กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 1 หนึ่งทราบวาที่ดินมีโฉนดแปลงหนึ่งของตนถูกสองครอบครองปรปกษเสียแลว หนึ่งจึงขายที่ดินนั้นแกสาม ภายหลังการจดทะเบียนโอนแลวสามจึงทราบวาสองครอบครองที่ดินนั้นอยู สามจึงขายที่ดินนั้นตอใหส่ีโดยมีขอสัญญาวาใหส่ีเปนผูดําเนินการขับไลสองเอง เมื่อจดทะเบียนโอนแลวสี่จึงยื่นคําขาดใหสองออกไปจากที่ดินนั้นภายใน 15 วัน มิฉะนั้นจะฟองรองดําเนินคดี ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวาสองจะมีขอตอสูอยางไรหรือไม เฉลย ตามปพพ. มาตรา 1299 วรรค 2 ถามีผูไดมาซึ่งอสังหาริมทรัพยหรือทรัพยสินอันเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพยโดยทางอื่นนอกจากนิติกรรม สิทธิของผูไดมานั้นถายังมิไดจดทะเบียนไซร ทานวาจะมีการเปลี่ยนแปลงทางทะเบียนไมได และสิทธิอันยังมิไดจดทะเบียนนั้น มิใหยกขึ้นเปนขอตอสูบุคคลภายนอกผูไดสิทธิมาโดยเสียคาตอบแทนและโดยสุจริตและไดจดทะเบียนโดยสุจริตแลว ตามปญหา สามซ้ือที่ดินจากหนึ่งโดยภายหลังจากจดทะเบียนโอนแลวจึงทราบวาสองครอบครองที่ดินนั้นอยู แสดงวาในขณะที่จดทะเบียนโอน สามยังไมทราบวาสองเปนผูครอบครองที่ดินนั้น จึงถือวาสามเปนผูซื้อโดยสุจริต ดังนี้สามจึงเปนบุคคลภายนอกผูไดสิทธิมาโดยเสียคาตอบแทนและโดยสุจริต และไดจดทะเบียนโดยสุจริตแลว สิทธิครอบครองปรปกษของสองนั้นเมื่อยังมิไดจดทะเบียนจึงยกเปนขอตอสูสามไมไดตาม ปพพ. มาตรา 1299 วรรค 2 ดังกลาว ส่ีเปนผูรับโอนที่ดินนั้นตอจากสาม เมื่อสามซึ่งเปนผูโอนไดรับการคุมครองตามกฎหมายดังกลาวแลว ส่ีซึ่งเปนผูรับโอนยอมมีสิทธิเชนเดียวกับสามผูโอน โดยไมตองวิเคราะหวาสี่จะเปนผูไดสิทธิโดยเสียคาตอบแทน หรือโดยสุจริตหรือไม ส่ีจึงมีสิทธิดีกวาสองผูครอบครองปรปกษ (เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 1015/2485) ดังนั้น สองจึงไมมีขอตอสูแตประการใด

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 2

สมชายทะเลาะกับแฟนสาวและโกรธที่แฟนสาวคืนแหวนทองซึ่งตนใหเปนของขวัญจึงขวางแหวนทองนั้นทิ้งไปในกองขยะแลวจากไป สมศรีเห็นเหตุการณจึงเขาไปคนหาจนพบแหวนทองนั้น สุดสวยอยูในเหตุการณดวยเห็นวาแหวนทองนั้นสวยมากจึงขอซื้อ สมศรีเกรงวาเก็บไวอาจมีปญหายุงยากจึงขายแหวนทองนั้นใหสุดสวยไป วันรุงขึ้น สมชายนึกเสียดายแหวนทองนั้นจึงกลับไปหาที่เดิมและทราบความจริงวา สุดสวยเปนคนรับซื้อแหวนทองนั้นไว สมชายจึงตามไปทวงแหวนนั้นคืนจากสุดสวย ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวาสุดสวยจะมีขอตอสูอยางไรหรือไม เฉลย

ตาม ปพพ.มาตรา 1319 ถาเจาของสังหาริมทรัพยเลิกครอบครองทรัพยดวยเจตนาสละกรรมสิทธิไซร ทานวาสังหาริมทรัพยนั้นไมมีเจาของ

มาตรา 1318 บุคคลอาจไดมาซึ่งกรรมสิทธิแหงสังหาริมทรัพยอันไมมีเจาของโดยเขาถือ

เอา เวนแตการเขาถือเอานั้นตองหามตามกฎหมาย หรือฝาฝนสิทธิของบุคคลอ่ืนที่จะเขาถือเอาสังหาริมทรัพยนั้น

ตามปญหา สมชายทะเลาะกับแฟนสาวและโกรธที่แฟนสาวคืนแหวนทองซึ่งตนใหเปน

ของขวัญ จึงขวางแหวนทองนั้นทิ้งไปในกองขยะ ถือไดวาสมชายเลิกครอบครองสังหาริมทรัพยดวยเจตนาสละกรรมสิทธิแลว แหวนทองนั้นจึงเปนสังหาริมทรัพยที่ไมมีเจาของ ตาม ปพพ. มาตรา 1319 ดังกลาว

สมศรีเขาไปคนหาจนพบแหวนทองนั้น จึงถือไดวาสมศรีไดมาซึ่งกรรมสิทธิแหงแหวนทอง

นั้นซึ่งเปนสังหาริมทรัพยอันไมมีเจาของ โดยเขาถือเอา ตาม ปพพ. มาตรา 1318 ดังกลาว สุดสวยเปนผูรับซื้อแหวนทองนั้นจากสมศรีผูเปนเจาของกรรมสิทธิ สุดสวยจึงไดกรรมสิทธิในแหวนทองนั้นโดยชอบ

ฉะนั้น สุดสวยจึงมีขอตอสูตามหลักกฎหมายดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 3 นาย ก. ไปทํางานในตางประเทศและมีภรรยาใหมที่นั่น จึงขาดการติดตอกับนาง ข. ภรรยาเดิม ตอมานาง ข. ขัดสนมากจึงแอบอางไปเอาชางของนาย ก. ซึ่งนาย ก. ฝากญาติเลี้ยงไวโดยบอกวานาย ก. ใหมาเอาคืน แลวนําชางนั้นไปขายใหนาย ค. โดยบอกวาตนเปนเจาของชางเอง นาย ค. ไมทราบเรื่องเขาใจวาจริง จึงรับซื้อไวโดยมิไดมีการโอนกันทางทะเบียนแตประการใด 6 ปตอมานาย ก. กลับจากตางประเทศและทราบเรื่องดังกลาวจึงไปทวงชางนั้นคืนจากนาย ค. โดยแจงวาตนเปนเจาของที่แทจริง อีกทั้งการซื้อขายสัตวพาหนะ เมื่อไมทําเปนหนังสือและจดทะเบียนตอพนักงานเจาหนาที่ยอมตกเปนโมฆะ ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวา นาย ค. จะมีขอตอสูอยางไร หรือไม เฉลย ตามปพพ. มาตรา 1382 บุคคลใดครอบครองทรัพยสินของผูอ่ืนไวโดยความสงบและโดยความเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ถาเปนอสังหาริมทรัพยไดครอบครองติดตอกันเปนเวลาสิบป ถาเปนสังหาริมทรัพยไดครอบครองติดตอกันเปนเวลาหาปไซร ทานวาบุคคลนั้นได ตามปญหา ค. ซื้อชางซึ่งเปนสัตวพาหนะจาก ข. โดยมิไดมีการโอนกันทางทะเบียน การซื้อขายดังกลาวจึงตกเปนโมฆะตามกฎหมาย แตเนื่องจาก ค. รับซื้อชางนั้นไวโดยมิทราบวา ข. มิใชเจาของที่แทจริงจึงถือไดวา ข. ไดครอบครองชางซึ่งเปนสังหาริมทรัพยของผูอ่ืนไวโดยสุจริต ดวยเจตนาเปนเจาของ โดยไดครอบครอบติดตอกันเปนเวลา 6 ปซึ่งเกินกวา 5 ปตามกฎหมาย และไมปรากฏวาเปนการครอบครองโดยไมสงบ หรือไมเปดเผยแตประการใด ค จึงไดกรรมสิทธิ์ในชางนั้นโดยการครอบครองปรปกษ ตาม ปพพ. มาตรา 1382 ดังกลาว ฉะนั้น ค. จึงมีขอตอสู ข ไดโดยอางการครอบครองปรปกษตามหลักกฎหมายดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 4 จันทรไดลงชื่อในหนังสือมอบอํานาจใหอังคารนําที่ดินมีโฉนดแปลงหนึ่งไปจํานอง แตอังคารไดแกไขหนังสือมอบอํานาจนั้น แลวไปทํานิติกรรมโอนขายที่ดินแปลงดังกลาวใหแกตนเอง หลังจากนั้นอังคารไดจดทะเบียนขายฝากที่ดินแปลงดังกลาวแกนายพุธ โดยพุธไมทราบเร่ืองความเปนมาและไดจายเงินคาซื้อฝากไปเรียบรอยแลว ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวา จันทรจะมีสิทธิขอใหเพิกถอนนิติกรรมซื้อขายและขายฝากดังกลาวไดหรือไมโดยอาศัยบทกฎหมายใด เฉลย ตามปพพ. มาตรา 1336 “ภายในบังคับแหงกฎหมาย เจาของทรัพยสินมีสิทธิใชสอยและจําหนายทรัพยสินของตน และไดซึ่งดอกผลแหงทรัพยสินนั้น กับทั้งมีสิทธิติดตามและเอาคืน ซึ่งทรัพยสินของตนจากบุคคลผูไมมีสิทธิจะยึดถือไว และมีสิทธิขัดขวางมิใหผูอ่ืนสอดเขาเกี่ยวของกับทรัพยสินนั้น โดยมิชอบดวยกฎหมาย” ตามปญหา การที่จันทรไดลงชื่อในหนังสือมอบอํานาจใหอังคารนําที่ดินมีโฉนดแปลงหนึ่งไปจํานอง แตอังคารกลับแกไขหนังสือมอบอํานาจนั้น แลวนําไปทํานิติกรรมโอนขายที่ดินแปลงดังกลาวแกตนเองนั้น เห็นไดวาเปนการกระทําโดยปราศจากอํานาจ ดังนั้น ถือวานิติกรรมโอนขายที่ดินดังกลาวมิไดเกิดขึ้นเลย กรรมสิทธิ์ในที่ดินแปลงดังกลาวจึงยังคงเปนของจันทรอยู อังคารไมมีสิทธิใดที่จะนําที่ดินแปลงดังกลาวไปขายฝากได แมพุธจะไดซื้อฝากโดยจดทะเบียนเรียบรอยแลว และกระทําการโดยสุจริต ก็ไมทําใหเกิดสิทธิใดซึ่งเปนไปตามหลักผูรับโอนไมมีสิทธิดีกวาผูโอน (คําพิพากษาฎีกาที่ 1048/2536)

ฉะนั้น จันทรเจาของกรรมสิทธิจึงมีสิทธิติดตามเอาคืนโดยฟองขอใหเพิกถอนนิติกรรมซื้อขายและขายฝากดังกลาวได โดยอาศัยอํานาจของเจาของกรรมสิทธิตามมาตรา 1336 ดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 5 เสนอใหสนองอยูอาศัยทํากินในที่ดินมือเปลาแปลงหนึ่งของตนไดโดยไมตองเสียคาเชา สนองอยูทํากินได 2 ป ก็ไปขอใหทางราชการออก สทก. (หนังสืออนุญาตใหไดรับการผอนผันใหมีสิทธิทํากินในที่ดินไดชั่วคราว) ใหแกตนเองโดยนายเสนอไมทราบเรื่อง อีก 10 ปตอมา เสนอตองการใชที่ดินแปลงดังกลาว จึงขอใหสนองยายออกไปแตสนองไมยอมโดยตอสูวาตนไดสิทธิครอบครองโดยชอบแลว ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวา เสนอจะมีขอตอสูอยางไร หรือไม เฉลย ตามปพพ. มาตรา 1381 “บุคคลใดยึดถือทรัพยสินอยูในฐานะเปนผูแทนผูครอบครอง บุคคลนั้นจะเปลี่ยนลักษณะแหงการยึดถือไดก็แตโดยบอกกลาวไปยังผูครอบครองวาไมเจตนาจะถือทรัพยสินแทนผูครอบครองตอไป หรือตนเองเปนผูครอบครองโดยสุจริต อาศัยอํานาจใหมอันไดจากบุคคลภายนอก” ตามปญหา การที่เสนอใหสนองอยูอาศัยทํากินในที่ดินมือเปลาแปลงหนึ่งของตนโดยไมตองเสียคาเชานั้น เห็นไดวาสนองอยูในที่ดินดังกลาวโดยอาศัยสิทธิของเสนอ ถือวาสนองยึดถือที่ดินอยูในฐานะเปนผูแทนผูครอบครอง แมสนองจะไปขอใหทางราชการออก สทก.1 ใหแกตนเอง ก็ถือไมไดวาเปนการบอกกลาวแสดงเจตนาเปลี่ยนลักษณะแหงการยึดถือ เชนนี้แมสนองจะไปขอ

ใหทางราชการออกหนังสือดังกลาวชานานเพียงใด ก็ไมกอใหเกิดสิทธิใด ๆ ข้ึน สนองยังคงอยูในฐานะเปนผูแทนผูครอบครองอยูนั่นเอง (คําพิพากษาฎีกาที่ 1720/2536)

ฉะนั้น ตราบใดที่สนองยังมิไดบอกกลาวไปยังเสนอวาไมเจตนาจะยึดถือที่ดินดังกลาวแทนเสนออีกตอไป แมสนองจะยึดถืออยูนานเพียงใดก็ไมไดสิทธิครอบครอง เสนอจึงมีขอตอสูตามมาตรา 1381 ดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 6

สุกทําสัญญาจะซื้อขายที่ดินแปลงหนึ่งใหแกใส แตสุกผิดสัญญา ใสจึงฟองสุกใหโอนโฉนดที่ดินแปลงดังกลาวใหตามสัญญา ทั้งสองฝายตกลงทําสัญญาประนีประนอมยอมความและศาลไดพิพากษาตามยอมใหสุกโอนที่ดินใหแกใส แตในขณะที่ยังมิไดทําการโอนกัน เจาหนี้ของสุกไดฟองสุกและจะบังคับคดียึดที่ดินแปลงดังกลาว ดังนี้ใสจะมีขอตอสูเจาหนี้ของสุกอยางไร หรือไม เฉลย ตาม ปพพ. มาตรา 1300 “ถาไดจดทะเบียนการโอนอสังหาริมทรัพยหรือทรัพยสิทธิอันเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพยเปนทางเสียเปรียบแกบุคคลผูอยูในฐานะอันจะใหจดทะเบียนสิทธิของตนไดอยูกอนไซร ทานวาบุคคลนั้นอาจเรียกใหเพิกถอนการจดทะเบียนนั้นได แตการโอนอันมีคาตอบแทน ซึ่งผูรับโอนกระทําการโดยสุจริตนั้น ไมวากรณีจะเปนประการใด ทานวาจะเรียกใหเพิกถอนทะเบียนไมได”

ตามปญหา การที่สุกทําสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินแปลงหนึ่งใหแกใสนั้น สัญญาจะซื้อจะขายดังกลาวกอใหเกิดเพียงบุคคลสิทธิ ยังไมทําใหใสเปนบุคคลผูอยูในฐานะอันจะจดทะเบียนสิทธิของตนไดอยูกอน แตเมื่อทั้งสองฝายไดตกลงทําสัญญาประนีประนอมยอมความและศาลไดพิพากษาตามยอมใหสุกโอนที่ดินใหแกใสแลว แมจะยังมิไดจดทะเบียนโอน ใสก็เปนบุคคลผูอยูในฐานะอันจะไดจดทะเบียนสิทธิของตนไดอยูกอนแลว ตาม ปพพ. มาตรา 1300 ดังกลาว เจาหนี้ของสุกจะบังคับคดียึดที่ดินแปลงดังกลาวเปนทางเสียเปรียบแกใสไมได ( คําพิพากษาฎีกาที่ 4137/2533 ) ฉะนั้น ใสจึงมีขอตอสูเจาหนี้ของสุกได โดยยกขอตอสูตามมาตรา 1300 ดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 7 เกศไดกรรมสิทธิ์ที่ดินแปลงหนึ่งโดยการครอบครองปรปกษ แตยังมิไดนําไปจดทะเบียน ตอมาเกลาไดจดทะเบียนรับโอนมรดกที่ดินแปลงดังกลาวตามพินัยกรรม เกลาจึงไดแจงใหเกศออกไปจากที่ดินแปลงดังกลาว มิฉะนั้นจะฟองรองดําเนินคดี ดังนี้ใหทานวินิฉัยวาเกศจะมีขอตอสูอยางไร หรือไม เฉลย ตาม ปพพ. มาตรา 1300 “ถาไดจดทะเบียนการโอนอสังหาริมทรัพยหรือทรัพยสิทธิอันเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพยเปนทางเสียเปรียบแกบุคคลผูอยูในฐานะอันจะใหจดทะเบียนสิทธิของตนไดอยูกอนไซร ทานวาบุคคลนั้นอาจเรียกใหเพิกถอนการจดทะเบียนนั้นได แตการโอนอันมีคา

ตอบแทน ซ่ึงผูรับโอนกระทําการโดยสุจริตนั้น ไมวากรณีจะเปนประการใด ทานวาจะเรียกใหเพิกถอนทะเบียนไมได” ตามปญหา เกศไดกรรมสิทธิ์ที่ดินแปลงหนึ่งโดยการครอบครองโดยปรปกษแลวแตยังมิไดนําไปจดทะเบียน เกศจึงเปนบุคคลผูอยูในฐานะอันจะใหจดทะเบียนสิทธิของตนไดอยูกอน ตามมาตรา 1300 ดังกลาว การที่เกลาจดทะเบียนรับโอนมรดกที่ดินแปลงดังกลาวตามพินัยกรรม จึงเปนทางเสียเปรียบแกเกศผูอยูในฐานะอันจะใหจดทะเบียนสิทธิของตนไดอยูกอน ในเมื่อเกลาไดรับโอนโดยทางมรดกซึ่งเปนการไดมาโดยเสนหามิไดมีคาตอบแทน แมจะไดจดทะเบียนรับโอนแลว เกศก็เรียกใหเพิกถอนทางทะเบียนได ( เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 1886/2536 ) ฉะนั้น เกศจึงมีขอตอสูโดยฟองใหเพิกถอนทางทะเบียนไดตามมาตรา 1300 ดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 8 สีใหแสงเชาที่ดินมือเปลาแปลงหนึ่งของตนโดยคิดคาเชาเปนสวนแบงขาวเปลือกจากการทํานาในที่ดินแปลงดังกลาว ตอมาสีถึงแกกรรม จากนั้นแสงก็ไมไดชําระคาเชาและแสดงตนเปนเจาของที่ดินเสียเองอีก 5 ป ตอมาสวยทายาทผูรับมรดกของสีทราบเรื่องจึงยื่นคําขาดใหแสงออกไปจากที่ดินแปลงดังกลาวมิฉะนั้นจะฟองรองดําเนินคดี ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวาแสงจะมีขอตอสูหรือไม อยางไร เฉลย

ตาม ปพพ. มาตรา 1381 “บุคคลใดยึดถือทรัพยสินอยูในฐานะเปนผูแทนผูครอบครอง บุคคลนั้นจะเปลี่ยนลักษณะแหงการยึดถือไดก็แตโดยบอกกลาวไปยังผูครอบครองวาไมเจตนาจะถือทรัพยสินแทนผูครอบครองตอไป หรือตนเองเปนผูครอบครองโดยสุจริต อาศัยอํานาจใหมอันไดจากบุคคลภายนอก”

ตามปญหาแสงเชาที่ดินมือเปลาแปลงหนึ่งจากสี โดยเสียคาเชาเปนสวนแบงขาวเปลือกจากการทํานาในที่ดินแปลงดังกลาว แสงจึงเปนบุคคลผูยึดถือที่ดินแปลงดังกลาวอยูในฐานะเปนผูแทนสี ผูครอบครองตามมาตรา 1381 ดังกลาว แสงจะเปลี่ยนลักษณะแหงการยึดถือไดก็แตโดยการบอกกลาวไปยังผูครอบครองวา ไมเจตนาจะยึดถือทรัพยสินแทนผูครอบครองอีกตอไป หรือตนเองเปนผูครอบครองโดยสุจริต อาศัยอํานาจใหมจากบุคคลภายนอก ในเมื่อแสงเพียงแสดงตนเปนเจาของโดยมิไดบอกกลาวไปยังผูครอบครอง และมิไดอํานาจใหมจากบุคคลภายนอกแตประการใด แมแสงจะยึดถือที่ดินแปลงดังกลาวอยูนานเทาใดก็ไมไดสิทธิครอบครอง (เทียบคําพิพากษาคดีฎีกาที่ 699/2536)

ฉะนั้น แสงจึงไมมีขอตอสูแตประการใด ตามนัยสําคัญแหงมาตรา 1381 ดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 9 บริษัท ก. ไดรับอนุญาตจากทางราชการใหประกอบธุรกิจซื้อขายแลกเปลี่ยนรถยนต บริษัท ก. ไดซ้ือรถยนตคันหนึ่งจากนายแดงซึ่งนํามาขาย ณ ที่ทําการของบริษัท แตแทจริงแลวรถยนตคันดังกลาวเปนของบริษัท ข. ซ่ึงประกอบธุรกิจซื้อขายแลกเปลี่ยนรถยนตเชนเดียวกัน แตรถยนตคันดังกลาวถูกคนรายฉอโกงไปเมื่อ 3 ปกอน บริษัท ข. ทราบเรื่องจึงไดทวงรถยนตคันดังกลาวคืนจากบริษัท ก. ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวา บริษัท ก. จะมีขอตอสูอยางไร หรือไม

เฉลย ตาม ปพพ. มาตรา 1332 “บุคคลผูซ้ือทรัพยสินมาโดยสุจริตในการขายทอดตลาดหรือในทองตลาดหรือจากพอคา ซ่ึงขายของชนิดนั้นไมจําตองคืนแกเจาของที่แทจริง เวนแตเจาของจะชดใชราคาที่ซ้ือมา” ตามปญหา บริษัท ก. ไดซ้ือรถยนตคันหนึ่งจากนายแดงซึ่งนํามาขาย ณ ที่ทําการของบริษัท ดังนี้บริษัท ก. จึงมิใชผูซ้ือทรัพยสินมาจากการขายทอดตลาด หรือในทองตลาด และไมปรากฏวานายแดงเปนพอคาซึ่งขายของชนิดนั้นแตประการใด บริษัท ก. จึงไมมีสิทธิที่จะยึดถือรถยนตคันดังกลาวไวตาม มาตรา 1332 ดังกลาว บริษัท ก. ตองคืนรถยนตคันดังกลาวใหแกบริษัท ข. เจาของที่แทจริงโดยไมไดรับการคุมครองในสวนของราคาที่ซ้ือมาแตประการใด ( เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 493/2536) ฉะนั้น บริษัท ก. จึงไมมีขอตอสูแตประการใด ตามนัยสําคัญแหงมาตรา 1332 ดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 10 ที่ตื้นเขินชายตลิ่งแหงหนึ่งซึ่งน้ําทวมถึงราวปละ 3 เดือน เพชรไดครอบครองทําประโยชนในที่ตื้นเขินนั้นมาเปนเวลากวา 10 ป สวนพลอยเปนเจาของที่ดินมีโฉนดที่ติดชายตลิ่งนั้น ทั้งเพชรและพลอยตางก็อางกรรมสิทธิ์เหนือที่ตื้นเขินดังกลาว ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวาเพชรหรือพลอยจะไดกรรมสิทธิ์ในที่ตื้นเขินชายตลิ่งดังกลาวหรือไม เพราะเหตุใด

เฉลย ตามปพพ. มาตรา 1304 สาธารณสมบัติของแผนดินนั้น รวมทรัพยสินทุกชนิดของแผนดินซึ่งใชเพื่อสาธารณประโยชนหรือสงวนไวเพื่อประโยชนรวมกัน เชน…(2) ทรัพยสินสําหรับพลเมืองใชรวมกันเปนตนวา ที่ชายตล่ิง ทางน้ํา ทางหลวง ทะเลสาบ มาตรา 1305 หามมิใหยกอายุความขึ้นเปนขอตอสูกับแผนดินในเรื่องทรัพยสินอันเปนสาธารณสมบัติของแผนดิน ตามปญหา ที่ตื้นเขินชายตลิ่งซึ่งน้ําทวมถึงนั้นยอมเปนทรัพยสินสําหรับพลเมืองใชรวมกัน อันเปนสาธารณสมบัติของแผนดินตามมาตรา 1304 (2) ดังกลาว ที่ตื้นเขินนั้นจึงมิใชที่งอกริมตล่ิง ฉะนั้นพลอยเจาของที่ดินมีโฉนดที่ติดชายตลิ่งนั้นจึงหาไดกรรมสิทธิ์ในที่ตื้นเขินนั้นไม (เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 350/2522) เมื่อที่ตื้นเขินนั้นเปนสาธารณสมบัติของแผนดินผูใดเขาครอบครองเปนเวลานานเทาใด ก็หาอาจยกอายุความขึ้นเปนขอตอสูกับแผนดินไดไม ตามมาตรา 1306 ดังกลาว ฉะนั้น แมเพชรจะไดครอบครองทําประโยชนในที่ตื้นเขินนั้นเปนเวลากวา 10 ปแลว ก็หาไดกรรมสิทธิ์แตอยางใดไม ฉะนั้น ทั้งเพชรและพลอยหาไดกรรมสิทธิ์ในที่ตื้นเขินชายตลิ่งนั้นไม ตามมาตรา 1304 (2) และมาตรา 1306 ดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 11 ปูเปนเจาของที่ดินแปลงหนึ่งมีเนื้อที่ 10 ไร เปนที่ตาบอดไมมีทางออกสูทางสาธารณะ ปูไดแบงขายที่ดินจํานวน 3 ไร ใหแกปลาโดยจดทะเบียนโอนกันเรียบรอยแลว ตอมาทางราชการไดตัดถนนผานหนาที่ดินของปูแตไมผานที่ดินของปลา ดวยเหตุนี้ปลาจึงเรียกใหปูเปดทางจําเปนใหตนผานออกสูถนนสาธารณะ โดยอางสิทธิไมตองเสียคาทดแทนตามกฎหมาย ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวาขออางไมตองเสียคาทดแทนของปลารับฟงไดหรือไม

เฉลย ตาม ปพพ. มาตรา 1350 ถาที่ดินแบงแยกหรือแบงโอนกัน เปนเหตุใหแปลงหนึ่งไมมีทางออกสูสาธารณะไซร ทานวาเจาของที่ดินแปลงนั้นมีสิทธิเรียกรองเอาทางเดินตามมาตรากอนไดเฉพาะบนที่ดินที่ไดแบงแยกหรือแบงโอนและไมตองเสียคาทดแทน ตามปญหา ปูไดแบงขายที่ดินใหแกปลาโดยจดทะเบียนโอนกันเรียบรอยแลว ตอมาทางราชการจึงไดตัดถนนผานหนาที่ดินของปู เชนนี้เห็นไดวาทางสาธารณะไดเกิดขึ้นภายหลังจากไดแบงแยกที่ดินแลว มิใชกรณีแบงแยกที่ดินเปนเหตุใหแปลงหนึ่งไมมีทางออกสูสาธารณะ อันเปนผลใหเจาของที่ดินแปลงที่ไมมีทางออกนั้นมีสิทธิเรียกเอาทางเดินบนที่ดินแปลงที่ไดแบงแยกโดยไมตองเสียคาทดแทนตามมาตรา 1350 กรณีนี้จึงไมตองดวยบทบัญญัติดังกลาว ปลาจึงเรียกใหปูเปดทางจําเปนใหตนผานออกสูสาธารณะ โดยอางสิทธิไมตองเสียคาทดแทนไมได (เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 629/2522) ฉะนั้น ขออางไมตองเสียคาทดแทนของปลาจึงหารับฟงไดไม

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 12 กิ่งยื่นคํารองขอออกหนังสือรับรองการทําประโยชนและนําเจาพนักงานไปรังวัดที่ดินผืนหนึ่งโดยเขาใจเปนที่รกรางวางเปลา แตแทจริงแลวที่ดินผืนนั้นเปนสวนหนึ่งในเขตที่ดินมือเปลาของแกว อีกปเศษตอมา กิ่งนํารถไปไถที่ดินนั้นเพื่อเขาทําประโยชน แกวทราบเรื่องจึงยื่นคําขาดใหหยุดกระทําการและขนยายทรัพยสินออกไป ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวา กิ่งจะมีขอตอสูอยางใด หรือไม

เฉลย ตาม ปพพ. มาตรา 1375 เขาผูครอบครองถูกแยงการครอบครองโดยมิชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผูครองมีสิทธิจะไดคืนซึ่งการครอบครอง เวนแตอีกฝายหนึ่งมีสิทธิเหนือทรัพยสินดีกวาซึ่งจะเปนเหตุใหเรียกคืนจากผูครอบครองได การฟองคดีเพื่อเอาคืนซึ่งการครอบครองนั้น ทานวาตองฟองภายในปหนึ่งนับแตเวลาถูกแยงการครอบครอง ตามปญหา การที่กิ่งยื่นคํารองขอออกหนังสือรับรองการทําประโยชนและนําเจาพนักงานไปรังวัดที่ดินในเขตที่ดินมือเปลาของแกวนั้น เห็นไดวากิ่งยังมิไดเขาไปยึดถือครอบครองที่ดินนั้น จึงยังถือไมไดวาเปนการแยงการครอบครอง แตเมื่อกิ่งนํารถไปไถที่ดินนั้นเพื่อเขาทําประโยชนจึงถือไดวาการแยงการครอบครองไดเกิดขึ้นแลว แตระยะเวลาการแยงการครอบครองยังไมครบปหนึ่ง แกวจึงยังไมขาดสิทธิในการฟองคดีเพื่อเอาคืนซึ่งการครอบครองตามมาตรา 1375 ดังกลาว (เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 596/2530) ฉะนั้น กิ่งจึงไมมีขอตอสูแตประการใด ตามนัยแหงมาตรา 1375 ดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 13 หมอกซื้อที่ดิน น.ส.3 แปลงหนึ่งจากการขายทอดตลาดตามคําสั่งของศาล โดยไมทราบวาที่ดินนั้นเปนทุงหญาที่ชาวบานใชเล้ียงสัตวรวมกัน หมอกไดเขาครอบครองทําประโยชนในที่ดินดังกลาวเปนเวลาปเศษก็ถูกทางราชการยื่นคําขาดใหออกไปจากที่ดินนั้น ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวา หมอกจะมีขอตอสูอยางใด หรือไม

เฉลย ตามปพพ. มาตรา 1304 สาธารณสมบัติแผนดินนั้น รวมทรัพยสินทุกชนิดของแผนดินซึ่งใชเพื่อสาธารณประโยชน หรือสงวนไวเพื่อประโยชนรวมกัน เชน…(2) ทรัพยสินสําหรับพลเมืองใชรวมกัน มาตรา 1305 ทรัพยสินซึ่งเปนสาธารณสมบัติของแผนดินนั้นจะโอนแกกันมิได เวนแตอาศัยอํานาจแหงบทกฎหมายเฉพาะหรือพระราชกฤษฎีกา ตามปญหา ที่ดินซึ่งเปนทุงหญาที่ชาวบานใชเล้ียงสัตวรวมกันนั้นเปนทรัพยสินสําหรับพลเมืองใชรวมกัน อันเปนสาธารณสมบัติของแผนดินตามมาตรา 1304 (2) ดังกลาว เมื่อที่ดินที่หมอกซื้อเปนสาธารณสมบัติของแผนดิน แมหมอกจะซื้อจากการขายทอดตลาดตามคําสั่งของศาลโดยสุจริต หมอกก็ไมไดสิทธิในที่ดินแปลงนั้น เพราะสาธารณสมบัติของแผนดินนั้นจะโอนแกกันมิไดตามมาตรา 1305 ดังกลาว (เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 2622/2522) ฉะนั้น หมอกจึงไมมีขอตอสูแตประการใด ตามมาตรา 1304 (2) และมาตรา 1305 ดังกลาว ขอ 14 เสือสรางบานหลังหนึ่งแตไดทําถังสวมซีเมนตรุกลํ้าเขาไปฝงอยูในที่ดินของชาง โดยเขาใจวาอยูในเขตที่ดินของตนเอง เมื่อมีการรังวัดตรวจสอบเขตจึงทราบขอเท็จจริงดังกลาว เสือจึงเสนอเงินคาตอบแทนแกชางเปนคาใชที่ดิน แตชางไมยอมและยืนยันใหเสือร้ือถอนออกไป ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวา เสือจะไดรับการคุมครองตามกฎหมายอยางใด หรือไม เฉลย ตาม ปพพ.มาตรา 1312 วรรค 1 บุคคลใดสรางโรงเรือนรุกลํ้าเขาไปในที่ดินของผูอ่ืนโดยสุจริตไซร ทานวาบุคคลนั้นเปนเจาของโรงเรือนที่สรางขึ้น แตตองเสียเงินใหแกเจาของที่ดินเปนคาใชที่ดินนั้น และจดทะเบียนเปนภารจํายอม… ตามปญหา เสือทําถังสวมซีเมนตรุกลํ้าเขาไปฝงอยูในที่ดินของชางโดยเขาใจวาอยูในเขตที่ดินของตนเอง แตถังสวมซีเมนตมิใชโรงเรือนและอยูนอกโรงเรือนไมเปนสวนหนึ่งของโรงเรือน แมเสือจะกระทําโดยสุจริตก็ไมไดรับ การคุมครองตามมาตรา 1312 วรรค 1 ดังกลาว แมเสือจะเสนอเงินตอบแทนแกชางเปนคาใชที่ดิน แตชางไมยอม เสือก็ตองร้ือถอนถังสวมซีเมนตนั้นออกไป (เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 2316/2522) ฉะนั้น เสือจึงไมไดการคุมครองตามมาตรา 1312 วรรค 1 แตประการใด

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 15

ขนุนปลอมหนังสือมอบอํานาจของบิดา ไปจดทะเบียนโอนขายเรือนแพใหแกทุเรียน โดยทุเรียนไมทราบ เขาใจวาเปนการโอนโดยชอบ อีก 6 ปตอมา บิดาของขนุนทราบเรื่องจึงเรียกใหทุเรียนสงมอบเรือนแพนั้นคืนแกตน มิฉะนั้นจะฟองรองดําเนินคดี ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวาทุเรียนจะมีขอตอสูอยางไรหรือไม เฉลย ตาม ปพพ. มาตรา 1382 บุคคลใดครอบครองทรัพยสินผูอ่ืนไวโดยความสงบ และโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของถาเปนอสังหาริมทรัพยไดครอบครองติดตอกันเปนเวลาสิบปถาเปนสังหาริมทรัพยไดครอบครองติดตอกันเปนเวลาหาปไซร ทานวาบุคคลนั้นไดกรรมสิทธิ์ ตามปญหา ทุเรียนซื้อเรือนแพจากขนุน และไดจดทะเบียนโอนกันเรียบรอย โดยทุเรียนไมทราบวาขนุนปลอมหนังสือมอบอํานาจของบิดา เขาใจวาเปนการโอนโดยชอบ จึงเห็นไดวาทุเรียนกระทําโดยสุจริต และไดครอบครองเรือนแพนั้นดวยเจตนาเปนเจาของ และไมปรากฏวาทุเรียนครอบครองโดยไมสงบหรือโดยไมเปดเผยแตประการใด แมเรือนแพนั้นจะมิใชของขนุนผูขาย แตเมื่อทุเรียนมิไดครอบครองแทนผูอ่ืน แตไดครอบครองโดยความสงบ และโดยเปดเผย ดวยเจตนาเปนเจาของสําหรับเรือนแพซึ่งเปนสังหาริมทรัพยติดตอกันเปนระยะเวลาเกินหาป ทุเรียนจึงไดกรรมสิทธิ์ตามมาตรา 1382 ดังกลาว (เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 969/2536) ฉะนั้น ทุเรียนจึงมีขอตอสูโดยอางการครอบครองปรปกษไดตามมาตรา 1382 ดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 16

บุญมาใหบุญมีเขาทํากินในที่ดินมือเปลาของตนแทนการชําระดอกเบี้ย บุญมีเห็นวาอยางไรเสียก็ไมไดรับชําระหนี้แนจึงไดไปขอออก น.ส. 3 ก. ในที่ดินดังกลาวเปนชื่อของตน จนปเศษตอมา บุญมาทราบเรื่องจึงยื่นคําขาดใหบุญมีออกไปจากที่ดินดังกลาว มิฉะนั้นจะฟองรองดําเนินคดี ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวาบุญมีจะมีขอตอสูอยางไร หรือไม เฉลย

ตาม ปพพ. มาตรา 1381 บุคคลใดยึดถือทรัพยสินอยูในฐานะเปนผูแทนผูครอบครอง บุคคลนั้นจะเปลี่ยนลักษณะแหงการยึดถือไดก็แตโดยบอกกลาวไปยังผูครอบครองวาไมเจตนาจะถือทรัพยสินแทนผูครอบครองตอไปหรือตนเองเปนผูครอบครองโดยสุจริตอาศัยอํานาจใหมอันไดจากบุคคลภายนอก ตามปญหา บุญมาใหบุญมีเขาทํากินในที่ดินมือเปลาของตนแทนการชําระหนี้ดอกเบี้ยนั้นเห็นไดวาบุญมีไดยึดถือที่ดินดังกลาวอยูในฐานะเปนผูแทนบุญมาผูครอบครอง การที่บุญมีไปขอออก น.ส.3 ก. ในที่ดินนั้นเปนชื่อของตนโดยเห็นวาอยางไรเสียก็ไมไดชําระหนี้แนนั้นยังถือไมไดวาเปนการบอกกลาวไปยังบุญมาผูครอบครองวาไมเจตนาจะยึดถือที่ดินดังกลาวแทนบุญมาผูครอบครองตอไป จึงยังมิใชการแสดงเจตนาเปลี่ยนลักษณะแหงการยึดถือตาม ปพพ. มาตรา 1381 แตประการใด ดังนี้แมบุญมีจะยึดถือที่ดินนั้นเปนเวลาชานานเพียงไรก็ไมไดสิทธิครอบครอง (เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 3417/2527)

ดังนั้น บุญมีจึงไมมีขอตอสูบุญมาแตประการใด

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 17 ขาวไดกรรมสิทธิ์สวนหนึ่งของที่ดินมีโฉนดของแดงโดยการครอบครองปรปกษมาเปนเวลานานแลวแตมิไดจดทะเบียน ตอมาแดงไดขายที่ดินแปลงดังกลาวทั้งแปลงใหแกเขียว โดยเขียวทราบวาขาวครอบครองที่ดินสวนนั้นอยูแลว แตสําคัญผิดวาเปนที่ดินนอกโฉนดและเขาใจวาเปนที่ดินของขาวเอง ภายหลังจากจดทะเบียนโอนที่ดินแปลงนั้นแลว เขียวจึงทราบวาที่ดินสวนที่ขาวครอบครองนั้นอยูในเขตโฉนดที่ซื้อจากแดง ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวาขาวจะเพิกถอนการจดทะเบียนของเขียวในสวนที่ดินที่ตนครอบครองไดหรือไม เพราะเหตุใด เฉลย

ตาม ปพพ. มาตรา 1300 ถาไดจดทะเบียนการโอนอสังหาริมทรัพยหรือทรัพยสิทธิอันเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพยเปนทางเสียเปรียบแกบุคคลผูอยูในฐานะอันจะใหจดทะเบียนสิทธิของตนไดอยูกอนไซร ทานวาบุคคลนั้นอาจเรียกใหเพิกถอนการจดทะเบียนนั้นได แตการโอนอันมีคาตอบแทน ซึ่งผูรับโอนกระทําการโดยสุจริตนั้น ไมวากรณีจะเปนประการใด ทานวาจะเรียกใหเพิกถอนทะเบียนไมได

ตามปญหา ขาวไดกรรมสิทธิ์สวนหนึ่งของที่ดินมีโฉนดของแดงโดยการครอบครองปร

ปกษมาเปนเวลานานแลวแตมิไดจดทะเบียน ตอมาแดงไดขายที่ดินแปลงดังกลาวทั้งแปลงใหแกเขียว เมื่อเขียวทราบวาขาวครอบครองที่ดินสวนนั้นอยูแลวยอมถือไดวาเขียวเปนผูรับโอนโดยไมสุจริต แมเขียวจะสําคัญผิดวาเปนที่ดินอยูนอกโฉนดและเขาใจวาเปนที่ดินของขาวเองก็ไมอาจเปนขออางที่จะทําใหเขียวเปนผูจดทะเบียนรับโอนโดยสุจริตไดแตประการใด ฉะนั้นการจดทะเบียนดังกลาวจึงเปนทางเสียเปรียบแกขาวผูครอบครองปรปกษซ่ึงอยูในฐานะอันจะใหจดทะเบียนสิทธิของตนอยูกอนตาม ปพพ. มาตรา 1300 (เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 265/2530) ดังนั้น ขาวจึงขอใหเพิกถอนการจดทะเบียนของเขียวในสวนที่ดินที่ตนครอบครองได

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน

ขอ 18 กมล กวินทว และกระจาง ออกเงินกันคนละสามแสนบาท สองแสนบาท และหนึ่งแสนบาทตามลําดับ รวมกันซื้อรถตูคันหนึ่งราคาหกแสนบาท เพื่อวิ่งรับสงคนโดยสารระหวางหลักสี่ – ปากเกร็ด หลังจากวิ่งรถไดสองป กวินทรไดเสนอความเห็นวาควรเปลี่ยนเสนทางเดินจากเดิมเปน ปากเกร็ด – หมอชิต เนื่องจากมีผูโดยสารมากกวา สวนกมลเสนอความเห็นวาควรขายรถตูคันดังกลาวแลวนําเงินมาแบงปนกันตามสวนเนื่องจากเศรษฐกิจในชวงนี้ไมดี ทั้งสามคนไดปรึกษาหารือกันแลว ปรากฏผลดังนี้ กระจางเห็นวาควรเปลี่ยนเสนทางเดินรถและไมควรขายรถ กมลเห็นวาไมควรเปลี่ยนเสนทางเดินรถแตควรขายรถ กวินทรเห็นดวยทั้งสองกรณีวาจะขายรถหรือจะเปลี่ยนเสนทางเดินรถก็ได ดังนี้ทานเห็นวาจะเปลี่ยนเสนทางเดินรถหรือจะขายรถตูคันดังกลาวไดหรือไม เพราะเหตุใด เฉลย ตามปพพ. มาตรา 1358 “วรรคสาม” ในเรื่องจัดการอันเปนสารสําคัญ ทานวาตองตกลงกันโดยคะแนนเสียงขางมากแหงเจาของรวม และคะแนนขางมากนั้นตองมีสวนไมต่ํากวาครึ่งหนึ่งแหงคาทรัพยสิน การเปลี่ยนแปลงวัตถุที่ประสงคนั้น ทานวาจะตกลงกันไดก็แตเมื่อเจาของรวมเห็นชอบทุกคน ตามปญหา การที่กมล กวินทร และกระจาง เปนเจาของรวมในรถตูคันหนึ่ง โดยกมลมีสวนราคาสามแสนบาท กวินทรสองแสนบาท กระจางหนึ่งแสนบาท ตอมามีความประสงคจะเปลี่ยนเสนทางเดินรถจากปากเกร็ด – หลักสี่ เปนปากเกร็ด – หมอชิต ซ่ึงเปนการจัดการอันเปนสารสําคัญตาม ปพพ. มาตรา 1358 วรรคสาม ตองตกลงกันโดยคะแนนเสียงขางมากและมีสวนราคาไมต่ํากวาครึ่งหนึ่งของคาทรัพยสิน ปรากฏวามีผูเห็นดวยสองรายคือ กระจางและกวินทรซ่ึงเปนเสียงขางมากและมีสวนราคารวมกันแลวไดสามแสนบาทอันไมต่ํากวาครึ่งของราคาทั้งหมดหกแสนบาท ยอมสามารถกระทําได สวนการขายรถตูคันดังกลาวเพื่อนําเงินมาแบงปนกันนั้นเปนการเปลี่ยนแปลงวัตถุที่ประสงคตาม ปพพ.มาตรา 1358 วรรคส่ี ตองตกลงกันโดยไดรับความเห็นชอบของเจาของรวมทุกคน ปรากฏวามีผูเห็นชอบสองคน คือ กมลกับกวินทรสวนกระจางไมเห็นชอบดวย แมวากระจาง

จะมีสวนราคาหนึ่งแสนบาทนอยกวาเจาของรวมคนอื่น ๆ ก็ตาม ดังนั้นจึงไมสามารถขายรถตูคันดังกลาวได ดังนั้น เห็นวาเปลี่ยนแปลงเสนทางเดินรถได แตขายรถตูคันดังกลาวไมได ตามเหตุผลดังกลาว

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 19 ชาติยอมออกจากที่ดินมือเปลาของตนเพราะหลงเชื่อคําบอกกลาวของเจาพนักงานวาที่ดินนั้นเปนที่สาธารณะ ภายหลัง 10 ปเศษตอมามีการรังวัดสอบเขตที่ดินใหม ปรากฏวาที่ดินดังกลาวอยูนอกเขตสาธารณะ ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวา ชาติจะเรียกรองที่ดินดังกลาวคืนไดหรือไมเพระเหตุใด เฉลย ตาม ปพพ. มาตรา 1377 ถาผูครอบครองสละเจตนาครอบครอง หรือไมยึดถือทรัพยสินตอไปไซร การครอบครองยอมสิ้นสุดลง ถาเหตุอันมีสภาพเปนเหตุช่ัวคราวมีมาขัดขวางมิใหผูครอบครองยึดถือทรัพยสินไซร ทานวาการครอบครองไมส้ินสุดลง ตามปญหา การที่ชาติยอมออกจากที่ดินมือเปลาของตนเพราะหลงเชื่อคําบอกกลาวของเจาพนักงานที่ดินวาที่ดินนั้นเปนที่สาธารณะ ภายหลัง 10 ปเศษตอมามีการรังวัดสอบเขตที่ดินใหมปรากฏวาที่ดินดังกลาวอยูนอกเขตที่สาธารณะนั้น เห็นไดวาชาติยินยอมออกจากที่ดินดังกลาวเปนเวลาถึง 10 ปเศษแลว ถือไมไดวามีเหตุอันมีสภาพเปนการชั่วคราวมาขัดขวาง มิใหชาติยึดถือทรัพยสินตาม ปพพ. มาตรา 1377 วรรคสอง จึงถือไดวาชาติสละเจตนาครอบครองหรือไมยึดถือที่ดินนั้นตอไป การครอบครองของชาติจึงสิ้นสุดลงตาม ปพพ. มาตรา 1377 วรรคหนึ่ง (คําพิพากษาฎีกาที่ 2954/2523) ดังนั้น ชาติจะเรียกรองที่ดินดังกลาวคืนหาไดไม

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 20 เสือนําพินัยกรรมไปจดทะเบียนรับมรดกที่ดินมีโฉนดแปลงหนึ่งมาเปนของตน โดยไมทราบวาเปนพินัยกรรมปลอม แลวนํามาจดทะเบียนขายฝากใหแกชาง โดยชางก็ไมทราบเรื่องพินัยกรรมปลอมแตอยางใด ตอมาปรากฏขอเท็จจริงวาที่ดินแปลงนั้นเปนสวนที่เปนมรดกของแมวซึ่งยังมิไดจดทะเบียน ดังนี้ใหทานวินิจฉัยวาแมวจะเรียกใหชางสงมอบที่ดินดังกลาวคืนแกตนไดหรือไมเพราะเหตุใด เฉลย ตาม ปพพ. มาตรา 1336 ภายในบังคับแหงกฎหมาย เจาของทรัพยสินมีสิทธิใชสอยและจําหนายทรัพยสินของตน และไดซ่ึงดอกผลแหงทรัพยสินนั้น กับทั้งมีสิทธิติดตามและเอาคืนซ่ึงทรัพยสินของตนจากบุคคลผูไมมีสิทธิจะยึดถือไวและมีสิทธิขัดขวางมิใหผูอ่ืนสอดเขามิใหผูอ่ืนสอดเขาเกี่ยวของกับทรัพยสินนั้น โดยมิชอบดวยกฎหมาย ตามปญหา การที่เสือนําพินัยกรรมปลอมไปจดทะเบียนรับมรดกที่ดินมีโฉนดปลงหนึ่งมาเปนของตน แลวนําไปจดทะเบียนขายฝากใหแกชางนั้น เห็นไดวาเสือไมใชเจาของกรรมสิทธิ์และไมมีสิทธิใด ๆ ที่จะทํานิติกรรมเกี่ยวกับที่ดินนั้นได ฉะนั้นชางจึงเปนผูรับขายฝากจากผูซ่ึงไมมีสิทธิใด ๆ แมชางจะไดจดทะเบียนโดยสุจริตและเสียคาตอบแทนก็ไมไดรับการคุมครองตามหลักผูรับโอน ไมมีสิทธิดีกวาผูรับโอน ฉะนั้น แมวเจาของที่แทจริงจึงมีสิทธิติดตามเอาคืนจากชางผูไมมีสิทธิจะยึดถือไวไดตาม ปพพ. มาตรา 1336 ดังกลาว ดังนั้น แมวจึงเรียกใหชางสงมอบที่ดินดังกลาวคืนแกตนได

กฎหมายวาดวยทรัพยสิน ขอ 21 เสนาะและสะอาดเปนเจาของกรรมสิทธิ์รวมกันในสวนมะพราวแปลงหนึ่งโดยมีสวนคนละครึ่ง เสนาะไดเขาไปปลูกบานอยูอาศัยในสวนมะพราวดังกลาว และเก็บผลมะพราวในสวนนั้นขายตลอดมาโดยสะอาดซึ่งอยูตางจังหวัดไมทราบเรื่อง ทั้งเสนาะก็ไมเคยบอกเลาหรือขออนุญาตจากสะอาดเลย ตอมาสะอาดทราบเรื่องดังกลาว ประสงคจะฟองขับไลเสนาะใหออกไปจากสวนมะพราวและเรียกเงินที่ขายผลมะพราวไดหรือไม เพราะเหตุใด เฉลย ตามปพพ. มาตรา 1360 เจาของรวมคนหนึ่ง ๆ มีสิทธิใชทรัพยสินได แตการใชนั้นตองไมขัดตอสิทธิแหงเจาของรวมคนอื่น ๆ ทานใหสันนิฐานไวกอนวา เจาของรวมคนหนึ่ง ๆ มีสิทธิ์ไดดอกผลตามสวนของตนที่มีในทรัพยสินนั้น ตามปญหา การที่เสนาะและสะอาดเปนเจาของกรรมสิทธิ์รวมกันในสวนมะพราวแปลงหนึ่งโดยมีสวนคนละครึ่ง เสนาะไดเขาไปปลูกบานอยูอาศัยอยูในสวนมะพราวดังกลาวนั้นสามารถกระทําไดเพราะเปนการใชทรัพยสินในฐานะที่ตนเปนเจาของรวมคนหนึ่ง ตามมาตรา 1360 วรรคหนึ่งแหง ปพพ. โดยไมถือวาละเมิดตอสะอาดซึ่งเปนเจาของรวมอีกคนหนึ่ง แมสะอาดจะไมทราบเรื่องและเสนาะก็ไมเคยขออนุญาตก็ตาม เพราะผลมะพราวเปนดอกผลของทรัพยสินคือสวนมะพราวที่เสนาะและสะอาดมีสวนคนละครึ่ง เมื่อไมมีขอตกลงกันไวเปนอยางอื่นตามมาตรา 1360 วรรคสองแหง ปพพ. ใหสันนิฐานไวกอนวาเจาของรวมคนหนึ่งๆ มีสิทธิ์ไดดอกผลตามสวนของตนที่มีในทรัพยสินนั้น สะอาดจึงมีสวนในเงินคาขายผลมะพราวครึ่งหนึ่ง

ดังนั้น เห็นวาสะอาดฟองขับไลเสนาะใหออกไปจากมะพราวไมไดและสะอาดมีสิทธิ์เรียกรองเงินคาขายผลมะพราวจากเสนาะไดคร่ึงหนึ่งของทั้งหมด