5. Politika Fiskale Dhe Monetare Ne BE.2011

8/12/2019 5. Politika Fiskale Dhe Monetare Ne BE.2011

1/65


2/65

2

POLITIKA FISKALE NE

BE DHE NE SHQIPERI


3/65

3

eshtjet

kuptojme me Politike Fiskale

Kuadri Fiskal Europian, institucionet, marrveshjetdhe objektivat e Bashkimit Europian

Politikat fiskale ne Shqiperi

Strategjia kombetare per Integrim (SKI) dheprogrami afat-mesem buxhetor

Burimet e se drejtes, Kushtetuta, Ligji organik iBuxhetit,

Te ndryshme


4/65

4

kuptojme me Politike Fiskale

Me termin POLITIKE FISKALE nenkuptojme

menyren se si qeveria zgjedh te shpenzojebuxhetin e saj me qellim furnizimin eqytetareve me sherbime dhe mallra publike:

-infrastrukturen publike

-edukimin

-shendetsine

-sigurine publike

-drejtesine etj.


5/65

5

Cilat jane objektivat e politikave fiskale

Alokimi i te hyrave publike (tatimet)

Stabiliteti makroekonomik

Nxitja e rritjes ekonomike

Rishperndarja e te hyrave


6/65

6

Format kryesore te financimit teshpenzimeve publike

Qeveria ka disa mundesi: Tatime te drejtperdrejta

- tatimi ne te ardhurat personale

- tatimi ne te ardhurat e kompanive

- tatimi mbi pronen etj

Tatime indirekte

- TVSH, akciza, tarifat doganore

Taksat- taksat lokale dhe kombetare

Hua publike

- borxhi ublik


7/65

7

Dallimi mes politikes fiskale dhe monetare

Politika fiskaleshfrytezon sistemintatimor dheshpenzimet

qeveritare per tendikuar ne ekonomiper te arritur nje

sere objektivash tetjeraHartohet e zbatohet nga

Ministria e Financave

Pol.monetare

shfrytzon instrumente

- oferten e parase

- normen e interesit ,qe te ndikoje ne:

- nivelin e mimeve

- koston e krediseHartohet e zbatohet ngaBanka Qendrore


8/65

8

Llojet e Politikes fiskale

Ekspansioniste(shkrutim i taksave, rritje e shpenzimeveqeveritare)

Shtrenguese

(rritje e taksave, shkrutim i shpenzimeve

qeveritare)


9/65

9

Kuadri fiskal Europian

Baza ligjore:

Traktatit te Maastricht-it Artikujt 2,4,98-104 EC

Protokolli i procedures se tejkalimit tedeficitit (anex i Traktatit)

Protokolli i plotsimit te kritereve,referuar artikullut 121(anex I i Traktatit)


10/65

10

Synimet

Te krijohet nje kornize ligjore per politikenfiskale te vendeve anetare qe te permbusheobjektivat e Traktatit per financa publike tesigurta, me qellim thellimin e integrimit

ekonomik, vecanerisht ne BashkiminEkonomik dhe Monetar (EMU)

Keshtu megjithe ruajtjen e pavaresisekombetare, ne fushen e politikave fiskale,

autonomia e vendeve anetare eshte ulur ngaconvergence criteria, qe duhen plotesuarprej tyre qe te lejohen te pershtasin Euron


11/65

11

Pakti i Stabilitetit (SGP)

- Marreveshja politike qe percaktoi rregullatper sjelljen buxhetore te vendeve antare.

- U hartuan 3 dokumente te Keshillit(Qershor - Korrik 1997), qe pershkruajne sesi duhen zbatuar rregullat e Traktatit dhe

ne vecanti procedura e tejkalimit te deficitit(EDP)

I tit i t b hk di i litik


12/65

12

Institucionet per bashkerendimin e politikes

fiskale

Mekanizma formale:

- Excessive Deficit Procedure (EDP)

- Mutual Surrveillance Procedure (MSP)

- Broad Economic Policy Guidelines (BEPG)

MSP dhe BEPG garantojne ne vazhdimesine epolitikes ekonomike te Bashkimit Europian dhe

perfshijne bashkepunimin mes ECOFIN, KomisionitEurpian dhe qeverive te vendeve anetare.


13/65

13

Strategjia e taksave ne BE

Komisioni Europian ne maj 2001 percaktoi:

Nuk eshte e nevojshme qe te kete nje harmonizimndermjet te sistemit te taksave ne vendeveanetare.

Vendet anetare jane te lira te zgjedhin ate sistemtaksash qe ato e konsiderojne me te sakte neperputhje me preferencat e tyre.

Shume probleme rreth taksave ne fakt kerkojnenje mire-koordinim te politikave kombetare.


14/65

14

Qellimi i kesaj strategjie

U drejtohet individeve dhe bizneseve qeoperojne ne vendet anetare:

duke i fokusuar ne eliminimin e pengesave

tatimore te te gjitha formave ne aktivitetet

ekonomike ndermjet vendeve,

duke vazhduar luften kunder taksimeve te

renda dhe te padrejta.

T kt ti i BE dh l ji l i i ht t


15/65

15

Traktati i BE dhe legjislacioni pershtatur

Neni93

Dispozitat mbi harmonizimin e legjislacionit tevendeve antare ne fushen e tatimit indirekt(tatimi mbi vleren e shtuar, akcizat e format etjera) deri ne masen qe te siguroje funksionimine tregut perbashket.

Neni 293

U kerkon vendeve anetare heqjen e taksimit tedyfishte brenda komunitetit

Nenet 39,43,49,56 Te gjithe vendet anetare ne sistemet e tyre te

tatimeve duhet respektojne parimet themelore tetraktatit (4 levizjet e lira).

P k t t ti 1997


16/65

16

Paketa tatimore 1997

(COM(1996)546)//(COM(1997)495)//(COM(1997)546)

Hartuar nga Komisioni me synim teglobalizoje politiken tatimore ne BE, perarritjen e objektivave te Komunitetit:

rritja ekonomike,

punesimi,

kompletimi i tregut te perbashket

mbrojtja e tatimeve nga konkurenca e ashper

tatimore.

Obj k i K i i i E i


17/65

17

Objektiva te Komisionit Europian (2005-2009)

Thjeshtezimi dhe modernizimi i rregullave dhe

procedurave administrative ne tatime dhe dogana

Ti asistoje vendet anetare qe te zbatojne ne menyre

korrekt e rregullat e komunitetit per tatimet e doganat

Zhvillimin e nje sistemi te thjeshte, modern ekoherente te TVSH

Perpunimin e nje strategjie per kufizimin e rendesave

tatimore ne sistemet tatimore te disa vendeve

Rritjen e transparences dhe shkembimin e

informacionit

Asistence per vendet anetare qe te lufojne evazionin.


18/65

18

Sistemi fiskal ne Shqiperi tenton:

Garantimin e stabilitetit makroekonomik,

Krijimin e nje klime te favorshme per zhvillim,

Realizimin e nje mjedisi te favorshem ligjor,

Te kontriboje ne uljen e evazionit fiskal dhe

kontrabandes,

Perafrimin e legjislacionit dhe praktikave.

Proceset baze te ndermarra nga qeveria


19/65

19

Proceset baze te ndermarra nga qeveriashqiptare

Permiresim i administrates fiskale dhe i

procedurave te mbledhjes se burimeve fiskale,

Permiresimi i koordinimit te planifikimit fiskal me

programin buxhetor vjetor dhe ate afatmesem, ne

perputhje me parashikimet makroekonomikeafatmesme dhe afatgjata.

Shperndarja e barres fiskale sipas fuqise

kontribuese te taksapaguesve

Rritja e transparences fiskale dhe buxhetore

Realizimi i proceseve politikeberese dhe vendim

marrese me transparence dhe gjitheperfshirje.

Politika fiskale synon


20/65

20

Politika fiskale synon

Zvogelim hapesirash evazive per llogaritjen e TVSHdhe te zgjeroje bazen e tatueshme te TVSH.

Zgjerim te bazes se tatueshme dhe te ule barrenfiskale te tatimit mbi fitimin.

Shperndarje ne menyre me harmonike dhe neperpjestim me te drejte barren e tatimit mbi te

ardhurat personale. Permiresim te administrimit dhe kontrollit te takses

mbi perdorimin dhe qarkullimin e mjetit

Nxistje per punim te mekanizuar te tokes bujqesore

Permiresim i procedurave tatimore Ulje e nivelit te tarifes doganore per nje sere grup

mallrash

Harmonizim ne nivelin e tarifes se akcizes.


21/65

21

Perfundime

Roli i politikes fiskale eshte i rendesishemne zhvillimin ekonomik

Politika fiskale nuk mund te merretshabllon

Financimi i sektoreve qe sigurojneqendrueshmeri fiskale

POLITIKA FISKALE NE EUROZONE


22/65

22

POLITIKA FISKALE NE EUROZONE,

KOMBINIMI ME PM

Zhvillimet fiskale

Politikat fiskale dhe teoria e zonave optimale te

monedhes

Perspektivat mbi buxhetin

Cili eshte roli i tatimeve?

Marredhenia mes politikes monetare e politikesfiskale

Sektori qeveritar

Hyrje


23/65

23

Hyrje

Pol. fiskale - bashksia e masave t qeverise per

shp. dhe t ardhurat, per realizim objektivashafatshkurtr dhe afat gjat.

Objektivat e fundm t pol. fiskale - perdorimiburimeve gjendje dhe rritja ek.

Pol. fiskale ndrmerret nga Min. Financave.

Parametrat: sa, si dhe pr far do shpenzojdhe ctaksa e cnivel - miratohen nga Parlamenti.

Qeveria si biznes - i prballon shpenzimet nga:1. t ardhurat nga taksat

2. huamarrje nga publiku.

P litik Fi k l


24/65

24

Politika Fiskale

Financimi i shpenzimeve. t pambuluaranga t ardhurat behet me hua n publik -bono thesari, bonde, obligacione qeveritare,

etj. Qeveria - huamarrs i madh, rrit krkesen

pr para, rrit edhe mimin e paras(interesat).


25/65

25

Huamarrja qeveritare dhe taksat

Taksat # nga humarrja Qeveritare -huamarrja e lir, ndersa ndshkim kushnuk paguan taksat (shkelje ligji).

Por sa duhet t jet niveli taksave?


26/65

26

Percaktime

Politika fiskale zbatohet n dy trajta:

Politik Fiskale Ekspansioniste - uljetaksash ose rritje shp. qeveritare dhekombinime. Kjo n afat shkurtr rrit prodh.

dhe deri diku edhe mimin, n afat gjat rritmimin.

Politik Fiskale Shtrnguese - rritje

taksash dhe/ose ulje shpenzimesh apokombinime ne taksa e shpenzime. N afatshkurtr ul prodhimin e deri diku mimin.


27/65

27

Politika e shpenzimeve

Politika fiskale e shpenzimeve perdoret pr:1. Borxhin kombtar(pg. interesat e huave

Qeveris),

2. Ndihmn publike (pensione, pagesa papunsie &

te varfrve etj.), shndetsi dhe arsim;3. Shpenzime pr administratn shtetrore (paga

punonjsve n entet qeveritare dhe shpenzimeadmiminstrate);

4. Shpenzime pr mbrojtjen dhe sigurin ebrendshme,Politika shp. konsiston n prcaktimin: e cdokomponenti, e madhsis cdo zri, etj.

Politika e taksave


28/65

28

Politika e taksave

Politika taksave rrok t ardhuratqeveritare nga taksat, tarifat e tagra te #.

Politika taksave - trsia masave qndrmerr Qeveria pr caktimin e taksave si

nivel e llojshmri, pr t arritur objektiva tcaktuara makroek. duke ndikuar investimet,konsumin, pra PBB.

P.sh. ndaj investimeve: politika me taksa t

ulta nxit investimet, rritjen e prodhimit etj.,dhe e kundrta.

Pol fiskale & zona optimale monedhes


29/65

29

Pol. fiskale & zona optimale monedhes

Dy vende marrin goditje ek.:1. Greqia: (bie prodhimi, rritet papunesia - ulje e

te ardhurave te buxhetit, rritje shpenzimeve,psh. asistence sociale )

2. Gjermania: (e kunderta)

Pra, goditje asimetrike -pasoja te # neseicilin vend,

Per mbulim deficiti buxhetor, Greqia merrborxh ne tregun nderkombetar.Gjermania me teprica.


30/65

30


Nese tregjet kapitale eficente: nevojat e

greke mbulohen me kursimet gjermane.

Greqia rrit borxhin - barre e ardhme.

Por ka kufizime ne nivelin e huamarrjes,

deficit & borxh publik).

P l fi k l & ti l dh


31/65

31


Nese buxhetet e dy vendeve jane te perqendruarane BE - ne BE derdhen te ardhura me pak te Gr.,por me te larta te Gjermania.

Gr. rrit shpenzimet per asistence, Gj. i ul ato.

Pra buxheti BE perseri i balancuar, pa probleme.

Krijon idene e nje sistemi sigurimi, ku vendet egoditur kompensohen nga vendet qe ballafaqohenme shok pozitiv.

P l fi k l & ti l dh


32/65

32


Sistemi sigurimit perdoret per shok teperkohshem. Nese shok i perhershem,

zbatohet perkohesisht, nderkohe

pershtatjet thelbesore (paga, cmime,levizje e fuqise punetore).

Nese ska fleksibilitet sistemi i sigurimit

smbahet -kerkon transferta te perhershme

nga nje vend tek tjetri (e papranueshme).



33/65

33


BME sugjeron centralizim te buxheteve ne nivelBE.

Ne llogjiken e teorise zones optimale monetare,vendet humbasin instrumentin e kursit tekembimit.

Nese ska buxhet te centralizuar qe rishperndan

automatikisht te ardhurat, vendet per te thithurefektet e shok-ut negativ perdorin instrumentin epolitikes fiskale.

Por sa eshte ky centralizim buxheti? A jane telehta dhe te perkohshme keto transferta?

Eksperienca tregon qe kane tendenceshumevjecare. Per me teper jo rralle behen pengese per pershtatjet e

ekonomike.

Qendrueshmeria e deficiteve buxhetore


34/65

34

Deficiti ka limit

Nese norma e interesit te borxhit qeveritar kalonnormen e rritjes se ekonomise, eshte vene nelevizje nje borxh dinamik, i cili con ne rritje tevazhdueshme te borxhit ndaj PBB. Kjo gjendje behet e paqendrueshme, gje qe kerkon

veprime rregulluese.

Politikat fiskale sjane instrument fleksibel. Perdorimi i shpeshte - problem paqendrueshmerie

ose do vite suficitesh pas nje deficiti. Keto vleresime baza e percaktimeve te TM per

deficit 3% dhe borxh 60%. PRS korigjoi keto norma - shtetet e BE te synojne

buxhete te balancuar afatmesem (cikel biznesi).Vendet me deficit > 3% te PBB subjekt gjobe.

dh l k f k l b k


35/65

35

TM dhe PRS - politikat fiskale ne BE subjekt

rregulli:

1.Vendi ne veshtiresi/paqendrueshmeri (rritje borxhi),krijon efekt negativ spiral ne pjesen tjeter te eurozones.

2.Vendi me rritje > te borxhit kerkues burimesh ne treg

kapitaleve te eurozones, presion per rritje interesit.

3.Rritja interesit, rrit barren e borxhit per vende tjera te

euros.

4.Per te ulur kete nivel keto vende duhet ndermarrin pol.

fiskale kufizuese.

5.Pra rritja borxhit nje vendi imponon politika me

deflacioniste te vendeve te tjera.


36/65

36

Kritika:

1. nese tregjet kapitale funksionojne mire,shtojne prim rreziku mbi borxhin e venditperkates, interes +. Qeverite e tjera huame interesat aktuale te uleta.

2. Zbatimi rregullave/kufizimeve veshtire tezbatohen. Greqia- te dhena rreme, vendete tjera - disa zera shp. jashte buxhetit aposhiten pasuri per mbushje buxheti dhemarre me lizing etj.


37/65

37

Nje vend i vecante - rritja > borxhitkufizohet:

1. Rritet rreziku i perceptuar i tregut permospagim borxhi,

2. Rritet rreziku i nencmimit te monedhes.

Shtimi i ketyre rreziqeve shton primin, rrit

interesat e letrave me vlere te venditperkatese.

Ne eurozone rreziku i dyte nuk ekziston.

Cdo vend ka kompetenca te rrise taksat permbulim rritje te > borxhi (por jo parane neqarkullim, pasi BQE nuk lejohet).

I ZHVILLIMET FISKALE


38/65

38

TM & PRS perbejne platformen ligjore per

pol. fiskale + buxhetin

Sherbejne per administrimin e politikave

fiskale ne Europe

Japin orientime autoriteteve kombetare

fiskale.

I. ZHVILLIMET FISKALE


39/65

39

Kriteret per buxhetin vendosen ne TM

Kufizime ne nivelin deficitit & borxhit

qeveritar.

a. Procedurat tejkalimit deficitit

1. Deficiti qeveritar/PBB aktual apo planifikuar

> vlera reference (3% i PBB) me perjashtim

2. Borxhi qev./PBB > vlera reference prej 60%

te PBB me perjashtime


40/65

40

b. Kushte shtese

Raporti KE sheh nese: deficiti qeveritar > se

shpenzimet qev. per investime, situata

makroek. dhe e buxhetit afatmesem.

Raporti behet edhe kur vendi ploteson kriteret

e mesiperme, por Komis. mendon rrezik

tejkalimi i deficitit.

Keshilli BE vendos me shumice votash, nese

ka tejkalim te deficitit ne vend.


41/65

41

c. Ceshtje procedure & zbatim e klauzolave

te TM

ECB shpreh pikepamjen e saj mbi zhvillimet

fiskale

ECB analizon treguesit baze te zhvillimevefiskale, gjendjen e pergjithshme ekonomike,

lidhjet mes deficitit & ecurise se borxhit

Analizohen faktore te tjere si problemet

strukturore.

d M hj t I tit i l t BE


42/65

42

d. Marreveshjet Institucionale te BE per

Financa te Shendosha Publike.

TM vendos per Politiken Monetare unike

POR

Shtetet pergjegjegjesi individuale perpolitikat e tjera ekononomike (fiskale &

strukturore)

PRS sqaron me shume menyren e zbatimit

te procedurave per tejkalim te deficitit.

PRS perfshin:


43/65

43

a. Rezoluten e Keshillit te Europes mbi PRS,

b. Regullimet e Keshillit per forcimin e mbikqyrjes

se pozicionit te buxhetit & bashkerendimin e

pol. ekonomike.

c. Rregullimet e Keshillit per sqarimin e zbatimit te

procedurave te deficitit te tejkaluar.

Shtetet anetare angazhohen per objektivaafatmesme dhe pozicion buxhetor (= ose +)


44/65

44

Pjesemarrja ne euro do program stabiliteti

para Kesh. & Komis. Europian. Vendet jo-pjesemarrese me programe

konvergjence

klauzola TM no bail out per vendet e tjeraanetare, ne rast mosrespektimi te kushteve

buxhetore.

BE smban pergjegjesi per detyrime te qeverive


45/65

45

BE s mban pergjegjesi per detyrime te qeverive

lokale, rajonale, qendrime/ sipermarrje publike

te nje shteti tjeter.

Pergjegjesia per ripagim borxhi nacionale

Ndalohet nga TM financimi i deficitit publik nga

ECB e BQ.

K.E. adopton Orientime te Gjera te Politikave

Ekonomike (BEPG)

BEPG ka orientime te pergjithshme &

rekomandime specifike per vendet anetare.

II PERSPEKTIVAT MBI BUXHETIN


46/65

46

II. PERSPEKTIVAT MBI BUXHETIN

Fillim vitet 90 intensifikohen procedurat e

konsolidimit fiskal me ulje te deficitit > 5% te

PBB ne 1% ne 2001

BE keshillon anetaret per suficit ne periudhe

afatmesme

Vitet fundit performanca fiskale jo ekenaqshme. Pse?

i) Shkurtimi masiv i taksave su kompensua me


47/65

47

i) Shkurtimi masiv i taksave s u kompensua me

kufizimin e shpenzimeve.

i) ngadalesimi i rritjes ekonomike -

(te ardh. < nga tatim taksat kurse shpenzimetshteterore nga papunes u .)

Vendet me financa te shendosha publikeshfrytezuan stabiliz. automatik- (amortizonluhatjet ekonomike)

Tek vendet me probleme sveprojne lirishtstabil. automatik.

III. ROLI TATIMEVE


48/65

48

Ndryshimet ne taksa indirekte transmetohet

direkt ne cmimet e konsumit.

Taksa direkte te uleta & kontributet e sigurimeve

shoqerore ndikojne ne koston e punes: pra

cmime konsumi me te uleta.

Taksa e reformat ne sistemin e tatimeve

ndikojne ne nxitjen e rritjes ekonomike afat-

mesme.

Objektivi BE rritje ek. 3% vit

Niveli i taksave ne BE me i > se konkurrentet.


49/65

49

Niveli i taksave ne BE me i se konkurrentet.

Taksat e uleta kontribut ne zgjidhjen e 2 ceshtje

emergjente:

a) papunesise se larte

b) rritjen ekonomike relativisht te ulet.

Por financimi i uljes taksave sa me i pergjegjshem.

Kons. fisk. garant.kur pakes. taks shoqer. me kufiz.shpenz.

Reform.shpenz. permir.eficenc. sekt. publik, redukt.

shpenz. joprod. qev.

Komb. prud.fisk. me ref.fisk. strukt. eshte sfida kryes.per pol. ekon.

IV. MARREDHENIA PM PF


50/65

50

ECB monitoron Politiken Fiskale se ka ndikim ne cmime

+ ne interesat afatgjate

ECB konsideron zhvillimet fiskale per Politiken Monetare

ECB shmang inflacionin/deflacionin per te nxitur Pol.

Fiskale

ECB gezon pavaresi te plote institucionale nga

autoritetet fiskale e nderhyrjet politike.

ECB me transparence tregon pergjigjen e Pol. Monetarendaj zhvillimeve ekonomike.

ECB informohet mbi masat fiskale e pol. strukturore.

V. SEKTORI QEVERITAR


51/65

51

Pol Fiskale ndikim themelor ndaj rritjes ekonomike +

inflacionit.

Kanale te ndikimit Pol Fiskale ne cmime + ekonomi:

struktura e te ardhurave & shpenzim; deficiti, borxhi

publik

Shpenz. Qeveritare te eurozones 48% PBB, USA

34% (eurozona konsum te

qev. + trasnferta sociale). BE perdor shume tatimin indirekt

BE deficit 2.2% ne 2002, borxhi 69% PBB

I.Sektori Qeveritar

VI OPINIONE PER MBAREVAJTJEN


52/65

52

VI. OPINIONE PER MBAREVAJTJEN

Futja e euros ka kosto: nuk le vendet te nxehin/ftohin

ekonomine.

Kufizime pershtatjes se Pol. Fiskale ndaj goditjeve

asimetrike

PM e centraliz. ndersa PE, PF, punesimi te decentraliz.

Atehere cilat jane mekaniz. Per menaxim te ciklit ek.?

Fleksibiliteti pagave

Levizshmeria e krahut te punes

Fleksibilit. tregut produkteve

OBJEKTIVAT E POLIT MONET (PM)


53/65

53

OBJEKTIVAT E POLIT. MONET. (PM)

Stabiliteti i cmimeve/ Kontrolli i Inflacionit

Rritja Ekonomike

Kontrolli i Papunesise

Stabiliteti i normave te interesit

Stabiliteti tregut kembim. valutore

Stabiliteti gjithe tregut financiar

Permir.ne bilanc. pagesave nderkom.

Perfitimet nga SC:


54/65

54

SC i referohet nivelit te pergjithshem tecmimeve ne ekonomi.

Nenkupton shmangie nga inflacioni e

deflacioni i zgjatur.

Ndikim ne te aktivitetit ekonomik dhe

punesimit.

i. Shmang aktivitete joprodhuese (psh. blerje) per tu


55/65

55

mbrojt nga ndikimi - inflacion/deflacion.

ii. Pakeson deformimin e shkaktuar nga inflacion/

deflacionine qendrimin ek. ndaj taksave, sistemit te

sigurimimeve shoqerore etj.

iii. Permireson transparencen e mekanizmit te cmimeve.

Orienton zgjedhje te konsumatoreve per konsum apo investimeprod.

PM rrit mireqenien & standartin e jeteses se familjes.

iv. Ul primin e riskut per inflacionin ne normat e interesit

& uljen e interesave reale ne ek. dhe krijon stimuj per

investime

v. Parandalon rishperndarjen arbitrare te pasurise


56/65

56

v. Parandalon rishperndarjen arbitrare te pasurise

dhe te ardhurave si rrjedhim i inflacionit/

deflacionit te paparashikuar.

Grupet e dobeta te shoqerise preken me

shume nga inflacioni.

vi. Inflacioni vepron si nje takse per ata qe mbajne

para cash.

Perkufizimi sasior i SC: Sigurimi i nje rritjejevjetore HICP nen afer 2%.

Inflac & deflac jane te papajtueshem me SC


57/65

57

Inflac. & deflac. jane te papajtueshem me SC

koncepti simetrik.

Politika monetare me transparente;

Percakton nje tregues te matshem & te qarte

per realizimin; Ndihmon publikun per te formuar pritshmerite

per zhvillimet e cmimeve;

Arsyet per mbajtjen infl. < dhe afer 2%:


58/65

58

Krijon kufi sigurie per shmangie risqeve nga

deflacioni.

Inflacioni i llogaritur me metode HICP

mbivlereson pak inflacionin.

Siguron kufi te mjaftueshem per te adresuar

ndikim ne diferencat ne inflacion ne eurozone.

PM synon ndjeke SM ne nje periudhe

afatmesme

Roli PM & inflacioni


59/65

59

Roli PM & inflacioni

BQ - emetuesi i vetem i kartmonedhave dherezerv. bank. ne treg, & ka monopolin e

siguruesit te bazes monetare

Cdo ne normen e interesit nga BQ ve ne

levizje mekanizmin & veprimin e agjenteve

ekonomike Mekanizmi i transmisionit.

Parimi neutralit afatgjate te parase


60/65

60

Parimi neutralit. afatgjate te parase .

Efekti PM mbi prodhimin- i perkohshem,

mbi cmimet - permanent.

BQ kontribon ne ek. afatgjate vetem

duke mbajtur cmime stabel.

Inflacioni eshte fenomen monetar.

Per mireadministrim te tatim-taksave


61/65

61

e ead st te tat ta sa e

Problemet:

Ligjet dhe procedurat tatimore - debatet sefundmi. Brutaliteti, profesionalizmi dhe korrupsioni ne

administrate. Tatimpagues te pasherbyer qe kerkojne edukim.

Por, pjese biznesi qe nuk zbaton ligjet/rregullat.Propozime: E-government Ombudsman per tatim-paguesit, miratim i kartes

te drejtave tatimpaguesit, forum keshillimor

Standarte per administraten nisjativa Clinton etj Tatimpaguesi klient

Defiiti & borxhi - vigjilence ne kerkim


62/65

62

gj

Problemet:

Defiit buxhetor ne rritje 2007-2008 dhe vitielektoral (prerje shiritash) v. 2009.

Borxhi publik i larte me standartet

Spekullime me yield e paaftesi menaxhimiborxhit

Sugjerimet:

Buxhet ne balance/sufiit

Borxhi: instrumente 15 vjecare, kohezgjatja

mesatare e borxhit 700 dite, 2 - fishim

pjesemarrja individeve, treg sekondar efektiv,

vleresimi Shqiperise do rritet se paku me dy

pike.

Buxhet qe amvison mire shpenzimet

P bl t


63/65

63

Problemet:

Shpenzime publike s justifikojne rezultatin (rose me veze te

thyer, jo te arte) Aritmi e theksuar (dhjetori sa nje tremujor)

Shpenzime qe do rriten per te blere vota

Sugjerime:

Efience ne alokim e perdorim, mbi te gjitha jo vjedhje netendera

Asnje projekt pa studim fizibiliteti

Buxheti te paraqitet ne Kuvend e publik ne qershor

Politikat buxhetore vizionare - te shohin pertej 3-5 vitesh e

perdorim i testimit nen stres Ulje graduale ngarkeses fiskale, me shume te ardhura

buxhet.

Borxh publik nen 45%

Politika monetare - kerkim identiteti mecilesor


64/65

64

cilesorProbleme:

Inflacioni i pabindur Inflacioni shenjestruar ende ne studim!

Pavaresi e veteflijuar dhe transparence jo reale

Sugjerime:

Ligji BSH perputhje me standartet brenda 2009(mosfinancim deficiti, Keshill Mbikeqyres i

reduktuar, me eksperte)

Transparence, llogaridhenie, aftesi parashikuese e

reale per publikun autoritet e pavaresi ne rritje

Shmangie perdorimit cash, pastrimit parave ne

banka, mbrojtje klientit e lufte spekullimit me te


65/65

Pyetje?

Faleminderit!

65

Documents

5. Politika Fiskale Dhe Monetare Ne BE.2011