ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ11Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

Αθήνα 12-13 Φεβρουαρίου 2016

«Διατροφή και ασθενείς με λιπώδες ήπαρ (NAFLD):

Διατροφικές συμβουλές και φυσική δραστηριότητα σε ασθενείς με λιπώδες ήπαρ. Υπάρχουν ισχυρά δεδομένα

στη βιβλιογραφία;»

Δημήτρης Ν. Σαμωνάκης

Γαστρεντερολογική κλινική

Πανεπιστημίου Κρήτης

Το φάσμα της νόσου

• NAFLD: φάσμα ηπατοπαθειών – κυρίαρχη αιτία χρόνιας ηπατοπάθειας, κίρρωσης & ΗΚΚ

• Υπέρμετρη εναπόθεση λίπους στα ηπατοκύτταρα εν απουσία EtOH ή άλλα δευτεροπαθή αίτια

• Ο επιπολασμός της NAFLD αφορά τόσο σε ενήλικες όσο και σε εφήβους

• NAFLD: ισχυρή συσχέτιση με το μεταβολικό σύνδρομο(παχυσαρκία, δυσλιπιδαιμία, ΣΔ-ΙΙ, ΑΥ)

• Η πλειοψηφία των θανάτων σε ασθενείς NAFLD είναι από καρδιαγγειακή νόσο ή καρκίνο

Armstrong, Hepatology, 2014 – Cusi, AASLD 2013

Το καρδιαγγειακό & η NAFLD

NAFLD – μεταβολικές διαταραχές

Η παθοφυσιολογία & οι συνέπειες

Δυσλειτουργικός λιπώδης ιστός

Λιποτοξικότητα

Αντοχή στην ινσουλίνηΦλεγμονή

Απόπτωση ηπατοκυττάρων

• Μεταβολικό σύνδρομο

• Καρδιαγγειακά νοσήματα

• Νεοπλάσματα

Είναι φάρμακο η άσκηση;

• Είναι καλά τεκμηριωμένη (level of evidence A) η επίδραση της άσκησης στην:

-Καλή Καρδιοαναπνευστική κατάσταση (status)

-Βελτιώνει την ανοχή στην άσκηση

-Μειώνει τη θνησιμότητα από όλες τις αιτίες

Talbot 2007, Lollgen 2009, Schnohr 2007

Είναι φάρμακο η άσκηση;

• Καλά τεκμηριωμένη επίπτωση στο μεταβολικό προφίλ

• Άμεση επίδραση στην πρόσληψη γλυκόζης, στην ινσουλινοαντοχή & τα τριγλυκερίδια

• Οι αλλαγές συμβαίνουν εντός ημερών από την έναρξη (+) αλλά και τη διακοπή της άσκησης (-)

• Περιοδική -υψηλής έντασης- άσκηση το ηπατικό λίπος & βελτιώνει την καρδιακή λειτουργία σε ασθενείς με NAFLD

Hallsworth, Clin Sci 2015 - Heath, J Appl Physiol 1983

Άσκηση & NAFLD

• Ελεγχόμενες μελέτες άσκησης σε άτομα με λιπώδες ήπαρ:

-η αερόβια άσκηση σχετίζεται με κινητοποίηση λίπους από το ήπαρ

-ο συνδυασμός άσκησης και διαιτητικής τροποποίησης δεν φαίνεται να κινητοποιεί το λίπος στατιστικά περισσότερο από μόνη την άσκηση

AASLD 2015

• Τα οφέλη της άσκησης είναι εμφανή όταν αυτή γίνεται τακτικά και σε συνδυασμό με αλλαγές στη δίαιτα & τη συμπεριφορά.

• Απαιτείται δια βίου ενασχόληση με την άσκηση και τη σωστή διατροφή για τη σωστή αντιμετώπιση της NAFLD

Gerber, Clin Liver Dis 2014

• RCT: CR (n=45) vs. CR+EX (n=44)• NS μείωση ηπατικού λίπους & στις 2 ομάδες• Μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου καλύτερη στην ομάδα CR+EX

Yoshimura, J Obes 2014

• Προσθήκη άσκησης στην κατάλληλη διατροφή, ενισχύει τα οφέλη στην αντιμετώπιση της NAFLD μέσω βελτίωσης της ηπατικής στεάτωσης, της φλεγμονής & του οξειδωτικού στρες, μειώνοντας την IR ανεξαρτήτως εμφανούς απώλειας ΣΒ

Oh, Metab Syndr Relat Disord 2014

• Η άσκηση βελτιώνει την οξειδωτική κατάσταση του ήπατος και του μεταβολισμού των μιτοχονδρίων

Ascensao, Mitochondrion 2013

Vilar-Gomez, Gastroenterology 20152015

Η μελέτη των 7 χωρών

H «Μεσογειακή» διατροφή

• Προσκόλληση στη ΜΔ σημαντικός προγνωστικός παράγοντας σε αλλαγές ενδοηπατικού λίπους σε υπέρβαρους ασθενείς με NAFLD

• H επίδραση της δίαιτας είναι βαθμιαία και ανεξάρτητη από λοιπές αλλαγές τρόπου ζωής

Trovato, Clin Nutr 2015

Μεσογειακή Διατροφή ΙΙ

• Καλύτερη τήρηση της ΜΔ δεν σχετίζεται με μικρότερη πιθανότητα NAFLD, αλλά με λιγότερη IR & λιγότερο σοβαρή ηπατική νόσο σε ασθενείς μεNAFLD

Kontogianni, Clin Nutr 2014

• Η ΜΔ μειώνει την ηπατική στεάτωση & βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη

Ryan, J Hepatol 2013

• Οι ευεργετικές επιπτώσεις της ΜΔ σχετίζονται κυρίως με την κατανάλωση ελαιολάδου και τα μονοακόρεστα που περιέχει

Assy, WJG 2009

Το ελαιόλαδο

• Βασικό συστατικό της Κρητικής & εν γένει της «Μεσογειακής δίαιτας»

• Κεντρικός ρόλος στη βελτίωση της NAFLD (πολυφαινόλες…)

• Τροποποίηση ηπατικού μεταβολισμού λιπιδίων

• Αντιοξειδωτική και βελτιωτική της λειτουργίας των μιτοχονδρίων δράση

Priore, IUBMB Life 2015- Barbaro, Int J Mol Sci 2014

Sevastianova, Am J Clin Nutr 2012

Η φρουκτόζη…

• Η ηπατική στεάτωση συσχετίσθηκε με υψηλότερη πρόσληψη λίπους και τηγανητών φαγητών

• Η σπλαγχνική εναπόθεση λίπους με ↑ κατανάλωση ζάχαρης & ↓ πρόσληψη φυτικών ινών σε υπέρβαρους/ παχύσαρκους εφήβους σε κίνδυνο για T2DM

Mollard, Am J Clin Nutr 2014

• Υπερθερμιδική δίαιτα, πλούσια σε trans/κορεσμένα λίπη & χοληστερόλη, αφεψήματα με φρουκτόζη ως γλυκαντικό φαίνεται να το σπλαγχνικό λίπος και τη συσσώρευση στο ήπαρ

Fan, J Gastroenterol Hepatol 2013

Το κρέας & το Ψάρι

• Δίαιτα με υψηλό φυτικό υπόλειμμα, χαμηλή σε κόκκινο κρέας & προσκόλληση στη ΜΔ συσχετίζεται με χαμηλότερη πιθανότητα ΜΣ σε NAFLD

Georgoulis, J Hum Nutr Diet 2015

• Η πρόσληψη ψαριού & Ω3 λιπαρών βρέθηκε ανεπαρκής σε καλά μελετημένη (LBx) ομάδα 223 παιδιών με NAFLD – συσχέτιση με αύξηση της φλεγμονής (portal & lobular inflammation)

St-Jules, J Pediatr Gastroenterol Nutr 2013

• Η κατανάλωση ψαριού βελτιώνει το προφίλ των λιπιδίων & ελαττώνει τη φλεγμονή σε ασθενείς με ΜΣ, NAFLD

Al-Gayyar, Pharm Biol 2012

Πέρα από τη…δίαιτα

Ασθενείς με NAFLD & λήψη αλκοόλ

• Να σκεφτούμε τις θετικές επιπτώσεις μικρής ποσότητα αλκοόλ (κρασί)

Moriya, J Hepatol 2015

• Ομοίως και τις αρνητικές σε ασθενή με προϋπάρχουσα ηπατοπάθεια

Ο καφές

Ασθενείς με NAFLD & o Καφές

• Μίγμα > 1,000 συστατικών/ουσιών – κύριο η καφεϊνη

• Θετική επίδραση στην ηπατική νεκροφλεγμονή – η καφεϊνη διαφοροποιεί το μονοπάτι TGFβ μέσω↑ SMAD > ↓ παραγόντων που επάγουν την ίνωση

• Ο καφές επάγει UDP glycuronyl transferases – σχετίζεται με την αντιοξειδωτική δράση

Kalthoff, Gastroenterology 2010

• Προστατευτικός μέσω↓ ηπατικής φλεγμονής & ίνωσης

Modi, Hepatology 2010 – Costentin, J Hepatol 2011

• Αντίστροφη σχέση μεταξύ τακτικής κατανάλωσης καφέ & ηπατικής ίνωσηςσε ασθενείς με NASH

Bambha, Liver Intern 2014 - Molloy, Hepatology 2012

Συμπεράσματα Ι

Συμπεράσματα ΙΙ