเวลา 8 ปแลว โดยธปกรเรองการลกลาดงกลาวมาโดยตลอด แตกมไดวากลาวประการใด ตอมาเทยนกบธปมเรองผดใจกน ธปจงเรยกใหเทยนรอถอนหลงคาสวนทยนลาออกไป แตเทยนตอสวาหลงคาบานของตนยนไปในอากาศไมเกยวกบทรพยสนของธป และถาผดธปกเหนมาเปนเวลากวา 8 ปแลว คดเปนอนขาดอายความ ดงน ใหวนจฉยวา ขอตอสของเทยนรบฟงไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1335 แดนกรรมสทธทดนนนกนทงเหนอพนพนดน และใตพนดนดวย มาตรา 1336 เจาของทรพยสนมสทธขดขวางมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนนน โดยมชอบดวยกฎหมาย

ตามปญหา หลงคาบานบางสวนของเทยนทยนลาเขาไปในเขตทดนของธป จงเปนการรกลาแดนกรรมสทธทดนของธปในเขตเหนอพนดนตามมาตรา 1335 ดงกลาว ธปในฐานะเจาของทรพยสนจงมสทธขดขวางมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนนน โดยมชอบดวยกฎหมาย ตามมาตรา 1336 ทงนสทธของเจาของกรรมสทธตามมาตรา 1336 นน ไมอยในบงคบของบทบญญตแหงกฎหมายวาดวยอายความ

ฉะนนขอตอสของเทยนจงรบฟงไมได ตามเหตผลดงกลาว บานของแดงมทางออกทางเดยวคอดานทตดกบถนนของเทศบาล ไมมทางออกทางอนเพราะดานอนม

ทดนผอนลอมอย ตอมาเทศบาลไดสรางสะพานลอยขามถนนโดยมทางขนดานหนงกดขวางทางเขา ออกบานของนายแดง จนนายแดงไมสามารถเขาออกได นอกจากตองปนขามราวสะพานดงกลาวดวยความยากลาบาก นายแดงจงรองเรยนใหเทศบาลรอทางขนสะพานลอยนนเสย แตเทศบาลไมยนยอมโดยอางวาทางเทศบาลสราง

14

ทางขนสะพานลอยบนทางเทาสาธารณะมไดรกลาทดนของนายแดงแตประการใด อกทงเทศบาลไดกระทาโดยสจรตเพอสาธารณะประโยชนจงไมอาจรอถอนไดดงน ใหวนจฉยวานายแดงจะมขอตอสอยางใดหรอไม

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1337 บคคลใดใชสทธของตนเปนเหตใหเจาของอสงหารมทรพยไดรบความเสยหายหรอเดอดรอนเกนทควรคดหรอคาดหมายไดวาจะเปนไปตามปกตและเหตอนควร เมอเอาสภาพและตาแหนงทอยแหงทรพยนนมาคานงประกอบไซร ทานวาเจาของอสงหารมทรพยมสทธปฏบตการเพอยงความเสยหายหรอเดอดรอนนนใหสนไป ทงนไมลบลางสทธทจะเรยกเอาคาตอบแทน

ตามปญหา เทศบาลไดสรางสะพานลอยขามถนนโดยมทางขนลงดานหนงกดขวางทางเขาออกบานของนายแดง จนนายแดงไมสามารถเขาออกไดนอกจากตองปนขามราวสะพานดงกลาวดวยความยากราบาก ดงนเหนไดวาการกระทาของเทศบาลเปนเหตใหนายแดงซงเปนเจาของอสงหารมทรพยไดรบความเสยหายและเดอดรอนเกนทควรคดหรอคาดหมายไดวาจะเปนไปตามปกตและเหตอนควรแลว นายแดงเจาของอสงหารมทรพยจงมสทธปฏบตการเพอยงความเสยหายหรอเดอดรอนใหสนไป ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1337 ดงกลาว อนงมาตรา 1337 นนใชบงคบแกบคคลทวไปรวมทงเทศบาลดวย แมเทศบาลจะไดกระทาโดยสจรตเพอสาธารณะประโยชนกไมมกฎหมายใดใหอานาจเทศบาลทจะไมตองปฏบตตามมาตรา 1337

ดงนนายแดงจงมขอตอสเทศบาลโดยยก ป.พ.พ. มาตรา 1337 ดงกลาวขนเปนขอตอสเพอใหเทศบาลรอถอนทางขนสะพานนนออกไปได

3.2 กรรมสทธรวม 1. กรรมสทธรวมเปนเรองของบคคลหลายคนถอกรรมสทธรวมกนในทรพยสนอนเดยวกน และทกคน

เปนเจาของทกสวนของทรพยสนนนรวมกน โดยลกษณะดงกลาว กฎหมายจงกาหนดใหเจาของรวมมสวนตามขอสนนษฐานของกฎหมาย มสทธจดการทรพยสน ตอสบคคลภายนอกใชทรพยสนและไดซงดอกผลจาหนายหรอกอภาระตดพน รวมทงมหนาทออกคาใชจายตามสวน

2. เจาของมสทธเรยกใหแบงทรพยนนได โดยแบงทรพยนนเองระหวางเจาของรวม หรอขายทรพยสนแลวเอาเงนทขายไดแบงกน โดยเจาของรวมคนหนงๆ ตองรบผดชอบตามสวนของตนเชนเดยวกบผขายในทรพยสน ซงเจาของรวมคนอนๆไดรบไปในการแบงนน รวมทงตองรบผดรวมกนตอบคคลภายนอกในหนอนเกยวกบทรพยสนรวม และรบผดตอเจาของรวมคนอนในหนซงเกดจากการเปนเจาของรวมดวย

3.2.1 ลกษณะและผลของกรรมสทธรวม เอก โท และ ตรเปนเจาของโรงแรมเลกๆ แหงหนงรวมกนโดยเอกเปนเจาของ 1 สวน โท 2 สวน และ

ตร 3 สวน เอกกบโทมความเหนรวมกนวา ตองปรบปรงโรงแรมใหมโดยเปลยนจากระบบพดลมเปนระบบเครองปรบอากาศ เพอยกระดบโรงแรมและเพมคาเชาหองใหสงขน แตตรคดคาน โดยอางวาตนเปนหนสวนใหญ เมอตนไมเหนดวย หากเอกกบโทดาเนนการกนไปเอง ยอมเปนการกระทาทไมชอบดวยกฎหมาย ดงน ใหวนจฉยวาขออางของตรรบฟงไดหรอไม

15

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1358 วรรคสาม ในเรองการจดการอนเปนสาระสาคญ ทานวาขอตกลงกนโดยคะแนนขางมากแหงเจาของรวมและคะแนนขางมากนน ตองมสวนไมตากวาครงหนงแหงคาทรพยสน

ตามปญหาการปรบปรงโรงแรมใหมโดยเปลยนจากระบบพดลมเปนระบบเครองปรบอากาศนน เปนการจดการทรพยสนโดยวธทตางไปจากการจดการธรรมดาจงเปนเรองของการจดการอนเปนสาระสาคญ ตามมาตรา 1358 วรรคสามดงกลาว กาหนดใหตองตกลงกนโดยคะแนนเสยงขางมากของเจาของรวมและคะแนนขางมากนน ตองมสวนไมตากวาครงหนงแหงคาทรพยสน เมอเอกกบโทมความเหนรวมกนจงนบเปนเสยงขางมากของเจาของรวม และมสวนของความเปนเจาของรวมกนได 3 สวน ซงเปนครงหนงของทรพยสนทงหมด จงมสวนไมตากวาครงแหงมลคาทรพยสน ตามมาตรา 1358 วรรคสามดงกลาวแลว เอกกบโคจงดาเนนการในเรองจดการอนเปนสาระสาคญดงกลาวไดโดยชอบดวยกฎหมาย

ฉะนนขออางของตรจงรบฟงไมได การทเอกกบโท ตกลงกนยอมเปนคะแนนขางมากแหงเจาของรวม และคะแนนขางมากนนมสวนไมตากวาครงหนง แหงคาทรพยสน ตามมาตรา 1358 วรรคสามแลว

เดนกบดงเปนเจาของรถบรรทกคนหนงรวมกนโดยเดนถอกรรมสทธ 2 ใน 3 และดงถอกรรมสทธ 1 ใน 3 ทงสองตกลงกนวาใครจะเอาไปใชเมอใดกไก แตขอใหบอกกนใหรลวงหนา และจะไมใชซากน ปรากฏวาในระหวางทเดนนาไปใชหนงเดอนนน ตองจายคาซอมเครองยนตไป 30,000 บาท และคานามนเชอเพลง 12,000 บาท เดนจงเรยกใหดงออกคาใชจายคาซอมเครองยนตและคานามนเชอเพลงดงกลาว คนละครงดงนใหวนจฉยวา ดงจะมขอตอสเพยงใด

ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1362 เจาของรวมคนหนงๆ จาตองชวยเจาของรวมคนอนๆตามสวนของตนในการออกคาจดการ คาภาษอากร และคารกษา กบทงคาใชทรพยสนรวมกนดวย

ตามปญหา เดนกบดงเปนเจาของรถรถบรรทกคนหนงรวมกน โดยเดนถอกรรมสทธ 2 ใน 3 และดงถอกรรมสทธ 1 ใน 3 ปรากฏวาในระหวางทเดนนาไปใชเปนเวลา 1 เดอนนน ตองจายคาซอมเครองยนตไป 30,000 บาท คาซอมเครองยนตดงกลาวเปนคารกษาทรพยสน ดงตองชวยออก 1 ใน 3 ตามสวนของตน ตามมาตรา 1362 ดงกลาวนนคอ 10,000 บาท สาหรบคานามนเชอเพลงมใชทรพยสนรวมกน แตเปนคาใชจายทรพยเปนสวนตว ดงจงไมมหนาทตองชวยออกคาทรพยใชทรพยสนเปนการสวนตวแตอยางใด

ฉะนน ดงจงมขอตอสโดยออกคาใชจายเฉพาะคาซอมเครองยนต อนเปนคารกษาทรพยสนตามตามสวนของตนเทานน

3.2.2 การแบงทรพยสนอนเปนกรรมสทธรวม นกกบแมวซอทดนหนากวาง 6 เมตร ยาวตลอดแนวเพอทาถนนเขาทดนของแตละคน โดยถอ

กรรมสทธคนละครง ตอมานกตองการปรบปรงถนนจากดนลกรงเปนคอนกรตแตแมวคดคานโดยอางเหตวาเปนการสนเปลองและเกนความจาเปน หากจะทากขอใหนกออกคาใชจายแตเพยงฝายเดยวนกโกรธมากจงเรยกใหแบงถนนคนละครง คอแบงตามหนากวาคนละ 3 เมตรเพอจะไดถนนคอนกรตในสวนของตนดงน ใหวนจฉยวาขอเรยกรองใหแบงถนนคนละครงของนกรบฟงไดหรอไมเพราะเหตใด

16

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1363 วรรคแรก เจาของรวมคนหนงๆ มสทธเรยกใหแบงทรพยสนได เวนแตจะมนตกรรมขดอย หรอถาวตถทประสงคทเปนเจาของรวมกนนนมลกษณะเปนการถาวร กเรยกใหแบงไมได ตามปญหานกกบแมวซอทดนหนากวาง 6 เมตรยาวตลอดแนวเพอทาถนนเขาทดนของแตละคน โดยถอกรรมสทธคนละครง เชนนเหนไดวาวตถประสงคทเปนเจาของถนนรวมกนนนมลกษณะเปนการถาวร นกจงเรยกใหแบงถนนคนละครงตามหนากวางคนละ 3 เมตร เพอจะไดทาถนนคอนกรตเฉพาะสวนของตนไมไดเปนการขดตอบทบญญตแหง ป.พ.พ. มาตรา 1363 วรรคแรกดงกลาว

ฉะนนขอเรยกรองใหแบงถนนคนละครงของนกจงรบฟงไมไดเพราะวตถประสงคของการเปนเจาของรวมกนนน มลกษณะเปนการถาวรตองหามตามมาตรา 1363 วรรคแรก

หนง สอง และสาม เปนเจาของโคฝงหนงรวมกนโดยแตละคนถอกรรมสทธเทากน ตอมาทงสามคนตกลงแบงโคกนตามสวนคนละ 100 ตว แตปรากฏวาโคสวนของสามทไดรบแบงไปนนตายทงหมดเพราะปวยเปนโรครายอยกอนแลว ตองทาลายซากทงหมด ในสวนทโคตายทงหมดนน คดเปนเงน 600,000 บาท สามจงเรยกใหหนงและสองชดใชคาเสยหายใหตนคนละ 300,000 บาท เชนน ใหวนจฉยวาหนงและสองจะมขอตอสเพยงใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1366 เจาของรวมคนหนงๆ ตองรบผดตามสวนของตนเชนเดยวกบผขายในทรพยสนซงเจาของรวมคนอนๆ ไดรบไปในการแบง

ตามปญหา หนง สอง และสาม เปนเจาของโคฝงหนงรวมกนโดยแตละคนถอกรรมสทธเทากนภายหลงการแบงทรพยสน ปรากฏวาโคสวนของสามทไดรบแบงไปตามทงหมด เพราะปวยเปนโรครายอยกอนแลว เชนน หนง สองตองรบผดในความชารดบกพรอง ตามสวนของตนเชนเดยวกบผขาย ตามมาตรา 1366 ดงกลาว เมอโคทสวนของสามทตายทงหมด คดเปนเงน 600,000 บาท แตละคนจะตองรบผดชอบตามสวนคอ คนละ 200,000 บาท สามจงเรยกใหหนงและสอง ชดใชคาเสยหายใหตนได คนละ 200,000 บาท

ฉะนน หนงและสองจงมขอตอสวา จะตองรบผดตามสวนของตนคอคนละ 200,000 บาท มใช 300,000 บาท ตามทสามเรยกรอง แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 3

1. สตวเลยงของ ก. ถกขโมยบอยๆ ก. จงนามาฆาเปนอาหารกนเสยทงหมด เชนน เปนสทธตาม สทธจาหนาย ของเจาของทรพย

2. แดนกรรมสทธมไดเฉพาะกบทรพยสนประเภท ทดนเทานน 3. บทบญญตเรองเหตเดอดรอนราคาญ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1337 นนมงคมครอง เจาของอสงหารมทรพย มาตรา 1337 บคคลใดใชสทธของตนเปนเหตใหเจาของอสงหารมทรพย ไดรบความเสยหาย หรอเดอดรอน

เกนทควรคดหรอคาดหมายไดวาจะเปนไป ตามปกต และเหตอนควรในเมอเอาสภาพและตาแหนงทอยแหง

17

ทรพยสนนนมา คานงประกอบไซร ทานวาเจาของอสงหารมทรพยมสทธจะปฏบตการเพอยง ความเสยหายหรอเดอดรอนนนใหสนไป ทงนไมลบลางสทธทจะเรยกเอาคา ทดแทน

4. ผกอเหตเดอดรอนราคาญ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1337 นนจะเปน บคคลใดกได 5. เจาของรวมคนหนงจะอางภาระจายอมโดยอายความขนยนเจาของรวมคนอน ไมไดเพราะเจาของรวม

ทกคนยอมเปนเจาของทกสวนของทรพยสนนน 6. เจาของรวมคนหนงๆ จะทาการเพอรกษาทรพยสน กระทาไดเสมอ 7. ก. กบ ข. เปนเจาของรถยนตคนหนงรวมกนโดย ก. ถอกรรมสทธ 2 สวน และ ข. ถอกรรมสทธ 1 สวน

ทงสองตกลงผลดกนใชตามความจาเปนในระหวางท ก. นารถไปใช 1 เดอน ตองจายคานามนไป 3,000 บาท เชนน ก. จะเรยกให ข. ชวยจายคานามนนน ไมได เพราะมใชคาใชทรพยสนเพอประโยชนรวมกน

8. สทธเรยกใหแบงทรพยสนอนเปนกรรมสทธรวมนนจะตดโดยนตกรรม ไดคราวละไมเกน 10 ป 9. การแบงทรพยสนอนเปนกรรมสทธรวม โดยการตกลงกนเองนนจะตองใชคะแนนเสยงของ จานวน

เจาของรวมทงหมดเหนชอบ 10. ถาเจาของรวมตองรบผดรวมกนตอบคคลภายนอกในหนอนเกยวกบทรพยสนรวม ในเวลาแบงการจะ

เรยกใหเอาทรพยสนรวมนนชาระหนเสยกอน กฎหมายกาหนดใหเปนสทธของ เจาของรวมดวยกนเอง 11. ลกษณะของกรรมสทธ เปนสทธทกฎหมายใหอานาจบคคลมอยเหนอทรพยสน 12. ก. ใหสทธอาศยแก ข. ในโรงเรอนของตนเอง เชนน เปนสทธตาม สทธจาหนาย ของเจาของทรพยสน 13. แดนกรรมสทธครอบคลมพนทบรเวณ บนพนดน เหนอพนพนดน ใตพนดน 14. เจาของรวมคนใดจะอางอายความครอบครองปรปกษขนยนเจาของรวมคนอนไมได เวนแตในกรณ

เจาของรวมไดแยกการครอบครองกนเปนสดสวนแลว 15. ในเรองการจดการตามธรรมดา เจาของรวมคนหนงๆ จะกระทาไดหากเจาของรวมฝายขางมาก

เหนชอบ 16. ก. กบ ข. เปนเจาของบานหลงหนงรวมกน โดย ก. ถอกรรมสทธ 1 สวน และ ข. ถอกรรมสทธ 2 สวน

ก. ตกลงให ข. ครอบครองบานนนแตฝายเดยว ตอมา ข. ไดจายคาซอมบานไป 30,000 บาท เชนน ข. จะเรยกให ก. ชวยจายคาซอมดงกลาว ได จานวน 10,000 บาท ตามสวนเพราะเปนคารกษาทรพยสน

17. ถงแมวาวตถประสงคทเปนเจาของรวมกนนน มลกษณะเปนการถาวร เจาของรวมคนหนงๆ จะเรยกใหแบงทรพยสนนน ไมไดโดยเดดขาด

18. การแบงทรพยสนอนเปนกรรมสทธรวม โดยการตกลงกนนน จะตองเปนไปตามสดสวนการถอกรรมสทธหรอไม คาตอบ อาจแบงกนตางไปไดตามแตขอตกลงของเจาของรวม

19. เจาของรวมตองรบผดชอบตามสวนของตน ในทรพยสนซงเจาของรวมคนอนๆไดรบไปในการแบงเชนเดยวกบ ผขาย

18

หนวยท 4 การไดมาซงกรรมสทธ

1. การไดมาซงกรรมสทธนน อาจไดมาโดยหลกสวนควบ ตามหลกทวาเจาของทรพยยอมมกรรมสทธในสวนควบของทรพยนน ซงมทงการไดกรรมสทธมาในกรณสวนควบของทดน และในกรณสวนควบของสงหารมทรพย

2. การเขาถออสงหารมทรพยไมมเจาของหรอของตกหายในบางกรณ อาจเปนเหตใหไดมาซงกรรมสทธไดรวมทงการเปนผรบโอนโดยสจรต หากเขาขอยกเวนหลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน กอาจเปนเหตใหไดมาซงกรรมสทธเชนเดยวกน

4.1 การไดมาโดยหลกสวนควบ 1. การไดมาซงกรรมสทธในกรณสวนควบของทดนนน อาจมได 6 กรณ คอ กรณทงอกรมตลง กรณสราง

โรงเรอนในทดนของผอน กรณสรางโรงเรอนรกลาเขาไปในทดนของผอน กรณผเปนเจาของทดนโดยมเงอนไขสรางโรงเรอน กรณการกอสรางและเพาะปลกในทดน และกรณเอาสมภาระของผอนมาปลกหรอสรางในทดนของตนเอง

2. การไดมาซงกรรมสทธในกรณสวนควบของสงหารมทรพย อาจมได 2 กรณ คอ กรณเอาสงหารมทรพยของบคคลหลายคนมารวมกนและกรณใชสมภาระของบคคลอนทาสงใดขนใหม

4.1.1 การไดมาในกรณสวนควบของทดน แดงมทดนมโฉนดแปลงหนงอยตดกบแมนา ตอมาเกดดนทบถมกนจนเปนทดอนกลางแมนานน และ

ดนทตนเขนงอกเขามาจนจรดทดนของแดง เปนเนอทประมาณ 50 ตารางวา แดงจงเขาครอบครองทากนในทดนนน เมอทางราชการทราบเรองจงยนคาขาดใหแดงออกจากทดนดงกลาวมฉะนนจะฟองรองดาเนนคด ดงน ใหวนจฉยวาแดงจะมขอตอสเพยงใด

ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1308 ทดนแปลงใดเกดทงอกรมตลง ทงอกยอมเปนทรพยสนของทดนแปลงนน มาตรา 1309 เกาะทเกดในทะเลสาบ หรอในเขตนานนาของประเทศกด และทองนาทเขนขนกด เปน

ทรพยสนของแผนดน ตามปญหาทดอนทเกดขนกลางแมนาและดนตนเขนงอกเขามาจนจรดทดนของแดงเปนเนอทแปะ

มาณ 50 ตารางวานน ยอมมสภาพเปนเกาะหรอทองนาตนเขน อนเปนทรพยสนของแผนดนตามมาตรา 1309 มใชทงอกรมตลง อนจะตกเปนกรรมสทธของเจาของทดนรมตลงนน ตามมาตรา 1308 เพราะทงอกรมตลงจะตองเปนทงอกออกจากตลงไปในแมนา มใชงอกจากทดอนกลางแมนาเขาหาตลง

ฉะนน แดงไมมขอตอสกบทางราชการ และตองออกจากทดนดงกลาวเพราะทดนนนมสภาพเปนทรพยสนของแผนดน มใชทงอกรมตลง

19

เสอสรางบานหลงหนง แตไดทาถงสวมซเมนตรกลาเขาไปฝงอยในทดนของชาง โดยเขาใจวาอยในเขตทดนของตน เมอมการรงวดตรวจสอบเขตจงทราบขอเทจจรงดงกลาว เสอจงเสนอเงนตอบแทนแกชางเปนคาทดน แตชางไมยอมและยนยนใหเสอรอถอนออกไป ดงนใหวนจฉยวา เสอจะไดรบการคมครองตามกฎหมายอยางใด หรอไม

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1312 วรรคหนง บคคลใดสรางโรงเรอนรกลาเขาไปในทดนของผอนโดยสจรตไซรทานวาบคคลนนเปนเจาของโรงเรอนทสรางขน แตตองเสยเงนใหแกเจาของทดนเปนคาใชทดนนน และจดทะเบยนเปนภาระจายอม

ตามปญหาเสอทาถงสวมซเมนตรกลาเขาไปฝงอยในทดนของชางโดยเขาใจวาอยในเขตทดนของตนแตถงสวมซเมนตมใชโรงเรอนและอยนอกโรงเรอนไมเปนสวนหนงของโรงเรอน แมเสอจะกระทาโดยสจรตกไมไดรบการคมครองตามมาตรา 1312 วรรคหนงดงกลาว แมเสอจะเสนอเงนตอบแทนแกชางเปนคาใชทดนแตชางไมยอม เสอกตองรอถอนถงสวมซเมนตนนออกไป

ฉะนน เสอจงไมรบการคมครองตามมาตรา 1312 วรรค 1 แตประการใด 4.1.2 การไดมาในกรณสวนควบของสงหารมทรพย จาปเชาซอรถยนตคนหนงซงไมมตวถงจากจาปา และจาปไดวาจางตอตวถงรถขนเพอใชในการขนสง

ของ ตอมาจาปและจาปาตกลงเลกสญญาเชาซอตอกนใหถอวาเชาซอเปนคาเชารถยนตนน แตไมไดตกลงกนในเรองตวถงรถดงกลาว เมอจาปามารบมอบรถยนตนนคนจาปไดยนขอเรยกรองใหจาปารอตวถงรถซงตอเตมขนนนคนแกตน ดงนใหวนจฉยวาจาปาจะมขอตอสอยางไร

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1316 บญญตวา “ถาอสงหารมทรพยของบคคลหลายคนมารวมเขากนจนเปนสวนควบหรอแบงแยกไมไดไซรทานวาบคคลเหลานนเปนเจาของรวมแหงทรพยทรวมเขากนแตละคนมสวน ตามคาแหงทรพยของตนในเวลาทรวมเขากบทรพยอน”

ถาทรพยอนหนงอาจถอไดวาเปนทรพยประธานไซร ทานวาเจาของทรพยนนเปนเจาของทรพยทรวมเขากนแตผเดยว แตตองใชคาแหงทรพยอนๆ ใหแกเจาของทรพยนนๆ

ตามปญหา จาปเชาซอรถยนตคนหนงซงไมมตวถงจากจาปา และจาปไดวาจางตอตวถงรถขนเพอใชในการขนสงของ เชนนจงเปนการเอาสงหารมทรพยของบคคลหลายคนมารวมเขากนจนเปนสวนควบ หรอแบงแยกไมได แตตวรถยนตของจาปาถอไดวาเปนทรพยประธาน จาปาเจาของตวรถยนตจงเปนเจาของตวถงทรวมเขาดวยกนแตผเดยว แตตองใชคาแหงทรพยอนใหแกเจาของทรพยนน ตามมาตรา 1316 วรรค สองดงกลาว

ฉะนน จาปาจงมขอตอสทจะไมตองรอตวถงซงตอเตมขนนนคน แตตองชดใชคาใชจายในการตอตวถงรถยนตนนแกจาป

เงนถอวสาสะขณะททองไมอย นาไมสกทองไปแกะสลกเปนทบหลงนารายณบรรทมสนธ และนาไปตงแสดงในงานนทรรศการ ทองทราบเรองจงตามทวงคนโดยยนดจะชาระคาแกะสลกใหตามมลคาจรงคอ

20

20,000 บาท เงนไมยอมคน แตยนดชาระคาไมสกทไดแกะสลกแลวใหตามมลคาจรงคอ 19,990 บาท ดงนน ใหวนจฉยวาเงนกบทองใครมสทธในงานไมแกะสลกนนดกวากน

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1317 บคคลใดใชสมภาระของบคคลอนทาสงใดขนใหมเจาของสมภาระเปนเจาของสงนน โดยมตองคานงวาสมภาระนนจะกลบคนตามเดมไดหรอไม แตตองใชคาแรงงาน

แตถาแรงงานเกนกวาคาสมภาระทใชนนมาก ผกระทาเปนเจาของทรพยททาขนแตตองใชคาสมภาระ ตามปญหา เงนใชไมสกซงเปนสมภาระของทองทาสงใหมขนคอแกะสลกเปนทบหลงนารายณ

บรรทมสนธ โดยคาแกะสลกหรอแรงงานนนมมลคาเกนกวาคาสมภาระเพยง 10 บาท ซงถอไดวาเกนกวาเพยงเลก นอยเทานน คาแรงงานมไดเกนกวาคาสมภาระมาก จงไมตองดวยขอยกเวนตามมาตรา 1317 วรรคสอง ฉะนนเจาของสมภาระจงเปนเจาของสงนนตามมาตรา 1317 ดงนนทองจงมสทธในงานไมแกะสลกนนดกวาเงน

4.2 การไดมาซงทรพยสนไมมเจาของและการรบโอนโดยสจรต 1. การไดมาซงทรพยสนไมมเจาของนน กรณสงหารมทรพยไมมเจาของบคคลอาจไดมาซงกรรมสทธ

โดยการเขาถอเอา สาหรบกรณทรพยสนทไมมผครอบครอง อาจไดกรรมสทธในกรณเดยวคอ ผเกบไดซงทรพยสนหายแลวผมสทธจะรบทรพยสนมไดเรยกเอาภายในหนงปนบแตวนทเกบได

2. การไดมาโดยการรบโอนโดยสจรตนน เปนการไดมาโดยพฤตการณพเศษอนเปนการคมครองบคคล ภายนอกผรบโอนโดยสจรต ซงมกรณสาคญๆ คอกรณบคคลหลายคนเรยกเอาสงหารมทรพยเดยวกน โดยอาศยหลกกรรมสทธตางกน กรณไดทรพยสนจากการขายทอดตลาด ตามคาสงศาลหรอเจาพนกงานพทกษทรพยในคดลมละลาย กรณสทธของบคคลผไดเงนตราและกรณซอทรพยสนในการขายทอดตลาดในทอง ตลาดหรอจากพอคาซงขายของชนดนน

4.2.1 การไดมาซงทรพยสนไมมเจาของ สมชายทะเลาะกบแฟนสาวและโกรธทแฟนสาวคนแหวนทองซงตนใหเปนของขวญจงขวางแหวน

ทองนนทงไปในกองขยะแลวจากไป สมศรเหนเหตการณจงเขาไปคนหาจนพบแหวนทองนน สดสวยอยในเหตการณดวยเหนวาแหวนนนสวยมากจงขอซอ สมศรเกรงวาเกบไวอาจมปญหายงยากจงขายแหวนทองนนใหสดสวยไป ในวนรงขน สมชายนกเสยดายแหวนทองนนจงกลบมาหาทเดมและทราบความจรงวาสดสวยเปนคนรบซอแหวนนนไป สมชายจงตามไปทวงแหวนคนจากสดสวย ดงนใหวนจฉยวาสดสวยจะมขอตอสอยางไรหรอไม

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1319 ถาเจาของสงหารมทรพยเลกครอบครองทรพยดวยเจตนาสละกรรมสทธไซร ทานวาสงหารมทรพยนนไมมเจาของ

มาตรา 1318 บคคลอาจไดมาซงกรรมสทธแหงสงหารมทรพยอนไมมเจาของโดยเขาถอเอา เวนแตการเขาถอเอาตองหามดวยกฎหมาย หรอฝาฝนสทธของบคคลอนทจะเขาถอเอาสงหารมทรพยนน

21

ตามปญหา สมชายทะเลาะกบแฟนสาวและโกรธทแฟนสาวคนแหวนทองซงตนใหเปนของขวญจงขวางแหวนทองนนทงไปในกองขยะ ถอไดวาสมชายไดเลกครอบครองสงหารมทรพยดวยเจตนาสละกรรมสทธแลว แหวนทองนนจงเปนสงหารมทรพยทไมมเจาของตาม ป.พ.พ. มาตรา 1319 ดงกลาว

สมศรเขาไปคนหาจนพบแหวนทองนน จงถอไดวาสมศรไดมาซงกรรมสทธแหงแหวนทองนนซงเปนสงหารมทรพยอนไมมเจาของ โดยเขาถอเอา ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1318 ดงกลาว สดสวยเปนผรบซอแหวนทองนนจากสมศรผเปนเจาของกรรมสทธ สดสวยจงไดกรรมสทธในแหวนทองนนโดยชอบ

ฉะนน สดสวยจงมขอตอสตามหลกกฎหมายดงกลาว กรณโบราณวตถตาม ป.พ.พ. มาตรา 1325 วรรคสองตางกบกรณสงหารมทรพยมคาตาม ป.พ.พ.

มาตรา 1328 ในประเดนสาคญอยางไร กรณโบราณวตถตาม ป.พ.พ. มาตรา 1325 วรรคสองตางกบกรณสงหารมทรพยมคา ตาม ป.พ.พ.

มาตรา 1328 ในประเดนสาคญ 5 ประการ ดงตอไปน (1) โบราณวตถตาม ป.พ.พ. มาตรา 1325 วรรคสอง นน จะเปนสงหารมทรพยมคาหรอไมกไดแต

ตองเปนโบราณวตถ ในทางกลบกน สงหารมทรพยมคาตาม ป.พ.พ. มาตรา 1328 นน จะเปนโบราณวตถหรอไมกได แตตองเปนสงหารมทรพยมคา

(2) โบราณวตถตาม ป.พ.พ. มาตรา 1325 วรรคสองนน จะตองเปนทรพยสนหาย แตสงหารมทรพยมคาตาม ป.พ.พ. มาตรา 1328 นน จะตองเปนทรพยทซอนหรอฝงไวเทานน หากเปนทรพยทตกหลนอยโดยไมไดซอนหรอฝงไว ไมเปนสงหารมทรพยมคาตามมาตรา 1328

(3) โบราณวตถตาม ป.พ.พ. มาตรา 1325 วรรคสองนน โดยพฤตการณอนมผอางวาเปนเจาของได แตสงหารมทรพยมคาตาม ป.พ.พ. มาตรา 1328 นน โดยพฤตการณตองไมมผใดสามารถอางวาเปนเจาของได

(4) โบราณวตถตาม ป.พ.พ. มาตรา 1325 วรรคสองนน กรรมสทธจะตกเปนของแผนดนตอเมอตองรอใหพน 1 ป ตามมาตรา 1325 วรรคแรกเสยกอน นนคอ ผมสทธจะรบทรพยสนนน มไดเรยกเอาภายใน 1 ป นบแตวนทเกบได กรรมสทธในโบราณวตถนนจงจะตกเปนของแผนดน แตสงหารมทรพยมคาตาม ป.พ.พ. มาตรา 1328 นน กรรมสทธตกเปนของแผนดนในทนททมผเกบได ไมตองรอใหพน 1 ป ดงเชนในกรณตามมาตรา 1325 วรรคสอง

(5) โบราณวตถตามมาตรา 1325 วรรคสองนน ผเกบไดมสทธจะไดรบรางวลรอยละ 10 (หรอ 1 ใน 10) แหงคาทรพยสนนน แตสงหารมทรพยมคาตาม ป.พ.พ. มาตรา 1328 นน ผเกบไดมสทธทจะไดรบรางวล 1 ใน 3 แหงคาทรพยสนนน

4.2.2 การไดมาโดยการรบโอนโดยสจรต ก. ตกลงขายเงนตราสมยรชการท 5 ใหกบ ค. โดยนดชาระราคาและสงมอบในวนรงขน แตยงไมทน

ไดสงมอบ ข. ซงเปนบตรของ ก. เขาใจวาอยางไรเสย ก. กตองยกเงนตรานนใหเปนมรดกตกทอดแกตน ข. จงถอวสาสะนาเงนตรานนไปขายให ง. โดย ง. รบซอไวดวยความสจรตและไดชาระราคาพรอมทงรบมอบเงนตรา

22

นนไวเรยบรอย เมอ ค. ทราบเรองจงตดตามทวงถามเงนตรานนคนจาก ง. แต ง. ไมยนยอมโดยอางวาทรพยทตนซอไวเปนเงนตราอกทงตนไดครอบครองไวแลวจงไดรบการคมครองตามกฎหมายดงน ใหทานวนจฉยวา ขออางของ ง. รบฟงไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1303 วรรค 1 ถาบคคลหลายคนเรยกเอาสงหารมทรพยเดยวกน โดยอาศยหลกกรรมสทธตางกนไซร ทานวาทรพยสนนนตกอยในครอบครองของบคคลใด บคคลนนมสทธยงกวาบคคลอนๆ แตตองไดทรพยนนมาโดยมคาตอบแทนและไดการครอบครองโดยสจรต

มาตรา 1331 สทธของบคคล ผไดเงนตรามาโดยสจรตนน ทานวามเสยไปถงแมภายหลงจะพสจนไดวาเงนนนมใชของบคคลซงไดโอนใหมา

ตามปญหา ก. ตกลงขายเงนตราสมยรชการท 5 ใหกบ ค. แมจะยงไมไดชาระราคาและสงมอบกรรมสทธในเงนตรานนกโอนไปยง ค. นบแตตกลงซอขายแลว ในเรองนกรณการชาระราคาและการสงมอบเปนเพยงวตถแหงหน ไมเกยวกบการโอนกรรมสทธในทรพยสนแตประการใด สวนการท ข. ถอวสาสะนาเงนตรานนไปขายใหกบ ง. แม ง. จะไดครอบครองเงนตรานนไวโดยสจรตและมคาตอบแทน แต ง. มไดซอเงนตรานนจากบคคลคนเดยวกบทขายให ค. หากเปนการซอจาก ข. ซงเปนบคคลทไมมอานาจจะขายให ฉะนน ง. จะอางการครอบครอง โดยอาศยหลกกรรมสทธตางกนตามมาตรา 1303 วรรค 1 ขนตอสกบ ค. หาไดไม

อกทงเงนตราตามปญหาดงกลาว เปนเงนตราสมยรชการท 5 ซงเปนเงนตราทยกเลกไปแลวมใชเงนตราทใชชาระหนไดตามกฎหมาย ฉะนน ง. จงไมไดรบการคมครองตามมาตรา 1331 ดงกลาว

ดงนน ขออางของ ง. จงรบฟงไมไดตามเหตผลดงกลาว ทวนซอชางเชอกหนงจากการขายทอดตลาดในการบงคบคดตามคาพพากษาของศาล ทองเจา ของท

แทจรงเหนวา เปนการขายทอดตลาดทมชอบ จงยนคารองขอใหศาลเพกถอนการขายทอดตลาดนน และคดอยระหวางการพจารณาคดของศาล ทวนไดจดทะเบยนโอนขายชางดงกลาวใหแกแทน โดยแทนรบโอนไวโดยสจรต ตอมาศาลพพากษาใหเพกถอนการขายทอดตลาดนน ทองจงเรยกใหแทนสงมอบชางดงกลาวคนแกตน แตแทนตอสวาตนรบโอนมาจากทวนผซอทรพยสนมาจากการขายทอดตลาด และตนเปนผรบโอนโดยสจรต เสยคาตอบแทน และจดทะเบยนโดยสจรตแลว ยอมไดรบการคมครองตามกฎหมาย ดงน ใหทานวนจฉยวาขอตอสของแทนรบฟงไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1330 สทธของบคคลผซอทรพยสนโดยสจรตในการขายทอดตลาดตามคาสงศาลหรอคาสงเจาพนกงานรกษาทรพยในคดลมละลายนน ทานวามเสยไป ถงแมภายหลงจะพสจนไดวาทรพยนนมใชทรพยของจาเลย หรอลกหนโดยคาพพากษาหรอผลมละลาย

ตามปญหา ทวนซอชางเชอกหนงจากการขายทอดตลาดในการบงคบคดตามคาพพากษาของศาล แตตอมาศาลไดพพากษาใหเพกถอนการขายทอดตลาดนน จงถอวาไมมการขายทอดตลาดชางดงกลาว และไมมการจดทะเบยนสทธและนตกรรมการโอนกรรมสทธในชางนนแกทวนแตประการใด ทวนจงไมไดรบการคมครองตามมาตรา 1330 เมอทวนผโอนไมมสทธในชางนนดวย ตามหลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน แทนจงตองสงมอบชางดงกลาวคนแกทองเจาของทแทจรง

23

ฉะนน ขอตอสของแทนจงรบฟงไมได ตามเหตผลดงกลาว บรษท ก. ไดรบอนญาตจากทางราชการใหประกอบธรกจซอขายแลกเปลยนรถยนต บรษท ก. ไดซอ

รถยนตคนหนงจากนายแดงซงนามาขาย ณ ททาการของบรษท แตแททจรงแลวรถยนตคนดงกลาวเปนของบรษท ข. ซงประกอบธรกจซอขายแลกเปลยนรถยนตเชนเดยวกน แตรถยนตคนดงกลาวถกคนรายฉอโกงไป เมอ 3 ป กอน บรษท ข. ทราบเรองจงไดทวงรถยนตคนดงกลาวคนจากบรษท ก. ดงนใหวนจฉยวา บรษท ก. จะมขอตอสอยางไร หรอไม

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1332 บคคลผซอทรพยสนมาโดยสจรตในการขายทอดตลาด หรอในทางทองตลาด หรอจากพอคาซงขายของชนดนนไมจาตองคนแกเจาของทแทจรง เวนแตเจาของจะชดใชราคาทซอมา

ตามปญหา บรษท ก. ไดซอรถยนตคนหนงจากนายแดงซงนามาขาย ณ ททาการของบรษท ดงนบรษท ก. จงมใชผซอทรพยสนมาจากการขายทอดตลาด หรอในทองตลาดและไมปรากฏวานายแดงเปนพอคาซงขายของชนดนนแตประการใด บรษท ก. จงไมมสทธทจะยดถอรถยนตคนดงกลาวไว ตามมาตรา 1332 ดงกลาว บรษท ก. ตองคนรถยนตคนดงกลาวใหแกบรษท ข. เจาของทแทจรงโดยไมไดรบการคมครองในสวนของราคาทซอมาแตประการใด

ฉะนน บรษท ก. จงไมมขอตอสแตประการใด ตามนยสาคญแหงมาตรา 1332 ดงกลาว

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 4

1. บคคลใดสรางโรงเรอนในทดนของบคคลอนโดยสจรต กฎหมายบญญตใหผใดเปนเจาของโรงเรอน คาตอบ เจาของทดน

2. บคคลใดสรางโรงเรอนในทดนของผอนโดยสจรตกฎหมายบญญตใหเจาของทดนเปนเจาของโรงเรอนแตจะตองชดใชใหแกเจาของโรงเรอน โดยชดใชคาทดนเพยงทเพมขนเพราะสรางโรงเรอนนน

3. กรณใดกฎหมายบญญตใหจดทะเบยนสทธเปนภาระจายอมได คาตอบ สรางโรงเรอนรกลาเขาไปในทดนของผอนโดยสจรต

4. การจดทะเบยนภาระจายอมในกรณสรางโรงเรอนรกลาเขาไปในทดนของผอนโดยสจรตนน กฎหมายบญญตใหเจาของทดนจะเรยกใหเพกถอนไดในกรณ โรงเรอนนนสลายไปแลว

5. กรณผเปนเจาของทดนโดยมเงอนไข สรางโรงเรอนในทดนนน และภายหลงทดนตกเปนของบคคลอนตามเงอนไข กฎหมายใหนาบทบญญตในเรองใดมาใชบงคบ คาตอบ ลาภมควรได

6. กรณผเปนเจาของทดนโดยมเงอนไข สรางโรงเรอนในทดนตาม ป.พ.พ. มาตรา 1313 นน ขอทเปนเงอนไขดงกลาวคอ เจาของทดนจะตองโอนทดนนนคนแกเจาของเดมหรอบคคลอน

24

7. กรณสงหารมทรพยมารวมเขากนจนเปนสวนควบโดยไมมทรพยประธาน ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1316 วรรคแรกนน ใครเปนเจาของทรพยทรวมเขาดวยกน คาตอบ แตละคนมสวนเปนเจาของตามคาแหงทรพยของตน

8. บคคลใดใชสมภาระของบคคลอนทาสงใดขนใหมตาม ป.พ.พ. มาตรา 1317 วรรคแรกนน ใครเปนเจาของสมภาระ คาตอบ เจาของสมภาระ

9. ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1318 บคคลอาจไดมาซงกรรมสทธแหงสงหารมทรพยไมมเจาของโดยวธใด คาตอบ การแสดงเจตนายดถอ

10. สตวปาทคนจบไดนน ถามนกลบคนอสระและเจาของไมตดตามภายในเวลา โดยพลน กฎหมายบญญตใหเปนสตวปาไมมเจาของ

11. ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1323 (3) บคคลเกบไดซงทรพยสนหาย ตองสงมอบทรพยนนแกพนกงานเจาหนท ภายในเวลาภายใน 3 วน

12. กรณบคคลหลายคนเรยกเอาสงหารมทรพยเดยวกนโดยอาศยหลกกรรมสทธตางกน ในการวนจฉยวาใครจะมสทธดกวากนนน กฎหมายยดหลก การครอบครองเปนเกณฑ

13. สทธของบคคลผไดมาซงทรพยสนโดยมคาตอบแทนและโดยสจรตนนไมเสยไป แมวาผโอนใหจะไดทรพย สนนนมาโดยนตกรรมทมลกษณะ โมฆยะ

14. กรณอสงหารมทรพยมารวมเขากนจนเปนสวนควบโดยมทรพยประธานตาม ป.พ.พ. มาตรา 1316 วรรคสองนน ใครเปนเจาของทรพยทรวมเขาดวยกน คาตอบ เจาของทรพยประธาน

15. บคคลใดใชสมภาระของบคคลอนทาสงใดขนใหมกฎหมายใหผทาเปนเจาของทรพยททาขนในกรณ คาแรงเกนกวาคาสมภาระนนมาก

16. สงหารมทรพยอาจมสภาพเปนทรพยไมมเจาของไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 1319 หากเจาของไดกระทาการ เลกการครอบครองโดยเจตนาสละกรรมสทธ

17. ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1320 วรรค สาม สตวปาซงเลยงเชองแลว จะกลายเปนสตวไมมเจาของหาก มนทงทไป

18. ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1323 (2) บคคลเกบไดซงทรพยสนหายตองแจงแกผมสทธจะรบทรพยสนนนภายในเวลา โดยมชกชา

19. กรณบคคลหลายคนเรยกเอาสงหารมทรพยเดยวกนโดยอาศยหลกกรรมสทธตางกนนน ไมใชบงคบกบกรณ ทรพยสนหาย

20. ผซอทรพยสนจากการขายทอดตลาดในทองตลาดหรอจากพอคาซงขายของชนดนนศาลฎกาไดตความ “ผซอ” ใหหมายความรวมถง “ผเชาซอ” ดวย

25

หนวยท 5 การใชสทธและขอจากดในการใชสทธ

1. บคคลแมจะมสทธและสามารถใชสทธตามทกฎหมายรบรอง และคมครองใหซงกอใหเกดหนาทแกบคคลคลอนทจะตองไมละเมดหรอกาวลวงในสทธของตนกตาม แตกมขอจากดในการใชสทธตามหลกทว ไปคอตองใชสทธโดยสจรต และไมทาความเสยหายแกผอน และยงมขอจากดในการใชสทธเฉพาะกรณตามทกฎหมายหรอหรอขอตกลงในนตกรรมสญญาจากดการใชสทธ

2. ขอจากดในการใชสทธของเจาของอสงหารมทรพย เปนขอจากดในการใชสทธของเจาของสทธเฉพาะกรณซงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบญญตจากดการใชสทธของเจาของอสงหารมทรพย หรอเจาของทดนไวเพอประโยชนซงกนและกนของเจาของทดนทมเขตตดตอกน หรอเพอประโยชนแกบคคลทวไป หรอสาธารณประโยชน

5.1 การใชสทธและขอจากดในการใชสทธโดยทวไป 1. สทธหมายถงอานาจหรอประโยชนทบคคลมอยโดยกฎหมายรบรอง และคมครองใหซงเจาของสทธ

ยอมมอานาจหรอมความสามารถทจะใชสทธของตน หรอกระทาการตางๆ ไดภายในของเขตทกฎหมายรบรองไว

2. เจาของสทธหรอผทรงสทธ แมจะมอานาจในการใชสทธของตนโดยสจรต มความรบผดชอบตอบคคลอน ไมทาความเสยหายใหแกบคคลอน แมจะไมมกฎหมายหรอขอสญญากาหนดหามไวโดยเฉพาะกตาม ซงเปนขอจากดในการใชสทธตามหลกทวไป นอกจากนเจาของสทธหรอผทรงสทธอาจถกกฎหมายหรอขอตกลงในนตกรรมสญญาจากดการใชสทธของตนกไดซงเปนขอจากดในการใชสทธเฉพาะกรณ

5.1.1 สทธและการใชสทธ สทธตามกฎหมายหมายความวาอยางไร สทธตามกฎหมาย (Legal Rights) หมายถงอานาจหรอประโยชนอนบคคลมอยโดยกฎหมายรบรอง

และคมครองใหซงไมหมายรวมถงสทธอนๆ ทไมมคาบงคบทางกฎหมาย เชน สทธทางศลธรรม สทธทางธรรมชาตหรอสทธมนษยธรรม แตถามกฎหมายบญญตรบรองสทธดงกลาวไวสทธนนกกลายเปนสทธตามกฎหมาย

สทธตามกฎหมายอาจแยกเปนสทธทเกยวกบสภาพบคคลประการหนง และสทธทเกยวกบทรพยสนอกประการหนง

5.1.2 ขอจากดในการใชสทธ หลกกฎหมายทวไปทวา “ผทใชสทธของตน ยอมไมทาความเสยหายแกบคคลอน” หมายความวา

อยางไร และมบญญตไวในกฎหมายไทยหรอไมอยางไร

26

“ผทใชสทธของตน ยอมไมทาความเสยหายแกบคคลอน” ซงเปนหลกกฎหมายทวไปตามสภาษตโรมนนน หมายความวาแมเจาของสทธจะมอานาจในการใชสทธตามกฎหมายของตนไดแกการใชสทธนนกอาจกระทบตอสทธของเจาของสทธคนอนไดเชนกน ดงนน เจาของสทธหรอผใชสทธจงตองใชสทธโดยมความรบผดชอบทจะไมกาวลวงสทธของบคคลอน หรอทาความเสยหายใหแกบคคลอนแมจะไมมกฎหมายหรอขอตกลงในนตกรรมและสญญากาหนดหามไวกตาม

ป.พ.พ. ไดนาหลกกฎหมายทวไปดงกลาวมาบญญตไวในมาตรา 5 และมาตรา 421 ดงน “มาตรา 5 ในกรณใชสทธแหงตนกด ในการชาระหนกด บคคลทกคนตองกระทาโดยสจรต” “มาตรา 421 การใชสทธซงมแตจะใหเกดเสยหายแกบคคลอนนน ทานวาเปนการอนมชอบดวย

กฎหมาย”

5.2 ขอจากกในการใชสทธของเจาของอสงหารมทรพย 1. ขอจากดแหงเจาของอสงหารมทรพยซงกฎหมายกาหนดไวนนไมตองจดทะเบยน แตตองการถอนหรอ

แกไขหยอนลงตองทานตกรรมเปนหนงสอ และจดทะเบยนกบพนกงานเจาหนาทสาหรบขอจากดซงกาหนดไวสาหรบสาธารณะประโยชน กฎหมายนนหามมใหถอนหรอแกใหหยอนลงทงสน

2. ทาเลทตงของทดนสงหรอตาตามธรรมชาต เปนทมาของขอจากดสทธททาใหเจาของทดนตาจา ตองรบนาซงไหลตามธรรมดาหรอไหลเพราะการระบายนานนจากทดนสงมาในทดนของตน และเจาของท ดนรมทางนาจะชกนาเอาไวเกนความจาเปนแกตนจนเปนเหตเสอมเสยแกทดนแปลงอนซงอยตามทางนานนมได

3. เจาของทดนซงมแนวเขตทดนตดตอกบทดนแปลงอน อาจมปญหาเกยวกบการใชสทธในทดนตามหลกกรรมสทธและแดนกรรมสทธ กฎหมายจงจากดสทธของเจาของกรรมสทธไวบางบางประการโดยกา หนดไวอยางชดเจน หรอกาหนดไวเปนขอสนนษฐานของกฎหมายเพอประโยชนรวมกนของเจาของทดนตด ตอกนทงสองฝาย และเพอขจดปญหาขอขดแยงหรอขอพพาทเกยวกบการใชสทธในทดนของเจาของทดนตดตอกนนน

4. ทดนแปลงหนงอาจถกทดนแปลงอนลอมอยจนไมมทางออกถงทางสาธารณะได กฎหมายจงใหสทธแกเจาของทดนแปลงทถกลอมผานทดนซงลอมอยไปสทางสาธารณะไดตามความจาเปนซงเจาของทดนแปลงทถกลอมตองใชคาทดแทนใหแกเจาของทดนแปลงทเปดทางจาเปนเพอความเสยหายอนเกดจากเหตนน ถาไมมทางออกเพราะเกดจากความแบงแยกหรอแบงโอนทดนซงเดมมทางออกอยแลวนน แปลงทไมมทางออกเพราะเหตดงกลาวมสทธเรยกเอาทางจาเปนไดเฉพาะบนทดนแปลงทไดแบงแยกหรอแบงโอนกนเทานน และไมตองเสยคาทดแทนแตจะเรยกเอาทางเดนจากทดนแปลงอนไมได

5. บคคลทวไปกอาจเขาไปใชประโยชนในทดนของบคคลอนได ถาเจาของไมไดกนและมไดหวงหามตามทกฎหมายกาหนดไว หรอในกรณมประเพณแหงทองถนใหทาไดและเจาของไมหามเฉพาะการเขาไปใชประโยชนบางประการ ทงนเพอใหทดนทเจาของมไดทาประโยชนและมไดหามเกดประโยชนแกบคคลอนบางตามสมควร

27

5.2.1 การจดทะเบยนถอนหรอเปลยนแปลงขอจากด เอกและโทเปนเจาของทดนตดกนตกลงทานตกรรมเปนหนงสอ หามมใหคสญญาขดบอ สระหลมรบ

นาโสโครก ในระยะสองเมตรจากแนวเขตทดนตามบทบญญตแหง ป.พ.พ. มาตรา 1342 วรรคหนง ตอมาเอกตองการเลยงปลาแรดเพอขายในชวงเศรษฐกจตกตา จงขดบอขนาดใหญหางจากแนวเขตทดนตดกบทดนของโทเพยงหนงเมตร โทจงวาเอกทาผดสญญาแตเอกอางวาสญญานนเปนโมฆะใชบงคบกนไมได เพราะการทานตกรรมเชนนนตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนกบพนกงานเจาหนาท จงจะมผลสมบรณใชบงคบกนได ใหวนจฉยวาขออางของเอกชอบดวยกฎหมายหรอไม เพราะเหตใด

ป.พ.พ. มาตรา 1338 วรรคหนง บญญตวา “ขอจากดสทธแหงเจาของอสงหารมทรพยซงกฎหมายกาหนดไว ทานวาไมจาตองจดทะเบยน” กรณตามปญหาเปนเรองการขดบอสระ หลมรบนาโสโครก หรอหลมรบปย หรอขยะมลฝอยซง

มาตรา 1342 วรรคหนง กาหนดวาจะขดในระยะสองเมตรจากแนวเขตทดนไมได บทบญญตในมาตราดงกลาวจงเปนขอจากดสทธแหงเจาของอสงหารมทรพยซงกฎหมายกาหนดไวจงไมจาตองจดทะเบยนตามมาตรา 1338 วรรคหนงแตถาจะถอนหรอแกขอจากดตามมาตรา 1342 ใหหยอนลงนน จะตองทานตกรรมเปนหนงสอและจดทะเบยนกบพนกงานเจาหนาท จะทานตกรรมตกลงกนเองไมไดตามมาตรา 1338 วรรคหนง ขอตกลงของเอกและโททไดทานตกรรมเปนหนงสอหามมใหคสญญาขดบอสระ หลมรบนาโสโครกนบเปนขอตกลงซงเปนขอจากดสทธของเจาของกรรมสทธ ท ป.พ.พ. กาหนดไวอยางชดเจนแลว จงไมตองจดทะเบยนดงนนขออางของเอกทอางวา “สญญานนเปนโมฆะใชบงคบกนไมได เพราะการทานตกรรมเชนนนตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนกบพนกงานเจาหนาทจงจะมผลสมบรณใชบงคบกนได” นนจงเปนขออางทไมชอบดวยกฎหมายตามมาตรา 1338 และมาตรา 1342 ดงกลาว

5.2.2 ขอจากดเกยวกบการรบนาตามสภาพทางธรรมชาตของทดน เสรเจาของทดนสงไดระบายนาจากบอเลยงปลาชอนของตนลงสทดนของสทธซงอยตากวา สทธใน

ฐานะเพอนบานจงแจงใหเสรทราบวาไมมสทธระบายนานนลงมาทดนของตน แตเสรกบอางวาสทธเปนเจาของทดนตาจาตองรบนาทไหลเพราะการระบายจากทดนสงมาในทดนของตน และสทธกไมไดรบความเสยหายเพราะการระบายนานนแตอยางใด สทธจงไมมสทธหามมใหตนระบายนานนจากทดนของตน ใหวนจฉยขออางของเสรชอบดวยกฎหมายหรอไม เพราะเหตใด

ป.พ.พ. มาตรา 1340 วรรคหนงบญญตวา “เจาของทดนจาตองรบนาซงไหลเพราะระบายจากทดนสงลงมาในทดนของตนถากอนทจะระบาย

นนนาไดไหลเขามาในทดนของตนตามธรรมดาอยแลว” ตามปญหาเปนกรณทเสรเจาของทดนสงไดระบายนาจากบอเลยงปลาชอนของตนลงสทดนของสทธ

ซงอยตากวา ไมใชการระบายนาตามธรรมชาตเชนนาฝนซงกอนทจะระบายนา นาไดไหลเขามาในทดนของ

28

สทธซงอยตากวาตามธรรมดาอยแลวตามหลกกฎหมายในมาตรา 1340 ซงเปนขอจากดสทธของเจาของทดนตาทจาตองยอมรบนานน การระบายนาเชนนจงเปนการกระทาโดยไมมสทธตามกฎหมาย แมสทธจะมไดรบความเสยหายเพราะการระบายนากตาม แตสทธยอมมสทธทจะหาม หรอฟองรองมใหเสรระบายนาจากบอเลยงปลาชอนลงสทดนของตนในฐานะเจาของกรรมสทธในทดนตามมาตรา 1336 ขออางของเสรจงเปนขออางทไมชอบตามกฎหมาย

5.2.3 ขอจากดเพอประโยชนแหงเจาของอสงหารมทรพยหรอเจาของทดนตดตอกน ยงและยอดเปนเจาของทดนตดตอกน ไดรวมกนปลกตนตะโกโดยทาเปนรวตนไมตามแนวเขตทดน

เพอใชเปนแนวแบงเขตทดนทงสองแปลงตามแนวหลกเขตของกรมทดน ตอมายงตองการจะตดรวตนไมดงกลาวเพราะตนตะโกไดขยายแนวรกลาเขาไปในเขตทดนของตนโดยจะกอกาแพงเปนแนวเขตแทนและขอใหยอดรวมออกคาใชจายในการตดรวตนไมและการกอกาแพงดวย แตยอดไมยอมใหตดโดยอางวาตนตะโกนนนอกจากจะใชเปนรวและยงใชเปนหลกเขตอกดวย ใหวนจฉยวายงมสทธตดตนตะโกโดยใหยอดรวมออกคาใชจายและกอกาแพงหรอไม เพราะเหตใด

ป.พ.พ. วางหลกไววา “เมอรวตนไม หรอคซงมไดใชเปนรางระบายนาเปนของเจาของทดนทงสองขางรวมกน ทานวา

เจาของขางใดขางหนงมสทธทจะตดรวตนไมหรอถนนคนนไดถงแนวเขตทดนของตน แตตองกอกาแพง หรอทารวตามแนวเขตนน” มาตรา 1345

“เจาของแตละฝายจะตองการใหขดหรอตดตนไมกได คาใชจายในการนนตองเสยเทากนทงสองฝายแตถาเจาของอกฝายหนงสละสทธในตนไมนนไซรฝายทตองการขดหรอตดตองเสยคาใชจายฝายเดยว ถาตนไมนนเปนหลกเขตและจะหาหลกเขตอนไมเหมาะเหมอน ทานวาฝายหนงฝายใดจะตองการใหขดหรอตดไมได” มาตรา 1346 วรรคสอง

กรณตามปญหาเมอตนตะโกซงอยบนแนวเขตทดนเปนของยงและยอดเจาของทดนทงสองขางรวมกนโดยเจตนาปลกเพอใชเปนรวตนไมแบงเขตทดนตามแนวหลกเขตของกรมทดน ยงซงเปนเจาของรวมฝายหนงจะขดหรอตดตนตะโกซงใชเปนรวตนไมนนไดถงแนวเขตทดนของตน แตตองกอกาแพงหรอทารวตามแนวเขตทดนนนตาม ป.พ.พ. มาตรา 1345 ยอดจะไมยอมใหตดไมไดเพราะเปนขอจากดกรรมสทธอกทงรวตนตะโกไมใชหลกเขตตามมาตรา 1346 วรรคสอง แมจะมเจตนาปลกเพอใหเปนเครองหมายแบงเขตทดนกตามเพราะมหลกเขตของกรมทดนอยแลว สาหรบคาใชจายในการตดตนตะโกนน หากยอดตองการตนตะโกซงตนเปนเจาของรวมดวยนน ยอดกตองเสยคาใชจายในการตดรวมเทากนทงสองฝาย แตถายอดสละสทธในตนตะโก ยงซงเปนฝายตองการตดกตองเสยคาใชจายฝายเดยว มาตรา 1346 วรรคสอง และตองเสยคาใชจายในการกอกาแพงตามแนวเขตนนแตเพยงผเดยวตามมาตรา 1345 ดวยเชนกน

ฟาไดขออนญาตเดอนเจาของทดนตดตอกนเพอเขาไปวางบนไดตดตงกนสาดและรางนาฝนของตนซงอยใกลแนวเขตทดน และขอวางทอระบายนาผานทดนของเดอนไปสทางระบายนาสาธารณะดวยเพราะไมม

29

ทางอนทจะระบายออกสทางระบายสาธารณะได โดยฟายนดจายคาทดแทนตามทเดอนจะเสนอมา แตเดอนไมยอมใหฟาเขาไปในทดนของตนเพอตดตงกนสาดและรางนาฝน และบอกฟาวาหากเสนอคาทดแทนในการวางทอระบายนาใหตามสมควรแกความเสยหายของตนแลวจะอนญาตใหทาไดตามทตองการทงหมด ดงนใหวนจฉยวาฟามสทธกระทาการดงกลาวหรอไม

ป.พ.พ. วางหลกไววา “มาตรา 1351 เจาของทดน เมอบอกลวงหนาตามสมควรแลวอาจใชทดนตดตอเพยงทจาเปนในการ

ปลกสรางหรอซอมแซมรวกาแพง หรอโรงเรอน ตรงหรอใกลแนวเขตของตนแตจะเขาไปในโรงเรอนทอยของเพอนบานขางเคยงไมได เวนแตไดรบคายนยอม” มาตรา 1351 วรรคหนง

“ทานวาเจาของทดนไดรบคาทดแทนตามสมควรแลวตองยอมใหผอนวางทอนา ทอระบายนา สายไฟฟาหรอสงอนซงคลายกนผานทดนของตน เพอประโยชนแกทดนตดตอ ซงถาไมยอมใหผานกไมมทางจะวางทอได หรอถาจะวางไดกเปลองเงนมากเกนควร แตเจาของทดนอาจยกเอาประโยชนของตนขนพจารณาดวย” มาตรา 1352 วรรคหนง

กรณตามปญหา เมอฟาไดขออนญาตเดอนแลว ฟายอมมสทธเขาไปใชทดนของเดอนเพอวางบนใดตดตงกนสาดและรางนาฝน แมเดอนจะไมอนญาตกไมมความผดทงทางแพงและทางอาญาเปนการเขาไปเพยงทจาเปนในการตดตงกนสาดและรางนาฝนตามมาตรา 1351 วรรคหนง ซงเปนบทจากดสทธของเจาของกรรมสทธ สวนการวางทอระบายนานนแมจะเปนขอจากดสทธของเจาของทดนตามมาตรา 1352 เชนเดยวกนกตาม แตฟาตองเปนฝายเสนอคาทดแทนใหเดอน และจะวางทอระบายนาไดเมอเดอนไดรบคาตอบแทนตามสมควรแลวตามมาตรา 1352 วรรคหนงเทานน

5.2.4 ขอจากดเกยวกบทางจาเปนกบการใชทดนเพอประโยชนแกบคคลทวไป สดใจมทดนสองแปลง แปลงแรกตดทางสาธารณะ แปลงทสองอยหลงทดนแปลงแรกไมตดทาง

สาธารณะ สดใจใหสดทางเชาทดนแปลงทสองโดยใหสดทางใชทดนแปลงแรกผานๆไปสทางสาธารณะได ตอมาสดใจไดใหชอบจตเชาทดนแปลงแรกเพอสรางหองแถว ชอบจตไดสรางหองแถวบนทดนแปลงแรกเตมพนทจนทาใหสดทางไมสามารถผานทดนแปลงแรกออกสทางสาธารณะได ใหวนจวาสดทางจะฟองขอใหเปดทางจาเปนไดหรอไม เพราะเหตใด

ป.พ.พ. มาตรา 1349 วรรคหนงบญญตวา “ทดนแปลงใดทมทดนแปลงอนลอมอยจนไมมทางออกถงทางสาธารณะไดไซร ทานวาเจาของทดนแปลงนนจะผานทดนซงลอมอยไปสทางสาธารณะได”

กรณตามปญหาผทจะไดสทธใชทางจาเปนผานทดนแปลงอนซงลอมทดนของตนจนไมมทางออกถงทางสาธารณะไดตามมาตรา 1349 นน ตองเปนเจาของทดนซงถกลอมอยตามแนวคาพพากษาฎกาท 2196/2514 หากเปนเพยงเจาของโรงเรอนหรอผเชาทดน แมจะถกทดนอนลอมอยกไมมสทธฟองรองหรอเรยกรองทางจาเปน ดงนนสดทางผเปนผเชาจงฟองขอใหเปดทางจาเปนไมได อกทงการเรยกรองใหเปดทางจาเปนนนตองเปนทดนตางแปลงตางเจาของกน (คาพพากษาฎกาท 517/2509) แตกรณนแมจะเปนทดนตางแปลงกน แตตางก

30

เปนทดนของเจาของเดยวกนจะเรยกรองเอาจากบคคลอนซงไมใชเจาของกรรมสทธในทดนกไมได เพราะบทบญญตในมาตรา 1349 เปนขอจากดสทธของเจาของกรรมสทธนนเอง

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 5

1. บคคลสทธ เปนสทธทเกยวกบทรพยสน 2. การใชสทธซงมแตจะใหเกดเสยหายแกบคคลอนนน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บญญตวาเปน

การกระทาท ไมชอบดวยกฎหมาย 3. การนางานอนมลขสทธของผอนไปจดพมพเผยแพรโดยไมไดรบอนญาตเปนการกระทาท ไมมสทธ

กระทา 4. ขอจากดสทธแหงเจาของอสงหารมทรพยซงกฎหมายกาหนดไวนนจะถอนหรอแกใหหยอนลง ไดโดย

ทาเปนหนงสอและจดทะเบยนกบพนกงานเจาหนาท 5. เอกและโทเปนเจาของทดนตดตอกน เอกไดถมทดนของตนใหสงขนเพอไมใหนาทวมทดนของตนเมอ

ฝนตกนาจงไหลจากทดนของเอกลงสทดนของโท โทจงทาคนดนกนไวไมใหนาไหลทวมทดนของตนเอกอางวาโทไมมสทธทาเชนนน เพราะโทเปนเจาของทดนตาจงตองรบนาซงไหลจากทดนสงตามกฎหมายกรณนโทตองเปดทางระบายนาใหเอกตามขออางดงกลาวหรอไม เพราะเหตใด คาตอบ ไมตองเปด เพราะทดนของเอกไมใชทดนสงตามธรรมชาต

6. ถาเอกตองการขดรองเพอวางทอระบายนาลกหนงเมตร เอกตองขดหางจากแนวเขตทดนอยางนอย หาสบเซนตรเมตร

7. หนงและสองเจาของทดนตดตอกนไดรวมกนขดคเปนแนวเขตทดน ถาหนงตองการถมคเพราะเกรงวาจะเปนอนตรายแกบตรของตน หนงมสทธทาไดหรอไม คาตอบ ไดแตตองถมถงแนวเขตของตนเทานน และตองทารวตามแนวเขตทดน

8. เจาของทดนจะตดรากไม กงไม ซงรกลาเขามาจากทดนตดตอกนและเอาไวเสยเลยไดหรอไม คาตอบ ไดโดยไมตองบอกกลาวเฉพาะรากไม แตกงไมตองบอกกลาว ถาไมตดจงตดเอาเสยได

9. เทพไดแบงแยกทดนแปลงหนงของตน ซงอยตดกบทางสาธารณะออกเปน 10 แปลง ทใหทดนแปลงทแบงแยกแปลงหนงท หน เปนผซอไมมทางออกสทางสาธารณะได เพราะถกทดนแปลงอนอก 9 แปลงทเกดจากการแบงทดนปดลอม หนจะขอใหเจาของทดนแปลงทแบงแยกแปลงใดแปลงหนงเปดทางจาเปนใหไดหรอไม อยางไร และตองเสยคาทดแทนหรอไม คาตอบ ไดโดยไมตองเสยคาทดแทนใดๆ

10. แคบเปนเจาของทดนแปลงใหญแปลงหนงโดยไมไดกนรว และไมไดทาประโยชนแตอยางใด ฉวยจะพาฝงววของตนเขาไปเลยงกนหญากนนาในทดนของแคบไดหรอไม คาตอบ ได เพราะเปนขอจากดในการใชสทธ แตแคบยอมหามไดเสมอ

31

11. บคคลสทธ ไมใชสทธเกยวกบสภาพบคคล 12. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 5 บญญตหลกทวไปในการใชสทธ และในการชาระหนไวให

กระทาโดยสจรต 13. การผลตไขเคมทจงหวดเชยงใหมโดยใชชอวา “ไขเคมไชยา” ในขณะทยงไมมกฎหมายทรพยสนทาง

ปญญาเกยวกบสงบงชทางภมศาสตร เปนการกระทาท มสทธกระทาโดยชอบดวยกฎหมาย 14. ขอจากดสทธแหงเจาของอสงหารมทรพยซงกาหนดไวเพอสาธารณะประโยชนนน จะถอนหรอแกไข

ใหหยอนลงไดหรอไม คาตอบ ไมได เวนแตจะออกเปนกฎหมาย 15. เสรเจาของทดนตาไดทาคนดนปดกนมใหนาซงไหลตามธรรมดาจากทดนของอานาจซงอยสงกวาลงส

ทดนของตน จนทาใหนาทวมทดนของอานาจ กรณนเสรมสทธกระทาดงกลาวไดหรอไม คาตอบ ไมมสทธ เพราะเปนทดนสงตาตามธรรมชาต

16. ยมตองการขดหลมสวมลก 2.20 เมตร ยมตองขดหางจากแนวเขตท กวา 2 เมตร 17. กบและเขยดเปนเจาของรวตนไมทงสองขางรวมกน กบจะตดรวตนไมนนโดยเขยดไมอนญาตได

หรอไม คาตอบ ตดไดแตตองตดถงแนวเขตทดนของตนเทานนละกอสรางกาแพงหรอทารวตามแนวเขตนน 18. ฟาและดนเปนเจาของทดนตดกน ตางกปลกมะมวงในทดนของตน แตกงตนมะมวงของฟารกลาเขาไป

ในทดนของดนเกอบทกตน ทาใหผลมะมวงหลนลงในทดนของดนจานวนมาก ผลมะมวงทหลนนนเปนของใคร คาตอบ เปนของดน เวนแตจะพสจนไดวาหลนจากตนของตน

19. นอยสรางบานพกอาศยบนทดนตาบอด ซงไมมทางออกสทางสาธารณะซงเปนทดนทนอยเชาจากนด นอยจะขอผานทดนแปลงทลอมอยไปสทางสาธารณะไดหรอไม คาตอบ ไมได เพราะนอยไมใชเจาของทดน

20. ยอดจะเขาไปในทดนของยงซงเปนทปาเพอเกบผลไมปา และเหดทขนโดยธรรมชาตไดหรอไม คาตอบ ได ถามจารตประเพณแหงทองถนใหทาได และ ยงไมหาม หนวยท 6 สทธครอบครอง

1. ลทธครอบครองเปนทรพยสทธชนดหนง ซงไดมาตามขอเทจจรง (de facto) ตางกบสทธอนๆ ซงตองไดมาตามกฎหมาย (de jure) สทธครอบครองจงอาจไดมาโดยการยดถอดวยเจตนายดถอเพอตน โดยไมตองคานงวาจะไดมาโดยชอบดวยกฎหมายหรอไม และอาจสนสดลงเมอขาดจากการยดถอดวยเจตนายดถอเพอตน

2. ผทรงสทธครอบครองมอานาจเหนอทรพยสนนนใกลเคยงเจาของกรรมสทธ สามารถใชตอสหรอยกขนยนแกบคคลทวไปไดโดยไมจากด เวนแตเจาของกรรมสทธเทานน และการครอบครองโดยปรปกษอาจเปนเหตใหไดมาซงกรรมสทธในทรพยสนนนได

32

6.1 ลกษณะ การไดมาและการสนสดซงสทธครอบครอง 1. สทธครอบครองเปนทรพยสทธชนดหนงทไดมาตามขอเทจจรง อาจมไดทงสงหารมทรพยและอสง หา

รมทรพย เปนสทธทมอยไดตราบเทาทครอบครองและอาจอยไดโดยลาพงหรอแทรกอยในสทธอนๆ กได และผ ทรงสทธอาจเปนเจาของหรอมไดเปนเจาของทรพยสนกได เหตทกฎหมายรบรองสทธครอบครอง กเพอการรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง เปนประโยชนในการใชบงคบกฎหมาย และการใชประโยชนในทางเศรษฐกจ นอกจากนสทธครอบครองยงเกยวของกบหลกเกณฑทางกฎหมาย ทงในทางแพงและใน ทางอาญา

2. สทธครอบครองอาจไดมาโดยการยดถอดวยตนเอง ผอนยดถอไวใหหรอไดมาโดยการเปลยนลกษณะแหงการยดถอกได และสทธครอบครองอาจสนสดไปโดยการถกแยงการครอบครองการสละเจตนาครอบครอง หรอการโอนการครอบครองกได

6.1.1 ลกษณะของสทธครอบครอง สทธครอบครองมลกษณะสาคญอยางไร สทธครอบครองมลกษณะสาคญ 7 ประการดงตอไปน 1) สทธครอบครองเปนทรพยสนชนดหนง 2) สทธครอบครองเปนสทธทไดมาตามขอเทจจรง 3) สทธครอบครองอาจมไดทงในสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย 4) สทธครอบครองมอยไดตราบเทาทครอบครอง 5) สทธครอบครองเปนสทธทอาจอยไดโดยลาพง 6) สทธครอบครองอาจแทรกอยในกรรมสทธ บคคลสทธ และทรพยสนอนๆ ได 7) สทธครอบครองมไดทงกรณผทรงสทธเปนเจาของ และมไดเปนเจาของทรพยสน ยกตงอยาง ขอสนนษฐานของกฎหมายทเปนประโยชนแกผครอบครอง มา 5 กรณ (1) บคคลใดยดถอทรพยสนไวใหสนนษฐานไวกอนวา บคคลนนยดถอเพอตน (ตาม ป.พ.พ. มาตรา

1366) (2) ผครอบครองนนใหสนนษฐานไวกอนวา ครอบครองโดยสจรต โดยความสงบ และโดยเปดเผย

(ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1370) (3) ถาพสจนไดวา บคคลใดครองทรพยสนเดยวกนสองคราวใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลนนได

ครอบครองตดตอกนตลอดเวลา (ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1371) (4) สทธทผครอบครองใชในทรพยสนทครอบครองนน ใหสนนษฐานไวกอนวาเปนสทธทผ

ครอบครองมตามกฎหมาย (ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1371) (5) ดอกผลของตนไมทหลนตามธรรมดาลงในทดนแปลงใด ใหสนนษฐานไวกอนวา เปนดอกผล

ของทดนแปลงนน (ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1348)

33

เขาไปในอสงหารมทรพยของตนเอง อาจเปนความผดฐานบกรก ตาม ปอ.มาตรา 362 ไดหรอไม การเขาไปในอสงหารมทรพยของตนเองกอาจเปนความผดฐานบกรกตาม ปอ.มาตรา 362 ไดดงกรณ

ตอไปน 1) ในกรณทเจาของอสงหารมทรพยไดสงมอบการครอบครองใหผอนเชาหรออาศยแลวเขาไป

รบกวนการครอบครองของเขา กเปนการผดบกรกได 2) กรณอสงหารมทรพยนนถกผอนครอบครองปรปกษจนไดกรรมสทธแลว ตาม ป.พ.พ. มาตรา

1382 แมทดนจะมชอปรากฏเปนเจาของตามเอกสารแสดงกรรมสทธ แตการบรกเขาไปในอสงหารมทรพยนนกเปนการผดบกรกได

6.1.2 การไดมาและการสนสดซงสทธครอบครอง แดงจางดาเขาไปครอบครองทดนทดนมอเปลาแปลงหนงทมผทอดทงใหเปนทรกรางวางเปลามานาน

แลว เพอทแดงจะไดเขาไปทากนในภายหลง อกปเศษตอมาแดงจะเขาไปทากนในทดนแปลงดงกลาวแตดาไมยนยอมโดยอางวา ตนเปนผมสทธครอบครองเพราะสทธครอบครองนนตองยดถอตามความเปนจรง เมอแดงมไดเปนผครอบครองทแทจรงจงหามสทธครอบครองไม และตนยนดจะคนเงนคาจางทงหมดให ดงนใหวนจฉยวา ขออางของดารบฟงไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1368 บคคลอาจไดมาซงสทธครอบครองโดยผอนยดถอไวให ตามปญหา แดงจางดาเขาไปครอบครองทดนมอเปลาแปลงหนงทมผอนทอดทงไวเปนทรกรางวาง

เปลามาเปนเวลานานแลวเพอทแดงจะไดเขาไปทากนในภายหลงนน เหนไดวาดาเขายดถอโดยอาศยสทธของแดงและเปนการยดถอแทนแดง ดาไมไดใชสทธครอบครอง แดงจงเปนผไดมาซงสทธครอบครองโดยดายดถอไว ตามมาตรา 1368 ดงกลาว โดยไมจาเปนตองครอบครองดวยตนเองแตประการใด

ฉะนนขออางของดาจงรบฟงไมได ชาตยอมออกจากทดนมอเปลาของตนเพราะหลงเชอคาบอกกลาวของของพนกงานวา ทดนนนเปนท

สาธารณะ ภายหลง 10 ปเศษตอมา มการรงวดสอบเขตทดนใหม ปรากฎวาทดนดงกลาวอยนอกเขตพนทสาธารณะ ดงนใหวนจฉยวา ชาตจะเรยกรองทดนดงกลาวคนไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1377 ถาผครอบครองสละเจตนาครอบครอง หรอไมยดถอทรพยสนตอไปไซร การครอบครองยอมสนสดลง

ถาเหตอนมสภาพเปนเหตชวคราวมมาขดขวางมใหผครอบครองถอทรพยสนไวไซร ทานวาการครอบครองไมสนสด

ตามปญหาการทชาตยอมออกจากทดนมอเปลาของตนเพราะหลงเชอคาบอกกลาวของเจาพนกงานทดนนนเปนทสาธารณะ ภายหลง 10 ปเศษตอมา มการรงวดสอบเขตทดนใหม ปรากฏวาทดนดงกลาวอยนอกเขตทสาธารณะนน เหนไดวาชาตยนดออกจากทดนดงกลาวเปนเวลาถง 10 ป เศษแลว ถอไมไดวาจะมเหตอนมสภาพเปนการชวคราวมาขดขวาง มใหชาตยดถอทรพยสน ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1377 วรรคสอง จงถอไดวาชาต

34

สละเจตนาครอบครองหรอไมยดถอทดนนนตอไป การครอบครองของชาตจงสนสดลงตาม ป.พ.พ. มาตรา 1377 วรรคหนง คาพพากษาฎกาท 2954/2523

ดงนน ชาตจะเรยกรองทดนดงกลาวคนไมได

6.2 ผลของลทธครอบครองและการครอบครองปรปกษ 1. ผทรงสทธครอบครองยอมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมาย และมสทธในการปลด

เปลองการรบกวนและการเอาคนซงการครอบครอง มขอตอสกบผมสทธเอาทรพยคน ตลอดจนมอานาจในการโอนสทธครอบครองนน

2. บคคลผครอบครองทรพยสนของผอนไวโดยสงบ และโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ถาไดครอบครองตดตอกนตามหลกเกณฑทกฎหมายกาหนด ผครอบครองยอมไดกรรมสทธในทรพยสนนนโดยการครอบครองปรปกษ

6.2.1 ผลของสทธครอบครอง ผครอบครองทรพยสนสองคราวตาม ป.พ.พ. มาตรา 1371 นน จะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐาน

ของกฎหมาย กตอเมอตองปรากฏขอเทจจรงประการใดเสยกอน ผครอบครองทรพยสนสองคราว ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1371 นน จะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐาน

ของกฎหมาย ตอเมอตองปรากฏขอเทจจรง 2 ประการดงน (1) ตองครอบครองทรพยสนเดยวกนเทานน หากมใชทรพยสนเดยวกน จะอางประโยชนจากขอ

สนนษฐาน ตามมาตรา 1371 ไมได (2) ตองครอบครองทรพยสนนนสองคราว คอคราวแรกกบคราวหลง จะทาใหไดรบประโยชนใน

ชวงกลาง คอกฎหมายใหสนนษฐานวาไดครอบครองตดตอกนตลอดเวลา หากพสจนไดเพยงวาครอบครอง คราวแรกหรอคราวหลงเพยงคราวเดยวเทานน กไมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐาน ตามมาตรา 1371 ดงกลาว

สทธฟองคดเพอปลดเปลองการรบกวนการครอบครองตาม ป.พ.พ. มาตรา 1374 วรรคสองแตกตางกบสทธทจะปฏบตการเพอยงความเสยหายหรอเดอดรอนใหสนไป ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1337 ในประเดนสาคญอยางไร

สทธฟองคดเพอปลดเปลองการรบกวนการครอบครองตาม ป.พ.พ. มาตรา 1374 วรรคสอง ตางกบสทธทจะปฏบตการเพอยงความเสยหายหรอเดอดรอนใหสนไป ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1337 ในประเดนสาคญคอมาตรา 1337 นนมงคมครองเจาของอสงหารมทรพยหากเปนเพยงผครอบครองทมใชเจาของจะใชสทธตามมาตรา 1337 โดยลาพงไมได แตมาตรา 1374 นน มงคมครองผครอบครองซงจะเปนเจาของหรอไมกได และสทธตามมาตรา 1337 นน อาจใชสทธไดโดยไมตองฟองรองในศาล แตสทธทจะใหปลดเปลองการรบกวนการครอบครองตามมาตรา 1374 จะตองฟองคดในศาลเทานน

35

นลกบหยกตางกมทดนอยตดตอกน แตแนวเขตทดนไมชดเจน ทงสองตางกกนไมใหอกฝายหนงเขาเกยวของในทดนพพาท ซงเปนปากระถนอยบรเวณแนวเขตทดนทตดตอกนนน ตอมาหยกไดยายไปอยตางจงหวดนลไดโอกาสจงเขาไปตดฟนปากระถนออกและปลกโรงเรอนอยอาศย ในเขตทดนพพาทดง กลาว โดยหยกไมทราบเรอง อกปเศษตอมาหยกจะขายทดนนนจงทราบเรอง และใหเจาพนกงานรงวดสอบเขตปรากฏวาทดนทเคยพพาทกนนนอยในเขตทดนของหยก และโรงเรอนของนลทปลกบนทดนพพาทนนรกลาเขาไปในเขตทดนของหยกทงหลง หยกจงยนคาขาดใหนลรอถอนโรงเรอนดงกลาวออกไปและสงมอบทดนคน ใหวนจฉยวา นลจะมขอตอสอยางไร หรอไม

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1375 “ถาผครอบครองถกแยงการครอบครองโดยมชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผครอบครองมสทธจะไดคนซงการครอบครอง เวนแตอกฝายหนงมสทธเหนอทรพยสนดกวาซงจะเปนเหตใหเรยกคนจากผครอบครองได

การฟองคดเพอเอาคนซงการครอบครองนน ทานวาตองฟองภายในหนงปนบแตเวลาถกแยงการครอบครอง”

ตามปญหา นลกบหยกตางกมทดนมอเปลาอยตดตอกนและพพาทกนในทดนแนวเขตสวนทเปนปากระถน เมอนลเขาไปตดฟนปากระถนออกและปลกโรงเรอนอยอาศยในเขตทดนดงกลาว ยอมถอไดวาเปนการแยงการครอบครอง ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1375 วรรคสอง เมอหยกทราบเรองภายหลงถกแยงการครอบครองเปนเวลาเกนหนงป หยกจงไมอาจฟองเรยกคนซงทดนพพาทดงกลาวได

ฉะนน นลจงมขอตอสตาม ป.พ.พ. มาตรา 1375 ดงกลาว 6.2.2 การครอบครองปรปกษ ขนนปลอมหนงสอมอบอานาจของบดาไปจดทะเบยนขายเรอนแพใหแกทเรยน โดยทเรยนไมทราบ

เขาใจวาเปนการโอนโดยชอบ อก 6 ปตอมา บดาของขนนทราบเรองจงเรยกใหทเรยนสงมอบเรอนแพนนคนแกตน มฉะนนจะฟองรองดาเนนคด ดงนใหวนจฉยวาทเรยนจะมขอตอสอยางไร หรอไม

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1382 บคคลใดครอบครองทรพยสนผอนไวโดยความสงบ และโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ถาเปนอสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาสบป ถาเปนสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาหาปไซร ทานวาบคคลนนไดกรรมสทธ

ตามปญหาทเรยนซอเรอนแพมาจากขนน และไดจดทะเบยนโอนกนเรยบรอย โดยทเรยนไมทราบวาขนนปลอมหนงสอมอบอานาจของบดา เขาใจเปนการโอนโดยชอบ จงเหนไดวาทเรยนกระทาโดยสจรตและไดครอบครองเรอนแพนนดวยเจตนาเปนเจาของ และไมปรากฏวาทเรยนครอบครองโดยไมสงบหรอโดยไมเปดเผยแตประการใด แมเรอนแพนนจะมใชของขนนผขาย แตเมอทเรยนไดครอบครองแทนผอน แตไดครอบครองโดยความสงบ และโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของสาหรบเรอนแพซงเปนสงหารมทรพยตดตอกนเปนระยะเวลาเกนหาป ทเรยนจงไดกรรมสทธ ตามมาตรา 1382 ดงกลาว

ฉะนน ทเรยนจงมขอตอสโดยอางการครอบครองปรปกษไดตามมาตรา 1382 ดงกลาว

36

ธนเขาไปทากนในทดนมโฉนดแปลงหนงของเทพ โดยสาคญผดวาเปนทดนของตนเอง แทจรงแลวทดนของธนเปนอกแปลงหนงซงอยใกลเคยงกน 10 ปเศษตอมา เทพทราบเรองจงเรยกใหธนออกจากทดนแปลงดงกลาว โดยอางวาการครอบครองโดยสาคญผดวาเปนของตนเองนน เปนการครอบครองโดยไมรวาเปนของบคคลอน แมจะครอบครองเปนเวลานานเทาใดกไมไดกรรมสทธ ดงน ใหวนจฉยวา ขออางของเทพรบฟงไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1382 บคคลใดครอบครองทรพยสนของผอนไวโดยความสงบและโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ถาเปนอสงหารมทรพยไดครอบครองเปนเวลาตดตอกนเปนสบป ถาเปนสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาหาปไซร ทานวาบคคลนนไดกรรมสทธ

ตามปญหาธนเขาไปครอบครองทดนมโฉนดแปลงหนงของเทพ โดยสาคญผดวาเปนทดนของตนเองมาเปนเวลา 10 ปเศษแลว จงเหนไดวาธนเขาไปครอบครองทดนของผอนโดยสงบและโดยเปดเผย ดวยเจตนาเปนจาของเมอครอบครองตดตอกนเปนเวลาสบป ธนยอมไดกรรมสทธโดยการครอบครองปรปกษ ตามมาตรา 1382 ดงกลาว การครอบครองปรปกษตามบทบญญตในมาตรา 1382 นน ตองเปนการครอบครองทรพยสนของบคคลอน แมสาคญผดวาเปนของตนเอง กถอวาเปนของบคคลอนอยนนเอง หาจาเปนตองครอบครองโดยรวาเปนของบคคลอนไม

ฉะนน ขออางของเทพจงรบฟงไมได ธนมขอตอสโดยการครอบครองปรปกษดงกลาว

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 6

1. สทธทไมใชลกษณะของสทธครอบครองไดแก สทธทไดมาตามกฎหมาย และ บคคลสทธ 2. สทธครอบครองทเกยวของกบความสมบรณของนตกรรมไดแก การใหสงหารมทรพย 3. การเปลยนลกษณะแหงการยดถอ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1381 นนกาหนดใหทาไดโดยวธ บอกกลาว 4. การฟองคดเพอเอาคนซงการครอบครองนน ตองฟองภายในระยะเวลา 1 ป นบแตถกแยงการ

ครอบครอง 5. ในเรองการสละเจตนาครอบครองตาม ป.พ.พ. มาตรา 1377 นน ไมมแบบของการแสดงเจตนา 6. ป.พ.พ. มาตรา 1370 ใหสนนษฐานไวกอนวา ผครอบครองไดครอบครอง โดยสจรต และ โดยสงบและ

เปดเผย 7. ถาผครอบครองถกรบกวนการครอบครองทรพยสนโดยมชอบ ผครอบครองมสทธจะใหปลดเปลอง

การรบกวนนนได และถาเปนทนาวตกวาจะยงมการรบกวนอก ผครอบครองมสทธ ขอตอศาลใหสงหาม 8. ถาผรบโอนยดถอทรพยนนอยแลว การโอนไปซงการครอบครองจะตองกระทา เพยงแสดงเจตนา 9. การครอบครองปรปกษจะกระทาไดกบทรพยสนประเภท ทรพยสนทมกรรมสทธเทานน 10. การครอบครองปรปกษแพทอยอาศยของผอนโดยสาคญผดวาเปนของตนเอง ตองครอบครองมาเปน

เวลา นาน 5 ป จงจะไดกรรมสทธ

37

11. สทธครอบครองทเกยวของกบหลกฐานแหงสญญา ไดแก สญญาจะซอจะขายอสงหารมทรพย 12. การบอกกลาวเปลยนเปนลกษณะแหงการยดถอตาม ป.พ.พ. มาตรา 1381 นน ตองกระทาโดยวธ บอก

กลาวดวยวาจาหรอโดยปรยายกได 13. กรณทมนตสมพนธตอกนมากอน การบอกกลาวเปลยนเจตนาแหงการยดถอ เปนการแยงการ

ครอบครองตาม ป.พ.พ. มาตรา 1375 แลว 14. การละทงทรพยสนเพราะเหต ฝนตกหนกจนนาทวมเขาไปครอบครองไมได ยงไมถอวาเปนการสละ

เจตนาครอบครอง 15. กรณครอบครองทรพยสนเดยวกนสองคราว กฎหมายใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลนนไดครอบครอง

ตดตอกนตลอดเวลานน คราวแรกกบคราวหลงจะหางกนเทาใดยงไมมกาหนดระยะเวลาในกรณน 16. พฤตกรรมทถอวาเปนการรบกวนการครอบครองตาม ป.พ.พ. มาตรา 1374ไดแก (1) เขาทารวในท

ครอบครองของผอน (2) เขาไปกรดยางในทครอบครองของผอน (3) จอดแพอยในลาคลองบงหนาทดนของผอน (4) เอาพชผลเขาไปปลกในทครอบครองของผอน

17. ถาจะสงมอบทรพยสนคนแกบคคลผมสทธเอาคนนน ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1376 ใหนาบทบญญตในเรอง ลาภมควรได มาใชบงคบโดยอนโลม

18. ทดนม น.ส. 3 จะครอบครองปรปกษไดหรอไม เพราะเหตใด คาตอบ ไมได เพราะเจาของมเพยงสทธครอบครอง

19. กรณถกแยงครอบครองสงหารมทรพย และยนฟองตอศาลภายใน 1 ป แตกวาจะไดกลบคนมาจรงกเวลาเลยไป 2 ป เศษ แลว เชนนจะถอวาการครอบครองสะดดหยดลงหรอไม เพราะเหตใด คาตอบ ไมสะดดหยดลง เพราะไดยนฟองภายใน 1 ป หนวยท 7 ภาระจายอม

1. ภาระจายอมเปนทรพยสทธชนดทจากดตดตอนกรรมสทธอยางหนง ซงเปนเหตใหเจาของอสงหา รมทรพยตองรบกรรมหรองดเวนการใชสทธบางอยาง เพอประโยชนแกอสงหารมทรพยอน ภาระจายอมนนอาจไดมาโดยผลของกฎหมาย โดยนตกรรม และโดยอายความ นอกจากนภาระจายอมยงมลกษณะสาคญแตกตางจากสทธอนๆ

2. เจาของสามยทรพย ไมมสทธทาใหเกดภาระเพมขนแกภารยะทรพย แตมสทธทาการอนจาเปนเพอรกษาและใชสอยภาระจายอม ในขณะทเจาของภารยทรพยกจะตองไมกระทาการใด อนเปนเหตใหประโยชน แหงภาระจายอมลดไปหรอเสอมความสะดวก แตอาจเรยกใหยายภาระจายอมไปยงสวนอนของทรพยได

3. ภาระจายอมอาจระงบสนไป โดยผลของกฎหมาย โดยนตกรรม และโดยอายความ

38

7.1 ความหมาย การไดมา และลกษณะของภาระจายอม 1. ภาระจายอมเปนทรพยสทธชนดทจากดตดทอนกรรมสทธอยางหนง อนเปนเหตใหเจาของอสงหา รม

ทรพยหนงซงเรยกวา ภารยทรพยตองรบกรรมบางอยางซงกระทบถงสทธของตน หรอตองงดเวนการใชสทธบางอยางอนมอยในกรรมสทธทรพยสนนน เพอประโยชนแกอสงหารมทรพยอนซงเรยกวา สามยทรพย

2. ภาระจายอมอาจไดมาโดย 3 ทาง ไดแก (1) โดยผลของกฎหมายกลาวคอ เปนการไดมาตามบทบญญตแหงกฎหมาย (2) โดยนตกรรมกลาวคอ เปนการไดมาตามเจตนาของคกรณ และ (3) โดยอายความกลาวคอ เปนการไดมาจากการใชสทธโดยสงบเปดเผย และเจตนาไดภาระจายอมตดตอกนเปนเวลา 10 ป

3. ภาระจายอมมลกษณะสาคญ 5 ประการ ไดแก (1) ภาระจายอมยอมตกตดไปกบสามยทรพย (2) ภาระจายอมยอมตกตดไปกบภารยทรพย (3) ภาระจายอมยอมมอยแกทกสวนของภารยทรพยทแยกออกไป (4) ภาระจายอมยอมมอยเพอประโยชนแกทกสวนของสามยทรพยทแยกออกไป และ (5) ภาระจายอมซงเจาของรวมแหงสามยทรพยคนหนงไดมาหรอใชอยนนมผลตอเจาของรวมทกคนโดยความหมาย การไดมา และลกษณะสาคญของภาระจายอมดงกลาว ภาระจายอมจงมลกษณะทแตกตางกบทางจาเปนและทรพยสทธอนๆ ในหลายประการ

7.1.1 ความหมายของภาระจายอม หลกเกณฑอนเปนสาระสาคญของภาระจายอมมอะไรบาง อธบายโดยสงเขป หลกเกณฑอนเปนสาระสาคญของภาระจายอมนนม 3 ประการดงตอไปน (1) ทรพยสนทเกยวเนองกบภาระจายอมตองเปนอสงหารมทรพยและตองประกอบดวยอสงหารม

ทรพยสองอสงหารมทรพยตางเจาของกน (2) เจาของอสงหารมทรพยอนเปนภารยทรพย ตองรบกรรมบางอยางซงกระทบถงทรพยสนของตน

หรอตองงดเวนการใชสทธบางอนมอยในกรรมสทธทรพยสนนน (3) กรรมหรอของดเวนการใชสทธดงกลาวจะตองเปนประโยชนโดยตรงแกอสงหารมทรพยอนอน

เปนสามยทรพยนน เจาของโคยนยอมใหนาโคไปไถนาใหแกเจาของนาไดในทกฤดกาลทานา ดงนเปนภาระจายอมได

หรอไม เพราะเหตใด เปนภาระจายอมไมได เพราะภาระจายอมตองเปนกรณอสงหารมทรพยสองอสงหารมทรพย แตโด

เปนสงหารมทรพยมใชอสงหารมทรพย กรณนจงไมใชเปนเรองของเจาของอสงหารมทรพยตองรบกรรม เพอประโยชนแกอสงหารมทรพยอน ฉะนนจงไมใชภาระจายอม

เจาของทดนแปลงหนงยนยอมใหเจาของทดนขางเคยงรวมทงบรวารเขาไปจบปลาในหนองนาซงอยในทดนของเจาของทดนนนได ดงนนเปนภาระจายอมไดหรอไม เพราะเหตใด

39

เปนภาระจายอมไมได เพราะภาระจายอมตองเปนประโยชนโดยตรงแกอสงหารมทรพยอนเปนสามยทรพยนน แตการยนยอมใหเขาไปจบปลาในหนองนา เปนประโยชนแกเจาของอสงหารมทรพยซงเปนประโยชนเฉพาะแกตวบคคล โดยไมเกยวกบอสงหารมทรพยเลยฉะนนจงเปนภาระจายอมไมได

7.1.2 การไดมาซงภาระจายอม ภาระจายอมอาจไดมาโดยทางใดบาง ภาระจายอมอาจไดมาโดย 3 ทางคอ

(1) โดยผลของกฎหมาย (2) โดยนตกรรม (3) โดยอายความ

ภาระจายอมซงไดมาโดยนตกรรมนน หากมไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนกบพนกงานเจาหนาทผลจะเปนประการใด

ภาระจายอมซงไดมาโดยนตกรรมนนหากมไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนกบพนกงานเจาหนาท จะมผลไมบรบรณในฐานะเปนทรพยสนตาม ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรค 1 จงไมตกตดไปกบภารยทรพย และจะยกเปนขอตอสกบบคคลภายนอกผรบโอนภารยทรพยนนไมไดคงมผลเรยกรองบงคบกนไดในระหวาง คกรณเทานน

หนงเดนผานทงหญาเลยงสตวสาธารณะเปนเวลากวา 10 ปตดตอกนเชนนหนงจะยกอายความขนอางสทธทางภาระจายอมไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1306 ทานหามมใหยกอายความขนเปนขอตอสกบแผนดนในเรองทรพยสนอนเปนสาธารณะสมบตของแผนดน

ตามปญหา ทงหญาเลยงสตวสาธารณะ เปนทรพยสนสาหรบพลเมองใชรวมกนยอมเปนสาธารณะสมบตของแผนดน ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1304 (2) ฉะนน หนงจงตองหามมใหยกอายความขนเปนขอตอสกบแผนดนในเรองทรพยสนอนเปนสาธารณะสมบตของแผนดนตาม ป.พ.พ. มาตรา 1306 ดงกลาว

ก. อาศยเดนผานทดนของ ข. มาเปนเวลาหลายสบปแลวเชนน ก. จะไดภาระจายอมโดยอายความหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1401 ภาระจายอมอาจไดมาโดยอายความทานใหนาบทบญญตวาดวยอายความไดสทธ อนกลาวไวในสาธารณะ 3 แหงบรรพหนมาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา 1382 บคคลใดครอบครองทรพยสนของผอนไวโดยความสงบและโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ถาเปนอสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาสบป ทานวาบคคลนนไดกรรมสทธ

ตามปญหา ก. อาศยเดนผานทดนของ ข. จงเหนไดวา ก. มไดใชสทธโดยปรปกษตอ ข. ฉะนน แม ก. จะเดนผานทดนของ ข. เปนเวลานานเทาใด กไมไดสทธภาระจายอมตามมาตรา 1401 ประกอบมาตรา 1382 แตประการใด

40

ภาระจายอมซงไดมาโดยอายความนน หากมไดไปจดทะเบยนจะยกเปนขอตอสบคคลภายนอกไดหรอไม เพราะเหตใด

ภาระจายอมซงไดมาโดยอายความนน แมมไดนาไปจดทะเบยนกยกเปนขอตอสบคคลภายนอกไดไมอยในบงคบแหง ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรคสอง ทงนเพราะผรบโอนภารยทรพยมใชเปนผไดสทธในภาระจายอมหากแตภาระจายอมทตกตดไปนนเปนการรอนสทธผรบโอนตาม ป.พ.พ. มาตรา 480 ฉะนนภาระจายอมทไดมาโดยอายความจงไมอยในบงคบของมาตรา 1299 วรรคสอง ตามทมคาพพากษาฎกาท 800/2502 ไดวนจฉยไวเปนบรรทดฐาน

7.1.3 ลกษณะของภาระจายอม ก. เจาของทดนแปลงหนงจดทะเบยนให ข. เจาของทดนแปลงขางเคยงไดสทธทางภาระจายอมผาน

ทดนของตน ตอมา ก.ไดจดทะเบยนโอนขายทดนภารยทรพยนนใหแก ค. และ ข. ไดจดทะเบยนสทธเกบกนในทดนสามทรพยนนใหแก ง. ดงน ค. และ ง. ตองผกพนตอภาระจายอมหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1393 วรรคหนง ถามไดกาหนดไวเปนอยางอนในนตกรรมอนกอใหเกดภาระจายอมไซร ทานวาภาระจายอมยอมตดไปกบสามยทรพยไดจดทะเบยนซงไดจาหนาย หรอตกไปในบงคบแหงสทธอน

ตามปญหา ก. เจาของภารยทรพยไดจดทะเบยนโอนขายภารยทรพยนนใหแก ค. ภาระจายอมยอม ตกตดไป กบภารยทรพย ฉะนน ค. จงตองผกพนกบสทธภาระจายอมนน และ ข. ไดจดทะเบยนใหสทธเกบกนในทดนสามยทรพยนนแก ง. ภาระจายอมยอมตกตดไปกบสามยทรพยซงไดจาหนายหรอตกไปในบงคบของสทธอนตามมาตรา 1393 วรรคหนงดงกลาว

ฉะนน ง. จงเปนผทรงสทธภาระจายอมผานทางในทดนของ ค. ไดทง ค. และ ง. ตองผกพนตอภาระจายอมนน

หนงจดทะเบยนใหสองไดสทธภาระจายอมในการเดนผานทนาของตนผานไปยงทนาของสอง ตอมาสองไดแบงขายทนาสวนหนงของตนใหแกสาม ดงนหนงจะปฏเสธมใหสามผานทนาของตนโดยอางวาตนใหสทธภาระจายอมแกสองมไดใหแกสาม ไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1395 ถามการแบงแยกสามยทรพยทานวาภาระจายอมยงคงมอยเพอประโยชนแกทกสวนทแยกออกนน

ตามปญหา สองไดแบงขายทนาสวนหนงของตนใหแกสามภาระจายอมยงคงมอยเพอประโยชนแกสามยทรพยทกสวนทแยกออกไป ตามมาตรา 1395 ดงกลาว ฉะนนภาระจายอมจงยงคงมอยเพอประโยชนแกทนาสวนทแบงแยกแกสามดวย ขออางของหนงทวาตนไดใหสทธภาระจายอมแกสองมไดใหแกสามจงรบฟงไมไดเพราะภาระจายอมยอมมอยเพอประโยชนแกอสงหารมทรพยมใชเจาะจงเพอประโยชนแกบคคลใด รวมทงภาระจายอมยงคงมอยเพอประโยชนแกทกสวนทแยกออกไปนน ตามมาตรา 1395 ดงกลาว

ฉะนนหนงจงปฏเสธมใหสามผานทนาของตนไมได

41

ก. และ ข. เปนเจาของกรรมสทธรวมในทดนแปลงหนง ก. แตผเดยวทใชสทธเดนผานทดนของ ค. จนไดภาระจายอมโดยอายความ โดย ข. มไดมสวนรวมดวยเลยเพราะอยอาศยในจงหวดอน ตอมา ข. ไดยายไปอยอาศยในทดนแปลงดงกลาว ดงน ค. จะปฏเสธมให ข. เดนผานทดนของตนไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา มาตรา 1396 ภาระจายอมซงเจาของรวมแหงสามยทรพยคนหนงไดมาหรอใชอยนนทานใหถอวาเจาของรวมไดมาหรอใชอยดวยกนทกคน

ตามปญหา ก. และ ข. เปนเจาของกรรมสทธรวมในทดนแปลงหนง ก. แตผเดยวไดใชสทธเดนผานทดนของ ค. จนไดภาระจายอมโดยอายความแม ข. จะมไดมสวนรวมดวย แตภาระจายอมซงเจาของรวมแหงสามยทรพยคนหนงไดมาหรอใชอยนนใหถอวาเจาของรวมไดมาหรอใชอยดวยกนทกคน

ฉะนน ข. จงไดสทธภาระจายอมนนดวยตามมาตรา 1396 ดงกลาว ค. จงปฏเสธมให ข. เดนผานทดนของตนไมได

ภาระจายอมตางกบทางจาเปนในประเดนใดบาง ภาระจายอมตางกบทางจาเปนในประเดนทสาคญ 9 ประการ ดงตอไปน (1) ทรพยสนอนเกยวกบภาระจายอม ตองประกอบดวยอสงหารมทรพยสองอสงหารมทรพยแต

ทรพยสนอนเกยวกบทางจาเปนตองเปนทดนเทานนไมเกยวกบอสงหารมทรพยอน (2) ภาระจายอมไมมขอจากดวาจะเปนการใชสทธประเภทใด แตทางจาเปนจากดเฉพาะในเรองทาง

สญจรเทานน ประโยชนอนจะอางทางจาเปนไมได (3) ในสวนของทางภาระจายอมไมจาตองถกลอมจนไมมทางออก แตทางจาเปนนนจากดเฉพาะกรณ

ทดนถกลอมจนไมมทางออกสทางสาธารณะไดเทานน (4) ในสวนของทางภาระจายอมจะใชเปนทางสญจรไปสทใดกไดไมมขอจากด แตทางจาเปนนน

จากดเฉพาะกรณผานทดนทลอมออกไปสทางสาธารณะเทานน (5) ภาระจายอมนน ภารยทรพยกบสามยทรพยไมจาตองตงอยตดตอกนเสมอไป แตทางจาเปนจะตอง

ผานทดนทอยตดตอกน หรออยตอเนองกบทดนทตดตอกนเ◌ทานน (6) ภาระจายอมเปนสทธซงเจาของสามยทรพยจะไดใช แตทางจาเปนเปนขอจากดสทธของเจาของ

ทดนตามความหมายในมาตรา 1338 (7) ภาระจายอมอาจไดมาโดยผลของกฎหมายโดยนตกรรม หรอโดยอายความ แตทางจาเปนนนเปน

ขอจากดสทธโดยผลของกฎหมายตามมาตรา 1349 และมาตรา 1350 (8) ในเรองคาตอบแทน ภาระจายอมทไดมาโดยผลของกฎหมายอาจเสยคาทดแทนหรอไมกได

แลวแตกรณ ภาระจายอมทไดมาโดยนตกรรมขนอยกบความตกลงของคกรณ สวนภาระจายอมทไดมาโดยอายความหาจาตองเสยคาทดแทนไม แตทางจาเปนนน มาตรา 1349 วรรคทายกาหนดใหตองชดใชคาทดแทนเวนแตกรณตามมาตรา 1350 กรณเดยวทไมจาตองเสยคาทดแทน

(9) ภาระจายอมอาจสนไปโดยผลของกฎหมายโดยนตกรรม หรอโดยอายความ แตทางจาเปนนนจะสนไปเมอหมดความจาเปนเทานน ไมมกรณระงบสนไปดงเชนภาระจายอม

42

7.2 สทธและหนาทของเจาของ สามยทรพยและภารยทรพย 1. เจาของสามยทรพยไมมสทธทาใหเกดภาระเพมขนแกภารยทรพย แตมสทธทาการอนจาเปนเพอรกษา

และใชสอยภาระจายอม 2. เจาของภารยทรพยจะตองไมกระทาการใดเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจายอมลดไปหรอเสอมความ

สะดวก แตอาจเรยกใหยายภาระจายอมไปยงสวนอนของทรพยได 7.2.1 สทธและหนาทของเจาของสามยทรพย กรณเจาของสามยทรพย ไมมสทธทาการเปลยนแปลงในภารยทรพยหรอสามยทรพยซงทาใหเกด

ภาระเพมขนแกภารยทรพย ตามมาตรา 1388 กบกรณความตองการแหงเจาของสามยทรพยเปลยนแปลงไปไมใหสทธแกเจาของสามยทรพยทจะทาใหเกดภาระเพมขนแกภารยะทรพย ตามมาตรา 1389 นน แตกตางกนอยางไร

กรณหามทาใหเกดภาระเพมขนแกภารยทรพย ตามมาตรา 1388 กบมาตรา 1389 มความแตกตางกนดงตอไปน

กรณตาม มาตรา 1388 ภาระทเพมขนแกภารยทรพยนนเกดจากการทเจาของสามยทรพยกระทาการเปลยนแปลงภารยทรพยหรอสามยทรพย แตกรณตามมาตรา 1389 ภาระทเพมขนแกภารยทรพยนน เกดจากความตองการแหงเจาของสามยทรพยเปลยนแปลงไป โดยมไดกระทาการเปลยนแปลงใดๆ ในภารยทรพยหรอในสามยทรพยนนเลย

ก. ไดภาระจายอมโดยอายความเดนผานทดนของ ข. ซงมขอบเขตทางกวาง 2 เมตร ตอมา ก. จะทาการปรบปรงเปนทางคอนกรตและขยายทางใหกวางเพมขนเปน 3 เมตร เพอใหสามารถนารถเขาออกไดสะดวกขน เชนน ก. มสทธกระทาการไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1388 เจาของสามยทรพยไมมสทธทาการเปลยนแปลงในภารยทรพยหรอในสามยทรพยซงทาใหเกดภาระเพมขนแกภารยทรพย

ตามปญหา เดม ก. ไดภาระจายอมโดยอายความเดนผานทดนของ ข. ซงมขอบเขตทางกวาง 2 เมตร การท ก. จะทาการปรบปรงทางภาระจายอมใหเปนทางคอนกรตนน ไมเปนการทาใหเกดภาระเพมขนแกภารยทรพยแตประการใด แตการท ก. จะขยายทางใหกวางเพมขนเปน 3 เมตรนน ยอมเปนการเปลยนแปลงในภารยทรพย ซงทาใหเกดภาระเพมขนแกภารยทรพย ตองหามตามมาตรา 1388

ฉะนน ก. มสทธทาการปรบปรงทางภาระจายอมใหเปนทางคอนกรตไดแตไมมสทธขยายทางใหกวางกวาเดม เปนการตองหามตามมาตรา 1388

หนงไดภาระจายอมในการชกนาจากลาลางของสองมาใชในทดนของตนตอมาลารางนตนเขน นาไหลผานไมสะดวก หนงจะเขาไปขดลอกลารางใหนาไหลผานไดสะดวกเหมอนเดมโดยไมตอขอความยนยอมจากสองกอนไดหรอไม เพราะเหตใด

43

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1391 วรรค 1 เจาของสามยทรพยมสทธทาการทกอยางอนจาเปนเพอการรกษาและใชภาระจายอม แตตองเสยคาใชจายของตนในการนเจาของสามยทรพยจะกอใหเกดความเสยหายแกภารยทรพยไดกแตนอยทสดตามพฤตการณ

ตามปญหา หนงไดภาระจายอมในการชกนาจากลารางของสองมาใชในทดนของตน ตอมาลารางตนเขนนาไหลไมสะดวก หนงในฐานะเจาของสามยทรพยจงมสทธทาการทกอยางอนจาเปนเพอรกษาและใชภาระจายอม ตามมาตรา 1391 วรรค 1 เชนนหนงจงมสทธตามกฎหมายทจะเขาไปขดลอกลารางใหนาไหลผานไดสะดวกเหมอนเดมโดยไมตองขอความยนยอมจากสองกอน แตประการใด

ฉะนน หนงจะเขาไปขดลอกลารางใหนาไหลสะดวกเหมอนเดมไดโดยไมตองไดรบความยนยอมกอนตามมาตรา 1391 วรรค 1 ดงกลาว

7.2.2 สทธและหนาทของเจาของภารยทรพย ก. เจาของสามยทรพยไดกอสรางสะพานเชอมตก 2 หลงของตน โดยสะพานนนครอมทางภาระจา

ยอมสงจากพน 5 เมตร ไมกดขวางทางเดนรถเขาออกของ ข.เจาของสามยทรพยเชนน ข. จะเรยกให ก. รอถอนสะพานนนออกไปไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1330 ทานมใหเจาของภารยทรพยประกอบกรรมใดๆ อนจะเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจายอมลดไปหรอเสอมความสะดวก

ตามปญหา ก. เจาของภารยทรพยไดสรางสะพานเชอมตก 2 หลงของตน โดยสะพานนนครอมทางภาระจายอมสงจากพน 5 เมตรเมอสะพานนนไมกดขวางทางเดนรถเขาออกของ ข. เจาของสามยทรพย การสรางสะพานเชอมดงกลาวจงไมเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจายอมลดลงไปหรอเสอมความสะดวก ไมตองหามตามมาตรา 1390 ดงกลาว

ฉะนน ข. จงเรยกให ก. รอสะพานนนออกไปไมได ตามเหตผลดงกลาว เดมทางภาระจายอมผานทางทศตะวนออกของทดนของ ก. แตตอมา ก. เรยกใหยายทางภาระจายอม

ไปทางทศตะวนตกของภารยทรพย โดยอางวาจะทาให ข. เจาของสามยทรพยผานทางไดสะดวก เพราะระยะทางใกลขน และ ก. ยนยอมเสยคาใชจายเอง แตตามขอเทจจรงระยะทางเทาเดมมไดใกลหรอไกลขนแตอยางใด เชนน ข. จะคดคานมให ก. ยายทางภาระจายอมนนไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1392 ถาภาระจายอมแตะตองเพยงสวนหนงแหงภารยทรพย เจาของทรพยนนอาจเรยกใหยายไปยงสวนอนกได แตตองแสดงไดวาการยายนนเปนประโยชนแกตนและรบเสยคาใชจาย ทงนตองไมทาใหความสะดวกของเจาของสามยทรพยลดนอยลง

ตามปญหา ก. เรยกใหยายทางภาระจายอมโดยอางวาจะทาให ข. เจาของสามยทรพยผานทางไดสะดวก เพราะระยะทางใกลขน แม ก. จะยนยอมเสยคาใชจายเองแตสทธของเจาของสามยทรพยทจะยายภาระจายอมนน ความสะดวกมากขนของเจาของสามยทรพยมใชเหตผลสาคญหากแตหลกเกณฑในการยายประการ

44

หนงตองแสดงไดวาการยายนนเปนประโยชนแกตน เมอขาดหลกเกณฑดงกลาวสทธการเรยกรองใหยายตามมาตรา 1392 จงไมเกดขน

ฉะนน ข. จงคดคานมให ก. ยายภาระจายอมได ตามเหตผลดงกลาว

7.3 การระงบสนไปแหงภาระจายอม 1. ภาระจายอมอาจระงบสนไปโดยผลของกฎหมาย ไดแก โดยภารยทรพยหรอสามยทรพยสลายไป

ทงหมด โดยภารยทรพยหรอสามยทรพยตกเปนของเจาของคนเดยวกนในกรณภาระจายอมมไดจดทะเบยน และโดยภาระจายอมหมดประโยชนแกสามยทรพย

2. ภาระจายอมอาจระงบสนไปโดยนตกรรม ไดแก โดยกาหนดโดยระยะเวลาในนตกรรม โดยความตกลงของคกรณ โดยการแสดงเจตนาสละภาระจายอม โดยการบอกเลกความยนยอม และโดยการเรยกใหพนจากภาระจายอม

3. ภาระจายอมอาจระงบสนไปโดยอายความ ไดแก การทมไดใชภาระจายอมนนเปนระยะเวลา 10 ป ตดตอกน

7.3.1 การระงบสนไปโดยผลของกฎหมาย ภาระจายอมระงบสนไปโดยผลของกฎหมายมกรณตามบทบญญตแหง ป.พ.พ. มาตราใดบาง ภาระจายอมระงบสนไปโดยผลของกฎหมาย มกรณตามบทบญญตแหง ป.พ.พ. ดงตอไปน (4) ตามมาตรา 1397 กรณภารยทรพยหรอสามยทรพยสลายไปทงหมด (5) ตามมาตรา 1398 กรณภารยทรพยและสามยทรพยตกเปนของเจาของคนเดยวกนเฉพาะกรณภาระ

จายอมซงมไดจดทะเบยน (6) ตามมาตรา 1400 วรรค 1 กรณภาระจายอมหมดประโยชนแกสามยทรพย ถาภารยทรพยสลายไปเกอบทงหมด ยงเหลอแตเพยงเลกนอย แตกไมเปนประโยชนอะไรกบ

สามยทรพยนนอก เชนน ภาระจายอมจะระงบสนไปตามมาตรา 1397 หรอไม กรณภารยทรพยสลายไปเกอบทงหมด เมอสลายไปยงไมหมด แมยงเหลออยเพยงเลกนอย ภาระจา

ยอมกยงไมสนไปตามมาตรา 1397 แตเมอภารยทรพยทเหลออยไมเปนประโยชนอะไรกบสามยทรพยอก ภาระจายอมกยงไมสนไป ตามมาตรา 1400 วรรค 1

ก. และ ข. เปนเจาของกรรมสทธในทดนแปลงหนงรวมกน และไดภาระจายอมโดยอายความผานทดนของ ค. ตอมา ก. และ ข. ไดซอทดนภารยทรพยของ ค. มาเปนกรรมสทธรวมกนอก ภายหลง ก. และ ข. ไดขายทดนอนเปนสามยทรพยเดมให ง. เชนน ง. จะอางภาระจายอมเดนผานทดนของ ก. และ ข. อนเปนภารยทรพยเดม ไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1398 ถาภารยทรพยตกเปนเจาของคนเดยวกน ทานวาเจาของจะไดเพกถอนการจดทะเบยนกได แตถายงมไดเพกถอนทะเบยนไซร ภาระจายอมยงคงมอยในสวนบคคลภายนอก

45

ตามปญหา ก. และ ข. เปนเจาของกรรมสทธในทดนแปลงหนงรวมกนและไดภาระจายอมโดยอายความผานทดนของ ค. ตอมา ก. และ ข. ไดซอทดนภารยทรพยของ ค. มาเปนกรรมสทธรวมกนอก จงเทากบภารยทรพยและสามยทรพยตกเปนเจาของคนเดยวกน ในเมอเปนภาระจายอมโดยอายความโดยมไดจดทะเบยน ภาระจายอมยอมระงบสนไปตามมาตรา 1398 ดงกลาวเมอภาระจายอมระงบสนไปแลว แม ง.จะเปนบคคลภายนอกผรบโอนสามยทรพยเดมนน กไมทาใหภาระจายอมทระงบสนไปแลว กลบมขนมาอกแตประการใดเวนแตจะกอภาระจายอมขนใหมไมเกยวกบภาระจายอมเดม

ฉะนน ง. จะอางภาระจายอมเดนผานทดนของ ก. และ ข. อนเปนภารยทรพยเดมไมได หนงไดรบภาระจายอมผานภารยทรพยของสองไปขายของทตลาด ซงอยตดกบภารยทรพยของสอง

ตอมาตลาดถกขายกจการและเปลยนไปเปนโรงงานซงลอมรวโดยรอบ ทาใหทางภาระจายอมเดมกลาย เปนทางตน หนงไมไดใชทางนนอกตอไป เชนน ภาระจายอมนนจะสนสดไปหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1400 ถาภาระจายอมหมดประโยชนแกสามยทรพยไซร ทานวาภาระจายอมนนสนไป....

ตามปญหา หนงไดภาระจายอมผานภารยทรพยของสองไปขายของทตลาดซงตงอยตดกบภารย ทรพยของสอง ตอมาตลาดถกขายกจการและเปลยนไปเปนโรงงานซงลอมรวโดยรอบ ทาใหทางภาระจายอมเดมกลายเปนทางตน หนงไมไดใชทางนนอกตอไป เชนน เหนไดวา ภาระจายอมนนหมดประโยชนแกสามยทรพย ภาระจายอมยอมสนไปตามมาตรา 1400 ดงกลาว

ฉะนน ภาระจายอมนนยอมระงบสนไป ตามเหตผลดงกลาว 7.3.2 การระงบสนไปโดยนตกรรม มกรณใดบางทภาระจายอมระงบสนไปโดยนตกรรม ภาระจายอมระงบสนไปโดยนตกรรมนนม 5 กรณ ดงตอไปน (1) กรณพนกาหนดระยะเวลาในนตกรรม (2) กรณความตกลงระงบของเจาของภารยทรพยและเจาของสามยทรพย (3) กรณผทรงสทธแสดงเจตนาสละภาระจายอม (4) กรณของเจาภารยทรพยบอกเลกภาระจายอม (5) กรณเจาของภารยทรพยเรยกใหพนจากภาระจายอม หนงตกลงดวยวาจาใหสองชกนาจากคนาของตนไปใชในทดนของสองได โดยมกาหนดระยะเวลา 10

ป เวลาผานไปเพยง 2 ป หนงกขายทดนอนเปนภารยทรพยของตนใหแกสาม โดยสามรอยแลววาหนงกบสองมขอตกลงเชนวานน ดงน สามจะปฏเสธไมใหสองชกนาจากคนาภาระจายอมเดมไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรค 1 ภายในบงคบแหงบทบญญตในประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอนทานวาไดมาโดยนตกรรมซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธหรอทรพยสนอนเกยวกบอสงหารมทรพยนนไมบรบรณ เวนแตนตกรรมจะไดทาเปนหนงสอและไดจดทะเบยนการไดมากบพนกงานเจาหนาท

46

ตามปญหา หนงกบสองตกลงกอภาระจายอมกนดวยวาจา มไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนการไดมากบพนกงานเจาหนาท ภาระจายอมนนจงมผลไมบรบรณตาม ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรค 1 ดงกลาว ซงใชบงคบไดเฉพาะในระหวางคกรณจะยกเปนขอตอสบคคลภายนอกมได เชนน แมสามจะไดรอยแลววามภาระจายอมเชนวานน แตเมอสามไมตกลงยนยอมดวย แมภาระจายอมนนยงเหลอเวลาอกถง 8 ป กชอบทสองกบหนงจะวากลาวกนเอง สองจะยกเอาสทธภาระจายอมซงมไดจดทะเบยนขนเปนขอตอสกบสามไมได

ฉะนน สามจงปฏเสธมใหสองชกนาจากคนาภาระจายอมได ตามเหตผลดงกลาว ก. จดทะเบยนให ข. ไดภาระจายอมผานทดนของตนได ตอมา ก. ไดแบงแยกภารยทรพยนนโอนขาย

ให ค. สวนหนงและ ง. สวนหนง ซงสวนทแบงแยกออกไปนนอยนอกขอบเขตของทางภาระจายอม ค. และ ง. จงเรยกใหทดนสวนของตนพนจากภาระจายอม เชนน ข. จะคดคานไดหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1354 ถามการแบงแยกภารยทรพย ทานวาภาระจายอมยงคงมอยยงคงมอยแกทกสวนทแยกออก แตถาในสวนใดภาระจายอมนนไมใชและใชไมไดตามรปการ ทานวาเจาของสวนนนจะเรยกใหพนจากภาระจายอมกได

ตามปญหา ก. จดทะเบยนให ข. ไดภาระจายอมผานทดนของตนได ตอมา ก. ไดแบงแยกภารยทรพยนนโอนขายให ค. สวนหนงและ ง. สวนหนง ซงในสวนทแบงแยกออกไปนนอยนอกขอบเขตของทางภาระจายอม เชนนเหนวาสวนของ ค. และ ง. ทแยกออกไปนน ภาระจายอมยอมไมใชและใชไมไดตามรปการ ค. และ ง. เจาของสวนทแยกออกไปนนยอมเรยกใหพนจากภาระจายอมได ตามมาตรา 1394 ดงกลาว

ฉะนน ข. จะคดคานไมได เพราะ ค. และ ง. ใชสทธเรยกใหพนจากภาระจายอมไดโดยชอบดวยกฎหมายดงกลาว

7.3.3 การระงบสนไปโดยอายความ ก. ไดสทธภาระจายอมโดยจดทะเบยนผานทางในทดนของ ข. ตอมา ก. และ ข. ขดผลประโยชนกน

ทางธรกจการคา ข. ไดขมขคกคามจน ก. ตองยายจากสามยทรพยนน ไปอยทจงหวดอนเปนเวลาถง 10 ป เมอ ข. เจาของสามยทรพยเสยชวตแลว ก. จงกลบเขามาอยอาศยในสามยทรพยเดมนนอก และจะใชสทธภาระจายอมเดมผานภารยทรพยนน ดงนทายาทของ ข. จะมขอตอสหรอไม เพราะเหตใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1399 ภาระจายอมนนถามไดใช 10 ป ทานวายอมสนไป ตามปญหา ก. ไดสทธภาระจายอมโดยจดทะเบยน ผานทางในทดนของ ข. ตอมา ก. และ ข. ขด

ผลประโยชนกนทางธรกจการคา ข. ไดขมขคกคามจน ก. ตองยายไปอยจงหวดอน เปนเวลาถง 10 ปเชนน ภาระจายอมนนยอมมไดใชสบป ภาระจายอมนนยอมสนไป ตามมาตรา 1399 ดงกลาว ไมวาการทมไดใชนนจะเกดจากสาเหตใด เพราะกฎหมายพเคราะหเฉพาะผลทเกดขนเทานน

ฉะนน ทายาทของ ข. จงมขอตอสภาระจายอมนนระงบสนไปแลวตามมาตรา 1399 ดงกลาว หนงไดสทธภาระจายอมผานทดนของสองโดยอายความ ตอมาหนงไดไปทางานตางประเทศเปนเวลา

ถง 9 ป แลวกบมาอยเมองไทยและไดใชทางภารยทรพยนนอกเพยง 6 เดอน กกลบไปทางานตางประเทศอกเปน

47

เวลา 2 ป จงกลบมาอยอาศยในสามยทรพยเดมนน แตสองไมยอมใหหนงผานทดนของตนโดยอางวา ภาระจายอมระงบสนไปแลว เชนนหนงจะมขอตอสอยางไร

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1399 ภาระจายอมนน ถามไดใชสบปทานวายอมสนไป

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 7

1. ทรพยสนทจะตกอยภายใตภาระจายอมไดจะตองเปนทรพยสนประเภท อสงหารมทรพย 2. การใชสทธโดยการขออาศยอาจเปนเหตใหไดมาซงภาระจายอมโดยอายความ ไมได เพราะมใชเปน

การใชสทธโดยเจตนาจะไดภาระจายอม 3. ในเรองภาระจายอมและทางจาเปน อาจไดสทธทงภาระจายอมและทางจาเปนในเสนทางเดยวกนได 4. ปกเสาเดนสายไฟในทางภาระจายอมเดม เปนการทาใหเกดภาระเพมขนแกภารยทรพย 5. ภาระจายอมในประเทศไทยคดทขนสศาลสวนใหญเปนเรองเกยวกบ ทางสญจร 6. กรณเจาของสามยทรพยตองเสยคาใชจายของตนเองในการซอมแซมทไดทาไปแลว หากเจาของ

ภารยทรพยไดรบประโยชนดวย เจาของภารยทรพย ตองออกคาใชจายดวยตามสวนแหงประโยชน 7. ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1392 เจาของทรพยอาจเรยกใหยายภาระจายอมไปยงสวนอนไดในกรณ ภาระจา

ยอมแตะตองเพยงสวนหนงแหงภารยทรพย 8. ถาภารยทรพยสลายไปทงหมด ภาระจายอมจะมผล สนไปโดยผลของกฎหมาย 9. ถามการแบงแยกภารยทรพย ภาระจายอมยงคงมอยแกทกสวนทแยกออกไป 10. ภาระจายอมนนถาไมไดใชไปภายในระยะเวลาเทาใดยอมสนไป คาตอบ ไมมการสนไปโดยไมใช 11. ทรพยสนทเปนสามยทรพยไดจะตองเปนทรพยสน เฉพาะอสงหารมทรพย 12. การไดภาระจายอมโดยผลของกฎหมายแลว ตอมาอาจไดภาระจายอมโดยอายความอกในกรณเดยวกน

ได หากไดใชสทธโดยครบหลกเกณฑตามกฎหมาย 13. เรองเกยวกบภาระจายอมและทางจาเปน ภาระจายอมไมจากดประเภทสทธ แตทางจาเปนจากดเฉพาะ

กรณทางสญจร 14. ทาทางภาระจายอมเดมจากโรยกรวดเปนเทคอนกรต ไมเปนการทาใหเกดภาระเพมขนแกภารยทรพย 15. ภาระจายอมเปนทรพยสทธชนด จากดตดทอนกรรมสทธ 16. ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1391 เจาของสามยทรพยมสทธทาการทกอยางอนจาเปนเพอรกษาและใชภาระจา

ยอม แตจะกอใหเกดความเสยหายแกภารยทรพย ไดกแตนอยทสดตามพฤตการณ 17. ถาภาระจายอมแตะตองเพยงสวนหนงแหงภารยทรพยนนอาจเรยกใหยายไปยงสวนอนกได แตตอง

แสดงไดวาการยายนน เปนประโยชนแกตน 18. กรณถามความเปนไปมทางใหกลบใชภาระจายอมได ภาระจายอมนนอาจกลบมขนอกไดนน เปนกรณ

ภาระจายอมหมดประโยชนแกสามยทรพยโดยสนเชง

48

19. ภาระจายอมทไดจดทะเบยนไวแลว ถาภารยทรพยและสามยทรพยตกเปนของเจาของคนเดยวกน จะตองเพกถอนการจดทะเบยน มฉะนนยงคงมผลอยในสวนบคคลภายนอก

20. กรณไมไดใชภาระจายอมเปนเวลา 10 ป ภาระจายอมนนยอมสนไปทกกรณไมมขอยกเวน หนวยท 8 ทรพยสทธอนๆ

1. สทธอาศย สทธเหนอพนดน สทธเกบกน และภาระตดพนในอสงหารมทรพยเปนทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพย ทกาหนดใหบคคลมสทธใชได หรอไดรบประโยชนจากอสงหารมทรพยของผอน หรอกลาวอกนยหนงเปนทรพยสทธทจากดตดทอนสทธของเจาของอสงหารมทรพยทอยภายใตแหงสทธเหลาน

2. การไดมา การเปลยนแปลง และการระงบสนไปของทรพยสทธอนๆ นน จะตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

3. ทรพยสทธอนๆน อาจมกาหนดเวลาหรอกาหนดตลอดชวตของผทรงสทธหรอผรบประโยชนหรอเจาของอสงหารมทรพยทอยภายใตบงคบสทธนนๆ หรอมกาหนดเวลากได

8.1 สทธอาศย 1. สทธอาศยเปนทรพยสทธทกาหนดใหผทรงสทธ และบคคลในครอบครวอยอาศยในโรงเรอนของผอน

โดยไมตองเสยคาเชา 2. การไดมา การเปลยนแปลง และการระงบสนไปของสทธอาศยนน จะตองทาเปนหนงสอและจด

ทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท 3. สทธอาศยเปนสทธเฉพาะตวของผทรงสทธ จงไมอาจโอนหรอรบมรดกกนตอไปไมได 4. สทธอาศยอาจมกาหนดเวลาหรอกาหนดตลอดชวตของผทรงสทธอาศย หรอไมมกาหนดเวลากได

8.1.1 ลกษณะของสทธอาศย ลกษณะของสทธอาศยทสาคญมอยางไรบาง สทธอาศยมหลกสาคญดงตอไปน (1) สทธอาศยเปนสทธทใหบคคลใดมสทธอยอาศยในโรงเรอนของผอน โดยไมเสยคาเชา และมสทธ

เกบดอกผลธรรมดาเพยงเทาทจาเปนแกความตองการของครวเรอน (2) สทธอาศยจะไดมาโดยทางนตกรรมเทานน และจะตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนการไดมา

นนตอพนกงานเจาหนาทจงจะมผลเปนทรพยสทธใชอางยนบคคลทวไปได

49

(3) สทธอาศยเปนสทธเฉพาะตวของผทรงสทธอาศยจงโอนกนไมได แมโดยทางมรดก (4) สทธอาศยอาจมกาหนดเวลาหรอไมกได และจะกาหนดตลอดชวตของผทรงสทธอาศยกได ก. ให ข. อาศยอยในบานของตนโดยไมตองเสยคาเชาบานมกาหนด 10 ป และไดทาสญญาตอกนไว

เปนหนงสอ ตอมา ข. อยในบานของ ก. ได 5 ป ก. ยกบานนนกบ ค. ค. ไมยอมให ข. อยในบานนนตอไป ข. กไมยอมออกจากบานนนโดยอางวาตามสญญาระหวางตนกบ ก. นน ตนมสทธอาศยในบานนอกเปนเวลา 5 ป และ ค. รบโอนบานนนไปโดยไมสจรตและไมเสยคาตอบแทน ดงนระหวาง ข. และ ค. ผใดมสทธในบานดงกลาวนดกวากน

จากอทาหรณ ค. ผรบโอนบานจาก ก. มสทธดกวา ข. ผอาศยในบานหลงนน สวน ข. นนแมจะมสญญาใหสทธอาศยระหวางตนกบ ก. แตสญญาดงกลาวเปนเพยงบคคลสทธใชอางยนไดระหวางตนกบ ก. เทานน เนองจากการไดมาซงสทธอาศยเปนการไดมาซงทรพยสทธชนดหนงนน จะตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทจงจะบรบรณเปนทรพยสทธ แตการไดมาซงทรพยสทธอาศยของ ข. นนเพยงแตทาเปนหนงสอแตมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทจงไมอาจใชอางยนยนตอ ค. ซงเปนบคคลภายนอกได สาหรบขออางของ ข. ทวา ค. ไมสจรตกไมปรากฏขอเทจจรงวา ค. ไมสจรตแตประการใด และไมมกฎหมายบญญตวาบคคลภายนอกจะตองสจรตหรอไม การท ค. ไมไดเสยคาตอบแทนนนกไมมกฎหมายบญญตวาบคคลภายนอกจะตองเสยคาตอบแทนหรอไม ดงนนถา ค. ไมตองการให ข. อยในบานนนตอไป ค. ยอมมสทธให ข. ออกจากบานนนได

8.1.2 ผลของสทธอาศย ผทรงสทธอาศยมสทธและหนาทอยางไรบาง ผทรงสทธอาศยมสทธและหนาทดงตอไปน สทธของผทรงสทธอาศย (1) อยอาศยในโรงเรอนของผอนโดยไมตองเสยคาเชา (2) เกบดอกผลธรรมดาเพยงเทาทจาเปนแกความตองการของครวเรอน หนาทของผทรงสทธอาศย (1) ใชโรงเรอนตามปกตประเพณหรอทกาหนดไวในนตกรรมกอตงสทธอาศย (2) สงวนโรงเรอนอยางวญ ชนจะพงสงวนทรพยสนของตน และบารงรกษาและซอมแซมเลกนอย (3) ยอมใหผอาศยหรอตวแทนเขาตรวจดโรงเรอนเปนครงคราว (4) ไมดดแปลงตอเตมโรงเรอน (5) สงคนโรงเรอนใหผใหอาศยเมอสทธอาศยระงบสนไป 8.1.3 การระงบสนไปซงสทธอาศย เหตของการสนไปซงสทธอาศยมอยางไรบาง

50

เหตของการระงบสนไปซงสทธอาศย 1) การระงบสนไปโดยผลแหงเจตนา ซงแบงออกเปน

- เมอสนระยะเวลาทกาหนดไว - เมอผใหสทธอาศยบอกเลกสทธอาศย - เมอผทรงสทธสละสทธอาศย - เมอคกรณทงสองฝายตกลงกนเลกสทธอาศย

2) การระงบสนไปโดยผลแหงกฎหมาย ซงแบงออกเปน - เมอผทรงสทธอาศยตาย - เมอสทธอาศยกบกรรมสทธเกลอนกลนกน

3) การระงบสนไปโดยสภาพธรรมชาต

8.2 สทธเหนอพนดน 1. สทธเหนอพนดนเปนทรพยสทธทกาหนดใหผทรงสทธเปนเจาของโรงเรอน สงปลกสรางหรอสงเพาะ

ปลกบนดนหรอใตดนของผอน โดยไมเปนสวนควบของเจาของทดนนน โดยจะเสยคาเชาเปนการตอบแทนหรอไมกได

2. การไดมา การโอน การเปลยนแปลงและการระงบสนไปของสทธเหนอพนดนนนจะตองทาเปน หนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

3. สทธเหนอพนดนมใชเปนสทธเฉพาะตวของผทรงสทธ จงอาจโอนหรอรบมรดกกนตอไปได 4. สทธเหนอพนดนอาจมกาหนดเวลาหรอกาหนดตลอดชวตของเจาของทดนหรอของผทรงสทธ หรอไม

มกาหนดเวลากได 8.2.1 ลกษณะของสทธเหนอพนดน ลกษณะของสทธเหนอพนดนทสาคญมอยางไรบาง สทธเหนอพนดนมลกษณะทสาคญดงตอไปน (1) สทธเหนอพนดนเปนสทธใหบคคลมสทธเปนเจาของโรงเรอน สงปลกสรางหรอสงเพาะปลกใน

ทดนของผอน โดยทรพยสนเหลานนไมตกเปนสวนควบของเจาของทดน โดยจะเสยคาเชาหรอผลประโยชนตอบแทนหรอไมกได

(2) สทธเหนอพนดนนนอาจไดมาโดยทางนตกรรมและโดยทางอนนอกจากนตกรรม (3) สทธเหนอพนดนมใชเปนสทธเฉพาะตวของผทรงสทธเหนอพนดน จงอาจโอนกนไดเสมอ (4) สทธเหนอพนดนอาจมกาหนดเวลาหรอไมกได และจะกาหนดเวลาไวตลอดชวตของเจาของทดน

หรอตลอดชวตของผทรงสทธเหนอพนดนกได

51

ก. อนญาตให ข. สรางบานในทดนของตนโดยทาสญญากนเปนหนงสอไวให ข. อยในทดนนนไดตลอดชวตของ ข. ตอมา ก. ทาพนยกรรมยกทดนนนให ค. และ ก. ตายลง ค. จงฟองขบไล ข. ออกจากทดน ดงน ข. จะไมยอมออกจากทดนนนไดหรอไม โดยอางวาตนมสทธตามสญญาตนกบ ก. ซง ค. ตองผกพนดวยเพราะเปนผไดรบทดนนนจาก ก.

จากอทาหรณ ข. จะไมยอมรอถอนบานออกจากทดนของ ค. ไมได เพราะ ข. มสทธเหนอทดนทไมบรบรณ เปนทรพยสทธ แตเปนเพยงบคคลสทธระหวาง ก. กบ ข. เทานน เนองจากการไดมาซงสทธเหนอพนดนของ ข. นนมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท จงมใชทรพยสทธทจะใชอางยนตอ ค. ซงเปนบคคลภายนอก ค. จงไมผกพนโดยสทธเหนอพนดนนน ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรค 1

8.2.2 ผลของสทธเหนอพนดน ผทรงสทธเหนอพนดนมสทธและหนาทอยางไร ผทรงสทธเหนอพนดนมสทธและหนาทดงน สทธของผทรงสทธเหนอพนดน (1) เปนเจาของโรงเรอน สงปลกสราง หรอสงเพราะปลกในทดนของผอน (2) โอนสทธเหนอพนดนใหแกบคคลอน (3) รอถอนโรงเรอน สงปลกสราง หรอสงเพราะปลกเมอสทธเหนอพนดนระงบสนไป หนาทของผทรงสทธเหนอพนดน (1) ชาระคาเชาใหเจาของทดน (2) ปฏบตตามเงอนไขซงระบไวในนตกรรมกอตงสทธเหนอพนดน (3) คนทดนและรอถอนโรงเรอน สงปลกสราง และสงเพราะปลกเมอสทธเหนอพนดนระงบสนไป 8.2.3 การระงบสนไปซงสทธเหนอพนดน เหตของการสนไปซงสทธเหนอพนดนมอยางไรบาง เหตของการสนไปซงสทธเหนอพนดน การระงบสนไปโดยผลแหงเจตนาซงแบงออกเปน ก. เมอสนระยะเวลาทกาหนดไว ข. เมอมการบอกเลกสทธเหนอพนดนในกรณทไมมกาหนดเวลา ค. เมอเจาของทดนบอกเลกสทธเหนอพนดนเมอผทรงสทธไมปฏบตตามเงอนไขหรอไมชาระคาเชา

สองปตดตอกน ง. เมอผทรงสทธสละสทธเหนอพนดน จ. เมอคกรณทงสองฝายตกลงกนเลกสทธเหนอพนดน ฉ. เมอเจาของทดนตายในกรณทสทธเหนอพนดนกอตงขนตลอดชวตของเจาของทดน

52

ช. เมอผทรงสทธเหนอพนดนตายในกรณทสทธเหนอพนดน กอตงขนตลอดชวตของผทรงสทธเหนอพนดน

ก. ให ข. ปลกบานในทดนของตนโดยมสทธเหนอพนดนเปนเวลา 10 ป ตอเมอ ข. อยในทดนนนได 5 ป เกดเพลงไหมบานของ ข. หมดสน ข. จะปลกสรางใหมในทดนนน ก. ไมยอม ดงน ข. จะมสทธปลกบานใหมหรอไม

จากอทาหรณ ข. มสทธปลกบานขนใหมในทดนของ ก. เพราะสทธเหนอพนดนของ ข. ในทดนของ ก. ไมสนไป เพราะสภาพบานซงเปนทรพยสนทตนปลกสรางลงสนไปเพราะมใชทดนทอยภายใตบงคบสทธเหนอพนดนสนไป และเปนไปตามบทบญญตมาตรา 1475

8.3 สทธเกบกน 1. สทธเกบกนเปนทรพยสทธทกาหนดใหผทรงสทธเขาครอบครองใช และถอเอาประโยชนจาก

อสงหารมทรพยของผอน 2. สทธเกบกนเปนสทธทใหผทรงสทธใช หรอถอเอาประโยชนจากอสงหารมทรพยของผอนโดยไมม

ขอจากดเจาของอสงหารมทรพย กลาวคอผใหสทธจะระบจากดการใชหรอประโยชนเฉพาะอยางมได 3. การไดมา การเปลยนแปลง และการระงบสนไปของสทธเกบกนนนจะตองทาเปนหนงสอและจด

ทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท 4. สทธเกบกนเปนสทธเฉพาะตวของผทรงสทธ จงไมอาจโอนหรอรบมรดกกนตอไปได 5. สทธเกบกนอาจมกาหนดเวลา หรอกาหนดตลอดชวตของผทรงสทธเกบกนหรอไมมกาหนดเวลากได

8.3.1 ลกษณะของสทธเกบกน ลกษณะของสทธเกบกนทสาคญมอะไรบาง สทธเกบกนมลกษณะสาคญดงตอไปน (1) สทธเกบกนเปนสทธทใหบคคลมสทธครอบครอง ใชสอย และถอเอาประโยชนจากอสงหารม

ทรพยของผอน โดยจะเสยคาเชาหรอผลประโยชนตอบแทน หรอไมกได และโดยมไดระบจากดการใชหรอถอเอาประโยชน

(2) สทธเกบกนนน จะไดมากแตทางนตกรรมเทานน และจะตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนการไดมาซงสทธเกบกนตอพนกงานเจาหนาทเพอใหบรบรณเปนทรพยสทธทจะใชอางยนแกบคคลทวไปได

(3) สทธเกบกนเปนสทธเฉพาะตวของผทรงสทธเกบกน จงไมอาจทรงสทธเกบกนกนได แตกอาจมการโอนการใชสทธเกบกนกนได เพราะไมใชการโอนถงสทธเกบกน

(4) สทธเกบกนนน อาจมกาหนดเวลา หรอไมมกาหนดเวลา หรอกาหนดตลอดชวตของผทรงสทธเกบกนกได

53

ก. เปนเจาของทดนแปลงหนงไดให ข. มสทธเกบกนในทดนของตนโดยทานตกรรมถกตองตามกฎหมายแตไมไดตกลงกนวาจะให ข. มสทธเกบกนอยนานเทาใด ภายหลง ก. ไมพอใจ ข. และไมตองการให ข. อยในทดนนนอกตอไป ก. จะเรยกทดนนนคนไดหรอไม

จากอทาหรณ สทธเกบกนระหวาง ก. กบ ข. เปนสทธเกบกนทไมมกาหนดเวลาซง ป.พ.พ. มาตรา 1418 วรรค 2 ใหสนนษฐานไวกอนวาสทธเกบกนมอยตลอดชวตแหงผทรงสทธ ดงนน ตามขอสนนษฐานของกฎหมาย ก. จะเรยกทดนนนคนไมไดตราบใดท ข.ยงมชวตอย แตถามพฤตการณแสดงใหเหนเปนอยางอน เชน ใหสนสทธไปเมอ ก. ไมพอใจและเรยกเอาคน ก. กยอมไดสทธเรยกทดนคนได

8.3.2 ผลของสทธเกบกน สทธและหนาทของผทรงสทธเกบกนมอยางไรบาง ผทรงสทธเกบกนมสทธและหนาทดงตอไปน สทธของผทรงสทธเกบกน (1) ครอบครอง ใชสอย ถอเอาประโยชนและจดการอสงหารมทรพยทอยภายใตบงคบสทธเกบกน (2) โอนการใชสทธเกบกนใหบคคลอนเวนแตนตกรรมกอตงสทธเกบกนจะหาม หนาทของผทรงสทธเกบกน 1) รกษาทรพยสนทอยภายใตบงคบสทธเกบกนเสมอวญ ชนรกษาทรพยสนของตนเอง 2) สงวนภาวะแหงทรพยสนมใหเปลยนไปในสาระสาคญ และบารงรกษาปกตและซอมแซม

เลกนอย 3) ออกคาใชจายในการจดการทรพยสน 4) ประกนวนาศภยทรพยสนทอยภายใตบงคบสทธเกบกน 5) สงทรพยสนคน 8.3.3 การระงบสนไปซงสทธเกบกน เหตของการสนไปซงสทธเกบกนมอยางไรบาง เหตของการสนไปของสทธเกบเงน (1) การระงบสนไปโดยผลแหงเจตนา ซงแบงออกเปน

- เมอสนระยะเวลาทกาหนดไว - เมอมการบอกเลกสทธเกบกนในกรณทไมมกาหนดระยะเวลา - เมอผทรงสทธสละสทธเกบกน - เมอคกรณทงสองฝายตกลงกนเลกสทธเกบกน

(2) การระงบสนไปโดยผลแหงกฎหมาย - เมอผทรงสทธตาย

54

- เมอสทธเกบกนกบกรรมสทธเกลอนกลนกน (3) การระงบสนไปโดยสภาพธรรมชาต ก. ทาพนยกรรมให ข. มสทธเกบกนในทดนของตนพรอมบานทปลกอยในทดนนนเปนเวลา 20 ป

ตอมาเมอ ข. อยในทดนนนได 10 ป บานนนถกพายพดพงหมด ดงน ก. จะให ข. ออกจากทดนของตนโดยอางวาสทธเกบกนสนสดลงแลวไดหรอไม

จากอทาหรณสทธเกบกนของ ข. ในทดนของ ก. ไมระงบสนไป แมบานทปลกสรางอยในทดนนนจะสนสลายไปกตาม ก. จะให ข. ออกจากทดนไมได เพราะไมใชกรณทตงอสงหารมทรพยทอยภายใตบงคบสทธเกบกน คอ ทดนสนสลายไป

8.4 ภาระตดพนในอสงหารมทรพย 1. ภาระตดพนในอสงหารมทรพย เปนทรพยสทธทกาหนดใหผรบประโยชนไดรบชาระหนจากอสงหา

รมทรพยของผอนเปนคราวๆ ไป หรอไดใชหรอถอเอาประโยชนจากอสงหารมทรพยของผอนตามทระบไว 2. ภาระตดพนในอสงหารมทรพยเปนภาระทเกยวกบตวทรพยสนโดยตรง 3. การไดมา การเปลยนแปลง และการระงบสนไปของภาระตดพนในอสงหารมทรพยนนจะตองทาเปน

หนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท 4. ภาระตดพนในอสงหารมทรพยเฉพาะตวของผรบประโยชน จงไมอาจโอนหรอรบมรดกกนตอไปได

เวนแตจะมการระบไวเปนอยางอนในนตกรรมกอตงภาระตดพน 5. ภาระตดพนในอสงหารมทรพยอาจมกาหนดเวลา หรอกาหนดตลอดชวตของผรบประโยชนหรอไมม

กาหนดเวลากได 8.4.1 ลกษณะของภาระตดพนในอสงหารมทรพย ลกษณะของภาระตดพนในอสงหารมทรพยทสาคญมอะไรบาง ภาระตดพนในอสงหารมทรพยมลกษณะดงตอไปน (1) ภาระตดพนในอสงหารมทรพยเปนทรพยสทธ ททาใหผรบประโยชนไดรบชาระหนจาก

อสงหารมทรพยของผอนเปนคราวๆ ไป หรอไดใชและถอเอาประโยชนจากอสงหารมทรพยของผอนตามทระบได

(2) ภาระตดพนในอสงหารมทรพยนนอาจไดมากแตโดยทางนตกรรมและโดยทางอนนอกจากนตกรรม

(3) ภาระตดพนในอสงหารมทรพยเปนสทธเฉพาะตวของผรบประโยชนตามปกต จงไมอาจโอนหรอรบมรดกกนไดเวนแตจะระบไวเปนอยางอนในนตกรรมกอตงภาระตดพนในอสงหารมทรพย

55

ก. ให ข. เดนผานทดนของตน เพอไปทานาในทนาของ ข. ซงอยถดออกไปเฉพาะฤดกาลทานาเปนเวลา 20 ป เมอทาสญญามาไดครบ 10 ป ข. ตายลง ค. ซงเปนบตรของ ข. จะเขาไปทานาในทดนของตน โดยเดนผานทดนของ ก. แต ก. จะไมให ค. เดนผานทดนนน ดงน ก. จะมสทธหามไมให ค. เดนผานทดนนนไดหรอไม

จากอทาหรณ ก. มสทธหาม ค. มใหเดนผานทดนของตน เพราะภาระตดพนดงกลาวนระงบสนไปเมอ ข. ผรบประโยชนตาย แม ค. จะเปนผรบมรดกจาก ข. กตาม ค. กไมสามารถรบมรดกภาระตดพนนนไดเวนแตในนตกรรมกอตงภาระตดพนระหวาง ก. กบ ข. จะระบไววาใหทายาทของ ข. รบมรดกภาระตดพนนนได ดงทบญญตไวในมาตรา 1431

8.4.2 ผลของภาระตดพนในอสงหารมทรพย สทธและหนาทของผรบประโยชนในภาระตดพนในอสงหารมทรพยมอยางไรบาง สทธและหนาทของผรบประโยชนในภาระตดพนในอสงหารมทรพย สทธของผรบประโยชน (1) ไดรบประโยชนจากอสงหารมทรพยทอยภายใตบงคบภาระตดพน โดยไดรบชาระหนเปนคราวๆ

จากอสงหารมทรพย หรอไดใชหรอถอเอาประโยชนจากอสงหารมทรพยตามทระบไว (2) ขอใหศาลตงผรกษาทรพย หรอใหเอาอสงหารมทรพยออกขายทอดตลาด (3) ทาการทกอยางเพอรกษาและใชอสงหารมทรพยทอยภายใตบงคบภาระตดพน หนาทของผรบประโยชน 1) ปฏบตตามเงอนไขอนเปนสาระสาคญทระบไวในนตกรรมกอตงภาระตดพน 2) ไมทาการเปลยนแปลงอสงหารมทรพยทอยภายใตบงคบภาระตดพน 3) ไมทาการอนเปนการเพมภาระแกอสงหารมทรพยทอยภายใตบงคบภาระตดพน 4) หยดกระทาการซงเปนประโยชนจากอสงหารมทรพยทอยภายใตบงคบภาระตดพนเมอภาระตด

พนนนระงบสนไป 8.4.3 การระงบสนไปซงภาระตดพนในอสงหารมทรพย เหตระงบสนไปซงภาระตดพนในอสงหารมทรพยมอยางไรบาง เหตของการระงบสนไปซงภาระตดพนในอสงหารมทรพย 1) การระงบสนไปโดยผลแหงเจตนา ซงอาจแบงออกเปน

(ก) เมอสนระยะเวลาทกาหนดไว (ข) เมอมการยกเลกภาระตดพนในอสงหารมทรพยในกรณทไมมกาหนดระยะเวลา (ค) เมอเจาของทรพยสนบอกเลกภาระตดพนในอสงหารมทรพยในกรณทผรบประโยชนไม

ปฏบตตามเงอนไข

56

(ง) เมอผรบประโยชนสละภาระตดพนในอสงหารมทรพย (จ) เมอคกรณทงสองฝายตกลงเลกภาระตดพนในอสงหารมทรพย (ฉ) เมอผรบประโยชนถงแกความตายในกรณทกาหนดเวลาไวตลอดชวตผรบประโยชน

2) การระงบสนไปโดยผลแหงกฎหมาย ซงอาจแบงออกเปน (ก) เมอผรบประโยชนถงแกความตายในกรณทไมไดกาหนดระยะเวลาเอาไว (ข) เมอผรบประโยชนขอใหศาลนาอสงหารมทรพยทอยภายใตบงคบภาระตดพนออกขาย

ทอดตลาดเพอชาระหนทคางอย (ค) เมอเจาของอสงหารมทรพยของใหอสงหารมทรพยนนพนจากภาระตดพน (ง) เมอผรบประโยชนมไดใชอสงหารมทรพยนนเปนเวลา 10 ป (จ) เมอภาระตดพนในอสงหารมทรพยหมดประโยชนหรอมประโยชนนอยลง (ฉ) เมอภาระตดพนในอสงหารมทรพยและกรรมสทธเกลอนกลนกน

3) การระงบสนไปโดยสภาพธรรมชาต

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 8

1. บคคลอาจไดมาซงทรพยสทธตางๆ ไดโดยทาง นตกรรม และ ทางอนนอกจากนตกรรม 2. บคคลอาจไดมาซงทรพยสทธตางๆ เชน สทธอาศย สทธเหนอพนดน สทธเกบกน และภาระตดพนใน

อสงหารมทรพยโดยทาง นตกรรม และ อายความ 3. ทรพยสทธทเปนทรพยสทธทจากดตดทอนอานาจของกรรมสทธไดมากทสด คอ สทธเกบกน 4. สทธอาศย คอ สทธทกอใหเกดผลตอ ผทรงสทธมสทธอยอาศยในโรงเรอนของผอนโดยไมตองเสยคา

เชา 5. ดาใหแดงอาศยอยในบานของตนโดยทาหนงสอระหวางกน ตอมาดาขายทดนนนใหขาว ขาวจงฟองขบ

ไลแดง ดงนน แดงจะมสทธอาศยอยในบานนนหรอไม คาตอบ แดงไมมสทธอาศย เพราะสทธอาศยนนไมไดจดทะเบยน จงไมเปนทรพยสทธทจะใชยนกบขาวได

6. สทธเหนอพนดน คอสทธทกอใหเกดผลตอ ผทรงสทธมสทธเปนเจาของโรงเรอน สงปลกสราง หรอสงเพาะปลกทอยในทดนของผอน

7. ขาวใหเขยวปลกบานอยในทดนของตนโดยทาสญญากนเอง ตอมาขาวขายทดนนนใหเขมไปดงนระหวางเขยวกบเขมใครจะมสทธในบานดกวากน คาตอบ เขมมสทธดกวา เพราะเขยวมไดจดทะเบยนสทธเหนอพนดนสทธของเขยวจงไมผกพนเขม

8. สทธเกบกน คอสทธทกอใหเกดผลอยางไรตอผทรงสทธเกบกน คาตอบ ผทรงสทธมสทธ ครอบครอง ใชสอย และถอประโยชนจากอสงหารมทรพยของผอน

57

9. นาเงนใหมวงมสทธเกบกนในทสวนของตน ตอมามวงโอนการใหสทธเกบกนในทดนนนใหฟา ถาฟาตดตนไมในสวนไปทาฟนขายหมด ดงนนนาเงนจะเรยกใหใครรบผดชอบ คาตอบ นาเงนฟองมวงและฟาใหรบผดชอบตอตนได เพราะเปนกรณทมกฎหมายบญญตไว

10. ภาระตดพนในอสงหารมทรพยคอทรพยสทธทกอใหเกดผลอยางไรตอผรบประโยชน คาตอบ ผรบประโยชนมสทธไดรบชาระหนเปนคราวๆ หรอไดใชและถอเอาประโยชนตามทระบไวจากอสงหารมทรพย

11. เหลองใหแดงเขาทานาในทดนของตนเฉพาะฤดกาลทานา ตอมาแดงใหดาเขาไปทานาในทนานนแทนตน ดงนน ถาดาทาใหทนานนเสยหาย เหลองจะเรยกใหใครรบผดตามบทบญญตในเรองทรพยสนไดบาง คาตอบ เหลองฟองแดงใหรบผดชอบได เพราะแดงจะโอนภาระตดพนดงกลาวใหดาไมได

12. ขาวใหเขยวมสทธอาศยในบานของตนโดยทาพนยกรรมไว เมอขาวตาย เขยวไดใหเชาบานหลงนนไป และเหลองไดเขาครอบครองทดนทมบานนนจนไดสทธ เขยวจะยงมสทธอาศยในบานหลงนนหรอไม คาตอบ เขยวไมมสทธอาศยในบาน เพราะไมไดจดทะเบยนสทธอาศยจงไมอาจอางยนในฐานะทรพยสทธตอเหลองได

13. เขยวใหขาวปลกบานอยในทดนของตนโดยทาเปนหนงสอระหวางกน ตอมาเขยวขายทดนนนใหเขมไปดงนระหวางขาวกบเขมใครจะมสทธในบานดกวากน คาตอบ เขมมสทธดกวา เพราะขาวมไดจดทะเบยนสทธเหนอพนดน สทธเหนอพนดนของขาวจงไมผกพนเขม

หนวยท 9 การไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสนอนเกยวกบอสงหารมทรพย

1. การไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธเกยวกบอสงหารมทรพย เปนกรณททาใหผไดมาสามารถใชอานาจแหงสทธทไดมายกขนตอสกบผอน ดงนน กฎหมายจงจาเปนตองบญญตหลกการแสดง ออกซงสทธทไดมานนใหชดเจน เพอประโยชนตอผไดมา (ผทรงทรพยสทธ) แตอยางไรกด กฎหมายกยงใหความคมครองสทธของบคคลภายนอกทไดทรพยสทธนนมาโดยสจรตและเสยคาตอบแทน

2. การไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธเกยวกบอสงหารมทรพยนน ตามกฎหมายแบงออกเปน 2 ทาง คอ การไดมาโดยทางนตกรรม และการไดมาโดยทางอนนอกจากนตกรรม

3. การไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธเกยวกบอสงหารมทรพยบางกรณอาจถกเพกถอนทะเบยนไดทงนตองเปนไปตามหลกการตามทกฎหมายกาหนดไว

4. ทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยอาจเปลยนแปลงระงบหรอกลบคนมาได ทงนกฎหมายกาหนดใหนาหลกการทางทะเบยนดงบญญตไวใน ป.พ.พ. มาตรา 1299 และ มาตรา 1300 มาใชโดยอนโลม อนง สงหารมทรพยทกฎหมายกาหนดใหมการแสดงออกทางทะเบยน หากมการไดมาหรอมการเปลยนแปลงหรอระงบ หรอกลบคนกตองแสดงออกใหปรากฏทางทะเบยนเชนกน

58

9.1 การไดมาโดยทางนตกรรมซงอสงหารมทรพยและทรพยสนอนเกยวกบอสงหารมทรพย 1. การไดมาซงอสงหารมทรพย หรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางนตกรรมตอง

ดาเนนการจดทะเบยนการไดมาซงทรพยสทธนนใหถกตอง มฉะนน ไมบรบรณเปนทรพยสทธ 2. การไดมาโดยนตกรรมซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพย

9.1.1 หลกเกณฑการไดมาโดยทางนตกรรม ความในบทบญญตมาตรา 1299 วรรคแรกตอนตนทกลาววา “ภายในบงคบแหงบทบญญตประมวล

กฎหมายนหรอกฎหมายอน” หมายความวาอยางไร หมายความวา กรณทจะนาบทบญญตมาตรา 1299 วรรคแรกมาใช ตองเปนประเดนซงมไดม

บทบญญตใดใน ป.พ.พ. หรอบทบญญตใดๆในกฎหมายอนบญญตถงการไดมาโดยนตกรรมซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยนนๆไวเปนการเฉพาะเจาะจงเทานน ดงนน หากเปนกรณซงมบทบญญตแหงกฎหมายบญญตไวในประเดนการไดมา ดงกลาวไวเปนกรณเฉพาะเจาะจงแลวตองเปนไปตามบทบญญตเฉพาะเจาะจงนนๆ กาหนดไว เชน กรณการซอขาย ตาม ป.พ.พ. มาตรา 456 บญญตไวเปนการเฉพาะเจาะจงแลว ยอมไมอาจนามาตรา 1299 ไปใชบงคบแกการซอขายทรพยสนดงกลาวได

การไดมาซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยนตกรรมตามบทบญญตมาตรา 1299 วรรคแรกมกรณใดบาง

การไดมาโดยนตกรรมซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพย หมายถงกรณทคสญญาแสดงเจตนาผกนตสมพนธเพอกอทรพยสทธขน เชนกรณคสญญาซงมนตสมพนธกนอยแตเดมแลวฝายหนงซงมหนาทชาระหนอนเนองจากอกฝายหนงมสทธเรยกรอง แตไมสามารถชาระหนได ดงนน คสญญาดงกลาวจงทาความตกลงประนประนอมยอมความกน โดยใหฝายทมหนาทชาระหนโดยยกทดนดใชหนใหแกฝายทเปนเจาหน เชนน เปนกรณการไดมาโดยนตกรรมซงอสงหารมทรพย ตองดวยมาตรา 1299 วรรคแรก

สมศกดใชหนเงนกใหสมบตโดยการยกทดนมโฉนดแปลงหนงใหแทนการชาระหนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 321 หลงจากทสมบตครอบครองทดนแปลงนมาได 2 ป สมศกดเหนวาราคาทดนแปลงนสงขนมากจงเรยกทดนแปลงนคนจากสมบตโดยอางวาการยกทดนใหแทนชาระหนเงนกนนตกเปนโมฆะเพราะไมไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนการไดมาตอพนกงานเจาหนาท ทานเหนดวยกบขออางของสมศกดหรอไม อยางไร

การชาระหนอยางอนแทนการชาระหนทไดตกลงกนไวตามทบญญตในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 321 นน ไมใชบทบญญตทกาหนดใหอยในบงคบหรอกาหนดใหตองทาตามแบบซงหากไมไดกระทาการดงกลาวจะทาใหมผลเปนโมฆะดงนนการทสมศกดใชหนเงนกใหแกสมบตโดยการยกทดนแปลงหนงใหแทนการชาระหนเงนกนน แมการยกใหจะไมไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนการไดมาตอพนกงานเจาหนาทกไมทาใหผลตกเปนโมฆะแตอยางใด เพยงแตมผลใหการไดมาซงทดนแปลงนนไมบรบรณตามหลกกฎหมายทบญญตในมาตรา 1299 วรรคแรกเทานน ซงหมายความวายงไมอาจถอหรอไมอาจบงคบไดตามทรพย

59

สทธนนๆเทานนแตการไดมาซงทดนแปลงดงกลาวนนหาเสยเปลาไม โดยยงมคงมผลบงคบกนไดในระหวางคสญญาในฐานะเปนบคคลสทธ ในกรณนแมจะยงไมไดจดทะเบยนการไดมาใหบรบรณ และสมบตยงครอบครองไมถง 10 ป กหาใชเปนการครอบครองโดยปราศจากสทธไม ดงนนจงไมเหนดวยกบขออางของสมศกดเพราะเปนขออางทไมชอบดวยหลกกฎหมาย

9.1.2 ผลของการไดมาโดยทางนตกรรมตามมาตรา 1299 วรรคแรก มาตรา 1299 วรรคแรก บญญตวาการไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธอนเกยวกบ

อสงหารมทรพยโดยนตกรรม “ไมบรบรณ” หมายความวาอยางไร หมายความวานตกรรมททาใหบคคลไดมาซงอสงหารมทรพย และทรพยสทธอนเกยวกบ อสงหา รม

ทรพยนน ไมสามารถทาใหผไดมามทรพยสทธทจะใชเพอยกตอสบคคลทวไป หากแตใชบงคบกนไดในระหวางคสญญาในฐานะเปนบคคลสทธ หรอสทธเหนอบคคลทเปนคสญญาเทานน

การไดมาซงทดนมอเปลาโดยทางนตกรรม อยในบงคบของบญญตมาตรา 1299 วรรคแรกหรอไม ทดนมอเปลา มบทบญญตใน ป.พ.พ. บญญตถง การไดมาไวเปนการเฉพาะแลว โดยมาตรา 1377

มาตรา 1378 ดงนน หาอยในบงคบบทบญญตมาตรา 1299 แตประการใดไม

9.2 การไดมาโดยทางอน นอกจากนตกรรมซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพย

1. การไดมาซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสนอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางอายความ โดยการรบมรดก และโดยคาพพากษาของศาล เปนการไดทรพยสทธในทนทโดยผลของกฎหมายไมตองนาไปจดทะเบยน

2. หากการไดมาจากขอ 1 ผไดมา นาไปดาเนนการจดทะเบยนใหถกตอง กฎหมายบญญตใหผไดมาเชนวานนสามารถยกการไดมา ของตนขนเปนขอตอสกบบคคลภายนอกแมสจรตและเสยคาตอบแทนกบทงไดจดทะเบยนสทธนนมาโดยสจรตได

9.2.1 การไดมาโดยทางอายความ การไดมาซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางอายความหมายความ

อยางไร หมายความวา เมอบคคลใดไดกระทาขอเทจจรงอยางใดอยางหนงตามกาหนดเวลาทกฎหมายเรยกวา

อายความ บคคลนนยอมไดมาซงทรพยสทธทนททครบกาหนดเวลาทเรยกวาอายความ เชน กรณอายความไดสทธตามบทบญญตมาตรา 1382 ทาใหบคคลนนไดกรรมสทธในทรพยสนทนท

นายโกง ครอบครองปรปกษทมกรรมสทธของนายกน เปนเวลา 11 ป โดยมไดจดทะเบยนการไดกรรมสทธ เชนน หากตอมานายโกงถกนายกนฟองขบไล ทานเหนวาตามขอเทจจรงทปรากฏผใดมสทธในทดนดกวากน

60

นายโกงมสทธดกวานายกน เพราะทรพยสทธซงนายโกงไดมานนเปนการไดมาโดยทางอนนอกจากนตกรรมเมอขอเทจจรงชดเจนวาเปนการไดโดยการครอบครองปรปกษเทากบไดทรพยสทธนนทนทและใชยนนายกนไดทนทเชนกน

9.2.2 การไดมาโดยทางมรดก กรณใดบางทเปนการไดมาซงอสงหารมทรพย และทรพยสทธเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางมรดก คอการไดรบมรดกทงในฐานะเปนทายาทโดยธรรมประเภทญาตและการไดมาซงมรดกโดยทาง

พนยกรรม ทรพยสทธประเภทใดบางทบคคลไมอาจไดรบมาโดยทางมรดกไดเลย ทรพยสนประเภทสทธอาศย สทธเกบกนและภาระตดพนในอสงหารมทรพยตามนยทบญญตไวใน

มาตรา 1404 มาตรา 1418 และ 1431 ของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 9.2.3 การไดมาโดยคาพพากษาของศาล การไดมาซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธเกยวกบอสงหารมทรพย โดยคาพพากษาของศาลใน

ลกษณะใดทเรยกวาเปนการไดมาโดยทางอนนอกจากนตกรรม หมายถงการไดมาซงอสงหารมทรพย หรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยคาพพากษาช

ขาดตดสนคดของศาลทคดดงกลาวนนมการสบพยาน และศาลตดสนคดโดยฟงจากพยานหลกฐานทค ความในคดนาสบ

การไดมาโดยคาพพากษาตามยอมของศาล เรยกวาเปนการไดมาโดยทางอนนอกจากนตกรรมหรอไม ไมถอเปนการไดมาโดยทางอนนอกจากนตกรรม แตเปนการไดมาโดยทางนตกรรม ตามคาพพากษา

ฎกาท 9936/2539 9.2.4 ผลของการไดมาโดยทางอนนอกจากนตกรรม นาย ก. เปนเจาของทดนมโฉนดแปลงหนง ไดมอบหมายใหนาย ข. ดแลแทน แตนาย ข. ไดปลอมใบ

มอบอานาจโดยลงลายมอชอนาย ก. เปนผมอบให นาย ข. โอนขายทดนแปลงนน และนาย ข. ไดนาทดนแปลงนนไปโอนขายใหแก นาย ค. ซงซอไปโดยสจรต ครนนาย ก. ทราบการกระทาดงกลาวของนาย ข. นาย ก. จงไดฟองขบไลนาย ค. ออกไปจากทดน ดงน นาย ค. จะมขอตอสกบนาย ก. อยางไร

หลกกฎหมายใน ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรค 2 บญญตวา “การไดมาซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากนตกรรมสทธของผไดมานนถายงมไดจดทะเบยน ทานวาจะมการเปลยนแปลงทางทะเบยนมได และสทธอนยงมไดจดทะเบยนนนมใหยกขนเปนขอตสบคคลภายนอกผ ไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและโดยสจรตและไดจดทะเบยนสทธโดยสจรตแลว”

หลกกฎหมายทวไปบญญตวา “ผรบโอนยอมไมมสทธดกวาผโอน”

61

จากบทบญญตขางตน การใชมาตรา 1299 วรรค 2 บคคลภายนอกไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนโดยสจรต และไดจดทะเบยนสทธโดยสจรตตองเปนการไดไปโดยทางทะเบยนถกตองตามกฎหมาย หากเปนการไดอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางทะเบยนทไมถกตองจะอาศยบทบญญตมาตรา 1299 วรรค 2 เพอตอสเจาของเดมไมได กรณจงตองบงคบดวยหลกกฎหมายทวไปวาผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน

ดงนน นาย ค. ซอมาจากนาย ข. ซงไมไดเปนเจาของกรรมสทธในทดนเพราะนาย ข. โดยขายทดนแปลงนน กรณจงไมตองดวยมาตรา 1299 วรรค 2 ฉะนนนาย ค. จงไมมขอตอสกบนาย ก. ผเปนเจาของกรรมสทธ

นาย ก. ทาสญญาโอนขายทดนมโฉนดแปลงหนงใหนาย ข. โดยไมไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท แตไดสงมอบทดนใหนาย ข. เขาครอบครองทากนตลอดมาเปนเวลา 13 ปเศษแลว ในปท 13 น นาย ก. ไดจดทะเบยนทดนแปลงนนใหแกนาย ค. โดยนาย ค. ตรวจสอบทะเบยนเหนวาเปนชอของนาย ก. อยจงรบซอไว เมอนาย ข. ทราบจงฟองเพกถอนการโอน ดงน ระหวางนาย ข. และนาย ค. ใครเปนผมสทธในทดนแปลงนนดกวากน

หลกกฎหมายใน ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรค 2 บญญตวา “มผไดมาซงอสงหารมทรพย หรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากทางนตกรรมสทธของผไดมานน ถายงมไดจดทะเบยน ทานวาจะมการเปลยนแปลงทางทะเบยนไมไดและสทธอนยงมไดจดทะเบยนนนมใหยกขนเปนขอตอสตอบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและโดยสจรต และไดจดทะเบยนโดยสจรตแลว”

การครอบครองปรปกษเปนการไดกรรมสทธในทดนมโฉนดซงเปนอสงหารมทรพยของผอนมาตามความในบทบญญตมาตรา 1299 วรรค 2 แตเมอการไดมาของนาย ข. ยงไมไดจดทะเบยนสทธทาใหกรรมสทธของนาย ข. ซงยงไมไดทาการจดทะเบยนการไดมาตอพนกงานเจาหนาทนนไมสามารถยกขนเปนขอตอสกบนาย ค. ซงเปนบคคลภายนอกผไดกรรมสทธในทดนมาโดยเสยคาตอบแทนและสจรต ทงยงไดจดทะเบยนสทธนนโดยสจรตจงทาใหนาย ค. มสทธดกวานาย ข. ฉะนน นาย ข. จงไมอาจตอสกบ นาย ค. ได จงมความเหนวาระหวางนาย ข. กบ นาย ค. นาย ค. ยอมเปนผมกรรมสทธในทดนดกวา

9.3 การเพกถอนการไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยทางทะเบยน 1. การเพกถอนการจดทะเบยนเปนการแกปญหาการจดทะเบยนใหแกบคคลทอาจเสยเปรยบในการโอน

ทางทะเบยนตามกฎหมายมาตรา 1279 2. ผมสทธเรยกใหเพกถอนทะเบยนไดตองเปนบคคลผอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนสทธของตนได

กอนเทานน 3. การเรยกใหเพกถอนการจดทะเบยนเปนคนละเรองกบการรองขอเพกถอนการฉอฉล

9.3.1 หลกเกณฑการเพกถอนการจดทะเบยน

62

หนงเปนผจดการมรดกไดนาทดนมรดกแปลงหนงซงกาลงมปญหาขอพพาทกบสองทายาทอกคนหนงของเจาของมรดกไปจดทะเบยนขายฝากกบสามเพอนาเงนมาตอสคดกบสอง สามเหนวาคดนหนงมสทธทจะชนะความจงไดรบซอฝากทดนแปลงนนไว แตตอมาเมอศาลมคาพพากษาปรากฏวาสองเปนฝายชนะคดโดยศาลไดมคาพพากษาถงทสดแลว ใหสองเปนทายาทผมสทธไดรบมรดกในทดนแปลงดงกลาวแตเพยงผเดยว เมอสามทราบเรองจงแจงใหหนงนาเงนมาไถทดนคนภายในกาหนดระยะเวลา ดงนใหพจารณาวาสอง จะมขอตอสอยางไรหรอไม

ตามปญหาเมอหนงผจดการมรดกนาทดนมรดกแปลงทพพาทกบสองไปจดทะเบยนขายฝากกบสาม และสามเหนวาคดนหนงมสทธจะชนะคดความจงรบซอฝากไวเหนไดวาสามรอยแลววาทดนดงกลาวอยระหวางมขอพพาท การจดทะเบยนขายฝากของสามจากหนงจงเปนการกระทาโดยไมสจรต แมสองทายาทของเจาของมรดกจะยงมกรณพพาทอยในศาล กถอวาสองเปนผอยในฐานะอนจะเรยกใหจดทะเบยนสทธไดไดอยกอนแลว เมอสามกระทาการใดๆโดยไมสจรต สองจงเรยกใหเพกถอนการจดทะเบยนขายฝากนนไดตามมาตรา 1300

ดงนน สองมขอตอสโดยเรยกใหเพกถอนการจดทะเบยนขายฝากได นายแดงทาสญญาจะซอจะขายทนากบนายดา และนายดาผซอจะไดวางมดจาไวกบนายแดงดวยเงน

จานวนหนงเพยงแตรอจะไปโอนโฉนดเมอสองฝายวาง แตตอมานายแดงไดนาโฉนดทนาแปลงดงกลาวไปจดทะเบยนโอนขายใหนางสาวเขยวโดยเสนหาในความงาม เมอนายดาทราบจงฟองศาลใหเรยกเพกถอนการจดทะเบยนโอนทนาแปลงนน ระหวางนายแดงกบนางสาวเขยว แลวใหนายแดงโอนทนาแปลงนนขายใหกบนายดาตอไป ดงน ศาลควรจะตดสนคดนอยางไร

ตามปญหา ถาเปนศาลควรจะตดสนใหนายดาแพคด เพราะนายดาไมมอานาจฟองคดเนองจากผทเพยงทาสญญาจะซอจะขายและวางเงนมดจานน ไดแตเพยงบคคลสทธตามสญญาจะซอจะซอจะขายยงไมได ทรพยสทธ จงไมถอวาเปนผอยในฐานะอนจะจดทะเบยนสทธไดกอน ดงนนนายดาจงไมมอานาจฟองคดใหเพกถอนการจดทะเบยนการโอนระหวางนายแดงกบนางสาวเขยว

9.3.2 การเรยกใหเพกถอนทะเบยนไดตามมาตรา 1300 แตกตางจากการใหเพกถอนการฉอฉลตาม

ปอ. มาตรา 237 อธบายความแตกตางระหวางมาตรา 1300 และมาตรา 237 โดยสงเขป มาตรา 1300 เปนกรณบคคลใชสทธฟองศาลเพอขอใหเพกถอนการจดทะเบยนทรพยสทธเปนท

เสยเปรยบผอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนสทธไดกอน สวนมาตรา 237 เปนกรณเจาหนฟองขอใหเพกถอนนตกรรมททาใหเจาหนทงหลายเสยเปรยบ

9.4 การเปลยนแปลง การระงบ และการกลบคนมาซงทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยทมกฎหมายกาหนดใหมทะเบยน

63

1. การเปลยนแปลง การระงบ การกลบคนซงทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยนตกรรมตองจดทะเบยน มฉะนนยกขนยนบคคลทวไปไมได

2. การเปลยนแปลงการระงบ การกลบคนซงทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากนตกรรม ถายงไมจดทะเบยนกมผลจะเปลยนแปลงทางทะเบยนไมได

3. การเปลยนแปลง การระงบ การกลบคนซงทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางอนนอก จากนตกรรม ถายงไมไดจดทะเบยนจะใชยนบคคลภายนอกผรบโอนโดยสจรตเสยคาตอบแทนและจดทะเบยนสทธโดยสจรตมได

4. ถามการจดทะเบยนการเปลยนแปลง ระงบ และกลบคนมาซงทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยเปนการเสยเปรยบแกผอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนการเปลยนแปลง ระงบ และกลบคนมาไดอยกอนแลว ผ ทอยในฐานะเชนนนยอมมอานาจใหเพกถอนการจดทะเบยนการเปลยนแปลง การระงบ การกลบมาได เวนแตการจดทะเบยนเปลยนแปลง ระงบ และกลบคนมานน ไดกระทาโดยสจรต เสยคาตอบแทน จงเพกถอนมได

5. หลกการแสดงออกใหปรากฏทางทะเบยนเกยวกบการไดมา การเปลยนแปลง ระงบ กลบคน ใชสาหรบสงหารมทรพยทกฎหมายกาหนดใหมทะเบยนดวย

9.4.1 การเปลยนแปลงซงทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพย ก. และ ข. เปนเจาของกรรมสทธรวมในทดนแปลงหนง ตอมา ก. และ ข. ตกลงแบงกรรมสทธรวม

โดยมไดจดทะเบยน เชนนจะมผลทางกฎหมายอยางไร การแบงกรรมสทธรวมเปนการเปลยนแปลงกรรมสทธ เมอไมจดทะเบยนมผลไมสมบรณใชบงคบได

ระหวาง ก. และ ข. เทานน ยนบคคลภายนอกไมได 9.4.2 การระงบซงทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพย ก. และ ข.ตกลงระงบสทธเหนอพนดนท ข. ไดสทธปลกบานและปลกโรงเรอนบนทดน ก. แต ก.

ไมไดจดทะเบยนขอตกลง ระงบสทธเหนอพนดนนน ใหปรากฏในทะเบยนทดนของตน ในเวลาตอมา ข. โอนขายสทธเหนอพนดนนนให ค. ดงน ก. จะอางกบ ค. ไดหรอไมวาสทธเหนอพนดนดงกลาวนนระงบแลว

ก. อางสทธอาศยระงบแลวไมได เพราะการตกลงระงบเปนเรองระหวาง ก. กบ ข. คสญญาเทานน จะใชยนตอ ค. มได เพราะ ค. เปนบคคลภายนอก

9.4.3 การกลบคนมาซงทรพยอนเกยวกบอสงหารมทรพย อธบายการกลบคนมาซงทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพย การกลบคนมา หมายถงการททรพยสนอนเกยวกบอสงหารมทรพยไดถกโอนไปอยกบอกคนหนงเปน

การชวคราว แลวจงมการกลบคนมาเปนเจาของเดมอก โดยสวนมากจะเปนกรณนตกรรมทมเงอนไขบง คบหลง คอมเหตการณตามเงอนไขเกดขนจงโอนกลบมาเปนเจาของเดมอก เชน การไถคนขายฝากเปนตน

64

9.4.4 การนาบทบญญตมาตรา 1299 1300 1301 ไปใชกบสงหารมทรพยทกฎหมายกาหนดใหม

ทะเบยน นายเกยรตไดทาสญญาขายชางเชอกหนง ซงมอาย 4 ป ใหแกนายกอง เพอนาไปใชขไปตามถนนใน

กรงเทพมหานคร โดยวตถประสงคของนาย ข. เพอใหควาญชางขไปตามถนนเรยกใหประชาชนทพบเหนซอกลวยหรอออย ฯลฯ จากควาญชางนนใหชางกนเปนอาการ และบางเวลากนาชางไปโชวในฐานะชางไทยเพอใหชาวตะวนตกชม เชนน ตามกฎหมายการซอขายระหวางนายเกยรตและนายกอง จะตองทาอยางไรจงจะถอวาชอบดวยกฎหมาย

การทาสญญาซอขายชางทอายยงไมยางเขาปท 8 ตามกฎหมายพระราชบญญตสตวพาหนะ 2482 สญญาซอขายดงกลาวไมจาเปนตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ดงนน แมการซอขายดงกลาวคสญญาจะตกลงกนดวยวาจาเทานน กเปนการชอบดวยกฎหมายแลว

นายเอตองการซอเรอกลไฟลาหนงซงมระวาง 3 ตนจากนายทกษณ เพอใชเปนเรอประมงออกทะเลหาปลา แตนายเอกลววาการซอขายจะทาไมถกตองตามพระราชบญญตเรอไทย พ.ศ. 2491 นายเอ จงไดมาพบและปรกษานกกฎหมายเพอขอคาแนะนา นกกฎหมายจะใหคาแนะนาอยางไรแกนายเอ การซอขายดงกลาวจงจะชอบดวยกฎหมาย

เมอนายเอมาปรกษาขอกฎหมาย นกกฎหมายจะใหคาปรกษาแกนายเอ วาเรอทซอขายกนดงกลาวเปนเพยงเรอกล คอเรอทเดนดวยเครองกาลงจากเครองจกรและแมอาจจะใชพลงอนเขาชวยดวยหรอไมกตามแตเปนเรอกลทเปนเรอขนาดเลกกวากฎหมายระบนาหนกเรอทตองบงคบใหแสดงใหปรากฏทางทะเบยนในการไดมา

ฉะนนเมอไมใชกรณกฎหมายบงคบไวดงกลาวในพระราชบญญตการเดนเรอในนานนาไทย 2456 ประกอบพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. 2457 ซงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 1302 บญญตไวใหการไดมาตองแสดงใหปรากฏทางทะเบยน แมการซอขายเรอกลดงกลาวทาขนดวยวาจามไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท การซอขายกชอบดวยกฎหมาย

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 9

มาตรา 1299 ภายในบงคบแหงบทบญญตในประมวลกฎหมายนหรอ กฎหมายอน ทานวาการไดมา

โดยนตกรรมซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยนนไมบรบรณ เวนแตนตกรรมจะไดทาเปนหนงสอและ

ไดจดทะเบยนการไดมากบพนกงานเจาหนาทถามผไดมาซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพย โดยทางอนนอกจากนต

กรรม สทธของผไดมานน ถายงมไดจดทะเบยนไซร ทานวาจะมการเปลยนแปลงทางทะเบยนไมได และสทธอนยงมไดจดทะเบยนนน

มใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและ โดยสจรต

และไดจดทะเบยนสทธโดยสจรตแลว

65

1. ป.พ.พ. มาตรา 1299 บญญตถงเรองเกยวกบอสงหารมทรพยในประเดน การไดมา 2. คาวาไมบรบรณ ตามมาตรา 1299 วรรคแรก มความหมาย สมบรณเปนบคคลสทธ 3. หากเปนกรณการไดมาซงอสงหารมทรพยโดยทางนตกรรมตาม ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรคแรกโดยไม

จดทะเบยนและฝายลกหนไมยนยอมโอนทรพยใหทงฝายเจาหนประสงคใหโอน ดงน ฝายเจาหน มสทธฟองบงคบใหโอนไดทนทเพราะกฎหมายใหอานาจไว

4. ทดนประเภท น.ส. 3 ข เมอมการโอนทดนตองจดทะเบยนนตกรรมการโอนกบเจาหนาทคอ นายอาเภอหรอผทาการแทน

5. การไดมาซงอสงหารมทรพยตาม ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรค 2 เมอไดจดทะเบยนแลว จะตอสบคคลภายนอกไดทกกรณ

6. ผลการไดมาซงอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากนตกรรมโดยไมจดทะเบยนคอ เปนทรพยสทธในทนททไดมา

7. การไดอสงหารมทรพยมาโดยทางรบมรดกในฐานะผรบพนยกรรม ศาลฎกาเคยวนจฉยวาเปนการไดมาโดยวธการ นตกรรม

8. นาย ก. ยอมใหนาย ข. ทาทางเดนทางเทาในทดนของตน แตไมไดจดทะเบยน มผลทางกฎหมายคอ ผกพนถงทายาทผรบมรดกของ ก.

9. นาย ก. เปนเจาของทดนมโฉนด และนาย ข. เขาครอบครองทาประโยชน แตไมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท จนระยะเวลาลวงเลยมา 11 ป ดงนมผลทางกฎหมายคอ นาย ข. ไดทดนโดยทางอนนอกจากนตกรรม

10. นาย ก. ไดทดนของนาย ข. เปนทางภาระจายอมโดยทางนตกรรม จะตองบงคบตาม ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรคแรกเพราะ ตองบงคบตาม เพราะภาระจายอมเปนทรพยสทธเกยวกบอสงหารมทรพยประเภทหนง

11. การไดรบทรพยสทธเกยวกบอสงหารมทรพยมา แตเปนประเภทรอนกรรมสทธ กฎหมายกาหนดไวอยางไรจงจะทาใหการไดมานนสมบรณ คาตอบ ตองจดทะเบยน เพราะกฎหมายมไดยกเวนไววาไมตองจดทะเบยน

12. การไดมาซงทดนทมแตใบตราจองตองจดทะเบยนท สานกงานทดน ททดนนนตงอยในเขต จงจะถกตองตามกฎหมาย

13. ขอทศาลฎกาเหนวาไมเปนการไดมาซงอสงหารมทรพยโดยทางนตกรรมตาม ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรคแรก คอ ไดมาโดยการครอบครองปรปกษ

14. การไดรบทดนมาเพราะคาพพากษาของศาลทคความสามารถตกลงประนประนอมยอมความกนได เปนการไดมาซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากนตกรรม

15. ผไดอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธเกยวกบอสงหารมทรพยตาม ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรค 2 จะใชสทธ การขายไมได

66

16. “ยกขนตอสบคคลภายนอกไมได” หมายความวา ยกขนกลาวอางตอบคคลภายนอกไมได 17. “เจาหนจานอง” คอ “บคคลภายนอก” ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1299 วรรคสอง 18. ผทอยในการอนจะใหจดทะเบยนสทธไดกอนทจะขอใหเพกถอนการจดทะเบยนตาม ป.พ.พ. มาตรา

1300 คอ เจาของรวมผครอบครองเปนสวนของตนมาเกน 10 ปแลว หนวยท 10 ระบบทดนและทดนของรฐ

1. ทดนหมายถงอาณาเขตบนพนโลก ทดนจงหมายความถงพนดน และพนนา เชนแมนาลาคลอง ทะเลสาบ

2. ทดนนนอาจแบงไดหลายประเภท แลวแตจะมองในแงใด แตสวนใหญแบงเปนทดนของรฐและทดนของเอกชน

3. ทดนของรฐเปนสาธารณะสมบตของแผนดนทงสน แบงเปนสประเภทคอ ทดนรกรางวางเปลา ทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกน ทราชพสด และทสงวนหวงหาม

4. ทดนรกรางวางเปลาเปนทดนของรฐประเภทเดยวเทานนทเอกชนจะไดมาตามกฎหมายทดนได 5. ทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกนและทราชพสด เปนทดนทไมสามารถมาจดใหประชาชนได

อธบดกรมทดนจงจดใหมหนงสอสาคญสาหรบทหลวงเพอแสดงเขตไวเปนหลกฐาน 6. ทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกนหรอทดนราชพสด อาจถกถอนสภาพโดยพระราชบญญตหรอ

พระราชกฤษฎกาทาใหทดนตกเปนทรกรางวางเปลาได 7. ทดนของวดวาอารามในพระพทธศาสนา จะถกบคคลใดมาแยงการครอบครองหรอครอบครองปรปกษ

ไมได และอาจจะโอนใหราชการ รฐวสาหกจหรอเอกชนโดยพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกา 8. ทดนในศาสนาอน เชน ทดนของวดในศาสนาครสต ทดนของมสยดอสลาม และทดนของศาลเจากอาจ

ถกบคคลใดมาแยงการครอบครองหรอครอบครองปรปกษได เชนเดยวกบทดนของเอกชน 9. ทดนของพระมหากษตรยกจะถกบคคลใดแยงการครอบครองหรอครอบครองปรปกษไมได

10.1 ระบบทดน 1. ความหมายของทดนตาม ป.พ.พ. มาตรา 139 และตามประมวลกฎหมายทดนมาตรา 1 มความหมาย

เหมอนกน คอทดนหมายถงอาณาเขตบนพนโลก ทดนจงหมายรวมถงพนดนและพนนาดวย 2. ทดนกบพนดนมความหมายไมเหมอนกน พนดนประกอบดวยแรธาต กรวดทราย เปนทรพย ประกอบ

เปนอนเดยวกบทดนซงเปนอสงหารมทรพยชนดท 3 ตาม ป.พ.พ. มาตรา 139 3. ทดนอาจแบงไดเปนทดนของรฐและทดนของเอกชน

67

4. ทดนอาจแบงไดเปนทดนทยงไมเปนของใคร ทดนไมอาจใหเปนกรรมสทธของผใดไดโดยเดดขาด ทดนทไมเปนของผใดโดยเฉพาะเจาะจงแตรฐใหราษฎรใชประโยชนรวมกน และทดนทมเจาของแลว

5. ทดนอาจจาแนกเปนประเภทเพออนรกษทรพยากรปาไมคอ แบงเปนปาอนรกษ และปาเศรษฐกจ

10.1.1 ความเปนมาของทดน ทดนและพนดนแตกตางกนอยางไร ทดนหมายถงอาณาเขตบนพนโลก ดงนน อาณาเขตหนงๆ จงประกอบดวยพนดน พนนา เชนแมนา

ลาคลอง ทะเลสาบดวย ทดนถอเปนอสงหารมทรพยชนดแรกตาม ป.พ.พ. มาตรา 139 สวนพนดนเปนอสงหารมทรพยชนดท 3 ตาม ป.พ.พ. มาตรา 139 คอ เปนทรพยประกอบอนเดยวกบทดน

แมนาลาคลองเปนทดนหรอไม ถาถอวาเปนจะเปนทดนประเภทใด แมนา ลาคลอง ถอวาเปนทดนเหมอนกน ตามประมวลกฎหมายทดนมาตรา 1 และถอวาเปนทดน

ของรฐประเภทพลเมองใชรวมกนตาม ป.พ.พ. มาตรา 1304(2) ทดนของเอกชนจะประกอบดวยพนนาดวยไดหรอไม ทดนเอกชนกประกอบดวยพนนาได เชน ทนาทเจาของขดเปนคระบายนา หรอทดนทขดเปนสระ

วายนา ซงพนนาเหลานถอวาเปนสวนหนงของอาณาเขตของเจาของทดนคนนนนนเอง 10.1.2 การแบงประเภทของทดน ทดนหลวงแบงออกไดเปนกประเภท อะไรบาง ทดนหลวงแบงเปนหลายประเภทคอ (1) ทดนของชาต กรมทดนเปนผดแล (2) ทดนของศาสนา กรมการศาสนาเปนผดแล (3) ทดนของพระมหากษตรย สานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยหรอสานกงานพระราชวง

เปนผดแล (4) ทดนของรฐบาลหรอทราชพสด กรมธนารกษ กระทรวงการคลงเปนผดแล ทดนของรฐทยงไมมใครเปนเจาของและทดนของรฐทมเจาของมลกษณะตางกนอยางไร ทดนของรฐทยงไมมใครเปนเจาของ ไดแกทดนรกรางวางเปลาตาม ป.พ.พ. มาตรา 1304(1) สวน

ทดนของรฐทมเจาของแลว เจาของอาจจะเปนรฐบาล (คอทราชพสด) หรอเจาของอาจเปนองคกรศาสนา เชน วดวาอารามในพทธศาสนา หรอเจาของอาจเปนสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยกได

10.2 ทดนของรฐ

68

1. ทรพยสนของแผนดนแบงออกเปน 2 ประเภทคอ ทรพยสนแผนดนธรรมดาทสามารถจาหนายจายโอนได จงเปนทรพยในพาณชยและสาธารณะสมบตของแผนดน ซงตามปกตจะโอนใหบคคลใดไมไดจงมลกษณะเปนทรพยนอกพาณชย

2. สาธารณะสมบตของแผนดนประเภททรกรางวางเปลา ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1304(1) และประเภทใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะตาม ป.พ.พ. มาตรา 1304(3) จดเปนทรพยสนของแผนดนทใชเพอสาธารณะประโยชน สวนสาธารณะสมบตของแผนดนประเภทพลเมองใชรวมกนตาม ป.พ.พ. มาตรา 1304(2) ถอเปนทรพยสนของแผนดนประเภททสงวนไวเพอประโยชนสวนรวม

3. สาธารณะสมบตของแผนดนประเภทพลเมองใชรวมกน เชน ทชายตลง แมนา ลาคลอง เปนทดนทไมสามารถจดใหประชาชนได อธบดกรมทดนจงจดใหมการออกหนงสอสาคญสาหรบทหลวงเพอแสดงเขตไว เปนหลกฐาน

4. สาธารณะสมบตของแผนดนประเภททใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะหรอทราชพสด คอทดนทตงของหนวยราชการทงทหารและพลเรอน เชน ทตงศาลากลางจงหวด ทตงทวาการอาเภอ ทดนทตงกระทรวง ทบวง กรม เปนตน

5. สาธารณะสมบตของแผนดนประเภททสงวนหรอหวงหาม เชน ทภเขา ทปาสงวนแหงชาต ทอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา

6. หนงสอสาคญสาหรบทหลวงคอ หนงสอสาคญในทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกนและในทราชพสดเทานน ไมมการออกในทดนของรฐประเภททรกรางวางเปลา

7. สาธารณะสมบตของแผนดนประเภทพลเมองใชรวมกนอาจถกถอนสภาพโดยพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกา ทาใหกลบกลายเปนทดนของรฐประเภททรกรางวางเปลาได

10.2.1 ลกษณะทวไปของสาธารณะสมบตของแผนดน และทรพยสนของแผนดนธรรมดา ทรพยสนของแผนดนธรรมดาแตกตางจากทรพยสนของเอกชนอยางไร ทรพยสนของเอกชนสามารถถกยดได แตทรพยสนของแผนดนธรรมดาหามยดตาม ป.พ.พ. มาตรา

1307 ทรพยสนของแผนดนธรรมดาแตกตางกบสาธารณะสมบตของแผนดนอยางไร ทรพยสนใดทแผนดนถอไวในฐานะความเปนอยเสมอนบรษทเอกชนใหญ มทรพยสนไวจาหนาย

จายโอน ทาผลประโยชนหากาไรเขาทองพระคลงได ถอเปนทรพยสนของแผนดนธรรมดา ถกยดไมได ถกครอบครองปรปกษตาม ป.พ.พ. มาตรา 1382 ได

ทรพยสนใดทแผนดนถอไวในฐานะเปนผแทนของราษฎรและรกษาไวเพอสาธารณะประโยชนหรอเพอประโยชนของราษฎรรวมกนโดยตรง ไดชอวาเปนสาธารณะสมบตของแผนดนมลกษณะเปนทรพยนอกพาณชยเพราะโอนไมได จะถกยดไมได บคคลใดจะยกอายความอายความขนตอสกบแผนดนกไมได ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1305 1306 และ 1307

69

10.2.2 สาธารณสมบตของแผนดนประเภททรกรางวางเปลา ทรกรางวางเปลาหมายความวาอยางไร ทปาถอวาเปนทรกรางวางเปลาหรอไม ทดนรกรางวางเปลา หมายความถงทดนทยงไมไดจดใหราษฎรจบจอง ยงไมไดนาไปออกโฉนด

หรอ น.ส. 3 ใหราษฎร ทปาถอวาเปนทรกรางวางเปลาได แตตองไมใชทปาสงวนตองเปนทปาธรรมดาเทานน บคคลใดเปนผดแลรกษาทดนรกรางวางเปลา ตามประมวลกฎหมายทดนมาตรา 8 นน อธบดกรมทดนจะเปนผดแลรกษาทรกรางวางเปลา แต

ในทางปฏบตมคาสงกระทรวงมหาดไทยท 890/2498 ลงวนท 16 สงหาคม 2498 มอบหมายใหจงหวด เทศบาลหรอสขาภบาลเปนผดแลรกษาทรกรางวางเปลานนแทนอธบดกรมทดน

ทดนรกรางวางเปลาสามารถนามาใชประโยชนอยางไรไดบาง ทรกรางวางเปลาสมารถนามาดาเนนการไดดงน (1) สามารถนามาจดใหประชาชนตามกฎหมายทดนได ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1334 (2) อธบดกรมทดนสามารถนาทดนรกรางวางเปลามาจดหาผลประโยชน โดยวธการซอขายแลก

เปลยน ใหเชาและใหเชาซอได ตามประมวลกฎหมายทดน มาตรา 10 11 (3) รฐมนตรมหาดไทยสามารถนาทดนรกรางวางเปลามาจดขนทะเบยนเพอใหทบวงการเมองใช

ประโยชนในราชการได ตามประมวลกฎหมายทดนมาตรา 8 ทว (4) รฐมนตรมหาดไทยสามารถนาทดนรกรางวางเปลามาใหสมปทานแกเอกชนหรอใหเอกชนใช

ในระยะเวลาอนจากดได ตามประมวลกฎหมายทดน มาตรา 12 10.2.3 สาธารณะสมบตของแผนดนประเภทพลเมองใชรวมกน สาธารณะสมบตของแผนดนประเภทพลเมองใชรวมกนจาเปนตองมทะเบยนกาหนดไววาเปนทดน

ประเภทนหรอไม สาธารณะสมบตของแผนดนประเภทพลเมองใชรวมกน ไมจาเปนจองมทะเบยนวาอยทใด เนอท

เทาใดเพราะการจะเปนสาธารณะสมบตของแผนดนชนดน ขนอยกบวามราษฎรใชทดนนนเพอประโยชนรวม กนหรอไมกพอแลว

สาธารณะสมบตของแผนดนประเภทพลเมองใชรวมกนมผดแลรกษาหรอไม สาธารณะสมบตของแผนดนประเภทพลเมองใชรวมกน มผดแลรกษาทงสน เชน แมนา ลาคลอง

กรมเจาทาเปนผดแล ทางหลวง กรมทางหลวงเปนผดแล ทเลยงสตวสาธารณะ หนองนาสาธารณะ ปาชาสาธารณะ นายอาเภอทองทเปนผดแลรกษา

มการออกหนงสอสาคญในทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกนหรอไม ถามออกหนงสอชนดใด จะมการออก “หนงสอสาคญสาหรบทหลวง” สาหรบทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกน เชนม

การออกในทเลยงสตวสาธารณะ เปนตน

70

10.2.4 สาธารณะสมบตของแผนดนประเภททใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ ทราชพสดแบงเปนกประเภทอะไรบาง ทราชพสดแบงเปน 2 ประเภทคอ (1) ทราชพสดทเปนสาธารณะสมบตของแผนดน คอ เปนทดนทตงสถานทราชการมาแตตน (2) ทราชพสดทเปนทรพยสนของแผนดนธรรมดาเดมเปนททดนของเอกชน แตรฐบาลไดทดนนน

มาจากเอกชน เชน ยดหรอซอมาจากเอกชน แตยงไมไดนาทดนนนมาใชในราชการแตอยางใด ทราชพสดคอทดนประเภทใด ใครเปนผดแล ทราชพสด คอทดนทตงกระทรวง ทบวง กรมในรฐบาล ทงทหารและพลเรอน แตไมใชทดนของ

รฐวสาหกจและไมใชทดนของเทศบาลหรอสขาภบาล ผดแลรกษาทราชพสดคอ กรมธนารกษ กระทรวง การคลง

10.2.5 สาธารณะสมบตของแผนดนประเภททสงวนหรอหวงหาม การหวงหามทดนกอนหนามการประกาศใช พ.ร.บ. วาดวยการหวงหามทดนรกรางวางเปลาอนเปน

สาธารณะสมบตของแผนดน พ.ศ. 2478 จะตองดาเนนการอยางไร การหวงหามทดนกอนมการประกาศใช พ.ร.บ. วาดวยการหวงหามทดนรกรางวางเปลา พ.ศ. 2478

จะดาเนนการประกาศหรอออกกฎหมายเปนรายๆไป เชนประกาศกรมโยธาธการ วาดวยการสรางถนนเยาวราช ร.ศ. 110 (พ.ศ. 2434) เปนตน

ทดนทหวงหามไวตาม พ.ร.บ. หวงหามทดนรกรางวางเปลา พ.ศ. 2478 ยงคงเปนทดนรกรางวางเปลาอยหรอไม

ทดนรกรางวางเปลาทไดทาการหวงหามไวตาม พ.ร.บ. หวงหามทดนรกรางวางเปลา พ.ศ. 2478 ไมเปนทรกรางวางเปลาอกตอไปแตจะเปนทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกนหรอเปนทราชพสดแลวแตกรณ

ทเขา ทภเขา สามารถออกโฉนดไดหรอไมเพราะเหตใด ทเขา ทภเขา ตามหลกทวไปจะออกโฉนดไมได คอ บคคลทครอบครองทเขา ทภเขา ตงแต

ประกาศใช ประมวลกฎหมายทดนนบตงแตวนท 1 ธนวาคม 2497 เปนตนไป แตถาบคคลใดครอบครองทเขา ทภเขามากอนหนาวนท 1 ธนวาคม 2497 และไดแจง ส.ค. 1 แลวกมสทธไดรบโฉนดได เพราะไมตองหามตามกฎหมาย เพราะกฎหมายหามออกโฉนดในทภเขา นบแตวนทประกาศใช ประมวลกฎหมายทดน เปนตนมาเทานน

10.2.6 การออกหนงสอสาคญสาหรบทหลวง หนงสอสาคญสาหรบทหลวงจะออกในทดนประเภทใดบาง หนงสอสาคญสาหรบทหลวงจะออกไดในทดน 2 ประเภทคอ

71

(1) ทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกน เชน ทเลยงสตวสาธารณะ ทหนองนาสาธารณะ (2) ทราชพสด เชน ทสนามบน ทตงสานกราชการบานเมอง หนงสอสาคญสาหรบทหลวงเปนหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธในทดนหรอไม หนงสอสาคญสาหรบทหลวงไมใชหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธในทดน แตเปนหนงสอทแสดง

แนวเขตทดนของราชการเทานน 10.2.7 การถอนสภาพสาธารณะสมบตของแผนดน ทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกนจะถกถอนสภาพใหเปนทดนรกรางวางเปลาไดโดยวธการใด

ไดบาง ทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกนจะถกถอนสภาพเปนทรกรางวางเปลาได 2 วธคอ (1) ถกถอนสภาพโดยพระราชบญญต กรณททบวงการเมอง รฐวสาหกจหรอเอกชนหาทดนแปลง

อนมาใหพลเมองใชแทน (2) ถกถอนสภาพโดยพระราชกฤษฎกา กรณทพลเมองเลกใชประโยชนในทดนนนแลว ป.ทดน

มาตรา 8 วรรค 2(1) ทดนราชพสดจะถกถอนสภาพไดโดยอาศยกฎหมายฉบบใด ทราชพสดนนเดมการถกถอนสภาพใหใช ป.ทดนมาตรา 8 วรรค 2(2) ตอมาถง พ.ศ. 2518 ไดมการ

ประกาศใช พ.ร.บ. ทราชพสด มาตรา 8 , 9 เปนหลกเกณฑในการถอนสภาพแทน

10.3 ทดนของศาสนาและพระมหากษตรย 1. วดในพระพทธศาสนา สามารถไดมาซงทดนโดยไดรบการอทศจากราษฎร โดยซอจากราษฎร และเขา

ครอบครองปรปกษทดนของราษฎร 2. ทดนของวดในพทธศาสนา จะถกบคคลใดแยงการครอบครองหรอครอบครองปรปกษไมได 3. ทดนของวดในพทธศาสนาจะโอนไปใหหนวยราชการ หรอบคคลไดกตองอาศยทางราชกฤษฎกาหรอ

พระราชกฤษฎกาแลวแตกรณ 4. มซซงโรมนคาทอลก เปนวดในศาสนาครสตซงมลกษณะเปนนตบคคล จงมสทธถอทดนในประเทศ

ไทยได 5. มสยดอสลาม เปนนตบคคลตาม พ.ร.บ. มสยดอสลาม 2490 จงมสทธถอทดนได ซงอาจไดมาซงทดน

โดยทางนตกรรมหรอเขาไปแยงการครอบครองหรอครอบครองปรปกษทดนของเอกชนกได 6. ศาลเจาทตงอยในทดนของรฐบาล หรอแมจะตงในทดนของเอกชน แตเอกชนอทศทดนนนใหเปน

สมบตของศาลเจา ทดนชนดนเปนสาธารณะสมบตของแผนดน ใครจะยกอายความครอบครองปรปกษขนตอสไมได

72

7. ศาลเจาทตงอยในทดนของเอกชน และเอกชนมไดอทศใหเปนของรฐบาล ทดนแบบนยงเปนของเอกชนอย จงอาจเสยสทธโดยถกแยงการครอบครอง หรอถกครอบครองปรปกษได

8. ทดนของพระมหากษตรยไมวาจะเปนทดนทเปนทรพยสนสวนพระองค ทรพยสนสวนสาธารณะสมบตของแผนดน และทรพยสนสวนพระมหากษตรย เชน ททรพยสน บคคลใดจะมาแยงการครอบครองหรอครอบครองปรปกษไมได

10.3.1 ทดนในวดวาอารามในพทธศาสนา

ทดนของวดในพทธศาสนามอะไรบาง ม 3 ประเภทคอ

(1) ทวด คอ ทซงตงวด ตลอดจนเขตของวดนน (2) ทธรณสงค คอทซงเปนสมบตของวด (3) ทกลปนา คอทซงมผอทศแตผลประโยชนใหแกวดหรอพระศาสนา (พ.ร.บ.คณะสงฆมาตรา 33) การโอนทดนของวดในพทธศาสนาจะทาไดโดยวธการใดบาง ตามปกต จะทาไดโดยพระราชบญญต (พ.ร.บ. คณะสงฆ มาตรา 34 วรรค 1) แตอาจจะโอนโดยพระ

ราชกฤษฎกาถาจะโอนทวดใหสวนราชการรฐวสาหกจหรอหนวยงานอนของรฐเมอมหาเถรสมาคมไมขดของ (พ.ร.บ. คณะสงฆมาตรา 34 วรรค 2)

10.3.2 ทดนของวดในศาสนาครสตในประเทศไทย ทดนของมซซงโรมนคาทอลกแบงเปนกประเภท อะไรบาง แบงเปนสองประเภทใหญๆ คอ (1) ทดนทใชเปนวด โรงเรอน ตกราม วดบาดหลวง แยกยอยเปนสองชนดคอ

- สถานวดบาดหลวง

- สถานพกสอนศาสนา (2) ทดนเพอประโยชนไดแก มซซง (พ.ร.บ. ลกษณะวดบาทหลวงโรมนคาทอลก ร.ศ. 128 มาตรา

6) ทดนของมซซงหนองแสง มอยในเขตใดบาง ทดนมซซงหนองแสงมอย 7 จงหวด คอ (1) อบลราชธาน (2) ศรษะเกษ (3) นครพนม (4)อดรธาน

(5) หนองคาย (6) สกลนคร (7) เลย 10.3.3 ทดนของมสยดอสลาม มสยดอสลามจะไดมาซงทดน โดยวธการใดบาง อาจไดมาหลายวธดงน

73

(1) ไดมาโดยทางนตกรรม เชน ทาการซอขายแลกเปลยนหรอมผยกให (2) ไดมาโดยการเขาไปครอบครองปรปกษทดนมโฉนดของเอกชนเกน 10 ป (ป.พ.พ. มาตรา 1382)

และเขาไปแยงครอบครองทดนมอเปลาของเอกชนเกน 1 ป (ป.พ.พ. มาตรา 1375) (3) ไดมาตามบทบญญตของศาสนาอสลาม 10.3.4 ทดนของศาลเจา ทดนทตงศาลเจา ถอเปนสาธารณะสมบตของแผนดนเสมอไปหรอไม ไมเสมอไป อาจแยกไดดงนคอ (1) ถาศาลเจานนตงอยในทดนของรฐบาล หรอแมแตจะตงอยในทดนของเอกชน แตเอกชนอทศ

ทดนนนใหเปนสมบตของศาลเจาและอยในความปกครองของรฐบาล ทดนชนดนถอวาเปนสาธารณะสมบตของแผนดน (2) ถาศาลเจาตงอยในทดนของเอกชน และเอกชนมไดอทศใหเปนของรฐบาล ทดนชนดนนยงเปน

เอกชนอย ไมเปนสาธารณะสมบตของแผนดน 10.3.5 ทดนของพระมหากษตรย ทรพยสนของพระมหากษตรยแบงเปนกประเภท อะไรบาง ม 3 ประเภทคอ (1) ทรพยสนสวนพระองค หมายความวาทรพยสนทเปนของพระมหากษตรยอยแลวกอนขน

ครองราชยสมบต หรอทรพยสนทรฐทลเกลาถวาย หรอทรพยสนททรงไดมาไมวาทางใดและเวลาใด นอก จากททรงไดมาในฐานะททรงเปนพระมหากษตรย

(2) ทรพยสนสวนสวนสาธารณะสมบตของแผนดน คอทรพยสนในพระมหากษตรยซงใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ เชน พระราชวง

(3) ทรพยสนสวนพระมหากษตรย คอทรพยสนในพระมหากษตรย นอกจากทรพยสนสวนพระองคและทรพยสนสวนสาธารณะสมบตของแผนดน เชน ททรพยสน เปนตน

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 10

1. ทดนหมายความถง อาณาเขตบนพนโลก 2. ทดนรกรางวางเปลาหมายถง ทปาธรรมดา 3. ทปาธรรมดาเปนทดนประเภท ทรกรางวางเปลา

74

4. ทปาสงวนเปนทดนประเภท ทสงวนหวงหาม 5. ทเลยงสตวสาธารณะทไมมราษฎรคนใดใชเปนทเลยงสตวอกตอไปแลว อาจจะถอนสภาพใหเปนทรก

รางวางเปลาไดโดยวธการ ออกเปนพระราชกฤษฎกา 6. ทชายตลงซงตอจากทดนเอกชนทตนเขนจนเปนทงอกรมตลงแลว ไมตองถอนสภาพแตประการใด

เพราะทดนตกเปนของเอกชนแลว 7. ทธรณสงฆคอ ทดนทตกเปนสมบตของวดเปนททาประโยชนของวดนน 8. ผดแลรกษาทเลยงสตวสาธารณะคอ นายอาเภอทองท 9. ผดแลทดนทตงกระทรวง ทบวง กรม ในรฐบาลคอ อธบดกรมธนารกษ 10. ททรพยสนเปนทรพยสนประเภท ทรพยสนสวนพระมหากษตรย 11. ทดนเกาะชางมสภาพเปน อทยานแหงชาต 12. ทดนรกรางวางเปลานน อธบดกรมทดน มหนาทดแลรกษาทรกรางวางเปลาตามกฎหมาย 13. ปาชาสาธารณะ เปนทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกน 14. ทดนทตงของมหาวทยาลยของรฐ เปนทดนทราชพสด 15. ทดนประเภททสามารถออกหนงสอสาคญสาหรบทหลวงได ไดแก คลองชลประทาน 16. บคคลผทมอานาจออกหนงสอสาคญสาหรบทหลวงไดแก อธบดกรมทดน 17. การโอนทดนของวดในพทธศาสนาอาจทาไดโดย พระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกา 18. จงหวดทมทดนอยในเขตของมชซงหนองแสง คอ อดรธาน 19. จงหวดทมมสยดมากทสดในประเทศไทยไดแก ปตตาน

หนวยท 11 ทดนของเอกชน

1. ทดนของเอกชนมสองประเภท คอ ทดนทเอกชนมกรรมสทธในทดนกบทดนทเอกชนยงไมม

กรรมสทธในทดน (หรอทดนมอเปลา) 2. ตามปกตเอกชนจะมกรรมสทธในทดนเพราะมหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธ แตในบางกรณเอกชน

อาจมกรรมสทธในทดนแปลงนนโดยยงไมมหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธกได 3. ทบานทสวนตามกฎหมายเบดเสรจบทท 42 ถอวาเปนทดนทมกรรมสทธแมเจาของจะไมมโฉนดทดนก

ตาม 4. ทดนมอเปลาคอ ทดนทเอกชนยงไมมกรรมสทธในทดน ทดนมอเปลาอาจมหนงสอสาคญในทดน

บางอยาง เชนม ส.ค. 1 น.ส. 3 น.ส.3 ก หรออาจไมมหนงสออะไรเลยกได

75

5. ทดนมอเปลาทไมมหนงสอสาคญอะไรเลยไดแก ทดนทตกคางการแจง ส.ค. 1 และทดนทมผ ครอบครองทดนโดยพละการเมอมการประกาศใชประมวลกฎหมายทดนแลว

6. ตามปกตคนไทยจะไมถกจากดสทธในการถอครองทดน แตคนตางดาวถกจากดสทธในการถอครองทดน

7. คนตางดาวจะไดมาซงทดนจะตองเปนคนตางดาวของประเทศทมสนธสญญากบประเทศไทยทกาหนดใหคนตางดาวของประเทศนนมสทธถอทดนในประเทศไทยได และจะตองไดรบอนญาตจากรฐมนตรมหาดไทยดวย

8. ทดนของเอกชนอาจจะกลบคนมาสรฐไดหลายวธ เชน การเวนคนทดนและการทอดทงทดน เปนตน

11.1 การแบงประเภททดนของเอกชน 1. ทดนเอกชนมสองประเภท คอ ทดนทเอกชนมกรรมสทธในทดน และทดนทเอกชนยงไมมกรรมสทธ

ในทดน 2. เอกชนอาจจะมกรรมสทธในทดนโดยไมมหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธกไดเชน ไดทงอกรมตลง จาก

ทดนทมโฉนดของตน การเขาครอบครองปรปกษในทดนมโฉนด ทดนของบคคลอนจนครบ 10 ป หรอเปนเจาของบาน ทสวนตามกฎหมายเบดเสรจบทท 42 กได

3. ถาบคคลใดทาทดนเปนทบานหรอทาเปนทสวนผลไมยนตนมากอน พ.ศ. 2475 ถอวาเปนบานทสวนตามกฎหมายเบดเสรจบทท 42 ซงเปนทดนกรรมสทธ แมจะไมมโฉนดทดนกตาม

4. คนทมชอใน น.ส. 3 น.ส. 3 ก หรอ ส.ค. 1 ซงเปนทดนมอเปลา แมบคคลนนจะไมมกรรมสทธในทดนกถอวาบคคลนนเปนเจาของทดนได

5. ตามหลกในประมวลกฎหมายทดนมาตรา 2 ถอหลกวาทดนมอเปลาทกชนด ยงเปนของรฐอยแตรฐกคงไมไปยงเกยวขบไลเจาของทดนมอเปลานนออกไปจากทดน กยงปลอยใหครอบครองทดนแปลงนนอย

6. ตามปกต บคคลทเขาครอบครองทดนของรฐโดยพละการ เมอประกาศใชประมวลกฎหมายทดนแลว จะมความผดและมโทษตามกฎหมาย แตภายหลงกฎหมายทดนกลบมบทบญญตผอนผนใหบคคลดงกลาวไดรบโฉนดทดนโดยการประกาศทงตาบลได เมอเขาหลกเกณฑทกฎหมายกาหนดไว

11.1.1 ทดนของเอกชนทมกรรมสทธ บคคลอาจจะมกรรมสทธในทดนโดยทไมมหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธทดนแปลงนนเลยได

หรอไม ถามจะมไดในกรณใด บคคลอาจจะมกรรมสทธในทดนโดยทไมมหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธในทดนไดในกรณ

ดงตอไปน (1) ไดมาซงกรรมสทธในทดนทเปนทงอกรมตลงตาม ป.พ.พ. มาตรา 1308 (2) ไดมาซงกรรมสทธในทดนโดยการครอบครองปรปกษตาม ป.พ.พ. มาตรา 1382

76

(3) ไดมาซงกรรมสทธในทดนโดยทางมรดก ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1599 และ 1600 11.1.2 ทบาน ทสวนตามกฎหมายเบดเสรจบทท 42 ทบาน ทสวนตามกฎหมายเบดเสรจบทท 42 มลกษณะอยางไร และมความสาคญอยางไร ทบาน ทสวนตามกฎหมายเบดเสรจบทท 42 ถอวาเปนทดนทมกรรมสทธโดยทบคคลนนไมม

หนงสอสาคญแสดงกรรมสทธแตอยางใดเลย โดยจะตองเปนบคคลทสรางบานหรอสวนไมยนตนมากอนป พ.ศ. 2475 ถาทาหลงป พ.ศ. 2475 ไมถอวาเปนกรรมสทธ ทประเภทนจะเสยสทธโดยถกบคคลอนครอบครองประโยชนครบ 10 ป ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1382

11.1.3 ลกษณะทวไปของทดนมอเปลา ทดนมอเปลาหมายความวาอยางไร ทดนมอเปลา หมายความถงทดนทเอกชนไมมหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธอยางหนงอยางใดในส

อยางและไมใชทบาน ทสวนตามกฎหมายเบดเสรจบทท 42 ดวยทดนมอเปลาอาจจะเปนทดนทมหนงสอบางอยางเชน น.ส. 3 น.ส. 3ก ส.ค. 1 หรออาจจะไมมหนงสออยางไรเลยกได

ทดนมอเปลาแตกตางจากทดนทมกรรมสทธอยางไร ทดนมอเปลาแตกตางจากทดนมกรรมสทธทสาคญดงตอไปน (1) ทดนมกรรมสทธ เจาของมกรรมสทธ ทดนมอเปลา เจาของไมมกรรมสทธในทดน อยางมาก

ทสดกอาจมแตเพยงสทธครอบครองในทดนเทานน (2) ทดนมกรรมสทธ อาจถกผอนครอบครองประโยชนครบ 10 ป (มาตรา 1382) ทดนมอเปลาอาจ

เสยสทธในทดนโดยถกบคคลอนแยงการครอบครองเกน 1 ป (มาตรา 1375) 11.1.4 ทดนมอเปลาชนดทไมมหนงสอสาหรบทดนแตอยางใด ทดนมอเปลาชนดทไมมหนงสอสาคญในทดน ไดแกทดนประเภทใด ทดนมอเปลาชนดทไมหนงสอสาคญในทดนไดแก (1) ทดนรกรางวางเปลาทราษฎรไดเขาไปครอบครองและทาประโยชนในทดน กอนหนา พ.ร.บ.

ออกโฉนดทดนฉบบท 6 พ.ศ. 2479 โดยไมไดมหนงสอแสดงการจบจองแตอยางใด (2) ทดนของรฐทมผครอบครองโดยพละการ สมยใช พ.ร.บ. ออกโฉนดทดนฉบบท 6 พ.ศ. 2479

และครอบครองตลอดมาจนปจจบน (3) ทดนของรฐทมผครอบครองโดยพลการสมยใชประมวลกฎหมายทดน ทดนทมผบกรกโดยพละการเมอประมวลกฎหมายทดนประกาศใชแลว จะมสทธไดรบโฉนดทดน

หรอไม ภายใตหลกเกณฑและเงอนไขอยางไร

77

ทดนทมผบกรกโดยพลการเมอประมวลกฎหมายทดนประกาศใชแลว กมสทธไดรบโฉนดทดนโดยมหลกเกณฑดงตอไปน

(1) มสทธไดรบโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการทาประโยชนทงตาบล (น.ส. 3ก) ตามประมวลกฎหมายทดนมาตรา 38 เทานน ไมมสทธยนขอออกโฉนดทดนสายเฉพาะรายตาม ประมวลกฎหมายทดนมาตรา 59

(2) จะไดรบโฉนดหรอหรอ น.ส. 3ก ไดไมเกน 50 ไร ถาตองการเกน 50 ไร กตองขออนมตตอผวาราชการจงหวดเปนการเฉพาะราย

(3) เมอไดโฉนดหรอ น.ส. 3 ก แลวจะถกหามโอนภายใน 10 ป เวนแตทดนจะตกทอดมาทางมรดกหรอโอนใหทบวงการเมอง ฯลฯ

11.2 การถอสทธในทดนของเอกชน 1. บคคลทมสญชาตไทย ไมไดถกจากดสทธในการถอทดนแตอยางใด 2. บคคลตางดาวถกจากดสทธในการถอครองทดนทงในดานทอยอาศย การอตสาหกรรม และการพาณชย

กรรม 3. คนตางดาวจะไดมาซงทดนจะตองเปนคนตางดาว ของประเทศทมสนธสญญากบประเทศไทยทกา

หนดใหคนตางดาวของประเทศนนมสทธถอทดนได และจะตองไดรบอนมตจากรฐมนตรวาการกระทรวง มหาดไทยดวย

4. บรษทจากดทจดทะเบยนในประเทศไทย ถามหนทคนตางดาวถอเกนกวารอยละ 49 ของทนจดทะเบยนหรอผถอหนเปนคนตางดาวเกนกวากงจานวนผถอหนใหถอวามสทธถอทดนไดเสมอนคนตางดาว

5. การจดสรรทดนตามหลกเกณฑใน พ.ร.บ. การจดสรรทดน พ.ศ. 2543 จะตองเปนการจดสรรจาหนายทดนตดตอกนเปนแปลงยอยมจานวนตงแตสบแปลงขนไป ไมวาดวยวธใด โดยไดรบทรพยสนหรอประโยชน ไมวาทางตรงหรอทางออมเปนคาตอบแทน

11.2.1 สทธในทดนของบคคลทมสญชาตไทย บคคลสญชาตไทยจะถกจากดสทธในการถอครองทดนในประเทศไทยหรอไม บคคลสญชาตไทยสมยเมอประมวลกฎหมายทดนประกาศใชใหมๆ ถกจากดสทธในการถอครอง

ทดนคอจะถอทดนเพอเกษตรกรรมไมเกน 50 ไร จะถอทดนเพออตสาหกรรมไมเกน 10 ไร ตอมาถง พ.ศ. 2502 รฐบาลไดยกเลกหลกเกณฑเรองขอจากดสทธของคนไทย โดยยกเลกหลกในประมวลกฎหมายทดนมาตรา 34-49 ไปทงหมด ดงนนในปจจบนคนไทยจงไมถกจากดสทธในการถอครองทดนแตอยางใด

11.2.2 สทธในทดนของคนตางดาวและนตบคคลบางประเภท คนตางดาวจะมสทธถอทดนในประเทศไทยภายใตหลกเกณฑและเงอนไขอยางไรบาง

78

คนตางดาวจะมสทธถอทดนในประเทศไทยไดภายใตหลกเกณฑดงตอไปน (1) ตองเปนคนตางดาวของประเทศทมสนธสญญากบประเทศไทย โดยสนธสญญานนเปนสญญา

ตางตอบแทนกน คอมขอตกลงกนวาใหคนไทยถอทดนในประเทศนนได คนตางดาวมนประเทศนนจงจะมสทธถอทดนในประเทศไทยได

(2) ตองไดรบอนมตจากรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยกอน (3) จะถกจากดในการถอครองทดนดงนคอ

- ทอยอาศย ครอบครวละ ไมเกน 1 ไร

- ทใชเพอพาณชยกรรม ไมเกน 1 ไร

- ทใชเพออตสาหกรรม ไมเกน 10 ไร

- ทดนเพอใชเกษตรกรรม ครอบครวละไมเกน 10 ไร

- ทใชเพอการศาสนา ไมเกน 1 ไร

- ทใชเพอกศลสาธารณะ ไมเกน 5 ไร

- ทใชเพอสสานตระกลละไมเกน 1 ไร 11.2.3 การคาทดนตามประมวลกฎหมายทดน และการจดสรรทดนตามกฎหมายพเศษ การจดสรรทดนหมายความวาอยางไร ตาม พ.ร.บ. การจดสรรทดน พ.ศ. 2543 ไดวางหลกเกณฑการจดสรรทดนหมายความถง การจด

จาหนายทดนตดตอกนเปนแปลงยอยมจานวนตงแต 10 แปลงขนไปไมวาดวยวธใด โดยไดรบทรพยสนหรอประโยชนเปนคาตอบแทน และใหหมายความรวมถงการดาเนนการทไดมการแบงทดนเปนแปลงยอยไมถง 10 แปลงและตอมาไดแบงทดนแปลงเดมเพมเตมภายใน 3 ป เมอรวมกนแลวมจานวนตงแต 10 แปลงขนไป

11.3 วธการททดนของเอกชนจะกลบคนมาสรฐ 1. ผมสทธในทดนไมวาจะเปนทดนมโฉนดทดนหรอทดนมอเปลาถาจะเวนคนทดนใหรฐโดยสมครใจให

ไปยนคาขอเวนคนตอพนกงานเจาหนาท 2. การเวนคนทดนโดยสมครใจทาใหทดนของเอกชนกลบมาเปนทดนของรฐประเภททรกรางวางเปลา 3. การเวนคนโดยถกบงคบตาม พ.ร.บ. เวนคนสงหารมทรพย 2530 ทดนของเอกชนจะกลบมาเปนทดน

ของรฐประเภทพลเมองใชรวมกนหรอเปนทราชพสดแลวแตกรณ 4. การทเอกชนเปนเจาของทดนมอเปลาสละเจตนาครอบครอง หรอไมยดถอทดนมอเปลาตอไปกทาให

ทดนมอเปลานนตกเปนของรฐประเภททรกรางวางเปลาได แตวธนจะไมใชกบทดนมกรรมสทธ 5. เอกชนเจาของทดนมโฉนดทดน ถาทอดทงทของตนเกน 10 ป ตดตอกน หรอทอดทงทม น.ส. 3 น.ส. 3

ก ของตนเกน 5 ปตดตอกน ทาใหทดนตกเปนทรกรางวางเปลาได

79

11.3.1 การเวนคนตามประมวลกฎหมายทดน การเวนคนโดยสมครใจตามประมวลกฎหมายทดนจะมไดในในทดนประเภทใดบาง การเวนคนโดยสมครใจตามประมวลกฎหมายทดนอาจมไดในทดนดงตอไปน (1) ทดนทมโฉนดแผนทโฉนดตราจอง ตราจองทตราวาไดทาประโยชนแลว หรอโฉนดทดน (2) ทดนมใบไตสวน (3) ทดนมหนงสอรบรองการทาประโยชน (4) ทดนม ส.ค. 1 (5) ทดนทตกคางการแจงการครอบครอง 11.3.2 การอทศทดนใหเปนทางสาธารณะ การทเอกชนจะอทศทดนของตนใหเปนทางสาธารณะมหลกเกณฑอยางไรบาง การทเอกชนจะอทศทดนของตนใหเปนทางสาธารณะนน อาจเปนการแสดงออกเจตนาอทศโดยตรง

หรอโดยปรยายกไดโดยไมจาเปนตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแตอยางใด และเมอมประชาชนทวไปมาใชเปนทางสาธารณะแลว กเปนทางสาธารณะทนท

11.3.3 การสละเจตนาครอบครอง หรอไมยดถอทดนนนตอไป การทเจาของทดนจะสละเจตนาครอบครอง หรอไมยดถอทดนแปลงนนตอไปและทาใหทดนแปลง

นนตกเปนของรฐประเภททรกรางวางเปลานนจะทาไดในทดนประเภทใด การทเจาของทดนจะสละเจตนาครอบครองหรอไมยดถอทดนแปลงนนตอไป และทาใหทดนแปลง

นนตกเปนของรฐนน จะทาไดเฉพาะทดนมอเปลาเทานน จะทาไมไดในทดนทมหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธเพราะเจาของทดนมกรรมสทธนนแมเจาของจะไดสละเจตนาครอบครองหรอไมยดถอทดนตอไป กรรมสทธในทดนแปลงนนกยงคงอยตอไป

11.3.4 การเวนคนตามกฎหมายเวนคน การเวนคนโดยถกบงคบตาม พ.ร.บ. เวนคนอสงหารมทรพย พ.ศ. 2530 แตกตางกบการเวนคนโดย

สมครใจอยางไร การเวนคนโดยสมครใจตาม ประมวลกฎหมายทดนมาตรา 5 แตกตางกบการเวนคนโดยถกบงคบ

ตาม พ.ร.บ. เวนคนอสงหารมทรพย พ.ศ. 2530 ดงน (1) เวนคนโดยสมครใจ ไมตองจดทะเบยนเวนคน เวนคนโดยถกบงคบตองจดทะเบยนเวนคน (2) เวนคนโดยสมครใจ ผเวนคนจะไมไดรบคาตอบแทนใดๆ ทงสนเวนคนโดยถกบงคบรฐตองให

คาตอบแทนแกผถกเวนคนทกราย

80

(3) เวนคนโดยสมครใจ ทดนทเวนคนกลบมาเปนทรกรางวางเปลาตาม ป.พ.พ. มาตรา 1304(1) เวนคนโดยถกบงคบอาจกลบมาเปนทดนของรฐประเภทพลเมองใชรวมกนตาม ป.พ.พ. 1304(2) หรอกลบมาเปนทราชพสดตาม ป.พ.พ. มาตรา 1304(3) แลวแตกรณ

11.3.5 การทอดทงทดนตามประมวลกฎหมายทดน การทอดทงทดนของเอกชนและจะทาใหทดนตกเปนของรฐนน มหลกเกณฑอยางไรบาง เอกชนจะทอดทงทดนของตนและทาใหทดนตกเปนของรฐนนมหลกเกณฑดงตอไปน (1) ทอดทงทดนมโฉนดทดนเกน 10 ป (2) ทอดทงทดนม น.ส. 3 น.ส. 3 ก เกน 5 ปตดตอกน (3) อธบดกรมทดนยนคารองตอศาลใหสอบสวนขอเทจจรง (4) ศาลพจารณาไดความจรงแลวใหศาลเพกถอนโฉนดทดนหรอ น.ส. 3 น.ส. 3 ก แปลงทมการ

ทอดทงและทาใหทดนแปลงนนตกเปนทรกรางวางเปลาตอไป แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 11

1. ทดนมกรรมสทธหมายถงทดนประเภท ทบานตามกฎหมายเบดเสรจบทท 42 2. การครอบครองปรปกษทบานหรอทสวนตามกฎหมายเบดเสรจบทท 42 ตองใชเวลาคนอบครองนาน

10 ป 3. ทบานทสวนตามกฎหมายเบดเสรจบทท 42 ตองเปนบานหรอททาเปนสวน ตองทามากอนหนาการ

ประกาศใช ป.พ.พ. บรรพ 4 วาดวยทรพยสน (พ.ศ. 2475) 4. ทดนม ส.ค. 1 น.ส. 3 น.ส. 3 ก. ถอวาเปน ทดนมอเปลา 5. ทดนม น.ส. 3 จะตองทอดทงทดนของตนเองเปนเวลา 5 ป ทดนจงจะตกเปนของรฐประเภททดนรก

รางวางเปลาอกครงหนง 6. การเวนคนทดนโดยสมครใจตามประมวลกฎหมายทดน มาตรา 5 และการเวนคนโดยถกบงคบตาม

พ.ร.บ. เวนคนอสงหารมทรพย 2530 มขอแตกตางในประเดน การเวนคนโดยสมครใจทดนจะกลบคนมาเปนทรกรางวางเปลา แตการเวนคนโดยถกบงคบจะไมกลบมาเปนทรกรางวางเปลา แตจะกลบมาเปนทดนของรฐประเภทอนแลวแตจดมงหมายของการเวนคน

7. ทสวนททากนเมอป พ.ศ. 2480 จะเสยสทธในทดนโดยถกคนอนแยงเปนระยะเวลา 1 ป 8. การแยงการครอบครองทดนทม น.ส. 3 ก. ตองใชเวลา 1 ป จงจะไดสทธในทดน 9. ผบกรกทดนของรฐโดยพลการหลงประมวลกฎหมายทดนประกาศใชแลว เมอไดรบโฉนดทดนมาแลว

กฎหมายกาหนดวาภายในระยะเวลา 10 ป นบแตไดรบโฉนดจะโอนทดนใหบคคลอนไมได เวนแตจะเขาขอยกเวน

81

10. คนตางดาวซงมสทธไดทดนในประเทศไทยนน เมอไดทดนมาเพอจะใชเปนทอยอาศย กฎหมายกาหนดใหไดจานวน 1 ไร

11. คนตางดาวทตองการถอทดนในประเทศไทยเพอใชในการอตสาหกรรมนน กฎหมายทดนกาหนดจานวนสงสดในการถอครองทดนเพอทากจกรรมชนดนไว จานวน 10 ไร

12. คนตางดาวจะถอครองทดนในประเทศไทยไดนนจะตองไดรบอนญาตถอครองทดนจาก รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

13. คนตางดาวจะไดมาซงทดนในประเทศไทย จะตองเปนคนตางดาวของประเทศทมสนธสญญากบประเทศไทยใหพลเมองของแตละประเทศถอทดนตางตอบแทนกนได

14. บรษทจากดทจดทะเบยนในประเทศไทย ถามคนตางดาวถอหนในบรษทนนเกนกวา รอยละ 49 ของทนจดทะเบยน มผลทาใหบรษทนนถอทดนในประเทศไทยไดเสมอนกบคนตางดาว

15. การทเอกชนอทศทดนของตนใหเปนทางสาธารณะจะทาไดโดย อทศโดยตรงหรอโดยปรยาย 16. ทดนทมโฉนดทดนถาเจาของทดนทอดทงทดนเกน 10 ป ตดตอกน ทดนนน จะตกเปนของรฐตอเมอ

อธบดกรมทดนยนเรองราวการทอดทงทดนตอศาล และศาลไดพจารณาแลวกสงเพกถอนโฉนดแปลงทมการทอดทงนน หนวยท 12 การออกหนงสอแสดงสทธในทดน

1. กอนหนาการออกโฉนดแผนท หนงสอสาคญในทดนททางราชการออกใหราษฎรเปนหมายเกบภาษ

ทงสน 2. โฉนดแผนทเปนหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธฉบบแรกทเกดขนในประเทศไทยมอย 2 สมยคอ สมย

แรก ร.ศ. 120 สมยทสอง ร.ศ. 127 3. โฉนดตราจองออกตาม พ.ร.บ. ออกโฉนดตราจอง ร.ศ. 124 ออกไดเฉพาะในมณฑลพษณโลก 4. ตราจองทตราวาไดทาประโยชนแลวเปนหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธในทดนทออกตาม พ.ร.บ. ออก

โฉนดทดนฉบบท 6 พ.ศ. 2479 5. โฉนดทดนออกตามประมวลกฎหมายทดนปจจบนมอยสองรปแบบ คอการออกโฉนดทดนทงตาบล

(ป. ทดนมาตรา 58) และการออกโฉนดทดนเฉพาะราย (ป.ทดนมาตรา 59) 6. ทกครงกอนออกโฉนดทดน เจาหนาทตองทาใบไตสวนกอนเสมอ 7. หนงสอรบรองการทาประโยชนมหลายแบบคอ หมายเลข 3 น.ส. 3 น.ส. 3 ก และ น.ส. 3 ข 8. ผมหนาทแจงการครอบครองทดน (ส.ค. 1) คอบคคลทครอบครองทดนมากอนหนาวนท 1 ธนวาคม

2497 และยงไมมหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธในทดน

82

9. บคคลทตกคางการแจง ส.ค. 1 กยงมสทธไดรบโฉนดหรอหนงสอรบรองการทาประโยชน ทงสายเฉพาะตาบลและสายเฉพาะราย

10. ใบจองเปนหนงสออนญาตใหจบจองตามประมวลกฎหมายทดน มสองรปแบบคอ ใบจองในการจดทดนผนใหญและใบจองในกรณจดทดนแปลงเลกแปลงนอย

11. เมอหนงสอแสดงสทธในทดนสญหาย มการออกใบแทนได 12. ถามการออกหนงสอแสดงสทธในทดนไปโดยคลาดเคลอนหรอไมชอบดวยกฎหมายกมการเพกถอน

หรอแกไขได โดยอธบดกรมทดน หรอศาลยตธรรม

12.1 การออกหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธในทดน 1. ในสมยกรงศรอยธยาและสมยกรงรตนโกสนทรตอนตน ไมมหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธในทดน

เลย มแตหนงสอทเปนหมายเรยกเกบภาษอากรทงสน 2. โฉนดแผนทถอวาเปนหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธฉบบแรกทเกดขนในประเทศไทย การสราง

หนงสอชนดนไดนาเอาหลกการระบบทอเรนซ (Torrens system) ของตางประเทศมาใช 3. โฉนดตราจอง

12.1.1 โฉนดแผนทและโฉนดตราจอง โฉนดแผนทมดวยกนกสมย โฉนดแผนทมดวยกน 2 สมยคอ (1) โฉนดแผนทตาม พ.ร.บ. ออกโฉนดทดน ร.ศ. 120 (2) โฉนดแผนทตาม พ.ร.บ. ออกโฉนดทดน ร.ศ. 127 โฉนดตราจองออกตามกฎหมายฉบบใด จะออกไดในทองทใดไดบาง โฉนดตราจองออกตาม พ.ร.บ. ออกโฉนดตราจอง ร.ศ. 124 (เปลยนชอจากเดมคอ พ.ร.บ. ออกตรา

จองชวคราว ร.ศ. 121) โฉนดตราจองออกไดเฉพาะในเขตมณฑลพษณโลกเดมทเปนเขตจงหวดพษณโลก สโขทย พจตร อตรดตถ และนครสวรรคบางสวน

12.1.2 ตราจองทตราวาไดทาประโยชนแลว บคคลพวกใดบางทมสทธไดรบตราจองทตราวาไดทาประโยชนแลว บคคลทมสทธไดรบตราจองทตราวาไดทาประโยชนแลวไดแกบคคลดงตอไปน (1) บคคลทขออนญาตจบจองเปนตราจองตาม พ.ร.บ. ออกโฉนดทดนฉบบท 6 พ.ศ. 2479 ถาทา

ประโยชนครบ 3 ปแลว จงมสทธยนขอตราจองทตราวาไดทาประโยชนแลวได (2) บคคลทไดครอบครองและทาประโยชนบนทดนอยกอน พ.ร.บ. ออกโฉนดทดนฉบบท 6 พ.ศ.

2479 โดยยงไมไดรบหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธใหมาขนทะเบยนทดนเอาไว ตอมากใหพนกงานเจาหนาท

83

ออกตราจองทตราวาไดทาประโยชนแลวใหตอไป (พ.ร.บ. ออกโฉนดทดนฉบบท 7 พ.ศ. 2486 มาตรา 13 มาตรา 15)

ผไดรบอนญาตใหจบจองเปนใบเหยยบยาตาม พ.ร.บ. ออกโฉนดทดนฉบบท 6 พ.ศ. 2479 เมอทาประโยชนในทดนครบ 2 ปแลวจะมสทธไดรบตราจองทตราวาไดทาประโยชนแลวหรอไม

บคคลทไดรบอนญาตใหจบจองเปนใบเหยยบยาตาม พ.ร.บ. ออกโนดทดนฉบบท 6 พ.ศ. 2479 เมอทาประโยชนครบในทดนครบ 2 ปแลว แมตามมาตรา 11 ของ พ.ร.บ. ออกโฉนดทดนฉบบท 6 จะดคลายๆวาจะมสทธไดรบตราจองทตราวาไดทาประโยชนแลว เหมอนผไดรบอนญาตใหจบจองเปนตราจอง แตในทางปฏบตแลว พนกงานเจาหนาทจะออกหนงสอรบรองการทาประโยชนแลวเหมอนผไดรบอนญาตใหจบจองเปนตราจอง แตในทางปฏบตแลว พนกงานเจาหนาทจะออกหนงสอรบรองการทาประโยชนแลวตามแบบหมายเลข 3 ใหแทน

12.1.3 โฉนดทดน โฉนดทดนจะออกใหราษฎรไดโดยอาศยหลกเกณฑออยางไร โฉนดทดนจะออกแกราษฎรไดโดยอาศยหลกเกณฑดงน (1) ทองทนนตองมการสรางระวางแผนทกอน (2) จะตองไมใชทดนทราษฎรใชประโยชนรวมกน ไมใชทภเขาทสงวนหวงหาม ฯลฯ (3) จะตองเปนบคคลประเภทท ประมวลกฎหมายทดนมาตรา 58 ทวไดระบไวเชน เปนผม ส.ค. 1

ใบจอง ใบเหยยบยา น.ส. 3 น.ส. 3ก หรอเปนผตกคางแจง ส.ค. 1 การออกโฉนดทดนทงตาบลและการออกโฉนดทดนเฉพาะรายมหลกสาคญแตกตางกนอยางไร การออกโฉนดทดนทงตาบลและการออกโฉนดเฉพาะรายมขอแตกตางทสาคญดงน (1) การออกโฉนดทงตาบลเปนการบงคบใหเจาของทดนไปนาเดนสารวจผใดไมไปมโทษปรบไม

เกน 500 บาท (ป. ทดน มาตรา 107) การออกโฉนดเฉพาะราย ไมเปนการบงคบ ใครจะมายนขอออกกไดตามใจสมคร (2) การออกโฉนดทงตาบลเจาของทดนไมตองออกคาใชจายใดๆ เวนแตคาโฉนดทดน 50 บาท การออกโฉนดเฉพาะรายผยนคาขอตองเสยคาธรรมเนยม คามดจา คาพาหนะเดนทาง คาคนงานทก

อยาง (3) การออกโฉนดทงตาบลเจาหนาทจากสวนกลางคอ จากกรมทดนมานาเดนสารวจ การออกโฉนดเฉพาะราย โดยปกตจะใชเจาหนาทจากสานกงานทดนททดนแปลงนนตงอย (4) การออกโฉนดทดนทงตาบลตามปกตรงวดออกโฉนดดวยแผนทชนหนงคอกลองธโอโดไลท การออกโฉนดเฉพาะราย ตามปกตจะรงวดดวยแผนทชนสอง

12.2 การออกหนงสอสาคญในทดนประเภทอนทไมใชหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธ

84

1. ผมหนาทแจงการครอบครองตามแบบ ส.ค. 1 คอผททาประโยชนในทดนกอนหนาวนท 1 ธ.ค. 2497 และยงไมมหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธ

2. บคคลทเขาหลกเกณฑทจะตองแจง ส.ค. 1 แตไมแจงและครอบครองทดนมาจนปจจบนถอวาเปนการตกคางการแจงการครอบครอง ซงมสทธไดรบโฉนดทดนหรอหนงสอรบเอาการทาประโยชนเหมอนกน แตจะตองปฏบตใหถกตองตาม ป. ทดน มาตรา 27 ตร และมาตรา 59 ทว

3. ใบจองเปนหนงสออนญาตใหจบจองทดนตามประมวลกฎหมายทดนปจจบนออกไดสองวธคอ ใบจองในการจดทดนผนใหญ และใบจองในการจดทดนแปลงเลกแปลงนอยตาม ป. ทดนมาตรา 33

4. การจดทดนตาม พ.ร.บ. จดทดนเพอการครองชพมการจดทดนไดสองรปแบบคอ แบบนคมสรางตนเองของกรมประชาสงเคราะหและแบบนคมสหกรณของกรมสงเสรมสหกรณ

5. หนงสอรบรองการทาประโยชนมการออกไดทงในการออกทงตาบลตาม ป. ทดนมาตรา 58 และ ตาม ป. ทดนมาตรา 59 ไดเชนเดยวกบการออกโฉนดทดน

6. ทกครงกอนออกโฉนดทดน เจาหนาทจะตองทาใหไตสวนกอนเสมอ

12.2.1 แบบแจงการครอบครองทดน (ส.ค.1) บคคลผมหนาทแจงการครอบครองตามแบบ ส.ค. 1 จะตองมลกษณะอยางไร บคคลผมหนาทแจงการครอบครองตามแบบ ส.ค. 1 ตองมคณสมบตดงน (1) ตองครอบครองและทาประโยชนในทดนกอนหนาวนท 1 ธนวาคม 2497 (2) ยงไมมหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธในทดนคอยงไมมโฉนดแผนท โฉนดตราจองหรอตรา

จองทตราวาไดทาประโยชนแลว ผม ส.ค. 1 และผตกคางการแจง ส.ค. 1 จะมสทธไดรบโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการทา

ประโยชนเตมเนอททตนครอบครองหรอไม ผม ส.ค. 1 จะไดโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการทาประโยชนเตมทครอบครองหรอไม ตองดวา

เนอททปรากฏใน ส.ค. 1 แตกตางกบเนอททรงวดไดตอนออกโฉนดทดนหรอไม คอเนอททรงวดไดตอนออกโฉนดทดนมากกวาหรอนอยกวาทปรากฏใน ส.ค. 1 กออกใหไดตามจานวนทรงวดไดไมใหถอตามเนอททระบใน ส.ค. 1 (มาตรา 59 ตร)

สวนผตกคางการแจว ส.ค. 1 จะมสทธไดรบโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการทาประโยชนไดไมเกน 50 ไร ถาตองการจะไดเกน 50 ไร จะตองขออนมตจากผวาราชการจงหวดเปนการเฉพาะราย (ตามระเบยบคณะกรรมการจดทดนแหงชาตฉบบท 12 พ.ศ. 2532 หมวด 1 ขอ 5 และ ขอ 6)

12.2.2 ใบเหยยบยาและตราจอง ใบเหยยบยาทออกหลงวนประกาศใชประมวลกฎหมายทดนมไดหรอไม ถามจะมไดกรณใด

85

ใบเหยยบยาทออกหลงวนประกาศใชประมวลกฎหมายทดนกอาจมได คอ ใบเหยยบยาตาม พ.ร.บ. ใหใช ป. ทดนมาตรา 14 คอ บคคลทยนขอจบจองทดนตามพ.ร.บ. ออกโฉนดทดนฉบบท 6 แตทางการยงไมอนญาต ประมวลกฎหมายทดนกประกาศใชเปนกฎหมายเสยกอน กฎหมายจงกาหนดใหนายอาเภอมอานาจจดการตาม พ.ร.บ. ออกโฉนดทดนฉบบท 6 ตอไป คอใหนายอาเภอมอานาจออก “ใบเหยยบยา” ใหแกผขอจบจองให แมจะเปนเวลาเมอประกาศใชประมวลกฎหมายทดนแลวกตาม

ผมใบเหยยบยาตาม ป. ทดนมาตรา 58 ทว วรรคสอง คอผทมใบเหยยบยาเมอ ป. ทดนประกาศใชแลว ตาม พ.ร.บ. ใหใช ป. ทดนมาตรา 14 ทวา

“บคคลใดไดดาเนนการขอจบจองทดนไวตอพนกงานเจาหนาท กอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบแตยงไมไดรบอนญาต ใหนายอาเภอมอานาจดาเนนการตามนยแหงพระราชบญญตออกโฉนดทดน ฉบบท 6 พทธศกราช 2479 ตอไปจนถงทสดได”

12.2.3 ใบจอง ใบจองจะออกใหแกประชาชนไดในกรณใดบาง ใบจองจะออกใหประชาชนได 2 กรณคอ (1) ใบจองในกรณจดทดนผนใหญ ตาม ป. ทดน มาตรา 30 (2) ใบจองในกรณจดทดนแปลงเลกแปลงนอย ตาม ป.ทดน มาตรา 33 ผรบโอนโดยสงมอบการครอบครองจากผมใบจองจะมสทธไดรบโฉนดทดน หรอหนงสอรบรอง

การทาประโยชน หรอไม เพราะเหตใด ผรบโอนโดยสงมอบการครอบครองจากผมใบจองไมมสทธไดรบโฉนดทดนหรอหนงสอรบรอง

การทาประโยชน ไมวาสายทงตาบล (ป. ทดน มาตรา 58) ทว หรอสายเฉพาะราย (ป. ทดน มาตรา 59)เพราะมาตรา 58ทว และมาตรา 59 ไมไดบญญตไว ซงแตกตางจากผรบโอนโดยสงมอบการครอบครองจากผม ส.ค. 1 ซงกฎหมายอนญาตใหทาได

โฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการทาประโยชนทออกสบเนองจากใบจอง จะมขอกาหนดหามโอนเสมอไปหรอไม

โฉนดทดน หรอหนงสอรบรองการทาประโยชนทออกสบเนองจากใบจอง บางกรณมขอกาหนดหามโอน บางกรณกไมม โดยมหลกดงน

(1) โฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการทาประโยชนทไดออกสบเนองมาจากใบจอง จะถกหามโอน 5 ป ถาใบจองนนออกกอนวนท 14 ธนวาคม พ.ศ. 2515 และรฐใหการชวยเหลอดานสาธารณปโภค

(2) โฉนดทดน หรอหนงสอรบรองการทาประโยชนทออกสบเนองจากใบจอง จะไมถกบงคบหามโอนเลย ถาใบจองนนออกกอนวนท 14 ธนวาคม พ.ศ. 2515 และรฐไมใหความชวยเหลอดานสาธารณปโภค

86

(3) โฉนดทดน หรอหนงสอรบรองการทาประโยชนทออกสบเนองจากใบจอง จะถกหามโอนมกาหนด 10 ป ถาใบจองนนออกในหรอหลงวนท 14 ธนวาคม พ.ศ. 2515 เปนตนไป และไมวารฐจะใหความชวยเหลอในดานสาธารณปโภคหรอไมกตาม

12.2.4 หนงสอแสดงการทาประโยชนตาม พ.ร.บ. จดทดนเพอการครองชพ พ.ศ. 2511 การจดทดนเพอการครองชพแตกตางจากการจดทดนเพอประชาชนตามประมวลกฎหมายทดน

อยางไร การจดทดนเพอการครองชพแตกตางกบการจดทดนเพอประชาชน ทสาคญดงน (1) การจดทดนเพอประชาชน เปนอานาจของคณะกรรมการจดทดนแหงชาต

การจดทดนเพอการครองชพเปนการจดในรปนคมมสองประเภทคอนคมสรางตนเอง ซงมอธบดกรมประชาสงเคราะหเปนผดาเนนการและนคมสหกรณซงมอธบดกรมสงเสรมสหกรณเปนผดาเนนการ

(2) การจดทดนเพอประชาชน หลงจากคดเลอกบคคลแลวกจะจดใหนายอาเภอทองทออกใบจองใหยดถอหลกฐาน

การจดทดนเพอการครองชพไมมการออกใบจองแตจะออก น.ค. 2 แทน (3) การจดทดนเพอประชาชน ผไดรบคดเลอกตองทาประโยชนในทดนใหแลวเสรจภายใน 3 ปนบ

แตไดรบใบจอง การจดทดนเพอการครองชพสมาชกนคมมสทธครอบครองทาประโยชนในทดนไดไมตากวา 5

ป และ เฉพาะสมาชกนคมสรางตนเอง อธบดกรมประชาสงเคราะหมสทธขยายเวลาทาประโยชนตอไปอกคราวละ 1 ป แตตองไมเกน 3 ป คออยางมากไมเกน 8 ป

12.2.5 หนงสอรบรองการทาประโยชน หนงสอรบรองการทาประโยชนมแบบฟอรมอะไรบาง ใครเปนผออก หนงสอรบรองการทาประโยชนม 4 แบบฟอรมคอ (1) แบบฟอรมหมายเลข 3 นายอาเภอเปนคนออก (2) แบบ น.ส. 3 นายอาเภอทองทเปนคนออก (3) แบบ น.ส.3 ก ตามกฎหมายเกานายอาเภอเปนคนออก แตตามกฎหมายใหมเจาพนกงานทดน

เปนคนออก (4) แบบ น.ส. 3 ข. เจาพนกงานทดนเปนคนออก ผม ส.ค. 1 หรอใบจองจะสามารถไปยนขอออกโฉนดทดนไดทนทหรอไม จาเปนตองยนขอ น.ส. 3

เสยกอนหรอไม เพราะเหตใด ผม ส.ค. 1 หรอใบจอง สามารถไปยนขอออกโฉนดทดนเฉพาะรายไดทนท ถาทองทนนมการสราง

วางแผนทเพอการออกโฉนดทดนไวแลว โดยไมจาเปนตองไปยนขอ น.ส. 3 เสยกอนแตอยางได

87

12.2.6 ใบไตสวน ใบไตสวนคออะไร ใบไตสวนคอหนงสอสอบสวนกอนออกโฉนดทดนคอทกครงกอนออกโฉนดทดนเจาพนกงาน

จะตองทาใบไตสวนเสยกอนเสมอ จะไมทาไมได ตามปกตจะทาเปนสองฉบบ ฉบบหนงเจาพนกงานเกบไว อกฉบบหนงเจาของทดนเกบไวเปนหลกฐานสาหรบไปขอรบโฉนดทดนตอไป ใบไตสวนมความสาคญคอถาใบไตสวนสญหายทงสองฉบบจะสรางโฉนดไมไดเลย ตองออกไปรงวดเดนสารวจออกโฉนดใหม

12.3 การเปลยนแปลงและการเพกถอนหนงสอแสดงสทธในทดน 1. โฉนดทดนทออกไปนานแลว การครอบครองของเจาของทดนยอมเปลยนไปจากรปแผนทททาไว จง

จาเปนตองมการสอบเขตทดนกนขน 2. ทดนทไดทาการสอบเขตแลวเจาพนกงานทดนมอานาจทาโฉนดทดนใหใหมแทนฉบบเดม สวนฉบบ

เดมเปนอนยกเลกและใหสงคน 3. การรงวดสอบเขตมสองวธคอ การรงวดสอบเขตโฉนดทดนทงตาบลและการทารงวดสอบเขตโฉนด

ทดนเฉพาะราย 4. ประเภทของการรงวดทจะขอรงวดไดโดยใชบรการจากสานกงานชางวดเอกชน ตาม พ.ร.บ. ชางรงวด

เอกชน พ.ศ. 2535 มไดเฉพาะรงวดสอบเขต รงวดแบงแยกและรงวดรวมโฉนดทดน 5. ถาโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการทาประโยชนเกดสญหายหรอชารด เจาพนกงานสามารถออกใบ

แทนใหได เมอออกใบแทนแลว หนงสอสาคญฉบบเดมเปนอนถกยกเลกใชไมไดตอไป 6. ถามการออกโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการทาประโยชนไปโดยคลาดเคลอนหรอไมชอบดวย

กฎหมาย อธบดกรมทดนหรอผวาราชการจงหวดสามารถแกไขหรอเพกถอนได

12.3.1 การรงวดสอบเขตโฉนดทดนและการตรวจสอบเนอทตามหนงสอรบรองการทาประโยชน ในการรงวดสอบเขตโฉนดเฉพาะรายตาม ป. ทดนมาตรา 69 ทว ถามผคดคาน กฎหมายใหเจา

พนกงานทดนเปนผสอบสวนไกลเกลย การสอบสวนไกลเกลยตางจากการสอบสวนเปรยบเทยบในกรณโต แยงคดคานในการออกโฉนดตามมาตรา 60 อยางไร

การสอบสวนไกลเกลยในการรงวดสอบเขตโฉนดเฉพาะรายตาม ป. ทดน มาตรา 69 ทงนผ สอบสวนไกลเกลยไมมอานาจสงการไดวา จะเหนดวยกบฝายใด จงแตกตางกบการสอบสวนเปรยบเทยบในกรณโตแยงคดคานในการออกโฉนดทดนตาม ป. ทดนมาตรา 60 ซงผสอบสวนสามารถสงการไดวาตนจะเหนดวยกบฝายใด คอจะเหนดวยกบผยนขอออกโฉนดทดน หรอผคดคานสทธของผยนดงขอ

12.3.2 การออกใบแทนและการจดทาหนงสอแสดงสทธในทดนขนใหม

88

กรณใดทจะออกใบแทนโฉนดทดนได กรณทจะออกในแทนโฉนดทดน มได 3 กรณ (1) โฉนดทดนนนเปนอนตรายทงฉบบ เชน ถกไฟไหมจนกลายเปนเถาถาน (2) โฉนดทดนชารด (3) โฉนดทดนสญหาย เมอมการออกใบแทนแลว ตอมาไปพบโฉนดทดนทคดวาหายเขาในภายหลงจะตองดาเนนการ

อยางไร เมอมการออกใบแทนโฉนดแลว ตอมาไปพบโฉนดทดนทคดวาหายเขาในภายหลง เชนนตามหลก

แลวเมอมการออกใบแทน โฉนดทดนเดมเปนอนถกยกเลกไปแลว (ป. ทดน มาตรา 63) ดงนนถาเจาของตองการใหโฉนดเดมยงคงใชได กตองยนคารองตอศาล ขอใหศาลมคาสงวาใหโฉนดทดนเดมเปนอนใชไดตอไป โดยใหยกเลกใบแทนเสย

12.3.3 การเพกถอนหรอแกไขหนงสอแสดงสทธในทดน ทออกไปโดยคลาดเคลอนหรอไมชอบ

ดวยกฎหมาย ถามการออกโฉนดทดน หรอหนงสอรบรองการทาประโยชนออกไปทบทเลยงสตวสาธารณะ

บคคลใดบางทจะมสทธเพกถอนหนงสอสาคญดงกลาว ถามการออกโฉนดทดน หรอหนงสอรบรองการทาประโยชนออกไปทบทเลยงสตวสาธารณะ

บคคลผมสทธเพกถอนโฉนดทออกไปโดยไมชอบดวยกฎหมายน (1) อธบดกรมทดน (2) รองอธบดกรมทดนทอธบดกรมทดนมอบหมาย (3) ศาลยตธรรม ถามผยนคาขอใหเพกถอน ไมวาทเลยงสตวสาธารณะนนจะอยทใดกตาม (ป.

ทดนมาตรา 61)

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 12

1. หนงสอสาคญในทดนประเภท โฉนดตราจอง ถอวาเปนหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธในทดน 2. หนงสอสาคญแสดงกรรมสทธในทดนฉบบแรกทเกดขนในประเทศไทยคอ โฉนดแผนท 3. หนงสอสาคญในทดน ทถอวาเปนหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธฉบบแรกทออกแทนโฉนดแผนทใน

ทองททมโฉนดแผนททยงรงวดไปไมถง คอ ตราจองชวคราว 4. จงหวดลาปาง เปนจงหวดทไมมการออกโฉนดตราจอง 5. โฉนดทดนแปลงใด ทมการลงชอเจาพนกงานทดนแตผเดยวในโฉนดคอ น.ส. 4 จ.

89

6. การออกโฉนดทดนในปจจบนม 2 รปแบบ คอการออกโฉนดทดนทงตาบลตาม ป.ทดน มาตรา 58 และการออกโฉนดทดนเฉพาะรายตามมาตรา 59

7. การโอนทดนทม ส.ค. 1 จะทาไดโดย สงมอบการครอบครองทดนใหผรบโอน จงจะถกตองตามกฎหมาย

8. ทดนทไดรบอนญาตใหจบจองเปนใบเหยยบยาเมอ พ.ศ. 2495 เปนทดนประเภททตองทาการแจงการครอบครองตามแบบ ส.ค. 1 ตอพนกงานเจาหนาท

9. การโอนทดนทมใบจอง (น.ส. 2) จะตองขอ น.ส. 3 เสยกอนจงจะนาทดนแปลงทมใบจองเดมนไปทาการโอนจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท จงจะถกตองตามกฎหมายทดน

10. แบบฟอรมของใบไตสวนคอ น.ส. 5 11. แบบฟอรมใบจองคอ น.ส. 2 ก. 12. ทดนทถอวาเปนทดนตกคางการแจงการครอบครอง (ตกคางการแจง ส.ค. 1) คอ ทดนทมผบกรกโดย

พลการเมอ พ.ศ. 2495 แลวไมยอมแจง ส.ค. 1 13. ผตกคางการแจงการครอบครอง (ตกคางการแจง ส.ค. 1) จะตองทา เพอจะไดรบโฉนดทดนทงตาบล

เมอทองททตนอย ทางราชการไดประกาศวาจะเตรยมดาเนนการออกโฉนดทงตาบล คอ นาพนกงานเจาหนาทเดนสารวจในทดนของตน

14. ถามการออกโฉนดทดนคลาดเคลอนหรอไมชอบดวยกฎหมาย ผมอานาจเพกถอนหรอแกไขคอ เจาพนกงานทดน หรออธบดกรมทดน

15. ในกฎหมายทดนในปจจบน พนกงานเจาหนาทผมอานาจลงชอในโฉนดทดน คอ เจาพนกงานทดน 16. เกยวกบการออกเอกสารสทธในทดน ใบจองมการออกได 2 วธคอ ใบจองในการจดทดนผนใหญ

(มาตรา 30) และใบจองในการจดทดนแปลงเลกแปลงนอย (มาตรา 33) หนวยท 13 การจดทะเบยนสทธและนตกรรม

1. การจดทะเบยนสทธ เชนจดทะเบยนการไดมาซงการครอบครองปรปกษ การจดทะเบยนมรดก การจดทะเบยนลงชอผจดการมรดก

2. การจดทะเบยนนตกรรม เชน การจดทะเบยนสญญาซอขาย แลกเปลยน ใหเชาหรอจานอง 3. การจดทะเบยนทรพยสนบางอยางมไดทงการจดทะเบยนสทธและการจดทะเบยนนตกรรม เชนสทธ

เหนอพนดนอาจไดมาโดยนตกรรมและอาจไดมาโดยทางมรดกดวย

90

4. การจดทะเบยนในหนงสอแสดงสทธในทดน เชน โฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการทาประโยชน อาจทาไดทงนตกรรมและไมใชนตกรรม เชน จดทะเบยนซอขายทดนทมโฉนดทดนและจดทะเบยนมรดก ในทดนทมโฉนดทดน

5. การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพยนน ตามปกตจะตองจดทะเบยนในทองทซงมทดนแปลงนนตงอย แตอาจจะจดทะเบยนตางทองทกได ถาการจดทะเบยนนนไมมการประกาศกอนจดทะเบยนหรอไมมการรงวดกอนจดทะเบยน

6. การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพย ถาทาไปโดยคลาดเคลอนหรอไมชอบดวยกฎหมายกอาจจะถกแกไขหรอเพกถอนได

7. การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพย อาจถกระงบชวคราวเมอมบคคลใดมายนขออายดทดนแปลงนนไวและพนกงานเจาหนาททรบอายดไวแลว

13.1 หลกเกณฑทวไปในการจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารมทรพย 1. การจดทะเบยนอสงหารมทรพยมทงการจดทะเบยนสทธ เชน จดทะเบยนมรดกและการจดทะเบยนนต

กรรม เชนจดทะเบยนสญญาซอขายทดน 2. ตามปกตสถานทสาหรบการจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารมทรพย คอสานกงานทดน

จงหวด และสานกงานทดนสาขา ซงทกจงหวดจะมสานกงานทดนจงหวดตงอยจงหวดละ 1 แหง แตบางจงหวดมงานจดทะเบยนมากกจะมสานกงานทดนสาขาตงขน เพอเปนการแบงเบาภาระของสานกงานทดนจงหวด

3. กอนทจะจดทะเบยนสทธและนตกรรม พนกงานเจาหนาทจะสามารถสอบสวนคกรณหรอเรยกใหบคคลอนมาใหถอยคาเพอทจะใหการจดทะเบยนสทธและนตกรรมในทดนเปนไปโดยถกตองและไมผดพลาด

4. ถาปรากฏตอพนกงานเจาหนาทวา นตกรรมทคกรณนามาจดทะเบยนเปนโมฆะกรรม กไมตองจดทะเบยนใหเลย

5. ถาปรากฏแกพนกงานเจาทวานตกรรมทคกรณนามาจดทะเบยนเปนโมฆะกรรม พนกงานเจาหนาทสามารถรบจดทะเบยนได ถาคกรณทอาจเสยหายยนยนใหจดทะเบยน

6. ตามปกตการจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพย คกรณตองมาทงสองฝาย แตมบางกรณทกฎหมายกาหนดใหมายนของจดทะเบยนไดฝายเดยว เชน การจดทะเบยนมรดกและการจดทะเบยนการไดมาโดยการครอบครองปรปกษ เปนตน

7. ตามปกตคาธรรมเนยมในการจดทะเบยนสทธและนตกรรมทมทนทรพย ใหเรยกเกบรอยละ 2 ของราคาประเมนทนทรพย

13.1.1 ประวตความเปนมาและประเภทของการจดทะเบยนสทธ และนตกรรมเกยวกบ

อสงหารมทรพย การจดทะเบยนสทธ และการจดทะเบยนนตกรรมในอสงหารมทรพย คออะไร อธบาย

91

การจดทะเบยนสทธหมายถง การจดทะเบยนสงทบคคลมอยหรอไดมาโดยผลของกฎหมาย เชน จดทะเบยนโอนมรดก โอนมรดกบางสวน แบงโอนมรดก จดทะเบยนลงชอผจดการมรดก จดทะเบยนการไดมาซงการครอบครองปรปกษเปนตน

การจดทะเบยนนตกรรม หมายถงการจดทะเบยนการมอยหรอการไดมาทเกดจากการกระทาของบคคลทชอบดวยกฎหมาย กอใหเกดความผกพนขนระหวางบคคลทไมวาเปนการกอ เปลยนแปลง โอน สงวนหรอระงบซงสทธกตาม เชน จดทะเบยนซอขาย ขายฝาก ให จานอง เปนตน

13.1.2 สถานทและพนกงานเจาหนาทในการจดทะเบยนสทธ และนตกรรมเกยวกบ

อสงหารมทรพย ใครเปนพนกงานเจาหนาทในการจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารมทรพย พนกงานเจาหนาทในการจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารมทรพยตาม ป. ทดนมาตรา

71 เดมมอยสองสาย สายแรกคอ เจาพนกงานทดนจงหวดหรอเจาพนกงานทดนสาขารบจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบทดนทมโฉนดหรอใบไตสวนและนายอาเภอทองทมอานาจรบจดทะเบยนสทธและนตกรรมในทดนทมหนงสอรบรองการทาประโยชน ส.ค. 1 หรอใบจอง และรบจดทะเบยนและนตกรรมเกยวกบอาคารหรอสงปลกสรางอยางเดยว ไมวาสงปลกสรางนนจะอยในทดนทมโฉนดทดน ใบไตสวนหรอทดนมอเปลาอยางอนกตาม

ตอมา ป. ทดนมาตรา 71 ถกแกไขใหมเมอป 2528 โดยมหลกใหเจาพนกงานทดนเทานนเปนผมหนาทรบจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารมทรพยไมวาจะเปนทดนมโฉนดทดน ใบไตสวน หนงสอรบจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารมทรพย ไมวาจะเปนทดนทมโฉนดทดน ใบไตสวน หนงสอรบรองการทาประโยชนหรอทดนประเภทใดกตามโดยตดอานาจนายอาเภอทองท แตนายอาเภอทองทยงมอานาจตามบทเฉพาะกาลใน พ.ร.บ. แกไขเพมเตม ป. ทดนฉบบท 4 พ.ศ. 2528 มาตรา 19 คอ อานาจของหวหนาเขต นายอาเภอยงมหนาทรบจดทะเบยนทดนทมหนงสอรบรองการทาประโยชนหรออาคารสถานทอยตอไป จนกวารฐมนตรมหาดไทยจะยกเลกอานาจดงกลาวเปนเขตๆ ไปทวราชอาณาจกรซงในปจจบน รฐมนตรวาการมหาดไทยยกเลกอานาจหวหนาเขตในกรงเทพมหานคร และบางจงหวดเทานน อานาจของนายอาเภอในตางจงหวดหลายสบจงหวดยงไมไดยกเลก

13.1.3 อานาจและหนาทของพนกงานเจาหนาทในการจดทะเบยนสทธ และนตกรรมใน

อสงหารมทรพย ถาพนกงานเจาหนาทวานตกรรมทเกยวกบทดนทคกรณนามาจดทะเบยนเปนโมฆยกรรม พนก งาน

เจาหนาทจะรบจดทะเบยนใหไดหรอไม เพราะเหตใด ถาพนกงานเจาหนาทเหนวานตกรรม ทเกยวกบทดนทคกรณนามาจดทะเบยนเปนโมฆยะกรรม

พนกงานเจาหนาทอาจจะรบจดทะเบยนใหกได เมอคกรณอกฝายทอาจเสยหายยนยนใหจดทะเบยน

92

ผเยาวจะมาจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบทดนจะทาไดหรอไม ถาทาไดจะทาไดโดยวธ การใด

ผเยาวจะมาจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบทดน ผเยาวจะมาขอจดทะเบยนโดยลาพงไมได นตกรรมจะเปนโมฆยะ แมวาคกรณอกฝายหนงจะยนยนใหจดทะเบยน พนกงานเจาหนาทกจะไมจดทะเบยนให ผเยาวจะจดทะเบยนไดกตอเมอผใชอานาจปกครองคอบดามารดาของผเยาวทงสองคน (ถายงมชวตอยทงค) ยนคาของรวมกนแสดงตวเปนผใชอานาจปกครองเพอทานตกรรมแทนผเยาว (คาสงกรมทดนท 8/2489 ลงวนท 26 ธนวาคม 2489 และหนงสอกรมทดน ม.ท. 0612/1/ว 41051 ลงวนท 29 พฤศจกายน พ.ศ. 2519)

13.1.4 การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพย ทคกรณตองมาทงสองฝายและท

สามารถมาไดฝายเดยว การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพยคกรณจาเปนตองมาจดทะเบยนพรอมกนทง

สองฝายเสมอไปหรอไม เพราะเหตใด ตามปกต การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพยคกรณจาเปนตองมาจดทะเบยน

ดวยกนทงสองฝาย (ป.ทดนมาตรา 72 วรรค 1) แตมบางกรณทกฎหมายกาหนดมาเพยงฝายเดยวกได (1) การจดทะเบยนการไดมาซงการครอบครองปรปกษในทดน (ป.ทดน มาตรา 81) (2) การจดทะเบยนไถถอนจานองหรอการไถถอนจากการขายฝาก เมอผรบจานองหรอผขายฝากได

ทาหลกฐานเปนหนงสอวาไดมการไถถอนแลว (ป.ทดนมาตรา 80) (3) การจดทะเบยนการไดมา โดยทางมรดกในอสงหารมทรพย (ป.ทดนมาตรา 81) (4) การจดทะเบยนลงชอผจดการมรดกในหนงสอแสดงสทธในทดน (ป.ทดนมาตรา 82) 13.1.5 คาธรรมเนยมในการจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพย คาธรรมเนยมในการจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพยชนดทมทนทรพยตองเสยใน

อตราเทาไร คาธรรมเนยมในการจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพย ถาเปนการจดทะเบยนชนดท

มทนทรพย เชน ขาย ขายฝาก แลกเปลยน ให โอน ชาระหน จานอง โอนมรดก ตองเสยรอยละ 2 ของราคาประเมนทนทรพยแตมขอยกเวนคอ

(1) ถาเปนการโอนอสงหารมทรพยเฉพาะในกรณทมลนตชยพฒนา หรอมลนธสงเสรมศลปาชพสมเดจพระนางเจาสรกต เปนผรบโอนหรอผโอน เรยกตามราคาประเมนทนทรพยรอยละ 0.001 (ใหดกฎกระทรวง ฉบบท 41 พ.ศ. 2534)

(2) ถาเปนการจดทะเบยนโอนมรดกหรอให เฉพาะระหวางผบพการกบผสบสนดานหรอระหวางคสมรส เรยกตามราคาประเมนทนทรพยรอยละ 0.5 (กฎกระทรวง ฉบบท 41 พ.ศ. 2534)

93

13.2 ประเภทของการจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพย 1. ทดนมโฉนดทดนเมอถกครอบครองปรปกษครบ 10 ปแลว ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1382 แลว ผครอบครอง

ปรปกษมกรรมสทธในทดนนนทนท แตถายงไมไดจดทะเบยนการไดมาโดยการครอบครองปรปกษจะเปลยนแปลงทะเบยนไมได

2. ผไดมาโดยการครอบครองปรปกษจะตองดาเนนการทางศาลใหศาลมคาพพากษาวาตนมกรรมสทธในทดนโดยการครองครองแลว จงจะมสทธนาเอาคาพพากษามาแสดงตอเจาพนกงานทดนเพอใหเจาพนกงานใสชอตนลงในโฉนดได

3. การยนคาขอจดทะเบยนการไดมาโดยทางมรดกในอสงหารมทรพย พนกงานเจาหนาทจะรบจดทะเบยนในวนยนคาขอไมได จะตองประกาศใหคนมาคดคานกอนภายใน 30 วน

4. การจดทะเบยนลงชอผจดการมรดกตามคาสงศาล พนกงานเจาหนาทดาเนนการจดทะเบยนใหไดตามคาขอโดยไมตองประกาศใหคนมาคดคานกอน

5. การจดทะเบยนลงชอผจดการมรดกตามพนยกรรม พนกงานเจาหนาทจะตองประกาศใหคนมาคดคานกอนภายใน 30 วน จะจดทะเบยนไปในทนทไมได

6. การจดทะเบยนซอขายอสงหารมทรพยอาจมการจดทะเบยนไดหลายประเภท เชนขายเตมแปลง ขายเฉพาะสวน แบงขาย ขายระหวางจานอง

7. การจดทะเบยนทรพยสทธตาม ป.พ.พ. บรรพ 4 บางอยางอาจไดมาโดยนตกรรมเทานน เชน สทธอาศยและสทธเกบกนจะไดมาทางอนนอกจากนตกรรมเชนทางมรดกไมได

8. สทธเหนอพนดนและภาระตดพนในอสงหารมทรพยอาจจะไดมาทงทางนตกรรม และการรบมรดกกได

13.2.1 การจดทะเบยนการไดมาซงทดนโดยการครอบครองปรปกษ เมอผครอบครองปรปกษไดเอาคาพพากษาของศาล ซงแสดงวาตนมกรรมสทธในทดนโดยการ

ครอบครองปรปกษมาแสดงตอเจาพนกงานทดน แตปรากฏวาเจาของทดนเดมไมยอมสงมอบโฉนดใหเจาพนกงานทดนเพอนามาจดทะเบยน เจาพนกงานทดนจะดาเนนการอยางไร

เมอผครอบครองปรปกษไดเอาคาพพากษาซงแสดงวาตนมกรรมสทธในทดนโดยการครอบครองปรปกษมาแสดงตอเจาพนกงานทดน แตเจาของเดมไมยอมสงมอบโฉนดใหเจาพนกงานทดนทนามาจดทะเบยน กฎหมายใหถอวาโฉนดเดมสญหายใหออกใบแทนโฉนด โดยใหผครอบครองปรปกษไปดาเนนการยนคารองขอออกใบแทนในกรณโฉนดสญหายเมอไดใบแทนแลว เจาพนกงานทดนนนจะจดทะเบยนลงชอผ ครอบครองปรปกษลงในโฉนดใบแทนตอไป

13.2.2 การจดทะเบยนมรดกในอสงหารมทรพย การจดทะเบยนมรดกในทดนจะจดทะเบยนไดในทดนทกประเภทหรอไม เพราะเหตใด

94

การจดทะเบยนมรดกในทดนตามประมวลกฎหมายทดนมาตรา 81 สามารถขอจดทะเบยนไดในทกประเภท ไมวาจะเปนทดนมโฉนดทดน หนงสอรบรองการทาประโยชน ใบไตสวน ส.ค. 1 ใบเหยยบยาหรอทดนทไมมหนงสอสาคญแตอยางใดเลยกตาม

13.2.3 การจดทะเบยนผจดการมรดกในหนงสอแสดงสทธในทดน การจดทะเบยนผจดการมรดกตามคาสงศาล และการจดทะเบยนผจดการมรดกโดยพนยกรรม ม

วธดาเนนการแตกตางกนอยางไร ถาเปนการจดทะเบยนผจดการมรดกตามคาสงศาลใหพนกงานเจาหนาทลงชอผจดการมรดกใน

หนงสอแสดงสทธตามคาขอไดทนทโดยไมตองประกาศใหมคนมาคดคานเสยกอน ถาเปนกรณผจดการมรดกโดยพนยกรรม พนกงานเจาหนาทจะตองสอบสวนและตรวจหลกฐานแลว

ดาเนนการประกาศตาม ป. ทดนมาตรา 81 วรรค 2 ใหคนทงหลายมโอกาสคดคานกอน โดยทาเปนหนงสอปดไวในทเปดเผยมกาหนด 30 วน ถาไมมผใดไดแยงภายใน 30 วน พนกงานเจาหนาทสามารถจดทะเบยนลงชอผจดการมรดกโดยพนยกรรมลงในหนงสอแสดงสทธในทดนตามคาขอนนได

13.2.4 การจดทะเบยนสญญาซอขาย ขายฝาก แลกเปลยน ให เชา และจานองอสงหารมทรพย การจดทะเบยน “แบงขาย” และขาย “เฉพาะสวน” มลกษณะแตกตางกนอยางไร “แบงขาย” คอโฉนดทดนนนมชอเจาของคนเดยวเจาของแบงขายทดนของตนบางสวนใหบคคลอน

เชน ทดนมโฉนดเนอท 10 ไร เจาของแบงขายใหบคคลอนไป 3 ไร เปนตน หรอในโฉนดมบคคลหลายคนมชอรวมกนในโฉนด เจาของรวมทกคนไดแบงขายทดนบางสวนใหผอน โดยมการรงวดแบงแยกแลวออกหนงสอแสดงสทธแปลงใหมใหผซอ

“ขายเฉพาะสวน” หมายความวาในโฉนดนนมชอหลายคนเปนเจาของแตละคนไมทราบอาณาเขตของตนวาอยแคไหน เชน ก. ข. เปนเจาของรวมกนในโฉนดทดนแปลงหนงเนอท 10 ไร ก. ไดขายเฉพาะสวนของตนให ค. โดย ค. เขามามชอรวมกบ ข. ในโฉนดทดน 10 ไร นตามเดม การขายแบบนเจาของรวมแตละคนสามารถทาไดโดยไมตองไปขอความยนยอมจากเจาของคนอน (ป.พ.พ.มาตรา 1361 วรรค 1)

การจดทะเบยน “แบงให” และให “เฉพาะสวน” แตกตางกนอยางไร “แบงให” คอหนงสอแสดงสทธในทดนนนมชอเจาของคนเดยว เจาของคนนนแบงใหทดนของตน

ใหผรบไปบางสวน หรอถาทดนมชอเจาของหลายคนเจาของทกคนไดแบงใหทดนบางสวนโดยมการรงวดแบงแยกและออกหนงสอแสดงสทธแปลงใหมให (ป.ทดน มาตรา 79)

“ใหเฉพาะสวน” คอโฉนดทดนนนมชอเจาของหลายคน เจาของบางคนไดใหเฉพาะสวนของตนไปใหบคคลอนเขามาเปนเจาของรวมในโฉนดแทนตน

การจดทะเบยน “จานองเฉพาะสวน” และ “ขายระหวางจานอง” มลกษณะอยางไร

95

“จานองเฉพาะสวน” หมายความวาหนงสอแสดงสทธในทดนมชอเจาของหลายคนเจาของบางคนหรอหลายคนแตไมทงหมด จานองเฉพาะสวนของตน สวนของคนอนบางคนไมไดจานองดวย

“ขายระหวางจานอง” คอเจาของทดนไดจานองทดนไวแกบคคลหนง แตยงไมไดไถถอนจานอง เจาของทดนไดขายทดนใหบคคลอนไปโดยมจานองตดไปดวย

13.2.5 การจดทะเบยนทรพยสทธตาม ป.พ.พ. บรรพ 4 ทรพยสทธตาม ป.พ.พ. บรรพ 4 ทจดทะเบยนการไดมาโดยทางพนยกรรมอยางเดยวไดแกอะไรบาง ทรพยสนตาม ป.พ.พ. บรรพ 4 ทไดมาโดยทางนตกรรมอยางเดยวไดแก “สทธอาศย” และ “สทธเกบ

กน” สองอยางนจะไดมาโดยทางอนนอกจากนตกรรม เชน โดยทางมรดกไมได ถาเจาของทดนสามยทรพยและภารยทรพยจดทะเบยนการไดมาซงภาระจายอมโดยนตกรรมม

กาหนด 10 ป เมอครบ 10 แลว จะตองจดทะเบยนเลกภาระจายอมหรอไม เจาของทดนสามยทรพยและภารยทรพยจดทะเบยนการไดมาซงภาระจายอมโดยนตกรรมมกาหนด

10 ป เมอครบ 10 ภาระจายอมกสนไปตามระยะเวลา ไมจาเปนตองจดทะเบยนเลกภาระจายอมแตอยางใด การจดทะเบยน “เลกภาระจายอม” จะมไดในกรณทภารยทรพยและสามยทรพยตกเปนเจาของคน

เดยวกนกใหเพกถอนการจดทะเบยนได (ป.พ.พ. มาตรา 1398) 13.2.6 การจดทะเบยนแบงแยกทดนแปลงเดยวออกเปนหลายแปลง และการรวมทดนหลายแปลง

เขาเปนแปลงเดยว การรวมทดนหลายแปลงเขาเปนแปลงเดยวกนมวธดาเนนการอยางไร การรวมทดนหลายแปลงเขาเปนแปลงเดยวกนตองใหพนกงานเจาหนาทไปทาการรงวดรวมทดน

เสรจแลวกจะทาการออกโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการทาประโยชนทรวมเปนแปลงเดยวเสรจแลวใหกบผ ขอตอไป โดยไมตองทาการจดทะเบยนสทธและนตกรรมรวมทดนแตอยางใด

การแบงแยกทดนแปลงเดยวออกเปนหลายแปลงมวธการดาเนนการอยางไร การแบงแยกทดนแปลงเดยวออกเปนหลายแปลงตองดาเนนการตาม ป. ทดน มาตรา 79 ดงน (1) เจาของทดนตองไปยนคาขอแบงแยกตอพนกงานเจาหนาท แลวนาหนงสอแสดงสทธในทดน

ของตนไปแสดงตอเจาหนาท (2) เมอพนกงานไดรบคาขอกจะออกไปทาการรงวดแบงแยกทดนให (3) หลงจากหมดเรองรงวดผยนคาขอตองมาจดทะเบยนสทธและนตกรรมตอพนกงานเจาหนาท

ซงอาจจะจดทะเบยนแบงขาย แบงให แบงในนามเดม แบงกรรมสทธรวม เปนตน (4) หลงจากจดทะเบยนแบงแยกแลว ใหพนกงานเจาหนาทออกหนงสอแสดงสทธฉบบใหมให ในทางปฏบตไมไดออกหนงสอแสดงสทธในทดนฉบบใหมใหในทดนทถกแบงแยกทกแปลงเชน

ทดนมโฉนดแปลงหนงมการแบงแยกเปน 10 แปลง เจาหนาทจะออกโฉนดใหมใหเพยง 9 ฉบบ ในทดน 9

96

แปลง สวนอกแปลงหนงมการใชโฉนดเดม ซงมการแกไขแผนทและเนอทใหตรงกบทเหลออยเรยกวา “โฉนดคงเหลอ”

13.3 การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในหนงสอแสดงสทธในทดน 1. การจดทะเบยนในโฉนดทดนอาจเปนไปทงการจดทะเบยนสทธ เชน จดทะเบยนมรดก หรอจด

ทะเบยนนตกรรม เชน จดทะเบยนสญญาซอขาย แลกเปลยน หรอใหเชา เกนกวา 3 ป 2. การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในทดนมโฉนดทดน ตามปกตไมตองประกาศใหคนทวไปมาคดคาน

กสามารถจดทะเบยนได แตมบางกรณ เชน การจดทะเบยนมรดกหรอการจดทะเบยนลงชอผจดการมรดกทตงขนโดยพนยกรรม ตองประกาศใหคนมาคดคานกอนจดทะเบยน

3. การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในทดนมโฉนด ตามปกตตองจดทะเบยนทสานกงานทดนในทองทซงทดนแปลงนนตงอย แตอาจจดทะเบยนขามทองทกได คออาจจะจดทะเบยนทสานกงานทดนแหงใดกไดทวราชอาณาจกร ถาการจดทะเบยนไมมการประกาศกอนหรอไมมการรงวดกอนจดทะเบยน

4. การโอนทดนทมหนงสอรบรองการทาประโยชน กอนหนามการประกาศใช ป. ทดน มาตรา 4 ทว มการโอนไดสองอยางคอ โอนโดยการทาเปนหนงสอ และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท หรอโอนโดยสงมอบการครอบครองตาม ป.พ.พ. มาตรา 1378 แตเมอมมาตรา 4 ทวแลว กฎหมายกาหนดใหโอนทดนทมหนงสอรบรองการทาประโยชนใหทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอเจาหนาทเทานน

5. การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในทดนทมใบไตสวนหรอหนงสอรบรองการทาประโยชน ตามปกตจะตองจดทะเบยนในทองทซงมทดนนนตงอย แตกอาจจดทะเบยนตางทองทได ถาการจดทะเบยนนนไมมการประกาศกอนจดทะเบยนหรอไมมการรงวดแตอยางใด

6. การซอขายทดนทม ส.ค. 1 ไมตองตกอยในบงคบ ป.พ.พ. มาตรา 456 แตตองทาการซอขายกนเองและสงมอบกนเอง ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1378 การโอนเปนอนสมบรณ ไมตกเปนโมฆะตามมาตรา 456 แตอยางใด

13.3.1 การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในทดนทมโฉนดทดน นายแดงเปนเจาของทดนมโฉนดทดนแปลงหนงอยจงหวดเชยงราย นายแดงตองการจะขายทดน

แปลงนรวมกบบานทปลกอยใหนายเขยว โดยจะมายนขอจดทะเบยนซอขายทสานกงานทดนจงหวดเชยงใหมจะทาไดหรอไม เพราะเหตใด

นายแดงเปนเจาของทดนทมโฉนดทดนแปลงหนงอยจงหวดเชยงราย นายแดงตองการจะขายทดนแปลงนรวมกบบานทปลกอยใหแกนายเขยว โดยจะมายนของจดทะเบยนซอขายทดนแปลงนทสานกงานทดนจงหวดเชยงใหมสามารถทาได เพราะตามปกตการจดทะเบยนซอขายทดนมโฉนดทดนเปนการจดทะเบยนไมตองมการประกาศกอนการจดทะเบยนแตอยางใด (ป.ทดน มาตรา 72 วรรค 2)

นายเอกจะจดทะเบยนมรดกในทดนทมโฉนดทดนแปลงหนงทตงอยทลาปาง นายเอกจะมายนขอจดทะเบยนทสานกงานทดนจงหวดลาพนไดหรอไม เพราะเหตใด

97

นายเอกจะมาจดทะเบยนมรดกในทดนทมโฉนดทดนทตงอยทจงหวดลาปาง นายเอกจะมายนขอจดทะเบยนทสานกงานทดนจงหวดลาพนไมได เพราะการจดทะเบยนมรดกจะตองมการประกาศใหคนมาคดคานกอน 30 วน ตาม ป.ทดนมาตรา 81 จงยนตางทองทไมได ตองหามตาม ป.ทดน มาตรา 72 วรรค 2

13.3.2 การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในทดนทมหนงสอรบรองการทาประโยชน นายสะอาดตองการจะขายทดนทม น.ส. 3 ทตงอยทพษณโลกใหนายกาธรคกรณจะมายนขอจด

ทะเบยนทสานกงานทดนจงหวดนครสวรรคไดหรอไม นายสะอาดตองการจะขายทดนทม น.ส. 3 ทตงอยทพษณโลกใหนายกาธรคกรณจะมายนขอจด

ทะเบยนทสานกงานทดนจงหวดนครสวรรคไมไดเพราะตามปกตการจดทะเบยนทดนทม น.ส. 3 ตองประกาศใหคนมาคดคานกอนจดทะเบยนมกาหนด 30 วน (กฎกระทรวงฉบบท 35 พ.ศ. 2531)

นายวษณตองการจะขายทดนทม น.ส. 3 ก. ทตงอยทจงหวดนครพนมใหนายประสทธคกรณจะมายนขอจดทะเบยนทสานกงานทดนจงหวดสกลนครจะไดหรอไม

นายวษณตองการจะขายทดนทม น.ส. 3 ก. ทตงอยทนครพนมใหนายประสทธคกรณจะมายนขอจดทะเบยนทสานกงานทดนจงหวดสกลนครได เพราะการจดทะเบยนทดนทม น.ส. 3 ก. ไมจาเปนตองมการประกาศใหคนมาคดคานกอนจดทะเบยนแตอยางได (กฎกระทรวงฉบบท 35 พ.ศ. 2531)

13.3.3 การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในทดนทมใบไตสวน นายทะนงเปนเจาของทดนทมใบไตสวนแปลงหนงซงตงอยจงหวดสงขลา นายทะนงตองการจะขาย

ทแปลงนใหนายธนทอยจงหวดยะลา คกรณจะมายนขอจดทะเบยนซอขายทแปลงนทสานกงานทดนจงหวดยะลาจะทาไดหรอไม เพราะเหตใด

นายทะนงเปนเจาของทดนทมใบไตสวนแปลงหนงตงอยทจงหวดสงขลา นายทะนงตองการจะขายทแปลงนใหนายธนทอยทจงหวดยะลาคกรณจะมายนของจดทะเบยนซอขายทแปลงนทสานกงานทดนจงหวดยะลาสามารถทาได เพราะตามปกตการซอขายทดนทมใบไตสวนไมจาเปนทจะตองมการประกาศใหคนมาคดคานกอนจดทะเบยน 30 วนแตอยางใด (ป.ทดน มาตรา 72 วรรค 2 กฎกระทรวงฉบบท 35/2531)

13.3.4 การจดทะเบยนสทธและนตกรรมในทดนทม ส.ค. 1 การซอขายทดนทม ส.ค. 1 นน จะตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทหรอไม

อยางไร การซอขายทดนทม ส.ค. 1 นน ไมตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทเพราะ

ทดนทม ส.ค. 1 เปนทดนทเจาของมเพยงสทธครอบครองไมอยในบงคบ ป.พ.พ. มาตรา 456 ประกอบกบ ป. ทดนมาตรา 4 ทว ระบใหการโอนทดนซงมสทธครอบครองประเภทหนงสอรบรองการทาประโยชนเทานนทตองโอนโดยการทาเปนหนงสอจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

98

อยางไรกตาม การซอขายทดนทม ส.ค. 1 นนสามารถกระทาไดโดยการสงมอบหรอสละการครอบครองตาม ป.พ.พ. มาตรา 1337 และมาตรา 1338

13.4 การระงบการจดทะเบยนและการเพกถอนการจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบ

อสงหารมทรพย 1. การอายดทดนเปนการใหระงบการเปลยนแปลงทางทะเบยนทดนไวชวระยะหนง จนกวาจะไดวนจฉย

สทธซงกนและกน 2. ผมสวนไดเสยอนอาจจะฟองบงคบใหมการจดทะเบยนหรอเปลยนแปลงทางทะเบยนในทดนแปลงนน

ไดเทานนทมสทธยนขออายดได 3. เมอมการยนขออายดแลวเมอเจาพนกงานทดนไดสอบสวนหลกฐานเหนวาสมควรเชอถอไดกใหรบ

อายดไวไดมกาหนด 30 วน 4. การอายดซา คอการขออายดทดนแปลงเดยวกนหลายครงในกรณเดยวกนจะทาไมได 5. เมอมการจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพยโดยคลาดเคลอนหรอไมชอบดวยกฎหมาย

อธบดกรมทดนหรอศาลสามารถแกไขหรอเพกถอนได

13.4.1 การอายดทดน นายวชยทาสญญาจะซอทดนมโฉนดทดนแปลงหนงจากนายองอาจ โดยมหลกฐานเปนหนงสอ

สญญากนวานายองอาจจะไปจดทะเบยนซอขายทดนแปลงนใหนายวชยในวนท 10 ตลาคม 2539 ตอมานายองอาจไปทาสญญาจะขายทดนแปลงนใหนายไพโรจน เชนน นายวชยมสทธขออายดทดนแปลงนหรอไม เพราะเหตใด

นายวชยทาสญญาจะซอทดนทมโฉนดทดนจากนายองอาจโดยมหลกฐานเปนหนงสอสญญาวาจะไปจดทะเบยนซอขายกนในวนท 10 ตลาคม 2539 ตอมานายองอาจไปทาสญญาจะขายทดนแปลงนใหนายไพโรจน นายวชยมสทธมาขออายดทดนแปลงนไวกอนได ตาม ป.ทดนมาตรา 83 เพราะถอวานายวชยผจะซอเปนผมสวนไดสวนเสยในทดนอนอาจจะฟองรองบงคบใหมการจดทะเบยนหรอใหมการเปลยนแปลงทางทะเบยนใหแกตนได

13.4.2 การเพกถอนและการแกไขการจดทะเบยนสทธและนตกรรมในอสงหารมทรพยททาไปโดย

คลาดเคลอนหรอไมชอบดวยกฎหมาย ถามการจดทะเบยนสทธและนตกรรมใหบคคลทไดปลอมตวมาโดยเจาของทดนจรงๆไมรเรอง

บคคลใดจะมสทธเพกถอนการจดทะเบยนดงกลาว

99

ถามการจดทะเบยนสทธและนตกรรมใหบคคลทไดปลอมตวมาโดยเจาของทดนจรงๆไมรเรองถอวาเปนการจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารมทรพยททาไปโดยไมชอบดวยกฎหมาย ผมสทธเพกถอนการจดทะเบยนดงกลาวคอ

(1) อธบดกรมทดน (2) ศาล ถามบคคลใดยนคารองตอศาลใหเพกถอนการจดทะเบยนไมวาการจดทะเบยนจะทาทใดก

ตาม ( ป.ทดน มาตรา 61) แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 13

1. พนกงานเจาหนาท ทกฎหมายทดนกาหนดใหเปนผทาการจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารม ทรพย คอ เจาพนกงานทดนทองททดนนนตงอย และนายอาเภอทองท

2. ตามกฎหมายทดนปจจบน นายอาเภอทองทยงเปนผมหนาทจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารม ทรพย อย คอ ยงมอานาจจดทะเบยนอย จนกวารฐมนตรมหาดไทยจะประกาศยกเลกอานาจของนายอาเภอเปนเขตๆ ไปทวราชอาณาจกร

3. ทดนทมหนงสอรบรองการทาประโยชน กฎหมายทดนบงคบไววา การโอนทดนชนดนตองทาเปนหนงสอ และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทเทานน จะโอนโดยสงมอบการครองครองไมได

4. การจดทะเบยนมรดกในทดน พนกงานเจาหนาทตองประกาศใหผมสวนไดสวนเสยคดคาน ภายในเวลา 30 วน

5. การจดทะเบยนทตองมการประกาศใหคนมาคดคานกอนการจดทะเบยนคอ สญญาซอขายทดนทมโฉนดตราจอง

6. การจดทะเบยนซอขายทดนพรอมบานในทดนมโฉนดทดน ไมตองมประกาศใหคนมาคดคานกอนจดทะเบยน

7. การซอขายทดนมโฉนดทดนเพยงครงแปลง จะตองมการรงวดทดนกอนการจดทะเบยน 8. การจดทะเบยนทดนตางทองท จะทาไดโดยอาศยหลกเกณฑ การจดทะเบยนนนจะตองไมมการ

ประกาศกอนการจดทะเบยน และ การจดทะเบยนนนจะตองไมมรงวดกอนการจดทะเบยน 9. การซอทดนมโฉนดทอยทจงหวดเชยงใหม คกรณอาจ จะยนคาขอไดจากสานกงานทดนทแหงใดกได

ทวราชอาณาจกร 10. การจดทะเบยนตางทองทจะกระทาไมได ถาการจดทะเบยนนนตองมการประกาศกอนการจดทะเบยน 11. การไดมาซงการครอบครองปรปกษในทดน ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1382 นน ผไดมาไดกรรมสทธในทดน

แปลงนนทนทเมอปฏบตถกตองตามหลกเกณฑท ป.พ.พ. มาตรา 1382 บญญตไว 12. การทผมสวนไดสวนเสยขออายดทดนนน ถาพนกงานเจาหนาทสอบสวนแลว เหนสมควรเชอถอไดก

ใหรบอายดไวไดมกาหนด 30 วน นบแตวนทสงรบอายด

100

13. ทดนทม น.ส. 3 ในการโอนจาเปนตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทเทานน 14. ทดนม ส.ค. 1 ในการโอนตองมการโอนโดยสงมอบการครอบครองใหผรบโอนเพยงอยางเดยว 15. ทดนทมใบไตสวน เปนทดนทสามารถทาการโอนโดยจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท และโอนโดย

การสงมอบการครอบครองใหผรบโอนไดทงสองอยาง 16. การจดทะเบยนลงชอผจดการมรดกโดยพนยกรรมลงในโฉนดทดน จาเปนตองม การประกาศกอนการ

จดทะเบยน 17. การจดทะเบยนขายบานและทดนพรอมกน ในทดนทม น.ส. 3 ก. ไมจาเปนตองมการประกาศกอน

การจดทะเบยน หนวยท 14 การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

1. หลกการเบองตนของการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ครอบคลมเนอหาสาระในสวนของแนวคดทมา

ของการปฏรปทดน ววฒนาการของกฎหมายปฏรปทดนในประเทศไทย นอกจากนการศกษาถงความหมายของคาสาคญตามกฎหมายปฏรปทดนและกฎหมายอนทเกยวของ กถอวาเปนสาระสาคญทนาไปสความเขาใจในเนอหาของการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมยงขน

2. องคกรทาหนาทดาเนนการปฏรปทดน ปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมนนประกอบไปดวยหลายสวนทงทเปนคณะกรรมการททาหนาทกาหนดนโยบายและแผน ตลอดจนองคกรททาหนาทอนมตเพอการดาเนนการตามโครงการปฏรปทดน ซงมอานาจหนาทลดหลนกนลงไป โดยมองคกรทเปนสวนราชการทงในสวนกลางและสวนภมภาค ทาหนาทดาเนนการตามนโยบายและแผนของคณะกรรมการ นอกจากนในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมยงมกองทนทใชในการปฏรปทดน อกทงกรรมการดานตางๆ ทาหนาททเกยวของและสบเนองจากผลการปฏรปทดนเพอทาใหการปฏรปทดนบรรลวตถประสงคตามเจตนารมณ

3. การดาเนนงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม เปนผลจากการปฏบตใหเปนไปตามพระราชบญญตการปฏรปทดน พ.ศ. 2518 โดยมเนอหาในสวนทเปนสาระสาคญ กลาวคอ การกาหนดเขตปฏรปทดน ประเภททดนทนามาใชในเขตปฏรปทดน อานาจหนาทของสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตลอดจนเจาพนกงานในการดาเนนการปฏรปทดน การจดทดนใหเกษตรกร ผลภายหลงการจดทดนใหเกษตรกร ตลอดจนโครงการทหนวยงานของรฐใหการสงเสรมและพฒนาเพอเพมผลผลตใหเกษตรกรในเขตปฏรปทดน

14.1 หลกเบองตนของการปฏรปทดนเพอเกษตรกร 1. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมมแนวคดมาจากการทเกษตรกรขาดแคลนทดนทากน หรอมขนาดทดน

ไมเพยงพอกบการทากน ตลอดจนผลผลตทางการเกษตรกรรมตกตา สงผลใหเศรษฐกจของประเทศตกตา ทาให

101

มปญหาตอประเทศชาตในภาพรวม เนองจากผลผลตทางการเกษตรไมเออตอการพฒนาประเทศ รายไดของเกษตรกรตาลงและการถอกรรมสทธในทดนไมมการกระจายไปยงเกษตรกรทจาเปนตองใชพนทดน จงมแนวคดในการปรบปรงแกไขปญหาดงกลาวโดยวธการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

2. การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจของประเทศจากการทาการเกษตรเพอยงชพ เปลยนไปเปนเพอการ คารฐมนโยบายใหการชวยเหลอสนบสนนการทาเกษตรกรรมโดยการจดทาสาธารณปโภค แตยงคงมปญหาในเรองการกระจายทดนเกษตรกรใชทากน ซงทาใหผลผลตทางการเกษตรตกตาตามแนวคดในขอ 1 ปญหาดงกลาวมทมาจากการเกษตรกรขายทดนทากนใหแกนายทน ทาใหเกษตรกรกลายเปนผเชาทดน สงผลใหเกษตรกรมฐานะยากจนไมสามารถมชวตความเปนอยไดดเทาทควร กระทงมเหตการณเกดการเรยกรองทดนทากนในกลมเกษตรกรทเดนขบวนเขามาประทวงรฐบาล รวมทงยงมเกษตรกรอกสวนหนงใชวธการบกรกปาสงวน ปญหาตางๆทเกดขนดงกลาวผนวกกบแนวคดของการปฏรปทดนทมมาอยกอนแลว จงไดมการผลกดนใหเปนนโยบายการปฏรปทดน ซงในทสดไดมผลใชบงคบเปนกฎหมายปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

3. พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มแกไข 2 ครง ใน พ.ศ. 2519 และ พ.ศ. 2532 เพอใหเกดความชดเจน ความคลองตวและบรรลตามเจตนารมณของกฎหมายในการปฏรปทดน เพอเกษตรกรรม

4. การศกษาถงคาศพทสาคญในกฎหมายปฏรปทดนเปนสงจาเปนอยางยงเพอใหทราบถงความหมายของคาศพทบางคา เชน เขตปฏรปทดน ทดนของรฐ เกษตรกร ซงในคาบางคามปญหาในการปฏบตมากในการตความเพอใหเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมายทดน นอกจากนยงจาเปนตองศกษาและเขาใจคาวากรรมสทธ ซงนาไปใชกบการถอครองทดนของเกษตรกรในเขตปฏรปทดนและตามพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มบทบญญตทกาหนดใหเกษตรกรอาจมกรรมสทธในทดนทตนถอครองจาก ส.ป.ก. ดวย

14.1.1 แนวคดในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม อธบายความหมายของการปฏรปการเกษตร ปฏรปทดนในความหมายอยางแคบ และการปฏรป

ทดนในความหมายอยางกวาง พรอมเชอมโยงความสมพนธของความหมายการปฏรปการเกษตรกบการปฏรปทดน

การปฏรปการเกษตร หมายถงการปรบปรงเปลยนแปลงโครงสรางทางการเกษตรทไมถกตองหรอไมด

การปฏรปทดนในความหมายอยางแคบ หมายถงการกระจายหรอการถอครองทดนจากผทมทดนมากพอเพยงตอการทากน นามากระจายใหแกผทขาดแคลน หรอมปญหาเกยวกบการมทดนหรอถอครองทดนเพอการประกอบอาชพ

การปฏรปทดนในความหมายอยางกวาง มความหมายคลมไปถงการกระจายการถอครองทดน (ทถอเปนการปฏรปทดนในความหมายอยางแคบ) และยงรวมไปถงการดาเนนการของหนวยงานของรฐ เพอจดทา

102

กจกรรมและโครงการดานตางๆ ทมลกษณะเออประโยชนตอการสนบสนนใหเกษตรกรมเศรษฐกจและชวตความเปนอยทดขน

สวนความสมพนธของการปฏรปการเกษตรกบการปฏรปทดน คอ การปฏรปทดนอยางกวางถอเปนการปฏรปการเกษตร

14.1.2 ทมาของการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม อธบายทมาของการปฏรปทดน และเหตผลของการทประเทศไทยจาเปนตองมกฎหมายปฏรปทดน

เพอเกษตรกรรม ทมาและเหตผลทประเทศไทยจาเปนตองมกฎหมายปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม เนองมาจากการขาด

แคลนทดนทากนของเกษตรกร ปญหาความยากจนของเกษตรกร การไมมนโยบายเพอพฒนาทางการเกษตรเพอเปนแนวทางหรอสวสดการใหแกเกษตรกรอยางพอเพยง ซงสงผลกระทบตอประเทศในภาพรวม

14.1.3 ววฒนาการของกฎหมายปฏรปทดนในประเทศไทย เหตใดพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 จงมการแกไขคอนขางเรวมาก

กลาวคอแกไขในป พ.ศ. 2519 ทงทกฎหมายมผลบงคบใชไมถง 1 ป กฎหมายปฏรปทดนเพอการเกษตรมบทบญญตทไมรดกมและเหมาะสมทาใหเปนอปสรรคตอการ

ดาเนนการปฏรปทดนอยหลายประการ อธบายเหตผล และสาระสาคญของการแกไขกฎหมายปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมในครงทสอง

โดยสงเขป เหตผลในการแกไขเพมเตมกฎหมายปฏรปทดนเพอการเกษตรในครงทสอง เนองจากยงคงม

อปสรรคททาใหไมอาจดาเนนการไปโดยเหมาะสมตามควร และสมควรขยายขอบเขตการจดการปฏรปทดนใหกวางขวางขน ใหสามารถชวยเหลอผประสงคจะเปนเกษตรกรได ตลอดจนการจดทดนเพอใหการดาเนน งานครงวงจรภาคเกษตรกรรม

14.1.4 ความหมายของคาศพทสาคญในกฎหมายปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม คาวา “เกษตรกร” มความหมายประการใด โดยเปรยบเทยบกฎหมายปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

ฉบบปจจบนกบกฎหมายปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฉบบเดม เกษตรกร ตามความหมายของกฎหมายปฏรปทดนฉบบเดม หมายถงผประกอบอาชพเกษตรกรรม

เปนหลก สวนคาวาเกษตรกรตามความหมายของกฎหมายปฏรปทดนฉบบปจจบน นอกจากจะหมายถงผ ประกอบอาชพเกษตรกรเปนหลกแลว ยงหมายความรวมถงบคคลผยากจนหรอผจบการศกษาทางดานเกษตรกรรม หรอผเปนบตรของเกษตรกร บรรดาซงไมมทดนเพอเกษตรกรรมเปนของตนเองและประสงคจะประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก

103

ความหมายของคาวา “กรรมสทธ” และกรรมสทธทมความเกยวของกบกฎหมายปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมอยางไร

คาวากรรมสทธไมมกฎหมายใดใหคานยามไวแตตามประมวลกฎหมายทดนไดใหความหมายไววา กรรมสทธ ถอเปนสวนหนงของสทธในทดน เปนสทธของเจาของทจะดาเนนการอยางไรกไดในทรพยสนทตนเปนเจาของ (ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1336 )

กรรมสทธมความหมายเกยวของกบกฎหมายปฏรปทดนในแงทเกษตรกรสามารถมกรรมสทธในทดนทรฐจดใหในเขตปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมได

14.2 องคกรดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม 1. คณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมถอเปนองคกรหลก ในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมใน

สวนทเกยวกบการใหนโยบาย การกากบดแลสวนราชการทดาเนนการปฏรปทดนซงมโครงสรางคอนขางใหญ และมอานาจหนาทตามทกฎหมายกาหนดหลายประการ

2. สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม หรอ ส.ป.ก. เปนองคกรหลกในการดาเนนการเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม เปนสวนราชการในระดบกรมสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยในการดาเนนการปฏรปทดนน ส.ป.ก. จะมแนวนโยบายและการกาหนดภารกจหรอขนตอนในการดาเนนการปฏรปทดนใหเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมาย

3. คณะกรรมการปฏรปทดนจงหวด เปนองคกรทกาหนดนโยบายและกากบดแลสวนราชการทเกยว ของกบการปฏรปทดนในระดบจงหวด ทมสวนเกยวของกบองคกรเพอการปฏรปทดนในสวนอนๆ อยางเปนระบบ มโครงสรางทคอนขางใหญ และมอานาจหนาทและความรบผดชอบตามกฎหมายหลายประการ

4. สานกงานปฏรปทดนจงหวด หรอ ส.ป.ก. จงหวด เปนหนวยงานในสงกดของ ส.ป.ก. มอานาจหนาทในการดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตามทคณะกรรมการการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมและคณะกรรมการการปฏรปทดนจงหวดกาหนด

5. กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมจดตงขนมาพรอมกบ ส.ป.ก. โดยไดเงนและทรพยสนจากทงรฐบาลและแหลงเงนอนๆ เพอเปนทนหมนเวยน และใชจายเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ปจจบนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมน เปนกองทนททาใหการปฏรปทดนบรรลวตถประสงคในหลายสวน

6. คณะกรรมการกาหนดเงนคาทดแทนและคณะกรรมการอทธรณ เปนองคกรทจดตงขนตามกฎหมายทดนเพอเกษตรกรรม และมหนาทตามกฎหมายทเกยวของ กรณการกาหนดเงนคาทดแทนจากการเวนคนทดนของเอกชน ซงหากผทถกเวนคนไมเหนชอบดวยกบจานวนเงนทคณะกรรมการกาหนดเงนคาทดแทน กสามารถอทธรณตอคณะกรรมการอทธรณได

14.2.1 คณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

104

ปจจบนคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมมการออกประกาศ และระเบยบเพอใชในการดาเนนงานปฏรปทดนเปนจานวนมาก ใหยกตวอยางระเบยบคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมทออกตามอานาจหนาทและความรบผดชอบ ตามมาตรา 19 พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518

ตวอยาง เชน ระเบยบคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม วาดวยการใหเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรผไดรบทดนจากการปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรมปฏบตเกยวกบการเขาทาประโยชนในทดน พ.ศ. 2535

14.2.2 สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม อธบายภารกจหรอขนตอนในการดาเนนงานปฏรปทดน ของ ส.ป.ก. วามความสอดคลองกบ

นโยบายท ส.ป.ก. ไดกาหนดไวเพอการปฏรปทดนประการใด ขนตอนในการดาเนนการของ ส.ป.ก. ในการเตรยมการ การจดทดน การพฒนาโครงสรางพนฐาน

และการเพมรายไดนนถอไดวาเปนการดาเนนงานของ ส.ป.ก. ทมความสอดคลองกบนโยบายในการดาเนนงานของ ส.ป.ก. เพอสนองนโยบายของรฐและเพอใหการปฏรปทดนบรรลเปาหมายโดยเรวทสด

14.2.3 คณะกรรมการปฏรปทดนจงหวด ใหอธบายอานาจหนาทและความรบผดชอบของคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวดพอสงเขป อานาจหนาทหลกของคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวดคอ การกาหนดมาตรการและวธการ

ปฏบตงานของสานกงานการปฏรปทดนจงหวด และยงมอานาจหนาทในการพจารณาใหความเหนชอบในเรองตางๆ ทสานกงานการปฏรปทดนจงหวดเสนอตดตามการปฏบตงานของ ส.ป.ก. จงหวดพจารณาผลการปฏบตงาน จดทางบประมาณคาใชจายดาเนนการเกยวกบการเงนและกจการอนๆ ในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตลอดจนวางระเบยบหรอขอบงคบเกยวกบการปฏบตงานของ ส.ป.ก. จงหวด

14.2.4 สานกงานคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวด ใหอธบายอานาจหนาทของสานกงานปฏรปทดนจงหวด เกยวกบการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ส.ป.ก. จงหวดมอานาจหนาทในการดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตามทคณะกรรมการ

ปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม และคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวดกาหนด 14.2.5 กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม มความคดเหนอยางไรกบการบรหารจดการองคกรของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม หาก

นาไปเปรยบเทยบกบองคกรหรอสถาบนการเงนทตองมกาไรหรอเลยงตวเองได

105

กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ไมนาจะนาไปเปรยบเทยบกบองคกรหรอสถาบนการเงนทวไปทตองมกาไรหรอเลยงตวเองได เนองจากโดยวตถประสงคและเจตนารมณของกฎหมายปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรมเปนการกระจายการถอครองทดนใหเกษตรกร ตลอดจนการพฒนาความเปนอยของเกษตรกรใหดขนมใชเปนการดาเนนการเพอหากาไร

14.2.6 คณะกรรมการกาหนดเงนคาตอบแทนและคณะกรรมการอทธรณ อธบายขนตอนการดาเนนงานของคณะกรรมการกาหนดเงนทดแทนและคณะกรรมการอทธรณ ซง

มความหมายเกยวของกน ในฐานะทเปนองคกรเสรมเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม คระกรรมการกาหนดเงนทดแทน จะมหนาทกาหนดเงนทดแทนจากการเวนคนทดนของเอกชนโดย

พจารณาปจจยหลายประการ เชน ทาเลทตงของทดน ความสมบรณของทดน ซงหากเจาของทดนทไดรบแจงจานวนเงนคาทดแทน จากคณะกรรมการกาหนดเงนทดแทนแลวไมเหนชอบดวยกบจานวนเงนทดแทน กมสทธอทธรณจานวนเงนคาทดแทนตอคณะกรรมการอทธรณได

14.3 การดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม 1. การดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ในสวนของการกาหนดเขตปฏรปทดนถอเปนจดเรมตนท

สาคญของขนตอนในการปฏบตของ ส.ป.ก. และพนกงานเจาหนาท โดยการเลอกพนททใชในการปฏรปท ดนเพอประกาศเปนเขตปฏรปทดนโดยตราเปนพระราชกฤษฎกาและจดทาแผนทแนบทายพระราชกฤษฎกา

2. เพอใหการดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม เปนไปตามวตถประสงคหลกในการมอบสทธในทดนแกเกษตรกร ซงจะตองใชทดนเปนจานวนมาก จงไดมการนาทดนทงของรฐและของเอกชนมาใชในการปฏรปทดน

3. พนกงานเจาหนาททอยในเขตปฏรปทดนของเอกชนเพอการสารวจทดน ตลอดจนทาเครองหมายขอบเขตหรอแนวเขตโดยปกหลกหรอขดรองแนว หรอการสรางหมดหลกฐานแผนทในเขตปฏรปทดน

4. ส.ป.ก. เปนสวนราชการหลกมหนาทหลายประการในการดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม อาท การนาทดนสาธารณะสมบตแผนซงเปนทดนของรฐ การจดซอหรอการดาเนนการเวนคนทดนของเอกชน มาใชในการปฏรปทดน ซงในการดาเนนการของ ส.ป.ก. น กฎหมายปฏรปทดนกมบทบญญตพเศษในสวนทเกยวของกบการดาเนนการปฏรปทดนของ ส.ป.ก. อกดวย

5. การจดทดนใหเกษตรกรเปนสวนหนงในอานาจหนาทของ ส.ป.ก. ในการดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม โดยจะจดใหเกษตรกรมสทธถอครองไดตามจานวนทเหมาะสมกบการประกอบการเกษตรในแตละประเภท นอกเหนอจากการจดทดนใหเกษตรแลว ส.ป.ก. ยงสามารถจดทดนใหสถาบนเกษตรกร และผ ประกอบกจการอนทเปนการสนบสนนหรอเกยวเนองกบการปฏรปทดนใหสถาบนเกษตรกรรม

14.3.1 การกาหนดเขตปฏรปทดน

106

ใหอธบายขนตอนการกาหนดเขตปฏรปทดนพอสงเขป ขนตอนการกาหนดเขตปฏรปทดน จะเรมจากการพจารณาความเหมาะสมของพนททจะใชในการ

ปฏรปทดนโดยพจารณาจากเกณฑในการจดอนดบความสาคญกอนหลง จากนนจงเสนอคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม หลงจากคณะกรรมการฯ อนมตแลว ส.ป.ก. จะจดทาแผนทเพอใชแนบทายพระราชกฤษฎกาจากนนจงสงรางไปยงสานกเลขาธการคณะรฐมนตร เพอเสนอรฐมนตรใหความเหนชอบ เมอคณะรฐมนตรใหความเหนชอบแลวกจะนาทลเกลาฯ ถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ เพอทรงลงพระปรมาภไธยประกาศในราชกจจานเบกษา

14.3.2 ทดนทนามาใชในการปฏรปทดน เหตใดทดนของรฐบางประเภท เมอนามาใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมแลว ไมจาเปนตอง

ดาเนนการถอนสภาพตามกฎหมายนนๆ เนองจากกฎหมายปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม มบทบญญตทมผลในการถอนสภาพการเปน

สาธารณะสมบตของแผนดนโดยกฎหมายฉบบน ซงไมจาเปนตองดาเนนการถอนสภาพตามกฎหมายของทดนในสวนทเกยวของนนๆอก

อธบายขนตอนการยนคารองขอตอพนกงานเจาหนาท ในกรณของเอกชนประสงคจะขอมสทธในทดนของตนเกนกวาจานวนทกฎหมายกาหนดตอไป

เจาของทดนจะตองยนคารองตอพนกงานเจาหนาท พรอมแสดงหลกฐานวาตนไดประกอบเกษตร กรรมดวยตนเองเกนกวาจานวนทกฎหมายกาหนดมาแลวไมตากวา 1 ป กอนทกฎหมายปฏรปทดนจะมผลบงคบใช และตองแสดงไดวาตนมความสามารถและมปจจยทจะทาทดนนนใหเปนประโยชนทางเกษตรกรรมได จากนนพนกงานเจาหนาทจะสอบสวนตามคารองและเสนอคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเพออนญาตใหผรองขอมสทธในทดนของตนตอไป

14.3.3 การดาเนนการปฏรปทดนของพนกงานเจาหนาท อธบายอานาจหนาทของพนกงานเจาหนาทในการดาเนนการปฏรปทดนพอสงเขป อานาจหนาทในการดาเนนการปฏรปทดนของพนกงานเจาหนาทโดยหลกแลว จะเปนการเขาไปใน

ทดนทอยในเขตปฏรปทดนซงมพระราชกฤษฎกากาหนดเขตปฏรปทดนในพนทแลว เพอการสารวจรงวด การทาเครองหมายขอบเขตหรอแนวเขตโดยปกหลกหรอขดรองแนว หรออาจสรางหมดหลกฐานการแผนทดวยกได

14.3.4 อานาจของ ส.ป.ก. ในการดาเนนการปฏรปทดน ส.ป.ก. มอานาจนาทดนของเอกชนมาใชในการปฏรปทดนไดโดยวธใดบาง

107

ส.ป.ก. มอานาจนาทดนของเอกชนมาใชในการปฏรปทดนสองวธ คอ การจดซอและดาเนนการเวนคนทดน

ทาไม ส.ป.ก. จงไมใชมาตรการในการเวนคนทดนของเอกชนมาใชในการปฏรปทดน เนองจาก ส.ป.ก. สามารถเจรจาขอจดซอทดนจากเอกชนไดเปนจานวนทมากพอแลว ประกอบกบ

สามารถนาทดนอนเปนสาธารณะสมบตของแผนดนมาใชในการปฏรปทดนไดดวย ประกอบกบการจดซอทดนจากเอกชนดวย

14.3.5 การจดทดนใหเกษตรกร อธบายหลกเกณฑและขนาดของทดนท ส.ป.ก. จดใหเกษตรกรและผเกยวของพอเปนสงเขป การจดทดนใหเกษตรกรตามปกต ส.ป.ก. จะจดใหเกษตรกรและบคคลในครอบครวเดยวกนมสทธ

ถอครองทดนไดไมเกน 50 ไร สาหรบประกอบเกษตรกรรม และหากเปนการประกอบเกษตรกรรมเลยงสตวใหญสามารถถอครองทดนไดไมเกน 100 ไร และหากเกษตรกรถอครองทดนของรฐบาลกอนกาหนดเวลาทคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมกาหนด เกษตรกรจะไดรบทดนไมเกน 100 ไร แตเกษตรกรอาจถอครองทดนไดเกนกาหนด 1 เทาตว หากแสดงไดวาตนมความสามารถและมปจจยทจะทาทดนทขอเพมใหเปนประโยชนในทางเกษตรกรรมได

นอกจากน ส.ป.ก. สามารถจดทดนใหแกสถาบนเกษตรกรไดตามจานวนทคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเหนสมควร และ ส.ป.ก. ยงสามารถจดทดนใหแกผประกอบกจการอนทเปนการสนบสนนหรอเกยวเนองกบการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไดอกไมเกน 50 ไร

14.3.6 ผลภายหลงการจดทดนใหเกษตรกร อธบายหลกเกณฑของขอจากดในการโอนทดนทเกษตรกรไดมาจากท ส.ป.ก. จดใหตามกฎหมาย

ทดนเพอเกษตรกรรม ในสวนของการอยในระหวางใชสทธการเชาหรอเชาซอ กบการไดกรรมสทธในทดนของเกษตรกร

กฎหมายปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมกาหนดมใหเกษตรกรโอนสทธการเชาหรอหรอเชาซอใหแกผอน โดยทเกษตรกรจะมหนงสออนญาตใหเขาทาประโยชนในทดน (ส.ป.ก. 4-01) และอยในระหวางการทาสญญาเชาหรอเชาซอทดนจาก ส.ป.ก.

สวนขอกาหนดหามแบงแยกหรอโอนกรรมสทธในทดนใหแกผอนนน เปนผลภายหลงจากทเกษตรกร ไดเชาซอทดนจาก ส.ป.ก. ไดประสานงานกบกรมทดนเพอโอนกรรมสทธในทดนทเกษตรกรเชาซอใหแกเกษตรกร ทาใหเกษตรกรไมสามารถแบงแยกหรอโอนกรรมสทธในทดนใหแกผอนได

14.3.7 โครงการสงเสรมเพอพฒนาและเพมผลผลตในเขตปฏรปทดน

108

โครงการตางๆ ตามเรองทศกษา มความสอดคลองกบวตถประสงคในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมอยางไร

เปนโครงการทสอดคลองกบวตถประสงคในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ในสวนของการพฒนาอาชพเกษตรกรรม การใชทรพยากรทดนใหมประสทธภาพดวยการปรบปรงการผลตใหบรการสนเชอและการตลาดเพอใหเกษตรกรมรายไดสงขน และยงเปนการจดตงสถาบนเกษตรกร พฒนาอาชพนอกจากการเกษตร บรการสาธารณปโภค เพอเพมสวสดการและเสรมสรางความเจรญในทองถนของเกษตรกร

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 14

1. การกระจายการถอครองทดนใหเกษตรกร คอความสาคญลาดบแรกทรฐจะตองจดใหมในการปฏรป

ทดนเพอเกษตรกรรม 2. การขดคลอง ทเปนตวอยางทแสดงใหเหนถงพฒนาการ ของการมสาธารณปโภคเพอใชในการเกษตร

กรรมไดแก คลองรงสต 3. กระทรวงทเขามาดแลกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมคอ กระทรวงการคลง 4. สานกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม เปนองคกรทมความสาคญตอการปฏรปทดน ในฐานะหนวยงาน

ระดบกรม ซงมแนวนโยบายและการกาหนดการถอ หรอขนตอนในการดาเนนการปฏรปทดนใหเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมาย

5. ส.ป.ก. อาจใชวธการในขนตอนปกตทสามารถดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมโดยไมตองประกาศเปนเขตปฏรปทดน คอ การจดซอทดนเพมจากเจาของทไดขายทดนทงแปลง

6. กฎหมายปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม กาหนดให ส.ป.ก. มอานาจเวนคนอสงหารมทรพยได องคกรททาหนาทดแลเกยวกบดาเนนการเวนคนอสงหารมทรพยเพอใหเกดความเปนธรรมแกสงคม คอ คณะกรรมการกาหนดเงนคาทาแทน

7. ขนตอนการดาเนนการเพอการปฏรปทดนของ ส.ป.ก. คอ พจารณาความเหมาะสมของเขตพนททจะใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

8. นบตงแตเวลา 1 ป ทพระราชกฤษฎกากาหนดเขตปฏรปทดนใชบงคบ กฎหมายบญญตหามมใหผใดจาหนายดวยประการใดๆ หรอกอใหเกดภาระตดพนใดๆ ซงทดนในเขตปฏรปทดน

9. การถอนสภาพสาธารณะสมบตของแผนดนสาหรบสาหรบพลเมองใชรวมกน ใชบงคบตามกฎหมายปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

10. ตามปกตเกษตรกรและบคคลในครอบครวเดยวกนมสทธถอครองทดนจากการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไดไมเกน 50 ไร

11. การปฏรปทดนเพอการเกษตร คอความหมายของ การปฏรปทดน

109

12. ผเสนอความคดในการจดระบบการถอครองทดนในสมดปกเหลอง โดยมเนอหาเกยวกบการจดระบบการถอครองทดน และไดถกตอตานอยางมากโดยถกมองวาเปนระบบคอมมวนสต คอ นายปรด พนมยงค

13. การแกไขกฎหมายปฏรปทดนทมผลบงคบใชในปจจบน มการนาทดนเขตปาสงวน มาเพมเตมเพอใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

14. การเวนคน ไมใชขนตอนในการทางานเบองตนของ ส.ป.ก. 15. ส.ป.ก. เรมมเงนประเดมของกองทนการปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรมเมอป พ.ศ. 2520 16. คณะกรรมการอทธรณ มอานาจวนจฉยเรองราวกรณทเจาของทดนหรออสงหารมทรพยไมพอใจ

เกยวกบสทธทจะไดเงนคาตอบแทนกรณอสงหารมทรพยถกเวนคน 17. เหตผลสาคญทมการกาหนดเขตทดนในเขตตาบลหรออาเภอเปนเขตปฏรปทดน โดยจะตองหมายถง

เฉพาะทตงอยนอกเขตเทศบาลและสขาภบาลคอ เปนเขตทมระดบการพฒนาทมกอยในระดบตากวาเขตเมอง 18. จานวนทดนทสงทสดทคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม จะพจารณาอนญาตใหเกษตรกรม

สทธในทดนเกนกาหนดได 200 ไร 19. การเพกถอนสาธารณะสมบตของแผนดนสาหรบใชประโยชนของแผนดนหรอราชพสด โดยไมตอง

ดาเนนการครองสภาพทดนดงกลาวตามกฎหมายวาดวยทราชพสด สามารถทาไดโดย พระราชกฤษฎกากาหนดเขตปฏรปทดน

20. ในการเวนคนทดนของเอกชนเพอนามาใชในเขตปฏรปทดน หาก ส.ป.ก. ไดดาเนนการไปตามขนตอนของกฎหมายแลว ทาใหกฎหมายมผลบงคบมใหผถกเวนคนทาการจาหนายหรอกอใหเกดภาระตดพนใดๆ ในทดนของตน ท ส.ป.ก. จะนามาใชในการปฏรปทดนจะมผล เปนโมฆะ

หนวยท 15 กรรมสทธในอาคารชด

1. กรรมสทธในอาคารชด เปนรปแบบการถอกรรมสทธโดยผถอหลายคนอยางหนง แตมลกษณะเฉพาะทมงใชกบการถอกรรมสทธในอาคารสง โดยกาหนดใหเจาของรวมแตละบคคลสามารถแยกการถอกรรมสทธออกจากกนเปนสดสวนได ซงในตางประเทศมมาเปนเวลานานแลว แตในประเทศไทยเพงบญญตเปนกฎหมายเฉพาะเมอ พ.ศ. 2522

2. กรรมสทธในอาคารชดจาแนกออกเปน 2 สวนคอ กรรมสทธในทรพยสวนบคคล และกรรมสทธรวมในทรพยสวนกลาง การถอกรรมสทธรวมทง 2 สวนสวนนตองควบคกนเสมอ อาคารพรอมทดนใดทเจาของ

110

ประสงคจะใหอยภายใตกรรมสทธในอาคารชด จะตองจดทะเบยนเปนอาคารชด และอาจเลกอาคารชดไดโดยสมครใจ หรอโดยสภาพบงคบตามกฎหมาย

3. กรรมสทธในอาคารชด เปนการจดรปแบบการถอกรรมสทธในการอยรวมกน ฉะนนเจาของรวมจงตองมสทธและหนาทในการปฏบตตอกน ทงตามกฎหมายอาคารชด และตามกฎหมายแพง ทงนเพอความสงบเรยบรอยในการอยรวมกน

15.1 ความหมาย ความเปนมา และลกษณะทวไปของกรรมสทธในอาคารชด 1. กรรมสทธในอาคารชด เปนการจดรปแบบการถอกรรมสทธในอาคารและทดนขนใหม โดยใหเจาของ

รวมแตละคนสามารถแยกการถอกรรมสทธออกจากกนเปนสดสวนได ซงในตางประเทศมมาเปนเวลานานแลว แตในประเทศไทยเพงบญญตเปนกฎหมายเฉพาะคอ พระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522

2. กรรมสทธในอาคารชด เปนรปแบบการถอกรรมสทธโดยผถอหลายคนอยางหนง ตางไปจากกรรมสทธรวมตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย อาคารชดเปรยบเสมอนการนาบานหลายๆหลงมาซอนอยรวมกนในอาคารและทดนเดยวกน จงตองจดรปแบบการถอกรรมสทธใหมทงกรรมสทธในทรพยสวนบคคล และกรรมสทธรวมในทรพยสวนกลาง ตางไปจากการถอกรรมสทธในอาคารบาน อาคารแถว สหกรณอาคารชด และบรษทอาคารชด

15.1.1 ความหมายและความเปนมาของกรรมสทธในอาคารชด จงสรปความหมายของคาวาอาคารชด คาวา “อาคารชด” หมายถงรปแบบของการจดการถอกรรมสทธในอสงหารมทรพยทมอาคารพรอม

ทดนเปนทรพยสนทสาคญ โดยเจาของรวมแตละคนสามารถแยกการถอกรรมสทธออกเปนสวนๆได ทงนแตละสวนตองประกอบดวยกรรมสทธรวมในทรพยสวนกลาง

ในยโรปไดมบทบญญตในเรองกรรมสทธรวมในอาคารไวโดยเฉพาะตงแตเมอใด และไดมการพฒนารปแบบการถอกรรมสทธจนเปนหลกกรรมสทธในอาคารชดดงเชนในปจจบนตงแตเมอใด อธบายเหตผลโดยสงเขป

ในยโรปไดมบทบญญตกฎหมายเรองกรรมสทธรวมในอาคารชดไวโดยเฉพาะและถอปฏบตกนมาตงแตสมยกลาง (Middle Age) ทงนเพราะเมองสาคญๆ ของยโรปในสมยนนคบแคบไมสามารถขยายขอบเขตออกไปได ทาใหประชาชนอยรวมกนอยางหนาแนน หรอมฉะนนกเกดจากกรณทบานเมองถกทาลายโดยอคคภยหรอภยธรรมชาต เมอมการกอสรางใหมจงมกนยมกอสรางบานพกอาศยรวมกนโดยเขาเปนเจาของกรรมสทธรวมในอาคารทกอสรางขน

อยางไรกด หลกกรรมสทธรวมในอาคารทใชกนอยเดมในสมยกลางนน ยงไมมหลกเกณฑทครอบคลมและชดเจนเพยงพอ เมอความนยมในเรองกรรมสทธรวมในอาคารเพมขนอยางรวดเรวในชวงตน

111

ศตวรรษท 20 ซงสงผลใหเกดปญหาในทางปฏบตรนแรงยงขน จงไดมการแกไขตวบทกฎหมาย และพฒนารปแบบการถอกรรมสทธ จนเปนกรรมสทธในอาคารชดเชนในปจจบน

อธบายเหตผลของการบญญตกฎหมายอาคารชดขนเปนกฎหมายเฉพาะในประเทศไทย โดยสงเขป เหตผลของการบญญตกฎหมายเฉพาะในประเทศไทยนน เนองมาจากภาวการณขาดแคลนทอยอาศย

ในเมองเพราะอตราความเจรญของเมอง ทงในเมองหลวงและภมภาคเพมขนอยางรวดเรวทาใหเกดปญหาความขาดแคลนทดนเพอการอยอาศยในเมอง การทจะขยายมองออกไปในทางราบกเกดปญหาดานสาธารณปโภคและสาธารณปการ การสนเปลองพลงงาน การสญเสยทดนในภาคเกษตรกรรมตลอดจนดลยภาพในสงแวดลอม ดวยเหตดงกลาว จงจาเปนตองขยายเมองไปในทางสง ซงไดแกการเพมทอยอาศยในอาคารสงนนเอง แตกประสบปญหาทางกฎหมาย เพราะหลกกรรมสทธในอสงหารมทรพย ตาม ป.พ.พ. ไมอาจตอบสนองความตองการของประชาชนซงตองอยอาศยในอาคารเดยวกน โดยรวมกนมกรรมสทธในอาคารนนแยกจากกนเปนสดสวนได จงไดนาหลกกรรมสทธในอาคารชดทใชกนอยในตางประเทศมาใชในประเทศไทยโดยตราเปนกฎหมายเฉพาะขน คอพระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522

15.1.2 ลกษณะทวไปของกรรมสทธในอาคารชด อธบายความแตกตางระหวางกรรมสทธในอาคารชดกบกรรมสทธตาม ป.พ.พ. มาโดยสงเขป กรรมสทธในอาคารชด กบกรรมสทธตาม ป.พ.พ. แตกตางกนในประเดนสาคญๆ ดงตอไปน (1) ลกษณะของกฎหมาย กรรมสทธตาม ป.พ.พ. เปนกฎหมายทวไปซงใชบงคบกบทรพยสน

ทวไปทงสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย แตกรรมสทธในอาคารชดเปนกฎหมายพเศษซงมงเนนกรรมสทธในอาคารและทดนเปนสาคญ

(2) การกอตงกรรมสทธ ทรพยสนโดยทวไปอยใตขอบงคบของกรรมสทธตาม ป.พ.พ. อยแลวแตกรรมสทธในอาคารชดนนตองจดทะเบยนกอตงเปนอาคารชดตามบทบญญตของกฎหมาย

(3) ลกษณะของกรรมสทธ กรรมสทธตาม ป.พ.พ. จาแนกไดเปน 2 ประเภท คอ กรรมสทธโดยผ ถอคนเดยวและกรรมสทธรวม โดยแตละประเภทแยกตางหากจากกน สาหรบกรรมสทธในอาคารชดนน จาแนกการถอกรรมสทธออกเปน 2 สวน คอ กรรมสทธในทรพยสวนบคคลและกรรมสทธรวมในทรพยสวนกลาง ในกรรมสทธทงสองสวนตองอยควบคกน จะแยกออกจากกนไมได

(4) สทธในการจดการทรพยสน กรรมสทธตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยนน หากเปนกรรมสทธโดยถอผเดยว เจาของกรรมสทธยอมมสทธในการจดการทรพยสนเปนเอกเทศของตนเอง สวนกรรมสทธรวมนนกฎหมายใหสทธเจาของรวมเปนผจดการทรพยสนรวมกน สาหรบกรรมสทธในอาคารชดนนหากเปนกรรมสทธในทรพยสวนบคคล เจาของกรรมสทธยอมมสทธจดการทรพยสนเปนเอกเทศของตนเอง ทงนอยภายในบทบญญตของกฎหมาย หากเปนกรรมสทธในทรพยสวนกลาง กฎหมายอาคารชดกาหนดใหมนตบคคลอาคารชดเปนผมอานาจหนาทการจดการ ซงเจาของรวมเปนผควบคมการจดการของนตบคคลอาคารชด โดยผานการออกเสยงลงคะแนนในทประชม

112

อธบายความแตกตางระหวางกรรมสทธในอาคารชดกบอาคารแถว (Townhouse) ในประเดนของการถอกรรมสทธ

กรรมสทธในอาคารชดกบในอาคารแถวแตกตางกนในประเดนของการถอกรรมสทธดงตอไปน กรรมสทธในอาคารแถวเจาของถอกรรมสทธใน 2 สวนดงน (1) สวนทเปนบานและทดนอาจถอกรรมสทธโดยบคคลคนเดยวหรอกรรมสทธรวมกได (2) สวนทเปนผนงของอาคารทใชรวมกนถอกรรมสทธรวมระหวางเจาของทใชผนงรวมกนนน สาหรบกรรมสทธในอาคารชดนนเจาของรวมถอกรรมสทธใน 3 สวนดงน (1) สวนทเปนหองชด สงปลกสรางอยางอน หรอทดนทจดไวใหเปนของเจาของหองชดแตละราย

เปนการถอกรรมสทธในทรพยสวนบคคล (2) สวนทเปนทรพยสวนกลางเปนการถอกรรมสทธรวมในทรพยสวนกลาง (3) สวนทเปนฝาผนง พน หรอเพดานทกนระหวางหองชดทตดตอกน ถอเปนกรรมสทธรวม

ระหวางเจาของหองชดทตดตอกนนน ซงเปนการถอกรรมสทธรวมเหมอนกบกรณของฝาผนงของอาคารแถว

15.2 หลกการ การกอตง และการเลกกรรมสทธในอาคารชด 1. กรรมสทธในอาคารชดนนเปรยบเสมอนการนาเอากรรมสทธโดยผถอคนเดยว และกรรมสทธรวมมา

ควบคอยในทรพยสนอนเดยวกนซงตาม ป.พ.พ. แตเดมไมเปดชองใหทาได โดยกาหนดใหมกรรมสทธในทรพยสวนบคคลและกรรมสทธรวมในทรพยสวนกลาง การถอกรรมสทธทงสองสวนนจะตองควบคกนเสมอ จะแยกออกจากกนมได

2. อาคารพรอมทดน ใดทเจาของประสงคจะใหอยภายใตกรรมสทธในอาคารชดจะตองจดทะเบยนอาคารชด พรอมทงจดทะเบยนนตบคคลอาคารชด และขอบงคบของอาคารชด เมอจดทะเบยนแลวจะตองเปลยนแปลงเอกสารแสดงสทธจากโฉนดทดนเดมเปนหนงสอกรรมสทธหองชด

3. การเลกกรรมสทธในอาคารชด อาจทาโดยสมครใจหรอโดยสภาพบงคบ และผลของการเลกจะตองนาโฉนดทดนเดมกลบมาใชอกและจดการทรพยสนตามหลกเกณฑของกฎหมาย

15.2.1 หลกกรรมสทธในอาคารชด ขอความทวา “กรรมสทธในหองชดจะแบงแยกมได” หมายความวาอยางไร และบคคลหลายคนจะ

ถอกรรมสทธรวมในหองชดเดยวกนไดหรอไม ขอความทวา “กรรมสทธในหองชดจะแบงแยกมได” นนหมายความวาหองชดหนงๆ เจาของจะขอ

จดทะเบยนแบงแยกหองชดนนเปนหองชดยอยๆ ตอไปอกไมไดทงนเพราะหองชดแตละหองชดโดยสภาพยอมสมบรณและเหมาะแกการใชสอยอยแลวในขณะทขอจดทะเบยนอาคารชด หากยนยอมใหมการแบงแยกหองชดตอไปอก อาจมขอยงยากในเรองการดดแปลงตอเตมรวมทงในสวนของการกาหนดอตราสวนกรรมสทธในทรพยสวนกลางดวย

113

อยางไรกด บคคลหลายคนจะถอกรรมสทธรวมในหองรวมชดเดยวกนตามหลกกรรมสทธรวมแหง ป.พ.พ. ได แตเจาของรวมนนจะขอแบงแยกกรรมสทธใหหองชดนนอกไมไดดงกลาวแลวฉะนน การแบงในระหวางเจาของกรรมสทธรวมจงตองกระทาโดยการขายหองชดแลวนาเงนทไดมาแบงกนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

อาคารชดแหงหนงมหองชดทงหมด 120 หอง แบงเปนหองชดแบบ ก. 100 หอง ราคาขณะทขอจดทะเบยนอาคารชดหองชดละ 500,000 บาท และหองชดแบบ ข. 20 หองชด ราคาขณะทขอจดทะเบยนอาคารชดหองชดละ 2,000,000 บาท หากแดงถอกรรมสทธในหองชดแบบ ก. 1 หองชด ดงนแดงจะมกรรมสทธรวมในทรพยสวนกลางเทาใด

แดงจะมกรรมสทธรวมในทรพยสวนกลางตามวธการคานวณดงน ราคารวมของหองชดทงหมด = (100X500,000) + (20X2,000,000) บาท = 50,000,000+40,000,000 บาท = 90,000,000 บาท แดงมกรรมสทธรวมในทรพยสวนกลาง = 500,000/90,000,000 = 1/180 เพราะฉะนนแดงมกรรมสทธรวมในทรพยสวนกลาง หนงในหนงรอยแปดสบสวน 15.2.2 การกอตงกรรมสทธในอาคารชด เมอจดทะเบยนอาคารชดแลว จะมผลประการใดตอโฉนดทดน และจะมเอกสารใดแสดงกรรม สทธ

ในอาคารชดนน ตามพระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522 มาตรา 9 วรรคหนงเมอพนกงานเจาหนาทรบจดทะเบยน

อาคารชดแลว ใหพนกงานเจาหนาทสงโฉนดทดนทยนตามมาตรา 6 ไปยงพนกงานทดนทองทอาคารชดนนตงอยภายใน 15 วน เพอจดแจงในสารบญสาหรบจดทะเบยนของโฉนดทดนวาทดนนนอยภายใตบงคบแหงพระราชบญญตน และใหเกบรกษาโฉนดทดนนนไว

มาตรา 20 วรรคหนง เมอไดจดทะเบยนอาคารชดตามมาตรา 7 แลว ใหพนกงานเจาหนาทดาเนนการออกหนงสอกรรมสทธหองชด ตามแผนผงอาคารชดทจดทะเบยนนนโดยไมชกชา

ตามบทบญญตดงกลาว เพอพนกงานเจาหนาทรบจดทะเบยนอาคารชดแลว พนกงานเจาหนาทจะสงโฉนดทดนนนไปใหเจาพนกงานทดนทองททอาคารชดนนตงอย เพอจดแจงในสารบญและเกบรกษาโฉนดทดนนนไว (มาตรา 20 วรรคหนง) สาหรบโฉนดทดนทเกบไวนน จะถกนากลบมาใชใหมตอเมอมการเลกอาคารชดนนแลว

สมชายจดทะเบยนอาคารชดแหงหนงแลว แตมปญหาสภาพคลองทางการเงน จงมความประสงคจะโอนขายกรรมสทธในหองชดทงหมดใหแกสมบตโดยทยงมไดจดทะเบยนนตบคคลอาคารชด จะกระทาไดหรอไม เพราะเหตใด

114

ตามพระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522 มาตรา 31 วรรคหนง การโอนกรรมสทธในหองชดใหแกบคคลหนงบคคลใด โดยไมเปนการโอนกรรมสทธในหองชดทงหมดในอาคารชด ใหแกบคคลคนเดยวกนหรอหลายคนโดยถอกรรมสทธรวม จะกระทาไดตอเมอผโอนและผขอรบโอนกรรมสทธในหองชดดงกลาวยนคาขอโอนกรรมสทธในหองชดพรอมกบคาขอจดทะเบยนนตบคคลอาคารชด โดยมสาเนาขอบงคบและหลกฐานในการจดทะเบยนอาคารชดตอพนกงานเจาหนาท

ตามปญหาสมชายจดทะเบยนอาคารชดแหงหนง แลวประสงคจะโอนมอบกรรมสทธในหองชดทงหมดใหแกสมบตนน เปนการโอนกรรมสทธในหองชดทงหมดในอาคารชด ใหแกบคคลคนเดยวมใชเปนการโอนแตละหองชดใหแกบคคลเปนรายบคคลเปนครงแรก จงเขาขอยกเวนไมจาเปนตองยนคาขอโอนกรรมสทธในหองชดพรอมกบคาขอจดทะเบยนนตบคคลอาคารชด ตามมาตรา 31 วรรคหนงดงกลาว

ฉะนนสมชายสามารถโอนขายกรรมสทธในหองชดทงหมดใหแกสมบตได โดยไมจาเปนตองจดทะเบยนนตบคคลอาคารชด

15.2.3 การเลกกรรมสทธในอาคารชด อาคารชดแหงหนงมหองชดทงสน 400 หอง ราคาหองชดขณะทไดจดทะเบยนอาคารอาคารชด

เทาๆกน ทกหองชด โดยมอาคาร 2 หลง หลงเอม 100 หองชด หลงบม 300 หองชด เจาของรวมในอาคารหลงบม 300 หองชด ประสงคจะเลกอาคารชดในเฉพาะสวนอาคารหลงบของตน จะกระทาไดหรอไม

ตามพระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522 มาตรา 51(2) อาคารชดทไดจดทะเบยนไวอาจเลกไดดวยเหตเจาของรวมมมตเอกฉนทใหเลกอาคารชด

ตามปญหาเจาของรวมในอาคารหลง บ ทง 300 หอง ประสงคจะเลกอาคารชดในเฉพาะสวนอาคาร บ ของตนนนกฎหมายไมเปดชองใหมการเลกอาคารชดเฉพาะสวนได หากประสงคจะเลกอาคารชดเจาของรวมทง 400 หองชด จะตองมมตเอกฉนทใหเลกอาคารชดตามมาตรา 51(2) ดงกลาว หากมเจาของหองชดเพยงรายเดยวไมตกลงยนยอมดวยกไมอาจเลกอาคารชดได

ฉะนน แมเจาของรวมในอาคารทงหลงบมความประสงคจะเลกอาคารชดเฉพาะอาคารหลงบของตนกไมสามารถทาได

มกรณใดบางทเจาภาพรวมไมจาตองยนคาขอจดทะเบยนเลกอาคารชด ตามพระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522 มาตรา 51(4) อาคารชดทไดจดทะเบยนไวอาจเลกไดดวย

เหตอาคารชดถกเวนคนทงหมดตามกฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย มาตรา 56 วรรค 1 ในกรณอาคารชดเลกเพราะเหตตามมาตรา 51(4) ใหหนงสอกรรมสทธหองชด

ของอาคารชดนนเปนอนยกเลก ใหพนกงานเจาหนาทจดทะเบยนอาคารชดและใหประกาศจดทะเบยนเลกอาคารชดนนในราชกจจานเบกษา

กรณเจาของรวมไมจาตองยนคาขอเลกอาคารชดมกรณเดยวคอ อาคารชดถกเวนคนทงหมดตามกฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย ตามมาตรา 51(4) ดงกลาว ซงเปนการยกเลกโดยสภาพบงคบทาให

115

อาคารชดตองถกยกเลกโดยผลของกฎหมายจงเทากบอาคารชดตองเลกโดยรยาย เจาของรวมจงไมตองยนคาขอจดทะเบยนเลกอาคารชดแตประการใด

อยางไรกตาม แมเจาของรวมจะไมตองยนคาขอจดทะเบยนเลกอาคารชด แตพนกงานเจาหนาทกจะตองจดทะเบยนเลกอาคารชดและประกาศจดทะเบยนเลกอาคารชดนนในราชกจจานเบกษา ตามมาตรา 56 วรรค 1 ดงกลาว

15.3 สทธและหนาทของผถอกรรมสทธในอาคารชด 1. เจาของรวมยอมมสทธในฐานะเจาของกรรมสทธ มสทธในการออกเสยงลงคะแนนและมสทธในการ

จดทะเบยนสทธและนตกรรม เมอมสทธแลวกยอมตองมขอจากดสทธดวย ซงทงขอจากดสทธตามกฎหมายอาคารชด และขอจากดสทธตามหลกทวไปในกฎหมายแพง นอกจากนคนตางดาวหรอนตบคคลซงกฎหมายถอวาเปนคนตางดาวอาจถอกรรมสทธในหองชดได ตามบทบญญตแหงกฎหมาย

2. เมอมสทธยอมมหนาทควบคกน กฎหมายจงกาหนดใหเจาของรวมมหนาทในการปฏบตตามขอบงคบและมตของเจาของรวม

15.3.1 สทธของผถอกรรมสทธในอาคารชด มตในกรณใดบาง ทจะตองไดรบคะแนนเสยงเกนกงหนงของจานวนคะแนนเสยงของเจาของรวม

ทงหมด มตทจะตองไดรบคะแนนเสยงเกนกงหนงของจานวนคะแนนเสยงของเจาของรวมทงหมดนนม 4

กรณ ตามมาตรา 48 วรรคแรก และมาตรา 50 วรรคหนง ประกอบวรรคหา ดงน (1) การอนญาตใหเจาของรวมคนใดคนหนงทาการกอสราง ตอเตมทมผลตอทรพยสวนกลางหรอ

ลกษณะภายนอกของอาคาร โดยคาใชจายของผนนเอง (2) การแตงตงหรอถอดถอนผจดการนตบคคลอาคารชด (3) การกาหนดกจการทผจดการนตบคคลอาคารชด มอานาจมอบหมายใหผอนทาการแทนได (4) กรณอาคารชดเสยหายทงหมดหรอเปนบางสวนแตเกนครงหนงของจานวนหองชดทงหมด การ

ลงมตทจะใหหรอไมใหกอสรางหรอซอมแซมอาคารชดทเสยหายนน ขอจากดสทธของเจาของรวมตามกฎหมายอาคารชดมกรณใดบาง ขอจากดสทธของเจาของรวม ตามพระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522 ม 5 กรณ ดงตอไปน (1) กรรมสทธในหองชดจะแบงแยกมได (2) การถอกรรมสทธในทรพยสวนบคคลและกรรมสทธรวมในทรพยสวนกลางจะแบงแยกออก

จากกนไมได ตองถอควบคกนเสมอ (3) ทรพยสวนกลางเปนกรรมสทธรวมทขอแบงแยกออกจากกนไมได

116

(4) เจาของหองชดจะทาการใดๆ ตอทรพยสวนบคคลของตน อนจะเปนการกระทบกระเทอนตอโครงสรางความมนคง และการปองกนความเสยหายตอตวอาคารมได

(5) การกระทาใดๆทตองหามตามขอบงคบของอาคารชด นายหวองชาวฮองกงกบเพอนชาวตางประเทศไดนาเงนเขามาในราชอาณาจกร เพอซอหองชด

ทงหมดในอาคารชดแหงหนงในเขตกรงเทพมหานคร โดยมทดนทตงอาคารชดรวมกบทดนสนามกอลฟ ซงเปนทรพยสวนกลางจานวน 50 ไร เชนนจะกระทาไดหรอไมเพราะเหตใด

ตามพระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522 มาตรา 19 ทว อาคารชดแตละอาคารชดจะมคนตางดาวหรอนตบคคลตามทระบไวในมาตรา 19 ถอกรรมสทธในหองชดได เมอรวมกนแลวตองไมเกนอตรารอยละสสบเกาของเนอทของหองชดทงหมดในอาคารชดนน ในขณะทขอจดทะเบยนอาคารชดตามมาตรา 6

อาคารชดใดทจะมคนตางดาวหรอนตบคคลตามทระบไวในมาตรา 19 ถอกรรมสทธในหองชดเกนกวาอตราทกาหนดไวในวรรคหนง อาคารชดนนจะตองตงอยในเขตกรงเทพมหานคร เขตเทศบาล หรอเขตราชการสวนทองถนอนทกาหนดในกฎกระทรวง และมทดนทตงอาคารรวมกบทดนทมไวเพอใหหรอเพอประโยชนรวมกนสาหรบเจาของรวมทงหมดไมเกนหาไร

การไดมาซงกรรมสทธในหองชดตามวรรคสองของคนตางดาว และนตบคคลตามทระบไวในมาตรา 19 ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทกาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 19(5) คนตางดาวหรอนตบคคลทกฎหมายถอวาเปนคนตางดาว อาจถอกรรมสทธในอาคารชดได หากไดนาเงนตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจกร หรอถอนเงนจากบญชเงนบาทของบคคลทมถนทอยนอกประเทศ หรอถอนเงนจากบญชเงนฝากเงนตราตางประเทศ

ตามปญหา นายหวองชาวฮองกงกบเพอนชาวตางประเทศ ถอวาเปนคนตางดาว แตไดนาเงนเขามาในราชอาณาจกรเพอซออาคารชด จงเปนบคคลตางดาวทอาจถอกรรมสทธในอาคารชดได ตามมาตรา 19(5) ดงกลาว

แตโดยเหตทนายหวองกบเพอนชาวตางประเทศจะซออาคารชดในเขตกรงเทพมหานคร โดยมทดนทตงอาคารชดรวมกบทดนสนามกอลฟซงเปนทรพยสวนกลางจานวน 50 ไรนน เกนขอจากด 5 ไร ตามมาตรา 19 ทว วรรคสอง ดงกลาว เงนนนายหวองกบเพอชาวตางประเทศจงไมอาจซอหองชดทงหมดในอาคารชดนนไดจงตองอยภายในบงคบของมาตรา 19 ทววรรคหนง นนคอ นายหวองกบเพอนชาวตางประเทศจะถอกรรมสทธในหองชดไดเมอรวมกนแลวตองไมเกนรอยละ 49 ของเนอทของหองชดนน ในขณะทขอจดทะเบยนอาคารชด

ฉะนนนายหวองชาวฮองกงกบเพอนชาวตางประเทศจะซอหองชดดงกลาวทงหมดไมไดจะซอไดไมเกนรอยละ 49 ของเนอทของหองชดเทานน

15.3.2 หนาทของผถอกรรมสทธในอาคารชด

117

อธบายหลกเกณฑการเฉลยคาใชจายของเจาของรวมในอาคารชด และมาตรการในการบงคบชาระหน

หลกเกณฑการเฉลยคาใชจายของเจาของรวม มบญญตไวในพระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522 มาตรา 18 ดงน

มาตรา 18 เจาของรวมตองรวมกนออกคาใชจายทเกดจากกการบรการสวนรวมและทเกดจากเครองมอเครองใชทมไวเพอประโยชนรวมกนตามสวนแหงประโยชนทมตอหองชดทงนตามทกาหนดไวในขอบงคบ

เจาของรวมตองรวมกนออกคาภาษอากรและคาใชจายทเกดขนจากการดแลรกษาและดาเนนการเกยวกบทรพยสวนกลาง ตามอตราสวนทเจาของรวมแตละคนมกรรมสทธในทรพยสวนกลางตามมาตรา 14

ตามบทบญญตดงกลาวอาจจาแนกการเฉลยคาใชจายของเจาของรวมออกเปนสองประเภทไดแก (1) คาใชจายตามสวนแหงประโยชนทมตอหองชด (มาตรา 18 วรรคหนง) ไดแก คาใชจายทเกดจาก

การบรการสวนรวมและทเกดจากเครองมอเครองใชทมไวเพอประโยชนรวมกน (2) คาใชจายตามอตราสวนกรรมสทธในทรพยสวนกลาง (ตามมาตรา 18 วรรคสอง) ไดแก

คาใชจายเกยวกบภาษอากร การดแลรกษา และการดาเนนการเกยวกบทรพยสวนกลาง สาหรบมาตรการในการบงคบชาระหนนนมบญญตไวในพระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522

มาตรา 41 ดงน (1) บรมสทธเกยวกบคาใชจายตามมาตรา 18 วรรคหนง ใหถอวาบรมสทธในลาดบเดยวกบ

บรมสทธตามมาตรา 259(1) แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยและมอยเหนอสงหารมทรพยทเจาของหองชดนนนามาไวในหองชดของตน

(2) บรมสทธเกยวกบคาใชจายตามมาตรา 18 วรรคสองใหถอวาเปนบรมสทธในลาดบเดยวกบบรมสทธตามมาตรา 273(1) แหง ป.พ.พ. และมอยเหนอทรพยสวนบคคลของแตละเจาของหองชด

บรมสทธตาม (2) ถาผจดการไดสงรายการหนตอพนกงานเจาหนาทแลวใหถอวาอยในลาดบกอนเจาของ

ตามบทบญญตดงกลาว อาจจาแนกมาตรการในการบงคบชาระหนออกเปนสองกรณ ไดแก (1) กรณคาใชจายตามอตราสวนแหงประโยชนทมตอหองชด ใหนตบคคลอาคารชดมบรมสทธใน

ลาดบเดยวกบการคางคาเชาอสงหารมทรพย และมอยเหนอสงหารมทรพยทเจาของหองชดนนนามาวางไวในหองชดของตน

(2) กรณคาใชจายตามอตราสวนกรรมสทธในทรพยสวนกลาง ใหนตบคคลอาคารชดมบรมสทธในลาดบเดยวกบลกหนในการรกษาอสงหารมทรพย และมอยเหนอทรพยสวนบคคลของแตละเจาของหองชดบรมสทธในกรณน หากผจดการนตบคคลอาคารชดไดสงรายการหนตอพนกงานเจาหนาทแลว ใหถอวาอยในระดบกอนจานอง

118

อาคารชดแหงหนงมหองชดทงสน 100 หอง ราคาในขณะขอจดทะเบยนอาคารชดหองชดละ 600,000 บาท เทากนทกหอง ตอมาหองชดถกเวนคนจานวน 20 หองชด โดยนาย ก. เปนเจาของหองชดถกเวนคน 1 หองชด นาย ก. จะไดรบชดใชราคาจากเจาของรวมทหองชดไมถกเวนคน สาหรบทรพยสนสวนกลางทเหลออยเปนจานวนเทาใด หากทรพยสนสวนกลางทเหลออยมมลคา 20 ลานบาท

ตามพระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522 มาตรา 14 กรรมสทธสวนทเปนเจาของรวมในทรพยสวนกลาง ใหเปนไปตามอตราสวนระหวางราคาของหองชดแตละหองชด กบราคารวมของหองชดทงหมดในขณะทขอจดทะเบยนอาคารชดตามมาตรา 16

มาตรา 34 วรรคแรก ในกรณทอาคารชดถกเวนคนบางสวนตามกฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย ใหเจาของซงถกเวนคนหองชดหมดสทธในทรพยสวนกลางทเหลอจาการถกเวนคนในกรณนใหนตบคคลคนอาคารชดจดการใหเจาของรวมซงไมถกเวนคนหองชด รวมกนชดใชราคาใหแกเจาของรวมซงหมดสทธไปดงกลาว ทงนตามอตราสวนทเจาของรวมแตละคนมกรรมสทธในทรพยสวนกลาง

ตามปญหา นาย ก. เปนเจาของหองชด 1 หองชด ราคา 600,000 บาท นาย ก. จงมกรรมสทธในทรพยสวนกลาง ตามมาตรา 14 ดงน

600,000 / (600,000 X 100) = 1/100 สวน ในกรณน กฎหมายกาหนดใหนตบคคลอาคารชด จดการใหเจาของรวมซงไมถกเวนคนหองชด

รวมกนชดใชราคาใหแกเจาของรวมซงหมดสทธไปตามอตราสวนทเจาของรวมแตละคนมกรรมสทธในทรพยสวนกลางตามมาตรา 34 วรรคแรกดงกลาวและนาย ก. กยอมจะไดรบชดใชจากเจาของรวมทไมถกเวนคนตามอตราสวนทตนมกรรมสทธในทรพยสวนกลางเชนเดยวกนดงน

(1/100) X 20,000,000 = 200,000 บาท ดงนน นาย ก. จะไดรบชดใชจากเจาของรวมทไมถกเวนคน สาหรบทรพยสวนกลางทเหลออย เปน

จานวน 200,000 บาท หมายเหต นาย ก. ไดรบคาเวนคน สาหรบหองชดซงเปนทรพยสวนบคคลของตนเตมจานวน และจะ

ไดรบคาเวนคนสาหรบทรพยสวนกลางทถกเวนคน ตามอตราสวนทตกเปนกรรมสทธในทรพยสวน กลางดวย

แบบประเมนผลการเรยนหนวยท 15

1. กฎหมายอาคารชดของไทยอาศยกฎหมายอาคารชดของประเทศ ฝรงเศส รฐฮาวาย และสหรฐอเมรกา เปนแนวทางในการราง

119

2. ทดนทจดไวเปนทจอดรถของแตละหองชด เปนกรรมสทธในทรพยสวนบคคล 3. กรรมสทธรวมในทรพยสวนกลางนน กฎหมายอาคารชดกาหนดใหเปนไปตาม อตราสวนของราคาแต

ละหองชดกบราคารวมของหองชดทงหมด 4. ทดนและอาคารทจะขอจดทะเบยนอาคารชดไดตองเปนไป เฉพาะทเจาของมกรรมสทธเทานน 5. การจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบหองชดจะกระทามไดจนกวา จะไดกระทาการ จดทะเบยน

นตบคคลอาคารชด 6. การเลกอาคารชดโดยสมครใจ จะตองอาศยมต เอกฉนท 7. ในการลงคะแนนเสยงนน กฎหมายอาคารชดกาหนดใหนบคะแนนเสยงตาม อตราสวนทมกรรมสทธ

ในทรพยสวนกลาง 8. ตามกฎหมายอาคารชด ตองจดใหมการประชมใหญภายในเวลา 6 เดอน นบแตวนทไดจดทะเบยนนต

บคคลอาคารชด 9. มตในเรอง การแตงตงหรอถอดถอนผจดการ ทตองไดรบคะแนนเสยงเกนกงหนงของจานวนคะแนน

เสยงของเจาของรวมทงหมด 10. กรณคาใชจายตามอตราสวนแหงประโยชนทมตอหองชดกฎหมายกาหนดใหนตบคคลอาคารชดม

บรมสทธในลาดบเดยวกบ การคางคาเชาอสงหารมทรพย 11. สวนของฝาผนงกนระหวางหองชด เปนสวนของอาคารชดทเจาของหองชดถอกรรมสทธรวมตาม ป.

พ.พ. 12. กรรมสทธในหองชดจะแบงแยก ไมได ตองหามดวยบทบญญตแหงกฎหมาย 13. กรรมสทธรวมในทรพยสวนกลาง กฎหมายอาคารชดกาหนดใหเปนไปตามอตราสวนระหวางราคาแต

ละหองชดกบราคารวมของหองชดทงหมดโดยคดราคาในขณะ ขอจดทะเบยนอาคารชด 14. การจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบหองชดจะกระทามไดจนกวาจะจดทะเบยนนตบคคลอาคาร

ชด เวนแตกรณ จดทะเบยนไถถอนจานอง และ โอนกรรมสทธในหองชดใหแกบคคลคนเดยว 15. การเลกอาคารชดทไมตองยนคาขอเลกอาคารชดไดแก ในกรณอาคารชดถกเวนคนทงหมด 16. การประชมใหญนน ตองมผมาประชมซงมคะแนนเสยงรวมกนไมนอยกวา 1 ใน 3 จงจะเปนองค

ประชม 17. กรณคาใชจายตามอตราสวนกรรมสทธในทรพยสวนกลาง กฎหมายกาหนดใหนตบคคลอาคารชดม

บรมสทธในลาดบเดยวกบ มลหนในการรกษาอสงหารมทรพย 18. มตในเรอง การแกไขอตราสวนคาใชจายรวมกนในขอบงคบ ตองไดรบคะแนนเสยงไมนอยกวา 3 ใน 4

ของคะแนนเสยงของเจาของรวมทงหมด

---------------------------------------------------