1

GEMĐ ACENTELĐĞĐ

EĞĐTĐMĐ

Đ.M.E.A.K DENĐZ TĐCARET ODASI

ĐLE

VAPUR DONATANLARI VE ACENTELERĐ DERNEĞĐ

TARAFINDAN

MÜŞTEREKEN HAZIRLANMIŞTIR

AĞUSTOS 2007

2

ÖNSÖZ

AB’ye uyum müktesebatı çerçevesinde, gemi acentelerinin mevzuat ve uluslararası denizcilik kurallarına uygun olarak düzenli ve verimli bir şekilde faaliyet göstermelerini sağlamak, etkin hizmet temini için gerekli olan yüksek düzeyde bir profesyonel eğitim ve denetim geliştirmek, mali yapıları itibariyle sağlam ve istikrarlı gemi acentelerinin çalışmasını teşvik etmek, yeterlik şartlarını ve hizmet esaslarını belirleyerek, izin belgelerini düzenlemek amacıyla, T.C.Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı’nca hazırlanan Gemi Acenteleri Hakkında Yönetmelik, 31/10/2005 tarih ve 25982 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup, söz konusu bu yönetmelikle, gemi acenteliği yapan veya yapacak olan kişi ve kuruluşlara bazı kurallar getirilerek, bu kurallar çerçevesinde gemi acenteleri mesleklerini icra etmeleri şartı getirilmiştir.

Gemi Acenteleri Yönetmeliği ve buna bağlı olarak çıkartılan Gemi Acenteliği Eğitim

Yönergesi’nce, Gemi Acenteliği Mesleki Eğitim Seminerleri’nin düzenlenmesi ve gemi acente firmalarında çalışan personelin de bu seminerlere katılarak eğitim almaları gerekmektedir.

Eğitim seminerlerinde, gemi acenteliği mesleğini icra eden kişi ve kuruluşların görevlerinde

etkili ve verimli çalışmaları için gerekli olan acentelik mesleğini ilgilendiren tüm konular işlenecek olup, bu konulara kaynak teşkil edecek ve mesleğin özünü içeren ders notları, eğitim seminerlerine katılacak kişilere ve gemi acentelerine yardımcı olabilmek amacıyla Odamızca hazırlanarak kitap haline getirilmiştir.

Hazırlanan bu kitabın tüm gemi acentelerine ve çalışanlarına faydalı olması dileğiyle

saygılarımı sunarım. .

Metin KALKAVAN ĐMEAK Deniz Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı

3

ĐÇĐNDEKĐLER

BĐRĐNCĐ B Ö L Ü M

1.1 – GEMĐ ACENTESĐ – ÖNEMĐ VE ACENTELĐK TARĐHĐ 1.2 – ACENTELĐK KAVRAMLARI – GÖREV ve SORUMLULUKLAR

1.2.1 – Gemi Acenteliği 1.2.2 – Temsilcilik 1.2.3 – Gemi Acentelik Hizmetleri 1.2.4 – Gemi Acentesinin Görevleri 1.2.5 – Gemi Acentesinin Yükümlülükleri 1.2.6 – Gemi Acentesi – Gemi Kaptanı Đlişkileri 1.2.7 – Gemi Acentelik Đşletmeciliği ve Disiplin 1.3 – GEMĐ ACENTELĐK MÜESSESESĐ ( ĐŞLETMESĐ ) 1.4 – GEMĐ ACENTELĐK ĐŞLETMESĐ OFĐS DÜZENĐ 1.4.1 – Đş Yerinin Bulunduğu Yer 1.4.2 – Đş Yerinin Yapısı 1.4.3 – Đletişim 1.4.4 – Bilgisayar 1.4.5 – Đnternet 1.4.6 – Personel Alma 1.4.7 – Đşletme Muhasebesi 1.4.8 – Nakit Akışı 1.4.9 – Proforma Acente Harcamaları Pusulası 1.4.10 – Nihai Harcamalar Faturası 1.5 – ACENTENĐN TEMSĐL OLUNAN KĐŞĐ ĐLE ĐLĐŞKĐLERĐ

1.5.1 – Giriş 1.5.2 – Olayları Olduğu Gibi Bildirmek

1.5.3 – Acente – Donatan ve Navlun Đlişkisi 1.5.4 – Atamaya Göre Acentelik Türleri

a- Armatör Acentesi b- Kiracı Acenteliği

ba – Gemiyi Sefer Esasıyla Kiralayan Tarafından Atama bb – Gemiyi Zaman Esasıyla Kiralayan Tarafından Atama

c – Koruyucu Acentelik 1.5.5 – Acentenin Masraf Đlişkileri a – Zaman Esaslı Gemi Kiracısının Masrafları b – Donatana Ait Masraflar c – Yükleyici veya Alıcının Masrafları d – Nihai Harcamalar Faturası e – Tediye Hesabının Tutulması f – Acente Harcamaları Pusulası 1.6 – GEMĐ ACENTELĐK HĐZMETLERĐ ÜCRET TARĐFESĐ ( 8 Ocak 2004 Tarih ve 25340 Sayılı Resmi Gazete

4

1.6.1 – Proforma Fatura Tanzimi a – Uğraksız Geçen – Transit – Gemiler

b – Liman Uğraklı Gemiler

ĐKĐNCĐ B Ö L Ü M

2.1 – GEMĐ TANIMI – GEMĐ TĐPLERĐ ve GEMĐ ÖLÇÜMLERĐ

2.1.1 – Gemi Tanımı 2.1.2 – Gemi Tipleri

1- Kuru Yük Gemileri ( Dry Cargo Ships ) A) Dökme Yük Gemileri ( Bulk Carriers ) B) Çok Maksatlı Gemiler ( Multipurpose Ships ) C) Konteyner Gemileri ( Container Ships ) D) Ro-Ro Gemileri ( Ro-Ro Ships) E) Soğuk Havalı Gemiler ( Refrigerated Vessels )

2 – Tankerler ( Tankers) 3 – Diğer Gemiler ( Miscellaneous Ships) 2.1.3 – Gemi Đnşa, Gemi Ölçümleri

2.1.4 – Yüklerin Sınıflandırılması – Gemiyle Taşınan Yükler 2.1.5 – Konteyner , Konteyner Tipleri

ÜÇÜNCÜ B Ö L Ü M

3.1 – ACENTELĐK YÖNETMELĐĞĐ ve GEMĐ ACENTELERĐ EĞĐTĐM YÖNERGESĐ

3.1.1 – Gemi Acenteleri Hakkında Yönetmelik ( 31.10.2005 tarih ve 25982 sayılı Resmi Gazete ) 3.1.2 – Gemi Acenteleri Eğitim Yönergesi

( 5 Mart 2007 tarih ve 6542 sayılı Bakan onayı )

DÖRDÜNCÜ B Ö L Ü M

4.1 – ACENTE ve OTORĐTE ( Resmi Makamlar ) ĐLĐŞKĐSĐ

4.1.1 – Acente 4.1.2 – Acentenin Rutin Đş ve Đşlemleri 4.1.3 – Gemilerin Limanlarımıza Geliş ve Gidişlerinde Yapılacak Đşlemler, Başvurular, Başvuru Formları a) Büyük Kabotajdaki Gemiler

aa) Gemilerin Yabancı Limanlardan Türk Limanlarına Gelişlerinde ab) Gemilerin Bir Türk Limanından Yabancı Limanlara Gidişlerinde ac) Gemilerin Bir Türk Limanından Diğer Bir Türk Limanına Gelişlerinde ad) Gemilerin Bir Türk Limanından Diğer Bir Türk Limanına Gidişlerinde b) Küçük Kabotajdaki Gemiler ( Dahili Taşıma ) ba) Gemilerin Gelişinde bb) Gemilerin Gidişinde

5

4.1.4 – Gemi Geliş – Gidiş Kontrolleri, Formlar, Dokümanlar 4.1.5 – Gemilerin Boğazlara Gelişlerinde Uyacağı Kurallar a) VTS Uyum Kuralları ( SP1 – SP2 Raporları ) b) Gümrük ve Sahil Sağlık Kontrolleri c) Yolcu Gemilerinin Ayrıcalıkları 4.1.6 – Uğraksız Geçiş Yapan ( Transit ) Gemilerin Geçişlerinde Yapılacak Đşlemler 4.1.7 – Resmi Makamlar ile Đlgili Đşlemler a) Liman Başkanlığı b) Sahil Güvenlik ve Sahil Sağlık Đdareleri c) Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü ( Fenerler Đdaresi )

d) Gümrük Đdareleri e) Konsolosluklar f) Diğer Resmi Makamlar

BEŞĐNCĐ

B Ö L Ü M 5.1 – ACENTE ve LĐMAN ĐŞLETMELERĐ

5.1.1 – Limanlar ve Liman Đşletmeleri a) Gemi Geliş – Gidişlerinde Liman Đşletmeleri ile Đlişkiler b) Boşaltma Yapacak Gemilerle Đlgili Yapılacak Đşlemler, Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar c) Yükleme Yapacak Gemilerle Đlgili Yapılacak Đşlemler, Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 5.1.2 – Kılavuzluk 5.1.3 – Römorkörcülük 5.1.4 – Geminin Yanaşma ve Kalkmasında Liman Đşletmeleri Program Toplantılarına Katılım 5.1.5 – Yükleme ve Boşaltmada Đşçilik, Puantaj Hizmetleri 5.1.6 – Survey Kurum ve Kuruluşları, Surveyörler

5.2 – ACENTE ve DOKÜMANTASYON 5.2.1 – Gemi Đhbarları – Bildirimler a) Đhbarlar ( ETA / ETS ) b) Hazırlık Mektubu ( Notice of Readiness ) c) Olaylar Çizelgesi ( Statement of Fact ) d) Zaman Çizelgesi ( Time Sheet )

5.2.2 – Gemi Dokümanları a) Gemi Geliş – Gidiş Evrakı b) Operasyon Evrakı

5.2.3 – Yük ile Đlgili Dokümanlar

a) Konişmento b) Ordino / Stiker c) Yük Manifestosu d) Özet Beyan e) Đstif Planı ( Stowage Plan )

6

5.3 – ACENTE ve BOĞAZLAR – ÇANAKKALE VE ĐSTANBUL BOĞAZ ĐDARELERĐ 5.3.1 – Türk Boğazlarının Coğrafi Yapısı 5.3.2 – Uluslar arası Anlaşmalar, Kanun ve Tüzükler 5.3.3 – Boğazlar Gemi Trafik ve Emniyet Gözetleme Hizmetleri 5.3.4 – VTS / Raporlar / Formlar – Görev ve Sorumluluklar

ALTINCI

B Ö L Ü M 6.1 – ACENTE VE GEMĐYE VERĐLEN HĐZMETLER

6.1.1 – Acente 6.1.2 – Gemiye Verilen Hizmetler

a) Gemiye Yakıt Đkmali b) Gemiye Kumanya Đkmali c) Gemiye Yedek Parça Verilmesi d) Gemiye Su Đkmali e) Gemiden Atık Alınması f) Gemi Sertifikalarının Süre Uzatımı

6.1.3 – Gemi Personeline Verilen Hizmetler a) Hasta, Yaralı ve Kazazede Tayfalar b) Ölüm c) Tayfa Giriş – Çıkışları d) Gemi ve Tayfa Mektupları e) Kaptan Avansı

YEDĐNCĐ

B Ö L Ü M 7.1 – NAVLUN SÖZLEŞMELERĐ VE ACENTENĐN NAVLUN SÖZLEŞMELERĐNDEN DOĞAN SORUMLULUKLARI – SÖZLEŞME ÖRNEKLERĐ

SEKĐZĐNCĐ B Ö L Ü M

8.1 – OLASI ĐŞ ve ĐŞLEMLER – HĐZMETLER 8.1.1 – Deniz Hukuku a) Giriş b) Kaptan c) Gemi Jurnali d) Taşıtanın Yükleme Görevi ve Doğru Beyan

da) Yükleme Yeri db) Yükleme Harcamaları dc) Yükün Güverteye Đstifi dd) Boşaltma ve Teslim

8.1.2 - Konişmento a) Tanım

7

b) Anımsatmalar c) Konişmentonun Đçeriği

8.1.3 – Yük Eksikliği ve Fazlalığı 8.1.4 – Deniz Raporu 8.1.5 – Avarya ( Müşterek Avarya ) 8.1.6 - Sörveyörler

a) Klas Sörveyi b) Liman Sörveyi c) Kaza Sörveyi d) Yük Sörveyi

8.1.7 – Gemi Mürettebatı

a) Gemi Adamı b) Armatör – Acente Đlişkisi c) Mürettebatın Ülkesine Dönüşü d) Gemiden Firar e) Kaçak Yolcular

DOKUZUNCU B Ö L Ü M

9.1 – ÇEVRE ve DENĐZLERĐ KORUMA

9.1.1 – Genel Koruma ve Denizleri Koruma 9.1.2 – Çevre Koruma Kurum ve Kuruluşları 9.1.3 – Çevre Koruma ile Đlgili Mevzuat

ONUNCU B Ö L Ü M

10.1 – LĐMAN – GEMĐ GÜVENLĐĞĐ ve GEMĐ DENETĐMLERĐ

10.1.1 – Uluslar arası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenliği Kodu ( ISPS Code) 10.1.1.1- Hangi Gemi ve Kıyı Tesisleri ISPS koda dahildir? 10.1.1.2- Đdarenin Yetki ve Sorumlulukları 10.1.1.3- ISPS Temas Bilgileri 10.1.1.4- Đdarenin Tanınmış Güvenlik Kuruluşlarına Devredebileceği Yetkiler: 10.1.1.5- Gemiler için ISPS Sorumlulukları 10.1.1.6- Limanlar için ISPS Sorumlulukları 10.2 – ULUSLAR ARASI GEMĐ EMNĐYETĐ YÖNETĐM KODU ( ISM KODU )

10.2.1 – Amaç 10.2.2 – Kodun Gemi Tiplerine Göre Yürürlüğe Girme Tarihleri

10.2.3 – ISM Belgeleri ve Geçerlilik Süreleri

10.3 – BAYRAK DEVLETĐ KONTROLLERĐ 10.3.1 – IMO ve Bayrak Devletleri : 10.3.2 – Bayrak Devletlerinin Yasal Sorumlulukları :

10.3.3 – Bayrak Devletlerinin Đcrai Sorumlulukları : 10.3.4 – Đdare Namına görev yapan onaylı kuruluşların

sorumluluğu :

8

10.4 – LĐMAN DEVLETĐ KONTROLÜ ( PSC – PORT STATE CONTROL )

10.4.1 – Liman Devleti Kontrolü Neden Yapılır : 10.4.2 – Liman Devletlerinin Sorumlulukları :

ONBĐRĐNCĐ B Ö L Ü M

11.1 – SERTĐFĐKALAR ve ÖRNEKLERĐ

11.1.1 – Bir Ticaret Gemisinde Bulunması Gereken Sertifikalar 11.1.2 – Sertifikaların Đbraz Edildiği Yerler 11.1.3 – Gemilerde Bulunan Sertifikaların Anlamı

ONĐKĐNCĐ B Ö L Ü M

12.1 - ACENTELĐK ĐLE ĐLGĐLĐ BELLĐ BAŞLI MEVZUAT FĐHRĐSTĐ

9

BĐRĐNCĐ

B Ö L Ü M 1.1 – GEMĐ ACENTESĐ – ÖNEMĐ VE ACENTELĐK TARĐHĐ 1.2 – ACENTELĐK KAVRAMLARI – GÖREV ve SORUMLULUKLAR 1.2.1 – Gemi Acenteliği 1.2.2 – Temsilcilik 1.2.3 – Gemi Acentelik Hizmetleri 1.2.4 – Gemi Acentesinin Görevleri 1.2.5 – Gemi Acentesinin Yükümlülükleri 1.2.6 – Gemi Acentesi – Gemi Kaptanı Đlişkileri 1.2.7 – Gemi Acentelik Đşletmeciliği ve Disiplin 1.3 – GEMĐ ACENTELĐK MÜESSESESĐ ( ĐŞLETMESĐ ) 1.4 – GEMĐ ACENTELĐK ĐŞLETMESĐ OFĐS DÜZENĐ 1.4.1 – Đş Yerinin Bulunduğu Yer 1.4.2 – Đş Yerinin Yapısı 1.4.3 – Đletişim 1.4.4 – Bilgisayar 1.4.5 – Đnternet 1.4.6 – Personel Alma 1.4.7 – Đşletme Muhasebesi 1.4.8 – Nakit Akışı 1.4.9 – Proforma Acente Harcamaları Pusulası 1.4.10 – Nihai Harcamalar Faturası 1.5 – ACENTENĐN TEMSĐL OLUNAN KĐŞĐ ĐLE ĐLĐŞKĐLERĐ 1.5.1 – Giriş 1.5.2 – Olayları Olduğu Gibi Bildirmek

1.5.3 – Acente – Donatan ve Navlun Đlişkisi 1.5.4 – Atamaya Göre Acentelik Türleri

c- Armatör Acentesi d- Kiracı Acenteliği

ba – Gemiyi Sefer Esasıyla Kiralayan Tarafından Atama bb – Gemiyi Zaman Esasıyla Kiralayan Tarafından Atama

c – Koruyucu Acentelik 1.5.5 – Acentenin Masraf Đlişkileri a – Zaman Esaslı Gemi Kiracısının Masrafları b – Donatana Ait Masraflar c – Yükleyici veya Alıcının Masrafları d – Nihai Harcamalar Faturası e – Tediye Hesabının Tutulması f – Acente Harcamaları Pusulası 1.6 – GEMĐ ACENTELĐK HĐZMETLERĐ ÜCRET TARĐFESĐ ( 8 Ocak 2004 Tarih ve 25340 Sayılı Resmi Gazete

1.6.1 – Proforma Fatura Tanzimi a - Uğraksız Geçen – Transit – Gemiler

b - Liman Uğraklı Gemiler

HAZIRLAYAN Ruhi Duman – Emin Eminoğlu

10

1.1 – GEMĐ ACENTESĐ – ÖNEMĐ VE ACENTELĐK TARĐHĐ Denizcilik sektörünün , çok önemli ve vazgeçilmez bir rolün sorumluluğunu üstlenmiş olan acentelik mesleğinin , kapsamlı bir tanımının yapılmamış olması , acentelik konusunda kavram karışıklığına ve kaçınılmaz problemlerin de zaman zaman gündeme gelmesine neden olmuştur . -Acentelik tanımının doğru ve tam yapılması ile, acentelik mesleğinin ve sektördeki rolünün önemi ve vazgeçilmezliği anlaşılacak , aynı zamanda acentenin de , mesleki hayatında uymak zorunda bulunduğu ve ticari iş yaşamı süresince ‘’ iş kılavuzu ‘’ niteliğini taşıyan görev ve sorumluluklarının da belirlenmesinde yardımcı olacaktır. -Acentenin tanımı veya görev ,sorumluluk ve yükümlülüklerin belirlenmesi için , öncelikle acentenin vazgeçilemez , tayinini zorunlu kılan nedenleri , tarihi süreç içerisinde araştırma ile başlamak doğru yöntem olacağı inancındayız . En eski ve hala en ağırlıklı ticaret yolu denizdir , acentelik mesleği de , deniz yolu kadar eski olmasa bile 14yy son 15yy başlarında ihtiyaca cevaben zorunlu olarak , dünya denizcilik sektöründe mesleki yerini almıştır. Bu dönemde bir limandan yüklemiş oldukları malları takas etmek üzere bir başka limana uğrayan gemi ve kaptanlar , bir sonraki seferde kolayca talep ettikleri malların pazar araştırmasını yapmak , malı tedarik ederek yüklemeye hazır hale getirilmesini temin etmek üzere arkalarında temsilciler bırakmak zorunda kalmışlardı. Đşte gemi ve kaptanı adına vekil tayin edilen bu ilk temsilciler , ilk liman / gemi acenteleridir. Đhtiyaca cevap vermek üzere doğan bu meslekten zamanla yine ihtiyaca cevap vermek üzere simsarlık (broker) kiralama ( charter ) tanker kiralama gibi özel bir bilgi birikimini ve belirtilen dallarda uzmanlığı gerektiren yeni denizcilik sektörü kavramları ile birlikte , kaynağı acentelik olan ancak uzmanlık gerektiren mesleklerin doğuşuna neden olmuştur . Yelkenli gemiler yerini buharlılara , buharlılar yakıtlı makinelere , makinelerin günümüz ihtiyaçlarına cevap verebilmesi için çok hızlı hale gelmesi ile acentelik kavramı da eski zamanla mukayese edilemeyecek düzeyde farklılıklar göstermiş ,hızla gelişen dünyada görev ve sorumlulukları artarak dünya ve ulusal denizcilik sektöründe, gemi ile ticaretin yapıldığı bölgelerde adres olarak yerini almıştır. Acente , tayin edilerek bir başkasının vekilidir ama görev yaptığı karasuları veya limanlarda tayin edilmiş kişi veya kuruluşun – geçici bir süre ile – ta kendisidir . Kısaca geminin armatörü tayin etmişse , geçici armatörü – kiracısı tayin etmişse , geçici kiracısı konumunda dır . Acente , yurtdışından belki ilk kez ülkeye giriş yapan yabancı uyruklu bir gemi ve kaptanı ile ilk temas eden kişi veya kuruluş olarak , ülkeyi temsil etme ve ülke hakkında bir yabancıya ilk temasta verilen görüntü itibariyle çok önemli bir tanıtım ayrıca gemi armatörüne de ülkedeki uygulama ve kanunları en doğru şekilde aktarmakla , gönüllü bir tanıtım elçisidir . Türkiye’ de Gemi Acenteleri Gemi acentesi, gemi donatanını (malik donatan veya kiracı donatan) bir limanda ya da bir taşıma bölgesinde ( layn;hat ) temsil eden kişi veya kuruluştur. Üçüncü kişilere ve kuruluşlara karşı donatanın hak ve çıkarlarını korur. Bu hizmeti karşılığında da hizmet ücreti (acente komisyonu) alır. Gemi acentesi bir ticaret aracısıdır. Donatanın / kaptanın yetkilendirmesi sonrasında liman işletmesi, liman başkanlığı, sağlık idaresi, fener idaresi, polis gibi kurumlar nezdinde geminin işlerini takip eder. Gemi acentelik hizmeti vekalet ilişkisi içinde sürdürülür. Bu bağlamda donatan ya da donatanın vekili olarak kaptan, vekalet ilişkisi çerçevesinde geminin uğrak yapacağı limanda acente atar; yahut acentelik sözleşmesi ile bu bağ kurulur. Gemi acentesi, donatanın / kaptanın yerel limandaki temsilcisidir.

11

Osmanlılar döneminde bir toplumun can damarını teşkil eden ulaştırma hizmetlerini, özellikle de deniz ticaretini yabancılar yürütmekteydi. Dış taşımalarla uğraşan gemi acentelerinin neredeyse tamamı yabancıydı. 1880’lerde, gemi acenteliği yapan tek Türk, kayıtlara göre, Ali Hilmi Efendi idi. Ali Hilmi Efendi Şirketi Hayriye müdürüydü. 1800’lü yıllarda yabancı denizcilik kumpanyalarının mekanı Galata ve çevresi idi. Bu kumpanyalar Đstanbul limanına düzenli seferler (posta seferleri) yapmaktaydı. 1890’lı yıllarla birlikte yük ve yolcu hareketinin hızlanması üzerine Đstanbul’a sefer yapan 28 yabancı denizcilik kumpanyası Kasım 1902 yılında bir araya gelerek “Ecnebi Seyr-i Sefain Kumpanyaları Dersaadet Bahriye Odası” adı altında örgütlendi. Dersaadet Bahriye Odası’nın üyeleri Đstanbul bağlantılı deniz taşımacılığı yapan yabancı armatörlerdi. Bu kumpanyaların 8 tanesi Đngiliz, 5 tanesi Yunan, 3 tanesi Fransız, 3 tanesi Rus, 2 tanesi Alman, birer tanesi de Bulgar, Macar, Avusturya, Romen, Belçika, Đtalyan ve Hollanda denizcilik kumpanyasıydı. 1900’lü Yılların Dersaadet’inde yabancı denizcilik kumpanyalarına acentelik hizmeti veren kişi ya da kuruluşlar şunlardır. A. Pironcoff, Seager & Joly, Agelasto, Sfezzo & C., James La Fontaine, Bogdan De Jugovich,Georges Schrimpf, S&W Hoffmann, Theodoridi & C, Alfred C. Silley, M. Isaakides, A.Foresti, M.Coumaki, A. Kanavaloff, Charles Dechaud, J.W.Whittall &C.,E.C.Bartoro, Foscolo Mango &C.,Theo N. Curmusi,M.Barauna, G.Danezi, Doros Brothers, Timothee Reboul, A.Seymery, A.Tchaikowsky, Gilchrist Walker & C., ve F.Heald & Rizzo. Cumhuriyetimizin kurulmasından sonra yapılan bir çok yeni düzenlemelere paralel olarak söz konusu Oda’ nın isminde de değişiklikler yapılmış ve sırasıyla, Ecnebi Seyr-i Sefain Şirketleri ve Armatörleri Cemiyeti, Vapur Donatanları ve Acenteleri Cemiyeti ve son olarak da Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği isimlerini almıştır. 105 yıllık bir geçmişe sahip olan Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği Türkiye’nin etki ve ilgi alanı olan deniz ve denizcilik bilgisini iktisadi, ticari, sosyal ve kültürel ilişkilerini, üyelerinin ihtiyaç ve beklentilerini, birlik ve bütünlük içinde hedefine ulaştırmayı başarmıştır.

Derneğin amacı, denizlerimiz, deniz kaynaklarımız ve denizciliğimiz konularında gemi acentelik mesleğini icra eden üyelerini görev ve sorumluluk konularında aydınlatmak, yönlendirmek ve özendirmektir.

Bu mesleği icra eden kişi ve kuruluşlara, gemi acenteliği ve temsilciliği, kavramları, sorumluluğu, tutum ve davranışları, ofis ve personel çalışma düzeni, muhasebe kayıtlarının tutulma şekli, harcamaları, proforma fatura düzenlenmesi ve nihai hesaplaşma sistemi ile ilgili bilgiler sunmaktadır. Üyelerine sunmuş olduğu bu hizmetler yanında, uzun yıllara yayılmış olan tecrübelerine dayanarak kazandığı edinimlerini, bu vesile ile sizlerle paylaşmaktan da büyük bir onur duymaktadır. 1.2 – ACENTELĐK KAVRAMLARI – GÖREV ve SORUMLULUKLAR

“Acente” kavramı, TTK 116. maddesine göre ; “Bir mukaveleye dayanarak muayyen bir yer veya bölge içinde daimi bir surette ticari bir işletmeyi ilgilendiren akitlere aracılık etmeyi veya bunları o işletme adına yapmayı meslek edinen kimseye ACENTE denir “ şeklinde tarif edilmiştir. Her türlü acentelik bu madde üzerinde birleştirilmiştir. Esas itibariyle acentelik işlevleri yasa da belirtilen şekilde olmakla birlikte, birçok meslek gruplarına ayrılmaktadır. Başta “Gemi Acenteliği” - “Sigorta Acenteliği”, - “Seyahat Acenteliği”, - “Havayolu Acenteliği”, - “Oto Acenteliği” - “Satış

12

Acenteliği” gibi birden çok ticari acentelik grupları sayılabilir. Ancak her bir acentelik birbirinden ayrılmaktadır. 1.2.1 – Gemi Acenteliği Gemi Acenteleri, deniz taşıt ve araçları ile yolcu ve yük taşımalarında, gemi sahibi, kaptanı, işleticisi ve/veya kiracısı nam ve hesabına üçüncü kişi ve kuruluşlara karşı hak ve menfaatlerini tayin edilen bölge içinde koruyan ve bunun karşılığında ücret alan kişi ve kuruluşlardır.

Gemi Acenteliği sorumluluk içeren çok önemli bir meslek koludur. Đhmal ve istismarı asla affedilemeyecek kadar kendine özgü bir meslektir. Geminin sahibi, kaptanı, işleticisi ve kiracısı, işlerinin takip edilmesi ve kaptanına yardımcı olması için yükleme ve boşaltma limanında kendi acentesini seçme ve tayin etme özgürlüğüne sahiptir. Genel anlamda bir işin, verilmiş bir görevin o iş ve/veya görevi veren kişi veya kuruluşun adına TTK'nun ilgili hükümleri uyarınca yapabilme yetkisinin bir başka kişiye veya kuruluşa, kuruma tanınabilme hakkıdır.

1.2.2 – Temsilcilik

Gemi acentesi, aynı zamanda temsilci demektir. Türk limanlarına gelen ve bayrak taşıyan deniz taşıt ve araçlarının yolcu ve yük taşımalarında, gemi sahibi, kaptanı, işleticisi ve kiracısı nam ve hesabına üçüncü kişi ve kuruluşlara karşı hak ve menfaatlerini o bayrak ülkesi adına temsil etme yetkisine sahiptir. Bu da mesleğin en onurlu yanı olup "güvenilirlilik" esasına dayanır. Bu temsilcilik sırasıyla;

• Gemi kaptanını,

• Geminin kendisini,

• Geminin armatörünü, • Geminin kiracısını,

• Geminin işletmecisini,

• Geminin merkez acentesini,

• Geminin bulunduğunuz ülkedeki ana acentesini, temsil eder. 1.2.3 – Gemi Acentelik Hizmetleri Gemi acentelik hizmetleri, Türk limanlarına gelen her türlü deniz taşıt ve araçlarının yolcu, yük, bakım / onarım, sörvey, ikmal, personel değişikliği, yükleme / boşaltma, kılavuz / römorkör alma vb. işlemlerinin ilgili kuruluş ve birimler nezdinde ifasını ve Türkiye Cumhuriyeti yasalarının ön gördüğü kuralların noksansız uygulanması ve bu işlerle ilgili her türlü bilginin zamanında doğru ve noksansız olarak gemi sahibi, kiracısı, işleticisi ve gemi kaptanına bildirilmesidir.

Acentelik, bir hizmet veya servis sektörüdür. Temsilcilik hakkının kullanılması demektir, bir başka kişi veya kuruluşun yapması gereken resmi veya özel işlerin o kişi veya kuruluş adına en iyi şekilde yapılabilmesi için başka kişi veya kuruluşların tayin edilmesidir.

1.2.4 – Gemi Acentesinin Görevleri (1)

TTK’da, her ne kadar “acentelik” konusu tarif edilmiş ise de, “gemi acentesi” olarak apayrı bir görevi bulunmaktadır. Gemi acentelerinin görevi her zaman için geminin çıkarlarını korumaktır. Bu, geminin en kısa sürede ve en az masrafla işlerini bitirmesini de kapsar. Bunlar sırasıyla:

13

• Gemi gelmeden evvel Boğaz Trafik kontrollerine, Liman Başkanlıklarına, Sahil Sağlık Teşkilatına, Emniyet Teşkilatı ve Gümrük Teşkilatına geminin eni, boyu, geldiği limanı, yükü, yanaşacağı limanı vb gibi bilgileri vermek,

• Geminin gelişinde sağlık, emniyet ve gümrük kontrollerini yapmak ve yaptırmak, • Yükleme ve boşaltmalar için liman işletmelerine müracaatta bulunmak, rıhtım ve barınma

ücretlerini yatırmak, yanaşmasıyla ilgili kılavuz ve römorkör talebinde bulunmak, • Gemide bulunan yükün alıcısı veya yükleyicisine “geminin tahliyeye veya yüklemeye hazır

olduğunu” zamanında bildirmek, • Gemi yanaşmasını, tahliye veya yükleme ile ilgili programı, yükleyici-alıcı ve liman işletmeleri

arasında iş koordinasyonunu sağlamak, • Yükleme ve boşaltmalarla ilgili “Olaylar Çizelgesini” tutmak ve ilgililere imzalatmak, • Yakıt alma, onarımlar, gemi yönetimi, tayfa değişiklikleri, yolcular, gemi gereçleri, yedek

parçalar, teknik ve denizcilik yardımı ve tıbbi yardımı düzenlemek. • Terminal Operatörlerinin, stevedorların, puvantör ve diğer tüm yüklenicilerin faaliyetlerini,

olabilecek en iyi çalışmayı elde etmek ve geminin bir an evvel gönderilmesini sağlamak amacı ile düzenlemek ve koordine etmek.

• Armatörü, Liman hakkında ve geminin sevkiyatını muhtemelen etkileyecek çalışma koşullarından düzenli olarak ve zamanında haberdar etmek.

• Gemi limandaki yükleme veya boşaltma işini bitirdikten sonra liman idaresinden, gümrükten gidiş izinlerini almak,

• Yükle ilgili istatistik bilgilerini temin etmek, yük rezervasyonları ve yer tahsislerini rapor etmek. Sefer ve varışlarını, navlun oranlarını aktarmak ve navlun tarifeleri ve değişikliklerini bildirmek.

• Geminin liman ve sağlık rüsumunu, fener ve tahlisiye ücretlerini zamanında yatırmak, • Geminin gidişi için liman, sağlık, emniyet ve gümrük kontrollerini yapmak ve yaptırmak, • Yükleme yapan Gemilerin yükle ilgili “Özet Beyanı” nı Gümrük Đdaresine tescil ettirmek, • Gemiye yüklenen yükün konişmentolarını tanzim ederek yük sahiplerine vermek,

• Geminin Türk Boğazlarından geçmesi için Boğaz Trafik Kontrol Đstasyonlarına geçecek geminin bilgilerini vermek,

Bu hizmetlerini yerine getiren acenteler, yapılan hizmetin karşılığını, tarife hükümleri gereğince geminin “net tonilatosu üzerinden” alınan ücret ile sağlarlar. (1) Yukarıda belirtilen hususlar, bir gemi acentesinin asli görevi olup, 6762 Sayılı TTK, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu, 5682 Sayılı Pasaport Kanunu, 2548 Sayılı Sağlık Resmi Kanunu ve 618 Sayılı Limanlar Kanunu hükümlerine tabidir.

1.2.5 – Gemi Acentesinin Yükümlülükleri Gemi acenteliği faaliyetini gösteren kişi ve kuruluşlar, öncelikle Türk denizciliğinin uluslararası düzeyde onurunu, saygınlığını, menfaatlerini, iktisadi ve ticari itibarını korumak ve Türkiye Cumhuriyeti yasaları ile uluslararası anlaşmalara göre ödenmesi gereken vergi, resim, harçların ödenmesini sağlamakla yükümlüdür. Acente:

• Gemi gelmeden evvel liman masraflarını, acentelik ve diğer ücretleri, gemi sahibi, işleticisi, kiracısı veya genel acentesine bildirerek mutabakat sağlamakla,

• Gemi sahibi, işleticisi, kiracısı veya genel acentesi ile sağlanan bu mutabakata göre gemi limana gelmeden evvel peşin olarak hesabına havale ettirmekle,

• Acente, gemi limandan kalkışını müteakip kısa sürede liman masraflarını çıkarmakla, varsa kullanılmayan bakiye tutarı geciktirmeksizin iade etmekle,

yükümlüdür.

1.2.6 – Gemi Acentesi – Gemi Kaptanı Đlişkileri Acente; kendisini temsil edecek olan gemi ve kaptanını gemi gelmeden evvel telefon veya telsiz

bağlantısıyla aramalıdır. Kaptana, geleceği liman ve bölge ile ilgili bilgiler verilmeli ve istekleri

14

sorulmalıdır. Ayrıca, gemide önemli bir sorun olup olmadığı da öğrenilmelidir. Bu sıcak ilgi sonunda gemi kaptanına "kendi ülkesine, kendi evine gelmiş" hissi yaratılmalıdır. Geminin limana

geldiğinde, firma sahibi ve üst yönetici olarak gemiye gitmeli ve kaptanla görüşmelidir. 1.2.7 – Gemi Acentelik Đşletmeciliği ve Disiplin Her sektörde olduğu gibi, gemi acentelik sektöründe de bilgi ve disiplinli çalışma ön planda tutulmalıdır. Çalışma hayatının ana kurallarından biri de bilgi ve disiplindir. Gemi acentelik mesleğini

icra eden her kurum ve kuruluş:

• Đşini çok iyi bilmeli, • Đşini 24 saat takip etmeli, • Đşi bilen elemanlarla çalışmalı, • Đş arkadaşlarına, işverenlerine, vekiline saygılı olmalı, • Gemi kaptanına ve gemiye karşı kendisini, bağlı bulunduğu kuruluşu dolayısıyla ülkesini iyi

temsil etmeli, • Gemi kaptanının, gemi direğinde asılı bayrağa ait ülkeyi temsil ettiğini unutmamalı, • Giyimi ve davranışlarıyla saygı uyandırır nitelikte olmalı, • Đşinde dakik olmalı ve işini ertelememeli, • Bağlı ve ilişkide bulunduğu resmi daireler ve özel kuruluşlarla çok iyi diyalog içinde olmalı, • Güler yüzlü ve disiplinli olmalı.

Gemi Acenteliği, sorumluluk içeren çok önemli bir meslektir. Đhmal ve istismar asla kabul edilemez. En küçük bir hata, gemi sahibi, işletmecisi ve kiracısına büyük zararlar verebilir. Yukarıda da belirtilen esaslara bakıldığında, ortak bir tek nokta vardır. O da disiplin ve işi iyi bilmektir.

Đşi bilmek ve takip etmek son derece önemli olmakla birlikte, alt personelin veya yardımcı elemanların

da işin işleyiş safhalarını, nerede, ne zaman, nasıl hareket edeceğini bilmesi gerekir. Bunun için alt ve

yardımcı personele, departman kadrolarına sık sık hizmet içi eğitimler vermek son derece önemlidir. Çalışanların sürekli eğitimleri, bilgi ve teknoloji ile donatılmalıdır.

Kurum Yöneticilerinin de aşağıdaki hususlara dikkat etmesi gereklidir :

• Kurumda çalışan personelin sevk ve idaresine hakim olmak, • Yapılacak işin, nasıl yapılacağının bilgisine sahip olmak, • Đşin akışını uygun ve doğru bir şekilde planlamak, • Đşin akışında olumsuzluklarla karşılaşmamak ve anında müdahale edebilmek için gerektiğinde

24 saat takip etmek.

• Bilgi ve teknoloji vasıtasıyla çalışan personelin hizmet kalitesini yükseltmek

Mesleğin en önemli ve hassas yönlerinden biri de saygı ve sevgi kavramıdır. Kurumda alt ve üst personel arasında uygulanacak saygı ve sevgi faktörlerinin iş ile ilgili birimlere karşı da uygulanması

gerekir. Bunun için kılık ve kıyafete, diksiyona, hal ve tavırlara, davranışlara gereken özeni göstermek

zorunludur. Bir gemiye çıkılacak ve o geminin kaptanı ile bir diyalog içine girilecekse gemiye çıkan kişi, tüm özeni göstermekte yükümlülük taşımalıdır. Đşin en önemli yanı, kaptanın, sadece gemisini idare eden bir kişi

değil geminin gönderinde taşıdığı bayrağın ülkesini temsil eden bir kişi olduğunun ve o ülkenin

Cumhurbaşkanı sıfatında bir şahsiyet olduğunun unutulmamasıdır.

Bu nedenle, gemi acentelik mesleği, bilgiye, disipline, saygı ve sevgiye, kıyafet ve diksiyona, tutum ve davranışa özen gösterilmesi gereken ve “güvenirlilik” esasına dayanan onurlu bir meslektir.

15

1.3 – GEMĐ ACENTELĐK MÜESSESESĐ ( ĐŞLETMESĐ )

Acentelikte, önemli olan acentenin müşterileri için ne yaptığıdır. Bir Gemi Acentesi “etki yaratan bir kişi veya şey; ticarette bir başkası için hareket eden” olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımın en önemli kısmı, ‘etki yaratan’ ifadesidir. Gemi yöneticisi acenteye, kendi çıkarlarını gözeten ve talimatlarını alan ve onları iyi ve kârlı sonuca eriştiren kendi varlığının bir uzantısı olarak bakar.

Acentelik işi yapacak olan herkes için sağduyu, önce hizmetlerini vermeye başlayacağı limandaki gemi operasyonunu planlamak ve gerçekleştirmek sonra da gemi yöneticilerinin çıkarlarına en iyi şekilde hizmet edilmesini sağlamak için onların adına etkin olacak kapasiteyi yaratmak olacaktır. Bu, gemileri ve yükleme boşaltma gereksinimlerini anlamak için yalnızca teknik beceriyi değil, bir geminin limanda donatana en ekonomik maliyetle sonuçlanan bir kalış süresini sağlamak için üçüncü tarafları etkileyebilmeyi de icap ettirecektir. Acentenin bu ölçütü karşılayabilmesine göre, her acentenin piyasadaki yansıması da farklı olacaktır. Bu cümleden olarak, acentenin en önemli görevlerinden biri de beklenen iş fırsatlarını analiz etme, bu bilgisine sezgi ve yaratıcılık becerisini ekleme ve iyi bir pazarlama ve satış tekniğine sahip olmasıdır. Günümüzde, artan rekabet şartları altında bir gemi yöneticisine ( donatan, gemi kiracısı veya işleticisi ) güvenli bir hizmetle birlikte daha düşük maliyetlerle iş fırsatları yaratmak, müşteri memnuniyetine süreklilik kazandırmak gerek gemi yöneticisinin gerekse acentenin varlığını sürdürmesinin başlıca unsurudur. Acentelik mesleğinde pazarlama sadece bir birimin işi olmayıp şirketin tüm çalışanlarının bir bütün olarak sergileyebileceği ve aynı zamanda sergilemesi gereken bir faaliyettir. Bir gemi acentesinde, santral memurunun telefonda hitap şeklinden e-posta veya faks ile gönderilen bir mesajdaki ifadeye, gemi dokümanlarının düzgün, hatasız ve zamanında verilmesinden gemi operasyonunu planlanan zamanda bitiren ekibe, gemi, gemi işleticisi ve müşterilere hatasız, zamanında ve anlaşmalara sadık kalarak hazırlanan hesaplamalara, navlun tahsilatı ve transferi ile ilgilenen kişilere kadar yapılacak titiz çalışmalar, tüm çalışanların sorumluluğunda olup bu sorumluluğun bilinçli bir şekilde taşınması gerek gemi işleticisinin gerekse müşterinin memnuniyetini arttıracak, pazarlama faaliyetlerine kuvvetle etken olacaktır. Gemi acentesi aynı zamanda değişen dünya koşullarını ve yük hareketlerini, ekonomik, politik olayları yakından takip etmek ve daima güncel olayların içinde olmak zorundadır. Bunun için de ticaret ve deniz ticareti ile ilgili dergi, kitap ve gazeteler vazgeçilmez unsurlar olarak görülmelidir. Kesinlikle reklâm verilmeli, ancak reklâm aracı dikkatle seçilmelidir. Kullanılması düşünülen ticaret dergilerinin olası müşteriler tarafından gerçekten görüleceğinden emin olmaya çalışılmalıdır.

1.4 – GEMĐ ACENTELĐK ĐŞLETMESĐ OFĐS DÜZENĐ

1.4.1 – Đş Yerinin Bulunduğu Yer Acente, zaman ile yarıştığından, işyerinin bulunduğu yer çalışma düzeninin verimliliği açısından çok önemlidir. Bir acentenin işyeri, gemilere, liman işletmelerine ve rıhtıma ne kadar yakın olursa, hizmet de o kadar verimli olur. Acente çalışanları, çalışma performanslarını sürdürebilmek için işyerinin bulunduğu yere günde 24 saat, haftada 7 gün erişilebilir durumda olmalıdır. Bir acente ofisinin yeri, çözümün sadece bir kısmıdır. Normal olarak tüm gemiler limana varışlarında karşılanır. Bu durumda acente çalışanlarının da ulaşım konusu büyük önem arzetmektedir. Bu sebeple acente çalışanlarlarının evi limana ne kadar yakın olursa o kadar iyi sonuç alınır. 1.4.2 – Đş Yerinin Yapısı Acentelik, günde 24 saat, haftada 7 gün esasıyla çalışılması gereken bir hizmet sektörüdür. Her an ve her zaman yapılacak talebi ve gereksinimi karşılama imkânına sahip örgütsel bir yapıya sahip olmalıdır. Bunun için ulaşım ve ihtiyaca göre personel sayısı büyük önem taşımaktadır.

16

Bazı büyük şirketlerde, gemi ve yük trafiğinin yoğunluğuna göre gemiye çıkan memurların sürekli bulundurulduğu işyerinde vardiya sistemiyle çalışma zorunlu hale gelebilir. Bu sebeple işverenlerin iş hacmine paralel olarak gemiye çıkan veya gemi operasyonu ile bilfiil ilgilenen personelini dönüşümlü olarak çalıştırması gerekmektedir. Buna bağlı olarak da her iş yerinde gece veya hafta sonu ve resmi tatil günlerinde çalışma esasları ile çalışacak kişileri belirleyen cetvellerin bulunması alışılmış bir uygulamadır. Ayrıca iş yeri merkezi de, faks, telefon, elektronik posta ve benzeri yollar ile gelen bilgileri alma ve ilgililerine iletme açısından bir üs olarak kullanılmalıdır.

1.4.3 – Đletişim

Acentelik mesleğinin ilk şartı, bilgi iletişiminin sürekli akışını sağlamak ve çağdaş denizciliğin gereksinimleri için kritik talimatları ve bilgileri nakledebileceği ve alabileceği donanıma sahip olmaktır.. Acente işletmesi için olaylara hızlı yanıt, çağdaş teknoloji ve iletişim donanımının ve tiplerinin dikkatli öğrenilmesini gerektirir. Günümüzde, e-posta ve faks en çok tercih edilen iletişim aracıdır. Ayrıca, son derece geliştirilmiş cep telefonları sayesinde, günün her saatinde haber almak ve haber vermek olanağı vardır. Gelen mesajların, sadece normal işyeri saatlerinde değil, haftanın 7 günü izlenmesi gereklidir. Acente gemiler için talimatları almak üzere her zaman hazır olmalıdır ve geminin yönetimi, seyri ve seferi ile ilgili bilgileri hem geminin yöneticisine hem de bir sonraki uğrak limanına zamanında iletmelidir. Uydu iletişimi sayesinde birçok geminin telefon, faks ve e-posta ile iletişim kurma olanakları vardır. Bu olanaklar, karadaki ofislerin de aynı erişime sahip olması anlamına gelmektedir. GMDSS’nin (Global Maritime Distress and Safety Sistem) tam uygulanması, karada seyyar (cep) telefonlarınnın, neredeyse evrensel kullanımıyla birlikte, acente ile gemi arasındaki bağlantıyı tamamıyla değiştirmiştir. Bu teknolojik ilerlemeler, gemideki iş gününün karadaki normal işyeri saatleriyle alakası olmamasına rağmen, günde 24 saat tüm iletişim imkânlarını sağlamaktadır. Bu durumda acente gündüz veya gece, günün her saatinde istekleri yanıtlamaya hazır olmak zorundadır.

1.4.4 – Bilgisayar Gemi taşımacılığı bilgisi, yerel konularda uzmanlık ve sorun çözme yetenekleri insana ait nitelikler olmakla beraber günümüzde bilgisayarlar kullanmak çağdaş iş yaşamında önemli bir rol oynamaktadır. Çağdaş bir Gemi Acentesinin, faksları ve e-postaları gönderip alabilen bilgisayar sistemi iletişim merkezi olmalıdır. Bazı yoğun limanlar arası tarifeli taşımacılıkla ilgili yük bilgilerinin elektronik ortamda gönderilmesi gerekir. Birçok tarifeli taşımacılık hattı yöneticisi acenteye manifestoları, bu yolla göndermektedir. Acente, sadece bir tuşa dokunarak bu bilgiye almaktadır. Ayrıca Liman acenteleri yine bilgisayarın bir tuşuna basmakla “Proforma Acente Masrafları” çıkarabilmektedir.

1.4.5 – Đnternet Đnternet, araştırma ve bilgi toplama ve bilgiye kolay ve çabuk erişim açısından bir “ kaynak “ niteliğindedir.. Günümüzde denizcilik şirketlerinin, gemi acentelerinin, yakıt-kumanya ikmalcilerinin ve diğer tedarikçi firmaların internet sitelerinden firmaları hakkında veya hizmet verdikleri liman hakkında kolaylıkla bilgi alınmaktadır. Bir gemi acentesinin de internet aracılığı ile kendi firmasını tanıtması kaçınılmazdır.

1.4.6 – Personel Alma Gemi Acenteliği işinin özel niteliği, normal saatlerin dışında kalan ve her türlü iklim şartları altında çalışmayı gerektiriyor olmasıdır. Yaz, kış ve fırtınalı günlerde sabahın kör karanlığında gemiyi karşılamak, yanaşmasını sağlamak, yükleme veya tahliyesini başlatmak bilgi, beceri, çabukluk ve dayanıklılık ister. Đşe talip olan kişiye bu durum kesinlikle anlatılmalıdır.

17

Acente işi için seçilen kişiler, normal çalışma koşullarının dışında başka bir çalışma koşulları ile karşı karşıyadır. Bu da tahammülün ötesinde bazı şeylerin fazlasına muhtaç olacaktır. Gemi Kaptanlarının, özellikle bugünün bazı büyük gemilerinde, çoğunluğu mutlak tecrit ortamında uygulanmak zorunda olan sınırsız sayıda sorumluluğu bulunmaktadır. Limandaki bir gemiye çıkan acente personelinin, en azından bir kaptanı sorumluluklarının bazılarından kurtarabilmiş olması yapılabilecek en önemli acentelik görevlerinden biri olduğu gibi kaptanın dolayısı ile gemi sahibi veya işleticisinin memnuniyeti sağlanmış olacaktır. Eğer bu başarılacaksa o zaman gemiye çıkan memur çok yüksek derecede güven telkin etme kabiliyetine sahip olmak zorundadır. 1.4.7 – Đşletme Muhasebesi Gemi Acentesi, kendi acenteliği altında limana gelen gemilerle ilgili masraflar için her zaman fatura karşılığı ödeme yapmalıdır. Muhasebe görevlileri maliyet hesaplarını belirlemek için gemi harcamalarını gemi adlarına göre ayırmalıdır. Masrafların doğru olmasına azami dikkat edilmelidir. Maliyet kayıtlarının ve sefer dosyalarının tutulmasına, harcamaların buna göre yapılmasına özen gösterilmelidir.

Gemi acentesinde harcamalara ait faturalar, acente ücretlerinin eklenmesi ile birlikte tamamlanır. Ttemsil olunan kişiye nihai acente harcamaları faturası ile birlikte, tahakkuk eden maliyetlerin ve önceden gönderilen paranın gerçek maliyetleri aştığı durumlarda, veya paranın alınmadığı zamanlarda acente lehine bakiye alacağın bir özeti bildirilmelidir. Döviz alışverişlerinde karşılaşılan maliyetler daima hesaba katılmalıdır. Acentenin aldığı paranın borcu yerel para birimi cinsinden karşılamasını sağlamak, acente masraflarını ödeyen tarafın sorumluluğudur. Başka para birimlerine dönüştürürken karşılaşılan herhangi bir maliyet, veya banka masrafı için havalelerden düşülen ücretler, temsil olunan kişi hesabınadır.

1.4.8 – Nakit Akışı Her kurumun bir nakit akış programı vardır. Gemi acenteliği konusunda nakit akışı daha da önem arzeder. Zira limana gelen geminin rüsumlarını ödemek ihmale gelmeyen önemli ödemeler arasında bulunur. Bu bakımdan nakit akışının diğer işletmelerden daha dikkatli olarak programlanması gerekir. Bu nakit akışı, sadece muhasebe veya finans ile ilgililere bırakılmamalı, acente operasyonunu yönetenler tarafından da dikkatle takip edilmelidir. 1.4.9 – Proforma Acente Harcamaları Pusulası

Bir acentenin, Liman Acentesi olarak hareket etmek için atanma emrini almasından sonra ilk görevi, liman uğrağı sırasında neyi kimin ödeyeceğini belirlemektir. Bu konuda dikkate alınacak iki husus vardır:

1. Liman harcamaları ve/veya yükleme boşaltma masrafları için donatan ve kiracı arasında herhangi bir ayrım olup olmayacağının belirlenmesi

2. Ücretini ödeyen acente atayanının, istenen acente ücretini kabul edeceğini ve haberleşme ve ulaşım masraflarını, denizcilik işleriyle ilgili memurların fazla mesaileri ve diğer gerekli genel giderler gibi bazı harcamalar için ödeme yapacağını onaylaması

Acente harcamalarını ödeme sorumluluğu normalde iki taraftan birine düşer. Bunlar;

1. Eğer gemi sefer esaslı kirada çalıştırılıyorsa donatan, 2. Eğer gemi zaman esaslı kirada işletiliyorsa, gemi işletme yüklenicisi (kiracı)

tarafından ödenir.

Acente sıfatıyla atanma emri kimden alındıysa, liman masraflarının karşılanmasında onun sorumlu olduğunu kabul etmek olağandır. Atamaların, her bakımdan asıl donatan onlarmış gibi hareket eden işletmeci şirketler tarafından yapılmış olduğu durumlar da bulunabilir. Böyle bir durumda masrafların kimin hesabına olacağının teyidi alınmalıdır.

18

Acente olarak atama emrinin alınması ve liman masrafları için kimin sorumlu olduğunun belirlenmesi üzerine, ‘proforma’ acente harcamaları faturasının hesaplanması büyük önem taşır. Bu, tahakkuk etmesi olası bilinen masrafların kalemlere ayrılarak dökümü yapılmış bir beyan formu olacaktır. Bunun bir örneği aşağıdaki gibidir:

• Liman rüsumu, • Rıhtım ve barınma ücreti, • Yedekte çekme ücretleri, • Kılavuz ve römorkör ücretleri, • Resmi ve diğer vergiler (fener ve sağlık resmi), • Acentelik ücreti, • Gemiyle ilgili diğer giderler,

olarak hazırlanır.

Hesaplanan proforma acente harcamaları faturası acente atayanına yazılı olarak faks veya e-postayla kendiliğinden gönderilmelidir. Proforma fatura tutarını kapsamak üzere acenteyi atayandan avans olarak para talep edilmelidir. Acente, tayin edilmeyi kabul ederken “ülkesindeki acente tarifesinin uygulanmasının yasal zorunluluk olduğunu” muhakkak bildirmelidir. Bu durum, proforma tutarını almak için, işin içine yasalar girdiğinde, acente harcamaları karşılığının alınmasını kolaylaşacaktır.

Bazen gemi kaptanı, personeli veya kendi harcamaları için avans isteyebilir. Böyle bir talep geldiğinde acentenin durumu derhal onu acente olarak atayanına bildirmesi ve ondan onay alması gerekir. Tüm donatanlar kaptanlarıyla mükemmel ilişkilere sahip değildir. Bu yüzden acenteler nakit avansları için temsil olunan kişiden özel yetki elde etmeyi alışkanlık haline getirmelidir.

Liman acentesi, onu atayana göndermiş olduğu proforma faturanın bedelini isteme hakkına sahiptir. Gemi limanı terk etmeden evvel talep edilen paranın gelmiş olmasına dikkat edilmelidir. 1.4.10 – Nihai Harcamalar Faturası Gemi’nin liman uğrağının başından sonuna kadar, hem hizmetlerin hem de ikmallerin gerçekleşmesi, tüm alımlarının kaydedilerek ücretlerin tahakkuku kesinleşmiş olmalıdır. Acentenin, atayanı ile varmış olduğu mutabakata uygun olarak harcamaları yapması ve buna uygun olarak masraflarını çıkarmış olması çok önemlidir.

Temsil olunan kişiler için yapılan tüm harcamalara ait faturalarda, servis hizmetleri, ikmaller ve yapılan diğer taleplerde kaptan tarafından onay imzasının bulunması çok önemlidir. Tüm faturalar acentenin eliyle geminin “Kaptanı ve Donatanına” hitaben düzenlenmeli ve geminin adı yazılmalıdır.

Birçok donatan, acente harcamalarına ait masraf faturasını olabildiğince çabuk almak ister. Gemi acentesinin, geminin kalkışını müteakip kısa zamanda tedarikçi firmalar tarafından düzenlenen faturaları alıp atayanına göndermesi ve mutabakat sağlaması gerekir. Ayrıca, donatanından avans alınmış ve çıkan hesap sonunda donatanına borçlu kalınmış ise, kalan para kısa zamanda iade etmelidir.

1.5 – ACENTENĐN TEMSĐL OLUNAN KĐŞĐ ĐLE ĐLĐŞKĐLERĐ 1.5.1 – Giriş Acentenin önem sırasına konmuş görevlerinin başında temsil ettiği kişi ve kurumlarla olan ilişkileri gelmektedir.. Bunlar sırasıyla:

1) Đşin elde edilmesi,

19

2) Para tahsisinin / ödemenin güvenceye alınması

Acente, geçiminin dayanağı olan bu öğeleri öncelikle güvenceye almalıdır. Bu nedenle, Acente ile temsil olunan kişi ilişkisinin kuvvetli bir şekilde kurulmasına büyük özen gösterilmelidir. Ticari ilişki çoğu kez tüm ilişkiler içinde en iyi olanıdır. Nedeni ise, tarafların hiç biri diğerinin yaptıklarını karşılıksız kabul edemez.

Temsil olunan kişi, Acenteden coğrafi uzaklıkta yerleşik ve bu yüzden yerel değişiklikler, eğilimler ve gelişmeler hakkında bilgi desteği için ona bağımlı olabilir. Bu bağımlılık hiçbir zaman kötüye kullanılmamalı, temsil edilen kişinin acentelik kurumunun geçim kaynağı / dayanağı olduğu unutulmamalıdır.

1.5.2 – Olayları Olduğu Gibi Bildirmek Gemi acentesi, temsil ettiği gemiyle ilgili işlerin akışından ve gelişmelerden donatanını haberdar etmek için mesajlar çekmelidir. Bu, temsil olunan kişinin işlerini idare etmek için verilen bilgi akışından memnun kalacaktır. Verilen bu bilgi akışındaki masraflardan asla kaçınılmamalıdır. Ayrıca, kaptanın donatanına acente hakkında ters bir rapor göndermek için bir nedeni olmasına asla fırsat verilmemelidir.

Acente, temsil olunan kişinin gözü ve kulağıdır. Temsil olunan kişiyi, gemi kendi sorumluluğunda kaldığı sürece, oluşan tüm olaylardan tam bilgi sahibi tutmak acentenin başlıca sorumluluğudur. Acente atanma emrini aldığı andan itibaren temsil olunan kişinin geminin tahmini varış tarihi, rıhtıma yanaşması, yük işlemleri ve tahmini kalkış tarihi dahil, geminin uğrak limanındaki çalışmalar için beklenen gelişmeler konusundaki bilgilerini sürekli güncel tutmalıdır. Temsil olunan kişi, (gemi işleteni) acentenin vermiş olduğu bu bilgilerle geminin bir sonraki seferini programlayabilme imkanı sağlar ve gelecekteki yükler için hazırlık yapabilir.

Geminin varışından önce acente, atayanından liman girişi, yanaşma yeri ve yük işlemleri ile ilgili hazırlık yapması için geminin tahmini varış tarihini mutlaka almalıdır. Alınan bu bilgiler, yerel liman idaresine ve yük terminaline iletilmelidir. Buna karşılık onlar da liman giriş saati, yanaşma yerinin hazır oluşu ve yük işlemlerinin tamamlanmasının beklendiği tarih hakkındaki bilgileri vereceklerdir. Acente, bu bilgileri temsil ettiği kişiye derhal aktarmalıdır. Olaylar değiştikçe tahminler de değişecektir ve bunlar sürekli ilgili taraflara ve temsil olunan kişiye mutlaka anında ve doğru olarak aktarılmalıdır.

Gemi uğrak limanına vardığında, belirli bilgiler olaylara dayanan gerçekler haline gelir ve bunlar ortaya çıktıkça temsil olunan kişi ve kuruluşa aktarılmalıdır. Bu bilgiler normalde aşağıdakileri içerir:

• Varış tarihi / saati. • Eğer gemi limana giriş için açıkta demirlediyse demirleme tarihi / saati. • Demir alma tarihi / saati, (eğer gemi demirlediyse) • Limana giriş tarihi / saati. • Geminin yanaşma tarihi / saati ve yeri. • Kaptanın hazırlık mektubunu sunduğu tarih / saat. • Hazırlık mektubunun kabul edildiği tarih / saat. • Yük işlemlerinin başladığı tarih / saat. • Bu andan itibaren yükle ilgili olaylar oluştuklarında, yükün niteliğine ve yükün çalışılma türüne

bağlı olarak saat ve saat veya gün ve gün ayrıntılarıyla, doğal olarak aktarılmalıdır. • Yük işlemlerinin tamamlandığı tarih / saat. • Yük belgelerinin gemiye teslim edildiği, geminin kalkışa hazır olduğu tarih / saat. • Geminin rıhtımdan ayrıldığı tarih / saat. • Geminin limandan çıktığı ve açık deniz seyrine başladığı tarih / saat. • Yükleme yapıldıysa konişmentoya uygun olarak, boşaltma yapıldıysa boşalan yükün ağırlığına

uygun olarak yüklenen veya boşaltılan yükle ilgili ayrıntılı bilgi. • Bir sonraki limana tahmini varış tarih / saati

Çeşitli aşamalarda bu bilgilerin hemen tümü temsil olunan kişiye iletilmiş olsa bile kendisini gelişmelerden haberdar tutmak için bir liman uğrağının sonunda bilgilerin tamamını içeren bir “Olaylar

20

Çizelgesi” ile sonuçlandırılmalıdır. Birçok ticari gemi seferinde ve acente atayanların birçoğu için “Olaylar Çizelgesi” geminin yanaşma yerinden ayrılmasından hemen önce doldurulması ve kabul ettiğini göstermek için kaptana yükleyici / alıcıya imzalatılması gerekir. Bu bilgiler donatanlar veya gemi işleticileri tarafından liman uğrağının kira sözleşmesine uygun tamamlanıp tamamlanmadığını hesaplamak için kullanılacaktır. Bu bilgiler oluşmuş olabilen dispeç veya sürastaryayı hesaplamakta kullanılacaktır.

Ayrıca, geminin yükleme / boşaltma işlemini tamamlamasından sonra alınmış olan talimatlara uygun olmayan şekilde yük noksanlığı veya fazlalığı çıkabilir. Bu konuda gerekli önlem alınabilmesi için durumun işverene derhal bildirilmesi gerekmektedir. 1.5.3 – Acente – Donatan ve Navlun Đlişkisi Taşıyanın nam ve hesabına ödenecek olan, yolcu ve yükün taşınmasına ilişkin ücretlerin tamamıdır. Navluna, deniz taşımasına ilişkin her türlü sürşarj ve ek gelirler dahildir.

Navlun ve diğer gelirlerle ilgili, işin işleyişi ve akışı bakımından taşıyıcı ve acentenin ayrı ayrı görev ve sorumlulukları vardır. Bunlar, uluslararası anlaşmalara göre belirlenmiş kurallardır.

Bu kurallara göre:

a.) Taşıyıcının Görevi.

1.) Acentenin görevini, taşıyıcı tarafından yazılı olarak işin gerçekleşmesi ile ilgili dokümanlarla birlikte gerekli tüm belgeleri sağlamak,

2.) Taşıyıcı, geminin yanaşma limanı için acente faaliyetlerini etkilendiği geminin programları, uğranılacak limanlar ve denizyolu politikası ile ilgili bilgileri tam ve zamanında bildirmek,

3.) Navlun tarifelerine göre yapılan anlaşmaları, navlun ve diğer masrafların tahsilatı ile ilgili anlaşmaların tüm şart ve koşullarını uygulanması için acenteye yazılı olarak bildirmek,

4.) Acentenin tahsil edilmiş navlunlardan yeterli parası yoksa gemi masraflarını karşılamak üzere acentenin talep ettiği bedeli avans olarak göndermek,

5.) Navlun anlaşmasına göre görevlerini yerine getirmede, acentenin kötü niyetli ihmali veya hatasıyla veya bu yolla oluşmadıkça acente tarafından iyi niyetle verilen talimat herhangi bir Banka, Simsar veya diğer bir kişinin neden olduğu zarar yüzünden taşıyıcıya karşı sorumlu tutmamak.

b.) Acentenin Görevleri

1.) Taşıyıcı tarafından temin edilen tarifelere göre navlun ve diğer masrafları hesaplamak ve bu tür tarifelerin veya diğer navlun anlaşmalarının tüm şart ve koşullarını uygulamada dikkat ve gayreti göstererek, taşıyıcının navlun hesaplamaları ve dokümantasyonu kontrol etmek,

2.) Navlun ve ilgili hesapların tahsilatı, taşıyıcıya ait tüm navlunları ve diğer ücretleri, taşıyıcının isteyebileceği sürede taşıyıcıya göndermek, (Banka masrafları taşıyıcının hesabına aittir.)

3.) Sefer sonunda ( veya belirtilen dönemlerde ) navlun tahsilatı ve diğer gelir-gider hesabı ve raporlarını kısa sürede taşıyıcıya bildirmek. (Acente, varsa geçmiş alacağını da bu hesaptan düşme hakkına sahiptir.)

1.5.4 – Atamaya Göre Acentelik Türleri Acenteyi tayin eden tarafa göre acentelikler de çeşitlenmekte, bu çeşitlilik içinde bazı fonksiyonlar farklılaşmaktadır. Acente, atama emrini aldığı tarafa bağlı olan sorumluluklarının bilincinde olmalıdır. Bu gemi donatanı, işleteni, kiracısı olabilir. Esas olan acente, onu atayan ve ücretini ödeyen kimseye karşı sorumludur.

21

Buna göre acentelikler aşağıdaki şekillerde tanımlanmaktadır.

a) Armatör Acentesi Acentenin atanması, çoğu kez sefer esasına dayanan bir taşımada gemi donatanı tarafından yapılır. Bu tür atama, en yaygın atanma şeklidir. Donatan tarafından atanan acente, donatanın üçüncü kişilere karşı çıkarlarını kollamakla ilgili görevleri yerine getirecektir. Bunlar;

1. Gemi’nin yanaşması için tüm liman hazırlıklarının yapılması, 2. Gemi’nin limandaki harcama hesaplarının çıkartılması, 3. Mürettebat ve geminin iç işleriyle ilgili tüm konuları,

içerir Kira sözleşmesinin şartlarına bağlı olarak, yük işlemlerinin hazırlıklarını yapmaktan da sorumlu olabilir. Acenteden, yükleyici / alıcılarla toplantılar yapması ve onları gemiyle ilgili gelişmelerden ve yük işlemlerinin tahmini bitiş tarihlerinden haberdar tutulması beklenecektir. Liman uğrağının başından sonuna kadar acente, donatanını tüm olaylardan ve etmenlerden haberdar etmelidir.

b) Kiracı Acenteliği

Kiracı acenteliği, geminin kiralanma şekline göre kendi içinde ikiye ayrılır. ba) Gemiyi Sefer Esasıyla Kiralayan Tarafından Atama bb) Gemiyi Zaman Esasıyla Kiralayan Tarafından Atama

ba) Gemiyi Sefer Esasıyla Kiralayan Tarafından Atama

Gemiyi sefer esasıyla kiralayanların isteği üzerine donatan tarafından tayin edilen acentenin atanmasına sıkça rastlanmaktadır. Bu takdirde, kira sözleşmesinde atanacak acentenin adı belirtilmekte ve atama donatan (ki acente ücretini ödeyen odur) tarafından yapıldığında “Kiracı Acentesi” denilmektedir. “Kiracı Acentesi” nde, her ne kadar kiracı tarafından istenmesine rağmen ücreti donatan tarafından ödenir.

Kiracı tarafından acente tayin ettirmenin birçok nedeni vardır. Bunların en önemlisi, kiracının gemiyle ilgili gelişmelerden yakından ilgilenmesi ve haberdar olmasıdır. Kiracının bunu takip etmesi için personel ve bu personelin maliyeti gibi birçok şeyi içine alan giderlerin kendi kasasından bir şey çıkmadan donatana bu masrafı yüklemek istemesidir. Bu atamadan hem kendisi, hem de atamayı yaptırdığı acente kazançlı çıkar.

Burada en önemli konu, mesleğinin ehli bir acentenin, geminin limanda kaldığı süre içinde tayin eden kiracıyla atayan donatan arasındaki önemsiz çıkar çatışmalarında tarafsız bir şekilde başa çıkmasıdır. Bununla birlikte, büyük bir çatışma alanının ortaya çıktığı durumlar olabilir. Böyle bir durumda, iş kontrolden çıkmadan önce sezilmeye çalışılmalıdır. Bu gibi durumlarda acentenin tek hareket tarzı, bir ikilemle – bir tarafta donatana karşı görevi, diğer yanda tayin eden kiracıya bağlılığı – karşılaştığında, her iki tarafa da olayları sükunetle açıklamaktır.

bb) Gemiyi Zaman Esasıyla Kiralayan Tarafından Atama Zaman esaslı kira sözleşmeleri tüm limanlarda acenteleri kiracının atayacağı ve ödemelerini yapacağını değişmeksizin şart koşar. Bir acente, gemiyi zaman esasıyla kiralayan tarafından atandığında en önemli konu, gemi personeli ve gemi ihtiyaçlarını gidermede verilecek hizmetin yapılmasıdır. Sözleşme esasında, geminin zaman esaslı kiracısıyla yapılmıştır. Acente, zaman esaslı kiracının donatanla uyuşmazlık içinde olabileceği alanlar olduğundan haberdar olmalıdır. Çoğunlukla anlaşmazlıklar:

22

• Gemi donanımının durumundan, • Mürettebat uyuşmazlıklarından, • Klaslama ve diğer mecburi belgelendirmelerden, • Gemi’nin genel elverişliliğini içeren olaylardan

çıkmaktadır.

Eğer bu gibi hizmetler oluşursa acente, sözleşmesinin kiracıyla olduğunu unutmamak zorundadır. Bu gibi durumlarda donatana kendi acentesini ataması tavsiye edilmelidir. Alışılmış durumlar çerçevesinde, zaman esaslı kiracının atadığı acentenin gemiyi ve donatanın işlerini idare etmemesi için bir neden yoktur. Zaman esaslı kiracılardan bir atama emri alındığında acente, “kimin neyin ödemesini yapacağını” açıklığa kavuşturmalıdır. Zaman esaslı kira sözleşmesi altında olsa bile liman / rıhtım rüsumu, kılavuzluk, yedekte çekme, vb gibi tüm normal harcamaları zaman esaslı kiracısı ödemek zorundadır. Donatan da onarım ve donanım servisleri, mürettebat meseleleri, kaptan avansı dahil geminin doğrudan kendisini ilgilendiren şeyler için ödeme yapmak zorundadır.

c – Koruyucu Acentelik

Koruyucu acente deyimi, ‘Denetleyici Acente’ olarak ta anılır. Her iki ifade de açıklama gerektirmeyecek kadar açıktır. Deniz taşımacılığında böyle bir atama yaygındır. Geminin zaman esaslı kira süresinde, donatan doğrudan kendisine karşı sözleşmeye dayanan ve sorumlulukla bağlı olarak bir acente atar.

Koruyucu acenteyi donatanın atamasının nedeni, kendi kontrolü altında olmadığı bir liman uğrağında donatanın çıkarlarını korumaktır. Kira sözleşmesiyle ilgili herhangi bir anlaşmazlıkta donatanı temsil etmesi, mürettebatın gemiden ayrılıp ülkesine dönmesi, sağlık kontrolü, donatanın hesabına sayılan ikmaller gibi geminin içişleriyle ilgili gereken işlerle acentenin ilgilenmesidir. Belirli tür yüklerin sevkiyatlarında, zaman esaslı ve sefer esaslı kiracılar yükleme / boşaltmada neden olunan hasarları gidermekle de sorumludur. Koruyucu acente bu gibi hasarları belirlemek için sörveyör ataması, zaman ve/veya sefer esaslı kiracılarla karşılaşılan konuların veya kusurların giderilmesi için sorumlu tutulur.

Benzer şekilde, acente, yükle ilgili tazminat talepleri olduğunda, çıkarlarını korumak üzere donatanı temsil edecek, gerekli olduğu şekil ve zamanda P & I Kulübü temsilcilerini haberdar edecek ve davet edecektir.

Bütün bu işler için Koruyucu Acente’nin atanması yaygın olup bu hizmetler karşılığı ücretinin acentelik tarifelerinde belirtilen ücret esası üzerinden alınması esastır.

1.5.5 – Acentenin Masraf Đlişkileri Acentenin, çoğu kez kendi temsil ettiği kişi dışındaki taraflar için de harcamalar yapması zorunlu hale gelebilir. Atama emrinin zaman esaslı bir gemi kiracısından geldiği zamanlarda, gemi personeli ve gemi ihtiyacı için yapılan masraflar, ait olduğu kurumlara bölünmelidir

Yapılan bu masrafların bölünmesi iki taraf arasındaki anlaşmaya bağlıdır. Bu kalemlerin neler olduğunu, atama emrini verenden öğrenmelidir.

a – Zaman Esaslı Gemi Kiracısının Masrafları Normalde zaman esaslı kira dönemi boyunca liman uğraklarıyla ilgili masrafları kapsar. Bunlar:

• Boğaz, Kanal, Nehir, Rıhtım, Đskele, Aidat • Yedekte Çekme, • Kılavuzluk, • Fener ve sağlık resmi, • Gemi Yakıtı, • Acentelik Ücreti,

23

• Yükleme Boşaltma Ücretleri. gibi masraflardır.

b – Donatana Ait Masraflar

Bu harcamalar, geminin işletilmesinin genel masrafları olup geminin içişleriyle ilgili harcamalar olup,

• Kaptan Avansı, • Seyahat, Otel, Doktor gibi Mürettebat Masrafları, • Gemi ihtiyacı için gerekli olan yakıt, kumanya ve malzemeler, • Bakım ve Onarım Masrafları • Geminin Mektupları,

gibi harcamaları kapsar.

c – Yükleyici veya Alıcının Masrafları Gemi ile taşınan her türlü yük ile ilgili olarak yükün gemiye yüklenmesi ve/veya gemiden boşaltıltılması için yükleyicinin veya alıcının ödemesi gereken yükleme, boşaltma, terminal ücretleri gibi ücretler vardır. Yükleyici / alıcının kendileri bu ücretleri liman işletmelerine ödeyebileceği gibi çoğu zaman gemi acentesi aracılığı ile ödemeyi tercih ederler.

d – Nihai Harcamalar Faturası Gemi’nin liman uğrağının başından sonuna kadar, hem hizmetlerin hem de ikmallerin gerçekleşmesi için tüm alımlarının kaydedilerek ücretlerin tahakkuku kesinleşmiş olmalıdır. Acente için, atayanı ile varmış olduğu mutabakata uygun olarak harcamaların yapılması ve buna uygun olarak masraflarının çıkarılmış olması çok önemlidir.

Acente, aynı gemi için yukarıda bahsedildiği üzere hem donatan acentesi ( Koruyucu Acente ) hem de kiracı acentesi olabilir. Ancak nihai masraf faturası düzenlenirken her bir atamanın faturası ayrı ayrı ve atayan kişi adına düzenlenmelidir. Ayrıca aksi kararlaştırılmamış ise tüm harcamalar toplu halde atayan tarafa tek bir fatura halinde sunulmalıdır. e – Tediye Hesabının Tutulması Her geminin mutad olan masrafları vardır. Bunlar, liman, pilot, romorkör, sağlık, fener, birlik ve oda aidatları gibi giderlerdir. Ayrıca geminin ihtiyacı olan giderler de çıkacaktır. Bunlar da, personel giderleri, kumanya-malzeme, bakım onarım vb gibi giderlerdir. Acente bu giderlerle ilgili ödemeleri fatura karşılığı yapmalı ve muhasebe kayıtlarında ayrı bir hesap açmalı ve gemiyle ilgili tüm giderleri bu hesapta toplayarak takip etmelidir. Yine yukarıda bahsedildiği üzere gemi için gemi donatanı veya gemi kaptanının isteği üzerine yapılan her türlü harcama için gemi donatanı veya gemi kaptanından yazılı onay alınmalıdır. Çok önemli olan bu husus ileride, yapılan harcamalar konusunda acente ile donatan / kiracı veya kaptan arasında herhangi bir ihtilafın oluşmasını önler.

f – Acente Harcamaları Pusulası Acente harcamalarına ait pusulaları sırasıyla acente faturasına yazar. Anlaşma gereği acentelik tarifesine göre acentelik hizmet ücretini de ilave eder ve temsil olunan kişi adına faturasını çıkarır. Bu fatura, gemi’nin liman uğrağı sırasında tahakkuk eden ve tedarikçilerin ayrı ayrı faturalarıyla belgelenmiş tüm masrafları ve ücretlerini gösteren, kalemlere ayrılarak dökümü yapılmış bir nihai faturadır. Bu fatura, sözleşme yaptığı mallar ve hizmetler için onu atayana karşı hazırlanan son belgedir. Liman masrafı geminin liman uğrağı için gerekli hizmetlere ve satın alınanlara uygun olarak üçüncü taraflara paraların tamamen ödendiği anlamına gelir.

24

1.6 – GEMĐ ACENTELĐK HĐZMETLERĐ ÜCRET TARĐFESĐ ( 8 Ocak 2004 Tarih ve 25340 Sayılı Resmi Gazete Sanayi ve Ticaret Bakanlığından :

Gemi Acentelik Hizmetleri Ücret Tarifesine Đlişkin Tebliğ

( Đç Ticaret : 2004/1 ) Amaç Madde 1 – Bu Tebliğin amacı, Türkiye Karasularında, iç sularında ve nehirlerinde sefer yaparak yük ve yolcu taşıyan veya Türk Boğazları’ndan geçen deniz taşıt ve araçlarının acentelik hizmetlerini ifa eden “ Gemi Acenteleri ” nin hizmet ücret tarifesinin belirlenmesidir.

Kapsam Madde 2 – Bu Tebliğ hükümleri, Türkiye Cumhuriyeti Yasalarına göre kurulmuş ve Deniz Ticaret Odalarına kayıtlı olarak faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilerin verdikleri acentelik hizmetleri ücretlerinin asgari düzeyini belirler.

Yasal Dayanak Madde 3 – Bu Tebliğ eki tarifeler, Deniz Ticaret Odaları tarafından 5590 sayılı Kanun ve 2567 sayılı Kanunla değişik 5’nci maddesinin (p) bendi gereğince hazırlanmıştır.

Tanımlar Madde 4 – Bu Tebliğde geçen tanımlar;

a) Navlun: Taşıyanın nam ve hesabına ödenecek olan, yolcu ve yükün taşınmasına ilişkin ücretlerin

tamamıdır. Navluna, deniz taşımasına ilişkin her türlü sürsarj ve ek gelirler dahildir.

b) Yük: Genel olarak deniz, hava, kara ve demiryolu ile bir yerden diğer bir yere taşınabilen her çeşit

nesne ve emtiadır.

c) Konteyner: Bir taşıma kabı olup, silindirik, dikdörtgen veya kare prizma şeklinde özel tasarımlı,

yükleme/boşaltmalarda sürat ve zaman tasarrufu sağlayan bir kap veya kutuyu,

d) Gemi Acentesi: Deniz taşıt veya araçları ile yolcu ve yük taşımalarında, gemi sahibi, kaptanı, işleticisi ve

kiracısı nam ve hesabına üçüncü kişi ve kuruluşlara karşı hak ve menfaatlerini tayin edilen bölge içinde koruyan ve bunun karşılığında ücret alan kişi ve kuruluşları,

e) Gemi Acentelik Hizmeti:

Türk limanlarına gelen her türlü deniz taşıt ve araçlarının yolcu, yük, bakım/onarım, sörvey, ikmal, personel değişikliği, yükleme/boşaltma, kılavuz / römorkör alma vb. işlemlerinin ilgili kuruluş ve birimler nezdinde ifasını ve Türkiye Cumhuriyeti Yasalarının ön gördüğü kuralların noksansız uygulanması ve bu işlerle ilgili her türlü bilginin zamanında doğru ve noksansız olarak bildirilmesini,

f) Koruyucu Acentelik Hizmeti:

Taşıma mukavelesi hükümleri gereğince tayin edilen acenteye ilaveten, gemi donatanı, kaptanı veya işleticisinin, gemi adına yaptırmak istediği hizmetler için tayin edilen gemi acentesinin yapacağı iş ve hizmetler,

g) Ücretler :

1) Acentelik Ücreti:

25

Gemi Acenteliği Hizmeti yapan kişi ve kuruluşlara, yaptıkları hizmetlere karşı bu tarifenin ekinde bulunan taban ücretlerinden az olmamak üzere gemi sahibi, kaptanı, işleteni veya kiracısı tarafından ödenecek ücreti,

2) Gözetim Ücreti:

Acentelik ve koruyucu acentelik hizmetlerine ek olarak, gemi işlemlerinin ilgili kuruluş ve birimler nezdinde acente tarafından takip edilmesi, yerine getirilmesi, işin hızlandırılması, en kısa süre içinde ve salimen eşyanın tahliyesi ve yüklemenin sağlanması, evrak işlemlerinin yapılması, yükün teslim alınması ve teslim edilmesi, eşyadaki eksiklik veya fazlalıkların takibi karşılığı, deniz taşıt ve araçlarının sahibi, kaptanı, işleteni veya kiracısı (acentelik ücretini ödeyen kişi ve kuruluşlar) tarafından ödenen ücreti,

3) Primaj Ücreti:

Çıkış limanında yüklemede gösterilen ihtimama karşılık, navluna ek olarak yük sahibi (navlun ödeyeni) tarafından ödenen ücreti,

4) Diğer Hizmet Ücretleri: ( Sadece Đstanbul ve/veya Çanakkale Boğazından geçen gemilere uygulanır ) i) Personel Gözetimi: Sefer yapan deniz taşıt ve araçların personel değişikliği, hastalığı veya izine çıkmasında, acente tarafından yapılan vize harcı, karşılama, otel, vasıta, doktor, hastane, ilaç vb gibi yapılan masraflara ek olarak bu Tebliğin ekinde bulunan tarifeye göre gemi sahibi, kaptanı, kiralayanı veya işleticisi tarafından ödenen ücreti, ii) Transit Gemi Aksam ve Malzeme Aktarma Ücreti: Donatanı, kiracısı veya işleticisi tarafından deniz taşıt ve araçlarının ihtiyacı için gönderilen gemi aksam ve malzemenin deniz taşıt ve araçlarına verilmesini, bu hizmetlerin yerine getirilmesi için yapılan masraflara ilave olarak ekte bulunan tarifeye göre donatanı, kaptanı, kiracısı veya işleticisi tarafından ödenen ücreti, iii) Gemi Kaptanına Verilen Nakit Avans: Donatanı, kiralayanı ve işleticisi tarafından gemi kasasına gönderilen paranın acente tarafından gemiye verilmesi, yapılan masraflara ek olarak gemi sahibi, kaptanı, kiralayanı veya işleticisi tarafından acenteye ekli tarifede belirtilen ücretin ödenmesini, tanımlar. Yükümlülük Madde 5 – Gemi acenteliği faaliyeti gösteren kişi ve kuruluşlar, öncelikle Türk denizciliğinin uluslararası düzeyde onurunu, saygınlığını, menfaatlerini, iktisadi ve ticari itibarını korumak ve Türkiye Cumhuriyeti. yasaları ile uluslararası anlaşmalara göre ödenmesi gereken vergi, resim, harçların ödenmesini sağlamak ve bu Tebliğe göre alınması gereken taban ücretleri tatbik etmekle yükümlüdür. Ücret ve Masrafların Tahsili Madde 6 – Türkiye limanlarına sefer yapan veya Türk Boğazlarından geçen gemilerin acentelik, koruyucu acentelik, komisyon, primaj, gözetim, liman ücretleri ile diğer masrafların tamamının, peşin olarak gemi acenteliği yapan kişi ve kuruluşların hesabına gelmesi zorunludur. Türk limanlarına tarifeli veya düzenli sefer yapan gemilerin liman masrafları, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkındaki Kanun ve bu kanuna bağlı 32 sayılı Kararın Görünmeyen Muameleler Tebliği hükümleri uygulanır.

Taban Ücretler Madde 7 - Bu Tebliğe ekli cetvellerde gösterilen miktarlar, taban ücretlerdir. Alınacak ücretler, bu Tebliğde belirtilen cetvellerdeki ücretlerden aşağı olamaz. Bu Tebliğde gösterilen cetvellerdeki ücretlerin altında hizmet satanlar hakkında bu Tebliğin 10’nci maddesinde belirtilen cezai müeyyide uygulanır.

Ücretlere Dahil Olmayan Giderler Madde 8 – Her tarife cetvelinde belirtilen ücretler, tanımlarda belirtilen iş ve hizmetlerin karşılığıdır. Deniz taşıt ve araçlarının yük, yolcu ve eşyaya ilişkin vergi, resim, harç, pul ve zorunlu giderleri ile bu

26

taşıt ve araçların makine, teçhizat, malzeme ve personeline mevzuata uygun olmayan durum ve hallerde ödenmesi gereken giderler, navlun tahsili ve havale giderleri, acentelik ücretine dahil değildir.

Uygulama alanı Madde 9 – Bu Tebliğ, kabotaj seferleri dışında, Türkiye karasularına, limanlarına, tersanelerine, iç sularına ve nehirlerine gelen, Çanakkale ve Đstanbul Boğazlarından geçen her türlü deniz taşıt ve araçlarına uygulanır.

Cezai Hükümler Madde 10 – Gemi acenteliği faaliyetinde bulunan kişi ve kuruluşlar, bu Tebliğde belirtilen esaslar ile ekte sunulan taban ücret tarife cetvellerini uygulamakla yükümlüdür. Bu Tebliğ ekinde belirtilen taban ücretlerden aşağı hizmet satılamaz. Bu uygulama dışına çıkan kişi ve kuruluşlar;

a.) 213 sayılı VUK 8 ve 19. maddelerine aykırı hareket etmiş sayılacaklar ve aynı kanunun cezai müeyyideleri ile,

b.) 5590 sayılı Kanunun 74 ve 77 nci maddelerine istinaden Deniz Ticaret Odaları tarafından, c.) 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanununun 1 inci maddesine istinaden

yayımlanan 32 sayılı Kararın 21’nci maddesi uyarınca; cezalandırılacaktır.

Yürürlük Madde 11 – Bu Tebliğ hükümleri ve ekinde belirtilen ücret cetvelleri, yayımı tarihinden itibaren yürürlüğe girer. Bu Tebliğin yürürlüğe girmesiyle, 14.1.1994 gün ve 21818 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan Gemi Acenteliği Hizmetleri Ücret Tarifesi ile, buna ek olarak yayımlanan 2 Nisan 1994 tarih 21893 sayılı ve 21 Ağustos 2000 tarih 24147 sayılı Resmi Gazetelerde yayımlanan değişiklikler yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürütme Madde 12 – Bu Tebliğ hükümlerini Sanayi ve Ticaret Bakanı yürütür.

TARĐFE NO: 1 ACENTELĐK HĐZMETLERĐ Liman ve/veya karasularındaki gemiler için

Geminin tonilatosu N.T. Her uğrama için baz ücret A.B.D. Doları 0 – 500 ’e kadar 300 501 – 1000’e kadar 500 1001 – 2000 'e kadar 750 2001 – 3000 'e kadar 975 3001 – 4000 'e kadar 1200 4001 – 5000 'e kadar 1450 5001 – 7500 'e kadar 1700 7501 – 10000 'e kadar 2100 10001 – 20000 beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 75 20001 – 30000 beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 65 30001 – 40000 beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 55 40001 – 50000 beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 40 50001 elli binden yukarı, beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 25 a) Yukarıdaki baz ücret geminin liman ve/veya karasularında ne sebeple olursa olsun 5 ( beş dahil) takvim gününe kadar kalışı içindir. b) Geminin 5 (beş) günden fazla kalması halinde 5 (beş) günden sonraki 3 (üç) günlük her dönem ve kesri için baz ücretlere % 25 (yirmi beş) eklenir. c) Geminin eşya ve yolcu hizmetlerinin aynı liman alanı içerisinde başka başka yerlerde yapılması (geminin kendi imkanlarıyla aynı rıhtım boyunca yer değiştirmeleri dışında) ilk yer değiştirme için baz ücrete % 10 (on) ve bundan sonraki yer değiştirmeler için baz ücrete % 5 (beş) eklenir.

27

d) Donatanlarca istenecek özel denetim ve hizmetler dışında; müşterek ve hususi avarya, çatışma, karaya oturma, yangın, kurtarma-yardım, havuzlama, onarım gibi hizmetlerin yapılması halinde baz ücretlere % 25 (yirmi beş) eklenir. e) Yalnız yolcu gemileri için baz ücretten % 40 (kırk)'a kadar indirim yapılabilir.

TARĐFE NO: 2 KORUYUCU ACENTELĐK HĐZMETLERĐ

Liman ve/veya karasularındaki gemiler için : Geminin tonilatosu N.T. Her uğrama için baz ücret A.B.D. Doları 0 - 500’ e kadar 150 501 - 1000'e kadar 250 1001 - 2000 'e kadar 375 2001 - 3000 'e kadar 488 3001 - 4000 'e kadar 600 4001 - 5000 'e kadar 715 5001 - 7500 'e kadar 850 7501 -10000 'e kadar 1050 10001 - 20000 beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 38 20001 - 30000 beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 33 30001 - 40000 beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 28 40001 - 50000 beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 20 50001 elli binden yukarı, 13 a)Yukarıdaki baz ücret geminin liman ve/veya karasularında ne sebeple olursa olsun 5 (beş dahil) takvim gününe kadar kalışı içindir. b) Geminin 5 (beş) günden fazla kalması halinde 5 (beş) günden sonraki 3 (üç)’er günlük her dönem ve kesri için baz ücretlere % 25 (yirmi beş) eklenir. c) Donatanlarca istenecek özel denetim ve hizmetler dışında; çatışma, karaya oturma, yangın, kurtarma-yardım, havuzlama, onarım gibi hizmetlerin yapılması halinde baz ücretlere % 25 (yirmi beş) eklenir.

TARĐFE NO : 3 ACENTELĐK HĐZMETLERĐ Çanakkale ve Đstanbul Boğazı'ndan geçen gemiler için

Geminin tonilatosu N.T. Bir Boğaz' dan bir geçiş için

baz ücret A.B.D. Doları 0 - 1000 'e kadar 100 1001 - 2000 'e kadar 145 2001 - 3000 'e kadar 170 3001 - 4000 'e kadar 200 4001 - 5000 'e kadar 230 5001 - 7500 'e kadar 280 7501 - 10000 'e kadar 320 10001 - 20000 'e kadar beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 15 20001 - 30000 'e kadar beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 10 30001 - 40000 'e kadar beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 5 40001 - 50000 'e kadar beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 5 50001 ' den yukarı 5

28

A- Bu baz ücret hangi yöne olursa olsun bir Boğaz’ dan bir geçiş içindir. B- Türk Boğazları’ ndan transit geçen gemilerin geçişinde, ilk tayin edilen acentenin tam olarak

ödediği rüsum ve ücretlerin, ½ si, geminin dönüşünde acente değişikliği olması halinde, dönüş acentesine dekont edilir. Dönüş acentesi dekont edilen bedeli tayin edilen ilk acenteye ödemekle yükümlüdür.

C- Refakatle Türk Boğazlarını Geçen Gemiler

a) Boyları 300 mt’ye kadar olan gemiler; Acentelik baz ücretine ilaveten bu acentelik ücretinin % 25’i, b) Gemi ve deniz araçlarının yedekte çekilmesinde; Acentelik ücretinin % 50’si, c) Boyları 300 mt’ yi geçen veya özel izinle geçen gemiler; Acentelik baz ücretine ilaveten bu acentelik ücretinin % 75’i,

D- Limanda kalışın uzaması sebebiyle transit pratikası, serbest pratikaya dönüşen gemilerden, (iki boğaz olarak) acentelik ücretinin % 25’i ayrıca alınır.

TARĐFE NO: 4 KORUYUCU ACENTELĐK HĐZMETLERĐ Çanakkale ve Đstanbul Boğazı'ndan geçen gemiler için

Bir Boğaz' dan bir geçiş için Geminin tonilatosu N.T. baz ücret A.B.D. Doları

0 - 1000 'e kadar 50 1001 - 2000 'e kadar 73 2001 - 3000 'e kadar 85 3001 - 4000 'e kadar 100 4001 - 5000 'e kadar 115 5001 - 7500 'e kadar 140 7501 - 10000 'e kadar 160 10001 - 20000 'e kadar beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 8 20001 - 30000 'e kadar beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 5 30001 - 40000 'e kadar beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 3 40001 - 50000 'e kadar beher 1000 NT ve kesri için ek olarak 3 50001 ' den yukarı 3

Bu baz ücret hangi yöne olursa olsun bir Boğaz’ dan bir geçiş içindir.

TARĐFE NO:5 GÖZETĐM HĐZMETLERĐ

Liman ve/veya karasularındaki gemiler için Yükleme ve boşaltma A.B.D. Doları / Metrik TON A) DÖKME EŞYA : a) Katı Eşya ( Maden cevheri, mineraller, hurda, pik demiri, kömür, keçi boynuzu, hayvan yemi, küspe, çimento, kilinker, ponza, suni gübre, mucur.) I- 0 - 10000 tona kadar 0.15 II- 10001 - 20000 tona kadar 0.10 III- 20000 tondan yukarı kısım için 0.05 b) Tahıl ve Tohumlar : Buğday, arpa, yulaf, çavdar, pirinç, mısır, ayçiçeği, soya fasulyesi, fığ. I- 10000 tona kadar 0.10

29

II- 10001-25000 tona kadar 0.075 III- 25000 tondan yukarı kısım için 0.045 c) Bakliyat : Bakla, börülce, fasulye, mercimek, nohut I- 0 - 5000 tona kadar 0.30 II- 5000 tondan yukarı kısım için 0.15 d) Ham petrol, akaryakıt : I- 15000 tona kadar 0.040 II- 15001-35000 tona kadar 0.030 III- 35000 tondan yukarı kısım için 0.015 e) LPG ve LNG Gazlar : I- 0 – 15000 tona kadar 0.15 II- 15000 tondan yukarı kısım için 0.05 f) Kimyevi maddeler (Petrol ürünü olanlar dahil) Şarap, zeytinyağı, melas, yemeklik sıvı yağ, madeni yağ, donyağı. 0.15 B) DÖKME OLMAYAN EŞYA : (Aşağıda sayılanlar) a) Tahıl ve un, suni gübre, şeker, çimento, pirinç, irmik, keçi boynuzu, mineraller, mermer blok. I- 20000 tona kadar 0.15 II- 20000 tondan yukarı kısım için 0.05 b)Taze meyve ve sebze, narenciye, dondurulmuş gıda 1.00 c) Bakliyat ve Tohumlar 0.60 d) Kağıt ve Demir çelik mamulü ile yarı mamulleri : Saç levha, kangal demir, profil, kütük demir, inşaat demiri, firkete demir, filmaşin, her türlü boru, rulo saç, gazete kağıdı, rulo kağıt, kağıt hamuru. I- 0 - 5000 tona kadar 0.25 II- 5001 - 10000 tona kadar 0.15 III - 10000'den yukarı kısım için 0.10 e) Ağaç kütüğü ve tomruk. I- 0 - 3000 tona kadar 0.50 II- 3001 - 5000 tona kadar 0.35 III- 5001 tondan yukarı kısım için 0.10 C) BOŞ KONTEYNER VE BOŞ TREYLER (ABD/DOLARI/ADET) 10.00 D) CANLI HAYVANLAR (ABD Doları / Adet) : a) Küçük baş 0.05 b) Büyük baş 0.15 E)DĐĞER EŞYA, KIRKAMBAR OLARAK TAŞINAN YÜKLER 0.60 F)KONTEYNER ĐÇĐNDE TAŞINAN TÜM YÜKLER (YUKARIDAKĐLER DAHĐL) : I-Yükleme ve/veya boşaltma ücretlerinin taşıyan tarafından ödenmesi halinde 1.00 II-Yükleme ve/veya boşaltma ücretlerinin yükleyici ve/veya alıcı tarafından ödenmesi halinde 0.60

30

G) OTOMOBĐL, JEEP, PĐKAP, PANELVAN, MĐNĐBÜS, MĐDĐBÜS (ABD Doları / Adet) Yükleme ve/veya boşaltma ücretlerinin taşıyan, yükleyici ve/veya alıcı tarafından ödenmesi halinde : 0 - 50 adete kadar 5.00 51 - 300 adete kadar 3.00 301 ve üzeri 1.50 H) RO - RO GEMĐLERLE TAŞINAN VE KENDĐ KENDĐNE YÜRÜYEBĐLEN TEKERLEKLĐ PALETLĐ VASITA VE ĐŞ MAKĐNALARI ( abd Doları / Uzunluğu üzerinden beher metre için : 3.00 I)Yukarıdaki belirtilen baz ücretlere göre hesaplanacak toplam gözetim ücretinin 150.- (yüz elli) ABD Doları'ndan az olması halinde, gözetim ücreti 150.- (yüz elli) ABD Doları olarak uygulanır.

TARĐFE NO: 6 KOMĐSYON Komisyon ücreti sadece 1 numaralı tarifedeki acentelik ücretine ek olarak 5 numaralı tarifedeki ( F, H) bölümleri için uygulanır. A) Eşya Navlun Hasılatının Yüzdesi i) Yükleme 5,0 (Yükleme komisyonu, yükleme limanından konişmento üzerinde belirtilen nihai varış limanına kadar olan navlun üzerinden alınır.) ii) Boşaltma 2.5 B) Transit Eşya i) Yükleme 2.5 ii) Boşaltma 1.5

Türkiye’de satılan bilet Bedelinin yüzdesi C) Yolcu Taşıması 12.5

TARĐFE NO: 7 PRĐMAJ Navlun Hasılatının Yüzdesi A) Akdeniz ve Karadeniz limanları için 5.00 B) Cebelitarık ve Süveyş dışındaki Limanlar için 3.00

a) Primaj ücreti 1 numaralı tarifedeki acentelik ücretine ek olarak 5 numaralı tarifedeki ( F, H) bölümleri için uygulanır.

b) Ancak konişmento başına alınacak primaj tutarı 3.500.-ABD Doları ile sınırlıdır.

TARĐFE NO: 8 DĐĞER HĐZMET ÜCRETLERĐ

( Bu maddedeki hizmetler Đstanbul ve/veya Çanakkale Boğazından Geçen Gemiler için uygulanır. )

31

1- Yedek parça: Yurt dışından gelip, gemiye teslim edilen yedek parça ve/veya malzemenin, her bir gönderici için ağırlığı üzerinden, kilo başına 1.00 ABD Doları hizmet ücreti acenteye ödenir. Hizmet ücreti, teslim masraflarına ek olarak, geçiş veya uğrak başına, en az 150.-ABD Doları ve en fazla 500.-ABD Doları olarak uygulanır. 2- Bunker Đkmali: Bunker ikmali ve slop hizmeti nezaret ücreti 100.-ABD Doları hizmetin gemi demirdeyken yapılması halinde uygulanır. 3- Türk Boğazlarından geçiş sırasında katılan ve ayrılan kişi başına: (masraflara ilaveten) ABD Doları

1 - 2 kişi 75

Beher fazla kişi 25 4- Tıbbi Hizmetler:

Beher hasta başına 40 (Masraflara ilaveten)

5- Kaptan avansı: Verilen para miktarı üzerinden % 1, minimum 50 (Masraflara ilaveten)

---- / -----

32

1.6.1 – Proforma Fatura Tanzimi

a - Uğraksız Geçen – Transit – Gemiler Đçin Proforma Fatura Tanzimi GEMĐ ADI : TBN ( TO BE NOMINATED ) GRT : 10943 NRT : 6152

MASRAF TÜRÜ

ĐNGĐLĐZCE KARŞILIĞI ( DISBURSEMENTS )

USD AÇIKLAMA

Sahil Sıhhiye Rüsumu

Sanitary Dues 372,00

Fener ve Tahlisiye Ücreti

Light and Life Saving Dues 1.674,00

Kılavuzluk Ücreti – Çanakkale

Pilotage Fee - Dardanelles 1.512,00 Đhtiyari - Optional

Kılavuzluk Ücreti – Đst Boğazı

Pilotage Fee – Bosphorus 1.512,00 Đhtiyari – Optional

Deniz Ticaret Odası Aidatı

Chamber of Shipping Fee 10,00

Komünikasyon , Kolaylıklar

Communication and Facilities 100,00

Motor Masrafı

Motorlaunch expenses 120,00 Kullanılırsa – If any

Acentelik Ücreti – Resmi Tarife

Agency Fee (as per Official T.) 1.120,00

T O P L A M T O T A L 6.420,00

b - Liman Uğraklı Gemiler Đçin Proforma Fatura Tanzimi GEMĐ ADI : TBN GRT : 9.529 NRT : 6.035 BAYRAĞI : YABANCI TAHLĐYE MĐKTARI : 10.715 mton Tomruk UĞRAK LĐMANI : DERĐNCE ÇANAKKALE BOĞAZI GEÇĐŞ MASRAFLARI – CANAKKALE STRAIT UP AND DOWN PASSAGE

MASRAF TÜRÜ

ĐNGĐLĐZCE KARŞILIĞI ( DISBURSEMENTS )

USD AÇIKLAMA

Fener Ücreti Light Dues 1.232,00

Kılavuzluk Ücreti ( Giriş/Çıkış) Pilotage Fee ( in / out ) 1.232,00

Vapur Donatanları ve Ac.Dernek Aidatı

Contribution to Maritime Assoc 10,00

Acentelik Ücreti ( Resmi Tarife) Agency Fee(As per Official Ta) 560,00

T O P L A M T O T A L 3.242,00

33

DERĐNCE LĐMAN MASRAFLARI - DERĐNCE PORT CALL EXPENSES :

MASRAF TÜRÜ

ĐNGĐLĐZCE KARŞILIĞI ( DISBURSEMENTS )

USD AÇIKLAMA

Sahil Sıhhiye Rüsumu Sanitary Dues 2.414,00

Fener Rüsumu Light Dues 1.094,00

Liman Rüsumu Port Dues 49,00

Kılavuzluk Ücreti Pilotage Fee 1.600,00

Romörkör Ücreti Tugboat Fee 2.616,00

Demirleme Ücreti Anchorage Fee 400,00

Palamar Ücreti Berthing Fee 700,00

Morinbot Ücreti Mooringboat Service Fee

165,00

Gümrük Mesai Ücreti Customs Overtime 300,00

Katı Atık Ücreti Collecting Garbage 265,00

Deniz Ticaret Odası Aidatı

Chamber of Shipping Service Fee

150,00

Deniz Ticaret Odası Oda Payı

Contribution to Chamber of Shipping

400,00 Maksimum

Vapur Donatanları ve Ac.Derneği Aidatı

Contribution to Maritime Association of Shipowners and Agents

40,00

Taksi Masrafları Taxi cab expenses 300,00

Motor Masrafı Motorlaunch expenses 150,00 Kullanılırsa / If any

Komünikasyon Masrafları

Communication Fee 200,00

Nezaret Ücreti ( Resmi Tarife )

Attandance Fee ( Official Tariff )

2.772,00

Acentelik Ücreti ( Resmi Tarife )

Agency Fee ( Official Tariff )

1.700,00

Pul, Posta ve Diğer Kolaylıklar

Postage & Petties, Facilities

300,00

T O P L A M T O T A L 15.615,00

GENEL TOPLAM GRAND TOTAL 18.857,00

Not : Kılavuzluk ve Römorkör Hizmetleri, Milli ve Dini Bayramlarda %50 zamlı olarak verilir.

34

ĐKĐNCĐ B Ö L Ü M

2.1 - ACENTELĐK YÖNETMELĐĞĐ ve GEMĐ ACENTELERĐ EĞĐTĐM YÖNERGESĐ

2.1.1 – Gemi Acenteleri Hakkında Yönetmelik ( 31.10.2005 tarih ve 25982 sayılı Resmi Gazete )

2.1.2 – Gemi Acenteleri Eğitim Yönergesi ( 5 Mart 2007 tarih ve 6542 sayılı Bakan onayı )

HAZIRLAYAN

Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği

35

2.1.1 – GEMĐ ACENTELERĐ HAKKINDA YÖNETMELĐK ( 31.10.2005 Tarih ve 25982 Sayılı Resmi Gazete )

Yönetmelik

Ulaştırma Bakanlığından:

Gemi Acenteleri Hakkında Yönetmelik

BĐRĐNCĐ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı; gemi acentelerinin mevzuat ve uluslararası denizcilik kurallarına uygun olarak düzenli ve verimli bir şekilde faaliyet göstermelerini sağlamak, etkin hizmet temini için gerekli olan yüksek düzeyde bir profesyonel eğitim ve denetim geliştirmek, mali yapıları itibariyle sağlam ve istikrarlı gemi acentelerinin çalışmasını teşvik etmek, yeterlik şartlarını ve hizmet esaslarını belirleyerek, izin belgelerini düzenlemektir. Kapsam Madde 2 — Bu Yönetmelik, 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre kurulmuş ve Deniz Ticaret Odalarında kaydı bulunan ve gemi acentesi olarak faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişiler ile bunların personelini kapsar. Dayanak Madde 3 — Bu Yönetmelik, 10/8/1993 tarihli ve 491 sayılı Denizcilik Müsteşarlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinin değişik (g) bendine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar Madde 4 — Bu Yönetmelikte yer alan, Đdare: Denizcilik Müsteşarlığını, Gemi acentesi: Yaptıkları anlaşmalar ile, gemi sahibi, kaptanı, işleteni veya gemi kiralayanı nam ve hesabına yük/yolcu toplayan ve gönderen, bilgi veren, bir geminin alım/satımı veya kira akdinin hazırlığını yürüten ve gerçekleştiren, sahasına giren tüm hizmetleri gören ve temsil ettiği gerçek ve tüzel kişilerin üçüncü kişi ve kuruluşlara karşı haklarını koruyan ve bu kişiler ve kuruluşlara karşı yükümlülüklerini yerine getiren ve kazanç amacıyla hareket eden ticari işletmeleri, Sorumlu müdür: Acentelik sahasına giren her türlü işleri ve hukuki işlemleri, acentelik yetki belgesi sahibi olan gerçek veya tüzel kişilik adına yapmak ve gemi acentesi unvanını kullanma hakkını haiz personeli, Gemi acentesi yetkili personeli: Liman, gümrük, sahil sağlık ve emniyet idareleri ile gemi acentesinin merkez işyeri ve şubelerinde gemi acentesi sorumlu müdürü adına iş ve işlem takibi yapmak üzere görevlendirilen personeli, Acente anlaşmaları: Tarifeli sefer yapılan hatlar için, gemi sahibi, işleticisi veya kiralayanı tarafından verilmiş vekaletnameleri veya akdedilmiş sözleşmeleri, Tarifesiz sefer yapan gemiler için, gemi sahibi, kaptanı, işleticisi ve kiralayanı tarafından yapılmış mukaveleleri, faks, elektronik posta gibi iletişim araçları ile veya doğrudan verilmiş vekaletnameleri, Tali acentelik: Gemi sahibi, kaptanı, işleticisi veya kiralayanı tarafından geminin acentesi olarak tayin edilen merkez acentesi nam ve hesabına verilen acentelik hizmetlerini, Sicil: Gemi acente ve şubeleri ile ilgili personelin Đdare tarafından belirli usul ve esaslarda tutulan kayıtlarını, Gemi: Adı, tonilatosu ve kullanım amacı ne olursa olsun, denizde ve iç sularda kürekten başka bir aygıtla yola çıkabilen deniz aracını, Đşleten: Geminin mülkiyeti kendisine ait olsun ya da olmasın, bir geminin zilyetliğine sahip ve gemiyi teknik ve/veya ticari açıdan çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi, Bilgisayar sistemi: Müsteşarlık merkez ve taşra birimlerini kapsayan yerel veya geniş alan ağı ile birbirine bağlı entegre bilgisayar sistemini, Deniz Ticaret Odaları: Đstanbul ve Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz Bölgeleri Deniz Ticaret Odası ile Mersin Deniz Ticaret Odasını, ifade eder.

36

ĐKĐNCĐ BÖLÜM

Yetki Belgesi ve Nitelikler Yetki belgesi Madde 5 — Gemi acenteleri, Türk Ticaret Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, Đdare tarafından verilecek çalışma izni ve bu çerçevede düzenlenecek Gemi Acenteliği Yetki Belgesi ile faaliyet gösterirler. Yetki belgesi almak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, EK-1’de yer alan Başvuru Formunu doldurmak ve EK-2’de belirtilen listede yer alan belgeleri forma eklemek suretiyle Đdareye başvururlar. Bu başvurular Đdare tarafından bir ay içerisinde sonuçlandırılır ve aranan koşulları taşıyanlara yetki belgesi verilir. Yetki belgesi formatı idare tarafından belirlenir. Yetki belgesi alacaklarda aranan nitelikler Madde 6 — Yetki Belgesi almak için; a) Gerçek kişilerin: 1) T.C. vatandaşı olmaları, 2) Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmaları, 3) Taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında, tecil edilmiş hükümler hariç olmak üzere hapis veyahut affa uğramış olsalar bile Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, basit ve nitelikli zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçtan veya kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından hükümlü bulunmamaları, b) Tüzel kişilerin: 1) 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununda belirtilen şirketlerden olması ve usulüne uygun kurulmuş bulunması, 2) Şirket ana sözleşmesinde gemi acenteliği faaliyetinin belirtilmiş olması, 3) Şirket kurucu ortaklarının, yönetim kurulu üyelerinin, sorumlu müdürün ve varsa müdür yardımcısının, bu maddenin (a) bendinin (3) numaralı alt bendinde yer alan cezalar ve suçlardan hükümlü olmaması, zorunludur. Gemi acentesi yetkili personelinin nitelikleri Madde 7 — Gemi acentesi yetkili personelinin, a) Bu Yönetmeliğin; 1) 6 ncı maddesinin (a) bendinde aranan şartları taşıması, 2) 17 nci maddesi uyarınca gemi acentesi yetkili personeli olma hakkını kazanmış olması, 3) 18 inci maddesi uyarınca adına kimlik belgesi tanzim edilmiş olması, b) En az lise veya dengi okul düzeyinde bir okulu bitirmiş olması, gereklidir. Sorumlu müdür Madde 8 — Gemi acentelerinin merkez işyerlerinde sorumlu müdür çalıştırılması zorunludur. Sorumlu müdür olarak atanacak personelde aşağıdaki nitelikler aranır: a) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin (a) bendinde aranan şartları taşımak. b) Sicile kayıtlı olarak en az üç yıl süreyle gemi acentesi yetkili personeli unvanıyla çalışmış bulunmak. Adına acentelik yetki belgesi düzenlenen kişiler, sorumlu müdürlük görevini kendilerinin yürüteceğini beyan etmeleri halinde, bu kişilerin de yukarıdaki fıkrada belirtilen şartları haiz olmaları gerekir. Gemi acenteleri, sorumlu müdüre yardımcı olmak üzere işyerlerinde ayrıca müdür yardımcısı çalıştırabilirler. Ancak, atanacak müdür yardımcısı da sorumlu müdür olabilme şartlarını haiz olmalıdır. Đşyerinin nitelikleri Madde 9 — Gemi acenteliği faaliyetlerinde bulunabilecek nitelikte bir iş yeri olması ve bu iş yerinin faaliyetlerini sürdürebileceği Đnternet bağlantılı bilgisayar, telefon ve faks gibi hizmete uygun haberleşme araçları ile donatılmış olması zorunludur. Şubeler Madde 10 — Gemi acenteleri, yurt içinde ve yurt dışında sürekli veya geçici şubeler açabilirler. Yurt içindeki her bir şube için ayrı olarak, Đdare tarafından hazırlanan Gemi Acentesi Şube Yetki Belgesi verilir. Sorumlu müdür istihdamına ilişkin zorunluluk hariç olmak üzere, gemi acentelerinde aranan şart ve kuruluş esasları kurulacak şubeleri için de geçerlidir. Ancak, şubelerde en az bir gemi acentesi yetkili personeli çalıştırılması zorunludur. Şubeler; levhalarında, antetli kağıtlarında, mühür ve kaşelerinde bağlı oldukları merkezi belirtirler.

37

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Sorumluluk, Yasaklar ve Denetim Sorumluluk Madde 11 — Gemi acenteleri; a) Uluslararası denizcilik kurallarına, kanun, yönetmelik ve ilgili diğer mevzuata uygun hizmet verilmesine, iş ahlakı ve mesleki dürüstlüğe uymak zorundadırlar. b) Gemi Acenteliği Yetki Belgesi olmayan acenteleri tali acente olarak atayamazlar. Tali acentenin sorumluluğu merkez acentenin verdiği vekaletname ile sınırlıdır. Gemi acentelerinin sahipleri veya müdürleri, tüzel kişilerin yetkili yöneticileri; başvuru formu ve ekleri ile yetki belgelerinde yazılı hususlarda meydana gelecek değişiklikleri, değişiklik tarihinden itibaren otuz gün içinde Đdareye yazılı olarak bildirirler. Yasaklar Madde 12 — Gemi acenteleri; a) Yetki Belgesi almadan veya belgedeki yazılı koşullara aykırı olarak acentelik yapamazlar. b) Kimlik belgesiz sorumlu müdür ve müdür yardımcısı ile gemi acentesi yetkili personeli çalıştıramazlar. c) Gerçeğe aykırı ve yanıltıcı tanıtma ve reklam yapamazlar. d) Faaliyetlerinde haksız rekabet yaratacak işlemlerde bulunamazlar. e) Temsil ettikleri gemilere yönelik doğrudan veya dolaylı olarak; her ne surette olursa olsun kılavuzluk, römorkörcülük ve palamar hizmetlerini ve ayrıca acentelik sözleşmesinde belirtilmedikçe yükleme ve boşaltma hizmetlerini, kendi nam ve hesaplarına veremezler. Liman işletmeciliği yapan kuruluşlar; kendilerine ait veya ortağı oldukları yahut tayin ettikleri acenteler dışındaki diğer acentelerin, limanlarında serbestçe acentelik faaliyetlerinde bulunmalarını engelleyemezler. Denetim Madde 13 — Đdare, yetkili kılacağı personeli vasıtasıyla gemi acentelerini bu Yönetmeliğe uygun hareket edip etmedikleri hususunda her zaman denetleme yetkisine sahiptir. Denetimler sonucunda bu Yönetmelik hükümlerine aykırı fiilleri tespit edilen acenteler hakkında 14 üncü madde hükümleri uygulanır. Ayrıca Đdare, bu acenteler hakkında hazırladığı, tespit edilen fiil ve buna göre yapılan işlem sonucunu içeren dosyayı, 1/6/2004 tarihli ve 5174 sayılı Kanun gereğince mesleki ceza ve müeyyidelerin uygulanması için kayıtlı bulundukları deniz ticaret odalarına gönderir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Yetki Belgesi Đptali ve Sonuçları

Đptal Madde 14 — Gemi acentelerinden; a) Yetki belgesi üzerinde tahrifat yaptığı, başvuru formu veya ekli belgelerden herhangi birinde Yetki Belgesi alabilecek şekilde yanlış ve yanıltıcı bilgiler beyan ettiği tespit edilen acentelere Đdarece ihtarda bulunulur ve başvuru sahibi gerçek kişi veya tüzel kişilerin temsilcileri hakkında gerekli kanuni işlem yapılmasını teminen durum adli mercilere bildirilir. Đhtarın gereklerini on dört gün içinde yerine getirmeyen acentelerin yetki belgeleri iptal edilir. b) Durumları aşağıdaki şartlardan birine uygun olanların yetki belgesi iptal edilir. 1) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen şartları sonradan kaybedenler. 2) Bu Yönetmeliğin; 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine aykırı hareket edenlerden, bu husus ihtar edildikten sonra aynı bent hükmünü yeniden ihlal edenler. Diğer hükümlerine aykırı hareket edenlerden, bu husus ihtar edildikten sonra otuz gün içinde gereğini yerine getirmeyenler. 3) Son bir yıl içinde üçten fazla ihtar alanlar. 4) Deniz ticaret odaları tarafından üyelikten geçici olarak çıkarılanlar. 5) Kendi rızası ile faaliyetine son vereceğini Đdareye bildirenler. Yeniden faaliyet Madde 15 — Bu Yönetmeliğin 14 üncü maddesinin (b) bendinin (1), (2) ve (3) numaralı alt bentlerinde belirtilen durumlardan dolayı yetki belgesi iptal edilen acenteye, iki yıldan önce yeniden acentelik yapma izni verilmez. Bu süre sonunda yeniden yetki belgesi almak isteyenlere, bu Yönetmelikte belirtilen ilk defa yetki belgesi alınması hükümleri aynen uygulanır. Faaliyetten men

38

Madde 16 — Yetki belgesi almadan faaliyet gösteren gemi acenteleri ile bu Yönetmelik uyarınca yetki belgesi iptal edilen acentelerin faaliyetleri, ilgili liman başkanlığının talebi üzerine mahallin en büyük mülki amiri tarafından derhal durdurulur ve haklarında gerekli kanuni işlem yapılmasını teminen durum adli mercilere bildirilir.

BEŞĐNCĐ BÖLÜM Sertifika Programı ve Kimlik Belgesi

Sertifika programı Madde 17 — Gemi acentesi yetkili personeli olmak isteyen adayların, yılda en az bir defa açılacak eğitim seminerlerine katılmaları ve bu eğitim sonunda yapılacak sınavda başarılı bulunmaları şarttır. Bu suretle yapılacak sınavda başarılı olanlara Đdare tarafından sertifika verilir. Bir gemi acentesi işletmesinde gemi acentesi yetkili personeli olarak çalışanlar, yılda en az dört defa düzenlenecek yenileme eğitimlerine, sertifika tarihinden itibaren dört yılı geçirmemek kaydıyla en az bir defa katılmaları zorunludur. Daha sonraki yenileme eğitimlerine katılabilme süresi, son alınan eğitimden itibaren dört yıldır. Bu fıkra uyarınca yapılacak eğitim programlarına katılmadığı tespit edilenlerin kimlik belgeleri yenilenmez. Sorumlu müdür ve müdür yardımcıları hakkında da bu fıkra hükmü uygulanır. Eğitim programlarının hazırlanması, süresi, uygulaması, sınav komisyonunun teşekkülü, ücretlendirme ve sınava ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar Gemi Acenteliği Eğitim Komisyonu tarafından belirlenir. Komisyon tarafından belirlenen sertifika eğitim programı ve sınavı, Deniz Ticaret Odaları tarafından yürütülür. Gemi Acenteliği Eğitim Komisyonunun teşkili ile çalışma usul ve esasları Đdare tarafından belirlenir. Kimlik belgesi Madde 18 — Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca sorumlu müdür, müdür yardımcısı veya gemi acentesi yetkili personeli olma hakkını kazananlardan, sicile kayıtlı olarak bir gemi acentesi işletmesinde çalışanlara; görev yaptıkları acente işletmesi adına acentelik faaliyetlerini yürütme yetkisi verildiğini gösteren Đdarece onaylı ve fotoğraflı bir kimlik belgesi verilir. Kimlik belgesinin süresi dört yıldır. Süresi biten kimlik belgeleri, Đdare tarafından ilgililerin müracaatları halinde yenilenir. Bir gemi acentesinde çalışan sorumlu müdür, müdür yardımcısı veya gemi acentesi yetkili personelinin herhangi bir nedenle görevinden ayrılması veya görevinin sona ermesi halinde, kimlik belgelerini görev yaptıkları acenteye teslim etmeleri zorunludur. Đlgili acenteler tarafından bu kimlik belgeleri Đdareye veya acentenin bulunduğu yere en yakın liman başkanlığına en geç yedi gün içinde teslim edilir. Bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında bulunanlardan sorumlu müdürlük görevi sona erenlerin yukarıdaki belirtilen sürede kimlik belgelerini doğrudan Đdareye veya acentenin bulunduğu yere en yakın liman başkanlığına teslim etmeleri şarttır. Bu madde uyarınca kimlik belgesini iade edenlerin; a) Sertifika sahipleri için en son katıldıkları yenileme eğitimine katılma tarihinden, b) Đlk defa sertifika alanlar için ise sertifikayı teslim aldıkları tarihten itibaren, dört yıl geçmiş olması halinde, yeniden kimlik belgesi almak için yaptıkları başvuruları ancak yenileme eğitimine katılmaları halinde değerlendirilir.

ALTINCI BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler

Sicil Madde 19 — Đdare tarafından gemi acentelerinin, şubelerinin ve sorumlu müdürler, müdür yardımcıları ile gemi acentesi yetkili personelinin düzenli olarak sicilleri tutulur ve sicil numarası verilir. Gemi acenteleri ile şubelerinin sicil numarası yetki belgesinde, sorumlu müdürler ve müdür yardımcıları ile gemi acentesi yetkili personelinin sicil numaraları ise kimlik belgelerinde gösterilir. Gemi acenteliği yetki belgesi almış olan gemi acentelerinin ticaret unvanları ve Đdarece gerekli görülen diğer sicil bilgileri Đdarenin Đnternet sitesinde yayımlanabilir. Acente bilgi sistemi Madde 20 — Gemi acentelerinin Đdarenin bilgisayar sistemine veri girişinde bulunabilmeleri için, müracaatları halinde Đdare tarafından kendilerine kullanıcı kodu ve şifre verilebilir. Bunların ticaret unvanı ve vergi numaraları bilgisayar sistemine tanıtılır ve ayrıca bu kişilerin isim ve vergi numaralarını içeren liste Đdarenin ilgili birimlerine duyurulur. Gemi acentelerinin bu madde uyarınca bilgisayar sistemine veri girişi yapacakları konuların kapsamı ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esaslar Đdare tarafından belirlenir. Çalışma esasları ve gemi acenteleri ücret tarifesi

39

Madde 21 — Acentelik anlaşmalarında, 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 118 inci maddesi hükümlerine göre, tekel alanının yer ve bölge kapsamının kesin olarak belirlenmesi gereklidir. Aksi yazılı olarak kararlaştırılmış olmadıkça, bu tekel alanlarında; aynı işlem için gemi sahibi veya işleten, her bir gemisi için birden fazla acente tayin edemezler. Ancak, bir gemiye yönelik farklı türlerde acentelik hizmeti verilmesi gerektiği hallerde, her farklı acentelik hizmeti için bir acente olmak üzere, birden fazla acente tayin edilebilir. Gemi acenteleri verdikleri acentelik hizmetlerinde, belirlenen ve onaylanan gemi acenteliği hizmetleri ücret tarifesi hükümlerine uymak zorundadırlar. Gemi ve taşınan eşya/yolcuya ilişkin her türlü vergi, resim, harç, pul giderleri ile gemi ve yükün mevzuata uygun olmaması nedeniyle ödenmesi gereken giderler, navlun tahsili ve havale giderleri, donatan, işletmeci veya kaptanın onayı alınmak suretiyle donatan, işletmeci ve gemi personeli adına yapılan her türlü ödeme acentelik ücretine dahil değildir. Gemi acenteleri ilgili mevzuatına göre tutmaya mecbur oldukları ticari ve kanuni defterlerini acentelik vekaletname ve sözleşmelerini, acentelik hizmetleri kapsamında yazdıkları ve teslim aldıkları mektup, faks, elektronik posta, telgraf ve benzeri belgelerle düzenledikleri fatura, makbuz ve masraflarına ilişkin belgelerin asıllarını ve örneklerini özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydı ile beş yıl süre ile muhafaza etmeye; bunları Đdarenin merkez denetim elemanları ile yetkili memurlarına göstermeye; bunların incelenmesine, denetlenmesine izin vermeye ve gerektiğinde yazılı istek üzerine, bunları Đdareye ibraz etmeye mecburdurlar. Gerçek kişi olarak hizmet veren gemi acenteleri, gördükleri hizmet karşılığında elde edecekleri her türlü gelir için temsil ettikleri kişi ve kuruluşlar adına ilgili mevzuatına göre gerekli belgeyi düzenlemek zorundadır. Bu kişilerin yaptıkları hizmet karşılığında başka bir şirket veya kişi fatura, makbuz veya benzeri belge düzenleyemez. Yetki belgesi ve kimlik belgesi ücretleri Madde 22 — Đdarece düzenlenecek olan gemi acenteliği yetki belgesi, gemi acenteliği şube yetki belgesi ve kimlik belgeleri karşılığında alınacak ücretleri gösteren tarife ile ödemeye ilişkin diğer hususlar, Đdare tarafından belirlenerek duyurulur. Geçici Madde 1 — Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte faaliyette olan gemi acenteleri, bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içinde bu Yönetmelik hükümlerine göre yetki belgesi almak zorundadırlar. Geçici Madde 2 — Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte bir gemi acentesi işletmesinde sorumlu müdür, müdür yardımcısı veya acente yetkili personeli olarak görev yapanların hakları saklıdır. Bu kişiler, talepleri üzerine gerekli bilgi ve belgeleri ibraz etmek kaydıyla sicile kaydedilir. Geçici Madde 3 — Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihden önce; a) En az lise veya dengi okul düzeyinde bir okulu bitirmiş olmak kaydıyla denizcilik ile ilgili kamu veya özel kuruluşlarda veya bir acente yanında en az üç yıl mesleki deneyim sahibi olanlar, b) Denizcilik eğitimi veren bir yüksek öğrenim programından mezun olmak kaydıyla en az bir yıl süreyle mesleki deneyim sahibi olanlar, bu hizmetlerini belgelendirmiş olmak ve bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin (a) bendinin (3) numaralı alt bendinde belirtilen şartları haiz olmak kaydıyla, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde Đdareye müracaatları halinde sorumlu müdür olma hakkını kazanırlar. Bu madde uyarınca başvuruda bulunacakların başvuru şekli ile başvuru dilekçelerine eklemeleri gereken bilgi ve belgeler, bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde Đdare tarafından belirlenerek duyurulur. Yürürlük Madde 23 — Bu Yönetmelik yayımı tarihi itibariyle yürürlüğe girer. Yürütme Madde 24 — Bu Yönetmeliği Denizcilik Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.

40

EK-1 BAŞVURU FORMU

T.C. BAŞBAKANLIK DENĐZCĐLĐK MÜSTEŞARLIĞINA

(Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü )

Gemi Acenteliği Yetki Belgesi verilmesi için gerekli belgeler ekte sunulmuş olup, gereğini arz, tarafımdan düzenlenen bu başvuru formundaki bilgilerin doğru ve eksiksiz olduğunu beyan ederim.

..../..../.........

Ad, Soyad ve Đmza

YETKĐ BELGESĐ ĐSTEYENĐN Ticaret Ünvanı

Adresi

Tel No:

Đşyeri

Fax No: SORUMLU MÜDÜRÜN Adı ve soyadı Doğum Tarihi Tahsili Hizmet Yılları ve Yerleri

GERÇEK KĐŞĐNĐN VEYA TÜZEL KĐŞĐLĐĞĐN KAYITLI OLDUĞU ODANIN Adı Kayıtlı Olduğu Grup Kayıt Tarihi Kayıt No Evvelce Yetki Belgesi alınmış ise, Alındığı tarih ve No.su Ekler: ( Talep edilen belgeye ilişkin olmak üzere Ek:2’de yer alan listede sayılan bilgi ve belgeler, ilgisine göre eklenecektir.)

EK-2 I. GEMĐ ACENTELĐĞĐ YETKĐ BELGESĐ ĐÇĐN BAŞVURANLARDAN BAŞVURU FORMU EKĐNDE ĐSTENEN BĐLGĐ VE BELGELER: 1- Firmanın kuruluşunun yayımlandığı Ticaret Sicili Gazetesi. 2- Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanan gerçek kişi veya tüzel kişi yöneticilerinin noter onaylı nüfus kağıdı örnekleri.

41

3- Gerçek kişi veya tüzel kişiliği temsile yetkili yöneticilerin imza sirküleri. 4- Gerçek kişi, tüzel kişi kurucu ortakları ve tüzel kişiliği temsile yetkili yöneticilerin Cumhuriyet Savcılığından alacakları iyi hal belgeleri.

5- Yetki Belgesi süresince gemi acenteliği yapmasına elverişli bir büronun; araç, gereç ve haberleşme araçlarının noter kanalıyla taahhüt edildiğini gösterir belge.

6- Merkez ve/veya şubeler için ilgili belediye başkanlığından alınmış işyeri açma izin belgesinin onaylı örneği. 7- Merkez ve/veya şubeler için iş yerine ait kira sözleşmesi veya tapusunun noter onaylı örneği. 8- Yetki belgesi ve kimlik belgesi ücretlerinin yatırıldığını gösteren banka dekontu. 9- Đdare tarafından gerekli görülecek diğer bilgi ve belgeler. II. SĐCĐLE KAYIT VE KĐMLĐK BELGESĐ BAŞVURUSU ĐÇĐN GEREKLĐ BELGELER

A. Đlk Defa Gemi Acentesi Yetkili Personeli Olarak Göreve Başlayacaklar Đçin:

1 - Dilekçe, ( Acente aracılığıyla iletilecektir.)

2 - Cumhuriyet Savcılığından alınacak sabıka kaydı belgesi,

3 - Onaylı nüfus cüzdanı örneği, başvurularda T.C. Kimlik Numarası aranacaktır.

4 - Đkametgah belgesi,

5 – Öğrenim durumunu gösterir belgenin onaylı örneği,

6 - 3 adet (4.5 x 6) boyutunda renkli fotoğraf,

7 – 17 inci madde uyarınca verilen sertifika belgesinin onaylı örneği , 8 - Đdare tarafından gerekli görülecek diğer bilgi ve belgeler. B. Yönetmeliğin 8 inci Maddesi Kapsamında Đlk Defa Sorumlu Müdür Olarak Göreve Başlayacaklar Đçin:

1 - Dilekçe, ( Acente aracılığıyla iletilecektir.)

2 - Cumhuriyet Savcılığından alınacak sabıka kaydı belgesi,

3 - Onaylı nüfus cüzdanı örneği, başvurularda T.C. Kimlik Numarası aranacaktır.

4 - Đkametgah belgesi,

5 – Öğrenim durumunu gösterir belgenin onaylı örneği,

6 - 3 adet (4.5 x 6) boyutunda renkli fotoğraf,

7 - Geriye dönük son 36 aylık döneme ait SSK bordrosu,

42

8 – Müracaat tarihi itibariyle son üç yıla ait görev yaptığı acente işletmelerindeki hizmet süresini, görev unvanını belirtir ilgili firma ya da firmaların kaşeli ve yetkili imzalı yazıları.

2.1.2 – Gemi Acenteleri Eğitim Yönergesi ( 5 Mart 2007 Tarih ve 6542 Sayılı Müsteşarlık Onayı )

GEMĐ ACENTELERĐ EĞĐTĐM YÖNERGESĐ

Birinci Bölüm Amaç - Kapsam – Dayanak - Tanımlar

Amaç Madde 1- Bu yönergenin amacı; gemi acentelerinin mevzuat ve uluslararası denizcilik kurallarına uygun olarak düzenli ve verimli bir şekilde faaliyet göstermelerini sağlayacak, etkin hizmet temini için gerekli olan yüksek düzeyde bir profesyonel eğitim ve denetimi geliştirmek üzere Gemi Acenteleri Eğitim Komisyonu’nun kuruluşu, çalışma usul ve esasları ile alınacak eğitimleri ve sınavlarda uyulacak esasları belirtmektir. Kapsam Madde 2- Bu yönerge, 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmuş ve 31.10.2005 tarih ve 25982 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Gemi Acenteleri Hakkında Yönetmelik’ e uygun olarak faaliyet gösteren Gemi Acentelerinin personelini kapsar. Dayanak Madde 3- Bu yönerge, ilgili mevzuat hükümleriyle 31 Ekim 2005 tarih ve 25982 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Gemi Acenteleri Hakkında Yönelmelik’ in 17 nci Maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar Madde 4- Bu Yönergede yer alan

a) Müsteşarlık : Denizcilik Müsteşarlığını, b) Yönetmelik : 31.10.2005 tarih ve 25982 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gemi

Acenteleri Hakkında Yönetmeliği, c) Gemi Acentesi : Yaptıkları anlaşmalar ile bir geminin, sahibi, kaptanı, işleteni veya

kiralayanı nam ve hesabına yük / yolcu toplayan ve gönderen, bilgi veren, bir geminin alım / satımı veya kira akdinin hazırlığını yürüten ve gerçekleştiren, sahasına giren tüm hizmetleri gören ve temsil ettiği gerçek ve tüzel kişilerin üçüncü kişi ve kuruluşlara karşı haklarını koruyan ve bu kişiler ve kuruluşlara karşı yükümlülüklerini yerine getiren ve kazanç amacıyla hareket eden ticari işletmeleri,

d) Yetkili Personel : Gemi acentesinin merkez işyeri ve şubelerinde görevli; liman, emniyet, gümrük, sahil sağlık ve kıyı emniyet idarelerinde gemi acentesi adına iş ve işlem takibi yapan personeli,

e) Sorumlu Müdür : Acentelik sahasına giren her türlü işleri ve hukuki işlemleri, acentelik yetki belgesi sahibi olan gerçek veya tüzel kişilik adına yapmak ve gemi acentesi unvanını kullanma hakkını haiz personeli,

f) Komisyon : Gemi Acenteliği Eğitim Komisyonunu, g) Sınav Komisyonu : Deniz Ticaret Odaları tarafından yürütülecek eğitim seminerleri

sonunda yapılacak sınavların statüsü ile soru ve değerlendirmelerini yapacak olan ve Acentelik Eğitim Komisyonu tarafından teşekkül ettirilecek olan komisyonu,

h) Deniz Ticaret Odaları : Đstanbul ve Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz Bölgeleri Deniz Ticaret Odası ile Mersin Deniz Ticaret Odasını,

i) Sicil : Gemi acente ve şubeleri ile acente yetkili personelinin Müsteşarlık tarafından belirli usul ve esaslarda tutulan kayıtlarını,

Đfade eder.

43

Đkinci Bölüm Eğitim Komisyonun Kurulması, Çalışma Usul ve Esasları ile Komisyonun Görev ve

Yetkileri Kuruluş – Çalışma Usul ve Esasları Madde 5- Gemi Acenteliği Eğitim Komisyonu, yedi asil ve yedi yedek üyeden oluşur. Bu üyelerin dağılımı aşağıdaki şekildedir :

a.) Denizcilik Müsteşarlığı’ndan üç asil ve üç yedek üye, b.) ĐMEAK Deniz Ticaret Odası’ndan üç asil ve üç yedek üye, c.) Mersin Deniz Ticaret Odası’ndan bir asil ve bir yedek üye

Komisyon üyelerinden Kamu kurumu temsilcileri Denizcilik Müsteşarlığı Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü, meslek kuruluşları temsilcileri ise Deniz Ticaret Odaları Yönetim Kurulları tarafından seçilir. Komisyon üyelerinin görevi 4 yıldır. Görev süresi dolan üyeler yeniden görevlendirilebilir. Herhangi bir nedenle boşalan üyelik için kalan süreyi tamamlamak üzere en geç bir ay içinde aynı usulle görevlendirme yapılır. Komisyona, Denizcilik Müsteşarlığı asil üyelerinin, kendi aralarından seçecekleri bir üye Başkanlık eder. Başkan Yardımcılığı görevi, Deniz Ticaret Odaları asil üyelerinin kendi aralarından seçecekleri bir üye tarafından üstlenilir ve Başkanın bulunmadığı hallerde toplantılara başkanlık eder. Komisyon üç ayda bir olağan olarak toplanır. Gerekli gördüğü hallerde Başkan veya ( 4 ) üyenin imzalı talebi ile olağanüstü toplantı yapılabilir. Toplantıda kararlar, oy çokluğu ile alınır. Komisyonun Görev ve Yetkileri Madde 6- Komisyonun görev ve yetkileri şunlardır :

a) Temel olarak ulusal Gemi Acenteliği meslek standardının, kabul görmüş uluslararası standartlar paralelinde geliştirilmesi amacına uygun eğitim programlarını yapmak,

b) Programlar doğrultusunda düzenlenecek Eğitim Seminerlerinin müfredatını oluşturmak, bununla ilgili eğitim dokümanlarını bastırtmak, yayınlatmak

c) Eğitim seminerlerinin süresinin tespiti ile uygulama programlarını yapmak, d) Eğitmenlerin seçimi hususunda kriterleri belirlemek ve eğitmenlerin seçimini yapmak, e) Eğitim seminerleri sonunda yapılacak sınavlara ilişkin usul ve esasları belirlemek, f) Sınav komisyonunu teşekkül ettirmek, g) Eğitim seminer ve sınav ücretlerini belirlemek, h) Deniz Ticaret Odaları tarafından yürütülecek olan eğitim seminerlerini ve sınav uygulamalarını

denetlemek, i) Sınav komisyonları tarafından Eğitim Komisyonuna iletilen sınav sonuçlarını Müsteşarlığa

iletmek,

Üçüncü Bölüm EĞĐTĐM PROGRAMLARI

Esaslar – Planlar Eğitim Esasları Madde 7- Gemi Acenteliği Eğitimi, 31.10.2005 tarihli ve 25982 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gemi Acenteleri Hakkında Yönetmeliğin 17. Maddesi hükümleri uyarınca yapılır. Eğitim ve sınav programları, bu Yönergenin 8. ve 9. maddelerde belirtilen şekillerde Deniz Ticaret Odaları tarafından yürütülür. Bu eğitimler ;

a) Eğitim Seminerleri b) Yenileme Eğitimi Seminerleri

olmak üzere iki ayrı şekilde planlanır. Seminerler sonunda tanzim edilecek belgeler Müsteşarlık tarafından onaylanarak katılımcılara verilir.

44

Eğitim Seminerleri Madde 8- Eğitim Seminerleri, yılda en az bir kere açılır. Gemi acentesi yetkili personeli olmak isteyen adayların bu seminere katılmaları ve bu eğitim sonunda yapılacak sınavda başarılı bulunmaları şarttır. Sınavda başarılı olanlara, Müsteşarlık tarafından onaylı ve fotoğraflı, Yetkili Acente Personeli olma hakkı veren bir sertifika verilir. Yenileme Eğitim Seminerleri Madde 9- Yenileme Eğitim Seminerleri yılda en az dört defa düzenlenir. Yenileme Eğitim Seminerlerine sicile kayıtlı kişiler katılır. Eğitimler sonunda katılımcılara Deniz Ticaret Odaları tarafından onaylı katılım belgesi verilir. Yenileme Eğitim seminerlerine katılarak katılım belgesi alan sicile kayıtlı kişilerin , sertifika aldıkları veya son alınan yenileme eğitim semineri tarihinden itibaren dört yıl içinde en az bir defa bu eğitime katılmaları zorunludur. Yenileme eğitimlerine katılanların listesi Müsteşarlığa bildirilir. Eğitim programlarına katılmadığı tespit edilenlerin kimlik belgeleri yenilenmez. Eğitim Programların Açılması, Tarih, Süre ve Yeri Madde 10- Eğitim Seminerleri, yılda en az bir kere olmak üzere Deniz Ticaret Odaları tarafından, ihtiyaç duyulan bölgelerde yapılır. Eğitim Seminerleri, seminerlerin başlangıç tarihinden en az iki ( 2 ) ay öncesinde Deniz Ticaret Odaları tarafından Merkez ve Şubeleri ile Liman Başkanlıklarında ve Deniz Ticaret Odaları ve Müsteşarlık web sitesinde ilan edilir. Eğitimler, Pazartesi – Cuma olmak üzere beş gün sürer. Cumartesi günü sınav yapılır. Deniz Ticaret Odaları, belirleyecekleri asgari katılımcı aday sayısına ulaşılamaması durumunda en yakın bölgeyi veya bölgeleri birleştirerek seminer yerlerini değiştirebilir..Bu değişiklik seminer başlangıcından en geç 10 gün önce yukarıda belirtilen aynı yerlerde ilan edilir. Madde 11- Yenileme Eğitim Seminerleri, yılda en az dört defa olmak Deniz Ticaret Odaları tarafından, ihtiyaç duyulan bölgelerde yapılır. Eğitim Seminerleri, seminerlerin başlangıç tarihinden en az iki ( 2 ) ay öncesinde Deniz Ticaret Odaları tarafından Merkez ve Şubeleri ile Liman Başkanlıklarında ve Deniz Ticaret Odaları ve Müsteşarlık web sitesinde ilan edilir. Yenileme Eğitim Seminerleri, hafta içi veya hafta sonu olmak üzere iki gün yapılır. Seminer konuları, Komisyon tarafından belirlenir. Deniz Ticaret Odaları, belirleyecekleri asgari katılımcı aday sayısına ulaşılamaması durumunda en yakın bölgeyi veya bölgeleri birleştirerek seminer yerlerini değiştirebilir..Bu değişiklik seminer başlangıcından en geç 10 gün önce yukarıda belirtilen aynı yerlerde ilan edilir. Seminerlere Katılacaklardan Đstenilen Belgeler Madde 12- Eğitim Seminerine katılacak adayların ; a - Öğrenim durumlarını gösteren belge ( diploma ) fotokopisi, b - 2 adet 4,5 x 6 ebadında beyaz zemin üzerine son altı ayda çekilmiş fotoğrafı, c - 1 adet nüfus cüzdanı fotokopisi, d - 19. maddede belirtilen ücretlerin ödendiğini gösteren makbuz veya banka dekontu,

Yenileme Eğitimi Seminerlerine katılacak adayların ise; a - Acente Kimlik Belgesinin fotokopisi b-19. maddede belirtilen ücretlerin ödendiğini gösteren makbuz veya banka dekontu, ile birlikte, eğitim seminerlerinden önce, ilan edilen eğitim yerindeki kayıt merkezlerine kayıt yaptırmaları şarttır. Eğitmenlerin belirlenmesi Madde 13- Seminerlerde eğitmen olarak görev alacak kişiler

45

Denizcilik eğitimi veren yüksek öğretim kurumlarında öğretim görevlisi olarak görev yapanlar, denizcilik ve gemi acenteliği alanlarında uzmanlaşmış personel ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan uzman personel arasından Eğitim Komisyonu tarafından belirlenir.

Dördüncü Bölüm Sınavlar - Başarının Ölçülmesi – Sertifika - Ücretler

Sınavlar Madde 14- 10. Maddede belirtildiği şekilde, mesleki yeterlilik düzeyinin geliştirilmesi için Deniz Ticaret Odaları tarafından yürütülecek Eğitim Seminerlerinin sonunda yapılan sınavlarda ,

a) Komisyon tarafından acentelik eğitim müfredatına uygun olarak soru bankası oluşturulur. b) Sınavlar yazılı olarak yapılır, c) Sınav soruları Sınav Komisyonu tarafından soru bankasından seçilir. d) Sınav süresi Sınav Komisyonu tarafından belirlenir.

Başarının Ölçülmesi Madde 15- Eğitim Seminerleri sonunda yazılı olarak yapılan sınavlar, Sınav Komisyonu tarafından değerlendirilir . Değerlendirme 100 puan üzerinden yapılır. Adayların başarılı sayılabilmeleri için en az 70 puan almaları zorunludur. Geçer puan alamayan adaylar başarısız sayılırlar. Sınavda başarısız olan adaylar, tüm şartları ve belgeleri yeniden yerine getirmek kaydıyla ikinci ve sonraki Eğitim Seminerlerine katılma ve tekrar sınavlara girme hakkına sahiptir. Sınavların tamamlanmasını müteakip, Sınav Komisyonu, bir tutanakla değerlendirdikleri sınav sonuçlarının sertifika tanzimine esas belgeleri Müsteşarlığa iletilmek üzere Eğitim Komisyonuna gönderir. Eğitim Seminerlerine Devam Madde 16- Eğitim Seminerlerine devam şarttır. Devamsızlığı 1 günü aşan adaylar sınavlara katılamazlar. Bu kişilerin yatırdıkları ücret de iade edilmez. Sınav Sonuçlarının Đlanı Madde 17- Eğitim Semineri sınav sonuçları, eğitimin yapıldığı merkezdeki Sınav Komisyonu tarafından, sınav gününü izleyen üç gün içinde Eğitim Komisyonuna bildirilir. Eğitim Komisyonu sınav sonuçlarını, Deniz Ticaret Odaları ile Müsteşarlığın web sayfalarında yayınlanmak üzere bu kuruluşlara gönderir. Sınav sonuçlarına göre komisyon tarafından hazırlanacak raporun Müsteşarlığa sunulmasını müteakip Müsteşarlık, başarılı olanların belgelerini bir ay içinde tanzim eder ve gönderir. Sertifika ve Katılım Belgesi Madde 18- Eğitim Seminerine katılıp başarılı olanlara, Müsteşarlıkça onaylı ve fotoğraflı, Acente Yetkili Personel sertifikası verilir. Yenileme Eğitim Seminerlerine katılan kişilere, eğitim seminerleri sonunda Deniz Ticaret Odaları tarafından onaylı bir katılım belgesi verilir. Eğitim Ücreti Madde 19- Eğitim Seminerlerine ve Yenileme Eğitim Seminerlerine katılım ücretlidir. Her bir seminer için ödenecek ücret miktarı, Eğitim Komisyonu tarafından belirlenerek açılan seminer programı ile birlikte adaylara ve katılımcılara duyurulur. Seminer ücretleri, seminerlere kayıt öncesinde duyuruda belirtilen hesaba yatırılır. Kişinin sonradan seminere katılmaması halinde alınan seminer ücreti iade edilmez.

Beşinci Bölüm

Çeşitli ve Son Hükümler

46

Sertifika ve Katılım Belgelerini Kaybedenler Madde 20- Eğitim Seminerlerinden alınan sertifika veya Yenileme Eğitim Seminerlerine katılım belgesini kaybedenlerin, belgenin kayıp edildiğini belirten bir dilekçe ile Eğitim Sertifikaları için Müsteşarlığa katılım belgeleri için Deniz Ticaret Odalarına müracaat etmeleri halinde, belgeleri yenilenir. Yürürlük Madde 21 Bu Yönerge Müsteşarlığın onayı ile yürürlüğe girer.. Yürütme Madde 22- Bu Yönerge Denizcilik Müsteşarlığı tarafından yürütülür.

47

ÜÇÜNCÜ B Ö L Ü M

3.1 - GEMĐ TANIMI – GEMĐ TĐPLERĐ ve GEMĐ ÖLÇÜMLERĐ

3.1.1 – Gemi Tanımı 3.1.2 – Gemi Tipleri

1- Kuru Yük Gemileri ( Dry Cargo Ships )

A) Dökme Yük Gemileri ( Bulk Carriers ) B) Çok Maksatlı Gemiler ( Multipurpose Ships ) C) Konteyner Gemileri ( Container Ships ) D) Ro-Ro Gemileri ( Ro-Ro Ships) E) Soğuk Havalı Gemiler ( Refrigerated Vessels )

2 – Tankerler ( Tankers) 3 – Diğer Gemiler ( Miscellaneous Ships)

3.1.3 – Gemi Đnşa, Gemi Ölçümleri 3.1.4 – Yüklerin Sınıflandırılması – Gemiyle Taşınan Yükler 3.1.5 – Konteyner , Konteyner Tipleri

HAZIRLAYAN

Ali Yavuz

48

3.1 – GEMĐ TANIMI – GEMĐ TĐPLERĐ VE GEMĐ ÖLÇÜMLERĐ 3.1.1 – Gemi Tanımı Bazı farklılıklarla ticaret gemisi, yük ve yolcu taşımaya yarayan yüzen kutulardır. Bu kutular su geçirmez perdelerle yük taşıma bölümlerine ayrılmıştır. Geminin yapısında makineler, yakıt ve su için tanklar, portuçlar, seyir alanları ve personel kamaraları bulunmaktadır. Gemi ve ticaret gemisi ile ilgili olarak; “T.T.K. Madde 816- Tahsis edildiği gayeye uygun olarak kullanılması, denizde hareket etmesi imkanına bağlı bulunan ve pek küçük olmayan her türlü tekne Gemi”, “Denizde kazanç elde etme maksadına tahsis edilen veya fiilen böyle bir maksat için kullanılan her gemi, kimin tarafından ve kimin nam ve hesabına kullanılırsa kullanılsın Ticaret Gemisi”, “4922 sayılı Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun Madde I’de

A) Denizde kürekten başka aletle yola çıkabilen her araca, adı, tonilatosu ve kullanma amacı ne olursa olsun, “Gemi”, B) Menfaat sağlamak kastiyle denizde kullanılan her gemiye “Ticaret Gemisi”,

C) On ikiden fazla yolcu taşıyan her ticaret gemisine “Yolcu Gemisi” dir.

Şeklinde tarifleri yapılmıştır. 3.1.2 -Gemi Tipleri Gemiler esas olarak üç ana sınıfa ayrılırlar. 1 – Kuru Yük Gemileri ( Dry Cargo Ships ) 2 – Tankerler ( Tankers) 3 – Diğer Gemiler ( Miscellaneous Ships) 1. Kuru Yük Gemileri Bu sınıf gemiler katı yükleri taşımak üzere inşa edilmişlerdir. Alt grup olarak;

A) Dökme Yük Gemileri ( Bulk Carriers ) B) Çok Maksatlı Gemiler ( Multipurpose Ships ) C) Konteyner Gemileri ( Container Ships ) D) Ro-Ro Gemileri ( Ro-Ro Ships) E) Soğuk Havalı Gemiler ( Refrigerated Vessels ) A) Dökme Yük Gemileri

250 ile 250.000 ton arasında taşıma yapabilen yalın gemilerdir. Öncelikle maden cevheri, kömür, tahıl ve gübre benzeri yükleri taşımak için kullanılırlar. Ambarları kendinden trimli “ self-trimming” olarak inşa edilen bu gemilerin hızlı yükleme - boşaltma yapabilmelerini temin etmek üzere ambar ağızları mümkün olduğunca büyük tutulmuştur. Orta ve küçük dökmeci gemiler ( 40.000 dwt altındaki gemiler ) çuvallı, paketlenmiş kereste ve çelik yüklerini taşıyabilirler. Genel olarak yük donanımı bulunmayan (gearless) dökmeci gemilerin, orta ve küçüklerinde yük donanımının bulunması gemi sahibine çok büyük esneklik sağlamaktadır.

49

Dökme yük taşıyan gemi sahiplerine yük yönünden avantaj sağlamak üzere OBO-Ore / Bulk / Oil- Maden Cevheri / Dökme (tahıl,gübre v.b.) / Petrol türü yükleri taşıyan gemiler inşa edilmiştir.

B) Çok Maksatlı Gemiler

Bu tip gemiler konvansiyonel gemilerin modern halefleridir ve dökme – ambalajlı yükler, konteyner ve karışık yükleri aynı kolaylıkla taşıyabilen gemilerdir. 5.000 – 25.000 dwt arasında, genellikle geniş ambar ağızlı, çift güverteli ( tween decker ), ağır yük veya konteynerleri kaldıracak kapasitede ( 30 / 35 ton SWL – Safety Working Load - Emniyetli Çalışma Yükü ) kreynleri olan gemilerdir.

C) Konteyner Gemileri

Kıyısal sefer yapan küçük konteyner gemilerinden, okyanus aşırı seferler yapan, çok hızlı ve çok büyük (11. 000 TEU ) ölçülere varan bu gemiler sadece konteyner taşımak üzere yapılmışlardır. Genel olarak Uluslararası Standartlar Örgütü ( ISO _ International Standarts Organization ) tarafından belirlenen 20 veya 40 feet uzunluğundaki konteynerleri yükleyip boşaltırlar. Konteyner gemilerin büyüklükleri taşıyabildikleri TEU (twenty foot equivalent units ) adediyle belirtilmektedir. Bazı konteyner gemilerinde soğutmalı konteynerler (frigofrik konteyner) için elektrik bağlantı uçları mevcuttur.

D) Ro - Ro Gemileri

Bu tip gemiler özellikle yürütülerek gemiye yüklenebilen ve boşaltılabilen yükler için uygundur. Örneğin; otomobiller, kamyonlar, treylerler ve paletli iş makineleri benzeri araçlar terminallere istiflenerek çok kısa süreler içinde Ro-Ro gemilerine yüklenebilirler. Söz konusu yüklerin varış limanlarındaki boşaltılmaları da yine çok kısa sürelerde yapılabildiğinden gemilerin liman süreleri asgari seviyededir. Ro/Ro gemilerinin büyüklük ölçüsü “park metre -lane meters” olarak belirtilmektedir. Büyüklük ölçüsü olarak belirtilen park metre, 2,5 ile 3,5 metre genişliğindeki hatlara kaç adet aracın park edilebileceğini gösterir. Ro-Ro gemilerinin hareketli güverteleri dolayısıyla, yükseklikleri farklı araçların taşınması mümkündür. Ro/Ro gemilerinin kapaklarının yerleri ( baş-kıç-borda ), genişlik, boy ve yükseklikleri de önemlidir. Kapaklar ağır tonajları taşıyacak kapasitede inşa edilirler. RoRo gemileri; yolcu ve araç taşıyan feriler, tren ferileri, otomobil taşıyıcılar, otomobil ve kamyon taşıyıcılar olmak üzere kullanım amaçlarına bağlı olarak sınıflara ayrılmışlardır.

E) Soğuk Havalı Gemiler

Đki veya daha fazla güverteli, taşıma sırasında gıda maddelerinin bozulmaması için ambarları istenilen sıcaklıkta tutulabilen gemilerdir. Taşıma süresini azaltmak amacıyla yüksek süratli (22-23 knots) inşa edilirler. Taşınan yüklerin ( et, süt, peynir, meyva, sebze, balık, v.b.) çevre etkilerinden en az etkilenmesi için ambar ağızları küçük tutulmuş ve vinçleri hızlı çalışacak şekilde yapılmıştır. 2 - Tankerler Sıvı yükleri taşımak üzere inşa edilen bu tip gemiler nehirlerde taşınan en küçük barçlardan, 500-600.000 dwt’luk çok büyük ham petrol taşıyıcıları ULCC (Ultra Large Crude Carrier ) kapsar. Tankerler ham petrol, petrol ürünleri (benzin, mazot v.b.), kimyasal maddeler, LPG (Liquid Petrleum Gas), LNG ( Liquid Natural Gas), yemeklik ham yağlar, şaraplar, su v.b. birçok sıvı yükleri taşıyabilirler. Ancak taşınacak yüklere bağlı olarak tank yapıları, pompa sistemleri değişiklikler göstermektedir.

50

3 - Diğer Gemiler Özel yatlar ve savaş gemileri haricinde her türlü geminin yer aldığı bu başlık altında;

• Kruvaziyer / Yolcu Gemileri • Feriler • Römorkörler • Kablo Gemileri • Kurtarma Gemileri • Buz kıranlar • Tarak Gemileri • Petrol Sondaj Kuleleri

sayılabilir. 3.1.3 - Gemi Đnşa - Gemi Ölçümleri Herhangi bir gemiyi ifade ederken aşağıdaki ölçüler önemlidir.

• Tam Boy ( Lenght Overall- L.O.A ) Geminin en uzun boyu. • En ( Beam ) Geminin en geniş yeri. • Geminin çektiği su ( Draft ) Geminin yaz su yükleme hattından gemi omurgasına ( Keel )

olan mesafedir. • Gros Tonilato ( Gross Tonnage – GT ) Đstisnalar hariç (tuvaletler, banyolar, döşek altları )

geminin bütün yerlerinin kadem küp olarak hacminin 100’e bölünmesiyle elde edilen hacim ölçüsü. ( 1 tonilato=100 kadem / ft küp=2,83 m3 ).

• Net Tonilato ( Nett Tonnage- NT ) Gros Tonilatodan yaşama ve seyir yerleri, makine daireleri, tankerlerde pompa dairesi, donki ve kazan dairesi çıkarılarak elde edilen ölçüdür. Diğer bir deyişle geminin kazanç getiren yerleridir. ( VergiTonu / Rüsum Tonu )

• Dedveyt Tonaj ( Deadweight Tonnage – Deadweight All Told – DWAT) Geminin yaz yükleme hattında taşıyabileceği azami yük, yakıt, su ve diğer gemi ihtiyaçlarının toplamıdır. Dedveyt Tonaj 2240 libre(1016 kg) bir ton olmak üzere ifade edilir.

• Dedveyt Kargo Kapasite ( Deadweight Cargo Capacity – DWCC) Geminin DWAT ölçüsünden yakıt, su, yedek parça, yağlama yağı, kumanyanın çıkarılmasıyla elde edilen ölçü olup, gemi kiralamalarında çok önemlidir.

• Deplasman Tonajı ( Lightweight Displacement Tonnage- LTD ) Geminin boş ağırlığıdır. Draft survey hesaplarında ve gemi hurdaya çıktığında söküm öncesi değer hesabında çok önemlidir.

Tonilatoların tarifinde kullanılan yaz yükleme hattı ve benzeri diğer yükleme hatları geminin baş, kıç ve vasatında boyalı markalar olup Yükleme Sınırı Hatları ( Plimsol Marks ) olarak adlandırılırlar. Bunlar; TF – Tropikal Tatlısu – Tropical Freshwater F - Tatlısu – Freshwater T - Tropical S - Yaz – Summer W - Kış – Winter WNA – Kış Kuzey Atlantik – Winter North Atlantic

51

3.1.4 - Yüklerin Sınıflandırılması, Gemi Đle Taşınan Yükler Gemi ile taşınan yükler cinsine, ambalaj şekline ve yükleniş tarzına göre çok çeşitli gruplara ayrılır.

1- Dökme Yükler ( tahıl, kömür, maden, dökme sıvılar v.b.) 2- Ambalajlı Yükler ( sandık, karton, torba,varil, kutu, bidon v.b.) 3- Birleştirilmiş Yükler ( konteyner, palet, sapanlanmış yük v.b. ) 4- Çelik Yükler ( kütük demir, ray, inşaat demiri, profil demir, rulo saç, levha saç v.b. ) 5- Ambalajsız Yükler ( iş makineleri, vagon, kamyon, otomobil, konstrüksiyon malzemesi v.b. ) 6- Kereste Yükü ( tomruk, biçilmiş kereste v.b.) 7- Soğutulmuş ve Dondurulmuş Yükler ( sebze, meyva, balık, et, süt, v.b. ) 8- Canlı Hayvan ( kesim, kümes, süs, vahşi hayvanlar ) 9- Tehlikeli Yükler ( yanıcı, patlayıcı, zehirli yükler ) 10- Akaryakıtlar ( ham petrol, petrol ürünleri ) 11- Kimyasal Yükler ( asitler, zararlı-zararsız kimyasal maddeler ) 12- Sıvılaştırılmış Gazlar ( LNG, LPG )

3.1.5 – Konteyner, Konteyner Tipleri Yükü elleçlemeyi en aza indirerek zamandan tasarrufu sağlamak, ekonomik taşımacılığı gerçekleştirmek , hasarlanma ve çalınma risklerini yok etmek üzere konteyner taşımacılığı süratle gelişmiştir. Gelişen konteyner taşımacılığı ile;

a- Limanlarda hızlı yükleme-boşaltma gerçekleştirilerek gemilerin limanda kalma süreleri azaltılmış, dolayısıyla gemilerin ekonomik kullanılmaları sağlanmıştır.

b- Konteynerler standart olarak inşa edildiklerinden deniz, demiryolu ve kara taşımacılığında kolayca kullanılabilmekte dolayısıyla kombine taşımacılık gerçekleştirilebilmektedir. c- Taşıma süresinin kısalması taşıma maliyetinin düşmesini sağlamıştır. d- Konteynerin kendisi bir ambalaj olduğundan ambalaj masrafları azalmıştır.

Konteynerlerin yapı malzemesi olarak çelik, aliminyum, kontraplak ve fiberglas kullanılmaktadır. Çok çeşitli tip ve ölçüde imal edilen konteynerlerden en çok kullanılanları:

52

Dış Ölçüler Kapasite ( En-yükseklik-boy (ft) ) ( Ton )

8x8x20 18

8x8x40 24 8x8,5x20 20 8x8,5x40 25 Konteyner tipleri,

• Açık Konteynerler : Normal konteynerlere sığmayan yükleri taşımak için ön ve arka yüzeyleri kapanabilir, diğer yüzeyleri açık konteynerlerdir. Bu tip konteynerlerle konstriksiyon malzemeleri, tekerlekli araçlar, kazan, makine ve jeneratör gibi özel yükler taşınır.

• Havalandırmalı Konteynerler: Konteyner içindeki yükleri rutubetten korumak için havalandırma tertibatlı olan konteynerlerdir. Gerektiğinde normal kuru yükler de bu konteynerlerle taşınabilmektedir.

• Yarım Konteynerler: 4 feet yüksekliğinde yapılmış bu konteynerler az yer kaplayan ağır yükler için kullanılmaktadırlar. Bu konteynerlerle çelik saç, boru, varil rulo saç v.b. yükler taşınmaktadır.

• Tank Konteyner: Sıvı yüklerin taşınması için kullanılmaktadırlar. Bu konteynerlerle kimyasal maddeler, sıvı yiyecekler ve bazı gazlar taşınmaktadır.

• Üstü Açık Konteynerler: Normal konteynerlere sığmayan bazı özel yükler yüklenir. Ayrıca üstü açık olduğundan yük hem kapağından hem de üstünden yüklenebilir.

• Yüksek Konteyner : 9,5 feet yüksekliğinde yapılmış olan bu konteynerlere hacimli yükler ( buzdolabı, mobilya,halı v.b. stoveç faktörü yüksek olan yükler ) yüklenir.

• Dökme yük Taşıyan Konteynerler: Dökme yüklerin ( tahıl, un, şeker, gübre, kömür v.b.) taşınması için kullanılan bu tip konteynerlerin kenarları da özel olarak takviye edilmiştir.

• Soğutulmuş Yük Taşıyan Konteynerler: Reefer konteynerler diye bilinen bu tiplerde soğutulmuş yükler ( et, balık, süt v.b. ) taşınmaktadır.

Yukarıda sayılan konteynerlerden başka özel amaçlar için yapılmış; çiftlik hayvanı konteynerleri, sebze konteynerleri, otomobil konteynerleri gibi konteynerler de kullanılmaktadır.

53

DÖRDÜNCÜ B Ö L Ü M

4.1 – ACENTE ve OTORĐTE ( Resmi Makamlar ) ĐLĐŞKĐSĐ

4.1.1 – Acente 4.1.2 – Acentenin Rutin Đş ve Đşlemleri 4.1.3 – Gemilerin Limanlarımıza Geliş ve Gidişlerinde Yapılacak Đşlemler, Başvurular, Başvuru Formları a) Büyük Kabotajdaki Gemiler

aa) Gemilerin Yabancı Limanlardan Türk Limanlarına Gelişlerinde ab) Gemilerin Bir Türk Limanından Yabancı Limanlara Gidişlerinde ac) Gemilerin Bir Türk Limanından Diğer Bir Türk Limanına Gelişlerinde ad) Gemilerin Bir Türk Limanından Diğer Bir Türk Limanına Gidişlerinde b) Küçük Kabotajdaki Gemiler ( Dahili Taşıma ) ba) Gemilerin Gelişinde bb) Gemilerin Gidişinde

4.1.4 – Gemi Geliş – Gidiş Kontrolleri, Formlar, Dokümanlar 4.1.5 – Gemilerin Boğazlara Gelişlerinde Uyacağı Kurallar a) VTS Uyum Kuralları ( SP1 – SP2 Raporları ) b) Gümrük ve Sahil Sağlık Kontrolleri c) Yolcu Gemilerinin Ayrıcalıkları 4.1.6 – Uğraksız Geçiş Yapan ( Transit ) Gemilerin Geçişlerinde Yapılacak Đşlemler 4.1.7 – Resmi Makamlar ile Đlgili Đşlemler a) Liman Başkanlığı b) Sahil Güvenlik ve Sahil Sağlık Đdareleri c) Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü ( Fenerler Đdaresi )

d) Gümrük Đdareleri e) Konsolosluklar f) Diğer Resmi Makamlar

HAZIRLAYAN

Cengiz Divilioğlu Yavuz Tarku

54

4.1 – ACENTE VE OTORĐTE ( Resmi Makamlar ) ĐLĐŞKĐSĐ 4.1.1 – Acente

Halen yürürlükte bulunan TTK (Türk Ticaret Kanunu ) nun Sekizinci Bölümü ACENTELĐK işleri hakkında hükümleri içerir.Kanunun 116 maddesi, umumi olarak acenteliği ; “Ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru veya müstahdem gibi tabi bir sıfat olmaksızın bir mukaveleye dayanarak muayyen bir yer veya bölge içinde daimi bir surette ticari bir işletmeyi ilgilendiren akitlerde aracılık etmeyi veya bunları o işletme adına yapmayı meslek edinen kimseye acente denir.” şeklinde tarif etmiştir. Kanunun 116-134.cü maddeleri özel olarak acentelik işlerini düzenlemeye yönelik olarak tanzim edilmiştir. Yine Kanunda, aracı, mukaveleli ve vekil ( memur ) acenteler olarak sınıflandırılmıştır.

Kanunun 119. Maddesi de umumi olarak Acentenin Salahiyetlerini, ”Acente, aracılıkta bulunduğu veya akdettiği mukavelelerle ilgili her türlü ihtar, ihbar ve protesto gibi hakkı koruyan beyanları müvekkili namına yapmaya ve bunları kabule salahiyetlidir.

Bu gibi mukavelelerden çıkacak ihtilaflardan dolayı acente müvekkili namına dava açabileceği gibi kendisine karşı da aynı sıfatla dava açılabilir.

Bu hükümlere aykırı olan şartlar muteber değildir.” ifadeleriyle belirlemiştir.

Burada ana çizgiler içerisinde kısaca tanımlanan acentelik işlerinin, konumuza esas teşkil edecek kısmı münhasıran, Gemi Acenteliği’ dir ve burada kısaca “ acente “ tabiri ile ifade edilen ; “Vekili bulunduğu kaptan veya temsilcisi olduğu armatör namına, bulunduğu limana gelen veya giden gemilerin her türlü acentelik hizmetlerini yerine getiren, yasal olarak kurulmuş ve gemi acenteliği yapmaya yetkili kişi veya ortaklara ait firmadır.

Acente, yukarıda belirtildiği gibi, kanunda sınırları çizilen , ticari bir işletmeyi ilgilendiren akitlerde aracılık ederken veya bunları o işletme adına yaparken, devlet otoritesi ile karşı karşıyadır ve işin gerekli kıldığı resmi makamlarla yakın bir ilişki içinde çalışır. Acenteliğin ifasında önemli bir yer tutan bu resmi makamlar, aşağıda bir başlık altında geniş olarak incelenecektir.

4.1.2 – Acentenin Rutin Đş ve Đşlemleri

Acentenin rutin iş ve işlemleri genel olarak ; acentesi olduğu gemilerin limana geliş ve gidişlerinde, Gümrük, Liman, Polis, Sahil Sağlık, Kıyı Emniyeti, Konsolosluk bağlantılı işlerle, rıhtım ve iskelelere yanaşıp kalkma, yükleme - boşaltma işlerini ifa etmek, konişmento ve manifesto tanzim etmek, teslim ordinosu vermek, gemilere ait mutat masrafları ödemek, geminin talep edilen ihtiyaçlarını karşılamak, gerektiğinde onarım işlerini yaptırmak,manifesto noksanı veya fazlası yükleri takip etmek ve neticelendirmek, aktarma (transit) yüklerin ait olduğu limanlara sevk etmek, yolcu işlemlerini yapmak, bulundukları bölgede yük araştırması yapmak, donatan veya gemi işleticisinden aldığı talimata göre navlun tahsil etmek, tahsilat ve tediyelere ait hesap çizelgeleri düzenlemek ve gemiye ait diğer işlerde gemi sahibinin talimatları doğrultusunda hareket etmek olarak sıralanabilir.

4.1.3 – Gemilerin Limanlarımıza Geliş ve Gidişlerinde Yapılacak Đşlemler, Başvurular, Başvuru Formları

Kabotaj Tanımı : “ Kabotaj “ bir devletin kendi limanları arasında yolcu ve yük taşıma hakkıdır. Kabotaj Hakkı : 19.04.1926 tarihli ve 815 sayılı kanunun 1.ci maddesi gereğince Türkiye sahillerinin bir noktasından diğerine yük ve yolcu alıp nakletmek ve sahillerde, limanlar dahilinde veya çevresinde çekme ( römorkörcülük ) ve kılavuzluk veya hangi mahiyette olursa olsun tüm liman hizmetlerini yapmak yalnızca Türk Bayrağını taşıyan milli gemilere ait olan haktır. Yabancı bayraklı gemiler, Türk limanlarına, ancak yabancı limanlardan aldıkları yük ve yolcuları indirebilirler ve buralardan yalnızca yabancı limanlar için yük ve yolcu alabilirler.

55

Böylece,Türk bayrağı taşıyan gemilerle Türk limanları arasında yapılan taşımalara “ Küçük Kabotaj “, Uluslararası sularda Türk limanlarından ecnebi limanlara ve ecnebi limanlardan Türk limanlarına yapılan taşımalara da “ Büyük Kabotaj “ denir. Bu taşımaları yapan gemilere,Türk limanlarında, aşağıda detaylandırılarak anlatılan farklı gümrük ve liman işlemleri uygulanır. a) Büyük Kabotajdaki Gemiler : aa) Gemilerin Yabancı Limanlardan Türk Limanlarına Gelişinde ;

1- Limanın bağlı bulunduğu Liman başkanlığına 24 saat öncesinden geminin geliş bildirimi ( ek.1 – Gemi Geliş Bilgi Formu ) yapılır ve yanaşma ordinosu alınır. Bilgi formuna ek olarak :

a- Atık Bilgi Formu b- Balast Suyu Raporlama Formu c- Geminin P & I Poliçe kopyası d- Son Devlet Limanı Kontrol Formu A ve B e- ISPS gereği olan ve limana varıştan önce geminin uğradığı son 10 limanı da içeren

bilgi formu A ve B f- Gemilerin Bildirim Formu g- Türk Bayraklı gemiler için Ön Sörvey Yazısı

Geminin kaptanı veya armatörü tarafından imzalanmış ve mühürlenmiş olarak sunulur.

2- Gemi kılavuz ve römorköre tabi ise, ilgili limana ait Kılavuzluk ve Römorkör idarelerine

başvurularak, kılavuz ve römorkör talebi yapılır. 3- Giriş Gümrük Müdürlüğüne 24 saat önceden başvuruda bulunularak geliş bildirimi yapılır.

Geminin Özet Beyan işlemleri yapılarak boşaltma müsaadesi alınır. 4- Gümrük Muhafaza Müdürlüğüne 24 saat önceden başvuruda bulunularak geliş bildirimi yapılır

ve en az 6 saat öncesinden geminin geliş kontrolü için randevu alınır. 5- Sahil Sağlık idaresine 24 saat önceden gemi ile ilgili başvuru yapılarak geliş bildirimi yapılır ve

en az 6 saat öncesinden geliş kontrol randevusu alınır. 6- Tüm yukarıdaki işlemlere paralel olarak, geminin yükleme ve/veya boşaltma yapacağı liman

idaresine başvurularak geminin geliş bildirimi yapılır.Yanaşma onayı alındıktan sonra, geminin orijinal manifestoları, yük planı ile birlikte liman idaresine verilerek posta talebinde bulunulur.

7- Devlete ait TCDD ve TDI limanları için liman işletmesine tahliye veya yükleme liman işlemleri için depozito yatırılır. Özel limanlarda halihazırda bu uygulama yoktur.

8- Emniyet 5. Şube Müdürlüğüne gemi geliş bildirimi yapılarak, geliş kontrolü talebi yapılır. Geminin mürettebat ve varsa yolcu listeleri verilir.

Gemi limana geldiğinde önce sahil sağlık merkezi görevlisi gemiye gelir, geminin Q bayrağının çekili olup olmadığını kontrol ederek gemiye girer, gemide bulaşıcı bir hastalık olup olmadığını ve gemide hasta olup olmadığını kontrol eder. Sağlık görevlisi kontrolünü bitirip gemide hasta veya bir hastalık olmadığını tespit ettikten sonra gümrük muhafaza ve emniyet 5.şube ( polis ) ekipleri gemiye girerler. Polis gemide bulunan mürettebat ve varsa yolcuların hüviyetlerinin tespiti için gemi adamı cüzdanlarını ve pasaportları tespit ve kontrol eder. Polis gemide yurda girişleri yasak ve sakıncalı bir kimse olup olmadığını kontrol eder. Gümrük muhafaza ekipleri gemide mevcut eşyayı, yüklemesi ve/veya boşaltması yapılacak eşya ile gemide transit işlem yapılacak eşyanın ve evraklarının kontrolünü ve onayını yaparak ayrıca gemide kaçak yük ve eşya olup olmadığını kontrol eder, Geliş Kontrol zaptını tanzim eder. Gümrük kontrolü gemi rıhtımda yanaşık vaziyette iken tamamlanmış ve tahmil – tahliyeye hazır halde ise , işlem yapılacak mühürlü olan ambarların mühürü koparılır, işlem yapılmayacak ambarlar mühürlü olarak geldi ise mühürlü olarak aynen bırakılır. Mühür yoksa mühür tatbik edilerek geliş kontrol zaptına işlenir.Tahliye ve/veya yükleme izin belgesi gemide veya limanda görevli gümrük muhafaza memuruna verilerek yükleme veya tahliyeye başlanılır.

56

Gemide yolcu var ise muhafaza refakatinde yolcu salonunda gerekli işlem ve kontrolleri yapılır. ab) Gemilerin Bir Türk Limanından Yabancı Limanlara Gidişinde ;

1- Liman Başkanlığına, gerekli gidiş bildirimi (Ek.1- Gemi Gidiş Bildirim Formu ) geminin kalkışından en az 6 saat öncesinden yapılır. Geminin kalkış evrakları tamamlanarak yola elverişlilik belgesi alınır.

2- Sahil Sağlık Müdürlüğünden, sağlık rüsumu yatırılarak sağlık kontrol belgesi alınır. 3- Çıkış veya gerekiyorsa Giriş Gümrük Müdürlüklerinden Taşıtlara Mahsus Gidiş Đzin kağıdı alınır. 4- Gümrük Muhafaza Müdürlüğü’ ne geminin gidiş bildirimi yapılır ve gidiş kontrolü için talep

yapılır. 5- Emniyet 5. Şube Müdürlüğü’ne gidiş bildirimi yapılarak, gidiş kontrolü için gemi tayfa ve yolcu listeleri verilir. 6- Gemi, kılavuz ve römorkör alacak ise, ilgili limana ait kılavuzluk ve römorkör idaresine talep

yapılır. 7- Gemiye girecek yolcu var ise, Yolcu Salonu Gümrük Müdürlüğünde ve poliste pasaport

kontrolleri yaptırılarak, Gümrük Muhafaza memuru nezaretinde geminin hareket edeceği gün gemiye binişleri sağlanır.

8- Fener rüsumu, fener idaresine ( Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü ) yatırılarak makbuzu alınır. 9- Amerika’ya gidecek gemiler için, Amerika’ya giriş için Amerikan konsolosluğu ile ilgili gerekli

başvurular ve işlemler yapılır. Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra, polis ve gümrük kontrolü yapılarak gemi hareket eder. Gemi limanda yükleme yapmış ise, yükleyici veya yük ilgililerinin talimatlarına göre konişmentolar ve buna dayanılarak yük manifestosu hazırlanır, gemi kaptanına ve gümrük muhafazaya gerekli nüshaları verilir.Tahliye limanı acentesi için yeteri kadar manifesto, kaptan veya posta ile gönderilir. Konişmentolar, yükleyici veya yük ilgililerince verilen talimata göre imza karşılığı belirtilen ilgililere teslim edilir veya gönderilir. Đhraç manifestoları ve gümrük beyannameleri geminin hareketinden sonraki 48 saat içinde limanın bağlı bulunduğu Çıkış Gümrük Müdürlüğüne tescil ettirilir ve bir adet manifesto gümrük Muhafaza Müdürlüğüne teslim edilir. ac) Gemilerin Bir Türk Limanından Diğer Bir Türk Limanına Gelişinde

1- Limanın bağlı bulunduğu Liman başkanlığına 24 saat öncesinden geminin geliş bildirimi ( ek.1 – Gemi Geliş Bilgi Formu ) yapılır ve yanaşma ordinosu alınır. Bilgi formuna ek olarak :

a- Atık Bilgi Formu b- Balast Suyu Raporlama Formu c- Geminin P & I Poliçe kopyası d- Son Devlet Limanı Kontrol formu A ve B e- ISPS gereği olan ve limana varıştan önce geminin uğradığı son 10 limanı da içeren

bilgi formu A ve B f- Gemilerin Bildirim Formu g- Türk Bayraklı gemiler için Ön Sörvey Yazısı

Geminin kaptanı veya armatörü tarafından imzalanmış ve mühürlenmiş olarak sunulur.

2- Gemi kılavuz ve römorköre tabi ise veya alacak ise, ilgili limana ait kılavuzluk ve römorkör

idarelerine başvurularak, kılavuz ve römorkör talebi yapılır. 3- Boşaltma yapılacak ise ,Giriş Gümrük Müdürlüğüne 24 saat önceden başvuruda bulunularak

geliş bildirimi yapılır. Geminin Özet Beyan işlemleri yapılarak boşaltma müsaadesi alınır 4- Yükleme yapılacak ise, çıkış gümrük müdürlüğüne 24 saat önceden bildirim yapılarak yükleme

müsaadesi alınır. 5- Gümrük Muhafaza Müdürlüğüne 24 saat önceden başvuruda bulunularak geliş bildirimi yapılır

ve en az 6 saat öncesinden geminin geliş kontrolü için randevu alınır. 6- Gemi bir Türk limanından geldiği için önce Gümrük Muhafaza memuru, tespit kontrolü için

gemiye götürülerek tespit zaptı tamamlanır.Đşlem gemi rıhtımda yanaşık iken yapılmışsa,

57

işlem yapılacak ambar mühürleri sökülerek zapta işlenir ve gümrükten alınan boşaltma ve/veya yükleme izin kağıdının liman veya gemide görevli Gümrük Muhafaza memuruna verilerek boşaltma ve/veya yükleme işlemine başlanılır.

7- Geliş gümrük kontrolünde gümrük muhafaza kontrol memuru tarafından tasdik edilen orijinal tahliye manifestoları giriş gümrük müdürlüğüne götürülerek 24 saat içinde tasdik ettirilir.

8- Tüm yukarıdaki işlemlere paralel olarak, geminin yükleme ve/veya boşaltma yapacağı liman idaresine başvurularak geminin geliş bildirimi yapılır. Yanaşma onayı alındıktan sonra, geminin orijinal manifestoları, yük planı ile birlikte liman idaresine verilerek posta talebinde bulunulur.

9- Devlete ait TCDD ve TDI limanları için liman işletmesine tahliye veya yükleme liman işlemleri için depozito yatırılır. Özel limanlarda halihazırda bu uygulama yoktur.

10- Emniyet 5. Şube Müdürlüğüne gemi geliş bildirimi yapılarak, geliş kontrolü talebi yapılır. Geminin mürettebat ve varsa yolcu listeleri verilir.

11- Bir önceki limanda işlem gören Gemi Sağlık Belgesi alınarak Sahil Sağlık Merkezine verilir. ab) Gemilerin Bir Türk Limanından Diğer Bir Türk Limanına Gidişinde

1- Liman başkanlığına, gerekli gidiş bildirimi geminin kalkışından en az 6 saat öncesinden yapılır. Geminin kalkış evrakları tamamlanarak yola elverişlilik belgesi alınır.

2- Sahil Sağlık Müdürlüğüne, sağlık rüsumu yatırılır, sağlık belgesi vize ettirilir veya duruma göre yenisi alınır.

3- Çıkış veya gerekiyorsa Giriş Gümrük Müdürlüklerinden Taşıtlara Mahsus Gidiş Đzin kağıdı alınır. 4- Gümrük Muhafaza Müdürlüğü’ne geminin gidiş bildirimi yapılır ve gidiş tespit kontrolü için talep

yapılır. 5- Emniyet 5. Şube Müdürlüğü’ne gidiş bildirimi yapılarak,gidiş kontrolü için gemi tayfa ve yolcu listeleri verilir. 6- Gemi kılavuz ve römorköre tabi ise,Đlgili limana ait kılavuzluk ve römorkör idaresine talep

yapılır. 7- Gemiye girecek yolcu var ise,Yolcu Salonu Gümrük Müdürlüğünde ve poliste pasaport

kontrolleri yaptırılarak, gümrük muhafaza memuru nezaretinde geminin hareket edeceği gün gemiye binişleri sağlanır.

8- Fener rüsumu, fener idaresine ( Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü ) yatırılarak makbuzu alınır. 9- Gemi limandan ecnebiye yükleme yapmış ise,yükleyici veya yük ilgililerinin talimatlarına göre konişmentolar ve buna dayanılarak yükleme manifestosu hazırlanarak gemi kaptanına ve gümrük muhafazaya gerekli nüshaları verilir.Tahliye limanı acentesi için yeteri kadar manifesto, kaptan veya posta ile gönderilir. Konişmentolar, yükleyici veya yük ilgililerince verilen talimata göre imza karşılığı belirtilen ilgililere teslim edilir veya gönderilir. 10- Đhraç manifestoları ve gümrük beyannameleri geminin hareketinden sonraki 48 saat içinde limanın bağlı bulunduğu Çıkış Gümrük Müdürlüğüne tescil ettirilir ve bir adet manifesto gümrük Muhafaza Müdürlüğüne teslim edilir.

Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra, polis ve gümrük kontrolü yapılarak gemi hareket eder.

b) Küçük Kabotajdaki Gemiler ( Dahili Taşıma ) Kabotaj ( dahili ) taşımaları, Türkiye Limanları ve Đskeleleri Arasında Deniz Taşıtlarıyla Yapılan Yükleme, Taşıma ve Boşaltmalarda Gümrük Gözetim ve Denetimi Usul ve Esaslarına Đlişkin Tebliğe, uygun olarak yapılır. ba) Gemilerin Gelişinde ;

1- Limanda herhangi bir yükleme – boşaltma işlemi yapmayacak gemiler için, geminin limana gelişinden en az 24 saat öncesinden Liman Başkanlığına bildirim yapılır.

58

Sağlık belgesi 24 saat içinde Sahil Sağlık Merkezine verilerek pratika işlemi yapılır 2- Yükleme-boşaltma işlemi yapmak üzere limana gelip rıhtıma yanaşacak gemiler için,

a. 24 saat öncesinden liman başkanlığına bildirim yapılarak yanaşma ordinosu alınır. Gemi kılavuz ve römorköre tabi ise, römorkör ve kılavuz talep yazısı, yanaşma ordinosu ile birlikte kılavuzluğa verilir. b. Liman işletmesine bildirimde bulunulur ve tahliye edilecek yükler için dahili taşıma manifestosu ( kabotaj beyannamesi ) yükleme yapılacaksa, yükleme izin belgesi verilir ve posta talebi yapılır. Devlet limanları ( TCDD ve TDI ) için gemi / gemi acentesi veya yük sahibi tarafından liman masrafları için depozito yatırılır. c. Geminin sağlık belgesi 24 saat içinde Sahil Sağlık Merkezine sunulur. bb) Gemilerin Gidişinde ; 1- Liman Başkanlığına, geminin kalkışından en az 6 saat öncesinden bildirimde bulunularak sefer evrakları tamamlanarak, yola elverişlilik belgesi alınır.

2- Gemi kılavuz ve römorköre tabi ise, ilgili limana ait kılavuzluk ve römorkör idaresine kılavuz ve römorkör talebi yapılır. 3- Sağlık belgesi vize ettirilir veya duruma göre yenisi alınır. Gemi geldiği yöne doğru rotasyon değiştirirse yeni sağlık belgesi almak mecburiyetindedir. 4- Fener ücreti yatırılarak makbuzu alınır. 5- Yükleme yapılmış ise manifesto veya dahili taşıma beyannamesi tanzim edilir ve liman

işletmesi, gemi kaptanı ve gideceği liman acentesi için yeteri kadar manifesto verilir. 6- Konişmento tanzim edilerek yükleyicinin talimatına göre ilgililerine imza karşılığı teslim edilir.

Dahili taşımalar genellikle FĐO ( Free in / out ) esasına göre yapıldığından, devlet limanlarına depozito genellikle yükleyiciler veya alıcılar tarafından yatırılır. Özel limanlarda ise tarifelerine göre işlem yapılır. Bazı hallerde gemi sahibi veya acentesi bu işlemleri kendisi yapmakta ve bilahare navlun ile birlikte tahsil yoluna gitmektedir. Bu işlemler taşıyan ile taşıtan arasında varılan mutabakata göre yapılır. Gümrük Kanunu’na ilişkin Gümrük Yönetmeliğine göre; yalnız Türk limanları arasında sefer yapan ;

a.) Devlet daire ve müesseseleri ile askeri birlikler, belediyeler, iktisadi devlet teşekkülleri ve sermayesinde devletin iştiraki bulunan ofis, kurum ve şirketlerin, hangi tonajda olursa olsun sahibi oldukları deniz taşıtlarından,

b.) Yukarıda belirtilenlerden başka gerçek ve tüzel şahıslara ait olup, 600 ( altı yüz dahil ) GROS tonilatodan fazla, düzenli sefer yapan ve acenteleri bulunan gemilerden, manifesto aranmaz ve bunlarla taşınan kabotaj eşyası gümrük denetlemesine tabi tutulmaz. (ihbar veya şüpheli durumlar hariçtir.)

4.1.4 – Gemi Geliş / Gidiş Kontrolleri , Formlar / Evraklar, Raporlar Gemi Geliş Kontrolü : Gemi kaptanına liman kontrolleri için gerekli olan evraklar geminin limana gelişinden önce bildirilmiş olmalıdır. Buna göre gemi kaptanı gerekli evrakları kontrolde hazır eder. Bu evraklar

a- Tayfa ve Yolcu Listeleri b- Kaptan Beyanı

- Mürettebat Eşya Listesi ( Crew Declaration List ) - Gemi Eşya ve Malzeme Listesi ( Store List ) - Geminin yakıt miktarını gösteren liste ( Bunker List )

c- Limanda tahliye edilecek yük manifestosu d- Transit ( eğer varsa ) yük manifestosu ve konişmentoların kopyası e- Tüm Gemi Sertifikaları ‘dır

Bir geminin limana gelişinden 24 saat önceden Liman Başkanlığına, Gümrük Muhafaza Müdürlüğüne, Gümrük Giriş – Çıkış Müdürlüklerine, Emniyet 5. Şube ( Deniz ) Müdürlüğüne, Sahil Sağlık Müdürlüğüne geliş bildirimi yapılır. Bu bildirimler her bir resmi idareye matbu formları ile yapılır. Bu bildirimlere, idare tarafından talep edilen gemi ve yük ile ilgili evraklar, ek yapılarak sunulur.

59

Bu bildirimler doğrultusunda limana gelen gemi bu idarelerin görevli memurları tarafından aşağıda sıralandığı şekilde kontrole tabi tutulur. Gemi limana geldiğinde ilk kontrol Sahil Sağlık memuru tarafından yapılır. Memur geminin sağlık bildirim formunda geminin kaptanı tarafından beyan edilen bilgileri kontrol eder, yanında getirdiği deftere geminin sağlık ile ilgili kayıtlarını işler, hasta kimse bulunup bulunmadığını ve/veya gemide salgın bir hastalık veya tehlikesi olup olmadığını öğrenir. Bu bilgiler doğrultusunda geminin bir önceki ( en son aldığı ) sağlık karnesini alarak yeni ( sarı kart da denilen ) Sağlık Belgesini ( Healt Inspection Card ) verir. Gemi direğinde çekili Q ( sarı ) bayrağını indirterek kontrolünü tamamlamış olur. Bu işlemden sonra Emniyet 5.Şube görevlisi polis memuru gemi mürettebat ve yolcularla ilgili sorgulamasını yapar ve kontrol zaptını tanzim ederek, gemide bulunanların gemi adamı cüzdanı ve pasaport kontrollerini yapar, zaptı kaptan ve acenteye imzalatır. Kontrol bilgileri doğrultusunda gemide bulunan mürettebat ve yolcular için “ shore pass “ denilen ‘ geçici karaya çıkış izin kağıdı ‘ tanzim eder. Mürettebatın ” Gemi Adamı Cüzdanları ve pasaportları “, kasada muhafaza etmesi için gemi kaptanına teslim edilir. Emniyet 5.Şube sorgulamasından sonra, en önemli sorgulama olan yükle ilgili Gümrük Muhafaza memurlarının sorgulaması başlar. Bu sorgulama Gümrük Đdaresinin “ Soru Kağıdı / Quastionaire “ formu üzerinden ve kaptan beyanına dayalı olarak yapılır ve Acente/Gemi Kaptanı / Gümrük muhafaza memuru tarafında imzalanıp tasdik edilir. Gemi kaptanından, yük tahliye edilecekse, bu yükle ilgili orijinal manifesto istenir ve kontrol edilerek tasdik edilir. Bundan başka, bir diğer Türk limanı veya ecnebi limana tahliye edilmek üzere gemide yük mevcut ise Transit Manifestosu talep edilir.Türk limanlarına ve yabancı limanlara ait olan manifestolar ayrı ayrı kontrol ve tasdik edilir. Kaptan, gemide mevcut kumanya ve malzeme ile ilgili “ Store List “, Mürettebat ve yolcuların beyana tabi eşyalarını içeren “Crew Declaration List “ ve gemi yakıt miktarlarını gösteren “Bunker List” i verir. Gümrük muhafaza görevlileri bu belgelere dayanarak “ Geliş Yakıt ve Kumanya Đşlemleri Formu “ nu tanzim eder ve acente / gemi kaptanı / Gümrük Muhafaza memuru tarafından imzalanır. Gemi kaptanına, gemisinde beyanının dışında herhangi bir yük veya kaçak eşyanın bulunup bulunmadığı, mühür altında olan yer ve mahallerin neresi olduğu tekrar sorulur ve mühürlenecek yerler varsa mühürleme işlemine geçilerek, Geliş Kontrol ve Sorgulama tamamlanmış olur. Ambar Mühürleri : Gemiler yurt dışından bir Türk limanına girişlerinde, yukarıda 4.1.3 bölümde bahsedilen geliş kontrolü ve arama işlemi tamamladıktan sonra , bulunduğu limana boşaltacağı yüklerin bulunduğu ambar veya ambarlar eğer mühürlü ise bu mühürler gümrük muhafaza memurları tarafından sökülür ve diğer mühürlü ambarlar olduğu gibi bırakılır ve bu işlem kontrol zaptına ( Soru Kağıdı ) işlenir. Eğer ambarlar mühürsüz olarak gemi limana gelmiş ise, boşaltma yapılacak ambarların dışında, içinde başka limanlara yükü olan ambarlar mühürlenir ve bulunulan limana ait boşaltma yapılacak ambar veya ambarlar açılarak tahliyesine müsaade edilir. Geminin bulunduğu limana ait yüklerin tahliyesinden sonra ambar içinde diğer limanlara ait yük kaldığında ve/veya ayni ambar veya ambarlara, ecnebiye yükleme yapıldığında, bu ambarlarda kalkışta mühürlenerek kontrol zaptına (Soru Kağıdı ) işlenir. Bu mühürleme işlemlerinde, her ambara kaç adet ve nerelere mühür tatbik edildiği, hangi mahallerin mühürlerinin söküldüğü ve sökülen mühür adeti, gemide kaç adet toplam mühür olduğu bu geliş gidiş kontrol zabıtlarında ( Soru Kağıtlarında ) belirtilir. Geminin Türk limanlarındaki yükü tamamen boşalıncaya kadar bu işlemler tekrarlanır. Ambar Boş Aramaları: Geminin Limanda boşaltma yaptığı ambar veya ambarlarında hiç yük kalmadığında ve buraya yeni bir yük alınmadığında, bu ambarların gümrük muhafaza memurlarınca “ Boş Araması “ denilen kontrolü yapılır. Bunun amacı,

• Tamamen boşaltıldığı beyan edilen ambarda kaçak bir eşya bulunup bulunmadığı ve ambarda boşalmamış, unutulan bir yük olup olmadığının kontrolü,

60

• Ambarın boş aramasının tamamlanmasıyla, mühürsüz kalması sağlanarak ambarın müteakip limanda alacağı yük için ambarın temizlenmesine ve yüke hazırlanmasına olanak sağlanmasıdır.

FORMLAR :

61

Form :1 – Sahil Sağlık Denetleme Formu DERĐNCE SAHĐL SAĞLIK DENETLEME MERKEZĐ TABĐPLĐĞĐNE ..../.../2007 Acenteliğimize bağlı aşağıda bilgileri yazılı olan gemimiz…../…../2007 Tarihinde ……………… limanı…….iskelesine gelecektir. Geminin gerekli işlemlerinin yapılmasını arz ederim. GEMĐ ĐLE ĐLGĐLĐ BĐLGĐLER GEMĐNĐN ADI

BAĞLAMA LĐMANI

TÜRÜ

ALT TÜRÜ

KATEGORĐSĐ B

BAYRAĞI

ÇAĞRI ĐŞARETĐ

IMO/LR NO

TEKNIK KUTUK NO

BIR ONCEKI SEFERINDEKI ACENTESININ ADI

BIR ONCEKI SEFER DURUMU

BIR ONCEKI SEFER TARIHI

NET TONU

GROSS TONU

TONAJ SERTIFIKASININ VERILDIGI TARIH

TONAJ SERTIFIKASININ VERILDIGI LIMAN

GELDIGI LIMAN GELDIGI LIMANDAN CIKIS TARIHI GELECEGI TARIH BOGAZ GECTIGI TARIH GIDECEGI LIMAN GIDECEGI TARIH ACENTE ADI DONATAN ADI KAPTAN ADI TAYFA ADEDI YOLCU/DIGER ADEDI YUK CINSI YUK TIPI YUK MIKTARI ATIK TURU SON TAHLIYE TARIHI TAHLIYE YERI TAHLIYE BELGE NO ACENTE KAŞE VE ĐMZA

62

Form: 2 – Deniz Sağlık Bildirimi SAĞLIK BAKANLIĞI HUDUT VE SAHĐLLER

SAĞLIK GENEL DENĐZ SAĞLIK BĐLDĐRĐMĐ MÜDÜRLÜĞÜ (Ülke dışı limanlardan gelen gemi kaptanları tarafından ibraz edilecektir)

MARITIME DECLARATION OF HEALT (To be rendered by the masters of ships arriving from ports outside the Territory)

Liman adı /Port of Tarihi /Date.................................................... Geminin Adı / Name of ship Geldiği Yer /From

Uyruğu / Nationality Gittiği Yer / To

Net Tonu / Net registered tonnage Kaptanın adı

Master's Name

Deratizasyon yahut istisna Vesikası / Certificate .............................................. Verildiği yer / Issued at.......................................................................

Deratting or exemption Kamara ................. Güverte ............... Mürettebat sayısı Cabin Deck Number of Crew

Yolcu sayısı Number of passenger

Yolculuk başlangıcından ıtıbaren uğranılan limanların listesive her birinden kalkış tarihleri List of ports of call from commencement of coyage with dates of departure

SAĞLIK SORULARI

HEALT QUESTIONS

Seyahat esnasında* gemide veba, kolera, sarı humma veya çiçek vakası veya şüphesi oldumu. Ek cetvelde tafsilat veriniz 1- Has there been on board during the voyage* any case or suspected case of plague, cholera or yellow fever?

Give particulars in the Schedule (on reverse of form).

Seyahat esnasında* fare ve sıçanlar arasında veba vakaları veya şüphesi oldumu? Yahut bunlar arasında anormal ölüm oldumu? 2- Has plague occured or been suspected among the rats or mice on board during the voyage,* or has there been an abnormal mortality among them? 3. Seyahat esnasında* gemide, kazadan başka surette ölüm kaydedildimi? Ek'i cetvelde tafsilat veriniz

Has any person diedon board durıng the voyage* oherwise thanas a result of accident. Give particulars in Schedule

Gemide bulaşıcı olduğundanşüphe ettiğinizhastalık vakası var mı ? Veya seyahat esnasında* oldu mu? Ek'li cetvelde tafsilat veriniz ?

4- Is there on board or has there been during the voyage* any case of disease which you suspect to beof an infections nature? Give particulars in Scheule Gemide şimdi hasta var mı ? Ek'li cetvelde tafsilat veriniz

Đs there any sick person on board now ? Give particulars in Scheule.

63

Not Gemide tabib bulunmadığı takdirde kaptan şu belirtileri bulaşıcı hastalığın varlığından şüphe ettirecek şekilde kabul etmelidir. 5- Halsizlik ile birlikte birkaç gün süren veyahut bezelerin şişmesiyle beraber ateş, ateşli veya ateşsiz her türlü hâd deri dökün-

tüleri, belirli takatsizlikle beraber ağır ishal, ateşle birlikte sarılık. Note In the absence of a surgeon the Master should regard the following symptoms as ground for suspecting the existence of

disease of an infectious nature. Fever accapanied by acute skin rash or eruption with out fever, severe diarhoeawith symptoms

of collapse, juandice accokpanied by fever. 6- Gemide bir hastalığın bulaşma ve yayılmasını kolaylaştıracak başka şartların varlığını biliyormusunuz

Are you aware of any other codition on board witch may lead to infection or the spread of disease

Bu bildiri ve ekli cetveldeki bilgi ve cevapların, bildiğime ve inandığıma göre doğru ve hakikate uygun olduklarını beyan ederim I hereby declare that the particulars and answers to the question given in this Declaration of Healt (Including the Schecule) are true and correct to the best of my knowledge and belief Đmza (Gemi Tabibi).........................

Countersıgned (Shıp's Surgeon)

Đmza (Kaptan)........................................

Tarih Signed (Master)

Date

(*) Seyahat başlangıcından beri dört haftadan fazla geçmişse son dört hafta hakkında bilgi vermek yeterlidir.

(*) If more than four weeks have elapsed since one voyage began ıf will suffice to give particulars for the last four weeks.

64

Form: 3 – Ön Sörvey Formu

T.C. BAŞBAKANLIK

DENĐZCĐLĐK MÜSTEŞARLIĞI ĐSTANBUL BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

ĐZMĐT LĐMAN BAŞKANLIĞINA GEMĐ ADI : ÇAĞRI ĐŞARETĐ : ĐMO NO : GROSS TON : GEMĐ TĐPĐ : GEMĐNĐN LĐMANA GELĐŞ TARĐHĐ VE SAATĐ : YANAŞACAĞI ĐSKELE : TAHMĐNĐ LĐMANDA KALIŞ SÜRESĐ : BAŞVURU TARĐH VE SAATĐ : SON ÖN SURVEY TARĐH VE LĐMANI : Yukarıda ismi ve özellikleri belirtilen geminin Ön Sörvey'inin yapılması için gerekli işlemlerin başlatılması hususunu arz ederim. ĐMZA GEMĐ DONATANI/ACENTASI NOT : 1) Bu form sadece uluslararası sefer yapan Türk bayraklı gemiler için doldurulucaktır. Kabotaj seferi yapan gemiler için doldurulmasına gerek yoktur. 2) Gideceği Liman kısmına “Emre göre”, gibi ibareler yazılmayacak, hangi limana gidecekse o liman ismi yazılacaktır. 3) Tahmini Limanda Kalış Süresi kısmı, yanaşılacak iskeleden alınacak bilgiye göre doldurulucaktır.

65

Form: 4 – Shore Pass Tutanağı PROTOCOL With a view to issuing Show Passes to the crew members of the ....................................................... Flag ship named ...................................................................................... now in berth in the port of ............................... , and of which ................................................................................................... Are the agents it is necessary to have the Seaman Certificates and Passports of the Ship's Personnel collected with the ship's master, therefore the ship's personnels shall be required not to leave the Port City and to be present alltogether on board upon the departure of the ship , otherwise responsibility shall devolve upon the ship master together with the agents. The present protocol has been drawn up and signed by ourselves to the effect that the above matters have been explained to the master through the Agent's interpreter. TUTANAK Acenteliğini ……………………………………………………………. inin yapmış olduğu limanına yanaşık bulunan. Bayraklı isimli gemi personeline SHORE PASS verilebilmesi icin; Personelinin Gemi Adamı Cüzdanları ve Pasaportları gemi kaptanında toplanacağı , Gemi Personeli Liman Şehrini terk etmeyeceği, Gemi kalkışında gemi personeli tam olarak gemide hazır bulunacağı , aksi takdirde Yasal sorumluluğu gemi acentesı ile birlikte gemi kaptanına ait olduğu Tercüman acente vasıtası ile kaptana anlatıldığına dair iş bu tutanak tarafımızdan tanzimle birlikte imza altına alındı / /2007

Polis Memuru Gemi Acentesi Gemi Kaptanı (IMMIGRATION) (AGENT) (Master )

66

Form: 5- Personel Listesi

GEMININ ADI BAYRAGI / CAGRI ISARETI GROS TONU /TEKNIK KUTUK NO BAGLAMA LIMANI MAKINE GUCU GEMININ CINSI DONATAN NO ADI VE

SOYADI GOREVI YETERLILIK SIC.NO VE

LIMANI D.YERI CUZDAN

NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 . …….. LĐMANINDAN…….. LĐMANINA HAREKET EDERKEN YUKARIDA YAZILI GEMĐ ADAMLARININ GEMĐDE BULUNDUĞUNU VE SEFERE KATILACAKLARINI BEYAN EDERĐM. ……./……../2007 Form: 6 – Gümrük Mesai Dilekçesi :

67

Takip no: GÜMRÜK MÜDÜRLÜĞÜ’NE FĐRMAMIZ TARAFINDAN / /2007 TARĐHĐNDE MÜDÜRLÜĞÜNÜZDEN GERCEKLESTIRILECEK AŞAĞIDAKĐ ĐŞLEMLERĐ MESAI SAATLERI DISINA TASACAGINDAN ILGILI PERSONELLERIN MESAI ISLEMLERI ĐÇĐN GÖREVLENDĐRĐLMESĐNĐ ARZEDERĐM / /2007 SAYGILARIMIZLA MESAĐ HARĐCĐNDE TALEP EDĐLEN HĐZMET : --------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------- FĐRMA VERGĐ NO : FĐRMA ÜNVANI : GÜMRÜKLEME VERGĐ NO : GÜMRÜKLEME FĐRMA ÜNVANI : (-------------------------------------) (--------------------------------------------------) GÜM.MÜŞ.ADI SOYADI : TEL NO : GSM NO :

68

Form: 7- Gemi Gidiş Formu

GEMĐ GĐDĐŞ BĐLDĐRĐMĐ LĐMAN BAŞKANLIĞINA KOCAELĐ GEMĐNĐN Adı : M/ Bayrağı : Cinsi : Gros Tonu : Net Tonu : D.W.T. : Bağlama Limanı : IMO Numarası : Çağrı Đşareti : Gideceği Liman;tarih ve saat : Yükün Geldiği Ülke ve Liman : Boşaltacağı Yükün Cinsi ve Miktarı : Yüklediği Yükün Cinsi ve Miktarı : Yükün Gideceği Ülke ve Liman : Yanıcı ve Patlayıcı Yükün Cins ve Miktarı : Limanda Yaptığı Đşlem : Açıklama : Yukarıdaki bilgilerin doğruluğunu beyan ederim. Acente/Kaptan Tarih ve Đmza Mühür Not: Gemi gidiş Bildirimi,tarifeli sefer yapan gemiler hariç bütün gemiler,kalkışından 6 saat önce Liman başkanlığına bildirilir.

69

Form: 8 – Gemi Geliş Bildirim Formu

GEMĐ BĐLGĐ FORMU SHIP INFORMATION FORM AŞAĞIDA ADI VE DETAYLARI YAZILI GEMĐYE ORDĐNO VERĐLMESĐNĐ ARZ EDERĐZ.

KOD

CODE

GEMĐ

SHIP

DATE: A) ADI

NAME

B) BAYRAĞI

FLAG

C) ÇAĞRI ĐŞARETĐ

CALL SING

D) IMO NUMARASI

IMO NUMBER

E) TĐPĐ

TYPE

F) GROSS TONAJI

GROSS TONNAGE

G) NET TONAJI

NET TONNAGE

H) TAM BOY

LOA

I) MAX DRAFT

MAX DRAUGHT

J) ĐNŞA YILI

BUĐLD YEAR

K) KLASI

CLASSIFICATION SOCIETY

L) YÜKÜ

CARGO

M) GELĐŞ TARĐHĐ VE LĐMANI

ETA

N) KALKIŞ TARĐHĐ VE GĐDĐŞ LĐMANI

ETD

O) YANAŞACAĞI LĐMAN

ARRIVAL PORT

P) SON AKDENIZ LĐMAN DEVLETĐ KONTROL YERĐ VE TARĐHĐLAST PORT MEDITERRANEANM STATE CONTROL DATE & PLACE

Q) ARMATÖR YADA ĐŞLETMECĐ FĐRMA

OWNER OR OPERATOR

R) ACENTA BĐLGĐLERĐ ( ADRES , TEL , FAX )

AGENT DETAILS

NOT:AKDENIZ(MEDITERRANEAN) MOU’YA ASAĞIDAKĐ ÜLKELER DAHĐLDĐR ÜRDÜN,MISIR,FAS,CEZAYIR,TUNUS,ISRAIL,LUBNAN,MALTA,KIBRIS,TURKIYE

70

Form: 9 – Küçük Kabotaj Tutanağı

T U T A N A K

………………… Günü saat ………………………….’de bulunan Türk Bayraklı,…………………. Net , ……………… Gros tonluk;Đstanbul Limanına kayıtlı …………… Đdaresindeki M/………………….. isimli geminin dahili sefere geçeceğine dair bağlı …………………………. acenteliğinin Müdürlüğümüze yapmış olduğu …………. gun ve …………. Kayıtlı dilekçesine istinaden Gümrük Muhafaza Görev yönetmeliğinin 24.Maddesi gereğince geminin araması yapılmak üzere aşağıda isimleri yazılı görevlilerce gemiye gelindi.Gemi kaptanından geminin kontrolüne ilişkin evraklar istenildi. Alınan beyan mektubundan gemi ihrakiyesinin kısmen yerli,kısmen transit olduğu anlaşılmış olup, akaryakıt beyanının ve gemi seyir jurnalin tetkik ve tatik işlemlerinden……………… transit fuel oil……………transit motorin …………….. transit makine yağı ve………………...yerli fuel oıl ………………. yerlı motorın ………….yerlı makine yağı olduğu anlaşılmış ve uygunluğu görülmüştür. Tetkik ve tastik işlemlerine müteakip geminin genel aramasına geçildi.Gemi ambarlarının boş olduğu görüldü.Geminin girilebilir, çıkılabilir, görülebilir yerlerinde yapılan aramada yurda girmesi çıkması yasak nevide eşya ve maddeye rastlanmamış olup,tüm bu işlemlerin yapılışında gemiye ve personeline zarar verilmemiştir.Đş bu tutanak ilerideki işlemlere esas olmak üzere gemi salonunda 4(dört) nüsha olarak tanzim edilerek imza altına alındı. …………….Saat: . Gümrük Muhafaza Memuru Acente Memuru ………… Gemi KAP. . ……………. GEMISI CRK.BASI

71

Form : 10 – Liman Denet Raporu T.C. BAŞBAKANLIK

DENĐZCĐLĐK MÜSTEŞARLIĞI ĐSTANBUL..BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ĐZMĐT Liman Başkanlığı DENET RAPORU (Inspection Report) GEMĐ DETAYLARI (Ship’s Details) GEMĐNĐN ADI Name of ship

SĐCĐL NUMARASI Registry Nr.

BAYRAĞI Flag Of ship

DONATAN Owner

BAĞLAMA LĐMANI Home port

IMO NR. IMO Nr.

CĐNSĐ Type Of ship

GROS TONAJI Gross Tonnage

ÇAĞRI ĐŞARETĐ Call Sign

NET TONAJI Net Tonnage

TAM BOY (M) LAO(m)

DWT Dwt

EN (M) Breadth (m)

ANA MAKĐNE GÜCÜ Main Engine Power

DERĐNLĐK (M) Depth(m)

HIZI Speed

SU ÇEKĐMĐ (M) Draft (m)

ÖNCEKĐ BAYRAĞI Previos Flag of Ship

GÜVENLĐK DETAYLARI (Safety Details)

SAYI Number

KAPASĐTE Capacity

KURTARMA BOTU Rescue Boat

CAN KURTARMA ARAÇ VE DONANIMLARI Lıfe Saving Appliances

IYI

CAN FĐLĐKASI Life Boat

YANGIN TECHĐZAT VE DONANIMLARI Fıre Fithting Equipments

IYI

CAN SALI Life Raft

MUHABERE TECHĐZAT VE DONANIMLARI Telecommunucation Equipments

IYI

CAN SĐMĐDĐ Life Buoys

SEYĐR GÜVENLĐĞĐ Safe Of Navigation

IYI

CAN YELEĞĐ Life Jacket

YÜK VE STABĐLĐTE Cargo and Stability

IYI

YÜK DETAYLARI(Cargo Details) YÜK CĐNSĐ Kind of Cargo

MEVCUT YÜK Existing Cargo

BOŞALTILAN Unloaded

GELDĐĞĐ YER Arrival Port

YÜKLENEN Loaded

GĐTTĐĞĐ YER Next Port

YAKIT DETAYLARI(Bunker Details) YAKIT CĐNSĐ Kind Of Bunker

MEVCUT (Ton) Existing (Tons)

ALINAN (Ton) Purchased (Tons)

TOPLAM (Ton) Total (Tons)

KUMANYA VE TATLI SU (Provision &Fresh Water) KUMANYA (Provision) TATLI SU (Fresh Water) YETERLI YETERLI

SEYĐR DETAYLARI(Sailing Details) GELDĐĞĐ LĐMAN, TARĐH VE SAATĐ Arrival Port,Date &Time

GĐDECEĞĐ LĐMAN, TARĐH VE SAATĐ Destination Port,Departure Date & Time

/ /2006

72

GEMĐ SERTĐFĐKALARI (SHIP’S CERTIFICATES)

SERTĐFĐKALAR (CERTĐFĐCATES)

BELGE NO (CERTĐFĐCATE

NUMBER

VERĐLDĐĞĐ LĐMAN (PORT OF ISSUANCE)

BĐTĐŞ TARĐHĐ (DATE OF EXPIRE)

DENĐZE ELVERĐŞLĐLĐK BELGESĐ (CERTĐFĐCATE OF SEAWORTHINESS)

GEMĐ TASTĐKNAMESĐ (SHIPS REGISTER CERTIFICATE)

KLAS (CLASS)

FRĐBORD BELGESĐ (INTERNATIONAL LOAD LINE)

TONAJ BELGESI (INTERNATIONAL TONNAGE MEASUREMENT CERTIFICATE)

GEMĐ ADAMLARI DONATIMINDA ASGARĐ EMNĐYET BELGESĐ) (SAFE MANNING DOCUMENT)

PĐS SULAR ĐLE DENĐZ KĐRLENMESĐNĐ ÖNLEME BELGESĐ (SEWAGE POLLUTION PREVENTION CERTIFICATE)

ULUSLAR ARASI DENĐZ KĐRLĐLĐĞĐNĐ ÖNLEME BELGESĐ (INTERNATIONAL OIL POLLUTION PREVENTION)

GÜVENLĐ YÖNETĐM SERTĐFĐKASI-S.M.C. (SAFETY MANAGEMENT CERTIFICATE)

UYGUNLUK BELGESĐ-D.O.C. (DOCUMENT OF COMPLIANCE)

T A Ü L M L G S E H M I Đ P L S E R

TIBBĐ SERTĐFĐKA (MEDĐCAL CERTĐFĐCATE)

YÜK GEMĐSĐ EMNĐYET BELGESĐ (CARGO SHIP SAFETY CERTIFICATE)

YÜK GEMĐSĐ RADYO EMNĐYET BELGESĐ (CARGO SHIP SAFETY RADIO)

YÜK GEMĐSĐ ĐNŞA EMNĐYET BELGESĐ (CARGO SHIP SAFETY CONSTRUCTION)

YÜK GEMĐSĐ (CARGO SHIPS)

YÜK GEMĐSĐ TEÇHĐZAT EMNĐYET BELGESĐ (CARGO SHĐP SAFETY EQUIPMENT)

ULUSLAR ARASI ZEHĐRLĐ DÖKME KĐMYASALYÜKLERĐ TAŞIMA BELGESĐ-ICOF (INTERNATIONAL CERTIFICATE OF FITNESS FOR

KĐMYASAL CHEMICAL ULUSLAR ARASI DÖKME TEHLĐKELĐ KĐMYASAL YÜKLERĐ

TAŞIMA BELGESĐ-ICOF CHEM(INTERNATIONAL CERTIFICATE OF FITNESS FOR THE CARRIAGE OF

ULUSLAR ARASI DÖKME TEHLĐKELĐ SIVI GAZLARI TAŞIMA BELGESĐ-ICOF GAS(INTERNATIONAL CERTIFICATE OF FITNESS FOR THE CARRIAGE OF

LĐKĐT GAZ LIQUIFIED GASES ULUSLAR ARASI DÖKME SIVI GAZLARI TAŞIMA

BELGESĐ-ICOF GAS (INTERNATIONAL CERTIFICATE OF FITNESS FOR THE CARRIAGE OF LIQUIFIED GASES IN BULK)

YOLCU GEMĐSĐ PASSANGER SHIPS

YOLCU GEMĐSĐ EMNĐYET BELGESĐ (PASSANGER SHIP SAFETY)

TEHLĐKELĐ YÜK TAŞIMA UYGUNLUK BELGESĐ D:O:C: FOR SHIP CARRYING DANGEROUS GOOD

EK BELGELER ADDITIONAL CERTIFICATE

KARGO GEMĐSĐ GENERAL CARGO SHIPS

DÖKME TAHIL YÜKÜ TAŞIMA UYGUNLUK BELGESĐ D:O:C: FOR SHIP CARRIAGE OF GRAIN CARGO

MUAFĐYET (SOLAS) (EXEMPTION)

MUAFĐYET (MARPOL) (EXEMPTION

MUAFĐYET (I:L:l.) (EXEMPTION

DĐĞER (ANOTHER)

P&I CERTIFICATE

....IZMIT......LĐMANINDAN ................................................LĐMANINA HAREKET EDECEK OLAN YUKARIDA DETAYLARI BELĐRTĐLEN GEMĐYE AĐT BĐLGĐLERĐN DOĞRULUĞUNU TASTĐK EDERĐZ. WE HEREBY APPROVE THE ĐNFORMATĐON ABOUT VESSEL WHOSE DETAĐLS GĐVEN AND WHĐCH WĐLL DEPART FROM....................PORT END ARRĐVE AT.......................................... PORT. ......./....../2007 ACENTA YETKĐLĐSĐ …………………….GEMĐSĐ KAPTANI (AUTORĐZED AGENT) (MASTER OF M/V ……………………….. ) KONTROL EDEN ( INSPECTOR )

73

Form: 11 – Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma KIYI EMNĐYETĐ VE GEMĐ KURTARMA ĐŞLETMELERĐ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GELĐRLER ŞEFLĐĞĐ / ĐZMĐT Gemi Adı : Bayrağı : Net Ton : Çağrısı : Acente kodu : Geliş Limanı : Gidiş Limanı : Ödeme şekli : Kara Boğaz Giriş : Đzmit Liman Giriş : Yukarıda verilen geminin fener ücretinin tahsilini arz ederim.

74

Form: 12 – Hazırlık Mektubu ( Notice of Readines )

NOTICE OF READINES Messrs,

This is to notify you officially that vessel M/V …………………… under my Command has arrived in your port on ……………………………………………. and Đs ready to Load cargo of ............... kilos ............................................................................................................ As per clauses and Conditions of the covering charter – party. Your very Truly MASTER OF M………………….. TENDERED: ...26.../..06.../2002...HRS..12:30.. ACCEPTED:........./......../2002......HRS.............

75

Form: 13 – Hareket Đzin Dilekçesi GÜMRÜK MÜDÜRLÜĞÜ

ACENTELĐĞĐMĐZE BAĞLI BULUNAN AŞAĞIDA NĐTELĐKLERĐ YAZILI GEMĐMĐZ LĐMANĐŞLEMLERĐNĐ TAMAMLAMIŞ OLUP ,LĐMANDAN HAREKET EDEBĐLMESĐ ĐÇĐN GEREKLĐ OLAN HAREKET ĐZĐN KAĞIDININ TARAFIMIZA VERĐLMESĐNĐ ARZ EDERĐZ. GEMĐNĐN ADI : M/ SAYGILARIMIZLA, BAYRAĞI : KAPTAN ADI : NET TON : YUKU :

GĐDĐŞ LĐMANI : GIDIŞ TARĐHĐ : OZET BEY. NO :

76

Form: 14 – Gümrük Muhafaza Müdürlüğü Üst Yazısı

TC BAŞBAKANLIK

Gümrük Müşteşarlıgı Đzmit Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlügü SAYI : B.02.1.GUM.1.12.11.00.06GMH-100 / GEBZE KONU : Kontrol Evrakları

GÜMRÜK MÜDÜRLÜĞÜNE

Müdürlüğümüz Kontrol Kısım Amirliğince kontrolü yapılan ………………..Acentalığına bağlı ……………… Bayraklı M/…………………………………………………… isimli gemiye ait Kontrol Evrakları yazımız ekinde gönderilmiştir.

Bilgi ve gereğini arz ederiz.

EKLERI: ======= EK-1. SORGU KAĞIDI ( adet) EK-2. YAKIT VE KUMANYA FORMU ( adet) EK-3. MANĐFESTO( adet) __________________________________________________________________________ Gebze Gümrük Muhafaza Müdürlüğü Ayrıntılı bilgi için : Kont.Ks.Amirliği Yeni Yıldız Mah.Fatih Cad.Dilovası/GEBZE Tel: 0262 7542403 FAKS:02627542404

77

Form : 15 – Gemi Kalkış Yakıt Bildirimi

T.C. BAŞBAKANLIK GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞI GÜMRÜKLER MUHAFAZA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ .............Gümrükler Muhafaza Müdürlüğü Sıra No.: Tarih : GĐDĐŞ YAKIT VE KUMANYA ĐŞLEMLERĐ FORMU 1. – TABLO : GEMĐYE ĐLĐŞKĐN BĐLGĐLER

1. Gemi Adı

4. Bayrağı

2. Acentası

5. Gideceği yer

3. Sefer No.

6. Kumpanyası

2. – TABLO : YAKIT VE KUMANYAYA ĐLĐŞKĐN BĐLGĐLER

Gümrük Muhafaza Kontrol Amir ve Memurları Acenta Memuru Kaptan veya Vekili

8. Diğer hususlar :

1.Bu limana gelişinde (geliş kontrolde ) tesbit edilmiş yakıt ve yaglar

2. Gidiş kontrolde tesbit edilen yakıt ve yağlar

Cinsi

Milli ( M ) Yabancı ( Y )

Miktarı

Cinsi

Milli ( M ) Yabancı ( Y )

Miktarı

F.OIL

MOTORIN

M.YAGI

F.OIL

MOTORIN

M.YAGI

3. Bu limana yakıt / yağ alıp almadığı, almış ise görülen belgenin cinsi numara ve tarihi

4. Bu limanda kumanya alıp almadığı ,almış ise görülen belgenin cinsi ile numara ve tarihi

5. Bu limana gelişte düzenlenen Yakıt Ve Kumanya işlemleri form’unda kayıtlı mühür- lerin sağlam olup olmadığı; sağlam değilse nedeni

6. Gidiş nedeniyle, Yakıt/Kumanya tatbik edilen veya fek edilen mühür olup olmadığı; varsa adedi,numarası ve yerleri

7. Gidiş Yakıt / Kumanya tesbitinin gemideki defterlere,ilgili belgelere uygun olup olmadığı, değil ise düzenlenen tutanağın tarihi

78

Form : 16 – Gemi Gidiş Polis Evrağı

GĐDĐŞ KONTROL ZABIT VARAKASI SAILING CONTROL DOCUMENT

Geminin Adı : Bayrağı : Vessel’s Name Flag Tonajı : NRT/ GRT : Tonnage Tayfa Adedi : Yolcusu : Number of crew Gidiş Limanı : Destination Kalkış Tarihi : Kontrol saati : Date of sailing Control Hours Acentesı : STAR DENĐZCĐLĐK VE TĐC.LTD.ŞTĐ. Name of Agents ÖMER AĞA MH.CEMĐL KARAKADILAR CAD.EKSILER ISHANI NO:23 KAT:4 IZMIT Yukarıda adı yazılı geminin tarihinde iskelesine geldiği Ve ton kilo tahliye,yüklediği, gemide kaçak olarak hiç kimseninVe eşyanın bulunmadığı kaptanın da beyanından anlaşılarak işbu zabıt varakası gemi salonunda tanzim edilipĐmza altına alındı. Gemi kılavuz kaptan idaresinde günü saat hareket etti. As also certified by the master it is recorded herewith that above mentioned vessel have arrived To the berth/ port of.......................on............/.........../................and discharged loaded her cargo of................. .................m tons ................kilo..............................and no any smuggled person and / or After preparing and signing this document at ship’s saloon vessel sailed under the command of Pilot...........................on........../.........../............at....................hours. Control Police Agent Master Kontrol Polisi Acenta Kaptan

79

Form : 17- Gemilerin Bildirim Formu

GEMĐLERĐN BĐLDĐRĐM FORMU REPORTING FORM

KOD

CODE

GEMĐ

SHIP

DATE: A) ADI/ BAYRAĞI/SICIL LIMANI/CAGRI ĐŞARETĐ/ĐMO

NO./MMSI NO.

NAME /FLAG/CALL SIGN

B) GEMĐ SAHĐBĐ/ADRES SHĐP OWNER/ADRES

C) VARIŞ LĐMANI/TAHMĐNĐ VARIŞ ZAMANI * (PORT(S) OF DESTINATION/ESTĐMATED TĐME OF ARRĐVAL)

D) KARASULARINA TAHMĐNĐ VARIŞ ZAMANI * ESTĐMATED TĐME OF ARRĐVAL TO TERRĐTORĐAL WATERS

E) AYRILIŞ LĐMANI/(TAHMĐNĐ)AYRILIŞ ZAMANI * DEPARTURE PORT/(ESTĐMATED)TĐME OF DEPARTURE

F) GEMĐDEKĐ TOPLAM KĐŞĐ SAYISI TOTAL NUMBER OF PERSONS ON BOARD

G) YÜKLE ĐLGĐLĐ DETAYLI BĐLGĐNĐN ELDE EDĐLEBĐLECEĞĐ YERĐN ADRES VE ĐLETĐŞĐM BĐLGĐLERĐ ADRESS AND COMMUNICATIONS FROM WHICH DETAĐLED INFORMATION ON THE CAR

H) KARGO BĐLGĐLERĐ CARGO(ES) INFORMATIONS

I) TEKNIK ADI/BIRLESMIS MILLETLER NO/SINIFI(IMDG-IBC-IGC-BC)/MIKTARI(MT)/KONUMU(TANK NO)PAKETLENMĐŞ HALDEKĐ DĐĞER ZARARLI MADDELERĐN TANINMA NUMARASI ** TECHNICAL NAME/UN NUMBER/CLASS(IMDG-IBC-IGC-BC)/MIKTARI(MT)LOCATION(TANK NO)/IDENTĐFĐCATĐON NUMBER OF OTHER HARMFUL SUBSTANCES ARE BEING CARRIED IN PACKAGED FORM

J) MALI SORUMLULUK BELGE TURU/BELGE NO/GECERLILIK SURESI/AZAMI TAZMĐN LĐMĐTĐ FINANCIAL REPONSIBILITY CERTIFICATE KIND/CERTIFICATE NO/VALIDITY DATE/MAX.COMPENSATION FORM

K) GARANTORUN ADI/ADRESĐ/ĐLETĐŞĐM BĐLGĐLERĐ-TELEKS-FAKS-TELEFON GUARANTOR NAME/ADRESS/COMMUNICATION INFORMATION-TELEX-FAX-TEL

L) BIR LIMANA,KIYI TESISINE VEYA DEMIR YERINE UGRAMADAN TURK SULARINDAN GECEN GEMI(EVET/HAYIR) VESSELS PASSING TURKISH WATER WITHOUT ENTERING PORTS,SHORE/SEA FACILITIES AND ANCHORAGE AREAS(YES/NO)

*SAAT-GUN-AY-YIL ARALARINDA BOSLUK BIRAKILMADAN YEREL ZAMAN OLARAK SSSSGGAAYY SEKLINDE YAZILIR (ÖRNEK:08.06.2005,SAAT0900 LT 0900080605 SEKLINDE YAZILIR) *TIME-DATE-MONTH-YEAR WILL B WRITTEN WITHOUT EMPTY SPACE IN LOCAL TIME LIKE THIS TTTTDDMMYY (EXAMPLE:08.06.2005,0900LT WRITEN LIKE THIS 0900080605) **EGER BIRDEN FAZLA KARGO BULUNUYORSA HEPSI AYRI AYRI I1/…,I2..SEKLĐNDE MADDELER HALĐNDE YAZILACAK **IF MORE THAN ONE KIND OF CARGO(I/)WILL BE WRITEN FOR EACH KIND LIKE I1/…,I2/…

80

Form : 18 – Gemi Geliş Polis Evrağı Đzmit Körfezine gelen Türk ve Yabancı Bayraklı Gemilerin Geliş Kontrol Zabıt Varakasıdır. CONTROL DOCUMENT FOR THE FOREING FLAG VESSELS THAT ARRIVES TO

IZMIT BAY Geminin Adı : Bayrağı : Vessels Name Flag Tonajı Tonnage Net: Gross : Tayfa Adedi : Yolcusu : Number of Crew Number of passengers Geminin Tipi : Type of Vessel Hangi Limandan Geldiği : Vessel coming from Hangi Limana Gideceği : Next port of destination Yükün cinsi ve miktarı : Kind and guantity of the cargo Yükleyicisi : Shipper’s Name Alıcısı : Receıver’s Name Kontrol Limanı / Yeri : Control port / Place Acentası : Dilekçe Trh / Sayısı : Name of Agents Date of Rep./Number Geliş Tarihi : Kontrol Saati : Date of arrival Control hours Yukarıda adı yazılı geminin limanına / iskelesine yük, boşaltacağı/Yükleyeceği, Gemide kaçak olarak kimsenin ve eşyanın bulunmadığı kaptanında beyanından anlaşılmış olup, tayfaların Pasaport ve liman cüzdanları muteber olduğundan gemi personelinin şehri gezebilecekleri ancak izinsiz olarak Đzmit Belediye hududu haricine gidemeyecekleri Gemi Kaptanına bildirilmek suretiyle iş bu zabıt varakası gemi Salonunda tanzim edilerek imza altına alındı. As also certified by the Master it is recorded herewith that aboe mentıoned vessel arıved to the port/beta of ...............................fo rloading/unloading operations and no any smuggıed person and/or good ıs exıstıng on board.Since all crew passports and sea-man’s books are valid informed Master that crew can visit the city but not allowed to leave izmit Municcipality area without abtaining a permission from the authorities. Prepeared and signed at ship’s saloon by the followings underwrıten. Kontrol Polisi Acenta Kaptan Contol Police Agent Master

81

Form : 19 – Gemi Geliş Yakıt Bildirim Formu T.C. BAŞBAKANLIK GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞI GÜMRÜKLER MUHAFAZA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ..........Gümrükler Muhafaza Müdürlüğü Sıra No.: Tarih : GELĐŞ YAKIT VE KUMANYA ĐŞLEMLERĐ FORMU 1. – TABLO : GEMĐYE ĐLĐŞKĐN BĐLGĐLER

1. Gemi Adı 4. Bayrağı

2. Acentası 5. Geldiği yer

3. Sefer No. 6. Kumpanyası

2. – TABLO : YAKIT VE KUMANYA ĐŞLEMLERĐNE AĐT BĐLGĐLER

2. Yakıt ve kumanya tesbiti; gemideki deftere ve beyana

Uygundur Uygun değildir X

3. Uygun değil ise düzenlenen tutanağın tarih ve saati

4. Yakıt / Kumanya için daha önceki limanlarda tatbik edilmiş mühür var ise; tatbik eden idare, adedi,numarası,yerleri ve mühür numarası

5. Yakıt / Kumanya işlemleri nedeniyle , bu limanlarda fek edilen ( sökülen ) mühür var ise; adedi, numarası, yerleri ve nedeni.

6. Geminin limana gelişinde yakıt/kumanya işlemleri nedeniyle tatbik edilen mühür var ise; adedi, numarası, yerleri ve nedeni.

7. Diğer hususlar :

Gümrük Muhafaza Kontrol Amir ve Memurları Acenta Memuru Kaptan veya Vekili

1. Geliş kontrolde tespit edilen yakıt ve yağlar Cinsi

Milli ( M ) – Yabancı ( Y )

Miktarı

82

Form : 20 – Gemi Geliş Soru Kağıdı T.C. Republic of Turkey BAŞBAKANLIK Prime Ministry GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞI Undersecretarıat of Customs, Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü GELIS/GIDIS General Directorate of Customs Enforcement Đzmit Gümrükler Muhafaza Başmüdürlüğü Đzmit Regional HQ of customs Enforcement ……. Gümrük Muhafaza Müd. ............... Customs Enforcement Directorate

SORU KAĞIDI / QUESTIONNAIRE Gemi Adı (The name of vessel)

Beyan Tarihi ve Saati (The date and time of declaration)

Geminin Bayrağı (The flag of vessel)

Mürettebat Sayısı (The number of Crew)

Geminin Kayıtlı Limanı (The port of vessel is recorded)

Yolcu Sayısı (The number of passenger)

Kaptanın Adı (The name of captain)

Mühür Adedi (The number of seal)

Net Tonu (Net Tonne)

Demir Yeri (Anchorage)

Sefer Sayısı (The voyage number)

Acentesi ve Adresi (Agent of Vessel)

1.Đlk defa hangi limandan kalktınız hangi limanlara uğradınız? The name of the first port you depart from,and the names ofthe ports you called on?

2.Bu limana yük ve yolcu çıkaracak mısınız ? Will you discharge any passengers and cargo ?

3.Bu limandan yük ve yolcu alacak mısınız ? Will you have the passengers and cargo from this port ?

4.Başka limanlara çıkaracağınız yük ve yolcuları bildiriniz ? please declare the passengers and cargo which will be dismissed at the other port ?

5.Bu limanlara çıkaracağınız veya bu liman vasıtası ile başka limanlara aktarma ve trnasit edeceğiniz eşyadan manifestoya kaydedilmeyen eşya var mı ?Varsa cins ve miktarı,marka ve numaralarını bildiriniz. Is there any merchandise that was not declared in the manifest and of which will be unloaded in this port or will be transshipped and transitted to other ports via this port ?If any ,please type its quantity,type,brend and number

6.Yükleriniz arasında barut,dinamit,harp mühimmatı ve yasak olan harp silahları ile uyuşturucu ve psikotropik maddeler var mı? Is there any gun-powder,dynamite,ammunition forbidden war weapons and narcotic drugs and psychotrophic substances in your cargo?

7. Petrol veya petrol türevi içeren sıvı atığınız var mı?Bu tür bir atığı en son nerede boşalttınız? Is there any waste containing pertoleum oil or petroleum derivates?Where have you dispose waste in question recentiy?

8.Ayrıca beyan etmek istediğiniz bir husus var mı? Is there any thing else to declare?

83

F/OĐL

KUMANYA (Food stuf)

D/OĐL

9.(Dahili sefere çıkacak milli gemilerdeki vergilendirilmesi gereken akaryakıt ve kumanya burada beyan edilecektir. Also, only Turkish Flaged Vessels which will move to national voyage from international voyage should be declared their food and fuel

TRANSĐT YAKIT

L/OĐL

Soru Kağıdını Teslim alan Gümrük Muhafaza Görevlisi Customs Enforcement Officer to whom questionnaire will be handed over Yukarıdaki bilgilerin doğruluğunu beyan ve taahhüt ederim I accept that the information above - mentioned is true …….

Acenta Yetkilisi ......... Gemi Süvarisi veya yerine bakan The name of agent .......... Captain or substitute

ÇIKIŞTA ĐDARECE DOLDURULACAK

FILL IN WHEN DEPARTĐNG BY ADMINISTRATION

Gümrük Đlişkisiz Belgesi The document given by customs administration for departing vessel

Liman Đlişkisiz Belgesiz The document given by the port offoce for departing the vessel

Sahil Sıhhıye The Document given by sanitary office

84

Form : 21 – Gemi Geliş Önbildirim - Form A PREARRIVAL INFORMATION TO BE PROVIDED BY SHIP'S INTENDING TO ENTER PORT OF ..............................

FORM A 1) International Shıp Securıty Certificate (ISSC) or Interim ISSC Issuing Authority : Dates of Issue and Expire : 2) The current security level of the ship : 1 3) The security levels in the previous ten calls at port facilities : Port name Port Security Level Date of Arrival / Departure PORT NAME LEVEL ARRIVAL DEPARTURE 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 4) Any special or additional security measure taken by the ship in any previous port where it has conducted a ship/port interface during the period covered by previous ten calls at port facilities. a) Measures taken while visiting a port facility located in the territory of a state which is not a Contracting government.

b) Any Declarations of Security that were entered into with port facilities or other ships 5) Confirmation that appropriate ship security procedures, were maintained during any ship-to-ship activity during the period covered covered by previous ten calls at port facilities.

a) Measures taken while engaged in a ship-to-ship activity with a ship flying the flag of a State which is not a Contracting Government.

b) Measures taken while engaged in a ship-to-ship activity with a ship flying the flag of a Contracting Government but not required to comply with the provision of chapter X1-2 and part A of the ISPS Code.

c) In the event that persons or goods rescued at sea are on board, all known information about such persons or goods, including their identities when known and the results of any checks run on behalf of the ship to establish the security status of those rescued.

Agent Name/Company Date of completion Ship stamp and signature

85

Form : 22 – Gemi Geliş Önbildirim - Form B PREARRIVAL INFORMATION TO BE PROVIDED BY SHIPS INTENDING TO ENTER PORT OF ....................................

FORM B ( BU FORM, FORM A'YA ĐLAVE OLARAK ĐSTENEBĐLECEK BĐLGĐLERĐ ĐÇERĐR.

GEREKĐRSE ĐSTENECEKTĐR.) Other practical security related information ( not details of the ship security plan) 1.Information contained in the Continues Synopsis Record (CSR) 2.Location of the ship at the time the report is made. 3.Expected time of arrival of the ship in port. 4.Crew list. 5.General description of cargo abord the ship. 6.Passenger list. 7.Information regarding who is responsible for appointing the members of the crew or other persons currently employed or engaged on board the ship in any capacity on the business of that ship. 8.Information regarding who is responsible for deciding the employment of the ship.

9.In cases where the ship is employed under the terms of charter party(ies), who are the parties to such charter party(ies)

86

Form : 23 – Deniz Ticaret Odası NavlunPayı Ödeme Bildirim Formu

ĐSTANBUL VE MARMARA,EGE,AKDENĐZ,KARADENĐZ BÖLGELERĐ ĐSTANBUL & MARMARA,AEGEAN,MEDITERRANEAN,BLACKSEA REGIONS

DENĐZ TĐCARET ODASI CHAMBER OF SHIPPING

DENĐZ TĐCARET ODASI KESĐNTĐ BĐLDĐRĐM CETVELĐ ( TÜRK LĐMANLARINDA ELLEÇLEME YAPAN YABANCI BAYRAKLI / YABANCILARA KĐRAYA VERĐLMĐŞ TÜRK BAYRAKLI GEMĐLER ĐÇĐN ) TURKISH CHAMBER OF SHIPPING DECLARATION ON SHARING ( FOR FOREIGN FLAG / CHARTERED BY FOREIGNERS TURKISH FLAG VESSELS,HANDLING IN TURKISH PORTS YABANCI ŞĐRKET ADI Name of company : YABANCI ŞĐRKETĐN ACENTA VEYA TEMSĐLCĐSĐ Agen and / of representative of foreign shipowner : ADRESĐ Address : GEMĐ ADI Name of vessel : BAYRAĞI Flag : GROS TONU GRT :

YÜKLEME VE BOŞALTMA BĐLGĐLERĐ YÜKLEME BOŞALTMA

LOADING AND UNLOADING INFORMATION LOADING UNLOADING

MALIN CĐNSĐ Kınd of cargo : MALIN MĐKTARI ( TON ) Quantıty of cargo ( Ton ) : MALIN GELDĐĞĐ VEYA GĐDECEĞĐ LĐMAN / ÜLKE Port of orıgin / Destination : HAREKET LĐMANI Departure port : HAREKET TARĐHĐ Departure date NAVLUN FĐATI ( $ / TON ) Freight ( $ / TON ) : $ $ TOPLAM NAVLUN MĐKTARI ( $ ) Total amount of freıght ( $ ) : $ $ TOPLAM NAVLUN MĐKTARININ % 04 TUTARI 4 per thousand of total amount of freıght : $ $ BĐNDE DÖRT ODA PAYI TUTARI ( TL ) Chamber's share of 4 per thousand ( TL ) : TL TL DÖVĐZ KURU ( MB DÖVIZ ALIŞ ) Foreign currency rate ( Turkısh Central Bank's cunency rate ) : TL TL YÜKLEME VE BOŞALTMANIN TOPLAMI Total amount of loadıng / unloadıng ……………………………………… TL ACENTE / AGENT YOLA ELVERĐŞLĐLĐK BELGESĐ NO : TARĐH / DATE

87

( Y.E.B. NO) KAŞE - ĐMZA / STAMP - SIGNATURE NOT : 5174 sayılı kanunun 26.maddesi gereğince navlun ücretleri 15 gün içinde ödenmediği takdirde gecikme cezası uygulanacaktır.

NOTE : Accordıng to artıcle 26 of law no:5174,ıf the costs of freıght are not paıd wıthın 15 days,penalty wıll be charged *TL : Turkısh Lira

88

Form : 24 – Deniz Ticaret Odası Aidat Bildirim Formu

ĐSTANBUL VE MARMARA,EGE,AKDENĐZ,KARADENĐZ BÖLGELERĐ

ISTANBUL & MARMARA,AEGEAN,MEDITERRANEAN,BLACKSEA REGIONS

DENĐZ TĐCARET ODASI CHAMBER OF SHIPPING

YABANCI BAYRAKLI VE TÜRK BAYRAKLI GEMĐLERĐN

TÜRK LĐMANLARINDAKĐ LĐMAN AĐDATI VE YABANCI BAYRAKLI YOLCU

GEMĐLERĐNDEN ALINAN NAVLUN ÜCRETĐNĐN

DENĐZ TĐCARET ODASI BĐLDĐRĐM FORMU

ŞĐRKETĐN ACENTESĐ

VEYA TEMSĐLCĐSĐ

GEMĐ ADI

BAYRAĞI

GROS TONU ( GRT )

GEMĐ CĐNSĐ

YOLA ELVERĐŞLĐK BELGE NO

HAREKET LĐMANI

HAREKET TARĐHĐ

LĐMAN AĐDATI ( YTL )

YABANCI BAYRAKLI YOLCU

GEMĐSĐ NAVLUN ÜCRETĐ ( YTL ) : ...............................................

ACENTE

TARĐH

KAŞE VE ĐMZA

89

Form : 25 – Gemi Yanaştırma Kılavuz Kaptan Talep Formu TCDD DERINCE LIMAN ISLETME MUDURLUGU GEMI YANASTIRMA KLAVUZ KAPTAN TALEP FORMU ACENTELIGINI YAPTIGIMIZ LIMANINIZ……..NOLU RIHTIMINA YANASACAK OLAN ……………………. BAYRAKLI MV ……………. ISIMLI GEMI ……………………. TARIHINDE SAAT ……………… DARICA PILOT MEVKIINDE HAZIR OLACAKTIR.BELIRTILEN SAATE GORE HAZIRLIGINIZIN YAPILARAK GEREKLI KILAVUZ KAPTANIN GEMIDE BULUNDURULMASI HUSUSUNDA; GEREĞĐNĐ EMĐRLERĐNĐZE ARZ EDERĐZ. SAYGILARIMIZLA, FORMUN VERĐLĐŞ TARĐHĐ: FORMUN VERILIS SAATĐ :

90

Form : 26 – Gemi Yükleme ve Boşaltma Talep Formu

Gemi Yükleme ve Boşaltma TALEPNAMESĐ Liman Müdürlüğü DERĐNCE GEMĐNĐN : Adı ve Armatörü : M/V Bayrağı : Gros Tonalitosu : Rusum Tonalitosu : Boyu : Cektiği su : Acente Adı : 1 - Acenteliğimize bağlı adı ve evsafi yukarıda yazılı gemi …………………….. tarihinde saat……. limanınıza gelecektir …………………………………….. hamule. ……………………………… dur. Limanınıza ............................bu yüke ait tastikli orijinal manifesto ile (3)Türkce kopyası ve iki nüsha kargo planı ilişiktir. 2 - Yukarıda adı yazılı gemiye limanınızdan ........................hamulenin miktarı ve ambar durumları sayfanın arkasında gösterilmiştir.3 3 - Ambar kapakları ............................acılacak ve kapatılacaktır. 4 - Geminin ağır vinc donanımı tarafımızdan yapılacaktır. 5 - (+)............................................................................................. Yukarıda yazılı geminin........................hususunda a)TCDD Đşletmesi Liman ve Đskeleler Tarifesi hükümleri ile liman ve iskelelere mütealik sair mevzuatın takibini; b)Günün 24 saatinde devam edebilecek çalışma saatlerinize uymayı: c)Limanınızın yükleme-boşaltma kapasitesine göre yükleme veya boşaltma vasıtası bulundurmayı ve aksi taktirdeMüdürlüğünüzün kendi kapasitesine uygun yükleme ve boşaltmayı temin hususunda alacağı tedbirleri kabul ve bunlara aitbilcümle ücret ve masrafları ödemeyi: ç)Đdarece zaruret görüldüğü hallerde gemi ve vasıtanın yükleme ve boşaltma yerlerinin değiştirilmesi ve yükleme-boşaltma kapasitesini arttırma bakımından alacağınız her türlü tedbirleri peşinen kabul ve taahhüt ederim. EKLER: ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (+)Vasıta talebi,cer hizmeti tatlı su verilmesi,kılavuzluk ve romorkor işleri...vs.gibi Liman idarelerinden istenecek her türlü hususat iş sahipleri tarafından bu maddede yazılır.

91

Form : 27 – Deniz Şube Personel Çıkış Bildirimi DENĐZ LĐMANI ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜNE DERĐNCE

ÇIKIŞ

Acenteliğimize bağlı TURK Bayraklı M/……………………. isimli gemi IZMIT Limanından …………………………… Limanına …../……/2007 Günü Saat………sularında hareket edecektir. Ek listede bulunan TC uyruklu gemi personellerinin yurttan çıkış işlemlerinin yapılması hususunu emir ve müsaadelerinize arz ederiz. Saygılarımızla E K Đ : 2 Adet Personel Listesi

92

Form : 28 – Deniz Şube Personel Giriş Bildirimi

DENĐZ LĐMANI ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜNE DERĐNCE

GĐRĐŞ

Acenteliğimize bağlı ……………….. Bayraklı M/…………………….. isimli gemi …………………..Limanından ………….Limanına giriş yapmıştır. TC uyruklu gemi personellerinin yurda giriş işlemlerinin yapılması hususunu emir ve müsaadelerinize arz ederiz. Saygılarımızla E K Đ : 2 Adet Personel Listesi

93

Form : 29 – Deniz Şube Gemi Geliş Bildirimi

KOCAELĐ EMNĐYET MÜDÜRLÜĞÜ

DENĐZ LĐMANI ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜNE DERĐNCE

GELĐŞ GEMĐNĐN ADI : M/V GEMĐNĐN BAYRAĞI : GELDĐĞĐ LĐMAN : GELECEĞĐ TARĐH : YÜKÜN CĐNSĐ : YANAŞACAĞI LĐMAN : GĐDECEĞĐ YER VE TARĐH : ÇAĞRI ĐŞARETĐ : YUKARIDA ÖZELLĐKLERĐ BĐLDĐRĐLEN GEMĐNĐN GELĐŞĐ ĐLE ĐLGĐLĐ ĐŞLEMLERĐNĐN YAPILMASINI EMĐR VE MÜSAADELERĐNĐZE ARZ EDERĐZ SAYGILARIMIZLA,

94

Form : 30 – Kılavuzluk ve Römorkaj Hizmet Talep Formu

KILAVUZLUK VE ROMORKAJ HĐZMET

TALEP VE TAAHÜTNAMESĐ Tarih :

DENĐZ KILAVUZLUK A.Ş./MED MARINE A.Ş. MÜŞTEREK TEŞEBBÜSÜ’NE *Talep sıra no:....................... GEMĐNĐN ; Tarih : ADI : CAGRI ISARETI : BAYRAGI : GROS TONU : GELDIGI LIMAN : TAM BOYU : HALIHAZIR DRAFTI : TIPI : YUK CINSI : ACENTANIN: ADI : TELEFON VE FAKSI : ADRESI : . VERGI DAIRESI VE NO: FARURA KESILECEK YERIN; ÜNVANI : TELE FON VE FAKSI : ADRESI : VERGI DAIRESI VE NO: TALEP EDILEN HIZMET; KILAVUZLUK : ROMORKAJ : PALAMAR : Acentelıgımıze baglı olup …………………. .tarıh, ……………… saatte …………. önlerinde olması beklenen ve ………………… .tesisi iskelesine Yanasacak ………………………. demiryerine demirleyecek olan yukarıda özellikleri belirtilen gemimize kılavuzluk/römörkaj/palamar Hizmetlerinin verilmesini talep ediyoruz. Talebimiz gereği Şirketlerinizin uyguladığı Hizmat Tarifesi hükümleri ile Liman ve Đskelelerin Yönetmelik,talimat vesair tatbikini Đngiltere Birleşik Krallığı Çekme Şartları(United Kingdom Standard Towage Condition)’nun tatbikini şirketler nezninde oluşan hizmet Hizmet ücretlerini ödemeyi ve iş bu talepnamede bahis hizmete ait,Birliğinizce fatura kesildikten sonra fatura adresi değiştirmeyeceğimizi Taraflar arasındaki ihtilaflarda Đstanbul Mahkeme ve icra Dairelerinin yetkili olduğunu kabul ve taahüt ederiz. Đmza pul,mühür *Talepname Numarası ilgili Kılavuzluk Đstasyonu tarafından doldurulacaktır. ACENTA NOTU: Hizmet Talep ve Taahütnamesi ile Liman Baskanlığı Ordinosu Đncelendi;gözden geçirildi. Kontrol eden : SONUÇ: Kontrol tarihi ve : Kontrol Sıra no : KARAR : MERKEZ OPERASYON MÜDÜRÜ

95

Form : 31 – Dahili Seferden Harici Sefere Geçiş Tutanağı

TUTANAK …../…./2007 günü saat …./…. …………………………..iskelesinde bulunan, Türk bayraklı, ………….net……………gros tonluk, Đstanbul limanına kayıtlı …………………….…………… idaresindeki ……………………………. isimli geminin harici sefere geçeceğine dair bağlı olduğu ………………………………. gemi acenteliğinin müdürlüğümüze yapmış olduğu …./…./2007 günlü …………… sayılı dilekçesine istinaden Gümrük Muhafaza Görev Yönetmeliğinin 24. maddesi gereğince geminin kontrol ve araması yapılmak üzere aşağıda isimleri yazılı görevlilerce gelindi. Gemi kaptanından geminin kontrolüne ilişkin evrakları istendi. Alınan beyan mektubundan gemi ihrakiyesinin kısmen yerli, kısmen transit olduğu anlaşılmış olup akaryakıt beyanının ve gemi seyir jurnalinin tetkik ve tasdik işlemlerinden ……………….. kg transit motorin ………………. kg transit makine yağı ve ……………….kg yerli motorin ………………... kg yerli makine yağı olduğu anlaşılmış ve uygunluğu görülmüştür. Tetkik ve tasdik işlemlerine müteakip geminin genel aramasına geçildi. Gemi ambarlarının boş olduğu görüldü. Geminin girilebilir çıkılabilir görülebilir yerlerinde yapılan aramada yurda girmesi ve çıkması yasak nevide eşya ve maddeye rastlanmadığından gemi harici sefere geçirilmiştir. Tüm işlemlerin yapılışında gemiye ve personeline zarar ve ziyan verilmemiştir. Đş bu tutanak ilerideki işlemlere esas olmak üzere gemi salonunda (4) nüsha olarak tanzim edilerek imza altına alındı …./…./2007saat …../…. …………………………….. gemisi GÜM. MUH. KONT. MEM. GÜM. MUH. MEM. ACENTE MEM. GEMĐ KAPTANI ÇARKÇI BAŞI

96

Form : 32 – Balast Suyu Rapor Formu

97

98

Form : 34 – Denet Formu T.C. BAŞBAKANLIK

DENĐZCĐLĐK MÜSTEŞARLIĞI ĐSTANBUL..BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ĐZMĐT Liman Başkanlığı DENET RAPORU (Inspection Report) GEMĐ DETAYLARI (Ship’s Details)

GEMĐNĐN ADI Name of ship

SĐCĐL NUMARASI Registry Nr.

BAYRAĞI Flag Of ship

DONATAN Owner

BAĞLAMA LĐMANI Home port

IMO NR. IMO Nr.

CĐNSĐ Type Of ship

GROS TONAJI Gross Tonnage

ÇAĞRI ĐŞARETĐ Call Sign

NET TONAJI Net Tonnage

TAM BOY (M) LAO(m)

DWT Dwt

EN (M) Breadth (m)

ANA MAKĐNE GÜCÜ Main Engine Power

DERĐNLĐK (M) Depth(m)

HIZI Speed

SU ÇEKĐMĐ (M) Draft (m)

ÖNCEKĐ BAYRAĞI Previos Flag of Ship

GÜVENLĐK DETAYLARI (Safety Details)

SAYI Number

KAPASĐTE Capacity

KURTARMA BOTU Rescue Boat

CAN KURTARMA ARAÇ VE DONANIMLARI Lıfe Saving Appliances

IYI

CAN FĐLĐKASI Life Boat

YANGIN TECHĐZAT VE DONANIMLARI Fıre Fithting Equipments

IYI

CAN SALI Life Raft

MUHABERE TECHĐZAT VE DONANIMLARI Telecommunucation Equipments

IYI

CAN SĐMĐDĐ Life Buoys

SEYĐR GÜVENLĐĞĐ Safe Of Navigation

IYI

CAN YELEĞĐ Life Jacket

YÜK VE STABĐLĐTE Cargo and Stability

IYI

YÜK DETAYLARI(Cargo Details)

YÜK CĐNSĐ Kind of Cargo

MEVCUT YÜK Existing Cargo

BOŞALTILAN Unloaded

GELDĐĞĐ YER Arrival Port

YÜKLENEN Loaded

GĐTTĐĞĐ YER Next Port

YAKIT DETAYLARI(Bunker Details)

YAKIT CĐNSĐ Kind Of Bunker

MEVCUT (Ton) Existing (Tons)

ALINAN (Ton) Purchased (Tons)

TOPLAM (Ton) Total (Tons)

KUMANYA VE TATLI SU (Provision &Fresh Water)

KUMANYA (Provision) TATLI SU (Fresh Water) YETERLI YETERLI

SEYĐR DETAYLARI(Sailing Details)

GELDĐĞĐ LĐMAN, TARĐH VE SAATĐ Arrival Port,Date &Time

GĐDECEĞĐ LĐMAN, TARĐH VE SAATĐ Destination Port,Departure Date & Time

/ /2006

GEMĐ SERTĐFĐKALARI (SHIP’S CERTIFICATES)

99

SERTĐFĐKALAR (CERTĐFĐCATES)

BELGE NO (CERTĐFĐCATE NUMBER

VERĐLDĐĞĐ LĐMAN (PORT OF ISSUANCE)

BĐTĐŞ TARĐHĐ (DATE OF EXPIRE)

DENĐZE ELVERĐŞLĐLĐK BELGESĐ (CERTĐFĐCATE OF SEAWORTHINESS)

GEMĐ TASTĐKNAMESĐ (SHIPS REGISTER CERTIFICATE)

KLAS (CLASS)

FRĐBORD BELGESĐ (INTERNATIONAL LOAD LINE)

TONAJ BELGESI (INTERNATIONAL TONNAGE MEASUREMENT CERTIFICATE)

GEMĐ ADAMLARI DONATIMINDA ASGARĐ EMNĐYET BELGESĐ) (SAFE MANNING DOCUMENT)

PĐS SULAR ĐLE DENĐZ KĐRLENMESĐNĐ ÖNLEME BELGESĐ (SEWAGE POLLUTION PREVENTION CERTIFICATE)

ULUSLAR ARASI DENĐZ KĐRLĐLĐĞĐNĐ ÖNLEME BELGESĐ (INTERNATIONAL OIL POLLUTION PREVENTION)

GÜVENLĐ YÖNETĐM SERTĐFĐKASI-S.M.C. (SAFETY MANAGEMENT CERTIFICATE)

UYGUNLUK BELGESĐ-D.O.C. (DOCUMENT OF COMPLIANCE)

T A Ü L M L G S E H M I Đ P L S E R

TIBBĐ SERTĐFĐKA (MEDĐCAL CERTĐFĐCATE)

YÜK GEMĐSĐ EMNĐYET BELGESĐ (CARGO SHIP SAFETY CERTIFICATE)

YÜK GEMĐSĐ RADYO EMNĐYET BELGESĐ (CARGO SHIP SAFETY RADIO)

YÜK GEMĐSĐ ĐNŞA EMNĐYET BELGESĐ (CARGO SHIP SAFETY CONSTRUCTION)

Y ÜK GEMĐSĐ (CARGO SHIPS)

YÜK GEMĐSĐ TEÇHĐZAT EMNĐYET BELGESĐ (CARGO SHĐP SAFETY EQUIPMENT)

ULUSLAR ARASI ZEHĐRLĐ DÖKME KĐMYASALYÜKLERĐ TAŞIMA BELGESĐ-ICOF (INTERNATIONAL CERTIFICATE OF FITNESS FOR THE CARRIAGE OF NOXIES DANGEROUS CHEMICALS IN BULK)

KĐMYASAL CHEMICAL

ULUSLAR ARASI DÖKME TEHLĐKELĐ KĐMYASAL YÜKLERĐ TAŞIMA BELGESĐ-ICOF CHEM(INTERNATIONAL CERTIFICATE OF FITNESS FOR THE CARRIAGE OF DANGEROUS CHEMICAL IN

ULUSLAR ARASI DÖKME TEHLĐKELĐ SIVI GAZLARI TAŞIMA BELGESĐ-ICOF GAS(INTERNATIONAL CERTIFICATE OF FITNESS FOR THE CARRIAGE OF DANGEROUS LIQUIFIED GASES IN

LĐKĐT GAZ LIQUIFIED GASES ULUSLAR ARASI DÖKME SIVI GAZLARI TAŞIMA BELGESĐ-ICOF

GAS (INTERNATIONAL CERTIFICATE OF FITNESS FOR THE CARRIAGE OF LIQUIFIED GASES IN BULK)

YOLCU GEMĐSĐ PASSANGER SHIPS

YOLCU GEMĐSĐ EMNĐYET BELGESĐ (PASSANGER SHIP SAFETY)

TEHLĐKELĐ YÜK TAŞIMA UYGUNLUK BELGESĐ D:O:C: FOR SHIP CARRYING DANGEROUS GOOD

EK BELGELER ADDITIONAL CERTIFICATE

KARGO GEMĐSĐ GENERAL CARGO SHIPS

DÖKME TAHIL YÜKÜ TAŞIMA UYGUNLUK BELGESĐ D:O:C: FOR SHIP CARRIAGE OF GRAIN CARGO

MUAFĐYET (SOLAS) (EXEMPTION)

MUAFĐYET (MARPOL) (EXEMPTION

MUAFĐYET (I:L:l.) (EXEMPTION

DĐĞER (ANOTHER)

P&I CERTIFICATE

....IZMIT......LĐMANINDAN ................................................LĐMANINA HAREKET EDECEK OLAN YUKARIDA DETAYLARI BELĐRTĐLEN GEMĐYE AĐT BĐLGĐLERĐN DOĞRULUĞUNU TASTĐK EDERĐZ. WE HEREBY APPROVE THE ĐNFORMATĐON ABOUT VESSEL WHOSE DETAĐLS GĐVEN AND WHĐCH WĐLL DEPART FROM....................PORT END ARRĐVE AT.......................................... PORT. ......./....../2007 ACENTA YETKĐLĐSĐ …………………….GEMĐSĐ KAPTANI (AUTORĐZED AGENT) (MASTER OF M/V ……………………….. ) KONTROL EDEN ( INSPECTOR )

100

4.1.5 – Gemilerin Boğazlara Gelişlerinde Uyacağı Kurallar a) VTS Uyum Kuralları – SP 1 – SP 2 Raporları Türk Boğazları Bölgesinde seyir, can, mal ve çevre emniyetinin sağlanmasına amacına yönelik olarak gemi ile ilgili makamların ( TBGTHDB) iletişimini sağlamak üzere gemi kaptanı veya acentesi tarafından istenecek bilgiler ve yükümlülükler, Türk Boğazları Deniz Trafik Tüzüğü’ nün 6. Maddesinde “Türk Boğazları’ nda Rapor Sistemi (TÜBRAP)” başlığı altında toplanmıştır. Buna göre yükümlülükler ; “ Madde 6 – a) Seyir Planı-1 : Tehlikeli yük taşıyan gemilerle, 500 GT ve daha büyük gemilerin kaptan, donatan yada acentaları Đstanbul Boğazı yada Çanakkale Boğazı'na girişten en az 24 saat önce, Trafik Kontrol Merkezine yazılı olarak şekli IMO standartlarına göre Đdare'ce belirlenmiş Seyir Planı I vereceklerdir. Trafik ayırım şeritleri içinde seyretme güçlüğü olan gemiler Seyir Planı I Raporunu 25 inci Maddede belirtilen süreler içinde vereceklerdir. Marmara Limanlarından kalkacak tehlikeli yük taşıyan gemilerle, 500 GT ve daha büyük gemiler ise Seyir Planı I'i kalkışlarından en az 6 saat önce vereceklerdir. b) Seyir Planı-II: (SP-I)'i vermiş olan ve teknik bakımdan gemisinin 5inci maddeye uygun durumda olduğunu saptayan gemi kaptanları, Đstanbul veya Çanakkale Boğazına girişten 2 saat önce, yada 20 mil kala (hangisi önce gerçekleşirse) VHF ile Trafik Kontrol Đstasyonuna şekli IMO standartlarına göre, Đdarece belirlenmiş Seyir Planı II'yi vereceklerdir. Gemiler Seyir Planı-II'yi verdikten sonra, Trafik Kontrol Đstasyonu tarafından verilecek bilgiyi göz önünde tutarak hareket edecekler, Seyir Planı II'yi verdiklerini ve Boğaz trafiği ile ilgili aldıkları bilgiyi jurnallerine yazacaklardır. c) Mevki Raporu: Boğazlar'a girecek boyu 20 metre ve daha büyük gemiler, Boğaz girişlerine 5 mil kala VHF ile giriş tarafındaki Trafik Kontrol Đstasyonuna kendilerini tanıtacak bilgileri içeren, şekli IMO standartlarına göre Đdarece belirlenmiş Mevki Raporunu vereceklerdir. d) Çağırma Noktası Raporu: Đstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı'ndan geçiş yapan boyu 20 metre ve daha büyük gemiler, VHF ile ilgili Trafik Kontrol Đstasyonuna içeriği IMO standartlarına uygun Çağırma Noktası Raporunu Đdare'ce belirlenmiş mevkilerde vereceklerdir.“

şeklinde ifade edilmektedir.

Türk Boğazlarında haberleşme dili Đngilizcedir, bu nedenle aşağıda SP-1 ve SP-2 raporları Đngilizce olarak verilmiştir. Özellikle tehlikeli yük taşıyan gemilerde SP-1 Raporlarının 48 saat önceden idareye verilmesi, gemi planlamalarında kolaylık sağlamakta olup, idare tarafından istenmektedir. ANNEX-A -------- NAME OF REPORT : SP1 FROM : SHIP/AGENT/OWNER TO : VTS CENTER - CANAKKALE + ISTANBUL SP 1 REPORT FORM Designator Information Required A SHIP'S NAME, CALL SIGN, FLAG, IMO No, MMSI No B DATE AND TIME (UTC) C REPORTING POSITION (LAT/LONG) F CONTINUOUS MANOEUVRING SPEED (in knots including decimals) G PORT OF DEPARTURE H DATE, TIME AND POINT OF ENTRY INTO VTS AREA (UTC) I PORT OF DESTINATION J REQUEST PILOT (YES/NO)ISTANBUL STRAIT/MARMARA SEA/CANAKKALE STRAIT O FORWARD AND AFT DRAFT, MAX AIR DRAFT (AT THE ENTERANCE) P CARGO (TYPE AND QUANTITY) Q DEFECTS/DAMAGE/DEFICIENCIES/OTHER LIMITATING REASONS R DESCRIPTION OF DANGEROUS, NUCLEER AND POLLUTANT GOODS(UN

NO/NAME/CLASS/QUANTITY) T SHIP'S AGENT TAX NO / MASTERS NAME+SURNAME:

101

U- SHIP'S TYPE / SIZE / : ..... LOA / BEAM / DWT / GRT / NRT / DOUBLE or SINGLE HULL/ BUILT YEAR : ..... W NUMBER OF CREW /PASSENGER ON BOARD : ..... / ..... X P&I CLUB CERTIFICATE OF ENTRY, CLUB NAME + POLICY NO. + VALID FROM .... TO ....

DATES LAST PSC DATE AND PLACE :

R.O.B OIL/FUEL(FO/DO/LO) AT THE TIME OF ENTRY TO TRAFFIC SEPARATION SCHEME: ...

Gemi kaptanları, Türk Boğazları girişine 20 mil kala SP-2 raporlarını VHF ile trafik kontrol merkezlerine vermek zorundadırlar. SP-2 raporlarında gemi kaptanlarının vermekle yükümlü oldukları bilgiler aşağıdadır. SP 2 REPORT FORM: Designator Designator A SHIP'S NAME, CALL SIGN, FLAG, IMO NO, MMSI NO D SHIP'S POSITION (BEARING AND DISTANCE) H DATE AND TIME OF ENTRY INTO THE TURKISH STRAITS

J REQUEST PILOT (YES OR NO)ISTANBUL STRAITMARMARA SEA CANAKKALE STRAIT

T SHIP'S AGENT / REPRESENTATIVE Q DEFECTS/DAMAGE/DEFICIENCIES/OTHER LIMITATING REASONS . b) Gümrük ve Sahil Sağlık Kontrolleri Sahil Sağlık Kontrolleri : Gemilerin Boğazlara gelişlerinde Sahil Sağlık Kontrolleri, Ege Denizi’nden Çanakkale Boğazı’na giriş yapan gemilere, Çanakkale’nin 7-8 mil güneyindeki Karanlık Liman bölgesinde ; Karadeniz’den Đstanbul Boğazına giriş yapan gemilere ise Kavak mevkiinden önce ve gemiler seyir halinde iken yapılır. Boğazlara giriş yapan ve seyir halinde olan gemi süratini 5-6 mile düşürür ve hava eğer engel değil ise, Sahil Sağlık botu gemiye yanaşır. Hem geminin geçişini engellememek ve hem de zaman kaybetmemek açısından yapılan bu işlemde, geminin bir zabiti aşağıda listelenen evraklarla ( asıl veya fotokopi ) birlikte bota inerek içerdeki görevliler vasıtasiyle geminin sağlık kontrol işlemini tamamlar.

• 1969 INTERNATIONAL TONNAGE CERTIFICATE • DERATTING EXEMPTION CERTIFICATE • 2 (TWO) COPY OF CREW LIST • LAST PORT CLEARANCE ( SAILING PERMISSION ) • LAST 10 ( TEN ) PORTS CALL LIST • SHIP’S STAMP ( GEMI MUHURU )

Yabancı limanlardan gelerek boğazlara giriş yapan tüm gemiler, boğaza girmeden önce gündüz SARI ( Q ) karantina bayrağını çekmek, geceleri ise sarı bayrak yerine ( karantina fenerlerini ) yakmak zorundadırlar. Bu bayrağı çekmeyen gemilere ceza tahakkuk ettirilir. Sağlık kontrolünü tamamlayan gemiler gündüz sarı bayrağını indirir ve gece de karantina fenerlerini söndürürler. Sahil Sağlık Đdaresi botu hava muhalefeti veya herhangi bir sebeple çalışmadığı zaman gemi acenteleri, gemilerin geliş yönlerine göre sağlık bildirim formunu doldurarak ilgili Sağlık Đdaresine ( Çanakkale veya Büyükdere ) göndermekle sorumludurlar Gümrük Đşlemleri : Boğazlardan transit geçen gemiler için VTS merkezlerine gönderilen SP-1 formu, aynı şekilde Karaköy Gümrük Muhafaza Müdürlüğüne de faks ile gönderilmektedir. Eğer transit bir gemi ile harhangi bir nedenle temas kurulması durumunda ( personel değişimi, hasta çıkışı, arızadan dolayı ekip giriş çıkışı vb.gibi ) veya bir Türk limanından gelerek boğazlardan çıkış yapması veya bir

102

Türk Limanına gitmek üzere giriş yapması halinde ilaveten Çanakkale Gümrük Muhafaza Müdürlüğüne de dilekçe ile bildirimde bulunulması gerekmektedir. c) Yolcu Gemilerinin Ayrıcalıkları Yolcu gemileri Boğazlar’dan Sağlık Đşlemi yaptırmadan direkt olarak geçmektedirler. Ancak geminin acentesinin ilgili Sahil Sağlık Đdaresine Sağlık Bildirim Formunu verme zorunluluğu vardır. Yolcu gemileri Boğazlardan, özellikle Çanakkale Boğazından, Boğaz çift taraflı dahi geçişe kapalı olsa Çanakkale VTS merkezi tarafından en fazla 1 veya 2 saat geciktirme ile ( o da boğazdan geçiş yapan LNG tankeri veya büyük gemi veya yedekli bir geminin Nara burnu dönüşünü beklemek için yapılmakta, karşılaşma olmaması için) ayarlama yapılarak kapalı olan Boğaz’a alınarak kılavuz kaptanlı olarak geçişine müsaade edilmektedir. Boğazdan geçişlerde maximum 15 knot hız sürati yolcu gemilerine de uygulanmakta, bu hızı aşan her türlü gemi VTS merkezi tarafından önce uyarılmakta, bu uyarıya uymayanlara tüzük ihlali raporu VTS merkezi tarafından tanzim edilerek Liman Başkanlıklarına gönderilmekte ve para cezası tahakkuk ettirilmektedir. Yolcu gemilerinin gümrük işlemleri, diğer gemiler için yapılan bildirimlerde bulunularak yapılır. 4.1.6 – Uğraksız Geçiş Yapan ( Transit ) Gemilerin Geçişlerinde Yapılacak Đşlemler Uğraksız işlem yapan bir transit geminin geçiş işlemini bilmek her acentenin öğrenmesi gereken ilk iş olup, özellikle bu konudaki inceliklere dikkat etmek, acentenin müşterisine verdiği memnuniyeti arttırma yanında, kendisini de hoş olmayan olaylara karşı korumak olur. Aşağıda herhangi bir basit tam transit ( Akdeniz/Karadeniz/Akdeniz geçiş yapan ) gemi için yapılacak işlemler adım adım verilmiştir.

• Gemi Đşleticisinden geminin geçişi ile alakalı acentelik teklifi verilmesine dair talep yazısı alınır. Bu yazıda, geminin detayları, işletenin ve armatörün detayları yanında taşınacak yükün bilgisi, uğrak limanları, takribi geçiş tarihleri ( çıkış ve dönüş ), geçiş esnasında istenebilecek servislerin detayı vs bilgisi bulunur.

• Alınan mesaja dayanarak, karşı tarafa mesajın alındığını teyid eden ve bu konuda göstermiş olduğu ilgiye teşekkür eden kısa bir cevap yazmak gerekir. Bu yanıtın verilmesinin de mesaj alımından itibaren 1 saati geçmemesine özen gösterilmelidir.

• Alınan bu bilgilere dayanılarak geminin proforma faturası hazırlanır ve boğaz geçişi ile ilgili bilgiler, acentenin banka detayları ve ofis çalışma saatleri dışı telefon numaraları dahil irtibat detayları verilir. Proforma fatura hazırlanırken oluşabilecek masraflar aşağıdaki şekilde özetlenebilinir.

1- Fener Ücreti 2- Sıhhiye Ücreti 3- Boğazlar Kılavuz Ücreti 4- VDA Derneği alındısı 5- Motor servis ücreti 6- Diğer oluşabilecek masraflar 7- Acentelik Ücreti Bu aşamada, Fenerler Đdaresi, Sahil Sağlık Müdürlüğü, ve TDĐ ile temasa geçilerek bu geminin daha önceki geçişleri ile alakalı herhangi bir ödenmemiş ücret olup olmadığının kontrol edilmesi, gemi geçişi esnasında problem yaşanmasının önüne geçilmesine neden olur. Fener ve Sıhhiye ücretleri iki yönlü olarak tahsil edilir. Bu nedenle seferlerine Karadeniz’den başlayan gemiler 6 ay içinde dönüş yapmaları halinde dönüş haklarını kullanacaklarından, Fener ve Sıhhiye ücretleri ona göre hesaplanır. Ayrıca ilk çıkışında geminin Fener ve Sıhhiye Ücretini tam yatıran acente ile temas ederek, ödediği ücretlerin kendimiz tarafından yatırılacağını bildirmemiz ve acentenin fatura hazırlayarak ödenen fener ve sıhhiye ücretleri makbuzları ekli olarak tarafımıza yollamasını istemeliyiz.

• Geçiş masraflarının hesaplanması sırasında, geminin detayları Lloyds List veya muadili herhangi bir kuruluşun verdiği gemi ölçümüne uyup uymadığı kontrol edlir, eğer bir fark varsa

103

ITC (1969) sertifikasından suret istenilerek ona uygun hesaplama yapılır. Yapılacak hesaplamalarda eğer tanker için proforma fatura hazırlıyorsak, kılavuzluk ücretinde yanıcı farkının, SBT düşmüş gros tonunun, 250 metre üzeri tankerse refakat römorkör ücretinin göz önüne alınması gerekir. Proforma faturada belirtilen ücretlerin gemi geçişi yapılmadan önce tarafımıza ödenmesi gerekir. Çünkü Boğaz geçişleri ile ilgili ücretlerin gemi geçişinin ardından hemen ödenmesi gerekir. Ayrıca gemi acentesi olarak acentelik tarifesinde de belirtildiği gibi, oluşacak ücretleri peşin almalıyız, unutmamalıyız ki gemi acentesi kredi veren bir kurum değildir. Genellikle transit gemi acenteliği nominasyonları dönüş seferini de kapsadığından, hesap verirken buna dikkat etmemiz gerekir. Ayrıca eğer geminin sadece tek yönde acenteliğini yapıyorsak, fener ücretinin yanlış beyan verilmeden ( Bazı acenteler dönüş acenteliğini yapmayacakları için, gemi transit sefer dönüşünde yapmayacaktır şeklinde beyan vermektedir.) tam transit olarak yatırılması, dönüş acentesine fatura edilmesi basiretli bir gemi acentesinin davranışı olur. Yine ayrıca meslektaşımıza da olan saygımızı gösterir. Çünkü fener ücretlerini idare sadece bir kere yarım olarak tahsil ettiği için, dönüş seferinde diğer acente gereksiz olarak tam (gidişi / dönüş) fener ücreti ödemek zorunda kalır.

• Ayrıca hem gemi kaptanına ve hem de gemi işleticisine, geminin geçişi ile ilgili faydalı bilgiler

önceden verilmelidir. Bu bilgiler içinde, geminin geçiş sırasında uyacağı kurallar, VTS irtibat bilgileri, kılavuz alma kuralları, personel değişikliğinde uyulması gerekenler, parça teslimi, yakıt, kumanya vs teslimlerindeki prosedürler, çevre kirliliğine karşı alınması gereken önlemler, ceza oluşabilecek durumlar ve cezaların yaklaşık miktarları, Sahil Sağlık Müdürlüğü’nün gemilerle temas noktaları ve hazırlanması gereken evraklar, acentenin 24 saat irtibat kurulabilecek detayları, arama kurtarma, salvage konusunda genel bilgiler verilmelidir. Çünkü acil bir durum olduğunda, gemi işleteni saat farkından dolayı bilgiye zamanında ulaşamayabilir. Bizim acente olarak görevlerimizin içinde mümkün oldukca işveren sormadan bilgiyi verme eğilimimiz olmalıdır.

• Boyu 300 metreyi aşan, hava draftı 54 metreden fazla olan veya yedekli geçiş yapacak

gemiler ve boğaz kapatmalı gemiler için geçiş şartlarının belirlenmesi amacıyla sefer başlamadan önce Kıyi Emniyeti Genel Müdürlüğüne gerekli müracaatların önceden yapılması gerekmekte olup, gemi sefere başlamadan, boğazlardan geçip geçemeyeceği, ve ücretlerin hesaplanması gemi işleticisinin sefer maliyetlerinin gerçekci olarak hesap etmesine yardımcı olur.

• Gemi Kaptanından almış olduğumuz SP-1 raporu gemi geçişinden; tehlikeli yük taşıyan

gemiler için 48 saat, diğer gemiler için 24 saat önceden yetkili VTS merkezlerine Faks ile gönderilir. Aynı Faks, Đstanbul ve Çanakkale Boğazlarından bize hizmet veren tali acentelere de iletilir ki, onların da gemiyi takip etmeleri sağlanır. SP-1 raporunun içeriğinde herhangi bir değişiklik olursa ( gelişde gecikme, uğrak limanlarda değişiklik vs ) VTS merkezlerine düzeltme mesajı faks ile gönderilir. SP-1 raporu kaptan beyanı olduğundan eksik bilgilerin tamamlanması gemi kaptanından istenilmeli acente yorum yapmamalıdır.

• Alınan SP-1 Raporunu gemi kaptanına teyid edip, boğazda oluşabilecek gecikmeler, trafiğin hangi yönde açık olup olmadığı, varsa tayfa değişikliği, yakıt ikmali, yedek parça, kumanya, posta vs teslimleri, sıvı / katı atık alımları vs gibi gemi ile temas yapılacak durumların güncellenmiş bilgileri gemi kaptanına ve gemi işletenine tekrar bildirilir. Ayrıca gemi kaptanının tayfa vs değişikliği için hazırlayacağı evraklar varsa tekrar hatırlatılmalıdır.

• Geminin geçiş bilgileri ve geçiş esnasında yapılacak işler yazılı olarak, Istanbul Emniyeti

Deniz Şube Müdürlüğü ( elden teslim ediliyor ), Karaköy Gümrük Muhafaza Amirliği ( SP-1 faks ile yollanıyor ), Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü ( dilekçe faks ile gönderiliyor ), Istanbul Liman Başkanlığı ( dilekçe faks ile gönderiliyor ) makamlarına dilekçe ile gemi geçişinden 1 gün önceden yapılır. Gerçi Gümrük kanununda dilekçelerin 3 saat önceden verilmesi lazım dese de dilekçelerin bir gün önceden hazırlanıp ilgili makamlara verilmesi her zaman faydalıdır. Eğer dilekçe ibrazından sonra geminin geçiş bilgilerinde herhangi bir değişiklik olursa oluşan değişiklikler ilgili makamlara yazılı olarak tekrar yapılır.

104

• Gemi işleticisine ve gemi kaptanına geçiş ile ilgili gecikmeler vs konusunda bilgiler zaman geçirilmeden haber verilir. Çünkü boğazlardan geçişte bir gecikme olacaksa, varış limanının da liman postalararını ona göre ayarlaması gerekir. Ayrıca eğer gemi yükten düşüyorsa, kiralama sözleşmesi tekrar yenilenebilir veya geminin seferi iptal edilebilir.

• Eğer geminin, gemi kaptanı veya gemi işleteninin herhengi bir nedeniyle boğazlarda

beklemesi gerekiyorsa, hem gemi kaptanına ve hem de gemi işleticisine, boğazlardan transit geçiş yapacak gemilerin transit vasıflarını kaybetmemeleri için 48 saatden fazla demirde kalamıyacakları ve ayrıca 72 saati geçen gemilerden de demir ücretinin Denizcilik Müsteşarlığı tarafından alındığını ücret detayları ile birlikte hatırlatmamız gerekir.

• Gemi geçişlerinin armatöre bildirilmesi esnasında bilgileri eksiksiz vermemiz gerekir. Lakin bu

bilgilerin hazırlanışı sırasında gemi kaptanından gelen bilgilerle ( Gemi kaptanları her zaman yollamayabilir ), VTS’den elde etiğimiz bilgileri ve boğazlarda gemileri bizim adımıza takip eden tali acenterden gelen bilgileri karşılaştırıp vermeliyiz. Unutmayalım ki bize acente nominasyonu veren firma ile, gemi kaptanının veya gemi işleticisinin sağlayacağı faydalar birbirleriyle örtüşmeyebilir. Zaten acente olarak nomine edilmekle, bize işveren firmanın haklarını takip etmemiz görevi de verilmiştir. Gemi geçişlerinde verilecek bilgiler arasında geminin boğaza varışı, eğer boğaz girişinde bir gecikme yaşanmışsa nedeni, boğaza giriş ve çıkış saatleri, pilot biniş ve çıkış saatleri, eğer gemiye herhangi bir temas yapılmışsa, ( tayfa değişimi, yakıt, kumanya teslimi vs. ) saatleri ile detayları, gideceği limana olacak eta, gemi işleteninin takip etmemizi istediği diğer bilgiler, varsa refakat römorkörlerinin kullanım saatleri bildirilir. Ayrıca geçiş esnasında gemi armatörü vs tarafından başka bir acente tarafından yapılmış olan her hangi bir temas varsa, bunların da tali acentemiz, Gümrük Muhafaza Polis vs nezdinde araştırılıp, olası gecikmeler gemi işletenine bildirilmelidir.

• Gemi geçişini müteakiben, gemi armatörüne güncellenmeiş masrafları belirtir, proforma fatura

gönderilmesi gerekir. Eğer eksik tahsil edilmiş ücretler varsa, gemi işleteninden bu ücretlerin tekrar istenmesi gerekmektedir.

• Gemi geçişinden sonra ücretlerin ödenmesi, geminin boğaz girişinden itibaren Fenerlerde 8

takvim günü, Sıhhiye’de 3 iş günü, ve Kılavuzlukta ödeme ihbarının acenteye tebliğ edilmesine müteakiben 8 takvim günüdür. Bu nedenle bu ücretlerin ödeme başvuruları ivedilikle son güne kalmadan yapılmalıdır. Ödenecek ücretlerin, tarifeye uyumlu olup olmadığı acente tarafından kontrol edilerek ödenmelidir. Ayrıca kılavuzluk faturalarının ekinde bulunan pilot billeri ile faturaların kontrol edilmesi, pilot billerinde kaptan kaşesi olup olmadığının kontrol edilmesi gerekir. Ayrıca eğer geminin SBT düşülmüş gross tonu varsa, kılavuzluk ücreti hesaplamasının buna uygun yapılıp yapılmadığının, tehlikeli eşya farkı alınıp alınmadığının da kontrol edilmesi gerekir.

• Gemi hesaplamalarının doğru ve eksiksiz yapılması için acente içinde muhasebe bölümüne

yapılan masraflar ve hizmetlerin detayları devamlı olarak bildirilmeli ve gemi dosyalarında bu bilgiler özet olarak bulunmalıdır. Bizim tavsiyemiz, gemi dosyalarının kayıt etmeyi kolaylaştırıcı olarak, dosya kapaklarında yapılan hizetler için kolay kayıt yapılacak bir biçim yapılmasıdır. Bu hem operasyon hem de muhasebe bölümünün işlemlerini kolaylaştırır. Ayrıca hesapların çıkmasını müteakiben bunların operasyon bölümünce kontrol edilmesi hata oranını minimuma indirir. Gemi hesapları çıkartılırken, her bir fatura için Đngilizce karşılığı ve hesaplama yöntemi ayrıca acente tarafından yapılmalıdır. Hesaplar çıkarken sefer ile alakalı olmayan ( tayfa giriş çıkışı, CTM vs. ) ayrı başlık altında gösterilmelidir. Ayrıca eğer herhangi bir bakiye varsa bu da hesaplamalarda gösterilmelidir.

• Gemilerin boğaz geçişleri transit dönüşlerinde, yukarıdaki uygulamalar aynen yapılmakla

beraber, sadece Fener ve Sıhhiye ücretleri gidiş ve dönüş olarak yatırıldığından bu ücretleri tekrar yatırmamamız gerekir.

• Hiç bir zaman unutmamaız gereken bir konu da gemi geçiş raporlamalarında, karşı tarafın

hiçbir şey bilmediği varsayılarak, bilgiler tam ve açık olarak verilmelidir. Ayrıca devamlı geçiş yapan gemilerde personelin değişebileceği göz önüne alınarak, her seferinde boğaz geçişi ile ilgili bilgiler noksansız verilmelidir. Diğer acentelerle olan ilişkilerimizde, bize yapılmasını istemediğimiz herhangi bir şeyi başkasına yapmamamız gerektiğinin farkında olmamız gerekir.

105

4.1.7 – Resmi Makamlar a) Liman Başkanlığı :

615 sayılı Limanlar Kanunu ile kurulan limanlarda deniz trafiği ve güvenliğinin sağlanması için, çalışma ve yükümlülükleri liman tüzük ve yönetmelikleri ile belirlenen, Denizcilik Müsteşarlığına bağlı olarak çalışan devletin liman otoriteleridir. b) Sahil Güvenlik, Sahil Güvenlik Komutanlığı, bir deniz coğrafyası üzerinde yer alan ülkemiz çevresindeki tüm denizlerimizde, Đstanbul ve Çanakkale Boğazlarımızda güvenliği sağlamak, ulusal ve uluslar arası hukuk kuralları uyarınca hükümranlık haklarına sahip olduğumuz denizlerde, bu hak ve yetkilerin Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'nın genel sorumluluğu dışında kalanlarını kullanmak, deniz yolu ile yapılan her türlü kaçakçılığı önlemek ve izlemek amacıyla 9 Temmuz 1982 yılında 2692 sayılı yasa ile kurulmuş bir güvenlik kuvvetidir. Sahil Güvenlik Komutanlığı’ na 2692 sayılı yasa ile tevdi edilen görevler ;

• Sahil ve karasularımızı korumak, güvenliğini sağlamak, • Denizlerimizde can ve mal emniyetini sağlamak, • Deniz ve kıyılarda görülecek başıboş mayın, patlayıcı madde ve şüpheli cisimler için gerekli

tedbirleri alarak, ilgili makamlara iletmek, • Deniz seyir yardımcılarının çalışma durumlarını izlemek, görülen aksaklıkları ilgili makamlara

iletmek, • Karasularımıza giren mültecileri, yanlarında bulunabilecek silah ve mühimmattan arındırmak

ve bunları ilgili makamlara teslim etmek, • Deniz yolu ile yapılan her türlü kaçakçılık eylemine mani olmak, • Gemi ve deniz araçlarının telsiz, sağlık, pasaport, demirleme, bağlama, avlanma, dalgıçlık ve

bayrak çekme ile ilgili kanunlarda belirtilen hükümlere aykırı eylemlerini önlemek, • Su ürünleri avcılığını denetlemek, • Deniz kirliliğini önlemek maksadıyla denetimler yapmak, • Su altı dalışlarını denetleyerek, eski eser kaçakçılığına engel olmak, • Türk arama kurtarma sahasında, uluslararası arama ve kurtarma sözleşmesi ile ulusal arama

kurtarma yönetmeliğinde belirtilen esaslar dahilinde arama kurtarma görevlerini yerine getirmek,

• Yat turizmi faaliyetlerini denetlemek, • Emredildiğinde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı emrinde ülke savunmasına katkıda bulunmaktır.

c) Kıyı Emniyeti ( Fenerler ) Bakanlar Kurulu’nun 12 Mayıs 1997 tarih ve 97/9466 sayılı kararı ile, 08/06/1984 tarih ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi olarak ve söz konusu Kanun Hükmünde Kararname hükümleri çerçevesinde Kamu Đktisadi Kuruluşu olarak faaliyette bulunmak üzere kurulmuştur. Yüksek Planlama Kurulunun 6/8/1997 tarih ve 97/T-34 sayılı kararı ile onaylanan ve 30 Eylül 1998 tarih ve 23479 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma Đşletmeleri Genel Müdürlüğü Ana Statüsünde faaliyet alanını belirleyen 4.madde değiştirilerek, 12/02/2006 tarih ve 26078 sayılı Resmi Gazetede aşağıdaki gibi yayınlanmıştır Madde 4: Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğünün amacı denizlerimizde ve karasularımızda seyreden Türk ve yabancı bayraklı gemilerin seyir güvenliğine yardımcı olmak, seyir emniyeti ve gemi kurtarma ile ilgili her türlü hizmetleri yapmak, tekel alanı içerisinde can kurtarma (tahlisiye) hizmetleri yapmak ve bunlarla ilgili cihaz ve tesisleri kurmak.işletmek ve bunların her türlü bakım,onarım,yenileme ve donatımlarını sağlamak olup, faaliyet konuları aşağıda gösterilmiştir. 1.Türkiye kıyılarında kurulmuş ve kurulacak güvenli seyre ilişkin sistem ve tesisleri,fenerleri, radyofarları, deniz işaretlerini,sis düdüklerini ve benzeri seyir emniyeti ile ilgili her türlü cihaz ve tesisleri kurmak tekel şeklinde işletmek.

106

2.Karadeniz’de Şile Feneri ile Karaburun Feneri arasındaki Türk karasuları ile Ege denizinde,Bozcaada ve Gökçeada (Đmroz) sahilleri de dahil olmak üzere Baba burnu ile Saroz körfezinde Kemikli mevkii arasında kalan Türk karasularında ve bu iki sınır arasındaki Karadeniz ve Çanakkale Boğazları ve Marmara denizinde;kurulmuş ve kurulacak olan can kurtarma (deniz-kara tahlisiye) istasyonlarını tekel şeklinde işletmek ve kazaya uğrayan (harp ve yardımcı gemiler hariç) 300 Rüsum tonilatodan yukarı gemilerin ve yüklerin kurtarma ve yardım işlerini tekel şeklinde olmak üzere,bütün denizlerde gemi kurtarma,yardım ve çeki (cer) işlerini yapmak. 3.Kılavuzluk.römorkörcülük,palamar ve balıkadam hizmetlerini yapmak.Đşletmecilik esasları çerçevesinde batık çıkartmak,çıkarttırmak. 4.Türk boğazlarında tekel şeklinde olmak üzere, denizlerimizde ve karasularımızda seyir emniyetine yönelik Gemi Trafik Hizmetleri Sistemini kurmak,kurulmuş .bulunan Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri (TBGTH) Sistemini Denizcilik Müsteşarlığı adına işletmek, bu sistemin hizmetle ilgili tüm ihtiyaçlarını karşılamak ve bu amaca yönelik gerekli yatırımları yapmak, gerektiğinde ileride kurulacak gemi trafik hizmetleri sistemlerini Denizcilik Müsteşarlığı adına kurma, kurdurma, işletme, işlettirme. kontrol etme, denetleme ve belgelendirme hizmetlerini yapmak. 5.Denizlerimizde ve karasularımızda güvenli seyre yönelik kurulmuş ve kurulacak olan sahil telsiz istasyonları, Otomatik Tanımlama Sistemi, dGPS ve benzeri sistemlere ilgili her türlü yatırımı yapmak ve tekel şeklinde işletmek. 6.Seyir emniyeti, gemi kurtarma ve deniz güvenliği ile ilgili hava, deniz ve kara vasıtalarını temin etmek ev bu vasıtaların her türlü bakım.onarım,yenileme ve donatımlarını sağlamak. 7.Yapılan hizmetlere karşılık; fener, tahlisiye, deniz haberleşmesi, kılavuzluk, römorkörcülük, palamar, balıkadam gibi tarifeye dayalı hizmet ücretlerinin tahakkuk ve tahsilini yapmak gemi kurtarma ve diğer hizmetlerle ilgili ücretleri tahsil etmek. 8.Amaç ve faaliyet alanlarında yerli ve yabancı ortaklıklara katılmak, yeni ortaklıklar kurmak veya kaldırmak. Yurt içinde ve yurt dışında şube istasyon ve sair tesisler açmak, her türlü anlaşmaları yapmak, ipotek tesis ve terkin etmek, her türlü taşıt taşınır ve taşınmaz mal ile hizmet kiralamak 9.Verimlilik ilkesi doğrultusunda faaliyetlerin yürütülmesi, geliştirilmesi ve tanıtılması için kaynaklar sağlamak ve artırmak. 10.Gerektiği hallerde müesseseler, işletmeler kurmak veya kaldırmak, bunlarla ilgili gerekli işlemlerde bulunmak,bağlı ortaklık ve müesseselerin bütçeleriyle fiyat tarife ve yatırımlarının genel ekonomi ve denizcilik politikalarına uyumunu sağlamak. 11.Faaliyet amaçları ile ilgili her türlü eğitim konularında ve ihtisas alanlarında dünya standartlarına uygun personel yetiştirilmeye yönelik tedbirleri almak, eğitim tesisleri kurmak, kurdurmak ve tesisleri işletmek veya işlettirmek, danışmanlık hizmeti vermek, gerektiğinde yurt içi veya yurt dışından bu amaçlar doğrultusunda danışmanlık hizmeti almak. 12.Đlgili Bakanlıkça verilecek diğer görevleri yapmak. Madde 7 de belirtilen ücretlerin tahsilinde Fenerler ve Tahlisiye Ücretleri Tarifesi adı altında düzenlenmiş tarife uygulanır.Tarifede olan değişiklikler derhal ilan edilir. Fener ve tahlisiye ücretlerine esas olan hizmetler aşağıda gösterilmiştir. A) Fenerler : Fener ücretlerine esas olan hizmetler, fenerler, radyofar, sis düdükleri,ışıklı - ışıksız şamandıralar, geçit şamandıraları ve umumiyetle fener hizmetlerine giren veya benzeri bulunan hizmetlerdir. Gemiler 10 çeşit fener ücretine tabidir : 1- Transit sefer ücreti.

107

2- Çanakkale Boğazı’ndan giriş ücreti. 3- Çanakkale Boğazı’ndan çıkış ücreti. 4- Đstanbul Boğazı’ndan giriş ücreti. 5- Đstanbul Boğazı’ndan çıkış ücreti. 6- Liman veya iskelelere giriş ücreti. 7- Liman veya iskelelerden çıkış ücreti. 8- Liman sınırları içinde çalışan gemilerin yıllık ücreti. 9- Türk Limanları ve iskeleleri arasında çalışan 100 – 300 NT na kadar (300 NT hariç) Olan Türk bayraklı gemilerin yıllık ücreti. 10- Yat kayıt belgesi alan gemilere uygulanacak ücret. B) Tahlisiye : Tahlisiye ücretlerine esas olan hizmetler, tahlisiye motor veya sandalları, roket istasyonları ve umumiyetle tahlisiye hizmetlerine giren veya benzeri bulunan hizmetlerdir. Gemiler 3 çeşit tahlisiye ücretine tabidir : 1- Transit sefer ücreti. 2- Đstanbul Boğazı’ndan giriş ücreti. 3- Đstanbul Boğazı’ndan çıkış ücreti. 01.09.2005 tarihinden itibaren geçerli olan Fener ve Tahlisiye Ücretleri Tarifesi aşağıdaki gibidir: Tablo 1: Yabancı Bayraklı Ticaret Gemileri

Ücret Tipi 800 Net Tona

kadar ABD Doları

800 Net Tondan yukarı

ABD Doları a – Çanakkale Boğazı’ ndan giriş 0,18 0,09 b – Çanakkale Boğazı’ ndan çıkış 0,18 0,09 c – Karadeniz Boğazı’ ndan giriş 0,18 0,09 d – Karadeniz Boğazı’ ndan çıkış 0,18 0,09 e – Liman ve iskelelere giriş 0,16 0,08 f – Liman ve iskelelerden çıkış 0,16 0,08

Tahlisiye Ücreti ( Beher Net Ton için )

a – Đstanbul Boğazı’ ndan giriş 0,09 b – Đstanbul Boğazı’ ndan çıkış 0,09

Tablo 2: Yabancı Bayraklı Yolcu Gemileri

Ücret Tipi 800 Net Tona

kadar ABD Doları

800 Net Tondan yukarı

ABD Doları a – Çanakkale Boğazı’ ndan giriş 0,144 0,072 b – Çanakkale Boğazı’ ndan çıkış 0,144 0,072 c – Karadeniz Boğazı’ ndan giriş 0,144 0,072 d – Karadeniz Boğazı’ ndan çıkış 0,144 0,072 e – Liman ve iskelelere giriş 0,128 0,064 f – Liman ve iskelelerden çıkış 0,128 0,064

Tahlisiye Ücreti ( Beher Net Ton için )

a – Đstanbul Boğazı’ ndan giriş 0,072 b – Đstanbul Boğazı’ ndan çıkış 0,072

108

Tablo 3: Türk Bayraklı (Kabotaj Hariç ) Gemiler

Ücret Tipi 800 Net Tona

kadar ABD Doları

800 Net Tondan yukarı

ABD Doları a – Çanakkale Boğazı’ ndan giriş 0,144 0,072 b – Çanakkale Boğazı’ ndan çıkış 0,144 0,072 c – Karadeniz Boğazı’ ndan giriş 0,144 0,072 d – Karadeniz Boğazı’ ndan çıkış 0,144 0,072 e – Liman ve iskelelere giriş 0,0896 0,0448 f – Liman ve iskelelerden çıkış 0,0896 0,0448

Tahlisiye Ücreti ( Beher Net Ton için )

a – Đstanbul Boğazı’ ndan giriş 0,072 b – Đstanbul Boğazı’ ndan çıkış 0,072

Tablo 4: Transit Gemiler Boğazlardan transit geçen gemilerden tahsil edilecek olan fener ve tahlisiye ücretleri, Montreux Sözleşmesi hükümlerine tabi olup aşağıdaki katsayılar ile çarpılarak hesaplanır.

Gidiş – Dönüş A.B.D Doları

800 NRT ‘ ye kadar 0,338646

800 NRT ‘ den fazlası için 0,169323

Tahlisiye Ücreti ( Beher Net Ton için )

Gidiş – Dönüş A.B.D Doları

Beher N.R.T için 0,08063

d- Sahil Sağlık Đdareleri Lozan Anlaşması Montreaux Sözleşmesi çerçevesinde kuruluşu tamamlanan, Dünya Sağlık Örgütü Anayasası'nın 21 ve 22.ci maddeleri uyarınca hazırlanmış ve 6368 sayılı Yasayla onaylanmış Uluslararası Sağlık Tüzüğü ve Umumi Hıfzısıhha Kanunu ile görevleri şekillenmiş Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğünün tüm kara hudut kapıları, limanlar ve havalimanlarında örgütlenmesiyle hizmetleri sürdüren kamu idareleridir. Bu Đdareler,yukarıda bahsi geçen sözleşmeler çerçevesinde hazırlanan Gemi Sağlık Resmi Kanununun 1.maddesi ; “Türk limanları arasında seyreden, yabancı ülke limanlarından Türk limanlarına gelen, Türk limanlarından yabancı ülke limanlarına giden veya Boğazlardan transit geçen gemiler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır” hükmüne bağlı olarak Gemi Sağlık resmi altında bir ücret alırlar. Türk limanlarında, 1 inci madde kapsamına giren gemilerden, her net tonu üzerinden alınacak sağlık resmi, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı tarafından, Dışişleri ve Maliye bakanlıklarının görüşleri alınmak suretiyle hazırlanacak ve her mali yıl başında yürürlüğe konulacak tarifeyle düzenlenir. Kabotaj hakkına sahip gemilere, Türk limanlarına gelen özel yatlara, yalnız turist taşıyıp başka ticari işlemlerde bulunmayan turist gemilerine ve bilimsel araştırma yapan gemilere, bu sağlık resmi, aynı tarifede belirlenecek şekilde özel indirimli olarak uygulanır. Bu sağlık resmini, Türk limanları arasında işleyen gemiler ile Türk limanlarından hareket eden gemiler, ilk hareket ettikleri limanlarda; yabancı ülkelerden gelen gemiler ise ilk uğradıkları limanlarda öderler. Boğazlardan transit geçen gemilerden tahsil edilecek olan sağlık resmi, Montreux Sözleşmesi hükümlerine tabidir. 2007 yılı için ilan edilen serbest ( uğraklı ) gemilerden alınacak sağlık resmi tarifesi aşağıdadır.

109

Gemi Tipi Net Ton başına alınacak ücret

YTL a- Tam ücret ( Ticari gemilerden ) 0,56 b- Kabotaj hakkına sahip gemilerden 0,17 c- Türk limanlarına gelen özel yatlardan 0,17 d- Turist gemilerinden 0,17 e- Bilimsel araştırma yapan gemilerden 0,17

Boğazlardan transit geçen gemilerden tahsil edilecek olan sağlık resmi, Montreux Sözleşmesi hükümlerine tabidir. Sağlık resmi, aşağıdaki gibi hesaplanır : Sabit Katsayı ( 0,0604 ) X Amerikan Doları Alış Kuru X N.R.T Transit gemilerin altı ay içinde transit olarak gittikleri yönden geri dönmeleri halinde yeniden resim alınmaz. e- Gümrük Đdaresi Đşlemleri Gemı gelmeden once Derince TCDD Limanı gibi devlet limanları hariç, özel iskelelerde özel iskele müsadesi için limanın bağlı olduğu gümrük müdürlüğüne ( ek.2 ) de görüldüğü gibi, ekinde Liman Başkanlığından alınan ordino, limanın liman kabul yazısı ve geliş kontrol soru kağıdı ve tahliyelerde yük manifestosu eklenerek müracaat edilir. Ancak, bu izin genellikle gemi gelmeden önce alındığı için, soru kağıdı genellikle eksik olarak muracaat edilir ve bunun yerine ( ek.1 ) de görülen acente taahhütnamesi dilekçe ekinde verilir. Yan iskele izni diye bilinen özel izin alınır. ( ek.2 ) Geminin limana gelişini müteakip, gümrük muhafaza memurlarıyla yapılan gelış gümrük kontrolunun tamamlanmasından sonra, acente tarafından soru kağıdı gümrük müdürlüğüne teslim edilir. Bu müracaattan sonra limanın bağlı oldugu gümrük muhafaza müdürlüğü ( ek.3 ) de görülen örnek üst yazı ve eklerini acenteye elden verir. Ekindeki geliş kontrol evrakları ile ilgili gümrük müdürlüğüne gidilerek müdürden veya muavininden havale alındıktan sonra evrak kayıda gidilir. Evrağın kayda girmesini müteakip acente görevlisinin bilgisayarda girmiş olduğu özet beyanla tescil memuruna gidilir ve özet beyan onaylatılarak bir nüshası armatör ve alıcılara vermek üzere alınır ve işlem tamamlanır.

110

EK:1 – Acente Taahhütnamesi GÜMRÜK MÜDÜRLÜGÜNE GEBZE ACENTELĐGĐMĐZE BAGLI RUS BAYRAKLI M/V KOTLAS ĐSĐMLĐ GEMĐNĐN GELĐŞĐ RESMĐ TATIL GUNLERĐNĐN DIŞINA RASLADIGINDAN MÜDÜRLÜGÜNÜZCE VERĐLMEKTE OLAN ĐSKELE MÜSADELERĐNDE TARAFIMIZDAN OLUŞTURULAN ĐSLEM DOSYASINDA ORJINAL MANIFESTO VE ĐZMĐT MUHAFAZA MUDURLUGU TARAFINDAN YAPILAN SORGU KAGIDI GEMĐNĐN MESAĐ SAATĐ HARICINDE YAPILACAGINDAN GEMĐNĐN GELMESĐNE MÜTAKIP 4458 SAYILI GK 34.MADDE GEREGĐNCE GEREKLI KONTROLLER YAPILARAK RESMĐ TATIL GÜNÜNÜN BĐTĐMĐ OLAN MESAĐNĐN BAŞLADIGI ĐLK MESAĐ BĐTĐMĐNE KADAR SÖZ KONUSU BELGELERĐN FOTOKOPISINI ĐBRAZ EDECEGĐMĐZĐ TAHAHUT EDER. AKSI TAKDIRDE GK DAN DOGAN TUM HUKUMLU SORUMLULUGU KABUL ETTIGIMIZI BEYAN EDERĐZ. SAYGILARIMIZLA,

111

Ek : 2 – Yan Đskele Đzin Dilekçesi PETRO KIMYA IHTISAS GÜMRÜK MÜDÜRLÜĞÜ GEBZE

Acenteliğimize bağlı M/V AYGAZ 5 gemisi ile aşağıda firma ünvanları yazılı firmaya (firmalara) ait konişmento no, miktarı, cinsi ve ünvanı yazılı yüklerin MÜDÜRLÜĞÜNÜZ denetimindeki AYGAZ iskelesinden YÜKLEME yapacaktır. Adı geçen gemide başka bir firmaya yük yoktur. Firmamızın, Baş Müdürlükte 05.01.2007 tarıh 364 kayıt sayılı dosyamız mevcut olup gerekli işlemin yapılması hususunu emir ve müsadelerinize arz ederiz. E K L E R : Saygılarımızla, - - - - - - - EK-1.Liman ordinosu EK-2..Lıman Yazısı EK-3.SORU KAGIDI B/L NO YÜK CĐNSĐ VE MĐKTARI FĐRMA ADI(CONSIGNEE) 1- LPG 1649.939 MT DOKME TÜPRAŞ A.Ş.

112

Ek : 3 – Kontrol Evrakları Üst Yazısı

TC BAŞBAKANLIK

Gümrük Müşteşarlıgı Đzmit Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlügü SAYI : B.02.1.GUM.1.12.11.00.06GMH-100 / GEBZE KONU : Kontrol Evrakları

GÜMRÜK MÜDÜRLÜĞÜNE GEBZE

Müdürlüğümüz Kontrol Kısım Amirliğince kontrolü yapılan STAR

GEMĐ

Acentalığına bağlı TC Bayraklı M/V NAZLI AKAR isimli gemiye ait

Kontrol Evrakları yazımız ekinde gönderilmiştir. Bilgi ve gereğini arz ederim. EKLERI: ======= EK-1. SORGU KAĞIDI (1 adet) EK-2. YAKIT VE KUMANYA FORMU ( 1 adet) EK-3. MANĐFESTO( adet) _________________________________________________________________________ Gebze Gümrük Muhafaza Müdürlüğü Ayrıntılı bilgi için : Kont.Ks.Amirliği Yeni Yıldız Mah.Fatih Cad.Dilovası/GEBZE Tel: 0262 7542403 FAKS:02627542404

113

f- Emniyet Pasaport Şubesi Đşlemleri

Emniyet Pasaport Şube, limana gelen yerli ve yabancı bayraklı gemilerde bulunan mürettebat ve yolcuların pasaport ve gemi adamı cüzdanlarını kontrol eder, kacak yolcu veya mürettebat olup olmadığını araştırarak, yurda giriş veya çıkış yapacak olan mürettebat ve yolcuların tespitini yapar. Bu işemler için acente tarafından, gemi gelmeden once dilekçe ile emniyet pasaport şubeye müracaat edilerek bilgi verilir. Gemi geliş kontrolünde, şubece görevlendirilen bir polis memuru alınarak gemiye kontrole gidilir. Gemi yabancı bayraklı ise memurdan personel sayısı kadar “shore pass” alınır. Türk bayraklı gemi ıse 2 adet personel listesi memura onaylatılarak cüzdanlar alınır. Eğer yabancı bayraklı gemide Türk personel varsa pasaportlar alınarak ön bir dilekçeyle personelin yurda girişı deniz liman şubeden yapılır. Kalkışta da Liman Başkanlığından onaylı liste alınarak ön dilekçeyle yurttan çıkış işlemi yapılır . g- Konsolosluk Đlişkileri

Özellikle yabancı bayraklı gemilerle gelen yabancı uyruklu gemi adamlarının pasaport işlemleri, gemi kaptanının seferi ile ilgili herhangi onay başvurusu, gemide yaralanma veya ölüm-doğum gibi durumlarda, geminin bağlı olduğu ülke konsolosluğu ile yapılması gerekli olan işler, hem o ülkenin kanun ve yönetmeliklerine ve hem de geminin bulunduğu ülkenin kanun ve yönetmeliklerine göre düzenlenmesini gerektirdiğinden, ciddiyetle ele alınması gerekli ilişkileri kapsar. Konsoloslukla olan ilişkiler her olaya ve talebe göre çeşitlikler gösterdiğinden, acenteler her durumun özelliğine göre hareket etme ve konuları en iyi şekilde araştırıp öğrenerek neticelendirmelidirler

114

BEŞĐNCĐ B Ö L Ü M

5.1 – ACENTE ve LĐMAN ĐŞLETMELERĐ

5.1.1 – Limanlar ve Liman Đşletmeleri a) Gemi Geliş – Gidişlerinde Liman Đşletmeleri ile Đlişkiler b) Boşaltma Yapacak Gemilerle Đlgili Yapılacak Đşlemler, Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar c) Yükleme Yapacak Gemilerle Đlgili Yapılacak Đşlemler, Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 5.1.2 – Kılavuzluk 5.1.3 – Römorkörcülük 5.1.4 – Geminin Yanaşma ve Kalkmasında Liman Đşletmeleri Program Toplantılarına Katılım 5.1.5 – Yükleme ve Boşaltmada Đşçilik, Puantaj Hizmetleri 5.1.6 – Survey Kurum ve Kuruluşları, Surveyörler

5.2 – ACENTE ve DOKÜMANTASYON 5.2.1 – Gemi Đhbarları – Bildirimler a) Ihbarlar ( ETA / ETS ) b) Hazırlık Mektubu ( Notice of Readiness ) c) Olaylar Çizelgesi ( Statement of Fact ) d) Zaman Çizelgesi ( Time Sheet )

5.2.2 – Gemi Dokümanları a) Gemi Geliş – Gidiş Evrakı b) Operasyon Evrakı

5.2.3 – Yük ile Đlgili Dokümanlar a) Konişmento b) Ordino / Stiker c) Yük Manifestosu d) Özet Beyan e) Đstif Planı ( Stowage Plan ) 5.3 – ACENTE ve BOĞAZLAR – ÇANAKKALE VE ĐSTANBUL BOĞAZ ĐDARELERĐ 5.3.1 – Türk Boğazlarının Coğrafi Yapısı 5.3.2 – Uluslar arası Anlaşmalar, Kanun ve Tüzükler 5.3.3 – Boğazlar Gemi Trafik ve Emniyet Gözetleme Hizmetleri 5.3.4 – VTS / Raporlar / Formlar – Görev ve Sorumluluklar

HAZIRLAYANLAR

Cengiz Divilioğlu Yavuz Tarku

115

5.1 – ACENTE ve LĐMAN ĐŞLETMELERĐ 5.1.1 – Limanlar ve Liman Đşletmeleri

a) Gemi Geliş – Gidişlerinde Liman Đşletmeleri ile Đlişkiler b) Boşaltma Yapacak Gemilerle Đlgili Yapılacak Đşlemler, Dikkat Edilmesi Gereken

Hususlar Gemi boşaltma limanına gelmeden önce, yükleme limanlarından, yükün tahliyesi ile ilgili tüm belgeler örneğin manifestolar, kargo planları, varsa yük analizi ile ilgili belgeler v.b. gönderilmiş ve boşaltma limanı acentesinin eline geçmiş olmalıdır. Bu hususta zaman zaman gecikmeler oluşmakta ve manifestonun zamanında gelmemesi nedeniyle boşaltma işlemlerine başlanamamaktadır. Bu nedenle boşaltma limanı acenteleri, yükleme limanı acenteleri ile temasta bulunabilmeli ve böyle bir gecikmeyi zamanında önleyerek belgelerin eline geçmesini sağlamalıdır. Manifesto ve kargo plan ve diğer gerekli yük evrakları acenteye ulaştığında derhal manifestodaki yükler incelenir ve kargo planına göre yükün tahliye planı ve kaç posta ile çalışılabileceği tespit edilir. Tehlikeli yük tahliyesi olacaksa buna ait tehlikeli yük ( IMCO ) manifestosu istenir. General kargo yükleri için,öncelikle boşaltılacak yükler tespit edilir ve bunun için shifting gerekli olup olmadığına bakılır, güverte yükü varsa bunun öncelikle tahliyesi için, yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı yükler varsa bunların emniyetle tahliyesi için gerekli tedbir alınır. Ayrıca, seperasyonlu yükler ve parti yükler için gerekli tespit çalışması yine önceden yapılır ve geminin en seri ve emniyetli şekilde ve geciktirilmeden limanda tahliyesini tamamlaması ve limandan ayrılması sağlanmalıdır. Yukarıdaki tespitler yapıldıktan sonra buna bağlı olarak bir boşaltma planı hazırlanır ve gemi limana geldiğinde Gemi Kaptanı ve boşaltma limanı görevlileri ile birlikte boşaltma planı üzerinde mutabakata varılarak, boşaltmaya hangi ambarlardan ve kaç posta ile başlanacağına karar verilir. Burada dikkat edilen husus, yükün fazla olduğu ve zaman alacak yüklerin bulunduğu ambarlardan tahliyeye başlamak ve birden fazla ambar tahliyelerinde boşaltmanın eşit zamanlı olarak bitmesini sağlayacak şekilde plan yapılarak “ tek ambara “ kalma denilen zaman kaybettirici bir durumu engellemektir. Bu işlemlere paralel olarak, manifestoda belirtilen yükün veya yüklerin alıcılarına ulaşılarak geminin geliş saati bildirilmeli ve geminin limana yanaştığı ayrıca bildirilmeli ve yüklerini bir an önce teslim almaları için organizasyon yapılmalıdır. Örneğin supalan tahliyelerde, kamyon veya diğer nakliye araclarının önceden temini vb gibi. Taşıyanın Konişmentoyu serbest bırakma talimatından sonra, alıcılara teslim ordinosunun verilerek gümrük işlemlerinin tamamlattırılması sağlanmalı ve takip edilmelidir. Yapılan bu hazırlıklar geminin tahliye yapacağı limanın yetkilileri ile paylaşılmalı ve geminin varışından bir gün önce Gümrük idaresinden “ boşaltma müsaadesi “ alınmaya çalışılmalıdır. Yükün boşaltılacağı liman işletmesine, boşaltılacak yükün boşaltma şartları bildirilmelidir. Liner veya fio boşaltma şartları gibi. Geminin limana yanaşmasında gümrük kontrol işlemleri geciktirilmeden yapılıp, tamamlanmalıdır. Boşaltma süresince, gemi,liman ve acente arasında irtibatı devamlı sağlayacak bir eleman bulundurulmalıdır. Yağışlı havalarda, yağıştan etkilenecek yükler varsa veya boşatmanın arkasından ıslaklıktan zarar görecek yükleme yapılacaksa,gemi kaptanına da bilgi verilerek boşaltma yaptırılmamalıdır. Boşaltma bittiğinde tamamen boşalmış ambar/ambarlar varsa, ambar boş araması yaptırılarak ambarda kalan unutulan herhangi bir yük olup olmadığının kontrolü sağlanmalıdır. Acente, geminin boşaltma işlemleri tamamlanır tamamlanmaz derhal geminin limandan ayrılması için gerekli kontrol ve işlemlerini tamamlamalıdır. Gemi kaptanına, limana geldiğinde limanın işleyişi ve dikkat edilmesi gereken hususlar ve posta çalışma saatleri hakkında bilgi verilmelidir.

116

Tahliye başladıktan sonra, tahliye edilen yük miktarını sabah ve akşam düzenli olarak ve tahmini boşaltma bitiş ve geminin hareket zamanı ( ETC ve ETS ) ile boşaltma esnasında oluşan ve olaylar çizelgesine ( Statement Of Fact ) a işlenecek olan olay, hasar, arıza, yağmur zamanlarını ve buna bağlı duraklamaları armatör veya kiracılara bildirilmelidir. Yukarıdaki genel hususlara ilaveten, boşaltma yapacak gemi ve yüküne göre yapılması özellik gösteren ve acentenin dikkat etmesi gereken işler vardır. Örneğin, KONTEYNER GEMĐLERĐ’nde manifesto hem dolu, hem boş konteynerler için ayrı ayrı bulunur. Ayrıca bir CONTEINER LIST bulunur. Bu, manifesto ekinde, dolu ve boş konteynerlerin numara, dara ve dolu ağırlıklarının ayrı ayrı belirtildiği listedir. Ayrıca, Yanıcı, parlayıcı, yakıcı ve patlayıcı yükler bulunduran konteynerler için ayrıca IMCO Conteiner List ( tehlikeli yük bulunduran konteyner listesi) bulunur. Bu tür yükler ayrı yerlerde istiflenerek tahliyesi yapılır. Tankerlerde ise, hortum bağlama ve sökme zamanları ve balastlama ve tank yıkama ile ilgili zaman tespitleri hassasiyetle takip edilmeli ve zamanında gemi armatörü veya kiracısına bilgi verilmelidir. c) Yükleme Yapacak Gemilerle Đlgili Yapılacak Đşler, Dikkat Edilecek Hususlar Dökme dışında kalan yükler için; Bir gemi acentesi, acentesi tayin edildiği bir geminin yükleme için geleceği limanda öncelikle yüklenecek olan yüklerin yükleyicilerini tespit ederek onlarla temasa geçerek ve yük ordinolarını tetkik ederek yüklerin cinsi,ağırlığı, hacmi, tahliye limanlarına göre bir listesini hazırlamalıdır. Bu liste, gemi limanda ise doğrudan, daha limana ulaşmamış ise e-posta, telex veya telsiz ile gemi kaptanına bildirilerek geminin yükleme planı ( Cargo planı ) istenmeli ve hangi yükün hangi sıra ile hangi ambara alınacağı öğrenilmeli ve bu bilgiler yükleme yapacağı limanın stevedoruna gemi gelmeden önce aktarılmalıdır. Gemi limana geldiğinde yük alacağı ambarı veya ambarları boş olarak geldi ise, geliş kontrolünde boş araması yapılmalı ve yüklemeden önce ambarlar temizlenip yüke hazırlanmalıdır.Yükün özelliğine göre gerekli ambar hazırlıkları gemi kaptanı ile koordine edilerek yüklemeden önce hazır hale getirilmelidir. ( Cebri veya elektrikli havalandırma fanları, varsa soğutucular, bölmelerin hazırlanması vs. gibi ) Ambarların hazırlanması için gerekli malzemenin gemide mevcut olup olmadığı daha gemi limana gelmeden gemi kaptanından öğrenilmeli, mevcut değilse derhal temin edilerek geminin limana gelişinde hazır tutulmalıdır. Özel itina isteyen yükler için ambar temizliği ve ambarın yüke hazırlanması işi bittikten sonra ambarların durumu yükleme başlamadan önce yükleyicilere gösterilerek ambarın yüke uygun olduğuna dair onayları alınmalıdır. Hatta bazı hassas yükler için bu onayın bir survey raporu ile belgelenmesinde fayda vardır. Geminin yükleme limanına gelişi ve rıhtıma yanaşacağı zaman en az 24 saat öncesinden gerekli hazırlıkları yapmaları için yükleyicilere bildirilir. Bir gecikme olmaması için yükleme müsaadesi geminin yanaşmasının bir gün öncesinden gümrük idaresinden alınmış olmalıdır. Yükün durumuna göre her gün istenilecek posta talepleri liman idaresine bir gün önceden bildirilmeli ve bu arada yüklemenin LINER veya FIO gibi şartları yazılı halde bildirilmelidir. Yükleme yapacak posta adedi ve postaların yükleme kapasitesine göre yüklerin gemi bordasında hazır edilmesi için gerekli organizasyon yapılmalı ve buna göre yükün bitiş ve geminin limandan ayrılış zamanları önceden gemi armatörü veya verilmişse müteakip liman ihbar adreslerine bildirilmelidir. Liman idaresi ile yapılan görüşmelerde, yüklemede kullanılacak yükleme ekipmanının uygunluğu tespit edilmeli, yanlış ekipman kullanılması engellenmeli ( rulo kağıtların tel sapanla, çuvallı yükün kanca kullanılarak yüklenmesi gibi ) ilave temini gerekli techizat veya ekipman derhal temin edilmelidir.

117

Paket, torba ve çuvallı yükler için kullanılan sapan veya palet üstlerine ,hasar verecek fazla sayıda yük vurulması engellenmelidir. Belli bir sayıda tertip edilen sapan ve paletlerle daha sağlıklı ve kolay puantaj yapma imkanı da oluşmuş olacaktır. Yüklemede muhakkak bir karşı puantaj yapılarak, yükleyici ve liman puantörlerinin puantajı, kamyon kamyon veya sapan sapan karşılaştırılarak mutabakat sağlanmalı ve yapılabiliyorsa yük bitişinde her hangi bir ihtilafa meydan vermemek açısından, her vasıtadaki yükün gemiye yüklenmesinin ardından puantajlar karşılıklı imzalanarak ( liman ve yükleyici puantörü ve gemi ) Gemi Kaptanı ve Acenteye verilmelidir. Hasarlı yükler gemiye yüklenmemeli, geri gönderilerek yükleyiciden sağlamları istenmelidir. Liman işçisinin yaptığı hasarlar anında tespit edilmelidir. Eğer bu hasarlı ( rezervli ) yüklerin gemiye yükletilmesi israr edilirse, yükleme ordinosuna rezerv ( hasar ) kaydı konularak ve puantajlarda göstererek yüklenmelidir. Acente puantörleri güvenilir ve işinin ehli kişilerden seçilerek iş esnasında kontrolleri sağlanmalıdır. Islaklıktan zarar görecek olan yüklerin yüklenmesi süresince azami dikkat ve takip gösterilerek, yağmurdan ıslanmasını önlemek açısından gemi ve liman ile devamlı temasta olmalı ve böyle bir durum oluşmasında derhal gerekli tespit ve sörveyler yapılmalı veya yaptırılmalıdır. Yağmurdan oluşan duraklamalar ve ambar açma – kapamalar takip edilerek tespit edilmeli ve statement of fact’ a geçirilmelidir. Dökme yükler için ; Tahıl yüklemelerinde, yüklemeden önce ambarların temizlenmiş olduğu tespit edilerek gerekli ilaçlamaların yapılmış olduğu, yük surveyörlerinden ambarların temiz ve böceksiz olduğuna dair raporların alınmış olmasına dikkat edilmelidir ve yükleme onay belgesi alınmalıdır. Yükleme başlamadan önce ve sonrası Draft Survey’ ler yaptırılmalıdır. Dökme yükler için gerekli Zirai Karantina Belgeleri Gemi Kaptanına teslim edilmelidir. Maden yüklemelerinde, diğer yüklerde ambar temizliği için gösterilen titizlik gösterilmeyebilir. Ancak bu tür yükler yüklenmeden önce ambarda taşınmış bir evvelki yükün bilinmesinde fayda vardır. Çünkü seramik ve fayans imalatında kullanılan kaolin yükünün az miktarda bir kömür tozuyla bile tüm imalatı etkileyecek neticelere sebep olduğu gibi, birbirinden etkilenen maden yükleri de bulunmaktadır. Bu tür ambarların iyi yıkanarak temizlenmesi ve yük sörveyörlerinden ambarların yüklemeye müsait olduğuna dair rapor alınması gereklidir. Dökme yükler için Trimming ( haplama ) denilen geminin baş ve kıça veya sancak – iskele yatmasını, kayan yüklerin kayganlığını önlemek için baş ve kıç draftları geminin seyrine uygun hale getirmek gerekir. Bunun için yüklemenin yapıldığı liman idaresi ile gerekli işçi ve ekipman temini edilmelidir.

5.1.2 – Kılavuzluk Kılavuzluk hizmetleri ülkemizde, limanlara giriş-çıkış yapan gemilerle, Boğazlardan Türk limanlarına gelen veya Türk limanlarından hareketle Boğazlardan çıkan ve Boğazlardan uğraksız geçiş yapan gemilere verilir. Bu hizmetlerin bir kısmı mecburi kılavuzluk olarak, bir kısmı ihtiyari kılavuzluk hizmeti olarak verilir. Bu sebeple kılavuzluk hizmetlerini iki başlıkta ele alabiliriz. 1- Türk Boğazları Kılavuzluk Hizmetleri 2- Liman Giriş – Çıkış Kılavuzluk Hizmetleri 1- a ) Boğazlardan Uğraksız Geçiş Yapan Gemiler : TDI ( Türkiye Denizcilik Đşletmeleri ) TEKEL’ indedir Karadeniz veya Ege Denizinden giriş yapıp hiçbir limana uğramadan Boğazlardan geçiş yaparak diğer yöne doğru Ege ve Karadeniz’e çıkan uğraksız gemiler Boğazlardan geçiş yaparken Montrö anlaşması şartlarına göre kaptan veya armatörün talebine göre ( ihtiyari olarak ) Kılavuz Kaptan alırlar. Yani Kılavuz kaptan almakla yükümlü değillerdir.

118

Bu tür geçiş yapan gemiler, kılavuz kaptan talepleri olup olmadığını, acenteleri vasıtası ile en az 24 saat öncesinden bildirimde bulunmakla yükümlü oldukları SP1 raporları ile VTS merkezlerine bildirirler. Kılavuz talebinde bulunarak kılavuz hizmeti alan gemilerin kılavuz hizmeti ücretleri, SP1 raporu ile talebi yapan acentelerine bildirilerek tahsil edilir. Boğazlarda kılavuzluk hizmetleri Türkiye Denizcilik Đşletmeleri (TDĐ) tarafından verilmekte olup, hizmetlerle ilgili ücret tarifeleri Vapur Donatanları ve Acenteler Derneği ve TDĐ tarafından ilan edilir. Ancak, Boğazlardan yedek çekerek geçen gemiler Türk Boğazları Tüzüğüne göre özel şartlara tabi olarak geçer ve mecburi kılavuzluk hizmetlerine tabi olurlar. 1- b ) Boğazlardan Uğraklı Geçiş Yapan Gemiler : TDI TEKEL ‘ indedir. Ege veya Karadeniz’den Marmara Denizi Limanlarına uğramak üzere giriş yapıp Boğazlardan geçen veya bu limanlardan hareketle Ege ve Karadeniz’e çıkmak üzere Boğazlardan geçiş yapan gemiler mecburi kılavuzluğa tabidirler. Bu gemiler Boğazlardan geçerken kılavuz almakla yükümlüdürler. Kılavuzluk hizmeti ücretleri ( a ) şıkkında belirtildiği gibi SP1 bildiriminde bulunan acentesine bildirilerek tahsil edilir. 2 – a ) TCDD ve TDĐ Limanları Giriş - Çıkış Kılavuzluk Hizmetleri : Bu kuruluşların TEKEL indedir. Türk Limanlarına giriş – çıkış yapan 1000 gros ton ve üzerindeki Türk Bayraklı gemiler ile 150 gros ton ve üzerindeki yabancı bayraklı gemiler kılavuz almakla yükümlüdürler. Özel limanların hizmet vermeye başlaması ile kılavuzluk ve römorkör hizmetleri de yeni bir statü kazanmıştır. TCDD ve TDĐ Limanları ile özelleştirilmiş devlet ( TCDD ve TDI ) limanlarında kılavuz ve römorkör hizmetleri liman işletmeleri tarafından, gemiye verilen tüm diğer hizmetlerle birlikte verilmektedir. Acenteler, bu limanlara liman hizmetleri ile ilgili taleplerini yaparken, Liman Đşletmesi Müdürlüklerine ekte (Ek 1) görülen “Pilot Servis Motoru, Murinbot ve Römorkör Talebi ve Taahhütnamesi” ni doldurarak Kılavuz ( Pilot ) ve Römorkör talebinde bulunurlar ve bununla ilgili ödemeyi %10 depozitosu ile birlikte peşin olarak Liman Đşletmesine öderler. 2 – b ) Özel Limanlar Kılavuzluk Hizmetleri : Özel Limanların faaliyete başlaması ile ve Türkiye Denizcilik Đşletmeleri’nin ( TDĐ ) bir çok alanda TEKEL hakkını Denizcilik Müsteşarlığının düzenleme ve iznine bağlı olarak özel kuruluşlara bırakması ile bir çok bölgede özel KILAVUZLUK ve RÖMORKÖRCÜLÜK hizmeti verilmeye başlanmıştır. Hizmet şartları ve tarifeleri Denizcilik Müsteşarlığı tarafından belirlenen bu kuruluşlar Türkiye genelinde devletin TEKEL alanı dışında kalan alanlarda hizmet vermeye başlamışlardır. Acenteler, Liman Başkanlığı ordinosu ile birlikte Kılavuzluk ve Römorkaj Talep ve Taahhütnamesi doldurarak özel kılavuzluk kuruluşlarına başvurur ve hizmeti alırlar. Hizmet bedeli, geminin acentesi tarafından, fatura ibrazını müteakiben ilgili şirkete ödenir. Hizmet bedeli kılavuzluk hizmet tarifesine göre tahakkuk ettirilir.

119

Ek 1 - “Pilot Servis Motoru, Murinbot ve Römorkör Talebi ve Taahhütnamesi”

KILAVUZLUK VE ROMORKAJ HĐZMET TALEP VE TAAHÜTNAMESĐ Tarih :

DENĐZ KILAVUZLUK A.Ş./MED MARINE A.Ş. MÜŞTEREK TEŞEBBÜSÜ’NE *Talep sıra no:....................... GEMĐNĐN ; Tarih : ADI : CAGRI ISARETI : BAYRAGI : GROS TONU : GELDIGI LIMAN : TAM BOYU : HALIHAZIR DRAFTI : TIPI : YUK CINSI : ACENTANIN: ADI : TELEFON VE FAKSI : ADRESI : . VERGI DAIRESI VE NO: FARURA KESILECEK YERIN; ÜNVANI : TELE FON VE FAKSI : ADRESI : VERGI DAIRESI VE NO: TALEP EDILEN HIZMET; KILAVUZLUK : ROMORKAJ : PALAMAR : Acentelıgımıze baglı olup …………………. .tarıh, ……………… saatte …………. önlerinde olması beklenen ve ………………… .tesisi iskelesine Yanasacak ………………………. demiryerine demirleyecek olan yukarıda özellikleri belirtilen gemimize kılavuzluk/römörkaj/palamar Hizmetlerinin verilmesini talep ediyoruz. Talebimiz gereği Şirketlerinizin uyguladığı Hizmat Tarifesi hükümleri ile Liman ve Đskelelerin Yönetmelik,talimat vesair tatbikini Đngiltere Birleşik Krallığı Çekme Şartları(United Kingdom Standard Towage Condition)’nun tatbikini şirketler nezninde oluşan hizmet Hizmet ücretlerini ödemeyi ve iş bu talepnamede bahis hizmete ait,Birliğinizce fatura kesildikten sonra fatura adresi değiştirmeyeceğimizi Taraflar arasındaki ihtilaflarda Đstanbul Mahkeme ve icra Dairelerinin yetkili olduğunu kabul ve taahüt ederiz. Đmza pul,mühür *Talepname Numarası ilgili Kılavuzluk Đstasyonu tarafından doldurulacaktır. ACENTA NOTU: Hizmet Talep ve Taahütnamesi ile Liman Baskanlığı Ordinosu Đncelendi;gözden geçirildi. Kontrol eden : SONUÇ: Kontrol tarihi ve : Kontrol Sıra no : KARAR : MERKEZ OPERASYON MÜDÜRÜ

120

5.1.3 – Römorkörlük Limanlarda römorkaj hizmetleri, kılavuzluk hizmeti ile birlikte verilen tamamlayıcı bir hizmettir. Limanlarda, kılavuzluk hizmetleri gibi Liman Tüzüğüne göre römorkaj hizmetleri mecburiyeti vardır. TCDD ve TDI limanlarında TEKEL hakkı nedeni ile hizmetler liman hizmetleri ile birlikte liman kuruluşu tarafından verilir. Aynı kılavuz hizmet taahhütnamesinde römorkaj talebi de geminin grosuna göre yapılmış olur. Kılavuzluk hizmeti verilen limanlarda 2000 gros ton üstü tüm gemiler römorkör almakla yükümlüdürler. Özel limanlarda ve tekel alanının dışında kalan liman alanlarında römorkaj hizmetleri özel kuruluşlar tarafından verilmekte ve denizcilik müsteşarlığı tarifeleri üzerinden ücret tahakkuk ettirilmektedir. Özel limanlarda bu hizmetler için Liman Başkanlığı ordinosunun verilmesinin ardından, kılavuzluk talebi ile birlikte geminin gros tonuna göre römorkör talebi yapılır. Hizmet bedeli, geminin acentesi tarafından, fatura ibrazını müteakip ilgili şirkete ödenir. 5.1.4 – Geminin Yanaşma ve Kalkmasında Liman Đşletmeleri Program Toplantılarına Katılım Sadece,TCDD ve TDI limanlarında uygulanan bir yöntem olup, limana gelecek olan gemilerin programlanması için limanın yaptığı toplantıya, gemi acenteleri ve alıcıların hatta gemi sahiplerinin katılımına açık olan ve haftanın her iş günü belirli saatlerde yapılan toplantılardır. Bu toplantılarda gemiler geliş gün ve saatine, içinde bulundurdukları yükün özelliğine göre değerlendirilerek rıhtımlara yanaştırma zamanları programlanır. Bir nevi rıhtım yanaşması kesin rezervasyonudur. 5.1.5 – Yükleme ve Boşaltmada Đşçilik, Puantaj Hizmetleri

Bugünkü uygulamada, TCDD ve TDI limanlarında, kendi sözleşmeli ve sendikalı liman işçileri çalıştırılmaktadır. Đşçiler, liman idaresi tarafından oluşturulan liman postaları halinde çalışırlar. Postaların başında Formen denilen sorumlular ayrıca postaların başında Posta Başları olur. Bunlar sadece yükleme veya boşaltmaya hazır hale getirilmiş gemi ambarlarından yükün boşaltma ve tahliyesinde günde 08.00 - 16.00 / 16.00 - 24.00 / 00.00 - 08.00 saatleri arasında 3 vardiya olarak çalışırlar. Bunların dışında bu limanlarda, gemilerin yükleme ve boşaltmalarında zaman kazanmak, oluşabilecek yük hasarlarını en aza indirmek, yük istifine yardımcı olmak ve ambarları yüklemeye hazır hale getirmek için gemi sahibi veya acente tarafından, liman işletmesinin işçi postalarına ilaveten Munzam Đşçi ( Extramen ) denilen işçi temin edilip kullanılir. Munzam işçi ve Formen, liman idaresinin yeterli posta veremediği durumlarda ve liman postasının yapmadığı, yükün ambarın uzak köşelerine taşınması, istiflenmesi, ambarların yüke hazırlanması, boşaltmada istif tahtalarının toplanması, ambardaki uzak mesafedeki yüklerin ambar ağzına, kança altına getirilmesi, yük bağlarının çözülmesi vb. şler ve gerektiğinde posta oluşturarak tahliyeye yardımcı olunmasına yardım etmek üzere oluşturulurlar. Özel Limanlarda böyle bir durum hiç yoktur. Özel limanlarda genellikle liman işçiliği anlaşmalı müteahhit firmalar tarafından yapılmakta ve 08.00 – 20.00 / 20.00 – 08.00 saatleri aralığında kurulan postalarla çalışma yapılmaktadır. Tüm işçi talepleri müteahhit tarafından talep edilen miktarda karşılanmaktadır. 5.1.6 – Survey Kurum ve Kuruluşları, Surveyörler

Limanlarda,önceki bölümlerde geniş olarak anlatılan yükleme ve boşaltma işlemleri sırasında, yükün özelliği, yüklenme veya boşaltmada gösterilmesi gereken itina nedeniyle bunların tespit edilmesi ve oluşabilecek hasarların hem önlenmesi ve hem de tespit edilmesi bakımından, bu alanda çalışan beynelmilel olarak kabul görmüş survey kurum ve kuruluşlarından yaralanılır. Bu tespitleri yapan kurum görevlilerine “sörveyör “ adı verilir. Sörveyörler bu işlerini tamamen tarafsız ve hiçbir etki altında kalmaksızın ifa etmekle yükümlüdürler.

121

5.2 – ACENTE ve DOKÜMANTASYON 5.2.1 – Gemi Đhbarları ve Bildirimler : Gemi Acentelik mesleğinin en önemli hususlarından biri de “Gemi Đhbarları” ve bildirimlerdir. Gemi acentesi, armatör ile yapılan mutabakat sonunda, limana gelen geminin yükle ilgili yükleme/boşaltma şartlarını taşıyıcıdan almak ve bu şartlara göre hareket etmekle yükümlüdür. Bunlar, yapılan işin ispatına dayandırılması, resmiyet kazandırılması gereken dokümanlardır. Bu dokümanlar acente, armatör, yükleyici / alıcılar için önemli ve gerektiğinde ispat mecburiyeti olan vesikadır. Bunlar sırasıyla: a) Đhbarlar ( ETA / ETS ) Kiralanmış bir geminin sahibi ve/veya acentesi tarafından, geminin yükleme ve boşaltma yapmak üzere limanda olacağı gün ve saatin, önceden gerekli hazırlıkların yapılabilmesi için kiracıya yapılan bildirimlerdir. Gemiler, bir taşıma mukavelesine bağlı olarak yükleme ve boşaltma işlemleri için limanlara tahmini varışlarını bildirmekle yükümlü olurlar. Bunlara “ varış ihbarları “ adı verilir. Yükleyici ve alıcıdan geminin emin bir şekilde yanaşması için rıhtım ve iskelenin yerini bildirilmesi istenir. Bu ihbarlar 7 gün, 5 gün ve 72 – 48 – 24 saat tahmini ETA ( Estimated Time of Arrival ) ve 12 saat ve bazı durumlarda 6 saat kesin (Definite Time of Arrival ) ihbar olarak gönderilir. Acenteler aldıkları bu ihbarları derhal ilgililere, alıcılara/yükleyicilere ve liman idarelerine bildirirler. Liman başkanlığından yanaşma, gümrükten yükleme/boşaltma izinleri alınır, yanaşma ile ilgili kılavuz ve römorkör talepleri yapılır. Gemi limana geldiğinde derhal yükleyici/alıcıya hazırlık mektubu (Notice of Readiness) verilir. Bununla beraber acente, geminin boşaltma ve yüklemesinin tahmini bitiş zamanını ETC ( Estimated of Completion ) ve geminin tahmini kalkış saatini ETS ( Estimated time of Sailing ) aynı şekilde gemi armatörü, kiracısı ve varsa diğer ilgililerine bildirir Bu ihbarların zamanında yapılmamış olması veya hiç yapılmaması taşıma anlaşması şartlarının yerine getirilmemiş olmasını doğurur ve geminin yükünün hazırlanamaması veya limanlarda programa zamanında alınamaması gibi ciddi maddi kayıplarla neticelenebilir. Bu nedenle bu ihbarların ciddiyetle takip edilmesi gerekir. b) Hazırlık Mektubu – Notice of Readiness ( NOR ) : Kiralık gemilerde, gemi kaptanının, kiracıya imza karşılığı verdiği ve geminin geliş gün ve saatinin yer aldığı ve bütün imkanları ile yükleme veya boşaltmaya hazır olduğunu bildiren bir mektup olup, kiracı ile kiralayan arasında, kira sözleşmesinin maddelerinin işlerlik kazanması ve hukuki bir geçerlik kazanması açısından önemli bir evrak hüviyetindedir. Hazırlık mektubunda ;

• Hazırlık mektubunun alındığı saat ve tarih • Hazırlık mektubunun sunulduğu tarih ve saat • Hazırlık mektubunun kabul edildiği gün ve saat

haneleri ayrı ayrı doldurulur ve kiracılar tarafından mühürlenip imzalanır. Böylece kira sözleşmesinin ( C/P ) hükümleri işlerlik kazanmaya başlamış olur. Đmzalanan hazırlık mektubunun bir sureti gemi kaptanına teslim edilir diğer bir suret gemi armatörüne gönderilir, bir suret de kiracıda kalır. Gemi kaptanı imzalı ve kaşeli NOR kendisine verilmeden limandan ayrılmak istemeyebilir. Kiracı NOR’u imzalamaktan imtina edebilir. Bu durumda acente

122

aşağıdaki açıklamaları ( remark’ı ) koyarak hazırlık mektubunu imzalayıp kaptana verebilir. Ancak, bu hususta yetkili kılınmış olması tercih edilen bir durumdur.

• Acente veya kiracı / alıcılar temsilcisi olarak ( I have received as agent only on behalf of charterers / receivers ) teslim aldım şerhi konularak,

• Sözleşmede ( C/P) buna ait bir madde var ise buna dayanılarak veya sözleşme maddelarine atıf yapılarak ( I have received as per C/P ) “ C/P hükümleri geçerli olacak şekilde teslim aldım “ şerhi konularak,

• Ancak en uygunu , “ Alıcıların / kiracıların kabul etmemesi nedeniyle sadece acente olarak teslim alınmıştır “ ( I have received as agent only due to not accepted by receivers ) şerhi konularak kaşelenmesi ve imzalanmasıdır.

c) Olaylar Çizelgesi – Statement of Fact ( SOF ) :

Geminin bir limana gelişinden ( Kılavuz istasyonuna varışından ) limandan ayrılıp, kılavuzun pilot mevkiinde çıkışına kadar olan olayları, yükleme ve boşaltma zamanlarını ve bu sürede her ne sebepten olursa oluşan duruşları tespit eden zabıttır. Genellikle ekte sunulan form halinde kullanılır. Burada kutucuklar içinde istenilen tüm bilgiler acente tarafından doldurulur ve olaylar hanesinde, yükleme ve boşaltma süresince oluşan tüm olaylar saat saat ayrı ayrı belirtilir. Kiracı ve/veya mümessilleri ( alıcılar ), acente ve kaptan tarafından imzalanır ve kaşelenir. Statement of Fact ıstarya ve sürıstarya hesabı için yapılan time-sheet’e esas teşkil eder.

d) Zaman Çizelgesi ( Time-Sheet ) : Yükleme ve boşaltma için kullanılan ıstarya süresini hesaplamak üzere tanzim edilen bir zaman cetvelidir. Taşıma anlaşması şartlarına göre, geminin limana varış, yükleme ve boşaltmaya hazır olduğunu bildiren hazırlık mektubunun veriliş ve kabulü, yükleme veya boşaltmanın fiilen başladığı, devam ettiği ve bittiği, bu sürede varsa oluşan ve ıstarya zamanını durduran duruşların tarih ve saatlerini gösterir. Yani, taşıma mukavelesine göre ıstaryanın başlayacağı tarih, günlük yükleme veya boşaltma miktarı ve buna göre gerekli zaman ile, kullanılan zamanı, netice olarak oluşan dispeç ve demuraj miktarlarını gösterir. Statement of fact time-sheet’in dayanağı olup, bunun üzerinden time- sheet hesaplaması yapılır. Bu bölümde adı geçen tabirlerin anlamları : ISTARYA : Kiralayan ile kiracı arasında yapılmış olan anlaşmada belirtilen, yükleme veya boşaltma müddetine “ istarya veya astarya “ denir. SÜRASTARYA ( Demuraj ) : Yükleme veya boşaltma için verilen astarya süresinin aşılması durumunda oluşan zaman ve bu kaybedilen zamana karşılık kiracı tarafından, gemi sahibine ödenen bir gecikme tazminatıdır. DĐSPEÇ : Sürastarya veya demuraj karşıtı olarak “ dispeç “ ( Despatch ) terimi kullanılır. Yapılan taşıma mukavelesinde demuraj ve dispeç üzerinden bağlantı yapılmışsa, kiracının yükleme ve boşaltma sürelerinden daha az bir zamanda yükleme ve boşaltmayı tamamlaması ve gemiyi serbest bırakması durumunda bu sefer gemi sahibinden kiracıya ödenen bir mükafat tazminatıdır. Genellikle dispeç miktarı demuraj miktarının yarısı kadar olur.

5.2.2 – Gemi Evrakı : a) Gemi Geliş – Gidiş Evrakı ( Arrival / Sailing Documents ) Bunlar sırasıyla: a) Kaptan Hazırlık Mektubu b) Kargo Manifestosu, c) Kargo Planı, d) Kaptan Beyan Mektubu,

123

e) Gemi Personel Listesi, f) Yolcu Listesi, g) Transit Eşya Listesi, h) Yakıt, Su ve Kumanya Listesi, b) Operasyon Evrakı (Operation Documents) Limana gelen bir gemi için gemi acentesi tarafından hazırlanması gereken dokümanlar: a) Kargo Planı, b) Yükleme / Teslim Ordinosu, c) Puantaj Listesi, d) Konişmento, e) Konişmento Talimatı, f) Zaman Çizelgesi, g) Faks – e-posta Đhbarları, h) Protesto Mektupları, ı) Deniz Protestosu j) Harcama Listesi Önemli Not : Gemi acentesinin, gemi kaptanından alması gereken bilgiler çok önemlidir. Acente, mümkün olduğu kadar bu bilgileri yazılı almalıdır. Bunlar: a) Geminin varış limanına olan zamanı. Gemi için zaman çok önemlidir. Geminin yükleme / tahliye yapması için yükleyici / alıcılara ihbarların yapılması, gümrükten izin alınması ve geminin hazır duruma getirilmesi gerekmektedir. b) Gemide mevcut olayların zamanında bilinmesi, gerektiğinde gerekli tedbirin alınması bakımından önemlidir. Geminin gelişi, pratika ve gümrük kontrolünün yapılışı kısa zamanda gemi sahibine bildirilmelidir. 5.2.3 – Yük ile Đlgili Evrak : a) Konişmento ( Bill of Lading ) Kısaca ( B / L ) olarak yazılır. Konişmento, Kaptan veya gemi sahibi veya acentesi tarafından yükün gemiye yüklendiğine dair verilen belgedir. Çeşitli şekilde konişmentolar olup, arkasında yazılı maddeler ( konişmento şartları ) yükün hangi koşullar altında taşınacağını ve taşıma şartlarını belirler. Konişmento, yükleyici firmanın konişmento talimatı beyanına ve gemi kaptanı tarafından tasdik edilmiş olan yükleme ordinosuna veya “ mate’s receipt “ e göre tanzim edilir.

Konişmento bir Taşıma Senedi / Taşıma Belgesidir. Milletlerarası Ticaret Odası, Uluslararası yapılan ticaretle ilgili malların satılması, taşınması, sevkiyatı ve diğer şartları (konişmento ile ilgili şartlar), Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde; bir maddenin amaçlarına yönelik olarak, tarafların talep ve talimatı üzerine veya bizzat kendi adına işlem yapan “Amir Banka” nın akreditif şartlarına bağlanan vesaik karşılığında yapılmaktadır. Aksi kararlaştırılmış olmadıkça gemiye mal yükletenin isteğine bağlı olarak konişmentolar “emre, emrine, nama veya hamiline” olarak düzenlenir.

Konişmento;

a) Taşıyanın adı ve ünvanı,

b) Yükleyicinin adı, ticari ünvanı ve adresi,

c) Kimin emrine yüklendiği, d) Alıcının adı, ticari ünvanı ve adresi,

e) Kaptanın adı ve soyadı,

f) Geminin adı ve tabiiyeti,

124

g) Yükleme limanı,

h) Tahliye limanı,

ı) Gemiye yüklenen yükün cinsi, ölçüsü,, sayı veya tartısı, markası veya dışında belli olan durum ve

mahiyeti, j) Yükleme ve tahliye şartları ( Liner terms, FĐO vs.)

k) Navlun ödeme yeri ve şartı,

l) Tanzim olunduğu yer ve tarihi,

m) Kaç nüsha olarak tanzim edildiği, n) Kimin tarafından ve ne sıfatla imza edildiği,

bilgilerini içerir.

Konişmento ile ilgili 1968 Brüksel Protokolüyle tadil edildiği şekliyle Lahey Kuralları: Madde 5 Göndericinin taşıyıcıya, yükleme sırasında kendisi tarafından verilen markalar, sayılar, miktar ve ağırlıkla ilgili bilgilerin doğruluğunu garanti ettiği kabul edilecektir. Bu bilgilerin doğru olmaması nedeniyle taşıyıcının maruz kalabileceği tüm zarar, ziyan ve masraflar gönderici tarafından tazmin edilir. b) Ordino / Stiker Adından da anlaşılacağı gibi, taşıyanın varış limanında orijinal konişmentoyu alarak karşılığında alıcıya yükün teslim edilmesi için vermiş olduğu belgedir. (Ek.1 ) Alıcı bu belge ile yükünü ambardan çeker. Ordino üzerinde, manifesto tescil tarih, numarası, ordinoyu veren acentenin mühürü ve yetkili imzası ile gümrüğe tescil ettirilen manifestoda / özet beyanda kendisine ayrılan hanedeki bütün bilgiler bulunur. Ordino bir asıl bir suret olarak tanzim edilir. Asıl nüsha alıcıya verilir. Sureti, alıcıdan alınan cirolu, kaşe ve imzalı bir nüsha orijinal konişmento ve varsa navlun makbuzu sureti ile birleştirilerek, yükleme limanı ve konişmento numarası sırasına göre dosyasında muhafaza edilir. Ordinolar üzerinde ciro yapılamaz. Kaybı halinde ilgili gümrükten yazılı müsaade ve onay getirilmeden yeniden bir ordino verilmez. Ek.1 – Ordino / Stiker örneği STAR DENIZCILIK VE TICARET LTD.STI OMERAGA MAH CEMIL KARAKADILAR CAD.EKSILER ISHANI NO:23 KAT . 4 IZMIT/KOCAELĐ TEL:0262 3315101-02 FAX:0262 3315100

E-MAIL:stardnz@mynet.com & stardenizcilik@stardenizcilik.com SERI NO :2007/358 WEB:stardenizcilik.com

GEMI ADI : M/V CINE BAYRAK : TURK

SEFER NO: /2007

KONSIMENTO NO :3

MANIFESTO SIRA NO:

YUK : RULO SAC

MIKTARI 8 ADET 64.800 MT

MANIFESTO TESCIL TARIHI :

TESCIL NO:

YUKLEME LIMANI: ROMANYA

BOSALTMA LIMANI:KIZILKAYA

IS BU KONSIMENTO ‘’ALICI NUSHASIDIR’’YUKARIDA ASLI HUKMUNDEDIR. BELIRTILEN ESYANIN SOMAL SAC TESLĐM EDĐLMESĐ BĐLGĐLERĐNĐZE RĐCA EDERĐZ

125

c) Yük ( Kargo ) Manifestosu Gemide mevcut yükün konişmento sırasına göre sıralanmış yük listesidir. Manifestoda, konişmento üzerindeki bütün bilgiler tam ve eksiksiz olarak gösterilir. Her sayfanın parça adedi ile ton-kilo toplamı yapılır. Bu toplam müteakip sayfanın başına geçirilmek suretiyle son sayfanın altında genel yekun gösterilir. Her boşaltma limanı için ayrı manifesto yapılır. Bir manifesto sayfasına birden çok limana boşaltılacak yükler yazılmaz. Bu doküman, yükleme limanı acentesi tarafından yapıldığı gibi, gemi kaptanı tarafından da tanzim edilmektedir. Tanzim edilen manifestolar; gemi kaptanına, boşaltma limanı acentesine, gemi sahibine, liman işletmesine ve gümrüğe verilir. Bu doküman, gittiği limanda gümrük idaresine beyan edilen ve verilen evraktır. Bu evrak üzerinde: a) Geminin adı, b) Kaptanın adı, c) Yükleme limanı, d) Tahliye limanı, e) Konişmento No., f) Yükleyici, g) Alıcı, banka ve ihbar adresi, h) Marka ve numarası, ı) Malın cinsi ve mahiyeti, j) Malın kilosu, k) Taşıma şartı, bilgilerini içerir. d- Özet Beyan Gümrük işlemlerinin bilgisayar ortamında yürütülmesi amacıyla geliştirilen yazılıma kısaca BĐLGE ( Bilgisayarlı Gümrük Etkinlikleri ) adı verilmiştir. Bilgisayar Sistemi Bulunan Gümrük Đdarelerinde Yürütülecek Đşlemlere Đlişkin Yönetmeliğin 3.cü maddesinde yapılan tanıma göre özet beyan “ taşıyıcı veya acentesi tarafından düzenlenen, taşımaya veya taşıma konusu eşyaya ilişkin bilgilerin yer aldığı form “ u ifade etmektedir. Gümrük Đşlemlerinin başlangıcı özet beyanla, bir başka ifade ile “ yük manifestosu “ ile olmaktadır.Yine bir başka deyişle yük manifestosu üzerindeki bilgilerin elektronik ortamda aktarıldığı bir beyandır . Gümrük mevzuatı uyarınca, yabancı bir ülkeden gelen trenler, diğer kara taşıtları, gemiler ve hava taşıtlarının Türkiye’ye getirecekleri eşya için, ilgilileri tarafından gümrüğe özet beyan yani ( Yük Manifestosu ) verme mecburiyetleri bulunmaktadır. Deniz taşıtları için ilk gümrük kontrolünden itibaren en geç 24 saat içinde, yine hava taşıtları için hava limanına indiklerinden sonra 24 saat içinde özet beyanın verilmesi gerekmektedir. Bilgisayar ortamında özet beyan doldurabilmenin ilk şartı, gümrük idaresi tarafından verilen “ kullanıcı kodu ile özel şifreye “ sahip olmaktır. Kullanıcı kodu almak için yetkili gümrük idaresine başvurmak gerekir.

126

Özet Beyan’ın nasıl doldurulacağı ve bilgisayar ortamının nasıl kullanılacağı Gümrük Müsteşarlığının EWB sitelerinde hem yazılı olarak ve hem de video ortamında olmak üzere detaylı bir biçimde anlatılmaktadır. e) Đstifleme Planları – Stowage Plan ( Kargo Plan ) Gemiye yüklenen yükün, gemi ambarındaki yerini gösteren bir şemadır. Bu plana göre geminin gittiği limanda hangi malın öncelikle boşalması gerektiğini veya başka bir limana ait yük olup olmadığını gösteren önemli bir belgedir. Ekler : 1. Hazırlık Mektubu 2. Statement of Fact 3. Time-sheet 4. Konişmento ( Bill of ladding ) 5. Yük Manifestosu ( Cargo Manifest ) 5.3 – ACENTE ve BOĞAZLAR, ÇANAKKALE ve ĐSTANBUL BOĞAZ ĐDARELERĐ 5.3.1 – Türk Boğazlarının Coğrafi Yapısı : Herşeyden önce Türk Boğazlarının tanımı ile başlayıp, daha sonra kısa tarihsel gelişmeler ile Türk Boğazlarının anlatımına devam etmemiz neticesinde Türk Boğazlarının bugünkü durumunu en güzel şekilde göz önüne getirmiş olacağız. Yanlış bir kanı olarak düzeltmek gerekir ki, Türk Boğazları sadece Istanbul ve Çanakkale Boğazlarını değil ayrıca Marmara Denizini de kapsamakta olup, Marmara Denizi’ nden kasıt transit gemi için kullanılan geçiş hattıdır. Neticede Marmara denizi bir iç deniz olarak, tamamının Türk Boğazları içerisinde tutulması doğru değildir. Toplam olarak Türk Boğazlarının boyu 164 deniz mili olup, bunun 17 deniz mili Istanbul boğazı, 37 deniz mili Çanakkale boğazıdır. Istanbul Boğazının en dar yeri Anadolu Hisarı ve Rumeli Hisarı arası 698 metre, en geniş yeri Kuzey girişi olup 3600 metredir. Istanbul Boğazında derinlik trafik hattında genel olarak 30/60 metre arasında değişmekte olup, en derin yeri 110 metredir. Ayrıca Istanbul Boğazında bulunan köprülerden dolayı azami gemi yüksekliği (air draught) 58 metre olup, yükseklikleri 54 ile 58 metre arasında olan gemiler için, Denizcilik Müsteşarlığından özel izin alınmalıdır. Ayrıca Istanbul Boğazında genelde Mart ayında olmak üzere, sonbahar ve ilkbahar aylarında yoğun sis gözlemlenmekte olup, ortalama yılda 11 /12 gün etkilenmektedir. Özellikle Sarıyer, Emirgan-Kanlıca, Kanlıca Rumeli Hisarı arasında çarpışma, Emirgan, Bebek, Kuruçeşme civarında karaya oturma riski, akıntı ve boğazın coğrafi yapısındaki dönüşler nedeniyle, oluşmaktadır. Çanakkale boğazının en dar yeri Çanakkale-Kilitbayır arası 1200 metre, en geniş yeri Güney Girişi olup 3600 metredir. Çanakkale Boğazında derinlik trafik hattında genel olarak 50/80 metre arasında değişmekte olup, en derin yeri 104 metredir. Çanakkle Boğazında genelde Mart ayında olmak üzere sonbahar ve ilkbahar aylarında yoğun sis gözlenmekte olup, boğaz trafiğini ortalama yılda 6 / 7 gün etkilemektedir. Özellikle, Nara, Çanakkale-Kilitbayır civarında çarpışma, Nara ve Kepez civarında karaya oturma riski, akıntı ve boğazın coğrafi yapısındaki dönüşler nedeniyle oluşmaktadır. Istanbul ve Canakkale boğazlarında iki çeşit akıntı olup, kuzeyden güneye giden akıntı yüzeyden, Güneyden-Kuzeye giden akıntı yüzeyin altından geçmekte olup, özellikle Istanbul Boğazının bazı yerlerine bu akıntılar birbirlerine karışarak, denizde seyir açısından dikkatli olmayı gerektirmektedir. Özellikle Istanbul Boğazında akıntı gücü bazı günlerde 6 deniz milini bulmaktadır. Bu iki tip akıntının nedeni, Karadeniz ile akdeniz arasındaki tuzluluk farkındandır. Her ne kadar boğazın anadolu tarafında bulunan tarihi Dardania şehrinden dolayı, Dardanelles ismi özellikle Türkiye dışında Çanakkale Boğazı yerine, mitolojiden gelen Bosphorus ismi Türkiye dışında Istanbul Boğazı yerine daha yoğun olarak kullanılmasına rağmen, bizim Çanakkale ve ıstanbul boğazları olarak kullanmamız daha doğru olacaktır.

127

5.3.2 – Boğazlar, Uluslararası Anlaşmalar, Kanun ve Tüzükler Boğazlarla ilgili antlaşmaların başlangıcı 1774 de imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması olup bu anlaşma ile Türk boğazlarından geçişlerinde Rus ticaret gemilerine serbestlik sağlanmıştır. Ruslara sağlanan bu imtiyaz 1798 ve 1805 de Rusya-Osmanlı ittifak antlaşmalarıyla, Rus savaş gemilerine Boğazlardan serbest geçiş hakkı ve ayrıca Yabancı Savaş Gemilerinin Türk Boğazlarından zoraki geçmeye çalışmaları durumunda, Boğazların her iki ülke donanmalarınca savunulması kararıyla daha da genişletirilerek 1807 Osmanlı –Rusya Savaşına dek devam ettirilmiştir. Daha sonra 1809 da Đngiltere ile imzalanan Çanakkale antlaşmasıyla da Boğazları Yabancı savaş gemilerine kapamayı Osmanlı devleti taahhüt etmiştir. 1829 Edirne antlaşması ile Rusya Boğazlardan Ticaret gemilerini serbest geçirme hakkını tekrar elde etmiş, daha sonra 8 Temmuz 1833 tarihinde Rusya ile osmanlı devletleri arasında imzalanan Hünkar Đskelesi Antlaşmasının gizli maddesine göre, Rusya bir saldırıya uğrarsa Osmanlı devletı Boğazları kapatma kararı almıştır. 8 yıl için imzalanan bu antlaşma 13 Temmuz 1841 yılında toplanan Londra konferansında tekrar ele alınmıştır. Osmanlı Devleti, Đngiltere, Fransa, Prusya, Avusturya ve Rusyayla yapılan Londra Konferansın sonucunda Boğazların Yönetimi Osmanlı devletinde kalması, ayrıca barış zamanlarında boğazlar ticaret gemilerine açık, savaş gemilerine kapalı olacağı kararlaştırılmıştır. Bu antlaşma, her ne kadar Kırım Savaşı sırasında Osmanlı Devleti Müttefiki olan Fransa ve Đngiltere donanmalarını boğazlardan geçirerek Kırım’ ı bombalamalarına izin vermesine rağmen 24 Temmuz 1923 de imzalanan Lozan antlaşmasına kadar devam ettmiştir. Lozan Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye’ nin hükümranlık hakları kısıtlanmıştır. Neticede Boğazlar askerden arındırılarak, savaş gemilerine geçiş serbestliği verilmiş, barış döneminde, Türkiyenin tarafsız olması da barış dönemi sayılmış, yabancı ticaret gemilerine geçiş serbestliği sağlanmıştır. Hatta Türkiye’nin taraf durumda olduğu savaş zamanında bile yabancı ülke savaş gemilerine, Türkiyenin savaş yaptığı ülkelere yardım etmemeleri kaydıyla Boğazlardan geçişlerinde serbestlik sağlanmıştır. Genç Türkiye Cumhuriyeti, hükümranlık haklarını büyük ölçüde kısıtlayan Lozan sözleşmesinin değişimi için 1933 Londra silahsızlanma konferansında konuyu gündeme taşımış ve sonunda Montrö sözleşmesi 1923’de Lozan’da imza edilmiş olan “Boğazların Tabi Olacağı Usule Dair Mukavelename” nin yerine geçmek üzere 20 Temmuz 1936 tarihinde Đsviçre’nin Montrö ( Montreux ) şehrinde imzalanmıştır. Montrö sözleşmesinde imzası olan ülkeler, Bulgaristan, Fransa, Đngiltere, Hindistan, Yunanistan, Japonya, Romanya, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, Yugoslavya ve Türkiye’dirler. Montrö antlaşması 29 maddeden ibaret olup, ana hatları ile özetlemek gerekirse;

• Boğazlar Türkiyenin yönetimine bırakılacaktır, • Barış zamanında, Ticaret gemileri, bayrakları ve yükleri ne olursa olsun serbest geçiş hakkı

sağlanacaktır. Savaş zamanında ise eğer Türkiye tarafsız kalmış ise ticaret gemileri barış zamanındaki gibi geçebilecektir. Eğer Türkiye savaşta ise, yalnız tarafsız devletlere ait ticari gemiler, düşmana yardım etmeme şartıyla geçiş yapabileceklerdir.

• Barış zamanında askeri gemiler ( Denizaltılar hariç ) Türkiye’ye en az 15 gün önceden bildirerek, Montrö antlaşmasında belirtilen miktarları aşmadan geçiş yapabileceklerdir.

Đkinci dünya savaşı sırasında Sovyetler Birliği’nin, Türkiye’nin Montrö Sözleşmesine uymadığı yönündeki çıkışları ve savaş sonrası Türkiye’ye verdiği notalar karşılığında, Türkiye’nin uluslararası platformda olayın görüşülmesi konusundaki israrlı duruşu neticesinde Montrö Antlaşması günümüze kadar geçerliliğini korumuş ve halen yürürlüktedir. Montrö imzalandığı zamandaki deniz trafiği ve gemilerin boyları ile günümüzdeki ticaretin boyutları ve gemilerin ölçülerindeki gelişmeler, Montrö Antlaşmasında belirtilen kuralların kapsamında Boğazlardan geçecek gemiler için yeni bir düzenlemeye gidilmesi gerekliliğini ortaya koymuştur. Ayrıca, Boğazlarda meydana gelen ve yıllarla orantılı olarak artan deniz kazalarının, çevreyi, deniz trafiğini, ve Boğazlar çevresinde yaşayan 20 milyona yakın insanın hayatı ile birlikte, ticareti Boğazlardan geçen gemilere bağlı komşu ülkeleri tehdit etmeğe evam etmesi gibi haklı sebeplerle konu bir çok defa uluslararası gündeme oturmuş olup, Türkiye Cumhuriyeti’nin göstermiş olduğu haklı sebepler özellikle Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından da kabul edilmiş olup 24 Kasım 1994 tarihindeki IMO 63. dönem toplantısında Türk Boğazları ve Marmara geçişi ile ilgili kurallar ve tavsiyeler belirlenmiştir. Lakin, başta Rusya olmak üzere, uygulamalara yapılan itirazlar ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Emniyetli Geçiş konusundaki haklı ek istekleri neticesinde konu her IMO toplantısında hararetle tartışılmaktadır.

128

5.3.3 – Boğazlar Gemi Trafik ve Emniyet Gözetleme Hizmetleri Daha önce Türkiye Deniziclik Đşletmeleri Bünyesinde Faaliyetlerde bulunan Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü 12.5.1997 tarih ve 97/9466 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, ayrı bir işletme olarak KIYI EMNĐYETĐ VE GEMĐ KURTARMA ĐŞLETMELERĐ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ adı altında faaliyetine devam etmiş olup, 2003 yılında Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri, 2005 yılında da Telsiz Đşletme Müdürlüğü’nün ( Türk Radyo ) katılmasıyla hizmet alanını genişletmiş ve bir bütün hale getirmiştir. Kurumun ismi 2007 yılında KIYI EMNĐYETĐ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ olarak değiştirilmiştir. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nün Faaliyet Alanları :

Yüksek Planlama Kurulunun 6/8/1997 tarih ve 97/T-34 sayılı kararı ile onaylanan ve 30 Eylül 1998 tarih ve 23479 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma Đşletmeleri Genel Müdürlüğü Ana Statüsünde faaliyet alanını belirleyen 4.madde değiştirilerek, 12/02/2006 tarih ve 26078 sayılı Resmi Gazetede aşağıdaki gibi yayınlanmıştır:

Madde 4: Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğünün amacı denizlerimizde ve karasularımızda seyreden Türk ve yabancı bayraklı gemilerin seyir güvenliğine yardımcı olmak, seyir emniyeti ve gemi kurtarma ile ilgili her türlü hizmetleri yapmak, tekel alanı içerisinde can kurtarma ( tahlisiye ) hizmetleri yapmak ve bunlarla ilgili cihaz ve tesisleri kurmak.işletmek ve bunların her türlü bakım, onarım, yenileme ve donatımlarını sağlamak olup, faaliyet konuları aşağıda gösterilmiştir.

1.Türkiye kıyılarında kurulmuş ve kurulacak güvenli seyre ilişkin sistem ve tesisleri,fenerleri, radyofarları, deniz işaretlerini,sis düdüklerini ve benzeri seyir emniyeti ile ilgili her türlü cihaz ve tesisleri kurmak tekel şeklinde işletmek.

2.Karadeniz’de Şile Feneri ile Karaburun Feneri arasındaki Türk karasuları ile Ege denizinde, Bozcaada ve Gökçeada ( Đmroz ) sahilleri de dahil olmak üzere Baba burnu ile Saroz Körfezinde Kemikli mevkii arasında kalan Türk karasularında ve bu iki sınır arasındaki Karadeniz ve Çanakkale Boğazları ve Marmara denizinde; kurulmuş ve kurulacak olan can kurtarma ( deniz-kara tahlisiye ) istasyonlarını tekel şeklinde işletmek ve kazaya uğrayan ( harp ve yardımcı gemiler hariç ) 300 Rüsum tonilatodan yukarı gemilerin ve yüklerin kurtarma ve yardım işlerini tekel şeklinde olmak üzere, bütün denizlerde gemi kurtarma, yardım ve çeki (cer) işlerini yapmak.

3.Kılavuzluk, römorkörcülük, palamar ve balıkadam hizmetlerini yapmak.Đşletmecilik esasları çerçevesinde batık çıkartmak, çıkarttırmak.

4.Türk Boğazlarında tekel şeklinde olmak üzere, denizlerimizde ve karasularımızda seyir emniyetine yönelik Gemi Trafik Hizmetleri Sistemini kurmak, kurulmuş .bulunan Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri (TBGTH) Sistemini Denizcilik Müsteşarlığı adına işletmek, bu sistemin hizmetle ilgili tüm ihtiyaçlarını karşılamak ve bu amaca yönelik gerekli yatırımları yapmak, gerektiğinde ileride kurulacak gemi trafik hizmetleri sistemlerini Denizcilik Müsteşarlığı adına kurma, kurdurma, işletme, işlettirme. kontrol etme, denetleme ve belgelendirme hizmetlerini yapmak.

5.Denizlerimizde ve karasularımızda güvenli seyre yönelik kurulmuş ve kurulacak olan sahil telsiz istasyonları, Otomatik Tanımlama Sistemi, GPS ve benzeri sistemlere ilgili her türlü yatırımı yapmak ve tekel şeklinde işletmek.

6.Seyir emniyeti, gemi kurtarma ve deniz güvenliği ile ilgili hava, deniz ve kara vasıtalarını temin etmek ve bu vasıtaların her türlü bakım, onarım, yenileme ve donatımlarını sağlamak.

7.Yapılan hizmetlere karşılık; fener, tahlisiye, deniz haberleşmesi, kılavuzluk, römorkörcülük, palamar, balıkadam gibi tarifeye dayalı hizmet ücretlerinin tahakkuk ve tahsilini yapmak gemi kurtarma ve diğer hizmetlerle ilgili ücretleri tahsil etmek.

129

8.Amaç ve faaliyet alanlarında yerli ve yabancı ortaklıklara katılmak, yeni ortaklıklar kurmak veya kaldırmak. Yurt içinde ve yurt dışında şube istasyon ve sair tesisler açmak, her türlü anlaşmaları yapmak, ipotek tesis ve terkin etmek, her türlü taşıt, taşınır ve taşınmaz mal ile hizmet kiralamak.

9.Verimlilik ilkesi doğrultusunda faaliyetlerin yürütülmesi, geliştirilmesi ve tanıtılması için kaynaklar sağlamak ve artırmak.

10.Gerektiği hallerde müesseseler, işletmeler kurmak veya kaldırmak, bunlarla ilgili gerekli işlemlerde bulunmak, bağlı ortaklık ve müesseselerin bütçeleriyle fiyat tarife ve yatırımlarının genel ekonomi ve denizcilik politikalarına uyumunu sağlamak.

11.Faaliyet amaçları ile ilgili her türlü eğitim konularında ve ihtisas alanlarında dünya standartlarına uygun personel yetiştirilmeye yönelik tedbirleri almak, eğitim tesisleri kurmak, kurdurmak ve tesisleri işletmek veya işlettirmek, danışmanlık hizmeti vermek, gerektiğinde yurt içi veya yurt dışından bu amaçlar doğrultusunda danışmanlık hizmeti almak.

12.Đlgili Bakanlıkça verilecek diğer görevleri yapmak.

Kuruluş; bu amaç ve faaliyetlerini doğrudan doğruya ve müessese, bağlı ortaklık iştirak ve diğer birimleri eli ile yerine getirir.

Kuruluşun amaç ve faaliyet konuları Yüksek Planlama Kurulu kararı ile değiştirilebilir.

Resmi gazetede yayımlanan yukarıdaki faaliyet alanı doğrultusunda Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nün görev ve sorumlulukları aşağıdaki gibi belirtilmiştir.

Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetlerinin Görev ve Sorumlulukları

• Türk Boğazlarındaki deniz trafiğini her türlü çevre şartlarında, gece ve gündüz devamlı olarak yüksek bir hassasiyet ile izlemek,

• Servis ve sorumluluk alanındaki deniz trafiğinin emniyetini sağlamak, arttırmak, • Gemi seyir emniyetini, gemi kaptanının sorumluluğunu esas alarak, etkin bir şekilde sağlamak,

arttırmak, • Sorumluluk sahasındaki deniz trafiğinin “trafik görüntüsünü” tesis ve idame ettirmek ve bu

bilgileri gerekli durumlarda gemilere aktarmak, bu amaçla kullanılacak seyir bilgilerini hassasiyetle ölçmek ve kayıtları tutmak,

• Deniz trafiği ile ilgili tüm ses, veri, ve görüntülerin kaydını yapmak, gerektiğinde yeniden göstermek,

• Türk Boğazlarında deniz trafiği ile ilgili olarak ulusal ve uluslararası mevzuatların uygulanmasını idare adına takip etmek,

• Kaza vukuunda, etkin bir şekilde ve süratle müdahale edilmesini sağlamak, can ve mal güvenliği, deniz kirlenmesi ve diğer ekonomik kayıpları asgariye indirmek ve trafiğin en kısa zamanda güvenle devamını sağlamak,

• Geçiş yapan gemilerle ve bölgeyle ilgili kayıt ve bilgileri yönetmelikler çerçevesinde ilgili kurum ve kuruluşlara aktarmak,

• Kaza riskini asgariye indirmek için, gemi kaptanlarının seyir ile ilgili kararlarına yardımcı olabilecek gerekli bilgileri zamanında temin etmek, acil durumlarda gerekli uyarı, tavsiye ve talimatları vermek,

• Komşu GTH merkezleri ile karşılıklı bilgi alış verişinde bulunarak, daha etkin bir trafik organizasyonu ve yönetiminin yapılabilmesini sağlamaktır.

TBGTH Sisteminde Verilen Hizmetler

• Bilgi Hizmeti • Seyir Yardımı Hizmeti • Trafik Organizasyon Hizmeti

130

TBGTH alanındaki deniz trafiği radar, AIS, kapalı devre televizyon kameraları, ENC, VHF cihazları (RT, DSC, DF) kullanılarak izlenir. TBGTH ayrıca, katılımcı gemileri ilgilendiren seyir yardımcıları bilgilerini, seyre etki edecek tehlikeleri ve olası gemi hareketlerini değişik kaynaklardan elde eder.

TBGTH’nin ana amacı seyir emniyetini arttırarak, deniz çevresinin ve insan hayatının korunmasıdır. TBGTH’nin işletiminde, Boğazlardan geçiş yapan gemi sayısını azaltmak veya arttırmak amaçlanmamıştır.

Amaçlar çerçevesinde TBGTH, üç ana hizmet sağlamaktadır. Bunlar bilgi hizmeti, seyir yardımı hizmeti ve trafik organizasyon hizmetidir. Bu hizmetlere ek olarak TBGTH, Türk AAKKM’ne de arama ve kurtarma operasyonlarında yardım sağlamaktadır.

TBGTH sistemini bütün kullanıcılara tanıtmak için detaylı bilgi içeren ve Türkçe / Đngilizce olarak “Kullanıcı Rehberi” basılmış ve dağıtılmıştır. Ayrıca IALA’ nın ( Uluslararası Seyir Yardımcıları ve Fenerler Otoriteleri Birliği ) nın resmi internet sitesinde sistemin tanıtımı yapılmaktadır.

Bilgi Hizmeti

• Deniz Trafiği bilgisi • Gemilerin diğer gemilere göre mevki bilgisi • Bilgi verilen gemiye göre diğer gemilerin mevkileri, rota ve yere göre hız bilgisi • Diğer gemilerin olası hareketlerinin bilgisi • Denizcilere uyarılar • Hidro-Meteorolojik bilgi • Seyir yardımcılarının durumu hakkında rapor edilen bilgiler • TBGTH tarafından gerekli görülen diğer bilgiler

Seyir Yardımı Hizmeti

Seyir yardımı hizmeti zor seyir ve meteoroloji koşullarında, geçiş sırasında arıza veya bir eksiklik söz konusu olduğu durumlarda, gemi kaptanı tarafından talep edildiğinde veya TBGTH operatörü tarafından gerekli görüldüğünde verilir. TBGTH operatörü gemilere aşağıdaki bilgileri sağlayarak gemi kaptanının, gemisinin seyir emniyetiyle ilgili kararını oluşturmasına katkıda bulunabilir:

• TAD içinde gemilerin emniyetli seyir yapabilmelerini sağlamak için pozisyon bilgisinin

aktarılması • Çevresindeki diğer gemilerle ilgili bilgi verilmesi • Oluşabilecek tehlikeli durumlarla ilgili uyarılar

Seyirle ilgili yardımın başlangıcı ve sonu ( tarih/saat ), gemi ve TBGTH tarafından açık bir şekilde mutabakatla kayıt altına alınmalıdır.

Trafik Organizasyon Hizmeti

• Geminin Seyir Planı, Đstanbul ve Çanakkale Boğazı’na giriş izni, tarihi ve zamanı, • Geminin seyir planındaki olası bir değişiklik, • Boğazlara giriş yapmadan önce gemilere Trafik Yönetim Planıyla ilgili gerekli operasyonel

bilgiler, • Boğazlardaki tüm gemilere Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Tüzüğü’ne göre operasyonel

bilgiler, • SP1/SP2 raporları TBGTH nin vereceği trafik düzenleme hizmetinin ana kaynağıdır. Bu

raporların zamanında ve doğru olarak verilmesi deniz trafik organizasyonunun verimliliğini arttıracaktır.

131

SEYĐR YARDIMCILARI HĐZMETĐ

Türkiye kıyılarına ilk kez fener konulması 1856 yıllarına rastlar. O tarihte Osmanlı Devleti ile Fransızlar arasında yapılan bir imtiyaz sözleşmesi sonunda Fener hizmetleri "Fenerler Đdarei Umumiyesi Müdürlüğü" namı altında yürütülmüş ve daha sonra 3302 sayılı kanunla Fenerler Đdaresi hükûmetçe satın alınarak 1.1.1938 yılında Denizbank´a bağlanmıştır.

30 Haziran 1939 tarihinde ve 3633 sayılı kanunla Deniz Bank ilga edilerek 1.7.1939 tarihinde teşekkül eden Devlet Denizyolları ve Devlet Limanları işletmesi Umum Müdürlükleri teşkilatı ve vazifesine alınmıştır.

4517 sayılı kanunla Devlet Limanları Umum Müdürlüğü´ nün kaldırılması ve vazifenin 12.1.1944 tarihinden itibaren Devlet Denizyolları ve Limanlar Umum Müdürlüğü"ne verilmesi üzerine Kıyı Emniyeti Đşletmesi, Fenerler ve Cankurtaran namı ile bu teşkilata bağlanmıştır.

1.3.1952 tarihinde ve 5842 sayılı kanunla Devlet Denizyolları Đşletmesi Umum Müdürlüğü ilga edilerek Denizcilik Bankası T.A.O´na intikal etmiş ve Fenerler ve Cankurtaran Teşkilatı olarak adı geçen banka bünyesinde bir işletme hüviyeti almıştır.

Denizcilik Bankası T.A.O.17.6.1982 tarih ve 2680 sayılı kanunun verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulu´nca 10.10.1983 tarihinde TÜDEK (Türkiye Denizcilik Kurumu) adını almış, bünyede bulunan bankacılık bağlı ortaklık olarak ayrı bir Genel Müdürlük haline getirilmiştir.

Türkiye Denizcilik Kurumu da 8.6.1984 tarih ve 233 sayılı kanun hükmündeki kararname ile Türkiye Denizcilik Đşletmeleri (T.D.Đ) olmuş, tersaneler de ayrı bir Genel Müdürlük altında toplanmıştır.

12.5.1997 tarih ve 97/9466 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tüm seyir yardımcılarının, kurtarma yardım ve tahlisiye hizmetlerinin tek çatı altında toplandığı "Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma Đşletmeleri Genel Müdürlüğü" kurulmuştur.

Ülkemiz kıyılarında Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü uhtesinde değişik tip ve özelliklerde 417 deniz feneri olmak üzere 507 seyir yardımcısı bulunmaktadır.

CAN KURTARMAYA YÖNELĐK FAALĐYETLER :

Denizlerde arama ve can kurtarma hizmetleri vermek, Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğünün ana statüsünde belirtilen ana görevlerden biridir.

KEGM bu hizmeti ; 20 temmuz 1936 Montrö Sözleşmesinden gelen yükümlülükler, 1979 Denizde Arama ve Kurtarma Uluslar arası Sözleşmesi, 12.12.2001 tarih ve 24611 sayılı resmi gazetede yayınlanan Türk Arama ve Kurtarma Yönetmeliği madde 5 g) fıkrasına göre Sahil Güvenlik Komutanlığı ile yapılmış olan 17.05.2002 tarihli protokol ve haziran 2004 tarih ve 710/04 sayılı mutabakat hükümlerine göre yürütmektedir.

Đlgili ulusal mevzuatımızda,

• Organizasyon ve koordine sorumluluğu Denizcilik Müsteşarlığı’na ( 2.9.1997 tarih ve 979916 sayılı Türk Arama ve Kurtarma Yönetmeliği Md.4-k )

• Karadeniz’de Şile Feneri ile Karaburun Feneri arasındaki Türk karasuları ile Ege denizinde, Bozcaada ve Gökçeada ( Đmroz ) sahilleri de dahil olmak üzere Baba Burnu ile Saroz Körfezinde Kemikli mevkii arasında kalan Türk Karasularında ve bu iki sınır arasındaki Karadeniz Boğazı, Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizinde; kurulmuş ve kurulacak olan can kurtarma (deniz-kara tahlisiye) istasyonlarını tekel şeklinde işletmek görevi Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’ne verilmiştir. .( 6.8.1997 kabul tarih ve 97T34 numaralı Kıyı Emniyeti Genel

132

Müdürlüğü Ana Statüsü Md.4 Yüksek Planlama Kurulu 15.01.2006 tarihli ve 2006/T-3 kararı değişikliği ve Ulusal Arama Kurtarma Planı)

• Ayrıca tüm deniz araçları da imkanları nispetinde kurtarma operasyonlarına iştirak edeceklerdir. (10.6.1946 tarih ve 4922 sayılı Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun Md. 14, 15, 16)

Türk Arama ve Kurtarma Yönetmeliğinde;

• Arama ve Kurtarma, hava ve deniz vasıtalarının, karada, havada, su üstünde ve su altında tehlikeye maruz kalması hallerinde, bu vasıtalardaki şahısların, her türlü araç, özel teçhizat veya kurtarma birlikleri kullanarak aranması ve kurtarılması işlemi olarak tarif edilmiştir.

KEGM Can Kurtarmaya yönelik hizmetleri ücretsiz vermektedir.

GEMĐ KURTARMA HĐZMETLERĐ

Kuruluş, 12.05.1997 tarih ve 9466 Bakanlar Kurulu Kararı ile Türkiye Denizcilik Đşletmeleri A.Ş.'den ayrılmış olup, Kamu Đktisadi Teşekkülü statüsünde ve "KIYI EMNĐYETĐ VE GEMĐ KURTARMA ĐŞLETMELERĐ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ" adı altında hizmetlerine devam etmekte ve kurtarma hizmetleri Kuruluşun Gemi Kurtarma ve Tahlisiye Hizmetleri Dairesi Başkanlığı birimleri tarafından verilmektedir. Can, mal, seyir ve çevre emniyetini; konuyu düzenleyen mevcut mevzuat ve uluslar arası anlaşmalar, Deniz Hukuku Kuralları ve Kuruluş Ana Statüsünün 4.Maddesi çerçevesinde, karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda sağlamaktır. Bu kapsamda verilen hizmetler aşağıdaki gibidir.

• Karadeniz’de Şile Feneri ile Karaburun arasındaki Türk Karasuları ile Ege Denizinde,Bozcaada ve Đmroz sahilleri de dahil olmak üzere Bababurnu ile Saroz Körfezi’nde Kemikli mevkii arasında kalan Türk Karasularında ne bu iki sınır arasındaki Karadeniz ve Çanakkale Boğazları ve Marmara Denizinde ve Karaburun ile Foça’yı birleştiren hattın içinde bulunan Đzmir Körfezinde kazaya uğrayan (Harp ve Yardımcı gemiler hariç) 300 Rüsum Tonilatodan yukarı gemilerin ve yüklerin Kurtarma Yardım işlerini tekel şeklinde olmak üzere bütün denizlerde Gemi Kurtarma ve Yardım işleri yapmak.

• Aktif ve Pasif Refakat, Çeki (cer) ve Römorkaj hizmetlerini yapmak • Batıkları çıkarmak. • Dalgıçlık hizmetlerini yapmak. • Deniz araçlarının her türlü bakım, onarım, yenileme ve donatımlarını sağlamak

5.3.4 – VTS / Raporlar / Formlar – Görev ve Sorumluluklar

VTS : Türk Boğazları Gemi Trafik ve Bilgi Sistemi, Đngilizce’den kısaltılmış VTS ( Vessel Traffic Service ) olarak adlandırılmaktadır. VTS’ in işleyişi hakkında ayrıntılı bilgi almak için Türk Boğazları Deniz Trafik Düzenini incelememeiz gerekmekte olup, resmi gazetede yayınlanış biçimine göre aşağıda verilmiştir.

TÜRK BOĞAZLARI DENĐZ TRAFĐK DÜZENĐ TÜZÜĞÜ

Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 8/10/1998 No : 98/11860 Dayandığı Kanunun Tarihi : 14/4/1925 No : 618 Yayımlandığı R.Gazetenin Tarihi : 6/11/1998 No : 23515 Mük. Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cild : 38, S:

Birinci Bölüm

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç ve kapsam Madde 1 – Bu Tüzük, Türk Boğazları'nda seyir, can, mal ve çevre güvenliğini sağlamak amacıyla deniz trafik düzenlemesini gerçekleştirmek için hazırlanmış olup Türk Boğazları'nda seyir yapacak tüm gemileri kapsar.

133

Tanımlar ve kısaltmalar Madde 2 – Bu Tüzükte geçen; a) Đdare: Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı, b) Türk Boğazları: Đstanbul Boğazı, Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi'nden gemilerin geçiş alanı ile bu alanı çevreleyen kıyı şeridi, c) Mevzuat: Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası andlaşmalar, Türk Yasaları, Tüzükleri ve Yönetmelikleri, d) Trafik ayırım şeridi içinde seyretme güçlüğü olan gemiler: Tam boyu 150 metre ve daha büyük olan yada su çekimi 10 metre ve daha büyük olan gemiler ileteknik durumları bakımından bu Tüzükte öngörülen trafik ayırım şeridi içerisinde seyretme güçlüğü olan gemiler, e) Gemi: Denizde kürekten başka bir araçla yola çıkabilen her türlü araç, f) Uğraklı geçiş yapan gemi: Seferi, Türk Boğazları'ndan bir liman, yada iskeleye varmak yada uğramak üzere planlanmış gemi ile uğraksız geçişi bozulan yada uğraksız geçişini bozan gemi, g) Uğraksız geçen gemi: Seyri Türk Boğazları'nda bir liman, iskele yada biryere uğramamak üzere planlanmış ve bu husus gemi kaptanı tarafından Türk Boğazları'na girişten önce Türk Makamlarına bildirilmiş olan gemi, h) Uğraksız geçişini bozan gemi: Uğraksız geçiş yaparken, kaptanı tarafından uğraksız geçişten vazgeçtiğini bildiren gemi, i) Uğraksız geçişi bozulan gemi: Türk Boğazları'nda çatma, karaya oturma, başka bir deniz kazasına karışma gibi tehlike sebepleriyle ve mevzuat gereğince hakkında Türk Đdari yada adli mercilerince araştırma, soruşturma yada kovuşturma yapılması gereken gemi,

j) Derin su çekimli gemi: En büyük su çekimi 15 metre ve daha büyük olan gemiler,

k) Büyük gemi: Tam boyu 200 metre ve daha büyük olan gemiler,

l) Toplam yedek boyu: Yedek çeken römorkörün başı ile yedeklenenin kıçı arasındaki, yada iten römorkörün kıçı ile itilenin başı arasındaki tam yolla çalışma sırasındaki uzunluk,

m) Đstanbul Boğazı Kuzey sınırı: Anadolu Fenerini, Türkeli Fenerine birleştiren çizgi,

n) Đstanbul Boğazı Güney sınırı: Ahırkapı Fenerini, Kadıköy Đnciburnu/Mendirek Fenerine birleştiren çizgi,

o) Çanakkale Boğazı Kuzey sınırı: Zincirbozan Fenerinden geçen boylam,

p) Çanakkale Boğazı Güney Sınırı: Mehmetçik Burnu Fenerini, Kumkale Fenerine birleştiren çizgi,

r) Gündüz: Güneşin doğuşundan batışına kadar geçen süre,

s) Gece: Güneşin batışından doğuşuna kadar geçen süre,

t) TÜBRAP: Seyir Planı-I ve II ile Mevkii raporu ve Çağırma Noktası Raporunu kapsayan Türk Boğazları Rapor sistemi,

anlamında kullanılmıştır.

ĐKĐNCĐ BÖLÜM

Genel Hükümler

Trafik ayrım düzeni ve sınırları Madde 3 – Türk Boğazları ile yaklaşmalarında, Ek 1'de belirtilen ve Denizde Çatışmayı Önleme Sözleşmesinin (COLREG 72) 10 uncu Kuralına göre, düzenlenen ve IMO tarafından kabul edilen trafik ayırım düzenleri tesis edilmiştir. Türk Boğazları'nda uygulanacak trafik ayırım düzeninin sınırları aşağıda gösterilmiştir. Kuzeyde:

41° 16'N 028° 55'E

41° 21'N 028° 55'E

41° 21'N 029° 16'E

41° 14'N 029° 16'E

Noktalarını birleştiren alanın Kuzey sınırı.

Güneyde:

134

40°05'N 026°11'E

40°02'N 025°55'E

39°50'N 025°53'E

39°44'N 025°55'E

39°44'N 026°09'E

Noktalarını birleştiren alanın Güney sınırı.

Trafik kontrol merkez ve istasyonları Madde 4 – Đdare, trafik ayırım düzeninin uygulanması, denetlenmesi ve rapor sisteminin işlerliği için, Trafik Kontrol Merkez ve Đstasyonları kurar. Türk Boğazları'ndan geçecek gemilerin teknik durumları ve bildirimleri Madde 5 – Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'na girecek bütün gemiler, a) Bayrağını taşıdıkları ülkenin mevzuatına ve uluslararası kurallara göre denize elverişli olacaktır. b) Gemi kaptanları 6 ncı Maddenin (b) bendinde belirtilen Seyir Planı II'yi vermeden önce, gemilerin teknik bakımdan aşağıda belirtilen koşullara uygun olduğunu saptayacak ve bu durumu jurnallerine yazacaklardır. 1) Ana yürütme makine ve yardımcıları çalışır durumda olacak ve her an manevraya hazır bulundurulacaktır. 2) Acil durum jeneratörleri her an devreye girebilecek durumda olacaktır. 3) Ana ve yedek dümen donanımı ile pusula ve radar normal çalışır durumda olacaktır. 4) Köprü üstü pervane devir sayısı, dümen ve pervane dönüş açısı göstergeleri çalışır ve ışıklandırılmış durumda olacaktır. 5) Seyir fenerleri, gemi düdüğü çalışır durumda ve köprü üstü teçhizatı tamam durumda olacaktır. 6) Köprü üstü ile baş, kıç, dümen ve makine dairesi arasındakiler başta olmak üzere, tüm gemi iç haberleşme sistemleri ve alarmları işler durumda olacaktır. 7) VHF cihazı veya cihazları iyi çalışır durumda olacaktır. 8) Işıldak ve iyi durumda en az bir dürbün, köprü üstlerinde, gece ve gündüz her an kullanıma hazır olacaktır. 9) Irgat ve donanımı çalışır durumda ve her iki demir fundaya hazır olacak, başında personel bulundurulacaktır. 10) Gemilerde baş ve kıçta kullanılmaya hazır birer yedekleme halatı ve elinceleri ile roket tüfeği ve savloları bulundurulacak, tehlikeli yük taşıyan gemilerde ise, bunlara ilaveten baş ve kıç tarafta birer özel yedekleme tel halatı kullanılmaya hazır bulundurulacaktır. 11) Gemi, manevrayı ve dümen tutmayı olumsuz etkileyecek kadar kıçlı olmayacak ve hiçbir gemi Türk Boğazları'na girişlerinde başa trimli olmayacaktır. 12) Gemi, olanaklar elverdiği sürece pervanesi tamamen su düzeyinin altında kalacak şekilde trimlendirilmiş olacak ve zorunlu hallerde su düzeyinin üstünde kalan pervane kanadı kısmı pervane çapının % 5'ini geçmeyecektir. 13) Gemi, köprü üstünden bakıldığında, pruva ve ilerisindeki alanının kolayca görülebileceği biçimde trimlendirilmiş ve yüklenmiş olacaktır. 14) Bu Tüzük ve Tüzük ile ilgili notik neşriyatlar ve son düzeltmeleri yapmış Türk Boğazları'na ait seyir haritaları gemide bulundurulacaktır. 15) Gemiler, Gemiadamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkındaki Uluslararası Sözleşmeye (STCW/78–95) uygun personelle donatılmış olacaktır. 16) Gemiler olası bir kaza veya yangın durumunda, müdahale ve mücadele için gerekli önlemleri alarak, uygulanacak plan ve programları hazırlayacak, bununla ilgili ekipmanı çalışır durumda bulunduracaklardır. Yukarıda sayılan koşulları taşımayan gemilerin kaptanları, Trafik Kontrol Merkezine durumlarını bildireceklerdir. Đdare, bildirimde bulunması gerektiği halde bulunmadığı saptanan gemiler için de 7 nci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen işlemleri uygulayacaktır. Türk Boğazları'nda Rapor Sistemi (TÜBRAP) Madde 6 – a) Seyir Planı-1 : Tehlikeli yük taşıyan gemilerle, 500 GT ve daha büyük gemilerin kaptan, donatan yada acentaları Đstanbul Boğazı yada Çanakkale Boğazı'na girişten en az 24 saat önce, Trafik Kontrol Merkezine yazılı olarak şekli IMO standartlarına göre Đdare'ce belirlenmiş Seyir Planı I vereceklerdir.

135

Trafik ayırım şeritleri içinde seyretme güçlüğü olan gemiler Seyir Planı I Raporunu 25 inci Maddede belirtilen süreler içinde vereceklerdir. Marmara Limanlarından kalkacak tehlikeli yük taşıyan gemilerle, 500 GT ve daha büyük gemiler ise Seyir Planı I'i kalkışlarından en az 6 saat önce vereceklerdir. b) Seyir Planı-II: (SP-I)'i vermiş olan ve teknik bakımdan gemisinin 5inci maddeye uygun durumda olduğunu saptayan gemi kaptanları, Đstanbul veya Çanakkale Boğazına girişten 2 saat önce, yada 20 mil kala (hangisi önce gerçekleşirse) VHF ile Trafik Kontrol Đstasyonuna şekli IMO standartlarına göre, Đdarece belirlenmiş Seyir Planı II'yi vereceklerdir. Gemiler Seyir Planı-II'yi verdikten sonra, Trafik Kontrol Đstasyonu tarafından verilecek bilgiyi göz önünde tutarak hareket edecekler, Seyir Planı II'yi verdiklerini ve Boğaz trafiği ile ilgili aldıkları bilgiyi jurnallerine yazacaklardır. c) Mevki Raporu: Boğazlar'a girecek boyu 20 metre ve daha büyük gemiler, Boğaz girişlerine 5 mil kala VHF ile giriş tarafındaki Trafik Kontrol Đstasyonuna kendilerini tanıtacak bilgileri içeren, şekli IMO standartlarına göre Đdarece belirlenmiş Mevki Raporunu vereceklerdir. d) Çağırma Noktası Raporu: Đstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı'ndan geçiş yapan boyu 20 metre ve daha büyük gemiler, VHF ile ilgili Trafik Kontrol Đstasyonuna içeriği IMO standartlarına uygun

Çağırma Noktası Raporunu Đdare'ce belirlenmiş mevkilerde vereceklerdir.

Güvenli seyir yapma yeteneğini kaybeden gemiler Madde 7 – Türk Boğazları'na girmeden önce, seyir cihazı arızaları da dahil olmak üzere herhangi bir teknik nedenle güvenli seyir yapma yeteneğini kaybeden gemiler; telefon, faks yada VHF ile durumlarını Trafik Kontrol Merkezine bildireceklerdir. Trafik Kontrol Merkezi; birinci fıkra uyarınca bildirimde bulunan gemiye ve durumu 5 inci Maddenin son fıkrasına uyan gemiye sörvey ve onarım işleriiçin demirde bekleyeceği yeri en kısa zamanda bildirecektir. Sörvey ve onarım işleri ve elde edilen sonuçlar hakkında bilgi verilen Merkez, bu bilgileri değerlendirerek ya geminin olağan geçiş yapabileceğini yada güvenli geçişiçin belirli tedbirler alınmak suretiyle geçiş yapabileceğini ilgili geminin kaptanına bildirir. Kılavuz kaptan işareti Madde 8 – Türk Boğazları'ndan kılavuz kaptan alarak geçen gemiler gündüzleri (H) sancağını çekeceklerdir. Uğraksız geçiş işareti Madde 9 – Türk Boğazları'ndan uğraksız geçiş yapan gemiler seyirde ve demirde, gündüzleri (T) sancağını çekeceklerdir. Geceleri de ufkun her yerinden görülebilen bir yeşil fener göstereceklerdir. Uğraksız geçişini bozan yada uğraksız geçişi bozulan gemi (T) sancağını ve yeşil fenerini göstermeyecektir. Uğraksız geçen gemilerin demirleme şartları Madde 10 – Türk Boğazları'ndan uğraksız geçiş yapan gemiler, zorunlu gereksinimlerini karşılamak üzere, Trafik Kontrol Merkezinden izin almak şartıyla 23 üncü Maddede gösterilen demirleme yerlerine ilgili kuruluşların gözetimi altında serbest pratika almaksızın 48 saat kalabilirler. Bu süre içinde, gemilerde; ölüm, hastalık, gemi adamı değişimi, izin veya acenta teması, yakıt, kumanya ikmali, arıza onarımı ve benzeri zorunluluk hallerine ilişkin faaliyetler icra edilebilir. 48 saatten fazla limanda kalmak isteyen uğraksız geçiş yapan gemiler, gösterilen demir yerlerine demirleyip, serbest pratika almak zorundadır. Demirlemek suretiyle uğraksız geçişini bozan gemilere emniyet, gümrük ve diğer mevzuatın gerektirdiği denetim ve işlemler uygulanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan Geçiş

Geçiş için alınacak önlemler Madde 11 – Gemi kaptanları, Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan geçinceye kadar köprü üstü, harita kamarası ve kırlangıçlara görevlilerden başkasının girmesini önleyecek ve görevlilerin kumanda etme, çevreyi izleme ve gözlemlerini zorlaştırmayacak gerekli önlemleri alacaklardır. Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'nda seyreden gemilerde, ana makine kontrol istasyonu, makine dairesinde veya dışında da olsa ana makinenin başında yetkili personel bulunacaktır. Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'nda seyreden gemilerde, dümen elle tutulacak ve dümen tutmak için otomatik pilot aygıtı kullanılmayacaktır. Yedek dümen donanımı her an kullanılmaya hazır olacak ve başında görevli bulunacaktır. Dümen tutma feneri Madde 12 – Köprü üstleri pruva gönderinden 150 metreden daha uzak gemilerle, köprü üstleri pruvanın dönüşünü gözle rahatça denetlemeye uygun olmayan vasıftaki gemiler, geceleri pruvalarında

136

yalnızca köprü üstlerinden görülecek biçimde siperlenmiş, beyaz renkten başka renkte ışık gösteren bir dümen tutma feneri taşıyacaklardır. Hız Madde 13 – Gemilerin Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan geçiş hızı karaya göre saatte 10 deniz milidir. Ancak dümen dinleme yolu elde edilemediğinde, Trafik Kontrol Đstasyonuna bilgi verilerek çatma ve çatışmayı önlemeye ve çevreye zarar verici dalgalar yaratmamaya özen göstererek bu hız aşılabilir. Yetişen gemi Madde 14 – Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan geçiş yapan gemiler, zorunluluk olmadıkça önlerinde seyreden gemiyi geçmeyeceklerdir. a) Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan aynı istikamette geçiş yapan gemiler, aralarında en az sekiz gomina mesafe bırakacaklardır. Trafik Kontrol Merkezi gemi tipini gözönüne alarak bu mesafeyi artırabilir. b) Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'nda seyretmekteyken herhangi bir nedenle hızını azaltacak gemiler, arkalarından gelmekte olan gemilere yol vereceklerini önceden bildireceklerdir. c) Kendi makine gücüyle düşük yol yapan gemiler, kendi trafik ayırım şeritlerinin mümkün olan en sancak tarafında seyderecekler ve daha hızlı giden gemilerin kendilerini geçmelerine izin vereceklerdir. d) Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'nda önden giden yavaş, gemiyi geçmek zorunluluğu duyan bir gemi, böyle bir geçişi yapmadan önce, Trafik Kontrol Đstasyonundan bölgedeki trafik durumunu öğrenecek ve durum elverişli ise, öndeki gemiyi durumdan haberdar edecektir. Öndeki gemiyi geçiş manevrası, tek rotadayken gerçekleştirilmeye çalışacaktır. e) Đstanbul boğazı'nda Vaniköy ve Kanlıca arasında, Çanakkale Boğazı'nda Nara ve Kilitbahir Burnu arasında önde seyreden gemi geçilmeyecektir. Geçiş sırasında kaza ve arıza Madde 15 – Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan geçerken kaza, arıza, zorunlu demirleme gibi bir nedenle uğraksız geçişi bozulan gemi, Trafik Kontrol Đstasyonuna hemen bilgi vererek tavsiye ve talimat isteyeceklerdir.Đlgili Trafik Kontrol Đstasyonunca kendilerinin ve çevrenin güvenliğini sağlayacak önlemler tamamlandıktan sonra kılavuz kaptan alacaklar ve geçişin tamamlanması için öngörülenleri yerine getireceklerdir. Kumanda altında olmayan gemi Madde 16 – Denizde Çatışmayı Önleme Sözleşmesinde tanımı yapılan "kumanda altında bulunmayan tekne" ile "manevra kabiliyeti sınırlı tekne"nin Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan geçmesi Đdarenin özel iznine bağladır. Bir gemi, Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan geçerken "kumanda altında bulunmayan tekne" konumuna düşerse, gemi kaptanı derhal bu durumu Trafik Kontrol Đstasyonuna bildirecek ve kendilerine verilen talimata uyacaktır. Yedekleme Madde 17 – Güvenli seyir sağlamak için bir gemi yada cisim, Türk Boğazları'ndan yalnızca o işe uygun ve yeterli çekme kuvvetinde olan römorkör yada römorkörlerle veya yedekleme için uygun şekilde donatılmış olan ve römorkör özelliği taşıdığı IMO standartlarına göre belgelenmiş gemiler tarafından yedeklenerek çekilebilir. a) Yedekleme halatı, Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'na girmeden önce uygun biçimde kısaltılacaktır. b) Đdare gerekli gördüğünde, toplam yedek boyu 150 metre ve daha çok olan gemilerin ve yedeğinin rotalarını koruyabilmeleri için önlemler alacaktır. c) Yedekte çekilen gemilerde ve cisimlerde, yedek halatının herhangi bir nedenle kopması durumunda, hemen yerine verilecek yeterli sağlamlıkta birhalatla, bu halatı verecek yeterli sayıda gemiadamı bulanacaktır. d) Mümkün olabildiği takdirde yedekte çekilen gemide pervane çalıştırılacak ve dümen tutulacaktır. Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan kalkan gemiler Madde 18 – Đstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndaki rıhtım, iskele ve demirleme yerlerinden kalkan gemiler, Trafik Kontrol Đstasyonuna kalkışlarını önceden bildirecekler ve durum hakkında bilgi alacaklardır. Bu gemiler trafiğe katılabilmek için trafiğin neta olmasını bekleyeceklerdir. Trafik ayırım düzeninden ayrılma Madde 19 – Türk Boğazları'nda trafik ayırım düzeni içinde seyretmekteyken, rıhtımlara veya iskelelere yanaşma, şamandıralara bağlama, demirleme, geri dönme,arıza, olağanüstü durum ve

137

benzeri nedenlerle trafik ayırım düzeninden ayrılması gereken gemiler, bu durumu Trafik Kontrol Đstasyonuna ve varsa yakın çevrelerindeki gemilere duyuracaklardır. Trafiğin geçici olarak durdurulması Madde 20 – Türk Boğazları'nın bütününde yada bazı kısımlarında deniz trafiği, a) Mücbir sebeplerle, b) Çatma, karaya oturma, yangın, kamu güvenliği, çevre kirlenmesi gibi tehlike durumlarında, c) Köprü/tünel inşaatı, sondaj vb. sualtı ve su üstü çalışmaları gibi kamu yararına yapılan büyük inşaatlarda, d) Geçiş trafiğini askışa almayı gerektiren ciddi ve beklenmedik seyrüsefer tehlikelerinde, Đdarece geçici olarak durdurulabilir. Đdare bu durdurmanın imkan nispetinde kısa sürmesi için gerekli önlemleri alacaktır. Geçişin durdurulması veya başlatılması, ilgili Liman Başkanlığı ve Trafik Kontrol Đstasyonlarınca gemilere ve ilgililere duyurulacaktır. Türk Boğazları'nda trafiğin geçici olarak durdurulmasından sonra açılması üzerine, bekleyen gemilerin Türk Boğazları'na girişleri, trafik akışını hızlandırmak için Türk Boğazları Rapor Verme Sistemi'ne göre tespit edilen geçiş sırasına ve gemilerin niteliklerine göre belirlenerek gemilere ve ilgililere duyurulur. Trafik ayırım şeritleri içinde seyretme Madde 21 – Türk Boğazları'nda seyreden: a) Uğraksız geçiş yapan veya trafik ayrım düzenine katılan veya daha sonra trafik ayırım düzeninden ayrılacak gemiler trafik akış yönüne uygun trafik şeridi içinde seyretmek zorundadır. b) Trafik ayırım şeridi içinde seyretmeye güçlüğü olan gemiler için Đdare güvenli geçişi sağlayacak gerekli önlemleri alır. c) Bu maddenin (b) bendinde belirtilen gemiler haricindeki gemilerden, trafik ayırım şeritlerine uymayanlar IMO'ya ve bayrak devletine bildirilir. Derin su çekimli gemiler Madde 22 – Türk Boğazları'nda geçiş yapan derin su çekimli gemiler, geceleri ufkun her yönünden görünen dikey bir doğru üzerinde üç kırmızı fener, gündüzleri ise yine ufkun her yönünden görünen silindir biçiminde bir işaret göstereceklerdir. Türk Boğazları'nda seyreden diğer gemiler, derin su çekimli gemilerin manevralarını kısıtlamayacak ve yeterli bir seyir alanı bırakacaklardır. Türk Boğazları'nda seyreden diğer gemiler, Trafik ayırım düzeninin kesişme ve kavşak noktalarında, bu düzen içinde seyreden derin su çekimli gemilerin yolundan çıkacaklardır. Demirleme yerleri Madde 23 – Trafik düzeninin uygulanabilmesi bakımından demirlemek isteyen gemilerin demirleme yerleri aşağıda belirtilmiştir. a) Đstanbul Boğazı Kuzey Girişi demirleme yerleri (Ek2)'dedir. b) Đstanbul Boğazı Güney Girişi demirleme yerleri (Ek3)'dedir. c) Çanakkale Boğazı Kuzey Girişi demirleme yerleri (Ek4)'dedir. d) Çanakkale Boğazı Đçi, Karanlık Liman demirleme yeri (Ek5)'de dir. e) Çanakkale Boğazı Güney Girişi demirleme yerleri (Ek 6)'dadır. Đdare demirleme yerleri için tahsisli demirleme mevkileri tesis edebilir. a, b, c ve d bentlerinde sayılan demir yerlerine kılavuz kaptanla demirlenir ve kalkılır. Gemiler, belirtilen demirleme yerlerinde saldıkları zaman demirleme yeri alanının sınırları dışına taşmayacak şekilde demirleyeceklerdir. Bu demirleme yerlerinin sahilden itibaren 2.5 gominası içinde demirlemek yasaktır. Saklı hükümler Madde 24 – Bu bölümde yer alan hükümler, Đstanbul Limanı ve Çanakkale Limanı ile ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, her iki Boğaz için degeçerlidir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Türk Boğazları Đçin Ortak Hükümler

Trafik ayırım şeridinde seyretme güçlüğü olan gemiler Madde 25 – a) Boyları 150–200 metre ve/veya su çekimleri 10–15 metre arasında olan gemiler SP–1 raporunu Türk Boğazları'na girmeden en az 24 saat önce, Boyları 200–300 metre ve/veya su çekimleri 15 metreden daha büyük olan gemiler SP–1 raporunu Türk Boğazları'na girmeden en az 48 saat önce; Trafik Kontrol Merkezine vereceklerdir. b)Boyları 300 metre ve daha büyük olan gemilerin donatanı yada işleticisi tarafından, seferlerin planlanması aşamasında Đdareye, gemi nitelikleri ve yükü hakkında bilgi verilecektir. Trafik

138

Kontrol Merkezi ve gerektiğinde Đdare, gemiler hakkındaki bu bilgilere dayanarak, gemilerin boyutları ve manevra yeteneği de dahil bütün özelliklerini, Türk Boğazları'nın morfolojik ve fiziksel yapısını, mevsim şartlarını, can, mal ve çevre güvenliğiyle deniz trafiğini göz önünde bulundurarak, Türk Boğazları'ndan güvenli bir geçişi sağlamak için gerekli olan şartları ve varsa tavsiyelerini ilgili geminin donatanına, işletenine yada kaptanına bildirir: bahse konu gemilerden geçiş için gerekli şartları taşıyanlar en az 72 saat önceden SP–1 Raporunu vereceklerdir. c) Trafik Kontrol Merkezi, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen gemiler ile tehlikeli yük taşıyan gemilerin güvenli geçiş yapmasını sağlamak üzere önlem alır, gerekli gördüğü durumlarda belli bir bölgede trafik ayırım şeritleri içinde seyretme kuralını askıya alabilir. d) Tehlikeli yük taşıyan; (a) ve (b) bentlerinde belirtilen niteliklere haiz bir gemi; Đstanbul Boğazı'na Kuzey'den girdiğinde Boğaziçi Köprüsü'nü, Güney'den girdiğinde Hamsi Burnu-Fil Burnu hattını geçene kadar; Çanakkale Boğazı'nda ise, önde giden geminin Nara Burnu bölgesini terketmesine kadar aynı nitelikte başka bir gemi Boğazlar'dan içeri alınmaz. Nükleer güçle yürütülen, nükleer yük veya atık taşıyan, tehlikeli ve/veya zararlı yük veya atık taşıyan gemiler Madde 26 – Türk Boğazları'ndan Geçiş Yapmak Đsteyen a) Nükleer güçle yürütülen gemiler, b) Nükleer yük veya atık taşıyan gemiler, c) Tehlikeli ve/veya zararlı yük veya atık taşıyan gemiler, seferlerinin planlanması aşamasında ve 72 saatten az olmamak koşuluyla, ilgili mevzuat uyarınca Đdareye taşıdıkları yük hakkında bilgi verecek, geminin IMO standartları ve ilgili diğer uluslararası anlaşmalarda öngörülen kurallara uygun nitelikte olduğunu ve yükün uygun şekilde taşındığını göstermek üzere bayrak devleti tarafından düzenlenen belgeleri ileteceklerdir. Birinci fıkrada belirtilen gemilerin kaptanları, Đdarenin, gemilerin Türk Boğazları'ndan güvenli geçişlerini sağlamak üzere bildireceği geçiş koşullarına uymakla yükümlüdürler. Söz konusu gemiler, uluslararası düzenlemelerde öngörülen şekil ve usule uygun olarak yüklerini taşıyacaklar, gündüz (B) sancağı çekecekler, gece de ufkun her yerinden görülebilecek bir kırmızı fener göstereceklerdir. Kılavuz kaptan alma Madde 27 – Trafik kontrol merkezince Türk Boğazları'ndan uğraksız geçiş yapacak gemilere can, mal, seyir ve çevre güvenliği bakımından kılavuz kaptan almaları önemle tavsiye edilir. Usulsüz bağlama ve demirleme Madde 28 – Türk Boğazları trafik ayırım düzeninde seyrederken, bildirimi dışında, izin almaksızın rıhtım ve iskelelere yanaşan, şamandıralara bağlayan, demir yerlerine demirleyen gemiler, ilgili Liman Başkanlığı'nca sağlanacak kılavuz kaptan ve römorkörlerle kaldırtılır. Bu iş için yapılan giderler ilgili geminin donatanı, işleteni yada acentasından alınır. Trafik ayırım düzeni içinde, büyük bir tehlike durumuyla karşılaşılmadıkça demirlenemez. Böyle bir tehlike nedeniyle trafik ayırım düzeni içinde demirlemek zorunda kalan gemiler, durumu hemen trafik kontrol istasyonuna bildirirler.Đdare, kılavuz kaptan ve römorkör/römorkörler sağlayarak, gemiyi trafik ayırım düzenini neta edecek biçimde, emniyetli bir demir yerine kaldırtır. Bu işiçin yapılan giderler ilgili geminin donatanı, işleteni yada acentasından alınır. Çevre kirtelme yasağı Madde 29 – Türk Boğazları'ndan geçen gemiler, çevre kirlenmesine karşı mevzuatla saptanmış bütün önlemleri eksiksiz almakla yükümlüdürler. Yelkenle ve kürekle seyir yasağı Madde 30 – Türk Boğazları'nda trafik ayırım düzeni içinde yelkenle, kürekle seyretmek, yüzmek ve avlanmak yasaktır. Ancak sportif amaçlı yelken, kürek ve yüzme yarışları idarenin iznine tabidir. Bildirim yükümlülüğü ve rapor Madde 31 – a) Türk Boğazları'nda trafik ayırım düzeni içinde seyreden gemilerin kaptanları, gemilerinde baş gösteren bulaşıcı ve salgın hastalıkları, ölüm ve yaralanma gibi olayları Trafik Kontrol Đstasyonuna bildirmek zorundadır. b) Türk Boğazları'nda yanlış seyreden yada kurallara uymayan gemileri gören kılavuz kaptanlar, gemi kaptanları ve kamu görevlileri bu gemileri derhal Trafik Kontrol Đstasyonuna bildirecekler ve 24 saat içinde yazılı bir rapor vereceklerdir.

139

c) Kılavuz kaptanlar, kılavuzlamakta oldukları gemilerde meydana gelen deniz kazalarını ve rotaları üzerinde seyir güvenliği bakımından saptadıkları sakıncalı hususları, derhal Trafik Kontrol Đstasyonuna bildirecekler ve 24 saat içinde yazılı bir rapor vereceklerdir.

BEŞĐNCĐ BÖLÜM

Đstanbul Boğazı Deniz Trafik Ayırım Düzenine

Đlişkin Kurallar

Sınırlar Madde 32 – Đstanbul Boğazı deniz trafik ayırım düzeninin sınırları; Kuzeyde; (1) 41° 16'N 028° 55'E

(2) 41° 21'N 028° 55'E

(3) 41° 21'N 029° 16'E

(4) 41° 14'N 029° 16'E noktaları.

Güneyde; Büyükçekmece Bababurnu'nun güney kerterizinde 2 mil uzaklıktaki mevkiile Yelkenkaya Fenerini birleştiren çizgiler arasında kalan deniz alanıdır. Hava çekimi Madde 33 – Đstanbul Boğazı trafik ayırım düzenine uygun olarak geçiş yapan gemiler, boğaz köprülerinin seyir güvenlği ile ilgili ikaz aşıklarına özen göstereceklerdir. Đstanbul Boğazı'ndan, hava çekimi 58 metre ve daha yüksek olan gemiler geçmeyecektir. Hava çekimi 54 metre ile 58 metre arasında olan gemilere, rotalarını korumaları için, Đdarenin gerekli gördüğü sayıda ve güçte römorkör eşlik edecektir. Yerel deniz trafiği Madde 34 – Kuzeyde Türkeli Feneri'nden, Anadolu Feneri'ne çekilen ve güneyde Ahırkapı Feneri'nden, Kadıköy Đnciburnu Mendirek Feneri'ne çekilen çizgiler arasındaki alanda, Boğazın karşılıklı iki kıyısı arasında aykırıolarak geçiş yapan, iskeleler arası seyreden şehir hattı gemileri ile diğerdeniz araçları trafik ayırım şeritlerini enkısa yoldan geçecekler; Karadeniz'den Marmara ve Marmara'dan Karadeniz yönünde seyreden gemilerin yollarından çıkacaklar ve bu gemilere çapariz vermeyeceklerdir. Ancak, çatışma olasılığı varsa, gemiler Uluslarararası Denizde Çatışmayı Önleme Sözleşmesinin ilgili hükümleri uyarınca gerekli önlemleri alacaklardır. Akıntı Madde 35 – a) Đstanbul Boğazı'nda üst akıntı şiddeti 4 mil/saat'in üstüne çıktığında yada Lodos nedeniyle orkoz akıntıları oluştuğunda manevra hızı10 mil/saat ve daha aşağı olan tehlikeli yük taşıyan gemiler, büyük gemiler ve derin su çekimli gemiler Boğaz'a girmeyecek ve akıntı şiddetinin 4 mil/saat ve altına düşmesini veya orkoz akıntılarının ortadan kalkmasını bekleyeceklerdir. Ancak, yukarıdaki gemilerin dışında kalan gemiler isterlerse geçişlerini Trafik Kontrol Merkezinin tonajlarına uygun olarak öngöreceği rönorkör/römorkörleri alarak yapabilirler. b) Đstanbul Boğazı'nda üst akıntı şiddeti 6 mil/saat'in üstüne çıktığında yada Lodos nedeniyle kuvvetli orkoz akıntıları oluştuğunda hızı ne olursa olsun tehlikeli yük taşıyan gemiler, büyük gemiler ve derin su çekimli gemiler Đstanbul Boğazı'na girmeyecek ve akıntı şiddetinin 6 mil/saat'in altına düşmesini veya kuvvetli orkoz akıntılarının ortadan kalkmasını bekleyeceklerdir. c) Đdarece, akıntılarla ilgili durumlar, gemilere ve ilgililere duyurulur. d) Akıntı şiddetinin veya düzeninin normale dönmesi üzerine, Trafik Kontrol Merkezince, bekleyen gemilerin Boğaz'a giriş sırası, bu gemilerin en kısa zamanda Boğaz'dan geçmelerini sağlamak için, TÜBRAP'a göre tespit edilen geçiş sırasına ve gemilerin niteliklerine göre belirlenerek gemilere ve ilgililere duyurulur. Görüş uzaklığı Madde 36 – Đdarece, Đstanbul Boğazı'nda görüş uzaklığının azalmasıyla ilgili durumlar, gemilere ve ilgililere duyurulur. a) Đstanbul Boğazı'nın herhangi bir bölgesinde görüş uzaklığı 2 mil ve altına düştüğünde, Boğaz'dan geçen gemiler, radarlarını sürekli ve iyi resim verecek biçimde açık tutacaklardır. Đki radar bulunan gemilerde, bir radar kılavuz kaptanın kullanımına verilecektir. b) Đstanbul Boğazı'nın herhangi bir bölgesinde görüş uzaklığı 1 mil ve altına düştüğünde, deniz trafiği uygun görülen tek yöne açık tutulacak ve karşı yöne kapatılacaktır. Bu sırada, tehlikeli yük taşıyan gemiler, büyük gemiler ve derin su çekimli gemiler Đstanbul Boğazı'na girmeyecektir.

140

c) Đstanbul Boğazı'nın herhangi bir bölgesinde görüş uzaklığı yarım milve altına düştüğünde Đstanbul Boğazı geçiş trafiği iki yöne de kapatılacaktır. d)Đstanbul Boğazı'nda görüş uzaklığının seyre elverişli duruma gelmesi üzerine Trafik Kontrol Merkezince, bekleyen gemilerin Boğaz'a giriş sırası, bu gemilerin en kısa zamanda Boğazdan geçmelerini sağlamak için, TÜBRAP'a göre tespit edilen geçiş sırasına ve gemilerin niteliklerine göre belirlenerek gemilere ve ilgililere duyurulur. Kılavuzluk hizmetleri Madde 37 – Đstanbul Boğazı'nda kılavuzluk hizmetleri aşağıdaki şekilde yapılacaktır. a) Đstanbul Boğazı geçişi yapacak gemiler; 1) Karadeniz tarafında: Kılavuz kaptan alma yeri: 41 15, 15N–29 07', 94E mevkiidir. Hava ve deniz şartlarına bağlı olarak bu mevkii ile Hamsi Limanı Feneri'ni Fil Burnu Feneri'ne birleştiren çizgi arasında, Güney yönlü trafik şeridinin mümkün olduğunca sancak tarafından yapılır. Kılavuz kaptan çıkartma yeri: 41 14' , 48N–29 09' , 52E mevkiidir. Hava ve deniz şartlarına bağlı olarak bu mevkii ile Hamsi Limanı Feneri'ni Fil Burnu Feneri'ne birleştiren çizgi arasında, Kuzey yönlü trafik şeridinin mümkün olduğunca sancak tarafında yapılır. 2) Marmara tarafında: Kılavuz kaptan alma yeri : 40°55' , 28N–28°58' , 75 E mevkiidir. Hava ve deniz şartlarına bağlı olarak bu mevkii ile Fenerbahçe Feneri'nden geçen enlem arasında Dikkatli Bulunulacak Bölge ve Kuzey yönlü trafik şeridinin mümkün olduğunca sancak tarafında yapılır. Kılavuz kaptan çıkartma yeri: 40°56' , 52N–28°54' , 70E mevkiidir. Havave deniz şartlarına bağlı olarak bu mevkii ile Fenerbahçe Feneri'nden geçen enlem arasında Dikkatli Bulunulacak Bölge ve Güney yönlü trafik şeridinin mümkün olduğunca sancak tarafından yapılır. b) Limana gelen ve giden gemiler; 1) Karadeniz tarafından limana gelen gemiler, seyir halinde iken yanaşma manevrasına elverecek yeterli uzaklıkta, boğaz kılavuz kaptanlarını çıkartıp, liman kılavuz kaptanları alacaklardır. 2) Marmara tarafından limana gelen gemiler, liman kılavuz kaptanlarını Marmara tarafından Đstanbul Boğazı geçişi yapan gemilerle aynı yerde alacaklardır. 3) Limanın, Đstanbul Boğazı dışında kalan bir yanaşma yerine Liman sınırları dışından gelen gemiler, seyir halindeyken liman kılavuz kaptanlarını yanaşma manevrasına elverecek yeterli mesafede alacaklardır. 4) Yukarıdaki gemiler demirlemişlerse, liman kılavuz kaptanlarını demir yerlerinde alacaklardır. c) Đdarece, deniz trafiği ve seyir güvenliğinin gerektirdiği hallerde, kılavuz kaptan alma ve çıkartma yerlerinde değişiklik yapılabilir ve ilgililere duyurulur. Türk Limanlarına uğramış yada uğrayacak gemilerin emniyet ve gümrük denetimleri Madde 38 – Đstanbul Boğazı'nda, trafik ayırım şeritleri içinde emniyet ve gümrük denetimleri yapılamaz. Ancak, gerekli görülen durumlarda emniyet ve gümrük denetimleri gemiye çıkacak görevlilerce kılavuz kaptan alma yerlerinde, geminin gideceği limana kadar yolda, limanda veya kendilerine ayrılmış demir yerlerinde yapılır. Sağlık denetimleri Madde 39 – Đstanbul Boğazı'nda sağlık denetimi kılavuz kaptan alma yerlerinden hemen önce veya seyir güvenliğini etkilemeyecek yerlerde yapılır. Bu mevkiler Trafik Kontrol Merkezince belirlenir ve gemilere bildirilir. Acenta ile buluşma yerleri Madde 40 – Đstanbul Boğazı'nda seyreden gemiler; demir yerleri dışında acenta ile temas yapamazlar. Ancak zorunlu hallerde, Trafik Kontrol Đstasyonlarından izin alınarak, kendi trafik ayırım şeritlerinin en sancak tarafında, trafik ayırım düzenine uyarak ve seyir şartlarını bozmadan; a) Güneyde 1 saati aşmayacak şekilde, Kumkapı Barınak Feneri'nden geçen boylamın batısında, b) Kuzeyde 15 dakikayı aşmayacak şekilde; Hamsi Limanı ile Fil Burnu'nu birleştiren çizginin kuzeyinde acenta teması yapabilirler.

ALTINCI BÖLÜM

Çanakkale Boğazı Deniz Trafik Ayırım Düzenine

Đlişkin Kurallar

Sınırlar

Madde 41 – Çanakkale Boğazı deniz trafik ayırım düzeni sınırları;

Kuzeyde:

141

(1) 40° 37'N 027°11'E,

(2) 40° 27'N 027°09'E,

Güneyde:

(1) 40° 05'N 026°11'E

(2) 40° 02'N 025°55'E

(3) 39° 50'N 025°53'E

(4) 39° 44'N 025°55'E

(5) 39° 44'N 026°09'E

Noktalarını birleştiren çizgiler arasında kalan deniz alanıdır.

Yerel deniz trafiği Madde 42 – Çanakkale Boğazı'nın karşılıklı iki kıyısı arasında aykırı olarakgeçiş yapan, iskeleler arası seyreden şehir hattı gemileri ile diğer deniz araçları trafik ayırım şeritlerini en kısa yoldan geçecekler; Ege'den Marmara'ya ve Marmara'dan Ege'ye seyreden gemilerin yollarından çıkacaklar ve bu gemilere çapariz vermeyeceklerdir. Ancak, çatışma olasılığı varsa, gemiler Uluslararası Denizde Çatışmayı Önleme Sözleşmesinin ilgili Hükümleri uyarınca gerekli önlemleri alacaklardır. Akıntı Madde 43 – a) Çanakkale Boğazı'nda üst akıntı şiddeti 4 mil/saat'in üstüne çıktığında, manevra hızı 10 mil/saat ve daha aşağı olan tehlikeli yük taşıyan gemiler, büyük gemiler ve derin su çekimli gemiler Boğaz'a girmeyecek ve akıntı şiddetinin 4 mil/saat ve altına düşmesini bekleyeceklerdir. Ancak, yukarıdaki gemilerin dışında kalan gemiler isterlerse geçişlerini Trafik Kontrol Merkezi'nin tonajlarına uygun olarak öngöreceği römorkör/ römorkörleri alarak yapabilirler. b) Çanakkale Boğazı'nda üst akıntı şiddeti 6 mil/saat'in üstüne çıktığında hızı ne olursa olsun tehlikeli yük taşıyan gemiler, büyük gemiler ve derin su çekimli gemiler Çanakkale Boğazı'na girmeyecek ve akıntı şiddetinin 6 mil/saat'in altına düşmesini bekleyeceklerdir. c) Đdarece, akıntılarla ilgili durumlar, gemilere ve ilgililere duyurulur. d) Akıntı şiddetinin veya düzeninin normale dönmesi üzerine, Trafik Kontrol Merkezince, bekleyen gemilerin Boğaz'a giriş sırası, bu gemilerinen kısa zamanda Boğazdan geçmelerini sağlamak için, TÜBRAP'A göre tespit edilen geçiş sırasına ve gemilerin niteliklerine göre belirlenerek gemilere ve ilgililere duyurulur. Görüş uzaklığı Madde 44 – Đdarece, Çanakkale Boğazı'nda görüş uzaklığının azalmasıyla ilgili durumlar, gemilere ve ilgililere duyurulur. a) Çanakkale Boğazı'nın herhangi bir bölgesinde görüş uzaklığı 2 mil vealtına düştüğünde, Boğazdan geçen gemiler, radarlarını sürekli ve iyi resim verecek biçimde açık tutacaklardır. Đki radar bulunan gemilerde, bir radar kılavuz kaptanın kullanımına verilecektir. b) Çanakkale Boğazı'nın herhangi bir bölgesinde görüş uzaklığı 1 mil ve altına düştüğünde, deniz trafiği uygun görülen tek yöne açık tutulacak ve karşı yöne kapatılacaktır. Bu sırada, tehlikeli yük taşıyan gemiler, büyük gemiler ve derin su çekimli gemiler Çanakkale Boğazı'na girmeyecektir. c) Çanakkale Boğazı'nın herhangi bir bölgesinde görüş uzaklığı yarım mil ve altına düştüğünde Çanakkale Boğazı geçiş trafiği iki yöne de kapatılacaktır. d) Çanakkale Boğaz'nda görüş uzaklığının seyre elverişli duruma gelmesi üzerine Trafik Konkrol Merkezince, bekleyen gemilerin Boğaza giriş sırası, bubu gemilerin en kısa zamanda Boğazdan geçmelerini sağlamak için, TÜBRAP'a göre tespit edilen geçiş sırasına ve gemilerin niteliklerine göre belirlenerek gemilere ve ilgililere duyurulur. Kılavuzluk hizmetleri Madde 45 – Çanakkale Boğazı'nda kılavuzluk hizmetleri aşağıdaki şekilde yapılacaktır. a) Çanakkale Boğazı geçişi yapacak gemiler: 1) Ege tarafında: Kılavuz kaptan alma yeri : 40 00' 45N–26 08' , 15E mevkiidir. Hava ve deniz şartlarına bağlı olarak bu mevkii ile Kumkale Fenerinden geçen boylam arasında,Kuzey yönlü trafik şeridinin mümkün olduğunca sancak tarafında yapılır. Kılavuz kaptan çıkartma yeri: 40 01', 55N–26 08, 20E mevkiidir. Hava ve deniz şartlarına bağlı olarak bu mevkii ile Kumkale Fenerinden geçen boylam arasında, Güney yönlü trafik şeridinin mümkün olduğunca sancak tarafında yapılır.

142

2) Marmara tarafında: Kılavuz kaptan alma yeri : 40 25',70N–26 44', 15E mevkiidir. Hava ve deniz şartlarına bağlı olarak bu mevkii ile Gelibolu Fenerinden geçen boylam arasında, Güney yönlü trafik şeridinin mümkün olduğunca sancak tarafından yapılır. Kılavuz kaptan çıkartma yeri: 40 25', 05N–26 44', 10E mevkiidir. Hava ve deniz şartlarına bağlı olarak bu mevkii ile Gelibolu Feneri'nden geçen boylamarasında, Kuzey yönlü trafik şeridinin mümkün olduğunca sancak tarafında yapılır. b) Limana gelen ve giden gemiler; 1) Çanakkale Boğazı dışından Limana gelen gemiler, boğaz kılavuz kaptanlarını, Çanakkale Boğazı geçişi yapan gemilerle aynı yerde alacaklardır. Bu gemiler seyir halindeyken yanaşma manevrasına elverecek yeterli uzaklıkta, boğaz kılavuz kaptanlarını çıkartıp, liman kılavuz kaptanlarını alacaklardır. 2) Limanın, Çanakkale Boğazı dışında kalan bir yanaşma yerine Liman sınırları dışında gelen gemiler, seyir halindeyken, liman kılavuz kaptanlarını yanaşma manevrasına elverecek yeterli mesafede alacaklardır. 3) Yukarıdaki gemiler demirlemişlerse, liman kılavuz kaptanlarını demir yerlerine alacaklardır. c) Đdarece, deniz trafiği ve seyir güvenliğinin gerektirdiği hallerde, kılavuz kaptan alma ve çıkartma yerlerinde değişiklik yapılabilir ve ilgililere duyurulur. Türk Limanlarına uğramış yada uğrayacak gemilerin emniyet ve gümrük denetimleri Madde 46 – Çanakkale Boğazı'nda, trafik ayırım şeritleri içinde emniyet ve gümrük denetimleri yapılamaz. Ancak, gerekli görülen durumlarda emniyet ve gümrük denetimleri gemiye çıkacak görevlilerce kılavuz kaptan alma yerlerinde; geminin gideceği limana kadar yolda, limanda veya kendilerine ayrılmış demir yerlerinde yapılabilir. Sağlık denetimleri Madde 47 – Çanakkale Boğazı'nda sağlık denetimi, Ege'den girişte ve kılavuz kaptan alma yerlerinden hemen önce veya seyir güvenliğini etkilemeyecek yerlerde yapılır. Bu mevkiler Trafik Kontrol Merkezince belirlenir ve bildirilir. Acenta ile buluşma yerleri Madde 48 – Çanakkale Boğazı'nda seyreden gemiler; demir yerleri dışında acenta ile temas yapamazlar. Ancak zorunlu hallerde, Trafik Kontrol Đstasyonlarından izin alınarak kendi trafik ayırım şeritlerinin en sancak tarafında, trafik ayırım düzenine uyarak ve seyir şartlarını bozmadan, 1 saati aşmayacak şekilde Kanlıdere ve Karanfil Fenerlerini birleştiren hattın güneyinde acenta teması yapabilirler.

YEDĐNCĐ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Tüzük hükümlerinin bir kısmından ayrık tutulan gemiler Madde 49 – Savaş gemilerine, yardımcı savaş gemilerine ve ticari amaçla kullanılmayan diğer devlet gemilerine bu Tüzük hükümlerinin 5, 9, 10, 11, 12,15, 21, 25, 26, 27, 31, 38, 39, 46, 47 ve 51 inci maddeleri ve 6 ncı maddenin(a) bendi uygulanmaz. Özgür geçiş hakkı ve masum geçiş hakkı Madde 50 – (Mülga : 22/3/1999 - 99/12660 K.) Tüzük hükümlerine aykırı davranış Madde 51 – Tüzük hükümlerine aykırı davrandığı saptanan gemi kaptanlarına ve gemi adamlarına ilgili mevzuatın gerektirdiği hükümler uygulanır. Yürürlükten kaldırılan hükümler Madde 52 – 23.11.1993 tarih ve 1993/5061 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan "Boğazlar ve Marmara Bölgesi Deniz Trafik Düzeni HakkındaTüzük" yürürlükten kaldırılmıştır. Yürürlük Madde 53 – T.C. Anayasa'nın 115 nci ve 3046 sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkındaki Kanunun 37 nci Maddesi ile 618 sayılı Limanlar Kanunun 2 nci Maddesine dayanılarak hazırlanan ve Danıştıy'ca incelenmiş olan bu Tüzük hükümleri Resmi Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.

143

Yürütme Madde 54 – Bu Tüzük Hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

EK – I

TRAFĐK AYIRIM DÜZENLERĐ

Đstanbul Boğazı Kuzey Yaklaşması Đstanbul Boğazı

Đstanbul Boğazı Güney Yaklaşması ve Marmara Denizi Çanakkale Boğazı

Çanakkale Boğazı Güney – Batı Yaklaşması

EK–1.1

ĐSTANBUL BOĞAZI KUZEY YAKLAŞMASI

Đlgili Harita: Türk deniz haritası 1811 (INT3758), 1993 basımlı

Not: Bu haritada Avrupa datumu esas alınmıştır.

Trafik Ayırım Düzeninin tanımlanması

144

(a) Aşağıdaki mevkiileri birleştiren hatların sınırladığı Kuzey–Güney yönlübir trafik ayırım bölgesi tesis edilmiştir.

(1) 41°20'.50N, 29°09'.90E

(2) 41°20'.00N, 29°12'.50E

(3) 41°13'.60N, 29°07'.98E

(b) Yukarıdaki (a) paragrafı ile verilen ayırım bölgesi ile aşağıdaki mevkileri birleştiren hat arasında Kuzeydoğu yönlü trafik için bir trafik şeridi tesis edilmiştir.

(4) 41°15'.80N, 29°16'.90E

(5) 41°14'.10N, 29°10'.00E

(6) 41°13'.36N, 29°08'.55E

(c) Yukarıdaki (a) paragrafı ile verilen ayırım bölgesi ile aşağıdaki mevkiileri birleştiren hat arasında Güney, Güneybatı yönlü trafik için bir trafik şeridi tesis edilmiştir.

(7) 41°19'.40N, 29°02'.00E

(8) 41°14'.70N, 29°07'.20E

145

(9) 41°13'.80N, 29°07'.50E

146

EK–1.2

ĐSTANBUL BOĞAZI

Đlgili Haritalar: Türk deniz haritaları 2921 (INT3756), 1993 basımlı;2921A, 1992 basımlı; 2921 B, 1992 basımlı

Not: Bu haritalarda Avrupa datumu esas alınmıştır.

1. Đstanbul Boğazı'nda ters yönlü gemi trafiğini birbirinden ayırmak maksadıyla trafik şeritleri tesis edilmiştir.

2. Đstanbul Boğazı trafik şeritlerinin tanımlanması:

Trafik şeritleri Kuzeyde Anadolu feneri–Rumeli fenerini birleştiren hat ileGüneyde Ahırkapı feneri–Kadıköy Đnci burnu mendirek fenerini birleştiren hat ve aşağıda koorninatları verilen trafik şeritleri dış sınırları arasında kalan deniz alanıdır.

3. Đstanbul Boğazı trafik şeritleri:

(a) Aşağıdaki mevkiileri birleştiren hat trafik şeritleri orta hattıdır.

3. 41° 13'.60N, 29° 07'.98E 10. 41°.12'.18N, 29° 06'.83E

11. 41° 10'.88N, 29° 05'.08E 12. 41°.09'.38N, 29° 03'.53E

13. 41° 08'.92N, 29° 03'.53E 14. 41°.07'.38N, 29° 05'.00E

15. 41° 07'.21N, 29° 05'.00E 16. 41°.06'.38N, 29° 03'.81E

17. 41° 06'.00N, 29° 03'.67E 18. 41°.04'.98N, 29° 03'.65E

19. 41° 04'.53N, 29° 03'.17E 20. 41°.03'.10N, 29° 02'.60E

21. 41° 01'.55N, 28° 59'.91E 22. 41°.01'.40N, 28° 59'.80E

23. 41° 00'.15N, 28° 59'.75E

(b) istanbul Boğazı trafik şeridi Doğu sınırı

24. 41° 00'.00N, 29° 00'.06E 25. 41°.01'.10N, 29° 00'.07E

26. 41° 01'.50N, 29° 00'.20E 27. 41°.03'.10N, 29° 02'.96E

28. 41° 04'.50N, 29° 03'.33E 29. 41°.04'.97N, 29° 03'.92E

30. 41° 06'.05N, 29° 03'.85E 31. 41°.06'.35N, 29° 04'.00E

32. 41° 17'.20N, 29° 05'.40E 33. 41°.07'.40N, 29° 05'.35E

34. 41° 08'.85N, 29° 03'.89E 35. 41°.09'.48N, 29° 03'.84E

36. 41° 10'.80N, 29° 05'.20E 37. 41°.11'.67N, 29° 06'.78E

38. 41° 12'.30N, 29° 07'.20E 6. 41°.13'.36N, 29° 08'.55E

(c) Đstanbul Boğazı trafik şeridi Batı sınırı

9. 41° 13'.80N, 29° 07'.50E 39. 41°.12'.30N, 29° 06'.63E

40. 41° 12'.00N, 29° 06'.00E 41. 41°.10'.51N, 29° 04'.50E

42. 41° 09'.52N, 29° 03'.29E 43. 41°.09'.03N, 29° 03'.27E

44. 41° 07'.48N, 29° 04'.62E 45. 41°.06'.25N, 29° 03'.50E

46. 41° 05'.13N, 29° 03'.53E 47. 41°.04'.92N, 29° 03'.40E

48. 41° 04'.57N, 29° 02'.94E 49. 41°.04'.13N, 29° 02'.85E

50. 41° 02'.97N, 29° 02'.07E 51. 41°.01'.73N, 28° 59'.73E

52. 41° 01'.29N, 28° 59'.45E 53. 41°.00'.30N, 28° 59'.42E

147

EK – 1.3

ĐSTANBUL BOĞAZI GÜNEY YAKLAŞMASI VE MARMARA DENĐZĐ

Đlgili Haritalar: Türk deniz haritaları 2923 (INT3754), 1991 basımlı; 293, 1990 basımlı; 295 (INT3752), 1988 basımlı

Not: Bu haritalarda Avrupa datumu esas alınmıştır.

Trafik ayırım düzeninin tanımlanması.

(a) Đstanbul Boğazı trafik şeridi orta hattının devamı olan bir hat tesis edilmiştir.

(23) 41°00'.15N, 28°59'.75E

(54) 40°59'.53N, 28°59'.73E

148

(55) 40°58'.80N, 28°59'.44E

(b) Aşağıdaki mevkiileri birleştiren hatların sınırladığı bir trafik ayırım bölgesi tesis edilmiştir.

(55) 40°58'.80N, 28°59'.44E

(56) 40°57'.53N, 28°58'.63E

(57) 40°57'.78N, 28°58'.11E

(c) (58) 40° 56'.10N,28°57'.00E merkez olmak üzere 1,5 gomina yarıçaplı daire şeklinde bir sakınılacak bölge ile aşağıdaki noktaları birleştiren hatların sınırladığı, dikkatli bulunacak bölge tesis edilmiştir.

(71) 40°58'.21N, 28°57'.22E

(57) 40°57'.78N, 28°58'.11E

(56) 40°57'.53N, 28°58'.63E

(81A) 40°56'.83N, 29°00'.06E

(81) 40°55'.00N, 29°00'.06E

(67) 40°54'.70N, 28°58'.55E (68) 40°53'.78N, 28°57'.15E (76) 40°42'.20N, 27°38'.09E (59) 40°54'.30N, 28°55'.40E (65) 40°55'.58N, 28°54'.82E (71A) 40°56'.83N, 28°54'.23E (d) Aşağıdaki mevkiileri birleştiren hatların sınırladığı bir trafik ayırım bölgesi tesis edilmiştir. (59) 40°54'.30N, 28°55'.40E (60) 40°52'.40N, 28°52'.10E (61) 40°44'.20N, 27°38'.09E (62) 40°26'.00N, 26°45'.25E (63) 40°45'.42N, 27°38'.09E (64) 40°53'.90N, 28°52'.10E (65) 40°55'.58N, 28°54'.82E

(e) Aşağıdaki mevkiileri birleştiren hatların sınırladığı bir trafik ayırım bölgesi tesis edilmiştir.

(66) 40°51'.50N, 29°00'.31E

(67) 40°54'.70N, 28°58'.55E

(68) 40°53'.78N, 28°57'.15E

(69) 40°51'.95N, 28°58'.00E

(f) Yukarıdaki (a), (b), (c) ve (d) paragraflarında tanımlanan trafik ayırım bölgeleri / hat ile aşağıdaki mevkiileri birleştiren hat arasında Marmara Denizi'nde, Çanakkale Boğazı istikametinde bir trafik şeridi tesis edilmiştir.

(53) 41°00'.30N, 28°59'.42E

(70) 40°59'.50N, 28°59'.39E

(71) 40°58'.21N, 28°57'.22E

(72) 40°55'.89N, 28°52'.09E

(73) 40°47'.40N, 27°38'.09E

(74) 40°26'.50N, 26°45'.25E

(g) Yukarıdaki (d, (c), (b) ve (a) paragraflarında tanımlanan trafik ayırım bölgeleri/hat ile aşağıdaki mevkiileri birleştiren hat arasında Marmara Denizi'nde, Đstanbul Boğazı istikametinde bir trafik şeridi tesis edilmiştir.

(75) 40°25'.50N, 26°45'.25E

(76) 40°42'.20N, 27°38'.09E (77) 40°50'.39N, 28°52'.07E (78) 40°52',90N, 28°55'.92E

149

(h) Đstanbul Boğazı'nı geçip Đzmit Körfezi'ne seyredecek tekneler yukarıdaki (e) paragrafında tanımlanan trafik şeridi ve yukarıdaki (c), (e) paragraflarında tanımlanan trafik ayırım bölgeleri ile yukarıdaki (d) paragrafında tanımlanan trafik ayırım bölgesi ve aşağıdaki mevkiilerden geçen hat arasında tesis edilmiş güneydoğu trafik şeridini takip ederler. (78) 40°52'.90N, 28°55'.92E (79) 40°51'.50N, 28°56'.57E (i) Güney ve Doğu Marmara ile Đzmit Körfezi'nden gelerek Đstanbul Boğazı'na seyderecek tekneler için (e) parafrafında tanımlanan trafik ayırım bölgesi ile aşağıdaki mevkiileri birleştiren hat arasında bir trafik şeridi tesis edilmiştir.

(80) 40°52'.00N, 29°01'.73E

(81) 40°55'.00N, 29°00'.06E

150

151

EK–1.4

ÇANAKKALE BOĞAZI Đlgili Harita : Türk deniz haritası 212 (INT3750), 1991 basımlı

Not: Bu haritada Avrupa datumu esas alınmıştır.

1. Çanakkale Boğazı'nda ters yönlü gemi trafiğini birbirinden ayırmak maksadıyla trafik şeritleri tesis edilmiştir. 2. Çanakkale Boğazı trafik şeritlerinin tanımlanması: Çanakkale Boğazı trafik şeritleri Güneybatıda Mehmetçik Burnu Fenerini, Kumkale Burnu Fenerine birleştiren hat ile Kuzeydoğuda Gelibolu Fenerini Çardak Fenerine birleştiren hat arasında ve aşağıda koordinatları verilen Çanakkale Boğazı trafik şeridi dış sınırları arasında kalan deniz alanıdır. 3. Çanakkale Boğazı trafik şeritleri: (I) Çanakkale Boğazı orta hattı ve Güney çıkıştaki hattın devamı olan trafik ayırım şeridi (a) Çanakkale Boğazı Orta Hattı: (62) 40°26'.00N, 26°45'.25E (82) 40°24'.05N. 26°41'.65E (83) 40°22'.83N, 26°40'.21E (84) 40°20'.90N. 26°38'.55E (85) 40°18'.62N, 26°35'.88E (86) 40°13'.40N. 26°27'.80E (87) 40°12'.11N, 26°23'.50E (88) 40°11'.63N. 26°22'.95E (89) 40°09'.00N, 26°23'.40E (90) 40°08'.55N. 26°23'.31E (91) 40°08'.15N, 26°23'.09E (92) 40°04'.25N. 26°18'.54E (93) 40°02'.59N, 26°15'.45E (b) Orta hattın devamı olan Trafik Ayırım Bölgesi: (93) 40°02'.59N, 26°15'.45E (120) 40°01'.52N, 26°11'.18E (125) 40°01'.28N, 26°11'.41E (126) 40°01'.90N, 26°14'.32E (II) Çanakkale Boğazı trafik şeridi Doğu sınırı: (94) 40°00'.99N, 26°11'.70E (95) 40°01'.10N. 26°15'.01E (96) 40°01'.90N, 26°17'.22E (97) 40°07'.70N. 26°23'.48E (98) 40°08'.90N, 26°23'.70E (99) 40°09'.50N. 26°23'.95E (100) 40°11'.84N, 26°23'.62E (101) 40°13'.10N. 26°28'.90E (102) 40°16'.90N, 26°34'.35E (103) 40°18'.10N. 26°36'.30E (104) 40°20'.50N, 26°39'.18E (105) 40°23'.65N. 26°42'.04E

(75) 40°25'.50N, 26°45'.25E

(III) Çanakkale Boğazı trafik şeridi Batı sınırı:

(74) 40°26'.50N, 26°45'.25E (106) 40°24'.45N, 26°41'.20E

(107) 40°23'.20N, 26°39'.25E (108) 40°21'.30N, 26°37'.82E

(109) 40°19'.10N, 26°35'.45E (110) 40°14'.50N, 26°27'.88E

(111) 40°13'.12N, 26°25'.55E (112) 40°12'.46N, 26°23'.31E

(113) 40°12'.02N, 26°22'.50E (114) 40°11'.39N, 26°22'.19E

(115) 40°08'.73N, 26°23'.10E (116) 40°08'.42N, 26°22'.91E

(117) 40°05'.60N, 26°18'.95E (118) 40°02'.67N, 26°13'.24E

(119) 40°02'.00N, 26°11'.03E Türk Boğazlarında haberleşme dili Đngilizcedir, bu nedenle aşağıda SP-1 ve SP-2 raporları Đngilizce olarak verilmiştir. Özellikle tehlikeli yük taşıyan gemilerde SP-1 Raporlarının 48 saat önceden idareye verilmesi, gemi planlamalarında kolaylık sağlamakta olup, idare tarafından istenmektedir. ANNEX-A -------- NAME OF REPORT : SP1 FROM : SHIP/AGENT/OWNER TO : VTS CENTER - CANAKKALE + ISTANBUL

152

SP 1 REPORT FORM Designator Information Required A SHIP'S NAME, CALL SIGN, FLAG, IMO No, MMSI No B DATE AND TIME (UTC) C REPORTING POSITION (LAT/LONG) F CONTINUOUS MANOEUVRING SPEED (in knots including decimals) G PORT OF DEPARTURE H DATE, TIME AND POINT OF ENTRY INTO VTS AREA (UTC) I PORT OF DESTINATION J REQUEST PILOT (YES/NO)ISTANBUL STRAIT/MARMARA SEA/CANAKKALE STRAIT O FORWARD AND AFT DRAFT, MAX AIR DRAFT (AT THE ENTERANCE) P CARGO (TYPE AND QUANTITY) Q DEFECTS/DAMAGE/DEFICIENCIES/OTHER LIMITATING REASONS R DESCRIPTION OF DANGEROUS, NUCLEER AND POLLUTANT GOODS(UN

NO/NAME/CLASS/QUANTITY) T SHIP'S AGENT TAX NO / MASTERS NAME+SURNAME: U- SHIP'S TYPE / SIZE / : ..... LOA / BEAM / DWT / GRT / NRT / DOUBLE or SINGLE HULL/ BUILT YEAR : ..... W NUMBER OF CREW /PASSENGER ON BOARD : ..... / ..... X P&I CLUB CERTIFICATE OF ENTRY, CLUB NAME + POLICY NO. + VALID FROM .... TO ....

DATES LAST PSC DATE AND PLACE :

R.O.B OIL/FUEL(FO/DO/LO) AT THE TIME OF ENTRY TO TRAFFIC SEPARATION SCHEME: ...

Gemi kaptanları trafik boğazların girişine 20 mil kala SP-2 raporlarını VHF ile trafik kontrol merkezlerine vermek zorundadırlar. SP-2 raporlarında gemi kaptanlarının vermekle yükümlü oldukları bilgiler aşağıdadır. SP 2 REPORT FORM: Designator Designator A SHIP'S NAME, CALL SIGN, FLAG, IMO NO, MMSI NO D SHIP'S POSITION (BEARING AND DISTANCE) H DATE AND TIME OF ENTRY INTO THE TURKISH STRAITS

J REQUEST PILOT (YES OR NO)ISTANBUL STRAITMARMARA SEA CANAKKALE STRAIT

T SHIP'S AGENT / REPRESENTATIVE Q DEFECTS/DAMAGE/DEFICIENCIES/OTHER LIMITATING REASONS

Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü

HSSGM Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve anlaşmalar ile Türkiye Cumhuriyeti Kanunları, Kararnameleri, Tüzükler, Yönergeler Yönetmelikler ve Genelgeler ‘le belirlenmiş görev ve sorumluluklar dahilinde görevini ifa eder.

HSSGM’nün tabi olduğu uluslararası antlaşma ve sözleşmelerin ana başlıkları aşağıdadır.

• Lozan Barış antlaşması • Montreux Boğazlar Sözleşmesi • Denizde Arama ve Kurtarma Uluslararası sözleşmesi (1979) ve 20.3.1985 tarihli ve 3171

sayılı Kanun • Milletlerarası Denizde Can Emniyeti Sözleşmesi (Solas-1974) • Gemi Adamları Eğitimi Belgelendirilmesi ve Vardiya standartları Hakkında 1978 Uluslararası

Sözleşmesi (STCW) • Uluslararası Sağlık Tüzüğü • Marpol antlaşması • Barcelona Konvansiyonu

153

• Cenazelerin Nakli antlaşması • Ölülerin Nakline Dair Uluslararası antlaşma • Avrupa Birliği ile TC arasında Topluluğun Halk Sağlığı Alanındaki Eylem Programına (2003-

2008) Türkiye’nin Katılımı Hakkındaki Mütabakat Zaptının Onaylanması hakkında Karar. HSSGM, Montreux sözleşmesinde de belirtildiği gibi Transit gemilerle fiziki olarak Istanbul Boğazının Karadeniz Girişinde ve Çanakkale Boğazının Ege Girişinde temas ederek gemileri sağlık denetimine tabi tutarlar. Bu denetimler esnasında gemilerden istenilen belgeler aşağıdadır.

• Uluslararası Tonaj Sertifikası (ITC-1969) fotokopisi • Geçerli Farelerden Đstisna Sertifikası (Deratting certificate) fotokopisi • Tayfa Listesi (Đki adet) • Gemi Sağlık Denetim Formu (Maritime declaration Of Health) • Gemi Tesicl Sertifikası Fotokopisi (Registration certificate) • Medical certificate Fotokopisi (Mevcut ise) • Kalkılan Son Limanda Alınan Kalkış Đzin Belgesinin Fotokopisi • Kargo Manifestosu (iki suret)

Görevli memurlar HSSGM ait teknelerle gemileri denete tabi tutarlar. Bu denetler, oldukca çabuk olarak yapılmakta olup, gemilerin evraklarında eksiklik olmaması halinde, gemilerin geçişlerine herhangi bir gecikme vermeden yapılmaktadır. Gemilerin denetimlerden kaçınması, cezayı müeyyideye tabi olup, hem geminin geçişinde gecikmeye neden olabilecek, hem de parasal ceza ödenmesi sonucunu ortaya çıkaracaktır. Bu nedenle gerekli önemi gösterip acentelik yaptığımız gemilere durumu izah edip geminin gelişinde sağlık denetimi için evrakların hazır tutulması sağlanmalıdır. Hiçbir zaman unutulmamalıdır ki, transit ve limana uğrak yapan gemilerde ilk temas sadece HSSGM ait görevli personel tarafından yapılmalı ve yapılan denetim neticesinde gemiyle temas etmekte sağlık açısından bir sorun olmadığı anlaşıldıktan sonra diğer görevliler, kılavuz, Gümrük memuru, Acente, Pasaport Polisi, Liman Başkanlığı Görevlileri vs., gemiyle temas etmelidirler. HSSGM ayrıca gemide oluşabilecek her türlü sağlık sorunu ile alakalı olup, bu durumlarda konunun ivedilikle HSSGM merkezlerine bildirilmesi gereklidir. Ayrıca Sarı Humma, Çiçek vs aşıları da HSSGM merkezlerinde ücreti karşılığında yapılarak, gemicilere aşı kartı verilir ki uluslararası geçerliliği vardır. Gemilerin Boğazlardan geçişi esnasında Sağlık Resmi adı altında ve geminin ITC-1969 sertifikasında belirtilen Net Tonu üzerinden hesap edilen ücret alınır. Sağlık Resmi iki şekilde hesaplanır.

a) Transit gemiler için Detayları Montreux sözleşmesine dayanır. Türk Boğazlarından transit geçen her gemi için tahsil edilir. Ödenen ücret, geminin boğazlardan 6 ay içinde transit olarak dönmesi halinde de geçerlidir. Transit’den amaç, geminin Türk Limanlarına uğramadan veya Türk Karasularında 48 saatten fazla kalmadan veya herhangi bir kaza vs durumuna karışmadan veya yolcu indirip bindirme yapmadan yabancı bir limandan gelip, yabancı bir limana Türk Boğazlarından gidilmesidir. Transit Pratikanın hesaplanması aşağıdaki gibidir. $ 0.0604 x NRT = $ Transit Sağlık Resmi

b) Serbest Pratika Gemiler Türk Limanlarından / Limanlarına gelen / giden, Türk Karasularında 48 saatden fazla demirde kalan, yolcu değiştiren, herhangi bir kaza vs gibi durum dolayısıyla, ilgili liman Başkanlığından hareket Đzin belgesi alan, geçişi esnasında yolcu değişikliği yapan gemileri kapsamaktadır. Serbest Sağlık resmi, aynı rotada birden fazla Türk Limanına uğrak yapılması halinde sadece ilk limanda ödenir. Ancak rota bozulmalarında, bozulan her rota için ayrıca serbest sağlık resmi alınır. Örneğin, Gemimiz Mersin , Đzmir ve Istanbul’a uğradı, Mersin de ödenen Serbest Sağlık Resmi ücreti, aynı rotada olmaları neticesinde hem Đzmir ve hem de Istanbul için geçerlidir. Ayrıca, geminin Marmara Limanları dışında uğrayacağı Türk Limanlarına gidişinde Boğaz geçişi varsa, hem boğaz geçiş, hem de liman uğrağı için sağlık resmi ödenir. Örneğin, gemi önce Istanbul’a sonra Trabzon’a uğradı, dönüşde gemi boğazlardan geçerek Süveyş kanalına gitti. Bu durumda Istanbul’da ödenen Sağlık resmi, Trabzon için de geçerlidir. Ancak Trabzon dönüşü için ayrıca bir kez daha Boğazlar Serbest Sağlık Resmi tahsil edilir.

154

Serbest Sağlık Resmi, geminin net Tonu ‘nun her gemi için ayrı birleşenlerin çarpılması sonucu elde edilen Amerikan Doları cinsinden miktardır. Ticari Gemilerden : $ 0.56 x NRT Kabotaj Gemileri, Özel yatlar, Turist ve Bilimsel Araştırma gemileri : $ 0.17 x NRT Hudut ve Sahiller Sağlık genel Müdürlüğü ile “ Bono Sözleşmesi “ yapılarak, Transit gemilerin sıhhiye ücretleri, gemi geçişinden sonra ödenebilinir.

Transit Geçiş Yapan Gemiler Đçin verilecek Bildirimler Gemi acenteleri, transit gemilerin geçişleri için aşağıdaki resmi dairelere bildirimde bulunmak zorundadırlar. Bu bildirimler yazılı olarak gemi gelmeden önce yapılmalıdır. Ayrıca yapılan bildirimlerde gemi gelişi sırasında oluşabilecek değişiklikler ivedilikle bildirim yapılan resmi dairelere yine yazılı olarak yapılmalıdır. Acente olarak, bildirim yapılacak resmi daireler görev alanları durumuna göre aşağıdaki şekildedir.

1- VTS Merkezleri 2- Gümrük Muhafaza Müdürlükleri 3- Emniyet Deniz Şube Müdürlükleri 4- HSSGM Merkezleri 5- Liman Başkanlıkları 6- Gümrük Müdürlükleri 7- Çevre Koruma Müdürlükleri

155

ALTINCI B Ö L Ü M

6.1 - ACENTE VE GEMĐYE VERĐLEN HĐZMETLER

6.1.1 – Acente

6.1.2 – Gemiye Verilen Hizmetler a) Gemiye Yakıt Đkmali b) Gemiye Kumanya Đkmali c) Gemiye Yedek Parça Verilmesi d) Gemiye Su Đkmali e) Gemiden Atık Alınması f) Gemi Sertifikalarının Süre Uzatımı

6.1.3 – Gemi Personeline Verilen Hizmetler a) Hasta, Yaralı ve Kazazede Tayfalar b) Ölüm c) Tayfa Giriş – Çıkışları d) Gemi ve Tayfa Mektupları e) Kaptan Avansı

HAZIRLAYAN

Yavuz Tarku

156

6.1 – ACENTE ve GEMĐYE VERĐLEN HĐZMETLER 6.1.1 – Acente Acentenin tanımını tekrar yapmak gerekirse; “ Başkası adına hareket etmek üzere görevlendirilen kişi veya firmadır “ diyebiliriz. Başka bir deyişle, acente kendisini görevlendiren, kiracı, armatör, veya gemi operatörü olarak her türlü durumu muhakeme ederken, iş verenin açısından konulara yaklaşması gerekmektedir. Gerçekte, bizi görevlendiren şahıs veya firmaya acentelik görevini ifa ederken, kendimizi onların yerine koymamız, ve nasıl davranılmak isteniyorsak aynı şekilde davranmamız gerektiği kuralı unutulmamalıdır. Herhanki bir şekilde işverenle temasımız esnasında; Eğer bu gemi benim gemim olsaydı, neleri bilmem gerekirdi diye düşünüp, karşı tarafa dersimizi tam olarak çalışıp cevap vermemiz gerekir, Bu bilgileri verirken, bütün olasılıkları gözden geçirmemiz gerekir ve karşıdakinin, acente olarak beni nomine etmesi neticesindeki katma değer kazancı ne olacak diye düşünüp, bize iş verenin gözü kulağı ve beyni olarak hareket ettiğimizi göstermeliyiz. Denizcilikde sürprize yer yoktur, sürprizden kastımız, olumlu ve olumsuz sürprizlerdir. Örnek vermek gerekirse; Gemi gelmeden önce tahmini operasyon detaylarını mümkün olduğunca gerçeğe yakın vermeliyiz ve operasyon detaylarını devamlı olarak günde en az bir kere tercihen sabah ve akşam olmak üzere iki kere güncellemeliyiz. Eğer geminin kalkışını ayın 5 i olarak verip, geminin kalkışı ayın 10 u olursa, armatörün daha sonra uğrayacağı limana geç giderek iş kaybına neden olacaktır. Eğer gemi ayın ikisinde biterse, armatörün beşinde kalkacak diye redettiği bazı işleri almasına engel olur, ayrıca gideceği limanlardaki operasyonlarda da gecikmelere sebep olabiliriz. Hiç bir zaman unutmamak lazıdır. Denizcilikde vakit nakitdir, eğer gemi on dakika erken kalkacaksa, on dakika erken kalkmalıdır. Belki 10 dakikalık gecikme Süez kanalında Konvoya girmesine engel olcak ve böylece en az yarım güne mal olacaktır. Gemi kiralamalarının günlük olarak hesaplandığı düşünülürse verilen zarar ortadadır. Normal olarak bir geminin opersayonunu aşağıdaki şemada verildiği şekilde özetleyebiliriz;

Inquiry / Appointment

Terminal ve Limanı Kontrol et Bütün gerekli liman bilgilerini topla.

Proforma D/A

Nominasyon konfirmesi

Masrafları iste/tahsil et

Geminin operasyonu

Servis sağlayıcılara ödeme

Gümrük, polis, liman başkanlığı, sıhhiye vs.

Statement of facts/ bill of lading / manifest

Operasyon prosedurlerini tamamla

Kalkış Detaylarını Gerekli yerlere bildir

3. Kalkış

Gümrük, polis, liman başkanlığı, sıhhiye vs.

Operasyon Prosedürleri

2. Varış

Dokumantasyon

Varış Detaylarını Gerekli yerlere bildir

Gemi hesaplarının hazırlanışı Ve kapatılması

Her zamana aklımızda bulundurmak gerekir ki iyi bir operasyonunun ana damarı KOMUNIKASYON dur.

157

Yukarıdaki işlem silsilesinde kendi kendimize sormak gerekirse, acente tarafından bir geminin nominasyonu alındığı zaman, ve bu nominasyonu gemiye vereceğimiz hizmetlerin satışı olarak düşünürsek, bizce ne zaman vereceğimiz servisi satmış olduğumuzu varsayarız. Nominasyonun verilişini, geminin yanaşmasını, geliş kontrolünü yaptığımız zaman mı, yoksa geminin limandan kalkışı mı ? Buna verilecek en doğru cevap, bütün evrakların istenilen yerlere yollanmasının bitimi ve muhasebe kayıtlarımızda bakiyenin “0” olarak gözüktüğü zamandır diye genelleme yapabiliriz. Lakin, Türkiye’de bütün bu işlemler bittikden sonra, gümrüğün açtığı eksiklik ve fazlalık takibatları, sigortanın hasar tazmini nedeniyle açacağı davalar vs ile geminin uğrağının tamamlanması daha uzun seneler de sürebileceği için, her ne kadar bakiye “0” olsa da bu tip konular için acente olarak tedbirimizi gemi kalkmadan almamızın her zaman faydası olacaktır. Her ne kadar, gemi operasyonu esnasında acente ofisi tarafından sağlanan belgeler, bir düzen gösteriyor olsa bile, gemiyle direkt temas eden acente memurlarının firmanın vitrini olduğunu her zaman hatırlamalıyız. Netice de “Boarding Clark” olarak adlandıracağımız acente memurlarının, kılık kiyafetinden, bilgi yeterliliğine ve ayrıca davranışlarıyla da acenteyi temsil ettiklerini hiç bir zaman unutmamalıyız. Bunların yanında geminin istediği hizmetlerle ilgili ödemelerden kimin sorumlu olduğu, ve acente olarak hangi servisleri ne kadar ücrete yapacağımız konusunun aydınlanmış olması bir şartdır. Bu nedenle gemiye çıkacak acente memurunun gemiye çıkmadan önce aşağıdaki konularda bilgisinin tam olması gerekir;

• Acente kimin için çalışıyor, nominasyon kimden ve ne aracılığıyla geldi ? • Gemi nereye yanaşacak, cargo operasyonunun detayı nedir ? • Gemi ne yükleyecek / boşaltacak, ne şekilde yükleme / boşaltma yapılacak ? • Operasyon ne kadar sürecek, fazla mesaide çalışma olacak mı ? • Operasyon ne zaman başlayacak, hangi saatlerde ara verilecek ? • Yakıt, yedek parça, kumanya, çöp, sıvı atık bertarafına ihiyacı varsa ne zaman servis

verilecek, servis detayları ve fiyatları konusunda bilgim var mı? • Posta, Kurye vs varmı, gemiye ilk çıkışda yanımda mı? • Yükleme ve boşaltma ile alakalı, özel ekipman, ısıtma, soğutma, balast ayarı, survey ihtiyacı /

detayı durumları nedir, varsa ne şekilde ayarlamalar yapılmıştır? • Çevre koruma ile ilgili limana özgü yerel uygulamalar nedir, gemi personelinin uyması gereken

kurallar nelerdir? • Gemi personeline, şehri gezdiklerinde dikkat etmeleri gerekenlerle alakalı bilgi, harita vs

yanımda mı? • Gemi nereden geliyor, nereye gidiyor? • Armatör temsilcisi, yükleyici / alıcı temsilcisi, otoriteler, port state kontrol gemiye gelecekler mi,

geleceklerse ziyaret saatleri nedir? • Hangi hizmetleri biz ödeyeceğiz, hangi hizmetleri gemi kaptanından tahsil edeceğiz, veya

geminin armatörüne, kiracısına vs ayrı fatura edeceğiz? Acente olarak “KOMĐNĐKASYON” sözcüğünün anahtar olduğunu unutmamamız gerekir. Eksik bilgi akışı;

• Müşteri memnuniyetsizliğine, • Đş Kaybına • Geminin, çevrenin ve kendimizin emniyetsizliğine, • Küçük problemlerin çabukca büyümesine vs. neden olabilir.

Bu nedenle, karşımızdakiyle yaptığımız kominikasyondan önce, dersimizi tam olarak çalışarak, her türlü olasılıklar göz önüne alınarak, eksiksiz bilgi akışını zamanında yapmamız gerekir. Bir şeyi asla unutmamamız lazım, Söz Uçar Yazı Kalır, yaptığımız bütün bilgi akışını, eksiksiz, güzel bir dille yazılı olarak yapmamız gerekmektedir. Örnek olarak vermek gerekirse, gemi kaptanıyla telefonda operasyon detayları konusunda konuşulup, operasyonun ne şekilde yapılacağı kararlaştırıldı. Telefon konuşması biter bitmez, hemen gemiye, telefon görüşmemize istinaden diye başlayarak, konuşma detaylarını yazılı olarak iletmeliyiz ki, eğer bir yanlış anlaşılma varsa, baştan bunu tesbit etmeğe yardımcı olur. Ayrıca konu hakkında alakalı bölümler de yazıda kopya konularak, onların da konuya vakıf olmaları sağlanır.

158

Gemiye çıkan acente memuru ayrıca gemideki hiyerarşinin ne şekilde olduğu konusundada bilgi sahibi olması gerekmektedir. Gemilerdeki çalışma düzeni aşağı yukarı bütün gemilerde (yolcu gemileri hariç ki onların ayrıca Hotel, Tur Operasyonu vs gibi bölümleri de vardır ) aşağıdaki gibidir.

Gemi kalkmadan önce verilen servislerle alakalı gemi kaptanından servis alındısına kaşe ve imza almalıyız. Aldığımız bu imzaların karşılığında verilen hizmetin faturalama işlemi yapılacaktır. Böylece, gemi işleteni fatura aldığında bize ücretlerin ne işle alakalı olduğu konusunda soru sormaz ve bizim de zaman kaybımız önlenmiş olur. Ayrıca gemi işletenine vekaleten, kaptanın imzaladığı belgeler ücretlerin tahsili konusunda çıkabilecek ihtilaflarda ana delil olarak dünya mahkemelerinde kullanılmaktadır. Ayrıca gemiye verilecek hizmetlerin ücretleri detaylı olarak gemi işleticisine ve gemi kaptanına bildirerek, fiyat konfirmasyonularını ve hizmetin verilmesi onayını yazılı olarak almalıyız. 6.1.2 – Gemiye Verilen Hizmetler Gemilere yükle ilgili hizmet dışında geminin işleyişi ile alakalı hizmetler de acente tarafından organize edilerek karşılanır. Bu hizmetler geminin emniyetli bir şekilde operasyon yapması için gerekli olup, sorunsuz olarak karşılanması için acentenin planlı bir şekilde hizmet vermesi gerekir. Gemiye verilen Hizmetlerin Ana hatları aşağıdaki gibidir.

c) Gemiye Yakıt Đkmali

Kömürle çalışan buharlı gemiler devrinin kapanması ve gemilerin genel de dizel makine ile çalışmaları neticesinde, gemilere yakıt olarak akaryakıt ikmali yapılmaktadır. Eskiden bu tip yakıt ikmalleri acenteler aracılığıyla yapılırken, günümüzde genelde uluslararası yakıt brokerleri aracılığıyla yakıt teslimleri yapılmaktadır. Yakıt teslimatlarında koordinatör görevini halen acente yapmaktadır.

Radio Officer

Ordinary Seamen

Able Bodied Seamen

Boatswain

Third Officer(s)

Second Officer

Chief Officer

Deck Department

Second Engineer

Third Engineer(s)

wiper(s)

Oiler(s)

Electrician(s)

First Engineer

Chief Engineer

Engine Department

Messmen

Stewards

Chief Steward

Stewards Department

MASTERCommandingOfficer ofthe vessel

159

Gemilerin ihtiyaçları genelde Fuel Oil veya Gas Oil olmaktadır. Ayrıca yakıtlarda çevreyi etkileme vs gibi nedenlerle siparişlerde sülfür oranları vs şeklinde detaylı yakıt özellikleri bildirilir ki eğer yakıtın özellikleri, gemi operatörünün kriterlerine uymuyorsa önceden durumu ivedilikle gemi operatörüne ve kaptanına bildirmek gerekir. Bu nedenle bu görevi layıkıyla yaparken dikkat etmemiz gereken konuların bazılarını aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.

• Geminin/Armatörün siparişi ile akaryakıt ikmalcisinin gemiye vereceği mamul özellikleri aynı mıdır?

• Geminin yakıt alımından sonraki su çekimi, yüklemeden sonra ulaşacağı seviyenin operasyon yaptığı limandaki derinlikle uyuşması gerekmektedir. Bu durumun, gemi kaptanı ile tartışılması gerekmektedir.

• Yakıt ikmali yapan firmaların Gümrük Muamelesinin yapılması esnasında acenteden istedikleri talepnamelere acentenin yakıt bedeli ödemesinden sorumlu olmadığına dair ekleyeceği bir cümle, ileride yakıt tedarikcisi ile, yakıtı sipariş veren arasında olabilecek kanuni ihtilaflarda acentenin sorumluluk almamasına neden olacaktır.

• Bazı durumlarda, Gemiye verilen yakıt miktarı ile, acentenin Gümrüğe verdiği talepnamede yazan miktar arasında az veya çok (genelde yazılan miktardan, kapasitenin yanlış hesaplanması vs gibi sebeplerle) fark olması durumunda, bu durumu ilgili gümüğe yazılı olarak bildirmek gerekir. Aksi takdirde Gümrüğe karşı acente de sorumlu duruma düşer. Yakıt miktarları, gemi kaptanından yazılı olarak istenmelidir.

• Her zaman yakıt ölçümleri konusunda tecrübe sahibi, ve yeterliliği olan en az bir firmanın mesai saatleri harici kontak detayları dahil bilgisi hazır olmalıdır. Gemi kaptanı ile yakıt tedarikcisi arasındaki verilen yakıtın miktarı konusundaki ihtilaflarda, geçerli ölçümler bu tip survey firması tarafından ivedilikle yapılmalıdır.

• Yakıt gemi tankeri ile tedarik ediliyorsa, gemi kaptanına yakıt barcının hangi saatde geminin yanında olmasının istediği sorulur ve gelen cevaba istinaden yakıt tedarikcisi firma ile yakıtın verileceği saat vs konusunda mütabakata varılır. Gemiye yakıt tankerinin detayları, telefon numarası, bulunduğu VHF kanalı, yakıtı pompalama kapasitesi vs dahil bilgi verilir. Ayrıca eğer yakıt demir mevkiinde verilecekse, takribi yakıt ikmal bölgesi detayları gemiye ve yakıt tankerine bildirilir.

• Eğer yakıt kara tankeri ile verilecekse, geminin bulunduğu liman işletmesi ile yakıt siparişi vermeden önce temasa geçip, bu tip yakıt ikmalinin yapılıp yapılamayacağı teyidini almalıyız. Ayrıca bundan doğabilecek ve gemi işletmesinin ödemesi gereken ücretler de gemi işleticine detaylı olarak bildirilmelidir.

• Yakıt teslimi sırasında çevre kirliliğini engelleyici her türlü tedbirin alınması gerektiği hem yakıt ikmalcisine hem de gemi kaptanına hatırlatılır.

• Gemi kaptanı eğer yakıt numunelerini postalamak istiyorsa, bu örneklerle ilgili gemi kaptanı tarafından fatura hazırlanması gerektiği ve yakıt numunesinin uluslararası standartlarda kurye firmalarının taşıma koşullarına uygun paketlenmesi gerektiği hatırlatılır. Bu tip yakıt numunelerinin uluslarası kurye vasıtası ile postalanması durumunda genelde alıcı firmanın Kurye Firma ile antlaşmasını belirten hesap numarası ile gönderimi temin edilir. Böylece acentenin kurye ücreti ödemesi gerekmez.

• Küçük kabotajda bulunan bir gemiye transit yakıt ikmali, yürürlükdeki Gümrük Kanununun ilgili maddeleri gereğince yapılamaz. Bu nedenle türk bayraklı gemilere yakıt ikmali yapılırken, verilecek yakıtı büyük veya küçük kabotajda kullanacağından emin olmamız gerekir.

• Yakıt ikmallerinde, yakıt yapılacak limanının veya demir sahasının uygulama prosedürleri gereği, gerekli otoritelere, Gümrük Muhafaza, Liman Đşletmeleri, VTS vb gibi mercilere yazılı haber vermek gerekmektedir. Ayrıca gemiye verilen yakıtlar için hazırlanmış beyannamelerin bir nüshaları gemiye bırakılmalıdır. Bu konuda hem yakıt tedarikcisi firmaya hem de gemi kaptanına durumu hatırlatmalıdır. Çünkü; gemi geliş ve gidiş kontrolleri esnasında görevli Gümrük Muhafaza memuru tarafından hazırlanan soru kağıtlarında geminin varış ve kalkışındaki yakıt durumu sorgulanmakta ve gemiye verilen akaryakıtın detayları beyannamelerden kontrol edilerek sorgu kağıtlarına kayıt edilmektedir. Beyannamelerin gemide olmaması durumunda gemi kalkışlarında gecikmeler yaşanabilinir.

d) Gemi Kumanya Đkmalleri

Gemi üzerinde çalışan gemi personeli ve yolcuların kumanya ikmalleri, kumanya firmaları (Ship Chandlers) tarafından sağlanır. Her ne kadar genelde geminin bu tip ihtiyaçları gemi acentesi aracılığıyla karşılansa da günümüzde özellikle uluslararası kumanya şirketlerinin yoğun kullanımı ve

160

internet ortamında servis veren firmalara ulaşımın kolay olması sebebiyle acentelerin kumanya sağlama konusundaki görevleri gittikce azalan şekilde de olsa halen devam etmektedir. Yük Gemisi işleticileri genelde iki ayrı şekilde gemi kumanyasının ne şekilde gemiye verileceği uygulaması yapmaktadırlar;

• Gemi Đşleticisi tarafından ya uluslararası kumanya tedarikcisi firmalar, ya gemi acenteleri, ya da geminin uğrak yaptığı limandaki mahalli kumanya tedarikcileri tarafından, gemi kaptanının bildirdiği ihtiyaç listesine, personelin sendikal haklarının ya da çalışma kontratlarının detayları çerçevesinde, en ekonomik şekilde gemiye temin edilebilecek limanda sefer süreleri de göz önüne alınarak gemi işletici firmanın satın alma departmanı aracılığıyla karşılanır.

• Gemi işleticisi firmalar, gemi personelinin kontratları, sendikal hakları çerçevesinde gemi personelinin günlük iaşe bedellerinin, sefer süresi göz önüne alınarak gemi kaptanına kumanya bedeli nakit olarak ödenir ve gemide personel tarafından kurulan alım komisyonu tarafından gemi kaptanı başkanlığında satın alınır.

Özellikle yolcu gemilerinde, gemiye verilen kumanyanın belirli standartlara uyması ve istenilen kumanyanın bazılarının Türkiye’de bulunmaması problemleri nedeniyle, yurt dışındaki uluslararası firmalar tarafından kumanya ikmalleri yapılabilir ki bu durumda kumanya karayolu, denizyolu veya hava yoluyla yollanabilir. Bu durumda gemi işleticisi firmaya, gönderilecek kumanyanın hangi evraklar eşliğinde, hangi şekilde ve en geç geliş zamanını bildirmek gemi acentesinin görevleri arasındadır. Acente aracılığıyla kumanya alımlarında acentenin dikkat etmesi gereken bazı hususlar aşağıdaki gibi özetlenebilinir.

• Çalışılacak kumanyacı firma seçiminde titiz davranmak gerekir. Đhtiyaç duyulan kumanyanın kalitesi, fiyatları ve tedarik süresinin kısalığı gibi kriterler mukayese edilmelidir. Ayrıca, çalışılacak firmanın tecrübe sahibi olması ve kumanyacı diline hakim olması gerekmektedir.

• Verilecek kumanyalar için Gümrük Muamelerinin tam ve eksiksiz olarak yapıldığından emin olmalıyız. Ayrıca, kumanya ile alakalı Gümrük Beyannamesi, gümrükden onaylı fatura vs gibi belgelerin birer suretlerinin gemide her zaman bulundurulması gerekir ki, gemiye gelen görevli memurlar veya gidiş sorgusu sırasında ibrazı yürürlükdeki gümrük kanunları gereği gereklidir.

• Gemiye verilecek kumanyanın ayrıntılı fiyat listesi, gemi işleteninin talimatına bağlı olarak onaylanmak üzere gemi işleticine ve/veya gemi kaptanına yollanır. Yazılı teyid alınmasını müteakiben, kumanya tedarikine gidilir.

• Özellikle ISO sertifikasına sahip acentelerde, kumanya teslimi ve alımına ait kurallar detaylı olarak da belirtilmiş olup, bu durumda firmaların Kalite Kılavuzlarının takip edilmesi gereklidir.

• Kumanya içinde bozulabilir durumda olanların taşıma esnasında bozulmaması için gerekli önlemler alınması gerekmektedir. Bu nedenle geminin gelişine göre herhangi bir beklemeye neden vermeden kumanyanın hazırlanması gerekir. Özellikle demir mevkiinde ve transit geçen gemilere varilen kumanya teslimleri için kullanılan acente motorlarına yüklemenin, geminin gelmesine çok yakın zamanda yapılması gerekir, aksi takdirde bekleme esnasında mallarda bozulma meydana gelebilir.

• Kumanyanın teslim saati ve parça başı azami ağırlık gemi kaptanına bildirilmelidir. Böylece, gemi personelinde kumanya teslimatından sorumlu tayfanın kumanya teslimi esnasında gemide bulunması sağlanır. Ayrıca kumanyanın gemiye yüklenmesi sırasında gerek görülebilecek ekipman hazırlığı gemi tarafından yapılabilir.

• Özellikle ağır kumanya teslimlerinde, gemiye kumanyanın ne şekilde yükleneceğinin belirlenmesi lazımdır. El yardımıyla mı, gemi vinciyle mi yoksa rıhtım vinci mi kullanılacaktır? Vinçlerin kapasiteleri, yüklenecek kumanyayı kaldırabilecek limitlerde olmalıdır.

• Kumanya teslimlerinde, teslimin delili olarak detaylı listelere, irsaliye ve faturalara gemi kaptanından kaşe ve imza alınarak, teslimatın yapıldığının kanıtı olarak gemi hesapları yapılırken kullanılır. Ayrıca herhangi bir ihtilaf anında delil olarak da kullanılır.

c ) Gemiye Yedek Parça Verilmesi ve Tamir Đşleri Gemiye verilen ve gemiden alınan her türlü yedek parça görevli Gümrük Müdürlükleri tarafından denetime tabidir. Eğer yurt dışından yedek parça gemiye gönderilecekse, alıcı olarak Gemi Adı ve acentesinin belirtilmesi, ayrıca verilecek parçanın “ Transit “ olduğunu beyan etmek gerekir. Gelen parçalarla birlikte Mal faturası ve Çeki Listesinin beraber gönderilmesi gerekir. Ayrıca bu evraklar parça gelmeden önce acente tarafından yükleyici, gemi, veya gemi işleticisi tarafında acenteye

161

bildirilmelidir. Parça teslimlerinde, gümrük formalitelerinin sürebileceği tahmini zaman, parça gönderilmeden gemi işleticisine ve gemi kaptanına bildirilerek, geminin parçayı değilde parçanın gemiyi beklemesi şeklinde hazır edilmesi gerekmektedir. Parçaların, gemiye verilmesi acente sorumluluğunda olduğundan, bu parçaların gemiye teslimi esnasında hasarlanması, denize düşürülmesi vs gibi durumlarla karşılaşıldığında kendi tedbirimizi almak için, sigorta yaptırılması zaruridir. Gemiye verilecek ve acente tarafından temini istenilen parçalar için, geminin istediği özelliklerde yedek parçanın temini gereklidir. Eğer muadili yedek parça temin edilecekse, gemiden muhakkak bu konuda onay alınmalıdır. Aksi takdirde telafi edilmesi güç zarar ve müşteri / donatan menuniyetsizliği ile karşılaşılır. Gemiye herhangi bir parça verildiğinde, gemi kaptanından veya diğer yetkili gemi personelinden, verilen parçanın hangi durumda ( kırık, sağlam vs ) kaç adet ve ne zaman verildiğini belirten Package Control Form şeklinde haırlanmış bir evrağa kaşe ve imza alınmalıdır. d) Gemiye Su Đkmali Gemilerin işleyişleri için her zaman tatlı su ( Fresh Water ) ihtiyacı bulunmaktadır. Bu ihtiyaç gemide bulunan personel ve yolcuların günlük ihtiyaçlarını karşılamaları yanında, geminin çalışması esnasında ihtiyaç duyulan su ile birlikte, ambar ve tank temizliğinde kullanılan su ihtiyacına kadar geniş bir yelpaze çizmektedir. Gemiler seferleri esnasında, en az bir sonraki uğrak yapılacak limana kadar su ihtiyacını karşılayacak şekilde su stoklarını, geminin su tanklarında saklar. Gemiler ihtiyaç duydukları su stoklarını iki şekilde tedarik ederler.

• Deniz suyundan gemide bulunan arıtma sistemi marifetiyle • Uğradıkları limanlardan, rıhtım bağlantısı veya su tankerleri marifetiyle

Deniz suyundan elde edilen suyun dönüşüm maliyetinin fazla olması ve arıtım makinelerinin bakım maliyetlerinin fazla olması gibi sebeplerle, gemiler genelde su ihtiyaçlarını uğradıkları limanlarda yapmaktadırlar. Bir çok limandaki rıhtımlarda gemilerin su ihtiyaçlarını gidermek için tatlı su bağlantı vanaları bulunmaktadır ve genelde bu vanalara bağlanan hortumlarla gemiler ihtiyaçlarını karşılarlar. Lakin, tatlı su bağlantısı olmayan durumlarda su ikmali kara veya deniz tankerleri ile gemilere yapılır. Ayrıca demirde bekleyen gemilere de tatlı su ikmali deniz tankerleri ile sağlanır. Bir çok limanda su ikmali, liman işletmesinin tekelindedir. Bu durumda gemilere su ikmali vermeden önce, suyun ne şekilde ve kimin tarafından verileceği konularının açıklığa kavuşturulması gerekir. Bunlara ek olarak liman uğrağı yapacak gemilere su ikmali konusunda gerekli bilgiyi vermek, ( su fiyatı, ne şekilde ve miktarda ) ve geminin su alıp almayacağını sormak, gemi geldiğinde hazır olmamızı sağlayacaktır. Gemilere su ikmali yapılırken dikkat edilecek ana husular aşağıdaki gibidir.

• Verilecek suyun kaynağı belli midir ve geminin istediği özelliklerle uyuşmakta mıdır? Kalitesini gösterir sertifikası var mıdır?

• Gemi işleticisi ve/veya gemi kaptanına suyun fiyatını bildirdik mi, ayrıca istenilen suyun miktarı ve fiyatının kabul edildiğine dair gemi işleticisinden yazılı onayımız varmı ?

• Geminin su ikmali yapacağını, Gümrük, Polis, Liman Müdürlüğü, VTS ve Liman Başkanlıkları gibi gerekli mercilere yazılı olarak bildirdik mi ?

• Suyun ne şekilde ( rıhtımdan, deniz tankeri ile vs ) verileceğini, suyun verilmesi esnasında kullanılacak hortumların kimin tarafından sağlanacağı ( gemi veya liman ), eğer tarafımızdan hortum sağlanılması söylenmişse, kullanılacak hortumun su için kullanılacağından emin miyiz, kaç metre hortum gerekecek, hortum bağlantı manifoltları, hem gemiye ve hem de su kaynağına uyumlu mu gibi sorulara cevap bulmamız gerekecektir.

• Gemi kaptanı ile suyun hangi gün hangi saatte ve hangi kapasitede ( m3/saat ) verileceği konusunda mütabakata varıldı mı?

• Su ikmali deniz tankeri ile yapılacaksa, deniz tankeri ve gemiye birbirlerinin pozisyonları, hangi VHF kanalında bekleyeceklerini bildirdik mi? Ayrıca gemi kaptanından deniz tankerinin hangi tarafa ( iskele/sancak vs ) yanaşacağı konusunda bilgi alınıp, su tankerine gerekli bilgiler verildi mi?

Ayrıca, gemiye su verilirken, suyun ücretini ne şekilde ve kinden tahsil edeceğimizin açıklığa kavuşturulması gerekir.

162

e) Gemiden Atık Alınması Gemilerde çeşitli nedenlerle katı, sıvı ve gaz halinde atık meydana gelir. Atıklar, yükten kaynaklanan atıklar ve geminin işleyişinden kaynaklanan atıklar gibi çeşitli nedenlerle olabilir. Marpol 73/78 - Gemilerden Kaynaklanan Kirliliği Önleme Uluslararası Konvansiyonunda özellikle denizleri korumaya yönelik alınması gereken tedbirler belirtilmiştir. Marpol Konvansiyonu 17 Şubat 1973 tarihinde imzalanmış olup 1978 tarihinde bazı değişikler ile alakalı protokol neticesinde, 1973 ve 1978 protokollerinin kombinasyonu olarak 2 Ekim 1983 tarihinde yürürlüğe girmiş ve bu antlaşmaya imza atan ülkeler tarafından uygulanmaya başlanmıştır. Marpol ile alakalı Türkiye’de konuyla alakalı olan merci Denizcilik Müsteşarlığıdır. Gemilerden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi konusunda gemi acenteleri olarak, gelecek nesillere daha temiz ve yaşanılabilecek bir çevre bırakmak için elimizden gelen gayreti göstermeli ve acenteliğini yaptığımız gemilere konu hakkında ayrıntılı bilgi vermeliyiz. Ayrıca, yine acenteliğini yaptığımız gemilere, çevrede kirlilik yaratan kaynakları ve herhangi bir kirliliği vakit geçirmeden gerekli makamlara bildirmeleri konusunda hatırlatmada bulunmalıyız. Konuyla alakalı yönetmeliklere aşağıda değineceğiz. Gemilerden atık alımı, liman sınırları içinde yanaşık vaziyette yapılması yanında ayrıca transit geçen gemilerde ve demirdeki gemilerde deniz vasıtaları marifetyle, bu konuda yetkilendirilmiş firmalar veya resmi devlet kurumları tarafından yapılır. Gemilerden Atık alınması ile ilgili yönetmelik 26/12/2004 tarih ve 25682 nolu Resmi Gazetede yayınlanmış olup, metin aşağıdaki gibidir.

Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği BĐRĐNCĐ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı; Türkiye'nin deniz yetki alanlarında gemilerin normal faaliyetlerinden kaynaklanan atıkların deniz ortamına verilmesinin önlenmesi amacıyla gemilerden; atıkların alınması, depolanması ve bertaraf tesislerine taşınması ile ilgili işlemlerin yapılması ve bu amaçla limanlarda kurulması ve işletilmesi gerekli olan atık kabul tesisleri ve atık alma gemilerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Kapsam Madde 2 — Bu Yönetmelik hükümleri; Türkiye'nin deniz yetki alanlarında bulunan gemileri, bu alanlarda bulunan limanlarda yapılması gerekli atık kabul tesislerini, atık alma gemilerini ve atıkların bertaraf tesislerine taşınmasını kapsar. Dayanak Madde 3 — Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu, 1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 9 uncu maddesi, 10/8/1993 tarihli ve 491 sayılı Denizcilik Müsteşarlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 ve 7 nci maddeleri ile 24/6/1990 tarihli ve 20558 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak taraf olunan Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesi Hakkında Uluslararası Sözleşmesi (MARPOL 73/78 Sözleşmesi) hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen; Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını, Müsteşarlık: Denizcilik Müsteşarlığını, Atık: Gemilerin normal faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan MARPOL 73/78 EK-I kapsamında bulunan petrol ve petrol türevli katı ve sıvı atıkları (sintine suyu, kirli balast, slaç, slop, yağ vb.), MARPOL 73/78 EK-II kapsamında bulunan zehirli sıvı madde atıkları, MARPOL 73/78 EK-IV kapsamında bulunan pis suları ve MARPOL 73/78 EK-V kapsamında bulunan çöp atıklarını, Atık Alma Gemisi: Denize elverişlilik belgesinde atık alma faaliyeti için tescili yapılan ve bu Yönetmelikte tanımlanan atıkları almak, taşımak ve atık kabul tesislerine vermek amacıyla faaliyet gösteren gemileri,

163

Atık Kabul Tesisi: Gemilerden kaynaklanan atıklar ile atık alma gemilerinin taşıdığı atıkların alınması ve geçici depolanması amacıyla kurulmuş atık kabul tesislerini, Bertaraf: 2872 sayılı Kanun uyarınca yürürlüğe konulan yönetmelikler kapsamında bu Yönetmelikte bahsedilen atıkların geri kazanımı, düzenli depolanması, yakılması ve arıtılmasını, Demirleme Yerleri: Karasularımız dahilinde gemilerin demirleme sahaları olarak belirlenmiş deniz alanlarını, Çöp: Geminin normal işleyişi sonucu oluşan ve MARPOL 73/78 EK-V kapsamına giren evsel ve operasyonel nitelikli katı atıkları, Gemi: Kullanma amacı ne olursa olsun, denizde ve iç sularda kürekten başka bir aygıtla yola çıkabilen, tüm deniz araçları, hava yastıklı tekneler, hidrofil botlar, platformlar ve denizaltılar gibi her türlü yapı ve tipteki tekneyi, Kirli Balast: Gemiden suya bırakıldığında; su üstünde veya bitişik sahil hattında petrol, petrol türevi veya yağ izlerinin görülmesine neden olan veya su üstünde ya da su altında renk değişikliği oluşturan veya askıda katı madde/emülsiyon halinde maddelerin birikmesine yol açan balast suyunu, Liman: Tersaneler, marinalar ve yat limanları ile balıkçı ve gezinti tekneleri de dahil olmak üzere tüm gemilerin muhtelif faaliyetlerinde kullanabilmeleri amacı ile inşa edilmiş ve donatılmış deniz ve kıyı yapılarını, Liman Yöneticisi: Liman işleticisi adına hareket edebilecek yetkiye sahip özel veya tüzel kişiyi, Lisans Belgesi: Bu Yönetmelik gereğince atık kabul tesisi ve atık alma gemisi işletmek isteyenlerin alması gereken belgeyi, MARPOL 73/78: 1978 protokolü ile değiştirilen 1973 tarihli Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine Ait Uluslararası Sözleşmenin Türkiye'de yürürlükte olan metnini, Pis su: Tuvaletler, pisuvarlar ve tuvalet frengilerinden gelen atıklar, revir, dispanser ve hastahanelerdeki lavabo, frengi ve küvetlerden gelen sıvı atıkları, canlı hayvan bulunan mahallerden gelen akıntıları veya bunlara karışan diğer atık suları, Sintine: Gemilerin makine ve yardımcı makine alt tankları, koferdamlar, ambarlar veya benzer bölümlerinde oluşan sızıntı su ve yağlı atık suların biriktiği bölümleri, Sintine Suyu: Sintinede biriken sıvıları, Slaç: Gemilerin makine dairelerinde, yakıt tanklarında veya petrol tankerlerinin kargo tanklarında tortu ve/veya yağ çökeltilerinden oluşan çamuru, Slop: Gemilerde kargo tanklarının yıkanması sonucu oluşan tank yıkama suları dahil, slop tanklarında biriken yağlı su artıklarını, Tersane: Gemilerin bakım - onarımının yapıldığı ve havuzlandığı mahalleri, Zehirli Sıvı Madde: MARPOL 73/78 EK-II kısmında tarif edildiği ve listelendiği şekli ile A, B, C veya D kategorilerinden birinin kapsamına giren zehirli sıvı maddeleri, Zehirli Sıvı Madde Atığı: Zehirli sıvı madde olarak tanımlanan maddelerin gemiden boşaltılmasından sonra tankların yıkanması sonucu bu maddelerle bulaşmış sıvıyı, ifade eder.

ĐKĐNCĐ BÖLÜM Genel Hükümler

Deniz ve Çevresinin Korunması Madde 5 — Deniz kirliliğini önlemek amacıyla gemilerden kaynaklanan atıkları çevreye zarar verecek şekilde doğrudan ve/veya dolaylı olarak deniz ortamına bırakmak yasaktır. Gemilerden kaynaklanan atıkların atık kabul tesislerine ve atık alma gemilerine verilmesi, alınması, geçici depolanması ve bertarafı safhalarında sorumlu özel ve tüzel kişiler, çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek tedbirleri alırlar. Liman Yöneticilerinin Yükümlülükleri Madde 6 — Bu Yönetmelikte tanımı yapılan atıklar dışındaki herhangi bir atığın Bakanlığın izni dışında limanlara alınması yasaktır. Limanlarda; gemilerden kaynaklanan, atıkların alınmasına hizmet edecek yeterli kapasite ve teknik donanıma sahip atık kabul tesislerinin münferiden veya müştereken kurulması zorunludur. Sorumlu liman yöneticisi olmak kaydıyla atık kabul tesisleri üçüncü şahıslar tarafından da işletilebilir. Liman yöneticileri, atık kabul tesislerini kurmak için Bakanlıktan lisans belgesi alırlar. Liman yöneticileri; a) Limanlarına gelen veya yanaşmak üzere açıkta bekleyen gemilerden kaynaklanan ve bu Yönetmelikte tanımlanan atıkları gemilerin talebi üzerine geminin gecikmesine yol açmaksızın almakla, b) Atık alma gemilerinin taşıdıkları atıklarını sahip oldukları atık kabul tesislerine sözleşme yaparak almakla ve bu konuda gerekli işbirliğini yapmakla,

164

c) Sahip oldukları atık kabul tesislerinde toplanan atıkları 2872 sayılı Kanun ve ilgili yönetmeliklerin hükümlerine göre bertaraf etmek veya ettirmekle, d) Gemilerin normal faaliyetlerinden kaynaklanan ve bu Yönetmelikte tanımı yapılmayan atıklar ile ülke kaynaklarına zarar verebilecek veya hastalık bulaştırabilecek hayvan ve bitki atıkları, tıbbi ve enfekte atıkları, zehirli, tehlikeli ve kimyasal katı ve sıvı atıkları, büyük miktarlarda bozulmuş veya hasarlanmış yük atıklarının kabulü ile ilgili olarak Bakanlıktan izin almakla, e) EK-IV’de yer alan gemilerden kaynaklanan atıkların transfer formunu doldurmak ve aylık olarak ilgili valiliklere göndermekle, f) MARPOL EK-I kapsamına giren atıkların alımı sırasında oluşabilecek çevre kirliliğinin önlenmesi ve ilk müdahalenin yapılabilmesi için limanda; limana yanaşan en büyük gemi boyunun iki katı uzunlukta, bir tambura sarılı, her an denize serilmeye hazır ve dökülen atığın yayılmasını engelleyecek yüzücü bariyeri limanda bulundurmakla, g) Atık alım işlemi esnasında herhangi bir kaza, sızıntı veya taşma olması durumunda, kirliliğin yayılmaması ve durdurulması için liman personeli tarafından ilk müdahalede bulunulmasını sağlamak ve sorumlu liman başkanlığını derhal bilgilendirmekle, yükümlüdürler. Bakanlık (d) bendinde belirtilen atıklarla ilgili olarak gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapar. Liman yöneticileri; a) Gemilerden kaynaklanan atıkların atık kabul tesislerince alınmasının önemi ve çevrenin korunmasına katkısı, b) Limanın tüm sorumluluk alanındaki ve rıhtımlardaki atık kabul tesislerinin yerlerini gösteren plan ve diyagramları, c) Atık alımından sorumlu kişiler, firmalar ve gerekli tüm ilgililerin isim, adres, telefon ve diğer temas detayları, d) Hizmet verilen atık türlerinin listesi, e) Gemilerden atık alınma yöntemleri, başvuru usulleri, f) Atık alım hizmetleri karşılığında alınan ücretler ile ücretlendirmenin nasıl yapıldığı, g) Limanda kurulu arıtma ünitelerinin yeri ve çalışma usulleri, h) Yetersiz, uygunsuz veya çevre kirliliği tehlikesi doğuracak şekilde çalışan atık alım hizmetlerine yönelik raporlama yöntemleri, hakkında valiliklere ve ilgili bentler hakkında liman kullanıcılarına, acentelere ve diğer ilgililere devamlı şekilde bilgi verir veya bildirir. Muafiyetler ve Alternatif Uygulamalar Madde 7 — Limanın faaliyetleri nedeni ile bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasının tamamen veya kısmen gereksiz, yersiz veya imkansız olduğunu düşünen liman yöneticileri, Bakanlığa yazılı olarak başvurarak muafiyet isteğinde bulunabilir. Bu başvuruda; bu Yönetmelik hükümlerinin kendi limanına uygulanmasının niçin gereksiz, yersiz veya imkansız olduğunu, MARPOL 73/78 hükümlerine uymak için önereceği alternatif uygulamaları ve Bakanlığın ihtiyacı olan diğer bilgileri verir. Bakanlık gerekli inceleme ve değerlendirmeleri yaptıktan sonra liman yöneticisinin talebini uygun görmesi durumunda, alternatif uygulamayı açıklayan bir muafiyet belgesini liman yöneticisine verir. Atık Alma Gemi Đşleticilerinin Yükümlülükleri Madde 8 — Atık alma gemisi işleterek gemilerden atık alma hizmeti yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler ilgili valilikten Lisans belgesi almak zorundadırlar. Atık alma gemisi işleticileri; a) Bu Yönetmelikte tanımlanan gemilerden kaynaklanan atıkları gemilerin talebi üzerine geminin gecikmesine yol açmaksızın almakla, b) Gemilerden aldıkları atıklar ile kendi gemilerinde oluşan atıkları, sözleşme yaptıkları limanlardaki atık kabul tesislerine vermekle, c) Atık alım işlemi esnasında herhangi bir kaza, sızıntı veya taşma olması durumunda, kirliliğin yayılmaması ve durdurulması için atık alma gemi personeli tarafından ilk müdahalede bulunulmasını sağlamak ve sorumlu liman başkanlığını derhal bilgilendirmekle, yükümlüdürler. Bu Yönetmelikte tanımı yapılan atıklar dışındaki herhangi bir atığın Bakanlığın izni dışında atık alma gemilerine alınması yasaktır.

165

Karasularımızda Tarifeli Sefer Yapan Gemi Đşleticilerinin Yükümlülüğü Madde 9 — Karasularımız dahilinde kamu kuruluşları veya kooperatif birliklerince işletilen tarifeli sefer yapan şehir hatları deniz otobüsleri ve yolcu motorları gibi gemilerin donatanları veya işletmecileri, söz konusu gemilerden kaynaklanan ve bu Yönetmelikte tanımlanan atıklarının alınması için lisanslı mevcut atık kabul tesisleri ile anlaşma yapmak veya sefer yapılan limanlardan birinde veya uygun bir bağlama yerinde bu Yönetmelikte belirtilen şartlara haiz atık kabul tesislerini müştereken veya münferiden kurmak zorundadırlar. Gemilerin Yükümlülükleri Madde 10 — Türkiye'nin deniz yetki alanlarında bulunan limanlara gelen veya yanaşmak üzere açıkta bekleyen gemiler; normal faaliyetlerinden kaynaklanan ve bu Yönetmelik kapsamında tanımı yapılan atıkları bu Yönetmelik hükümlerine göre kurularak işletilen atık kabul tesislerine veya atık alma gemilerine vermekle yükümlüdürler. Gemiler limanlara yanaşmalarında gemi kaptanı; gemide mevcut atık türü ve miktarını, atıklarını verip vermeyeceğini veya bir sonraki limanda atıklarını boşaltacağını liman yöneticisine ve liman başkanlığına bildirir. Bu hususta yapılacak haberleşme yöntemi ve sistemleri Müsteşarlığın görüşü alınarak Bakanlık tarafından genelge ile belirlenir. Bu Yönetmelikte tanımı yapılan atıklar dışındaki herhangi bir atığın Bakanlığın izni dışında limanlara ve atık alma gemilerine verilmesi yasaktır. Liman Başkanlıklarının Yükümlülükleri Madde 11 — Türk karasuları dahilinde herhangi bir demirleme alanlarında demirleyen uğraksız gemilerin kaptanı veya donatanı veya acentası, atıklarının alınması taleplerini en yakın liman başkanlığına bildirirler. Liman başkanlığı valilikten lisans belgesi almış en uygun atık alma gemisini atık alım işi ile görevlendirir. Liman Başkanlıklarınca yapılan kontrol ve denetimlerde bir sonraki limana kadar oluşacak atıkları için mevcut atık tanklarında yeterli depolama hacmi olmadığı tespit edilen gemilerin, atıkları alınıncaya kadar kalkışına izin verilmez. Yeterli atık depolama hacmine sahip olup da atıklarını vermeyen gemiler, atıklarını sonradan yasal olmayan yollardan denize boşaltmamaları için konunun takibi amacı ile denetleme yetkisi olan kurumlara bildirilir ve geminin gideceği bir sonraki limanın liman başkanlığına bilgi verilir. Atık alma gemilerinde liman başkanlıklarınca yapılan denetimlerde bu Yönetmeliğin 16 ncı maddesinde belirtilen hususlar itibariyle tespit edilen aksaklıklar Bakanlığa ve ilgili valiliğe yazı ile bildirilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Atık Kabul Tesisleri ve Atık Alma Gemileri Đçin Lisans Belgesi Đşlemleri

Atık Kabul Tesisleri Đçin Lisans Belgesi Başvurusu Madde 12 — Atık kabul tesisi için lisans almak isteyen liman yöneticisi, limanında kurulacak atık kabul tesisi için EK-I'de yer alan atık kabul tesisi proje formatına göre bir rapor hazırlayarak Bakanlığa bir dilekçe ekinde yedi adet olarak sunar. Bakanlık söz konusu raporu, limanın tipine ve verilecek hizmetin türüne göre bu Yönetmeliğin Beşinci Bölümünde belirtilen ilgili kriterleri de dikkate alarak inceler veya incelettirebilir. Bakanlık gerekli görmesi durumunda söz konusu raporu uzman kurum/kuruluşlardan bir komisyon kurarak inceleyebilir. Bakanlıkça uygun bulunan rapora göre atık kabul tesisinin yapılması için liman yöneticisine izin verilir. Raporda eksiklik tespit edilmesi ve/veya ilave olarak rapora girmesi gereken bilgi ve belgelerin bulunması durumunda, bunların rapora girilmesi liman yöneticisinden istenir. Revize edilmiş rapor Bakanlığa yedi adet olarak sunulur. Revize edilen rapor incelenip değerlendirilir. Söz konusu raporun Bakanlıkça uygun bulunması durumunda, uygun bulunan rapora göre atık kabul tesisinin yapılması için liman yöneticisine izin verilir. Bakanlıkça liman yöneticisinden, uygun bulunan raporda yer alan bilgiler de dikkate alınarak EK-III'de belirtilen hususlar itibariyle bir atık yönetim planının hazırlanması istenir. Liman yöneticisi hazırlayacağı atık yönetim planını onaylatmak üzere lisans almak için yapacağı başvuru aşamasında Bakanlığa sunar. Bakanlık, gerek görmesi durumunda raporda yer alan bilgiler kapsamında atık kabul tesis alanını ve/veya benzer tesisleri yerinde inceleyebilir veya bunu uzman kurum/kuruluşlardan komisyon kurarak incelettirebilir. Bu incelemelerde gerekli harcamalar başvuru sahibi tarafından karşılanır.

166

Atık Alma Gemileri Đçin Lisans Belgesi Başvurusu Madde 13 — Atık alma gemisi için lisans belgesi almak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, EK-II'de yer alan hususları içeren bir rapor hazırlayarak Valiliğe bir dilekçe ekinde beş adet olarak sunarlar. Valilik söz konusu raporu, bu Yönetmeliğin EK-II'de belirtilen hususlar itibariyle inceler veya incelettirebilir. Valilik gerekli görmesi durumunda söz konusu raporu uzman kurum/kuruluşlardan bir komisyon kurarak inceleyebilir. Valilikçe uygun bulunan rapora göre gemiye atık alma hizmetleri için donatılmasına izin verilir. Raporda eksiklik tespit edilmesi ve/veya ilave olarak rapora girmesi gereken bilgi ve belgelerin bulunması durumunda, bunların rapora girilmesi başvuru sahibinden istenir. Revize edilmiş rapor valiliğe beş adet olarak sunulur. Revize edilen rapor incelenerek değerlendirilir. Söz konusu raporun valilikçe uygun bulunması durumunda gemiye, uygun bulunan rapora göre atık alma hizmetleri için donatılmasına izin verilir. Uygun bulunan rapordan üç adet valilikte kalır, bir adet başvuru sahibine ve bir adet ilgili liman başkanlığına verilir. Valilik gerek görmesi durumunda raporda yer alan bilgiler kapsamında atık alma gemisi ve/veya benzer gemileri yerinde inceleyebilir veya incelettirebilir. Bu incelemelerde gerekli harcamalar başvuru sahibi tarafından karşılanır. Lisans Belgesinin Verilmesi Madde 14 — Liman yöneticisi, Bakanlıkça raporu uygun bulunan atık kabul tesisi için lisans almak amacıyla ekinde atık yönetim planının yer aldığı bir dilekçe ile Bakanlığa başvurur. Atık alma gemisi sahibi, valilikçe raporu uygun bulunan atık alma gemisi için lisans almak amacıyla ekinde gemi içindeki donanımı gösteren bir vaziyet planı ve almış oldukları izinler, belgeler, protokoller ve diğer bilgi ve belgelerin yer aldığı bir dilekçe ile valiliğe başvurur. Atık kabul tesisi ile ilgili; a) Bu Yönetmeliğin 12 nci maddesinde belirtilen ve Bakanlıkça uygun bulunan raporda yer alan hususların yerine getirilip getirilmediğinin kontrolü amacıyla Bakanlıkça yerinde inceleme yapılır. Eksiklik tespit edilmesi durumunda, tespit edilen eksik hususların giderilerek Bakanlığa tekrar başvurulması istenir. b) Yerinde yapılan inceleme sonucunda uygun bulunan söz konusu atık kabul tesisine, liman yöneticisi tarafından hazırlanan atık yönetim planının Bakanlıkça onaylanmasından sonra beş yıl süre için lisans belgesi verilir. c) Lisanslı atık kabul tesislerinde yapılacak değişiklikler için Bakanlıktan onay alınır. Lisans hiç bir şekilde üçüncü kişilere devredilemez. Liman işletmecisinin değişmesi halinde Bakanlığa bilgi verilmesi ve lisansın yenilenmesi zorunludur. Lisans almış atık kabul tesislerine sahip limanların isimleri Bakanlık tarafından ilgili liman başkanlığına bildirilir. Atık alma gemisi ile ilgili olarak; a) Bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde belirtilen ve valilikçe uygun bulunan raporda yer alan hususların yerine getirilip getirilmediğinin kontrolü amacıyla valilikçe yerinde inceleme yapılır. Eksiklik tespit edilmesi durumunda, tespit edilen eksik hususların giderilerek valiliğe tekrar başvurulması istenir. b) Yerinde yapılan inceleme sonucunda uygun bulunan söz konusu atık alma gemisine, valilik tarafından üç yıl süre için lisans belgesi verilir. Lisanslı atık alma gemisinde yapılacak değişiklikler için ilgili valilikten onay alınır. Lisans hiç bir şekilde üçüncü kişilere devredilemez. Gemi işletmecisinin değişmesi halinde ilgili valiliğe bilgi verilmesi ve lisansın yenilenmesi zorunludur. Lisans almış atık alma gemilerinin isimleri valilikçe, Bakanlığa ve ilgili liman başkanlığına bildirilir. Lisans belgesinde; a) Lisans belgesinin hangi tür atıklar için verildiği, b) Başlama ve bitiş tarihleri, c) Faaliyet göstereceği liman işletme sahası, belirtilir. Lisans Belgesinin Vize Edilmesi Madde 15 — Lisans belgesi, veriliş tarihinden itibaren atık kabul tesisleri için her beş yılda bir, atık alma gemileri için ise her üç yılda bir vize edilir. Lisans belgesi sahibi, lisans belgesinin sona erme tarihinden üç ay önce atık kabul tesisleri için Bakanlığa, atık alma gemileri için valiliğe dilekçe ile başvurarak lisans belgesinin vize edilmesini ister. Bu başvuruda varsa değişiklik planları da bildirilir. Lisansı vize edecek olan kurum gerekli kontrolleri yaptıktan sonra lisans belgesini vize eder veya vize başvurusunu reddeder. Vize başvuruları reddedilen atık kabul tesisleri ve atık alma gemileri, gerekçeleri belirtilen olumsuzlukları lisansı vize eden kurum tarafından verilen süre içerisinde

167

düzelterek tekrar vize talebinde bulunabilir. Bu süre altı ayı geçemez. Vizesi zamanında yapılmayan lisans belgesi geçersiz sayılır. Lisans Belgesinin Đptali ve Faaliyetin Durdurulması Madde 16 — Atık kabul tesisi ve atık alma gemisinde yapılacak denetimlerde; a) Atık kabul tesisi ve atık alma gemisinin çalışmasında arıza ve yetersizlikler tekrarlanıyor ise, b) Gemilerden atık alım işlemleri, bu Yönetmelikte belirtilen zaman limitlerini aşan veya makul olmayan sürelerde yapılıyor ise, c) Atık alım hizmeti vereceği atık türlerinden herhangi birisi alınmıyor ise, d) Atık kabul tesisi ve atık alma gemisinin herhangi bir sebepten dolayı gerektiği gibi çalışmaması veya amacına hizmet etmemesinden dolayı Türk karasuları veya kıyılarında petrol ve petrol türevli atıkları, çöp, pis su veya zehirli sıvı madde atığı kirliliği tehlikesi var ise, e) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasının (d) bendinde belirtilen özel atıkların izinsiz alınarak depolandığı tespit edilir ise, Bakanlık, liman yöneticisini, valilik ise atık alma gemi sahibini yazılı olarak uyarır ve tespit edilen aksaklıkların düzeltilmesi için yapılması gerekenleri belirtir. Tespit edilen aksaklıkların düzeltilmesi için aksaklığın önemine ve kaynağına göre bir ay ile bir yıl arasında süre verilir. Verilen süre sonunda aksaklığın devam ettiği tespit edilirse atık kabul tesisine ve atık alma gemisine 2872 sayılı Kanunun ilgili maddeleri gereğince ceza verilir ve aksaklıkların giderilmesi için bir aylık süre verilir. Aksaklıklar giderilmediği takdirde fiilin tekrarı nedeniyle 2872 sayılı Kanun gereğince artırım uygulanarak ceza verilir ve on beş gün süre daha tanınır. Bu sürenin sonunda da aksaklıkların giderilmemesi durumunda atık kabul tesisi ve atık alma gemisinin lisansları iptal edilir. Aksaklıkların düzeltilmesi için verilen süreler zarfında atıkların alınması yükümlülüğü devam eder. Lisans Belgesinin Đptalinden Sonra Yapılacak Đşlemler Madde 17 — Lisans belgesi iptal edilen liman yöneticisi ve atık alma gemisi sahibi, bu belgeyi, iptalden sonra on beş iş günü içinde Bakanlığa/valiliğe iade eder. Liman yöneticisi ve atık alma gemisi sahibi, yeni bir lisans belgesi için bu Yönetmeliğin 12 ve 13 üncü maddesinde belirtildiği şekilde başvuruda bulunabilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Atıkların Taşınması ve Bertaraf Đşlemleri

Atıkların Taşınması Madde 18 — Atık kabul tesisleri ve atık alma gemileri sorumluları EK-IV de yer alan "gemilerden kaynaklanan atıkların transfer formu" her atık türü için ayrı ayrı eksiksiz olarak doldurmakla yükümlüdürler. a) Atıklar, gemiden atık alma gemisine alınıyor ise; 1) Gemilerden kaynaklanan atıkların transfer formu orijinal olarak atık veren gemi sorumlusu ve atık alma gemisi sorumlusu tarafından dört nüsha olarak doldurulur ve imzalanır. 2) Bu Formun birinci nüshası atık veren gemi sorumlusunda, ikinci, üçüncü ve dördüncü nüshaları ise atık alma gemisi sorumlusunda kalır. 3) Atık alma gemisi atıklarını atık kabul tesisine tesliminde söz konusu nüshalar atık kabul tesisi sorumlusu tarafından imzalanır. Đmzalanan nüshaların bir nüshası atık alma gemisi sorumlusunda diğer iki nüshası atık kabul tesisi sorumlusunda kalır. Atık alma gemisi sorumluları, kendilerinde kalan nüshayı üç yıl süre ile yetkili ilgili kurumlarca istenildiğinde hazır bulundurmak üzere saklamak zorundadır. 4) Atık kabul tesisi sorumlusu bir nüshasını ilgili valiliğe gönderir, bir nüshasını da kendisi alır. Kendisinde kalan nüsha üç yıl süre ile yetkili ilgili kurumlarca istenildiğinde hazır bulundurmak üzere saklanır. b) Atıklar, gemiden atık kabul tesisine alınıyor ise: 1) Gemilerden kaynaklanan atıkların transfer formu orijinal olarak atık veren gemi sorumlusu ve atık kabul tesisi sorumlusu tarafından üç nüsha olarak doldurulur ve imzalanır. 2) Bu Formun birinci nüshası atık veren gemi sorumlusunda, ikinci ve üçüncü nüshaları ise atık kabul tesisi sorumlusunda kalır. 3) Atık kabul tesisi sorumlusu bir nüshasını ilgili valiliğe gönderir, bir nüshasını da kendisi alır. Kendisinde kalan nüsha üç yıl süre ile yetkili ilgili kurumlarca istenildiğinde hazır bulundurmak üzere saklanır.

168

Atıkların Bertaraf Đşlemleri ve Liman Yöneticilerinin Yükümlülükleri Madde 19 — Liman yöneticileri, sahip oldukları atık kabul tesislerinde toplanan petrol ve petrol türevli katı ve suyu ayrıştırılmış sıvı atıkları ve zehirli sıvı madde atıklarını lisanslı bertaraf tesislerine, çöp atıklarını belediyelerin katı atık işleme veya düzenli depolama tesislerine, pis suyu da kendi arıtma tesislerinde arıtmak ya da belediyelerin atık su alt yapı tesislerine bağlamak, taşımak veya taşıtmak zorundadır. Belediyeler atık kabul tesislerinin bu yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri için gerekli işbirliğini yaparlar. Lisanslı atık kabul tesisine sahip liman yöneticileri, atıkların bertaraf işlemlerini 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca yürürlüğe konulan yönetmeliklerin hükümlerine göre kurulan lisans ya da izin alınmış kendi tesislerinde yapabilecekleri gibi, diğer lisanslı ya da izin almış tesislerde de yaptırabilirler. Sintine suyu; 21/1/2004 tarihli ve 25353 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili hükümleri doğrultusunda Kategori-II içinde değerlendirilir ve bertarafı için Kategori-ll ve/veya Kategori-III bertaraf yöntemleri esas alınır. Petrol ve petrol türevli atıkların sintine suyu ile karıştırılmaması kaydıyla petrol rafinerilerine gönderilmesine Bakanlıkça uygun görülmesi durumunda izin verilir. Uygun görülmemesi durumunda, 27/8/1995 tarihli ve 22387 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili hükümleri doğrultusunda bertaraf edilir. Zehirli sıvı madde atıkları da, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili hükümleri doğrultusunda bertaraf edilir. Lisanslı atık kabul tesisine sahip liman yöneticileri, diğer lisanslı ya da izinli bertaraf tesislerinden yararlanmak istemeleri durumunda, atıkların bertaraf tesisine teslimine kadar olan aşamasından sorumludurlar. Bu amaçla liman yöneticileri, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili hükümleri doğrultusunda lisanslı bertaraf tesislerine "ulusal atık taşıma formu'" kullanarak taşımak veya taşıtmakla yükümlüdürler.

BEŞĐNCĐ BÖLÜM Atık Kabul Tesisleri Yeterlik Kriterler

Petrol ve Petrol Türevli Katı ve Sıvı Atıkları Kabul Edecek Atık Kabul Tesisleri Yeterlik Kriterleri Madde 20 — Petrol ve petrol türevli katı ve sıvı atıkları kabul edecek atık kabul tesisleri aşağıdaki şartlara haiz olmalıdır. a) Tesis, limanda kullanıma uygun, erişilir ve limanı kullanan tüm gemilerin ihtiyaçlarına yeter kapasitede olmalıdır. b) Tesis, gemi tarafından bildirim yapıldıktan sonra yirmi dört saat içinde geminin petrol ve petrol türevli atıklarını alabilecek kapasitede olmalıdır. c) Tesis, kirli balast transferinde, işlem başladıktan sonra on saat içinde atık alımını tamamlayacak kapasitede olmalıdır. d) Tesis, sintine suları, slaç ve slop alımında işlem başladıktan sonra dört saat içinde atık alımını tamamlayacak kapasitede olmalıdır. e) Tesis, petrol ve petrol türevli atıklar için, MARPOL 73/78 EK-I'de ölçüleri belirtilen standart boşaltma bağlantı flencine sahip olmalıdır. Bu bağlantı flenci, gemilerin petrol ve petrol türevli atık boşaltım devrelerine bağlanabilir özellikte olmalıdır. f) Tesis, slaç kabulü için en az on ton, sintine suyunun kabulü için en az onbeş ton kapasitede tanka sahip olmalıdır. g) Tesis, petrol ve petrol türevli sıvı atıkların yağı alındıktan sonra kalan su, 4 /9/1988 tarihli ve 19919 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde yer alan sınır değerlere uygun şekilde arıtılmalıdır. h) Ham petrol yüklemesi yapan limanlar ile günde ortalama bin tondan fazla ham petrol harici petrol ve petrol ürünleri yüklemesi yapan limanların atık kabul tesislerinde, slaç kabulü için en az on ton, sintine suyu kabulü için en az onbeş ton, kirli balast kabulü için limanı kullanan ve temiz balast tankı (CBT), ayrılmış balast tankı (SBT) veya ham petrol yıkama (C0W) sistemleri olmayan en büyük geminin yük taşıma tonajının en az yüzde otuzu kadar, slop kabulü için limanı kullanan en büyük geminin yük taşıma tonajının en az yüzde ikibuçuğu kapasitede tanklara sahip olmalıdır. ı) Tersaneler, bu maddenin (b), (c) ve (d) maddelerine uymak zorunda değildir. Atık kabul tesisleri gemi tersaneden çıkmadan önce atık alım işlemlerini tamamlayacak kapasitede olmalıdır. Ayrıca tersanelerde en az; gemilerin yakıt tankları temizliğinden çıkan yağlı su için hizmet verilen en büyük geminin yakıt tankları toplam kapasitesinin yüzde sekizi kadar kapasitede, slop kabulü için, hizmet verilen en büyük tankerin taşıma kapasitesinin binde biri kadar kapasitede, kirli balast ve tank

169

yıkama suları için hizmet verilen en büyük tankerin taşıma kapasitesinin yüzde dört buçuğu kadar kapasitede, sıvı yük atığı için hizmet verilen en büyük tankerin yük taşıma kapasitesinin yüzde biri kadar, ham petrol tankerlerinin yük taşıma kapasitesinin yüzde biri kadar, siyah ürün tankerleri için yük taşıma kapasitesinin binde beşi kadar ve beyaz ürün tankerleri için yük taşıma kapasitesinin binde ikisi kadar kapasitede tanklara sahip olmalıdır. Zehirli Sıvı Madde Atıklarını Kabul Edecek Atık Kabul Tesisleri Yeterlik Kriterleri Madde 21 — Zehirli sıvı madde atıklarını kabul edecek atık kabul tesisleri aşağıdaki şartlara haiz olmalıdır. a) Tesis, limanda kullanıma uygun, erişilir ve limanı kullanan tüm gemilerin ihtiyaçlarına yeter kapasitede olmalıdır. b) Tesis, gemi tarafından bildirim yapıldıktan sonra, yirmi dört saat içinde gemideki zehirli sıvı madde atıklarını alabilecek kapasiteye sahip olmalıdır. c) Zehirli sıvı madde atıklarının alınacağı tanklar, işlem başladıktan sonra on saat içinde atık alımını tamamlayacak kapasitede olmalıdır. d) Bu maddenin (e) bendi kapsamındaki limanlar hariç olmak üzere zehirli sıvı maddelerin yük işlemleri yapılan limanların atık alım tesislerinin günlük kapasiteleri; 1) A kategorisinde olup katılaşan zehirli sıvı madde yüklerin elleçlendiği limanlarda, her yük işlemi için 75 m3 zehirli sıvı madde atığını alabilecek, veya; 2) A kategorisi dışındaki kategorilerden olup katılaşan zehirli sıvı madde yüklerin elleçlendiği limanlarda ise, her yük işlemi için 50 m3 zehirli sıvı madde atığını alabilecek şekilde tanklar olmalıdır. e) Sadece yüksek viskoziteli olmayan ve katılaşmayan B veya C kategorisinde zehirli sıvı madde yükleri elleçleyen bir liman, bu maddenin (g), (h), (i), (j) bentlerindeki gereklerini yerine getirecektir. f) Zehirli sıvı madde yükü taşımış gemilerin tamir edildiği tersanelerdeki zehirli sıvı madde atığı alım tesislerinin günlük kapasitesi; 1) Katılaşmayan A, B, C veya D kategorilerindeki zehirli sıvı madde atıklarının her birinin 50 m3'nü alabilecek kapasitede, 2) Katılaşan A kategorisi zehirli sıvı madde atığının 75 m3'nü alabilecek kapasitede tanklara sahip olmalıdır. g) B veya C kategorisindeki zehirli sıvı madde yüklerinin boşaltıldığı limanların lisans belgesi alabilmesi için, süzdürme (stripping) işlemi sırasında 6 m3/saat kapasitede alım yapabilecek ve bu işlem sırasında gemi manifolduna 101.6 kPa (14.7 pound/inch2) dan daha fazla ters basınç yapmayacak alım sistemleri olmalıdır. h) Alım tesislerinde kullanılan boru ve hortumlar, alınan zehirli sıvı madde atığını gemiye geri akıtmayacak şekilde olmalıdır. i) (g) fıkrasında belirtilen sistemdeki teçhizatlar, sistemlerin özellikleri, çalışması hakkında ayrıntılı bilgiler ve kullanılış yöntemleri atık yönetimi planında bulunmalıdır. j) (i) fıkrasında bahsedilen yöntemler her zehirli sıvı madde atığı operasyonunda kullanılmalıdır. Tersanelerin atık kabul tesisleri, bu maddenin (b) ve (c) bentlerine uymak zorunda değildir. Ancak, gemi tersaneden çıkmadan önce atık alım işlemleri tamamlanmış olmalıdır. Pis Su Kabul Edecek Atık Kabul Tesislerinin Yeterlik Kriterleri Madde 22 — Pis su kabul edecek atık kabul tesisleri aşağıdaki şartlara haiz olmalıdır. a) Tesis, limanda kullanıma uygun, erişilir ve limanı kullanan tüm gemilerin ihtiyaçlarına yeter kapasitede olmalıdır. b) Tesis, limanı kullanan gemiler için zaman kaybı oluşturmayacak şekilde çalıştırılmalıdır. c) Tesis, gemi tarafından bildirim yapıldıktan sonra yirmi dört saat içinde geminin pis suyunu alabilecek kapasitede olmalıdır. d) Tesis, atık su alımına başladıktan sonra dört saat içinde atık su alımını tamamlayacak kapasitede olmalıdır. e) Pis su alım tesisi, MARPOL 73/78 EK-IV'de özellikleri belirtilen standart boşaltma bağlantı flencine sahip olacaktır. Bu bağlantı flenci, gemilerin atık su boşaltım devrelerine bağlanabilir özellikte olmalıdır. Tersanelerin atık kabul tesisleri, bu maddenin (b) ve (d) bentlerine uymak zorunda değildir. Ancak, gemi tersaneden çıkmadan önce pis su alım işlemleri tamamlanmış olmalıdır. Çöp Kabul Edecek Atık Kabul Tesislerinin Yeterlik Kriterleri Madde 23 — Tüm limanlardaki çöp kabul edecek atık kabul tesisleri aşağıdaki şartlara haiz olmalıdır.

170

a) Tesis, limanda kullanıma uygun, erişilir ve limanı kullanan tüm gemilerin ihtiyaçlarına yeter kapasitede olmalıdır. b) Tesis, kullanan gemiler için zaman kaybı yaratmayacak şekilde çalıştırılmalıdır. c) Tesis, liman çevresini bilmeyen denizcilerin ve yabancıların kolaylıkla bulup kullanabileceği şekilde çalıştırılmalıdır. d) Tesisin çalışması limanın normal işlerini aksatmayacak şekilde planlanmalıdır. e) Tesis, çöplerin geri dönüşümünü kolaylaştırmak amacıyla ayrı kategorilerdeki çöpleri ayrı ayrı almaya ve teslim etmeye teşvik edici olmalıdır. f) Tersanelerin çöp alım tesisleri, gemi tersaneden çıkmadan önce çöp alım işlemlerini tamamlayacak şekilde çalışmalıdır. Liman yöneticileri, bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasının (d) bendinde belirtilen atıklar hariç olmak üzere, limanda bulunan tüm gemilerin günlük çöplerinin boşaltım ihtiyacını karşılamaya yeterli kapasitede bir çöp alım tesisinin bulunmasını sağlamakla yükümlüdür.

ALTINCI BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler Lisans Alma Zorunluluğu Olmayan Limanlar ve Yükümlülükleri Madde 24 — Karasularımızda Tarifeli Sefer Yapan Gemilerin yolcu almak için yanaştığı limanların, balıkçı barınakları ve yat yanaşma kapasitesi elli yat altında olan Marinalar-Yat limanlarının yöneticileri lisans almak zorunda değildir. Söz konusu limanlar faaliyet alanlarına uygun olarak en az 2 m3 kirli yağ, 5 m3 yağlı atık, 4 m3 pis su ve uygun miktarda çöp atıklarını kabul edecek atık kabul tesislerine sahip olmalıdır. Tesislerin kurulması ve işletilmesinde ilgili çevre ve sağlık mevzuatı hükümleri saklıdır. Bu işletmelerin bulundukları yerlerden sorumlu valilikler ve liman başkanlıkları söz konusu tesisleri denetlemekle görevlidirler. Bu maddenin kapsamına giren liman yöneticileri tesislerinde üretilen ve depolanan atıkların bu Yönetmeliğin 19 uncu maddesi kapsamında bertaraf etmek veya ettirmekle yükümlüdürler. Bu madde gereklerine uymayan limanların faaliyetlerine izin verilmez. Atık Kabul Tesisleri ve Atık Alma Gemilerinin Rapor Edilmesi Madde 25 — Bu Yönetmelik hükümlerine uymayan, gerektiği gibi çalışmayan veya yetersiz olan atık kabul tesisleri ve atık alma gemileri, her hangi bir kişi veya kuruluş tarafından; sözlü, yazılı, telefon veya şahsen Bakanlığa ve/veya Müsteşarlığa ve/veya ilgili valiliğe rapor edilebilir. Bu ihbarlar gizli tutulur. Atık Alım Hizmetlerinin Ücretlendirilmesi Madde 26 — Atık kabul tesislerinin ve atık alma gemilerinin verecekleri hizmetler gemilerden alınacak bir ücret karşılığında yapılır. Gemilerden alınacak ücret tarifesi; adil, şeffaf şekilde olmasına dikkat edilerek her yıl Müsteşarlık, liman yöneticileri, atık alma gemisi sahipleri, bertaraf tesisi işletmecileri ve diğer ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alındıktan sonra Bakanlığın koordinasyonunda yapılacak toplantıda belirlenir. Belirlenen ücret tarifesi Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girer. Atık Kabul Tesislerinin ve Atık Alma Gemilerinin Denetlenmesi Madde 27 — Atık kabul tesislerini denetleme yetkisi ve yükümlülüğü Bakanlık ve valiliklere, atık alma gemilerini denetleme yetkisi ve yükümlülüğü ise Bakanlık, valilikler ve liman başkanlıklarına aittir. Diğer Hususlar Madde 28 — Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edilmesi durumunda 2872 sayılı Kanunun ilgili idari ve cezai hükümleri uygulanır. Geçici Madde 1 — Mevcut limanların yöneticileri, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girişinden itibaren en fazla oniki ay içinde Yönetmeliğin gereklerini yerine getirirler. Atık kabul tesislerine sahip liman yöneticileri bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde lisans almak zorundadırlar. Geçici Madde 2 — Müsteşarlık tarafından çıkarılan Gemilerden ve Diğer Deniz Araçlarından Kaynaklanan Atıkların Toplanmasına Đlişkin Uygulama Esasları çerçevesinde, Müsteşarlıktan Geçici Atık Toplama Đzin Belgesi alan atık alma gemileri için bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde lisans alınması gereklidir. Bu süre içinde lisans almayan gemiler bu Yönetmelik kapsamında faaliyet gösteremezler.

171

Yürürlükten Kaldırılan Mevzuat Madde 29 — 11/3/2004 tarihli ve 25399 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Gemilerden Atık Alım Hizmeti Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. Yürürlük Madde 30 — Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 31 — Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı ile Denizcilik Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür. ATIK KABUL TESĐSĐ PROJE FORMATI A) Genel Bilgiler 1) Proje sahibinin adı, adresi, telefon ve faks numaraları, 2) Projenin tanımı ve amacı, 3) Raporun hazırlanış tarihi, 4) Raporu hazırlayanların tanıtımı, B) Liman ile Đlgili Bilgiler 1) Yeri, mevkii, 2) Vaziyet planı, 3) Hizmet amaçları, 4) Hizmet sunduğu gemilerin tipleri, büyüklükleri ve diğer özellikleri, 5) Hizmet sunduğu gemilerin sayıları (Günlük, aylık ve yıllık ortalamaları), 6) Hizmet sunduğu gemilerden kaynaklanan atıkların cins ve miktarları, 7) Önceki yıllarda kabul edilen atık tipleri ve miktarlarının belirtilmesi (Atık kabul tesisi var ve çalışıyor ise), 8) Alt yapı durumu, 9) Belediye hizmetlerinden yararlanma durumu, 10) Olası çevresel etkilere karşı aldığı tedbirler, 11) Kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski, 12) Acil müdahale planı, C) Atık Kabul Tesisi Đle Đlgili Bilgiler 1) Yeri, mevkii, 2) Atık kabul tesisinin vaziyet planı üzerinde gösterilmesi (liman genel vaziyet planı üzerinde gösterilmesi), 3) Tanımı, ömrü, hizmet amaçları, önem ve gerekliliği, 4) Önceki yıllarda kabul edilen atık tipleri ve miktarlarının belirtilmesi (mevcut tesislerde), 5) Alınabilecek atık türleri ve maksimum atık miktarları, 6) Hizmet verilecek gemilerin yoğunlukları dikkate alınarak ayrı tür her bir atık için depolama kapasitelerinin belirlenmesi, 7) Sunulacak hizmetin kesintisiz devam edebilmesi için alınacak önlemler, 8) Atıkların gemilerden nasıl ve hangi yöntemle alınıp depolanacağı, 9) Atık alma gemilerinden atıkların nasıl ve hangi yöntemle alınıp depolanacağı, 10) Sözleşme yapılacak atık alma gemileri ve sözleşmenin nasıl yapılacağı, 11) Açıkta demirleyen gemilerin atıklarının nasıl ve hangi yöntemle alınacağı, 12) Atıkların bertarafı işlemleri ile ilgili olarak anlaşma yapması gereken kurum ve kuruluşların belirtilmesi, 13) Atıkların bertarafının nasıl ve hangi yöntemlerle, nerelerde yapılacağı, yaptıracağı, bu anlamda anlaşma yapılacak bertaraf tesislerinin ve sahiplerinin isimleri, ilgili bertaraf tesislerinin almış olduğu izinler, belgeler. 14) Alınacak atıkların türlerine göre atık kayıtlarının Bakanlığın belirleyeceği usul ve esaslara göre yapılacağı ve bu kayıtların yine Bakanlığın belirleyeceği veri tabanı sistemi ile Bakanlığa düzenli olarak gönderileceği, 15) Kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski, 16) Atık kabul, depolama ve bertaraf etme işlemlerinin her aşamasında çevresel etkilerin azaltılması için çevre yönetim araçlarına uygun yöntem ve önlemlerin belirlenmesi. Belirlenen yöntemlerin 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna göre çıkarılmış yönetmeliklere uygunluğunun açıklanması, 17) Tesiste kullanılacak makine ve ekipmanlar (tüm özellikleri belirtilerek),

172

18) Görevlendirilecek personelin özellikleri (kişi sayısı, yeterliliği, deneyim durumu vb.), 19) Personelin eğitilmesi, 20) Acil müdahale planı, 21) Kapasite artırmaya müsait olup olmadığı, 22) Liman kullanıcıları için hazırlanacak bilgiler, (Kabul tesislerinin yerleri harita üzerinde, bağlantı kurulacak operatörler, ücret tarifesi, gemilerden atıkların alınması sırasında uygulanacak kurallar, v.b.), 23) Bakanlıkça istenecek diğer bilgiler, ATIK ALMA GEMĐLERĐNE ĐLĐŞKĐN ĐDARĐ VE TEKNĐK DÜZENLEME Gemilerden atık alımında kullanılan atık alma gemilerinin ulusal mevzuat ve uluslararası sözleşmelere uygun teçhizat, ekipman ve personelle donatılması zorunludur. Söz konusu gemilerin cinsi, niteliği ve standartları aşağıda belirlenmiştir. Bu şartları yerine getirmeyen gemilerin faaliyetlerine izin verilmez. 1) Atık alma gemileri hizmet gemisi sayılacak ve diğer gemilerden ayrılmasını sağlayacak şekilde Bakanlığın belirleyeceği farklı renkte olacaktır. 2) Gemi içindeki donanımı gösteren bir vaziyet planı ve almış oldukları izinler, belgeler, protokoller ve diğer bilgi ve belgeler bulunur. 3) Bu gemiler Denize Elverişlilik Belgesini almış olmalıdır. 4) Alınabilecek atık türleri ve maksimum atık miktarları belirtilir. 5) Atık alma gemilerinde, her tür atık için ayrı depolama tankları, pompaları ve devreleri bulunur. 6) Hizmet verilecek atık türlerine göre her bir atık türü için depolama tank kapasiteleri belirtilir. 7) Atık alma gemilerinin bütün tanklarının kapasite planları ve iskandil cetvelleri (Sounding table) olacaktır. 8) Atık alma gemilerinin boru devrelerinin planları Müsteşarlık tarafından onaylanır. 9) Atık alma işleminde kullanılacak tüm hortumlar yeteri kadar, iyi kondisyonda ve sertifikalı olacaktır. 10) Atık alma gemilerinin tankları slaç veya slop için ısıtma kangalları ile donatılır. Bu ısıtma işlemi için uygun kapasitede buhar veya sıcak yağ kazanı veya buhar jeneratörü bulunur. 11) Atık alma gemilerinin slaç veya slop alımı tanklarında ısıtma kangalları olan, ancak bu tankları kendi ısıtma imkanı bulunmayan atık alım gemilerinin aldıkları atıkları bir dış vasıta ile ısıtma imkanları, yapılacak olan denetimlerde kontrol edilir. 12) Atık alma gemileri diğer gemilerin tabi olduğu hukuki ve teknik kurallara uymak zorundadır. 13) Atık alma gemilerinin kaptanı, donatanı veya acenteleri atık alım işlemlerini, faaliyetin yapıldığı yerdeki gümrük makamlarına bildirip izin almak zorundadır. 14) Atık alma gemileri acil müdahale planına ve bununla ilgili teçhizat ve ekipmana sahip olacaktır. 15) Atık alma gemilerinde görev yapacak personelin iş kıyafetleri tek tip olacak ve valilik tarafından verilecek kimlik kartları görünür şekilde sürekli olarak kıyafetleri üzerinde bulunur. Bu personel genel deniz kirliliği, kirlilikle mücadele ve gemide bulunan acil müdahale ekipmanların kullanımına ilişkin şirket tarafından gerekli eğitim verilir. 16) Hizmet vereceği bölge tanımlanır. 17) Sunulacak hizmetin kesintisiz devam edebilmesi için alınacak önlemler belirtilir. 18) Atıkların gemilerden nasıl ve hangi yöntemle alınıp depolanacağı, bağlantı kurulacak sorumlu kişi veya kişiler açıklanır. 19) Atıkların atık kabul tesislerine nasıl ve hangi yöntemlerle verileceği, atıklarını vereceği limanların isimleri ve yapmış oldukları anlaşmalar ve protokollerin belgeleri bulunur. 20) Alınacak atıkların türlerine göre atık kayıtlarının Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre yapılacağı açıklanır. 21) Kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski açıklanır. 22) Çevreye olabilecek olumsuz etkilerin azaltılması için alınması düşünülen önlemler açıklanır. 23) Gemide kullanılacak makine ve ekipmanlar, tüm özellikleri belirtilerek açıklanır. 24) Görevlendirilecek personelin özellikleri açıklanır. (Kişi sayısı, yeterliliği, deneyim durumu vb.) 25) Acil müdahale planı bulundurulur. 26) Kapasite artırmaya müsait olup olmadığı belirtilir. 27) Ücretlendirme sistemini tanımlanır. 28) Valilikçe istenecek diğer bilgiler bulunur.

173

ATIK YÖNETĐM PLANINDA OLMASI GEREKEN BĐLGĐLER Plan, genellikle limana uğrayan bütün gemilerin ürettiği ve atık alma gemilerinin taşıdıkları atıkları kapsamalı ve limanın büyüklüğüne ve limana gelecek gemilerin özelliklerine/ihtiyaçlarına göre geliştirilmelidir. Aşağıdaki öğeler planda yer almalıdır. 1) Planın uygulanmasından sorumlu kişi veya kişilerin tanımlanması, 2) Gemilerden alınan atıkların türleri ve miktarları, 3) Atık kabul tesisinin tipi ve her bir atık türü için depolama kapasitelerinin tanımlanması, 4) Gemilerin ürettiği/taşıdığı atıkların nasıl ve hangi yöntemler ile kabul ve depolanacağının detaylı olarak tanımlanması, 5) Atıkların nasıl bertaraf edileceğinin açıklanması, bu anlamda antlaşma yapılan kurum/kuruluşlar ile yapmış oldukları antlaşmaların belgeleri, 6) Gemilerden alınan atıklarının düzenli olarak bertaraf tesislerine gönderilmesi ile ilgili yöntemler-kuralların açıklanması, 7) Limanda yer alan bertaraf tesislerinin tanıtılması, 8) Gemilerden alınan atık miktarlarının kayıt metotlarının açıklanması ve düzenli olarak Bakanlığa nasıl gönderileceğinin açıklanması, 9) Atık kabul, depolama ve bertaraf etme işlemlerinin her aşamasında çevresel etkilerin azaltılması için belirlenen uygun yöntemler, 10) Sözleşme yapılan atık alma gemilerinin listesi ve yapılan antlaşmaların, protokollerin belgeleri, 11) Acil müdahale planı, 12) Diğer bilgiler,

174

GEMĐLERDEN KAYNAKLANAN ATIKLARIN TRANSFER FORMU

Form No

T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI

GEMĐLERDEN KAYNAKLANAN ATIKLARIN TRANSFER FORMU 1-ATIK VEREN GEMĐ / TANKER

Bayrağı: Faaliyet Alanı:

IMO Numarası: Atık Kodu (2):

Sahibinin / Firmanın Adı: Atık Türü (2):

Ağırlık: ….……ton ............kg-lt Firmanın Adresi :

Ekte Yer Alan Diğer Detaylar:

Telefon No: Ambalaj Türü (3):

Faks No: Ambalaj Sayısı:

Ülkemizdeki Acentesinin Adı: Atık Transferi Tarihi:

Atık Transferi Başlama Saati: Ülkemizdeki Acentesinin Adresi:

Atık Transferi Bitiş Saati:

Telefon No:

Faks No:

Geminin Halen Bulunduğu Yerin

Adı: Koordinatları:

BM sınıfı (1): H Numarası (1):

Gemi / Tanker Sorumlusunun Adı Soyadı : Unvanı : Đmzası :

2-ATIK ALMA GEMĐSĐ

Atık Transferi Tarihi: Bağlı Olduğu Liman Başkanlığı Bölgesi

Atık Transferi Başlama Saati:

Lisans No: Atık Transferi Bitiş Saati:

Sahibinin / Firmanın Adı:

Telefon No: Faks No:

Atık Alma Gemisi Sorumlusunun Adı Soyadı : Unvanı : Đmzası :

3-ATIK KABUL TESĐSĐ

Bulunduğu Limanın Adı: Atık Transferi Tarihi:

Bulunduğu Limanın Adresi: Atık Transferi Başlama Saati:

Lisans No: Atık Transferi Bitiş Saati:

Telefon No:

Faks No:

Atığın Alındığı Deponun Numarası:

Atık Alma Tesisi Sorumlusunun Adı Soyadı : Unvanı : Đmzası :

(1) BM sınıfı ve H numarası: Zehirli sıvı madde atıklarına ait BM sınıfı için Marpol EK-II’de verilen kodlar kullanılacaktır.

175

H numarası: H kodu Açılım H1 Patlayıcı H2 Oksitleyici H3-A Yüksek oranda tutuşabilen H3-B Tutuşabilen H4 Tahriş edici H5 Zararlı H6 Toksik H7 Kanserojen H8 Korozif H9 Enfeksiyon yapıcı H10 Teratojenik H11 Mutajenik H12 Hava, su veya asitle temas etmesi durumunda zehirli veya

çok zehirli gazları serbest bırakan madde veya preparatlar H13 Atıkların bertarafı esnasında ortaya çıkan madde veya

preparatlar H14 Ekotoksik (2) Atık Türü ve Atık Kodu: ATIK TÜRÜ ATIK KODU Sintine suyu 13.04 Slaç, diğer yağlı atıklar 13.06 Zehirli sıvı madde atığı Boş bırakılacak Slop Boş bırakılacak Pissu Boş bırakılacak Çöp 20 Her bir atık türünün ismi açık ve detaylı şekilde yazılacaktır. (3) Ambalaj Türü: Bu kısım sadece çöp için doldurulacaktır. 1)Varil (Drum) 4) Kutu 8) Balya 2) Ahşap fıçı 5) Torba 9) Diğer 3) Bidon 6) Karışık ambalaj

LĐSANSLI ATIK ALMA GEMĐLERĐ – LĐSANSLI LĐMANLAR ĐÇĐN GEMĐLERDEN KAYNAKLANAN ATIKLARIN ALINMASINDA DÜZENLENECEK

“ATIK TRANSFER FORMU” DOLDURULURKEN DĐKKAT EDĐLECEK KONULAR BU FORM, TÜRKĐYE KARASULARINDAKĐ GEMĐLERDEN ATIKLARIN ALINMASI VE ĐLGĐLĐ KURUM/KURULUŞLARA TRANSFERĐ AŞAMALARININ TAKĐBĐ AMACIYLA “ATIK ALMA GEMĐLERĐ” VE “ATIK KABUL TESĐSĐ OLAN LĐMANLAR” ĐÇĐN HAZIRLANMIŞTIR. GENEL KURALLAR :

1- ATIK TRANSFER FORMLARI HER ATIK TÜRÜ ĐÇĐN AYRI AYRI DOLDURULMALIDIR. 2- SAYFALAR KENDĐNDEN KARBONLU OLDUĞU ĐÇĐN ĐLAVE KARBON KAĞIDI

KULLANILMAMALIDIR. 3- FORM SADECE LĐSANSLI ATIK ALMA GEMĐLERĐ VE ATIK KABUL TESĐSLERĐNCE

KULLANILABĐLĐR. 4- FORMUN BASIM VE YAYIM HAKKI ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞINA AĐTTĐR. HĐÇBĐR

ŞEKĐLDE ÇOĞALTILAMAZ. 5- HERHANGĐ BĐR FORMUN KAYBI DURUMUNDA SERĐ NUMARASI VE SAYFA NUMARASI

VAKĐT KAYBETMEKSĐZĐN ĐL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜNE BĐLDĐRĐLMELĐDĐR. 6- FORMDA BEYAN EDĐLEN BĐLGĐLER AKSĐ ĐSPAT EDĐLDĐĞĐNDE YASAL ĐŞLEM

UYGULANIR.

176

A- ATIK ALMA GEMĐLERĐ ĐÇĐN:

A-1) ATIK TRANSFER FORMUNU 4 NÜSHA OLARAK DOLDURUNUZ. A-2) ATIĞI ALINAN GEMĐNĐN KAPTANINA FORMUN ĐLGĐLĐ BÖLÜMÜNÜ ĐMZALATIP

MÜHÜRLETĐNĐZ. A-3) FORMUN ATIK ALMA GEMĐSĐ KAPTANI BÖLÜMÜNÜ ĐMZALAYIP MÜHÜRLEYĐNĐZ. A-4) FORMUN (A) NÜSHASINI ATIK VEREN GEMĐNĐN KAPTANINA TESLĐM EDĐNĐZ. A-5) ATIKLARI VAKĐT KAYBETMEKSĐZĐN ANLAŞMA YAPTIĞINIZ LĐMANIN ATIK KABUL

TESĐSĐNE TESLĐM EDĐNĐZ. A-6) FORMUN (B), ( C) VE (D) NÜSHALARINI “ATIK KABUL TESĐSĐ SORUMLUSU” NA

ONAYLATINIZ. A-7) FORMUN (B) NÜSHASINI 3 YIL SÜRE ĐLE YETKĐLĐLERCE ĐSTENDĐĞĐNDE GÖSTERĐLMEK

ÜZERE MUHAFAZA EDĐNĐZ. A-8) FORMUN ( C) VE (D) NÜSHASINI “ATIK KABUL TESĐSĐ SORUMLUSU”NA VERĐNĐZ.

B- GEMĐLERDEN DĐREKT ATIK ALAN LĐMANLAR ĐÇĐN; B-1) ATIK ALMA GEMĐLERĐ ĐÇĐN DÜZENLENMĐŞ (B) FORMUNUN ÜZERĐNĐ ÇĐZEREK “ĐPTAL”

YAZINIZ B-2) ATIK TRANSFER FORMUNU 3 NÜSHA OLARAK DOLDURUNUZ. B-3) ATIĞI ALINAN GEMĐNĐN KAPTANINA FORMUN ĐLGĐLĐ BÖLÜMÜNÜ ĐMZALATIP

MÜHÜRLETĐNĐZ. B-4) FORMUN ATIK KABUL TESĐSĐ SORUMLUSU BÖLÜMÜNÜ ĐMZALAYIP MÜHÜRLEYĐNĐZ. B-5) FORMUN (A) NÜSHASINI ATIK VEREN GEMĐNĐN KAPTANINA TESLĐM EDĐNĐZ. B-6) FORMUN (C) NÜSHASINI ĐLGĐLĐ VALĐLĐĞE GÖNDERĐNĐZ. B-7) FORMUN (D) NÜSHASINI 3 YIL SÜRE ĐLE YETKĐLĐLERCE ĐSTENDĐĞĐNDE GÖSTERĐLMEK

ÜZERE MUHAFAZA EDĐNĐZ.

C - GEMĐLERDEN ATIK ALMA GEMĐSĐ ĐLE ATIK ALAN LĐMANLAR ĐÇĐN: C-1) ANLAŞMA YAPTIĞINIZ ATIK ALMA GEMĐSĐ TARAFINDAN ATIK KABUL TESĐSĐNĐZE

GETĐRĐLEN ATIKLARI ATIK TRANSFER FORMU OLMADAN ALMAYINIZ C-2) ATIK TRANSFER FORMUNDA ATIK ALINAN GEMĐNĐN KAPTANININ ONAYININ OLUP

OLMADIĞINI KONTROL EDĐNĐZ, ĐMZASIZ VE ONAYSIZ FORMLARI TESLĐM ALMAYINIZ C-3) FORMLARDA EKSĐKLĐK YOK ĐSE ATIKLARI TESĐSĐNĐZE ALIP, ATIK ALMA GEMĐSĐNE AĐT

FORMUN (B), ( C) VE (D) SAYFALARINI ĐMZALAYARAK ONAYLAYINIZ. C-4) FORMUN (B) NÜSHASINI ATIK ALMA GEMĐSĐ YETKĐLĐSĐNE TESLĐM EDĐNĐZ. C-5) FORMUN ( C) NÜSHASINI ĐLGĐLĐ VALĐLĐĞE GÖNDERĐNĐZ. C-6) FORMUN (D) NÜSHASINI 3 YIL SÜRE ĐLE YETKĐLĐLERCE ĐSTENDĐĞĐNDE GÖSTERĐLMEK

ÜZERE MUHAFAZA EDĐNĐZ Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Çerçevesinde Uygulanacak Ücretler ve esaslar, Çevre ve Orman Bakanlığı ile Ulaştırma Bakanlığı tarafından 9 Eylül 2006 tarih ve 26284 nolu Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 9 Eylül 2006 tarih ve 26284 nolu Resmi Gazete Çevre ve Orman Bakanlığı ile Ulaştırma Bakanlığından :

GEMĐLERDEN ATIK ALINMASI VE ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELĐĞĐ ÇERÇEVESĐNDE UYGULANACAK ÜCRETLER VE ESASLAR HAKKINDA TEBLĐĞ

( TEBLĐĞ NO: 2006/2 ) Kapsam, Dayanak MADDE 1 – (1) Bu Tebliğ 26/12/2004 tarihli ve 25682 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin 26 ncı maddesi uyarınca belirlenen ücret tarifesini ve tarifenin uygulama esaslarını kapsar.

177

Ücret tarifesi MADDE 2 – (1) Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği uyarınca ilgililerden talep edilecek ücretler, tarafların katılımı ile hazırlanarak (Ek–1) nolu tabloda gösterilmiştir. Tarife uygulama esasları MADDE 3 – (1) Ücret tarifesinin uygulanması (Ek–2) de belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülür. Yürürlük MADDE 4 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer Yürütme MADDE 5 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı ile Ulaştırma Bakanı birlikte yürütür.

GEMĐLERDEN ATIK ALIM HĐZMETĐ ÜCRET TARĐFESĐ TABLOSU EK-1

1. KISIM: ASGARĐ ÜCRETE TABĐ

ATIKLARIN ÜCRETLENDĐRĐLMESĐ

2. KISIM:

ATIĞIN m3 ’ Ü BAŞINA ALINACAK EK ÜCRETLER

GEMĐNĐN GRT

ATIK

MĐKTARLARI

m3

ATIK

TÜRLERĐ

ÜCRET Є

SĐNTĐNE SUYU

Є/m3

SLOP

Є/m3

YAKIT SILACI

Є/m3

KATI SLAÇ

Є/m3

KĐRLĐ

BALAST

Є/m3

ATIK YAĞ

Є/m3

ZEHĐRLĐ SIVI ATIK

Є/m3

PĐSSU

Є/m3

ÇÖP

Є/m3

1

SĐNTĐNE SUYU

5

PĐSSU

< 400

1

ÇÖP

50

6

SĐNTĐNE SUYU +

YAKIT SLACI

3

PĐSSU

≥400

3

ÇÖP

200

30

1,2

30

650

1,2

20

800

10

20

* Verilen atığın miktarı küsuratlı ise üst tam sayıya tamamlanır. Örn: 0,2 m3 atık � 1 m3 atık sayılacaktır. 1,3 m3 atık � 2 m3 atık sayılacaktır v.b

4- Yatlara, liman sınırları içinde yolcu taşıyan gemilere, balıkçı teknelerine, ve kamu hizmet

teknelerine atığın m3 başına alınacak ek ücretler % 50 indirimli; Kabotaj hattındaki 150 groston ve altı tankerler ile 400 groston altı diğer gemilere atığın m3 başına alınacak ek ücretler % 25 olarak uygulanacaktır

5- Ülkemiz limanlarına gelen bir geminin atık vermek istemesi üzerine Asgari Ücrete Tabi Ücret

alındıktan sonra söz konusu gemi ülkemizden ayrılmadan başka limana / limanlara uğraması durumunda atık vermek isterse, tekrar Asgari Ücrete Tabi Ücret tarifesi uygulanmaz, verdiği atığın m3’ü başına ücret tarifesi uygulanır.

6- a) Türk Boğazlarından uğraksız geçen gemilerin talepleri halinde Asgari Ücrete Tabi Ücret alındıktan sonra ilave vereceği atığın tür ve miktarına göre m3 başına ücret tarifesi

uygulanır. b) Açıkta atık alınması durumunda, bütün ücretler % 40 zamlı olarak uygulanır. 7- a) Limana veya platforma yanaşmış gemilerden ve limana / platforma teknik nedenlerden

178

Dolayı yanaşamayan gemilerden atık alma gemisi ile atık alınması durumunda açıkta atık alınma tarifesi uygulanmaz.

b) Özel tekne belgesine sahip teknelerle, özel yatlara açıkta atık alınma tarifesi uygulanmaz. 8- Mesai saatleri 0800 - 1700 arasıdır. 9- Mesai saatleri dışı, hafta sonu ve tatil günlerinde sabit ücret dışındaki tarifeler % 40 zamlı

olarak uygulanır 10- Atık verme işlemlerinin geminin kusuru nedeniyle süresi içerisinde yapılamaması durumunda

liman işletmesi tarafından hizmet verilen her bir saat için ilave 30 Є ücret uygulanır. 11- Atığın m3 başına alınacak ek ücretler tavan fiyatlar olup, ulaşım mesafesi, bertaraf maliyeti,

limanın alt yapısı v.b hususlar dikkate alınarak en fazla % 50 indirim yapılabilir. Gemilerden atık alımı ile alakalı bir talep geldiğinde dikkat etmemiz gerekenlerin bazıları aşağıdaki ana hatları ile verilmiştir.

• Gemi kaptanı ile aynı terminolojiyi mi kullanıyoruz, CHT, COW, Sewage, Sludge, Garbage vs. tam karşılıklarını biliyor muyuz ?

• Atık alımı yapacak limanla, belediyeyle vs, atığın nevi, miktarı, ne şekilde paketlendiği vs konusunda bilgi alış verişi yapıldı mı ve teyidler alındı mı ?

• Atık alımı yapacak 3. şahıslar bu konuda yetkili firmalar mıdır? Yetki belgelerinin bir örneği tarafımızda bulunuyor mu?

• Gemi işletenine hangi atıkların alımı, fiyatı, ne kadar zaman alacağı, oluşabilecek riskler (geçikme, çevre kirliliği) bildirildi mi ve bunların kabul edildiğine dair, tarafımıza yazılı teyid verildi mi?

• Özellikle transit geçen gemilerde atık alımının gemi beklemesini minimum düzeye indirmek için atığın nerede alınacağı konusu ( Çanakkale Boğaz geçişi esnasında veya Đstanbul Boğaz geçişi esnasında) gemi işleticisi ve/veya kaptanına tavsiye edildi mi?

• Gemi kaptanına atık verimi sırasında deniz kirliliğini önleyici tedbirleri alması gerektiği hatırlatıldı mı ?

• Herhangi bir çevre kirliliği durumuna karşı acente olarak hazır mıyız, çevre kirliliğiyle ilgili görevli mercilerin, çevre kirliliğinin önlenmesi ve temizlenmesi konusunda hizmet veren firmaların acil durumlarda ulaşmak için gerekli telefonları var mı? Bu firmaların kapasiteleri nedir?

• Atık alımı ile ilgili detaylı bilgi VTS, Gümrük Muhafaza, Liman Đşletmesi, Emniyet Deniz Şubesi vs gibi konuyla alakalı mercilere önceden bildirildi mi? Bu mercilerden alınması gereken izinler varsa alındı mı ?

• Atık hizmeti ücretinin kimin tarafından ödeneceği, ( kiracı, gemi kaptanı, armatör, mal sahibi, vs) konusuna açıklık getirildi mi ve bu hizmetin ücreti acente tarafından tahsil edildi mi?

• Geminin vereceği atık hangi saatte alınacak, aynı saatte atığın alımını engelleyecek başka bir operasyon ( yükleme, boşaltma, yakıt alımı vs.) olacak mı ?

• Atık alımı deniz vasıtası ile yapılacaksa, deniz vasıtası geminin hangi tarafına yanaştırılmalıdır, deniz vasıtasının detayı ( ismi, hangi VHF kanalından çağrı yapılacağı, telefon vs) gemi kaptanına da bildirildi mi ?

• Atık alımı zamanında yapıldı mı, verilmesi gereken atık nevi, miktarı ile gemiden alınanlar birbirini tutuyor mu, tutmuyorsa, nedenini öğrenip, gemi işleticisine ve kaptanına durumu bidirdik mi? Eğer ücretde bir fark çıkıyorsa bu farkı kim ne şekilde ödeyecek. ?

• Atık alımı dolayısıyla gelen fatura ve makbuzlara gemi kaptanından gemi kaşesi ve imzası ile onaylanmış, atık alım formunun bir sureti ekli midir?

Atık alımı denizlerin ve çevremizin korunması açısından çok önemli bir operasyon olmakla birlikte gemilerin işleyişinin de ana etmenlerinden biridir. Bu nedenle konuya her yönüyle yaklaşmalıyız.

179

f) Gemi Sertifikalarının Süre Uzatımı Gemilerin emniyetli işleyişlerinin devamı için periodik aralıklarla bakım ve onarımlarının yapılması gerekir ve yapılan bakım ve onarımların usulüne uygun yapılıp yapılmadığını denetleme için her ne kadar Port State Control vs gibi uygulamalar olması yanında aynı zamanda her geminin gemi inşaasından başlamak üzere bağlı olduğu uluslararası olarak akredite edilmiş bir Klass kurumuna bağlı olması gerekir. Gemilerin klas kuruluşları yaptıkları bu incelemeleri konuyla ilgili her bir kısım için ayrı ayrı sertifikalandırırlar. Bu sertifikalarda bir sonraki survey işleminin ne zaman yapılması gerektiği belirtilir. Netice olarak survey zamanını geçmiş gemilerin, artık yola elverişli olmadıkları sonucuyla uğrak yaptıkları limandaki otoriteler tarafından kalkışına izin verilmeyebilir veya tamir maksadıyla uğrayacağı limana Klass kuruluşunun onayı da alınarak tek seferlik yola elverişlilik raporu verilebilir. Klass kuruluşları yanında konuyla ilgili kuruluşlar da kendi yetki alanlarına giren bölüm ile alakalı gemi denetimini yapar ve geminin denetimi neticesindeki bulguları sertifika düzenleyerek belirler. Örneğin, Dünya Sağlık Örgütü tarafından yetkilendirilmiş, sağlık denetleme kurumları tarafından düzenlenen Đtlaf-ı Fare Belgesi ( Deratting Certificate ). Bu nedenle Gemi sertifikaları liman yetkilileri tarafından ya gemide ya da makamlarında incelenerek geminin uğrayacağı limana kalkışına izin verilir. Gemiden sertifikalar acente tarafından Liman Başkanlığına gösterilmek üzere alındığında mutlaka acente tarafından alındı makbuzu düzenlenmeli ve sertifikalar sayılarak, kontrol edilerek teslim alınmalıdır. Aynı zamanda sertifikalar gemiye teslim edildiğinde gemi kaptanı veya görevlisinden, aynı alındı üzerinde sertifikaların eksiksiz gemiye teslim edildiğine dair imza alınıp, bu belgenin gemi dosyasında tutulması sağlanmalıdır. ( Örnek aşağıda verilmiştir ) Gemi sertifikalarının uzatılması için armatör tarafından direkt olarak Klass kuruluşuna başvuru yapılması gerekir. Klass kuruluşları gemi acentesinin başvurularını genelde kabul etmez. Gemide survey yapacak Klass kuruluşu elemanları için gemi acentesinin, mutlaka yetkili mercilerden izin alması gerekir ( Pasaport Polisi, Gümrük Muhafaza vs.), aksi halde Klass kuruluşu elemanı ( Gemilere serbest giriş kartı yoksa) gemiye kanunsuz olarak girmiş kabul edilir ve hem acentenin kanuni takibata uğramasına hem de geminin gecikmesine neden olabilir. Klass kuruluşunun isteği doğrultusunda, gemiye verilen yedek parça, alet vs için de otoritelerden ( Gümrük, Liman Başkanlığı vs ) izin almak gerekir. Özellikle, Life Raft (Can Salı) kontrolleri, bu konuda yetkili ve tam donanımlı labaratuarlarda yapılması neticesinde gemi dışına alınır. Her hangi bir gecikmeye izin vermemek için, bunların izinlerinin Gümrük Müdürlüğünden gemi gelmeden alınması gerekmektedir. Ayrıca bu tip mlzemelerin gemiden yükleme ve boşaltması esnasında vinç ihtiyacı göz önünde bulundurularak, bu tip ekipmanların önceden hazırlanması gerekmektedir. Özellikle Istanbul gibi büyük şehirlerde kamyon ve iş makinelerinin trafikte belli saatlerde izinleri olduğu için operasyonlar esnasında bu tip yan faktörleri de göz önüne almalıyız. Itlaf-ı fare belgesi düzenlenirken, düzenleyen kuruluşun Dünya Sağlık Örgütü tarafından yetkilendirmiş bir kuruluş olduğundan emin olamlıyız, hatta limana gelecek gemilere itlafı fare belgesinin hangi limanda alındığı ve veren otoritenin detayları da sorulmalıdır ki gemi geldiğinde son anda Hudut ve Sahiller Sağlık merkezi tarafından belgenin geçerli olmaması nedeniyle yeni bir itlaf-ı fare belgesi çıkarılması için gerekli zamana sahip olalım. Genel olarak gemilerde sertifika yenilemeleri geminin kayıtlı olduğu Klass kuruluşları yetkili elemanlarınca yapılmaktadır. Istanbul’ da bir çok Klass kuruluşunun kendi ofisleri olması yanında, bazı Klass kuruluşlarının yetkilileri yurt dışındaki ofislerden gelebilir. O nedenle sertifika yenilemelerinde, önceden Klass kuruluşunu mutlaka haberdar edip gemi varışında surveyin başlamasını sağlamalıyız. Liman Başkanlıkları tarafından istenilen gemi sertifikalarının başlıcaları ekteki listede verilmiş olup, Port State Control esnasında diğer belgeler de istenir, gemide ayrıca teçhizatların çalışıp çalışmadığı kontrol edilir. Sertifikalar düzenlenirken acentenin yapacağı masraflar ( izinler için masraflar, otomobil ücreti, motor ücreti, demirleme ücreti vs.) göz önüne alınarak gemi armatörüne önceden bilgi verilir, ve mümkünse gemi kalkışından önce ücretleri tahsil edilir.

180

4.4 CERTIFICATES RECEIPT The Master Date : M/V Dear Sir, We received the undermentioned documents which must be taken ashore for production to the Harbour Master in order to effect ‘OUTWARD CLEARANCE’. Agent DOCUMENTS REFERRED TO: ( * ) ( ** ) National Certificate of Registry ( * ) ( ** ) International Tonnage Certificate(1969) ( * ) ( ** ) Load Line Certificate ( ** ) Safety Radio Certificate ( ** ) Safety Construction Certificate ( ** ) Safety Equipment Certificate ( * ) ( ** ) De-ratting Certificate ( * ) ( ** ) I.O.P.P Certificate ( * ) ( ** ) Safe Manning Certificate ( * ) Passenger Ship Safety Certificate ( * ) ( ** ) Garbage Pollution Prevention Certificate

( * ) ( ** ) Original of Officers’ Licence certificates including GMDSS (Accor.to Min.Safe.Mann.Cert.)

With flag endorsement ( * ) ( ** ) Safety Management Certificate ( * ) ( ** ) Document of Compliance

( * ) ( ** ) Seamen’s Books & two crew lists (According .to Min.Safe.Mann.Cert.) ( * ) ( ** ) Classification Certificate ( Hull and Machinery )

( * ) ( ** ) Medical Certificate

( * ) ( * ) ( ** ) Sewage Pollution Certificate ( * ) ( ** ) ISSC Certificate ( * ) ( ** ) CSR Certificate ( Continuos Synopses Record ) Above certificates returned on board (date) Master ISS-TR/004-02 ISSUED 1/4/99 ( * ) CRUISE (**) CARGO

181

6.1.3- Gemi Personeline Verilen Hizmetler a) Hasta, Yaralı ve Kazazede Tayfalar Gemilerde oluşabilecek her türlü hastalanma, yaralanma durumlarıyla ve ayrıca kazazede tayfa ve yolcular ile alakalı gemi işleteni, armatörü veya kaptanı namına gemi acentesi gerekli yardım ve kolaylıkları gösterir. Bu vesile ile gemi acentesi hizmet verdiği bölgede ilk yardım hizmetleri konusunda hazırlıklı olmak durumundadır. Hazırlıktan maksat aşağıdaki konulardır.

• Gemiden, acil durumlarda hasta / yaralı kişilerin ivedilikle alınmasına yönelik, hava, deniz ve kara ambulansı hizmeti verecek kurumların kontakt detayları ve ayrıca Sahil Güvenlik, Hudut ve Sahiller Genel Müdürlüğü acil müdahale durumunda ulaşılabilecek telefon, vhf detayları elimizde bulunmalıdır.

• Đşimize uygun, en yakın, tam teşekküllü bir hastane ile her an kullanılmak üzere antlaşma

yapmalıyız.

• Özellikle, yangın, patlama, kırık, travma konusunda tecrübeli hastane ve klinikler için her an ulaşılabilecek telefon numaralarını kayıtlarımızda tutmak zorundayız.

• Hastane seçimi esnasında, yabancı dil bilgisine haiz personel bulundurmanın da bir kriter

olduğunu unutmamamız gerekir.

• Hastanın durumu ile alakalı, doktor tarafından hazırlanmış Đngilizce rapor günlük olarak gemi işleteninin talimatıyla belirtilen yerlere verilmelidir. Tıbbi bilgisi olmayan kişiler tarafından yapılan tercümeler raporun içeriğinde doğru olmayan bilgilere neden olabilir. Bu nedenle hastanın durumu ile alakalı raporların doktor tarafından Đngilizce yazılmasında fayda vardır.

• Gemi personelinin sağlık sorunları ile ilgili bilgi Hudut ve Sahiller sağlık Genel Müdürlüğünün

yetkili memurlarına ve ayrıca konu ile ilgili emniyet teşkilatına da yazılı olarak bildirilmelidir. Herhangi bir bulaşıcı hastalık durumuna karşı böylece tehlike yayılmadan önlem alınabilir. Ayrıca, bazı kaza durumları adli vaka olması dolayısıyla, emniyete konunun intikal etmesi, hem adli vakanın aydınlatılması bakımından önemlidir, hem de geminin operasyonunda geçikmeleri önleyecek niteliktedir. Ayrıca adli vaka olabilecek durumların bilgilendirilmesi kanunen gereklidir.

• Tıbbi olarak yardıma ihtiyacı olan gemi personelinin eğer görevine dönmesi mümkün

gözükmüyorsa, Pasaport Şubesinden gemiden çıkış işlemlerinin yapılması gerekir. Bu esnada görevli pasaport memuru hastanın durumunu gösterir resmi doktor raporu talebinde bulunabilir. Bu nedenle hazırlıklı olmalıyız.

• Gemiden ayrılan personelin, bagajının ve şahsi eşyalarının teslimi gemi kaptanının da

imzalayacağı bir tutanakla yapılmalıdır, aksi takdirde zayi veya hasarlı malzemenin sorumluluğu acentenin üzerinde kalabilir.

• Tedavi gören gemi personelinin, ülkesine geri dönmesi için gerekli uçak, gemi, otobüs vs

rezervasyonu yapmadan önce görevli doktordan tıbbi açıdan ne şekilde seyehat edeceğini bildiren ( fit to travel ) doktor raporunun temin edilmesi gerekir. Örneğin ayağı kırık bir tayfa sadece business class veya önündeki koltuk boş kalacak şekilde uçabilir.

Bu tip durumlarda özellikle oluşabilecek masrafın karşılanmasının ne şekilde olacağı gemi kalkmadan aydınlatılmalıdır. Özellikle tıbbi masrafların fazla olması ve tedavilerin uzun sürmesi nedeniyle, acentenin bu masrafları tahsil edeceğini garantiye alması gerekir. Bu konudaki en iyi çözüm, özellikle ilk defa çalışılıyorsa, gemi işleticilerinin P&I Klüplerinin devreye alınarak tıbbi masrafların ödeneceğini garanti etmesidir. Ayrıca gemi personelinin aile detaylarının acentede bulunması, ihtiyaç olunması halinde acil temas kurulmasını da sağlar.

182

b) Ölüm Gemilerde kaza veya hastalık nedeniyle ölümler yaşanabilir. Netice olarak her ölüm olayı adli bir vakadır, bu nedenle böyle bir durumda yetkili merciler, polis, gümrük, Hudut ve Sahiller Sağlık Müdürlüğü, Liman Başkanlığı, Konsolosluk vs. yazılı olarak haberdar edilir. Emniyet Müdürlüğü konuyu yetkili savcılığa bildirir, savcılık soruşturması neticesinde eğer ölümün doğal yollardan olduğu anlaşılırsa, bu yönde rapor tutulur ve ölen sahsın dini durumuna göre ( müslüman, yahudi, budist, hristiyan vs ) cenaze hizmeti veren firmalarla temasa geçilir. Eğer ölen şahsın yakınları, cenazeyi kendi ülkelerine göndermek istiyorsa cenaze levazımatcısı firma, cenazeyi taşınmaya uygun hale getirir ( yıkanıp, ilaçlanır ) ve cenaze taşımaya uygun tabut içerisinde memleketine yollanır. Genellikle, cenaze nakilleri hava yoluyla yapıldığı için, hava konişmentosu düzenlenirken, cenazeyi karşı tarafta alacak olan, levazımatcı firma veya aile bireylerinin detaylarının önceden temini gerekir. Savcılık soruşturması esnasında, gemi personelinin ifadeleri alınır, her ne kadar acente bu ifadelerin Türkçe’ye çevrilmesinde yardımcı rol üstlenebilirse de doğru olanı yeminli tercüman tarafından bu tercümenin yapılmasıdır. Bu nedenle 24 saat hizmet verebilecek yeminli tercümanların telefonlarının kayıtlarımızda bulunması gerekir. Adli vaka durumunda veya herhangi bir şikayet anında yeminli tercüman tarafından tercüme edilmiş ifadeler esas teşkil edecektir. Eğer savcı gerek görürse, adli tıptan otopsi yapılmasını ister. Geminin kalkmasına ( delillerin toplanması vs nedenlerle ) izin vermeyebilir veya gemi personelinin tutuklanmasına karar verebilir. Bu gibi nedenler dolayısıyla, her zaman iyi derecede Đngilizce bilen ceza avukatının hazır bulundurulması gerekir. Ayrıca bu tip problemler P&I Klübünün görev alanına da girdiğinden, armatör bu işlerle ilgili P&I Klübünün de davaya devam etmesini isteyebilir. Her ne sebeple olursa olsun, soruşturması uzun sürecek durumlarda, acentenin duruşmalara katılması mahkeme tarafından istenebilir, bu nedenle mutlaka bir avukatla acentenin durumu müşahade etmesi gerekir. Bunların dışında kanuni sürecin uzun ve masraflı olması ayrıca cenaze işlemlerinin de masraflı olması ve önceden öngörülmeyen bir takım ek masraflara açık olması sebebiyle, acentenin bu ücretleri iyi hesaplayıp, kendisine iş verenden veya gemi armatöründen ücretleri önceden tahsil etmesi gerekmektedir. Eğer çalıştığımız firmayı fazla iyi tanımıyorsak, mahkeme süreciyle P&I Klübün uğraşması her zaman tercih edilmelidir. c) Tayfa Giriş ve Çıkışları Tayfa Giriş Çıkışları da acentenin görevleri arasında olup sıkça yapılan bir uygulamadır. Ana hatlarıyla tayfa giriş ve çıkışlarını aşağıdaki gibi özetleyebiliriz. Türkiye Cumhuriyeti’nin diğer ülkelerle yaptığı ikili anlaşmalar, Avrupa Birliği Müktesebatı ve ülkenin resmi dış politikası ile alakalı olarak uygulanan ve diğer ülke vatandaşlarının ülkemize giriş ve çıkış yapmasını düzenleyen Yabancılar ile Đlgili Kanunda her ülke vatandaşına Türkiye’ye giriş yaparken uygulanacak vize prosedürü ve ülkemizdeki kalış süresi detaylı olarak verilmiştir. Bu bilgiler emniyet müdürlüklerinin web sayfalarında detaylı olarak güncelleştirilmekte olup, acente olarak ayrıca Pasaport Polis Merkezlerinden de temin edebiliriz. Bizim bilmemiz gereken uygulamalar içinde en önemlisi özellikle Yabancı Gemi Personeline ait olan vize uygalamasıdır. Netice olarak geminin uğrak yaptığı en yakın sınır kapısı ( sınır kapısından amaç, havaalanı, deniz limanı, kara sınır kapısı vs ) tayfa giriş ve çıkışları için yapılacak işlemlerin acente tarafından takip edileceği yerdir. Sınır kapıları Bakanlar Kurulu tarafından belirlenmektedir ve her hangi bir yeni sınır kapısı açılması yine Bakanlar Kurulu Kararına tabiidir. Bunun dışında Mülki Đdare Amirleri, bazen geçici olarak sınır kapısı işlemleri yapılmasına izin verebilmektedirler ki, genellikle yolcu gemileri ile alakalı durumlarda ortaya çıkmakta olup, uygulama istisnadır. Acente olarak, tayfa giriş ve çıkışlarında çok dikkatli olmamız gerekir, özellikle insan kaçakcılığı ile uğraşan bazı kişiler, acentelere kendilerini gemi operatörü gibi tanıtıp, ecenteye gemi nominasyonu vererek tayfaların ülkemize girmesine aracılık etmekte, daha sonra bu tayfa / şahıslar ülkemizde izlerini kaybettirerek, acenteyi büyük bir kanuni yükümlülüğe maruz bırakmaktadır. Bu nedenle bize iş verecen firmaların kim oldukları, geminin gelip gelmeyeceği vs gibi konularda emin olduktan sonra tayfa giriş çıkışları için ilgili Tük Konsolosluklarına veya Sınır kapılarına başvuruda bulunmalıyız.

183

Herşeyden önce tayfa giriş ve çıkışları için, geçerli Pasaport ve Gemici Cüzdanının bulunması gerekir. Gemici Cüzdanı bulunmayan Şahıslar, Yolcu Muamelesi göreceğinden özellikle, sertifikalarında ( ITC 1969 ) yolcu taşıma kapasitesi belirtilmemiş gemilere ( Genellikle Tankerlerde Yolcu Taşıma kapasitesi Bulunmamaktadır ) giriş yapamayacaklardır. Pasaportlarında süreleri bitmiş tayfalar konsolosluklarından pasaportlarını acente yardımı ile uzatabilirler, lakin bu işlem ülkesine göre değişmekle birlikte, uzun süreceğinden geminin gecikmesine neden olabilir. Ayrıca Pasaportlarını kaybetmiş kişiler, yine kendi konsolosluklarından pasaport çıkarabilecekleri gibi sadece memleketine dönüş amaçlı bir kerelik kullanılmak üzere geçici seyahat belgesi ( Laisser-Passer ) de alabilirler. Bu işlemlerin uzun süreceği göz önüne alınarak gemi gelmeden konsolosluklarla temas edilerek işlemin yapılıp yapılamayacağı ve ne kadar süreceği bilgisine ulaşmamız gerekir. Onun dışında gemilerin Minimum Safety Manning Sertifikalarında geminin işleyişi için gerekli minimum sayıdaki gemi personelinin miktarı verilmiş olup, bu sertifikada belirtilen personel adedi altında yeterliliği bulunan gemi adamı bulunuyorsa liman başkanlıkları geminin kalkışına izin vermeyebilir. Bu nedenle giriş ve çıkış yapılması esnasında personel yeterliliği konusunu hem gemi kaptanına hem de gemi işleticisine bildirmemiz gerekir. Gemi personellerinin özellikle gemi çıkışında fazla bagaj sorunları olduğundan, transfer yapacak aracın fazla bagaj alabilecek kapasitede olması gerekir. Ayrıca gemiciler için özel gemici biletlerinde ( Gemici bileti kesilmesi lazım ) bagaj miktarı 40 kg olup, bu miktarı aşan bavullar fazla bagaj ücretine tabiidir. Bu nedenle tayfayı, gemi kaptanını ve gemi işletenini fazla bagaj konusunda uyarıp, tayfaların yanında yeterli para olduğundan emin olmamız gerekir. Eğer fazla bagaj ücretini acente ödeyecekse mutlaka bu ücretin ya gemiden ya da gemi işleticisinden önceden tahsil edilmesi gerekir. Giriş , çıkış yapacak tayfalar için şehir içinde kalırken yapmaları ve yapmamaları gerekenlerin bulunduğu yazılı bir liste verilebilir ki, bu listenin içinde 24 saat acentenin temas numaraları, şehirde gezilebilecek yerlerin listesi ve şehir haritası, gidilmemesi gereken dükkanlar, eğlence yerleri vs bulunmalıdır. Özellikle, gemi personeli büyük şehirlerin gece hayatı esnasında bilmeden problemle karşılaşmaktadırlar. Gemi personelinin kalacağı otelin standardını, acente tarafından gemi işleteninden tahsil edilmek üzere, ödenecek tayfanın kalış maliyetlerinin hangilerinin acente tarafından karşılanacağı bilgisini alıp, hem gemi personeline ve hem de otel’e bu bilgileri kalışdan önce vermek gerekir. Bir çok gemi işleteni, gemi personelinin alkollü içki, telefon masraflarını karşılamamaktadır. Ayrıca gemiden ayrılacak, veya gemiye katılacak gemi personelinin cep numaraları da acente memuru tarafından önceden alınılmalıdır ki gemi erken gelecekse, veya gecikecekse gemi personelini uyarmak gerekebilir. Tayfa giriş ve çıkışlarını iki başlık altında toplayabiliriz.

• Türk Boğazlarından transit geçiş Yapan Gemilerde tayfa giriş ve çıkışları Türk boğazlarından tansit geçiş yapan gemiler transit rüsuma tabiidir ve bu meyanda gemi personeli değişimi yapabilirler. Eğer Gemi Personeli olmayan ( Geçerli Gemici cüzdanı olmayan) bir kişi gemiye giriş / çıkış yaparsa geminin transit pratikası bozulur ve serbest pratikaya tabi olur ki bu da Fener ve Sıhhiye ücretlerinde iki katını aşkın bir fark meydana getirir. Bu nedenle giriş ve çıkış yapacak kişinin gemici olmasından emin olmalıyız. Bunun bir tek istisnası vardır ( ki bazen yolcu gemilerinin transit geçişinde meydana gelir) gemi personeli olmayan kişiler, gemiden sağlık nedenleri ile ayrılabilirler. Bunun için Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü’nün yetkili doktorları tarafından hasta raporu verilmesi gerekir. Gemiye katılacak veya gemiden ayrılacak personel için yapılması gerekenler ana başlıklar halinde aşağıda verilmiştir.

� Gemi personelinin geçerli pasaportu ve gemici cüzdanı var mı ? Kaptanın eşi, çocuğu, armatör temsilcisi, survey vs gemici cüzdanı olmadığı zaman yolcu olarak muamele görür. Ayrıca bazı ülkelerde – örneğin Türk liman otoriteleri tarafından özellikle 18 yaşından küçüklere çıkarılmış olan gemici cüzdanları uygulamada kabul edilemeyebilir.

184

� Geminin, işleticisinin veya kiracısının Kıbrıs Rum Kesimi ile bir ilşkisi var mıdır?

� Gemi personelinin uyruğu dolayısıyla tabi olacağı vize mevzuatı nedir, ne

şekilde ve nereden vize alınacak, vize için gerekebilecek süre nedir? Vize müracaatları yapıldı mı ? ( Türk Konsolosluklarına, Dış Đşleri Bakanlığına vs )

� Gemi personeli değişikliği için oluşabilecek ücretler kimin tarafından, ne

zaman ve nasıl ödenecektir? Genel uygulama bu ücretlerin takribi olsa bile gemi gelmeden veya geminin geçişi sırasında ödenmesidir. Unutmayalım ki, parasını tahsil etmediğimiz veya edemeyeceğimiz herhangi bir servis, yapacağımız servisi boşuna yapmış olduğumuz anlamına gelir.

� Değişecek gemi personelinin varış ve/veya gidiş detayları elimizde mi? Otelde

kalması gerekiyor mu?

� Geminin varışı ile personelin uçuşları/otobüs bileti birbirine uyumlu mu, geminin geçişinde herhangi bir gecikme meydana gelecek mi?

� Gemi kaptanına personel değişikliği için gerekli evrakları hazırlaması, gemiye

nerede, ne zaman, nasıl çıkacağımız, VHF hangi kanalda olacağımız vs bilgileri zamanında verildi mi? Genelde istenilen evraklar, çıkacak / girecek gemi personelinin pasaport ve gemici cüzdanı detayları, ITC ( 1969 ), Minimum Safety Manning Certificate, Continious Synopsis Record, ISPS Certificate, Management Certificate, Safety Equipment Certificate ve Ekleri ( Form E ), Registration Certificate, Class Certificate, Crew List ( 6 Suret ), Store List ( 2 Suret ), Cargo manifest ( 2 suret ) olup, bu evrakların gemi tarafından hazırlanması gerekir ve acenteye de faks veya e-posta ile gemi gelmeden gönderilmelidir.

� Tayfa değişikliği için, Gümrük, Gümrük Muhafaza, Pasaport Polisi, Liman

Başkanlığı, Hudut ve Sahiller Sağlık Müdürlüğü, VTS Merkezi, yazılı olarak bilgilendirildi mi ve gerekli izinler önceden alındı mı ?

� Gemiden çıkacak personel için, Gümrük saymanlığından veya pasaport

Polisinden vize harcı yatırılıp, makbuz veya vize pulu alındı mı?

� Gemiye çıkış için kullanacağımız motor gerekli iznlere haiz midir, yeterli büyüklükte mi, istiap hacmi değişecek personel, acente memurları ve diğer resmi memurlar bindikleri zaman yeterli midir? Bavulları koyabileceğimiz kapalı alan var mıdır, teknenin kenarlarındaki usturmaçalar uygun mudur?

� Değişecek gemi Personeli, yetkili memurlar refakatinde gemiden

alınıp/gemiye verilip pasaport ve gümrük muamelelerini müteakiben vizesinde belirtilen yurt içinde kalış süresi içinde tekrar yurt dışı edilmelidir.

� Yabancı personelde eğer yurt içine girişinde herhangi bir tahdit varsa,

pasaport polisi bu tahdidi, iç Đşleri/dış Đşleri bakanlıkları aracılığıyla araştırıp bu araştırmanın sonucuna göre personelin giriş veya çıkış yapmasına izin verebilir. Türk Personel için, bunlara ek olarak vergi borcu veya herhangi bir kanuni suçtan aranması varsa konu açıklığa kavuşana kadar personelin yurt dışına çıkışına izin vermez.

Genelde transit gemilerde personel değişikliği herhangi bir sorun çıkmaması veya evraklar hazır olması durumunda gemiye herhangi bir gecikme vermeden 10 / 15 dakika sürer. Gemilere çıkış yapılacak yerler, Gümrük ve Polis idareleri tarafından belirlenmiş, Zeytinburnu( Zeyport ), Karaköy Yolcu Salonu, Haydarpaşa Limanı, ve Kartal Rıhtımı olup, bunun dışındaki yerlerden gemilere çıkılması kanunen yasaktır.

185

• Türk Limanlarına uğrak yapan gemilere giriş çıkış yapacak tayfa işlemleri Özellikle küçük limanlarda vize harcı yatırılan Gümrük saymanlığı sadece mesai saatlerinde çalıştığı için vize harcının önceden yatırılarak tedbir alınması gerekir. Ayrıca acil durumlar için Gümrük Saymanının ev ve cep telefonunu bulundurmak gerekir. Bunlara ek olarak, 24 saat Gümrük Hizmeti veremeyen limanlarda, giriş çıkış yapacak tayfanın eşyalarının gümrük kontrolü için gerekli gümrük muayene memuru bulunmadığı durumlarda aynı hizmet Gümrük Muhafaza teşkilatından da istenebilir. Yalnız bu çeşit talepleri yazılı olarak mesai saatleri dahilinde yapmak işleyişin akışı açısından gereklidir. Bunun haricinde yapılması gereken muameleler transit gemiler için yapılacak muameler dahilindedir. Yalnızca eğer, liman uğrağı yapan gemilere Gemici Cüzdanı Olmayan personel giriş yapacaksa, Liman Başkanlığı geminin yolcu taşıma kapasitesine bakarak izin verir.

d) Gemi ve Tayfa Mektupları Gemilerde görevli personele değişik nedenlerle posta teslimatı yapılmakla birlikte, ayrıca gemiden de acentelere yollanılması için posta verilmektedir. Tayfa mektupları ve posta işlemleri günümüzde elektronik ortamda yapılması sebebiyle eskiye nazaran daha azalma göstermekle birlikte bu konuda acente olarak dikkat etmemiz gereken bazı hususlar aşağıda ana başlıklarla verilmiştir.

• Özellikle yolcu gemilerinde ve askeri gemilerde gemiye verilecek postaların detayını gemi gelmeden önce gemideki görevli personele bildirmemiz ve gemiden postaların ne şekilde gemiye verileceği konusunda ( Rıhtım üzerinde veya acente botunda kontrol bittikten sonra ) onay almamız geminin emniyeti bakımından gereklidir. Kaynağını ve içeriğini bilmediğimiz posta gönderilerine temkinli yaklaşmamız güvenlik amacıyla elzemdir.

• Kurye firmaları ile gönderilmiş ( DHL, FedEx, UPS, Yurtiçi Kargo vs gibi ) ve gönderi numarası

belli postaları gemi varışından önce takip edip, herhangi bir gecikme durumunu gemi kaptanına ve işleticisine bildirmemiz gerekir.

• Gemi varışında gemiye gelen postaları imza karşılığı gemiye ivedilikle vermemiz

gerekmektedir. Unutmamalıyız, gemideki personeli karaya bağlayan etmenlerden biri de onların mektuplarıdır. Ayrıca gemi postalarının içinde, mal ile alakalı kargo dokümanları, gemi sertifikaları, pasaport vs gibi aciliyeti gerektiren doküman bulunabilir. Bu nedenle gemi gelişinde bu evrakları gemiye teslim etmek gerekir.

• Gemiye yollanacak veya gemiden alınacak postanın, gemiye teslimi esnasında oluşabilecek

masraflar önceden hem gemi kaptanına hem de gemi işleticisine bildirilmelidir. Örneğin, boğazdan transit geçiş yapacak gemiye verilecek posta için yapılacak motor teması maliyeti dolayısıyla, posta teması daha sonraki bir limanda da maliyet olmadan gerçekleşebilir. Ayrıca yine belirtmek gerekir ki, transit gemilerde geminin geçişine yardımcı olan kılavuzların görevleri arasında gemi postalarını teslim etme bulunmamaktadır.

• Gemiden yollanmak üzere, acente tarafından teslim alınacak postalarda, posta gönderi

ücretinin kimin tarafından ödeneceği ( eğer gemi işleticisi ödemeyecekse, gemiden ücretin peşin alınması ), hangi adrese ne şekilde gönderilmek istendiği ve yollanacak postanın içeriğinin ne olduğu konusunda yazılı olarak bilgi sahibi olmamız gerekir. Eğer gümrüğe tabi olabilecek bir posta ise, ( yakıt numunesi, yedek parça, vs ) bununla ilgili fatura ve çeki listesinin gemi tarafından hazırlanarak acenteye verilmesi gerekir. Özellikle, yanıcı, yakıcı parlayıcı vs içeren gönderileri gemiden teslim almadan önce göndereceğimizden emin olmamız gerekir. Bu nedenle gönderici firmalardan bu tip malzemenin hangi şartlarda ( paketleme, fiyat, hava, kara postası vs ) yollanacağı bilgisini edinmemiz gerekmektedir.

• Gemiden alınan posta içerisinde değerli evrak ( özellikle yolcu gemilerinde seyahat çeki vs )

veya madde bulunması durumunda postalama esnasından oluşabilecek zarar ve kayıp olayları konusunda sigorta yaptırılıp yaptırılmayacağının gemiden yazılı onayını almamız gerekmektedir.

186

• Özellikle adi posta tabir ettiğimiz şekildeki gönerilirde, ( tayfa mektupları, kartpostal ) vs gönderinin adrese tesliminde yaşanabilecek sorunların acentenin sorumluluğunda olmadığını bildirmekte fayda vardır.

• Özellikle Transit ve demirdeki gemilere yapılacak temasları, görevli Gümrük Muhafaza, Polis,

Sahil Sağlık gibi yetkili mercilere önceden yazılı olarak bildirmek ve izin almak gerekir. e) Kaptan avansı Kaptan avansları, gemi ihtiyaçları için gemi işleteni, sahibi, kiracısı, yük sahibi vs tarafından kaptana yapılan nakit teslimatını kapsar ve kısaca CTM ( Cash To Master ) olarak adlandırılır. Kaptan avansları verilirken dikkat etmemiz gereken husular aşağıdadır.

• Gemiye verilecek kaptan avansının istenilen miktarda ve istenilen banknotlarla gemiye teslimi gerekir. Bir çok gemi kaptanı, bu paraları maaş olarak gemide dağıttığından, gemi kaptanının istedği bozuk paraların gemiye teslim edilmesinde özen göstermeliyiz.

• Gemiye kaptan avansı teslimlerinde yazılı alındı makbuzu alınmalı ve gemi kaptanına verilen parayı sayarak teslim etmeliyiz.

• Daha sonra ortaya çıkabilecek, sahte para riskini önlemek için gemiye verilen paraların seri numaraları görülecek şekilde fotokopileri çekilmeli ve gemiye teslimlerde kaptandan bu fotokopilere de imza atması rica edilmelidir.

• Yüklü miktarlardaki nakit teslimlerinde, paranın kaynağı konusunda dikkatli olmamız gerekir. Hiç çalışmadığımız bir kişiden gelen para teslimi talepleri, kara para aklama, kanunsuz para transferleri olasılıkları göz önüne alınarak cevaplanmalıdır.

• Para teslimlerinde, çalınma ve kaybolma risklerine karşı sigorta yaptırmamız elzemdir. Ayrıca, özel emniyet firmaları güvenli para taşınmasında yardımda bulunabileceklerdir.

• Kaptan avansı teslimlerinde, maliyet ve servis bedelinin iyi hesaplanarak gemi işleticisine önceden detaylı olarak bildirilmesi gerekir. Böylece gelen kaptan avansı ile birlikte masraflar da gelmiş olur.

• Tayfa maaşlarının banka hesaplarına yatırılması sırasında, her bir tayfa tarafından detaylı olarak imzalı deklarasyon almak gerekir, ayrıca geminin varsa Sorgu Kağıdı ve Onaylı Tayfa Listesi ile birlikte, her bir tayfanın pasaport ve gemici cüzdanı Fotokopilerinin önceden temini zaruridir.

187

YEDĐNCĐ B Ö L Ü M

7.1 - NAVLUN SÖZLEŞMELERĐ VE ACENTENĐN SÖZLEŞMELERDEN DOĞAN SORUMLULUKLARI VE SÖZLEŞME ÖRNEKLERĐ

HAZIRLAYAN Ruhi Duman

188

7.1 – NAVLUN SÖZLEŞMELERĐ

Deniz Ticareti, denizlerin sunduğu imkan ve kolaylıklardan yararlanma çaba ve uğraşılarının önemli bir bölümünü oluşturur. Denizlerin sağladığı kolay, ucuz ve güvenli taşıma imkanlarından yararlanarak bir kıyıdan diğerine mal taşınması ve mal mübadelesi esasına dayanmıştır. Zaman içinde ağırlıklı olarak yolcu ve yük taşıması ticaretine dönüşmüştür. Bu ticaretin başlıca taşıma aracı “Ticaret Gemisi” dir. Ticaret Gemisi, “Denizde kazanç elde etme maksadına tahsis edilen veya fiilen böyle bir maksat için kullanılan her gemi, kimin tarafından ve kimin nam ve hesabına kullanılırsa kullanılsın ‘Ticaret Gemisi’ sayılır.

Ticaret gemisiyle yapılan yük taşımaları, belirlenmiş kurallar çerçevesinde yapılır. Bu kuralların başında, taşıma sözleşmeleri gelir ve bu sözleşmeye kısaca “Navlun Sözleşmesi” denir. Navlun Sözleşmesi, iki kişi arasında yapılan bir sözleşmedir. Eşyanın denizyoluyla taşınması konusunda bir sözleşme yapılmışsa bu bir “Navlun Sözleşmesi” dir. Navlun sözleşmeleri genel olarak gemilerin iki ana esastan gidilerek kiralanmasıdır. Bunlar;

a) Kiracı bir gemiyi belirli bir süre için kendi gemisiymiş gibi sahiplenip işletmek isterse

kullanacağı charter party “Time Charter “ mukavelesi olacaktır. b) Muayyen bir yük için tek sefer taşıtma yapılacaksa bu durumda seferlik kiralama

( Voyage Charter ) sözleşmesi kullanılacaktır.

Navlun sözleşmeleri, belli örgütlerce hazırlanmış tip sözleşmelere uygun olarak yapılır.( Örnek GENCON Charter Party gibi) Birçok farklı formda olan kira sözleşmelerinin tamamına değinmek burada amacımızı aşar. Ülkemizin deniz ticaret hukukuna ait genel şartları ihtiva eden navlun sözleşmelerinin yapısına göre meşgul olmamız gerekecektir. Amacımız, gemi acentesinin gemi varmadan önce elde etmesi gereken bilgilerin neler olduğunu bilmesi gereken konulardır.

Time charter altındaki gemiler belirli bir süre için üç ay, altı ay veya bir yıl gibi bir zaman için kiralanır. Bu kiralama sistemine göre, yakıt ve liman masrafları kiracıya, diğer masraflar gemi sahibine aittir. Burada acente açısından önemli olan gemilerin kira başlangıcı ve sonunda kiraya giriş ve çıkış sörveylerinin yapılmasıdır. Time charter olarak tutulmuş gemilerde esas olarak göz önüne alınması gereken bir muhasebe unsuru daha vardır ki bunlar doğrudan gemiye veya mürettebata ait masraflardır. Teknik olarak bu masraflar kiracıya değil, armatöre aittir.

Seferlik kira anlaşmaları her ne kadar tek bir yüke ait ise de ilgili taraflar devamlı iş yapmalarını kararlaştırmış olabilir. Bu durumda gemiler peş peşe müteakip seferler şeklinde bağlanmış veya sabit bir müddet zarfında taşınacak toplam yük miktarı veya muayyen miktardaki yükün taşınması olabilir.

Navlun mukavelelerindeki muhtelif ortak maddelerin zaman zaman farklı yorumlanmasından dolayı anlaşmazlık çıkabilir. Bu anlaşmazlıkların giderilmesi için ortak yorumlama açısından büyük merhaleler kaydedilmiştir. Bu doğrultuda çoğunlukla BIMCO’ nun taşıma kuralları ile ilgili yorumlar ve FONASBA’ nın time charter kurallarının yorumlamaları yayımlanmıştır. Her iki kurumun ortaya koyduğu bu dokümanlar doğru yorum açısından güzel bir rehber teşkil eder. Ancak şunu hatırdan çıkarmamak gerekir ki bu ortak yorumlar, her iki tarafça kabul edildiği sürece geçerlidir.

Temel Konu

Đki kişi arasında denizyoluyla bir taşıma sözleşmesi yapılmışsa ve bu taşımanın konusu eşya (yük) ise, bu sözleşme navlun sözleşmesi olarak tanımlanır. Bu tanım da:

a.) Taşımanın denizyoluyla (gemiyle) yapılması, b.) Eşya (yük) taşınması üstlenilmiş ( taahhüt edilmiş ) olması, c.) Yükün, taşımayı üstlenen kişinin egemenliğine ( zilyetliğine ) geçmesi, d.) Taşıma karşılığında bir ücret ( navlun ) ödenmesi’ dir.

Yukarıda öğeleri içeren sözleşmeye (mukaveleye) “Navlun Sözleşmesi” denir. Navlun ( denizde eşya taşıma: carriage of goods by sea ) sözleşmesi bir mukaveleyi, Charter party ise bu sözleşmenin yazılı olduğu senedi, belgeyi anlatır. Özet olarak, bir navlun sözleşmesi üzerinde anlaşarak charter party imzalanması temel kuraldır.

189

Taşıyan ve Taşıtan

Navlun Sözleşmesi, iki yanlı ( taraflı ) sözleşmedir. Sözleşmenin yanları:

a.) Taşıyan ( carrier ) b.) Taşıtan ( charterer )

Taraflardan biri, bir bölgeden başka bir bölgeye belirtilen yükü taşıtacağını, diğeri ise yükü taşıyacağını kabul ve taahhüt ederler.

Yükleten ve Gönderilen

Deniz hukukuna özgü bir özellik olmak üzere, sözleşmelerde ayrıca yükleten ve gönderilenden söz edildiği görülür. C/P’de sözü geçmeyen bu kişiler eylemsel olarak ortaya çıkarlar ve konişmento’ya bunların adları yazılır.

a.) Yükleten ( shipper ) b.) Gönderilen ( consignee )

Bunlardan yükleten, navlun sözleşmesi uyarınca yükü gemiye teslim eden kişidir. Yükü gemiye teslim eden yükleten, artık ( taşıtan olmasa da) konişmento düzenlenmesini istemek, gönderileni belirlemek, yükün güverteye yüklenmesine razılık göstermek gibi haklara kavuşur. Genel olarak yükleten taşıtan değildir. Bazen taşıtan yüklemeyi kendisi yapar; yükleten/taşıtan aynı kişi olur.

Gönderilen, konişmentoya, ya da yoksa navlun sözleşmesine göre yükü teslim almaya yetkili kılınmış kişidir. Gönderilenin yükü teslim edinceye kadar taşıyana karşı bir borcu, bir edimde bulunma yükümlülüğü yoktur. Yükü teslim edince taşıyana karşı bazı borçlar yüklenir. Bunlar navlun, vergi, sürastarya vb. gibi borçlardır.

Gemiyle yük taşınmasına ilişkin olarak uygulamada “konişmento” , “navlun sözleşmesi”, “trip charter”, “time charter” gibi sözcüklerin kullanıldığı görülür. Bunların bir bölümü TTK’nda yer alan, bir bölümü ise uluslararası uygulamadan yansıyan sözcüklerdir ve hepsi de temelde navlun sözleşmelerini anlatır. Deniz taşımacılığı deyince ilk başta taşıma sözleşmeleri gelir. Bu sözleşmeler, değişik türlerde olmasına karşın genel anlamda birbirleriyle ötüşür. Beherinde de yükleme / boşaltma limanı ve zamanı, hazırlık mektubunun verilmesi ve kabulü, navlunu ve ne zaman ödeneceğini, demoraj ve miktarı yazılıdır. Bu sözleşmeler, matbu olmakla birlikte, özel bir anlaşma ile belirtilen hükümlerin dışında kalan kurallar için bir Charter-Party’ye atıf yapılması gerekir. Eğer yapılan özel anlaşmalarda bir Charter-party‘e, açıkca tamamen ya da kısmen, atıfta bulunulmuşsa, charter-party’de kullanılan sözcüklerin, deyimlerin ve teamülün onların yerine geçen kısaltmaların sözleşme hükümleriyle bağdaşır ve bu anlamda kullanıldıkları kabul edilir. “Charter-party” de sık geçen sözcüklerin bazen kısaltılmış olarak kullanıldığını ve bu sözcüklerin konişmento dahil olmak üzere her türlü navlun sözleşmesinin içerdiği sözcükler olduğu göz önünde tutulmalıdır.

Bir taşıyan ile taşıtan arasında yapılan charter-party (çarter-parti) nin ana kurallarını içeren kavramlar ve bu kavramların açıklamaları aşağıdadır :

1.) Port (Liman) Liman (port) sözcüğü, gemilerin rıhtım, demiryeri, şamandıra ve benzeri yerlerden yükleme ve boşaltma yaptıkları her türlü alanı anlatır. Bu alanın dışında ve uzağında da olsa, gemilerin sıra bekledikleri ya da sıra beklemeye zorunlu oldukları yerler de liman sözüne dahildir.

2.) Berth (Rıhtım) Rıhtım (berth) sözcüğü, liman içinde geminin yüklenmesi ya da boşaltılmasına özgülenmiş yeri anlatır. Eğer rıhtım (berth) sözcüğü kullanılmamış fakat belli yer adıyla belirtilmişse, bu tanım gene uygulanır.

190

3.) Notice of Readiness (NOR ) (Hazırlık Mektbu)

Bu deyim, charter party’e göre taşıtana, yükletene, alıcıya ya da bir başkasına, geminin yükleme ya da boşaltma limanına ya da rıhtıma vardığının bildirilmesini anlatır.

4.) Reachable On Her Arrival or Always Accessible (Varışta Ulaşılabilir ya da Her Zaman Ulaşılabilir) Bu sözcükler ya da terimler, taşıtanın, limana varışında geminin, olağandışı bir şey olmadıkça , derhal ve güvenli bir şekilde yanaşabileceği bir rıhtım sağlamayı yükümlendiği anlamına gelir.

5.) Laytime (Istarya) Bu sözcük tarafların anlaşması uyarınca, donatanın navluna ek bir para almaksızın gemisini yükleme ya da boşaltmaya tahsis ettiği süreyi (zaman aralığını, periyodunu) belirtir.

6.) Booking Note (Taşıma Mukavelesi) Taşıtanın, bir limana sevkedeceği yüküyle ilgili taşıyana müracaat ederek gemisinde yer ayırtmasıdır. “Booking Note” (Taşıma Anlaşması) taşıtan ve taşıyan için bağlayıcı bir sözleşme hükmündedir. Bu anlaşma çoğunlukla, bir limandan diğer bir limana veya bölgeye düzenli sefer yapan gemilerde kullanılmaktadır. Her özel anlaşmada olduğu gibi, bu anlaşmada da benimsenmiş bir çarter-parti’ye atıfta bulunulması gerekir.

7.) Per Hatch Per Day (Günde Ambar ağzı Başına)

Bu deyim, istarya süresinin, yük miktarını belirten sayının (A’ nın) geminin ambar ağzı sayısıyla ambar ağzı başına kararlaştırılan günlük miktarın çarpımına (B’ ye) bölünmesiyle gösterilir.

8.) Day (Gün) Bu sözcük, saat 00.00 dan başlayıp 24.00’e kadar aralıksız süren 24 saatlik süreyi gösterir. Günün parçaları oransal olarak belirtilir.

9.) Clear Days (Aralıksız Günler) Bu deyim, bildirimin yapıldığı günü izleyen günün saat 00.00’ında başlayıp, kararlaştırılan sayıdaki günün bittiği saat 24.00’e kadar birbiri arkasına gelen günleri anlatır.

10.) Holiday (Tatil) Bu sözcük, normal çalışacakken mevzuat gereği çalışılmayan, fakat Pazar, Cuma gibi hafta tatili günlerinden olmayan gün ya da gün parçasını belirtir.

11.) Working Days (WD) (Çalışma Günleri) Bu deyim, açık sözleşme hükmüyle istaryadan hariç tutulmayan günleri belirtir.

12.) Running Days or Consecutive Days (Birbiri Ardına Gelen Günler) Bu terim, birbiri arkasına gelen günleri anlatır.

13.) Weather Working Day (WWD) or Weather Working Day of 24 Hours or Weather Working Day of 24 Consecutive Hours (Hava Müsaadeli Đş Günleri) Bu deyimler 24 saatlik çalışma gününü anlatır. Ancak, hava koşullarının yükleme ya da boşaltmayı engellediği ya da çalışma yapsaydı engelleyeceği süreler bundan düşülür.

14.) Weather Permiting (WP ) (Hava Müsadeli)

Bu deyim, havanın geminin yüklenmesini ya da boşaltılmasını engellemesi durumunda, bu engelleme süresinin istaryadan sayılmayacağını anlatır.

15.) Excepted or Excluded (Sayılmaz, Müstesna) Bu sözcükler, belirtilen günlerde gemide yükleme boşaltma işleri yapılsa bile istaryadan sayılmayacağını belirtir.

191

16.) Unless Sooner Commenced (Çalışma Önce Başlarsa) Bu deyim, istaryanın sayılmaya başlamasından önce bir çalışma yapılırsa, bu çalışma süresinin istaryadan sayılacağını belirtir.

17.) Unless Used (UU) (Kullanılmadıkça) Bu tabir, istarya başladıktan sonra istaryadan istisna edilen süreler içinde yükleme ya da boşaltma yapılırsa çalışılan bu sürelerin istaryadan sayılacağını belirtir.

18.) To Average Laytime (Tasarruf Edilen Zamanın Mahsubu) Bu deyim, taşıtana yükleme ve boşaltma için verilen istarya sürelerini birleştirme seçeneği tanıdığını gösterir. Bu seçeneğin kullanılması durumunda, yükleme ve boşaltma için tek bir süre verilmiş gibi olur.

19.) Reversible Laytime (Tersinir Đstarya) Bu deyim, taşıtana yükleme ve boşaltma için verilen istarya sürelerini birleştirme seçeneği tanındığını gösterir. Bu seçeneğin kullanılması durumunda yükleme ve boşaltma için tek bir süre verilmiş olur.

20.) In Writing (Yazılı) Bu deyim bütün haberleşme şekillerinin tümü dahil olmak üzere her türlü gönderme aracıyla, gözle görülebilir mesajın gönderilmesini ifade eder.

21.) Time Lost Waiting for Berth to Count as Loading or Dicharging Time or as Laytime (Yanaşma Đçin Beklenen Zaman Đstarya Sayılır) Bu cümle, yükleme ya da boşaltma rıhtımının geminin yanaşmasına elverişli olmaması ve geminin bekleme yerinde hazırlık mektubu verememesi durumunda, beklemede geçen zamanın yerine göre istarya sayılması, eğer istarya dolmuşsa süristarya sayılması gerektiğini anlatır. Rıhtım yanaşmaya elverişli olunca bu zaman sayımı durur. Gemi hazırlık mektubu verebilecek yere gelince, mektubun verilmesinden itibaren süristarya ve C/P de belirtilen süre geçer geçmez istarya işlemeye başlar.

22.) Weather In Berth Or Not (WIBON) Or Berth Or No Berth ( Yanaşsın Yanaşmasın) Bu deyimler şu anlama gelir; Eğer gemi vardığında yükleme ya da boşaltma rıhtımına yanaştırılmıyorsa gemi, liman içindeki yada dışındaki mutat bekleme yerine ulaşır ulaşmaz hazırlık mektubu verebilir ve c/p hükmüne göre de istarya işlemeye başlar. Rıhtım yanaşmaya hazır duruma gelince istarya işlemesi durur ve gemi ( yanaşıp ) yüklemeye ya da boşaltmaya hazır duruma gelince zaman yeniden işlemeye başlar.

23.) Vessel Being In Free Pratique and/or Having Been Entered At The Custom House (Serbest Pratika Almış ve/veya Gümrüğe Girmiş) Bu deyimler formalitelerin tamamlanması işini geminin hazırlık mektubu verebilmesi için bir ön koşul olmadığını belirtirler. Ancak, bu formalitelerden birinin tamamlanmasının neden olacağı gecikme ve istaryadan ya da suristaryadan sayılmaz.

24.) Demurrage (Suristarya, Demoraj)

Bu sözcük, donatanın sorumlu tutulamayacağı bir nedenle istaryanın aşılması durumunda bu gecikme karşılığı olarak donatana ödenmesinde mutabık kalınan para tutarını belirtir. Süristaryanın işlenmesinde istaryaya ilişkin istisna kuralları uygulanmaz.

25.) Despatch Money or Despatch (Dispeç)

Bu tabir, yükleme ya da boşaltmanın istarya bitmeden tamamlanması durumunda donatanca ödenmesinde mutabık kalınan parayı anlatır.

26.) Despatch On ( All ) Working Time Saved (WTS) Or On ( ALL ) Laytime Saved ( Kazanılan Çalışma Zamanı)

192

Bu deyimler, dispeç parasının, yükleme ya da boşaltmanın bitiminden istaryanın bitimine kadar olan süreden, istarya sayılmayacak dönemlerin düşülmesiyle bulunacak süreye göre ödeneceğini anlatır.

27.) Đstarya veya starya Yükleme-boşaltmaya ayrılan (tahsis edilen) günlere istarya denir.( layday ) Navlun Sözleşmesi’nde istarya çoğunlukla gün olarak belirtilir; bazen saat olarak gösterildiği de olur. Bunlar, limanlarda çok az kalacak biçimde dizayn edilmiş kimyasal yük taşıyan tankerlerin C/P’lerinde istarya saat olarak yazılmaktadır.

C/P de gün olarak belirtilen istarya genel olarak yükleme için ayrı, boşaltma için ayrı olmak üzere belirtilir. Bazen de yükleme-boşaltma için tek bir istarya kararlaştırıldığı olur. “Đstarya toplam olarak 7 gündür” ibaresi kullanılır. Bu ibare, yükleme ve boşaltma için toplam 7 gün ayrıldığını, taşıtanın bu süre içinde yüklemeyi ve boşaltmayı gerçekleştirmesinin kararlaştırıldığını gösterir. Böyle bir anlaşmada taşıtan yüklemede 4, boşaltmada 3 gün kullanırsa, süristarya ödemez.

Bazen C/P’lerde istarya ambarağzı başına belli bir miktarda belirtilir, “ambarağzı başına 300 ton” şekilde bir ibare yer alır. Bu durumda 3 ambarlı bir gemide günlük 900 ton yükleme veya boşaltma yapılması gerekecek demektir.

Navlun Sözleşmelerinde istaryanın başlangıcı için “NOR sabah verilirse saat 13.00’de, öğleden sonra verilirse ertesi gün saat 08.00’de zaman sayımı başlar” şeklinde hüküm vardır.

28.) Süristarya veya sürastarya veya demoraj Đstarya süresi içinde yükleme ya da boşaltma eylemi bitirilemeyebilir. Bu sürenin aşılmasındaki kullanılan zamana “süristarya” denir. Süristarya’nın Đngilizce karşılığı “demurrage” olup, Türkçemizde buna yakın bir teleffuzla “demoraj” denilmektedir.

29.) Dispeç ( Despatch ) Türkçe’de “dispeç” olarak kullanılan terim, Đngilizce’de “despatch” dir. Bu, “süristaryanın tersidir. Yükleme ya da boşaltmada istaryanın tümü kullanılmadan yükleme ya da boşaltma eylemi tamamlanırsa eylemin tamamlanmasıyla, istaryanın bitimi arasında kalan süreye dispeç denir. Bunun karşılığı olan paraya da dispeç parası (despatch money) denir.

Sözleşmelerde çoğunlukla dispeçle ilgili hüküm yer alır. Bununla birlikte hiç dispeçten bahsedilmeyen veya dispeçin söz konusu olmayacağını belirten (no despatch) ibaresi taşıyan navlun sözleşmeleri de vardır.

Dispeç parası, geminin tasarlanandan ya da kararlaştırılandan daha çabuk yüklenmesi veya boşaltılması dolayısıyla, seferin süre bakımından kısalmasından yararlanan taşıyanın, taşıtana verdiği bir ödül olarak ta sayılabilir. Dispeç parası ya da belli bir tutar olarak belirtilir ya da demorajın yarısı gibi bir ibareyle süristaryaya gönderme yapılarak belirtilir.

30.) Detention (Ditenşın) (Hareketsiz Geçen Günler) Đngilizce “detention” dan dilimize geçen “ditenşın” sözcüğü, geminin süristarya süresini de aşacak şekilde bekletilmesi durumunu anlatmak üzere kullanılır. Bu sözcüğün, gemiyi her türlü haksız bekletme durumları için kullanıldığını, bu arada süristaryanın aşılması halini anlatmak için de aynı terimin kullanıldığı görülür. Geminin bekletilmesi durumunu anlatan sözcük, bu bekletmenin karşılığı olan tazminatı anlatmakta da kullanılır.

Taşıyanın, süristarya süresinden fazla beklemek zorunda kalırsa, süristaryayı aşan süre için, taşıtandan zararını kanıtlamak suretiyle, süristarya parasından daha büyük tutarda bir tazminat alabilme hakkı doğar. Örnek olarak, günlük süristarya birimi 3.000 dolardır, üç gün süristarya işlemiştir ve (3x3.000=) 9.000 dolar süristarya parası alacaktır. Taşıyan, süristaryadan sonra da üç gün boşaltma için beklemek zorunda kalmışsa, bu zararını

193

kanıtlayarak günlük 5.000 dolardan (3x5.000=) 15.000 dolar ditenşın (hareketsiz geçen günler) tazminatı alabilir. (TTK Md. 1057/3 de “taşıyana, süristaryayı aşan süreler için, süristarya parasından daha fazla bir tazminat (ditenşın) isteyebileceği” hükmü yer almaktadır.

31.) Zaman Çizelgesi (Time Sheet) a.) Tanım

Navlun sözleşmelerinde geminin yüklenme ve boşaltılmasında geçecek zaman belirtilir. Bu konuyla ilgili olarak konmuş kurallara ya da hükümlere göre değerlendirilir. C/P’de belirtilmiş olan istarya süresini aşılıp aşılmadığını saptamak, sonuç olarak gerçekleşmiş dispeç ya da demorajı bulup bunun karşılığı olan parayı belirlemek amacıyla, yerleşmiş bir biçime uygun olarak yapılan çizelgeye zaman çizelgesi (time sheet) denir.

Bu “Zaman Çizelgesi” nin yerleşmiş bir biçimi, BIMCO’nun önerdiği form olarak geniş ölçüde kullanılmaktadır. Time Sheet yapılırken, C/P ‘nin yükleme-boşaltmayla ilgili hükümleri ile, geminin yükleme/boşaltmasına ilişkin olaylar çizelgesi göz önünde tutulur; bu bakımdan c/p hükümleri kadar “olaylar çizelgesi” (statement of facts) çok önemlidir.

b.) Olaylar Çizelgesi (Statement of Facts) Bir zaman çizelgesi düzenleyebilmek için C/P’de yer alan yükleme-boşaltmaya ilişkin hükümlerin bilinmesi ve yükleme/boşaltma eyleminin bu hükümler kalıbına dökülmesi gerekir. Bunu yapabilmek için de geminin yükleme ya da boşaltma ya da her ikisi aşamasında geçen başlıca olayların bilinmesi gerekir. Bu olayların başlıcaları;

• Nor’un verilmesi ve kabulü, • Yüklemenin başlaması ve bitimi, • Yüklemenin durmasına ilişkin bilgiler (geniş şekilde), • Hava durumu, • Varsa grev hakkında bilgi, • Olmuşsa kazalar hakkında bilgi (vinç arızası,kırılması, sapan kopması), • Benzer bilgiler.

Bu bilgileri içeren belgeye ( tutanağa, çizelgeye, yazıya ) Đngilizce’de “Statement of Facts” denir. Geminin yükleme ya da boşaltma operasyonu bitince, daha sonra her iki yan ilgililerinin bir zaman çizelgesi yapmasına olanak verecek şekilde maddi olayları yansıtan olayların tutanağıdır. Bu yükleme ve boşaltmada belirtilen olayların seyri, gidişatı yazılır. Đşte yazılan bu olaylar (facts) n/s hükümleri ile harmanlanınca da time sheet ortaya çıkar. Olaylar Çizelgesi kaptan ve yükleyen/gönderilen temsilcisi tarafından imzalanır.

c.) Çalışma saatleri ve tatiller sorunu “Çalışma saati” kavramı, resmi çalışma saati olarak kabul edilmiş dönemleri, periyotları (süre aralığını) anlatır. Bilindiği gibi, gün içindeki çalışma saatleri de, haftanın çalışma günleri de her ülkenin belli bir kentinde yaz ve kış olarak çalışma saatleri uygulaması değişmektedir. Hazırlık mektubu, n/s’nde aksi bir hüküm bulunmadıkça, çalışma saatleri içinde verilir. Bazı ülkelerde hafta tatili değişik günlerde uygulanmaktadır. Bunlar, Müslüman Arap ülkelerde Cuma, Đsrail’de Cumartesi, diğer ülkelerde ise Pazar hafta tatili günleridir.

Ek1 : General Tima Charter Party örneği Ek2 : Standart Voyage Charter Party örneği Ek3 : Notice of Readiness örneği Ek4 : Booking Note örneği Ek5 : Time Sheet örneği ( Standard Time Sheet – Long Form ) Ek6: Statement of Fact örneği ( Standard Statement of Fact – Long Form )

194

SEKĐZĐNCĐ B Ö L Ü M

8.1 - OLASI ĐŞ ve ĐŞLEMLER – HĐZMETLER 8.1.1 – Deniz Hukuku a) Giriş b) Kaptan c) Gemi Jurnali d) Taşıtanın Yükleme Görevi ve Doğru Beyan

da) Yükleme Yeri db) Yükleme Harcamaları dc) Yükün Güverteye Đstifi dd) Boşaltma ve Teslim

8.1.2 - Konişmento a) Tanım b) Anımsatmalar c) Konişmentonun Đçeriği

8.1.3 – Yük Eksikliği ve Fazlalığı 8.1.4 – Deniz Raporu 8.1.5 – Avarya ( Müşterek Avarya ) 8.1.6 - Sörveyörler

a) Klas Sörveyi b) Liman Sörveyi c) Kaza Sörveyi d) Yük Sörveyi

8.1.7 – Gemi Mürettebatı

a) Gemi Adamı b) Armatör – Acente Đlişkisi c) Mürettebatın Ülkesine Dönüşü d) Gemiden Firar e) Kaçak Yolcular

HAZIRLAYAN Ruhi Duman

195

8.1 – OLASI ĐŞ ve ĐŞLEMLER 8.1.1 – Deniz Hukuku a) Giriş Denizci devletler zaman içinde gemi teknolojisini geliştirerek hantal kadırgalar yerine, kalyonlar yapmaya başladılar. Daha da önemlisi denizin, denizciliğin bir eğitim işi olduğunu bildiklerinden keşifler, yeni coğrafi gelişmelere bağlı olarak yazılan kitapları da kullanarak daha yeni bilgilere ulaştılar. Denizlerde gemilerle bir kıyıdan diğerine yolcu ve yük taşınması ve mal mübadelesinin başlıca taşıma aracı "Gemi” dir. Geminin hukuki bir varlık, bir işletme kabul edilmesi, Donatanının, kaptanının, diğer çalışanlarının haklarının, görev ve sorumluluklarının belirlenmesi, taşınan insan ve yükün güvenliği gibi konuların ve yapılan işlem ve faaliyetlerin kurallara bağlanması ile, "Deniz Ticareti” - "Deniz Ticaret Hukuku” - "Deniz Hukuku” ve “Deniz Sigortası” meydana gelmiştir. Gece-gündüz kullanılan denizler, çok uzun aşamalardan, onun sırlarını çözüp aktaranlardan, bilim ve bilgilerden, gelişen teknolojiden faydalanarak yeni bir yapıya kavuştu. Yolcu ve yük gemilerinin taşıma kapasiteleri arttıkça, can ve mal güvenliği daha çok değer kazandı. Bu, değerleri korumak için deniz yolu ile ticaretin daha güvenilir araçlarla desteklenmesini gerektirdi. Bugün denizci devletler, deniz hukuku düzeni içerisinde modern gemileriyle başta okyanuslar olmak üzere bütün denizlerde, büyük göl ve su yollarında, boğazlar ve körfezlerde kendi bayrağını taşıyan gemileriyle Denizcilik alanında büyük mücadeleler vererek faaliyetlerini sürdürmektedir.

b) Kaptan Gemi, bayrak taşıdığı ülkenin hukukuna ve egemenliğine tabidir. Oysa, çoğunlukla uyruk olduğu ülkenin limanları dışındadır. Bunlar açık denizler, yabancı karasuları, yabancı limanlardır. Bu nedenle, gemi kaptanı bir taraftan donatanla yaptığı hizmet sözleşmesi uyarınca gemiyi yöneten teknik-tecimsel bir uzman işçidir. Diğer yandan devletin zabıta yetkisi diye belirtilen yetkisini kullanan kişidir. Bu durumu dolayısıyla kaptanın hem özel hukuk, hem de kamu hukuku yönünden görevleri, yetkileri ve sorumlulukları vardır. (1) Kamu hukuku yönünden kaptana gerektiğinde gemideki insanlar üzerinde cebir kullanmaya kadar varan yetkiler tanınmıştır. Ayrıca kaptan, gemide suç işlendiğinde savcıya ait görevleri yerine getirir, delil toplar, ifade alır ve hatta sanığı tutuklayabilir. Özel hukuk yönündense kaptan, her şeyden önce donatanın temsilcisidir. Zaman zaman yük ilgililerini de temsil eder. Kaptan, bütün işlerinde tedbirli bir donatan gibi hareket etmek zorundadır ve böyle davranmamasından doğan zararlardan da sorumlu olur. (1)TTK Madde 976.

c) Gemi Jurnali

Gemi jurnali, sefer boyunca geminin içinde bulunduğu koşulları, yapılan başlıca iş ve işlemleri gemide geçen olayları yansıtan defterdir. TTK'na göre bir liman içinde yolculuk eden küçük gemiler dışında kalan tüm gemilerde jurnal tutulması zorunludur.

Bugün bütün ülkelerin gemilerinde tutulan jurnaller birbirine çok benzemektedir; büyük boy defterin sol yanında rotalarını, hava durumu ile deniz durumunun kaydedildiği, yatay ve düşey sütunlar yer almaktadır; sağ sayfa rota değiştirme, vardiya değişimi, geminin yeri, kaza... gibi önemli olayların özetlenerek yazılması içindir.

Gemi jurnali, önemli bir ekonomik birim olan ve donatan, yük ilgilisi, tekne sigortacısı, yük sigortacısı, kredi veren gibi birçok kişi ve kuruluşun çıkar ilişkisi bulunan geminin, sefer boyunca içinde bulunduğu koşullar ile yapılan iş ve işlemleri yansıtan bir defterdir. Gemide geçen kimi olaylar devleti de

196

ilgilendirdiğinden, kamu hukuku bakımından da gemide geçen bazı olayların kaydı gereklidir. Bir ticaret gemisinde, yasal olarak “Gemi Jurnali” tutulma yükümlülüğü getirilmiştir. (1)

“Gemi Jurnali” uluslararası kurallar gereği içeriği aynı olmakla birlikte, bütün ülkelerin gemilerinde tutulan jurnaller birbirine çok benzemektedir; Gemi jurnali aşağıdaki olayları içine alır: (2)

1- Hava ve rüzgarın durumu 2- Rota ve alınan (katedilen) mesafe 3- Geminin bulunduğu yerin enlem ve boylamı 4- Sintinelerdeki su yüksekliği 5- Đskandil (deniz suyunun derinliği) 6- Kılavuz kaptanın gemiye giriş ve çıkış zamanı 7- Gemi adamı değişiklikleri 8- Gemi meclisi kararları (3) 9- Gemide ya da yükte hasara yol açan kazalar 10- Gemide işlenen suçlar 11- Kaptanın verdiği disiplin cezaları 12- Gemideki doğumlar ve ölümler (4)

Denizcilik alanındaki uluslararası teamül; (yapıla geliş), gemi jurnali her saat kayıt düşülmesi şeklindedir. Gemi jurnalinin sol sayfası rotaların (miyar, dümenci, cayro), "düşme" nin, rüzgarın, denizin vb yazılması için düşey sütunlara; sağ sayfa olayların yazılması içindir. Her iki sayfa yatay 24 şerite ayrılmıştır; böylece, her saat rotaların, denizin, rüzgarın vb yazılması için gerekli kolaylık sağlanmıştır.

Kaptanın gemi disiplini yetkisine dayanarak verdiği disiplin cezaları ile gemide suç işlenmesi durumunda kaptanın yapması gereken işler ve alması gereken önlemler de jurnale yazılmalıdır. (5) (1) TTK Madde 980 (2) TTK Madde 981. (3) TTK Madde 979. (4) 1587 sayılı Nüfus Kanunu Madde 16 Her çocuğun doğumu bir tutanakla bildirilir. Madde 18 Gemide doğum olursa kaptan bunu gemi jurnaline yazar ve iki nüsha tutanak tutarak vasiye verir. Madde 36 Gemide vuku bulan ölümü, kaptan gemi jurnaline yazar ve iki nüsha tutanak tutar. Eğer gemi yurt dışı limana gidiyorsa en yakın Türk Konsolosluğuna, Türk limanlarında ise Cumhuriyet Savcılığı veya nüfus idaresine ibraz eder. Ölüm tutanağına iki kişinin tanık olarak imza ettirilmesi zorunludur. (5) TTK Madde 1467.

d) Taşıtanın Yükleme Görevi ve Doğru Beyanda Bulunma Yükümlülüğü

Yükleme limanında ya taşıtan ya da yükleten, yükü gemiye teslim ederler. Bu konu TTK’unda genişce yer almıştır. (1) Yüklediği yükün ölçüsü, sayısı ve tartısı ile markaları hakkında taşıtanın taşıyana karşı doğru beyanda bulunmak yükümlülüğü vardır. (2) Buradaki "ölçüsü" sözünden yükün hacmi ve boyutları anlaşılır; tartısı sözcüğü de ağırlığı belirtir.

Yük üzerine birçok marka konur. (3) Yasada belirtilen "marka"yı:

a - Gönderilen markası (Consignee mark) ve b - Konişmento markası (B/L mark)

olarak anlamak gerekir. Bu markalarda yanlışlık ve zamanla silinme, yükün yanlış limana boşaltılmasına, yanlış kişiye teslim edilmesine neden olabilir. Bu nedenle yasakoyucu, taşıtan ya da yükletenin, markalar konusunda taşıyana doğru bilgi vermesi yükümlüğünü öngörmüştür .

Kaptanlar ve güverte zabitleri, gemiye yüklenen yükle ilgili olarak yükletenin önce çokluk bir engagement sheet verdiğini, bu kağıtlarda yükün hacmi, boyutları, ağırlığı gibi bilgilerin yer aldığını bilirler. Ancak, taşıyan temsilcisi kaptan ve güverte zabitleri gemilerine aldıkları yükleri tartmazlar; tartmalarına olanak da yoktur. (4) Sadece, büyük boyutlu parçalar için yer belirlemek üzere, bu parçaları ölçerler. Kısaca belirtirsek, taşıyan, gemiye yüklenen yükün ağırlığını ve ölçülerini bilmez. Bunları taşıtan/yükletenin kendisine yaptığı beyana göre konişmentoya yazar. Böyle olunca da varma limanında gönderilene karşı sorumlu tutulması olasılığı doğar. Bu konuyla ilgili konişmento başlıklı bölümde daha geniş açıklama yapılmıştır.

197

Taşıtan/yükleten taşıyana yükün sayısı, tartısı ve ölçüsü hakkında doğru bilgi vermek zorundadır. Yanlış bilgi vermesi durumunda, bu yüzden zarara uğrayan taşıyana karşı sorumludur. Bu sorumluluk kusura bağlı bir sorumluluk değildir; yani yükleten "bana imalatçı böyle söyledi, ben de imalatçıdan aldığım bilgiyi taşıyana beyan ettim" diyerek -taşıyana karşı olan- sorumluluktan kurtulamaz.

Taşıtan/yükleten "tehlikeli eşya" sayılan yükleri yüklediği halde, taşıyana (kaptana) karşı bunu gizlemişse, ya da kaptanın anlayamayacağı şekilde bildirmişse, bu yüzden doğan bütün zararı gidermekle yükümlü olur. Kaptan, yolculuk sırasında böyle bir yükü saptarsa onu gemiden çıkarabilir, imha edebilir, denize atabilir.

Tehlikeli eşya ile ilgili olarak yasa, Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanuna gönderme yapmış-tır. (5) Kanunda tehlikeli yükler için IMO tarafından yayımlanan Dangerous Goods kitapları bütün dünya denizciliğinde kullanılmakta, hem işlere, hem de işlemlere rehber olmaktadır.

da) Yükleme Yeri Yükleme yeri, geminin kararlaştırılan yükü yüklemek üzere bulunacağı yerdir. Bu yer, bir rıhtım ya da iskeledir. Yükleme limanı çoğunlukla kira sözleşmeleri ile belirlenir, ama yükleme yeri çok nadir olarak C/P'de gösterilir. Yükleme yerinin denizcilik bakımından "güvenli bir yer" (safe berth) olması gerekir.

db) Yükleme Harcamaları (Masrafları) Alıcı ile satıcı, gemiyle taşınacak malın alım-satım sözleşmesini yaparken CIF, FOB, FAS gibi kısaltmalarla belirtilen koşullar demetinden birini kabul ederler. Bunun sonucu olarak da, gemiye yükün yüklenmesinin giderlerinin nasıl karşılanacağı belli olur. Kuşkusuz, taşıyan bakımından, alım-satım akdinin koşulları bağlayıcı değildir; ancak; CIF, FOB vb koşullarla anlaşan taraflardan biri, gemi işletmesiyle navlun sözleşmesi yaparken, alım-satım sözleşmesinin hükümlerini gözönünde tutmak zorundadır. Böylece alım-satım sözleşmesiyle navlun sözleşmesi arasında uyum sağlanmış olur.

Eğer navlun sözleşmesinde yükleme/boşaltmayla ilgili hüküm yoksa, liman nizamına, o da yoksa yerel yapılageliş kurallarına bakılacak; o da yoksa FAS diye kısaltılan satış koşullarına göre paylaşılacaktır

dc) Yükün Güverteye Đstifi Güvertede taşınması mutat olan yüklerin güverteye istifi için taşıtanın rızası aranmaz. Yüklerin güvertede taşınması mutat olan yükler kereste (timber, lumber) yüküdür. Kereste, az yoğun bir yük olduğu için, genel olarak ambarlar dolduğu halde gemi azami detveytine ulaşmaz. Eğer yük güverteye konmazsa yük ilgililerine navlun yüksek gelecektir. Bu nedenle güverteye de yük koymak gerekir. Öte yandan, iyi istiflenmiş ve yolunca bağlanmış güverte kereste yükü gemi yüzerliğini ve dengesini (bouyancy and stability) olumlu yönde etkiler. (6) Bu nedenle, kereste yükünün güverteye konması alışılmış (mutat) sayılır. Bu yargı hemen her çeşit kereste için geçerlidir. Son on yıllarda ortaya çıkan ve olağanüstü bir hızla gelişen konteynercilik, güvertede taşınması mutat olan yeni bir yük çeşidini ortaya çıkarmıştır. Konteynerler de, .esas bakımından. taşıtanın rızası olmadan güvertede taşınabilecek yüklerdendir.

Bunun haricinde, güverteye yüklenmesi gereken yükler için yük sahibinin rızası alınması kuralı benimsenmiştir. (7) Bu nedenle, yükletenin (taşıtanın) rızalığı olmadan, yük güverteye yüklenmemelidir. Taşıtanın muvafakatiyle güverteye yüklenen yüke taşıyanın özen göstermesi gerekir. Güverteye konmuş olan yükle ilgili konişmentoya, yükün güvertede olduğu yazılmalıdır. Bu "on deck" şeklinde bir cümlecikle konişmentoya yazılır.

dd) Boşaltma ve Teslim Boşaltma, gemiye yüklenmiş yükün gemiden çıkarılması eylemine denir. Yük, navlun sözleşmesi ile kararlaştırılan yerde ve şekilde gemiden rıhtıma, ya da şat gibi bir yüzer araca aktarılır. Yasamızda boşaltmayla ilgili hükümler, yüklemeyle ilgili hükümlerle tam bir paralellik gösterir. Yalnız yüklemedeki "yükleten"in yerine, boşaltmada "gönderilen" ibaresi yer alır.

198

Gönderilen, navlun sözleşmesi hükmüne ya da konişmentoya göre yükü teslim teslim almaya yetkili olan kişidir. Yükü gönderilene teslim etmek için gönderilen, elindeki konişmento ile geminin varma limanındaki acentesine başvurur.

Acente, gerekli denetlemeyi yaptıktan sonra ibraz edilenin gerçek ve meşru olduğunu anlayınca, gönderilene bir yazı veya konişmento arkasına malın teslimi ile ilgili meşruhat yazarak verir. Bu yazı öteki belgelerle birlikte gümrük işlemlerinin yapılmasını da sağlayan, yükün o kişiye teslim edileceğini belirten yazıdır.

Liman acentesi, donatanı/taşıyanı temsil eden tacir, kendisine ibraz edilen konişmentonun o gemi ve o yükle ilgili gerçek, geçerli konişmento olup olmadığını denetlerken, varsa arkasına yazılan ciro'ların düzenli şekilde arka-arkaya gelişini (teselsülünü) kontrol etmelidir.

Yükün teslim edilmesi talimatını içeren yazı veya konişmento gümrük işlemleri bittikten sonra belgelerini liman işletmesi ve gemiye ibraz etmek suretiyle gönderilen yük alıcıya teslim edilir. Bu teslimat, ya doğrudan gemi bordasında supalan teslim şeklinde olur, ya da antrepoya/sundurmaya/rıhtıma indirilmiş yükün kısa veya uzun bir zaman sonra teslim alınması biçiminde olur. Yükü gönderilene teslim edince, taşıyanın navlun sözleşmesinden doğan bir dizi borçları sona ermiş olur.

Taşıyanın yük hasarından sorumlu tutulabilmesiyle ilgili hükümler yasada belirtildiği gibi, (8) Brüksel Konvansiyonu ve Hamburg Konvansiyonu hükümleri uygulanmaktadır. Yükün hasara ya da kısmen ziyaa uğraması durumunda yasa, bunu en geç teslim sırasında taşıyana yazılı olarak bildirilmesini öngörmüştür. (9)

Yasa ve anılan konvansiyonlardaki düzenlemenin temeli şu düşünceye dayanır: Gemiden yük boşaltılıp gönderilene teslim edilince, artık taşıyanın egemenlik alanından çıkmış olur. Bu nedenle, ha-sar iddiası varsa bu teslim kesitinde bildirilmelidir ki, taşıyan da haklarını korumak olanağına sahip olsun. (10)

1.) TTK m. 1023-1027 2.) TTK m. 1023 3.) G. Aybay Kuruyük Gemilerinde Yük Đşleri ve Đşlemleri s.271 4.) Ağırlıkhesabı, draft sürveyle yapılır. 5.) TTK Mdde 1026. 6.) G. Aybay Kuruyük Gemilerinde Yük Đşleri ve Đşlemleri s.244 7.) TTK Madde 1063 8.) TTK m. 1061 9.) TTK m. 1065 10.) TTK m. 1066

8.1.2 - Konişmento

a) Tanım Bir geminin limanda yüklemesiyle ilgili “Yükleme Ordinosu” karşılığında alınan en önemli belge “Konişmento” dur. Uluslararası ticarette “Konişmento” dan daha önemli başka hiçbir belge yoktur. Konişmento, taşıyan tarafından tek taraflı olarak düzenlenen ve yükün taşınmak üzere teslim alındığı açıklaması ile varma limanında onu ibraz eden meşru senet hamiline yükün teslim edileceği taahhüdünü içeren bir kıymetli belgedir. (1) Bu belgenin çeşitli rolleri vardır ve bunun çok iyi bilinmesi gerekir. Tarafların kimliği ve malın niteliği/aidiyeti açısından hiçbir kuşkuya yer olmamalıdır. Bununla birlikte bazı konuların dikkate alınması zorunludur. Bunlar kuramsal olarak:

1.) Konişmento tek yanlı olarak düzenlenir; yalnızca kaptan, ya da taşıyan tarafından imzalanır. Kaptan veya taşıyan tarafından yetki verildiği acente tarafından da imzalanır.

2.) Konişmentoda, yükün taşınmak üzere teslim alındığı ve nereye taşınacağı belirtilir.

199

3.) Konişmentoda açık ya da örtülü, yükün varma limanında, konişmentonun meşru hamiline teslim edileceği belirtilir.

4.) Konişmento, Türk Hukukunda "kıymetli evrak" diye anılan ve özel önemi olan senetlerden biridir.

Konişmentonun bir özelliği de karine oluşturmasıdır; bu önemli özellik: “Konişmento, yükün konişmentoda yazılı olduğu gibi taşıyan tarafından teslim alındığına karine oluşturur.” (2)

"Konişmento" dendiği zaman, ayrıca belirtilmiş olmadıkça yükleme konişmentosu anlaşılır. Deniz taşımasıyla ilgili çeşitli tiplerde Konişmentolar bulunmaktadır ancak, hepsi belirli ortak unsurlara sahiptir. Bir kira sözleşmesi çerçevesindeki Konişmento, çoğunlukla gemi kiralama sözleşmeleri ile birlikte kullanılacak belirli bir konişmentosu bulunmaktadır.

b) Anımsatmalar Konişmento ile ilgili gereksinmelerini karşılayacak acentelerin, kaptanların ve deniz işletmecilerinin birkaç kısa anımsatma:

• Konişmentoda taşıyan adı yazılmamışsa donatan taşıyan sayılır. (3) • Konişmento "yazılı şekilde" bir istenç (irade) açıklamasıdır; bu nedenle “el yazısıyla

imzalanması” gerekir. • Konişmento. yükletenin beyanlarına ve yükleme sırasındaki saptamalara göre düzenlenir.

Kaptan, konişmentoyu imzalarken ikinci kaptanca imzalanmış olan Yükleme Ordinolarının (mate's receipt) içeriğini göz önünde tutmalıdır.

• Konişmentolarda C/P'ler gibi, BIMCO gibi kuruluşlarca hazırlanmış basılı (matbu) formların doldurulması yoluyla düzenlenir. Ama. birçok donatanın, hatta time charterer’ın kendi firma başlığı ile özel hazırlanmış formülerler bastırıp kullandıkları da görülür. (4)

• Kırkambar taşımalarında (düzenli hat taşıması yapan firmaların uygulamasında) ayrı bir navlun sözleşmesi olmadığı için, konişmentoların arkasına taşıma şartlarını belirten birçok hüküm vardır. (5)

c) Konişmentonun içeriği Konişmentoya nelerin yazılmasının gerekli olduğu yasa ve uluslararası kurallarla belirlenmiştir. Bu bakımdan, "kıymetli evrak" niteliğindeki bu senedin, yasa ve kurallarda yazılı bütün öğeleri eksiksiz olarak içermesi gerekir. Taşıyanın adı Konişmentoda taşıyanın adının gösterilmesi gerekir. Ancak, taşıyan gösterilmemiş de olsa konişmento geçerlidir ve donatan taşıyan sayılır. (6) Kaptanın adı Basılı konişmentoların bazılarında kaptanın adı ve soyadı için bir yer belirtilir ve çokluk buraya gemi kaptanının adı yazılır. Geminin adı ve bandırası Yasada "geminin adı ve tabiiyeti" denmiştir. (7) Yükleten, gönderilen, taşıtan hatta sigortacı için, yükün yüklendiği gemi adının ve uyrukluğunun bilinmesi önemlidir. Bu nedenle gemi adının ve uyrukluğunun (bandırasının) konişmentoya yazılması gerekir. Ancak, bandıranın yazılmadığı konişmentolara çok rastlanır.

Düzenlenen nüsha sayısı Konişmento üzerine, kaç nüsha olarak düzenlendiğinin de yazılması gerekir. Konişmentonun tedavül etmeyecek olan nüshaları da olur, bunlar üzerine tedavül etmeyeceğini belirten bir büyük yazı yazılır. Bu tedavül etmeyecek nüshalar hesaba katılmaksızın, yükletene teslim edilecek nüsha sayısı neyse, o kadar nüsha düzenlendiği koniimento üzerine yazılır. Yükletenin adı Yasamızda yükletenin adının da konişmentoya yazılması öngörülmüştür. (8) "emre" yazılmış konişmentolarda ise, "ciro" (endorsment) denilen ve birbirini izleyebilen işlemlerin sırasını sağlıklı bir

200

şekilde takip edebilmek bakımından yükletenin adının yazılmış olması şarttır. Ancak yükletenin adı yazılmış olan bir konişmentoda ciroların teselsülünü (birbiri arkasına gelişini) denetlemelidir. Yükleten A firması ise onun B'ye cirosunu, B'nin C'ye cirosunu konişmento arkasından izleyen taşıyan, varma limanında yükü C'ye teslim edebilir. Yükletenin adı yazılı değilse bu denetleme yapılamayacağı için konişmento geçersiz sayılır. (9) Gönderilenin adı Varma limanında yükün kime teslim edileceğinin ve özellikle hazırlık mektubu NOR'un kime verileceğinin bilinmesi bakımından konişmentoya gönderilenin adının yazılması gerekir. Bununla birlikte "nama" yazılı olmayan -yani "emre" yazılı olan- konişmentoya gönderilen olarak kimsenin yazılmamış olması konişmentonun geçerliğini etkilemez; sadece, ihbar yapılabilmesi için bir notify adress gösterilir. Yükleme ve boşaltma limanları Konişmentolarda yükleme ve boşaltma limanları çokluk gösterilir; ancak her ikisinin de gösterilmemesi senedin konişmento sayılmasını engellemez. Boşaltma limanı olarak belli bir ülkenin limanları ya da belli bir bölge limanları yazılabilir. Gemi, belirtilen boşaltma limanlarının belli bir yere (mevkie) varıncaya kadar asıl tahliye edeceği limanın bildirilebileceği de yazılabilir. (10) Navlun Bir kira sözleşmesi konişmentosunun sol alt taraftaki köşede, kira sözleşmesi tarihinin yazılacağı bir yere, kira sözleşmesinin tarihi yazılır. Aynı alanda navlunun peşin veya havale olarak ödemesi yazılacağı yer bulunmaktadır. Konişmentoya, temsil ettiği yükle ilgili olarak navlun konusunda da kayıt konmasa da olur. Konişmentoda navlunla ilgili olarak en çok rastlanan ve doğurduğu sonuç önemli olan cümlecik "freight prepaid"dir; bu kısaltma "navlun peşin ödenmiştir" anlamına gelir ve navlun dolayısıyla taşıyanın o yük üzerinde ne hapis ne de rehin hakkı kullanamaması sonucunu doğurur. Yükle ilgili kayıtlar a) Genel açıklama Formun orta kısmı malların tanımlanmasına ayrılmıştır ve mal tanımının aslına uygun yapılması çok önemlidir. Konişmentoya yükle ilgili olarak konacak kayıtlar, yazılacak yazılar ve rakamlar, konişmento kayıtlarının en önemlileridir. b) Konişmentoya yazılması zorunlu olanlar Taşınmak üzere teslim alınan malların: (11)

i - Cinsinin ii - Ölçüsünün iii - Sayı veya tartısının iv - Markalarının v - Haricen belli olan hal ve mahiyetlerinin konişmentoda gösterilmesi gerekir.

Yükün nitelendirilmesini sağlayacak bilginin yazılması zorunludur. Çünkü, yükün açık ve aydınlık biçimde nitelenmesi gerçekleşmezse, konişmentonun neyi temsil ettiği anlaşılmaz; böyle olunca konişmento üzerine inşa edilmiş bütün yapı çöker.

Genel olarak benimsenen görüş şudur: Taşıyan, taşıtanın kendisine bildirdiklerinden, yükü en iyi niteleyecek (tavsif edecek) olanları yazmalıdır.

Yükleten, gemiye teslim edeceği yükün miktarını, markasını, haricen belli olan durumunu ve mahiyetini, yüklemeden önce taşıyana bildirir; taşıyan yükleme ve istif sırasında bu bildirimle gerçek durumu karşılaştırır. Yükleme eylemi sonunda konişmentoyu düzenlerken yükletenin beyanlarını konişmentoya yazar.

Yükleten "her biri 0,5 metreküp ve 1 ton olan 100 sandık" bildirmişse, taşıyan bunları yazmalıdır. Taşıyan ölçü/sayı/tartıdan başka kendisine bildirilen markaları ve yükün dıştan görünen durumunu da konişmentoya yazmak zorundadır. Yükün cinsine gelince, taşıyan çuval içindeki yükün cinsini de, sandık içindeki yükün cinsini de bilemez ama, cinsini bilebileceği yükleri yazması gerekir. Yükün değerinin konişmentoya konmasını gerektiren açık bir hüküm yoktur.

201

c) Taşıyanın konişmentoya koyabileceği şerhler Konişmento üzerine konulan kayıtlar doğru sayılır. (12) Yükün konişmentoda yazıldığı şekilde gemiye yüklendiği karinesi kabul edilmiştir. Taşıyanın (kaptan ve yardımcısı güverte zabitlerinin) yükleneceği bildirilenleri yükleme süresince sıkıca denetlemesi, bildirilenlerle gerçekte yüklenenler arasında uyumsuzluk, farklılık saptarlarsa ona göre konişmentoya: Ya bildirileni yazmaması; Ya da yazmasına karşılık konişmentonun belli bakımdan karine oluşturmasını önleyecek kayıt düşmesi gerekir. Yasa bu olanağı tanımıştır. Aşağıda bu olanaklar özetlenmiştir:

• Markalar

Yük üzerindeki markalar deniz yoluyla taşıma bakımından uygun nitelikte değilse, örneğin silikse, kopabilecek gibiyse, kaptan, konişmentoya "markalar silik, okunaksız", "markalar kopabilir" şeklinde bir şerh koyabilir. (13)

• Denetleme olanağı bulunmaması

Örneğin yükleme birkaç postayla büyük bir hızla yapılıyor, sayma olanağı yok; binlerce çuval yükleniyor; böyle bir durumda çuval sayısının belli olmadığı konişmentoya yazılabilir. Ancak, bu şerhi yükletenin kabul etmeyeceği ve büyük sorun çıkacağı gözönünde tutulmalı ve denetleme için önceden önlem alınmalıdır. Gece az ışıkla yapılan bir yüklemede ne sayma ne marka kontrolü yapma olanağı bulunmadıysa, konişmentoya bu konuda şerh verilebilir.

• Beyanların doğruluğundan kuşku

Yükletenin açıklamalarından şüphe duyulmasını haklı kılacak saptamalar yapılırsa, bu durumda da konişmentoya şerh verilebilir. Örneğin, draft sürveyle gemiye 10.000 ton yük girdiğini saptayan kaptanın, 10.100 ton yük yüklendiğini bildirmiş olan yükletene 10.100 ağırlık gösteren bir konişmento düzenlemesi, ama "ağırlık belli değil” ya da "bildirilen ağırlık" (said to weight) şerhini koyması gerekir.

• Yanlış beyan Kaptan, yükleten beyanının -kuşkulu değil- yanlış olduğunu saptarsa, kaptan yanlış beyanı konişmentoya hiç geçirmemeli ve saptadığı doğruyu yazmalıdır.

• Yükün dışardan görüşünü

Yükün haricen belli olan hal ve mahiyeti de, tecimsel yaşam bakımından çok önemlidir. Bu nedenle taşıtanlar/yükletenler, konişmentoya, yükün dış görünüşte iyi durumda (in apparent good order and condition) yüklendiğinin yazılmasını isterler. Çoğu tip konişmentolarda bu cümle basılıdır. Ancak, yükleme sırasındaki denetlemeler sonucunda, mate's receipt'e 10 sandığın kırık, 5 çuvalın ıslak olduğu yazılmışsa, kaptan bu meşruhatı konişmentoya yazmak zorundadır.

Alışıldığı üzere, yükleten "clean on board” (gemiye iyi durumda yüklendi) kaydının konmasını isteyeceği konişmentoyu kaptana imzalatınca, gerçekte ıslak olan çuvallar ve kırık olan sandıklar iyi durumdaymış gibi bir karine doğar ve taşıyan, gönderilene karşı kırık sandıklar ve ıslak çuvallar nedeniyle sorumlu olur. Bir kira sözleşmesi çerçevesinde taşınan yük için genelde kullanılan tipik konişmento ‘Congenbill’ dir. Konişmento üzerinde ilk saptanacak şey, yükleyicinin adı ve adresi olduğu görülmektedir. Yükleyici geminin kiracısıyla aynı kişi olabilse de, bu hiçbir şekilde daima öyle olacak anlamına gelmemelidir. Kiracı yükü satın alan veya ne yükleyici ne de malın gönderildiği kişi olan bir tüccar olabilir. Yükleyici, malların gemiye yerleştirilmesinden hemen önce onların sahibi olan ve kontrolünü elinde bulunduran taraftır.

1.) Gündüz Aybay Deniz Hukuku Aybay Yayınları 1998 s.607 2.) AGE s. 608 3.) TTK m. 1099 4.) BIMCO'nun C/P için "Gencon" formüleri gibi. B/L için "Congenbill'i örnek

gösterilebilir.

202

5.) BIMCO'nun "Conlinebill" formüleri örnek gösterilebilir. 6.) (TTK m. 1099. 7.) TTK m. 1098/3 8.) TTK m. 1098/1 9.) Gündüz Aybay Deniz Hukuku Aybay Yayınları 1998 s.611 10.) TTK m. 1098/7 11.) TTK m. 1098/8 12.) TTK m 1110/1l 13.) TTK m 1100.

Ek 1 : Congenbill örneği Ek 2 : Conlinebill örneği 8.1.3 – Yük Eksikliği ve Fazlalığı Gemilerle Taşınan Yükün Özet Beyan’a Göre Eksik veya Fazlalığı

Gümrüğe beyan edilen özet beyan veya özet beyan olarak kullanılan belgelere kayıtlı miktara göre eksik çıkan:

1.) Geminin taşıdığı yük, “dökme yük” (Hububat, kömür, sıvı yük) ise, eksik çıkan yük miktarı %3 oranına kadar hiçbir takibata uğramaz. %3’ü aşması halinde gümrükçe takibata uğrar.

2.) Geminin taşıdığı yük kap adedi ile ilgiliyse, eksik çıkan kap adedi olarak yine gümrük idaresi tarafından takibata alınır.

3.) Gümrük idaresi tarafından takibata alınan eksik yük için üç ay süre verilir. Taşıyan veya acentesi, söz konusu eksikliğin mahrecinden yüklenmemiş veya yanlışlıkla başka bir limana çıkarılmış olması, kaza ve avarya sonunda yok olmuş veya çalınmış bulunduğunu kanıtlamadığında gümrük idaresi tarafından para cezası verilir.

4.) Özet beyan veya özet beyan olarak kullanılan belgelere kayıtlı miktara göre fazla çıkan kaplar ile dökme %3’ü aşan fazlalık için gümrük idaresince “özet beyan fazlalığı” takibatı yapılır. 3’ncü maddede belirtildiği şekilde kanıtlanamayan fazlalık idare tarafından el konulur ve fazla çıkan eşyanın CĐF kıymeti kadar para cezası alınır.

5.) Kap adedi itibariyle tamam çıkan ancak sayı, baş, ağırlık gibi ölçülerinde eksiklik veya fazlalık olan eşya için gümrük idaresi tarafından takibat yapılmaz. (1)

6.) Eksik çıkan yüklerle ilgili malın sigortacısı tarafından da taşıyana veya acentesine mal bedelini tazmin talebi gelebilir. Geminin tahliye sonunda çıkan eksiklik için gemi acentesi durumu derhal taşıyana bildirmelidir. Tazmin talebini isteyen sigortaya, taşımayı yapan firmanın/donatanın açık adı ve adresi bildirilmelidir. Gemi acentesi daima, “temsil olunan kişinin . . . adını vererek onun adına” ibaresini koymalıdır. Sadece “Yalnızca Acente olarak” imzalamak yeterli değildir. Eğer yine de temsil olunan kişinin kimliğini açıklanması gerekirse, acente derhal temsil olunan kişinin adını vermelidir. Aksi halde sorumluluk ve/veya yükümlülük acente’nin omuzlarında kalır.

(1) Gümrük Yönetmeliği Md. 733 8.1.4 – Deniz Raporu

Deniz raporu, geminin seferi sırasında karşılaşılan kazalarla öteki olağandışı olayları yansıtan bir yazıdır. Sefer sırasında, örneğin gemi bir başka gemiyle çatışmışsa, fırtına yüzünden ambar havalandırılamamışsa, laşingi kopan bir yük devrilip hasara uğramışsa, fırtına geminin bir can filikasını parçalamışsa ... kaptan, ilk uğrak limanında bir deniz raporu düzenlemekle yükümlüdür. Yasada öngörülen bu zorunluluk, (1) başka ülke yasalarında da vardır ve bu yüzden olağandışı olaylarla karşılaşılan -bandırası ne olursa olsun- her geminin kaptanı böyle bir işlem yapmak zorundadır.

203

Kaptan deniz raporu için mahkemeye başvurmak zorundadır. Hakim gemiadamlarını tanık gibi dinler ve ifadelerini tutanağa geçirir. Deniz raporu bu tutanaklar ve eklerinden oluşur. Hukukta “deniz raporu”nun içerdiği bilgiler her türlü delille kanıtlanabilecek bir takdiri delildir. Deniz raporu yasal olarak kaptanın bir yükümlülüğü olarak düzenlenmiştir. Kaptan, yolculuk sırasında vuku bulacak bütün kazaları, bunlar ister gemi veya yükün kaybı ya da hasara uğraması sonucunu doğursun, ister geminin bir barınma limanına girmesini gerektirmiş olsun, gemiadamlarının tamamı ya da içlerinden bir kısmının katılımıyla mahkemece tespit ettirmek zorundadır. Gemi kaptanı bu tespiti "vakit kaybetmeden” yaptırmalıdır. Gecikmeler rapora karşı duyulacak güveni ve dolayısıyla raporun kanıt değerini zayıflatır. Kaptan aşağıda belirtilen yerlerde -bu yerlere ulaştığı andan itibaren vakit yitirmeden- mahkemeye başvuracaktır:

a.) Varma limanında ve eğer varma limanı birden çoksa kazadan sonra varılacak ilk limanda; b.) Gemi tamir edildiği veya yük boşaltıldığı takdirde barınma limanında; c.) Yolculuk geminin batması yüzünden veya diğer bir sebepten varma limanına ulaşmadan

biterse kaptanın veya ona vekalet eden kimsenin uğradığı ilk münasip yerde, deniz raporu düzenletmek bizzat kaptanın görevidir. Ancak, kaptan ölür veya tespit

yaptıramayacak bir durumda bulunursa, gemide kaptandan sonra en yüksek rütbeli zabit bunu yaptırmağa yetkili ve zorunludur

Tespit için kaptanın başvuracağı mahkeme asliye ticaret mahkemesidir. Yukarıda belirtilen mahallerde asliye ticaret mahkemesi yoksa ticari davaların görüldüğü asliye hukuk mahkemesine başvurulur. Deniz raporu düzenlenmesi istemiyle kaptan tarafından mahkemeye hitaben kaleme alınan dilekçeye:

• Bütün gemiadamlarının ad ve soyadlarını içeren bir gemiadamı (personel) listesi, • Gemi jurnalinin fotokopisi, (2) • Bir kaptan raporu, • Deniz raporu alınmasına neden olan olayın krokisi,

eklenmelidir.

Dikkat Edilmesi ve Özen Gösterilmesi Gereken Hususlar

Yıllardır yapılan uygulamadan edinilen birikime dayanarak, deniz raporuna esas olacak kaptan raporunu hazırlarken ve bunun da dayanağı olan gemi jurnalini doldururken, kaptanın aşağıda belirti-lenlere dikkat etmesi gerekir:

1.) Olay müşterek avarya niteliğinde ise, kaptan, "gemi ve yükün güvenliği için şu önlemi almaya karar verdim ve bu kararımı uyguladım" şeklinde açık olarak iradi kararını yazmalıdır.

2.) Rüzgar kuvvetini belirten sol sayfaya rüzgarın kuvvetini, sağ sayfaya "fırtınanın şiddetini” yazmalıdır.

3.) Çatma ve oturma olaylarında kaptan, yaptığı seyirle ilgili olarak belli yerden açıklıkları, rotaları ya da nereye doğru baş tuttuğunu yazmalıdır.

4.) Yük hasarı ya da olası yük hasarı durumlarında, yükle ilgili olarak alınan önlemleri, yüklemenin başlamasından itibaren başlayarak istif, havalandırma, sıcaklık ölçme vb. olayları yazılmalıdır.

(1) TTK Madde 982. (2) TTK Madde 984.

8.1.5 – Avarya (Müşterek Avarya)

Avarya terimi batı dillerinin başlıcalarında kullanılmaktadır. Đngilizce’de “average” Fransızca’da “avarie” Almanca’da “havarei “ olarak kullanılmakta ve yazılmaktadır. Eğer bir hasar’ın (avarya’nın) niteliği, bu hasardan doğan zararın malik üzerinde bırakılmayıp paylaştırılmasını gerektiriyorsa, bu hasara “müşterek avarya” yani paylaşılan bölüşülen hasar denmesi anlaşılır bir şeydir.

204

“Müşterek avarya” ile “büyük avarya” terimi eş anlamda kullanılmaktadır. Yasalar hâlâ geleneksel dili kullanmaya eğilimli olduğundan geminin seferine bir ‘serüven’ ve yük sahiplerine ise ‘bu serüvendeki katılımcılar’ olarak atıfta bulunmaktadır. Böylece yük ve geminin ortak çıkarlara sahip olduğu ve bu yüzden eğer bir sorun varsa bir diğerini desteklemek zorunda oldukları sonucuna ulaşmaktadır. Hukuk kitapları Büyük Avarya kavramının izlerinin antik çağlara kadar izlenebildiğini açıklamaktadır.

Bir Liman Acentesi olarak malın gönderildiği bir kişiye daha fazla para ödemeyi üstlenmeden mallarını niye alamadığını açıklamakla karşı karşıya kalındığı bir olaydır. Hatta bazı ticari ithalatçılar Büyük Avaryayı bir bilmece olarak görürler bu yüzden Acentenin Büyük Avarya öğretisi üzerinde başkalarına onu açıklarken hiçbir sorun yaşamayacağı kadar net bilgiye sahip olması çok önemlidir.

Avarya, basit deyişle, geminin korunması için yapılan olağanüstü bir fedakârlık, veya maruz kalınan harcama sonucunda doğan bir kayıp işin tüm ilgili taraflarınca oransal olarak paylaşılmasıdır. Bu oranların hesaplanması çoğu kez, bu işte özel olarak beceri kazanmış meslek ehilleri olan Avarya Dispeççileri tarafından üstlenilen bir iştir. Görevleri, maruz kalınan kayıpları ve masrafların analizini ve doğruluğunun kanıtlanmasını ondan sonra tarafların her birinin ayrı ayrı katılımlarının belirlenerek mal (yük) değerinin biçilmesini içerir. Büyük Avarya neredeyse hiç değişmeksizin York-Anvers Kuralları uluslararası sözleşmesine uygun olarak halledilir.

Büyük Avarya kavramının anlaşılmasına yardım edecek iyi bir örnek, diyelim ki, gemideki yangını söndürmede kullanılan suyla hasar gören yüktür. Eğer yangın söndürülmemiş olsaydı, gemi ve yük kaybedilecekti. Sonuçta yükün geri kalanlarının tümünü kurtarmak için hasar gören kişinin tüm kaybı yüklenmemesi bu kaybı yarar görenlerle arasında paylaştırabilme hakkı bulunmaktadır. Müşterek Avarya (m/a) paylaştırmasının yapılması işlemi “dispeç prosedürü”ne ilişkin TTK hükümleri emredici niteliktedir. Bu bakımdan, bir m/a olayına ilişkin dispeç Türkiye’de yapılacaksa, bu dispeç TTK’nun m/a dispeçine ilişkin hükümlerine uygun olarak yapılmalıdır.

TTK’nun dispeç prosedürüyle ilgili buyurucu (amir) kurallarına uyulması gerekir. Büyük Avarya yürürlüğe kendiliğinden girmez, donatan Büyük Avaryayı resmen ilan etmek zorundadır Büyük avaryaya sebep olan olayın vuku bulduğu yerin mahkemesine başvurarak gemi kaptanı ve mürettebatının olayla ilgili raporunu mahkemeye sunarak avarya ilan edilmesi talebinde bulunur. Hakim bu talebi yerine getirerek Müşterek Avarya ilanının yerel bir gazetede yayımlatır. Avarya ilanından sonra, yine mahkemeden dispeççiler atanır.

Göründüğü kadarıyla geminin tüm yaptığı onarımı gerçekleştirmek için bir limana sapmak, onarımını yapmak ve masraflarını dispeççilere sunmaktır. Eğer gemi sığınma limanına gidiş masraflarına girmemiş ve onarım yapmamış olsaydı, batma riskine girecekti. Büyük Avarya yük sigortalarının alışılan kapsamı içindedir ve kişisel eşyalarını gönderenler bile bu m/a’ya dahil edilir. Eğer kişi ve kuruluşlar gönderdikleri eşyayı sigortalamadan ve sigorta kapsamına Büyük Avaryayı dahil etmeden sevk ettilerse iştirak paylarını kendi kasalarından ödemek zorunda kalmaktadır. Bir gemi için acente olarak temsil olunan kişi Büyük Avarya ilan ettiği zaman, etkilenecek yükün tümünü belirlemenin mümkün olacağı yük manifestosunu alır almaz, malın gönderildiği kişilere Büyük Avarya ilanını bildirilmelidir. Bu modern çağda ek bir taraf olarak kiralanmış konteynerlerin sahipleri de dahildir. Gemi ve yük kadar onlar da katkıda bulunmak zorundadır. acente bunu gözden kaçırmamalıdır. Yük ilgililerine karşı donatan kayıplarına yönelik oransal katılımların yapılmasını sağlama yükümlülüğü altındadır. Böylece önceki yangın örneğinde, gemide boyaların kabarmasından fazla bir şey olmaksızın hasar pekala sadece yüke gelmiş de olabilir. Donatan yine de Büyük Avarya ilan etmek zorundadır ve dolayısıyla da donatanın sigortası buna katılmak zorundadır. Gereken her malın gönderildiği kişiden, avarya dispeççileri her bir tarafın yapacağı katkıyı belirlemek olan işlerini tamamladıklarında paranın tutarının ödeneceğine dair geridönüşsüz bir taahhütname alınmasıdır.

205

Güvence üç kısımda işin içine girer: 1. Malın gönderildiği kişinin çoğunlukla Lloyds formu ve ekinde bir değerlendirme formu

bulunan bir “avarya teminatı” üzerine atılmış imzası. 2. Çoğunlukla yük sigortacıları veya bir banka tarafından sağlanan bir “avarya

garantisi.” 3. Yük sahiplerinin ‘kendinden sigortalı’ olduğu durumlar olduğundan böyle bir garanti var

olmayabilir, bu durumda düzeyini donatan tarafından atanan avarya dispeççilerinin öngöreceği bir “nakit depozito” verilir.

Büyük Avaryayla ilgili harcamaların muhasebe kayıtlarının titiz tutulması çok önemlidir. Haberleşme masrafları gibi gerçek harcamalara ek olarak, avarya dispeççileri personele ödenen fazla mesai ücretleri ile acentenin bilirkişisi için makul bir ücret gibi kalemleri de kabul edecektir. Ancak yasal dayanağı yetersiz her kalemi acımasızca fırlatıp atacaklardır. Acente tarafından yapılan tüm masraflar, gemi kaptanına onaylatması çok önem taşır. Kaptanın onaylamış olduğu masrafları dispeççilerin kolayca atılacak masraflardan olmadığı konusunda düşüneceklerdir. 8.1.6 – Sörveyler

Deniz Ticareti, denizlerin sağladığı kolay, ucuz ve güvenli taşıma imkanlarından yararlanarak bir kıyıdan, diğerine mal taşınması ve mal mübadelesi esasına dayanmış ve başlıca taşıma aracı da"Gemi” dir. Bugün gemi, deniz taşımacılığının eylem ve faaliyetleri içerisinde Sörveyörler büyük önem taşır. Bir geminin yapılışından yükün teslimine kadar her konuda sörveyörler tarafından muayene, kontrol ve denetimler yapılmakta ve sertifikalandırılmaktadır. Bütün bu işlemlerinin yapılması, gemi donatanı veya kiracısını hukuki açıdan yükümlü tutmaktadır.

a) Klas Sörveyi Klas sörveyörü : Özellikle denizde can ve mal emniyeti açısından , mensubu bulunduğu Klas Müessesesinin teknik kurallarına göre bir geminin inşası ile seferde bulunduğu müddetçe yine aynı teknik kurallar çerçevesinde periyodik denetimini yapan ve buna ilaveten, Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından uluslararası alanda yürürlüğe sokulup uyulması mecburi olan 1974 Denizde Can Emniyeti Sözleşmesi, 1973 Deniz Kirliliğini önleme sözleşmesi , 1966 Uluslar arası Yükleme sınırı sözleşmesi vb gibi belli başlı uluslar arası sözleşmelere göre de tekne, makine ve diğer techizat durumlarını denetleyip uygunluğunu belirleyen, konusunda yetişmiş ve uzmanlaşmış kişilerdir. b) Liman Sörveyi Bayrak devletinin uluslararası alanda ticaret yapan gemilere, yola ve yüke elverişli olduğunu belgelendiren bir kurumun, konusunda uzmanlaşmış kişiler tarafından bayrak devleti adına gemileri kontrol eden denetleyen ve sertifikalandıran uzmanlara Liman Sörveyi denir.

c) Kaza Sörveyi Bir geminin kaza geçirmesi sonucu hasar tespiti, yapılması gereken işlerin listesini tespit ederek yaptırması ve geminin yola elverişliliğini sağlayan ve konusunda uzman kişilerdir. Bu sörveyöler, işin mahiyetine göre çoğunlukla mahkeme tarafından atanır.

d) Yük Sörveyi Bir geminin yükleme öncesi, geminin boş ambarlarını kontrol eden ve yükün gemiye yüklenmesinde malın cins ve mahiyetini tespit eden, yükleme sonrası raporunu veren ve konusunda uzmanlaşmış kişilere yük sörveyörü denir. Bu sörveyler, “Gözetim Şirketleri” tarafından yapılmaktadır.

Gözetim şirketleri, bünyesinde bulundurdukları uzman kadrosuyla;

- Draft Sörveyi, - Geminin kiraya girme ve kiradan çıkma sörveylerini, - Yük ve gemi durumlarının tespitini, - Güverteye yüklenen yüklerin lashing tespiti ve sertifikalandırmasını, - Kaza sonucu yük ve hasar tespitni vb.

gemi ve yükle ilgili birçok işlemleri yaparlar ve sertifikalandırırlar.

Gözetim Şirketleri, devletçe konulan kurallara göre faaliyetlerini yürütmektedir.

206

8.1.7 – Gemi Mürettebatı a) Gemi Adamı Yalnız yurdumuzda değil, tüm dünyada gözlenen sosyal ve siyasal oluşumlar, işçi-işveren ilişkilerini yalnızca bireysel ilişki olmaktan çıkarmış ve ikili olan ilişkiyi üçlüye (Đşçi-işveren-devlet) dönüştürmüştür. Endüstri (Sanayi) devrimi ve bununla birlikte ortaya çıkan işçi sınıfı sorunu, devletleri ikili ilişki içinde yer almaya itmiştir. Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de Đş Kanunu ve Deniz Đş Kanunu gibi yaslar çıkarılmış ve belli alanlardaki işçi-işveren ilişkileri yasa hükümlerine bağlanmıştır. Yasalarda gemide çalışanlar için hükümler getirilmiş ve tarifi yapılmıştır. “Bir hizmet akdine dayanarak çalışan kaptan, başmühendis, zabit, mühendis ve tayfalarla, gemide ücret ya da çıkar karşılığı iş yapmakta olan kimselere gemiadamı denir” denilmektedir. Yasalar aynı zamanda gemiadamlarının giderleriyle ilgili kimin tarafından karşılanacağına dair hükümler getirilmiştir. Bu hükümler uluslararası anlaşmalarla belirlenen hükümlerdir. b) Armatör – Acente Đlişkisi Acentelik ilişkisi, ilişkinin yüklenicilik niteliği nedeniyle acente üzerine birçok görev yükler. Ancak bu görevlere ek olarak taraflar arasındaki ‘güvenirlilik’ ilişkilerinin niteliği acente üzerine daha başka görevler de yükler. Acente ona verilen yetkiye uygun olarak işinin, uğraşının veya mesleğinin genel niteliğine uygun olarak hareket etmelidir. Acentenin makul olan özen ve beceriyle hareket etme sorumluluğu vardır.

Gemi Acentesi, kendisini atayanın çıkarlarını en iyi şekilde koruyacak ve talimatlarını en etkin ve hızlı biçimde yerine getirecek, gereksinimlerine ve isteklerine, ticari çıkarlara uygun olarak özen gösterecek şekilde hareket etmesini bilmelidir. Gemi Acentesi, gemiyle ilgili talimatları, onu atayan şirketten alır ve onun gereksinimlerine uygun olarak yürürlüğe koyar. Acente kendisine verilmiş belirli talimatlar dışında hiçbir görev üstlenmemeli ve hiçbir şekilde hareket etmemelidir. Acentenin üstleneceği görev, belirli bir geminin belirli bir yük için hangi hizmetlere gereksinimi olduğunu belirlemeli ve gereken düzenlemeleri yapmalıdır.

Gemi acentesi daima, “temsil olunan kişinin . . . . . adını vererek onun adına” ibaresini koymalıdır. Sadece “Yalnızca Acente olarak” imzalamak yeterli değildir. Eğer yine de temsil olunan kişinin kimliğini açıklanması gerekirse, acente derhal temsil olunan kişinin adını vermelidir. Aksi halde sorumluluk ve/veya yükümlülük acente’nin omuzlarında kalır.

c) Mürettebatın Ülkesine Dönüşü Geminin varışının alışılmış işlemlerinden biri de mürettebat listesinin deniz polisi pasaport bürosu ile gümrük yetkililerine müracaat edilmesidir. Gemiden ayrılmak üzere olan mürettebat üyeleri için onların izni istenmelidir. Gemiye katılmak için ülkeye giriş yapacak mürettebat üyelerinin tüm bilgileri de ele ulaştığında yine aynı büroya verilmelidir. Deniz polisi pasaport bürosu ve gümrük yetkililerine gemi geldiğinde veya talimat geldiğinde önce bu değişikliğin yapılacağından söz edilmelidir. Zira, herhangi bir mürettebatın gemiden daimi olarak ayrılmasından önce onların izninin alınması çok önemlidir. Deniz polisi pasaport ve gümrük mevzuatına uyulmaması acenteye, tamamı sigortadan tazmin edilemeyen para cezalarının kesilmesi ve bu cezaya ilave olarak başka masraflarında ödenmesi ile olay sonuçlanabilir. Gemi mürettebatının ülkeye giriş çıkışları acentelik işinin normal bir özelliğidir. Bu da, kaptanın talimatlarına uygun olarak ve donatanın seyahat aracı ve biletin sınıfıyla ilgili kurallarına göre seyahatlerin ayarlanmasını içerecektir. Günümüzde birçok havayolu şirketi tarafından gemi

207

mürettebatının indirimli tarifeyle seyahat etme hakkı tanınmıştır. Acentenin görevi, buna uygun olarak ıskontolar konusunda bilgi sahibi olması ve uygulamasıdır. Söz konusu mürettebata indirim uygulanıp uygulanmadığını daima tespit edilmeli ve havayolu şirketine onların indirimli tarifeden yararlanma hakkı olduğunu kanıtlayıcı belgeleri verilmelidir. Mürettebat üyelerine, seyahat planlarıyla ilgili hiçbir şüpheleri olmaması için ayrıntılı seyahat programı verilmelidir. Bazı ülkelerde, gemiye katılmak için giriş yapan mürettebata vize gerekir. Bu vizeler bazen ülkeye giriş yapılan yerde düzenlenebilir. Bazı devletler gemiye katılacak mürettebatın kendi ülkesinden ayrılırken vize için elçiliklerine veya konsolosluklarına başvurmasını istemektedir. Acente donatanın gemiye katılacak mürettebatı göndermeden önce vize isteğinden haberdar olmasını sağlamalıdır. d) Gemiden Firar Mürettebatın gemiden firar ettiği ve geminin limandan ayrılmasından sonra geride bırakıldığı durumlar olmaktadır. Birçok ülkede mürettebat üyesi yakalandığında ülkeden çıkarılması konusunda acente sorumlu tutulmaktadır. Bu durum oluştuğunda acente, geminin limandan ayrılmasından önce gemide bırakılmış pasaport veya gemi adamı ehliyetinin alınıp yerel pasaport bürosuna veya gümrük yetkililerine teslimini ve donatanını bu durumdan hemen haberdar edilmesini sağlamalıdır. Firarinin yakalanması günler, haftalar, aylar veya yıllar alabilir. Yakalandığında deniz polisi pasaport bürosu ve gümrük makamları hapishane, muhafız ve ülkeden fiili çıkışının yapılması dahil, konuyla ilgili çıkan ve çıkacak tüm masrafların karşılanması için acenteye yönelecektir. Acente, bu masrafları karşılamak için önceden kendisini atayan donatandan veya donatanın Koruma ve Tazminat (P&I) Kulübünden para veya bir garanti almaya çalışmalı ve bunu sağlamalıdır. Firar ve yakalanma arasında uzunca bir süre geçerse, acenteyi atamış olan ilgili şirket artık ticari faaliyette bulunmuyor veya bu konu için masraflara katkıda bulunmaya açıkça isteksiz olabileceği de akılda tutulmalıdır.

e) Kaçak Yolcular Ülkelerinden ayrılan kaçak gemi yolcularının başka ülkelere ulaşmaya çalışmaları çeşitli nedenlerden kaynaklanır. Bu nedenler politik, ekonomik, zaruret, veya ücret ödemeden seyahat etme macerasıdır. Politik veya ekonomik nedenlerle ülkelerinden ayrılıp başka ülkelere yerleşme ve oralarda hayatlarını devam ettirme amacında olan kaçaklara uygulanacak prosedürü saptamak çoğunlukla bazı devletlerde zor ve zaman almaktadır.

Kaçak gemi yolcularının neden olduğu olaylar, devletlerarası gittikçe büyüyen bir sorun haline gelmiştir. Kaçak gemi yolcuları devletlerarası Deniz Hukuku gündeminde de yer almaktadır. Bu gündemde, kaçak gemi yolcularına farklı devletler farklı prosedürler uygulamakta ve bu farklı uygulamanın uluslararası niteliğe sahip olan bu sorunun tekdüze çözüme kavuşmasını olanaksız hale getirmektedir.

Kaçak gemi yolcuları problemi her zaman güncel bir problemdir. Kaçak gemi yolcularının önemli ölçüde azaltılması konusunda uluslararası tedbirler alınmakta ve bu tedbirler, denizcilik örgütleri ve “Uluslararası Deniz Ticaret Odası” tarafından duyurulmaktadır.

Kaçak gemi yolcuları eğer anında yakalanması durumunda derhal ülkesine gönderilmektedir. Gemi gittikten sonra yakalanan kaçak gemi yolcularını bazı devletler anında sınırdışı yapmakta, bazı devletler ise kaçak yolcuları yargılamakta ve ağır cezalara çarptırmaktadır. Bu da kaçak gemi yolcularının cesaretlerini kırmaktadır.

T.C. hukukuna göre, kaçak gemi yolcularına uygulanacak hükümler, Uluslararası Hukuk (Devletler Hukuku), Ceza Hukuku, Pasaport Kanunu ve Đskan Kanunu göz önünde bulundurularak saptanır.

Kaçak gemi yolcularının devletlerin mevzuatlarında bu konuyla ilgili uygulayabilecekleri cezalar bulunsa dahi, kaçak gemi yolcularının nasıl iade edilecekleri, masrafların kime ait olacağı başlıbaşına bir sorun oluşturmaktadır. Türkiye’de kaçak gemi yolcularını cezalandırıcı hükümler mevcuttur. Ancak, bu cezai hükümler uygulansa dahi ceza sonrası yine de gemi acentelerine sıkıntı ve külfet getirmektedir.

208

DOKUZUNCU B Ö L Ü M

9.1 – ÇEVRE ve DENĐZLERĐ KORUMA

9.1.1 – Genel Koruma ve Denizleri Koruma 9.1.2 – Çevre Koruma Kurum ve Kuruluşları 9.1.3 – Çevre Koruma ile Đlgili Mevzuat

HAZIRLAYAN

Ali Yavuz

209

9.1 – ÇEVRE VE DENĐZLERĐ KORUMA 9.1.1 - Genel Koruma ve Denizleri Koruma

Çevre, canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamı ifade eder. Çevrenin korunması ise, çevresel değerlerin ve ekolojik dengenin tahribini, bozulmasını ve yok olmasını önlemeye, mevcut bozulmaları gidermeye, çevreyi iyileştirmeye ve geliştirmeye, çevre kirliliğini önlemeye yönelik çalışmaların bütününü ifade etmektedir. Çevrede meydana gelen ve canlıların sağlığını, çevresel değerleri ve ekolojik dengeyi bozabilecek her türlü olumsuz etki, çevre kirliliği olarak değerlendirilmektedir. Çevrenin temel unsurlarından olan doğa, kendine has fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklere sahiptir. Bu özellikler dikkate alındığında cevre kirliliği şu bölümlere ayrılır:

- Fiziksel Kirlenme Çevreyi meydana getiren toprak, su ve havanın fiziksel özelliklerinin tamamının veya bir kısmının insan, hayvan ve bitki sağlığını tehdit edecek, olumsuz yönde etkileyecek biçimde bozulması ve değişmesi olayıdır.

- Kimyasal Kirlenme Doğal çevreyi oluşturan toprak, su ve havanın kimyasal özelliklerinin hayati faaliyetlerini ve aktivitelerini olumsuz yönde etkileyecek biçimde bozulmasıdır.

- Biyolojik Kirlenme Doğal ortamı oluşturan toprak, hava ve suyun çeşitli mikroorganizmalarla kirlenmesidir.

9.1.2 Çevre Koruma Kurum ve Kuruluşları 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 5491 sayılı Çevre Kanunu değiştiren Kanun gereğince, “bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürelebilir çevre ve sürdürebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunması”ndan Çevre ve Orman Bakanlığı sorumludur. Bakanlık çevrenin korunması konusunda Çevre Kanunu hükümlerine uyulup uyulmadığını denetleme yetkisini; il özel idarelerine, çevre denetim birimlerini kuran belediye başkanlıklarına, Denizcilik Müsteşarlığına, Sahil Güvenlik Komutanlığına ve Karayolları Trafik Kanununa göre belirlenen denetleme görevlilerine devredebilir. Bu çerçevede Çevre ve Orman Bakanlığı denizlerle ilgili denetim ve idari yaptırım kararı verme yetkisini bir genelge ile aşağıdaki şekilde devretmiştir.

1 – Denizcilik Müsteşarlığı, Bölge Müdürlüğü bağlısı Liman Başkanlıkları; a. Limanlar ve liman başkanlığı yetkisinde bulunan diğer iskele ve rıhtımlarda;

mendirek olan limanlarda her iki mendirek ucunu birleştiren hattın sahile doğru iç kısmında kalan deniz alanında; mendirek olmayan limanlarda iskelenin veya rıhtımın her noktasından 1(bir) miline kadar olan deniz alanlarında,

b. Balıkçı barınakları ve yat limanlarında; mendirek olan limanlarda her iki mendirek ucunu birleştiren hattın sahile doğru iç kısmında kalan deniz alanında, sadece iskele olan limanlarda iskelenin her noktasından 1(bir) deniz mili mesafe içerisinde bulunan deniz alanlarında, i . Gemi ve diğer deniz araçlarından kaynaklanan deniz kirliliğinin önlenmesine yönelik denetim ve kontrol yapma, ii . 2872 sayılı Çevre Kanununun “Đdari Nitelikteki Cezalar” başlıklı 20nci maddesinin (ı) bendinde ( son paragrafında belirtilenler hariç) belirtilen hükümler kapsamında gemi ve deniz araçlarına idari yaptırım kararı verme konularında, yetkilidir.

Ancak, yukarıda belirtilen alanların, Đstanbul, Kocaeli, Antalya ve Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlıklarının yetki sınırları içerisinde kalması durumunda söz konusu alanlarda yetki adı geçen Büyükşehir Belediye Başkanlıkları tarafından kullanılacaktır.

210

2 –Sahil Güvenlik Komutanlığı, Bölge Komutanlığı bağlısı Bot Komutanlıkları; Denizcilik Müsteşarlığı ve Đstanbul, Kocaeli, Antalya ve Mersin Büyükşehir Belediye

Başkanlıklarının yetki alanları dışında kalan deniz alanlarında yetkilidir. 9.1.3 - Çevre Koruma ile Đlgili Mevzuat

Gemilerin normal faaliyetleri sonucu katı ve sıvı atıklar oluşur. Uluslararası Denizcilik Örgütü - IMO tarafından yayımlanan MARPOL 73/78 ( International Convention for the Prevention of Pollution from Ships - Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine ait Uluslararsı Sözleşme ) EK-I petrol ve petrol türevli katı ve sıvı atıklarının ( sintine suyu, kirli balast, slaç, slop, yağ v.b) EK-II zehirli sıvı madde atıklarının, EK-III paketlenmiş durumda taşınan zararlı madde atıklarının, EK-IV pis suların, EK-V katı atıkların, EK-VI hava kirlenmesinin, önlenmesi için kuralları belirlemiştir. Gemilerin denizleri “çevreyi” kirletmelerini önlemek üzere inşa aşamasından itibaren gerekli düzenlemeler MARPOL 73/78 gereğince yapılmaya başlanır. Geminin çalışmaya başlamasıyla birlikte geminin MARPOL 73/78 gereğince denizleri kirletmesini önleyecek ekipmanlara ve sisteme sahip olduğunu belgeleyecek sertifikalara sahip olduğu ve bu sistemlerin çalıştığı sürekli olarak denetlenir, belgelendirilir.

Gemilerin normal faaliyetleri sonucu oluşan atıklar dolayısıyla denizlerin kirlenmesini önlemek üzere gemi bünyesinde oluşturulan sistemler, ekipmanlar ve yapılan planlarla ilgili olarak gemide bulunan sertifikalar, planlar:

- International Oil Pollution Prevention Certificate – IOPP - Uluslararası Petrol Kirlenmesini Önleme Belgesi - Oil Record Book - Yağ Kayıt Defteri - International Sewage Pollution Prevention Certificate- Uluslararası Pissu Đle

Kirlenmenin Önlenmesi Belgesi - Garbage Record Book - Çöp Kayıt Defteri - International Air Pollution Prevention Certificate – UluslararasıHava Kirlenmesini

Önleme Belgesi 1- Çevre Koruma ile Đlgili Ulusal Mevzuat Ülkemizde çevrenin korunmasından sorumlu bakanlık Çevre ve Orman Bakanlığı’dır. Çevre ve Orman Bakanlığı bütün illerde teşkilatlanmış olup il müdürlükleri vasıtasıyla çevre denetimlerini sağlamakta, denizdeki denetimlerini ise liman başkanlıklarına, büyükşehir belediye başkanlıklarına ve Sahil Güvenlik Komutanlığına devretmiştir. Çevrenin korunması için 2872 sayılı Kanun ve bu kanunu değiştiren 5491 sayılı kanun yayımlanmıştır. Çevre Kanuna ve Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesi Hakkında Uluslararası Sözleşme ( MARPOL 73/78 ) hükümlerine dayanılarak, Çevre ve Orman Bakanlığı ile Ulaştırma Bakanlığı tarafından “ Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” yayımlanmıştır. Diğer taraftan, 5312 sayılı “Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun” ve bu Kanununun uygulanmasına yönelik yönetmelik yayımlanmıştır. Bu kanuna göre, 500 gros ton ve daha büyük petrol ve diğer zararlı maddeleri taşıyan gemiler, Türkiye’nin iç suları, karasuları, kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölgesinden oluşan deniz yetki alanlarına girmek istediklerinden kendilerinden istenen Mali Sorumluluk Belgelerine sahip olmak, bunları ilgili makamlara bildirmek ve talep edildiğinde göstermek zorundadırlar. 2- Çevre Koruma ile Đlgili Uluslararası Mevzuat

a) Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesi Hakkında Sözleşme MARPOL 73/78 ( International Convention for the Prevention of Pollution from Ships )

b) Petrol Kirliliği Zararlarından Doğan Hukuki Sorumluluk Sözleşmesi CLC-92 ( International

Convention on Civil Liability for Oil Pollution Damage ) :

211

2000 tondan fazla dökme hidrokarbon yük taşıyan geminin sahibi, kirlilik zararlarından dolayı sorumluluğu karşılamak üzere mali teminat vermekle yükümlüdür.

c) Petrol Kirliliği Zararları Đçin Uluslararası Tazminat Fonu Kurulmasına Đlişkin Uluslar yıllık

150.000 tonun üzerinde petrol ürünleri alan arası Sözleşme IOPC FUND - 92 ( ) Deniz yoluyla yıllık 150.000 tonun üzerinde petrol ürünleri alan kamu ve özel kuruluşlar ile

şahısların IMO bünyesinde kurulan fona ülkesi adına katkı payı ödenmesini ve oluşabilecek zararların bu fondan karşılanmasını öngörmektedir.

d) Akdeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi (BARCELONA) : 1972 yılında

Akdeniz’e kıyısı olan 16 ülke tarafından imzalanmıştır. e) Karadeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi ( BÜKREŞ ) :1992 yılında

Karadeniz’e kıyısı bulunan 6 ülke tarafından imzalanmıştır.

212

ONUNCU B Ö L Ü M

10.1 – LĐMAN – GEMĐ GÜVENLĐĞĐ ve GEMĐ DENETĐMLERĐ 10.1.1 – Uluslar arası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenliği Kodu ( ISPS Code) 10.1.1.1- Hangi Gemi ve Kıyı Tesisleri ISPS koda dahildir? 10.1.1.2- Đdarenin Yetki ve Sorumlulukları 10.1.1.3- ISPS Temas Bilgileri 10.1.1.4- Đdarenin Tanınmış Güvenlik Kuruluşlarına Devredebileceği Yetkiler: 10.1.1.5.Gemiler için ISPS Sorumlulukları 10.1.1.6 - Limanlar için ISPS Sorumlulukları 10.2 – ULUSLAR ARASI GEMĐ EMNĐYETĐ YÖNETĐM KODU ( ISM KODU )

10.2.1 – Amaç 10.2.2 – Kodun Gemi Tiplerine Göre Yürürlüğe Girme Tarihleri 10.2.3 – ISM Belgeleri ve Geçerlilik Süreleri 10.3 – BAYRAK DEVLETĐ KONTROLLERĐ 10.3.1 – IMO ve Bayrak Devletleri : 10.3.2 – Bayrak Devletlerinin Yasal Sorumlulukları :

10.3.3 – Bayrak Devletlerinin Đcrai Sorumlulukları : 10.3.4 – Đdare Namına görev yapan onaylı kuruluşların sorumluluğu :

10.4 – LĐMAN DEVLETĐ KONTROLÜ ( PSC – PORT STATE CONTROL )

10.4.1 – Liman Devleti Kontrolü Neden Yapılır : 10.4.2 – Liman Devletlerinin Sorumlulukları :

HAZIRLAYAN

Halil Delibaş

213

10.1 – LĐMAN – GEMĐ GÜVENLĐĞĐ VE GEMĐ DENETĐMLERĐ 10.1.1 - Uluslararası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenliği Kodu ( ISPS Code) Bu kod özellikle 11 Eylül 2001 tarihinde ABD’de meydana gelen terör eylemlerinin ardından Kasım 2001 de yapılan Uluslar arası Denizcilik Örgütü(IMO)’nün 22ci Genel Kurul Toplantısında denizde olabilecek terör eylemlerinin önlenmesi amacıyla gemi ve liman tesislerinin emniyetine ilişkin yeni tedbirlerin geliştirilmesi konusunda oluşturulmuştur..Bu kapsamda IMO Deniz Güvenliği Komitesi(MSC) tarafından yapılan çalışmalar sonucunda oluşturulan düzenlemeler 12 Aralık 2002 tarihinde yapılan Diplomatik Konferansta görüşülerek “Uluslar arası Gemi ve Liman Tesisleri Emniyet Kodu-ISPS-International Ship and Port facility Security Code” olarak 1 Temmuz 2004 tarihinde yürürlüğe girecek şekilde onaylanmış ve ayrıca SOLAS(Denizde Can Güvenliği) Sözleşmesine de Bölüm XI-1 ve XI-2 olarak dahil edilmiştir.ISPS ile ilgili olarak özellikle Denizcilik Müsteşarlığı’nca yapılan çalışmalar kapsamında “Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodu Uygulama Yönetmeliği” çıkarılmıştır. 10.1.1.1- Hangi Gemi ve Kıyı Tesisleri ISPS koda dahildir? a) Uluslar arası sefer yapan aşağıdaki gemiler/platformlar. 1)Yüksek hızlı yolcu tekneleri de dahil tüm yolcu gemileri 2)500 GT ve üstü tüm yük gemileri, 3)Seyyar açık deniz sondaj üniteleri. b)ISPS Koda tabi gemi/platformlara hizmet veren liman tesisleri . Dolayısı ile ISPS Kod kabotaj seferi yapan gemilere,savaş ve yardımcı gemilere,ticari olmayan kamu hizmetlerinde kullanılan gemilere(tarak gemisi,fener tamir gemisi...vb) ve limanlardaki askeri kıyı tesislerine uygulanmayacaktır. Koda tabi kıyı tesisi ve gemiler kod ve SOLAS gereği şartları sağlamak zorundadırlar.Bu anlamda ISM Kodda olduğu gibi ISPS Koda tabi olan kıyı tesisleri ve gemiler ;Đdare tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlarca onaylanacak şekilde güvenlik planlarını hazırlayarak Đdarenin(Denizcilik Müsteşarlığı) onayını almaları gerekmektedir.Bu kapsamda ; Gemi Güvenlik Planı:Gemideki kişileri,yükü,yük taşıma birimlerini,gemi kumanyasını veya gemiyi,bir güvenlik olayı riskinden korumak için alınacak önlemlerin,gemide uygulanmasını sağlamak amacıyla geliştirilmiş plandır. Liman Tesisi Güvenlik Planı:Liman tesisi ve gemileri,kişileri,kargoyu , yük taşıma birimlerini ve gemi kumanyasını,bir güvenlik olayı riskinden korumak için alınacak önlemlerin uygulanmasını sağlamak amacıyla geliştirilmiş plandır. Bu planlar yapılmadan önceki çalışma sürecinde gemiler için Şirket güvenlik sorumlusunun kontrolünde “Gemi Güvenlik Değerlendirmesi” ,kıyı tesisleri için ise Đdarenin yetkilendirdiği bir Tanınmış Güvenlik Kuruluşunca (RSO) “Liman Tesisi Güvenlik Değerlendirmesi “ yapılmaktadır. Kabotaj hattında çalışan bir gemi ISPS Koduna tabi bir limana yanaşması halinde ,ilgili liman tesisince belirlenen asgari güvenlik kriterlerine uymak zorunda olup ,gemilerle ilgili hükümlerine uymak zorunluluğu yoktur. 10.1.1.2- Đdarenin Yetki ve Sorumlulukları Türkiye Cumhuriyeti adına ISPS Kodun Uygulanması ile görevlendirilmiş ve belirlenmiş olan Đdare(Sorumlu Otorite-DA-Designated Authority) Denizcilik Müsteşarlığıdır.Ülkemizde Denizcilik Müsteşarlığı Başkanlığında ISPS Daimi Đzleme Komitesi kurulmuş olup komitede;

• Denizcilik Müsteşarlığı • Genelkurmay başkanlığı • Deniz Kuvvetleri Komutanlığı • Gümrük Müsteşarlığı

214

• Sahil Güvenlik Komutanlığı, • Emniyet Genel Müdürlüğü , mevcuttur.

Bu anlamda Đdarenin görevleri şunlardır: 1)Uygulanabilir güvenlik seviyelerini belirlemek(Seviye1,seviye2,seviye3) 2)Gemi Güvenlik Planını onaylamak veya daha önce onaylanmış bir plan ile ilgili değişiklikleri onaylamak, 3)Bir geminin uygunluğunu doğrulamak ve gemilere “Uluslararası Gemi Güvenlik Sertifikası-ISSC”(International Ship Security Certificate) düzenlemek, 4)Liman Tesisi Güvenlik Sorumlusunun(LTGS)(PFSO-Port Facility Security Code) atanması gereken liman tesislerini belirlemek(LTGS-LTGP hazırlar ve uygularlar) 5)Liman tesisi Güvenlik Değerlendirmelerinin tamamlanmasını ve onaylanmasını ve daha önce onaylanmış bir değerlendirmeye sonradan yapılan değişikliklerin onaylanmasını sağlamak, 6)Liman tesisi Güvenlik Planını(LTGP) ve daha önce onaylanmış olan bir plana sonradan yapılan değişiklikleri onaylamak, 7)SOLAS gereği(bölüm XI-2 Kural 9) gemilere ve liman tesislerine kontrol ve uygunluk önlemlerini tatbik etmek, 8)Onaylanmış planları denetlemek, 9)Ülkemizdeki gelişmeler ile ilgili olarak sektöre,IMO’ya,kıyı tesislerine, şirketlere ve gemilere gerektiğinde bilgiler vermek, 10)ISPS ile ilgili kurumlar arasında uygulama ile ilgili olarak koordinasyonu sağlamak, 11)ISPS Kod kapsamında diğer devletlerle ikili veya çok taraflı olarak uluslararası işbirliğini sağlamak, olarak sayılabilir. Doğal olarak Đdare diğer fonksiyonlarında olduğu gibi Gemi ve Liman Tesisleri ile ilgili belirli işleri kendi adına yürütmek üzere “Tanınmış Güvenlik Kuruluşlarına-RSO-Recognised Security Organisations” yetki verebilir.Ancak bu yetki ISPS Kod bazında sınırlıdır. Đdare şu yetkilerini devredemez : 1)Uygulanabilir Güvenlik Seviyesini Belirlemek, 2)Türkiye’nin deniz yetki alanlarında bulunan liman tesislerinden hangilerinin Liman Tesisi Güvenlik Tesisi ataması ve liman tesisi planı hazırlamak zorunda olduklarını belirlemek, 3)Bir liman tesisi güvenlik değerlendirmesini veya daha önce onaylanmış bir değerlendirmeye sonradan yapılan değişiklikleri onaylamak, 4)Bir liman tesisi güvenlik planını veya daha önce onaylanmış bir plana yapılan sonraki değişiklikleri onaylamak, 5)Kontrol ve uygunluk önlemlerini tatbik etmek(Solas-Bl.XI-2 Kural 9’a göre), 6)Güvenlik Deklarasyonu için gereklilikleri tesis etmek. Đdare; ISPS Kod ile ilgili olarak gemi ve liman tesislerimizde uygulanacak güvenlik seviyelerini(birinci,ikinci,üçüncü) belirleyerek,karasularımızdaki veya karasularımıza girecek gemilerin bu güvenlik seviyesinin hükümleri konusunda bilgilendirilmelerini,bu gemilere yardım etmek veya tavsiyede bulunmak ve diğer gemilerin güvenlik konularıyla ilgili hareketleri ve iletişimleri hakkında bilgi

215

verilmesini Ana Arama Kurtarma ve Koordinasyon Merkezi(AAKKM) veya Türk Radyo aracılığı ile sağlar.Bu anlamda bu merkezlerin iletişim bilgileri Đdare tarafından yayımlanmakta olup gemiler veya ilgili taraflar ISPS Kod ile Güvenlik Seviyeleri vb. konularda aşağıda iletişim bilgileri bulunan merkezler ile temas kurabilir. 10.1.1.3- ISPS Temas Bilgileri GEMĐ GÜVENLĐK ALARMINA ĐLĐŞKĐN ĐRTĐBAT NOKTALARI e-mail :isps@denizcilik.gov.tr GEMĐ GÜVENLĐK ALARMINI ALACAK BĐRĐM: ANA ARAMA VE KURTARMA KOORDĐNASYON MERKEZĐ(AAKKM)ADRES: MUSTAFA KEMAL BULVARI NO:128 MALTEPE-ANKARA TELEFON : 0-312-23191052374783 E-Mail : trmrcc@denizcilik.gov.tr Türk Bayraklı gemilerin gönderdiği alarmların alınmasında herhangi bir aksama ve gecikme olmaması için gemilerin aşağıda belirtilen irtibat numaralarından (*) en az 2 tanesini, mümkünse 3’ünü de kullanmaları gerekmektedir. GEMĐ GÜVENLĐK ALARMI ĐRTĐBAT NOKTALARI: Fax*:(0312)2320823 ,INM-C*:427122324 , Teleks* : (+ 607) 44144 GMDSS Üzerinden; Türk Sahil Radyonun MMSI Numaraları üzerinden AAKKM’ye ulaşılacaktır.Bunlar; Đstanbul:002711000, Samsun:002712000 Antalya:002713000’dır. 10.1.1.4 – Đdarenin Tanınmış Güvenlik Kuruluşlarına Devredebileceği Yetkiler: A)Gemiler için: 1)Gemi Güvenlik Planlarının ve planlarda yapılacak değişikliklerin onaylanması, 2)Solas’a ve ISPS kod gereklerine uygunluğun doğrulanması ve sertifikalandırılması, 3)Güvenlik konularında şirketlere tavsiyelerde bulunulması, 4)Uluslararası Gemi Güvenlik Sertifikasının düzenlenmesi(geçici dahil), B)Liman tesisleri için: 1)Liman Tesisi Güvenlik Değerlendirmesinin hazırlanması, 2)Liman tesisi güvenlik planının hazırlanması. 10.1.1.5 – Gemiler Đçin ISPS Sorumlulukları 1)ISPS Koda tabi her gemide gerekli eğitimi almış ve Đdare tarafından belgelendirilmiş en az bir adet Gemi Güvenlik Zabiti bulundurulur(Uygulamada kaptan dışında zabitlerden biri de olabilmektedir) 2)Đdare veya yetkili kuruluşça onaylanmış Gemi Güvenlik Planları Türkçe ve Đngilizce olarak iki bölümden oluşur ve en az iki adet hazırlanarak biri şirkette biri gemide bulundurulur. 2)Gemilerde,ISPS Kod Bölüm-A da yer alan “Gemi Güvenlik Sertifikası(ISSC-International Ship Security Certificate” bulundurulur)(Sertifika örneği ektedir)ISPS Koda tabi gemilerde IMO Numarası gemiye markalanmalıdır. 4)Gemi AIS(Otomatik Tanımlama Sistemi) ile donatılır.(SOLAS) 5)Sürekli Özet Kayıt güncel olarak gemide bulundurulur(SOLAS)(örneği ektedir) 6)Gemi,Gemi Güvenlik Alarmı ile donatılır. 7)Geminin uğradığı son 10 liman ve bu limanların güvenlik seviyeleri güncel bir şekilde hazır bulundurulur. Gemiler en az her üç ayda bir yapılacak talimlerle planlarını denerler gerekirse revize teklifinde bulunurlar.Aynı şekilde, talime katılan gemi personelinden % 25i değişirse üç ayı beklemeden hemen bir hafta içinde yine talimler yenilenir.Benzer şekilde şirket güvenlik sorumluları,liman tesisi güvenlik sorumluları ve gemi güvenlik zabitlerinin katılımı ile bölgesel hatta başka devletlerin de katılımı ile toplu eğitim ve talimler yapılabilir.Toplu eğitimler her yıl ve en geç 18 ayda bir yapılmalıdır.

216

10.1.1.6 – Limanlar Đçin ISPS Sorumlulukları 1)Liman tesisi güvenlik değerlendirmesinin yapılmasını sağlar ve Đdareye onaylatır. 2)Đdare tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde bir “Liman Tesisi Güvenlik Sorumlusu-PFSO- atayarak Đdareye onaylatır. 3)Liman Tesisi Güvenlik Planını hazırlayarak Đdareye onaylatır ve Đdarenin belirleyeceği esaslar çerçevesinde uygular. Liman Tesisi Güvenlik Planı Đdare tarafından onaylanan liman tesislerine en fazla 5 yıllık bir süre için ve her yıl periyodik denetimleri yapılacak olan ISPS Kod Bölüm B Ek-2’ye uygun şekilde (örnek ekte) “Liman Tesisi Güvenlik Sertifikası “ düzenlenir.5 yılın sonunda sertifika yenilenmesi için “Liman Tesisi Güvenlik Değerlendirmesinin” yeniden yaptırılması ve Đdare tarafından onaylanması gerekir. ISPS Kod gereklerini yerine getirmeyen liman tesislerinde uluslar arası gemi trafiğine izin verilmez.Güvenlik değerlendirmesi ve Liman Tesisi Güvenlik Sorumlusu ataması onaylanmış ,liman tesisi güvenlik planı hazırlanma aşamasında olan bir liman tesisinde uluslar arası gemi trafiğine, Đdare tarafından farklı bir talimat verilmedikçe her seferinde gemi ile liman arasında “Güvenlik Deklarasyonu”(DOS-Decleration of Security) yapılarak izin verilir.Güvenlik Deklarasyonu örneği ektedir.ISPS Koda tabi limanlarımıza gelecek ISPS Koda tabi Türk veya yabancı bayraklı gemiler için acentelerince gemi yanaşma ordinosu ile birlikte:

• Gemi Güvenlik Planı(Onaylı sayfa fotokopisi) • Gemi Güvenlik Planı Fotokopisi • Gemi Liman Girişi Öncesi ön bilgi formu(örnek ek’te),tanzim edilmiş olarak Liman

Başkanlığı’na sunulur. •

Özetle Gemi işleten şirketler, gemiler ve liman tesisleri gerek bayrak devleti,gerek liman devleti kontrol yetkililerince ISPS Kod gereklerine yönelik olarak her an denetlenebilecekleri nedeniyle bu anlamda planlarını,güvenlik personellerini,güvenlik belgelerini güncel olarak temin ederek her an denetime hazır olmalıdırlar. ISPS’de , ISM gibi kağıt üzerinde kalmamalı ,sık sık eğitim ve talimlerle denenerek uygulanmalı ve Đdare,şirket,gemi,liman ve ilgili diğer taraflar daima sistemi test ve kontrol etmelidir. ISPS Kod ile ilgili tüm bilgiler ve formlara Denizcilik Müsteşarlığı’nın “ www.denizcilik.gov.tr/tr/isps/ispsindex.asp “adresli web sitesinden ulaşmak mümkündür. EKLER : Ek1 - Gemi ve Liman tesisi Arasındaki Güvenlik Deklarasyonu Formu (Türkçe) Ek2 - Gemi ve Liman Tesisi Arasındaki Güvenlik Deklarasyonu Formu (Đngilizce) Ek3 - Gemilerden Limana Giriş Öncesi Bilgi Talep Formu(Đngilizce)(Form A-Form B) Ek4 - Gemi Güvenlik Denetimi Rapor Formu (Đngilizce) Ek5 - Uluslar arası Gemi Güvenlik Sertifikası Örneği (Đngilizce) Ek6 - Sürekli Özet Kayıt Belgesi (Türkçe-Đngilizce)

217

10.2 – ULUSLAR ARASI GEMĐ EMNĐYETĐ YÖNETĐM KODU ( ISM KODU ) 10.2.1 – Amaç ISM Kodun amacı,gemilerin emniyetli yönetilmesi ve işletilmesi ile çevre kirliliğinin önlenmesi konularını,uluslar arası bir standarda bağlamaktır. Ticaret Gemilerinin güvenliği maksadıyla hazırlanmış olan SOLAS 74/78(Denizde Can Güvenliği Uluslar arası Sözleşmesi) Sözleşmesinin ana gayeleri;

• Gemi Đnşası Đçin Minimum Standartları Belirlemek, • Gemi teçhizatı için Minimum Standartları belirlemek, • Geminin Emniyetle Operasyonel Olarak Kullanılması Đçin Gerekli Minimum Standartları

Belirlemek, olarak ifade edilebilir.

Merkezi Đngiltere-Londra’da bulunan “Uluslararası Denizcilik Örgütü-IMO:International Maritime Organisation” bünyesinde bulunan “Deniz Güvenliği Komitesi-MSC-Maritime Safety Commitee”ce gemilerin değişen ve gelişen şartlara uyumu konusunda SOLAS’a zaman zaman revizeler veya eklemeler ile yeni bölümler ilave edilmektedir.Bu kapsamda Solas’ın ana gayelerinden biri olan “Geminin Güvenli Đşletimi “ kapsamında ihtiyaçlardan ISM’in ayrı bir kod olarak değerlendirilmesi ve Solas’a ilavesi gündeme gelmiştir. Bu gelişmeler üzerine IMO’nun A.741(18) kararı ile ISM Kodu kabul edilmiştir. 10.2.2 – Kodun Gemi Tiplerine Göre Yürürlüğe Girme Tarihleri 01.07.1998 Tarihinde;

a) Yüksek hızlı yolcu gemileri de dahil olmak üzere tüm yolcu gemileri,

b) 500 GT. ve üzerindeki petrol tankerleri,kimyasal tankerler,gaz taşıyıcıları,dökme yük gemileri ve yüksek hızlı yük gemileri ,

c)Kıyı ötesi sondaj birimleri(MODU-Mobil Offshore Drilling Unit) için,

1.07.2002 Tarihinde ise; a) 500 GT. ve yukarısındaki kuru yük ve diğer gemiler(konteyner,general kargo) için kod yürürlüğe girmiştir. Şirket Sorumlulukları: ISM Kodu yeni bir hedef ortaya koymamakta ancak her gemi ve gemiyi işleten şirketin ; Emniyet(SOLAS),Çevre(MARPOL) ve Sigorta konularının en iyi şekilde uygulanmasının sağlanması amaçlanmaktadır. Bu anlamda Şirket işletme ve gemileri ile ilgili olarak ISM Kod gereklerini karşılayacak SMS Sistemini kuracaktır. Şirket ( işletici ) için;

• Emniyetli Đşletmecilik Sistemi(SMS)(Safety Management System):Şirketin Emniyet ve çevre Koruma Politikasını planlı,etkin ve sistematik olarak uygulanabilmesi için gerekli olan;dokümantasyon, organizasyon ve kaynakların tümünü içermektedir. Şirket yeni yaptırdığı/devraldığı gemi/gemiler için hizmete başlamadan önce SMS ile ilgili çalışmaları tamamlayacak,ya da gemisine yeni katılacak bir personel için mutlaka şirket olarak SMS gereği gerekli işlemleri(personelin sertifikalarının doğruluğu,sağlık durumunun uygunluğu,yangında-gemiyi terk-denize adam düşmesi,karaya oturma,kirlilik,çatma vb. acil durumlara yönelik intibak eğitimleri tamamladıktan sonra personelin gemiye katılışına onay verecektir.Şirket; her ülkenin Denizcilik Đdaresine(veya yetkilendirilmiş kuruluşlara) karşı konusunda deneyimli gemiden ve idarelerden devamlı ulaşılabilecek bir atanmış kişi(DPA-Designated Person Assigned) belirleyerek şirketin sistemini güncel ve aktif olmasını sağlayacak gemi ile SMS gereği takipleri karşılayacak bir sistem kurulması ve uygulanabilir olması

218

SMS’nin özünü temsil etmektedir..Bu anlamada doğrudan şirket(Atanmış kişi veya başka görevli) gemini bulunduğu liman periyodu sırasında ISM Kodun gereklerine uygun olarak Gemi acentelerinden çevre ve emniyete yönelik aşağıdaki konularda destek isteyebilir.

• Gemi personelinin sağlık muayenelerinin yaptırılması, tayfanın ilaç ve uyuşturucu kullanımını takip maksadıyla idrar kan vb. tetkiklerinin yapılmasını (gizliliğe riayet), yaşam mahallerinin iyileştirilmesi için malzeme ve onarım talepleri, geminin diğer temel bakım onarım ve çevre ile ilgili işlemlerine ait servis ve malzeme ihtiyaçlarının karşılanması vb. Sistem gereği gemi ve şirket tarafından yapılan işlemler kayıt altına alındığından acentelerce bu kapsamda yapılan tüm işlemlerin de yazılı olarak şirkete bildirilmesi gerekmektedir. Acenteler bu tip yazışmalara yönelik detayları gemi işletici şirketten temin etmelidirler. Bu anlamda gemide yapılan işlemlerin takibi, zamanında ve gereği gibi uygulanması, gemideki kayıtların tutulması ve zamanında şirkete bildirilmesi gibi ISM ile ilgili konularda gemi kaptanı birinci derecede sorumludur.

• Aynı şekilde şirket yeni veya yeri değiştirilen personelin yeni görevlerini yerine getirirken emniyet ve çevre korumaya ilişkin sorumluluklarını bildiren temel bilgilerin kendilerine aktarımına ilişkin prosedurler oluşturacaktır. Her tip sefere ait (bölge, kargo, iklim, meteorolojik şartlar, dar kanallar...vb) özel talimatlar belirlenerek dokümante edilmeli ve seferden önce ilgililere verilmiş olmalıdır.

• Şirket gemi adamlarının denizcilik konularında uymaları gerekli kod, mevzuat,.. vb kurallar konularında bilgilendirilmesini sağlamalı, eğitim ve talimlerdeki kayıtlara istinaden olası eksiklik ve hatalara yönelik yeni eğitim planları yapılmalı ve eğitimler gerçekleştirilmelidir. SMC, yani emniyetli işletim sistemi ile ilgili tüm Kod gereklerini sağlayarak Bayrak devleti(yetkili idare )veya idare tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlarca önce şirketin ISM Sörveyi yapılır, onaylanırsa bilahare şirketin işlettiği gemi / gemilerin ISM sörveyleri yapılarak şirket ve gemiye ISM sertifikaları verilir.

10.2.3 – ISM Belgeleri ve Geçerlilik Süreleri 1.Şirket Đçin : DOC-Document of Compliance - Uygunluk Belgesi: Bu belge şirkete ait bir uygunluk belgesidir. Gemi, Uygunluk Belgesine sahip bir şirket tarafından işletilmelidir. Bir örneği Gemi Sertifikaları ile ilgili bölümde açıklanan bu belge şirkete en fazla 5 yıl için verilerek her yıl (+/-3 ay) yapılacak kontrol sonucu doğrulaması yapılmalıdır. DOC belgesinin bir örneği (fotokopisi) mutlaka gemide de bulunmalıdır. 2.Gemi Đçin : SMC-Safety Management Certificate - Emniyetli Đşletmecilik Sertifikası: Gemi için en fazla 5 yıl için düzenlenir. SMC Şirketin ve geminin emniyetli işletmecilik sisteminin (SMC) uygunluğu doğrulandıktan sonra verilir. SMC bu 5 yıllık süre içinde (üçüncü yıl içerisinde) bir ara denetim yapılarak geçerlilik kazanır. Gemide, şirkette uygulama ile ilgili büyük uygunsuzluk tespit edilirse SMC ve DOC geri çekilir.

• Yeni bir şirket oluşumu, • Şirket için farklı tip bir gemi işletmeye alınması, • Yeni inşa bir gemi alınması veya işletmesinin devralınması, • Geminin bayrak değiştirmesi gibi hallerde,

DOC (en fazla 12 ay) ve SMC (en fazla 6 ay) belgeleri geçici (Interim) yayımlanabilir. Bayrak Devleti (Đdare ya da idarenin yetki verdiği bir kuruluş) yine idarenin onayı ile geçici SMC’sini çok özel durumda 6 ayı geçmeyecek şekilde uzatabilir. Gemide bulunan ISM sertifikaları kod ekindeki forma uygun olarak Đngilizce veya Fransızca tercümesi de olmalıdır. SMC ve DOC örnekleri Sertifikalar bölümünde anlatılmış olup ekte mevcuttur.. E K L E R : Ek 7 : “Document of Compliance”-Uygunluk Belgesi ( Đngilizce)(ISM-Şirket) Ek 8 : “Safety Management Certificate”-Emn.Đşl.Sertifikası(Đngilizce)(ISM-Gemi)

219

10.3 – BAYRAK DEVLETĐ KONTROLLERĐ 10.3.1 – IMO ve Bayrak Devletleri : Dünyada ülkelerarası taşınan yüklerin yakın dönemde hep %90 lara yakın olmak üzere çok büyük bir oranının deniz yolu ile taşınması, ülkelerarası ve dahili hatta denizyolu ile taşınan yük hacmindeki artışlar dolayısı ile deniz ulaşımının temeli olan gemilerde de hem yapısal hem hacim hem de sayısal olarak gelişim ve artış ihtiyacı getirmiştir. Gemilerle ilgili olarak başta Uluslararası Denizcilik Örgütü(IMO) olmak üzere gemilerin her anlamda (Emniyet, güvenlik, çevre, eğitim, yaşam şartları.vb) standartları yükseltilmiştir. Bu standartların gereği gibi uygulanmasını sağlamak anlamında kontrolu ve takibi konusu denizcilik endüstrisinin can damarını teşkil etmektedir. Genel anlamda da IMO’ya taraf ülkeler (halen 167 ülke üyedir) kendi bayraklarındaki gemileri ulusal ve uluslar arası standartlarda idamelerini sağlamak üzere; çevre, can, mal, gemi emniyeti gibi temel öğelere ağırlık verilerek denetlemek ve belirlenen sefer bölgelerinde seferlerine izin vermek anlamında bayrak devleti olarak denetleme yetkisine sahiptirler. Yine tüm ülkeler kendi deniz yetki alanlarına gelen kendi bayrağı dışındaki gemileri uluslar arası veya ikili antlaşmalar nezdinde can, mal, yük, çevresel tedbirler konularında denetim yetkisine sahiptirler. Dolayısı ile gemilerin denetlenmesinde temel şart “DENĐZE ELVERĐŞLĐLĐKTĐR”. Denize elverişlilik ölçütü ise başta IMO Sözleşmeleri olmak üzere bir dizi uluslar arası kurallarda sıralanmaktadır. Taraf oldukları IMO belgelerinin etkin uygulanması ve yaptırımlarının sağlanması için tedbirlerin alınması ve korunması bayrak devletlerinin sorumluluğundadır. Bayrak devleti olarak bakış açısından en önemli IMO Belgeleri şunlardır. 1.SOLAS4/78-Denizde Can Emniyeti Sözleşmesi 2.MARPOL3/8-Denizlerin Gemiler tarafından Kirletilmesinin Önlenmesi Uluslar arası Sözleşmesi, 3.LOADLINE6-Yükleme Sınırı Uluslararası Sözleşmesi, 4.STCW78/95-Gemi Adamlarının Eğitim Yeterlilik ve Vardiya Tutma Esasları Uluslararası Sözl. 5.COLREG-72-Denizde Çatışmayı Önleme Uluslararası Kuralları, 6.TONNAGE-69-Gemilerin Tonaj Ölçümleri ile ilgili Uluslar arası Sözleşme Özetle başta Solas olmak üzere bir dizi sözleşme-denizcilik kuralı “Gemilerin Kontrolünü ve Tedbirler Alınıncaya Kadar Seferden Alıkonulmasını Đfade Etmektedir”. 10.3.2 – Bayrak Devletlerinin Yasal Sorumlulukları : Aşağıdaki esaslara göre bayrağını taşıma hakkına sahip gemiler için denizde emniyet ve kirlilik önlenmesinin sağlanması için gerekli tedbirleri almalıdır;

1. Gemilerin inşası, teçhizatı ve işletilmesi 2. Gemilerin azami yükleme sınırlarına ilişkin prensip ve kurallar 3. Deniz çevresi kirliliğin önlenmesi, azaltılması, kontrolü ve kirletici maddelerin kaza

boşalımı etkisinin minimizasyonu, 4. Seyir güvenliği (zorunlu rapor etme ve rotalama sistemlerinin yer almasını da içeren)

haberleşme sistemlerinin oluşturulması/idamesi ve çatışmaların önlenmesi. 5. Bayrağını taşıyan gemilerin idari, teknik ve sosyal konularda etkin yargılama ve

kontrolüne imkan verecek ve özellikle gemilerin böylesi gemilere uygulanabilir emniyet ve kirliliğin önlenmesi kanunlarının denetlenmesine ve birleştirilmiş kuralların oluşturulmasına ilişkin mevzuatların çıkarılması,

6. Gemi sicili kurulması ve bayrağını taşıyan gemilerin sicil kayıtlarının tutulması için yasal temeli sağlayan kanunların çıkarılması.

10.3.3 – Bayrak Devletlerinin Đcrai Sorumlulukları : Bir Bayrak devleti,

220

A. Yardımcı tetkiki ve cezai usulleri de içeren milli kanunlarının yaptırımını sağlamalı; B. Tatbik edilebilir şartlara uymayan bayrağını taşıyan gemilere karşı uygun önlemleri almalı; C. Aşağıdaki Bayrak Devleti sorumluluklarını yerine getirmek için denizcilik ve teknik yeterli

tecrübede personeli temin etmeli;

1. Gerekli milli kanunların oluşturulması ve icrası, 2. Bayrağı taşıyan gemilerdeki asgari emniyetli gemiadamı donatma düzeylerinin ve gemi adamlarının belgelendirme esaslarının oluşturulması ve icrası,

3. Bayrak devletinin taraf olduğu uluslar arası belgelerin şartlarına uyumlu olduklarından

emin olmak için bayrağını taşıyan gemilerin denetlenmesi, 4. Đlgili belgeler tarafından istenildiği üzere kazaların ve hadiselerin rapor edilmesi, 5. Bayrağını taşıyan gemilerin herhangi alıkonmalarını izleyen koşulların araştırılması.

10.3.4 – Đdare Namına Görev Yapan Onaylı Kuruluşların Sorumluluğu : Bayrak devletinin üçüncü şahıs kuruluşları, onaylı kuruluşlar gibi, kendi namına görev yapmakla yetkili kıldığı durumda, bu onaylı kuruluşlara verilen herhangi bir yetkinin açık bir şekilde kayıt edilmesi ve asgari olarak IMO Resolution A.739 (18) ve A. 789 (19) gereklerini izlemesi zaruridir. SOLAS 74 Bölüm I Kural 6 (C) şartları ve benzer MARPOL 73/78 gereksinimleri her yetki tahsisinde yer almalıdır. Bayrak devleti, ayrıca, gerek kendi verdiği ve gerekse de kendi namına ilgili belgeler altında verilen güvenlik ve kirlilik önleme sertifikalarının tüm sorumluluğunu üstlenmelidir. Kaza ve hadise araştırılması : Bir Bayrak devleti kaza ve hadise araştırmalarını derhal ve kapsamlı yapmalı ve ilgili raporlarını uygun şekliyle IMO’ya sunmalıdır. Bayrak Devleti olarak idarelerin ya da yetkilendirilmiş kuruluşların tanzim edeceği sertifika-belge örnekleri 11.ci bölümde gösterilmiştir. 10.4 – LĐMAN DEVLETĐ KONTROLÜ ( PSC – PORT STATE CONTROL ) 10.4.1 – Liman Devleti Kontrolü Neden Yapılır : Milli limanlara gelen yabancı bayrak taşıyan gemilerin denetlenmesi anlamında olan liman devletinin kontrol Yükümlülüğü (PSC-Port State Control) denizde güvenliğin sağlanmasında son halkadır. Liman Devleti Kontrolü;

• Gemi sahipleri, • Klas kuruluşları, • Sigortacılar,veya • Bayrak devletlerinin, şu ya da bu şekilde görevlerini ihmal ettikleri ölçüde gündeme gelen bir

kavramdır.LDK neticesinde standart dışı gemilerin tasfiye edilmesi mümkün olabilmektedir.

Liman devletleri; IMO’nun teknik anlaşmalarının çoğu, devletlere limanlarını ziyaret eden gemilerin IMO Standartlarını taşıyıp taşımadıklarını kontrol etme hakkı vermesinin yanında, liman devletleri kendi karasularına gelen gemilerin olası riskler nedeniyle yaratabileceği sonuçları bertaraf etmek maksadıyla da hükümranlık haklarının gereği kıyı devleti olarak da denetleme yapmaktadırlar. Bu güne kadar ki tecrübeler de Liman Devleti Kontrolü sisteminin bölgesel bazda uygulandığında çok daha etkili olduğunu göstermiştir. Bu anlamda 1982 yılında Avrupa ülkelerinin katılımı ile oluşturulan bölgesel liman devleti kontrol sözleşmesi “Paris Memorandumu’dur”. Bu anlamda ülkemiz önce Akdeniz Memorandumu’na daha sonra ise Karadeniz Memorandumu’na taraf olmuştur. Paris Memorandumu’na üye olmamız konusunda ise çalışmalar yapılmaktadır. Liman Devleti Kontrolünün sonuçları neticesi oluşan istatistikler ülkelerin denizcilikteki durumu hakkında da bilgi vermekte ve kara listede yer alan ülke gemileri daima en sıkı denetime tabi olarak limanlarda tutulma riski yüksek bayrak kategorisine girmektedirler. Bu anlamda standart dışı gemi çalıştırmak başta sigorta olmak üzere limanlardaki tutulmalar, gecikmeler ve eksikliklerin giderilmesine yönelik aşırı masraflar dolayısı

221

ile artık pek mümkün olmayacaktır. Bu anlamda gemi acenteleri acenteliğini yapacakları geminin liman devleti denetimi safahatını,önceki denetlemelerindeki durumu hakkında bilgi sahibi olmalılar, gerekirse bu bilgileri gemiden veya işletici şirketten talep etmelidirler. Dolayısı ile acenteliği yapılacak geminin limandaki denetimlerinde olası sorunlarını önceden tahmin ederek tedbir almak gerekecektir. Bu liman devleti denetimi ile ilgili her konuya ait olabilir.Geminin personeli değişmesi gerekebilir.Gemiye malzeme gerekebilir. Kitap, jurnal gerektiği gibi geminin ISM, ISPS, STCW, MARPOL, SOLAS, COLREG, LL66 ve benzer IMO enstrümanları gereği malzeme,yapısal değişiklik, eğitim, talim ihtiyacı olabilir. Đdareler ve bölgesel memorandumların webb sitelerinde limanlarda tutulan veya eksiklikleri nedeniyle sorun yaşayan gemilerin listeleri yayınlanmakta, şirketlerine,sorumlu idare veya yetkili kuruluşlara ve bir sonraki limanlara “Liman Devleti Kontrol Zabitlerince”(PSCO-Port State Control Officers) bilgi verilmektedir. Ülkemiz taraf olduğu memorandumlar gereği limanlarımıza gelen yabancı bayraklı gemilerin belli bir yüzdesini (15-25) Liman Devleti sıfatı ile kontrol etmek yükümlülüğündedir. Deniz yetki alanlarımıza gelen gemilerin ülkemizden ayrılmadan her kademede Đdaremizce yetkilendirilmiş zabitlerce (PSCO) denetlenebileceği gerçeğinden hareketle acente olarak geminin her an denetlenebileceğini ve program belli olduğunda ise denetleme öncesi, denetleme sürecini bildirerek yardımcı olunması gerekecektir. Normal şartlarda gemi limana geldiğinde Liman Devleti Denetimine tabi olacağının bildirilmesidir. Bu nedenle gemide, eksikliği var ise en azından liman operasyonu sürecinde gecikmeden eksikliklerini tamamlamaya çalışacaktır. Liman Devleti Denetimine Yönelik IMO Denetleme Formu Örnekleri ekte görülmektedir. IMO’nun PSC Prosedürlerine yönelik olarak sirkülerlerinin incelenerek formlar hakkında bilgi sahibi olmak ve gemilerin ihtiyaçları konusunda bilgili ve tedbirli olmaları gemi acenteleri için önem arz etmektedir. 10.4.2 – Liman Devletlerinin Sorumlulukları : Giriş kısmında da ifade edildiği gibi ülkeler kendi bayrağındaki gemilerin denize ve yola elverişliliği konularında, IMO Anlaşmalarının uygulanmasında birinci derecede sorumlu olup bu anlamda IMO’nun uygulamalarına ilaveten milli mevzuatlarını da geliştirerek bu kontrolünü Đdare veya bazı konularda yetkilendirilmiş kuruluşlar vasıtası ile (klas, sigorta, başka idareler...vb) yerine getirir. Bayrak devleti olarak geminin proje,inşa aşamasından sertifikalandırma, ara ve ana sörveylerin yapılarak sertifikaların devamlılığının sağlanarak geminin denize elverişliliğinin tespiti bayrak devletinin sorumluluğundadır.Bu anlamda acenteler gemi,şirket tarafından yapılacak talepler gereği sertifika, sörvey vb. işlemler için yetkileri doğrultusunda hizmet vermeleri gerekecektir. Taraf oldukları IMO belgelerinin etkin uygulanması ve yaptırımlarının sağlanması için tedbirlerin alınması ve korunması bayrak devletlerinin sorumluluğundadır.Bayrak devleti olarak bakış açısından en önemli IMO Belgeleri şunlardır. 1. SOLAS74/78-Denizde Can Emniyeti Sözleşmesi 2. MARPOL73/8-Denizlerin Gemiler tarafından Kirletilmesinin Önlenmesi Uluslar arası Sözleşmesi, 3. LOADLINE66-Yükleme Sınırı Uluslararası Sözleşmesi, 4. STCW78/95-Gemi Adamlarının Eğitim Yeterlilik ve Vardiya Tutma Esasları Uluslararası Sözleşmesi, 5. COLREG72-Denizde Çatışmayı Önleme Uluslararası Kuralları, 6. TONNAGE69-Gemilerin Tonaj Ölçümleri ile ilgili Uluslar arası Sözleşme Ülkemizin taraf olduğu Liman Devleti Denetimi Memorandumları; Akdeniz Liman Devleti Kontrolü Mutabakat Zaptı: 4.10.1998 tarih ve 23483 sayılı Resmi Gazetede, Karadeniz Liman Devleti Kontrolü Mutabakat zaptı: 12.12.200 tarih ve 24258 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Söz konusu Resmi Gazetelerde Liman Devleti Denetimleri’ne yönelik kurallar ve örnek denetim formları mevcuttur. E K L E R : Ek 9 : Paris Memorandumu’na göre Liman Devleti Kontrolü Denetleme Raporu (Đngilizce) Ek 10 : Akdeniz Memorandumu’na göre Liman Devleti Kontrolü Denetleme Raporu (Đngilizce)

222

ONBĐRĐNCĐ B Ö L Ü M

11.1 - SERTĐFĐKALAR ve ÖRNEKLERĐ

11.1.1 – Bir Ticaret Gemisinde Bulunması Gereken Sertifikalar 11.1.2 – Sertifikaların Đbraz Edildiği Yerler 11.1.3 – Gemilerde Bulunan Sertifikaların Anlamı

HAZIRLAYAN

Ruhi Duman

223

11.1 - SERTĐFĐKALAR ve ÖRNEKLERĐ 11.1.1 – Bir Ticaret Gemisinde Bulunması Gereken Sertifikalar Bir gemi acentesi, gemi kontrolüne gittiğinde, geminin cins ve yapısına göre gemi kaptanından isteyeceği sertifikaları bilmek ve istemekle, gemi kaptanı da bu sertifikaları ibraz etmekle yükümlüdür. Uluslararası kurallara göre bir gemide olması gereken sertifikalar, taşıdığı yüke göre sertifikalandırılır.

Bunlar genel olarak:

1.) International Tonnage Certificate (1969) (Uluslararası Tonalito Sertifikası)

2.) Register Certificate ( Gemi Sicil Tasdiknamesi)

3.) Classification Certificate (Klas Sertifikası)

4.) International Load Line Certificate (l966) (Milletlerarası Yükleme Sınırı Belgesi) 5.) Minimum Safe Manning Certificate (Gemi Adamı Donatımında Asgari Personel

Sertifikası)

6.) International Oil Pollution Prevention Certificate.( I.O.P.P.) (Uluslararası Sintine

Separatörü Bulundurma ve Çalışma Sertifikası) 7.) Cargo Ship Safety Construction Certificate (Yük Gemisi Đnşa Emniyet Belgesi)

8.) Medical Certificate ( Sağlık Sertifikası )

9.) Deratting Exemption Certificate ( Farelerden Arınma-Arındırma Sertifikası )

10.) International Sewage Pollution Prevention Certificate ( Pis Sular ile Deniz Kirliliğini Önleme Sertifikası)

11.) Cargo Ship Safety Radio ( Telsiz Emniyet Belgesi )

12.) Cargo Ship Safety Equipment. ( Emniyet Teçhizat Belgesi )

13.) Đnternational Ship Security Certificate. ( Uluslararası Gemi Güvenlik Belgesi ) 14.) Ducument of Compliance. ( Đşletme ISM Belgesi)

15.) Safety Management Certificate. ( Güvenli Yönetim Sertifikası )

Yukarıda belirtilen sertifikalar, ana hatlarıyla gemide bulundurulan sertifikalardır. Acenteler, bu sertifikaları gemi kaptanından alırken, muayene müddetlerinin geçerli olduğuna dikkat etmek zorundadır. Bu işlem, geminin gelişinde yapılması gereken tetkiklerde ortaya çıkarılmalıdır. Zira meydana gelen eksikliğin anında geminin armatörü veya işletmecisine ya da kiracısına bildirilerek gerekli önlemlerin alınması gerekir. Bunun aksi, geminin gecikmesine, yükleme ve boşaltmanın aksamasına yol açar. Bu da acentenin başarısızlığı demektir. 11.1.2 – Sertifikaların Đbraz Edildiği Yerler

Bir ticaret gemisinde bulundurma zorunluluğu olan sertifikalar, her ülkede gemiden istenen sertifikalardır. Ülkemizde de bu sertifikalar istenir ve aşağıda belirtilen dairelere ibraz edilir.

1.) Liman Başkanlıklarına ( Bütün sertifikalar ),

2.) TCDD Liman Đşletmelerinde veya diğer özel limanlarda geminin yanaşma-kalkma

hesapları için

a.) 1969 Tonilato Sertifikası,

b.) Oil Pollution Sertifikası,

3.) TDĐ veya özel Kılavuzluk istasyonlarına, gemiye hizmet verilebilmeleri için 1969 Tonilato

Belgesi,

4.) Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma Teşkilatına, Fener ücreti tahsil edebilmeleri için 1969

Tonilato Belgesi,

5.) Hudut ve Sahiller Sağlık Teşkilatına,

224

a.) Sağlık Rüsumu tahsil edebilmeleri için 1969 Tonilato Belgesi,

b.) Gemide fare bulunmadığına dair Itlaf-ı Far Sertifikası, (Deratting Certificate)

c.) Gemi personelinin sağlıklı olduğunun anlaşılması için, Medical Certificate (Sağlık

Sertifikası)

Bütün bu Sertifikalar, "SHIP CERTIFICATES" olarak adlandırılmaktadır. 11.1.3 – Gemilerde Bulunan Sertifikaların Anlamı 1) Uluslararası Tonilato Belgesi (International Tonnage Certificate)

1969 Uluslararası Gemilerin Tonilatolarını Ölçme Sözleşmesi ve Ticaret Gemilerinin Tonilatolarını ölçme Tüzüğü uyarınca; Teknenin boyu, eni, draftı, inşa eden, yapı malzemesi, gros ve net tonilatosu, makinesinin özellikleri, sahibi (donatanı), bağlama limanı, teknik kütük numarası gibi bilgilerin yazılı olduğu belgedir. 2) Gemi Sicil Tasdiknamesi (Register Certificate) Uluslararası sözleşme kurallarına göre denizde yüzen her gemi, bir liman siciline kayıt yaptırmak ve mülkiyet belgesi olan Gemi Sicil Tasdiknamesi (Register Certificate) alarak gemide bulundurmak zorundadır. Bu belge geminin kime ait olduğunu (şirket veya şahıs) belirtir. 3) Klas Kuruluşu Sertifikası (Certificate of Class)

1974 Uluslararası Denizde Can ve Mal Emniyeti Sözleşmesi ve 1988 Protokol hükümlerine göre; ge-milerin yapı, makine ve teçhizat durumunun tatminkar ve sözleşmede belirtilen kriterlere uygun bu-lunduğunu gösteren belgedir. 4) Freebord Belgesi /Yükleme Sınır Belgesi (International Load Line Certificates)

1966 Uluslararası Yükleme Sınırı Sözleşmesi gereğince, geminin yükleme sınırının markalandığını

gösteren bir belgedir. Bu markada belirtilen işaretlerde mevsim itibariyle matematiksel olarak tespit

edilmiş azami yüklemeyi belirler. 5) Gemi Adamı Donatımında Asgari Personel Sertifikası (Minimum Safe Manning Document) Geminin emniyetli çalışması için yetkili makamlarca gemide bulunması gereken asgari miktardaki gemi adamının sayısını ve yeterliliğini gösteren bir belgedir. 6) Uluslararası Sintine Separatörü Bulundurma ve Çalışma Sertifikası (Internatiol Oil Pollution Prevention Certificate ) (I.O.P.P.)

Denizlerin gemilerden kaynaklanan petrol kirliliğini önlenmesine yönelik sistemin gemide bulunduğuna dair bir belgedir.

7) Yük Gemisi Đnşa Emniyet Belgesi ( Cargo Ship Safety Construction Certificate ) Geminin yük / yolcu gemisi olarak inşa edildiğini, teknenin genel donanımı, makine, kazan vb. esas kısımlarının yapacağı yolculuğun deniz tehlikelerine karşı koyabilecek durumda inşa edildiğini, yüke ve denize elverişli bir gemi olduğunu belirleyen belgedir. 8) Sağlık Sertifikası (Medical Certificate) Uluslararası Sağlık Örgütü kurallarına uygun olarak, gemi personelinin sağlığı ile ilgili gemide bulundurulması gereken asgari tıbbi cihaz ve ilaçların bulunduğuna dair belgedir.

225

9) Farelerden Arınma-Arındırma Sertifikası ( Deratting Exemption Certificate ) Gemide fare bulunmadığını gösteren belgedir.

10) Pis Sular ile Deniz Kirliliğini Önleme Sertifikası (Sewage Pollution Prevention Certificate)

Marpol Kuralları gereğince, gemiler tarafından pis sular ile denizin kirletilmesini önleme amacıyla

gemide biriktirme tankı ve sisteminin bulunduğuna dair belgedir. 11) Telsiz Emniyet Belgesi (Cargo Ship Safety Radio) Uluslararası kurallara göre, gemilerin telsiz haberleşmesinde kullanılan telsiz cihazının bulunduğunu belirten belgedir. 12) Yük Gemisi Teçhizat Emniyet Belgesi (Cargo Ship Safety Equipment). Ticaret gemilerinin tahsis edildikleri işlere ve yapacakları yolculuklara göre tekne, makine, kazan, genel donanım, can kurtarma, yangından korunma ve yangın söndürme ve sair araç ve teferruatının kaidelere uygun ve emniyetli çalışır durumda olduğunu belirten belgedir. 13)Uluslararası Gemi Güvenlik Belgesi ( International Ship Security Certificate) Uluslararası Gemilerin Güvenli çalışması kuralları ile ilgili olarak, geminin güvenli yönetim sistemiyle idare ve yönetildiğinin, yetkilendirilmiş bir kurul tarafından tespit edildiğini gösteren belgedir. 14) Đşletme ISM Belgesi (Ducument of Compliance) DOC Uygunluk Belgesi, idare veya yetkilendirilmiş olduğu kuruluş tarafından şirketin ISM Kod’a yani Uluslararası standartlara uygunluğunu onaylamak için verilen belgedir. 15) Emniyetli Yönetim Sertifikası (Safety Management Certificate) Emniyetli Yönetim ( Đşletmecilik ) Belgesi, (SMC) idare veya yetkilendirilmiş olduğu kuruluş tarafından, geminin ISM Kod’a uygunluğunu onaylamak için verilen belgedir. Ekler : 15 adet sertifika örneği

226

ONĐKĐNCĐ B Ö L Ü M

12.1 - ACENTELĐK ĐLE ĐLGĐLĐ BELLĐ BAŞLI MEVZUAT FĐHRĐSTĐ

12.1.1 – 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ( Đlgili Bölümler ) Acentelik : Md 116 – 134 Kıymetli Evrak – Emtia Senetleri : Md 557 ‘ den itibaren Taşıma Senetleri : Md 762 – 797 Yolcu Taşımacılığı : Md 798 – 807

Taşıma Đşleri Komisyonculuğu : Md 808 – 815 Deniz Ticareti : Md 816 – 1262 Denizcilik Rizikolarına Karşı Sigorta : Md 1339 – 1472

12.1.2 - Gümrük Mevzuatı ( Đlgili Bölümler ) 4458 Sayılı Gümrük Kanunu : Md 5 – Temsil Md 42 – Gümrüğe sunulan eşyanın boşaltılması ( Özet Beyan ) Md 176 – Akaryakıt ve Kumanya ile ilgili Hükümler Md 177 – 180 – Tasfiye edilecek eşyaya ilişkin işlemler Md 239 – 241 – Usulsüzlüklere ilişkin cezalar 4458 Sayılı Gümrük Kanununa Đlişkin Gümrük Yönetmeliği : Md 4 – Temsil Md 5 – Gümrük yükümlülükleri Md 54 – 60 Taşıtların Kontrolü Md 61 – 63 – Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine Girmesi Md 64 – 65 – Eşyanın Gümrüğe Sunulması Md 67 – 69 – Özet Beyan ve Gümrüğe Sunulan Eşyanın Boşaltılması Md 70 – 72 – Gümrüğe Sunulan Eşyaya Gümrükçe Onaylanmış Bir Đşlem veya Kullanım Belirlenmesi Zorunluluğu Md 73 – 99 – Eşyanın Geçici Depolanması Md 100 – 101 – Transit Rejimi Md 238 – 239 – 241 – Transit Rejimi Đşlemleri Md 600 – 608 – Yakıt ve Kumanyaya Đlişkin Gümrük Đşlemleri Md 679 – 681 – 683 – Çalışma Zamanı ve Fazla Çalışma Ücreti Md 733 – Özet Beyan Hükümlerinin Đhlali Md 736 – 740 – Usulsüzlüklere Đlişkin Cezalar 12.1.3 – 5682 Sayılı Pasaport Kanunu 12.1.4 – 2548 Sayılı Sağlık Resmi Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği 12.1.5 – 618 Sayılı Limanlar Kanunu 12.1.6 – Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar (11.8.1989 tarih ve 20249 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Karar Sayısı: 89/14391 ) 12.1.7 – 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu 12.1.8 – 492 Sayılı Harçlar Kanunu 12.1.9 – Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları

227

( Her ülke ile yapılan anlaşma metinlerine Gelirler Đdaresi Başkanlığının www.gib.gov.tr adresinden ulaşılabilir. ) 12.1.10 – 2872 Sayılı Çevre Kanunu, 5312 Sayılı Deniz Çevresinin Petrol Ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale Ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ( 26.12.2004 tarih ve 25682 sayılı Resmi Gazete ) 12.1.11 – Montrö Anlaşması 12.1.12 – Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Tüzüğü 12.1.13 – Đstanbul Liman Tüzüğü

HAZIRLAYAN Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği