PLATFORMË PËR BASHKIM ZHVILLIM DHE INTEGRIMpolitike.al/wp-content/uploads/2016/03/Programi-Politik-i-BDI-2014... · Politika iskale hvillimore 8 Politika monetare stabile 0 Sistemi

PLATFORMPR BASHKIM

ZHVILLIMDHE INTEGRIM

BASHKIMIDEMOKRATIK

PR INTEGRIM

ZGJEDHJET 2011

,

PLATFORMPR BASHKIM

ZHVILLIMDHE INTEGRIM

BASHKIMIDEMOKRATIK

PR INTEGRIM

ZGJEDHJET 2011

BDI | PLATFORM PR BASHKIM, ZHVILLIM DHE INTEGRIM | 5

QEVERISJE E MIR, 38

Gjyqsori i besueshm dhe administrata eikase publike, 38Jurisprudenc dhe administrat publike sipas standardeve evropiane, 39Rendi dhe sundimi i ligjit, 40

ZHVILLIM EKONOMIK DHE SHANSE T BARABARTA, 43

INTEGRIM EKONOMIK, 50

Integrimi ekonomik i brendshm (vendor), 50Integrimi ekonomik ndrkombtar (rajonal, evropian dhe global), 52Bashkimi Evropian - partner n zhvillim, 52Projektet strategjike integruese, 54Projektet pr zhvillim t barabart regjional, 55

EKONOMI KONKURRUESE, 58

Politika iskale zhvillimore, 58Politika monetare stabile, 60Sistemi inanciar stabil dhe kredi m t lira, 60Ekonomi e hapur, 61Biznes klima garanci pr investime, 61Nxitja e afarizmit, 64Ekonomia e bazuar n dije, 65Ekonomia digjitale dhe teknologjia informatike, 66Partneriteti privat publik, 67Zonat teknologjike industriale zhvillimore, 67Ndihmat shtetrore, 68

ZHVILLIM I QNDRUESHM, 70

Transport dhe urbanizm bashkkohor, 70Energji e prhershme, 73Mjedis i pastr, 77Bujqsi e denj, 82Turizm prfaqsues, 84

KOHEZIONI EKONOMIK, SOCIAL DHE TERRITORIAL, 86

Pushtet vendor dhe zhvillim i barabart, 86Arsim dhe shkenc moderne, 88Shndet pr t gjith, 93Barazi sociale, 101

SHOQRI TOLERANTE DHE E RESPEKTUAR, 107

Kultura, 109Rinia dhe sporti, 111lirimtart, 113Diaspora, 115Barazia gjinore, 117Mediat dhe shoqria civile, 120

TRANSPARENT PR PUNN TON, 123

PRMBAJTJA

FJALA E KRYETARIT, 7

BASHKIMI DEMOKRATIK PR INTEGRIM, 9

KUSH JEMI NE, 10

Identiteti yn, 10Misioni yn, 11Vlerat tona, 11Parimet e veprimit ton politik, 12Pr nj qeverisje ndryshe, 13

VEPRAT TONA, 14

Maqedonia me status kandidati pr BE, 14Liberalizim i vizave pr BE, 14Njohja e pavarsis s Kosovs, 16Funksionimi i votimit t dyisht, 16Gjyqsori dhe prokuroria me votim t dyisht, 17Parlamenti let dhe shkruan shqip, 17Administrata publike let shqip, 17Dokumentet personale n gjuhn shqipe, 18Shkupi dygjuhsor, 18Decentralizimi dhe komuna t zhvilluara m afr qytetarve, 18Universiteti Shtetror i Tetovs i barabart n gar pr cilsi, 19Arsim cilsor, 19Institucionalizim i vlerave kombtare, 20Biznesi shqiptar faktor n ekonomi, 21Modernizimi i shndetsis, 21

VIZIONI DHE PRIORITETET TONA, 22

Marrveshja Paqsore e Ohrit, 22Integrimet euroatlantike, 23Zhvillim ekonomik dhe shanse t barabarta, 23

SHTET I PERBASHKT DHE DEMOKRACI KONSENSUALE, 27

MARRVESHJA PAQSORE E OHRIT, 30

Politika gjuhsore, 30Prdorimi i simboleve etnike, 31Prfaqsimi i drejt, 32Votimi i dyisht (Parimi i Badinterit), 33

INTEGRIMET EURO-ATLANTIKE, 34

Integrimi n NATO, 35Integrimi n Bashkimin Evropian, 35Integrimi rajonal, 37


Populli shqiptar meriton pozit dinjitoze n

trojet e veta. Sot shqiptart jan faktor relevant

politik dhe ekonomik n rajon. Ne zotohemi

pr ta avancuar edhe m shum relevancn

ton duke rritur bashkpunimin rajonal dhe

duke krijuar shanse t barabarta si garanc pr

nj zhvillim t mirillt ekonomik dhe nj jet

m cilsore pr do qytetar.

Q nga themelimi, Bashkimi Demokratik pr

Integrim ka promovuar nj kultur politike

t ndryshme nga konkurrentt politik, nj

kultur q ngritet prtej arrogancs dhe

konliktualitetit si dukuri t cilat vazhdojn ta

karakterizojn politikn n vendet e Ballkanit.

Ne jemi t prkushtuar n prcaktimin ton

pr ti shrbyer qllimit pr bashkim, zhvillim

dhe integrim. Po ashtu, ne jemi t bindur se n

kt rrug t drejt si edhe deri tani do t kemi

prkrahjen e popullit, sepse vetm t bashkuar

mund tia dalim!

Kjo Platform, vlerat, morali dhe kompetencat

profesionale t kandidatve tan pr deputet,

ekipit t ardhshm qeveriss t Bashkimit

Demokratik pr Integrim, dhe n mnyr t

veant vota e qytetarit shqiptar, jan garanca

m e sigurt pr itoren ton t prbashkt edhe

n kto zgjedhje.

Bashk drejt qllimit!

Ali Ahmeti

FJALA E KRYETARIT

T nderuar qytetar,

N dor keni Platformn pr Bashkim, Zhvillim

dhe Integrim t Bashkimit Demokratik pr

Integrim, pr Zgjedhjet parlamentare 2011.

Qytetari shqiptar sot sht para nj side t

madhe, para momentit kur duhet t vendos n

mes m shum ofertash e opcionesh, n mes

m shum programesh e konceptesh. Kjo sht

vlera e vrtet e demokracis: gara n mes ideve

dhe vizioneve, n mes ilozoive t ndryshme

dhe ekipeve q do i realizojn ato.

Bashkimi Demokratik pr Integrim garon n

kto zgjedhje si opcion i provuar dhe i dshmuar,

sepse pas vetes kemi shum m shum vepra

dhe arritje se sa t gjith konkurrentt tan

politik s bashku. Q nga themelimi i partis

son, kemi punuar me prkushtimin m t

madh n jetsimin e idealeve t brezave q

shkuan dhe pr brezat q vijn drejt qllimit

pr nj jet m t mir.

Sot, ne promovojm nj platform pr t

forcuar votn ton, pr t mos lejuar prarjen

e mtejm t faktorit shqiptar. Ne ofrojm

Platform q sht vazhdimsi e aspiratave

pr barazi, t drejta dhe mirqenie. Kjo ofert

synon q t avancoj edhe m shum frymn

dhe prcaktimet themelore t Marrveshjes

Paqsore t Ohrit, e cila angazhohet pr arritjen

e barazis ndrmjet shqiptarve, maqedonasve,

dhe komuniteteve tjera. Ne vim para Jush pr

t krkuar mandat pr qeverisje, t bindur se

Ju do t dini t vlersoni drejt sidat e mdha t

cilat i kemi kaluar dhe sidat q qndrojn para

nesh n periudhn q vijon.

BASHKIMIDEMOKRATIKPR INTEGRIM

Bashk drejt qllimit!

Kush jemi ne Veprat tona

Vizioni dhe prioritetet tona

Identiteti yn

Bashkimi Demokratik pr Integrim sht parti politike,

q u krijua si vazhdimsi e idealeve t brezave q i siduan

dhe i lutuan regjimet majorizuese, diskriminuese dhe

antidemokratike. Kryengritja e vitit 2001, q rezultoi me

Marrveshjen Paqsore t Ohrit, ishte kthes q i hapi

rrug demokratizimit t shtetit, prmes ndryshimit t

kushtetuts dhe vendosjes s parimeve baz pr njohjen e

shqiptarve si popull shtetformues.

Kryengritja e vitit 2001 n Maqedoni solli deri te ndryshimi

rrnjsor i konceptit t deriathershm t sistemit politik,

q bazohej n modelin etnocentrik t shtetit.

Rrethanat e reja krkonin nj organizim tjetrfare politik

pr t shtruar krkesat legjitime t shqiptarve etnik

n Republikn e Maqedonis. M 5 Qershor 2002 u

mblodhn bartsit e kryengritjes, patriot t prkushtuar,

intelektual dhe demokrat dhe themeluan Bashkimin

Demokratik pr Integrim.

Si forc politike, Bashkimi Demokratik pr Integrim

dha prgjigje pr dilemat siduese pr perspektivat e

shqiptarve: vendosja e modelit t shtetit mutietnik,

integrimi i brendshm dhe kohezioni etnik dhe integrimi

euroatlantik si alternativ e vetme pr vendin. Asokohe,

ne patm guximin politik pr t marr prgjegjsin pr

realizimin e obligimeve t Marrveshjes Paqsore t Ohrit.

Ne besuam fuqishm se fryma, parimet dhe aspektet

normative q burojn nga ky dokument me garanci

ndrkombtare do t jen prgjigje optimale e kohs

pr dilemat dhe sidat e shoqris shqiptare. Ishim t

vetdijshm se do t ballafaqohemi me shum rezistenc,

KUSH JEMI NENe kemi guximin politik q t ju prijm shqiptarve, bashkohuni drejt qllimt!

Identiteti yn Misioni yn Vlerat tona Parimet e veprimit

ton politik Pr nj qeverisje

ndryshe


rajonal dhe ndrkombtar.

Vlerat tona

Dinjiteti dhe ndershmria. Ndershmria

dhe prgjegjsia ndaj qytetareve sht vlera

jon themelore. Bazat etike t dinjitetit dhe

ndershmris, t prmbajtura n mendimin

politik botror, q nga antika deri n traditn e

vjetr zakonore shqiptare si dhe n mendimin

politik t Rilindjes Kombtare Shqiptare,

jan orientim pr t ndrtuar nj politik t

mirillt dhe t prgjegjshme.

Bashkimi Demokratik pr Integrim veprimin

e vet politik e bazon n ndershmri, prgjegjsi

dhe respekt t dinjitetit njerzor. Bashkimi

Demokratik pr Integrim garanton ndershmri

t plot n veprimtarin politike dhe n

menaxhimin e institucioneve dhe pasuris

publike, si dhe mbrojtje t prons private.

Liria. Liria individuale sht e mundshme

vetm n suaza brenda ekzistimit t liris

kolektive. Pr Bashkimin Demokratik pr

Integrim sht imperativ sigurimi i liris s

plot kombtare si baz e domosdoshme e

funksionimit t mirillt t shoqris son.

E drejt e pacenueshme e individit sht

zhvillimi n mnyr t lire i personalitetit t tij

dhe sjellja e vendimeve t lira mbi jetn e tij. Si

qenie morale, njeriu sht i at t veproj dhe

t sjell vendime n mnyr t prgjegjshme.

Ndrkaq, sht obligim i shtetit dhe partive

politike q t sigurojn q qytetari t ket

kornizn e nevojshme pr t realizuar lirin e

tij. Liria nnkupton t drejtat dhe obligimet.

Secili q angazhohet pr lirin e tij duhet t

njoh lirin e bashkqytetarve t vet. Liria e

individit kuizohet me lirin e t tjerve dhe me

an t ndjenjs s prgjegjsis pr gjeneratat e

reja.

Barazia. Barazia mes njerzve prben bazn e

ndrtimit t nj shoqrie t drejt. Dallimet mes

kombeve, racave apo gjinive historikisht kan

sjell diskriminim, konlikt apo margjinalizim.

Dallimet duhet t jen baz pr ndrtim

kundrshtim dhe pengesa. Por, kjo nuk na

ndali dhe, gjat gjith ksaj periudhe, gati

dhjetvjeare, ishim t bindur se jemi n rrug

t drejt.

Sot proceset politike t shoqris shqiptare

kan marr kahje pozitive. Kta hapa jan

progresive dhe t pakthyeshm. Kto trende

jan inkurajuese dhe optimiste pr arritjen e

qllimit ton.

Misioni yn

Bashkimi Demokratik pr Integrim dallon

nga subjektet tjera politike, sepse paraqet nj

lvizje politike e cila prmban bashkimin

autentik (origjinal) t disa brezave pr t

realizuar t drejtat kombtare, politike,

shoqrore etj. Bashkimi Demokratik pr

Integrim nuk sht produkt i konjukturave,

interesave, fraksioneve, por sht vazhdimsi

e nj lvizjeje kryengritse dhe patriotike, q

imponoi ndryshime rrnjsore n sistemin

politik. Bashkimi Demokratik pr Integrim

sht rezultat i mobilizimit t prgjithshm

dhe kontribut i secilit prej nesh dhe paraqet nj

pasuri historike dhe dinjitoze t shqiptarve

pr sot dhe pr t ardhmen. Rruga e Bashkimit

Demokratik pr Integrim sht amanet i

brezave q sakriikuan edhe jett e tyre pr

jet m dinjitoze. Bashkimi Demokratik pr

Integrim bart amanetin e brezave nga e kaluara

n t ardhmen. Kto vlera q solln ndryshimet

jan investim pr perspektivn e brezit t ri, i

cili do t avancoj edhe m shum shoqrin

shqiptare.

Bashkimi Demokratik pr Integrim sht parti

politike progresive, dhe ilozoia jon politike

bazohet mbi qllimet tona madhore, si jan

emancipimi, modernizimi dhe prparimi i

shoqris shqiptare n Maqedoni. Bashkimi

Demokratik pr Integrim promovon barazi

t plot mes t gjith komuniteteve, forcon

dhe kultivon identitetin gjuhsor, kulturor

dhe kombtar; ndrton institucione dhe

bashkpunim t qndrueshm pr integrime

n raportet e brendshme dhe n kontekst

| BDI | BASHK DREJT QLLIMIT!12

Ne do t insistojm q n proceset politike,

ekonomike dhe shoqrore t prfshihen t

gjitha resurset q ka vendi yn, mbi baz t

partneritetit, ka do t mundsonte bashkimin

e t gjitha energjive pr t prmbushur interesat

e t gjithve. Bashkimi Demokratik pr

Integrim do t airmoj fuqishm participimin

e t gjitha grupeve etnike, t gjinive dhe t

shoqris civile, si partner t barabart.

Forca jon politike bazohet n partneritet t

vazhdueshm me popullin (votuesit). Bashkimi

Demokratik pr Integrim, si parti politike

me kredibilitet dhe atsi pr t qeverisur me

prgjegjsi, angazhohet pr respektimin e vots

s qytetarve t shprehur n zgjedhje t lira, fer

e demokratike, si shtyll themelore e sistemeve

demokratike. Demokracia ka kuptim vetm

nse qeverisja bazohet mbi pajtueshmrin dhe

vullnetin e t qeverisurve. Vetm struktura

politike e cila do t jet shprehje e vullnetit

t qytetarve t shprehur n nj proces

demokratik zgjedhor ka mandat legjitim pr t

udhhequr shtetin dhe pr t krkuar besimin

dhe mbshtetjen e t gjith qytetarve ndaj

institucioneve t shtetit.

Konsensusi politik. Vetm respektimi i dy

shumicave si vullnet i dalur nga zgjedhjet e lira

demokratike sht parimi ky pr nj qeverisje

legjitime. Bashkimi Demokratik pr Integrim

zotohet pr ndrtimin e nj baz t shndosh

t vendimmarrjes politike mbi parimet e

dialogut, konsensusit dhe partneritetit me

partit tjera politike n vend.

Ne angazhohemi pr ndrtim t nj shteti

demokratik me modelin e vendimmarrjes

konsensuale lidhur me shtjet kye t

karakterit kombtar dhe shtetror. Konsensusi

midis dy komuniteteve m t mdha etnike n

Maqedoni sht elsi i stabilitetit, zhvillimit

dhe integrimit t vendit.

Zhvillimet politike n Maqedoni dshmuan

se dialogu politik ndrmjet prfaqsuesve

legjitim t komuniteteve q kan mbshtetje m

t madhe nga votuesit sht faktor stabiliteti t

brendshm politik, dhe parakusht pr avancim

t shoqrive demokratike, gjithnj duke

respektuar parimin: t barabart n dallime.

Vetm t ndryshmit mund t integrohen pasi q

integrojn vlera t ndryshme. Vetm me shanse

t barabarta pr t gjith mund t ndrtohet nj

shoqri e barabart.

Bashkimi Demokratik pr Integrim sht

promotor i barazis s plot n mes t t gjitha

komuniteteve, me qllim q ato t arrijn

idealin e prbashkt pr nj shoqri t drejt

dhe demokratike. T gjith qytetart duhet t

jen pronar t proceseve me qllim q t jen

pjes e vlerave t prbashkta. Njkohsisht,

Bashkimi Demokratik pr Integrim angazhohet

pr distribuim dhe shfrytzim t barabart t

begative materiale si parakusht pr nj zhvillim

t harmonizuar t t gjitha komuniteteve dhe

pr arritjen e kohezionit social.

Solidariteti. Solidariteti nnkupton t qenit

afr njri-tjetrit, sepse individt dhe bashksia

varen nga nj solidaritet i till. Solidariteti sht

shprehje e natyrs sociale t njeriut dhe del nga

tradita e gjat e respektit ndrnjerzor dhe

ndrfqinjsor. Solidariteti sht vler etike, e cila

del nga dinjiteti njerzor. Prandaj, solidariteti

duhet vn n veprim pr t ndihmuar ata

t cilt nuk kan fuqi t mjatueshme pr t

realizuar nj jet t dinjitetshme njerzore.

Solidariteti duhet dshmuar edhe ndaj

grupacioneve etnike t cilat jan n numr

shum m t vogl se sa shqiptart n Maqedoni.

Ktyre komuniteteve ne duhet tu ofrojm

mundsi q t shprehin interesat e tyre n

kuadr t Bashkimit Demokratik pr Integrim.

Solidaritet duhet treguar ndaj invalidve dhe

personave t traumatizuar nga luta duke u

mundsuar trajtim t veant, rehabilitim dhe

inkuadrim n rrjedhat shoqrore.

Parimet e veprimit ton politik

Partneriteti. Politika jon bazohet n

partneritetin si form e bashkpunimit,

si bashkprgjegjsi pr t qeverisur dhe

prkushtim pr nj ardhmri m t begat.


N vitin 2008, ne dshmuam se vetm vullneti

i qytetarve, i shprehur prmes vots s lir dhe

demokratike, mund t jet faktori vendimtar

dhe garanti i stabilitetit institucional pr

seciln qeveri q do t dal nga zgjedhjet. Tre

vjet m von, t gjitha subjektet politike e

potencojn rndsin e prfaqsimit legjitim

t t zgjedhurve n qeverisje. Por, pr t qen

faktor, vota duhet t jet e fuqishme, duhet t

jet unike, duhet t jet e bashkuar!

Prandaj, sot, ne promovojm nj platform

pr t forcuar votn ton, pr t mos lejuar

prarjen dhe fragmentimin e mtejm t

faktorit shqiptar. Ne ofrojm nj platform q

buron nga fryma dhe prcaktimet themelore

t Marrveshjes Paqsore t Ohrit, e cila

angazhohet pr arritjen e balancit institucional

ndrmjet shqiptarve, maqedonasve, dhe

komuniteteve tjera. Ne vim para jush pr t

krkuar mandat pr qeverisje, t bindur se ju

do t dini t vlersoni drejt sidat e mdha t

cilat i kemi kaluar dhe sidat q qndrojn para

nesh n periudhn q vijon.

Q nga themelimi i saj Bashkimi Demokratik

pr Integrim ka promovuar nj kultur politike

t ndryshme nga rivalt politik; nj kultur

politike q ngritet prtej arrogancs dhe

konliktualitetit, si dukuri t cilat vazhdojn ta

karakterizojn politikn n vendet e Ballkanit.

Pr kto dhjet vite, vazhdimisht kemi qen

cak i drejtprdrejt i fushatave m t ashpra

dhe sulmeve m arrogante q na i kan drejtuar

rivalt tan. Kemi zgjedhur t mos prgjigjemi,

t bindur se prgjigjen ton e meriton vetm

sovrani, vetm populli, vetm ai q na vlerson

pr punn q kryejm.

Ne kemi promovuar dhe vazhdojm t

promovojm nj kultur politike, e cila ka

vendosur interesat e qytetarit n qendr t

vmendjes s politikbrsit. Pr ne, doher

n rradh t par ka qen dhe do t ngelet

pikrisht qytetari, brengat dhe hallet e tij.

t proceseve integruese euroatlantike. Dialogu i

mirillt ndretnik sht garanci pr kohezion

dhe stabilitet n vend. Idet nacionalshoviniste

kan prjashtuar dhe ndshkuar pjesmarrjen

publike t etnive joshumic n krijimin e

politiks n prgjithsi dhe e kan llogaritur

shtetin si pron etnike t popullats shumic.

Pas Marrveshjes Paqsore t Ohrit, Republika

e Maqedonis po ndrtohet si shtet multietnik,

i cili promovon diversitetin etnik, gjuhsor

e kulturor, si vlera themelore t shoqris.

Diversiteti i shoqris imponon nevojn pr nj

dialog permanent n mes t t gjitha grupeve

politike, pr t arritur koalicione stabile dhe

efektive, t cilat e forcojn partneritetin etnik

n do nivel t funksionimit t institucioneve

drejtuese.

Transparenca. Ne lasim dhe veprojm n

mnyr transparente. Ne konsiderojm se

procesi politik sht nj proces publik, i cili pr

baz ka interesat publike. Idet tona politike

jan t hapura dhe t afrta me qytetart.

Veprimet tona politike jan transparente dhe

t kuptueshme e t shpjegueshme pr t gjith.

Duke u nisur nga ky parim ne angazhohemi

pr aplikimin e transparencs n veprimtarin

politike si mas, n mes tjerash, pr t lutuar

kundr korrupsionit, krimit t organizuar

dhe dukurive tjera negative, t cilat rrezikojn

shoqrin dhe proceset e demokratizimit dhe

integrimit.

Toleranca. Pr ne toleranca sht nj

ndr parimet kryesore t veprimit politik.

Ne angazhohemi pr rritje t tolerancs

ndretnike, interkulturore, ndrfetare dhe

politike. Ne konsiderojm se vetm ndrtimi

i parimeve t thella t tolerancs mund t

stabilizoj shoqrin ton dhe t vendos bazat

e demokracis s mirillt.

Pr nj qeverisje ndryshe

N kto zgjedhje ne dalim me nj ofert

gjithprfshirse dhe jomajorizuese; ne dalim

me nj ofert q bashkon, nuk pran; q forcon,

nuk dobson; q faktorizon, nuk defaktorizon!

Bashkimi Demokratik pr Integrim garon n kto zgjedhje

si opcion i provuar dhe i dshmuar. Pas vetes kemi shum

m shum vepra dhe arritje se sa t gjith rivalt tan

politik s bashku. Q nga viti 2002 e ktej kemi punuar me

prkushtimin m t lart n jetsimin e idealeve t brezave

q shkuan dhe me admirimin m t lart pr brezat q

vijn drejt qllimit pr nj jet m t mir.

Maqedonia me status kandidati pr BE

Bashkimi Demokratik pr Integrim sht i bindur

n perspektivn evropiane si e vetmja alternativ

pr ardhmrin e rajonit ton. Duke u nisur nga ky

prkushtim themelor, ne jemi angazhuar dhe kemi

punuar n plotsimin e kritereve t prcaktuara nga ana

e Komisionit Evropian dhe, si rezultat i ksaj pune, n

dhjetor t vitit 2005, Maqedonia mori statusin e vendit

kandidat pr antarsim n BE.

Liberalizim i vizave pr BE

Bashkimi Demokratik pr Integrim vazhdon rrugn

pr integrim t Maqedonis, duke punuar me t njejtin

prkushtim pr realizimin e detyrimeve dhe kritereve q

na i parashtron Bashkimi Evropian. Si pjes e Qeveris,

ne kemi punuar n realizimin e reformave q prfshijn:

futjen n prdorim t pasaportave biometrike t cilsis

s lart, krijimin e Viza-qendrs kombtare, vendosjen e

sistemit koordinues pr udhheqjen e kontrollit t kuijve.

U b lidhja e kalimeve kuitare me bazn e t dhnave

t Ministris s Punve t Brendshme, vazhdon me

prkushtim luta kundr t gjitha formave t traikimit, dhe

VEPRAT TONANe ralizojm aspiratat e shqiptarve,

bashkohuni drejt

qllimit!

Maqedonia me status kandidati pr BE

Liberalizim i vizave pr BE

Njohja e pavarsis s Kosovs

Funksionimi i votimit t dyisht

Gjyqsori dhe prokuroria me votim t

dyisht

Parlamenti let dhe shkruan shqip

Administrata publike let shqip

Dokumentat personale n gjuhn

shqipe

Shkupi dygjuhsor

Decentralizimi dhe komuna t

zhvilluara m afr qytetarve

Universiteti Shtetror i Tetovs i

barabart n gar pr cilsi

Arsim cilsor

Institucionalizim i vlerave kombtare

Biznesi shqiptar faktor n ekonomi

Modernizim i shndetsis


10. Memorandum pr bashkpunim n fushn e energjetiks midis Ministris s ekonomis s Republiks s Maqedonis dhe t Ministris s energjis dhe minierave t Republiks s Kosovs (05.07.2010)

11. Protokoll i takimit t delegacioneve t Republiks s Maqedonis dhe Republiks s Kosovs n komision t przier pr transportin e udhtarve n traikun ndrkombtar (04.11.2010)

12. Marrveshje n mes t Qeveris s Republiks s Maqedonis dhe Qeveris s Kosovs pr bashkpunim dhe ndihm t ndrsjell n shtjet doganore (11.02.2011)

13. Projekt Protokol ndrmjet Ministris s Bujqsis, pylltaris dhe ujrave t Republiks s Maqdonis dhe Ministris s Bujqsis, pylltaris dhe zhvillimit rural t Republiks s Kosovs (23.03.2011)

14. Protokol midis Ministris s punve t brendshme t Republiks s Maqedonis dhe Ministris s punve t brendshme t Republiks s Kosovs pr kryerjen e patrullave t prziera prgjat kuirit t prbashkt (01.04.2011)

15. Marrveshje n mes t Qeveris s Republiks s Maqedonis dhe Qeveris s Kosovs pr shmangien e taksimit t dyisht dhe parandalimin e evazionit iskal lidhur me tatimet mbi t ardhurat dhe kapitalin (07.04.2011)

16. Marrveshje n mes t Qeveris s Republiks s Maqedonis dhe Qeveris s Kosovs pr ndihm t ndrsjellt ligjore pr shtjet penale (08.04.2011)

17. Marrveshje n mes t Qeveris s Republiks s Maqedonis dhe Qeveris s Kosovs pr ekstradim (08.04.2011)

18. Marrveshje n mes t Qeveris s Republiks s

Maqedonis dhe Qeveris s Kosovs pr transferimin

e personave t dnuar (08.04.2011) Me nj fush

Funksionimi i votimit t dyisht

Nj nga parimet kryesore t Marrveshjes

Paqsore t Ohrit sht ndrtimi i mirbesimit

nprmjet vendimmarrjes konsensuale. Kjo

bashk me parimin e votimit t dyisht n

Parlamentin e Maqedonis dhe n kshillat

komunale realizohet edhe nprmjet Komitetit

pr marrdhnie ndretnike dhe aplikohet edhe

n insitucionet tjera (Aneks C i Marrveshjes

Paqsore t Ohrit). Komiteti pr marrdhnie

ndretnike, q sht kategori kushtetuese,

paraqet dhomn e prfaqsuesve t popujve

q jetojn n Maqedoni. Duke par rrezikun e

manipulimit me kt organ dhe nnvlersimit

t vendimmarrjes konsensuale, ne iniciuam

u nnshkrua marrveshja pr riatdhesimin me

BE. Si rezultat i ktyre reformave, Maqedonia

n dhjetor t vitit 2009 itoi liberalizimin e

vizave me shtetet e Evrops.

Njohja e pavarsis s Kosovs

N zgjedhjet parlamentare t vitit 2008,

Bashkimi Demokratik pr Integrim premtoi

se me ardhjen n pushtet do t bj njohjen

e pavarsis s Kosovs. Njohja e Kosovs

si shtet i pavarur u b me 9 tetor 2008 dhe

ishte nj ndr vendimet m t para q mori

Qeveria e Maqedonis, si rezultat i angazhimit

t drejtprdrejt dhe pa hezitim t Bashkimit

Demokratik pr Integrim. Brenda nj viti,

Maqedonia dhe Kosova vendosn marrdhnie

diplomatike, ka i hapi rrug nnshkrimit t

dhjetra marrveshjeve bilaterale nga fusha

e ekonomis, energjetiks, tregtis, siguris,

arsimit, shndetsis, punve sociale, etj.

Marrveshje bilaterale Maqedoni-Kosov

1. Marrveshje pr tregti t lir midis Republiks s Maqedonis dhe Republiks s Kosovs (31.08.2005)

2. Marrveshje pr demarkacionin izik t kuirit midis Maqedonis dhe Kosovs (16.10.2009)

3. Deklarat e prbashkt pr vendosjen e marrdhnieve diplomatike mes Republiks s Maqedonis dhe Republiks s Kosovs (17.10.2009)

4. Marrveshje n mes t Qeveris s Kosovs dhe Qeveris s Maqedonis pr bashkpunim policor (03.12.2009)

5. Marrveshje pr bashkpunim ekonomik n mes t Qeveris s Republiks s Maqedonis dhe Qeveris s Kosovs (16.12.2009)

6. Marrveshje pr bashkpunim n mes t Arkivit shtetror t Republiks s Maqedonis dhe Agjencionit shtetror t arkivave t Kosovs (15.02.2010)

7. Memorandum per marrveshje midis Ministris s mbrojtjes s Republiks s Maqedonis dhe Ministris s forcave dhe siguris s Republiks s Kosovs pr bashkpunim n siguri dhe mbrojtje (14.04.2010)

8. Marrveshje n mes t Qeveris s Republiks s Maqedonis dhe Qeveris s Kosovs pr bashkpunim n fushn e shndetsis dhe mjeksis (06.05.2010)

9. Protokoli pr bashkpunim midis Ministris s punve t jashtme t Republiks s Maqedonis dhe Ministris s punve t jashtme t Republiks s Kosovs (22.06.2010)


Maqedonis. Nga viti 2008, kur Bashkimi

Demokratik pr Integrim bhet pjes e

Qeveris, prdorimi i gjuhs shqipe n

Parlament avancohet edhe ne dokumentet

zyrtare. Dokumentet q diskutohen n

Parlament jan edhe n gjuhn shqipe.

Administrata publike let shqip

Bashkimi Demokratik pr Integrim prej

illimit ka zhvilluar politika pr rritjen e

besueshmris s qytetarve ndaj administrats

dhe institucioneve shtetrore.

Prfaqsimi i drejt n administrat publike.

Duke ndrtuar bazn ligjore pr prfaqsim

t drejt, pra punsimit t shqiptarve

n institucionet e shtetit, ne arritm t

prmirsojm gabimet q ishin br me dekada

ndaj shqiptarve. Avancuam prfaqsimin e

drejt dhe adekuat t shqiptarve dhe vetm

gjat 2008-2010 ka afr 3,000 t punsuar

shqiptar. Kjo frym e Marrveshjes Paqsore t

Ohrit vazhdon t relektohet edhe m gjr se

sektori publik. Sipas t dhnave t agjencis pr

punsim punsimet e reja t regjistruara 2008-

2011 nga 59,000 punsime t regjistruara rreth

12,300 jan shqiptar (rreth 21%). Nashkimi

Demokratik pr Integrim nuk mendon se kjo

sht mjat, por ky proces duhet t vazhdoj

edhe me dinamik m t theksuar. Bashkimi

Demokratik pr Integrim punsimin e

shqiptarve nuk e kupton vetm si t dhn

statistikore, por nga afr ka ndjekur edhe

karriern e t npunsve. Fryma e Marrveshjes

Paqsore t Ohrit sht q shqiptart nprmjet

prfaqsimit t tyre n institucionet e shtetit t

jen pjes e krijimit t politikave shtetrore.

Sot fal ktij prcaktimi n do institucion

t shtetit ka shqiptar n pozita dhe nivele t

ndryshme.

Avancimi i prdorimit t gjuhs shqipe. N

procedurat gjyqsore prdorimi i gjuhs sht

avancuar, kurse n gjykatat themelore dhe t

apelit, selit e t cilave jan n komunat me

mbi 20% shqiptar, tabelat (ose mbishkrimet)

dhe miratuam ligjin pr funksionimin e

Komitetit pr marrdhnie ndretnike (q ishte

nj nga pikat e Marrveshjes s Majit). Edhe

krahas tendencave pr manipulim me votimin

e dyisht dhe qllimeve pr majorizim t

shqiptarve, votimi i dyisht ngelet nj nga

mekanizmat m funksional q garanton

vendimmarrjen konsensuale, q nnkupton

edhe baz pr marrdhnie t mira ndretnike.

Gjyqsori dhe prokuroria me

votim t dyisht

Bashkimi Demokratik pr Integrim, gjat

qeverisjes s vet ka punuar pr reformim

t pushtetit gjyqsor, pr ta br at m

t besueshm dhe m t pranueshm pr

shqiptart. N vitin 2006, ne vendosm

votimin e dyisht n zgjedhjen e gjykatsve

npr gjykata dhe npr prokurori. Si rezultat

i ksaj, sot kryetart e gjykatave themelore n

Shkup, Kumanov, Tetov, Gostivar, Krov,

Dibr dhe Strug jan shqiptar.

Prve vendosjes s parimit t votimit t dyisht

gjat procesit t przgjedhjes s gjykatsve,

Bashkimi Demokratik pr Integrim krijoi

rrethana politike dhe ligjore pr themelimin e

Gjykats s Apelit n Gostivar. Sot, kjo gjykat

paraqet institucion rajonal pr shqiptart dhe

pr apelimin e proceseve gjyqsore n shkall

t dyt, ata m nuk kan nevoj t drejtohen n

Gjykatn e Apelit n Shkup, si ka qen rasti

deri para pak viteve.

Si rezultat i vendosjes s parimit t dyisht n

gjyqsor, sot n Gostivar sht themeluar dhe

funksionon edhe Prokuroria e Lart Gostivar.

Parlamenti let dhe shkruan

shqip

Si rrjedhoj e ndryshimeve t Kushtetuts s

Maqedonis q doln si rezultat i Marrveshjes

Paqsore t Ohrit, nga viti 2003 deputett

shqiptar lasin shqip n Parlamentin e


Decentralizimi dhe komuna t zhvilluara m afr qytetarve

Decentralizimi sht nj nga shtyllat e

Marrveshjes Paqsore t Ohrit q ka pr

qllim t afroj pushtetin te qytetart duke

krijuar komuna me m shum kompetenca

dhe inanca q do t mundsonin autonomi n

zhvilimin e tyre ekonomik.

Decentralizimi i pushtetit. Transferimi

i kompetencave n komunat i afron dhe

rrit cilsin e shrbimeve publike dhe

administrative ndaj qytetarve. Me ligjin pr

vetqeverisje lokale (2002) komunat morn

m shum kompetenca si vijon: urbanizm,

dhe vulat e tyre jan edhe n gjuhn shqipe.

E njjta vlen edhe pr Prokurorin publike.

Numri i gjykatsve, prokurorve dhe

administrats gjyqsore pr do vit rritet. Me

qllim q prfaqsimi i drejt t jet norm

q respektohet nga do barts i institucioneve

Bashkimi Demokratik pr Integrim miratoi

ligj ku parashihet prpilim i programeve

t veanta dhe sankcionim pr ata q nuk e

respektojn t njjtn.

Dokumentet personale n gjuhn shqipe

Bashkimi Demokratik pr Integrim gjithmon,

duke u udhhequr nga parimi se shteti sht i t

gjith qytetarve dhe se gjuha shqipe duhet t

gjej zbatim n t gjitha procedurat, u angazhua

dhe arriti q dokumentet personale t jen

edhe n gjuhn shqipe. do shqiptar, pa marr

parasysh ku jeton, dokumentet personale i ka

edhe n gjuhn e vet amtare. Jo vetm kaq, por

edhe ballina e pasaports, dokument me t

cilin qytetari udhton jasht shtetit, sht edhe

n gjuhn shqipe!

T gjitha aplikimet pr realizimin e t drejtave

t qytetarve gjithashtu jan n gjuhn shqipe.

Bashkimi Demokratik pr Integrim miratoi

ligj pr evidencn pedagogjike, me ka

garantoi prdorimin e plot t gjuhs shqipe

n procedurat pedagogjike. Indeksi dhe

dokumentet tjera pr studentin shqiptar, pa

marr parasysh n cilin Universitet studion

jan edhe n gjuhn shqipe.

Shkupi dygjuhsor

N Shkup illoi prdorimi i gjuhs shqipe

si gjuh e dyt zyrtare, si parim q del nga

Marrveshja Paqsore e Ohrit. Prdoret n

administrat dhe dokumentet zyrtare, n

ndrmarrjet publike dhe shenjat e sinajlizimit

t traikut, si dhe insitucione t ndryshme t

qytetit t Shkupit.


Menaxhimi me tokat nrtimore nga viti 2011

do jet kompetenc e komunave.

Zhvillim regjional i barabart. hemelohet

Komiteti pr zhvillim regjional t barabart

dhe avancohet implementimi i ligjit

q t inancohen komunat n projektet

infrastrukturore pr t balancuar dallimet

n nivelin e zhvillimit ndrmjet regjioneve t

ndryshme n Maqedoni.

Universiteti Shtetror i Tetovs

i barabart n gar pr cilsi

Krkesa e shqiptarve pr universitet n gjuhn

shqipe u anashkalua trsisht. Bashkimi

Demokratik pr Integrim duke pasur pr

qllim realizimin e ksaj krkese legjitime dhe

duke dashur t ndrtoj shoqri t arsimuar

dhe individ t kualiikuar u zotua q kt

ndr t shqiptarve ta bj realitet. N vitin

2004 legalizoi Universitetin e Tetovs, me ka

u konirmua e drejta legjitime e shqiptarve

pr arsim t lart n gjuhn shqipe. Me kt

u garantua edhe inancimi nga buxheti dhe

trajtim t barabart me universitetet tjera n

vend. Vetm pr investime kapitale, nga viti

2008 e deri n 2011, jan ndar 9 milion euro,

dhe jan transferuar objekte ekzistuese n

pronsi t Universitetit Shtetror t Tetovs

(p.sh. ish-kazerma ushtarake n Kumanov,

Kerove, Dibr etj.). Sot Universiteti Shtetror

i Tetovs sht shembull i funksionimit dhe

implementimit t standardeve ndrkombtare.

Nse deri n vitin 2004 universiteti prballej

me vshtirsit dhe tendencat pr mbylljen e tij,

sot ai, prve n Tetov, sht i disperzuar edhe

n Shkup, Krov, Strug dhe Dibr. Ndrkaq,

n Gostivar dhe Kumanov jan themeluar

fakultete t veanta n kuadr t Universitetit

Shtetror t Tetovs.

Arsim cilsor

Arsimi sht shtylla kryesore e zhvillimit t

shoqris, prandaj Bashkimi Demokratik

mbrojtje e ambientit, zhvillim ekonomik

lokal, shrbimet komunale, kultur, sport dhe

rekreacion, mbrojtja sociale dhe prkujdesja e

fmijve, arsimi illor dhe i mesm, shndetsia

primare, shbimet zjarrikse, etj.

Organizimi i ri territorial. Organizimi

territorial ishte sida e krijimit t nj modeli

optimal q do t ofroj jet m cilsore pr

qytetart n nivel optimal. Me kt avancohet

pushteti vendor dhe zhvillimi vendor dhe

regjional. Me ligjin pr organizim territorial

t vetqeverisjes lokale (2004) nga 123

komuna jofunksionale t bj nj organiziim

t ri territorial me 84 komuna. Me kt

ndarje shqiptart ituan m shum pushtet

dhe mundsi pr zhvillim. Organizimi i ri

territorial kishte nn konisderat prfaqsimin

etnik q t mund n mnyr maksimale t

realizohen t drejtat q dalin nga Marrveshja

Paqsore e Ohrit lidhur me prdorimin e

gjuhs shqipe si gjuh zyrtare dhe prdorimi

i lamurit kombtar dhe aspekteve tjera etnike

dhe kulturore. Gjithashtu, me relevanc kan

qen edhe indikatort ekonomik, gjeograik

dhe hapsiror q t sigurojm se kta komuna

do t jen t qndrueshme me potencial pr

zhvillim ekonomik.

Decentralizimi iskal. Me ligjin pr inancim

t njsive t vetqeverisjes lokale (2004),

buxheti i komunave rritet deri n dhjetish

nga ato q kishin paraprakisht me qllim

q t mund t inancojn kompetencat e

reja. Komunat tani kan burime vetanake t

inancimit (tatimi n pron, taksat komunale,

vetkontributet etj.) dhe burime buxhetore (3%

e vlers s tatimit personal, 3% e tatimit n vler

t shtuar, dotacione t dedikuara, kapitale,

blok dhe pr kompetenca t deleguara) si dhe

hua brenda dhe jasht vendit q mund komuna

drjtprdrejt t shfrytzoj. Gjithashtu, me

ndryshimet e ligjit n 2009 rritet pjesa e TVSH-

s q shkon pr komuna nga 3% n 4.5% dhe

ndrkoh rriten t hyrat nga koncesionet dhe

shitja e toks shtetrore nga 0% n 2002, n

40% n 2006 dhederi n 2009 rriten n 80%.


Kompjuterizimi i shkollave dhe sigurimi i

kompjuterve pr do nxns ka ndikuar n

rritjen e msimit t lnds s informatiks si

nevoj e kohs moderne.

Institucionalizim i vlerave

kombtare

Institucionalizimi i vlerave kombtare ka qen

nj nga prioritetet e Bashkimi Demokratik pr

Integrim.

Vendoset prmendorja e heroit ton

kombtar, Gjergj Kastrioti - Sknderbeu,

n Shkup. Udhheqs shqiptar q i bn krenar

shqiptart n qendrat e qyteteve Tiran,

Prishtin dhe Shkup.

Shnohet 100-vjetori i Kongresit t Manastirit

dhe themelohet Muzeu i alfabetit t gjuhs

shqipe n Manastir. Bashkimi Demokratik

pr Integrim rndsi t veant i ka kushtuar

institucionalizimit t vlerave tona kombtare

t cilat jan ln anash dekada t tra. Duke

u nisur nga kjo, illimisht, pr her t par,

n mnyr madhshtore dhe institucionale, u

shnua njqindvjetori i Kongresit t Manastirit,

s bashku me Prishtinn dhe Tirann zyrtare.

Gjat ktij mandati u themelua Muzeu i

alfabetit n qytetin e Manastirit.

hemelohet Muzeu i liris n Shkup. Muzeu

i liris sot mban vlerat e historis m t re

dhe krenaris s shqiptarve t Maqedonis i

vendosur n Komunn e airit, n Shkup.

Nderojm personalitetet kombtare me

prmasa botrore. Prve ktyre dy muzeve

sht themeluar dhe ndrtuar Muzeu i Nns

Terz, humanistes s madhe shqiptare. Emrin

e humanistes sot e mban spitali gjinekologjik i

airit, ndrsa spitali i Gostivarit mori emrin e

nobelistit me prejardhje shqiptare, Ferit Murat.

Ndrtohen dhe promovohen vlera t kulturs

dhe historis shqiptare. Me kt nuk u ndal

angazhimi yn pr institucionalizimin e

vlerave kombtare. Pas krkess s banorve

pr Integrim kt fush e ka pasur nj nga

prioritetet kryesore. Arsimit n t gjitha nivelet

dhe format i sht kushtuar vmendje e veant.

Zhvillimi i infrastrukturs, ose ndrtimi i

objekteve t reja pr shkollat, sht dshmi

e qart se ne kemi investuar jo vetm pr t

prmirsuar gabimet e t tjerve, por edhe

pr t siguruar kushte m t mira dhe pr t

garantuar arsim cilsor. N t gjitha komunat

dhe vendbanimet shqiptare kemi ndrtuar

objekte dhe kemi rinovuar ato q kan pasur

nevoj. hemelimi i shkollave t reja illore dhe

t mesme sht br me qllim t funksionimit

m t mir. Kshtu, themeluam shkolln

e mesme n Kumanov, Likov, Dollnen,

Krov. N Kumanov e emruam Sami

Frashri, n Likov Ismet Jashari, n Krov

Dituria, kurse n Dollnen Ismail Qemali.

N gjuhn shqipe prkthehen 1,000 tituj (libra)

q prdoren n universitetet m me renome n

bot, me qllim q t munden edhe studentt

shqiptar t msojn me cilsi botrore edhe n

shqip.

Pr zhvillim t shkencs dhe arsimit kualitativ,

si dhe lidhjes m t mir t universitetit me

sektorin privat kemi siguruar laborator pr

nevojat e Universitetit.

Kualiikimi i arsimtarve dhe msimdhnsve

sht realizuar konform reformave t parapara

n programin ton. Siguruam q gjat emrimit

t udhheqsve t shkollave t mos ket

ndikime politike dhe arsimi t depolitizohet

plotsisht.

Pr do nxns siguruam libra falas, kurse pr

nxnsit e talentuar kemi siguruar bursa. Pr t

gjitha familjet me nevoj pr do fmij t tyre

siguruam mjete inanciare shtes.

Prmirsimi i teksteve shkollore dhe sigurimi

i prmbajtjes s tyre t relektoj karakterin

e shtetit ka illuar dhe do t realizohet n

bashkpunim me ekspert dhe me ndihmn e

komunitetit ndrkombtar.


lir me mundsi t barabarta pr t gjith.

Duke u nisur nga fakti q biznesi shqiptar n

t kaluarn nuk ka pasur trajtim t barabart

nga institucionet e shtetit dhe politik-brsit,

Bashkimi Demokrati pr Integrim vendosi

n vmendjen e vet avancimin e biznesit

shqiptar n Maqedoni. Me qllim q ti jepet

nj mundsi organizimit institucional t

biznesit n nj od ekonomike, n vitin 2005

u soll ligj i ri pr odat ekonomike, me t cilin

u dha mundsi ligjore pr regjistrim t nj ode

t re ekonomike t biznesit shqiptar, e cila u

b e njohur si Oda Ekonomike e Maqedonis

Veriperndimore. Me kt, biznesi u b z q

dgjohet nga politik-brsit dhe qeveria. Rritet

numri i kompanive shqiptare q marrin me

koncesion shfrytzimin e mineraleve natyrore

dhe prfaqsimi i tyre nga 3% para 2004 tani

arrin n 18% n nivel shtetror. Kompanit

shqiptare hyjn n sektorin inanciar, n

biznesin e sigurimit dhe transferimit t shpejt

t paras. Kapitali shqiptar deprton n mediat

elektronike me licenca pr TV n nivel shtetror

(2005 dhe 2010). Kompanit shqiptare hyn n

sektorin energjetik duke marr nn koncesion

ndrtimin e hidrocentraleve (2010 dhe 2011).

Modernizimi i shndetsis

Shndetsi cilsore dhe qasje pr t gjith sht

orientim i Bashkimit Demokratik pr Integrim.

U investuan rreth 100 milion euro n pajisje

dhe rreth 100 milion euro n rikonstruktim

dhe spitale t reja.

U themelua Klinika universitare n spitalin

e Tetovs dhe pr dy vite u investuan mbi 10

milion euro, vler e cila nuk sht investuar

gjat 20 viteve t fundit. Gjithashtu, u

investua n ngritjen e ambulancave n dhjetra

vendbanime rurale shqiptare, me vler prej 1

milion euro.

Librezat njgjuhshe t shndetsis shndrohen

n kartela elektronike edhe n gjuhn shqipe

dhe illoi informatizimi i shndetsis deri n

arritjen e shndetsis moderne pa letra.

dhe artdashsve t qytetit, themeluam

Dramn shqipe n Kumanov. N qytetin

e Tetovs gjithashtu sht br rinovimi i

shtpis s kulturs, e s shpejti do t illoj

ndrtimi i objekteve t reja pr nevojat e teatrit

dhe biblioteks. Institucionet kulturore e

shkencore jan t nj rndsie t madhe pr ne.

Krijuam kushte m t mira dhe ekipuam me

kuadro profesionale dhe adekuate Institutin

pr Trashgimi Kulturore e Shpirtrore t

Shqiptarve n Maqedoni. Ndrkaq, n qytetin

e Gostivarit themeluam Qendrn konservatore

dhe ekipuam kt qendr me kuadr adekuat

dhe profesional q do t kujdeset pr ruajtjen

e trashgimis kulturore n Maqedonin veri-

perndimor.

Rivitalizimi i arshis s vjetr, n Shkup.

Jan ndrmarr hapa konkrete pr kthimin

e imazhit dhe pamjes s arshis, me rast u

miratua program i veant pr ringjalljen e

arshis s Vjetr.

Sheshi Sknderbeu n Shkup. Vendosm q

n arshin e vjetr t Shkupit t ndrtojm

edhe sheshin m t madh q do ta mbaj emrin

e heroit ton kombtar Sheshin Sknderbe.

Nderohen vlerat e vitit 2001. Jemi prkujdesur

pr vendet ku prehen dshmort, martirt

e Kombit, kemi ndrtuar prmendoret e

dshmorve t kombit. Shum institucione

arsimore e kulturore morn emrin e heronjve

tan. Shkolla e mesme n Komunn e Likovs

u emrua me emrin e heroit nga Kumanova

Ismet Jashari, i cili ra dshmor n lutn e

Kosovs. Gjithashtu, jan ndrtuar: Memorial i

dshmorve n Hotle, Memorial i dshmorve

n Haraqin, Memorial i heroit t kombit Ismet

Jashari n Orizar, Memorial i Fadil Limanit ,

Kalaja n Sellc t Tetovs, etj.

Biznesi shqiptar faktor n

ekonomi

Bashkimi Demokratik pr Integrim sht

pr nj ekonomi tregu dhe konkurrenc t

Bashkimi Demokratik pr Integrim del n kto zgjedhje

me ofert t qart pr avancimin e pozits politike dhe

faktorizimin ekonomik t shqiptarve: Marrveshja

Paqsore e Ohrit, integrimi euroatlantik dhe zhvillim dhe

mundsi t barabarta ekonomike. Kto jan tre shtyllat

themelore mbi t cilat ne e bazojm veprimin ton politik.

Si parti e dshmuar politike ne ofrojm nj platform

realiste e pragmatiste politike pr mandatin e ardhshm.

Nacional-romantizmi, spekulimet n emr t radikalizmit

pr interes t vots nuk kan qen dhe nuk do t jen pjes

e ilozois politike t Bashkimit Demokratik pr Integrim

dhe ne do ti qndrojm konsekuent ktij prcaktimi. Me

kt platform, ne qytetarit i krkojm partneritet dhe

aleanc edhe m t fuqishme pr realizimin e objektivave

tona t prbashkta. Ky bashkim sht garanci mbi t ciln

ne e mbshtesim t ardhmen e Bashkimit Demokratik pr

Integrim.

Marrveshja Paqsore e Ohrit

Ngjarjet e vitit 2001 krijuan rrethana politike pr t

arritur nj marrveshje paqsore ndrmjet shqiptarve

dhe maqedonasve, me ndrmjetsimin e faktorit

ndrkombtar amerikan dhe evropian. Kto ngjarje

ishin rezultat i kontributit t drejtprdrejt t lidershipit

aktual t Bashkimi Demokratik pr Integrim. Pr kto

arsye, ne qndrojm konsistent n prcaktimin ton pr

respektimin e plot t Marrveshjes Paqsore t Ohrit

si zgjidhje optimale pr ndalimin e konliktit etnik n

Maqedoni, dhe baz pr avancimin e mtejshm t statusit

politik t shqiptarve.

Strukturat q sot drejtojn Bashkimin Demokratik

VIZIONI DHE

PRIORITETET TONA

Ne jemi t vendosur, bashkohuni drejt qllimit!

Marrveshja Paqsore e Ohrit

Integrimet euroatlantike

Zhvillim ekonomik dhe shanse t barabarta


dhe rajonit, si dhe zgjidhja e problemeve

etnike n nj Maqedoni dhe Ballkan

multietnik, multigjuhsor, multikulturor dhe

multikonfesional.

Bashkimi Demokratik pr Integrim i

prkushtohet jetsisht transformimit t plot t

Ballkanit, nga nj zon krizash dhe konliktesh,

n promotor paqeje, stabiliteti, prosperiteti dhe

bashkpunimi t mirillt rajonal. Q nga

themelimi i partis, ne kemi promovuar nj

ilozoi t re t veprimit politik n kontekstin

historik t Republiks s Maqedonis dhe

Ballkanit. Ne u bazuam n guximin politik,

t prgjegjshm pr t br ndryshime

rrnjsore, me qllim t daljes nga politika

e urrejtjes, hakmarrjes dhe mosbesimit, e

cila po shkatrronte Ballkanin, pr t illuar

nj politik t re t pajtimit, tolerancs dhe

mirbesimit.

Rruga pr integrimet euroatlantike ka shum

vshtirsi dhe pengesa. N kt rrug, idealet

e shqiptarve t Maqedonis nuk jan n

kundrshtim me interesat e maqedonasve

etnik. Prkundrazi, ato bashkrenditen

n prkushtimin pr NATO-n, Bashkimin

Evropian dhe prpjekjet e prgjithshme pr nj

Maqedoni stabile e t prosperuar.

Zhvillim ekonomik dhe shanse

t barabarta

Ekonomia e integruar nnkupton orientim

drejt ndrtimit t sistemit ekonomik t bazuar

n konceptin e ekonomis s tregut funksional

dhe t sinkronizuar me reforma dhe politika

adekuate ekonomike dhe institucionale

pr integrim n Bashkimin Evropian dhe

strukturat euroatlantike, q synon ngritjen e

standardit jetsor dhe mirqenies s qytetarve

t Republiks s Maqedonis.

Bashkimi Demokratik pr Integrim do t

angazhohet pr nj model ekonomik q ofron

rritje t shpejt, t balancuar dhe shanse t

barabarta pr t gjith. Nisur nga kjo, integrimi

pr Integrim kan qen aktort kryesor n

zhvillimet, t cilat i paraprin Marrveshjes

Paqsore t Ohrit, n vitin 2001, dhe e

vlersojn kt si nj arritje kombtare dhe

demokratike t kohs. Ndrsa rivalt tan e

kan kundrshtuar, kritikuar, anuluar dhe

kan krkuar marrveshje t re pr shkak se ata

e konsiderojn Marrveshjen Paqsore t Ohrit

si t huaj, jo rezultat i prpjekjeve t tyre pr t

adresuar shtjet dhe interesat e shqiptarve n

mnyr institucionale.

Marrveshja Paqsore e Ohrit sht kriteri

themelor pr integrimin e Maqedonis n

NATO dhe BE. Perspektiva integruese sht

ngusht e lidhur me suksesin ose mossuksesin

e integrimit t brendshm, i cili garantohet me

parimet dhe frymn e Marrveshjes s Ohrit.

Marrveshja Paqsore e Ohrit n 10 vjetorin

e saj del me mesazhin e qart se edhe pse

mund t pengohet ose t shantazhohet nga

kundrshtart e saj, ajo nuk mund t zhbhet,

por mund vetm t avancohet.

Integrimet euroatlantike

Bashkimi Demokratik pr Integrim sht i

bindur se interesat e shqiptarve t Maqedonis

mund t realizohen vetm ather kur

shteti dhe shoqria jon do t jen antare

t respektuara t NATO-s dhe Bashkimit

Evropian. Shteti multietnik, antarsimi

n Bashkimin Evropian dhe NATO dhe

demokracia funksionale jan vlera themelore

t ides politike t Bashkimit Demokratik pr

Integrim. Procesin e reformimit t shtetit q

nisi me arritjen e Marrveshjes Paqsore t

Ohrit, Bashkimi Demokratik pr Integrim do

ta vazhdoj m tej deri n plotsimin e t gjitha

standardeve demokratike t nevojshme pr

ti siguruar Maqedonis vendin e merituar n

familjen e shteteve t zhvilluara demokratike.

Ne jemi t bindur se me integrime do t

ruhet paqja dhe do t arrihet mirqenia e t

gjith qytetarve, stabiliteti i plot i shtetit


ekonomik do t fokusohet n tre nivele:

integrim t ekonomis s brendshme me

qasje t drejt dhe t barabart n fondet

publike, liris s biznesit dhe zhvillimit t

barabart regjional;

integrim ekonomik rajonal, nprmjet

avancimit t infrastrukturs dhe

bashkpunimit ekonomik pr ndrtimin e

nj tregu t prbashkt, dhe

integrim evropian dhe global n funksion

t arritjes s standardeve dhe cilsive m t

larta konkurruese.

Pr shqiptart, ky integrim ekonomik do t

ofroj qasje t barabart n fondet publike,

mundsi t barabarta pr biznes dhe zhvillim

regjional t barabart brenda vendit.

Gjithashtu, integrimi i ekonomis nprmjet

avancimit t infrastrukturs dhe rrjetit

informativ, bashkimit t kapitalit dhe i dijes

(resurseve njerzore), si dhe bashkpunimit

ndrkuitar dhe menaxhimit t resurseve

natyrore dhe energjetike, do t mundsoj

bashkim t tregut shqiptar rajonal, me ka do

t jemi m konkurrues n tregun evropian dhe

global. Kshtu do t jemi m relevant brenda

vendit, n rajon, n Evrop dhe n bot.

SHTETI PRBASHKT

DHE DEMOKRACI KONSENSUALE

Ndarja e pushtetitforcon besimin ndaj shtetit!

Marrveshja Paqsore e Ohrit Integrimet euro-atlantike

Qeverisje e mir


pushtet edhe n opozit. Dialogu shqiptaro-

maqedonas sot zhvillohet n institucione. Pr

te dhe pr nevojn e kultivimit, forcimit dhe

avancimit edhe m t madh t tij sot duhet t

kontribuojm t gjith.

Bashkimi Demokratik pr Integrim, veprimin

e vet strategjik e bazon n prforcimin e paqes

dhe stabilitetit n Republikn e Maqedonis

dhe n rajon si dhe n prpjekjen e integrimit

t R. Maqedonis n strukturat euroatlantike.

Ne besojm se integrimi sa m i shpejt i

Maqedonis n NATO dhe illimi i negociatave

pr antarsim n Bashkimin Evropian do t

vulosin stabilitetin e vendit dhe t rajonit. Rol

t posam n kt drejtim kan marrdhniet

me Shtetet e Bashkuara t Ameriks, si partner

yni strategjik.

Qeverisja e mir sht themeli i shndosh

mbi t cilin ngriten demokracit e zhvilluara.

Prandaj, ne jemi t vendosur q t vazhdojm

drejt ndrtimit t institucioneve profesionale,

t besueshme dhe t prgjegjshme, q do jen

n funksion t qytetarit. Bashkimi Demokratik

pr Integrim angazhohet pr t ndrtuar nj

sistem t rendit dhe ligjit q sht i barabart

pr t gjith.

SHTET I PRBASHKT DHE DEMOKRACI KONSENSUALE

Politika jon bazohet n partneritetin si form

e bashkpunimit, si bashkprgjegjsi pr t

qeverisur dhe prkushtim pr nj ardhmri

m t begat. Ne do t insistojm q n

proceset politike, ekonomike dhe shoqrore t

prfshihen t gjitha resurset q ka vendi yn,

mbi baz t partneritetit, ka do t mundsonte

bashkimin e t gjitha energjive pr t

prmbushur interesat e t gjithve. Bashkimi

Demokratik pr Integrim do t airmoj

fuqishm participimin e t gjitha grupeve

etnike, t gjinive dhe t shoqris civile, si

partner t barabart.

Diversiteti i shoqris imponon nevojn pr

nj dialog permanent ne mes t t gjitha

grupeve politike, pr t siguruar q politikat

qeveritare jan legjitime dhe efektive si kusht

pr forcimin e partneritetit etnik n do nivel

t funksionimit t institucioneve drejtuese.

Prkatsia etnike sht element themelor n

drejtimin e shteteve multietnike. Etnia sht

burimi kryesor pr t ruajtur rendin dhe

koherencn dhe do t mbetet kshtu prderisa

shteti t itoj autoritetin e nevojshm pr t

krijuar kornizn pr funksionimin e shoqris

qytetare.

Marrveshja Paqsore e Ohrit, arriti q

dialogun shqiptaro-maqedonas ta vendos

n kuadr t institucioneve. Ky dialog sot

sht obligues pr subjektet politike, si n

Marrveshja Paqsore e Ohrit solli ndryshime rrnjsore

n funksionimin e shtetit ton. Kjo marrveshje, duke

i dhn fund konliktit t armatosur ndretnik, e hapi

rrugn pr demokratizimin e shoqris dhe institucioneve

t shtetit. Sot prgjegjsia e elits politike qndron n

guximin pr t avancuar m tej konceptin e Marrveshjes

Paqsore t Ohrit, duke relektuar nevojat e kohs pr

barazi t plot. Prandaj, respektimi i plot i dispozitave t

Marrveshjes Paqsore t Ohrit, kultivimi i fryms s saj

dhe mbrojtja e institucioneve q burojn nga ky dokument

i garantuar ndrkombtarisht, mbesin detyrim parsor i

Bashkimit Demokratik pr Integrim.

Viti 2011 shnon 10 vjetorin e Marrveshjes Paqsore t

Ohrit. Sida jon pr t ardhmen sht avancimi i mtejm i

mekanizmave dhe institucioneve, t cilat n themelin e tyre

bartin pikrisht respektin dhe njohjen e dallimeve etnike,

gjuhsore e kulturore. Procesi modernizues i shoqris

shqiptare n Maqedoni, q nisi pas vitit 2001, sot ka marr

form dhe karakteristika t dallueshme. Arsimimi sipror

n gjuhn amtare, punsimi n administratn shtetrore,

kultivimi dhe mbrojtja e identitetit etnik e kombtar, t

ndryshm nga ai i komunitetit dominues, sot paraqesin

realitet t pamohueshm.

Politika gjuhsore

Bashkimi Demokratik pr Integrim do t punoj pr

krijimin e politiks gjuhsore, e cila n do moment do

t relektoj karakterin multietnik t shtetit. Bazuar n

vlerat, traditn dhe standardet e Evrops s bashkuar,

Maqedonia duhet t airmoj dhe zbatoj politik

gjuhsore, e cila do t jet n favor t solidaritetit ndrmjet

MARRVESHJAPAQSORE E OHRIT

Nj shtet bashkkohor demokratik, n rrjedhn natyrore t zhvillimit dhe krijimit t vet, duhet vazhdimisht t siguroj Kushtetutn e tij , q trsisht ti plotsoj nevojat e t gjith qytetarve t saj, n pajtim me standardet m t larta ndrkombtare, si dhe vet t zhvillohen vazhdimisht.

(Pika 1.4, Marrveshja e Ohrit,

13.08.2001)

Politika gjuhsore Prdorimi i

simboleve etnike Prfaqsimi i drejt Votimi i dyisht

(Parimi i Badinterit)


popujve n Maqedoni, q do t jet rezultat i

respektimit t historis, kulturs dhe traditave

t ndrsjella, dhe, n kt mnyr, do t krijohet

nj ndjenj e prkatsis dhe prkushtimit ndaj

shtetit tek t gjitha grupet etnike q jetojn n

Maqedoni.

Politika jon gjuhsore buron nga motoja

e Bashkimit Evropian q sht Unitet n

dallime (Unity in diversity). Diversiteti

gjuhsor sht dshmuar si zgjidhja m e mir

n tentimet pr t bashkuar popujt e ndar dhe

t armiqsuar n Evropn e pas Luts s Dyt

Botrore. Respektimi pa kushte i identiteteve

nacionale dhe gjuhsore sht bazamenti m

i fort i nj projekti q duhet t ngadhnjej

mbi animozitetet dhe jotolerancat etnike. Mbi

kt baz ne do t angazhohemi pr ndrtimin

e politiks s drejt gjuhsore n Maqedonin

multietnike.

E drejta pr prdorimin zyrtar t gjuhs

shqipe buron nga prcaktimet baz t shtetit

pr ndrtimin e Maqedonis multietnike,

multigjuhsore dhe multikulturore. Kto

prcaktime jan t inkorporuara n

Kushtetutn e Maqedonis, si bazament politik

pr ndrtimin e Maqedonis multietnike

demokratike. Prandaj, Bashkimi Demokratik

pr Integrim do t punoj pr realizimin e

dispozitave kushtetuese pr prdorim zyrtar t

gjuhs shqipe gjat legjislacionit t ardhshm.

Prdorimi i simboleve etnike

Marrveshja Paqsore e Ohrit prjashton

zgjidhjet territoriale t problemeve etnike dhe

krijon barazi ndrmjet dy komuniteteve m

t mdha n Maqedoni, duke krijuar hapsir

pr kultivimin e plot t identitetit gjuhsor

dhe prdorimin e simboleve kombtare

t shqiptarve. Duke u nisur nga teorit

bashkkohore pr qeverisjen konsensuale n

shtetet e fragmentuara, Bashkimi Demokratik

pr Integrim konsideron se sistemi yn politik

ofron zgjidhje funksionale pr prdorimin e

simboleve kombtare.


i drejt i grupeve etnike do t vazhdoj procesin

e nisur t ndrtimit dhe modernizimit t shtetit

multietnik n Maqedoni prmes shfrytzimit t

kapaciteteve t plota njerzore, dhe padyshim

do t rris eikasitetin e dhnies s shrbimeve

publike.

Bashkimi Demokratik pr Integrim ka

prgatitur strategji pr realizimin e prfaqsimit

t drejt. Kjo strategji sht projektuar n

katr plane aksionare vjetore pr procesin e

prfaqsimit t shqiptarve n institucionet

e administrats shtetrore. N projeksionet

pr rritjen e prfaqsimit t shqiptarve n

institucionet e administrats publike Bashkimi

Demokratik pr Integrim ka parashikuar

instrumentet buxhetore, administrative,

normative dhe prgatitjen kadrovike.

Bashkimi Demokratik pr Integrim gjat

mandatit t ardhshm ka pr objektiv

q ta optimalizoj obligimin kushtetues

pr prfaqsim t drejt deri n shkalln

e proporcionalitetit, sipas rezultateve t

regjistrimit t popullsis.

Strategjia jon parasheh masa t cilat i

prforcojn procedurat e punsimit, vlersimit

dhe monitorimit, n prputhshmri me parimet

dhe dispozitat ligjore pr shrbim publik

jopartiak, profesional dhe eikas. Bashkimi

Demokratik pr Integrim ka prcaktuar si

prioritare segmentet q kan ngecur prapa

n realizimin e procesit t prfaqsimit t

drejt: gjyqsia, institucionet inanciare,

kulturore (drama, teatri, baleti, opera, orkestra

ilharmonike), institucionet e kontrollit, etj. N

kt drejtim, rndsi t veant duhet t ket

prfaqsimi gjuhsor i t gjitha grupeve pr t

arritur kualitet t shrbimeve dhe komunikim

m eikas.


angazhohet q Qeveria t rivendos prqindjen

e sakt pr punsime t rezervuara pr

kandidatt, t cilt i lasin dy gjuh. Ne do

t rishqyrtojm procedurat e deritashme t

shpalljes s vendeve t puns; do t sigurojm

Marrveshja e Ohrit, si marrveshje paqsore

politike e garanton t drejtn e kultivimit

t identiteteve kolektive t grupeve etnike

n Maqedoni. Identiteti etnik i shqiptarve

t Maqedonis sht identitet i veant dhe

kultivimi i tij nuk e cnon identitetin shtetror.

N rastin e Maqedonis, identitetet e veanta

kombtare e ndrtojn identitetin e veant

shtetror, por e ruajn organizimin politik t

shtetit, dhe kjo e bn Maqedonin nj model

unik. N kt drejtim, e drejta pr prdorimin

e simbolit kombtar shqiptar n nivel nacional

nuk e cnon identitetin shtetror, por e forcon

ndjenjn e t qenit pjestar i komunitetit etno-

politik n Republikn e Maqedonis, njashtu si

prdorimi i gjuhs shqipe, si gjuh zyrtare, nuk

e cnon identitetin shtetror t Maqedonis.

Mbi kt themel, identiteti etnik i shprehur

me simbolikn e lamurit ton kombtar duhet

t prdoret pa censura apo restrikcione t

motivuara politikisht.

Modeli i Ohrit synon pajtimin mes dy

komuniteteve m t mdha n Maqedoni

dhe ky model vendosi kornizn politike pr

ndrtimin e shtetit multietnik. Me kt

model garantohet edhe kultivimi i identitetit

gjuhsor dhe etnik i etnitetit shqiptar. Andaj,

nj zgjidhje e mir dhe e qndrueshme pr

prdorimin e simboleve eviton rrezikun pr

konlikte ndrmjet grupeve etnike.

Prfaqsimi i drejt

Arritja e prfaqsimit t drejt t shqiptarve

dhe komuniteteve joshumic n institucionet

e administrats shtetrore dhe publike

proporcionalisht me numrin e popullats

sht qllim strategjik afatgjat i Bashkimit

Demokratik pr Integrim. Gjat qeverisjes

2002-2006, ne e avancuam prfaqsimin e

drejt t shqiptarve n administratn publike

dhe shtetrore deri n 16.5%. Realizimi

i prfaqsimit t drejt kontribuon pr

stabilizimin e Republiks s Maqedonis dhe

pr kthimin e besimit t qytetarve q nuk jan

shumic tek institucionet e shtetit. Prfaqsimi


joshumic n procesin e vendimmarrjes,

dhe nga ana tjetr siguron se vendimet kan

mbshtetje t gjer, e cila sht kruciale pr

funksionalitetin e demokracive multietnike.

Shoqrit e fragmentuara kan nevoj pr

zhvillimin e dialogut permanent mes grupeve

etnike dhe parimi i votimit t dyisht paraqet

mekanizm, i cili, duke ruajtur balancin etnik,

i detyron palt pr nj dialog t ktill dhe

krkim t vazhdueshm t konsensusit.

njohjen e plot t diplomave t kandidatve

shqiptar; do t rishqyrtojm Rregulloret

mbi procedurat e punsimit, pr sa i prket

prfaqsimit t drejt. Bashkimi Demokratik

pr Integrim nuk do t zbatoj revanshizmin

partiak dhe do t angazhohet pr qasje t drejt

dhe t barabart t t gjith t kualiikuarve pr

vendet e puns n administratn shtetrore dhe

publike.

Pas zgjidhjes s shtjes s arsimit t lart

n gjuhn shqipe, Republika e Maqedonis

disponon me kuadro kualitative, t mjatueshme

pr implementimin e prfaqsimit t drejt,

sipas nj dinamike adekuate. Sekretariati

pr Implementimin e Marrveshjes s Ohrit,

si organ prgjegjs pr realizimin e ksaj

dispozite kushtetuese, n kuadr t Qeveris

s Maqedonis do t ket autorizime m t

mdha pr t sanksionuar ministrit, agjencit

dhe organet tjera t administrats shtetrore,

n rastet kur ato nuk e zbatojn detyrimin

kushtetues pr prfaqsim t drejt.


angazhohet pr zbatimin e prfaqsimit t

drejt edhe n nivel lokal. N komunat ku

grupet e caktuara etnike nuk jan shumic,

autoritetet lokale do ti kushtojn vmendje t

veant prfaqsimit proporcional t tyre n

organet e administrats vendore.

Votimi i dyisht

(Parimi i Badinterit)

Rregullimi i raporteve n mes dy shumicave

nprmjet votimit me shumic t dyisht, i

njohur si Parimi i Badinterit, paraqet mnyrn

m legjitime pr t prforcuar paritetin

etnik dhe politik. Bashkimi Demokratik pr

Integrim angazhohet q ky mekanizm t

zbatohet n institucionet e shtetit.

Bashkimi Demokratik pr Integrim konsideron

se avancimi i zbatimit t parimit t votimit

t dyisht n njrn an krijon hapsir

pr participim kualitativ t komuniteteve

Nuk ka dyshim se antarsimi n NATO garanton siguri

dhe stabilitet, prforcon demokracin dhe garanton

investime t huaja, dhe fuqizon kapacitetet e siguris

evropiane. Antarsimi n NATO do t hap rrug pr

integrim sa m t shpejt t vendit n Bashkimin Evropian.

Bashkimi Demokratik pr Integrim, sht angazhuar dhe

do t vazhdoj t angazhohet q t plotsohen t gjitha

standardet, t cilat i krkon Aleanca veriatlantike, i bindur

se Ballkani Perndimor nuk ka asnj alternativ tjetr,

prpos asaj integrueses.

Bashkimi Demokratik pr Integrim, si pjesmarrse n

pushtetin ekzekutiv, ka dhn dhe vazhdon t jap kontribut

t pakontestueshm pr transformimin e Maqedonis nga

nj shtet-importues, n nj shtet-eksportues t stabilitetit

dhe siguris. N kt drejtim, ne si parti plotsisht kemi

prkrahur dhe vazhdojm t prkrahim misionet paqsore

t Aleancs veriatlantike kudo n bot.

Antarsimi i Republiks s Maqedonis n Bashkimin

Evropian, si vatr e paqes s qndrueshme, liris dhe

mirqenies ekonomike, sht n qendr t vmendjes s

angazhimit ton politik. Evropa e unitetit t diversiteteve,

Evropa e pasuruar me dallime kulturore, gjuhsore,

historike e nacionale, t cilat i respekton dhe kultivon,

sht Evropa t ciln ne e synojm.

Evropa sht shtpia yn e prbashkt dhe nj ndr

prioritetet e angazhimit ton politik. Pr t ndrtuar nj

shoqri t lir dhe stabile pr t ardhmen, sht i nevojshm

ndrtimi dhe ruajtja e paqes, nj ekonomi liberale dhe e

zhvilluar dhe respektim i vlerave demokratike. Bashkimi

Demokratik pr Integrim angazhohet pr krijimin e

INTEGRIMET

EURO-ATLANTIKE

Vetm t barabartt mund t integrohen.

Integrimi n NATO Integrimi n

Bashkimin Evropian Integrimi rajonal


Bashkimi Demokratik pr Integrim, si

pjesmarrse n pushtetin ekzekutiv,

dha kontribut t pakontestueshm pr

transformimin e Maqedonis nga shteti-

importues n shtet-eksportues t siguris.

N kt drejtim, ne si parti, plotsisht kemi

prkrahur dhe vazhdojm t prkrahim

misionet paqsore t aleancs veriatlantike.

Si shtet aspirant pr antarsim n NATO, ne

fuqimisht prkrahim rolin e ri t aleancs kudo

n bot.

Bashkimi Demokratik pr Integrim padyshim

prioritet t saj strategjik ka antarsimin

e Republiks s Maqedonis n Aleancn

veriatlantike. Kontributi yn politik dhe

demokratik do t vazhdoj edhe m tutje

n prmbushjen e obligimeve t shtetit ton

me qllim t antarsimit t plot n NATO.

Ne aktivisht e prkrahim pjesmarrjen e

ushtris s Republiks s Maqedonis n

misionet paqruajtse n t cilat marrin pjes

edhe shqiptart. Bashkimi Demokratik pr

Integrim shnon se RM i ka prmbushur

t gjitha kriteret pr antarsim n NATO,

kontesti i emrit me Greqin srish ngel penges

e vetme. Kyja e drejtprdrejt e Bashkimit

Demokratik pr Integrim prmes inkuadrimit

t prfaqsuesit t vet n Kshillin nacional

t RM-s, dshmon determinimin politik

t Bashkimit Demokratik pr Integrim dhe

ngritjes s vlerave t prgjithshme t faktorit

shqiptar n Maqedoni.

Integrimi n Bashkimin

Evropian

Alternativa e vetme e Republiks s Maqedonis

sht antarsimi i plot n Bashkimin

Evropian, si vatr e paqes s qndrueshme,

liris dhe mirqenies ekonomike. Evropa e

unitetit t diversiteteve, Evropa e pasuruar

me dallime kulturore, historike dhe nacionale

t cilat i respekton, sht Evropa t ciln ne e

synojm.

Evropa sht shtpia yn e prbashkt dhe nj

institucioneve me qeverisje demokratike,

pr mbrojtjen e t drejtave t njeriut dhe pr

ekonomi t lir t tregut.

Integrimi n NATO

Bashkimi Demokratik pr Integrim fuqishm

beson se samiti i NATO-s n Bukuresht ishte

nj sukses i madh pr Ballkanin Perndimor.

Antarsimi i Shqipris dhe Kroacis n

aleancn m t fuqishme ushtarake sht

garanci pr stabilizim afatgjat t rajonit ton.

Antarsimi i Maqedonis n NATO nuk ka

alternativ. Ai duhet t ndodh sa m shpejt.

NATO nuk sht m vetm nj ideal i largt,

por sht realitet q do t jetsohet.

Nuk ka dyshim se antarsimi n NATO

garanton siguri dhe stabilitet, prforcon

demokracin dhe garanton investime t huaja,

dhe fuqizon kapacitetet e siguris evropiane.

Antarsimi n NATO hap rrugn pr

antarsimin sa m t shpejt t vendit ton n

Bashkimin Evropian. Bashkimi Demokratik

pr Integrim, me t gjith partnert e vet do

t angazhohet q n kontinuitet t plotsohen

t gjitha standardet, t cilat i krkon aleanca

veriatlantike, nga aspekti logjistik deri te

sistemet e reformuara t mbrojtjes.


Evropa prbn nj bashksi t diversiteteve, q siguron nj perspektiv t prbashkt pr t gjith popujt e Evrops. Ne e shohim Evropn si nj rajon t integruar me nj ardhmri, e cila duhet ndrtuar n baza t bashkpunimit dhe mirkuptimit midis popujve.

Bashkimi Evropian si model i suksesshm. Bashkimi Demokratik pr Integrim konsideron se, duke u dhn fund animoziteteve dhe lutrave shumshekullore t popujve t Evrops, Bashkimi Evropian paraqet modelin m t suksesshm t integrimeve q sht arritur n shoqrin moderne. Me realizimin e ides isnike pr bashkpunim t ngusht ekonomik Bashkimi Evropian arriti, t integroj ekonomin, t ket monedh t prbashkt, institucione t prbashkta dhe politik t prbashkt n shum lmi, ti heq kuijt q mbeten relikte t s kaluars, t mundsoj qarkullim t lir t njerzve, mallit dhe kapitalit, t instaloj iden e prkatsis s prbashkt evropiane dhe ardhmris s prbashkt t qytetarve t saj.

Bashkimi Demokratik pr Integrim vlerson lart irmosjen e Traktatit t Lisbons, me t cilin vazhdon procesi i zgjerimit i Bashkimit Evropian dhe prshndet nominimin e strukturave udhheqse t BE-s.

Antarsimi n Bashkimin Evropian varet

nga ne. Bashkimi Demokratik pr Integrim n kontinuitet vepron n drejtim t bashkrenditjes s vlerave dhe standardeve evropiane n Maqedoni. Ne konsiderojm se vetm me instalimin e vlerave t larta civilizuese, me demokraci funksionale, stabilitet t plot, sundim t shtetit ligjor, ekonomi t hapur dhe konkurrente, lutim t korrupsionit dhe dukurive tjera t shmtuara mund t arrijm antarsimin e plot n Bashkimin Evropian. Pr kt synim strategjik ekziston konsensusi i plot etnik dhe politik n Maqedoni.

Vendi yn n Bashkimin Evropian. Bashkimi Demokratik pr Integrim konsideron q bashkimi i Evrops do t ishte i paprfunduar pa antarsimin e Maqedonis dhe Ballkanit

ndr prioritetet e angazhimit ton politik. Pr t ndrtuar nj shoqri t lir dhe stabile pr t ardhmen, sht i nevojshm ndrtimi dhe ruajtja e paqes, nj ekonomi liberale dhe e zhvilluar dhe respektim i vlerave demokratike. Bashkimi Demokratik pr Integrim angazhohet pr krijimin e institucioneve me qeverisje demokratike, pr mbrojtjen e t drejtave t njeriut dhe pr ekonomi t lir t tregut.

Bashkimi Demokratik pr Integrim do t angazhohet pr implementimin e plot t detyrimeve q Republika e Maqedonis i ka marr si pjes e Marrveshjes pr Stabilizim e Asociim. Ne n vazhdimsi kemi theksuar nevojn dhe kemi mbshtetur t gjitha iniciativat pr t vendosur nj dialog konstruktiv dhe gjithprfshirs ndrmjet aktorve politik t t gjitha proveniencave lidhur me shtjet madhore n Maqedoni. Arritja e konsensusit politik lidhur me shtjet kryesore dhe prfshirja e partive nga pushteti dhe opozita n gjetjen e ktyre zgjidhjeve ka qen dhe mbetet prioritet pr partin ton. Vetm dialogu i mirillt politik garanton funksionalitetin e institucioneve dhe uarjen e procesit politik prpara.

Pr ne Evropa prbn shtpin ton t prbashkt dhe idealin e angazhimit ton politik. Pas prfundimit t luts s toht dhe zhdukjes s blloqeve, u krijua mundsia pr t ndrtuar s bashku nj Evrop t re t bazuar n parimet e liris dhe demokracis. Pr t ndrtuar nj shoqri t lir dhe stabile, sht i nevojshm ndrtimi i paqes, ekonomis transparente dhe t zhvilluar, ndrtimi i respektimit t vlerave demokratike si dhe shtytja e procesit t integrimit t shteteve t rajonit t Evrops Juglindore n Bashkimin Evropian. sht fakt se popujt e Evrops kan karakteristika t ndryshme kulturore, q gjat historis i kan zhvilluar n kushte t ndryshme shoqrore-politike, por, po ashtu sht fakt se popujt e Evrops kan edhe shum vlera kulturore t prbashkta, t cilat determinojn harmonizimin e tyre n shtpin e prbashkt. Rrjedhimisht, pr ne


aktive n iniciativat e prhershme pr

bashkpunim regjional dhe do t intensiikoj

rolin e RM-s n gjith regjionin e Evrops

Juglindore pr integrimin e tij evropian dhe

euroatlantik.

Bashkimi Demokratik pr Integrim mbshtet

format e organizimit rajonal dhe aktivitetet

e tyre q shtyn kah ngritja e mirqenies

shoqrore n Maqedoni dhe rajon, si jan:

Procesi pr bashkpunim t Evrops juglindore,

Kshilli pr bashkpunim rajonal, Iniciativa

qendrore evropiane, Qendra regjionale pr

migracion e azil dhe kthim t refugjatve, etj.

Bashkimi Demokratik do t vazhdoj t

mbshtes pjesmarrjen e RM-s n iniciativat

rajonale, n veanti ato me fqinjt, t cilat

ojn n ngritjen e bashkpunimit, tolerancs,

mirkuptimit dhe mirqenies shoqrore.

Politika e fqinjsis s mir. Fqinjsia e mir

sht nj nga faktort kryesor pr arritjen e

paqes, siguris dhe mirqenies s nj individi,

familjeje, fshati, qyteti apo shteti. Ky parim

universal, me vler dhe rndsi globale,

potencohet edhe n kriteret pr antarsim n

NATO dhe BE. Par nga kto aspekte, sht

esenciale pr Republikn e Maqedonis, si shtet

i ri dhe ende i brisht, n nj konstelacion t

Ballkanit n tranzicion, t ket marrdhnie sa

m t mira me t gjith fqinjt.

Pr ne kuijt e s kaluars - aty ku dikur

popujt ndaheshin, sot duhet t shndrrohen n

piktakime t reja mes popujve t s tashmes

dhe t s ardhmes. Me krijimin e perspektivs

evropiane pr t gjitha vendet e Ballkanit,

kuijt mes popujve bhen relativ. Ideja e

integrimit n strukturat euroatlantike ka

si parakusht ndrtimin e marrdhnieve t

mira ndrfqinjsore. Bashkpunimi i mir

ndrmjet fqinjve mundson zhvillim m

t shpejt ekonomik dhe forcon kapacitetet

e shtetit pr tu br konkurrent n Evrop.

Prandaj, ndrtimi dhe ruajtja e marrdhnieve

t mira mes shteteve fqinje sht imperativ pr

Bashkimin Demokratik pr Integrim.

n BE. Pr ne nuk ka alternativ tjetr dhe

konsiderojm q Maqedonia n BE do t

arrinte nj zhvillim t gjithanshm, ashtu

si kan arritur shum shtete n t kaluarn.

Ne e shohim Maqedonin dhe rajonin

prfundimisht n Bashkimin Evropian, ku do

t vinte n shprehje i tr potenciali yn njerzor

pr t pasuruar mozaikun dhe diversitetin e

Evrops s bashkuar.

Integrimi rajonal

Prcaktim i prhershm i Bashkimit

Demokratik pr Integrim sht promovimi

i bashkpunimit rajonal dhe kontributi n

ndrtimin e marrdhnieve pr fqinjsi t

mir, siguri dhe stabilitet me t gjitha vendet e

Evrops Juglindore.

Rritja e bashkpunimit rajonal, me respekt

t ndrsjell t vlerave, si pjes e proceseve

integruese globale, bhet conditio sine qua

non, pa t ciln integrimet progresive jan

t paparamenduara. Me at illojn proceset

drejt ndrtimit t siguris m t lart n planin

ndrkombtar dhe prparimit n planin

ekonomik t regjionit. Sot n botn moderne

asnj shtet nuk mund t i realizoj vet prioritetet

nacionale, pa zhvilluar bashkpunim me t

tjert dhe pa ndjenjn e varshmris reciproke.

N kt kontekst, integrimin n NATO dhe BE,

n bashkpunim me vendet e tjera t rajonit t

Evrops Juglindore, Bashkimi Demokratik pr

Integrimin e konsideron si pritim plotsues

pr stabilitet, demokratizim dhe prosperitet

t mtutjeshm t Republiks s Maqedonis.

M kt zgjerohen mundsit pr prforcimin

dhe thellimin e bashkpunimit t shteteve

n kuadr t iniciativave t ndryshme (A3,

A3+2, ...). Bashkimi Demokratik pr Integrim

mbshtet prfshirjen e Republiks s Kosovs

n integrimet euroatlantike, respektivisht n

Kartn e Adriatikut dhe n t gjitha iniciativat

rajonale dhe m gjer.


inkurajoj participimin e RM-s n mnyr

Gjyqsori i besueshm dhe administrata eikase publike

Gjyqsori. Sundimi i s drejts, si fundament kryesor

i funksionimit t shoqris demokratike, paraqet nj

ndr kriteret themelore pr integrimin e Maqedonis n

NATO dhe Bashkimin Evropian. Jetsimi i ktij parimi

ka domethnie t veant pr funksionimin e shoqris

demokratike. Sistemi i avancuar q e karakterizon

pavarsia, eikasiteti dhe kualiteti paraqet synimin ton

t nivelit t demokracis, i cili do t garantoj realizim

t t drejtave dhe lirive t njeriut dhe t subjekteve tjera

juridike dhe siguri t plot juridike.

Bashkimi Demokratik pr Integrim do t angazhohet

pr sistem gjyqsor konsistent, efektiv dhe kompatibil me

standardet euroatlantike.

Ne si barts t sendrtimit thelbsor t gjyqsorit do t

vazhdojm t angazhohemi edhe m tej n realizimin e

plot t reformimit dhe modernizimit t ktij sistemi.

Administrata publike. Duke pasur parasysh se shrbimet

e administrats kan rndsi jetike pr qytetart e

shoqris son multietnike, Bashkimi Demokratik pr

Integrim do t angazhohet pr krijimin e nj administrate

publike bashkkohore, profesionale dhe eikase, e cila do

ta avancoj raportin e saj me qytetart, duke u vn n

shrbim t plot t qytetarve.

Mbrojtja e identitetit dhe ndrtimi i kulturs politike,

e cila e airmon prfaqsimin gjuhsor, do t jet

pjes prbrse e reforms s prgjithshme ligjore dhe

institucionale t administrats shtetrore. N shoqrit

QEVERISJE E MIR Pr nj sistem t besueshm dhe transparent sipas standardeve euro-atlantike.

Gjyqsori i besueshm dhe administrata eikase publike

Jurisprudenca dhe administrata publike sipas standardeve evropiane

Rendi dhe sundimi i ligjit


do t angazhohemi dhe do t insistojm

pr rideinimin e prbrjes, mnyrs s

zgjedhjes dhe t puns t Kshillit Gjyqsor

dhe vendosjes s parimit t votimit t

dyisht edhe pr shkarkimin e gjyqtarve.

Prokuroria. Bashkimi Demokratik pr

Integrim do ti nxis reformat n sistemin e

prokuroris publike, n drejtim t rritjes s

eikasitetit, profesionalizmit dhe mvetsis

s ktij organi. Do t angazhohemi pr

ngritje t Kshillit t Prokurorve n kategori

kushtetuese si dhe rideinim t prbrjes,

mnyrs s zgjedhjes dhe t puns dhe t

vendosjes s parimit t votimit t dyisht, si

dhe pr shkarkimin e prokurorve n t gjitha

nivelet.

Institucionet q ushtrojn shrbime publike.

Bashkimi Demokratik pr Integrim do

t angazhohet pr avancim t mtejm t

pozits dhe autorizimeve t institucioneve

publike t drejtsis, si jan: avokatura,

noteria, mediacioni dhe prmbarimi dhe do t

ndrmarr veprime n drejtim t stimulimit t

kuadrit shqiptar q i ushtrojn kto profesione.

Administrata publike. Bashkimi Demokratik

pr Integrim do t angazhohet pr vazhdimsi

t reformimit t administrats publike

n administrat eikase, profesionale, t

depolitizuar, me qllim q ajo t shndrrohet

n servis t vrtet pr qytetart.

Forcimi i kapaciteteve kadrovike t ushtruesve

t funksioneve dhe npunsve n sistemin e

jurisprudencs dhe administrats. Bashkimi

Demokratik pr Integrim do t angazhohet

pr trajnim dhe edukim t vazhdueshm t

ushtruesve t funksioneve dhe nnpunsve n

sistemin e jurisprudencs dhe administrats

publike.

Gjuha shqipe n sistemin e jurisprudencs

dhe administrats publike. Bashkimi

Demokratik pr Integrim, funksionalizimin e

prdorimit t gjuhs shqipe si gjuh zyrtare do

ta fuqizoj me implementimin e saj n t gjitha

multietnike shoqria sht funksionale kur

shteti prmes konsensusit i integron n vete, n

institucionet e saj, t gjitha grupet etnike mbi

baz t barazis s pot.

Zhvillimi i sistemeve t qeverisjes pjesmarrse

q u prgjigjet nevojave t veanta t grupeve

etnike sht els pr funksionimin e

demokracis n vendin ton.

Ngritja e administrats publike n shrbim t

at dhe profesional, kompatibil me sistemit e

Bashkimit Evropian sht prioritet i Bashkimi

Demokratik pr Integrim.

Bashkimi Demokratik pr Integrim n

administratn publike do t rekrutoj edhe

prfaqsues t gjenerats s re me orientim

evropian, gjenerat pa ngarkesa dhe me

mentalitet modern.

Jurisprudenc dhe

administrat publike sipas

standardeve evropiane


vazhdoj q deri n fund ti prfundoj

reformat n sistemin e jurisprudencs, me

qllim q t vendos sistem konsistent dhe

konform standardeve t Bashkimit Evropian.

Gjykatat. Bashkimi Demokratik pr Integrim

do t angazhohet dhe do insistoj n reformim

t plot t sistemit gjyqsor, me qllim q i

njjti t garantoj eikasitet, profesionalizm,

pavarsi t plot nga ndikimet e ndryshme, me

ka ky sistem do t paraqes shtyll kryesore

t shoqris son multietnike n funksion t

realizimit t t drejtave dhe lirive t njeriut

dhe subjekteve tjera juridike dhe i cili do t

garantoj siguri t plot juridike.

do t angazhohemi dhe do t insistojm

pr rideinimin e mnyrs s zgjedhjes s

gjyqtarve t Gjykats Kushtetuese dhe

vendosjes s parimit t votimit t dyisht

gjat marrjes s vendimeve,


institucionet e sistemit t drejtsis , si dhe do

ta avancoj at edhe m tej.

Prfaqsimi i drejt dhe adekuat n

jurisprudenc dhe administrat publike.


vazhdoj me intensitet akoma m t madh n

rritjen e prfaqsimit t drejt dhe adekuat n

t gjitha institucionet e sistemit t drejtsis,

me qllim q n kto institucione qytetart

shqiptar t ken besim dhe ti ndjejn si t tyre,

si relekton fryma e Marrveshjes s Ohrit.

Rendi dhe sundimi i ligjit

Bashkimi Demokratik pr Integrim

angazhohet pr t ndrtuar nj sistem t rendit

dhe ligjit, q sht i barabart pr t gjith, q

nuk prjashton dhe q sht i besueshm nga

qytetart. N mandatin e ardhshm, qllimi yn

sht q sistemin q vendosm n vitin 2002 ta

avancojm n drejtim t arritjes s standardit

tashm t pranuar n t gjitha shtetet me

tradit demokratike, ku qytetari dhe interesat e

tij jan t part. Do t vazhdojm t investojm

n forcimin e masave t mirbesimit n mnyr

q do qytetar, pavarsisht dallimeve etnike,

gjuhsore dhe kulturore t trajtohet n mnyr

t barabart nga ligjet dhe institucionet. Ne

zotohemi se do t stimulojm, inkurajojm

dhe mbshtesim do nism apo projekt q ka

pr qllim arritjen sa m t shpejt t ktyre

standardeve.

Bashkimi Demokratik pr Integrim sht e

vetdijshme se reformimi i shtetit n trsi sht

nj sid e madhe. Dukurit e shumta devijante,

tipike pr shtetet n zhvillim, por edhe t

trashguara nga sistemi i kaluar, vazhdojn t

duken edhe sot. Prandaj, ne jemi t vendosur

q n mandatin e ardhshm ta vazhdojm

prkushtimin ton n lutn e pakompromis me

krimin e organizuar, korrupsionin, traikimin.

ZHVILLIMEKONOMIK

DHE SHANSE T BARABARTA

Pr nj ekonomi t integruar, t zhvilluar dhe shanse

t barabarta pr t gjith.

Integrimi ekonomik Ekonomi konkurruese

Zhvillim i qndrueshm Kohezion ekonomik, social dhe territorial


Bashkimi Demokratik pr Integrim vazhdon t

angazhohet pr zhvillimin ekonomik dhe sht

e gatshme t ballafaqohet me sidat q dalin.

Edhe gjat krizs m t madhe ekonomike

botrore, arritm t ruajm stabilitetin

makroekonomik dhe realizuam reformat e

rndsishme ekonomike.

Gjat viteve t krizs, pr t zbutur pasojat

e saj, ndrmorrm katr pakete antikriz

pr mbshtetje t biznesit, ekonomis dhe

qytetarve me nj vler prej rreth 500 milion

euro.

Prej n illim t krizs, n fund t vitit 2008 u

aplikua paketi i par i masave antikriz, i cili

prfshinte masa pr prmirsimin e likuiditetit

t irmave prmes riprogramimit t detyrimeve

ndaj shtetit, t cilave u kishte kaluar afati, si dhe

falje t kamatave pr nj pjes t detyrimeve;

lirim i plot i irmave nga pagesa e tatimit n

itim, pr aq koh sa ky tatim nuk shprndahet

si divident; ulje e norms s kontributeve

sociale nga 21.2% n 18.0%, kurse norma e

kontributeve pr sigurim shndetsor u ul nga

9.2% n 7.3%, ulje e doganave e tjer. Vlera e

ksaj pakete prfshinte m shum se 330 milion

euro.

N dy vitet n vazhdim u solln edhe tri

paketa t tjera me masa antikriz, t cilat

prfshinin masa pr uljen e shpenzimeve

buxhetore dhe rritje t investimeve kapitale,

ZHVILLIM EKONOMIK DHE SHANSE T BARABARTA

Zhvillimi i nj vendi varet nga atsia pr t

organizuar nj ekonomi, e cila do t gjeneroj

rritje m t shpejt dhe standard m t lart t

jetess. Gjegjsisht, nj ekonomi q ofron rritje

t balancuar dhe shanse t barabarta pr t

gjith.

Maqedonia prej pavarsimit t saj ka shnuar

nj rritje ekonomike mesatare vjetore prej 2-3%

dhe n 2010 arrin nj nivel t bruto prodhimit

vendor pr krye banori prej 3,353 euro dhe kjo

sht m pak se 40% e mesatares evropiane

(EU-27). Kjo dinamik e rritjes ekonomike

ka diktuar q papunsia t arrij edhe 37.2%

(2004) q n vitin 2010 bie n 30.9% dhe kjo

sht tri her m e lart se mesatarja evropiane

(EU-27, 9.5%). Gjithashtu, rritja ekonomike ka

ndryshuar sipas regjioneve gjat ksaj periudhe,

duke veuar si dy skajshmri regjionin e

Pollogut me nivel t bruto prodhimit vendor

prej 47.4% dhe regjionin e Shkupit me 156.4%

t mesatares s bruto prodhimit vendor t

Maqedonis.

Menaxhimi me efektet e krizs globale

ekonomike. Vitet e kaluara ishin vite t

sidave m t mdha n ekonomin botrore

dhe n ekonomin e Maqedonis gjithashtu.

Rritja e mimeve t prodhimeve ushqimore

dhe energjetikve n 2008 dhe 2011, kriza

inanciare dhe ekonomike n vitet 2009 dhe

2010.


sht zvogluar nga 18% dhe 23% (2005) n

10% (2009). Kontributet sociale si pjes e bruto

rrogave jan zvogluar nga 32% (2005) n 22%

(2009). Politikat makroekonomike mundsuan

politik monetare relaksuese, e cila ndikoi n

zvoglimin e kamatave nga 13% (2005) n 9%

(2008).

Shkalla e papunsi nga 33.8% n vitin 2008 u

zvoglua n 30.9% n janar t vitit 2011. Numri

i t punsuarve n Republikn e Maqedonis

n vitin 2011 u rrit me 50,000 n kr

Documents

PLATFORMË PËR BASHKIM ZHVILLIM DHE INTEGRIMpolitike.al/wp-content/uploads/2016/03/Programi-Politik-i-BDI-2014... · Politika iskale hvillimore 8 Politika monetare stabile 0 Sistemi