Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
rei bredberi
\
451
farenhaitiT
Farenheit 451
2
nawili pirveli
cecli da `salamandra~1
* * *
xanZris gaCena mTeli netareba iyo!
gansakuTrebul siamovnebas ki maSin grZnobda, roca
xedavda, Tu rogor STanTqavda, rujavda da saxes ucv-
lida ali nivTebs. ai axlac, brinjaos cecxlmfrqvevi
CaubRujavs xelSi da Sxamiani navTiT rwyavs qvey-
nierebas. sisxli safeTqlebs awveba, xelebi ki istoriis
dafleTili furclebisa da danaxSirebuli nangreve-
bis sabolood daferfvlisa da dabugvis simfoniebs
diriJorobs. jiut Subls muzaradi ufaravs, romel-
sac simboluri cifri „451“ aweria. TvalebSi narinj-
isferi cecxli uelavs, radgan icis, rom axla raRac
moxdeba. marTlac TiTis erTi daWera cecxlmfrqvevze
– da saxli xarbi alis xaxaSi eqceva. saRamos zeca
maSinve wiTlad, yviTlad da Savad ifereba. mexanZre
ki farTod daalajebs cicinaTelebis gundSi da im
bavSviviTaa gaxarebuli, romelic apirebs joxze wamoc-
muli Saqaryinuli Sedos RumelSi. amasobaSi ki suls
Rafaven saxlis zRurblze da gazonebSi mimofantuli
mtredebiviT farfata wignebi. es wignebi naperwkle-
bad adian caSi da mere WvartliT gaSavebuli qari
miaqanebs am naperwklebs sadRac.
montegi daiRrija, ase mxolod maSin iRrijeba ad-
3
amiani, roca saxes cecxli aulokavs da ukan daaxevinebs
xolme. gamurulma cecxlis mexotbem icoda, rom sax-
anZro razmSi dabrunebisas Tvals Caukravda sarkeSi
Tavis oreuls; mere, daZinebis win, sibneleSi igrZnob-
da, rom saxeze isev is almuriani Rimili aqvs Seyinu-
li, romelic arasodes scildeboda da romelic misi
cxovrebis ganuyofeli Tanamgzavri iyo.
montegma xoWosaviT Savi muzaradi moixada, gaapri-
ala da kedelze Camokida. iqve, muzaradis gverdiT,
frTxilad miakida cecxlgamZle qurTuki da Sxapi
miiRo. mere xelebi jibeebSi Caiwyo, stvena-stveniT
gadaWra saxanZro sadguris zeda sarTulis darbazi
da lukSi gauCinarda. bolo wams, roca TiTqosda miw-
as unda daxeTqeboda, jibeebidan xelebi amoiRo da
oqrosfer Woks moeWida. gaisma Wriali da montegi
qveda sarTulis cementis iatakidan sul raRac erT
gojze SeCerda.
montegi saxanZro sadguridan gamovida da bneli,
ukacrieli quCiT gaemarTa miwisqveSa matareblisken.
garindebuli pnevmaturi matarebeli daiZra da uxm-
od gasrialda gapoxil miwisqveSa milSi. cota xnis
Semdeg sadgurze SeCerda, montegi moyviTalo filebiT
mofenil eskalatorze gadmosva da ukan Tbili ha-
eris Wavli miayola. am eskalators mgzavrebi erT-
erT gareubanSi ahyavda. montegi stveniT avida Ramis
mSvid samflobeloSi da mosaxvevisken gaemarTa. TavSi
aTasnairi fiqri utrialebda, magram didxans arc
erTze ar Cerdeboda. mosaxvevTan nabiji ise Seanela,
TiTqos saidanRac monaberi qari moxvda an TiTqos
viRacam saxeli dauZaxao. ukve ramdenime Rame iyo, am
4
mosaxvevs iqiT mdebare varskvlavebiT ganaTebul
qvafenils rom miuaxlovdeboda, uCveulo grZnoba
Seipyrobda xolme. eCveneboda, TiTqos erTi wamis win
am mosaxvevs iqiT viRac idga. iqaurobas ucnauri simS-
vide mohfenoda, TiTqos iq mSvidad, uxmod elodebo-
da viRac da swored maSin, roca pirispir unda Sexv-
edroda, uecrad aCrdilad iqceoda da montegi am
aCrdilSi gaivlida xolme. igi sust surnelebasac ki
iynosavda, im adgilas rom gaivlida; xelebi da loyebi
siTbos momatebas grZnobdnen, TiTqos is viRac iqau-
robas erTi aTi gradusiT aTbobso. montegi verafers
mimxvdariyo, radgan is TeTri, uswormasworo qvafe-
niliT mogebuli Sesaxvevi yovelTvis ukacrielad
axsovda. oRond erT Rames moeCvena, rom viRacis
Crdilma mindori gadaWra da ise swrafad gaqra, rom
montegma verc SeTvaliereba moaswro, verc daZaxeba.
axla ki, im adgils rom miuaxlovda, ise Seanela
nabiji, rom TiTqmis SeCerda. gonebiT ukve gascda am
kuTxes da odnavi xmauric gaigona. „vinme sunTqavs?
an iqneb im viRacam aaSriala haeri, ganabuli rom ic-
dis kuTxis iqiT?“
montegma kuTxeSi Seuxvia.
mTvariT ganaTebul qvafenilze niavi Semodgomis
foTlebs moafrialebda. montegisken mimavali qal-
iSvilic TiTqos am niavsa da foTlebs mindoboda da
ise misrialebda haerSi. ucnobs odnav daexara Tavi
da umzerda, Tu rogor efloboda misi fexsacmeli
qarisgan afrialebul foTlebSi. Txeli, TovliviT
TeTri saxe mokrZalebuli, magram dauRalavi cnobis-
wadiliT gasxivosneboda. mas, albaT, arasodes scilde-
5
boda saxidan odnav gaocebuli gamometyveleba. Savi
Tvalebi ise daJinebiT misCereboda yvelafers, rom
etyoboda, araferi gamoeparebodaT. qaliSvils TeTri
Sriala kaba ecva. montegs TiTqos misi xelebis moZ-
raobis xmac ki esmoda; TiTqos is mcire xmauric ki
gaigona, romelic qaliSvilis gamometyvelebis Secv-
lam gamoiwvia. gamometyveleba ki maSin Seecvala, roca
dainaxa, rom sul or nabijze qvafenilis SuaSi viRac
mamakaci idga da mis miaxloebas ucdida. xeebi SrialiT
uSvebdnen Zirs xmeli foTlebis wvimas. qaliSvili
SeCerda da etyoboda, ukan daxeva daapira SeSfoTe-
bulma, magram amis nacvlad jer yuradRebiT Sexeda
montegs, mere ki SavTvalebSi iseTi Suqi da sixaruli
Caudga, TiTqos am ucnobma Zalze saocari da sasiam-
ovno ram uTxrao. sinamdvileSi ki montegi mxolod
miesalma qaliSvils da Semdeg, roca SeniSna, rom igi
mojadoebuliviT miStereboda mis mklavze dakerebul
salamandras gamosaxulebas da mkerdze mimagrebul
feniqsian2 firfitas, kvlav daarRvia dumili:
_ Tqven axali mezobeli brZandebiT, ara?
_ Tqven ki namdvilad mexanZre xarT, _ uTxra qal-
ma misustebuli xmiT da rogorc iqna, salamandrasa
da feniqss Tvali aarida.
_ ra ucnaurad TqviT!
_ me... me TvaldaxuWulic ki mivxvdebodi, _ CaiCur-
Cula qaliSvilma.
_ rogor? navTis suniT, ara? Cemi coli sul amaze
wuwunebs, _ montegma Caicina, _ mTlianad verasodes
viSoreb.
_ marTalia, ver moiSoreb, _ SeSfoTebiT Caila-
6
paraka qaliSvilma.
montegs moeCvena, TiTqos qaliSvili garSemo uv-
lida, aqeT-iqiT atrialebda, frTxilad ajanjRareb-
da da jibeebs ubrunebda, Tumca mSvenivrad xedavda,
rom qaliSvili adgilidan ar iZroda.
_ navTisa da nelsacxeblis suni CemTvis erTia, _
Tqva montegma, raTa es autaneli dumili daerRvia.
_ nuTu marTla ase geCvenebaT?
_ rasakvirvelia. viTom ratomac ara?
qaliSvili mcire xans Cafiqrda da mere Cailapar-
aka:
_ ar vici... _ Semdeg motrialda da iqiT gaixeda,
sadac maTi saxlebi idga, _ SeiZleba TqvenTan erTad
davbrunde ukan? me klarisa maklelani var!
_ klarisa... me ki gai montegi! wavideT. ase gvian
risTvis dadixarT quCaSi? ramdeni wlis xarT?
odnav Tbili, qariani Rame iyo. klarisa da gai ver-
cxlisfrad ganaTebul qvafenilze midiodnen. montegma
mwife Wermisa da marwyvis nazi surneli igrZno, irgv-
liv mimoixeda da mxolod maSin mixvda, rom eCvenebo-
da _ axla xom Semodgomis miwuruli idga!
diax, axla Semodgoma iyo da gverdiT ucxo qaliS-
vili mihyveboda, romelsac mTvaris Suqze TovliviT
uelavda saxe. montegi mixvda, rom qaliSvili Cafiqre-
buliyo da cdilobda, rac SeiZleba saukeTesod epa-
suxa kiTxvebze.
_ ho, _ Tqva bolos klarisam, _ me Cvidmetis var da
cotas vafren kidec. biZaCemi meubneba: sadac erTia,
iqve meorec unda iyoso. damariga, roca asaks gkiTx-
aven, simarTle uTxari da arc is dafico, rom suleli
7
xaro. gana am dros seirnobas rame sjobs? miyvars,
roca nivTebis suns SevigrZnob, roca Cemi TvaliT
davinaxav maT. xandaxan mTel Rames ase xetialSi
vaTeneb da mzis amosvlas vegebebi xolme.
erTxans arc erTi ar iRebda xmas, bolos gogonam
daarRvia dumili:
_ iciT, me sulac ar meSinia Tqveni!..
_ ratom unda geSinodeT?! _ hkiTxa gaocebulma mon-
tegma.
_ imden xalxs eSinia Tqveni! ese igi, mexanZreebis,
magram Tqvenc xom adamiani xarT, bolos da bolos...
montegma Tavisi Tavi dainaxa qaliSvilis Tvaleb-
Si. ankara wylis or mocimcime wveTSi naTlad Canda
misi muqi, cicqna, magram mkafio gamosaxuleba. yve-
laferi aSkarad Canda: xazebi tuCis kuTxeebSi da yve-
laferi, TiTqos qaliSvilis Tvalebi jadosnuri iis-
feri qarvis ori patara natexi yofiliyo, romlebsac
SeeZlo daeWira da ucvlelad Seenaxa yvelaferi.
klarisas saxe, romelic axla montegisken iyo mibr-
unebuli, rZis saTuT kristals waagavda da es krista-
li Signidan nazi, Tanabari SuqiT ganaTebuliyo. es
ar iyo eleqtronis Semawuxebeli Suqi, aramed... ra
iyo? ra da, uCveulod damamSvidebeli, nazad mocimci-
me sinaTlis Suqi.
erTxel, bavSvobaSi sinaTle Caqra. dedamisma
sadRac erTaderTi sanTeli ipova da aanTo. es mok-
le saaTi aRmoCenaTa xanad iqca orivesTvis. samyarom
dakarga farTo sazRvrebi da myudro alyaSi moaqcia
isini. deda da Svili sruliad gadasxvaferebulebi
isxdnen da natrobdnen: netav, deni didxans ar mov-
8
ideso.
uceb klarisam Tqva:
_ SeiZleba erTi ram SegekiTxoT? ramdeni xania,
rac mexanZred muSaobT?
_ oci wlidan mexanZre var. ager ukve aTi weliwa-
dia.
_ odesme Tu kiTxulobT romelime dasawvav wigns?
_ amas kanoni gvikrZalavs, _ RimiliT miugo mon-
tegma.
_ ho... ra Tqma unda.
_ es mSvenieri xelobaa. orSabaTs Sileri davwv-
aT, oTxSabaT suitmeni, paraskevs folkneri. ferflad
vaqcioT, mere ferflic davwvaT! es aris Cveni pro-
fesiuli devizi.
cota rom gaiares, qaliSvilma kvlav hkiTxa:
_ marTalia, rom Zvelad mexanZreebi ki ar aCend-
nen, aramed aqrobdnen xolme cecxls?
_ ara. merwmuneT, rom saxlebi yovelTvis cecxl-
gamZle iyo.
_ saocaria. erTxel yuri movkari, rom odesRac,
didi xnis winaT saxlebs SemTxveviT cecxli uCndebo-
da da maSin mexanZreebi aqrobdnen xolme.
montegma gaicina. qalma swrafad axeda qvevidan.
_ ratom iciniT?
_ ar vici, _ montegs kvlav autyda sicili. mere
gaCumda, _ ratom mekiTxebiT?
_ me sasacilo araferi miTqvams, Tqven ki iciniT.
mere, uceb mpasuxobT. arc ki dafiqrdebiT xolme Cems
kiTxvaze.
montegi Sedga da qaliSvils daacqerda:
9
_ marTlac ucnauri yifilxarT. sul arafrad
magdebT!
_ sul ar vapirebdi Tqvens ganawyenebas. ase al-
baT imitom memarTeba, rom adamianebs metismetad
vakvirdebi.
_ ki magram, amas rom uyurebT, verafers xvdebiT? _
uTxra montegma da TiTiT aCvena Tavis kupriviT Sav
saxeloze amoqarguli cifri 451.
_ rogor ara, _ daiCurCula klarisam da fexi aaC-
qara, _ odesme giyurebiaT, rogor miqrian reaqtiuli
manqanebi ager, im bulvarze?
_ sityvas banze agdebT, ara?
_ xandaxan mgonia, rom mZRolebma arc ki ician, ra
aris balaxi an yvavili, radgan isini yovelTvis
swrafad Cauqroleben xolme gverdiT. mZRols rom
mwvane laqa daanaxvo, getyvis, balaxiao! diax, namdvilad,
ase getyviT! vardisferebi? vardisferebi vardis buC-
qebia! TeTri laqebi saxlebia, yavisferebi _ Zroxebi.
biZaCems erTxel nela mihyavda manqana Saragzaze _
saaTSi ormoci milis siCqariT da ori dRiT Casves
cixeSi. gana es sasacilo da Tan satirali ar aris?
_ Zalian bevrs fiqrobT, _ awrialda montegi.
_ me iSviaTad vuyureb molaparake kedlebs, arc
avtomobilebis Sejibrebebze da gasarTob parkebSi
davdivar. albaT amitom aris, rom bevri dro mrCeba
suleluri fiqrebisTvis. ginaxavT qalaqgareT oras-
futiani dafebi rom dgas gancxadebebisTvis? iciT Tu
ara, rom odesRac imaT sul oci futis sigrZe hqon-
daT? magram axla swrafad daiwyes manqanebma srbo-
la da dafebi rom ar daegrZelebinaT, veravin wai-
10
kiTxavda.
_ eg aRar vicodi, _ Caicina montegma.
_ damijereT, me kidev iseTi ram vici, rac Tqven
arc ki dagesizmrebaT: dildilobiT balaxze cvaria
xolme dayrili!
montegma uceb ver gaixsena, icoda Tu ara es ambavi
da saSinlad ganerviulda.
_ ai, iqiT Tu gaixedav, _ qaliSvilma cas miapyro
mzera, _ mTvareze mamakacis saxes SeniSnav. _ montegs
ki didi xani iyo, zeviT ar aexeda. darCenili gza ise
gaiares, arc erTs ar daurRvevia siCume. qali fiqreb-
Si CaiZira, kriWaSekruli kaci ki metad uxerxulad
grZnobda Tavs da xandaxan sayveduriT savse mzeras
esroda Tanamgzavrs. roca klarisas saxlTan mivid-
nen, dainaxes, rom yvela fanjridan kaSkaSa Suqi gamo-
dioda.
_ ra moxda? _ gaukvirda montegs. mas iSviaTad enaxa
ase ganaTebuli saxli.
_ araferi. albaT deda, mama da biZa sxedan da mas-
laaToben. aseT rames kidev ufro iSviaTad naxav, vi-
dre fexiT mosiarules. biZaCemi meoredac daapat-
imres. ar miTqvams? fexiT midioda. o, Cven xom metad
Taviseburi xalxi varT.
_ ki magram, raze saubrobT xolme?
qaliSvils gaecina, Rame mSvidobisao, miaZaxa mon-
tegs da saxlisken Setrialda. mere etyoba, raRac gaax-
senda, ukan mobrunda, gaocebiTa da cnobismoyvareo-
biT miaCerda saxeSi kacs da hkiTxa:
_ bednieri xarT?
_ ra xaro? _ CaekiTxa montegi, magram mTvaris sx-
11
ivebSi gaxveuli qaliSvili ukve Sinisken garboda.
cota xnis Semdeg montegma karis saketis susti xmauri
gaigona.
* * *
_ bednieri var? es raRa sisulelea?
montegma uceb Sewyvita sicili da Tavisi binis
Sesasvlel karSi amoWril xvrelSi Seyo xeli. karma
icno misi TiTebi da uxmaurod gaiRo.
_ rasakvirvelia, bednieri var. im gogonas rogor
hgonia? gana ara var bednieri? _ elaparakeboda mon-
tegi cariel oTaxebs holidan. misi mzera kondicio-
neris cxaurs moxvda da uecrad gaaxsenda, rom iq raRac
hqonda damaluli. am raRacam TiTqos gamoixeda cx-
auris gadaRmidan da montegs miaCerda. montegma sa-
swrafod miabruna Tavi.
ra ucnauri Sexvedraa, ra ucnauri Ramea! amdagvari
araferi axsovda, Tu imas ar CavTvliT, erTi wlis
winaT, saRamo xans, viRac xanSi Sesuli mamakaci rom
Sexvda parkSi da isaubres...
montegma Tavi gadaaqnia. mere yru kedels Sexeda
da moeCvena, rom zed is gogona iyo gamoxatuli, iseT-
ive lamazi, rogoric daamaxsovrda. ara, namdvilad
gasaocari gogona umzerda montegs kedlidan. misi
saluqi saxe patara saaTis ciferblats mogagonebdaT.
ciferblats, romelic bundovnad moCans Cabnelebul
oTaxSi SuaRamisas. gamoiRviZeb, drois gagebas moin-
domeb, saaTs daxedav da isic getyvis saaTs, wuTsa da
wams. diax, igi, mdumare da manaTobeli. sarwmuno
cnobebs mogawvdis am ukuneTi Ramis Sesaxeb, romelic
12
swrafad mieqaneba ufro meti sibnelisken, magram amave
dros ganTiadsac uaxlovdeba.
_ rao?_ hkiTxa montegma Tavis meore „mes“ _ im
qvecnobier idiots, romelic drodadro nebisyofas,
Cveulebas, gonebas ujanydeboda da ybedobas iwyebda
xolme. man kvlav Sexeda kedels: _ rogor hgavs sarkes
es saxe! pirdapir warmoudgenelia! aba, vis vicnob iseTs,
rom Cemi sakuTari sxivi aireklos da damibrunos?
xalxi metwilad... – montegma Sedareba ver ipova da
SeCerda, mere Tavisi xeloba gaaxsenda da ganagrZo, _
xalxi CiraRdans hgavs, romelic, sanam ar Caaqroben,
mxolod sakuTar Suqs asxivebs. ra iSviaTad xdeba, rom
sxva adamianma asaxos Seni saxe da daganaxvos Seni
STabeWdilebebi, Seni idumali da mokrZalebuli fiqre-
bi. am gogonas sxvisi azrebis amocnobis warmoudgene-
li unari hqonda: igi Tojinebis Teatris im gatace-
bul mayurebels hgavda, romelic winaswar tkbeba msax-
iobis wamwamis yoveli dafaxulebiT, xelis yoveli
SerxeviT Tu TiTis gaqneviT. ramden xans iares erT-
ad? sam wuTs? mere rogor gagrZelda es xani! ra
uzarmazari gamosaxuleba moCanda axla scenaze, ra-
modena Crdils hfenda kedels misi gamxdari sxeuli!
montegi grZnobda, rom mas Tu moeqaveboda, gogona
Tvals daafaxulebda, Tu ybis kunTi daeZabeboda, gog-
ona daaswrebda da TviTon daamTqnarebda.
_ axla rom vukvirdebi, _ gaifiqra montegma, _
TiTqos melodeboda kidec quCaSi, Tumca Zalian gvi-
ani iyo.
* * *
13
montegma saZinebeli oTaxis kari gaaRo da moeCvena,
TiTqos marmarilos akldamaSi Sevida mTvaris Casv-
lis Semdeg. oTaxSi ukuneTi sibnele idga. verc ki
warmoidgenda, rom gareT vercxlisferi samyaro iyo.
dagmanuli fanjrebi didi qalaqis xmaurs ar atareb-
da da oTaxs micvalebulTa samyofels amsgavsebda.
montegma smena gaamaxvila.
oTaxSi odnav ismoda koRos wyvetili bzuili Tu
Tavis vardisfer myudro budeSi Camaluli eleqtro-
nis kelas CurCuli. musika ise xmamaRla CaerToT, rom
montegma melodiis garCevac ki moaxerxa.
man igrZno, rom Rimili gauqra saxidan, rom Ri-
mili qonis sanTeliviT gadna da CamoiRvenTa. Cam-
oiRvenTa im fantastikuri sanTeliviT, romelic Zalze
didxans enTo, mere bolomde miiwva da Caqra, Caqra da
irgvliv ukuneTi Camowva.
_ me bednieri ara var, ara, ara var! _ CurCulebda
montegi. dRes aSkarad igrZno, rom bednieri ar iyo.
bednierebas niRabiviT atarebda. gogonam mostaca es
niRabi, mindori gadairbina da axla montegs aRar See-
Zlo misuliyo, mis karze daekakunebina da ukan moeT-
xova Tavisi nivTi.
montegs sinaTle ar aunTia, ise warmoidgina mTe-
li oTaxi; sawolze misi coli gaSxlarTula. zevidan
araferi axuravs da yinuliviT civia, igi TiTqos
saflavis qvaze amokveTili kandakebaa. Tvalebi, gay-
inuli Tvalebi, foladis uxilavi ZafebiT aqvs Werze
mibmuli. yurebSi patara niJarebi aqvs Cadgmuli. es
cicqna radioebia da mRviZare tvinis napirebs eleqt-
ronis okeanis talRebi exeTqeba. xmebi, musika... lapar-
14
aki da musika... oTaxi ki namdvilad carieli iyo: yov-
elRame aq okeane SemoiWreboda, qals xmebis uzarmaz-
ar talRebze aitacebda da fxizels, TvalebgamoRame-
buls miativtivebda aisisken. gasuli ori wlis gan-
mavlobaSi erTi Ramec ki ar yofila sxvanairi da
mildreds arasodes swyindeboda am zRvaSi banaoba.
oTaxSi griloda, magram montegs suli exuTeboda. man
mainc ar moisurva fardebi aewia da aivnis kari gaeRo
_ ar undoda mTvare SemoeSva oTaxSi. grZnobda, rom
sul erT saaTSi daixrCoboda uhaerobiT, magram mainc
Tavis gancalkevebulad gaSlil, civi loginisken gae-
marTa xelis cecebiT. winaswar, erTi wamiT adre ig-
rZno, rom iatakze dagdebul sagans wahkravda fexs.
montegs gaaxsenda: weRanac, sanam kuTxeSi Seuxvev-
da, igrZno, rom viRacas Sexvdeboda da marTlac Seux-
via Tu ara, kinaRam im gogonas daejaxa.
fexma haeris talRa gagzavna win, talRa raRac pat-
ara dabrkolebas waawyda da ukan dabrunda. imave wams
fexi raRacas daejaxa. saganma yrud daiJRaruna bnelSi
da iatakze gasrialda.
montegi welSi gaimarTa da im adamianis sunTqvas
daayurada, romelic am ukuneT RameSi sawolSi iwva.
igi ise sunTqavda, rom cocxali arc ki gegonebodaT.
misi amosunTqva odnav Tu Searxevda patara foTols,
bumbuls an Tmis erTaderT Rers. montegs jer kidev
ar undoda sinaTlis SemoSveba oTaxSi, amitom meqan-
ikuri asanTi amoiRo, xelis cecebiT ipova vercxlis
diskoze amotvifruli salamandra, TiTi daaWira da
roca ainTo, als xeli miafara.
montegs mTvaris ori qva misCereboda, ori fer-
15
mkrTali qva, sicocxlis ankara nakadulSi CaZiruli.
zeviT amqveyniuri cxovreba Cqefda, magram qvebi
fskerze elaga.
_ mildred!
qalis saxe TovliT dafarul kunZuls waagavda.
kunZulze iqneb wvima mosuliyo, magram miwamde ver
CaaRwevda, iqneb Rrublebs gadaevlo mis Tavze daTov-
lze TavianTi Crdili gadaetarebina, magram igi verc
amas gaigebda. mxolod mozuzune krazanebis xma ismo-
da mildredis magrad daxSuli yurebidan, mxolod
SuSis Tvalebi elavda da amosunTqvisa da CasunTqvis
susti xma modioda. CasunTqva, amosunTqva, amosunTqva,
CasunTqva da TviTon qals ar enaRvleboda amosunTq-
vas CasunTqva Tu ar mohyveboda.
is sagani, weRan rom fexiT gaasriala iatakze, axla
montegis sawolis qveSidan isroda mkrTal sxivebs.
es patara, dasaZinebeli abebis Sesanaxi brolis SuSa,
diliT jer kidev savse iyo. dilas ocdaaTi abi iyo
am boTlSi, axla ki Tavmoxdili carieli egdo iatakze
da sanTebelas sust, moliclice alze cimcimebda. uceb
montegis Tavze cam daiRrWiala. zeviT saSineli xmau-
riT gaiglija raRac, TiTqos orma veeba xelma aTi-
aTasmiliani Savi brezenti gafxriwao. montegic Ti-
Tqos Suaze gaipo. TiTqos mkerdi orad gaeyo. saxls
zedized gadaufrines reaqtiulma bombdamSenebma. or-
ori, eqvsi, cxra, Tormeti, mere TiTo-TiTo, kidev TiTo-
TiTo. am bombdamSenebma montegs xma Cauwyvita da
iqauroba gruxuniT aavso. montegma piri daaRo da
bombdamSenis xma dakreWil kbilebSi moiqcia. saxli
zanzarebda. sanTebelas ali Caqra. mTvaris qvebi gaqra.
16
montegma xeli staca telefonis yurmils.
bombdamSenebi gafrindnen. montegma aTrTolebu-
li tuCebi miado mikrofons da akankalebuli xmiT
daiCurCula.
montegs moeCvena, rom im Savi bombdamSenebis xmam
daanamceca varskvlavebi da xval dilas maTi mtveri
uCveulo Tovlad daefineboda dedamiwas. am sule-
luri fiqriT moculi idga igi telefonTan sibnele-
Si, kankalebda da uxmod amoZravebda tuCebs.
* * *
saavadmyofodan mosulebs manqana hqondaT, ufro
sworad _ ori manqana. erTi mucelSi Casrialdeboda
im Savi kobris msgavsad, romelic Rrma WaSi miZvreba
dagubebuli wylisa da damyayebuli warsulis sanaxa-
vad. es manqana mwvane siTxes svamda da SiSiniT amo-
hqonda zeviT. neta mTeli sibnele dalia? wlebis gan-
mavlobaSi dagrovili Sxami mTlianad amowova? man-
qana uxmod svamda, magram drodadro ise waibuzRunebda,
TiTqos raRacas eZebs sibneleSi da ver poulobso.
mas mxolod erTi Tvali hqonda. gulgrili gamomety-
velebis operators SeeZlo specialuri optikuri mu-
zaradi daexura Tavze da im adamianis sulSi CaeWvri-
ta, romelsac siTxes uRebda. netav ra dainaxa Tval-
ma? kaci dumda. igi umzerda, magram ver aRiqvamda imas,
rasac Tvali xedavda. es procedura arxis gaTxras
waagavda. loginSi mwoliare qali is mkvrivi marmar-
ilos qani iyo, romelsac moulodnelad waawydnen.
kidev gaTxareT, Rrmad CauSviT burRi, amoswoveT sic-
ariele, Tuki misi amowova moxerxdeba am mTrTolavi,
17
wklapuna gveliT!
operatori gverdze idga da sigarets eweoda. iqve
meore manqana muSaobda.
meore manqanasac iseTive gulgrili axalgazrda
amuSavebda. mas mowiTalo-moyviTalo samuSao tansac-
meli ecva. am manqanas mTeli sisxli unda amoeqaCa
sxeulidan da igi axali sisxliTa da axali plazmiT
Seecvala.
_ saWiroa sxeuli ornairad gavwmindoT, _ Tqva
operatorma, romelic gaSeSebuli qalis gverdiT idga,
_ marto kuWi arafers uSvelis, Tu sisxlic ar gaiw-
minda. aba, datoveT eg Sxami sisxlSi da sisxli xvedi-
viT daukakunebs tvins aTasjer, ori aTasjer, tvinic
veRar gauZlebs da samsaxurs Tavs daanebebs.
_ geyofa! _ gaaCuma montegma.
_ me ise geubnebodiT, _ Tavi imarTla operator-
ma.
_ ukve moaTaveT yvelaferi? _ ikiTxa montegma.
_ movrCiT, _ upasuxes operatorebma, romlebsac
ukve magrad daeketaT TavianTi manqanebi. etyoboda,
maT verc ki igrZnes, rom montegi gabrazda. oriveni
sigarets eweodnen. boli cxvir-pirSi uZvreboda or-
ives, magram Tvalsac ar axamxamebdnen, bolos ki Cail-
aparakes, _ yvelaferi es ormocdaaTi dolari Rirs.
_ jer erTi, ratom ar meubnebiT, kargad iqneba Tu
ara? _ gacecxlda montegi.
_ ra Tqma unda, kargad iqneba. mTeli sisxli amov-
uReT. ai, aqa gvaqvs, am yuTebSi. axla veRaras avnebs.
rogorc giTxariT, Zvel sisxls vuRebT, axals vusx-
amT da yvelaferi kargad aris xolme.
18
_ Tqven xom eqimebi ara xarT! ratom ar gamogza-
vnes erTi eqimi mainc? _ kvlav brazobda montegi.
_ eqimio? _ SesZaxa operatorma da sigareti tuCis
kuTxeSi gadaitana, _ Cven cxra-aTi aseTi SemTxveva
gvaqvs RameSi. am bolo wlebSi TviTmkvlelobebi Za-
lian gaxSirda da sagangebo manqanebi davamzadeT, ra
Tqma, unda optikuri TvaliT. siaxle mxolod esaa,
danarCeni Zvelia. aseT SemTxvevaSi eqimi ar aris saW-
iro. sul ori teqnikosi gindaT da naxevar saaTSi
saqme dasrulebulia. axla ki wavediT, _ isini karisken
gaemarTnen, _ am wuTSi miviReT axali gamoZaxeba rad-
ioTi. aqedan aTi kvartalia. kidev viRacas daucarie-
lebia saZinebeli abebiT savse SuSa. Tu isev dagWird-
ebiT, gamogviZaxeT. Tqvens cols axla mxolod mos-
veneba sWirdeba, gasamxnevebeli wamali SevuSxapuneT.
icodeT, moSivebuli gaiRviZebs. naxvamdis!
da Txel, magrad mokumul tuCebSi sigaretgaCril-
ma, gvelisTvala operatorebma waiRes TavianTi man-
qana da Slangi, waiRes Txieri melanqoliiTa da muqi,
sqeli, usaxelo siTxiT savse yuTi da kari gaixures.
montegi mowyvetiT CaeSva savarZelSi da qals miaC-
erda. mildreds odnav Riad darCenoda Tvalebi. mon-
tegma xelisguli miutana bageebTan da Tbili sunTq-
va igrZno.
_ mildred, _ dauZaxa man bolos.
„Cven Zalian bevrni varT, _ fiqrobda montegi, _
Cven miliardebi varT da es Zalian bevria. aravin
aravis ar icnobs. ucxoebi modian da myudroebas girR-
veven. ucxoebi modian da gulsa gglejen mkerdidan.
ucxoebi modian da sisxls gaclian. RmerTo didebu-
19
lo, vin iyo es xalxi? Cems sicocxleSi pirvelad vnaxe!“
gavida naxevari saaTi.
axla am qalis ZarRvebSi axali sisxli Cqefda da
TiTqos am sisxlma gadaasxvafera kidec igi. mildreds
Rawvebi Seufaklda, tuCebze vardisferi daedo, saxe
gaunazda. axla viRac ucxos sisxli uCqefda ZarRveb-
Si. rom SeiZlebodes sxeulis, tvinis mexsierebis Secv-
la! imaT rom SeeZloT sulic gaataron gasawmend man-
qanaSi, gaaqaTqaTon, aawyon da diliT ukan moitanon.
rom SeiZlebodes...
montegi wamodga, fardebi gadaswia, farTod gaaRo
fanjrebi da oTaxSi Ramis sigrile SemouSva. axla
Ramis ori saaTi iyo. nuTu sul erTi saaTis win Sex-
vda quCaSi klarisa maklelans? nuTu erTi saaTi gavi-
da mas Semdeg, rac aq, am Cabnelebul oTaxSi movida da
im brolis SuSas gahkra fexi? diax, mxolod erTi saaTi
gavida da is Zveli samyaro gadna, mis nacvlad ki sul
sxvanairi, mrume samyaro Seiqmna.
mTvaris sxivebiT ganaTebuli mindvris gadaRma
sicili gaisma. igi im saxlidan moismoda, sadac klar-
isa, mamamisi, dedamisi da klarisas biZa cxovrobdnen.
imaT icodnen mSvidi, gulwrfeli sicili. sicili naZa-
ladevi ki ara, xalisiani da guliani hqondaT. es sic-
ili ganaTebuli fanjridan gaismoda am gvian Rames.
sxva binebis fanjrebi bneliT moculiyo, am binaSi ki
saubrobdnen, kamaTobdnen, SekiTxvebs aZlevdnen erT-
maneTs da ise qsovdnen sityvebis jadosnur qsels.
montegma, ise, rom arc ki ufiqria, ras sCadioda,
minebiani kari gaaRo, mindori gadaWra da molapar-
ake saxlis win miiyuJa CrdilSi.
20
axla SemiZlia karzec davakakuno da CurCuliT
vuTxra: „SemomiSviT, xmas ar amoviReb, minda mxolod
gisminoT. minda gavigo, raze saubrobT“, _ gaifiqra
montegma, magram ar daukakunebia. igi Secivebuli da
saxemoqceuli idga da yurTasmenad qceuliyo. axla
mamakacis (albaT klarisas biZis) dinji laparaki es-
moda:
_ diax, Cvens saukuneSi yvelaferi gaufasurda. ad-
amiansa da qaRaldis xelsaxocs erTi fasi aqvs. Segi-
Zlia cxviri moiwmindo adamianiT, daWmuWno, gadaag-
do. mere meores waswvde, TiTze Semoixvio, nestoebi
gamoiwmindo da gadaagdo. yvela erTmaneTs hgavs, arc
erTi ar geWideba gulze. rogor SegiZlia, magaliTad,
guli Segtkiodes Seni sakuTari qalaqis fexburTis
gundze, roca arc programa gaqvs da arc moTamaSeebs
icnob. imasac ver ityvi danamdvilebiT, ra feris for-
mas icvamen xolme.
montegi Sin dabrunda, fanjara gaaRo, mildredis
sawolTan mivida, sabani amoukeca da mere Tavis log-
inSi Cawva. montegs mTvare danaToda Tavze. mTvaris
Suqi uCenda Rawvebs da moRuSul Subls. mTvarem ver-
cxlis or namcecad uqcia Tvalis gugebi.
wvimis erTi wveTi daeca. klarisa, _ gaifiqra mon-
tegma, _ meore _ mildredi, mesame _ klarisas biZa, _
meoTxe _ wuxandeli xanZari. erTi _ klarisa, meore
_ mildredi, mesame _ klarisas biZa, meoTxe _ xanZari.
erTi _ mildredi, ori _ klarisa. erTi, ori, sami, oTxi,
xuTi _ klarisa, mildredi, biZa, xanZari, dasaZinebeli
abebi, qaRaldis xelsaxocebi _ moiwminde cxviri, daW-
muWne, gadaagde. erTi, ori, sami! erTi, ori, sami! wvima,
21
qariSxali, mocinari biZa, mexis Camovardna, cis fexad
Camosvla, vulkanidan alis amofrqveva. da es yove-
live moRriale farTo mdinared miemarTeba dil-
isken.
_ veRaraferi gamigia, _ Cailaparaka montegma da
enaze dasaZinebeli abi daido.
* * *
dilis cxra saaTze mildredis sawoli carieli
iyo. montegi swrafad wamodga, SeSinebuli gavarda
holSi da samzareulos karTan SeCerda.
vercxlis tosteridan Semwvari puris naWrebi cvio-
da. naWrebs liTonis Txeli xeli iWerda da gamdnar
karaqSi avlebda. puris natexebi TavisiT lagdeboda
TefSze. mildredi mxolod Tvalyurs adevnebda. mas
orive yuri mWidrod daeco eleqtronis futkrebiT,
romlebic ganuwyvetliv bzuodnen. mildredma uecrad
zeviT aixeda, qmari dainaxa da Tavi dauqnia.
_ kargad xar? _ hkiTxa montegma.
ukve aTi weliwadi iyo, rac mildredi yurebSi „ra-
dioniJarebs“ atarebda da am xnis ganmavlobaSi is-
wavla tuCebis moZraobiT naTqvamis gageba. man kvlav
Tavi dauqnia montegs da tosterSi puris natexi Cado.
purma tkacatkuci daiwyo. montegi skamze Camojda.
_ ver gamigia, ratom var ase mSieri, _ daiCivla
mildredma.
_ Sen...
_ Zalian mSia.
_ wuxel, _ gaagrZela montegma.
_ cudad meZina, ara? saSinlad viyavi. RmerTo,
22
rogor mSia. netavi ratom?
_ wuxel, _ kvlav daiwyo montegma.
_ ra moxda wuxel? _ hkiTxa qalma, romelic ugu-
lod adevnebda Tvals mis tuCebs.
_ aRar gaxsovs?
_ ra? Rreoba an raime amgvari gvqonda? nabaxuseviv-
iTa var. RmerTo, rogor mSia. vin gvyavda stumrad?
_ oriode kaci.
_ egrec vicodi, _ mildredma Semwvari puri Caaxra-
muna, _ muceli mtkiva, magram mainc saSinlad mSia. ime-
dia, sisulele ar Camidenia qeifze.
_ ara, _ wynarad miugo montegma.
tosterma karaqSi Semwvari puris natexi gamoug-
do montegs. man puri aiRo da Tavi didad davalebu-
lad igrZno.
_ Senc ver xar karg ferze, _ uTxra colma.
* * *
saRamospiras wvima wamovida da Camobnelda. mon-
tegi holSi idga da saxeloze narinjisfrad moelva-
re salamandrian niSans imagrebda. igi idga da karga
xans misCereboda kondicioneris cxaurs. coli sate-
levizio oTaxSi iyo da scenars kiTxulobda. man Tavi
aswia, montegs Tvali Seavlo da Cailaparaka:
_ uyure! es adamiani fiqrobs!
_ ho, mindoda moglaparakebodi, _ uTxra montegma,
mcire xans iyuCa da mere daamata, _ wuxel mTeli SuSa
dasaZinebeli wamali dagilevia.
_ oh, me amas ar vizamdi, _ iuara gaocebulma
mildredma.
23
_ SuSa carieli iyo.
_ magas ar vizamdi. ratom unda Camedina aseTi ram?
_ iqneb ori abi dalie, mere dagaviwyda da kidev
ori dalie, kidev dagaviwyda da kidev ori daamate,
Semdeg gabruvdi da zedized daiwye ylapva, vidre
ocdaaTi an ormoci ar Caylape.
_ ras ambob?! amisTana sisuleles rogor vizamdi?
_ me ra vici, _ uTxra montegma.
qals aSkarad etyoboda, rom undoda montegi iqau-
robas Cqara gascloda.
_ amas ar gavakeTebdi, arafriT ar gavakeTebdi!
_ kargi, egre iyos, raki egre ginda, _ daeTanxma
montegi.
_ ai, ase ambobs ledi, _ Cailaparaka mildredma da
kvlav scenars miubrunda.
_ dRes ra gadmocemaa? _ daRlili xmiT hkiTxa
montegma.
qalma Tavauwevlad upasuxa:
_ ra da, piesaa. aT wuTSi daiwyeba da kedlidan
kedelze gadava! am dilas gamomigzavnes Cemi roli. me
erTi ram SevuTvale: piesaSi erT rols gamoakle-
ben. es sul axali ideaa. mayureblebs Zalian moew-
onebaT. aklia diasaxlisis roli da es diasaxlisi me
var. roca diasaxlisis jeri mova, isini, samiveni, kedl-
idan momaCerdebian da me warmovTqvam replikas. ma-
galiTad, kaci ambobs: „ras fiqrobT amis Sesaxeb, elen?“
da Tan pirdapir miyurebs. me ki, ici, TiTqos scenaze
vzivar da vambob, vambob, _ qali SeCerda da scenaris
striqonebs TiTi gaayola. vambob: „me mgoni, es Sesani-
Snavia!“ mere isini ganagrZoben TamaSs piesis mixed-
24
viT, vidre kaci ar ityvis: „amaze meTanxmebi, elen?“ da
me vupasuxeb: „rasakvirvelia“. gana kargad ar gamom-
dis, gai?
montegi holSi idga da mdumared misCereboda
cols.
_ ha, xom kargi iqneba? _ kvlav CaekiTxa qali.
_ piesa razea?
_ xom giTxari. iq es xalxi iTamaSebs, saxelad bobi,
ruTi da eleni.
_ uh!
_ namdvilad sainteresoa. ufro saintereso ki ma-
Sin iqneba, roca meoTxe kedlis dadgmas SevZlebT.
rogor ggonia, ramden xanSi davagrovebT Tanxas, rom
es meoTxe, ubralo kedeli moviSoroT da sateleviz-
io davdgaT? es xom mxolod ori aTasi dolari eR-
ireba.
_ eg Cemi wliuri xelfasis mesamedia.
_ mxolod ori aTasi dolari, _ gaimeora qalma, _
me mgoni xandaxan Cemzedac unda ifiqro. Cven rom
meoTxe kedeli gvqondes, maSin es oTaxi TiTqos mar-
to Cveni ki aRar iqneboda, aramed, aTasnairi araCveu-
lebrivi xalxic icxovrebda aq. Cven SegviZlia zogi
ram movikloT.
_ zog rames ukve viklebT, rom mesame kedlis fasi
gadavixadoT. es xom sul ori Tvis win davdgiT. da-
gaviwyda?
_ marTla? _ gaioca qalma da karga xans usityvod
miaCerda qmars, _ kargi, naxvamdis, Zvirfaso.
_ naxvamdis, _ miugo montegma. karTan SeCerda da
Semotrialda, _ dasasruli bednieri aqvs?
25
_ bolomde ar wamikiTxavs.
montegi colTan mivida, scenari gamoarTva da
bolo gverdi waikiTxa. mere Tavi daaqnia, scenari
dakeca, mildreds daubruna da quCaSi gavida. kvlav
JinJlavda.
* * *
wvima gadaRebaze iyo. qaliSvili Sua trotuarze
midioda. Tavi zeviT aewia da wvimis meCxeri wveTebi
saxeze ecemoda. man SeniSna montegi, gauRima da hkiTxa:
_ viTom eg raRaa?
_ me xom jer ar movWkvianebulvar. mSvenieri wvi-
maa. Zalian miyvars aseT wvimaSi siaruli.
_ me ki sul ar momwons.
_ mogewonebaT, rom scadoT.
_ arasodes micdia.
qaliSvilma tuCebi gailoka da Cailaparaka:
_ wvimas gemoc mSvenieri aqvs.
_ Tqven cdilobT, TiTojer yvelaferi scadoT, ara?
_ hkiTxa montegma.
_ xan orjerac, _ upasuxa klarisam da Tavis xels
miaCerda.
_ ra gaqvT xelSi?
_ babuawvera. albaT ukanasknelia. ar megona ase
gvianobamde Tu SemorCeboda. iciT ra unda qnaT? unda
aiRoT da nikapze moisvaT, naxeT, _ klarisam RimiliT
moisva nikapze babuawvera.
_ mere?
_ Tu nikapze yvavilis bususebi darCa, Seyvarebuli
xarT. aba, SemxedeT!
26
raRa gaewyoboda _ montegma Sexeda.
_ rao? _ hkiTxa qaliSvilma.
_ nikapqveS yviTeli bususebi gaqvT.
_ ra kargia! modi, axla Tqvenc gamogcadoT.
_ araferi gamova!
_ aba, vnaxoT, _ montegma gons mosvlac ver moaswro,
rom qaliSvilma babuawvera nikapqveS mousva. montegma
ukan daiwia. klarisam gaicina da uTxra, _ mSvidad
ideqiTo, _ Semdeg nikapqveS Sexeda da moiRuSa.
_ rogoraa saqme? _ hkiTxa montegma.
_ ra sircxvilia! _ Cailaparaka qaliSvilma, _
aravin giyvarT!
_ ara, miyvars.
_ rom ar Cans!
_ me Zalian, Zalian miyvars! _ kaci Seecada vinmes
saxeba warmoedgina Tavisi sityvebis dasasabuTeblad,
magram ver SeZlo da gaimeora, _ miyvars!
_ ase nu miyurebT, gevedrebiT!
_ sul im babuawveras bralia. mTeli mtveri Tqven
mogedoT da me aRar damrCa.
_ marTalia. magis bralia. oh, rogor agaforiaqeT!
vgrZnob, rom agaRelveT, mapatieT. Zalian vwuxvar _
qaliSvilma idayvSi mohkida xeli montegs.
_ ara, ara, _ sxapasxupiT uTxra montegma, _ araferia!
_ me unda wavide. miTxariT, gapatie-Tqo. ar minda,
gabrazebuli darCeT.
_ sul ara var gabrazebuli. aforiaqebuli ki nam-
dvilad var.
_ axla Cems fsiqiatrTan mivdivar. amas iZulebiT
vakeTeb. vcdilob, raime saTqmeli movigono. ar vici,
27
ras fiqrobs Cemze. ise ki sul meubneba, namdvili xax-
vi xar, sul furcel-furcel unda gagfcqvnas kacmao.
_ Cemi azriT, namdvilad gWirdebaT fsiqiatri.
_ tyuilia. Tqven magas ar fiqrobT!
montegma Rrmad CaisunTqa, mere amoisunTqa da bo-
los Tqva:
_ marTali xarT, magas ar vfiqrob.
_ fsiqiatrs Zalian unda gaigos, ratom davexetebi
tye-RreSi, ratom vakvirdebi Citebs da ratom viWer
peplebs. odesme gaCvenebT Cems koleqcias.
_ kargi iqneba.
_ imaT unda icodnen, raSi vxarjav dros. me veubne-
bi, rom xandaxan sulac vzivar da vfiqrob-meTqi.
oRond ar vumxel, raze vfiqrob xolme. de, TviTon
mixvdnen. xan ki veubnebi _ miyvars Tavis gadaweva, ai
ase, da wvimis wveTebis gemos gasinjva-meTqi. wveTebs
xom Rvinis gemo aqvs. odesme gigemiaT?
_ ara, me...
_ Tqven xom mapatieT, ara?
_ diax, _ upasuxa montegma da cota xniT Cafiqrda, _
diax, me gapatieT. RmerTma uwyis, ra aris mizezi, ma-
gram raRacnairi ki namdvilad xarT. Tqvenze advilad
mouva kacs guli, magram adviladve moubrundeba. Cvid-
metis varo, miTxariT, ara?
_ ho, im TveSi gavxdebi.
_ ra saocaria, ra gasakviria. Cemi coli ocdaaTi-
saa da mainc xandaxan masze gacilebiT ufrosi mgonix-
arT. netav, ratom meCveneba ase?
_ Tavadac ucnauri brZandebiT, mister monteg. xan-
daxan maviwydeba kidec, rom mexanZre xarT. axla ki
28
SeiZleba meored gagabrazoT?
_ batoni brZandebiT.
_ rogor daiwyo, rogor moxvdiT mexanZreebTan?
rogor airCieT es samsaxuri, ratom maincdamainc am
saqmes moekideT? Tqven sxvebs ar hgavxarT. me minax-
avs zogierTi mexanZre da vici, rogorebi arian. roca
vlaparakob, Tqven saxeSi miyurebT. wuxel, roca mT-
vareze vTqvi raRac, zeviT aixedeT. sxvebi ase ar moiq-
ceodnen. sityvas pirSi Sematovebdnen da gameclebod-
nen. axla aravis scalia sxvisTvis. Tqven ki amitaneT,
TqvenisTanebi cotani arian. ai, swored amitom meCvene-
ba ase ucnaurad, rom mexanZred muSaobT. sul ar Seg-
eferebaT!
montegi TiTqos orad gaiyo. erTi nawili cxeli
hqonda, meore civi, erTSi sinazes daedo bina, meoreSi
_ uxeSobas, erTi ucaxcaxebda, meore _ ara da orive
naxevari mzad iyo erTmaneTis gasaglejad.
_ gijobs droze waxvide, sadac midiodi, _ uTxra
man qaliSvils.
klarisa gaiqca. montegi karga xans idga wvimaSi.
mere nela gadadga ramdenime nabiji, Tavi ukan gada-
agdo da piri daaRo...
* * *
meqanikur ZaRls saxanZro sadguris bnel kuTxeSi,
xmadabla mozuzune, sustad ganaTebul, odnav mozanza-
re bunagSi eZina. eZina da arc eZina, cocxalic iyo da
arc iyo cocxali. igi am dilas mkrTalad anaTebda.
mTvaris Suqi didi fanjridan Sedioda bunagSi da
sxivebi odnav mTrTolare mxecis TiTbris, spilenZ-
29
isa da foladis nawilebze cialebda. sxivebi cimcim-
ebdnen uamrav lalisfer SuSaze, kapilarebiviT wvril,
mgrZnobiare neilonis bewvebze, nestoebSi rom uCan-
da am qmnilebas. igi odnav, sul odnav irweoda Tavis
rva fexze, obobas fexebs rom miugavda, oRondac TaTe-
bze rezinis baliSebi hqonda amokruli.
montegi TiTbris WokiT Casrialda Zirs, gareT
gavida da qalaqs gadaxeda. cas mTlianad gadaeyara
Rrublebi. montegma sigarets moukida, ukan dabrunda,
daiRuna da ZaRlis bunagSi Seixeda. ZaRli mindvri-
dan dabrunebul uzarmazar futkars mogagonebdaT,
oRond mindvris yvavilebis Tafli Sxamiani sivelu-
riT, sigiJiTa da saSinelebebiT Seezavebina. ZaRli
savse iyo im blanti neqtriT da axla TiTqos ZiliT
cdilobda misi boroti Zalis Senelebas.
_ salami, _ CaiCurCula montegma, da, rogorc
yovelTvis, mojadoebuliviT miaCerda cocxalsa da,
amave dros, usulo mxecs.
RamRamobiT, roca mexanZreebs moswyindebodaT, _
da maT yovelRame swyindebodaT xolme, _ TiTbris
Woks Camohyvebodnen, ZaRlis ynosvis sistemas gansaz-
Rvrul kombinaciaze daayenebdnen da sardafSi xan
virTxebs, xan qaTmebsa da xan ki im katebs gauSvebdnen,
romlebsac mainc daxrCoba eweraT. Semdeg erTmaneTs
enaZlevebodnen, Tu romel katas, qaTamsa Tu virTxas
daiWerda pirvelad ZaRli.
TamaSi sul sam wamSi mTavrdeboda. _ virTxa, kata
Tu qaTami sardafis naxevarsac ver gairbenda, rom
ZaRli Tavis rbil TaTebSi moimwyvdevda, cxviridan
foladis oTxdiumian nemss gamoyofda da msxverpls
30
morfis an prokainis mozrdil dozas SeuSxapunebda.
amis Semdeg msxverpls nagvis dasawvav RumelSi agd-
ebdnen da TamaSs agrZelebdnen.
am TamaSis dros montegi umetesad zeda sarTulSi
rCeboda xolme. erTxel, am ori wlis winaT, igi erT-
erT gamocdil moTamaSes daenaZleva, mTeli kviris
xelfasi waago da mildredis saSineli risxvac daim-
saxura. qals sibraziT venebi daebera da mTeli sxeu-
li wiTlad auforajda. amis Semdeg montegi RamRa-
mobiT mudam skamloginze iwva, piriT kedlisken Seb-
runebuli, qvevidan amosul xarxars, virTxebis brWy-
alebis fxaWafxuWsa da Tagvebis wripins usmenda da
eCveneboda, TiTqos viRac frCxilebiT swrafad, swra-
fad kenkavda roialis simebs, sxvebi ki violinos awr-
ipinebdnen. Semdeg uecrad usazRvro da mousvenari
siCume Camovardeboda. am dros ZaRli erTi naxtom-
iT gamovardeboda bunagidan, ise gaielvebda, rogorc
farvana sinaTlis Suqze, msxverpls iWerda da nestars
urWobda. Semdeg ki ukan, bunagSi, brundeboda da ise
swrafad kvdeboda, TiTqos amomrTveli gadaatriales
da sinaTle Caqrao.
montegma cxvirze Seaxo ZaRls xeli.
ZaRlma Rrena daiwyo.
montegi ukan gadaxta.
ZaRli naxevrad wamoimarTa fexze, montegs neonis
momwvano-molurjo naperwklebi miayara uecrad ga-
cocxlebuli Tvalebis gugebidan da kvlav dauRrina
_ es uCveulo Rrena eleqtronis sisinis, raRac tkacu-
nisa da liToniseuli RrWialisgan Sedgeboda. TiTqos
Zveli, daJangebuli meqanizmi amuSavdao.
31
_ ara, ara, megobaro, _ Tqva SeSinebulma montegma.
man dainaxa, rom ZaRlma erT duimze gamoyo vercxlis
nemsi, mere ukan Seswia, kidev gamoyo da kvlav damala.
Rrena sadRac mxecis muclidan ismoda da montegis
winaaRmdeg iyo mimarTuli.
montegma ukan daixia. ZaRlma bunagis zRurbls gad-
moabija. montegma cali xeli staca TiTbris Woks. Woki
uxmod asrialda zeviT da montegic aiyola. man Woks
xeli auSva da zeda sarTulis sustad ganaTebul
iatakze Camoxta. erTianad kankalebda. saxeze mwvane
feri dasdeboda. ZaRli qveda sarTulSi mokalaTda,
ucnauri, obobas msgavsi fexebi mokeca da kvlav Ta-
visTvis azuzunda. axla mis mravalwaxnagovan Tvaleb-
Si simSvides daesadgurebina.
montegma cota xans lukTan Seicada. undoda, guli
sagules Casdgomoda. mis ukan, kuTxeSi oTxi kaci mis-
jdomoda mwvaneabaJuriani naTuriT ganaTebul banq-
os saTamaSo magidas. maT erTi ki axedes montegs, ma-
gram araferi ukiTxavT. mxolod erT-erTma maTgan-
ma miaqcia bolos yuradReba da gadmosZaxa, ra mo-
gividao. am kacs kapitnis qudi exura da wvril TiTebSi
banqo eWira. qudze feniqsi hqonda gamosaxuli.
_ imas ar movwonvar, _ upasuxa montegma.
_ vis, ZaRls? _ kapitani gafacicebiT Cascqeroda
Tavis banqos, _ nu sulelob. mas arc siyvaruli SeuZ-
lia da arc siZulvili. igi mxolod davalebas asr-
ulebs. es balistikur amocanas waagavs. Cven vaZlevT
traeqtorias da isic mihyveba, poulobs mizans, ukan
brundeba da TavisiT iTiSeba. igi mxolod spilenZis
mavTulebis, akumulatorebisa da eleqtroenergiis
32
nakrebia.
montegma Zlivs gadaylapa nerwyvi da hkiTxa:
_ xom SeiZleba misi gamomTvleli meqanizmi nebis-
mier kombinaciaze davayenoT _ amdeni da amdeni ami-
nomJava, amdeni gogirdi, amdeni cximi, amdeni tute... xom
SeiZleba?
_ magas raRa kiTxva unda!
_ yoveli Cvenganis sisxlis qimiuri Sedgeniloba
da procentuli Tanafardoba Setanilia mTavar kart-
oTekaSi, romelic iq, qveviT inaxeba. gana Znelia, rom
vinmem ZaRlis mexsiereba nawilobriv aawyos Cems
sisxlze. marto aminomJavaze, magaliTad? es sakmari-
sia imis asaxsnelad, Tu ratom momeqca weRan ZaRli
ase. igi xom Cemken gamoeqana!..
_ sisulelea, _ Tqva kapitanma.
_ gaRizianebulia, magram mTlad gacecxlebuli ar
aris. viRacam ase aawyo misi „mexsiereba“, rom miax-
loebisas mxolod iRrinos.
_ vis rad undoda amis gakeTeba? _ hkiTxa kapitan-
ma, _ aq xom aravin gmtrobs, gai?
_ ra vici, aravin meguleba.
_ xval Cveni meqanikosebi Seamowmeben ZaRls.
_ gana pirvelad meqceva ase. wina TveSi orjer
Semomitia.
_ yvelafers movawesrigebT, nu wuxxar.
magram montegma fexi ar moicvala adgilidan. igi
kondicioneris cxaursa da mis ukan damalul nivTze
fiqrobda: „iqneb saxanZro sadgurSi vinmem raime gaigo
im kondicionerze da ZaRls uambo“...
kapitani meore mxridan miadga luks da montegs
33
ise miaCerda, TiTqos raRacas ekiTxebao.
_ me axla imis gagebas vcdilobdi, Tu raze fiqrobs
ZaRli RamRamobiT. nuTu marTla cocxldeba, roca
Cvenken modis? ra saSinelebaa! _ Tqva montegma.
_ igi mxolod imas fiqrobs, rasac Cven CavudebT
TavSi.
_ ra sawyenia! _ xmadabla Cailaparaka montegma, _
Cven mxolod geSis aRebas, dadevnebasa da mokvlas
vaswavliT. samarcxvinoa, rom metis swavleba ar Seg-
viZlia.
bitim Caifrutuna:
_ ras bodav! igi yvelaferze ukeTesia, rac ki kaco-
briobas Seuqmnia. is xom SesaniSnavi Tofia, romel-
sac SeuZlia TviTonve moZebnos mizani da yovelTvis
aucdenlad gaxvritos SuaSi.
_ swored amitom ar minda misi morigi msxverpli
gavxde, _ Caibutbuta montegma.
_ ratom? raime danaSauli CaidineT?
montegma swrafi mzera esrola kapitans. biti Tval-
mouSoreblad misCereboda mas, mere bage gaxsna da
TiTqmis uxmod axarxarda.
* * *
gavida erTi dRe, ori, sami, oTxi, xuTi, eqvsi, Svidi.
yovelTvis, roca ki montegi saxlidan gamodioda,
klarisac iqve maxloblad iyo. erTxel dainaxa, rom
qaliSvili kaklis nergs arxevda. erTxel mdeloze
ijda da lurj sviters qsovda. samjer Tu oTxjer
Tavisi binis zRurblTan xan Semodgomis yvavilebis
Taiguli ipova, xan patara qaRaldSi gamoxveuli wab-
34
li, xan erTmaneTze dawyobili Semodgomis foTlebi.
foTlebi faqizad daelagebinaT TeTr qaRaldze da
qinZisTaviT miekraT karze. klarisa yoveldRe acil-
ebda mas kuTxemde. erTi dRe wvimiani iyo, meore _
mowmendili. mesame dRes saSineli qari qroda, Semdeg
kvlav wynari, Tbili dRe dadga. wynar dRes iseTi xva-
tiani dRe mohyva, TiTqos zafxuli mobrundao da klar-
isas saxeze mze moekida.
_ ratom mgonia, rom Zalian didi xania gicnobT? _
hkiTxa erT dRes montegma klarisas, roca metros
SesasvlelTan mividnen.
_ imitom, rom momwonxarT, _ ganumarta klarisam, _
da imitom, rom arafers moveli Tqvengan, da kidev im-
itom, rom erTmaneTisa gvesmis.
_ TqvenTan Zalian moxucad vgrZnob Tavs, TiTqos
Svils velaparakebi.
_ axla miTxariT, Tu ase Zalian giyvarT bavSvebi,
ratom ar gyavT erTi Cemnairi qaliSvili?
_ ar vici...
_ mainc, mainc!
_ me mindoda meTqva... _ montegi gaCumda da Tavi
gadaiqnia, _ iciT, Cemi coli... mas... mas arasodes mon-
domebia bavSvi.
qaliSvils saxeze Seacivda Rimili.
_ mapatieT, _ Sewuxda igi, _ me marTla megona, rom
damcinodiT. ra suleli var!
_ ara, ara. kargia rom mkiTxeT. ramdeni xania, aravis
ukiTxavs. vis raSi venaRvlebi. kargia, rom dainter-
esdiT.
_ modi, sxva rameze vilaparakoT. iciT, rogori suni
35
aqvs gamxmar foTlebs? gana dariCinis surnels ar
grZnobT? ai, naxeT.
_ ki, rogor ara, cotaTi marTla dariCinis suni
hqonia.
klarisam Tavisi sxiviani, muqi Tvalebi mianaTa: _
„Tqven yvelaferi gaocebT“.
_ imitom, rom adre dro ar mqonda...
_ daakvirdiT sareklamo dafebs, me rom geubne-
bodiT?
_ mgoni ki, _ gaicina montegma.
_ axla winandelze bevrad ukeTesad iciniT.
_ marTla?
_ ki, ufro Tavisuflad iciniT.
montegma Sveba da sixaruli igrZno.
_ skolaSi ratom ar xarT? me vxedav, rom mTeli
dReebi aqeT-iqiT daseirnobT.
_ skolaSi maincdamainc ar misakliseben, _ upasuxa
klarisam, _ meubnebian, ukareba xaro. ra saocaria! me
xom Zalian amxanaguri var. yvelaferi imazea damok-
idebuli, Tu rogor gesmis es sityva. ase ar aris? me
mgoni, ai me da Tqven rom vsaubrobT axla, swored
amas hqvia amxanaguroba, _ qaliSvilma xelSi SeaTa-
maSa wablis oriode nayofi, romlebic wina ezoSi
ipova xis Ziras, _ an roca imaze esaubrebi vinmes,
Tu ra uCveulod aris mowyobili es qveyana. xalxSi
triali kargia, magram, ara mgonia, amxanagoba imas er-
qvas, rom xalxs Tavi mouyaro erTad da mere xma ar
amoaRebino. ase ar aris? erTi saaTi televiziis
gakveTili, mere kalaTburTis, beisbolis an sirbilis
gakveTili, mere istoriisa _ wignidan raRac unda ga-
36
daviweroT, mere xatva _ suraTis asli unda gadmovi-
RoT. mere isev sporti. iciT, Cven arasodes vaZlevT
SekiTxvebs maswavlebels. yovel SemTxvevaSi, Cveni
umetesoba vsxedvarT da saswavlo films vuyurebT.
Cemi azriT, aq araviTar megobrobaze ar SeiZleba
laparaki. warmoidgineT, rom uamravi Raridan Zabr-
Si asxamen wyals. wyali tyuilubralod iRvreba da
Tanac geubnebian, _ Rvinoao. ise gvaclian qancs, rom
dRis bolos Sin dabrunebulebma an maSinve Zils unda
mivceT Tavi, an gasarTob parkSi wavideT da iq mosei-
rneebs avurioT, minebi CavamsxvrioT minebis Casamsx-
vrev pavilionSi, an kidev didi foladis burTiT avar-
iebi movaxdinoT manqanebis saavario pavilionSi. anda
CavsxdeT manqanebSi, quCa-quCa viqroloT da erTma-
neTs SevejibroT _ vin ufro axlos Cauvlis lampio-
nis boZs an sxva manqanas. mgoni marTla iseTi var,
rogoric imaT vgonivar. arc erTi megobari ar myavs.
albaT, amiTac mtkicdeba, rom aranormaluri var. yve-
la Cemi nacnobi ki veluriviT Rrialebs, cekvavs da
Cxubobs. ar SegimCneviaT, TandaTan rogor cudad eqce-
va xalxi erTmaneTs?
_ ase patara xarT da mTlad moxuciviT msjelobT!..
_ xandaxan marTla Rrmad moxuci mgonia Tavi. Cemi
Tanatolebis meSinia. maT lamis daxocon erTmaneTi,
xocaven kidec... nuTu yovelTvis ase iyo? biZaCemi am-
bobs _ arao. marto SarSan Cemi eqvsi amxanagi mok-
les revolveriT, aTi _ manqanam gaWylita. me meSinia
Cemi amxanagebisa da imaT vZulvar imitom, rom meSin-
ia. biZaCemma Tqva, papaCemi moeswro im dros, roca bavS-
vebi erTmaneTs ar xocavdneno. magram es Zalian didi
37
xnis win yofila. maSin yvelaferi sxvanairad iyo mow-
yobilio. biZaCemi ambobs, maSin xalxs pasuxismgeblo-
bis grZnoba hqondao. iciT, me maqvs es grZnoba, imitom,
rom adre, roca saWiro iyo, karga magrad mtyepavdnen
xolme. me TviTon davdivar sayidlebze da Sinac sul
me vakeTeb yvelafers, Tanac xeliT. magram yvelaze
ufro adamianebze dakvirveba miyvars. xan mTel dRes
ar amovdivar metrodan, xalxs vumzer, vusmen. minda
gavigo, vin arian, ra undaT, saiT midian. xan „garTobis
parkSi“ mivdivar da SuadRisas reaqtiuli avtomo-
biliT vuvli qalaqs irgvliv. policia zedac ar
giyurebs, Tu manqana dazRveulia. Tuki aTiaTasiani
dazRveva gaqvs, yvelaferi rigzea. xan, metroSi rom
var, an gaziani wylis jixurTan, Cumad mivayuradeb
xolme ucnobebis laparaks da iciT ra xdeba?
_ ra?
_ xalxi araferze ar laparakobs!
_ ras ambobT? SeuZlebelia!
_ ara, ara, sul araferze. isini sxvadasxvanair man-
qanebs, tansacmels an sacurao auzebs asaxeleben da
mere daayoleben: „ra SesaniSnavia!“ amasTan, yvelani
erTnairad laparakoben. aravin ityvis raimes gansx-
vavebuls. kafeSic, metwilad „anekdotebis yuTi“
uWiravT xelSi da sul erTsa da imave anekdotebs
ismenen. an kidev musikalur kedlebs rTaven da umz-
eren, rogor adis da Cadis zeviT-qveviT aTasferi
Targi. magram es xom mxolod ferebia da maT aravi-
Tari Sinaarsi ara aqvT. muzeumebSic... Tqven xom yo-
filxarT? muzeumebSic yvelaferi abstraqtulia. axla
iq yvelaferi aseTia. biZaCemma Tqva, winaT ase ar iyoo.
38
didi xnis winaT suraTebi raRacas mouTxrobdnen
mnaxvelebs, xandaxan ki zed adamianebic exata.
_ biZaCemma es Tqva, biZaCemma is Tqva, Tqveni biZia,
rogorc etyoba, SesaniSnavi adamiania.
_ diax, namdvilad! axla ki Cemi wasvlis drocaa.
kargad iyaviT, mister monteg!
_ naxvamdis.
_ naxvamdis.
* * *
gavida erTi, ori... eqvsi, Svidi dRe. saxanZro sad-
guri:
_ monteg, Tqve CitiviT dafrinavT am WokiT.
kidev sami dRe:
_ monteg, ukana karidan moxvediT? kidev ZaRls
ufrTxiT?
_ ara, ara!
meoTxe dRe:
_ monteg, ra ucnauri ambavia. am dilas gavige. erT-
ma sitlelma mexanZrem gangeb momarTa meqanikuri
ZaRli Tavis qimiur kompleqsze da mere bunagidan
gamouSva. ai rogori saxis TviTmkvlelobac arsebobs!
mexuTe, meeqvse, meSvide dRe.
klarisa gaqra!
montegi jer verc ki mixvda, ratom iyo es saRamo
aseTi, mere ki igrZno, rom iqaurobas klarisa aklda.
mindorze, xeebze, quCebSi – yvelgan sicariele sufevda
da jer kidev manam, vidre mixvdeboda, ras isaklisebda,
vidre metros sadgurTan mividoda da Zebnas dauwyeb-
da, igrZno, rom guli daumZimda. raRac moxda, raRaca
39
Cveva dairRva, raRac martivi Cveva, romelic, marTalia,
sul ramdenime dRis win SeiTvisa, magram mainc... igi
lamis ukan dabrunda – undoda kvlav gaevlo igive gza
– iqneb gamoCndeso. darwmunebuli iyo – ukan rom
gavbrunde da mere isev metrosTan movide, yovelive
Zveleburad iqnebao, magram ukve gviani iyo. mere ma-
tarebelic movida da mTeli gegma CauSala.
* * *
banqos farfati, xelebis qneva, Rawvebis kankali, Jam-
sazomis duduni saxanZro sadguris WerSi: ...pirveli
saaTi da ocdaTxuTmeti, xuTSabaTi, dila, noembris
oTxi... pirveli saaTi da ocdaTeqvsmeti... Ramis pirve-
li saaTi da ocdaCvidmeti... TvaldaxuWul montegs
esmoda, rogor atyapunebdnen gazinTul magidaze banqos,
esmoda sxva xmebic. Tvalebi daxuWa, wamiT mainc gam-
oveTiSo gare samyaroso, magram aman ar uSvela. igi
mainc cxadad xedavda gakaSkaSebul, mdumare saxanZro
sadgurs, gakrialebuli TiTbris aTinaTs, fulebis
cimcims, oqrosa da vercxlis monetebis cimcims. mis
pirdapir mjdomi xalxi xvneSiT aTvalierebda Tavis
qaRalds da raRacas elodeboda. pirveli saaTi da
ormocdaxuTi wuTi... xmovani saaTi TiTqos mistiro-
da am civi wlis, civi dilis civ saaTebsa da wuTebs.
_ ra dagemarTaT, monteg?
montegma Tvali gaaxila.
sadRacidan radios zuzuni ismoda: „omi yovel wuTs
SeiZleba gamocxaddes. Cveni qveyana mzad aris, daic-
vas Tavi“...
saxanZro sadgurma zanzari daiwyo – reaqtiul
40
bombdamSenTa gundma stveniT gadakveTa ganTiadis
pirquSi zeca.
montegma Tvalebi daaxamxama. biti ise misCerebo-
da, TiTqos montegi muzeumSi gamodgmuli qandakeba
yofiliyo. bitis yovel wams SeuZlia wamodges,
garSemo Semouaros, xeliT mosinjos misi danaSauli
da Tavisi eWvebis dasabuTebas Seecados. danaSauli?
ra danaSauli aqvs mas?
_ Tqveni Camosvlaa, monteg.
montegi umzerda am xalxs, romelTac saxe Savad
garujodaT aTasobiT namdvili da aTiaTasobiT war-
modgenili xanZrisgan. xelobas daRi daesva maTTvis:
Rawvebi wiTlad SeeReba da TvalebSi sicxe Caebude-
bina. isini Tvaldauxamxameblad umzerdnen TavianTi
platinis sanTebelebis als da Sav Cibuxebs abolebd-
nen. naxSiriviT Savi Tma da warbebi hqondaT da
molurjo loyebi; sufTad gaparsuli, magram TiTqos
nacriani. es maTi memkvidreobiTi xelobis kvali iyo.
montegi SekrTa da piri Ria darCa. gana vinmes unax-
avs mexanZre, romelsac Savi Tma, Savi warbebi, almuri-
ani saxe da foladiviT molurjo, gaparsuli da amave
dros TiTqos gauparsavi saxe ar hqonoda? es xalxi
TiTqos misi oreulebi iyvnen! nuTu saxanZro razmeb-
Si xalxs mxolod niWis mixedviT ki ara, garegnobi-
Tac arCevdnen? saxeze niadag Wvartlisa da ferflis
feri edoT, Cibuxidan mudam namwvis suni amosdiodaT.
ai, axlac, fexze dgeba Tambaqos bolis sqeli Rru-
blebiT garSemortymuli kapitani biti da Tambaqos
axal Sekvras xsnis. celofnis saxvevi ise tkacunobs,
TiTqos ali naperwklebs isvriso.
41
montegma Tavis qaRalds daxeda:
_ me... me fiqrebSi wavedi. wina kviris xanZarze
vfiqrobdi. is kaci gamaxsenda, biblioTeka rom movu-
wesrigeT. netavi ra daemarTa?
_ bRavil-bRaviliT waiyvanes sagiJeTSi.
_ SeSlili rom ar iyo?
bitim mSvidad aWra banqo da upasuxa:
_ yvela, vinc ki fiqrobs, rom SeiZleba mTavrobisa
da Cveni motyueba, SeSlilia.
_ me Sevecade warmomedgina, ras grZnobs kaci
amisTana dros. Cveni saxlebi da wignebi rom dawvan,
magaliTad...
_ Cven wignebi ar gvaqvs!
_ ara, rom gvqondes.
_ iqneb Tqven gaqvT? – Tvalebi moWuta bitim.
_ ara, _ iuara montegma, moTamaSeebs mzera aarida
da kedels miaCerda, sadac sabeWd manqanebze gadabe-
Wdili milioni akrZaluli wignis sia ekida. wignebis
saTaurebi cecxlis alSi cekvavdnen xolme, roca mon-
tegi najaxiTa da navTis SlangiT amxobda da wvavda
JamTasvlis Senobas.
– ara, _ gaimeora montegma gulSi da saxeze maSinve
civma niavma daubera. TiTqos Tavisi kondicioneris
cxaurTan idga da saxeze nazad, nazad unanavebda niavi.
mere TiTqos amwvanebul parkSi ijda da moxuc, Zalian
moxuc kacTan saubrobda. da am parkSic grili niavi
qroda!
_ yovelTvis, yovelTvis ase iyo? – ikiTxa monteg-
ma cota xnis yoymanis Semdeg, _ es saxanZro sadguri,
aseTi xeloba? odesRac, didi xnis winaT...
42
_ odesRac, didi xnis winaT!.. – gaimeora bitim, _ aba,
miTxariT, eg ra gamoTqmaa?!
„suleli var, _ gauelva montegs gonebaSi, _ ase xom
Tavs gavTqvam“.
bolo xanZris dros montegma Tvali gadahkra
zRaprebis wignis pirvel striqons: – me mindoda meTq-
va „winaT“, roca saxlebi jer kidev ar iyo cecxlgam-
Zle.
uceb montegs moeCvena, rom es fraza viRac axal-
gazrduli xmis patronma warmoTqva. piri montegma
gaaRo, oRond klarisa maklelanma warmoTqva:
_ gana mexanZreebi, winaTac xanZars aCaRebdnen? me
mgoni, piriqiT, aqrobdnen xolme.
_ erTi amas uyureT! – wamoiZaxes stoumenma da
blekma da erTdroulad amoiRes jibidan wesdeba,
romelic amerikis SeerTebuli Statebis saxanZro
razmebis mokle istoriasac Seicavda. montegi kargad
icnobda am wigns. wignSi ewera:
„daarsebulia 1790 wels, koloniebSi gavrcelebu-
li inglisis gavleniT dawerili literaturis dasa-
wvavad. pirveli mexanZre – benjamin franklini.
wesi 1. gangaSis signalis gagonebisTanave miaSure
SemTxvevis adgils.
wesi 2. swrafad gaaCaRe xanZari.
wesi 3. dawvi yvelaferi.
wesi 4. maSinve dabrundi saxanZro sadgurSi.
wesi 5. iyavi mzad momdevno gangaSisTvis“.
yvelani montegs misCerebodnen, magram igi arc gan-
Zreula.
gaisma gangaSis signali!
43
WerSi Camokidebulma zarma orasjer dareka. Tva-
lis daxamxamebaSi oTxive skami dacarielda. banqo
Tovlis fantelebiviT farfatiT moefina iataks. TiT-
bris Wokma TrTola daiwyo. xalxi gaqra.
montegi adgilidan ar daZrula. qveviT narinjis-
ferma drakonma daifrutuna: igi sicocxles ubrunde-
boda. montegi skamidan adga da Woks sizmareuliviT
Cahyva dabla.
bunagSi mwoliare meqanikuri ZaRli SefarTxal-
da da Tvalebi mwvaned daakvesa.
_ monteg, muzaradi dagaviwydaT!
montegma kedlidan Camoglija Tavisi muzaradi,
sirbiliT miiWra manqanasTan, zed Sexta da manqanac
adgils moswyda. Ramis niavma iqaurobas sirenis Rri-
ali da liTonis yuriswamRebi gruxuni mohfina.
* * *
es samsarTuliani, baTqaSdaxeTqili saxli qala-
qis erT-erT Zvel ubanSi idga da, sxva rom araferi
vTqvaT, erTi saukunisa mainc iqneboda. oRond eg iyo,
mravali wlis winaT sxva saxlebiviT Txeli, cecxl-
gamZle plastmasis garsiT daefaraT da albaT mxol-
od amis wyaloba iyo, rom saxli jer kidev idga fexze.
_ movediT!..
motorma amoixvneSa da dadumda. biti, stoumeni da
bleki saxlisken gaiqcnen, isini Zalian maxinjebi da
gaberilebi Candnen TavianT sqel, cecxlgamZle la-
badebSi. montegic fexdafex mihyva maT.
mexanZreebma kari Seglijes, viRac qals ecnen da
gaakaves, Tumca igi arc gaqcevas cdilobda da arc ga-
44
parvas, mxolod idga, aqeT-iqiT irweoda da ise miS-
tereboda kedels, TiTqos TavSi raime mZime sagani
Caartyes da gaabrueso. qali enas asavsavebda, Tvale-
bze etyoboda, rom raRacis gaxsenebas cdilobda. bo-
los gaixsena da kvlav aamoZrava ena:
„gamxnevdiT, moZRvaro ridli! dRes RvTis SewevniT
iseT kelaptars davanTebT inglisSi, rom, mwams, ara-
sodes Caqreba igi!“
_ kmara, _ Seawyvetina bitim, _ sad aris?
bitim warmoudgeneli gulgrilobiT gaawna qals
saxeSi sila da kiTxva gaumeora. qalma mxolod axla
Sexeda bitis da upasuxa:
_ Tqven iciT, sadac aris! rom ar icodeT, axla aq
ar iqnebodiT.
stoumenma telefonograma gauwoda.
„aris safuZveli, eWvi mivitanoT elm sitis #11 sax-
lis sxvenze. e. b“.
_ es misis bleki iqneba, Cemi mezobeli, _ Tqva qalma,
roca inicialebs daxeda.
_ Zalian kargi. aba, biWebo, saqmes SevudgeT!
mexanZreebi vercxlisfrad brwyinavi najaxebis
qneviT acvivdnen Cabnelebul kibeze da ramdenime, su-
lac Ria kari Seglijes. isini erTmaneTs ejaxebod-
nen da celqi bavSvebiviT gahkiodnen – he! hee!
montegs, romelic caxcaxiT mihyveboda maRla xveul
kibes, wignebis niaRvari daatyda Tavs. ra cudia! adre
yvelaferi umtkivneulod Caivlida xolme, adre jer
policielebi midiodnen, msxverpls webovani bafTiT
aukravdnen pirs, SeboWavdnen, brWyviala, xoWosaviT Sav
manqanaSi Caagdebdnen da sadRac gaaqrolebdnen. ase
45
rom, mexanZreebs ukve carieli saxli xvdebodaT. isi-
ni aravis erCodnen, nivTebis garda! nivTebi ki arafers
grZnoben. maT araferi etkinebaT, ar ikivleben, ar
itireben (am qalisgan ki orivea mosalodneli). mere,
roca yvelafers morCebi, sindisic ar dagiwyebs qenj-
nas. mexanZreebi mxolod asufTavebdnen iqaurobas.
Cveulebrivi wmendaa, damlageblis samuSao! yvelaferi
Tavis adgilas unda iyos: aba, Cqara, navTi! aba, asanTi
vis aqvs? axla ki, amaRam, viRacam Secdoma dauSva. am
qalma mTeli rituali daarRvevina maT. mamakacebi
zedmetad xmaurobdnen, icinodnen da xumrobdnen, raTa
rogorme daerRviaT qalis mdumareba, romelSic sa-
Sineli braldeba imaleboda. qali iq, qveviT rom darCa,
cariel oTaxebs aRSfoTebuli godebiT avsebda, bra-
ldebisa da gankicxvis mtvers afrqvevda da es mtveri
iyo, mexanZreebs rom axrCobda. ara, ase ar SeiZleba,
wesi ar aris! montegi uceb saSinlad gabrazda. „ara, es
qali aq ar unda iyos, egRa gvaklia!“
wignebi acvioda mxrebze, mklavebze, saxeze. wignebi
uSiSrad, Sinauri mtredebiviT asxdebodnen xelebze
da Tan frTebs afarfatebdnen. ai sust, mocimcime si-
naTleze TovliviT qaTqaTa frTasaviT afarfatda
sityvebiT moqarguli furceli. montegi Cqarobda
saqmis dasrulebas, magram furcels mainc gadahkra
Tvali da amokiTxulma striqonma TiTqos samarTe-
bliT dausera goneba. es striqoni samudamod daamax-
sovrda: „dromac CaTvlima SuadRis mzeze“. man wigni
daagdo, magram maSinve meore Cauvarda mklavebSi.
_ monteg, aq amodi!
montegma uneblieT CabRuja wigni da ugonod, giJurad,
46
gaucnobierebeli siyvaruliT miixuta mkerdze. mexan-
Zreebi iq, zeviT, Jurnalebis grovas misdgomodnen da
mtvriT avsebdnen iqaurobas. Jurnalebi Tofnakravi
frinvelebiviT mofarfatebdnen Zirs, qali ki patara
gogonasaviT idga am Semusvril frinvelebSi.
montegs araferi Caudenia _ misi xeli iyo yvelaf-
ris moqmedi; xels Tavisi goneba, sindisi da cnobis-
moyvareoba gasCenoda TiToeul akankalebul TiTSi
da qurdad qceuliyo. xelma iRliaSi amoudo montegs
wigni, magrad miakra oflian sxeuls da ise swrafad
da marjved amoZvra zeviT, TiTqos iluzionistis xe-
liao. „ai, naxeT! me ucodveli var! SemxedeT!“
montegi TrTolviT miaCerda Tavis xels. xan Sors
gaswia, TiTqos Sorsmxedveli iyo, xan axlos miitana
TvalebTan beciviT.
_ monteg!
montegi SekrTa da mitrialda.
_ mand nu dgaxar, idioto!
wignebi grovad eyara, TiTqos napirze dasamarile-
blad dayrili Tevzebiao. mexanZreebi zed axtebod-
nen, fexi ucurdebodaT da ecemodnen. mooqruli sa-
Taurebi wamiT gaielvebda, mere wigni waiqceoda da
elvareba qreboda.
_ navTi!
mexanZreebma saqaCavebi aamuSaves da zurgze mok-
idebuli avzebidan, romlebsac 451 ewera, civi siTxe
gadmoiRvara. maT jer wignebs moasxures navTi, mere
oTaxebs da kibisken gaeSurnen. navTis orTqlis suni
autaneli gaxda da montegic barbaciT gahyva amx-
anagebs.
47
_ wamodi! _ uyvirodnen mexanZreebi qals, _ swrafad!
qali muxlmoyrili idga wignebSi, efereboda tyavi-
sa da muyaos svel ydebs, nazad exeboda TiTebiT amotv-
ifrul da mooqrul saTaurebs da Tan montegs sayve-
duriT savse Tvalebs ar aSorebda.
_ Tqven verasodes gaecnobiT Cems wignebs, _ Tqva
qalma.
_ kanoni iciT, _ daiwyo bitim, _ ras fiqrobT? am
wignebSi gamoTqmuli azrebi erTmaneTs ewinaaRmde-
geba. Tqven aq wlebis ganmavlobaSi iyaviT gamoketili
namdvil babilonis godolSi. axla mainc gamodiT
gareT. am wignebSi naxsenebi adamianebi qveynad ara-
sodes arsebobdnen. wamodiT.
qalma Tavi gaaqnia.
_ mTeli saxli unda daiwvas, _ gaafrTxila bitim.
mexanZreebi karisken miiwevdnen. karTan rom mivid-
nen, montegs mouxedes. igi kvlav qalTan idga.
_ aq xom ar davtovebT? _ aRSfoTebiT wamoiZaxa
man.
_ TviTon ar unda wamosvla...
_ maSin ZaliT waviyvanoT!
bitim maRla aswia xelSi CabRujuli farani.
_ Cven gveCqareba da garda amisa, es fanatikosebi
yovelTvis TviTmkvlelobas amjobineben. es xom cno-
bili ambavia.
montegma idayvSi waavlo qals xeli.
_ nuTu ar wamoxvalT CemTan erTad?
_ ara, magram Tqveni ki madlobeli var.
_ me aTamde viTvli, _ Tqva bitim, _ erTi, ori...
_ wamobrZandiT, _ kvlav sTxova montegma.
48
_ gaagrZeleT, _ Tqva qalma.
_ sami, oTxi...
_ wavideT, _ montegma Tavisken miizida qali.
_ me aq darCena minda!
_ xuTi, eqvsi...
_ SegiZliaT aRar gaagrZeloT Tvla, _ waiCurCu-
la qalma da nel-nela gaSala mokumSuli TiTebi. xe-
lisgulze mas raRac wvrili da grZeli nivTi edo.
es Cveulebrivi asanTis Reri iyo!
asanTis danaxvisTanave mexanZreebi kars ecnen da
kibeze daeSvnen. mxolod kapitanma bitim ar gaitexa
ixtibari da nel-nela daixia karisken. RaJRaJa saxe
ise uprialebda, TiTqos aTasobiT xanZarsa da RamRa-
mobiT atexil oromtrials ireklavso.
„RmerTo, _ gaifiqra, montegma, _ marTlac rom asea.
gangaSi xom yovelTvis Rame atydeba xolme. dRisiT
arasodes yofila. viTom imitom, rom xanZari RamiT
ukeTesi Sesaxedavia? diax, xanZari Rame lamaz speqt-
akls waagavs!“
karSi gaxidul bitis SiSma gadahkra alaplapebul
saxeze. qali magrad uWerda xels asanTis erTaderT
Rers.
haeri navTis orTqliT gaJRenTiliyo. montegma
igrZno, rom moparuli wigni guliviT ufarTxalebda
ubeSi.
_ wadiT! _ ubrZana qalma da montegi kars miuax-
lovda, mere bitis Caudga kvalSi, kibis safexurebi CaaT-
ava da gazons miadga. gazons giganturi lokokinas
nakvaleviviT hkveTda Suaze navTiani biliki. qali
zRurblamde mihyva da mSvidi, xangrZlivi mzeriT
49
gamoutana ganaCeni gaqceulebs.
bitim farani moimarjva, magram ukve gvian iyo.
montegs sunTqva Seekra.
zRurblze mdgomma qalma zizRnarevi mzera esro-
la mexanZreebs da asanTis Reri kibis moajirs aus-
va...
mezobeli saxlebis mcxovreblebi quCaSi gamocvivd-
nen.
* * *
saxanZro sadgurSi ise mividnen, arc xma amouRiaT
da arc erTmaneTisTvis SeuxedavT. montegi wina ska-
mze ijda bitisa da blekis gverdiT. mexanZreebs Cibuxic
ar gaxsenebiaT, isxdnen da win iyurebodnen. uzarmaz-
arma „salamandram“ mouxvia da uxmod ganagrZo gza.
_ moZRvari ridli, _ daarRvia siCume montegma.
_ rao? _ CaekiTxa biti.
_ qalma Tqva, moZRvari ridlio. igi raRac uCveu-
los ambobda, roca oTaxSi SevediT. gamxnevdi, ridlio
da kidev raRacebs.
_ „dRes Cven RvTis SewevniT, iseT kelaptars avan-
TebT inglisSi, rom, mwams, arasodes Caqreba“, _ ganagr-
Zo bitim. stoumenma da montegma gaocebiT gadaxedes
bitis.
bitim nikapi moifxana da Cailaparaka:
_ es sityvebi vinme latimerma uTxra vinme niko-
las ridlis, roca orives cocxlad wvavdnen ereti-
kosobisTvis oqsfordSi 1555 wlis 16 oqtombers.
montegma da stoumenma kvlav manqanisken momqro-
lav quCas dauwyes yureba.
50
_ me aTasnairi citatiTa da nawyvetiT maqvs gamo-
tenili Tavi, _ Tqva bitim, _ mexanZreTa ufrosebis ume-
tesoba CemsaviTaa. xandaxan me TviTon mikvirs Cemi
Tavisa. dageZina, stoumen?
stoumenma manqana daamuxruWa.
_ fuh! _ gabrazda biti, _ ai, swored iq unda Segex-
via. gamovcdiT!
* * *
_ vin aris?
_ vin iqneba? _ sibnelidan gamoepasuxa montegi,
romelsac oTaxis kari miexura da zed miyrdnoboda.
_ aanTe sinaTle, _ uTxra karga xnis dumilis Sem-
deg colma.
_ ar minda sinaTle.
_ maSin daweqi.
qali mouTmenlad awrialda loginSi. leibis zam-
barebma Wriali daiwyo.
_ mTvrali xar? _ hkiTxa colma. diax, swored xe-
lma wamoiwyo yvelaferi. montegma axlac igrZno, rom
jer erTma xelma, mere ki meorem gaxada palto da
iatakze daagdo. xelebma dakida misi Sarvali ufsk-
rulis Tavze da mere ukuneTSi Caagdo. xelebi gadam-
debi seniT hqonda daavadebuli da male es seni
mklavebsac miswvdeboda. igigrZnobda, rom Sxami zeviT-
zeviT avidoda, majebs, idayvebs, mxrebs gaujdeboda,
Semdeg ki naperwkaliviT gadaxteboda erTi beWidan
meoreze. xelebs sixarbe moreoda, Tvalebs ki _ Sim-
Sili. undoda ganuwyvetliv emzira raimesTvis. suler-
Tia, risTvis.
51
_ ras akeTeb? _ hkiTxa colma.
montegi sibneleSi idga, ofliani, civi TiTebiT wigni
CaebRuja da wonasworobis SenarCunebas cdilobda.
erTi wuTis Semdeg colma kvlav daarRvia siCume.
_ kargi da, ramden xans unda idge egre, Sua oTax-
Si?!
montegma raRac wailuRluRa.
_ rao? _ CaekiTxa qali.
man kidev ufro xmadabla Tqva raRac, borZik-borZ-
ikiT miadga Tavis sawols, mouxerxeblad amodo wigni
civi baliSis qveS da mowyvetiT daeSva leibze. SeSineb-
ulma colma Sehkivla, magram montegs sadRac Soridan
moesma es xma. montegi yinulovan kunZulze iyo da maT
amomSrali zRva yofda. coli, rogorc Cans, karga xans
elaparakeboda. aTas raRacas eubneboda, magram sityvebi
erTmaneTs ar ebmoda. montegs gaaxsenda, rom erTxel
megobarTan sabavSvo oTaxSi Sevida da naxa, ori wlis
bavSvi raRac sityvebs tiktikebda. mosasmenad sasiam-
ovno iyo, magram azri ver gamoitana.
montegi ar gaepasuxa cols, magram karga xnis Semdeg
kvlav aRmoxda raRac gaugebari kvnesa. maSin mildredi
wamodga, qmars Tavze daadga da loyaze xeli daado.
montegi mixvda, rom mildreds xeli dausvelda.
* * *
gvian RamiT colis sawols gadaxeda. qals eRviZa.
oTaxSi odnav ismoda ucnobi hangi _ mildreds kvlav
„niJariT“ daeco yuri da Soreuli qveynebis adami-
anebs usmenda. Tvalebi farTod gaexila da Weridan
CamoSvebul sibnelis sqel Rrublebs misCereboda.
52
gana es ambavi im Zvel anekdots ar hgavda, viRacis
coli rom sul telefonze iyo Camokidebuli da qmari
iZulebuli xdeboda, axlomdebare avtomatidan daereka,
_ dRes ra gvaqvs sadilado?
hoda, viTom ratom ar unda SeiZinos patara gadam-
cemi aparati, rom gvian RamiT gaesaubros sakuTar
cols, _ eCurCulos, miesiyvarulos, uyviros, SesCivlos,
gauwyres. magram ras uCurCulebs, raze uyvirebs, ras
etyvis?
da uecrad mas ise ucxod moeCvena es qali, rom eWvic
ki Seepara, _ vicnob Tu arao. montegi ucxo saxlSi
moxvda _ im anekdotisa ar iyos, viRac mTvrali kaci
rom gvian RamiT miadga sxvis saxls, gaaRo kari, Sevi-
da sxvis oTaxSi, viRacis colTan gaaTia Rame, dilas
adre adga, samsaxurSi wavida da verc kaci da verc
qali ver mixvda, rom erTmaneTs arc icnobdnen.
_ mili! _ CurCuliT dauZaxa montegma.
_ ra iyo?
_ ratom SeSindi? me mxolod mindoda mekiTxa...
_ ra?
_ rodis SevxvdiT erTmaneTs da sad?
_ risTvis SevxvdiT?
_ me gekiTxebi, _ pirvelad rom SevxvdiT...
bneloda, magram montegi mixvda, rom qalma warbi
Seikra.
_ sad da rodis moxda Cveni pirveli Sexvedra? _
gaamartiva kiTxva montegma.
_ sad da... aRar maxsovs...
_ ver gaixseneb? _ hkiTxa nawyenma montegma.
_ ise didi xnis win iyo, rom...
53
_ mxolod aTi weli gavida mas Semdeg, mxolod
aTi!
_ nu brazob, xom xedav, vixseneb, _ qalma yalbad
Caikiskisa, _ sasaciloa, oh, ra sasaciloa, dagaviwydes
sad naxe pirvelad Seni qmari an coli.
montegi iwva da nel-nela isresda Tvalebs, war-
bebsa da kisers. Semdeg orive xeli magrad miiWira
Tvalebze, TiTqos undoda, Tavis adgilas Caesva mex-
siereba. montegisTvis uceb yvelaferze mniSvnelovani
gaxda imis gaxseneba, Tu sad Sexvda pirvelad mild-
reds.
_ amas araviTari mniSvneloba ara aqvs, _ ukve aba-
zanidan gamosZaxa qalma da onkani mouSva. cota xnis
Semdeg montegs wylis buybuyi Semoesma da mixvda, rom
mildredi wyals svamda.
_ marTalia, mec egre vfiqrob, _ gaexmaura montegi
cols da Seecada daeTvala, ramdeni ylupi wyali da-
lia mildredma. uceb mas im ori kacis stumroba gaax-
senda, romlebsac saxe TuTiasaviT gahfiTrebodaT da
pirSi sigareti gaeCaraT. gaaxsenda eleqtronisTvale-
ba gveli, romelic klakniT Cadioda Rrmad da Rrmad,
raTa dagubebul siTxes miswvdomoda da daapira
colisTvis daeZaxa: „amaRam ramdeni abi gadaylape da
kidev ramdens gadaylapav ise, rom arc ki gecodineba
saTvalavio?!“
ara, saSveli ar aris! SeiZleba amaRam ara da xval-
Ram gadaylapos. TviTon montegi am Rames, xvalindel
Rames da kidev mraval Rames ai, ase TeTrad gaaTenebs,
radgan ukve daewyo uZiloba. da montegs gaaxsenda,
rogor adga Tavs loginSi gaSotil mildreds is ori
54
specialisti. isini gana mzrunvelad iyvnen daxrilni
avadmyofis sarecelTan? ara, welSi gamarTuliyvnen
da xelebi gulze daekrifaT. isic gaaxsenda, rom maSin
gaifiqra, axla rom mokvdes, albaT verc ki vitirebo.
ver itirebda, radgan es ucnobi adamianis sikvdili
iqneboda, adamianisa, romelsac quCaSi mohkra Tvali
an gazeTSi naxa misi foto. es uceb ise savalalod
eCvena, rom tirili autyda. colis sikvdils ki ara,
Tavis gulqvaobas dastiroda. diax, suleli, gamofit-
uli mamakaci Tavs dasdgomia sulel, gamofitul
dedakacs, romelsac mSieri gveli siTxis ukanasknel
wveTebs swovs.
_ ase rogor gamovifite? _ SeekiTxa Tavis Tavs
montegi, _ ase rogor davkarge yvelaferi?!
axla is saSineli yvavili, is babuawvera! man xom
mTlad sufTa wyalze gamomiyvana. asea, ara? „ra sircx-
vilia! Turme Tqven aravin gyvarebiaTo!“ da ratom
aris, rom marTla aravin miyvars?
Tumca gana Cemsa da mildreds Soris imTaviTve
kedeli ar iyo aRmarTuli? ufro sworad _ sami kede-
li, romlebic sakmaod Zviric Rirda!
roca mildredze fiqrobda, yvelaze xSirad tyeSi
dakargul patara gogod warmoidgenda, oRond am tyeSi,
ucnauri kia, magram erTi xec ar iyo. xan ki viTom es
patara gogona iseT udabnoSi dakarguliyo, romel-
Sic winaT xeebi yofila (am xeebis niSankvali yovel
nabijze igrZnoboda). igi mudam Tavisi „saerTo oTax-
is“ SuaSi ijda. „saerTo oTaxi“! ra kargi saxeli dau-
rqmeviaT!
ra drosac unda Sesuliyo montegi im oTaxSi,
55
kedlebi mudam mildreds mimarTavdnen:
_ raRac unda viRonoT!
_ namdvilad raRac unda vqnaT!
_ marto laparaki xom ar gviSvelis?
_ hoda, gavakeToT!
_ iseTi gabrazebuli var, lamis furTxeba daviw-
yo!
risi Tqma undodaT? mildredma ver auxsna. vin
visze iyo gabrazebuli, aravin uwyoda. mildredma
gumaniTac ar icoda, ris gakeTebas apirebdnen?
_ risa da... ai moica da TviTonve naxav, _ eubnebo-
da mildredi.
montegic icdida da umzerda:
kedlebze xmebis qaraSoti atydeboda. musika ise
uraxunebda TavSi, rom Zvalsa da rbils uerTianebda,
ybebi ucaxcaxebda, Tvalebi Sublze audioda. erTi si-
tyviT, lamis goneba daekarga. roca siCume Camovard-
eboda, Tavs ise grZnobda, TiTqos trial-trialiT
gadaagdes kldidan wyalvardnilSi da irgvliv mx-
olod sicarielea; igi kvlav saSineli siswrafiT
miqris am sicarieleSi da im kedlebs verc ki grZnobs.
miqris qveviT... qveviT... swrafad... da ai, raRacas
wamoedo! quxili wydeba _ musika damTavrebula.
_ xedav?! _ ambobs mildredi.
es marTlac SesaniSnavi ram iyo. raRac ucnauri
moxda, Tumca kedlebis binadarni arc ki ganZreulan
adgilidan. TiTqmis araferi Secvlila, magram grZnob-
diT, rom viRacam sarecxis manqanaSi gagataraT, anda
TiTqos giganturma mtversasrutma SegiwovaT. grZnob-
diT, rom xmaurisa da kakafoniis zRvaze CaiZireT.
56
gaoflianebuli, gonebis dakargvamde misuli mon-
tegi oTaxidan gamovardeboda xolme. mildredi ki
kvlav Tavis savarZelSi ijda da oTaxidan isev ismo-
da xmebi:
_ moica, amieridan yvelaferi mogvardeba! _ ambob-
da deida.
_ eh, ra imediani xar! _ ambobda deidaSvili.
_ nu brazob!
_ vin brazobs?
_ Sen brazob!
_ me?
_ ho, pirdapir cofians hgavxar!
_ viTomda ratom?
_ imitom!
_ Zalian kargi! _ Rrialebda montegi, _ magram, gam-
agebine ratom brazoben! vin aris es xalxi? vin aris
is kaci da is qali? col-qmaria, gayrilebi arian, daniS-
nulebi Tu ra? RmerTo, ZaRli patrons vera cnobs!
_ isini _ iwyebda mildredi, _ ici ra, isini... erTi
sityviT... waiCxubnen. isini xSirad Cxuboben... neta mo-
gasmenina, ra dReSi arian xolme, me mgoni, col-qmaria,
ho, coli da qmari!. ratom mekiTxebi?
da roca mildredi am sami kedliT ar erToboda,
romelsac male misi ocnebiT meoTxec unda mimatebo-
da, maSin Ria manqanaSi jdeboda montegTan erTad da
qalaqSi daqroda saaTSi asi milis siCqariT. montegi
raRacas uyviroda, isic yviriliTve pasuxobda, magram
xeirianad verafers agebinebdnen erTmaneTs, radgan
manqana saSinlad Rrialebda.
„bolos da bolos, Seaneleb Tu ara?“ _ uyviroda
57
montegi.
„ras ambob?“
„minimumze daiyvane, ormocdaTxuTmetze!“
„raze meubnebi?“ _ kioda qali.
„siCqareze!“ _ Rrialebda montegi, mildreds ki siC-
qare as xuT milze ahyavda da montegs sunTqva ekvro-
da.
manqanidan gadmosvlisTanave mildredi „niJare-
biT“ icobda yurebs.
axla oTaxSi dumili sufevda. odnav, sul odnav
ismoda qaris Sriali.
_ mildred, _ dauZaxa montegma da gverdi icvala.
mere xeli gaiwoda, qals yuridan gamoacala momR-
erali mweri da kvlav dauZaxa: „mildred, mildred!“
_ ra iyo, _ mimqrali xmiT gamoepasuxa coli. mon-
tegs moeCvena, rom TviTonac erT-erTi imaTgani iyo,
romlebic kedlis ekranis gadaRma binadrobdnen.
montegi laparakobda, magram xma minis kedlis ga-
reT ar gadioda da amitom mimika unda moeSvelebina,
Tanac enatra, mildredma Cemken gamoixedoso. mas isic
ki ar SeeZlo, rom mihkareboda mildreds _ SuaSi
xom minis tixari hqondaT.
_ mildred, gaxsovs im gogonaze rom gelaparake-
bodi?
_ romel gogonaze? _ TiTqmis ZilSi ikiTxa
mildredma.
_ Cvens mezoblad rom cxovrobs.
_ romelia? ver gavixsene...
_ ici! ici! skolaSi rom swavlobs. klarisa hqvia.
_ ho, gamaxsenda, _ Tqva mildredma.
58
_ ramdenime dRea aRar minaxavs. ufro zustad, oTxi
dRea, Sen xom ar Segxvedria?
_ ara, arsad Semxvedria!
_ mindoda, im gogonaze melaparaka SenTan, Zalian
ucnauria...
_ uh, axla mivxvdi, visac gulisxmob.
_ vicodi, rom gaixsenebdi.
_ igi... is gogona... _ uTxra mildredma bnel oTaxs.
_ ra daemarTa!
_ mindoda meTqva SenTvis, magram damaviwyda... sul
damaviwyda...
_ axla miTxari, ra moxda?
_ me mgoni, is aRar aris.
_ rogor!
_ mTeli ojaxi gadasaxlda sadRac, magram TviTon
samudamod wavida. mgoni, mgoni... gardaicvala...
_ iqneb Sen sxva gogonaze laparakob?
_ ara. oriveni erTsa da imave gogonaze vlaparakobT,
maklelanze. manqanam gadauara. oTxi dRis ukan moxda es
ambavi. namdvilad ar vici, magram Cemi azriT, cocxlebSi
aRar weria. ojaxi ki gadasaxlda aqedan. gimeoreb, namd-
vilad ar vici, magram mgonia, rom daiRupa.
_ darwmunebuli xar?
_ ara, darwmunebuli ar var. Tumca ki... darwmuneb-
uli var...
_ aqamde ratom ar miTxari?
_ damaviwyda.
_ es xom oTxi dRis win momxdara!
_ sul damaviwyda es ambavi...
_ oTxi dRis win... _ Cumad Cailaparaka montegma.
59
karga xans oriveni Cumad da gaunZrevlad iwvnen
sibneleSi. bolos mildredma amoiRo xma, Rame mSvi-
dobisa usurva qmars da xelis cecebiT raRacis Zebna
daiwyo loginSi.
radioniJara kaliasaviT farTxalebda mildredis
xelSi. cota xnis Semdeg ki ukve yurSi ekeTa da zuzuneb-
da.
montegma daayurada: misi coli RiRinebda. fanjris
gadaRma raRac Crdili amoZravda. Semodgomis niavma
erTi gaiSriala da isev Cadga, magram siCumeSi, romel-
sac montegi usmenda, raRac idumaleba dafaruliyo.
TiTqos viRacis sunTqva mohfenoda fanjaras da es
sunTqva momwvano luminescenciur kvamlsa Tu Se-
modgomis im farTo foTols hgavda, romelic qarma
mowyvita, mindori gadaatara da sadRac mikarga.
„meqanikuri ZaRlia, _ gaifiqra montegma, _ aSvebu-
lia da saxlis irgvliv daZrwis. fanjara rom gava-
Ro“...
magram montegs fanjara ar gauRia.
* * *
diliT montegs SeaJrJola, mere sicxec misca.
_ avad xom ara xar? _ hkiTxa mildredma.
montegma sicxiani Tvalebi daxuWa.
_ ho, avad var!..
_ ki magram, wuxel rom kargad iyavi?!
_ ara, arc wuxel vyofilvar kargad...
montegs „naTesavebis“ xma moesma sastumro oTaxi-
dan. mildredi Tavze adga qmars da dakvirvebiT aTva-
lierebda.
60
montegs Tvalebi daxuWuli hqonda, magram mainc
xedavda mildredis Tmas, romelic qimiur saRebavebs
namjasaviT gamoexmo. xedavda mis dabindul Tvalebs,
romelTac TiTqos libri gadahkroda; xedavda wiT-
lad SeRebil Wirveul tuCebs, mudmivi dietisgan
kaliasaviT gaCxikul sxeulsa da qoniviT TeTr kans.
montegs yovelTvis aseTi axsovda Tavisi coli.
_ SegiZlia aspirini da wyali momitano?
_ ukve droa, adge. moSuadRevda. Cveulebrivze xuTi
saaTiT meti geZina.
_ iqneb gamogeTiSa sastumro oTaxSi radio...
_ aq axla Cemi axloblebi arian.
_ iqneb avadmyofs mainc gauwio xaTri?
_ maSin, davuwev.
mildredi sastumro oTaxSi Sevida, magram xmisTvis
ar dauwevia, isev mobrunda ukan da ikiTxa: ase ukeTe-
sia?
_ madlobeli var, _ upasuxa montegma.
_ es programa yvelaze ufro miyvars, _ SeniSna qal-
ma.
_ aspirini ra uyavi?
_ Sen adre arasodes xdebodi avad, _ CaibuzRuna
mildredma da oTaxidan gavida.
_ marTalia, magram axla avad var. amaRam samsax-
urSi ar waval, bitis daureke da uTxari.
_ wuxel raRac ucnaurad iqceodi, _ uTxra mild-
redma, RiRiniT miuaxlovda avadmyofs da wyliani Wiqa
miawoda.
_ aspirini sadRaa?
_ oh, _ wamoiZaxa mildredma da abazanaSi Sevida
61
aspirinis gamosatanad, _ raime moxda?
_ xanZari iyo, meti araferi.
_ me ki mSvenivrad gavatare wuxandeli saRamo, _
ukve abazanidan gamosZaxa mildredma.
_ ras akeTebdi?
_ sastumro oTaxSi viyavi.
_ ra midioda?
_ programa.
_ romeli programa.
_ yvelaze ukeTesi.
_ vin TamaSobda?
_ ra vici, suyvela, mTeli xrova.
_ mTeli xrova, xrova, xrova... – montegma mtkivan
Tvalebs TiTebi daaWira. uceb navTis suni igrZno da
guli aeria.
oTaxSi kvlav RiRiniT Semovida mildredi da gao-
cebulma Sehyvira:
_ es ratom dagemarTa?!
Secbunebuli montegi iataks daaCerda:
_ Cven wignebTan erTad moxuci qalic davwviT.
_ kidev kargi, es noxi advilad irecxeba, _ mildred-
ma CvriT dauwyo wmenda noxs, _ ici, wuxel helinTan
viyavi.
_ viTom Sin ar SegeZlo gadacemis naxva?
_ SemeZlo, magram stumrad wasvla kargia...
qali sastumro oTaxSi gavida. montegs axla iqidan
moesma colis RiRini.
mildredi simReriTa da TiTebis tkacuniT dabrun-
da.
_ ar ginda, icode wuxel ra moxda?
62
_ ra moxda?
_ aTasamde wigni da erTi qali davwviT...
_ marTla?
sastumro oTaxi xmaurisgan zanzarebda.
_ davwviT dantes, sviftis da markus avreliusis
wignebi.
_ eg avreliusi evropeli iyo?
_ mgoni ki.
_ radikali?
_ ar vici, ar wamikiTxavs.
_ radikali iqneboda, _ mildredma uxalisod Se-
atriala xelSi telefonis yurmili, _ marTla davure-
ko kapitan bitis?
_ unda daureko!
_ nu yviri!
_ ar vyviri! _ sibrazisgan awiTlebuli da acaxcax-
ebuli montegi sawolSi wamojda. haeri daxuTuli iyo.
sastumro oTaxi Rrialebda, _ me ver davurekav. me
ver vetyvi, avad var-meTqi!
_ ratom?
„imitom rom me meSinia, _ gaifiqra montegma _ bavS-
viviT vigoneb avadmyofobas da meSinia davreko, rad-
gan vici, cota xnis Semdeg vetyvi: diax, kapitano. me
ukve ukeTesad vgrZnob Tavs. amaRam aT saaTze mand
viqnebi-meTqi“.
_ Sen avad ar xar! _ uTxra mildredma.
montegi mowyvetiT CaeSva loginSi da baliSqveS
Seacura xeli. wigni kvlav Zvel adgilasdaxvda.
_ mildred, ra iqneba, rom cota xniT Tavi davanebo
samsaxurs?
63
_ ginda yvelaferze aiRo xeli? amdeni wlis muSao-
bis Semdeg? mxolod imitom, rom viRac dedakaci da
misi wignebi...
_ Seni TvaliT unda genaxa, mili!
_ me raSi menaRvleba. ar unda hqonoda wignebi.
misi bralia. Tavidan ratom ar ifiqra. mejavreba is
qali. mis gamo Wkua ageria da male arc bina gveqneba,
arc samuSao da arc araferi!
_ Sen iq ar yofilxar da ar ginaxavs. etyoba, am
wignebSi raRac iseTi ram aris, rasac Cven ver vxvdeb-
iT, Torem ra gaaCerebda im qals cecxlmodebul bina-
Si. ara, namdvilad raRac iqneba! Sen xom arafris
gulisTvis ar gawirav Tavs?
_ albaT, suleli iyo!..
_ igi CvenisTana iyo. iqneb Cvenze Wkvianic. Cven ki
davwviT.
_ ara uSavs, dagaviwydeba...
_ ar damaviwydeba! cecxli arasodes damaviwydeba!
odesme ginaxavs damwvari saxli, ramdenime dRis gan-
mavlobaSi rom xrColavs? mec ase var: mTeli sic-
ocxle gamyveba am xanZris kvali. o, RmerTo! mTeli
Rame vcdilobdi amomegdo gonebidan es ambavi, kinaRam
gavgiJdi.
_ magaze manamde unda gefiqra, sanam mexanZre gaxde-
bodi.
_ mefiqra?! mqonda ki arCevani? papaCemi da mamaCe-
mi mexanZreebi iyvnen. me xom ZilSiac es xeloba me-
sizmreboda.
sastumro oTaxidan sacekvao musikis xma ismoda.
_ dRes dilis cvlaSi xar. ori saaTis win unda
64
wasuliyavi. axla gamaxsenda.
_ marto im qalis sikvdils ki ar vwuxvar, _ Tqva
montegma, _ wuxel mTel Rames vfiqrobdi, Tu ramdeni
navTi davxarje am aT weliwadSi. vfiqrobdi wignebze
da mivxvdi, rom yoveli wignis ukan adamiani idga, ad-
amiani fiqrobda, msjelobda da didi wvalebiT nel-
nela gadahqonda Tavisi azri qaRaldze. es adre ara-
sodes momsvlia TavSi.
montegi sawolidan wamodga da ganagrZo:
_ zogs albaT mTeli sicocxle sWirdeboda, rom
Tavisi nafiqri daewera, rom gaecno sxvebisTvis nan-
axi da gancdili, me ki mivedi da or wuTSi movspe
yvelaferi.
_ damasvene, _ uTxra mildredma, _ me araferi damiS-
avebia!
_ dagasveno? Zalian kargi, magram me rom ver davis-
veneb?.. ara, Cveni mosveneba ar SeiZleba. Cven dro-
dadro unda Segvawuxon. aba, miTxari, ramdeni xani gavi-
da mas Semdeg, rac namdvilad gawuxebda raRac? raime
mniSvnelovani, raime arsebiTi!
montegi uceb dadumda, radgan wina kviris ambebi
gaaxsenda. is ori TeTri qva, romlebic Wers misCere-
boda, eleqtronisTvaliani gveli, tumbo da ori gamo-
civebulsaxiani mamakaci, romelTac laparakis dros
sigareti xan tuCis erT kuTxeSi moeqceodaT, xan meo-
reSi. magram maSin sul sxva mildredi iyo. imas namd-
vilad awuxebda raRac, Zalian, Zalian awuxebda da is
qali, is aforiaqebuli, Sewuxebuli qali ise Rrmad
iyo am qalSi Camaluli, miuxedavad imisa, rom isini
arasodes Sexvedrian erTmaneTs. montegma zurgi Seaq-
65
cia mildreds.
_ ai, bolos xom Cavardi! aba, gareT gaixede, naxe vin
movida! _ wamoiZaxa uceb mildredma.
_ vinc unda, is movides!
_ iq avtomobili dgas, „feniqsi“ da Sig Savxala-
Tiani kaci zis. mklavze narinjisferi gveli aqvs amo-
qarguli. ai, aqeT wamovida...
_ kapitani bitia?
_ kapitani bitia!
montegi arc ki ganZreula. igi idga da uxmod mis-
Cereboda mis win aRmarTul TeTrsa da civ kedels.
_ wadi da Semoiyvane! waxval? uTxari, rom avad
var.
_ Sen TviTon uTxari! – mildredma boriali daiw-
yo oTaxSi. mere uceb TvalebdaWyetili gaSeSda. Se-
mosasvlel karSi datanebuli molaparake aparati
xmadabla, sul xmadabla uxmobda: „misis monteg, misis
monteg. aq viRacaa, aq viRacaa; misis monteg, misis mon-
teg, aq viRac aris“.
aparati dadumda.
montegma gulis dasamSvideblad xeli Seyo bal-
iSqveS da roca darwmunda, rom wigni iq iyo, loginSi
SebobRda, muxlebsa da mTel sxeulze sabani Semoike-
ca da naxevrad wamojda.
mildredi karis gasaRebad gaeSura, magram kapi-
tani biti ukve Semosuliyo binaSi da axla jibeebSi
xelebCawyobili dinjad miabijebda montegisken.
_ gaaCumeT „naTesavebi“, _ brZana man da iqauroba
ise daaTvaliera,rom montegisa da misi colisTvis
arc Seuxedavs. mildredi maSinve gavarda sastumro
66
oTaxSi da kedlebi gamoTiSa, Rriali da yvirili Sew-
yda.
kapitanma bitim saukeTeso skami amoarCia da daj-
da. RaJRaJa saxeze etyoboda, rom Cxubs ar apirebda.
man dinjad gatena Tavisi spilenZistariani Cibuxi,
moukida, kvamlis didi bolqvi gamouSva piridan da
Cailaparaka.
_ SemogiareT. mindoda gamego, rogor grZnobs Tavs
avadmyofi.
_ rogor gaigeT, rom avad var?
bitim gaiRima da vardisferi RrZilebi da Tov-
liviT TeTri kbilebi gamoaCina:
_ guSinve vigrZeni. mivxvdi, rom erTi Ramis Sve-
buleba dagWirdebodaT.
montegi wamojda.
_ diax, _ ganagrZo bitim, _ vicodi, rom erT Rames
gaacdendiT, _ bitim xelSi SeaTamaSa Tavisi sanTebe-
la, romelsac arasodes iSorebda. sanTebelas ewera:
„garantirebulia erTi milioni anTeba“. igi anTebda
am qimiur asanTs, mere sulis SeberviT aqrobda, kidev
anTebda, ramdenime sityvas ityoda da isev aqrobda,
isev aanTebda, cota xans umzerda als, aqrobda da bo-
los wvril xazs gaadevnebda xolme Tvals.
_ rodis gamomjobindebi? – daarRvia bitim siCume.
_ xval an SeiZleba, zeg, im kviris dasawyisSi.
bitim Cibuxi aaTuxTuxa.
_ yvela mexanZrem unda gaiaros es periodi, adre
iqneba Tu gvian. amitom saWiroa, yvelaferi kargad
avuxsnaT. man unda icodes Cveni profesiis istoria.
axla axalmiRebulebs aRar awvdian am codnas, winaT
67
ki ganumartavdnen da aswavlidnen xolme. saWiro kia.
fuh, _ gamouSva kvamlis qula bitim, _ axla ki mxolod
mexanZreTa ufrosebma ician es ambebi, _ bitim kvlav
gaabola Cibuxi, _ axlave agixsni yvelafers.
mildredi awrialda.
biti karga xans emzadeboda laparakis dasawyebad.
_ Sen mekiTxebi, rodis daiwyo es Cveni saqmianoba,
rogor ganviTarda, sad, rodis? me mgoni, daiwyo daax-
loebiT im dros, roca samoqalaqo omi iyo, Tumca Cveni
wesdeba ambobs, rom saxanZro saqmes ufro adre Cae-
yara safuZvelio. erTi ki udavoa, sanam fotografia
ar ganviTarda, Cvenc ver gavSaleT frTebi. mere, XX
saukunis dasawyisSi, kino gaCnda. mere radio da
televizia da daiwyo masobriobis epoqa.
montegi gaunZrevlad ijda loginSi.
_ da radgan yvelaferi masobrivi iyo, yvelaferi
gamartivda, _ ganagrZo bitim, _ iyo dro, roca wigni
yvelas ar uyvarda, aqa-iq Tu kiTxulobdnen. amitom
wignebic erTmaneTisgan gansxvavdeboda. dedamiwa xom
vrceli iyo. mere msoflio daviwrovda, radgan uam-
ravi Tvali, idayvi da kbili gaCnda. mosaxleoba gaor-
magda, gasammagda, gaoTxmagda da kinofilmebi, radioga-
dacemebi, Jurnalebi, wignebi gansazRvrul standart-
ebs daeqvemdebara. gamigeT, monteg?
_ mgoni gagigeT...
biti mcire xans haerSi molivlive kvamlis xazebs
misCereboda. mere kvlav alaparakda.
_ aba, warmoidgineT XIX saukunis adamianebi Tavi-
anTi cxenebiT, ZaRlebiT, etlebiT; cxovrebis Senele-
buli ritmi. mere XX saukune – cxovreba ufro Cqari
68
xdeba! wignebi Txeldeba, siuJeti ikumSeba, Semoklebu-
li gamocema, mokle Sinaarsi. Cqara! yvelaferi iqiT
midis, rom burTi CagCaron pirSi, rom yvelaferi uceb
morCes!
_ rom yvelaferi uceb morCes! _ Tavis qneviT dau-
dastura mildredma.
_ klasikosebi TxuTmetwuTian radiogadacemaSi
etevian, mere kvlav amcireben da erT svetSi ateven,
romelsac mxolod ori wuTi sWirdeba wasakiTxavad.
mere sul aT-Tormet striqonSi tenian da enciklo-
pediaSi aTavseben. me, ra Tqma unda, vaWarbeb – leqsi-
konebs mxolod cnobarebisTvis iyenebdnen, magram
bevri „hamlets“ – TqvenTvis es saTauri kargad unda
iyos cnobili, Tqven ki, misis monteg, albaT yuri Tu
mogikravT misTvis – hoda, bevri Seqspiris „hamlets“
mxolod im wigniT icnobda, romlis ydazec ewera: „bo-
los da bolos, Tqven SegiZliaT gaecnoT yvela klasi-
koss, ar CamorCeT Tqvens mezobels“. wignSi ki sul
erTi gverdi iyo hamletze. gesmiT? sabavSvo baRidan
kolejSi midioda kaci da mere kvlav sabavSvo baRs
ubrundeboda. ai, es iyo inteleqtualuri aRzrdis sqema,
sul cota ukanaskneli xuTi saukunisTvis.
mildredi wamodga da oTaxSi daiwyo boriali. igi
xan erT nivTs aiRebda adgilidan da isev ukan debda,
xan – meores. bitim arc ki Sexeda mas, ise ganagrZo
laparaki:
_ axla ki avaCqaroT kinofiri, monteg. swrafad!
flik, pik, daukvirdi! flik, iqiT, aqeT, cocxlad! zeviT,
qveviT, SigniT, gareT, ratom, rogor, vin, ra, sad? eh, oh!
bac, buc, bum, brax, brux! SemoklebisSemokleba; Semok-
69
lebis Semoklebis Semokleba! politika? erTi sveti,
ori winadadeba, mxolod saTauri! da wamSi yvelaferi
gagifrindeba Tavidan! gamomcemlebo, saqmosnebo, ra-
diogadacemis mesveurebo, daatrialeT adamianis gone-
ba, swrafad, kidev ufro swrafad, rom man centrifu-
gasaviT gamodevnos yovelive zedmeti, usargeblo azri!
mildredma zewars gadausva xeli gasasworeblad.
montegma igrZno, rogor auZgerda guli, roca qalma
baliSs Seaxo xeli. axla mildredi mxrebze moeja-
jgura – undoda wamoeyenebina, baliSi gamoeridebina,
kargad gaefumfulebina da ukanve daedo. igi albaT
Sehkivlebs da Tvalebs daaWyets an ubralod Seac-
urebs xels baliSqveS, es ra ariso, hkiTxavs da gulu-
bryvilod Seatrialebs damalul wigns xelSi.
_ swavlebis vada Sekveces, disciplina daeca, fil-
osofia, istoria, ucxo enebi gaauqmes. inglisur enasa
da marTlweras sul ufro da ufro nakleb dros
uTmobdnen, da, bolos, sul miagdes. cxovreba xanmok-
lea, jer muSaobaa saWiro. muSaobis Semdeg ki uamravi
gasarTobia. ra saWiroa raimes swavla, Tu Rilakze
TiTis daWera, amomrTvelis gadmoweva da xraxnebisa
da WanWikebis moWera iciT?
_ moita baliSi, gagisworo, _ Tqva mildredma.
_ ara, _ CurCuliT upasuxa montegma.
_ Rili elvaSesakravma Secvala da is droc gaiy-
ola, romelic adamians safiqreblad undoda, roca igi
ganTiadisas, am filosofiursa da, amdenad, melanqo-
liur Jams, nel-nela icvamda tanze.
_ gagisworeb, _ gaumeora mildredma.
_ momSordi! _ SeuRrina montegma.
70
_ cxovreba aurzaurad iqca, monteg, yvelaferi xmau-
robs, gruxunebs: bax, av!..
_ av! – SesZaxa mildredma da baliSs moqaCa.
_ damanebe Tavi, Tu RmerTi gwams! _ Sehyvira gam-
warebulma montegma.
bitim Tvalebi daWyita.
mildredma xeli Seyo baliSqveS da gaSeSda. mere
TiTebma mosinjes sagani da roca wignad Seicno, sax-
eze jer gaoceba gamoexata, Semdeg SiSi. man piri gaa-
Ro raRacis sakiTxavad...
_ TeatrebSi mxolod klounebi darCnen, oTaxebSi
minis kedlebi moewyo, romelzedac lamazi ferebi
elvarebda, TiTqos vinme kanfetebs abnevs an TiTqos
sisxli, xeresi an viski isxmebao, Tqven beisboli giy-
varT ara, monteg?
_ beisboli SesaniSnavi TamaSia!
axla montegi veRarc ki xedavda bitis. misi xma
TiTqos fardis gadaRmidan ismoda.
_ es ra aris? _ TiTqmis aRtacebiT SesZaxa mil-
dredma. montegi magrad daawva mklavze, magram man
kvlav ikiTxa, _ ra aris es?
_ dajeqi! _ dauRriala montegma. qali ukan gadax-
ta. xelSi araferi eWira, _ Cven vsaubrobT!
bitim ise ganagrZo laparaki, viTom araferi momx-
dariyos.
_ keglis TamaSi giyvarT, xom, monteg?
_ keglis TamaSi? diax.
_ golfi?
_ golfi SesaniSnavi TamaSia!
_ kalaTburTi?
71
_ SesaniSnavi TamaSia!
_ biliardi, fexburTi?
_ yvela SesaniSnavi TamaSia.
_ meti sportia saWiro, meti TamaSi da garToba.
adamianma aRar unda ifiqros. maS! moagvareT, moawyveT
zeorganizebuli, zesportuli Sejibrebebi! meti karika-
turebi wignebSi, meti naxatebi da tvini sul ufro da
ufro nakleb sazrdos iRebs. xalxi sulswrafi xdeba.
Saragzebi brbom gaavso. isini sadRac, romeliRac mx-
ares mieSurebian, oRond sad _ TviTonac ar ician. isi-
ni benziniviT orTqldebian. qalaqebi kempingebad iqca,
xalxi momTabareTa urdoebad, romlebic uazrod awy-
debian aqeT-iqiT. dRes im oTaxSi aTevs Rames, romel-
Sic guSin me viweqi, guSinwin ki _ Sen.
mildredi oTaxidan gavida da kari gaijaxuna. sas-
tumros „deidebma“ sicili daayares sastumros „bi-
Zebs“.
_ axla SevexoT im patar-patara jgufebs, romlebic
Cvens civilizaciaSi gaCndnen, kargi? rac ufro izrde-
boda mosaxleoba, miT ufro meti aseTi jgufi Cndebo-
da masSi da aba, gabede romelime maTgans fexi daadgi
beberaze, sulerTia, es ZaRlebis megobarTa jgufi iqne-
ba, katebis megobarTa, eqimebis, iuristebis, vaWrebis,
direqtorebis, mormonebis, baptistebis, unitarianelebis,
Cineli, Svedi, italieli, germaneli emigrantebis STa-
momavlebis, texaselebis, bruklinelebis, irlandieleb-
is Tu oregonis an mexikos Statis mcxovreblebisa.
wignebis, piesebis, satelevizio gadacemebis personaJe-
bi ar unda mogvagonebdnen sadme namdvilad arsebul
mxatvrebs, kartografebs Tu meqanikosebs. rac ufro
72
xalxmravalia bazari, monteg, icode, miT ufro Wirs
ise gavla, rom mxari aravis gahkra. RmerTma nu qnas,
odnav gaekaro romelime patara, sul erTi bewo jgufs.
isini xom buzs ar isvamen Tavze! boroti azrebiT aRs-
avse mwerlebo, daxureT Tqveni sabeWdi manqanebi! da
isini marTlac ase moiqcnen. Jurnalebi murabasaviT
CaSaqrdnen. „wignebi, _ aRniSnavdnen wyeuli snobi krit-
ikosebi, _ WurWlis narecxs daemsgavsa da sul ar aris
sakvirveli, rom aRar iyideba“. magram sazogadoebam
kargad icoda, rac undoda. igi garTobisa da mxiaru-
lebis morevSi curavda da amitom, mxolod komiqsebi
daitova. aseve ar mospo, raRa Tqma unda, samganzomil-
ebiani seqsualuri Jurnalebi. ai, ase wavida saqme, mon-
teg, da ar dagaviwydes, rom am saqmeSi mTavroba ar
Careula. arc raime brZaneba yofila, arc deklarac-
ia da arc cenzurismieri akrZalva. ara! teqnikam, maso-
brivma moTxovnilebam da im mcire jgufebis dawolam,
madloba RmerTs, am dRemde migviyvana da dRes maTi
wyalobiT mudam bednieria adamiani: ikiTxe, ramdenic
ginda, komiqsebi, sasiyvarulo aRsarebebi da sarekla-
mo Jurnalebi.
_ ki, magram, mexanZreebi raRa SuaSia? – ikiTxa mon-
tegma.
_ ho, _ Cibuxis kvamlis msubuq nislSi gaxveuli
biti win gadaiwia, _ amaze advili gasagebi da amaze bune-
brivi ra unda iyos? skolebi sul ufro da ufro met
morbenlebs, mxtunavebs, mojiriTeebs, meqrTameebs,
wamglejebs, mfrinavebsa da mocuraveebs uSvebdnen mkv-
levrebis, kritikosebis, swavlulebisa da Semoqmedi
xalxis nacvlad. „inteleqtualuri“, raRa Tqma unda,
73
salanZRav sityvad iqca da axic iyo masze. adamiani
yovelTvis ufrTxis ucnobs da SeuCvevels. albaT, yve-
la gaixsenebs Tavisi klasis amxanags, romelic gan-
sakuTrebuli niWiT iyo dajildoebuli. igi yvelas
jobnida gamoTqmiT kiTxvaSi da yvela kiTxvas upasux-
ebda, maSin roca sxvebi boTeebiviT isxdnen da boRmiT
sivdebodnen. da gana swored am niWier bavSvs ar scem-
dnen da awamebdnen gakveTilis Semdeg? rasakvirvelia,
scemdnen! ara, Cven erTmaneTisgan ar unda ganvsxvavde-
bodeT. yvela Tavisufali da Tanaswori unda iyos. ki
ar davibadoT Tanasworni, rogorc konstituciaSi we-
ria, aramed mere unda gavxdeT. yoveli adamiani me-
oris asli unda iyos da maSin yvela bednieri iqneba,
radgan pirveli veRar daCrdilavs meores.
diax! wigni ki gatenili Tofia, romelic karis me-
zobels daumiznebia SenTvis. dawviT igi da Tofi
utyviod darCeba. adamianis goneba unda ailagmos. ra
viciT, vin gaxdeba nakiTxi kacis samizne? iqneb me? ai,
amitom ver vitan magisTanebs! dabolos, roca mTel
msoflioSi saxlebi cecxlgamZle gaxda (wuxel mar-
Tali iyavi, monteg, roca daeWvdi, _ nuTu saxlebi
yovelTvis cecxlgamZle iyoo), mexanZreebi uqmad darC-
nen da maT axali saqme gamouZebnes – gonebis simSvi-
dis mcvelebad daayenes. bunebrivi da gasagebia, rom
yvelas eSinia, sxvam ar majoboso da mexanZre imitom
arsebobs, rom es safrTxe aacilos adamianebs. igi ka-
cobriobis oficialuri cenzori, mosamarTle da aR-
masrulebelia. es Sena xar, monteg, es me var!
sastumro oTaxis kari gaiRo da mildredi Semov-
ida. igi jer bitis miaCerda, mere montegs. sastumros
74
kedlebze SiSinebda da tkrcialebda mwvane, yviTeli
da narinjisferi feierverki, romelsac Tan dolebis,
tamtamebisa da cimbalebis akompanementi axlda. mil-
dreds tuCebze etyoboda, rom raRacas ambobda, magram
sastumro oTaxis xmaurSi araferi ismoda.
bitim Cibuxi vardisfer xelisgulze daiferTxa da
ise guldasmiT dauwyo ferfls Tvaliereba, TiTqos
masSi raRac saidumloa damaluli da unda amoicnoso.
_ Tqven unda gesmodeT, rom Cveni civilizacia Zalze
vrcelia da amitom ar SeiZleba, masSi Semavali daj-
gufebebi ukmayofiloni iyvnen. aba, Tqvens Tavs Seeki-
TxeT _ yvelaze ufro risken miiltviT? bednierebi-
sken, ara? gana mTeli sicocxlis ganmavlobaSi amas
ar giCiCinebdnen? gvinda bednieri viyoT _ ambobs
xalxi. kargi, magram gana xalxs bedniereba aklia? gana
maT mosawyenad movacliT, gana garTobas vaklebT?
Cven xom mxolod amitom vcocxlobT amqveynad. ase
ar aris? aucilebelia siamovneba, aRgzneba da dameT-
anxmeT, rom Cveni kultura uxvad gvamaragebs amiT.
_ marTalia!
montegi tuCebis moZraobaze miuxvda mildreds
naTqvams da Seecada Tvali aeridebina, radgan SeeSi-
nda, bitic ar mobrundes da yvelafers ar mixvdeso.
_ feradkanianebs ar moswonT „patara zangis biWi
sambo“? dawviT! TeTrkanianebs ar siamovnebT „biZia
Tomas qoxi“? dawviT! viRacam dawera wigni Tambaqosa
da filtvebis kibos Sesaxeb. sigaretis mewarmeebi
dafrTxnen! dawviT es wignic! simSvidea, monteg, saWiro!
aravis unda awuxebdes raime. yvelaferi, rac ki gawux-
ebs, unda moispos, RumelSi unda daiwvas. dakrZalva
75
saSinelebaa da amasTan warmarTuli gadmonaSTia, ara?
isic gaauqmeT! ai, sul xuTi wuTia, rac kaci gardaicva-
la da ukve didi milisken miaqaneben. krematoriumebs
helikopterebi emsaxureba. adamiani gardaicvala da
aTi wuTis SemdegerT mwkriv Sav nacrad iqca. modi,
nuRar viglovebT gardacvlilebs. daviviwyoT isini.
cecxls mivceT yovelive da yvelaferi, cecxli yve-
lafers aciskrovnebs da aspetakebs.
mildredis zurgs ukan mocimcime feierverki Caqra
da raRac bedad manac daamTavra laparaki. montegma
Zlivs amoiTqva suli.
_ aqve, mezoblad, erTi gogona cxovrobda, _ sveneb-
svenebiT daiwyo montegma, _ axla aRar aris, me saxec
ki aRar maxsovs misi. ox, ki vici, rom raRac sxvanairi
iyo. rogor, ranairad daiRupa?
bitim gaiRima:
_ xdeba xolme, xan aq, xan iq. klarisa maklelani,
ara? Cven aRricxvaze gvyavda ayvanili misi ojaxi da
yuradRebiT vadevnebdiT Tvals. memkvidreobiToba
da garemo metad ucnauri ramaa. ramdenime weliwad-
Si yvela sisulelisgan ver gaTavisufldebi. ojaxs
SeuZlia gaaqarwylos bevri ram, rasac skolaSi un-
ergaven bavSvebs. swored amitom iyo, rom yovel we-
liwads sul ufro da ufro mcire asakis bavSvebi Seg-
vyavda sabavSvo baRSi da axla TiTqmis akvnidan
amogvyavs Cvilebi. maklelanebi ramdenjerme daas-
mines CvenTan, roca isini CikagoSi cxovrobdnen, ma-
gram yvelaferi tyuili gamodga. maklelanebs wigne-
bi ar aRmoaCndaT. biZamiss cudi reputacia aqvs, xalxs
ver egueba, qaliSvili ki TiTqos dinamiti iyo, romelic
76
ar ici, rodis afeTqdeba. ojaxi Zalian moqmedebda
masze, magram TviTon ver grZnobda. me amaSi maSin
davrwmundi, roca klarisas daxasiaTeba vnaxe skola-
Si: mas is ki ar ainteresebda, Tu rogor akeTeben raimes,
aramed is, Tu ratom akeTebdnen. es ki metad savala-
lo Tvisebaa. daiwyeb gamoZiebas, „ratom“, „risTvis“
da Tu Ziramde Cahyvebi, gaubedurdebi. sawyali, ukeTe-
sia, rom mokvda.
_ ho, mokvda!
_ sabednierod, aseTi ucnauri xalxi iSviaTia. Cven
Tavidanve kalapotSi vayenebT xolme amisTanebs.
lursmnebi da ficrebi Tu ara gaqvs, saxls ver aaSeneb.
Tu ar ginda, rom saxli aSendes, lursmnebi da ficre-
bi unda damalo. Tu ar ginda, rom adamiani politikam
datanjos, nu miscem saSualebas, sakiTxs ori mxridan
Sexedos. es ki ara, sul nu Sexedavs. dae, daiviwyos,
rom qveynad iseTi ram arsebobs, rogoric omia. dae,
saxelmwifom uzomo gadasaxadebi akrifos, dae, mTavro-
ba tlanqi da mousazrebeli iyos, oRond xalxma amas
yuradReba ar miaqcios: mTavaria, xalxi mSvidad iyos,
monteg! moawyveT konkursebi, Tu vis axsovs yvelaze
popularuli simReris sityvebi, vis SeuZlia CamoTva-
los Statebis dedaqalaqebi, vis SeuZlia gaixsenos,
ramdeni xorbali movida aiovaSi... amouteneT adami-
ans goneba cnobebiT, fituliviT amoteneT am wyeuli
faqtebiT da egonebaT, rom brwyinvale ganaTleba mi-
iRes. egonebaT, rom azrovneben da win midian. sinamd-
vileSi adgilze iqnebian gayinuli, Tumca TviTon bed-
nierad igrZnoben Tavs, radgan aseTi codna ucvle-
lia. nu miscemT maT iseT lip raimes, rogoric
77
filosofia da sociologiaa. ar aris saWiro, rom
faqtebi erTmaneTs daukavSiron da daskvnebi gam-
oitanon. amas melanqoliisken mivyavarT. is adamiani,
romelsac SeuZlia satelevizio kedlis daSla da
awyoba (Cvens droSi es umetesobas SeuZlia), gacilebiT
bednieria masze, vinc cdilobs gazomos da gamoian-
gariSos samyaro, radgan samyaros ise ver gazomav da
gamoiangariSeb, rom Seni Tavi araraobad da miusa-
frad ar mogeCvenos. namdvilad asea! me TviTon gamo-
micdia, dalaxvros eSmakma! ase rom, Cvens klubebs unda
mivubrundeT, vifiqroT akrobatebisa da iluzioniste-
bis gamosvlebze. sacirko triukebs vuyuroT, reaqti-
uli avtomobilebiTa da motocikl-helikopterebiT
viseirnoT, seqsualuri suraTebiTa da kinovarskv-
lavebiT gaverToT. ar unda movikloT iseTi sanax-
aobebi, romlebic avtomatur refleqsebs iwvevs. Tu
drama uxeiroa, Tu filmi arafers gveubneba, piesa yal-
bia, SeecadeT aRmgznebi saSualeba gamoiyenoT, e.i. xmau-
riT gamaRizianoT. me vifiqreb, rom piesa moqmedebs,
sinamdvileSi ki xmaurisgan warmoSobili talRis
rxeva imoqmedebs. CemTvis amas araviTari mniSvnelo-
ba ara aqvs. me grandiozuli gasarTobi miyvars...
biti fexze wamodga:
_ Cemi wasvlis droa. leqcia damTavrda. imedia,
yvelaferi agixseni. mTavaria, mudam gaxsovdes, monteg,
rom Cveni bednierebisTvis mebrZolni varT, Tqven, me,
sxvebi... Cven vicavT kacobriobas im patara jgufisgan,
romelsac unda Tavisi winaaRmdegobebiT savse
TeoriebiTa da azrebiT gaaubeduros sxvebi, Cven ki
kaSxals vdarajobT. yoCaRad, monteg, Torem melan-
78
qoliisa da mosawyeni filosofiis niaRvari wale-
kavs Cvens msoflios. yvelas Cveni imedi aqvs. me ar
vici, Segnebuli gaqvT Tu ara, monteg, Tu raoden saWiro-
ni varT Cven, mexanZreebi, imisTvis, rom qveyana mudam
iseTi bednieri iyos, rogoric dRes aris.
bitim gamomSvidobebis niSnad xeli mouWira mont-
egis Zalagamoclil xels. montegi kvlav umoZraod
ijda loginSi da saxli rom daqceuliyo, albaT maSi-
nac ar gainZreoda. mildredi aRar idga sastumro
oTaxis zRurblze.
_ ai, kidev ra unda giTxra, _ gaaxsenda bitis, _ yve-
la mexanZre, adre iqneba Tu gvian, dainteresdeba, neta
ras amboben wignebio. ise moundeba amis gageba, rom
veRar moisvenebs. merwmune, monteg, me xom Tavis droze
sakmaod bevri wamikiTxavs, raTa saqmeSi gavrkveuli-
yavi, hoda, damijereT, rom wignebSi araferi iseTi ar
weria! araferi, rom daijero da sxvas aswavlo. isini
arasasurvel, gamogonebul adamianebze mogviTxroben,
Tu mxatvruli literaturaa, da Tu mecnierulia, kidev
uaresi: erTi profesori idiots eZaxis meores, erTi
filosofosi cdilobs RrialSi ajobos meores. yve-
lani waRma-ukuRma dabodialoben. cdiloben cidan
varskvlavebi mowyviton, mze daabnelon. pirdapir
Tavgzas dakargavT.
_ ra moxdeba, Tu mexanZre SemTxveviT, namdvilad
yovelgvari cudi ganzraxvis gareSe, raime wigns
waiRebs Sin? _ montegi kankalma aitana, sastumro oTax-
is Ria kari uzarmazar amoTxril Tvalis budedmo-
eCvena.
_ egeTi Secdoma yvelas mouva. cnobismoyvareobis
79
bralia, _ daamSvida bitim, _ Tu aseTi ram moxda, Cven
arc vwuxvarT da arc vbrazobT. ocdaoTx saaTs dav-
icdiT da Tu mere TviTon mexanZre ar dawvavs, Cven
mivdivarT da vexmarebiT.
_ asec unda moiqceT, _ SeniSna montegma da igrZno,
rom piri gaSroboda.
_ Zalian kargi, monteg, magram dRes Ramis cvlaSi
mainc gamosuliyavi. albaT, amaRam gnaxavT, ara?
_ ar vici, _ miugo montegma.
_ rao? _ cota ar iyos, gaocebiT hkiTxa bitim.
montegma Tvalebi daxuWa.
_ sawyeni iqneba, dRes rom ar gamoCnde samsaxurSi,
_ Cailaparaka bitim. Cibuxi jibeSi Caido da mcire
xniT Cafiqrda.
„me arasodes aRar moval“, _ gaifiqra montegma.
_ kargad iyaviT, gamomjobindiT, _ daariga bitim,
mitrialda da Ria karisken gaemarTa.
* * *
montegma fanjridan dainaxa, biti cecxliviT yvi-
Tel, Savsaburavebian manqanaSi rom Cajda da wavida.
quCis gayolebaze brtyelsardafiani saxlebi moCan-
da. ra Tqva am saxlebze klarisam erT saRamos? „fas-
adze aivnebi aRar aris. biZaCemma miTxra, winaT fasa-
dze aivnebi hqondaTo. saRamoobiT Turme xalxi Ta-
vianT aivnebze jdeboda da maslaaTobda. Tu saubris
survili ar hqondaT, Cumad iyvnen _ isxdnen moqanave
savarZlebSi, win da ukan irweodnen. biZaCemma miTxra,
rom arqiteqtorebma mospes aivnebi, _ Tqves, fasads
auSnoebso, magram biZaCemma isic Tqva: mTavari mizezi
80
es ar aris, mTavari is iyo, rom ar SeiZleboda xalxi
ase usaqmod mjdariyo, savarZlebiT eqanava, emaslaa-
Ta. aseTi cxovreba ar SeiZleboda. xalxi metismetad
bevrs laparakobda, da bevri dro hqondaT safiqre-
lad. ai, amitom gaaqres aivnebi da baRebic miayoleso.
axla baRs veRarsad naxav, rom cota xniT dajde da
daisveno. axla avejs daakvirdi _ sadRaa moqanave
savarZlebi. isini metismet fufunebad CaTvales da
mospes. xalxma meti unda imoZraoso, ambobs biZaCemi...
biZaCemi... klarisas TandaTan mielia xma da bolos
sul dadumda.
* * *
montegi Setrialda da cols miaCerda. igi sastum-
ro oTaxis SuaSi ijda, diqtors elaparakeboda da isic
pasuxobda: misis monteg, _ ambobda diqtori da mere
raRacas miayolebda xolme.
damatebiTi mowyobiloba, romelic asi dolari
Rirda, avtomaturad warmoTqvamda ojaxis wevris sax-
els, roca diqtori pauzas gaakeTebda. meore aparati
ki diqtors ise umoZravebda saxis kunTebsa da tuCebs,
rogorc saTanado saxelis warmoTqmisas iyo saWiro.
igi yvela ojaxis megobari iyo, kargi megobari. „misis
monteg, _ Tqva man, _ axla aqeT moixedeT“.
mildredma miixeda, Tumca aSkarad etyoboda, rom
diqtors ar usmenda.
_ sakmarisia, dRes ar wavide samuSaod, rom mere
xvalac ase moviqce da bolos sul davanebo Tavi sax-
anZro sadgurSi muSaobas, _ Tqva montegma.
_ ho, magram dRes xom waxval? _ hkiTxa mildredma.
81
_ jer ar gadamiwyvetia. swored axla raRac saSine-
li survili gamiCnda. minda yvelaferi davlewo da
movspo.
_ avtomobiliT gaiseirne.
_ gmadlob, ar minda!
_ manqanis gasaRebi patara magidaze devs. roca me
aseT xasiaTzevdgebi, maSinve manqanas mivaSureb xolme.
aiyvan oTxmocdaTxuTmetze siCqares da SesaniSnavad
gamogikeTdeba guneba. xandaxan mTel Rames vseirnob
da Sen verc ki xvdebi xolme. qalaqgareT Zalian kar-
gia gaseirneba. xan kurdRels gaWylitav, xan ZaRls...
wadi, waiyvane manqana.
_ ara, axla ar minda. sulac ar msurs sxva xasiaTze
davdge. RmerTo, ra memarTeba?! ar vici, ra aris! o, ra
ubedurad vgrZnob Tavs. gacofebuli var da mizezi
arc ki vici. meCveneba, TiTqos gavsivdi da davmZimdi,
TiTqos gul-mucelSi uamravi raRac damigrovda,
oRond ar vici ra. mgoni, wignebis kiTxvac ki daviwyo!
_ maSin xom cixeSi Cagsvamen! _ mildredma ise Sexe-
da qmars, TiTqos maT Soris minis kedeli yofiliyo
aRmarTuli.
montegma Cacma daiwyo. Tan mousvenrad dadioda
sawol oTaxSi.
_ diax, es kargi azria. cixe! vidre Tavi ar gamix-
eTqavs vinmesTvis. bitis usmendi? gaige misi naTqvami?
mas yvelaferze mzad aqvs pasuxi da yvelaferSi mar-
Talia. mTavaria bednierebao, garToba _ pirvel yov-
lisao. me ki vusmendi da gulSi vambobdi: „me ar var
bednieri, me ar var bednieri!“.
_ me ki var, _ yurebamde gaiRima mildredma, _ bed-
82
nieri var da amiT vamayob kidec!
_ me raRacis gakeTebas vapireb, _ Tqva montegma, _
Tumca jer isic ar vici, ra unda gavakeTo, magram raRac-
mniSvnelovani unda wamoviwyo.
_ mombezrda amdeni sisulelis mosmena, _ CaibuzRuna
mildredma, montegs zurgi Seaqcia da kvlav diqtors
dauwyo mzera.
montegma kedlisken gaiwoda xeli, regulatori
gadaatriala da diqtoric gaCumda.
_ mili! _ daiwyo man da cota xans isev dadumda, _
mili, es saxli xom orives gvekuTvnis da samarTliano-
ba moiTxovs, saidumlo gagimxilo. me adrec mindoda
meTqva, magram Cems Tavsac ver vumxeldi. raRac unda
gaCveno. mTeli weli vagrovebdi da vmalavdi. sul
TiTo-TiTod movitane. mec ar vici, ratom Cavidine es
saqme, magram Cavidine ki da dRemde arc araferi giTx-
ari.
montegma sworzurgian skams waavlo xeli da nel-
nela gaacura talanisken. roca winkarTan mivida, ska-
mze Sedga da wamiT ise gairinda, TiTqos kvarcxl-
bekze mdgomi qandakeba yofiliyo. coli qvevidan umz-
erda da elodeboda.
montegma xeli maRla aswia da kondicioneris cx-
auri gaxsna. mere xeli Rrmad Seyo TaxCaSi, liTonis
firfita gadaswia, wigni gamoiRo da ise daagdo iatakze,
rom zed arc ki dauxedavs. kvlav Seyo xeli TaxCaSi,
ori wigni gamoiRo da isinic iatakze dayara. Semdeg
zedized gamoiRo wignebi _ patarebi, mozrdilebi,
yviTlebi, wiTlebi, mwvaneebi _ da iatakze daazvava, roca
gamoilia da Zirs daixara, naxa, rom colis fexebTan
83
ocamde wigni egdo.
_ mapatie, moufiqreblad Cavidine, magram axla ki,
rogorc etyoba, oriveni CaTreulebi varT.
mildredma ukan daiwia, iseTi SeSinebuli iyo,
TiTqos iatakidan Tagvebis xrova amoxtao. qali Cqar-
Cqara sunTqavda, saxe gahfiTreboda, Tvalis gugebi
gafarToeboda.
„monteg! monteg! monteg!“ butbutebda mildredi, mere
amoikvnesa, wignebs mivarda, erT-erTi aitaca da nagvis
dasawvav Rumels miaSura. montegi xelSi eca. qali
kiviliTa da kawvriT cdilobda gamoxsnoda.
_ nu, mili, nu! moica! dawynardi! Sen ar ici... damSvid-
di! _ montegma sila gaawna saxeSi, Semdeg xeli waavlo
mxarSi da magrad SeajanjRara.
mildreds kvlav aRmoxda qmris saxeli. mere crem-
lebi waskda.
_ mili! momismine! erTi wamiT momismine, kargi? Cven
axla veRarafers gavawyobT. axla magaTi dawva ar
SeiZleba. minda gadavxedo, erTxel mainc gadavavlo
Tvali da Tu yvelaferi, rac kapitanma Tqva, marTalia
_ orivem erTad davwvaT. damijere, maSinve davwvaT,
oRond axla unda damexmaro... _ montegi saxeSi CaaC-
erda qals, mere yelze moxvia xeli da Tavisken miizi-
da. cdilobda mildredis saxeze amoekiTxa, Tu rogor
moqceuliyo.
_ ginda, ar ginda, mainc gaxveuli varT am ambavSi!
ramdeni welia araferze Semiwuxebixar; axla ki gTx-
ov da gemudarebi, bolos da bolos, daviwyoT da gam-
ovarkvioT, ratom CavefaliT aseT lafSi. ra aris Seni
uZilobis mizezi, ratom davqrivarT RamRamobiT av-
84
tomobiliT, me ra damemarTa, ratom vmuSaob mexanZred.
Cven qarafisken miveqanebiT, mili! RmerTo, rogor ar
minda, rom gadaviCexo, gagviWirdeba. arc ki vici, ra
gavakeTo, magram TandaTan gaverkveT yvelaferSi, ga-
davwyvitoT, rogor moviqceT da mxari mivceT erTma-
neTs.
_ mili, ici rogor maklixar, ai swored axla?! si-
tyviT arc ki SemiZlia giTxra. Tu giyvarvar, odnav
mainc Tu giyvarvar, ocdaoTxi, ormocdarva saaTi moiT-
mine es wignebi. marto amas gTxov. mere yvelaferi
dasruldeba, damijere, geficebi! da Tu am wignebSi raime
Wkvianuri moipoveba, Tu mTel am abdaubdaSi WeSmar-
itebis erTi marcvali mainc aRmoCnda, maSin iqneb
movaxerxoT da sxvebsac gavuziaroT igi.
mildredi ukve aRar cdilobda, xelidan gasxlto-
moda montegs da manac xeli SeuSva. qali uRonod wa-
farfatda ukan-ukan. kedels rom miawyda, iatakze Caike-
ca da wignebs miaCerda. mere uceb SeamCnia, rom erT-
erTi wigni fexze miyudeboda da fexi maSinve ukan
gaswia.
_ is qali rom iyo, wuxel, mili... Sen xom iq ar yo-
filxar, xom ar ginaxavs misi saxe. klarisasac ar ic-
nobdi. arasodes dalaparakebixar. me misaubria mas-
Tan. bitisnair xalxs eSinia misi. me ver gamigia, ra-
tom eSiniaT! ratom unda eSinodeT klarisasnaireb-
is? guSin saxanZro sadgurSi rom viyavi, klarisa mex-
anZreebs Sevadare da uecrad mivxvdi, rom Turme
sruliad aRar momwons arc Cemi amxanagebi da arc
sakuTari Tavi. mere vifiqre, iqneb yvelaze kargi is
iyos, TviTon mexanZreebi dawvan-meTqi.
85
_ gai!
Semosasvleli kari butbutebda:
_ misis monteg, misis monteg, aq viRacaa, aq viRacaa,
misis monteg, misis monteg, aq viRacaa.
mere siCume Camovarda.
isini xan Semosasvlel kars apyrobdnen mzeras, xan
iatakze mimofantul wignebs.
_ bitia! _ CaiCurCula mildredma.
_ yovlad SeuZlebelia!
Semosasvleli karikvlav aCqamda:
_ aq viRacaa...
_ ar gamovepasuxoT, _ gadawyvita montegma da
kedels mieyrdno zurgiT. mere Cacucqda da angariS-
miucemlad daiwyo wignebis qeqva. igi xan erTs waatan-
da xels, xan meores. montegi caxcaxebda, guliT undo-
da kvlav kondicioneris cxauris ukan daemala wigne-
bi, magram Tan imasac grZnobda, rom bitis merec ver
gauRebda kars. mas aRar ZaluZda bitisTan Sexvedra.
montegi iatakze dajda. kari kvlav alaparakda. oRond
axla ufro daJinebiT. montegma erTi patara wigni
aiRo xelSi, ikiTxa, riTi daviwyoTo, mere wigni SuaSi
gadaSala, Sig Caixeda da TviTonve upasuxa SekiTxvas:
„Cemi azriT, Tavidan unda daviwyoT!“
_ Semova da Cvenc dagvwvas da am wignebsac! _ Cai-
CurCula mildredma.
bolos, karis xma miwyda, derefanSi siCumem daibu-
da, magram montegi grZnobda, rom karTan viRac idga
da ayuradebda. mere nabijebis xma gaisma. ucnobi bi-
liks daadga da gazoni gadaWra.
fexis xma miwyda...
86
_ modi, wavikiTxoT, ra weria amaSi, _ ise CailuRlu-
Ra montegma, TiTqos Tavisi naTqvamis Sercxvao. man
wigns furcvla dauwyo, aTiode gverdi CaikiTxa da
bolos aseT frazas waawyda: „dadgenilia, rom am xnis
ganmavlobaSi TerTmeti aTasma kacma arCia, sikvdil-
iT yofiliyo dasjili, oRond ar damorCileboda
brZanebas, gaetexaT kvercxi wvrili Tavidan“.
mildredi mopirdapire mxares ijda.
_ eg ras niSnavs, _ ikiTxa man, _ gana magaSi aris
rame azri? kapitani biti marTali iyo.
_ ara, moica, kvlav daviwyoT, Tavidan daviwyoT, _
uTxra montegma.
87
nawili meore
cxrili da qviSa1
isini mTel Rames kiTxulobdnen, cidan ki im myu-
dro saxls noembris wvima dasdioda Tavze. oriveni
derefanSi isxdnen, radgan sastumro oTaxi carieli
da mosawyeni eCvenebodaT. mis kedlebze aRar TamaS-
obda narinjisa da yviTeli feris kanfeti da SuSx-
unebi, aRar gamodiodnen oqrosferi, gamWvirvale kabiT
Semosili qalebi. da aRarc Savi xaverdis kostiumSi
gamowyobili mamakacebi moCandnen, romlebsac Tavi-
anTi vercxlis Slapebidan asgirvanqiani kurdRlebi
amohyavdaT xolme.
sastumro oTaxSi sicocxle Camkvdariyo da mild-
redi xSirad miatrialebda xolme misken yovelgvar
gamometyvelebas moklebul saxes. montegi mousven-
rad scemda oTaxSi bolTas da xandaxan aTjer zedized
kiTxulobda xmamaRla erTsa da imave gverds:
„Cven ar SegviZlia zustad davadginoT megobru-
li grZnobis Casaxvis momenti. roca raime WurWelSi
wveT-wveTad asxamen siTxes, dgeba wami, roca bolo
wveTi aavsebs WurWels da es siTxe gadmoiRvreba. aseve
mTeli rigi sikeTis Semdeg, erTi sikeTe gaavsebs guls
da megobrobad gadmoiRvreba“.
montegi dajda da wvimis Sxapuns miapyro yuri.
_ nuTu im mezobel gogonasac aseve emarTeboda?
me xom guliT vcdilobdi gamego misi saqcielis mizezi.
88
_ is xom aRar aris. modi, Tu RmerTi gwams, vinme
cocxalze vilaparakoT.
akankalebulma montegma arc ki mixeda cols, ise
gadaWra derefani da samzareuloSi Sevida. igi didx-
ans idga samzareuloSi da usmenda fanjrebze wvimis
kakuns. bolos, roca kankali daucxra, kvlav derefnis
bindbunds daubrunda da sxva wigni gadaSala.
„Cveni usayvarlesi Temaa Cvenive Tavi“, _ ewera wign-
Si. montegma kedels gaxeda da wakiTxuli gaimeora.
_ ai, eg ki gasagebia, _ Tqva mildredma.
_ magram klarisasTvis ar iyo „sakuTari Tavi“
usayvarlesi Tema. mas sxvebze, magaliTad Cemze, uyvar-
da laparaki. yvela imaTgan, visac mravali wlis gan-
mavlobaSi vxvdebodi, mxolod klarisa momewona nam-
dvilad. ramdenadac maxsovs, mxolod is miyurebda
TvalebSi, roca melaparakeboda, ise miyurebda, TiTqos
didi vinme viyavi, _ montegma ori wigni aiRo, _ es xalxi
didi xnis winaT daixoca, magram vici, rom maTi dawer-
ili rogorRac klarisas exeba.
Semosasvleli karis ukan wvimis xmas raRac fxaWu-
ni Seeria.
montegs zurgi gaeyina. mildredi kedels aekra da
aqoSinda.
_ viRacaa... karTan viRac dgas. kari ratom arafers
gveubneba?
_ me gamovTiSe, _ Tqva mildredma.
kars ukan susti frutuni da eleqtromanqanis SiSini
ismoda.
_ ZaRli yofila, me ki SemeSinda, _ gaicina mildred-
ma, _ ginda davucacxano?
89
_ fexi ar moicvalo adgilidan!
kvlav siCume. mxolod wvimis wveTebis xma ismoda.
garedan lurji eleqtrobis suni Semodioda.
_ modi, saqmes mivubrundeT, _ yrud Cailaparaka
montegma.
mildredma fexi gahkra wignebs:
_ wignebi xalxi ar aris. ai, Sen rom kiTxulobdi,
me aqeT-iqeT viyurebodi, magram aravin Canda!
mildredi sastumros kedlebs miaCerda. isini
micvalebuliviT dadumebuliyvnen, feri ki okeanis rux
wyals miugavdaT. magram sakmarisia CarTo eleqtro-
nis mze da irgvliv mCqefare cxovreba daiwyeba.
_ Cemi „naTesavebi“ ki namdvilad xalxia, _ ganagr-
Zo mildredma, _ isini icinian da mec vicini! axla fer-
ebi!
_ vici.
_ garda amisa, Tu kapitanma bitim gaigo, rom wigne-
bi gvaqvs, _ qali cota xans Cafiqrda da saxeze jer
gaoceba gamoexata, mere SiSi, _ Tu gaigo, mova da saxl-
sac dagviwvavs da „naTesavebsac“. ra saSineleba iqne-
ba! aba gaixsene ramdeni fuli gaqvs Cayrili am saxl-
Si. ratom unda vikiTxo wignebi, rad minda?
_ ratom! rad minda! _ gaimeora montegma, _ amas winaT
is wyeuli gveli vnaxe, mkvdaric iyo da cocxalic. brma
iyo, magram yvelafers xedavda. ar ginda naxo? igi
saswrafo daxmarebis saavadmyofoSia, sadac dawvrile-
biT Caweres, Tu ra saZagloba amogacala gvelma mu-
clidan! iqneb waxvide, moZebno da waikiTxo? igi an gai
montegze iqneba gaformebuli, an „SiSze“, an „omze“. an
iqneb im saxlSi wagiyvano, wuxel rom davwviT? wamo-
90
di, ferflidan amoqeqe im qalis Zvlebi, romelmac sak-
uTar saxlSi gaaCina xanZari! klarisa maklelans ra
vuyoT? sad veZeboT? morgSi ara?! ai, usmine!
ca bombdamSenebma gadasera. iseTi RrialiT, guguni-
Ta da stveniT gadaufrines saxls Tavze, TiTqos caze
veeba uxilavi ventilatori trialebso.
_ ieso macxovaro, _ Caiduduna montegma, _ saaTi ar
gaivlis, rom es wyeulebi ar gamoCndnen! nuTu erTi
wami ar unda iyos Cvens cxovrebaSi iseTi, rom es
jojoxeTuri bombdamSenebi ar trialebdnen caSi!
xmamaRla ki aravin laparakobs amaze. 1960wlidan Cven
ori atomuri omi daviwyeT da gavimarjveT! nuTu imi-
tom daviviwyeT mTeli msoflio, rom Sin amdeni gasar-
Tobi gvaqvs? nuTu imitom daviviwyeT sxva qveynebis
arseboba, rom Cven ase mdidrebi varT, isini ki Ratake-
bi? yuri movkari, rom msoflio SimSilobs, Cven ki
Tavze sayrelad gvaqvs yvelaferi. nuTu marTalia, rom
mTeli msoflio wels iwyvets jafiT, Cven ki mxolod
vmxiarulobT? albaT, amitom vejavrebiT yvelas.
gamigonia, adre, didi xnis winaT gamigonia, rom yvelas
vZulvarT. Sen ici amisi mizezi? me namdvilad ar vici!
iqneb es mizezi saSineli Secdomebia! arasodes gamigo-
nia, rom im Sens gamotvinebul nabiWvrebs, sastumro
oTaxSi rom mokalaTebulan, odesme krinti daeZraT
amaze. o, RmerTo, nuTu amdens ver xvdebi, mili?! erTi
an ori saaTi rom vikiTxoT dReSi, vin icis...
telefonma dareka. mildredma yurmili aitaca xe-
lSi.
_ en! ho, _ man mxiarulad CaixiTxiTa, _ amaRam TeTri
klounia televizorSi!
91
montegi samzareuloSi gavida, wigni daaxeTqa da
gulSi gaifiqra: „monteg, Sen namdvilad suleli xar,
magram rogor moviqce? gavamxilo wignebis ambavi Tu
sul daviviwyoT isini?“ _ man wigni gaSala da Seeca-
da mildredis sicilisTvis yuri aeridebina.
„sawyali mili, sawyali montegi, _ gaifiqra man, _
mec xom araferi mesmis am wignebisa. vin damexmareba.
sad viSovo maswavlebeli. gana ukve Zalian gvian ar
aris?“
„ara, iaraRis dayra ar SeiZleba, _ montegma Tvalebi
daxuWa, _ diax, rasakvirvelia me kvlav im mwvane parkze
vfiqrob, am erTi wlis win rom movinaxule“. es parki
montegs xSirad gaxsenebia, magram axla TiTqos ganme-
orda is dRe, roca qalaqis parkSi im Savkostiumian
moxucs Sexvda. moxucs, romelmac montegis danaxvaze
swrafad amoafara raRac sagani paltos kalTas.
...moxuci ise wamoxta, TiTqos gaqcevas apirebda.
montegma dauZaxa.
_ moiTmineT!
_ me araferi damiSavebia, _ amoiknavla akankale-
bulma moxucma.
_ arc aravin gabralebs raimes.
isini erTxans mdumared isxdnen foTlebSua gamo-
parul momwvano, naz sxivebSi. mere montegma amindze
daiwyo saubari. moxuci susti xmiT ahyva, saocrad mS-
vidi iyo es saubari. moxuci gamotyda, _ adre ingli-
suri enis profesori viyavio. igi ormoci wlis winaT
gamougdiaT quCaSi, roca ukanaskneli humanitaruli
koleji daixura studentebisa da saxsrebis naklebo-
bis gamo. moxucs faberi rqmevia. male fabers SiSma
92
gauara. mSvidi xmiT alaparakda da Tan cas, xeebsa da
mwvane gazonebs dauwyo yureba. erTi saaTis Semdeg
man raRac uTxra montegs da montegi mixvda, rom mox-
ucma TeTri leqsi waukiTxa. fabers xeli paltos
marcxena jibeze edo da grZnobiT warmoTqvamda leqss.
montegma icoda, rom sakmarisi iyo xeli gaewvdina da
paltos jibidan leqsebis wigns amouRebda. magram is
arc ganZreula. orive xeli, usicocxlo da gamouyene-
beli, muxlebze elaga.
_ me nivTebze ar vlaparakob, ser, _ Tqva moxucma, _
me nivTebis mniSvneloba mainteresebs. ai, vzivar aq da
vici, rom cocxali var.
ai, yvelaferi, rac im dRes moxda. moxuci mTel saaTs
laparakobda, leqsebs kiTxulobda, raRacas ganmar-
tavda. mere ise, TiTqos arc ki icoda, rom mis win mex-
anZre ijda, odnav akankalebuli xeliT dawera Tavi-
si misamarTi qaRaldis naglejze, montegs gauwoda da
daayola:
_ es Tqveni kartoTekisTvis iyos. iqneb SemdegSi
gabrazdeT Cemze.
_ ara, ar gavbrazdebi. ise ki Zalian ki mikvirs, rom
axlac ar vbrazob, _ uTxra montegma.
* * *
mildredi siciliT iWaWeboda derefanSi. montegi
sawol oTaxSi gavida, kedlis karada gamoaRo da im
baraTebs dauwyo Tvaliereba, romlebsac gamyofze
ewera: „gamosaZiebeli saqmeebi“. man ipova faberis
baraTi. montegma ar daabezRa maSin moxuci, magram
baraTic ar dauxevia.
93
man telefonis nomeri akrifa. mavTulis boloSi
aparatma aTjer mainc gaimeora faberis saxeli. bo-
los yurmilSi profesoris susti xma gaisma. monteg-
ma Tavi gaaxsena. faberi karga xans dumda, mere ikiTxa:
_ gismenT, mister monteg!
_ profesoro, erTi ucnauri kiTxva unda dagisvaT:
ramdeni cali biblia darCa Cvens qveyanaSi?
_ me ar mesmis, ras mekiTxebiT!
_ minda gavigo, erTi cali mainc Tu aris darCeni-
li.
_ maxes migebT? me yvelas ki ar velaparakebi tele-
foniT!
_ Seqspirisa da platonis ramdeni egzemplari dar-
Ca?
_ arc erTi! Tqvenc xom iciT, rom arc erTi!
telefoni dadumda. montegmac dado yurmili. arc
erTio! montegma icoda es saxanZro sadguris siebidan,
magram ratomRac TviTon faberisgan undoda moesmina.
derefanSi RawvebSefaklul mildreds SeeCexa. qal-
ma maSinve miaxara:
_ ici, dRes qalebi gveyoleba stumrad.
montegma wigni daanaxva.
_ es Zveli da axali aRTqmaa da...
_ nu daiwye axla Tavidan!
_ SeiZleba es ukanaskneli cali iyos Cvens qveya-
naSi.
_ Sen amaRamve unda Caabaro eg wigni, aucileblad!
kapitanma bitim icis, rom es wigni gaqvs! xom icis?
_ ara mgonia, icodes, ra wigni movipare, SemiZlia
Sevcvalo, magram riT? vTqvaT, jefersoniT... romelia
94
ufro Zvirfasi? mere, Tu bitim icis, ra wigni movi-
pare da me sxvas Cavabareb, mixvdeba, rom aq mTeli bib-
lioTeka gvaqvs!
mildreds saxe moeqca.
_ gesmis ras sCadixar? Tavsac daiRupav da mec dam-
Rupav! me ufro mafaseb Tu biblias?
qali TandaTan uwevda xmas da bolos isteriku-
lad akivlda. igi sanTlis Tojinas hgavda, romelic
TavisiT rbildeboda da iRvenTeboda xolme.
montegs ki bitis xma esmoda: „dajeqiT, monteg!
uyureT! ai, frTxilad viRebT, viTom yvavilis furce-
lia. vukidebT pirvel gverds, mere meores. isini Sav
peplebad gadaiqcnen, ra lamazia, ara?! meoridan mesame
furcels vukidebT cecxls, mesamidan meoTxes, ase mi-
dis da TandaTan iwvis. sityvebiT gamoTqmuli yvela
suleluri azri, yalbi dapireba, gacveTili Tvalsazri-
si da dromoWmuli filosofia!“
montegs win ofliT Subldacvaruli biti ejda, mis
irgvliv ki iataki mofenili iyo daxocili peplebiT.
isini erTbaSad movardnil qariSxals moesra.
mildredma iseve uecrad Sewyvita kivili, rogorc
daiwyo, radgan montegma sulac ar miaqcia yuradReba.
_ erTaderTi saxsariRa darCa: saRamomde, vidre
bitis Cavabarebde wigns, asli unda gadaviRo, _ Caila-
paraka montegma da oTaxisken gaemarTa.
_ Sin iqnebi, roca TeTri klounis gamosvla daiw-
yeba da qalebi movlen? _ miaZaxa mildredma.
montegi karTan SeCerda da Tavmoubruneblad
dauZaxa cols:
_ mili!
95
qali jer ar gamoexmaura, mere hkiTxa:
_ ra iyo?
_ mili, TeTr klouns uyvarxar?
pasuxi ar iyo.
_ uyvarxar, mili! _ montegma ena moisva tuCebze, _
„naTesavebs“ ase Zalian, mTeli guliT, mTeli suliT
uyvarxar? miTxari, mili! _ montegi grZnobda, rom axla
qali kefaSi umzerda mas da dabneulad axamxamebda
Tvalebs.
_ ratom misvam aseT sulelur SekiTxvebs? _ am-
oiRo bolos mildredma xma da montegma igrZno, rom
qals tirili undoda, magram ver axerxebda, _ Tu is
ZaRli dainaxo gareT, _ ganagrZo qalma, _ erTi pan-
Ruri amohkari Cem magivrad.
montegi erTxans yoymanobda, mere kari gaaRo da
gareT gavida.
wvimas gadaeRo da mowmendil caze mze Cadioda.
gasasvleli quCa da mindori carieli iyo.
montegma SvebiT amoisunTqa da kari gaijaxuna.
* * *
montegi miwisqveSa matarebelSi ijda.
„TiTqos gaxevebuli var, _ fiqrobda igi, _ neta
rodis gamixevda saxe, sxeuli. nuTu im RamiT, roca sib-
neleSi fexi ise wamovkari dasaZinebeli abebiT savse
SuSas, rogorc miwaSi daflul naRms. es gaxeveba gaiv-
lis, oRond dro unda. me cdas ar davakleb an faberi
damexmareba. vinme odesme damibrunebs Zvel saxes, Zvel
xelebs da isev is gavxdebi, rac viyavi. Rimilic ki, mex-
anZris Rimilic, gamiqra saxidan, uimisod ki arafrad
96
vvargivar“.
gvirabi ukan miqroda: rZisferi kafeli, ukuni sib-
nele, kafeli, sibnele, cifrebi, kvlav ukuneTi da mere
kidev yovlismomcveli wyvdiadi, romelic TandaTan
izrdeboda. erTxel, bavSvobisas, montegi zRvis piras,
yviTel qviSaze ijda.
SuadRe idga, zafxulis cxeli, lurji SuadRe. borot-
ma biZaSvilmauTxra: „ai, es cxrili qviSiT aavse da
aTcentians mogcem“. montegic daTanxmda da cxrilis
avsebas Seudga. rac ufro swrafad yrida, miT ufro
swrafad, cxeli xrialiT cvioda qviSa naxvretebidan.
xelebi daeRala, qviSas cxeli mtveri auvida, magram
cxrili kvlav carieli darCa.
montegi Cumad ijda im Suagul ivnisSi zRvis na-
pirze da grZnobda, rom Rawvebze cremlebi Camosdio-
da.
axla, roca pnevmaturi matarebeli rweviT mi-
aqrolebda cariel miwisqveSa derefanSi, montegs im
cxrilis mkacri kanoni gaaxsenda, muxlebze daixara
da dainaxa, rom xelSi gadaSlili biblia eWira.
pnevmatur vagonSi sxva mgzavrebic iyvnen. montegs
ki yvelas dasanaxavad eWira wigni xelSi. uceb erTma
sulelurma azrma Seipyro misi goneba: Tu swrafad
wavikiTxav da arafers gamovtoveb, iqneb cxrilSi
cotaodeni qviSa darCeso. man swrafad daiwyo kiTxva,
magram sityvebi aqeT-iqiT ifanteboda. ramdenime saa-
Tis Semdeg ki biti unda naxos da es wigni gadasces.
amitom arc erTi fraza ar unda gausxltes, yoveli
striqoniunda daimaxsovros. unda aiZulos Tavi, rom
yvelaferi daimaxsovros.
97
montegma magrad CabRuja wigni xelSi. reproduq-
torebi RrialiT ayruebdnen iqaurobas:
_ kbilis pasta „denhemi“.
„xma Caiwyvite, _ gaifiqra montegma, _ pasta ki ara,
mindvris SroSanebze unda vifiqroT“.
kbilis pasta „denhemi“.
„arca Surebis“...
_ kbilis pasta...
„SroSanni velisani“... xma gaikmindeT, xma gaikmind-
eT!“
_ kbilis pasta...
montegma swrafad gadaSala wigni da facifuciT
dauwyo furcvla. igi brmasaviT usvamda TiTebs Ti-
Toeul asos, Tvaldauxamxameblad dascqeroda
striqonebs.
_ denhemi. gadmogcemT aso-aso: d-e-n...
„arca Surebis, arca“...
cxrilis naxvretebidan Camocvenili cxeli qviSis
usiamovno xriali!
_ denhemi saucxooa!
„vifiqroT SroSanebze... _ SroSanebi, SroSanebi“.
_ denhemi kbilis sadezinfeqcio saSualebaa...
„gaCumdi, gaCumdi, gaCumdi!“..
es iseTi SemaZrwunebeli RaRadisi da moTqma iyo,
rom TviTon montegic, Tavisdauneburad, zeze wamovar-
da. saxe areoda da gaswiTleboda, tuCebi moRrecoda
da gaficxeboda, xelSi ki magrad CaebRuja gadaSlili
wigni.
xmauriani vagonis mgzavrebi SeSinebulni miawyd-
98
nen kedlebs. erTi wamis win ki yvela mSvidad ijda
skamze da radios ayolebda fexs: kbilis pasta „den-
hemi“, „denhemi“ _ kbilis saukeTeso eleqsiri. kbilis
pasta _ „denhemi“, „denhemi“, „denhemi“, erTi, ori. erTi,
ori, sami. erTi, ori, sami. isini TavisTvis butbutebd-
nen _ pasta, pasta, pasta.
vagonis radio valSi ar darCa montegs da mTeli
tona musika daayara Tavze. es musika Tunuqis, spilen-
Zis, vercxlisa da TiTbris JRarunisa da gruxunis
narevi iyo.
mgzavrebi mTlianad damorCilebodnen am xmebs, arc
ki cdilobdnen gaqceodnen, Tumca gasaqcevic arsad iyo
_ veeba pnevmaturi matarebeli isariviT miqroda mi-
wis qveS.
„SroSanni velisani“...
_ denhemi!
_ SroSanebi-meTqi!
xalxi TvalmouSoreblad misCereboda montegs.
_ dauZaxeT dacvas!
_ kaci gagiJda!
_ sadguri „nol viu“!
matarebeli sisiniT SeCerda.
„nol viu“ _ xmamaRla gamoacxada radiom.
_ denhemi, _ gaisma TiTqmis CurCuliT.
_ SroSanebi... _ odnav gasagonad amoilaparaka mon-
tegma.
vagonis kari stveniT gaiRo. montegi adgilidan
ar iZroda. karma amoixvneSa da daxurva daiwyo. mon-
tegma kvlav iyvira, oRond axla gonebaSi, win gavarda,
mgzavrebi gverdze miyar-moyara da Zlivs moaswro
99
vagonidan gasvla.
montegi ukanmiuxedavad garboda gvirabis TeTr
filaqanze da yuradRebas ar aqcevda eskalators, rad-
gan undoda egrZno, rom xelebi da fexebi aqvs, rom
filtvebi ekumSeba, eSleba da TiToeul amosunTqvasa
Tu CasunTqvaze yels civi haeri uwvavs. ukan ki
fexdafex mosdevda: „denhemi, denhemi, denhemi!“
matarebelma gveliviT daisisina da xvrelSi gauCi-
narda.
* * *
_ vin aris?
_ montegi var!
_ ra gnebavT?
_ SemomiSviT.
_ me araferi damiSavebia!
_ marto var, dalaxvros eSmakma!
_ daificeT!
_ yvelafers geficebiT!
kari nel-nela gaiRo da faberma gareT gamoixeda.
dRis sinaTleze igi Zalze moxuci, susti da metismetad
damfrTxali Canda. kaci ifiqrebda, am moxucs wlebis
ganmavlobaSi ar gamoudgams saxlidan fexio.
faberis saxe da TabaSiriT Selesili kedeli, Ria
karidan rom moCanda, erTi ferisa iyo. tuCebi, Rawve-
bi, Tma da Camqrali Ria cisferi Tvalebic TeTri ge-
gonebodaT.
moxucma Tvali mohkra montegis iRliaSi amode-
bul wigns da uceb Seicvala _ axla igi arc winande-
burad moxuci da Ronemixdili Canda da TandaTan
100
SiSic gauqra TvalebSi.
_ mapatieT, xom iciT, frTxilad unda iyos kaci, _
faberi kvlav wigns misCereboda, _ ese igi, ar mo-
matyueT.
montegma oTaxSi Seabija. kari daiketa.
_ dabrZandiT, _ faberi ukan-ukan midioda da Tan
ise mieSterebina Tvali wignisaTvis, TiTqos eSinoda,
arsad gauCinardeso. montegis pirdapir, Ria karidan,
moCanda sawoli oTaxi. magida raRac xelsawyoebiTa
da rkinis iaraRebiT iyo savse. montegma mxolod
Tvalis gadavleba moaswro, radgan moxucma SeamCnia
stumris daintereseba, swrafad mitrialda da kari
gamoxura.
faberi karebTanve darCa da akankalebuli xeliT
moeWida saxelurs. mere yoymaniT gadaitana mzera
montegze, romelic ukve damjdariyo da wigni muxle-
bze daedo.
_ es wigni... saidan...
_ movipare.
faberma pirvelad Sexeda saxeSi montegs:
_ Tqven mamaci yofilxarT!
_ ara, _ Tqva montegma, _ coli mikvdeba, megobari
gogona momikvda, qali, ki, romelic SeiZleboda Cemi
megobari gamxdariyo, sul ocdaoTxi saaTi arc aris,
rac dawves. Tqven erTaderTi adamiani xarT, romel-
sac Cemi daxmareba SeuZlia. unda vnaxo. unda...
faberma mouTmenlad gaiwoda xeli wignisken:
_ SeiZleba?
_ inebeT, _ montegma maSinve miawoda wigni.
_ ramdeni xania aRar minaxavs! me morwmune ar var,
101
magram didi xnis winaT... _ faberma wigns furcvla
dauwyo. drodadro SeCerdeboda da ramdenime fra-
zas CaikiTxavda xolme, _ diax, zustad iseTia. RmerTo,
eseni ki rogor amaxinjeben satelevizio kedlebze.
qriste dRes Cveni erT-erTi „naTesavia“. neta Tu ic-
nobda zecieri mama Tavis Svils im tansacmelSi, dRes
rom gamovawyveT, ufro sworad _ rom gavaSiSvleT.
axla adamiani namdvil pitnis kanfetad iqca, romel-
sac Saqrisa da saxarinis cremli Camosdis, Tuki Cum-
Cumad ar cdilobs reklama gauwios raime saqonels,
uromlisodac, TiTqos morwmunes sicocxle ar Seu-
Zlia.
faberma wigni daynosa.
_ iciT Tu ara, rom wignebs muskatisa Tu Soreuli
qveynis sxva romeliRac saneleblis suni udis? bavS-
vi rom viyavi, sul wignebs vynosavdi. RmerTo, ramde-
ni kargi wigni arsebobda, sanam dawvis brZanebas gas-
cemdnen... _ faberma ramdenime gverdi gadaSala, _ mis-
ter monteg, Tqven winaSe mxdali adamiani dgas. me karga
xniT adre vicodi, saiT midioda saqme. magram araferi
vTqvi. me erT-erTi imaTgani var, erT-erTi miamiti,
romelsac SeeZlo xma aemaRlebina. Tumca maSin „dam-
naSaveebs“ aravin usmenda, magram mainc unda amomeRo
xma. me ki viyuCe da amiT namdvil damnaSaveTa jgufs
SevuerTdi. bolos ki, roca daadgines, daewvaT wigne-
bi da es saqme mexanZreebs daavales, cota wavibuzRune
da gavCumdi. gavCumdi, radgan aravin amyva, aravin dami-
Wira mxari. axla ki Zalze gvian aris.
faberma biblia daxura.
_ axla miTxariT, risTvis moxvediT!
102
_ me aravin mismens: kedlebs ver davuwyeb lapar-
aks. isini aqeT Camyvirian yurSi. cols ver vesaubre-
bi, igi kedlebs usmens. me ki minda vinmem momisminos.
didxans, didxans rom vilaparako, iqneb raime Wkvia-
nuri gamovides. amas garda minda, maswavloT, Tu
rogor gavigo wakiTxuli.
faberi yuradRebiT miaCerda montegis xmel-xmel,
molurjo saxes.
_ ram agaforiaqaT? ram gagagdebinaT xelidan mex-
anZris CiraRdani?
_ ar vici... Cven yvelaferi gvaqvs imisTvis, rom bed-
nierad vigrZnoT Tavi, magram mainc ar varT bednier-
ni. raRac gvaklia. bevri vifiqre da davaskveni, rom
erTaderTi, rac amJamad aRar gvaqvs _ wignebia. wignebi,
romelTac ager ukve aTi-Tormeti welia vwvav. amit-
om gadavwyvite, rom wignebi mixsnida.
_ Tqven gamousworebeli romantikosi yofilxarT.
es sasacilo iqneboda, seriozuli rom ar iyos. Tqven
wignebi ki ara, is gakliaT, rac odesRac ewera maTSi.
igive SeiZleba gadmoscen dRevandel programebSi.
radiosa da televiziasac SeuZlia iseTsave usazRvro
Segnebisa da yuradRebisken mogviwodos, gviCvenos, rom
wvrilmanebs yuradRebiT movekidoT, magram ase ar
iqcevian. ara, ara, wignebSi gana yvelaferia, rasac Tqven
eZebT? igi yvelgan unda eZeboT _ Zvel gramafonis
firfitebSi, Zvel kinofilmebSi, Zvel megobrebSi. eZe-
beT bunebaSi, sakuTar TavSi! wignebi mxolod erT-erTi
vrceli sacavi iyo, sadac imas vinaxavdiT, risi daviw-
yebisac gveSinoda. wignebSi araviTari jadosnoba ar
aris. mxolod maTi naTqvamia jadosnuri, mxolod is,
103
rom isini nakuwebisgan mTlian samyaros gvikeraven.
amis mixvedra advili ar iyo. Tqven, albaT, axlac ver
xvdebiT Cemi naTqvamis arss, magram alRoTi grZnobT,
rogor moiqceT da swored esaa dasafasebeli... ma-
gram Cven sami ram gvaklia: pirveli _ iciT, ratom
aris Zvirfasi aseTi wignebi? imitom, rom isini xarisx-
ianebi arian. axla, ra aris xarisxi? es, Cemi gagebiT,
wignis sxeulia. ai, am wigns aqvs Tavisi formebi, Tavi-
si damaxasiaTebeli niSnebi. igi SeiZleba mikrosko-
piT gaisinjos da maSin dainaxavT, rom wignSi sisxl-
Warbi sicocxle Cqefs. rac meti foria, miT ufro mar-
Tlad da dawvrilebiT aSuqebs cxovrebas wignis Ti-
Toeuli kvadratuli duimi, miT ufro mxatvrulia
wigni. ai, aseTia Cemi ganmarteba. meti cocxali de-
talebia saWiro, Tanac axal-axali. kargi mwerali
cxovrebis SuagulSi trialebs, saSualo _ napir-na-
pir uvlis, cudi ki Zalas xmarobs masze da mere buze-
bis wasabilwavad tovebs.
axla xom gesmiT, ratom iwveven wignebi aseT si-
Zulvilsa da SiSs! isini gviCveneben formebs cxovre-
bis saxeze. fufunebis maZiebelT ki undaT, mxolod
sanTeliviT dawmendil, ufero, ubewvo da arafris
mTqmel saxes uyuron. Cven axla iseT droSi vcx-
ovrobT, rom yvavilebic ki uars amboben wvimis wy-
alsa da noyier niadagze da cdiloben TavianTi Tan-
amoZmeebiT daikmayofilon SimSili. magram TviT caSi
anTebuli Tvalwarmtaci feierverkic xom miwieri
qimiis pirmSoa!
Cven ki ratomRac vfiqrobT, rom SegviZlia visazr-
dooT da aRvizardoT yvavilebiTa da feierverke-
104
biT ise, rom ar gaviaroT cikli, romelsac sinamd-
vilisken mivyavarT. gagigoniaT legenda herkulessa
da anteosze? goliaT moWidaves, anteoss ganusazRvre-
li Zala eZleoda, vidre mtkiced edga miwaze fexi, ma-
gram herkulesma miwas moswyvita, haerSi aitaca da
sul advilad daamarcxa. es legenda Cven, am qalaqis
mcxovreblebs gvesadageba, an arada, me sul araferi
gamegeba am cxovrebisa. ai asea. es _ pirveli, rac Cven
gvaklia. xarisxi _ codnis qsovili, codnis sxeuli!
_ meore?
_ mocaleoba.
_ ki magram, Cven xom uamravi Tavisufali dro gvr-
Ceba samuSaos Semdeg.
_ marTalia. Tavisufali dro bevri gvaqvs, magram
gana fiqris droc gvaqvs? an saaTSi asi milis siC-
qariT miaqroleb manqanas da mxolod imaze fiqrob,
rom raimes ar daejaxo, an raime TamaSiT erTobi, an
oTaxSi zixar, romelsac kedlebad satelevizio ekra-
ni aqvs. am ekrans ki kamaTs ver dauwyeb. Tumca gamo-
saxuleba metismetad realuria. igi samganzomilebi-
ania da TiTqos xelis Sexebac ki SegiZlia. kedlebi
gveubnebian, rac unda ifiqroT da TavianT azrebs gi-
Wirxnian TavSi. „es marTali unda iyos. TiTqos sima-
rTlesa hgavs“, _ fiqrobT Tqven da ise swrafad mid-
ixarT viRacis mier winaswar gamoyvanil daskvnasTan,
rom Tqveni goneba veRar aswrebs Tqvas, _ es ra sisule-
leao.
_ mxolod „naTesavebia“ namdvili xalxi.
_ ra brZaneb?
_ Cemi coli ambobs, _ wignebi naklebad realurebi
105
ariano.
_ RvTis wyalobiT, marTlac asea. Tqven SegiZliaT
daxuroT wigni da SeisvenoT. Tqven wignis mbrZanebe-
li xarT. magram, aba miTxariT, ginaxavT adamiani,
romelmac CarTo sastumros kedlebi da mere moax-
erxa Tavi daexsna misi klanWebisgan? igi Tavis neba-
survilze gatrialebT. igi iseTsave garemod iqceva,
rogoric namdvili samyaroa. igi TviTon iqceva WeS-
maritebad. wigni SeiZleba uaryo gonebis gansjiT, ma-
gram miuxedavad Cemi ganswavlulobisa da skepti-
cizmisa, verasodes vajobe asinstrumentian simfoniur
orkestrs, romelic Cveni gasaocari sastumro oTax-
is mdidrulad Seferadebul samganzomilebian kedel-
Si Cndeba xolme. rogorc xedavT, Cemssastumro oTax-
Si baTqaSiT Selesili oTxi kedeli maqvs da ai, kidev
es, _ moxucma ori patara rezinis sacobi daanaxva, _
amiT yurebs vicob xolme, roca miwisqveSa matarebelSi
vjdebi.
montegma Tvali daxuWa da Caiduduna:
_ kbilis pasta „denhemi“. „arca Surebis, arca
sTavs“... saiT mivdivarT? viTom wignebi gvixsnis?
_ mxolod maSin, Tu mesame ram gveqneba. pirveli,
rogorc mogaxseneT, Cveni codnis xarisxia, meore _
Tavisufali dro, rom es codna SeviTavsoT, mesame _
gvqondes ufleba, ise moviqceT, rogorc am pirveli
ori pirobis Sesrulebis Semdeg miviCnevT saWirod.
magram me ver warmomidgenia, ra unda gaakeTos erTma
mixrwnilma moxucma da gaborotebulma mexanZrem, axla
rom ukve ise CavefaliT talaxSi, rom...
_ me wignebi SemiZlia viSovo.
106
_ es metad saxifaToa!
_ me xom mainc daRupuli var. zogi Wiri margebe-
lia: roca dasakargavi araferi gaqvs, arc arafrisa
geSinia.
_ saintereso azri gamoTqviT, _ gaicina faberma, _
Tanac arsaidan ar gaqvT amokiTxuli!
_ nuTu wignebSi amisTana azrebi weria? me ki uceb
momivida TavSi.
_ miT ukeTesi. ese igi gangeb, CemTvis, vinmesTan an
Tundac sakuTari TavisTvis ar mogigoniaT?
montegi win gadaixara:
_ ai, ra movifiqre am saRamos: Tu wignebi marTla
ase Zvirfasia, Cven iqneb sabeWdi dazga gveSova da
ramdenime egzemplari dagvebeWda...
_ vin Cven?
_ Tqven da me.
_ o, ara, _ faberi fexze wamoxta.
_ momismineT mainc, ras vapireb.
_ Tu damaJindebiT, iZulebuli gavxdebi, Cemi saxl-
idan gagagdoT.
_ ki magram, sul ar gainteresebT?
_ ara, sul ar mainteresebs iseTi saubari, risTvisac
cocxlad damwvaven. mxolod maSin mogismendiT, Tu
TviTon saxanZro sistemis dawvaze midgeboda saqme.
Tqven rom dagepirebinaT ramdenime wignis gadabeWd-
va da mere isini mTeli Cveni qveynis mexanZreTa binebSi
dagemalaT, raTa amiT TviTon cecxlis gamCaRebelis
rigebSi dageTesaT eWvi da dabneuloba, ai, maSin ki
vityodi _ vaSa Tqvens vaJkacobas-meTqi.
_ wignebi mivugdo, mere gangaSi avtexo da mexan-
107
ZreTa saxlebi davawvevino, ara?
faberma warbebi aswia, cota xans ise miaSterda
montegs, TiTqos pirvelad xedavso da mere Caila-
paraka: „ara, vixumre“.
_ Tqven fiqrobT, rom Rirs amis gakeTeba? danamd-
vilebiT unda vicode, rom es gviSvelis...
_ magas darwmunebiT veravin getyviT! iyo dro, roca
yvela wigni gvqonda da mainc frialo kldes veZeb-
diT gadmosaxtomad. magram Cven Tavisuflad sunTqvis
saSualeba unda gvqondes. Cven codna unda davibrunoT
da, albaT, erTi aTasi wlis Semdeg ufro dabal kldes
avirCevT gadmosaxtomad. wignebi xSir-xSirad Segvax-
seneben, Tu ra virebi da regvenebi varT. isini keis-
ris pretorianul dacvas hgvanan, romelic zeimis dros
CasCurCulebda xolme mbrZanebels: „gaxsovdes, keisa-
ro, rom Senc mokvdavi xar“. mosaxleobis umetesobas
ar SeuZlia imogzauros, xalxs esaubros, msoflios
sxvadasxva qalaqi moiaros. Cven arc dro gvaqvs, arc
fuli da arc megobrebi gvyavs. yovelive, rasac Tqven
eZebT, monteg, arsebobs amqveynad, magram CvenisTana
adamians mxolod erTi procenti SeuZlia naxos. dan-
arCeni oTxmocdacxrameti ki wignebiT unda SeiTvi-
sos. Tqven ki nurc garantias iTxovT da nurc imas
fiqrobT, rom mxolod romelime adamiani, manqana an
biblioTeka mogitanT xsnas. TviTonve unda gaikvli-
oT gza da Tu daixrCobiT, is mainc gecodinebaT, rom
napirisken geWiraT gezi.
faberi wamodga da bolTis cemas mohyva.
_ mere? _ Seexmiana montegi.
_ weRan guliT laparakobdiT?..
108
_ ra Tqma unda!
_ unda iTqvas, rom Zalian eSmakuri gegmaa.
faberma SeSfoTebiT mixeda sawoli oTaxis kars,
yvela mexanZris saxls cecxli moedeba da kvalic aRar
darCeba am gamcemlobis kerebisgan. ra sanaxaoba iqneba!
salamandra sakuTar kuds CanTqavs. oh, RmerTo!
_ me yvela mexanZris misamarTi maqvs. Tu raime
saidumlo organizacias...
_ veRaravis endobi kaci, esaa mTeli ubedureba. me,
Tqven, kidev vin unda gaaCaRos xanZari?
_ nuTu aRar arian Tqvennairi profesorebi? aRar
darCnen yofili mwerlebi, istorikosebi, lingviste-
bi?
_ daixocnen an ukve Zalian daCaCanakdnen.
_ rac ufro moxuci iqneba, ukeTesia _ ufro ver
miitanen eWvs. albaT uamravi aseTi nacnobi gyavT, ara?
_ ki, arian, magaliTad msaxiobebi, romelTac mrava-
li welia aRar uTamaSiaT pirandelos, Sousa da Se-
qspiris piesebSi. es piesebi xom zedmiwevniT marTlad
asaxaven cxovrebas. SegviZlia maTi mrisxaneba gamov-
iyenoT. SegviZlia, agreTve gamoviyenoT im istori-
kosebis samarTliani aRSfoTeba, romelTac ager
ormoci welia, erTi striqonic ar dauweriaT. mar-
Tlacda, SegveZlo Segveqmna jgufebi, sadac fiqrsa da
kiTxvas vaswavlidiT adamianebs.
_ marTalia! SegveZlo!
_ magram yovelive es zRvaSi wveTi iqneba. mTeli
kultura ganadgurebulia. saWiroa mTlianad gada-
vadnoT misi ConCxi da mere xelaxla CamovasxaT. Rm-
erTo didebulo, es gana advili saqmea! amisTvis gana
109
sakmarisia, kvlav xelSi aiRo wigni, romelic naxevari
saukunis win gadade gverdze. nu dagaviwydebaT, rom
mexanZreebs arc ise xSirad uCndebaT saqme. xalxma
TviTon, Tavisi nebiT miatova wignebis kiTxva...
drodadro Tqven, mexanZreebi, sacirko warmodgenas
marTavT _ saxlebs wvavT da brboc erToba cecxlis
yurebiT. magram es mxolod misamReria, mTavari hangi
ki, romelsac yvela ayolebs xmas, sul sxvaa. amboxebis
msurveli, albaT, TiTebze CamoiTvleba da imaTganac
umetesoba, Cemi ar iyos, mxdalia. moaxerxebT „TeTr
klounze“ swrafad cekvas an „baton mTavar iluzion-
istsa“ da „naTesavebze“ xmamaRla yvirils? Tu moax-
erxebT, maSin iolad gaimarjvebT, monteg. asea Tu ise,
Tqven suleli xarT. xalxi xom marTlac mxiarulobs
da erToba.
_ mere TviTmkvlelobiT amTavreben sicocxles an
sxvebs xocaven.
mTeli saubris ganmavlobaSi aRmosavleTisken
ganuwyvetliv mifrinavdnen bombdamSenebi, magram mon-
tegma da faberma mxolod axla miaqcies yuradReba
xmaurs, dadumdnen da yuri miugdes reaqtiuli Zrave-
bis guguns, romelic mTel maT arsebas azanzarebda.
_ moTmineba moikribeT, monteg. omi Zirfesvianad
amoJlets „naTesavebs“. Cveni civilizacia ufsk-
rulisken mieqaneba. gverdze gadeqiT, Torem Tan Cagi-
tanT.
_ ki, magram viRac xom unda iyos mzad, rom xelaxla
daiwyos Seneba, roca yvelaferi daingreva?!
_ rao?! vina?!. isini, visac zepirad axsovs miltoni?!
vinc ambobs, sofokles vicnobo?! imaT SeuZliaT gaax-
110
senon gadarCenilebs, rom adamianebs keTili Tvise-
bebic aqvT?! gadarCenilebi maT ki ar mousmenen _ qvebs
wamoavleben xels da erTmaneTs daerevian. Sin dab-
rundiT, monteg! dabrundiT da daiZineT! ratom flan-
gavT Tqvens bolo saaTebs. borbals atrialebT da
Tan Tavs arwmunebT, ciyvi ar varo.
_ maSasadame, Tqven aRaraferi gaRelvebT.
_ me ise maRelvebs yovelive es, rom cudad vxdebi.
_ mere ar gindaT, daxmarebis xeli gamomiwodoT?
_ Rame mSvidobisa, Rame mSvidobisa.
montegis xelma biblia aiRo magididan.
montegi xedavda Tavisi xelebis moqmedebas da
Zalian ukvirda.
_ gindaT am wignis mflobeli iyoT? _ hkiTxa man
fabers.
_ mag wignSi naxevar sicocxles mivcemdi.
montegi idga da eloda, Tu ra moxdeboda...
mcire xnis Semdeg misma xelebma, ori cocxali ad-
amianis msgavsad, wignidan furclebis amogleja daiw-
yo.
xelebma wigns jer forzaci moaxia, Semdeg pirve-
li gverdi, Semdeg meore...
_ idioto, ras sCadixar?! _ faberi damduRruliviT
wamovarda fexze da xelebSi eca montegs. montegma
moiSora igi da furclebis gleja ganagrZo. kidev
eqvsi furceli dacvivda iatakze. montegma isini
wamokrifa da faberis Tvalwin daWmuWna.
_ nu, nu izamT! _ akvnesda moxuci.
_ vis SeuZlia damiSalos? me xom mexanZre var. Sem-
iZlia dagwva kidec!
111
moxucma TvalebSi Sexeda montegs:
_ ara, amas ar CaidenT!
_ SemiZlia, Tu movindome!
_ wigni! nuRar daxevT!
faberi skamze daeSva. saxe gahfiTreboda, tuCebi
ukankalebda.
_ nuRar mawvalebT, daviRale. miTxariT, ra gin-
daT?
_ minda, rom maswavloT!..
_ kargi, kargi...
montegma magidaze dado wigni, daWmuWnili furclebi
gaaTavTava da sworeba dauwyo. moxuci daRlili
TvalebiT umzerda mis saqmianobas, mere Tavi ise
gaiqnia, TiTqos unda moZalebuli Zili gaifrTxoso
da hkiTxa:
_ monteg, cota fuli xom ar geqnebaT?
_ ki, maqvs, oTxasi Tu xuTasi dolari. rad gindaT?
_ momitaneT. erT kacs vicnob, romelic Cveni kole-
jis gazeTs beWdavda am naxevari saukunis winaT. es im
weliwads iyo, roca semestrisdasawyisSi Sevedi klasSi
da vnaxe, rom mxolod erT students gamoucxadebia
survili, Seeswavla dramaturgia esqiledan o’nilamde.
warmogidgeniaT?! maSin iseTi grZnoba mqonda, TiTqos
mSvenieri yinulis qandakeba dneboda gzebze. maxsovs,
gazeTebi giganturi farvanebiviT iRupeboda. aravin
cdilobda, gadaerCina isini, guli aravis swydeboda.
mere mTavroba mixvda, rom Zalian sasargeblo iqne-
boda, Tu xalxi mxolod vnebian tuCebsa da mucelSi
amortymul muStze daweril wigns waikiTxavda da
Tqven, cecxlismfrqvevlebs, mogiwodaT dasaxmareblad.
112
erTi sityviT, gvyavs erTi umuSevari mbeWdavi. Segvi-
Zlia, ramdenime wigni davbeWdoT da davelodoT oms,
romelic arsebuli wyobis safuZvels moSlis da samo-
qmedod gvibiZgebs. ramdenime bombi da _ is kedlis
„naTesavebi“, is takimasxarebi imwamsve Caiwyveten xmas.
uecrad Camovardnil siCumeSi ki albaT gaigoneben
Cvens CurCuls.
orives mzera magidaze dadebuli wignisaken iyo
mipyrobili.
_ me vcdilob, davimaxsovro, _ daiCivla montegma, _
magram es oxeri, Tvals movaSoreb Tu ara, maSinve ma-
viwydeba. RmerTo, rogor mindoda, raime mepasuxa
kapitnisTvis. igi Zalian nakiTxia da yvelaferze gamza-
debuli aqvs pasuxi. yovel SemTxvevaSi, ase gaCvenebs
Tavs. daTafluli laparaki icis da meSinia, kvlav ar
momaqcios Tavis Wkuaze. sul erTi kvira gavida mas
Semdeg, rac Slangs navTiT vavsebdi da vfiqrobdi:
RmerTo, ra mxiaruli cxovreba maqvs-meTqi.
moxucma Tavis qneviT uTxra:
_ vinc ar aSenebs, unda daangrios. es ZvelTaganve
ase yofila. ase iqcevian mcirewlovani damnaSaveni.
_ ai, Turme vin vyofilvarT.
_ met-naklebad yvelani aseTebi varT.
montegi karisken gaemarTa, magram Sua gzaze Sedga:
_ ar SegiZliaT, rogorme damexmaroT amaRam, roca
mexanZreTa kapitans davuwyeb laparaks? me jebiri
minda, Torem, roca sityvebis niaRvars momiSvebs, da-
vixrCobi.
moxucma pasuxis nacvlad kvlav SeSfoTebiT Sexe-
da sawoli oTaxis kars. montegma SeamCnia da hkiTxa,
113
_ ra moxdao.
faberma Rrmad CaisunTqa da karga xnis Semdeg am-
oiTqva suli. mere Tvalebi daxuWa da kvlav am-
oisunTqa. ise, rom mtkiced mokumuli tuCebi arc ki
gauxsnia. bolos xmadabla Cailaparaka: „monteg“.
igi stumrisken mibrunda da axla ukve xmamaRla
mimarTa:
_ wamomyeviT. lamis ise ar gagistumreT saxlidan?!
marTlac rom mxdali da suleli beberi var.
faberma kari gaaRo da oriveni patara sawol
oTaxSi aRmoCndnen. magidaze sazeinklo iaraRebi,
obobas qseliviT wvrili mavTulis xviebi, cicqna zam-
barebi, koWebi da kristalebi elaga.
_ es ra aris? _ gaikvirva montegma.
_ Cemi saSineli simxdalis damamtkicebeli. me mrava-
li welia am kedlebSi vcxovrob da mxolod Cemi
fiqrebi myavs megobrad. eleqtro da radioxelsawy-
oebiT Cxirkedelaoba Cemi erTaderTi gasarTobia.
swored Cemi simxdalisa da amave dros meamboxe su-
lis wyalobiT Sevqmeni ai, es!..
faberma magididan liTonis patara, mwvane sagani
aiRo. igi 22 kalibris tyviaze didi ar iqneboda.
_ axla saamiso Tanxa sad viSove, ara? raRa kiTxva
unda, rom birJaze vTamaSobdi. birJa xom umuSevar,
araloialurad ganwyobil inteligentTa ukanaskne-
li imedia. diax, birJaze vTamaSobdi, SiSiT vkankaleb
da velodebi, rom vinme damlaparakebeli gamomiCndes.
me TviTon ver vbedavdi, vinmes gamovlaparakebodi.
im dRes, parkSi rom momijeqiT gverdiT, mivxvdi, rom
odesme SemomivlidiT, magram maSin ar SemeZlo ga-
114
momecno, cecxls gamiCendiT Tu megobrobas SemomTava-
zebdiT. es ukve ramdenime Tvis moTavebuli maqvs, ma-
gram kinaRam ise gagiSviT Sin. ai, aseTi mSiSara var.
_ es yurSi dasamagrebel radiomimRebs waagavs.
_ cotaTi sjobs kidec! es aparati usmens! Tqven rom
yurSi CaidoT, SemiZlia mxarTeZoze wamovwve, beberi
Zvlebic davasveno da mexanZreTa samyarosac vusmi-
no. SemiZlia gavaanalizo monasmeni, aRmovaCino mex-
anZreTa susti mxareebi da Tanac araviTar safrTxe-
Si ar Cavigdo Tavi. me skaSi Camjdari deda futkari
viqnebi, Tqven ki muSa futkari, Cemi moZravi yuri. me
qalaqis yovel kuTxeSi da yovelnair xalxSi Semi-
Zlia mqondes yurebi, rom yvelas movusmino da daskvne-
bi gamovitano. SeiZleba muSa futkari daiRupos, ma-
gram me gadavrCebi. ase rom, rac unda mSiSara iyos
kaci, mainc gabedavs amis gamoyenebas, radgan safrTxe
TiTqmis ar emuqreba. xedavT, ra mcire risks vewevi?
zizRis Rirsi var, ara?!
montegma mwvane tyvia yurSi Caido, moxucma mas mi-
hbaZa da tuCebi aacmacuna:
_ monteg!
xma pirdapir montegis tvinSi ismoda.
_ diax, me mesmis Tqveni.
moxucma gaicina:
_ mec mSvenivrad mesmis.
faberi CurCulebda, magram montegs mkafiod esmo-
da yvelaferi.
_ roca dro dadgeba, wadiT saxanZro sadgurSi. me
TqvenTan viqnebi. modi, erTad movusminoT im Tqvens
kapitans. vin icis, iqneb isic CvenisTanaa, me gikarnaxeb
115
saTqmels. erTi magrad SevaxuroT. miTxariT, Zalian
gejavrebiT am mxdalTa aparatis gamogonebisTvis?
ai, me am RameSi ggzavniT sabrZolvelad, TviTon ki
safarSi vrCebi. es wyeuli yurebi uSiSrad moismenen
yvelafers, Tqven ki SeiZleba Tavi wagacalon.
_ yvela imas akeTebs, rac SeuZlia, _ daamSvida mon-
tegma da biblia gauwoda, _ aiReT. me Sevecdebi sxva
wigni Cavabaro. xval ki...
_ xval ki me movinaxuleb im umuSevar mbeWdavs. es
mainc SemiZlia.
_ Rame mSvidobisa, profesoro!
_ es ar iqneba mSvidobis Rame, monteg! me mTel Rames
SenTan viqnebi. abezar koRosaviT avzuzundebi Sens
yurSi, Tuki saWiro iqna, magram mainc mSvidobis Rame-
sa da warmatebas gisurveb.
kari gaiRo da miixura. montegi kvlav Cabnelebul
quCaSi idga, mTeli msoflios pirispir.
* * *
im RamiT TiTqos zecac saomrad emzadeboda.
Rrublebi SeuCerebliv dacuravdnen win da ukan da
maT Soris, xan aq, xan iq, mtvris droSebiviT moCanda
milionobiT varskvlavi. adamians iseTi grZnoba hqon-
da, TiTqos ca sadacaa Camoiqceva, qalaqs nacartutad
aqcevs, mTvare ki uzarmazar xanZrad abrialdebao. ai,
aseTi iyo is Rame.
montegi metrodan amovida. jibeSi fuli edo (fuli
bankidan gamoitana, romelic mTel Rames muSaobda.
bankSi adamianTa nacvlad robotebi emsaxurebodnen
klientebs).
116
montegs cal yurSi niJararadio edo da siarulis
dros gadacemas usmenda:
„Cven mobilizacia gavukeTeT erT milion kacs. Tu
omi daiwyo, Cven swrafad gavimarjvebT“... diqtoris
xma saidanRac movardnili musikis niaRvarSi CaiZira...
_ aTi milionia mobilizebuli; magram egeni erT
milions acxadeben, rom xalxi ar aRSfoTdes, _ Cas-
CurCula faberma meore yurSi.
_ faberi brZandebiT?
_ diax, gismenT!
_ me ar vfiqrob, mxolod brZanebas vasruleb,
rogorc yovelTvis. Tqven miTxariT, fuli gamoita-
neo da mec gamovitane, ise, rom uari arc ki gamivlia
TavSi. Cemi goneba rodisRa amuSavdeba?
_ ukve amuSavda, radgan ase msjelobT, oRond jer
me unda momendoT.
_ me imaTac vendobodi.
_ mereda, xom xedavT, ra dReSi CavardiT. axla erTx-
ans brmasaviT iborialebT, magram me male gamogi-
wvdiT xels.
_ sul ar minda, rom mimarTuleba Sevicvalo da
mere mainc sxvis dakrulze vicekvo. maSin raRa azri
eqneba Tqvens mxareze gadmosvlas?
_ ai, Tqven ukve dabrZendiT.
montegma fexqveS nacnobi qvafenili igrZno...
fexebs igi Sinisken mihyavda.
_ ganagrZeT, profesoro!
_ gindaT, raime wagikiTxoT? me ise wavikiTxav, rom
dagamaxsovrdeT. me mxolod xuTi saaTi mZinavs Rame-
Si da aRar vici, dro rogor movkla. Tu gindaT, yovel-
117
Rame wagikiTxavT. amboben, mZinare kaci yvelafers
imaxsovrebs, Tuki CurCuliT elaparakebiano.
_ minda!
_ daviwyoT, _ Sors, qalaqis meore kideSi sustad
aSrialda wignis furclebi, _ iobis wigni!
mTvare amovida. montegi nela miabijebda qvafe-
nilze da uxmod amoZravebda tuCebs.
* * *
saRamos cxra saaTze, roca montegi msubuq vaxSams
amTavrebda, Semosasvlelma karma stumrebis mosvla
amcno maspinZlebs. mildredi sastumro oTaxidan gam-
ovarda da ise swrafad eca kars, TiTqos Tavi vezuvis
amofrqvevisgan unda ixsnaso. stumrebi misis felpsi
da misis bauelsi aRmoCndnen. Tan TiTo martini mo-
eyolebinaT. qalebi ise CainTqnen sastumro oTaxSi,
gegonebodaT, kraterSi Cacvivdneno. montegma Wama
Sewyvita. es qalebi uzarmazar brolis WaRebs hgavd-
nen, romlebic gamudmebiT wkarunobdnen xolme. mon-
tegi TiTqos kedlis miRmac xedavda, rom qalebi Ce-
Siruli katebiviT iRimebodnen.
sastumro ise gruxunebda, rom stumrebi iZulebu-
li iyvnen, kiviliT misalmebodnen mildreds.
montegi saWmlis ReWviT miuaxlovda sastumro
oTaxs da karTan gaCerda.
_ ra SesaniSnavad gamoiyurebiT!
_ marTlac SesaniSnavad!
_ Sen brwyinvaled yofilxar, mili!
_ marTlac brwyinvaled yofila!
_ yvelani mSvenivrad gamoviyurebiT!
118
_ namdvilad mSvenivrad gamoviyurebiT!
montegi idga da Tvals ar aSorebda maT.
_ mSvidad iyaviT, monteg, _ daariga faberma.
_ me aq ar unda viyo, _ TiTqmis TavisTvis CaiCur-
Cula montegma, _ axla TqvenTan unda movdiode Cemi
fulianad.
_ xvalac moeswreba. frTxilad iyaviT!
_ gasaocari sanaxaobaa! _ wamoikivla mildredma.
erT-erT kedelze viRac qali Tan iRimeboda, Tan
forToxlis wvens svamda.
„rogor axerxebs orives“, _ gabrazda montegi. dan-
arCeni kedlebi rentgenis aparatad qceuliyo da Can-
da, rogor miemarTeboda es gamagrilebeli sasmeli
im qalis saylapavi miliT mouTmenlad momlodine
kuWisken.
uceb sastumro oTaxma reaqtiuli TviTmfrinavis
frTebi gamoisxa da RrublebSi Seinavarda, Semdeg ki
zRvis mwvane talRebSi CayvinTa, sadac wuTis Semdeg
sami TeTri, daRrejili takimasxara erTmaneTs xel-
fexs aWrida. am sanaxaobas TavSeukavebeli xarxaris
talRa mosdevda. kidev ori wuTi da oTaxi qalaqga-
reT aRmoCnda, sadac warmoudgeneli siswrafiT uv-
lidnen avtodroms reaqtiuli avtomobilebi. isini
erTmaneTs ejaxebodnen, ukan ixevdnen da mere kvlav
ejaxebodnen. montegma dainaxa, rogor avarda haerSi
ramdenime kaci.
_ mili, dainaxe, ra moxda?
_ ki, davinaxe!
montegma kedels gaayola xeli da mTavari Cam-
rTveli gadaabruna. gamosaxuleba gaqra. TiTqos
119
uzarmazari brolis akvariumidan, romelSic gagiJe-
buli Tevzebi daqrodnen, viRacam wyali gauSvao.
samive qalma nel-nela miabruna saxe montegisken,
samivem daufaravi braziTa da siZulviliT dauwyo
mzera.
_ Tqveni varaudiT, omi rodis unda daiwyos? _
hkiTxa montegma stumrebs, _ vxedav, rom qmrebi ar
mogyvnen Tan.
_ oh, isini modian da midian, modian da midian, _
adadRanda felpsi, _ Semovlen, gavlen, Semovlen, gav-
len... piti guSin jarSi gaiwvies. Sin im kviras dab-
rundeba. iq ase uTxres, mokle omi iqneba. sul ormoc-
darva saaTi da yvela Sin dabrundebao. ai, ase uTxres
jarSi. mokle omi iqnebao. piti guSin gaiwvies da
uTxres, _ im kviras Sin iqnebio. mokle omi...
samiveni mousvenrad cmukavdnen skamze da nerviu-
lad miSterebodnen cariel, talaxisfer kedlebs.
_ me sulac ar mawuxebs es ambavi. pitma idardos! _
qalma CaixiTxiTa, _ me ra menaRvleba, TviTon ikiTx-
os. me sul ar vwuxvar...
_ sworedac iqcevi, _ mouwona mildredma, _ Tavisi
saqme TviTon idardos! yovelTvis sxvisi qmari kvde-
bao, amboben.
_ ho, eg mec movismine. me arasodes gamigia, rom omSi
daRupuliyos vinme, fanjridan gadmomxtari ki bevri
minaxavs. ai, glorias qmaric xom gadmoxta gasul kvi-
ras. omSi ki aravin iRupeba.
omSi aravin iRupeba, _ kveri daukra felpsma, _ asea
Tu ise, me da pitma movilaparakeT: araviTari crem-
lebi da araferi amis msgavsi ar iyos. mec mesamed
120
var daqorwinebuli da pitic. oriveni damoukidebelni
varT. Cven yovelTvis vambobdiT, rom mTavaria, Seni
Tavis baton-patroni iyo. pitma miTxra, Tu momklaven,
Sen ar itiro, maSinve gaTxovdi da Cemze aRar ifiqroo.
_ marTla, magaze gamaxsenda, _ CaurTo mildredma,
_ naxeT, wuxel klara davis xuTwuTiani romani? hoda,
iq erTi qalia, romelic...
montegi mdumared misCereboda qalebs da axsende-
boda bavSvobaSi nanaxi wmindanebi, romeliRac ucxo
rjulis eklesiis kedlebze rom iyo daxatuli. im
arsebaTa mominanqrebuli saxeebi arafers eubneboda
bavSvs, Tumca TviTon didxans idga da esaubreboda
maT.
montegi cdilobda gascnoboda da SenivTeboda am
ucxo rjuls, cdilobda blomad SeesunTqa iqauri
mtveri da sakmeveli. egona, Tu es mtveri da sakmeveli
filtvebidan sisxlSi gadavidoda, igi SeigrZnobda da
Seicnobda am ferad-feradi, faifurisTvalebiani, la-
liviT wiTeltuCeba mamakacebisa da qalebis suls.
magram montegs araferi gamouvida. sruliad araferi!
igi TiTqos ucxour maRaziaSi iyo, sadac misi fuli ar
gadioda. bavSvma xelic mousva wmindanebs saxeze, ma-
gram mainc ver aRegzno _ wmindanebi Tixisa da Taba-
Sirisgan iyvnen Seqmnilni.
axlac ase grZnobda Tavs aq, Tavis sakuTar sastum-
ro oTaxSi. umzerda am sam qals, romlebic mousven-
rad cmukavdnen skamze, qaCavdnensigarets da kvamls
bolqva-bolqvad uSvebdnen haerSi. isini xan gamox-
unebul Tmas isworebdnen, xan ki frCxilebze imzire-
bodnen, romelTac TiTqos montegisTvalebidan mo-
121
etacaT siwiTle. qalebi Zalian Seawuxa am daZabulma
siCumem da roca montegma, rogorc iyo, Caylapa bolo
lukma, samiveni win gadaixarnen da mouTmenlad mi-
ugdes yuri mis swraf sunTqvas.
sami carieli kedeli sami goliaTis Subls waaga-
vda. am goliaTebs TiTqos usizmro ZiliT eZinaT.
montegs moeCvena, rom es Sublebi mlaSe ofliT iyo
dacvaruli. rac ufro didxans grZeldeboda siCume,
miT ufro meti ofli mosdiodaT goliaTebs, miT ufro
iZabeboda iqauroba da igrZnoboda, rom irgvliv yve-
laferi TrToda, haeri, kedlebi, mouTmenlobisgan SeS-
lili qalebi. yovelwams mosalodneli iyo, rom es
yvelaferi xmamaRla aSiSindeboda da gaskdeboda.
_ modi, visaubroT, _ amoidga montegma ena.
qalebi SekrTnen da montegs miaCerdnen.
_ rogor arian Tqveni Svilebi, misis felps?
_ Tqven xom iciT, rom Svilebi ar myavs! aba, rome-
li WkuaTmyofeli iyoliebs Svilebs, _ wamoiZaxa mi-
sis felpsma, romelic TviTonac ver mimxvdariyo, ra-
tom anerviulebda am kacis yureba.
_ me sxva azris var, _ Caeria saubarSi misis bauel-
si, _ me ori Svili myavs, oRond orivejer sakeisro
gavikeTe. maS im tanjva-wamebas xom ar gadavitandi
Rlapis gulisTvis? xalxi xom unda gamravldes, ad-
amianTa modgma xom ar unda amowydes. garda amisa,
bavSvebi xandaxan mSoblebs emgvanebian da es Zalian
kargia. ori sakeisro kveTa da morCa! Cemma eqimma
miTxra: gakveTa aucilebeli ar aris, menjebi kargi
gaqvs, yvelaferi normalurad mimdinareobso, magram
me daviJine.
122
_ sakeisroTi gaCndnen Tu ise, bavSvebi mainc
saSinelebaa. rad gindoda Svilebi, Tu suleli ar xar?
_ dagesla igi misis felpsma.
_ oriveni skolaSi gavyare da aT dReSi erTxel
modian Sin. ase rom, TveSi sam dRes vnaxulob. amas
gauZlebs kaci, radgan maSinac sastumro oTaxSi Sevyri
da kedlebs CavurTav xolme. isea, rogorc tansacme-
li garecxo: Cayri sarecx manqanaSi da Tavs daaxurav!
meti araferia saWiro, _ misis bauelsma CaixiTxiTa, _
kocnas arc ki ifiqreben, _ ufro imas cdiloben, TavSi
wamiTaqon. madloba RmerTs, jerjerobiT SemiZlia
xurda davubruno.
qalebma gulianad gadaixarxares.
mildredi cota xans Cumad ijda. mere, roca dain-
axa, montegi kvlav karSi dgas da wasvlas ar apirebso,
taSi Semohkra da SesZaxa:
_ modi, politikaze visaubroT, gais esiamovneba.
_ Zalian kargi iqneba, _ dauWira mxari misis bauels-
ma, _ wina arCevnebze mec da sxvebmac, ra Tqma unda, no-
bls miveciT xma. Cemi azriT, igi erT-erTi yvelaze
sasiamovno mamakacia, vinc ki odesme prezidenti gamx-
dara.
_ marTalia. gaxsovT, is kaci rogori iyo, noblis
metoqed rom gamoiyvanes?
_ kargi vinme ki iyo, ara? ubralo, dabali, Seuxe-
davi mamakaci Canda da arc gaparsuli da davarcxni-
li iyo, rogorc wesi da rigia.
_ ra WkuaSi mouvida opozicias misi wamoyeneba?
SeiZleba im axovan mamakacs aseTi cerodena daupir-
ispiro? garda amisa, bluc iyo, naxevari ver gavigone
123
misi nalaparakevi da rac gavigone, isic ver gavige.
_ sqelic aris da arc ki cdilobs ise Caicvas, rom
gamxdari gamoCndes, raRa gasakviria, rom didma um-
ravlesobam uinston nobls misca xma. aq saxelebmac
iqonia gavlena. aba, Seadare „uinston nobli“ „hiu-
bert hougs“ da yvelaferi gasagebi gaxdeba.
_ daswyevlos RmerTma! _ gabrazda montegi, _ Tqven
ras icnobT an hougs, an nobls!
_ ratom? oriveni vnaxeT sastumro oTaxis kedle-
bze! imis mere sul eqvsi Tve gavida. hougi sul cxvir-
Si itenida TiTs. pirdapir gavcofdi.
_ hoda, mister monteg, gindodaT amisTana kacisTvis
migveca xma? _ hkiTxa felpsma.
_ nu gvabrazeb, monteg, da kars moSordi, _ RimiliT
uTxra mildredma.
montegma sityvis damTavreba arc ki acala, dere-
fanSi gavida da maSinve mobrunda ukan. xelSi wigni
eWira.
_ gai!
_ jandabas yvelaferi, jandabas, jandabas!
_ eg ra giWiravT xelSi? nuTu wignia? me ki megona,
yvela specialuri swavleba kinofilmebis saSualebiT
warmoebda, _ misis felpsi dabneulad axamxamebda
Tvalebs, _ Tqven saxanZro saqmis Teorias swavlobT,
ara?
_ Teoria Wirs wauRia. es leqsebia!
_ monteg... _ gaisma CurCuli.
_ Tavi damanebeT! _ montegma igrZno, rom raRac
uzarmazar mogugune da mozuzune morevSi trialebda,
_ monteg, Tavi Seikave, nu...
124
_ gesmodaT amaTi laparaki, faber? gaigeT, ras am-
bobdnen es urCxulebi sxva, TavianT msgavs urCxule-
bze? o, RmerTo! ras ar Cmaxavdnen adamianebze, Svile-
bze, sakuTar Tavze.rogor ixseniebdnen TavianT qmrebs,
rogor warmoudgeniaT omi.
_ daswyevlos RmerTma, me Cemi yuriT vismendi da
ar mjeroda!
_ unda mogaxsenoT, rom me erTi sityvac ar miTq-
vams omze, _ Tqva misis felpsma.
_ me sastikad mZuls leqsebi, _ daamata misis bauels-
ma.
_ odesme mogismeniaT Tundac erTi leqsi?
_ monteg! _ faberis xma yurSi ufxaWunebda montegs,
_ Tqven yvelafers daRupavT. gaCumdiT, sulelo!
qalebi fexze wamocvivdnen.
_ dasxediT!
samiveni dasxdnen.
_ me Sin mivdivar! _ akankalebuli xmiT warmoTqva
misis bauelsma.
_ monteg, monteg, gevedrebi! RvTis gulisaTvis! ras
sCadixarT! _ TiTqmis tiroda faberi.
_ viTom ra moxdeba, erTi leqsi rom wagvikiTxoT
mag patara wignidan? _ ikiTxa misis felpsma, _ me mgo-
ni, Zalian saintereso iqneba.
_ es kanonis darRveva iqneba, _ akivlda misis bauel-
si, _ amas ar CavidenT!
_ ho, magram aba Sexede mister montegs. rogor ety-
oba, rom Zalian unda wagvikiTxos. Tu yuradRebiT
movusmenT, kmayofili darCeba da mere SegveZleba sxva
rame gavakeToT.
125
misis felpsma Sewuxebulma moavlo Tvali dacar-
ielebul kedlebs.
_ monteg, Tu amas CaidenT, me gamoviTiSebi. dag-
tovebT! _ zuzunebda yurSi koRo, _ aba, ra gamogivaT,
ras daamtkicebT?!
_ xom SevaSineb? ise SevaSineb, rom TvalT daub-
neldeT!
mildredma oTaxi moaTvaliera da hkiTxa:
_ ki, magram, vis elaparakebi, gai!
montegs tvinSi vercxlis nemsi CaerWo:
_ mismineT, monteg! mxolod erTi gamosavali dar-
Ca: yovelive xumrobaSi gaatareT, miafuCeCeT, ise
moaCveneT Tavi, viTom sul ara xarT gabrazebuli, mere
midiT nagvis RumelTan da wigni Sig SeagdeT.
magram mildredma daaswro da akankalebuli xmiT
daiwyo:
_ qalbatonebo, yovel mexanZres neba eZleva weli-
wadSi erTxel erTi Zveli wigni miitanos Sin, raTa
aCvenos Tavis ojaxs, Tu ra sisulele iyo wignebi,
rogor aRizianebda adamianebs da rogor mihyavda
isini sigiJemde. gais unda siurprizi mogiwyoT ama-
Ram: igi apirebs, erTi ram wagikiTxoT imis dasamtki-
ceblad, Tu ra areuloba sufevda winaT. amis mere arc
erTi Cvengani aRar Caiyris TavSi am nagavs. ase ar
aris, Zvirfaso?
montegma magrad mouWira wigns xeli.
_ TqviT „diax“! _ moesma faberis xma da montegmac
maSinve gaimeora:
_ „diax!“
mildredma siciliT gamostaca xelidan wigni:
126
_ ai, es waikiTxe. ara es ara, es sasacilo leqsi
waikiTxe, dRes rom mikiTxavdi xmamaRla. Tqven erT
sityasac ver gaigebT, Cemi kargebo. sul abdaubdaa.
daiwye, gai! ai, am gverdzea, Zvirfaso!
montegma gadaSlil gverds daxeda. yurSi buzma
Seaqana frTebi:
_ waikiTxe!
_ ra hqvia leqss, Cemo Zvirfaso?
_ „duvris sanapiro“, _ upasuxa montegma da xma Cau-
wyda.
_ hoda, waikiTxe gamoTqmiT, xmamaRla ar aCqarde...
oTaxSi xvati idga. montegi xan cecxli iyo, xam yin-
va. oTaxi TiTqos udabnod qceuliyo. udabnos Suagul-
Si sami skami idga, romlebzec qalebi isxdnen. montegi
win edga maT, aqeT-iqiT irweoda da icdida, vidre mi-
sis felpsi tansacmels gaisworebda da misis bauelsi
TiTebiT Tmis varcxnas morCeboda. mere xmadabla,
borZikiT daiwyo kiTxva. xma TandaTan gaumtkicda da
male es xma mTel udabnoze, TeTr sicarieleze, xvatsa
da udabnoSi msxdom qalebze gabatonda.
zRva rwmenisa
savse iyo odesRac da dedamiwis mrude napirs
moelvare mosasxamis naoWebad etmasneboda.
magram axla,
wuTisoflis Tvaluwvdenel velebidan movardni-
li,
Rameuli qariT ukumiqceuli -
ukacriel qarafebTan
Semzaravad gaSiSvlebul napirebs aCens.
qalebi mousvenrad awrialdnen. montegma ganagrZo:
127
o, Zvirfaso, erTmaneTis erTgulni viyoT!
wuTisofels xom, saocnebo qveyanas rom hgavs -
egzom mSveniers, sanukvars da mravalferovans,
sinamdvileSi arc siyvaruli abadia, arc sixaruli,
arc mSvidoba, simtkice da gulmowyaleba.
da Cven aq varT, am bindiT mocul udabur velze,
romelsac zogjer gaqceulTa gangaSis xma da
brZolis JiniT anTebulTa yiJina ipyrobs:
velze, sadac Ramis bnelSi erTmaneTis pirispir
mdgarni
verc ki xedaven da ver scnoben erTurTis saxes.
misis felpsi tiroda.
udabnos danarCeni binadarni uxmod usmendnen da
Tvals ar aSorebdnen tirilisgan damaxinjebul me-
gobris saxes. isini ver bedavdnen, xeli SeexoT mis-
Tvis. orives Tavzari dasca grZnobaTa am ucnaurma
afeTqebam. misis felpsi TavSeukaveblad qviTinebda.
TviTon montegic gaocebuli da Tavzardacemuli iyo.
_ Cu, Cu, klara, _ dauwyo damSvideba mildredma, _
dawynardi, nu tiri, ra mogivida?
_ me, me... ar vici, ara, araferi ar vici.uu, uu, _ qviTineb-
da misis felpsi.
misis bauelsi fexze wamodga da mrisxaned miaCer-
da montegs:
_ ai, xedavT?! vicodi, ase moxdeboda! ai, swored ama-
Si mindoda davrwmunebuliyavi. vicodi, rom amas ver
avcdebodiT. me yovelTvis vambobdi: „poezia da crem-
lebi, poezia da TviTmkvleloba, poezia da Rriali da
cudi ganwyobileba“. sisulelea da meti araferi! axla
xom Cemi TvaliT vnaxe. Tqven sazizRari adamiani yo-
128
filxarT, mister monteg, sazizRari!
_ axla ki... _ daiCurCula faberma.
montegi mibrunda, kedels miadga da wigni spilen-
Zis wnelebiT dafarul, anTebuli Rumlis WrilSi
Seagdo.
_ suleluri sityvebia, saSineli, gulis damRalavi!
_ ganagrZo misis bauelsma, _ ra saWiroa, adamianebma
guli mouklan erTmaneTs? gana cotaa Sesawuxebeli
amqveynad, rom kidev es sisulele ar mivimatoT sa-
tanjvelad!
_ klara, geyofa, klara, _ evedreboda mildredi da
mklavSi eqaCeboda, _ modi, vimxiaruloT, „naTesavebi“
CavrToT, vicinoT, vibednieroT. damSviddi, nu tiri,
modi, qeifi movawyoT!
_ ara, ara, _ Tqva misis bauelsma, _ me axlave Sin
mivdivar. Tu moxvalT, Cemi saxlisa da „naTesavebis“
sanaxavad, keTili da patiosani, me ki Cems dReSi aRar
moval am gadareul saxlSi!
_ wadiT, _ montegi jiqur miaCerda saxeSi stumrebs,
_ wadiT da ifiqreT Tqvens pirvel qmarze, romelsac
gaeyareT, meore qmarze, romelic reaqtiuli manqanis
avariaSi mohyva, mesame qmarze, romelic male daanTx-
evs tvins. wadiT da ifiqreT, ramdeni aborti gagikeTe-
biaT, ifiqreT sakeisroebze, Svilebze, romlebsac Tva-
lis dasanaxavad ejavrebiT. wadiT da CaufiqrdiT, Tu
rogor movediT aqamde da ra gaakeTeT, rom ase ar
momxdariyo. wadiT, damtoveT! _ ukve Rrialebda mon-
tegi, _ male, sanam cemiT ar gamigdixarT gareT!
kari gajaxunda da saxlSi siCume damkvidrda. mon-
tegi martodmarto idga gayinul sastumro oTaxSi,
129
romlis kedlebs TiTqos gaWuWyianebuli Tovlis feri
edo.
saabazanoSi onkani mouSves. mildredi xelisgulze
ibertyavda dasaZinebeli wamlebis flakons.
_ suleli yofilxar, monteg, suleli, suleli. o, Rm-
erTo, ra suleli...
_ gaCumdiT! _ montegma swrafad gamoiZro yuridan
mwvane tyvia da jibeSi Caido, magram igi jibeSic ga-
nagrZobda zuzuns _ „suleli, suleli, suleli“.
* * *
montegma mTeli bina gadaaqoTa da bolos, rogorc
iqna, ipova wignebi. mildreds macivris ukan Seetena
isini. ramdenime cali aklda da mixvda, rom cols nel-
nela daewyo dinamitis gatana saxlidan. magram mon-
tegi ar gabrazebula. igi mxolod daRlilobas
grZnobda da Tavis Tavs ekiTxeboda _ es ratom Cav-
idineo.
montegma ezoSi gaitana wignebi da Robis Ziras
buCqebSi Camala.
„marto amaRam davtoveb, Torem iqneb mildredma
dResac gaagrZelos wignebis dawva“, _ gaifiqra da Sin
dabrunda, Cabnelebul sawol oTaxs miadga, cols gaex-
maura, magram aravin upasuxa.
montegma mindori rom gadaWra da samsaxurisken
gaemarTa, Seecada Tvali aeridebina klarisa makle-
lanis binis fanjrebidan gamomavali ukuneTi sibnel-
isTvis.
roca miwisqveSa matarebelSi Cajda, mixvda, rom sul
marto darCeniliyo Tavis saSinel SecdomasTan da
130
guliT mounda amaRam kvlav SeegrZno is saocari siT-
bo da guliTadoba, romelsac faberis megobruli, susti
xma aniWebda. montegs sul ramdenime saaTis nacnobo-
ba akavSirebda faberTan, magram eCveneboda, rom mTe-
li sicocxle erTad gaetarebinaT.
axla montegma icoda, rom mis arsebaSi ori adami-
ani damkvidrebuliyo: erTi _ montegi, romelsac
araferi, TviT sakuTariuvicobac ki ar hqonda Secno-
bili da mxolod gumaniT xvdeboda, rom uvici iyo da
meore _ moxuci mamakaci, romelic amJamad esaubrebo-
da mas da arc maSin Sewyvetda saubars, roca pnevma-
turi matarebeli erTi xangrZlivi amosunTqviT
gaaqrolebda Cabnelebuli qalaqis erTi Tavidan me-
oreSi. igi arc momdevno dReebSi daanebebda Tavs da
Rameebsac montegTan gaatarebda. sulerTia, es Rameebi
ukuneTi iqneboda Tu mTvaris SuqiT ganaTebuli. mox-
uci ar moSordeboda da TandaTan, namcec-namcec daiw-
yebda montegis codnis saganZuris Sevsebas.
bolos, roca iqneba, es saganZuric aivseba da mon-
tegi sul sxva adamianad gadaiqceva. ase uTxra im mox-
ucma. aseTi dapireba misca. maSin montegs faberi dae-
mateba _ anu cecxls wyali da mere, erT mSvenier dRes,
roca yvelaferi erTmaneTSi aireva, daduRdeba da
dacxreba, wylisa da cecxlis nacvlad Rvino gaCndeba.
ori sxvadasxvanairi, erTmaneTis mowinaaRmdege niv-
Tierebisgan mesame warmoiSoba. da dadgeba dRe, roca
montegi ukan moixedavs da mixvdeba, Tu ra uvici yofi-
la aqamde. axlac ki grZnobs, rom ukve daiwyo es xan-
grZlivi mogzauroba, grZnobs, Tu rogor cdilobs
gaeqces sakuTar Tavs.
131
o, rasasiamovno iyo am xoWosa Tu koRos bzuili, es
daxvewili, bebruli xma. igi jer lanZRavda, Semdeg ki
amSvidebda montegs, romelic am SuaRamisas miwisqve-
Sa daxuTuli sadguridan amovida da kvlav mexanZre-
Ta samyaroSi moxvda.
_ SeicodeT egeni, monteg, SeicodeT, nu dasciniT, nu
CaacivdiT. sul axlaxan Tqvenc magnairi iyaviT. ma-
gaT Rrmad swamT, rom es qveyana mudam ase iqneba. ma-
gaT ar ician, rom es didi Tvalwarmtaci meteori,
romelic almodebuli miqris samyaros sivrceSi, odes-
me raimes daejaxeba da Caqreba. jer ki isini mxolod
kaSkaSs xedaven, Tvalwarmtac mxiarul als, odesRac
Senc sxvas verafers amCnevdi.
im moxucs, monteg, romelic SeSinebuli imaleba Sin
da Tavis sacodav Zvlebs ufrTxildeba, ufleba ara
aqvs sxvas Wkua daarigos, magram mainc getyvi, rom ki-
naRam CanasaxSive CakaliT Cveni wamowyebuli saqme. amis
Semdeg mainc gafrTxildiT. gaxsovdeT, rom me mudam
TqvenTan var. mesmis, rogor moxda yvelaferi da gu-
laxdilad unda giTxra, rom Tqvenma risxvam gamamxne-
va kidec. RmerTo, ra axalgazrdad vigrZeni maSin Tavi!
magram axla minda, rom Tqvenc moxuci iyoT, minda Cemi
simxdalis nawili gadmogdoT. amaRam frTxilad iyav-
iT. im ramdenime saaTis ganmavlobaSi, roca kapitan bitis
gverdiT iqnebiT, ecadeT sul fexis wverebze iaroT,
saSualeba momeciT movusmino, mdgomareoba avwon-dav-
wono. CvenTvis mTavaria, cocxlebi davrCeT. daiviwy-
eT is sacodavi gamoSterebuli qalebi...
_ mgoni ase ubedurad arasodes ugrZniaT Tavi. me
TviTon SevZrwundi, roca misis felpsis tirili gav-
132
igone. iqneb isini arc tyuian, iqneb ar Rirdes, pirda-
pir Sexedo am cxovrebas. vinc icis, marTlac sjobdes,
daxuWo Tvalebi da mxiarulebis morevSi gadaeSva.
ar vici, me ki Tavs damnaSaved vgrZnob da...
_ ara, magas nu ifiqreb! omebi rom ar arsebobdes,
qveynad rom mSvidoba sufevdes, me TviTon getyodiT,
dro gaatareT-meTqi, magram Tqven ar SeiZleba kvlav
mexanZred iqceT. qveynad jer bevri ram aris mosag-
varebeli.
montegs Sublze oflma daasxa.
_ mismenT, Tu ara, monteg?
_ ra memarTeba, _ Caiduduna montegma, _ fexebi ar
memorCileba. es ra dReSi var! nabiji veRar gadavdgi!
_ mismineT, monteg! damSviddiT, _ daiCurCula mox-
ucma, _ mesmis, vxvdebi, rac gemarTebaT. Tqven geSiniaT,
rom kvlav ar dauSvaT Secdomebi. nu geSiniaT. Sec-
domebi xandaxan SeiZleba sasargebloc ki iyos. roca
me axalgazrda viyavi, Cems sibriyvesa da ucodinar-
obas yovelTvis pirdapir cxvir-pirSi vaxlidi xolme
xalxs da karg maTraxebsac vimsaxurebdi. ormoc wels
rom mivaRwie, Cemi codnis blagvi xmali TandaTan
ailesa da gabasrda. Tu Tqvens uvicobas damalavT,
mujlugunebs aravin wagkravT da veRarafers iswav-
liT. axla ki gadaadgiT fexebi da saxanZro sadgur-
Si mivideT. Cven axla tyupiscalebi varT, amieridan
marto aRar ivliT, amieridan cal-calke sastumroeb-
Si ar visxdebiT. Tu daxmareba dagWirdebaT, roca biti
SemogitevT, me mand viqnebi, Tqvens yurSi, da Cems SeniS-
vnebs mogawvdiT.
montegma igrZno, rom marjvena fexi gadadga win,
133
mere marcxena.
_ ar damtovoT, megobaro! _ Seevedra igi fabers.
* * *
meqanikuri ZaRli wasuli aRmoCnda, misi bina cari-
eli iyo. saxanZro sadguri TeTr siCumeSi Cafluliyo.
narinjisfer „salamandras“ muceli navTiT amoevso
da eZina. gverdebze erTimeoreze gadajvaredinebu-
li cecxlismfrqvevlebi hqonda asxmuli.
montegma miyuCebuli oTaxi gadaWra, spilenZis Woks
moeWida da iseasrialda sibneleSi, rom ZaRlis daca-
rielebuli binisTvis Tvali ar mouSorebia. guli xan
SeuCerdeboda, xan ki kvlav mouxSirebda cemas. rux
pepelas _ fabers _ cota xniT misZineboda mis yurSi.
biti lukTan ucdida, oRond zurgiT iyo Sebruneb-
uli, TiTqos aravis elodebao.
_ naxeT, _ mimarTa man banqos TamaSSi garTul mex-
anZreebs, _ modis erTi Zalze ucnauri cxoveli, romel-
sac yvela enaze suleli hqvia.
man xeli SeuSvira montegs. es ZRvenis moTxovnas
niSnavda. montegma xelisgulze daudo wigni. bitim ise
moisrola sanagve kalaTaSi, rom saTaurs arc ki daxe-
da, mere sigareti moqaCa da Cailaparaka:
_ „yvelaze didi suleli is aris, visac cota Wkua
mainc aqvs“. keTili iyos Tqveni mobrZaneba, monteg!
imedia, amieridan CvenTan iqnebiT, raki cieb-cxelebam
gagiaraT da gamojanmrTeldiT. erT xel pokers ar
iTamaSebT?
isini magidas miusxdnen. banqo darigda. biti xele-
bze daaCerda da montegma mwvaved igrZno am xelebis
134
danaSauli. montegis TiTebi im qrcvins waagavdnen,
romelmac raRac daaSava da axla veRar isvenebs. xe-
lebi wuTiT ar isvenebdnen. xan raimes waetanebodnen,
xan jibeebSi emalebodnen bitis mzeras, romelic spir-
tis aliviT lurjida mcxunvare gamxdariyo.
montegma igrZno, rom sakmarisia bitis erTi Se-
berva da xelebi gauxmeba, daekrunCxeba, aRarasodes
daubrundeba sicocxles da samudamod daimarxeba
qurTukis saxeloebSi. amis mizezi ki is aris, rom xe-
lebma patronis daukiTxavad daiwyes moqmedeba, xe-
lebma xom pirvelad Seicnes misi idumali survili:
CaebRujaT wignebi da gaqceuliyvnen. gaqceuliyvnen
da Tan wamoeRoT iobi, ruTi da uiliam Seqspiri. ami-
tom, iyo isini aq, saxanZro sadgurSi, kacis sisxlSi
amosvril xelebs waagavdnen.
montegma naxevar saaTSi orjer miatova TamaSi,
sapirfareSoSi Sevida da xelebi daibana. ukan rom
brundeboda, xelebs magidis qveS malavda.
_ modi, xelebs nu dagvimalav, monteg, _ siciliT
uTxra bitim, _ gana ar gendobiT, magram mainc...
mexanZreebma gadaixarxares.
_ maSasadame, krizisma gaiara da yvelaferi kargad
midis. cxvari Tavis faras daubrunda. „vin aris iseTi,
rom gza ar areodes xandaxan, WeSmariteba maradiulia“,
_ gavyvirodiT xolme Cven, _ vidre gankiTxvis Jami
ar dadga. „is arasodes darCeba marto, vinc keTil-
Sobilur azrebs atarebs gulSi“, _ varwmunebdiT sak-
uTar Tavs. „o, sitkboebav, lamazi sityvebiT gamoxatu-
li codnisa“, _ Tqva ser filip sidnim, magram aleqsan-
dr poupi ki ambobs: „sityvebi foTlebs waagavs: roca
135
isini xSiria, iSviaTad xarobs maTSi azris nayofi“.
amaze ras fiqrobT, monteg?
_ ar vici...
_ frTxilad! _ Soridan, meore samyarodan Cur-
Culebda faberi.
_ an kidev: „mcire codna saSiSi ramaa. an Rrmad
Caswvdi kastalis wyaros, an sul nu igemeb. iq patara
ylupebi Sxamavs da abruebs gonebas da mxolod ux-
vad daleva afxizlebs mas“.
isev poupia, imave esedan amoRebuli. axla raRas
ityvi?
montegma tuCze ikbina.
_ axlave agixsniT, _ uTxra bitim da Tavis banqos
gauRima, _ Tqvenc xom erTma ylupma dagaTroT. ori-
ode striqoni waikiTxeT da lamis kldidan gadaiCex-
eT, lamis mTeli msoflio aafeTqoT, xalxs Tavebi
mohkveToT, qalebi da bavSvebi miwaze daanarcxoT, av-
toritetebi gaanadguroT. mesmis, monteg, mec gamomic-
dia.
_ me Zalian mSvidad var, _ upasuxa aforiaqebulma
montegma.
_ nu wiTldebiT. me gana gasabrazeblad geubnebi,
ara, namdvilad ar minda Tqveni gabrazeba. iciT, erTi
saaTis win sizmari vnaxe. dasasveneblad wamovweqi da
mesizmra, viTom me da Tqven sastiki kamaTi mogvivida
wignebis Taobaze. saSinlad iyaviT ganrisxebuli da
citatebs RrialebdiT. me ki mSvidad vigeriebdi Tqvens
ieriSebs. „Zalaufleba“ _ vTqvi me, Tqven ki jonsonis
sityvebi moitaneT: „codna Zalauflebaze Zlieria“.
mere me gipasuxeT: doqtor jonsons sxvac uTqvams,
136
Cemo Zvirfaso-meTqi, da es citata movitane: „im kacs
brZeni ar eTqmis, vinc garkveuls gaurkvevels amjobin-
ebs“. mexanZreebs SeiZleba daeyrdnoT, monteg. sxva
yvelaferi saSineli qaosia!
_ nu usmenT! _ CurCulebda faberi, _ igi cdilobs,
dagabnios. frTxilad iyaviT, Zalian mouxelTebeli
vinmea!
bitim CaixiTxiTa da ganagrZo:
_ mere Tqven mipasuxeT: „WeSmariteba ar daimale-
ba, mkvleloba adre Tu gvian gamomJRavndeba“. „Rmer-
To, es kidev Tavisas ambobs. xandaxan TviT eSmaksac ki
SeuZlia saRvTo wigni daimowmos-meTqi“. mere Sen
Sehyvire: „es epoqa ufro afasebs mooqrul sulels,
vidre idayvebgamoglejil, wmindan brZens“, me ki dav-
iCurCule: „WeSmaritebis sidiades dacva amdablebs“.
Tqven ki iRrialeT: „gvamebs sisxli sdiT iarebidan,
roca mkvleli aqvea!“ me xelze xeli mogiTaTuneT
dagiTxariT: „nuTu aseTi xarbi gaxdiT Cems danax-
vaze“. Tqven ki gahkiodiT: „codna Zalaa! goliaTis
mxrebze Semdgari, goliaTze mets xedavs“. me ki iSviaTi
simSvidiT davasrule Cveni kamaTi mister valeris
sityvebiT: „Cven metaforas sabuTad viCnevT, uazro
sityvebs _ WeSmaritebad, yvelas gvgonia Tavi misani
da momavlis mauwyebeli“.
montegs Tavbru daexva. igi grZnobda, rom umowy-
alod urtyamdnen warbebze, Tvalebze, cxvirze, tuCebze,
nikapze, mxrebze, umweod aweul mklavebze.
montegs undoda eyvira: „geyoT, gaCumdiT, Tqven
yvelaferi aurieT erTmaneTSi, SewyviteT“. bitim
wvrili TiTebi waatana majaSi.
137
_ RmerTo, es rogori maja gaqvs! kargad ki Sega-
janjRare, ara, monteg? ieso macxovaro, maja ise gicems,
TiTqos omis meore dRe iyos. marto sirenebisa da
zarebis xma aklia. ginda, ganvagrZo saubari? me Zalian
momwons Seni damfrTxali gamoxedva. ra enaze ginda
saubari? suahilze, hindize, literaturul inglisurze?
me samive vici: „Tumca es xom munjTan saubars emgvane-
ba, uili!“
_ yoCaRad iyaviT, monteg! _ Cazuzuna yurSi farvan-
am, _ igi cdilobs wyali aamRvrios!
_ o, rogor SeSindiT, _ ganagrZo bitim, _ me mar-
Tlac sastikad moviqeci, swored iswignebi gamoviyene
Tqvens winaaRmdeg, romlebsac ase ebRauWebodiT da
yvela nabiji da yoveli sityva gagibaTileT. ai, ra
gamyidvelia wigni! ggonia, mxarSi amogidgeba da
swored am dros zurgs Segaqcevs. Turme mowinaaRm-
degesac SeuZlia imaTi gamoyeneba da ai, uceb Sua sa-
flobSi aRmoCndebi Cavardnili, arsebiTi saxelebis,
zmnebisa da zedsarTavebis uwesrigo laSqriT
garSemortymuli. Cemi sizmris bolos me „salamand-
raTi“ movedi da gkiTxeT, erTi gza xom ara gvaqvs-
meTqi. Tqven CamijeqiT da ise movediT saxanZro sad-
gurSi, rom arc erTs ar dagvirRvevia netari dumili.
movdiodiT da ufro da ufro vewyobodiT erTmaneTs,
_ bitim montegis xels TiTebi SeuSva da xeli mow-
yvetiT daeca magidaze, _ yvelaferi kargia, rac kar-
gad mTavrdeba.
montegma araferi upasuxa. igi TeTri qvis qandake-
bas waagavda. ukanaskneli dartymebis gamoZaxili
TandaTan ileoda da sadRac, tvinis mrume mRvimeebSi
138
ikargeboda. faberic erT-erT mRvimesTan eloda sru-
li siCumis Camovardnas.
...da roca bolos montegis gonebaSi atexili ko-
rianteli dacxra, faberma dinjad daiwyo:
_ Zalian kargi, monteg. man ukve Tqva Tavisi saTqme-
li da Tqvenc yuradRebiT mousmineT. axla ramdenime
saaTis ganmavlobaSi me damigdeT yuri da Cemsasac
getyviT. amis Semdeg ki Tqven TviTon gadawyviteT,
romel gzas unda daadgeT: oRond me minda, rom es
Tqveni sakuTari azri iyos. arc me damijeroT da arc
kapitan bitis. es ki ar dagaviwydes, rom kapitani WeS-
maritebisa da Tavisuflebis erT-erTi yvelaze saSi-
Si mteria _ igi briyvia da gulcivi „umravlesobis“
jogs ekuTvnis. o, RmerTo, es ra saSineli tirania
mogvivline! Cven xom sul sxva sakravze vukravT da
axla Tqven TviTon amoirCieT, vis mousmenT _ Cven
Tu imaT.
montegs is iyo xmamaRla unda epasuxa, rom sagan-
gaSo zarma dareka da saSineli Secdoma aRaravis
Caudenia. Werze mikruli sagangaSo zari ganuwyvetliv
wkrialebda. oTaxis kuTxeSi dadgmuli telefonis
aparati kakuniT iwerda misamarTs.
kapitani biti, romelsac vardisfer xelSi kvlav
banqo eWira, sagangebod gamozomili dinji nabijiT
mivida aparatTan da roca telefoni dadumda, misa-
marTiani qaRaldi moaxia, daudevrad gadaavlo Tva-
li da kvlav Tavis adgilze dajda.
mexanZreebi TvalmouSoreblad umzerdnen TavianT
kapitans.
_ zustad ormoci wami SegviZlia davyovndeT.
139
swored amdeni mWirdeba, rom jibeebi dagicarieloT,
_ mxiarulad Tqva bitim.
montegma banqo magidaze dado.
_ daiRaleT, monteg? aRar iTamaSebT?
_ ara, aRar viTamaSeb!
_ gamxnevdiT. Tumca, modi SevwyvitoT es xeli da
mere davamTavroT. qaRaldi pirCaRma datove da
saswrafod moemzade. aba, mardad! _ biti wamodga, _ mon-
teg, Tqven isev cudad gamoiyurebiT. meSinia, kvlav avad
ar gaxdeT.
_ ara, kargad var.
_ nu geSinia, kargad iqnebi. es sagangebo SemTxvevaa,
viCqaroT!
isini amoWril iatakSi Caxtnen da ise magrad moe-
Widnen spilenZis Woks, TiTqos qveviT talRebi bobo-
qrobdnen da Woki ukanaskneli imediao. magram Wokma
imedi gaucrua da qveviT, sibneleSi gaaqana isini, sa-
dac ukve ismoda benzinis axalgaRviZebuli drakonis
qSena da frutuni.
_ ehe, he!
manqanam gruxuniTa da RrialiT mouxvia. awivlda
saburavebi, manqanis priala spilenZis rezervuarSi
ise aWyapunda navTi, TiTqos goliaTs muceli
uyuryurebso. montegs drodadro xeli usxltebo-
daslip saxelurze da maSin umweod eWideboda civ
sivrces. qari Tmas uwewavda, pirSi uZvreboda, magram
montegi amas sul ar aqcevda yuradRebas.
montegs gonebidan ar amosdioda is qalebi, saku-
Tar sastumro oTaxSi rom naxa. qalebi, romlebic
neonis qarma gamofita da daacariela. fiqrobda Tavis
140
sulelur saqcielze: „ra eSmaki SemiCnda, wignis wak-
iTxva ram momandoma“. es xom imas hgavda, xanZris
Caqroba rom moindomo wylismfrqveveli saTamaSo
dambaCiT. ra sigiJea! ra daetaka! ver iqna da ver da-
icxro sibraze! rodis moereva sakuTar risxvas, ro-
dis dawynardeba sabolood?
_ win, win!
montegma zeviT aixeda. bitis adre arasodes wauy-
vania manqana, dRes ki saWes misjdomoda, win gadaweu-
li maRali savarZlidan da mkveTrad axvevinebda man-
qanas okrobokro quCebSi. grZeli, Savi labadis kalTe-
bi ufrialebda da uzarmazar Ramuras amsgavsebda. es
Ramura manqanas mosjdomoda da qars miapobda.
_ win, monteg! Cven msoflio unda gavabednieroT!
bitis vardisferi Rawvebi fosforiviT anaTebd-
nen sibneleSi. kapitani gabrazebuli aRrWialebda
kbilebs.
_ movediT!
„salamandra“ grialiT gaCerda. mexanZreebi moux-
erxeblad xtebodnen manqanidan.
montegs kvlav manqanis civi da priala moajir-
isTvis CaeWida xeli, CawiTlebuli Tvalebi dabla
daexara da fiqrobda: „me amis Cadena aRar ZalmiZs.
rogorRa Sevasrulo es davaleba, rogorRagavaCino
xanZari. ara, me am saxlSi fexs ver Sevdgam!“
biti, romelsac sul axlaxan gadalaxuli qaris suni
udioda, montegs miuaxlovda:
_ ras gaCerebulxarT, monteg!
uxeS CeqmebSi gamowyobili mexanZreebi uzarmazari
obobebiviT uxmaurod gaifantnen aqeT-iqiT.
141
rogorc iqna, montegma Tavi aswia da mitrialda.
biti pirdapir TvalebSi misCereboda:
_ ra dagemarTaT, monteg?
_ rao?! _ CaiCurCula montegma, _ Cems saxlTan
gavCerebulvarT?!
nawili mesame
`cecxlis zeimi~
* * *
mezobel saxlebSi zedized inTeboda naTurebi. is-
moda karis gaRebis xma, xalxi mouTmenlad eloda
sanaxaobis dawyebas. montegi da biti sxvadasxvanairi
grZnobiT misCerebodnen maT win aRmarTul saxls:
erTs TavSekavebuli kmayofileba ewera saxeze, meore
TiTqos jer verc ki gamofxizlebuliyo Zilisgan. ai,
am saxlSi unda Semdgariyo sacirko speqtakli _ Cir-
aRdnebis triali da cecxlis alis ylapva.
_ aha, bolos da bolos, miiRe sakadrisi. Cvenma mon-
tegma mzis siaxloves moindoma navardi da axla, roca
Tavisi wyeuli frTebi daiwva, gaocebulia, es rogor
damemarTao. gana maSin ver unda mimxvdariyo, qofaki
rom mivugzavne Sin?
montegi gaqvavebuli saxiT usmenda. cota xnis Sem-
deg Tavi miabruna da iqve, moTeTro yvavilis buCqeb-
Si mdgar Cabnelebul saxls Sexeda.
142
bitim Caifrutuna:
_ ara, nuTu marTla gagasulelaT im patara, jiut-
ma SeSlilma? yvavilebi, peplebi, foTlebi, mzis Casv-
la da ra vici, aTasnairi oxroba? es yovelive mis
kartoTekaSi weria. oho, mgoni gulSi mogxvdaT, ara?
getyobaT, ise daibeniT! balaxis Reroebi, namgala mT-
vare... ra sisuleleebia! viTom vis ra argo amiT?
montegi drakonis gril frTaze Camojda da Tavi
jer marcxniv miabruna odnav, mere marjvniv, marcxniv,
marjvniv, marcxniv... igi yvelafers amCnevda. aravis
uSavebda rames, aravis saqmeSi ar ereoda...
_ ar ereodao?! gana Sen ar gitrialebda irgvliv?
ara?! gana erT-erTi wyeuli qvelmoqmedTagani ar iyo,
romlebsac saxeze keTilSobiluri mdumareba aweria
da sxvebis Wkuis darigebis garda araferi ician? jan-
dabaSic wasulan, raRa egeni da raRa SuaRameze amosu-
li mze _ arc erTi dagaZinebs da arc meore!
kari gaiRo da kibeze mildredma Camoirbina. mok-
runCxuli TiTebiT Cemodani eWira. qvafenilTan
WrialiT SeCerda Savi taqsi.
_ mildred!
mildredma gverdiT Caurbina montegs. weli gaS-
eSebuli mihqonda, saxe pudriT gaeTeTrebina, piri aRar
hqonda: pomadis wasma daviwyeboda.
_ mildred, nuTu Sen damasmine?!
mildredma Cemodani manqanaSi Seagdo, TviTonac
Sig SeZvra da aburtyunda:
_ sawyali naTesavebi, sawyali naTesavebi! oh, yve-
laferi daiRupa, ukve yvelaferi, yvelaferi daiRupa...
bitim mxarSi staca xeli montegs. manqana win ga-
143
varda, uceb ganaviTara samocdaaTi mili siCqare da
male gauCinarda. gaisma wkriali _ TiTqosda Tlili
minis sarkeebisa da brolisgan nagebi ocnebis koSki
daimsxvrao. montegi ise Semobrunda, TiTqos moulod-
nelad qariSxalma daberao da dainaxa, rom stoumen-
sa da bleks najaxebi moemarjvebinaT da fanjris Car-
Coebs amtvrevdnen, raTa orpiri qarisTvis miecaT gza.
Ramis pepela kvlav miafrinda civsa da Sav dafas:
_ monteg, me faberi var. gesmiT Cemi laparaki? ra
moxda?
_ axla Cems Tavzea es ambavi, _ Tqva montegma.
_ ra Zalian gikvirT, _ wamoiZaxa bitim, _ Cvens dro-
Si ratomRac yvela darwmunebulia, rom piradad mas
araferi daemarTeba. „ai sxvebi ixocebian, me vcocx-
lob, me araferi momiva. me aravis unda gavuwio anga-
riSio“, magram sinamdvileSi adamians mravali ram
evaleba. modi, amaze nuRar vilaparakebT. axla, roca
daTesili unda moimka, Zalze gvianaa amaze laparaki.
ase ar aris, monteg?
_ monteg, SegiZlia gaiqce? _ hkiTxa faberma cota
xnis Semdeg.
montegi saxlisken gaemarTa, magram verc ki igrZno,
rom jer filaqani gadaiara da mere namian balaxze
Sedga fexi. sadRac gverdiT bitis sanTebela gaCxakun-
da da montegs patara narinjisferma alma mostaca
mzera.
_ ratom aris cecxli ase momxibvleli? ratom iz-
idavs igi didsac da patarasac? _ bitim sulis Seber-
viT Caaqro ali da mere kvlav Camohkra xeli sanTe-
belas borbals, _ cecxli maradiuli moZraobaa, rom-
144
lis Seqmnas dasabamidan mieltvis adamiani, magram ver
axerxebs, ufro sworad, TiTqmis maradiuli. Tu Tavs
mianebeb, mTeli Tqveni sicocxlis manZilze ar Caqre-
ba. ra aris cecxli? cecxli gamoucnobi saidumloa.
mecnierebi raRacas bodaven xaxunsa da molekulebze,
magram sinamdvileSi araferi ar ician. cecxlis namd-
vili silamaze imaSi mdgomareobs, rom igi pasuxismge-
blobisa da movaleobisgan aTavisuflebs adamians. Tu
problema metad mZime asatani gaxda, SeuZaxe RumelSi
da morCa! axla Tqven xarT CemTvis aseTi mZime
problema,monteg, da cecxli swrafad, umtkivneulod
da sabolood gamaTavisuflebs Tqvengan. dasalpobic
aRaraferi darCeba. ase ufro higienuri da moxerxe-
bulia.
montegi axla am ucnaur saxls misCereboda. saku-
Tari saxli ukve ucxod eqcia am gvian Jams, mezobelTa
CurCuls, minis namsxvrevebs da SigniT, iatakze dayril
ydamoglejil wignebs, romelTa furclebi gedis
TeTri bumbuliviT mimofantuliyo irgvliv da
romelnic axla ise uazrod da sacodavad gamoiyure-
bodnen, rom namdvilad ar Rirda maTTvis Tavis Sewux-
eba. isini axla mxolod gayviTlebul qaRaldze da-
beWdili Savi niSnebi da daqeqili ydebi iyo.
„mildredma, raRa Tqma unda, dainaxa, wignebi rom
davmale baRSi da isev oTaxSi Semozida. mildredma,
mildredma!“
_ me minda, rom marto Tqven CaataroT mTeli sam-
uSao, monteg, oRond navTiT da asanTiT ki ara, cecx-
lmfrqveviT unda SemoiaroT yoveli kuTxe da kunWu-
li. Tqveni saxli Tqvenve unda gawmindoT.
145
_ monteg, nuTu ar SegiZliaT moSordeT mandau-
robas? gaqcevas ver moaxerxebT?
_ ara, _ ganwiruli xmiT SesZaxa montegma, _ nagazis,
nagazis gamo ar SeiZleba!
faberma gaigona es sityvebi, magram bitmac gaigona,
ifiqra, me meubnebao da gamoepasuxa:
_ diax, nagazi sadRac aqve, maxloblad daZrwis, ase
rom, cudi araferi ganizraxoT. mzad xarT?
_ diax, _ montegma cecxlmfrqvevis damcveli gada-
swia.
_ cecxli!
cecxlmfrqvevidan uzarmazari gunda gamovarda,
wignebi moxveta da kedels miayara. Semdeg montegi
sawol oTaxSi gavida da orjer miuSvira cecxlm-
frqvevi erTad Setyupebul sawolebs. sawolebs SiSin-
iT moedo cecxli. montegi verasodes ifiqrebda, rom
maTSi amdeni siTbo, sinaTle da vneba iqneboda dabude-
buli. mere saZinebeli oTaxis kedlebsa da tualetis
magidas misdga.
montegs undoda, yvelaferi gadaesxvaferebina, ami-
tom jer skamebi da magidebi dawva, Semdeg ki sasadi-
lo oTaxSi Sevida da danebi, Canglebi da plastmasis
WurWlebic zed miayola. mas ar undoda, raime nivTs
moegonebina, rom odesme aq, am cariel saxlSi cxovrob-
da ucxo qalTan, romelic xvalve daiviwyebs kidec. is
qali axla martodmarto miqris qalaqSi da „radion-
iJaris“ gauTavebel gadacemas usmens.
cecxlis gaCena, iseve rogorc winaT, mTeli netare-
ba iyo. bednieri xar, roca grZnobebs sadaves miuSveb
da yvelafers wvav, glej, anadgureb, roca spob uazro
146
problemas. es problema gadauwyvetelia? cecxli! da
Tan TviTon problemac aRar aris.
cecxli yvelafris wamalia!
_ wignebi, monteg!
wignebi cecxlmodebuli CitebiviT dafrTxialebd-
nen oTaxSi. frTebi wiTlad da yviTlad uelavdaT.
montegi sastumro oTaxSi Sevida, sadac kedlebSi
mZinare, veeba da briyvi urCxulebi mimaluliyvnen. maT
axlac uferuli fiqrebi utrialebdaT TavSi da TeTri
sizmrebis RrublebSi livlivebdnen. man cecxlis TiTo
Wavli styorcna TiTo cariel kedels da uhaero sisin-
iT daskda. sicariele uSinaarso stveniTa da uazro
WyiviliT gamoepasuxa montegs. igi Seecada warmoed-
gina sicariele, romelsac araraoba badebda, magram
ver moaxerxa.
montegma sunTqva Seikra, raTa sicariele CaesunTqa
da xmaliviT moiqnia cecxlmfrqvevi _ undoda es
saSineli sicariele gaekveTa. Semdeg Semotrialda
da mTel oTaxs cecxlis kidev erTi didi, yviTeli
Taiguli uZRvna.
kedlis cecxlgamZle safari daskda da almodebu-
li saxli ciebianiviT acaxcaxda.
_ icodeT, roca daamTavrebT, dagapatimrebT, _ ga-
isma zurgs ukan bitis xma.
* * *
saxli wiTel nakverCxlebad da Sav nacrad iqca.
igi axla miwaze egdo, movardisfro-ruxi ferfliT
dafaruli da Tavze zecamde awvdili, win da ukan mo-
qanave kvamlis sveti adga.
147
ukve dilis oTxis naxevari gaxda. xalxi TavianT
binebSi Sebrunda _ uzarmazari sacirko fardulidan
naxSirisa da nacris grovaRa darCa. warmodgena
damTavrebuli iyo.
montegs ZlivsRa eWira xelSi cecxlmfrqvevi.
xalaTze oflis laqebi etyoboda, gaWvartluli saxe
Savad uprialebda. mibJutuli cecxlis Suqze Zlivs,
bundovnad moCandnen montegis zurgs ukan momlod-
ine mexanZreebi.
montegi orjer Seecada xmis amoRebas da mesamed,
rogorc iyo, mouyara Tavi saTqmels:
_ gangaSi Cemma colma atexa?
bitim Tavi dauqnia:
_ misma megobrebma ufro adre Segvatyobines, oRond
me yuradReba ar mivaqcie. ase iqneboda Tu ise, Tqveni
saqme ukve gaTavebuli iyo. aba, ra sisulelea leqseb-
is kiTxva ase aSkarad. ase mxolod tutuci snobebi
iqcevian. waikiTxaven ramdenime ganTqmul striqons
da RmerTad warmoidgenen Tavs. ggoniaT, wigni Tu
waikiTxeT, zRvas fexiT gadalaxavT, magram Turme qvey-
ana mSvenivrad Zlebs Tqveni wignebis gareSec. xedavT,
ra dReSi Cagagdes mag wignebma?! kisramde CavardiT
lafSi. neki rom dagaWiroT, daixrCobiT kidec!
montegs ganZrevac aRar SeeZlo. am uecrad movard-
nilma cecxlis niaRvarma da mZlavrma miwisZvram mi-
wasTan gaaswora misi saxli. axla mildredic da mon-
tegis mTeli warsulic am saxlTan erTad damarx-
uliyo da montegs ganZrevis saSualebas ar aZlevda.
miwisZvra jer ar damcxraliyo da montegs mTel
gul-RviZls uTrTolebda. saSineli daRlilobis,
148
dabneulobisa da mrisxanebisgan muxlebi ekeceboda
da Tavi aRar hqonda, rom bitis dartymebi moegerie-
bina.
_ monteg, Se sulelo, monteg, Se briyvo, marTlac,
ratomwaukiTxe?
montegs aRaraferi esmoda. igi sadRac, Sors iyo.
misi suli sxvagan frenda. sxeuli ki, es usicocxlo,
gamuruli sxeuli, am cofiani briyvis sajijgnad dar-
Ceniliyo.
_ monteg, moSordiT mandaurobas! _ urCevda faberi.
montegma daayurada.
bitim ise magrad Caartya montegs TavSi, rom da-
aretiana. igi ukan-ukan wavida. mwvane tyvia ki, roml-
idanac faberis CurCul-yvirili ismoda, qvafenilze
davarda. biti maSinve daacxra zed da kmayofili Ri-
miliT miido yurTan.
montegs axla Soridan esmoda Zaxili:
_ monteg, ra moxda?!
bitim tyvia yuridan moiSora da jibeSi ikra.
_ esec ase. Turme aq sxvanairad yofila saqme. aki
vatyobdi, rom Tavs gverdze xridi da raRacas
ayuradebdi. jer megona „niJara“ gekeTa yurSi, magram
uceb, Zalian damjere rom gaxdi, daveWvdi. ara uSavs,
geSs aviRebT da movuvliT mag Sens megobars.
_ ara! _ SesZaxa montegma da cecxlmfrqvevis dam-
cveli gadaswia. bitim swrafad gadahkra Tvali mont-
egis xels da Tvalis gugebi gaufarTovda. montegma
SeamCnia misi SeSfoTeba da TviTonac daixeda xele-
bze, raTa gaego, kidev ra danaSauli Caidineso. mogvi-
anebiT, roca am ambavs ixsenebda, verafriT ver gaarkvia,
149
Tu ram gadaawyvetina sabolood bitis mokvla _ Tvi-
Ton xelebma, Tu bitis reaqciam am xelebis moZraoba-
ze. zvavis gabmulma gruxunma yurTan Cauara, magram
montegs araferi gaugia.
_ marTlac, SesaniSnavi xerxia xalxis dasamorCile-
blad, _ momxiblavad gaiRima bitim, _ kacs Tofis lu-
las rom miuSver, raRa winaaRmdegobas gagiwevs. ha,
ras ityviT? ratom ar momaxli Seqspiris citatas, Se
tutuco snobo? „Seni muqaris ar meSinia, kasius, rad-
ganac me ise Zlierad var SeiaraRebuli patiosnebiT,
rom Seni muqara uqmi qariviT Camivlis gverdiT da
mas arafrad Cavagdeb“. ase ar aris? modi, Se sacoda-
vo literatoro, dauSvi Caxmaxi, _ man erTi nabiji gada-
dga montegisken.
_ aqamde yovelTvis imas vwvavdiT, rac ar unda
dagvewva, _ Zlivs amoilaparaka montegma.
_ momeciT cecxlismfrqvevi, gai! _ ubrZana bitim da
saxeze Rimili Seeyina.
imave wams igi cecxlis gundad gardaiqmna! gunda
yviroda da xtoda. biti aRar iyo adamiani _ igi tlanq,
burtyuna, cecxlmodebul Tojinad iqca, romelic bal-
axze goravda, radgan montegma Txevadi alis grZeli
Wavli miuSva misken.
ismoda SiSini, TiTqos gaxurebul Rumelze daaf-
urTxes, an TiTqos uzarmazar Sav lokokinas marili
daayares da isic gaidRabna da Tavze mobuybuye yviTe-
li qafi moigdoo. montegma Tvalebi daxuWa, yvirili
atexa da yurebze xelebi miifara, rom es xmebi aRar
gaegona. bitim ramdenjerme kidev gaifarTxala, mere
moikunta, mzeSi datovebul sanTlis TojinasaviT moiR-
150
venTa da gairinda.
sxva mexanZreebic gaunZrevlad idgnen iqve.
montegma ukanaskneli Zala moikriba, cecxlmfrqvevi
mexanZreebs miuSvira da ubrZana:
_ SetrialdiT!
mexanZreebi morCilad Setrialdnen zurgiT. mox-
arSuli xorcisferi saxe ofliT dasvelebodaT. mon-
tegma orives magrad Cascxo TavSi. maTi muzaradebi
miwaze gagorda. mexanZreebi daecnen da aRar gan-
Zreulan.
zurgs ukan raRac afarfatda, TiTqos xidan Se-
modgomis foToli Camovardao.
montegi mobrunda da meqanikuri ZaRli dainaxa.
ZaRli sibnelidangamosuliyo da ukve naxevari mind-
ori gamoetarebina fexqveS. ise msubuqad morboda,
TiTqos qari kvamlis sqel Rrublebs moaqanebso. ZaR-
li naxanZrals miuaxlovda da, roca montegamde cot-
aRa darCa, kamara Sekra, rom sami futis simaRlidan
dascxromoda mters. man obobasnairi fexebi gaCaCxa
da Tavisi erTaderTi kbili – prokainiani nestari
gareT gamoyo. montegma cecxlis Taiguli Seageba da
liTonis ZaRli yviTeli, lurji da narinjisferi
yvavilebis samosma daamSvena. ZaRli zevidan daacxra
montegs da Tavis cecxlmfrqvevianad ukan, aTi futis
manZilze gadaagdo. oriveni xis ZirSi daenarcxnen
miwas.
montegma igrZno, rom ZaRli afarTxalda, fexSi
swvda da nemsi Caaso. imave wams alma jer haerSi ais-
rola ZaRli, mere rkinis fexebi amougdo saxsrebidan
da bolos mucelze gaxeTqa. ZaRlis gavarvarebuli
151
Signeuloba ise gaifanta irgvliv, TiTqos raketa
gaskdao.
montegi iwva da uyurebda, rogor davarda miwaze
es usulo da amave dros sulieri sagani, ukanasknelad
gafarTxalda da gaTavda. ZaRli TiTqos kidev apireb-
da wamomxtariyo, scemoda mas da daemTavrebina Sxa-
mis SeSxapuneba, romlis moqmedebas montegi ukve
grZnobda cal fexSi. montegma erTdroulad igrZno
SiSic da Svebac, rogorc im adamianma, romelmac es-es
aris moaswro ukan gadaxtoma da saSineli siCqariT
mimqrolavma manqanam mxolod odnav gahkra gverdi.
montegs fexze wamodgomisa eSinoda, egona, sul ver
gadaadgamda dabuJebul fexs. wamalma TiTqos mTel
sxeulSi SeaRwia dayvela iogi gauSeSa:
„raRa vqna?!“
quCa carielia, saxli Zvel dekoraciasaviT daifer-
fla, sxva saxlebi Cabnelebulia, aq ZaRli agdia, iq biti,
cota moSorebiT ki mexanZreebi da „salamandraa“.
montegma veeberTela manqana SeaTvaliera _ „esec unda
moispos!“
_ „kargi, _ gamoelaparaka montegi sakuTar Tavs, _
aba, vnaxoT rogor xar. aba, axla fexze wamodeqi! frTx-
ilad, nela... ai ase!“ montegi wamodga, oRond axla mx-
olod cali fexi hqonda. meore Serujul kunZad
qceuliyo da amieridan ise unda etarebina, rogorc
kirTebs atareben xolme idumali codvis mosananie-
blad. man mtkivani fexi miwaze dadga, magram maSinve
wvividan muxlamde uamravi vercxlis nemsi SeerWo.
montegi aqviTinda: „ara, unda wavide, unda wavide, Cemi
aq darCena ar SeiZleba!“
152
zog saxlSi kvlav ainTo sinaTle,. „iqneb xalxs
aRar eZineba am ambis Semdeg, an iqneb uecrad Camo-
vardnili siCume eucxovaT“, _ gaifiqra montegma da
koWlobiT gadaWra nangrevebi. igi xeliT miaTrevda
mtkivan fexs, tiriliTa da slukuniT elaparakeboda
mas, uyviroda, brZanebebs aZlevda, wyevlida da emu-
dareboda, ar miRalatoo, radgan axla am fexs SeeZ-
lo sasikvdilo maxe daego patronisTvis. sibnelidan
xalxis yvirili ismoda.
bolos, rogorc iqna, montegma miaRwia ukana ezos
da viwro quCaSi gavida. „biti! Sen ukve aRara xar prob-
lema, _ gaifiqra, _ Sen yovelTvis marigebdi, proble-
mis gadaWras dawva sjobso. me ki orive SevZeli. mS-
vidobiT, kapitano“.
montegi borZikiT daadga bnel quCas.
* * *
yoveli nabiji jojoxeTur tkivils ayenebda.
_ suleli var, _ fiqrobda igi, _ Steri, idioti, wy-
euli idioti, saSineli tutuci, gamotvinebuli. es ra
Cavidine, axla raRa eSveleba am saqmes?! yvelaferi
wyeuli siamayis bralia. siamayisa da sificxis. Tavi
veRar Sevikave da yvelas da, maT Soris, sakuTar Tavsac
gadavarwyie. magram ra meqna, yvelaferi erTad dama-
tyda Tavs. yvelaferi zedized waewyo: biti, is qalebi,
mildredi, klarisa – suyvela! mainc ar mepatieba, ara!
suleli var, namdvili suleli! ara, unda vaRiaro dan-
aSauli da Cavbarde policias. ara, rac gadasarCenia,
unda gadavarCinoT, rac gasakeTebelia, unda gavake-
ToT. Tu cecxlSi dawva gviweria, zogierTi Tan gaviy-
153
oloT! ho, marTla!... – montegs wignebi gaaxsenda, ukan
dabrunda, da baRis RobesTan moafaTura xelebi, Tum-
ca TiTqmis ar hqonda imedi, rom ipovida.
magram ramdenime wigni iqve daxvda, sadac datova.
madloba RmerTs, mildreds yvela ver upovia. oTxi
wigni xeluxleblad ido samalavSi. sibneleSi ismo-
da xmebi, aqa-iq inTeboda da isev qreboda sinaTle.
Soridan ismoda „salamandrebis“ motorebis Rriali.
policiis manqanebi sirenebis yviriliT moqrodnen
aqeTken.
montegma oTxive wigni wamokrifa da koWlobiT
miaSura im bnel quCas, saidanac dabrunda. uceb igi ise
daenarcxa miwas, TiTqos Tavi mohkveTeso. TavSi ue-
crad gaelvebulma azrma jer Seakankala, mere gaaS-
eSa da miwaze daanarcxa. axla mokrunCxuli iwva mi-
waze, saxe xreSSi Caemala da qviTiniT ambobda: „biti
sikvdils eZebda“.
montegs eWvi aRar epareboda, rom bitis sikvdili
undoda. is xomidga da arc cdilobda Tavis dacvas.
mxolod idga da dascinoda montegs. dascinoda da
aRizianebda. montegma qviTini Sewyvita, radgan am azrma
sunTqva Seukra.
ra saocaria, ra warmoudgenelia, ise gindodes
sikvdili, rom SeiaraRebuli adamiani irgvliv giv-
lides da Sen xma ki ar Caiwyvito, raTa amiT sicocx-
le SeinarCuno, piriqiT, iRrialo da dascino, vidre
moTminebidan ar gamoiyvan, ar gaacofeb da mere...
Soriaxlo viRacis aCqarebuli fexis xma gaisma.
montegi wamojda: „unda movSorde aqaurobas. unda
avdge da wavide!“ magram jer cremlebi unda SeeSro
154
da damSvidebuliyo. ai, TandaTan mSviddeba kidev. ara,
montegs aravis mokvla ar undoda, bitic ki ar emete-
boda. montegs mTeli sxeuli daekrunCxa, TiTqos mJav-
aSi Caagdeso. man magrad mokuma piri. Tvalwin maSx-
alasaviT anTebuli, umoZrao, balaxze garTxmuli biti
edga.
montegma TiTebi daiWima: „RmerTo, damnaSave var,
ar mindoda, ara!“.. igi cdilobda erTmaneTTan daekav-
Sirebina movlenebi, gaexsenebina is uSfoTveli dRee-
bi, roca mis cxovrebaSi jer kidev ar iyo SemoWrili
cxrili da qviSa, kbilis pasta „denhemi“, farvanis frTe-
bis farfati yurSi, cicinaTelebi, gangaSis signali da
es Rameuli eqspedicia. „ara, metismetia drois am mok-
le monakveTisTvis, metismetia, Tundac mTeli cxovre-
bisTvis“.
fexis xma ukve quCis bolodan ismoda.
„gainZeri! – ubrZana man mtkivan fexs, _ gainZeri,
dalaxvros eSmakma!“
montegi fexze wamodga da maSinve gahkra tkivilma
muxlSi. Semdeg jer uamravi nemsis,mere ki blagvi qin-
ZisTavebis Cxvleta igrZno. roca ormocdaaTiode
nabiji gaiara borZikiTa da kelaobiT xis Robis
gaswvriv da mTlad daikawra xeli, tkivili ise Semoen-
To fexze, TiTqos mduRare gadaasxeso. magram monte-
gi axla ukve grZnobda sakuTar fexs, Tumca gaqcevisa
mainc eSinoda – dasustebuli maqvs da ar meRrZoso.
montegma piri daaRo, bnel haers xarbad dauwyo ylapva
da igrZno, rogor mZimed wveboda sibnele mis arseba-
Si. igi koWlobda, magram wignebi magrad CaebRuja xe-
lSi da jiutad miiwevda win.
155
montegi faberze fiqrobda:
„faberic iq aris, gudronis im gamlRval masaSi,
romelsac saxelic ki ara aqvs. man xom faberic daw-
va!“ am fiqrma ise SeakrTo, TiTqos faberi marTla
mkvdari iyo, TiTqos igi wvrili TevziviT Sexra-
kuliyo im patara mwvane kafsulaSi. kafsula ki axla
im kacis jibeSia Cakarguli, romlisganac mxolod
ConCxi da zed mimwvari ZarRvebiRaa darCenili. „gax-
sovdes _ an Sen unda dawva isini, an isini dagwvaven“.
da es swored axla unda gakeTdes.
montegma jibeebi moiqeqa: fuli jibeSi hqonda. aqve
Cveulebrivi „niJaramimRebi“ moxvda xelSi, romli-
Tac qalaqi Tavis Tavs esaubreboda am civsa da bnel
ganTiadze.
„sapolicio gangaSi: veZebT gaqceul damnaSaves,
romelic qalaqSi imyofeba. Caidina mkvleloba da
saxelmwifo danaSauli. saxeli da gvari: gai montegi,
xelobiT – mexanZre. ukanasknelad naxes“...
montegma eqvsiode kvartali gairbina am quCaband-
Si da Semdeg farTo, ukacriel magistralze gavida.
igi aTjer ufro ganieri iyo, vidre Cveulebrivi quCa.
dRis sinaTlis naTurebis SuqiT gakaSkaSebuli mag-
istrali gayinul mdinares waagavda da am mdinaris
gadalaxva TiTqmis ueWvel daxrCobas uqadda adami-
ans. igi metad farTo, metad miusafari iyo. quCa
uzarmazar cariel scenas waagavda, romelic Tavisken
epatiJeboda montegs. am gakaSkaSebul scenaze ki ad-
amians maSinve SeamCnevdnen da an daiWerdnen, an arada
tyviiT gaafrTxobinebdnen suls.
yurSi ki „niJara“ zuzunebda:
156
„Tvali daiWireT gaqceul mamakacze, Tvali dai-
WireT mamakacze, romelic mirbis, igi martoa, qveiTia...
Tvali geWiroT“...
montegma isev sibneleSi Sergo Tavi. quCis mopirda-
pire mxares benzinis jixurTan, faifuris veeba, TeT-
rad mbrwyinav lodTan, ori vercxlisferi xoWoman-
qana SeCerda benzinis asaRebad.
Tu Tavis gadarCena unda, igi sufTad da wesierad
unda iyos gamowyobili da es farTo bulvaric sir-
biliT ki ara, neba-neba, seirnobiT unda gadaWras. ufro
meti uSiSroebisTvis ki saWiroa, Tma daivarcxnos, piri
daibanos da ise gaeSuros...
„ki, magram sad miveSurebi?“ _ Tavis Tavs SeekiTxa
montegi.
arsad, sul arsad ar hqonda wasasvleli! mas arc
megobari hyavda, romelsac Tavs Seafarebda. faberis
garda aravin hyavda da montegi uecrad mixvda, rom
angariSmiucemlad swored faberis saxlisken aeRo
gezi. Tumca faberi ver Seifarebda aseT ltolvils –
es Tavis ganwirva iqneboda, magram montegi grZnobda,
rom mcire xniT mainc unda enaxa igi. faberma unda
aRagznos masSi rwmenisa da imedis mileuli cecxli.
montegi kidev erTxel unda darwmundes, rom qveynad
namdvilad arsebobs aseTi adamiani. unda darwmundes,
rom faberi cocxalia da damwvar-danaxSirebuli ar
gdia im meore dakrunCxuli adamianisgarsSi gaxveu-
li. fulis nawilic unda dautovos saxarjod, da ise
wavides.
SeiZleba montegma Tavi daaRwios am qalaqs da
sadme mdinaris napiras, anda Saragzis maxloblad,
157
gorakebiT SemosazRvruli mindori ipovos sacxovre-
blad.
uecrad caSi saSineli stvena atyda da montegma
zeviT aixeda.
zecaSi ise zedized adiodnen sapolicio helikop-
terebi, TiTqos viRacam gamxmar babuawveras Seubera
da RinRlebi gaayrevinao. montegidan samiode milis
daSorebiT ocze meti helikopteri moCanda. maT erTx-
ans Semodgomis sicivedakruli farvanebiviT if-
arfates haerSi, mere ki, erTimeoris miyolebiT,
swrafad daeSvnen quCebSi, „xoWoavtomobilebad“ iqc-
nen da RrialiT gaeqanen win, raTa cota xnis Semdeg
aseve swrafad afreniliyvnen caSi da Zebna gaegr-
ZelebinaT.
* * *
esec benzinis jixuri! axlomaxlo kacis WaWaneba ar
iyo. benzinis gamyidvelebi, albaT, muStrebs emsaxure-
bodnen. montegma uknidan Semouara da mamakacTa sa-
pirfareSoSi Sevida. aluminis kedlis gadaRmidan
radios xma ismoda: „omi gamocxadebulia!“
gareT benzins tumbavdnen manqanebSi. mgzavrebi da
benzinis gamyidvelebi motorze, benzinze, fulis gada-
xdaze laparakobdnen. montegi idga da fiqrobda:
albaT es mokle cnoba mexiviT damecema Tavzeo, ma-
gram araferi ugrZnia. montegisTvis omi erTi-ori
saaTis Semdeg daiwyeba.
man uxmaurod Seisxa wyali da pirsaxociT Seiw-
minda, mere Cumad gaixura kari, sibneleSi Seabija da
qvafenilis kides miadga.
158
ai, esec _ keglis moedani, romelzec ukve ganTiadis
civiniavi daqris. montegma es TamaSi unda moigos.
bulvari ise kriala iyo, rogorc sabrZolo asparezi,
romelzedac ori wuTis Semdeg viRac msxverpli da
misi mkvleli unda gamosuliyvnen.
asfaltis ganieri mdinaris Tavze haers mxolod
montegis siTbo aTrTolebda. saocari iyo, rogor
hyofnida es siTbo iqaurobas asaTrToleblad. mon-
tegi manaTobeli mizani iyo da TviTonac mSvenivrad
grZnobda amas. man mainc unda gaiaros es mcire man-
Zili.
samiode kvartalis daSorebiT manqanis farebis
Suqma gaielva. montegma Rrmad CaisunTqa. mkerdSi
iseTi tkivili igrZno, TiTqos filtvebi cxel ja-
grisad eqca da kawvra dauwyoo. sirbilisgan pirSi
rkinis gemos grZnobda, fexebi TiTo fuTi gaxdomoda.
ra mouxerxos im sinaTleebs? roca quCaze gadasv-
las iwyeb, unda iangariSo, rodis mogiaxlovdeba man-
qana. ra manZilia mopirdapire quCamde? TiTqos asi
iardi unda iyos. ara, naklebi iqneba, magram ase
CavTvaloT, dinji nabijiT rom gadavides kaci, erTi
ocdaaTi, ormoci wami dasWirdeba. manqanas ramdeni
unda, rom Cemamde movides? siCqares rom aiRebs, am sam
kvartals sul TxuTmet wamSi gamoivlis. amitom Sua-
mde rom mivide da mere sirbiliT gadavWra meore
naxevari?..
montegma erTi nabiji gadadga, Semdeg meore, mesa-
me. igi ukacriel quCaze gadadioda.
roca quCaSi manqanis WaWaneba ar Cans, maSinac ver
ityvi darwmunebiT, rom uxifaTod gadaxval meore
159
mxares. SesaZlebelia daRmarTidan gamovardes man-
qana, sanam gonze moxvidode, dagejaxos da gza ganagr-
Zos.
montegma gadawyvita, arc nabiji daeTvala da arc
gverdze gaexeda. manqanis Suqi SuadRis mzesaviT
kaSkaSebda da TiTqos mzesaviT acxunebda kidec.
marjvniv, ori kvartalis iqiT, manqana TandaTan
umatebda siCqares. farebi aqeT-iqiT moZraobdnen da
bolos mTlianad CaiWires montegi.
iare, ar dadge!..
montegi wamiT Seyoymanda, magram Semdeg wignebi
magrad CabRuja xelSi da gza gaagrZela. uneburad
ramdenime nabiji sirbiliT gaiara, magram mere xmama-
Rla uTxra Tavs _ ase ar SeiZlebao da kvlav nabijze
gadavida. igi ukve quCis SuaSi iyo, magram manqanis
Rrialic ukve sul axlodan esmoda. manqana TandaTan
umatebda siCqares.
„ra Tqma unda, policiaa, _ gaifiqra montegma, _ ukve
SemamCnies, magram mainc mSvidad iyavi, nu Relav, ar
motrialde, ar miixedo. wadi, iare, nu SeCerdebi!“..
manqana moqroda, manqana Rrialebda da sul ufro
da ufro umatebda siCqares; manqana wioda, gruxuneb-
da da TiTqmis ar exeboda miwas. manqana stveniT mo-
qroda, uxilavi Tofidan gamosrolil tyviasaviT!
montegma kbilebi daakraWuna. manqanis sinaTle TiTqos
SemoenTo, da loyebi auwva. montegs quTuToebi auTa-
maSda da mTlad oflad daiRvira.
axla igi dambladacemuliviT miaTrevda fexebs da
xmamaRla elaparakeboda sakuTar Tavs. uceb adgils
moswyda da Tavqudmoglejili gaiqca.
160
„RmerTo, miSvele!“ sirbilSi erTi wigni dauvarda,
SeCerda, kinaRam ukan mibrunda, magram gadaifiqra da
isev win gavarda, Tan yviriliT SesTxovda raRacas am
asfaltis udabnos. xoWo ki sadacaa miswvdeboda
ltolvil sakbilos. sul orasi nabiji darCa, asi,
oTxmocdaaTi. oTxmoci, samocdaaTi!..
montegs sunTqva ekvroda, cdilobda ufro swrafad
gaqceuliyo, magram mxolod fexebs iqnevda ufro
swrafad. xoWo ki sul axlovdeboda, gugunebda, yvi-
roda! montegma Tavi miabruna da Tvalebi TeTrma
sinaTlem auwva, manqana aRar Canda _ es mxolod maSx-
ala iyo. saSineli siswrafiT gamosrolili maSxala.
axla mxolod Rriali ismoda, mxolod gruxuni. „aha,
gamitana!“
montegma waiborZika da waiqca.
„morCa, daviRupe!“
magram swored waqcevis Semdeg Setrialda saqme:
gacofebulma xoWom uecrad mkveTrad mouxvia da Tavis
gzaze wavida. montegi kvlav asfaltze iyo gaSxlarTu-
li guldaRma, roca manqanidan gamobolqvilma lur-
jma kvamlma nawyvet-nawyveti xarxari moiyola. mar-
jvena xeli win gaSverili darCa da SuaTiTis wverze
Savi, wvrili xazi gauCnda _ es manqanis saburavis kva-
li iyo. montegi fexze wamodga da yuradRebiT daac-
qerda am Sav xazs.
„ara, es policia ar iyo“, _ gaifiqra montegma da
quCas gadaxeda: ukve aRaravin Canda. _ ara, manqana bavS-
vebiT iyo gatenili, albaT ToTxmetidan Teqvsmet
wlamde iqnebodnen, yvirodnen, xorxocobdnen. albaT
dros gasatareblad gamovidnen, moseirne kaci rom
161
dainaxes, gaukvirdaT (Cvens droSi aba, vinRa seirnobs)
da Tqves, _ modi gavitanoTo. verc ki mixvdnen, rom
igi ltolvili mister montegi iyo. isini Cveulebrivi
myvirala bavSvebi iyvnen, undodaT es grZeli Rame
gaeliaT, xuTasi, eqvsasi mili gaevloT mTvaris Casv-
lamde, saxeze yinuliani qari egrZnoT da ganTiadze
an dabrunebuliyvnen Sin, an _ ara, an darCeniliyvnen
cocxlebi, an _ ara. da amas faTerakis Zieba ewodeba!
„Cemi mokvla undodaT“ _ daaskvna montegma. igi
aqeTiqiT irweoda. manqanis gavlisas avardnili
mtveri axla nel-nela jdeboda. montegma xeliT
moisinja natkeni Rawvi: „mokvla undodaT, ise, umize-
zod!“
man Zala moikriba da mopirdapire qvafenilisken
waCanCalda. jer kidev karga manZili hqonda gasav-
leli. wignebi isev xelSi eWira, magram aRar axsovda,
rodis da rogor wamokrifa isini. axla erTi xel-
idan meoreSi gadahqonda, TiTqos pokers TamaSobda
da veRar mimxvdariyo, Tu rogor sjobda banqos
dalageba.
„iqneb amaT mokles klarisa!“
montegi SeCerda da axla ukve xmamaRla Tqva: „iqneb
amaT mokles klarisa!“ igi lamis RrialiT dasdevne-
boda manqanas.
Tvalebi daenama!
waqcevam gadaarCina. mZRolma miwaze garTxmuli
montegis danaxvisas igrZno, rom aseTi siCqariT mim-
qrolavi manqana aucileblad gadabrundeboda da
gverdi auqcia. ai, fexze rom mdgariyo...
162
montegs sunTqva Seekra.
oTxi kvartalis iqiT xoWom srbola Seanela, uka-
na borblebze Semotrialda, moZraobis sawinaaRmdego
mxares wamovida da TandaTan moumata siCqares. ma-
gram montegi ukve samSvidobos gasuliyo. man bnel
Sesaxvevs Seafara Tavi. erTi saaTisa Tu erTi wuTis
win wamowyebuli Soreuli mogzaurobis mizani xom
es iyo.
Ramis sicivisgan akankalebulma montegma ukan mi-
ixeda da dainaxa, rom „xoWom“ swrafad Cauqrola, qu-
Cis SuaSi gadavida da gaqra. haeri kvlav Searxia
TavSeukavebelma xarxarma.
montegi bnel quCebs daadga. zecidan didi Tovlis
mauwyebeli fantelebiviT zedized eSveboda dedami-
waze helikopterebi...
* * *
saxlidan CamiCumi ar ismoda. montegma baRis mxri-
dan Semouara Senobas. irgvliv nargizebis, vardebisa
da namiani balaxis suni idga. ukana, rkinisbadiani kari
Ria aRmoCnda. montegma cota xans daayurada, mere Sig-
niT Sevida da derefans dauyva.
„Tqven gZinavT, misis blek, _ fiqrobda montegi, _
vici, rom cudad viqcevi, magram Tqveni qmaric ase iq-
ceoda da sindisi ar qenjnida. igi arc ki ekiTxeboda
Tavis Tavs, cud saqmes xom ar Cavdivaro. axla ki, rad-
gan mexanZris coli xarT, samagiero unda mogezRos.
axla Tqveni saxlis jeria. pasuxi unda agoT im sax-
lebisTvis, romelTac Tqveni qmari wvavda, im adami-
anebisTvis, romelTac daufiqreblad agdebda satan-
163
jvelSi.
saxli dumda.
montegma wignebi samzareuloSi damala, quCaSi gavi-
da, mxolod erTxel moxeda mdumare, Cabnelebul da
miZinebul Senobas da gza ganagrZo. cidan kvlav qaRal-
dis nafleTebiviT eSveboda helikopterebi.
montegma daketili maRaziis gverdiT telefonis
jixuri SeniSna da saxanZro sadgurs daureka. Semdeg
cota xans iqve idga sicivisgan mokuntuli da eloda,
rodis aRrialdeboda saxanZro gangaSis mauwyebeli
sayvirebi da rodis mogrialdeboda „salamandrebi“
mister blekis saxlis dasawvavad. TviTon bleki sam-
uSaoze iyo, magram coli, dilis susxisgan akankalebu-
li, miaSterdeba abrialebul, Camoqvecis piras mimdgar
saxuravs. axla ki sZinavs da arc icis, ra elodeba.
„mSvid Zils gisurveb, misis blek“.
_ faber!
kakuni karze. kidev kakuni. mere CurCuli da xangr-
Zlivi lodini, Semdeg, erTi wuTis Semdeg faberis pa-
tara binidan Suqi gamovarda. cota xanic, da ukana kari
gaiRo.
isini mdumared misCerebodnen erTmaneTs bindbund-
Si da arc erTi ar ujerebda Tvalebs. bolos faberi
SeinZra, stumars xeli staca, oTaxSi SeaTria da ska-
mze dasva. Semdeg, karTan mivida da quCidan Semosul
xmebs miugdo yuri: ganTiadis siCumes saxanZro
sayviris Rriali arRvevda. moxuci oTaxSi dabrunda
da kari mixura.
_ Tavidan bolomde sulelurad moviqeci, _ Tqva
montegma, _ aq didxans ver gavCerdebi. mivdivar, ma-
164
gram RmerTma uwyis, sad!
_ bolos da bolos samarTliani saqmisTvis iq-
ceodiT ase, _ daamSvida faberma, _ me megona cocxleb-
Si aRar ewereT. is sasmeni aparati ra iqna, me rom
mogeci?
_ daiwva.
_ mesmoda, kapitani rom gelaparakeboda. mere ue-
crad siCume Camovarda. kinaRam wamovedi Tqven sa-
Zebnelad.
_ kapitani mokvda. aparati mipova, Tqveni xma gaig-
ona da moindoma moeZebneT da daepatimrebineT. ma-
Sin cecxlmfrqveviT davwvi.
faberi skamze Camojda da cota xans iyuCa.
_ RmerTo Cemo, es ra ambebi datrialda! _ amoix-
vneSa montegma, _ wuxel yvelaferi rigze iyo, dRes ki
daRupvis piras var mimdgari. netav ramdenjer Sei-
Zleba gadarCes kaci? veRarc ki vsunTqav! biti mkv-
daria da is xom Cemi megobari iyo odesRac. mili
gaiqca _ adre Cems colad vTvlidi mildreds, axla
ki aRarc ki vici, ra vuwodo. saxli damewva, samsaxuri
aRar maqvs da mec devnili var. wignebi mexanZris bi-
naSi davtove, RmerTo didebulo, am erT kviraSi ram-
deni ram Cavidine!
_ is CaidineT, rac unda CagedinaT, es gardauvali
iyo.
_ mec mwams, rom amas ver avcdebodi. marto es mwams,
sxva araferi. vici, rom sxvanairad ar SeiZleboda.
karga xnis winaT vigrZeni, rom raRac uCveulom Seipy-
ro Cemi arseba. erTs vakeTebdi da meores vfiqrob-
di. raRac memarTeboda da mikvirs, rom garegnulad
165
araferi memCneoda. axla aqa var da Tqveni cxovre-
bac unda avrio. isini xom fexdafex damedevnebian.
_ amdeni wlis ganmavlobaSi pirvelad vgrZnob, rom
cocxali var, _ Tqva faberma, _ vgrZnob, rom imas va-
keTeb, rac mravali wlis winaT unda gamekeTebina. axla
sul ar meSinia. iqneb imitom, rom, bolos da bolos,
simarTles vemsaxurebi, iqneb imitom, rom daufiqre-
blad moviqeci da ar minda mxdlad gaCveno Tavi. ki
ara, mgoni ufro daujerebeli saqmeebi Cavidino da
Tanac, arc saqme gavafuWo da arc maSindeliviT dav-
frTxe. axla ras apirebT?
_ unda gaviqce.
_ iciT, rom omia?
_ ki, movismine.
_ ra saocaria, rom ver vgrZnobT. omi TiTqos
raRac Soreuli ramaa. albaT imitom, rom aseTi
gaWirveba gvadgas.
_ me droc ara maqvs, rom omze vifiqro, _ montegma
asdolariani amoiRo, _ es unda dagitovoT. me rom
waval, rogorc gindaT, ise moixmareT.
_ kargi, magram...
_ SuadRisas SeiZleba amqveynad aRarc viyo. dai-
toveT da gamoiyeneT.
faberma Tavi dauqnia Tanxmobis niSnad da uTxra:
_ Tu moaxerxoT, mdinarisken wadiT da daRma
dauyeviT. mere iqneb is Zveli rkinigza ipovoT, qalaqs
rom akavSirebda SidaraionebTan da imas gahyeviT.
Tumca dRes sul frenaze gadavediT da sarkinigzo
mimosvla gauqmebulia, magram liandagi jer ar auyr-
iaT – agia da nel-nela iJangeba. yuri movkari, rom
166
aqa-iq kidev SexvdebiT mawanwalebis banakebs. maT
qveiTebis banakebs uwodeben. qalaqs karga manZilze
unda gascdeT, fxizlad iyoT da sadme gadaeyrebiT.
amboben, rkinigzis xazis gayolebazeao. aqedan los-
anjelesSi rom midis, harvardis universitetis uam-
rav aRzrdils SexvdebiTo. maTi umetesoba qalaqidan-
aa gaqceuli. imaT eZeben, magram, rogorc Cans, yvelas
ver pouloben. etyoba, guliT ar eZeben, radgan cot-
ani arian da mTavrobas maincdamainc ar eSinia maTi.
cota xans aseT banaks SeafareT Tavi damere sent-
luisSi momZebneT. am diliTve unda wavide iq.
avtobusi xuTze gadis. sent-luisSi is yofili mbe-
Wdavi unda vipovo. xom xedavT, bolos mec gamovifx-
ike yuri. am fuls karg gzas movunaxav. madlobeli
var, RmerTma daglocos. xom ar gindaT, Tvali
moatyuoT?
_ ara, sjobs gaviqce.
_ modi, gavigoT rogor aris saqme.
man saCqarod gaiyvana montegi sawol oTaxSi da
kedelze dakidebuli erT-erTi suraTi gverdze ga-
daswia. gamoCnda safosto baraTisodena ekrani.
_ me yvelaferi patara miyvars. ai, swored aseTi
ekrania kargi. Tu dagWirdeba, xelisguliT dafarav.
ar miyvars uzarmazari nivTebi, ar miyvars iseTi ek-
rani, romelic gamogayruebs. ai, naxe!
faberma ekrani CarTo.
_ montegi, _ gaisma televizorTan da ekranic ga-
naTda. _ m-o-n-t-e-g-i, _ aso-aso warmoTqva diqtorma,
_ gai montegi. jer kidev ver vipoveT. caSi policiis
helikopterebia. mezobeli raionidan axali meqani-
167
kuri ZaRli moviyvaneT...
montegma da faberma erTmaneTs Sexedes.
_ meqanikuri ZaRli Secdomas ar uSvebs, _ ganagr-
Zobda diqtori, _ am SesaniSnavma gamogonebam
Tavidanve gagvimarTla imedi, igi yovelTvis poulobs
damnaSaves. Cveni firma amayobs imiT, rom SesaZleblo-
ba aqvs, amaRam helikopterze dadgmuli kameriT
giCvenoT Tu rogor moZebnis meqanikuri ZaRli dam-
naSavis kvals...
faberma ori Wiqa Seavso viskiT da erTi montegs
SesTavaza: davlioT, mogvixdebao.
_ meqanikur ZaRls iseTi maxvili ynosva aqvs, rom
SeuZlia daimaxsovros aTi aTasi adamianis suni da
xelaxla moumarTavad amoicnos swored is, romelic
damnaSaves ekuTvnis.
faberi SekrTa da kedlebs, kars, karis saxelursa
da montegis skams Seavlo Tvali. montegma SeamCnia
maspinZlis SeSfoTeba da TviTonac Tvaliereba dau-
wyo iqaurobas. igrZno, rogor SeuTrTolda cxviris
nestoebi. axla TiTqos TviTon daadga sakuTar kvals.
uceb ise gaumaxvilda ynosva, rom SeamCnia mis mier
oTaxSi gavlebuli kvali, dainaxa karis saxelurze
datovebuli oflis uxilavi wveTebi, romlebic cicq-
na WaRze dakidebuli margalitebiviT cimcimebda. yve-
lafers aCnda montegis nakvalevi, aqac _ oTaxSic da
gareTac. es nakvalevi manaTobel Rrublad Tu ucn-
aur moCvenebad qceuliyo, romelic sulis amoTqmis
saSualebas ar aZlevda adamians.
montegma SeniSna, rom faberi sunTqvas ikavebda. mas
albaT eSinoda haerTan erTad ltolvilis suni ar
168
SevisunTqoo.
_ axla helikopteri meqanikur ZaRls naxanZralze
gadmosvams.
patara ekranze saxlis danaxSirebuli narCenebi,
brbo da raRac zewargadafarebuli sagani gamoCnda.
helikopteri ucnauri yvaviliviT mofarfatebda ci-
dan.
„maSasadame, TamaSis bolomde miyvana gadauwyveti-
aT, miuxedavad imisa, rom yovel wuTs SeiZleba omi
gaCaRdes“, _ gaifiqra montegma.
montegi monusxuliviT misCereboda ekrans. yve-
laferi, rac ekranze xdeboda, TiTqos Soreuli iyo
da montegs arc ki exeboda. es piesas waagavda, viRacis
cxovrebis uCveulo dramas, romlis mzera ucnaur sia-
movnebasac ki aniWebda mayurebels.
„Tumca, es xom Cemzea, RmerTmani, es piesa xom Cemi
gulisTvis dadges“, _ fiqrobda igi.
rom moindomos, montegs SeuZlia aqve, am myudro
oTaxSi darCes da mTel devnas uyuros. SeuZlia
gahyves nagazs bnel SesaxvevSi, xelaxla gadahkveTos
quCebi, sirbiliT gaiaros ukacrieli xeivani, gadaWras
gazonebi da bavSvebis saTamaSo moednebi, aqa-iq SeC-
erdes, raTa diqtoris aucilebeli axsna-ganmartebe-
bi moisminos, mere kidev dauyves quCabandebs, mister
da misis blekebis almodebul saxls miadges da bo-
los aq aRmoCndes, am saxlSi, sadac axla is da faberi
sxedan da viskis Seeqcevian. SeuZlia dainaxos, rogor
ynosavs sikvdiliviT mdumare eleqtronis ZaRli mis
ukanasknel nafexurebs da rogor rinddeba fanjris
qveS.
169
axla montegs SeuZlia ekrans umziros. maSin See-
Zleba patara mocimcime ekranze dainaxos sakuTari
Tavi _ inscenirebuli da gadasxvaferebuli. SeuZlia
moisminos diqtoris komentarebi, naxos sakuTari
drama da Tanac icodes, rom sxva sastumro oTaxebSic
cocxaliviT moCans, didi feradi, samganzomilebiani
da, bolos, mousavleTSi wasvlis win, Tvalebs Tu ar
daxuWavs, SeuZlia dainaxos, rogor SeerWoba sxeulSi
momakvdinebeli nemsi im mravalricxovan moqalaqe-
Ta saameblad, romlebic ramdenime wuTis win gaaRvi-
Za sayvirebis sazarelma Rrialma da axla TavianT
televizorebSi umzeren am nadirobas, am grandiozul
TamaSs, am erTaderTgmirian karnavals.
moaswrebs ki saboloo sityvis Tqmas? roca aTi,
oci Tu ocdaaTi milioni mayureblis Tvalwin ZaR-
li waswvdeba. gana montegma ar undaSeajamos Tavisi
bolo kvira erTi fraziT an Tundac erTi sityviT?
am sityvebma maSinac unda icocxlos xalxSi, roca
ZaRli Tavis liTonis ybebs gauSvebs montegs da sib-
neles Seereva (telekamera ki adgilze darCeba da
ekranze TandaTan gabundovandeba ZaRlis gamosaxule-
ba. ase ufro efeqturi daboloeba gamova!). ki magram,
ra iqneba is sityva an fraza, romelic saxes auwvavs
xalxs, romelic gamoafxizlebs mas am Rrma Zilisgan?
_ naxe! _ daiCurCula faberma.
helikopteridan narnarad eSveboda miwaze raRac,
romelic arc manqana iyo, arc cxoveli, arc usulo
iyo da arc sulieri. es raRaca mkrTal momwvano fers
asxivebda. igi montegis saxlis mbolav nangrevebTan
SeCerda. viRacebma miwaze dagdebuli cecxlmfrqvevi
170
aiRes da cxvirTan miutanes ZaRls. gaisma zuzuni, tka-
cuni, guguni. montegma Tavi gaaqnia, wamodga, Tavisi Wiqa
dacala da Cailaparaka:
_ ukve droa. Zalian vwuxvar...
_ raze? Cemze? Cems saxlze? me es davimsaxure.
gaiqeciT! RvTis gulisaTvis, male moSordiT aqau-
robas. iqneb rogorme davayovno isini...
_ moica, Tqveni Cavardna ras gvargebs? roca waval,
loginis gadasafarebeli dawviT, weRan Sevexe xeliT.
ai, is skamic, am oTaxSi rom dgas, nagvis sawvav Rumel-
Si SeagdeT. spirtiT gawmindeT mTeli aveji, karis
saxelurebi. dawviT fexis sawmendi tilo, Semosasv-
lelTan rom agdia. mere sruli simZlavriT aamuSaveT
ventilatorebi, yvelgan naftalni dayareT _ Tu geS-
ovebaT, bilikebi ki SlangiT gadarecxeT. vin icis, Rm-
erTma Segviwyalos da kvali moispos.
faberma xeli CamoarTva:
_ amaze me vizruneb. warmatebas gisurvebT. Tu ga-
davrCiT, im kviras, an Semdeg kviras sent-luisis mTa-
var fostaSi mikiTxeT. ra sawyenia, rom sahaero tele-
foniT veRar vilaparakebT. ise ki, ra kargi iqneboda
orivesTvis. marto is erTi cali mqonda iciT? ara-
sodes mifiqria, rom gamomadgeboda. ra suleli be-
beri var! Wkuis natamali ar mqonda me CerCets, Torem
ratom ar unda gamekeTebina meore cali? axla meore
cali rom iyos, xom gagatandiT! kargi, axla ki wadiT!
_ kidev erTi ram minda gTxovoT sabolood. Cqara
momitaneT Cemodani da Sig Tqveni Zveli, WuWyiani
tansacmeli CaawyveT. Zveli kostiumi geqnebaT, rac
daqeqili iqneba, ukeTesia. perangi, Zveli fexsacmeli,
171
windebi...
faberi oTaxidan gavida da maleve Semobrunda.
muyaos Cemodans naxvretebi saizolacio bafTiT daug-
manes.
_ es imitom, rom mister faberis warsulis suni ar
amoqardes? _ Cailaparaka gaoflianebulma faberma.
montegma viski moasxura Cemodans:
_ ar minda, rom ZaRlma meore sunic aiRos. SeiZle-
ba es viski waviRo? gzaSi damWirdeba. o, RmerTo, ne-
tavi amaod xom ar Caivlis yvelaferi!
montegma kidev CamoarTva xeli moxucs da zRur-
bls gadaabija. Ria karidan orivem erTdroulad
Sexeda televizors. ZaRli fexakrefiT modioda da
Tan Ramis niavs ynosavda. Tavze ki televizoriani
helikopteri dastrialebda, axla ZaRli pirvel Sesax-
vevs daadga.
_ naxvamdis!
da montegi uxmaurod gasxlta ukana karidan Tavis
naxevrad carieli Cemodnianad.
male moisma sarwyavi sistemis amuSavebis xma. sib-
nele wvimis wveTebis xmaurma aavso. wyalma gadarecxa
baRis bilikebi da axla quCaSi gamovida. ramdenime
wveTi saxezec daeca montegs. Semdeg moeCvena, TiTqos
moxucma raRac miaZaxa, magram sityvebi ver gaarCia.
montegi swrafad Sordeboda saxls. gezi mdinarisken
eWira.
montegi garboda.
ZaRli ki yvelgan igrZnoboda, rogorc swrafad
Camomdgari civi, mSrali Semodgoma, rogorc susti qari,
romelic ise mova, rom arc balaxs aaSrialebs, arc
172
fanjrebs miajaxunebs da arc xeebis Crdilebs
Seaqanebs TeTr qvafenilze.
ZaRli TiTqos arc ki exeboda am qveyanas. mas mdu-
mareba mouZRoda win da es mdumareba lodiviT das-
woloda mTel qalaqs. male mdumareba kidev ufro
damZimda da montegi gaiqca.
igi mdinarisken garboda. gzadagza, sulis mosa-
bruneblad rom Cerdeboda, axalgaRviZebuli saxleb-
is danisluli fanjrebisken gaaparebda xolme Tvals.
sastumro oTaxebSi landad moCandnen adamianebi. isini
televizoris kedlebs misCerebodnen. kedlebze ki
neonis nisliviT dacuravda meqanikuri ZaRli. igi
uxmaurod Semodioda ekranze obobasnairi fexebiT,
aseve uxmaurod qreboda da Semdeg sxva adgilas Cn-
deboda. ai, axla elm-teraszea, axla linkolnis quCaze,
Semdeg muxnarSi, parkSi da ai, ukve faberis saxlisken
gadauxvia!
„gaiare, _ urCia Tavis Tavs montegma, _ nuRar yovn-
debi, droze moSordi aqaurobas“.
kedelze faberis saxli moCanda. sarwyavi mowyo-
biloba Sxapuna wvimas afrqvevda iqaurobas.
ZaRli Sedga da acaxcaxda.
_ „ara! mand ara, aqeT!“ _ montegi viRacis fanjris
rafas moeWida.
ZaRlma prokaianis nemsi gamoyo da damala, gamoyo
da damala. nemsis wveridan im wamlis erTaderTi
kriala wveTi gadmovida, romelsac adamiani ocneba-
Ta samyaroSi gadahyavs.
montegs sunTqva Seekra. yelSi TiTqos muSti Cas-
Cara viRacam.
173
meqanikurma ZaRlma zurgi Seaqcia faberis saxls
da romeliRac mosaxvevSi Sevarda.
montegma swrafad aixeda zeviT. helikopterebi sul
axlos mofreniliyo. yvela montegisken moiswrafo-
da, rogorc farvanebma ician xolme sinaTleze Tav-
moyra.
man Zala moikriba da Zlivs Seaxsena sakuTar Tavs,
rom es gamogonili epizodi ki ar aris, romelsac
SemTxveviT mohkra Tvali, roca mdinarisken garboda,
ara, es Wadrakis partiaa, romelmac misi bedi unda gada-
wyvitos da montegi yvela svlas adevnebs Tvals.
montegma Sehyvira, raTa gamofxizlebuliyo da fan-
jarasa da televizoris ekranze gaTamaSebul, jer
kidev daumTavrebel speqtakls moSoreboda:
_ ehei! – Sehyvira montegma. yvirilma gamoafxizla.
swrafad moswyda fanjaras da gaiqca. Sesaxvevi, quCa,
Sesaxvevi, quCa da ai, ukve mdinaris sunic igrZnoba! ai,
haerSia, cali fexiT daxta miwaze, isev haerSia da axla
meore fexiT Seexo miwas. axla rom kameram dainaxos,
oci milioni montegi gaiqceva mdinarisken, oci mil-
ioni! sul ise iqneba, rogorc Zvelebur kinokomedia-
Sia: policielebi da qurdebi, mdevrebi da devnilebi,
monadire da nadiri. montegs xom aTasjer unaxavs es
suraTi. ai, am wuTSi mas uxmod Casdgomia kvalSi oci
milioni ZaRli. isini biliardis burTulebiviT
daqrian sastumros kedlebze _ erTidan meoreze gada-
dian, meoridan mesameze. ai, marjvena kedelze gamoCn-
da, axla SuaSi, mere marcxenaze, gaqra! isev marjvenazea,
mere SuaSi, marcxenaze, gaqra!
montegma „niJara“ Seido yurSi:
174
_ policia winadadebas aZlevs elm-terasis raio-
nis mTel mosaxleobas, moiqces Semdegnairad: am raio-
nis yvela mobinadrem, romel quCazec unda cxovrob-
des, gaaRos wina an ukana kari, an fanjara da quCaSi
gadmoixedos. ltolvili veRar gagvisxlteba xelidan,
Tuki yvela erTdroulad gadmoixedavs Tavisi saxl-
idan. moemzadeT!
kargi azria! neta aqamde ratom ar moifiqres? wina
wlebSi ratom ar gamoiyenes es xerxi? yvela moemza-
deba, yvela erTad gadmoixedavs gareT da ltolvili
veRarsad daimaleba. am bnel quCaSi xom mxolod is
mirbis, mxolod is atans fexebs Zalas.
_ gamoixedeT meaTe daTvlaze! erTi, ori!
montegma igrZno, rom mTeli qalaqi fexze wamod-
ga.
_ sami!
montegma igrZno, rom mTeli qalaqi karisken Set-
rialda da sirbils umata _ marjvena, marcxena, mar-
jvena...
_ oTxi!
yvelani mTvareulebiviT gaemarTnen karisken.
_ xuTi!
montegma igrZno, rom yvela karis saxelurs waet-
ana.
mdinares sicivisa da wvimis suni udioda. montegs
sirbilisgan cecxli ekida yelSi, uecrad Sehyvira da
moeCvena, rom es yvirili uSveloda, ukanaskneli asiode
iardis garbenas gauadvilebda.
_ eqvsi, Svidi, rva!
xuTi aTasma karis saxelurma dabla daiwia.
175
_ cxra!
montegma ukanasknel saxlebs Caurbina win da fer-
dobiT daeSva uzarmazari siSavisken.
_ aTi!
yvela saxlis kargi gaiRo.
montegs TvalnaTliv warmoudga gonebaSi ezoebs,
quCebsa da cas miSterebuli aTasobiT adamiani. isini
fardebs efarebian, fermixdil saxeze SiSs daudvia bina
da ruxi cxovelebiviT aWyeten TavianT uferul
Tvalebs eleqtronis soroebidan; ena, fiqrebi, loye-
bi... yvelaferi usicocxlo da undili aqvT...
magram ai, mdinarec!
montegma xeli amouria wyalSi – xom ar meCvenebao,
roca darwmunda, rom namdvili iyo, Sig Sevida, gaSiSv-
lda, tanze, mklavebze, fexebze wyali Seisxa, Tavi civ
wyalSi Cayo, wyurvilic moikla da cota cxviriTac
Seisruta. Semdeg faberis Zvel tansacmelsa da fex-
sacmelSi gamoewyo, Tavisi wyalSi gadayara da Tvali
gaayola. roca tansacmeli sibneleSi gauCinarda, Ce-
modani xelSi daiWira da mdinaris Suagulisken wavi-
da. cota xnis Semdeg mdinarem fskeri gamoacala fex-
idan da montegi mTlianad minebda sibneles.
* * *
samasi iardi eqneboda gavlili, roca ZaRli na-
pirs miadga. mas Tavze helikopterebis uzarmazari
maraoebi dastrialebda. mdinares sinaTlis niaRvari
moefina, TiTqos Rrublebidan mzem gamoixedao.
montegma CayvinTa... CayvinTa da igrZno, rom mdinar-
em sibneleSi Seacura. sinaTlem napirze gadainacvla
176
da cota xanSi helikopterebi ise gaeSurnen qalaqisken,
TiTqos axal kvals miagneso. axla aRarc helikop-
terebi Canda da aRarc ZaRli. darCa mxolod civi
mdinare da montegi, romelic moulodnelad Camovard-
nil siCumeSi nela mitivtivebda da TandaTan Sorde-
boda qalaqs, sinaTles, devnasa da yvelafers.
montegi TiTqos uzarmazari scenidan Camovida, sa-
dac uamravi msaxiobi dafusfusebda, TiTqos grandio-
zuli moCurCule moCvenebebiT savse spirituli sean-
si datova. igi saSineli, moCvenebiTi samyarodan re-
alur samyaroSi moxvda, magram cvlileba jer kidev
ver aReqva, radgan es garemo sruliad ucnobi iyo
misTvis.
Cabnelebuli napirebi mdinaris aRma misrialebd-
nen. male gorakebi gamoCnda. montegs Tavze varskv-
lavTa mocimcime gundi dastrialebda. igi pirvelad
xedavda aseT suraTs. caze jagernautis uzarmazari
etli daqroda da yovelwams gasresiT emuqreboda
montegs.
roca Cemodani wyliT gaivso da CaiZira, montegi
zurgze gadatrialda. mdinare zarmacad miizlaznebo-
da da sul ufro da ufro Sordeboda im xalxs, rom-
lebic sauzmed Crdils Seeqceodnen, sadilad – orTql-
sa da vaxSmad – nisls.
mdinare Zalian realuri iyo. mas frTxilad Cae-
kra montegi gulSi da dasvenebisa da warsuli Tvis,
wlisa Tu mTeli sicocxlis gaxsenebisa da gansjis
saSualebas aZlevda. montegma sakuTar guliscemas
daugdo yuri da mixvda, rom Seneleboda. fiqrebic
TiTqos sisxlis mimoqcevas ahyoloda da rogorRac
177
duned utrialebda TavSi. uceb SeniSna, rom mTvare
dabla daSvebuliyo. „saidan warmoiSva mTvare, rogor
anaTebs? ho, mzisgan, raRa Tqma unda! mze saidanRa Sou-
lobs sxivebs? arsaidan, TviTon aqvs. anTia da anTia
ganuwyvetliv. mze da dro! mze, dro da mcxunvare, mwve-
li cecxli“.
mdinare msubuqad arwevda montegs. „mwveli cecx-
li – mze, caze mzea, dedamiwaze – saaTi“. uceb mis gonebaSi
saaTica da mzec erT sagnad iqca. montegi, romelsac
Zalian didxans miativtivebda cxovreba da axla sul
cota xnis win miendo mdinares, mixvda, ratom unda aeRo
xeli cecxlis gaCenaze: „mze yoveldRe anTia. igi dros
wvavs. samyaro miqris, samyaro trialebs da TviTonve,
montegis dauxmareblad wvavs drosa da adamianebs.
montegma da sxva mexanZreebma kvlav rom ganagrZon
nivTebis dawva, mzem ki dro CanTqas Tavis cecxlian
stomaqSi, qveynad aRaraferi darCeba! erT-erTi unda
SeCerdes, mze, raRa Tqma unda, ar SeCerdeba. ase rom,
montegma da im xalxma unda aiRon xeli Tavis xelo-
baze, romlebTanac sul cota xnis win muSaobda. sadRac
unda daiwyos faseulobis Segroveba da dacva. viRa-
cam unda mouyaros Tavi kacobriobis mier Seqmnil
ganZs anu wignebs. moaTavsos es ganZi patefonis fir-
fitebsa da adamianTa gonebaSi, raTa rogorme daic-
vas igi Crdilis, obis, Jangis, rkilisa da asanTiani
adamianisgan. amqveynad xom yvelaferi iwvis da Tanac
sul sxvadasxvagvarad – zogi swrafad, zogi ki nel-
nela. axla ukve dadga dro, rom daviwyoT cecxlgam-
Zle tansacmlis damzadeba.
montegma quslebi fskers wahkra da fexqveS maS-
178
inve igrZno RorRi da qviSa. mdinares ukve meore na-
pirze gaeriya igi.
man napirs gaxeda: Savi sivrce uzarmazar, uTvalo,
uformo da aTasobiT milze gawolil arsebas waaga-
vda. misi amwvanebuli borcvebi da tyeebi Tavis wiaR-
Si uxmobda montegs.
igi Seyoymanda – davtovo Tu ara es myudro mdinar-
eo. vin icis, napirze ZaRlia Casafrebuli, an iqneb es
xeebi moulodnelad aaSrialos helikopterebidan
monaberma qarma. magram velze mxolod Semodgomis
Cveulebrivi qari daqroda, iseTive mSvidi, rogoric
es mdinare. ra iqna ZaRli? ratom dabrundnen mdevrebi
ukan, qalaqSi. montegma yurTasmena gaamaxvila: irgv-
liv mdumareba gamefebuliyo.
„mili, _ gaifiqra man, _ ai mTeli qveyana, yuri daugde!
xedav, ra siCumea, ra simSvidea, mili! netavi rogor aitan-
di am dumils? albaT yvirils atexdi _ gaCumdio! mili,
mili!“
montegs saSineli dardi Semoawva gulze. napirze
arc mildredi iyo, arc meqanikuri ZaRli. aq mxolod
mSrali Tivis surneli igrZnoboda, romeliRac Soreu-
li mindvridan rom mohqonda niavs. am surnelma sul
sxva mxares warmarTa montegis fiqrebi: mas bavSvobaSi
nanaxi ferma gaaxsenda. es iSviaTi da netari dRe iyo
mis cxovrebaSi.
montegma aRmoaCina, rom sadRac, warmosaxviTi sam-
yaros Svidi fardis iqiT, televizoris kedlebisa da
qalaqis Tunuqis Txrils gadaRma namdvili Zroxebi
Zoven, Rorebi talaxis gubeSi goraoben mzisgulze da
ZaRlebi yefiT miacileben mTis ferdobze mimavalcx-
179
vris faras.
Tivis surnelma da wylis Sxapunma gaaxsena is Rame,
erT miyruebul, Saragzidan karga manZiliT moSore-
bul fermaSi, ganmartoebulad mdgar sabZelSi rom
iwva axalmoTibul Tivaze. maxloblad qaris Zveli
wisqvili idga. wisqvilis frTebi WrialiT hyvebod-
nen gardasul dReTa ambebs.
montegi Weramde dazvinul Tivaze iwva dilamde
da cxovelebisa da mwerebis xmas, foTlebis Srialisa
da Rameul xmaurs usmenda.
„axlac rom damawvina Tivaze, _ gaifiqra montegma,
_ albaT fexis xmas gavigonebdi da wamovjdebodi. fex-
is xma mineldeboda da bolos Sewydeboda. maSin isev
Tivaze gadavwvebodi da sarkmelSi daviwyebdi mzer-
as. gvian RamiT fermeris saxlSi sinaTle Caqreba, Cab-
nelebul fanjaras Tvalwarmtaci gogona moadgeba
da Tmis dawvnas daiwyebs. igi bundovnad gamoCndeba
sibneleSi, magram saxiT im gogonas emgvaneba, odesRac,
Zalian didi xnis win rom vicnobdi. gogonas, romel-
mac icoda wvimisa da qaris fasi, ar eSinoda cecxlo-
vani cicinaTelebisa da getyodaT, ras niSnavda ni-
kapqveS darCenili babuawveras RinRli. Semdeg gog-
ona fanjaras moSordeba da zeviT ava, mTvaris SuqiT
ganaTebul oTaxSi“.
Semdeg sikvdili alaparakda: zeca Tvalis misawi-
eramde orad gaiyofa reaqtiuli TviTmfrinavebis
mier datovebuli mrume kvaliT, montegi ki uSiSrad
iqneba wamowolili Tivis bululebze da am ucnauri,
dRemde ucnobi varskvlavebis mzeriT datkbeba, rom-
lebic ganTiadis dadgomisas TandaTan gauferulde-
180
bian da cis dasalierisken gadainacvleben. diliT
Zili ar waarTmevs Tavs, Tumca mTel Rames Tvalmoux-
uWavad iynosavda Tivis Tbil surnels, mTel Rames
uRimoda soflur simSvides.
qveviT, kibis ZirSi, gasaxarebeli raRac eloda. ca
rom vardisfrad Seifereba, igi netarebiT aRvsili,
frTxilad Camova Tivis bululebidan da cota xans
mojadoebuli miaCerdeba, Semdeg ki daixreba da xe-
liT mosinjavs am saocrebas _ kibis ZirSi dalage-
bul erT Wiqa axalmowvelil rZes, oriode vaSlsa
da msxals. amis meti araferi unda. maSasadame, am
uzarmazarma samyarom xeli ar hkra. maSasadame, am
uzarmazarma samyarom dro misca, rom yvelaferi kar-
gad gadaxarSos gonebaSi.
erTi Wiqa rZe, vaSli, msxali...
montegi wylidan amovida.
miwa veeba talRasaviT gamoeqana misken. montegs
erTbaSad daeZgera ukuneTi, ucnobi mxare da gamyi-
navi qari, romelsac milionnairi suni mohqonda. igi
daafrTxo am saSinelma sibnelem, xmebma, aTasnairma
sunma. yurebma guguni daiwyo, Tavi daubruvda. varskv-
lavebi cecxlovani meteorebiviT moqrodnen misken,
uceb kvlav mdinareSi dabruneba mounda: „Cavwvebi da
mdinarebas mivendobi! jandabas, saiTac wamiRebs, wa-
miRos“. am yalyze damdgarma miwam is Tvaluwvdeneli
talRa gaaxsena, romelsac erTxel, bavSvobaSi Zlivs
rom gadaurCa. is talRa moulodnelad movarda
sadRacidan, fexebidan miwa gamoacala montegs, Zirs
daaxeTqa, marilian lafSi gaxvia da mwvane wyvdiadSi
gaaqana. wyalma amouvso da auwva cxvir-piri, guli
181
auria...
o, ramdeni wyali iyo!
aq ki ramdeni miwaa!
uecrad kedeliviT aRmarTul wyvdiadSi Sriali
gaisma da raRac landi wamoimarTa. montegs ori Tva-
li umzerda. es albaT Ramem anda tyem moindoma, rom
stumrisaTvis Seevlo Tvali.
meqanikuri ZaRli?!
amdeni irbino, iCqaro, oflSi gaiRvaro, daxrCobas
Zlivs gadaurCe, am siSores wamoxvide aseTi tanjvi-
Ta da wvalebiT da, bolos, roca miwaze daadgam fexs,
uceb Sen win aRimarTos...
meqanikuri ZaRli?!
ara, amdenis atana SeuZlebeli iyo. montegs ganwir-
uli yvirili aRmoxda... aCrdili gauCinarda, Tvalebi
Caqra. miwaze gamxmari foTlebis wvima wamovida. mon-
tegi martodmarto idga uRran tyeSi.
iremi yofila! montegma SeigrZno muSkis, sisxlisa
da cxovelTa Tbili amonasunTqis suni, mere ilis, xav-
sisa da xarisSublas sunma dafara yvelaferi. xeebi
swrafad moeqanebodnen misken da aseve swrafad ix-
evdnen ukan, sibneleSi, Semdeg isev moeSurebodnen mis-
ken...
montegma igrZno, rom safeTqlebSi raRac ukakuneb-
da.
miwa, albaT, foTlebiT aris dafaruli. montegs
fexebi efloboda foTlebSi. igi TiTqos mSral, moS-
riale mdinareSi miabijebda, romelsac mixakisa da
Tbili mtvris suni asdioda. kidev ramdennairi sur-
neleba trialebda irgvliv! umi TeTri kartofilisa,
182
gril, mTvarian Rames rom gaaTevs miwaze da dilas
gaWrian; ai, mwnilis suni, es ki samzareulo magidaze
dalagebuli niaxuris sunia, mere mdogvis susti sunic
movida _ albaT qila TavRia darCa; es ki mezobel
ezoSi darguli wiTeli mixakebis surnelebaa.
montegma miwaze moafaTura xeli da raRac rbilis
saTuTi Sexeba igrZno xelisgulze. es albaT balaxis
Rero iyo, radgan TiTebisaxesTan rom miitana,
lakriciis suni igrZno.
montegi idga, Rrmad isunTqavda miwis surnels da
TandaTan ufro kargad ecnoboda aqaurobas. montegi
aRar grZnobda sicarieles _ dedamiwam aavso misi
daclili suli da amieridan sul ase savse iqneba. igi
borZikiT miarRvevda xmeli foTlebis talRebs.
uecrad raRac nacnobi igrZno am ucnob samyaroSi
_ fexi raRac magars wamohkra. gaisma liTonis xisti
xma.
montegi daixara da balaxebSi xeli moafaTura.
liandagi!
rkinigzis liandagi, jer mdinares rom mihyveboda
da mere tyeebsa da udabnoebs hkveTda. liandagi axla
upatronod, Jangis SesaWmelad rom gauwiravT!
ai, swored am gzas unda gahyves. es liandagi misi
erTaderTi nacnobia aq. igi avgarozia, romelmac erTx-
ans kidev unda daicvas. SeuZlia xeliT Seexos am li-
andags, SeuZlia zed gaiaros, sanam am buCqnarze udevs
gza, sanam surnelebisa da tkbil SegrZnebaTa zRvaSi
micuravs, sanam foTlebis Sriali da CurCuli esal-
buneba smenas.
montegi liandags dauyva...
183
da uceb igrZno, rom mtkicedaa darwmunebuli, Tum-
ca sabuTi ara aqvs, rom... rom odesRac, didi xnis winaT,
klarisasac gauvlia am gzaze!
* * *
montegi frTxilad midioda liandagis SuaSi. nax-
evari saaTis Semdeg, roca mTlad gaiToSa, roca sib-
neliT gaeJRinTa mTeli sxeuli, roca sibnelem piri
daucva, Tvalebi auxvia da yurebi aTasnairi xmiT
amoutena. roca fexebi daekawra da WinWriT daesusxa,
win cecxli dainaxa.
erTi wamis Semdeg cecxli cicinaTelasaviT gaqra.
montegi SeSinebuli SeCerda da sunTqva Seikra, TiTqos
frTxilobda, Cemi amosunTqviT cecxli ar gavaqroo,
magram cecxli kvlav acimcimda da montegi fexakre-
fiT gaemarTa misken. karga TxuTmeti wuTi gavida, vi-
dre cecxlTan mividoda. mere buCqebs amoefara da im
patara mocimcime alis TeTrsa da wiTel enebs dauw-
yo mzera.
es cecxli ucnaurad moeCvena montegs. winaT sul
sxvanairi cecxlebi unaxavs, es cecxli ki arafers wvav-
da _ igi mxolod aTbobda yvelafers!
montegi cecxlisken gawvdil xelebs xedavda (mx-
olod xelis mtevnebs _ mklavebs sibnele efara). xe-
lis mtevnebsa da uZrav saxeebs, romlebsac drodadro
ali gaeTamaSeboda da gaanaTebda xolme.
montegma pirvelad gaigo, rom cecxls aseTi Tvise-
bac hqonda. aqamde egona, rom cecxli mxolod wvavda
da anadgurebda yvelafers, Turme mas sargeblobis
mocemac SeuZlia. am cecxls sunic sxvanairi hqonda.
184
montegma Semdeg veRar gaixsena, ramden xans idga
gaunZrevlad, is ki axsovda, rom suleluri da amave
dros sasiamovno azri mouvida: viTom romeliRac
cxoveli iyo, tyidan cecxlis SuqiT gamotyuebuli.
viTom tanT bewvi esxa, wyliani Tvalebi, Savi, sveli
drunCi, Cliqebi da rqebi hqonda. sisxli ki, miwaze rom
daRvriliyo, albaT Semodgomis suns mohfenda iqau-
robas. montegi didxans idga gaunZrevlad da koco-
nis Tbil tkacatkucs usmenda. cecxlis garSemo mj-
domi xalxi xmas ar iRebda. irgvliv siCumes daesad-
gurebina. aq adamians SeeZlo mitovebuli rkinigzis
maxloblad mjdariyo xeebis CrdilSi da ramdenic
undoda, imdeni emzira am samyarosTvis, TvalebiT gada-
etrialebina mTeli msoflio ise, TiTqos es msoflio
ai, am koconis SuagulSi yofiliyo mokalaTebuli,
TiTqos igi foladis naWeri yofiliyo, romelic ai, am
xalxma unda gamokveros da sul axali saxe misces. aq
marto cecxli ki ar iyo sxvanairi _ TviT siCumesac
axleburi ieri edo.
montegi kidev oriode nabijiT miuaxlovda im uc-
naur siCumes, romelic mTeli samyaros sazrunavs itev-
da.
cota xnis Semdeg xalxi alaparakda, magram mon-
tegs sityvebi ar esmoda. isini dinjad saubrobdnen,
xandaxan odnav aumaRlebdnen xmas da montegi mixvda,
rom mosaubreni samyaros aTvalierebdnen. isini ic-
nobdnen miwas da tyes, icnobdnen im mdinarispira
qalaqs, saidanac es rkinigza gamodioda. isini yve-
laferze laparakobdnen, radgan qveynad araferi iyo,
rasac maTi goneba ver miswvdeboda. montegi amas maS-
185
inve mixvda, rogorc ki saubris cocxal, cnobismoy-
vareobiTa da gaocebiT Seferadebul kilos daakvir-
da. Semdeg erT-erTma Tavi aswia da stumari dainaxa,
Tumca vin icis, iqneb aqamdec xedavda. viRacam xma mi-
awvdina montegs:
_ geyofaT, SegiZliaT, gamoxvideT!
montegma ukan, sibneleSi Sergo Tavi.
_ nu imalebiT, mobrZandiT, _ kvlav mouxmo ucnob-
ma.
montegi dinjad miuaxlovda kocons, romelsac mu-
qlurj tilos SarvlebSi, aseTive feris perangebsa
da qurTukebSi gamowyobili xuTimoxuci Semosjdo-
moda.
montegi moxucebs miuaxlovda, magram xma ver am-
oiRo _ ar icoda, ra eTqva.
_ dajeqiT, _ uTxra erT-erTma, romelic am patara
jgufis ufrosi Canda, _ yava ar gindaT?
Savi, qafqafa yava Tunuqis dasakec finjanSi daasx-
es da montegs miawodes. man uxerxulad mosva ramden-
ime ylupi, radgan misken mimarTul cnobismoyvare
mzeras grZnobda. yavam tuCebi daswva, magram tkivili
ar ugrZnia _ piriqiT, eama kidec.
moxucebs wveri moeSvaT, magram sufTad da lamazad
hqondaT movlili da xelebzec ar etyobodaT WuWyi.
montegis misvlisas yvelani fexze wamodgnen stumris
pativsacemad da Semdeg isev dasxdnen.
montegma kidev mosva yava da madloba gadauxada
maspinZlebs:
_ gmadlobT, didi madloba!
_ keTili iyos Tqveni mobrZaneba, monteg! me gren-
186
jeri mqvia, _ moxucma raRac uferuli siTxiT savse
patara boTli gauwoda, _ ai, amasac Tu dalevT, oflis
qimiuri indeqsi SegecvlebaT da naxevari saaTis Sem-
deg sul sxva adamianis suni geqnebaT. Tqven xom ZaR-
li mogdevT, bolomde dacaleT, bolomde.
montegma mware siTxe Sesva
_ amieridan focxveriviT aqoTdebiT, magram ara
uSavs, _ uTxra grenjerma.
_ saidan iciT Cemi saxeli? _ hkiTxa montegma.
grenjerma momcro televizorze miuTiTa, romel-
ic koconis gverdiT ido:
_ Cven Tavidanve gadevnebdiT Tvals da davaskven-
iT, rom aqeT, samxreTisken CamohyvebodiT mdinares.
mere, roca gavigoneT, rom mTvrali laRi iremiviT
moarRvevdiT am tevrs, aRar davimaleT, rogorc adre
vimalebodiT xolme. roca helikopterebma qalaqisken
ibrunes piri, maSinve mivxvdiT, rom mdinareSi Cayvin-
TeT. qalaqSi ki ucnauri ambavi xdeba _ devna kvlav
grZeldeba, oRond sxva mimarTulebiT.
_ sxva mimarTulebiT?
_ ho, modi, vuyuroT.
grenjerma is patara televizori CarTo. kocon-
Tan Rameuli moCvenebebiviT aTamaSda patara, feradi,
mozuzune landebi, romlebic cicqna CarCoSi CaWed-
iliyo da sul advilad SeiZleboda xelidan xelSi
gadasuliyo.
ekranidan yvirili ismoda.
„devna qalaqis CrdiloeT nawilSi grZeldeba!
policiis helikopterebi Tavs iyrian oTxmocdameS-
vide quCasa da elm grouvis parkis raionSi!“
187
_ Tvals gvixveven, _ Tavis qneviT Cailaparaka gren-
jerma, _ Tqveni kvali mdinaresTan dakarges, magram
saxalxod xom ver ityvian! Tan isic ician, rom am saq-
mis gaWianureba ar ivargebs. es speqtakli uceb unda
damTavrdes! im wyeul mdinareSi rom daewyoT Zebna,
albaT mTel Rames veRar daamTavrebdnen. amitom axla
udanaSaulo msxverpls eZeben, rom lamazad daamT-
avron yvelaferi. naxeT, Tu xuTi wuTis Semdeg ar
daiWiron montegi.
_ ki magram, rogor?
_ ai, naxavT!
helikopteris mucelSi moTavsebuli telekamera
axla ukacriel quCas dahyurebda.
_ xedavT? _ daiCurCula grenjerma, _ ai, axla Tqven
gamoCndebiT! ai, iq, im quCis bolos. iq unda davinaxoT
is ganwiruli. akvirdebiT, rogor muSaoben? jer qu-
Cas gviCveneben, mayurebeli mouTmenlad moelis raRac
uCveulos gamoCenas am quCaze. mere didxans, didxans
iZlevian quCis perspeqtivas da ai, swored axla, al-
baT, vinme sawyali kacia gamosuli saseirnod saxl-
idan. vinme ucnauri, mosulelo adamiani. ar gegonoT,
rom policiam ar icis amisTana batebis xasiaTi. poli-
ciam mSvenivrad icis, rom isini ganTiadze gamodian
xolme saseirnod. ise, sruliad umizezod gamodian
xolme, an zogjer imitom, rom uZiloba awuxebT. maT
TveobiT, wlobiT adevneben Tvals _ vin icis, rodis
gamoadgebaT. ai, naxeT, dRes pirdapir sulze mouswrebs.
uamisod saqme wasuli iqneboda. RmerTo, ai, SexedeT!
cecxlis irgvliv moxucebi televizors CaaSterd-
nen. mosaxvevidan kaci gamovida. uceb ekranze meqani-
188
kuri ZaRli gamovarda.
helikopterebma aTiode briliantis sveti Camou-
Sves dabla da ucnobi am svetebSua moimwyvdies.
gaisma diqtoris xma: „ai, montegi! Zebna damTavre-
bulia!“
udanaSaulo kaci dabneuli SeCerebuliyo Sua qu-
Caze, xelSi anTebuli sigareti eWira da Tvaldauxam-
xameblad misCereboda ZaRls. igi ver xvdeboda da
albaT ise dalevda suls, rom verc mixvdeboda, Tu ra
sulierTan hqonda saqme. etyoboda, arasodes enaxa
meqanikuri ZaRli. man jer zeviT aixeda, mere ki si-
renebis Rrials miugdo yuri.
telekamerebi dabla daeSvnen.
ZaRli marjved aiWra zeviT, nestari daigrZela da
wamiT uZravad gaCerda haerSi, raTa mayurebelTa
milionebs ukeT daenaxaT yvelaferi: ukacrieli quCa,
msxverplis gaognebuli saxe da foladis cxoveli,
romelic tyviasaviT mieqaneboda miznisken!
_ ar gainZreT, monteg! _ gaisma brZaneba zecidan.
kamera da ZaRli dabla daeSvnen da erTdroulad
daacxren msxverpls. orivem erTdroulad CabRuja
igi.
ganwiruli yvirili!
sibnele!
siCume!
televizoris ekrani mTlad gaSavda. montegma Se-
hyvira da kocons zurgi Seaqcia. kvlav siCume Camo-
varda.
koconis irgvliv msxdom moxucebs saxe gahqvave-
bodaT. Cabnelebuli ekranidan diqtoris xma gaisma:
189
_ Zebna damTavrda. montegi mkvdaria. safrTxe,
romelic sazogadoebis keTildReobas emuqreboda,
likvidirebulia!
siCume!
_ axla TqvenTan erTad vixiloT otel luqsis „Ria
darbazi“. naxeT naxevarsaaTiani gadacema „ganTiadis
win“. Cvens programaSi... grenjerma televizori gamo-
TiSa da montegs miubrunda:
_ im kacis saxe bundovnad gviCvenes. xom SeniSneT?
Tqveni saukeTeso megobaric ver ityoda darwmunebiT,
namdvilad vicanio. mxolod konturebi gviCvenes, icod-
nen, rom danarCens mayurebeli warmoidgenda. o, Rm-
erTo!
montegma xma ar amoiRo. mas Tavi miebrunebina,
televizoris Sav ekrans misCereboda da caxcaxebda.
grenjerma xeli waavlo mklavSi da uTxra:
_ salami, mkvdreTiT aRmdgaro!
montegma Tavi dauqnia. grenjerma ganagrZo:
_ axla SeiZleba yvela gaicnoT. es fred klemen-
tia. winaT, sanam kembrijis universiteti atomur-sain-
Jinro saswavleblad gadakeTdeboda, Tomas hardis
saxelobis kaTedris ufrosi iyo. es ki doqtori si-
monsia, literaturisa da xelovnebis fakultetze kiTx-
ulobda leqciebs ortega i gasetis Semoqmedebaze.
profesori uesti kolumbiis universitetSi muSaob-
da da didi wvlili miuZRvis eTikis, amJamad miviwye-
buli mecnierebis, ganviTarebaSi. Rirseulma mama
hadoverma ocdaaTiode wlis win ramdenime qadageba
waikiTxa da erT kviraSi mTeli mrevli dakarga. es
erTi xania erTad davxetialobT. axla sakuTar Tavze
190
mogaxsenebT: me davwere wigni, romlis saTauria: „xeli
da xelTaTmani, anu sazogadoebisa da individis WeS-
mariti urTierToba“ da amitom aq aRmovCndi! keTili
iyos Tqveni mobrZaneba CvenTan, monteg!
_ me Tqveni Rirsi ara var, _ Zlivs amoRerRa mon-
tegma, _ mTeli cxovreba mxolod sisuleleebs Cav-
diodi.
_ umagisoba ar iqneba. Secdoma rom ar Cagvedina,
aq ar viqnebodiT. roca cal-calke viRvwodiT, mxolod
siZulvili iyo Cveni erTaderTi iaraRi. magaliTad,
me mravali wlis winaT mexanZres gavartyi. igi Cemi
biblioTekis dasawvavad iyo mosuli. mas Semdeg vi-
malebi. gindaT SemogvierTdeT, monteg.
_ diax!
_ risi SemoTavazeba SegiZliaT?
_ arafris. megona „eklesiastesa“ da „apokalif-
sis“ nawili mqonda, magram Turme Sevmcdarvar.
_ „eklesiaste“ SesaniSnavi iqneboda. sad gqondaT?
_ aq, _ montegma Sublze miido xeli.
_ hoo, _ RimiliT daaqnia Tavi grenjerma.
_ ra moxda, ar SeiZleba? _ ikiTxa montegma.
_ piriqiT, kargia, saucxooa! _ grenjeri mRvdels
miubrunda, _ „eklesiaste“ geguleba sadme?
_ aris erTi, harisi. iangstaunSi cxovrobs.
grenjerma magrad Caavlo mxarSi xeli montegs:
_ monteg, frTxilad iyaviT, Tavs mouareT. hariss
rom raime SeemTxves, Tqven garda „eklesiaste“ aRar
dagvrCeba. xedavT, ra saWiro adamianad gadaiqeciT?
_ ki magram, rom aRar maxsovs!
_ ara, ukvalod araferi ikargeba. SeiZleba tvinis
191
xraxnebis moWera, Tu saWiro iqneba.
_ me vecade gamexsenebina, magram verafers gavxdi!
_ nu ecdebi!.. roca aucilebeli iqneba, TavisiT gagax-
sendebaT. mexsiereba fotofirs waagavs. Cven ki mTe-
li sicocxlis ganmavlobaSi sul imas vcdilobT, rom
am firze gadaRebuli gamosaxuleba ar gamo-
vamJRavnoT. simonsma oci weli imuSava am sakiTxze
da axla Cven ukve SegviZlia gavixsenoT, Tuki odesme
raime wagvikiTxavs. platonis „respublikis“ wakiTx-
va ar gindaT?
_ rasakvirvelia, minda!
_ „respublika“ me var. markus avreliusi gsurT?
ai, mister simonsiamarkusi.
_ salami, _ daukra Tavi simonsma.
_ gagimarjoT, _ upasuxa montegma.
_ me minda icnobdeT jonaTan svifts. mwvave poli-
tikuri satiris, „guliveris mogzaurobis“ avtors. ai,
es „ymawvili“ Carlz darvinia, es Sopenhaueria _ metad
keTili filosofosi. ai, yvelani aq varT, monteg _
aristofane da mahaTma gandi, gautama buda da konfuci,
Tomas lav pikoki, Tomas jefersoni da mister
linkolni. Cvena varT agreTve maTe, markozi, luka da
ioane.
moxucebma xmamaRla gaicines.
_ es SeuZlebelia, _ daeWvda montegi.
_ namdvilad asea, _ RimiliT uTxra grenjerma, _
Cvenc wignis damwvelebi varT. vkiTxulobT da mere
vwvavT xolme. gveSinia, ar ipovon. mikrofilmebi ar
gamogvadga. Cven sul gzaSi varT, mikrofilmebi ki
sadme miwaSi unda Cafla. mere, amosaRebad rom mix-
192
val, SeiZleba dagiWiron. es beberi Tavi yvelafers
sjobs _ veravin Caixedavs Sig da verc eWvs miitans
vinme. Cven istoriis, literaturis, saerTaSoriso sa-
marTlis namsxvrevebi da naglejebi varT _ baironi,
Tomas peini, makiaveli, ieso qriste _ yvelam aq moviy-
areT Tavi. magram ukve dagvianebulia da Tan omic
daiwyo. Cven aq varT gadmoxvewilebi, qalaqi ki iq
darCa, morTul-mokazmuli, nairferadi. raze fiqrobT,
monteg?
_ raze da, ra suleli viyavi, rom marto vapirebdi
brZolis dawyebas. roca wignebi mexanZris binaSi
Sevyare da gangaSi avtexe.
_ rac SegeZloT, imas akeTebdiT. yvelas rom ase
eqna, SesaniSnav Sedegs miviRebdiT, magram Cveni meTo-
di ufro martivia da albaT ukeTesic. Cven erTader-
Ti mizani gvaqvs _ xeluxleblad davicvaT is codna,
romelic momavalSi gamogvadgeba. amitom aravis va-
qezebT da Tanac Zalian vfrTxilobT, rom Cvenc ar
davimsaxuroT vinmes risxva, radgan Cven Tu davixo-
cebiT, codnac samudamod daiRupeba. Cven yvelaze wy-
nar moqalaqeebad migviCnies, radgan dRe mitovebul
liandagebTan davexetebiT, Rame ki mTebs vafarebT
Tavs. amitom aris, rom qalaqelebi mogveSvnen. mxolod
xandaxan gagvaCereben da gagvCxreken, magram verafers
gvipovian xolme iseTs, rom dapatimrebis sababad
gamodges. es organizacia Zalze moqnili da mouxelTe-
belia. misi wevrebi mTel saxelmwifoSi arian mimo-
fantuli. zogma Cvenganma saxisa da TiTebis plas-
tikuri operacia gaikeTa. axla mZime dRe gvadgas _
omis dawyebas velodebiT. gvinda, male daiwyos da
193
maleve damTavrdes. omi saSinelebaa, magram Cven sa-
codavi umciresoba varT da bevric rom viyviroT, ar
mogvismenen. ai, omi rom damTavrdeba, maSin albaT
cotaTi mainc gamovadgebiT qveyanas.
_ darwmunebuli ki xarT, rom maSin mainc mogisme-
nen?
_ Tu ar mogvismenen, kidev unda movicadoT. maSin
wignebs Cvens Svilebs vuambobT, isini, Tavis mxriv, Ta-
vianT Svilebs uamboben. bevri, ra Tqma unda, daikargeba,
magram ra gaewyoba _ ZaliT veravis daagdebineb yurs.
TviTon unda gaugon TavianT epoqas, daufiqrdnen da
mixvdnen, Tu ratom moxda ase, ratom gauqraT dedami-
wa fexqveS. ar SeiZleba sul ase gagrZeldes: roca
iqneba mixvdebian.
_ sul ramdeni iqnebiT?
_ aTasobiT. Cven ai, ase mivyvebiT mitovebul lian-
dagebs, garegnulad mawanwalebs vgavarT. magram Tav-
iT mTel biblioTekas vatarebT. Tavidan aseTi gan-
zraxva ar gvqonia _ TiToeuli erT romelime wigns
imaxsovrebda zepirad: mere, am oci wlis ganmavloba-
Si, rac erTmaneTs vxvdebiT, TandaTan SevkavSirdiT
da moqmedebis gegmac SevimuSaveT. yvelaze mTavari
da mniSvnelovani iyo, mtkiced CagvebeWda gonebaSi, rom
Cven TviTon arafers warmovadgendiT. Cven mxolod
ydebi varT da am ydebma mtvrisa da WuWyisgan unda
daicvas wignebi _ arc meti, arc naklebi. zogi Cvengani
patara qalaqSi cxovrobs. magaliTad, Toros „uolde-
ni, anu tyeSi cxovrebis“ pirveli nawili grin-river-
is mcxovrebia, meore _ uilofarmiisa, menis StatSi rom
mdebareobs. merilendSi erTi qalaqia, sadac sul
194
ocdaSvidi kaci cxovrobs. am qalaqisaTvis bombs ar
daxarjaven, es qalaqi ki vinme bertran raselis Txzu-
lebaTa sruli krebulia. igi SegiZliaT wigniviT
aiRoT xelSi da gadafurcloT. ai, am kacs amdeni fur-
celi hqonia, amas amdeni... da erT dRes, roca omi
damTavrebuli iqneba, Cven SegveZleba xelaxla Sevud-
geT wignebis weras. SevkrebT am xalxs, movayolebT,
rac axsovT da yvelafers qaRaldze gadavitanT. Sem-
deg ki SesaZlebelia, kvlav dadges „uvicobis xana“ da
isev xelaxla daviwyoT yvelaferi. kargia, rom ad-
amians erTi saocari Tviseba gaaCnia: igi mxned da
dauzareblad iwyebs xolme saqmes Tavidan, Tuki icis,
rom es saqme mniSvnelovania da aucileblad unda
gakeTdes.
_ amaRam ra unda gavakeToT? _ ikiTxa montegma.
_ unda movicadoT da yoveli SemTxvevisTvis co-
taTi gadavinacvloT mdinaris mimarTulebiT, _ upa-
suxa grenjerma da kocons miwa da talaxi miayara.
sxvebmac, maT Soris montegmac mxari aubes gren-
jers da udabur tyeSixalxi erTad miesia kocons
Casaqrobad.
caze mxolod varskvlavebi cimcimebda. xalxi mdi-
naris piras SequCebuliyo.
montegma saaTis manaTobel ciferflatze daixeda.
xuTi iyo. dilis xuTi saaTi. egona, mTelma weliwadma
ganvlo da Turme mxolod erTi saaTi mohklebia
Rames. mdinaris napirs ki ukve ganTiadi moadga.
_ ratom mendobiT? _ ikiTxa montegma.
viRac SeinZrasibneleSi da upasuxa:
_ Tqven erTi SexedviT getyobaT. albaT, karga xania
195
sarke ar ginaxavT TvaliT. garda amisa, qalaqs aqamde
ase ar Seuwuxebia Tavi Cvens sapovnelad da raRa axla
mogvigzavnida vinmes. leqsebiT gamotenili aTiode
suleli did saSiSroebas ar warmoadgens. es Cvenc
gvesmis da imaTac. sanam mTeli mosaxleoba „Tavisu-
flebis qartiisa“ da konstituciis citirebas ar dai-
wyebs. yvelaferi rigzea. manamde mexanZreebic mouv-
lian saqmes. ara, qalaqi ar gvawuxebs xolme. ai, Tqven
ki saSinlad gamoiyurebiT.
isini qveviT, samxreTisken mihyvebodnen mdinaris
napirs. montegma SeaTvaliera Tanamgzavrebi. undoda,
kvlav daenaxa moxucebis daRlili, naoWebiT daser-
ili saxe, undoda, gaego, emCneodaT Tu ara saxeze six-
aruli, mxneoba da xvalindeli dRis imedi. montegs
egona, rom codnas CiraRdaniviT unda gaebrwyinebina
moxucTa saxeebi, magram molodini ar gaumarTlda. iq,
tyeSi rom iyvnen, koconi uciskrovnebdaT saxeebs, aq
ki Cveulebrivi adamianebi Candnen. isini TavianTi dRe
da moswreba gzebze gakruliyvnen da mudam raRacas
eZebdnen. xedavdnen, rogor iRupeboda yovelive
lamazi da mSvenieri amqveynad da amitom sibereSi
yvelam erTad moiyara Tavi, raTa enaxaT, rogor
damTavrdeboda Rreoba da rogor Caqreboda lam-
prebi. darwmunebulni ar iyvnen, rom maTi gonebis
saganZuris Suqi gaaspetakebda momavlis ganTiads, ma-
gram is ki swamdaT, rom im wignebs, romlebic wyeba-
wyebad hqondaT Calagebuli gonebaSi, odesme mkiTx-
velebi gamouCndebodnen da zogi sufTa da zogi ki
dasvrili xeliT waswvdeboda axalTaxal, jer kidev
gauWrel egzemplarebs.
196
montegi xan erT moxucs gadahkravda Tvals, xan
meores.
_ wigni ydiT ar unda Seafaso, _ Caiduduna erT-
erTma. sxvebma siciliT daudastures naTqvami da gza
gaagrZeles.
* * *
caSi yuriswamRebi Rrianceli gaisma da reaqtiu-
li TviTmfrinavebi manamde gauCinardnen, sanam mog-
zaurebi zeviT axedvas moaswrebdnen.
TviTmfrinavebi qalaqidan mofrinavdnen da mon-
tegmac mdinaris gadaRma, qalaqisken gaixeda. axla iq
mxolod mqrqali aisi moCanda.
_ Cemi coli qalaqSi darCa.
_ samwuxaroa. qalaqs am mokle xanSi cudi dRe
daadgeba, _ Tqva grenjerma.
_ sakvirvelia, ratom ar vdardob cols? sakvirve-
lia, saerTod ratom arafers ganvicdi? ai, am wuTs
gamielva kidec TavSi: rom mokvdes, sulac ar vinaRv-
leb-meTqi. ase ar varga. etyoba, raRac damemarTa...
_ mismine, _ uTxra grenjerma, cali xeli mklavSi
waavlo da meoriT buCqebi moarida, _ me patara viyavi,
roca papa momikvda. igi moqandake iyo. garda amisa,
metad keTili adamiani gaxldaT, siyvaruliT savse
guli hqonda da am siyvaruls yvelasTvis imetebda.
Cveni qalaqis gawmenda jurRmulebisgan papaCemis
damsaxurebaa. igi saTamaSoebs gvikeTebda bavSvebs.
mTeli Tavisi cxovreba albaT uamravi ram Seuqmnia.
imis xelebs mocaleoba ar hqonda. roca gardaicva-
la da vasaflavebdiT, uceb mivxvdi, rom papaCems ki ar
197
davtirodi, aramed mis namoRvawars. imitom vtirodi,
rom vxvdebodi, amieridan verafers Seqmnida, veRara-
sodes gamogviTlida xisgan saTamaSoebs, veRar mogvex-
mareboda mtredebis moSenebaSi, veRar daukravda vi-
olinos da veRar mogviyveboda sasacilo ambebs. igi
Cveni sxeulis nawili iyo da roca mokvda, es nawili
dagvidunda: amqveynad iseTi adamiani aRar darCa,
romelic papaCemis asli iqneboda. igi Taviseburi,
saWiro da ubadlo adamiani iyo. me dRemde ver mo-
minelebia misi dakargva. xSirad dananebiT miTqvams,
_ cocxali rom yofiliyo, Zvirfas nivTs gamoTlida-
meTqi. ramdeni sasacilo ambavi Caiyola samareSi,
ramden mtreds moaklda misi alersiani xeli. igi sam-
yaros Tavisebur formas aZlevda, Tavis xels amCnev-
da mas. da im Rames, roca gardaicvala, samyaros aTiode
milioni SesaniSnavi namoRvawari daaklda.
montegi erTxans mdumared miabijebda, mere CurCu-
liT aRmoxda: „mili, mili!“
_ ra TqviT?
_ Cemi meuRle! Cemi meuRle! sawyali, sacodavi mili,
_ kvlav aCurCulda igi, _ aRaraferi maxsovs. minda
misi xelebi gavixseno, magram ver vaxerxeb. es umoqme-
do xelebi xan usicocxlodaa daSvebuli mxrebidan,
xan muxlebze dalagebuli, xan ki sigareti uWiravT. es
aris da es. sxvanairad ver vixseneb.
montegi mitrialda da ganvlil gzas gaxeda.
Sen ra mieci qalaqs, monteg?
ferfli!
ras aZlevda xalxi erTmaneTs?
sruliad arafers!
198
grenjeric mitrialebuliyo da qalaqs gascqero-
da:
_ yovelma adamianma raime unda datovos amqveyna-
do, _ ityoda xolme papaCemi. bavSvi, wigni, naxati, saku-
Tari xeliT aSenebuli kedeli, sakuTari xeliT Sek-
erili fexsacmeli, sakuTari xeliT gaSenebuli baRi...
raime, rasac Seni xeli Sexebia da raSiac Seni suli
Casaxldeba sxeulis sikvdilis Semdeg. xalxi Sexedavs
Sen mier dargul xes an yvavils da gacocxldebi. su-
lerTia, ras gaakeTebTo, -ambobda igi, _ yvelaferi,
rasac Seni xeli miekareba gadasakeTeblad, Senve da-
gemsgavsebao. swored amitom gansxvavdeba namdvili
mebaRisgan is adamiani, romelic ise, ubralod Tibavs
balaxs mindorSi. balaxis mTibavi SeiZleba sulac
gaqres, mebaRis suli ki mudam iq itrialebs.
grenjerma xeli waavlo mklavSi montegs da ga-
nagrZo:
_ erTxel, ormocdaaTi wlis winaT, papam ramden-
ime filmi miCvena V-2 tipis raketebis Sesaxeb. ginax-
avT odesme orasi milis simaRleze aRmarTuli atom-
uri bombis soko? uzarmazar, gadamwvar udabnosTvis
es qinZisTavis Cxvletaa mxolod, meti araferi. papaCem-
ma es filmi erTi aTjer mainc maCvena da mere imedi
gamoTqva, rom odesme qalaqebi farTod gauReben kars
simwvanes, miwasa da pirvelyofil bunebas, raTa ar
daviviwyoT, rom Cven mxolod miwis mcire farTobi
gvekuTvnis da rom bunebas SeuZlia ukan waiRos Tavisi
naboZvari. mas sul advilad SeuZlia Cveni ganadgure-
ba: erTs Segviberavs da aRgvgvis pirisagan miwisa, an
zRvas mogvisevs, raTa dagvimtkicos, rom arc ise
199
Zlierebi varT, rogorc gvgonia. Cven mudam unda gvax-
sovdes, rom RamiT buneba ufro gviaxlovdeba. Tu es
dagvaviwyda, isic dagvaviwydeba, Tu ra saSiSia da
Zlieria igi da maSin, erT Rames, mova da wagviyvanso, _
ambobda papaCemi. gasagebia? igi didi xania, aRar aris
amqveynad, magram axla Tavis qala rom amxado da tvi-
nis xveulebs daxedo, papaCemis ceris anabeWds dainax-
av. igi odesRac Seexo Cems tvins da farTo kvali da-
tova zed. aki weRan giTxari, moqandake iyo-meTqi.
me mejavreba romaeli, romelsac „status kvo“ hqvia
saxelado, _ ambobda xolme papaCemi, _ TvalebSi cno-
biswadilis cecxli unda genToso. ise unda daexarbo
yvelafers, TiTqos aTi wamis sicocxle dagrCenia.
Seecade, dainaxo cxovreba. igi yovelive xelovnurze
ufro mSvenieria. arasodes moiTxovo garantia da
uSiSroeba _ aseTi cxoveli ar arsebobs, an Tu arse-
bobs, albaT im zarmaci maimunis naTesavia, romelic
Tavdayira hkidia xeze da mTel cxovrebas ZilSi
atarebs. jandabas imisi Tavi! magrad Searxie xe da is
zarmaci ukanaliT daaxeTqe miwazeo.
_ SexedeT! _ Sehyvira montegma.
im wamSi omi daiwyo da damTavrda kidec! Semdgom-
Si verc erTma ver Tqva niSneulad, Tu ra dainaxa.
ufro igrZnes, vidre dainaxes, rom caSi raRac afeTq-
da da amoZravda. iq albaT bombebi Camocvivda da aTi,
xuTi Tu erTi milis simaRleze gadaiqrola reaqti-
ulma TviTmfrinavebma. viRacis uzarmazarma xelma
fetviviT moabnia bombebi ganTiadis ZilSi ganabul
qalaqs da gauCinarda. bombebi saSineli siswrafiT
eSveboda dabla, magram miwamde mainc daagvianes misv-
200
la. sinamdvileSi dabombva maSin damTavrda, roca
saaTSi xuTi aTasi milis siCqariT mimqrolavma TviT-
mfrinavebma TavianTi samizne SeniSnes da msrolelebs
Seatyobines. omi ise swrafad moTavda, TiTqos celi
gaiqnieso. amas mxolod bombdamWerebis berketis gada-
weva dasWirda. da Semdeg, im samiode wamis ganmavlo-
baSi, sanam bombebi miwaze dacvivdebodnen, mtris sa-
haero xomaldebi ciskidurs miefarnen. diax, isini im
tyvias hgavdnen, romlisac velurs ar eSinia, radgan
TvaliT ver xedavs, Tumca ki ukve guli aqvs gax-
vretili. sxeuli uRonod eSveba miwaze, sisxli Rvar-
ad mosCqefs Wrilobidan, goneba cdilobs SeinarCun-
os Zvirfasi mogonebebi, magram yvelaferi erTmaneT-
Si ireva da wyvdiadSi iZireba.
es Zneli dasajerebeli iyo. ise advilad verc ki
SeamCnevda kaci, magram montegma mainc dainaxa, rogor
mouqnies liTonis veeba muSti Soreul qalaqs da mix-
vda, rom ukve yvelaferi moTavda, axla TviTmfrinavebi
aRrialdebodnen: „daangrie, qva qvaze aRar datovo,
gaanadgure, mospe!“ montegma umweod aRapyro xelebi
zecisken da gonebiT Seecada wamiT SeeCerebina bombebi
haerSi. „gaiqeci!“ _ SesZaxa fabers, klarisas, _ „gaiqe-
ci! moSordi mandaurobas!“ Seevedra mildreds, magram
maSinve gaaxsenda, rom klarisa cocxali aRar iyo,
faberma ki ukve datova qalaqi da axla sadRac xeoba-
Si miqris xuTsaaTiani avtobusiT erTi ganadgurebu-
li qalaqidan meorisken. Tumca ganadgureba jer haer-
Sia Camokidebuli, magram aucileblad Camovardeba da
sanam avtobusi ormocdaaT iards gaivlides, isadg-
ili, sadac unda mivides, aRigaveba pirisagan miwisa,
201
xolo dedaqalaqi, saidanac am diliT gamovida, jar-
Tis grovas daemsgavseba.
mildredi?..
gamoaswari, gaiqeci!
bombebi ukve erTi iardiT iyo dacilebuli im sas-
tumros saxuravs, romelSic mildredi cxovrobda. ai,
ukve erTi futi darCa, Semdeg erTi goji da montegma
TvalnaTliv dainaxa Tavisi meuRle! igi win gadaxril-
iyo, uzarmazar mocimcime kedlebs misCereboda da
„naTesavebis“ luRluRs usmenda. isini ybedobdnen,
laqlaqebdnen, uRimodnen, saxeliT ixseniebdnen, magram
arafers eubnebodnen im bombis Sesaxeb, romelic erTi,
naxevari,ara, axla ukve meoTxedi gojiT iyo dacile-
buli sastumros saxuravs. mildredi ise xarbad CaS-
tereboda kedels, TiTqos iq amoikiTxavda, ratom
atarebda Rameebs tanjvasa da uZilobaSi. igi nerviu-
lad CasCereboda kedlebs, TiTqos undoda Serwymo-
da am aTasnair ferebs, CaZiruliyo am kaSkaSa bed-
nierebis morevSi...
gaisma pirveli bombis afeTqebis xma!
_ mildred!
vin icis, pirvelad swored is uzarmazari sateleviz-
io sadgurebi moispos, sxivebis, ferebis, xmebisa da ybe-
dobis koriantels rom ayenebda ekranebze.
montegi mowyvetiT daeca miwaze da imave wams dain-
axa, igrZno Tu moeCvena, rom kedlebi Caqra da mildre-
dis saxes sibnele moefina, gaigona misi kivili, roca,
raRac memilioned nawilSi, sanam yvelaferi gaTavde-
boda, jadosnuri broli ubralo sarked iqca da
mildredma Tavisi saocrad uSinaarso saxe dainaxa,
202
martoobas miCveuli saxe, saxe, romelic TandaTan
ileoda SimSilisgan, romelic mxolod sakuTari
ujredebiT ikvebeboda. da bolos da bolos, mixvda,
rom es TviTon iyo: man swrafad axeda Wers da imave
wams Weri Tavze daemxo da milion girvanqa agurTan,
liTonTan, baTqaSTan da ficarTan erTad Caitana mo-
mdevno sarTulze, mere kidev erTi sarTuliT qveviT,
kidev da bolos ukve sardafSi, Zlierma afeTqebam
mouspo sicocxle.
_ gamaxsenda! – montegi kidev ufro magrad Caekra
dedamiwas, _ movigone! CikagoSi... CikagoSi iyo, didi
xnis winaT. me da mili... swored iq SevxvdiT erTma-
neTs! axla namdvilad gamaxsenda. CikagoSi. didi xnis
winaT!..
Zlieri afeTqebis talRam gadaura mdinares da
dominos koWebiviT erTimeoris miyolebiT daafina
miwaze xalxi, caSi wylisa da mtvris svetebi aRmarTa,
mere xeebi aakvnesa da samxreTisken gaiWra. montegma
Tvalebi daxuWa, moikunta da kidev ufro magrad Cae-
kra miwas. man mxolod erTxel gaaxila Tvali da
zecaSi avardnili qalaqi dainaxa. qalaqsa da bombebs
adgili gaecvalaT erTmaneTisTvis. kidev erTi ucn-
auri wamiT qalaqi haerSi gairinda _ sul Secvlili
da gadasxvaferebuli _ ufro maRalia, vidre adami-
ani inatrebda, betonis Sxefebisa da naperwklebiviT
moelvare liTonis namsxvrevebisgan aSenebuli sax-
lebiT TavukuRma Camokidebuli, aTasnairi feriT ael-
varebuli freskisa Tu zecaSi avardnili zvavis ms-
gavsi. kari _ fanjris, saxuravi _ saZirkvlis, gverdi
ki zurgis adgilas mohqceoda... mere qalaqi gadatri-
203
alda da mkvdari daenarcxa dedamiwaze.
qalaqis daRupvis xmam cota xnis Semdeg moaRwia
montegamde.
* * *
montegi isev miwaze iwva. daxuWuli Tvalebi da
magrad mokumuli piri wvrili, nestiani cementiT am-
ovseboda da gulamomjdari qviTinebda. uceb goneba-
Si gauelva: „gamaxsenda, gamaxsenda, kidev raRac gamax-
senda! netavi ra aris? ho, vicani, _ „eklesiastes“ naw-
ili. „eklesiastesa“ da „gamocxadebis“ nawili, am wigne-
bidan amokiTxuli! Cqara, Cqara, sanam isev gamifrinde-
bodes Tavidan, sanam am aforiaqebam ar gamiara, sanam
qari ar Camdgara.
„wigni eklesiastesi“ ai, aq maqvs! _ montegi mocax-
caxe miwas Cahkvroda da zedized CurCuliT imeoreb-
da teqstis sityvebs. isini TavisTavad modiodnen, Tumca
Zalas sulac ar atanda Tavs. axla „denhemis pasta“
aRar ubzuoda yurebSi – TviTon mociquli Casjdo-
moda gonebaSi da umzerda...
_ morCa! _ Cailaparaka viRacam.
balaxebSi garTxmuli adamianebi napirze gamoyr-
ili TevzebiviT aRebdnen pirs da Cqar-Cqara sunTq-
vadnen. maT ise magrad CaebRujaT dedamiwa, rogorc
bavSvi CabRujavs xolme nacnob nivTs, Tundac civi da
usicocxlo iyos igi, Tundac veraferi uSvelos. yve-
la magrad CasWideboda miwas da Rrialebda, raTa
yurebi ar gaxeTqodaT da goneba ar dabnelebodaT.
montegic Rrialebda, raTa Tavi daecva qarisgan,
romelic loyebsa da tuCebs aglejda da cxviridan
204
sisxls adenda. montegi iwva da umzerda, rogor eSve-
boda dabla mtveri dasiCume. igi mtvris TiToeul, sul
umcires nawilaks, balaxis TiToeul Reros xedavda
da yoveli Sriali, CurCuli da yvirili esmoda, romel-
ic axlad ibadeboda qveynad.
mtvers siCume Camohqonda miwaze, siCumesTan erTad
ki mocaleoba, rom kacs miexed-moexeda irgvliv da
sworad aReqva am dRis ambavi.
montegma mdinares gadaxeda: „iqneb mdinaris napirs
gavyveT“. Semdeg mitovebul liandags gaayola Tva-
li: „an iqneb am gziT wavideT? iqneb ukve SeiZleba,
Saragzaze gavideT? vin icis, ukve gveqnes fiqrisa da
azrovnebis saSualeba. erT dRes ki, karga xani rom
gava da nanaxi da nafiqri kargad gadaixarSeba goneba-
Si, yvelaferi sityvebad da saqmeebad gadmoiRvreba.
bevri mcdari iqneba, magram WeSmaritic sakmaod aR-
moCndeba maT Soris. dRes ki gzas unda davadgeT da
qveyana davaTvalieroT: bolos da bolos, unda gav-
igoT, raze saubrobs, rogor cxovrobs igi. unda davi-
naxoT misinamdvili saxe. axla yvelaferi minda vnaxo,
yvelaferi, rac axla gancalkevebulia Cemganac da
erTimeorisganac. roca isini CemSi Semovlen da er-
TurTs Seerwymian, ukve ise Semisisxlxorceben, rom
veRaravin gagvarCevs erTmaneTisgan. unda Sevxedo,
RmerTmani, kargad unda davakvirde am qveyanas, Cem
Tvalwin rom gadaSlila. ai, maSin namdvilad Sevx-
vdebi mas da bolos da bolos SeviTviseb, bolos da
bolos sisxlSi gamijdeba da dReSi aTasjer, aTi-
aTasjer damivlis ZarRvebSi. me magrad CaveWidebi
mas, aRar gavuSveb xelidan da odesme mTlianad
205
davisakuTreb. dRes ki mxolod TiTs Sevaxeb. dRes
mxolod dasawyisia“.
qari Cadga. jer yvelani miwaze iwvnen gabruebule-
bi. jer ar SeeZloT, wamomdgariyvnen da yoveldRi-
uri sazrunavis uRelSi gaeyoT Tavi. jer ar SeeZloT
aenToT cecxli, eSovaT sakvebi, emoZravaT, emuSavaT
da aTasi wvrilmani ram gaekeTebinaT. isini iwvnen
da mtvrian quTuToebs axamxamebdnen. Tavdapirvelad
xSir-xSirad sunTqavdnen, mere cota mouneles da bo-
los sul dawynardnen.
montegi wamojda.
wamojda, magram adgomas aRar cdila. sxvebic ase
moiqcnen. CaSavebul ciskidurze wiTlad amoiwvera
mze. cioda. haerSi wvimis suni igrZnoboda.
grenjeri wamodga, xel-fexi moisinja da abuzRun-
da. Tvalebidan wveT-wveTad Camosdioda cremli. igi
fexebis fratuniT miadga napirs, mdinares aayola
Tvali da karga xnis Semdeg Cailaparaka:
_ qalaqi miwasTanaa gasworebuli. qalaqi ga-
camtverebulia! – mere, sakmao dumilis Semdeg, daumata,
_ neta ramdeni moeloda am ambavs da ramdens mou-
lodnelad daatyda Tavs es ubedureba?
„kidev ramdeni qalaqi moispo qveynad“ _ gaifiqra
montegma, _ marto Cvens qveyanaSi ramdeni moisrebo-
da?! asi? aTasi?“
viRacam asanTi aanTo, jibidan amoRebul qaRal-
dis naglejTan miitana da, roca qaRalds cecxli moedo,
balaxisa da foTlebis grovis qveS SeCurTa. cota
xnis Semdeg foTlebis grovas xis wvrili totebi
daayares. totebi sveli iyo da xrColva daiwyo, ma-
206
gram bolos, rogorc iqna, abrialda. male mzec amovi-
da. xalxma nel-nela Seaqcia zurgi mdinares da zan-
tad Sejgufda cecxlis irgvliv. mze axla zurgze acx-
unebda maT.
grenjerma gaqonili qaRaldis Sekvra gaxsna da
bekonis naWeri amoiRo:
_ axla cota wavixemsoT, mere ki mdinaris napirs
avyveT. uCvenod albaT iolad ver gavlen iq.
viRacam patara tafa gamoaCina. bekoni zed dades
da cecxlze Sedges. oriode wuTis Semdeg bekoni ukve
SiSxinebda, xtoda da haers madis aRmZvreli sur-
nelebiT avsebda. xalxi uxmod adevnebda Tvals am
rituals. grenjeri cecxls CaaCerda da Caiduduna:
_ feniqsi.
_ rao?
_ Zvelad, qristemde erTi briyvi frinveli cxovrobda,
saxelad feniqsi erqva. ramdenime saukuneSi erTxel
kocons anTebda da Tavs iwvavda (rogorc Cans, igi ad-
amianis uaxloesi naTesavi iyo), magram yoveli dawvis
Semdeg xelaxla aRdgeboda ferflidan. rogorc vxe-
davT, Cvenc, adamianebic, ase viqceviT, oRond im frinvelTan
SedarebiT erTi upiratesoba mainc gagvaCnia: Cvens Sec-
domebs vxvdebiT xolme. viciT yvela Cveni Secdoma,
romelic am aTasi wlis ganmavlobaSi Cagvidenia da
radgan amdens vxvdebiT, odesme imasac mivaRwevT, rom es
wyeuli koconebi aRar davanToT da Sig aRar CavxteT.
yoveli Taoba iZleva xalxs, romelTac axsovT Zveli
Secdomebi da Cven swored isini unda SevarCioT.
grenjerma tafa gadmodga cecxlidan. cota xnis Sem-
deg kerZi Segrilda da dinjad da uxmod isauzmes. yve-
207
la Cafiqrebuliyo. bolos grenjerma daarRvia siCume:
_ axla aRma avuyveT mdinaris napirs da mtkiced
davixsomoT, rom TviTon Cven araviTari Rirebuleba
ara gvaqvs, araferi ara varT, magram is, rasac gonebaSi
vinaxavT, metad mniSvnelovania da erT dResigi aucile-
blad gamoadgeba adamianebs. oRond isic unda gvaxs-
ovdes, rom maSinac ki, roca wignis kiTxvas aravin gviS-
lida, mTlianad ver viyenebdiT xolme mis simdidres,
micvalebulebis xsovnas vbRalavdiT, saflavebze
vafurTxebdiT xolme... momdevno kviras, momdevno Tves,
gaisad uamrav martoxela adamians SevxvdebiT da roca
SegvekiTxebian _ ras akeTebTo, unda vupasuxoT, vixsenebT-
Tqo. es iqneba Cveni iaraRi, romliTac sabolood gavi-
marjvebT kidec. odesme ki imdens gavixsenebT, rom
uzarmazar saflavs amovTxriT da Sig samudamod davasa-
marebT oms. axla ki daviZraT. pirvel yovlisa, sarkee-
bis qarxana avagoT da erT weliwads sul sarkeebi vamza-
doT, raTa xalxma kargad dainaxos sakuTari saxe.
sauzmis Semdeg cecxli Caaqres. iriJraJa, sinaTlem
imata, TiTqos viRac nel-nela uwevda vardisfer lam-
pars. Citebi, weRan rom damfrTxalni gafrindnen sadRac,
mobrundnen da xis totebze Camosxdnen. montegi wamod-
ga da CrdiloeTisken gaemarTa. cota xnis Semdeg ukan
moixeda da naxa, rom yvela ukan misdevda. gaocebuli-
montegi gverdze gadadga da grenjers gza dauTmo, ma-
gram grenjerma Sexeda da TaviT aniSna _ win gagviZex-
io.
montegma gza ganagrZo. igi xan mdinares umzerda, xan
cas da xan liandags, romelic fermebidan da TiviT savse
sabZlebidan modioda. axla am fermebisken, albaT,
208
jgufjgufad moeSureboda qalaqidan gamoqceuli xalxi.
SemdgomSi, erT Tvisa Tu eqvsi Tvis Semdeg (yovel SemTx-
vevaSi, erT weliwads ar gadaacilebs), montegi kvlav
daivlis am adgilebs, maSin ukve martodmarto, da manam
ar SeCerdeba, sanam im xalxs ar daeweva, romlebmac aq
gaiares.
axla ki grZeli gza udevT win, SuadRemde unda iar-
on da Tu jer aravin iRebda xmas mxolod imitom, rom
yvelas Tavisi safiqrali hqonda, albaT, cota mogvianebiT,
roca mze amova da yvelafers gaaTbobs, isini enas am-
oidgamen da an erTmaneTs gaesaubrebian, an yoveli maT-
gani ityvis, rac gaaxsenda, raTa Tavi daarwmunon, rom
marTla sworad gaixsenes yvelaferi, rom maTi codna
aRar daikargeba.
montegs TviTonac raRac aumoZravda da auduRda
sulSi, da mixvda, rom wignis sityvebi axsenebda Tavs.
neta ra unda Tqvas, roca misi jeri dadgeba, riTi unda
Seumsubuqos Tavis xalxs es mZime dRe?
yvelafers Tavisi dro aqvs _ ngrevasac da Senebasac,
Tqmasac da arTqmasac. diax, es asea, magram kidev erTi
ramis... kidev raRacis gaxseneba mindoda... ho: „da mdi-
narisa mis amier da wiaR Zeli cxovrebisai, gamomRebe-
li aTormetisa nayofisa, yovelTa TTueTa momcemeli
Tvisisa nayofisa da furcelni mis xisani sakurneblad
warmarTTa“.
„diax, _ fiqrobda montegi, _ swored amas Semovunax-
av maT SuadRisTvis.
SuadRisTvis...
roca qalaqs mivadgebiT“.