500 điều cấm kỵ trong cuộc sống hiện đại

500 ®iÒu cÊm kþ trong cuéc sèng hiÖn ®¹i

hoµng b¾cbiªn so¹n

500®iÒu cÊm kþ

trongcuéc sèng hiÖn ®¹i

nhµ xuÊt b¶n thanh niªn1999

2 5 6

lêi nãi ®Çu

Cuéc sèng thËt mu«n mµu mu«n vÎ. Kinh tÕph¸t triÓn, ®êi sèng n©ng cao, x· héi v¨n minh,nh©n lo¹i tiÕn bé vµ còng kh«ng Ýt ®iÒu phøc t¹p. Cãnh÷ng ®iÒu tõ x−a ®Õn nay ng−êi ta vÉn lµm, vÉn cholµ hay, lµ ®óng, nay qua cuéc sèng thùc, khoa häc l¹inãi r»ng kh«ng nªn lµm v× kh«ng cã lîi cho søc khoÎ.VÝ dô nh− ¨n c¬m xong uèng mét chÐn n−íc chÌ lµchuyÖn c¶ ngµn n¨m nay ai còng lµm nh− vËy, haynh− sau b÷a c¬m cã Ýt tr¸i c©y lµ ®iÒu mong mái cñanhiÒu gia ®×nh hoÆc thó g× b»ng ®−îc uèng cèc bia−íp l¹nh. VËy mµ cuèn s¸ch nµy l¹i nãi lµ kh«ng nªn,lµ kiªng kþ.Sao vËy ?

Trong cuèn “ S¸ch cho mäi nhµ ”

(N.X.B. Phô N÷ 1997) t«i ®· giíi thiÖu c¶ métch−¬ng nãi vÒ “ BÖnh v¨n minh trong x· héi ®−¬ng®¹i ”.Trong cuèn s¸ch nµy, t«i tËp hîp vµ giíi thiÖuvíi b¹n ®äc“ 500 ®iÒu cÊm kþ trong cuécsèng hiÖn ®¹i ” víi mong muèn gióp çc b¹nsèng khoÎ h¬n, sèng l©u h¬n, sèng h¹nh phóc h¬n.

Hµ Néi, mïa Xu©n n¨m 1999

Hoµng B¾c

phÇn 1

trÎ th¬ vµnh÷ng ®iÒu cÊm kþ

1- kh«ng nªn coi th−êngviÖc nu«i con b»ng s÷a mÑ

Cã nh÷ng bµ mÑ trÎ cã rÊt nhiÒu s÷a, nh−ng l¹i ®i häc

3 7 8

thãi quen lµm ®Ñp cña ng−êi n−íc ngoµi, kh«ng chÞucho con bó. §ã thËt lµ mét ®iÒu ®¸ng tiÕc.

VÒ mÆt miÔn dÞch häc, dinh d−ìng häc, sinh lý vµ t©m lýhäc, s÷a mÑ ®Òu cã c«ng n¨ng ®Æc biÖt. S÷a mÑ cã chÊt dinhd−ìng cao, cã mét tû lÖ pr«tªin, chÊt bÐo, chÊt ®−êng rÊt c©n®èi, rÊt dÔ hÊp thu. S÷a mÑ cßn cã hµm l−îng men gióp choviÖc tiªu ho¸ vµ mét sè lín chÊt kh¸ng thÓ ®Ò kh¸ng bÖnh tËt.Trong s÷a mÑ cã hµm l−îng lín vitamin nh− vitamin D, Ev.v...cã thÓ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c«ng n¨ng cña çc c¬ quantrong c¬ thÓ hµi nhi. Çc chÊt kho¸ng trong s÷a mÑ th× ngoµichÊt canxi lµ chÝnh, cßn cã çc chÊt kali, natri, ph«tpho, chÊts¾t, chÊt c¬lorine v.v... cã thÓ ®iÒu tiÕt c«ng n¨ng sinh lý cñatrÎ. S÷a mÑ cßn cã thÓ kÕt hîp víi chÊt qu¸ mÉn ë trong ruét,cho nªn cã t¸c dông chèng l¹i sù qu¸ mÉn c¶m. S÷a mÑ kh«ngcã vi khuÈn, nhiÖt ®é thÝch hîp, nu«i trÎ rÊt thuËn tiÖn. Cho trÎbó cã thÓ th«ng qua sù ph¶n x¹ ph©n tiÕt trong thÇn kinh, giópcho tö cung co l¹i, gi¶m bít viÖc ra nhiÒu m¸u sau khi ®Î vµc¬ héi ®Ó sinh bÖnh, do ®ã mµ gióp cho ng−êi mÑ ®−îc khoÎm¹nh. Còng nhê bó s÷a mÑ mµ ®øa con ®−îc sù ©u yÕm vµch¨m sãc nhiÒu h¬n cña ng−êi mÑ. Nh− vËy sÏ gióp cho viÖcph¸t triÓn trÝ lùc vµ thÓ lùc cña ®øa trÎ VÒ mÆt ph¸t triÓn t©mlý th× nu«i con b»ng s÷a mÑ còng cã t¸c dông rÊt tèt. Cho nªnchóng ta nªn nu«i con b»ng s÷a mÑ.

2- Tr−êng hîp nµo kh«ng nªn nu«i conb»ng s÷a mÑ

Nu«i con b»ng s÷a mÑ lµ viÖc rÊt nªn ®Ò x−íng. Song cãmét sè bµ mÑ th× l¹i kh«ng nªn cho con bó s÷a cña m×nh.

Nh÷ng ng−êi mÑ bÞ bÖnh lao phæi, bÖnh viªm gan, bÖnh

kiÕt lþ, bÖnh th−¬ng hµn v.v... th× kh«ng nªn cho con bó. Ng−êi mÑ m¾c nh÷ng bÖnh nÆng nh− bÖnh tim, bÖnh

viªm thËn m·n tÝnh, bÖnh ®¸i th¸o ®−êng vµ nh÷ng bÖnh m·ntÝnh sót c©n liªn tôc nh− bÖnh ung th− v.v... th× kh«ng nªn cho conbó.

Nh÷ng ng−êi mÑ bÞ bÖnh phiÒn muén, bÖnh thÇn kinh ph©n liÖtnÆng th× kh«ng nªn cho con bó.

Nh÷ng ng−êi mÑ ®Î con ra ®· bÞ bÖnh ®−êng huyÕt b¸nnhò hoÆc bÖnh trong n−íc tiÓu cã benzen xªt«n th× ph¶i lËp tøcngõng ngay viÖc cho con bó.

3- TrÎ th¬ nµokh«ng nªn bó s÷a mÑ

S÷a mÑ tuy lµ thøc ¨n lý t−ëng nhÊt cña trÎ th¬, song cãnh÷ng trÎ l¹i kh«ng ®−îc bó s÷a mÑ.

Nh÷ng ®øa trÎ cã bÖnh qu¸ mÉn c¶m, sau khi bó s÷a mÑth× sinh ra bÖnh qu¸ mÉn c¶m. Nh÷ng bÖnh th−êng thÊy lµbÖnh hoµng ®µm, t¸o bãn, biÕng ¨n, gµy yÕu, mÖt mái, ¨nkh«ng tiªu v.v... Nh÷ng trÎ em bÞ søt m«i bÈm sinh, v×kh«ng ngËm ®−îc ®Çu vó cña mÑ nªn mÊt mÊt kh¶ n¨ngbó s÷a mÑ.

4- Kh«ng nªn bá s÷a non

Cã mét sè ng−êi bÞ ¶nh h−ëng cña quan niÖm cò, chor»ng sau khi ®Î, nh÷ng giät s÷a ®Çu tiªn ch¶y ra lµ “ bÈn ”,hoÆc cho r»ng nh÷ng giät s÷a ®Çu tiªn rÊt lo·ng, kh«ng cã gi¸ trÞdinh d−ìng, nªn th−êng bá ®i, nh− vËy thËt lµ ®¸ngtiÕc.

4 9 10

S÷a non lµ chØ nh÷ng giät s÷a ch¶y ra trong 5 ngµy saukhi ®Î. S÷a non kh«ng nh÷ng kh«ng “ bÈn ”, mµ cßn cã chÊtdinh d−ìng cao nhÊt, trong ®ã thµnh phÇn miÔn dÞch cao ®Õnmøc nh÷ng giät s÷a sau nµy kh«ng thÓ nµo s¸nh ®−îc. QuakiÓm nghiÖm, ng−êi ta ph¸t hiÖn ra r»ng trong s÷a non cã52,3% b¹ch tÕ bµo trung tÝnh, 39,7% phÖ tÕ bµo ®¬n h¹t,5,68% tiÓu thÓ s÷a non, 2,14% tÕ bµo l©m ba. TÊt c¶ nh÷nglo¹i tÕ bµo nµy ®Òu cã c«ng n¨ng miÔn dÞch nhÊt ®Þnh, thÝchhîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn nhanh chãng cña trÎ s¬ sinh. §ÆcbiÖt lµ trong s÷a non hµm l−îng lßng tr¾ng trøng h¹t miÔn dÞchvµ vi l−îng nguyªn tè kÏm nhiÒu nhÊt (ngµy ®Çu tiªn sau khi®Î, s÷a non cã hµm l−îng cao gÊp 13,5 lÇn hµm l−îng trongm¸u cña ng−êi lín). ChÊt lßng tr¾ng trøng cña h¹t miÔn dÞchcã t¸c dông b¶o vÖ niªm m¹c ®−êng tiªu ho¸ vµ ®−êng h« hÊp®èi víi trÎ s¬ sinh, cã thÓ ng¨n chÆn vi trïng bÖnh x©m nhËpvµo c¬ thÓ trÎ, ®Ò phßng trÎ s¬ sinh khái bÞ ®au bông tiªu ch¶y,c¶m cóm vµ viªm phÕ qu¶n; nh÷ng h¹t nh©n ph¸t triÓn ë trongs÷a non cã thÓ thóc ®Èy sù tr−ëng thµnh cña d¹ dµy vµ ruétchãng thµnh thôc, vµ cã thÓ ng¨n ngõa sù x©m nhËp cña nh÷ngvËt qu¸ mÉn c¶m tõ bªn ngoµi vµo. S÷a non cßn cã thÓ thóc®Èy ph©n su bµi tiÕt ra ngoµi, còng nh− tiªu trõ hoµng ®µm, cãthÓ tr¸nh ®−îc ®Çy bông vµ h¹ch hoµng ®µm cã thÓ g©y bÖnh.

5- kh«ng nªn cho trÎmíi sinh bó s÷a qu¸ muén

Trong mét sè vïng ë n«ng th«n, cho ®Õn ngµy nay vÉnl−u hµnh mét çch lµm cùc kú nguy h¹i cho trÎ s¬ sinh lµkh«ng chÞu tranh thñ cho trÎ míi sinh bó s÷a sím nhÊt, ng¾nth× 1, 2 ngµy, dµi th× 3 ngµy trë lªn. Kú thùc çch lµm nh− vËy

lµ kh«ng phï hîp víi qui luËt sinh lý cña viÖc tiÕt s÷a, cã thÓg©y nªn nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng.

Bëi v× viÖc tiÕt s÷a mÑ lµ do sù ®iÒu tiÕt cña thÇn kinh vµsù ph©n tiÕt bªn trong. TrÎ s¬ sinh mót ®Çu vó sÏ kÝch thÝch,dÉn ®Õn ph¶n x¹ thÇn kinh, thóc ®Èy sù ph©n tiÕt cña chÊt kÝchthÝch ë ®»ng sau thuú thÓ lµm cho s÷a tõ trong tuyÕn s÷a ®ang®Çy ¾p ch¶y vµo èng dÉn s÷a. NÕu kh«ng ®−îc sù kÝch thÝchnh− vËy, th× viÖc ph©n tiÕt s÷a sÏ bÞ gi¶m hoÆc bÞ t¾c nghÏn.

Cho nªn, ®Ó cho viÖc nu«i con b»ng s÷a mÑ thµnh c«ng,th× sau khi ®øa con ra ®êi, nãi chung tõ 6 ®Õn 12 tiÕng ®ång hålµ b¾t ®Çu cho bó s÷a. Çc nhµ y häc n−íc ngoµi cßn chñtr−¬ng sau khi ®Î 20 phót lµ b¾t ®Çu cho bó ngay. S¶n phô chocon bó s÷a sím cßn cã thÓ kÝch thÝch ph¶n x¹ tö cung co l¹i,rÊt cã lîi cho viÖc phôc håi tö cung.

6- Kh«ng nªn lÊys÷a ®Æc cã ®−êng lµm

thøc ¨n chÝnh cho trÎ s¬ sinh

Cã mét sè s¶n phô, khi kh«ng cã s÷a hoÆc Ýt s÷a, th−êngdïng s÷a ®Æc cã ®−êng lµm thøc ¨n chÝnh cña con. Kú thùc çchlµm nh− vËy lµ kh«ng cã lîi cho sù ph¸t triÓn, lín lªn cña trÎ th¬.

Bëi v× s÷a ®Æc cã ®−êng lµ mét lo¹i chÕ phÈm s÷a s¶nxuÊt tõ s÷a bß t−¬i, sau khi c« ®Æc 2/5 dung l−îng gèc, chothªm 40% ®−êng tr¾ng vµo ®Ó chÕ thµnh. Khi dïng s÷a nµy,ng−êi ta pha l−îng n−íc gÊp ®«i l−îng s÷a ®Æc ®Ó cho lo·ngra, gièng nh− nång ®é cña s÷a bß t−¬i, nh−ng v× hµm l−îng®−êng cao qu¸, ngät qu¸ nªn trÎ khã tiÕp thô, dÔ g©y nªntr−íng bông vµ ®i ngoµi, thËm chÝ cßn dÉn ®Õn çc bÖnh nh−

5 11 12

x¬ cøng t©m huyÕt qu¶n vµ thÞ lùc kÐm ë ®øa trÎ. Tr−íc khi ¨ns÷a, nÕu pha s÷a b»ng 5 lÇn n−íc ®Ó lµm cho nång ®é ®−êng®¹t tiªu chuÈn b×nh th−êng th× hµm l−îng pr«tªin vµ mì ëtrong s÷a l¹i bÞ gi¶m ®i 5 lÇn, gi¶m ®i rÊt nhiÒu gi¸ trÞ dinhd−ìng cña s÷a bß t−¬i, kh«ng thÓ tho¶ m·n nhu cÇu ph¸t triÓnlín lªn cña trÎ th¬ ®−îc. NÕu cø tr−êng kú nu«i trÎ nh− thÕnµy, tÊt sÏ lµm cho trÎ kh«ng thÓ t¨ng c©n ®−îc, thËm chÝ cßngÇy ®i. Cho nªn kh«ng nªn lÊy s÷a ®Æc cã ®−êng lµm thøc ¨nchÝnh cña trÎ .

7- Kh«ng nªn chØ dïng s÷a bß khi nu«i bétrÎ s¬ sinh

S÷a bß tuy lµ mét lo¹i thùc phÈm cã chÊt dinh d−ìngcao, nh−ng chØ dïng s÷a bß ®Ó nu«i trÎ s¬ sinh th× vÉn kh«ngtho¶ m·n ®−îc nhu cÇu sinh tr−ëng cña trÎ th¬.. NÕu kÐo dµisÏ x¶y ra hiÖn t−îng ®øa trÎ bÞ bÖnh thiÕu m¸u do thiÕu chÊt s¾t.

Bëi v× hµm l−îng s¾t ë trong s÷a bß rÊt Ýt, trong mçikil«gam s÷a bß chØ cã 1 mg chÊt s¾t, mµ c¬ thÓ ng−êi ta l¹i chØcã thÓ hÊp thu ®−îc 10% chÊt s¾t ®ã mµ th«i (hµm l−îng s¾t ëtrong s÷a ng−êi cao gÊp ®«i ë trong s÷a bß, mµ c¬ thÓ ng−êi tal¹i cã thÓ hÊp thu ®−îc 50%), cho nªn chØ dïng s÷a bß ®Ó nu«itrÎ s¬ sinh sÏ dÉn ®Õn bÖnh thiÕu m¸u, thiÕu chÊt s¾t. Ngoµi ratrong s÷a bß cßn bao hµm chÊt lßng tr¾ng trøng Ýt chÞu nhiÖt,sau khi bÞ hÊp thu dÔ x¶y ra qu¸ mÉn c¶m, dÔ dÉn ®Õn ch¶ym¸u d¹ dµy vµ ruét. Cho nªn nu«i bé trÎ s¬ sinh kh«ng nªn chØdïng s÷a bß, mµ nªn cho ¨n thªm nh÷ng thùc phÇm phô cãnhiÒu chÊt s¾t, vÝ dô nh− thÞt, gan ®éng vËt v.v... ®Ó bæ sungchÊt s¾t bÞ thiÕu hôt.

8- Kh«ng nªncho trÎ n»m ngöa bó s÷a

Khi trÎ th¬ n»m trªn gi−êng mµ cho bó hoÆc cho ngËmb×nh s÷a, tuy cã çi lîi lµ trÎ dÔ nuèt, nh−ng l¹i dÔ dÉn ®Õn bÞviªm tai gi÷a.

Bëi v× gi÷a yÕt hÇu vµ tai gi÷a cã mét èng th«ng nhau,gäi lµ èng nh¸nh yÕt hÇu. So víi ng−êi lín, èng nh¸nh nµy ëtrÎ em rÊt ng¾n, nh−ng rÊt ®Òu ®Æn vµ hÇu nh− nã n»m ngang.TrÎ th¬ n»m ngang bó s÷a, th−êng hay bÞ ch¶y s÷a ra ngoµi, bÞî hoÆc bÞ trí. Khi bÞ trí, s÷a dÔ th«ng qua èng nh¸nh yÕt hÇu®· në réng vµ co l¹i ®Ó vµo tai gi÷a, do ®ã mµ sinh ra viªm taigi÷a, dÉn ®Õn ph¸t sèt, ®au tai vµ viªm tai gi÷a m·n tÝnh vµch¶y mñ quanh n¨m, ch÷a nhiÒu n¨m còng kh«ng khái, cã khicßn dÉn ®Õn nghÔnh ng·ng. V× thÕ kh«ng nªn cho trÎ th¬ n»mbó s÷a . Khi cho bó s÷a nªn cho trÎ n»m dèc, khi bó xong nªnkhe khÏ vç vµo l−ng trÎ®Ó bÐ î l−îng kh«ng khÝ nuèt ph¶itrong lóc bó, ®Ò phßng trÎ bÞ trí g©y ra viªm tai gi÷a.

9- TrÎ ®Î nonkh«ng nªn ¨n s÷a chua

S÷a chua tuy lµ lo¹i thùc phÈm giµu chÊt dinh d−ìng vµgióp cho tiªu ho¸ rÊt nhiÒu , song cho trÎ ®Î non ¨n s÷a chua th×kh«ng thÝch hîp.

TrÎ em ®Î non vµ trÎ em bÞ viªm ®−êng ruét, nÕu cho ¨ns÷a chua th× sÏ bÞ n«n trí, thËm chÝ cßn cã thÓ g©y nªn hiÖnt−îng m¸u tan cÊp tÝnh vµ viªm d¹ dµy cã tÝnh chÊt ho¹i ®µm.Cã bµi b¸o ®· viÕt v× cho trÎ ®Î non ¨n s÷a chua mµ tö vong.Cho nªn çc bËc cha mÑ kh«ng nªn tuú tiÖn cho trÎ th¬

6 13 14

¨n s÷a chua.

10- Kh«ng nªn chØ dïngs÷a cõu ®Ó nu«i con

S÷a cõu tuy còng lµ mét lo¹i thùc phÈm tèt ®Ó nu«i trÎ.Song nÕu chØ dïng s÷a cõu ®Ó nu«i trÎ dµi ngµy th× sÏ g©y nªnthiÕu m¸u.

Bëi v× hµm l−îng vitamin B12 ë trong s÷a cõu Ýt h¬n ëtrong s÷a bß, chØ cã kho¶ng 0,015 microgram, hµm l−îng axitpholic l¹i cµng Ýt h¬n, chØ cã 0,06 microgram . NÕu cho trÎ ¨ns÷a cõu dµi ngµy, ®øa trÎ v× thiÕu vitamin B12 vµ thiÕu axitpholic, viÖc ph¸t triÓn hång cÇu bÞ chËm nªn sinh ra thiÕum¸u. Ngoµi ra thiÕu vitamin B12 cßn cã thÓ lµm cho ®øa trÎsinh bÖnh vÒ thÇn kinh vµ tinh thÇn, biÓu hiÖn lµ trÝ lùc l¹chËu. Cho nªn nÕu nu«i trÎ b»ng s÷a cõu dµi ngµy th× ph¶i chóý bæ sung nh÷ng thøc ¨n phô cã nhiÒu chÊt vitamin B12 vµaxit pholic, nh− cho trÎ ¨n thªm canh rau xanh t−¬i, n−íc qu¶,gan vµ bå dôc ®éng vËt v.v...

11- kh«ng nªn dïng s÷a bß®Ó nÊu ch¸o cho trÎ

Cã nh÷ng bËc phô huynh, v× muèn t¨ng thªm chÊt dinhd−ìng cho trÎ, cho nªn rÊt thÝch cho s÷a bß vµo ch¸o, vµo bétcho con ¨n, kú thùc çch lµm nh− vËy lµ kh«ng khoa häc.

Cã b¸c sÜ ng−êi n−íc ngoµi ®· lµm thÝ nghiÖm, sau khi®æ lÉn s÷a bß vµo ch¸o, theo dâi ë çc nhiÖt ®é kh¸c nhau, kÕtqu¶ thÊy phÇn lín vitamin A ®· bÞ mÊt. Ngµnh thùc phÈm häc®· tõng nªu nguyªn lý, vitamin A kh«ng thÓ hçn hîp víi tinh

bét. NÕu ®øa trÎ cø tr−êng kú ¨n uèng thiÕu vitamin A th×chóng sÏ chËm lín, th©n thÓ suy nh−îc, nay èm mai ®au. Cho nªnkhi nu«i trÎ, tèt nhÊt lµ cho ¨n riªng s÷a vµ ch¸o.

12- kh«ng nªncho trÎ uèng s÷a bß lóc ®ãi

Cã nh÷ng bËc cha mÑ ngµy nµo còng cho con uèng métcèc s÷a bß lóc cßn ®ang ®ãi. Hä cho r»ng nh− vËy lµ t¨ngthªm chÊt dinh d−ìng cho trÎ, kú thùc th× kh«ng ph¶i nh− vËy.

Bëi v× khi trÎ ®ang ®ãi mµ uèng s÷a bß th× nhu ®éng ruétvµ d¹ dµy sÏ ho¹t ®éng, co bãp nhanh, thêi gian thøc ¨n ngõngl¹i ë trong ruét vµ d¹ dµy sÏ ng¾n, kh«ng thÓ ph¸t huy hÕt t¸cdông men cña dÞch vÞ, nh÷ng thµnh phÇn dinh d−ìng ë trongs÷a bß ch−a kÞp tiªu ho¸ th× ®· bÞ tèng vµo ®¹i trµng, kh«ng®−îc hÊp thu ®Çy ®ñ, cho nªn ®· mÊt ®i gi¸ trÞ dinh d−ìng cñas÷a bß. ChÊt axit amin ë trong s÷a bß bÞ nhuyÔn thµnh métchÊt cã h¹i ë trong ruét giµ, cã thÓ g©y nguy h¹i cho søc khoÎ.Cho nªn tr−íc khi cho trÎ uèng s÷a bß, tèt nhÊt lµ nªn chochóng ¨n mét chót thøc ¨n lo¹i tinh bét g× ®ã, vÝ dô nh− b¸nhm×, b¸nh bÝch qui, mµn thÇu ch¼ng h¹n, nh− vËy s÷a bß cã thÓng−ng l¹i ë trong d¹ dµy mét thêi gian dµi h¬n, rÊt cã lîi choviÖc ph¸t huy t¸c dông dinh d−ìng cña chóng.

13- Kh«ng nªn chocon bó s÷a v« giê giÊc

Cã bµ mÑ cho con bó ch¼ng cã giê giÊc nµo c¶, hoÆc cøthÊy con khãc lµ cho bó. Kú thùc lµm nh− vËy kh«ng cã lîi

7 15 16

cho søc khoÎ cña trÎ th¬.Bëi v× cho con bó kh«ng cã giê giÊc, tuy mçi ngµy con

®−îc bó rÊt nhiÒu lÇn, song ch¼ng lÇn nµo ®−îc bó no, thêigian kÐo dµi sÏ g©y nªn rèi lo¹n c«ng n¨ng tiªu ho¸ cña ®øatrÎ, cã h¹i cho søc khoÎ. Cho nªn, ®Ó cã lîi cho viÖc tiªu ho¸vµ hÊp thu cña trÎ, chiÓu theo c¬ chÕ ®iÒu tiÕt sinh lý, ®−êngtiªu ho¸ cña trÎ cø 3 giê l¹i tiÕt dÞch tiªu ho¸ mét lÇn. Cho nªnthêi gian cho con bó còng nªn 3 giê mét lÇn lµ thÝch hîp. Mçingµy cho bó 5 ®Õn 7 lÇn, mèi lÇn tõ 15 ®Õn 20 phót lµ trÎ bóno. Ban ®ªm th× çch nhau 6 – 7 tiÕng ®ång hå cho bó métlÇn. TrÎ ®· ®−îc 4 – 5 th¸ng tuæi th× kh«ng nªn cho bó vµoban ®ªm n÷a. Nh− vËy cã lîi cho c¶ mÑ lÉn con ®Òu ®−îc nghØng¬i vµ ngñ nhiÒu. Cho nªn çc bµ mÑ cÇn chó ý tËp cho m×nhmét thãi quen tèt lµ ngay tõ ®Çu cho con bó ph¶i cã giê giÊc,kh«ng nªn hÔ cø thÊy con khãc lµ cho bó, ®Ó tr¸nh cho conkhái bÞ h− ®−êng tiªu ho¸.

14- kh«ng nªn cho trÎ th¬uèng s÷a thay uèng n−íc

Cã ng−êi t−ëng r»ng s÷a mÑ hoÆc s÷a bß ®Òu lµ chÊtláng, trÎ th¬ uèng s÷a th× kh«ng cÇn ph¶i uèng n−íc n÷a. Kúthùc çch lµm nh− vËy lµ sai lÇm.

Bëi v× trong s÷a tuy cã n−íc, nh−ng v× thËn cña ®øa trÎch−a ph¸t triÓn thµnh thôc , c«ng n¨ng cßn yÕu, kh«ng thÓ nh−ng−êi lín ®−îc. NÕu chØ dùa vµo sè n−íc Ýt ái ë trong s÷a th×

kh«ng thÓ gióp cho trÎ hoµn toµn th¶i hÕt nh÷ng phÕ vËt cñapr«tªin vµ muèi v« c¬ ë trong s÷a ra ngoµi c¬ thÓ ®−îc. Ngoµira viÖc ®iÒu tiÕt nhiÖt ®é trong c¬ thÓ trÎ th¬ vµ viÖc thay ®æinh÷ng chÊt míi ®ßi hái mét l−îng n−íc rÊt lín. Cho nªn ngoµiviÖc cho trÎ th¬ ¨n s÷a ra, hµng ngµy cÇn ph¶i cho trÎ uèngmét l−îng n−íc ®un s«i ®Ó nguéi hoÆc n−íc canh nhÊt ®Þnh.Nãi chung, trÎ nÆng 5 kg, mçi ngµy cÇn uèng tõ 150 - 250 mgn−íc. Thêi gian tèt nhÊt lµ vµo gi÷a hai lÇn cho bó.

15- kh«ng nªn hÔ thÊy trÎ khãc lµ cho bó

Thøc ¨n uèng chñ yÕu cña trÎ th¬ lµ s÷a mÑ hoÆc çc chÕphÈm tõ s÷a. Nh÷ng thøc ¨n nµy nãi chung cã thÓ ®äng l¹i ëtrong d¹ dµy cña trÎ tõ 2 giê 30 ®Õn 3 giê ®ång hå. Sau khi bós÷a kho¶ng 3-4 tiÕng ®ång hå th× trÎ ®ãi. Lóc nµy mµ trÎ khãcth× nªn cho trÎ bó ngay. Song kh«ng ph¶i ®øa trÎ chØ khãc khi®ãi, mµ khi t· lãt bÞ −ít, khi nãng qu¸ hoÆc l¹nh qu¸, khi t· lãtquÊn chÆt qu¸, khi bÞ muçi ®èt, khi trong ng−êi khã chÞu ,ngay c¶ khi ngñ dËy muèn ®−îc bÕ ½m, ®Òu dïng tiÕng khãc®Ó biÓu thÞ. NÕu cø nghe thÊy trÎ khãc lµ cho bó, kh«ng nh÷ngsÏ ¶nh h−ëng ®Õn sù nghØ ng¬i cña ng−êi mÑ mµ cßn khiÕncho ng−êi mÑ kh«ng ®ñ s÷a cho con bó, vµ khi chóng bókh«ng ®ñ no th× chóng l¹i khãc. V¶ l¹i cho trÎ bó nhiÒu lÇnqu¸, ®Çu vó dÔ bÞ nøt nÎ, hoÆc bÞ viªm tuyÕn s÷a cÊp tÝnh, dÉn®Õn b¾t buéc ph¶i ngõng cho con bó s÷a mÑ. NÕu nh− ng−êimÑ cã nhiÒu s÷a, hÔ thÊy con khãc lµ cho bó, vµ cho bó métçch bÊt qui luËt nh− vËy còng sÏ ¶nh h−ëng ®Õn c«ng n¨ngtiªu ho¸ cña ®øa trÎ, rÊt kh«ng cã lîi cho viÖc ph¸t triÓn línlªn cña ®øa trÎ.

8 17 18

V× l−îng s÷a trÎ bó kh«ng ®Òu, cho nªn còng kh«ng nªnqu¸ c©u nÖ vµo thêi gian, nh−ng nãi chung kho¶ng çch gi÷ahai lÇn cho bó kh«ng nªn d−íi 2 tiÕng ®ång hå. Kh«ng nªn hÔcø nghe thÊy trÎ khãc lµ cho bó.

16- Kh«ng nªn cho trÎ th¬¨n s÷a bß thêi gian dµi

S÷a bß tuy hµm l−îng pr«tªin vµ mì rÊt cao, cung cÊpnhiÖt l−îng rÊt nhiÒu, song ®èi víi trÎ em th× khuyÕt ®iÓmcòng kh«ng Ýt. VÝ dô nh− bét anbumin nhiÒu, dÔ vãn côc ëtrong d¹ dµy, khã tiªu ho¸; trong s÷a bß t−¬ng ®èi cã nhiÒuchÊt axit aliphatic, kÝch thÝch d¹ dµy vµ ruét ; s÷a bß dÔ «nhiÔm vi khuÈn v.v...

Cho trÎ em tr−êng kú ¨n s÷a bß, rÊt dÔ bÞ viªm da, cø ®Õnmïa ®«ng lµ da bÞ th« r¸p, ngøa ng¸y, ngñ kh«ng yªn giÊc,dÉn ®Õn biÕng ¨n. Trong s÷a bß cßn chøa mét sè l−îng línchÊt v« c¬ vµ chÊt anbumin gióp cho x−¬ng cèt cña bß tr−ëngthµnh, nh÷ng chÊt nµy lµm rèi lo¹n chÊt thay thÕ trong c¬ thÓtrÎ em. §ång thêi, th−êng xuyªn ¨n s÷a bß khiÕn cho trÎ emthiÕu çc chÊt thùc vËt kh¸c, g©y nªn thiÕu chÊt s¾t, thiÕu m¸u,bÐo bÖu. NÕu cø tr−êng kú ¨n nhiÒu chÊt anbumin lµm chotrong c¬ thÓ cña trÎ em thiÕu nhãm vitamin B, dÉn ®Õn thiÕuçc chÊt can-xi, cr«m dÔ lµm trÎ em bÞ cËn thÞ. ¡n nhiÒu s÷abß qu¸, cßn lµm cho tØ lÖ canxi ph«tpho trong c¬ thÓ trÎ bÞ mÊtc©n b»ng, lµm gi¶m kh¶ n¨ng chèng axit cña r¨ng, dÔ bÞ s©ur¨ng.

Cho nªn, trong khi cho trÎ th¬ ¨n s÷a bß th× ph¶i chó ýkÞp thêi cho ¨n çc thøc ¨n kh¸c mét çch hîp lý vµ ph¶i chodïng nhiÒu lo¹i vitamin ®Ó gióp cho viÖc tiªu ho¸ ®−îc ®Çy

®ñ vµ dÔ dµng.

17- MÑ ®ang uèng thuèc bÖnh kh«ng nªncho con bó

Trong thêi kú cho con bó, ng−êi mÑ bÞ èm ph¶i uèngthuèc ch÷a bÖnh mµ cho con bó sÏ ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®èivíi ®øa trÎ.

Bëi v× cã mét sè lo¹i thuèc sau khi vµo tuÇn hoµn m¸ucña ng−êi mÑ sÏ th¶i ra b»ng ®−êng s÷a. V× trÎ th¬ rÊt mÉnc¶m víi thuèc, l¹i cã thÓ tån ®äng l¹i ë trong c¬ thÓ trÎ, nªnrÊt cã thÓ g©y ¶nh h−ëng rÊt lín ®èi víi trÎ. VÝ dô nh− s÷a cñang−êi mÑ uèng thuèc endoxan sÏ k×m h·m c«ng n¨ng x−¬ngtuû cña trÎ th¬, dÉn ®Õn b¹ch cÇu bÞ gi¶m sót, ng−êi mÑ mµuèng aspirin th× qua s÷a sÏ lµm cho c«ng n¨ng tiÓu b¶n m¸ucña ®øa trÎ bÞ øc chÕ, dÉn ®Õn ch¶y m¸u; mÑ uèng tetraxiclinsÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc ph¸t triÓn r¨ng cña ®øa trÎ, mÑ uèngchloramphenicol sÏ ¶nh h−ëng ®Õn c«ng n¨ng t¹o m¸u cñax−¬ng tuû cña trÎ, mÑ uèng amidol, luminan v.v... sÏ g©y nªnçc chøng bÖnh thÌm ngñ, h− tho¸t (h¹ ®−êng huyÕt do mÊtm¸u), xuÊt hiÖn nh÷ng ph¶n øng kh«ng tèt nh− toµn th©n øm¸u; s÷a cña ng−êi mÑ uèng i«t, methimazol v.v... cã thÓ øcchÕ c«ng n¨ng tuyÕn gi¸p tr¹ng cña trÎ, mÑ uèng thuèc tÈy dÔdÉn ®Õn rèi lo¹n c«ng n¨ng tiªu ho¸ cña trÎ, mÑ uèngreserpine cã thÓ lµm cho ®øa trÎ thÌm ngñ, ng¹t mòi vµ tiªu ch¶y.

Cho nªn khi ng−êi mÑ ®ang cho con bó mµ bÞ èm th×kh«ng nªn tuú tiÖn dïng thuèc, nhÊt thiÕt ph¶i cã sù chØ ®Þnhcña b¸c sÜ. NÕu nh− ph¶i uèng thuèc dµi ngµy hoÆc uèng nhiÒuthuèc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng lo¹i thuèc cã ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õnsøc khoÎ cña trÎ th¬ ®ang bó th× ph¶i ngõng cho trÎ bó.

9 19 20

18- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþVÒ VIÖC CAI S÷A

1/ S÷a mÑ tuy tèt thËt, nh−ng còng kh«ng nªn cho bó qu¸l©u.

Kh«ng nghi ngê g× n÷a, s÷a mÑ ®èi víi trÎ s¬ sinh lµ thøc¨n chñ yÕu, thÝch hîp nhÊt. Song thêi gian cho ¨n s÷a qu¸ dµicòng kh«ng tho¶ m·n ®−îc nhu cÇu dinh d−ìng ngµy cµngt¨ng cña trÎ th¬, sÏ g©y nªn t×nh tr¹ng thiÕu dinh d−ìng, sinhbÖnh thiÕu m¸u v.v...§ång thêi còng kh«ng lîi cho viÖc ph¸tdôc cña r¨ng s÷a, ®−êng ruét vµ d¹ dµy. Ph−¬ng ph¸p ®óng®¾n lµ: B¾t ®Çu tõ lóc trÎ ®−îc 2 th¸ng tuæi, th× nªn cho ¨nt¨ng dÇn n−íc canh, n−íc hoa qu¶, sau 3 th¸ng th× cho ¨n ch¸olo·ng, 4 - 5 th¸ng th× t¨ng dÇn mãn sóp, lßng ®á trøng gµv.v...; 6 - 8 th¸ng th× dÇn dÇn gi¶m bít sè lÇn cho bó, t¨ng dÇnsè lÇn vµ sè l−îng b÷a ¨n phô, kho¶ng 12 th¸ng tuæi th× cais÷a. NÕu gÆp ph¶i mïa hÌ oi bøc hoÆc mïa ®«ng gi¸ rÐt th× cãthÓ lïi thêi gian cai s÷a l¹i mét chót, nh−ng chËm nhÊt còngkh«ng nªn ®Ó qu¸ mét tuæi r−ìi.

2/ Kh«ng nªn cai s÷a vµo mïa hÌ.T¹i sao kh«ng nªn cai s÷a vµo mïa hÌ ?NhiÖt ®é thÝch hîp nhÊt ®Ó cho sinh lý c¬ thÓ ho¹t ®éng

lµ kho¶ng 200C. NhiÖt ®é mïa hÌ th−êng trªn 300C. NhiÖt ®écao, ho¹t ®éng sinh lý cña c¬ thÓ con ng−êi sÏ n¶y sinh rÊtnhiÒu biÕn ho¸. VÝ dô :

NhiÖt ®é cao, cã thÓ lµm cho c«ng n¨ng ph©n tiÕt cñatuyÕn tiªu ho¸ do hÖ thèng thÇn kinh chi phèi bÞ gi¶m sót, viÖcph©n tiÕt cña dÞch tiªu ho¸ gi¶m ®i.

NhiÖt ®é cao, ra må h«i nhiÒu. Trong må h«i, ngoµi n−íc

ra cßn cã clorua natri. ChÊt clorua ë trong clorua natri lµ chÊtkh«ng thÓ thiÕu ®Ó g©y thµnh vÞ toan. NÕu mét sè l−îng línchÊt clorua theo må h«i bµi tiÕt ra ngoµi, sÏ khiÕn cho viÖc t¹ochÊt vÞ toan gi¶m sót sÏ ¶nh h−ëng ®Õn tiªu ho¸ vµ dÉn ®Õn kh¶n¨ng chèng ®ì vi khuÈn cña ®−êng ruét vµ d¹ dµy bÞ gi¶m sót.

NhiÖt ®é cao, sÏ lµm cho viÖc chuyÓn ho¸ çc chÊt míi ëtrong c¬ thÓ t¨ng nhanh, l−îng tiªu hao çc chÊt men ë trongc¬ thÓ còng t¨ng lªn, men tiªu ho¸ còng do ®ã mµ mÊt ®it−¬ng ®èi nhiÒu.

Thêi tiÕt nãng, nhiÖt ®é cao, th−êng dÉn ®Õn ¨n uèng Ýt®i, viÖc hÊp thô chÊt dinh d−ìng bÞ ¶nh h−ëng, lµm cho søc ®Òkh¸ng cña c¬ thÓ bÞ gi¶m sót.

Ngoµi ra, mïa hÌ çc lo¹i c«n trïng nh− ruåi nhÆng,muçi v.v...ho¹t ®éng rÊt m¹nh, t¹o thªm nhiÒu c¬ héi ph¸t sinhbÖnh ®−êng ruét.

Tõ çc nguyªn nh©n nh− trªn ®· nãi th× ta kh«ng nªn cais÷a cho trÎ em vµo mïa hÌ. H¬n n÷a, khÝ quan tiªu ho¸ cña trÎem kh«ng dµy d¹n nh− cña ng−êilín, c«ng n¨ng tiªu ho¸ cñatrÎ em còng kh«ng m¹nh nh− cña ng−êi lín, nÕu cai s÷a vµolóc nµy, tøc lµ thay ®æi chÕ ®é ¨n uèng th× rÊt dÔ g©y ra tiªuho¸ kh«ng tèt, sinh ra çc bÖnh vÒ ®−êng ruét.

19- kh«ng nªncai s÷a qu¸ muén

Cã mét sè bËc phô huynh cho r»ng chÊt dinh d−ìngtrong s÷a mÑ rÊt phong phó, cã thÓ lµm cho trÎ lín lªn khoÎm¹nh, cho nªn trÎ 4 – 5 tuæi råi vÉn ch−a cai s÷a. Kú thùc cais÷a qu¸ muén rÊt cã h¹i cho søc khoÎ cña c¶ mÑ vµ con.

Bëi v× ®ång thêi víi viÖc ph¸t triÓn lín lªn cña ®øa trÎ,

10 21 22

s÷a mÑ kh«ng thÓ tho¶ m·n ®−îc nhu cÇu nhiÒu lo¹i dinhd−ìng cña trÎ . NÕu tiÕp tôc ¨n s÷a mÑ cã thÓ dÉn ®Õn trÎ suydinh d−ìng, bÇn huyÕt cã tÝnh thiÕu chÊt s¾t, khÈu vÞ kh«ngtèt, kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh gi¶m sót v.v... Ng−êi mÑ cho con bómét thêi gian dµi còng cã thÓ x¶y ra hiÖn t−îng bÕ kinh, thËmchÝ cã thÓ bÞ co hÑp tö cung. Cho nªn kh«ng nªn cai s÷a qu¸muén. Nãi chung, khi ®øa trÎ ®−îc 12 th¸ng tuæi th× cã thÓhoµn toµn cai s÷a. Muèn cai s÷a th× ph¶i tiÕn hµnh cã kÕho¹ch. Cã thÓ gi¶m dÇn sè lÇn cho bó, t¨ng dÇn sè lÇn ¨n b÷aphô, tõ Ýt ®Õn nhiÒu, tõ lo·ng ®Õn ®Æc, tõ nhuyÔn ®Õn cøng, ®Ócho ®øa trÎ thÝch øng dÇn.

20- tr−êng hîp nµokh«ng nªn cai s÷a

Cai s÷a ®óng thêi h¹n lµ mét viÖc cÇn thiÕt. Nh−ng khimµ trêi qu¸ l¹nh, qu¸ nãng hoÆc khi ®øa trÎ ®ang èm th×kh«ng nªn cai s÷a.

Bëi v× mïa hÌ viªm nhiÖt vµ mïa ®«ng l¹nh gi¸, n¨ng lùctiªu ho¸ cña trÎ th¬ t−¬ng ®èi yÕu, søc ®Ò kh¸ng kÐm, nÕu cais÷a th× sÏ lµm thay ®æi thãi quen ¨n uèng, dÔ sinh ra rèi lo¹nc«ng n¨ng tiªu ho¸, dÉn ®Õn tiªu ch¶y. NÕu ®øa trÎ ®ang èm,sau khi cai s÷a sÏ ®æi thµnh nh÷ng thøc ¨n kh¸c, dÔ g©y nªntiªu ho¸ kh«ng tèt, lµm cho bÖnh t×nh cµng trÇm träng thªm.Cho nªn nÕu gÆp mïa viªm nhiÖt th× nªn chê ®Õn mïa thu m¸tmÎ råi h·y cai s÷a. NÕu trÎ ®ang èm th× chê cho trÎ lµnh bÖnhråi h·y cai s÷a.

21- trong thêi kúcho con bó mµ thÊy kinh

th× kh«ng nªn cai s÷a

Cã mét sè ng−êi cho r»ng, phô n÷ ®ang cho con bó, saukhi thÊy kinh th× s÷a sÏ ®éc vµ thiÕu chÊt dinh d−ìng, kh«ngnªn cho con bó tiÕp n÷a. Kú thùc nãi nh− vËy lµ kh«ng cã c¨ncø khoa häc.

Mäi ng−êi ®Òu biÕt, s÷a mÑ lµ thùc phÈm thiªn nhiªn lýt−ëng nhÊt cña trÎ th¬. B×nh th−êng, sau khi ®Î ®Õn 4 th¸ng lµthêi kú chÊt l−îng s÷a mÑ cao nhÊt. Ng−êi phô n÷ cho con bó®Õn lóc thÊy kinh th× s÷a t−¬ng ®èi lo·ng h¬n b×nh th−êng métchót, chÊt mì ë trong s÷a cã Ýt h¬n, nh−ng chÊt pr«tªin th×t¨ng lªn. §èi víi ®øa trÎ, s÷a lóc nµy ch¼ng cã h¹i g× c¶. Saukhi hµnh kinh, chÊt l−îng s÷a l¹i trë l¹i b×nh th−êng. §Ó tr¸nht×nh tr¹ng s÷a bÞ lo·ng vµ thay ®æi çc thµnh phÇn trong s÷a,ng−êi phô n÷ ®ang cho con bó chØ cÇn chó ý trong nh÷ng ngµyhµnh kinh th× uèng nhiÒu n−íc h¬n mét chót, ¨n nhiÒu thøc¨n lo¹i ç, s÷a bß, thÞt gia cÇm vµ canh rau lµ ®−îc. Chonªn trong thêi kú ®ang cho con bó mµ thÊy kinh th× kh«ngcÇn ph¶i cai s÷a.

22- sau khi cai s÷akh«ng nªn tiÕp tôc

nu«i trÎ b»ng b×nh s÷a

§øa trÎ ®· ®−îc cai s÷a råi mµ vÉn tiÕp tôc cho dïngb×nh s÷a, kh«ng nh÷ng cã thÓ g©y thµnh thãi quen kh«ng tèt,mµ cßn cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc ph¸t triÓn cña r¨ng.

Bëi v× cai s÷a råi mµ vÉn tiÕp tôc sö dông b×nh s÷a, thËmchÝ khi uèng n−íc th−êng còng dïng b×nh s÷a, nh− vËy lµ l¹iph¶i cai s÷a b×nh mét lÇn n÷a. ThËt lµ phiÒn phøc. Dïng b×nh

11 23 24

s÷a mµ kh«ng chó ý ®Õn t− thÕ cña trÎ vµ vÞ trÝ b×nh s÷a, sÏ ¶nhh−ëng ®Õn viÖc ph¸t triÓn r¨ng, nh− t¹o nªn hµm r¨ng th−a,kh«ng ®Òu. Sö dông b×nh s÷a th¼ng ®øng, hoÆc vÞ trÝ b×nh s÷aqu¸ cao, khiÕn cho trÎ ph¶i v−¬n cæ lªn, t¹o thµnh khu«n mÆtbÞ lâm, r¨ng tr−íc nh« ra. Mót ®Çu vó b×nh s÷a kh«ng cã s÷a,kh«ng khÝ sÏ vµo trong d¹ dµy g©y nªn ®Çy h¬i, tr−íng bông.Do vËy, sau khi cai s÷a kh«ng nªn tiÕp tôc nu«i trÎ b»ng b×nhs÷a.

23- nh÷ng ®iÒu kiªng kþkhi cho trÎ em ¨n ®−êng

Sau khi c©n nh¾c nh÷ng ®iÒu lîi h¹i vÒ mäi mÆt, çc nhµy häc vµ dinh d−ìng häc ®· chØ ra r»ng, ngoµi viÖc ¨n uèngb×nh th−êng hµng ngµy ra, chóng ta kh«ng nªn ¨n nhiÒu®−êng, thËm chÝ cã ng−êi cßn ®Ò xuÊt r»ng ¨n ®−êng cµng Ýtcµng tèt, mµ kh«ng n còng ®−îc.

Cã ®iÒu lµ nh÷ng chÊt ngon lµnh cña ®−êng vÉn cßn hÊpdÉn con ng−êi ta nhiÒu l¾m, nhÊt lµ ®−îc çc em ®Æc biÖt yªuthÝch, cho nªn ë ®©y cÇn ph¶i nªu ra mét “ Nguyªn t¾c ” ®èivíi viÖc ¨n ®−êng : Mét lµ kh«ng nªn ¨n ®−êng qu¸ nhiÒu; hailµ ph¶i ¨n cho thÝch hîp. VËy khi nµo ¨n ®−êng th× tèt, khi nµo¨n ®−êng th× kh«ng tèt ? D−íi ®©y xin giíi thiÖu mét çch s¬ l−îc

1/ Thêi gian ¨n ®−êng tèt nhÊt.(1) Tr−íc khi ®i t¾m : T¾m sÏ ra rÊt nhiÒu må h«i, tiªu

hao thÓ lùc, cÇn ph¶i bæ sung n−íc vµ n¨ng l−îng , ¨n®−êng sÏ ®Ò phßng ®−îc nh÷ng sù thiÕu hôt nµy.

(2) Tr−íc khi vËn ®éng : Khi vËn ®éng cÇn ph¶i tËp trungtinh lùc, so víi çc thùc vËt kh¸c, ®−êng cã thÓ cung cÊp kalonhanh h¬n.

(3) Khi mÖt mái vµ ®ãi : So víi çc lo¹i thùc phÈm kh¸c,®−êng cã thÓ nhËp vµo m¸u nhanh h¬n, n©ng cao ®−îc ®−êng huyÕtnhanh h¬n.

(4) Ng−êi bi bÖnh ®−êng ruét, khi bÞ n«n oÑ : c«ng n¨ngtiªu ho¸ cña bÖnh nh©n kh«ng tèt, bÞ mÊt n−íc,dinh d−ìngkh«ng ®ñ, ¨n mét chót ®−êng hoÆc uèng n−íc ®−êng cã phamét chót muèi sÏ b»ng uèng thuèc bæ.

(5) Khi chãng mÆt buån n«n, ¨n mét chót ®−êng cã thÓn©ng cao ®−êng huyÕt, æn ®Þnh tinh thÇn, cã lîi cho viÖc kh«iphôc b×nh th−êng.

(6) Khi ®i tµu, xe, thuyÒn, nÕu ®iÒu kiÖn kh«ng tèt, ¨nc¬m võa kh«ng tiÖn, võa mÊt vÖ sinh, ¨n mét chót ®−êng võatiÖn lîi l¹i võa gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò.

2/ Nh÷ng lóc kh«ng nªn ¨n ®−êng.(1) Tr−íc khi ¨n c¬m : Sau khi ¨n ®−êng, khÈu vÞ sÏ bÞ

gi¶m, ¶nh h−ëng ®Õn l−îng ¨n b×nh th−êng, nÕu kÐo dµi, ng−êisÏ gÇy ®i, dinh d−ìng kh«ng ®ñ.

(2) Tr−íc khi ngñ : §−êng sÏ l−u l¹i ë çc kÏ r¨ng, rÊtcã lîi cho vi trïng sinh s«i n¶y në, tæn h¹i cho r¨ng. NÕu ¨n®−êng lo¹i s«c«la v.v... th× cßn t¹o cho thÇn kinh h−ng phÊn,sÏ mÊt ngñ.

(3) Sau khi ¨n no : Lóc nµy mµ l¹i ¨n ®−êng th× ng−êi sÏtrë nªn bÐo, nÕu ®−êng nhiÒu sÏ kÝch thÝch insulin ph©n tiÕt,khiÕn cho tÕ bµo insulin v× ph©n tiÕt qu¸ nhiÒu mµ bÞ suynh−îc, dÉn ®Õn bÖnh ®¸i th¸o ®−êng.

(4) Khi nãi chuyÖn : Võa nãi chuyÖn võa ¨n kÑo, th× kÑodÔ r¬i vµo khÝ qu¶n, lµm t¾c nghÏn thùc qu¶n, ®èi víi trÎ em cÇnph¶i chó ý.

(5) Khi ®ang ®au r¨ng : ¡n ®−êng sÏ cµng ®au h¬n, bÖnhsÏ nÆng h¬n.

(6) Khi bÞ dÞ øng da. §−êng huyÕt cao lµ ®iÒu kiÖn ®Ó

12 25 26

cÇu khuÈn nhá sinh s«i n¶y në. ¡n ®−êng cã thÓ lµm cho lípda bÞ dÞ øng th−êng xuyªn nhiÒu lÇn, ch÷a kh«ng khái. Chonªn ng−êi nhiÒu môn nhät hoÆc bÞ dÞ øng da th× kh«ng

Cho nªn, ®Ó b¶o vÖ søc khoÎ, cÇn ph¶i n¾m v÷ng nh÷ngthêi c¬ ¨n ®−êng cã lîi th× míi ®¹t ®−îc môc ®Ých h¹i Ýt lîinhiÒu. Cho trÎ th¬ ¨n ®−êng l¹i cµng cÇn ph¶i l−u ý ®Õn khoahäc.

3/ §−êng tuy tèt, nh−ng kh«ng nªn n nhiÒu.§−êng lµ vËt chÊt dinh d−ìng mµ nh©n lo¹i rÊt cÇn, n¨ng

l−îng mµ çc tæ chøc khÝ quan cña c¬ thÓ cÇn thiÕt, ®¹i bé phËn®Òu do ®−êng cung cÊp.

TrÎ em vµ mét sè ng−êi lín rÊt thÝch ¨n ®−êng. §−êngtuy tèt, nh−ng kh«ng nªn ¨n nhiÒu, nÕu ¨n nhiÒu th× ng−îc l¹i,sÏ cã h¹i cho søc khoÎ. §ã lµ v× :

(1) ¡n nhiÒu ®−êng sÏ dÉn ®Õn chÊt dinh d−ìng kh«ngtèt. BÊt cø lo¹i ®−êng nµo còng ®Òu thiÕu chÊt pr«tªin, chÊtmì, vitamin vµ chÊt kho¸ng. ¡n nhiÒu ®−êng, ng−êi ta sÏkh«ng c¶m thÊy ®ãi n÷a, kh«ng muèn ¨n vµ sÏ ¨n Ýt c¬m. Tùnhiªn, chÊt dinh d−ìng do ¨n uèng mµ ra còng sÏ Ýt ®i. NÕukÐo dµi, sÏ dÉn ®Õn dinh d−ìng kh«ng ®Çy ®ñ.

(2) ¡n nhiÒu ®−êng sÏ dÉn ®Õn hÖ thèng tiªu ho¸ cãbÖnh. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu bËc cha mÑ trÎ cho r»ng ®−êngnho cã chÊt dinh d−ìng, dÔ tiªu ho¸, th−êng dïng nã ®Ó thay®−êng tr¾ng cho trÎ con ¨n dµi ngµy, ng−îc l¹i sÏ chØ dÉn ®Õnlµm cho c«ng n¨ng cña d¹ dµy vµ ruét trë nªn “ L−êi biÕng ”,khiÕn cho viÖc ph©n tiÕt cña dung m«i tiªu ho¸ b×nh th−êng bÞgi¶m sót, c«ng n¨ng tiªu ho¸ bÞ tho¸i ho¸, ¶nh h−ëng ®Õn viÖchÊp thu tiªu ho¸ thøc ¨n, thËm chÝ cßn dÉn ®Õn mang bÖnh chohÖ thèng tiªu ho¸.

(3) ¡n nhiÒu ®−êng dÔ bÞ són r¨ng : §−êng lµm cho ®étoan ë trong måm t¨ng lªn, t¹o thµnh nhò toan khuÈn, liªn cÇu

khuÈn sinh tr−ëng ph¸t dôc mµ cã ®iÒu kiÖn sinh s«i n¶y në,r¨ng bÞ chÊt toan ¨n mßn, sÏ sinh ra s©u r¨ng. Nh÷ng trÎ emth−êng xuyªn ¨n ®−êng, tØ lÖ són r¨ng lªn tíi trªn 95%.

(4) ¡n nhiÒu ®−êng dÔ ph¸t sinh g·y x−¬ng. Bëi v×®−êng chuyÓn ho¸ cÇn ph¶i cã vitamin B4, ¨n nhiÒu ®−êng qu¸khiÕn cho vitamin B4 trong c¬ thÓ gi¶m ®i, do ®ã mµ h¹ thÊpn¨ng lùc cña ho¹t ®éng c¬ b¾p thÇn kinh. Ngoµi ra ¨n nhiÒu®−êng cßn lµm cho s¶n vËt cã chÊt toan trong c¬ thÓ t¨ng lªn,mµ chÊt kiÒm vµ chÊt canxi th× l¹i gi¶m ®i, sÏ t¹o thµnh chÊt x−¬ngbÞ nh·o, dÔ x¶y ra g·y x−¬ng.

(5) ¡n nhiÒu ®−êng sÏ lµm cho m¾t cËn thÞ ph¸t triÓn,dÉn ®Õn cËn thÞ trôc cña m¾t. Çc chuyªn gia kªu gäi : Çc trÎem vµ häc sinh tuyÖt ®èi kh«ng nªn ¨n nhiÒu ®−êng.

(6) ¡n nhiÒu ®−êng dµi ngµy dÔ sinh bÐo ph×. Bëi v×nh÷ng phÇn ®−êng d− thõa sÏ chuuyÓn ho¸ thµnh mì tÝch tôl¹i ë d−íi da, sinh ra bÐo ph×. Vµ do bÐo ph× mµ dÉn ®Õn çcbÖnh tËt kh¸c.

(7) ¡n qu¸ nhiÒu ®−êng sÏ lµm cho tÝnh khÝ con ng−êitrë nªn nãng n¶y, hÊp tÊp. Theo tµi liÖu cña së nghiªn cøuquan hÖ gia ®×nh ë Mü cho biÕt : ¡n nhiÒu ®−êng dÉn ®Õnnång ®é ®−êng huyÕt t¨ng cao, khiÕn cho trÎ em trë nªn nãngn¶y hÊp tÊp, cã thÓ m¾c bÖnh ®a ®éng. Ng−êi lín tÝnh t×nhnãng n¶y hÊp tÊp dÔ x¶y ra tai n¹n.

4/ TrÎ em kh«ng nªn n qu l−îng ®−êng. §−êng lµ lo¹i thùc phÈm toan tÝnh kh«ng cã canxi. ¡n

®−êng nhiÒu qu¸, c¬ thÓ cÇn kh«i phôc chÊt kiÒm thiÕu, tøc lµph¶i tiªu hao chÊt canxi ë trong c¬ thÓ ng−êi ta. Ngµy th¸ngkÐo dµi, sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc ph¸t triÓn x−¬ng cèt cña trÎ em.

5/ TrÎ em kh«ng nªn n nhiÒu kÑo s«c«la.KÑo s«c«la lµ mét lo¹i thùc phÈm ®−êng mµ nguyªn liÖu

chñ yÕu lµ cacao chÕ ra, mïi vÞ th¬m ngon, ngät, chÊt dinh

13 27 28

d−ìng phong phó, nÕu ®−îc ¨n vµi ba çi, ®óng lµ lµm chong−êi ta vui t−¬i thanh th¶n, nhí m·i kh«ng quªn. Song, nÕucoi lµ thøc ¨n ®Ó tÈm bæ, th−êng xuyªn ¨n qu¸ nhiÒu, th×ng−îc l¹i, h¹i nhiÒu lîi Ýt. VËy v× nguyªn do g× ?

Thùc ra, nhu cÇu mµ c¬ thÓ con ng−êi ta cÇn ba nguånn¨ng l−îng lín trong viÖc ¨n uèng nh− çc chÊt pr«tªin, chÊtmì, vµ chÊt ®−êng lµ cã mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh. VÝ dô nh− mçingµy tÝnh tæng céng çc lo¹i thùc phÈm nh− g¹o, m×, ç, thÞt,rau xanh v.v...th× chÊt pr«tªin chiÕm 10 -15%, chÊt mì chiÕm30 - 35%, chÊt ®−êng chiÕm 50 - 60%. Cho dï chÊt dinhd−ìng cña kÑo s«c«la cã phong phó ®Õn ®©u th× so víi tØ lÖdinh d−ìng mµ con ng−¬× cÇn thiÕt nh− trªn th× cßn kÐm rÊtxa. Trong rÊt nhiÒu lo¹i s«c«la tinh chÕ, tØ lÖ mì chiÕm gÇn 40- 50%, tØ lÖ ®−êng còng kh«ng Ýt, mµ tØ lÖ pr«tªin chØ cã trªnd−íi 5%. Ngoµi ra, trong s«c«la cßn cã chÊt kiÒm cacao, chÊtkiÒm caphªin v.v... mµ trong thùc phÈm b×nh th−êng rÊt Ýt cã.NÕu th−êng xuyªn ¨n s«c«la th× sÏ cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cÇnph¶i gi¶i quyÕt :

- Thµnh phÇn mì qu¸ nhiÒu, trÎ em ¨n nhiÒu ®−êng sÏ trënªn bÐo ph×, trong c¬ thÓ tÝch luü mét sè l−îng mì rÊt lín,t¨ng thªm g¸nh nÆng cho buång tim, thÓ chÊt sÏ dÇn dÇn suynh−îc; ng−êi lín ¨n nhiÒu ®−êng sÏ bi m¾c çc bÖnh nh− x¬cøng ®éng m¹ch, cao huyÕt ¸p, bÖnh van tim, bÖnh sái mËtv.v...

- Thµnh phÇn ®−êng qu¸ cao, th«ng qua sù chuyÓn ho¸míi ë trong c¬ thÓ, rÊt nhiÒu thµnh phÇn ®−êng sÏ chuyÓnbiÕn thµnh mì dù tr÷, còng sÏ lµm cho ng−êi ta bÐo ph×.

- Thµnh phÇn pr«tªin rÊt Ýt, mµ pr«tªin l¹i lµ “ vËt kiÕntróc ” cña tÕ bµo çc c¬ quan trong c¬ thÓ con ng−êi, trÎ emthiÕu chÊt pr«tªin, sÏ bÞ ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn; ng−êi línth× sÏ bÞ mÒm nhòn c¬ b¾p, kh«ng cßn søc lùc vµ rÊt nhanh chãng

bÞ mÖt mái.- S«c«la cã n¨ng l−îng rÊt cao, tæng nhiÖt l−îng cña 100

gam s«c«la cã thÓ ®¹t ®Õn 530 - 550 ngh×n kalo. Mét ng−êilµm viÖc nhÑ b×nh th−êng, mçi ngµy cÇn kho¶ng 3000 kil«kalo, 100 gam s«c«la chiÕm tØ lÖ lín trong ®ã. Cho nªn sau khi¨n nhiÒu s«c«la sÏ cã c¶m gi¸c ®Çy bông, ¶nh h−ëng ®Õn khÈuvÞ cña ba b÷a ¨n, thÕ lµ sÏ ¨n Ýt thøc ¨n ®i, çc chÊt pr«tªin,muèi v« c¬, vitamin v.v...mµ c¬ thÓ rÊt cÇn th× l¹i thiÕu métçch nghiªm träng, rÊt cã h¹i cho søc khoÎ.

-Çc chÊt kiÒm cacao, kiÒm cµ phª ë trong s«c«la cã t¸cdông lµm tim ®Ëp m¹nh h¬n vµ ®¹i n·o h−ng phÊn h¬n, trÎ emsau khi ¨n nhiÒu s«c«la sÏ quÊy khãc, nghÞch ngîm vµ kh«ngchÞu ngñ; ng−êi lín ¨n xong còng dÔ h−ng phÊn thÇn kinh vµmÊt ngñ.

- S«c«la rÊt ngät vµ ngÊy, sau khi ¨n nhiÒu sÏ kh«ng cãlîi cho viÖc vÖ sinh r¨ng miÖng, sÏ trë nªn h«i måm vµ s©ur¨ng, vµ cßn xuÊt hiÖn hiÖn t−îng î chua, rÊt khã chÞu.

.......Tõ ®ã ta thÊy, bÊt kú lµ trÎ con hay ng−êi lín còng ®Òu kh«ng nªn

¨n nhiÒu s«c«la.6/ Kh«ng nªn l¹m dông ®−êng nho.Cã mét sè ng−êi lÊy ®−êng nho lµm chÊt bæ dinh d−ìng,

th−êng xuyªn ¨n hoÆc cho trÎ ¨n. Khi b¶n th©n hoÆc con çièm ®au, bÊt kÓ lµ bÖnh g×, còng t×m mäi çch mua cho ®−îc®−êng nho cho ng−êi èm hoÆc cho trÎ con ¨n ®Ó tÈm bæ, çchlµm nh− vËy liÖu cã hay kh«ng ?

§−êng nho lµ mét lo¹i ®¬n ®−êng, cã thÓ trùc tiÕp hÊpthu ë trong ®−êng ruét, nh−ng gi¸ c¶ t−¬ng ®èi ®¾t, kh«ngngät b»ng ®−êng tr¾ng. §−êng tr¾ng thuéc lo¹i song ®−êng,khi qua ®−êng ruét cÇn ph¶i cã t¸c dông cña chÊt men, sau khiph©n gi¶i thµnh ®¬n ®−êng råi míi hÊp thu ®−îc. §−êng tr¾ng

14 29 30

th× rÎ h¬n vµ ngät h¬n ®−êng nho. Hai lo¹i ®−êng nµy, ngoµiviÖc cã mét sè vi l−îng muèi v« c¬ vµ cã thÓ cung cÊp nhiÖtl−îng ra, kh«ng cã bÊt kú lo¹i chÊt bæ nµo kh¸c, cho nªn nãch¼ng ph¶i lµ thùc phÈm dinh d−ìng bæ bÐo g× ®©u.

VËy th× nh÷ng ng−êi nµo cã thÓ dïng ®−êng nho ?Nh÷ng ng−êi cã bÖnh sót c©n nghiªm träng, ®au bông ®i ngoµinghiªm träng, nh÷ng ng−êi sau khi mæ ruét thõa th× cã thÓ ¨n®−êng nho. Bëi v× nh÷ng ng−êi nµy c«ng n¨ng tiªu ho¸ vµchÊt men song ®−êng ë trong ®−êng ruét kÐm, ¨n ®−êng nhoth× cã lîi cho viÖc phôc håi søc khoÎ.

L¹m dông ®−êng nho th× cã h¹i g× ? Nãi chung nh÷ngng−êi søc khoÎ b×nh th−êng,hoÆc èm ®au nh−ng kh«ng ph¶inh÷ng c¨n bÖnh nh− ®· nªu trªn th× kh«ng nªn ¨n ®−êng nho,bëi v× tiÒm lùc c«ng n¨ng tiªu ho¸ cña c¬ thÓ con ng−êi rÊtlín, ¨n ®−êng tr¾ng sÏ kh«ng t¨ng thªm g¸nh nÆng cho ®−êngruét, vµ víi trÎ con còng kh«ng t¨ng thªm g¸nh nÆng cho®−êng ruét. C¬ n¨ng cña c¬ thÓ sinh vËt phæ biÕn lµ tån t¹imét qui luËt dïng tèt bá xÊu, tøc lµ cµng dïng th× c«ng n¨ngsinh lý cµng m¹nh, kh«ng dïng th× sÏ tho¸i ho¸. NÕu cø ¨n®−êng nho l©u ngµy tÊt sÏ lµm cho çc lo¹i c«ng n¨ng ph©ntiÕt cña men tiªu ho¸ bÞ h¹ thÊp. C«ng n¨ng tiªu ho¸ ®−êngruét bÞ h¹ thÊp th× dÔ m¾c bÖnh, thËm chÝ cßn dÉn ®Õn nhiÒulo¹i suy dinh d−ìng, ¶nh h−ëng ®Õn sù tr−ëng thµnh vµ søckhoÎ b×nh th−êng.

24- muèn trÎ t¨ng chiÒu cao kh«ngph¶i chØ dùa vµo dinh d−ìng

Mçi bËc cha mÑ ®Òu mong muèn caon m×nh cao lín, chonªn b×nh th−êng cø t¨ng thªm rÊt nhiÒu chÊt dinh d−ìng. Kú

thùc çch lµm nh− vËy chØ ng−îc l¹i víi ý nguyÖn, kÕt qu¶kh«ng nh÷ng kh«ng lµm cho trÎ cao lªn, ng−îc l¹i cßn lµmcho chóng bÐo ra.

Mäi ng−êi ®Òu biÕt, con ng−êi ta cao thÊp cã liªn quannhÊt ®Þnh ®Õn sù di truyÒn, nh−ng chñ yÕu lµ do chÊt kÝch tèsinh tr−ëng cña viÖc ph©n tiÕt thuú thÓ n·o ®iÒu tiÕt. Mµ viÖcph©n tiÕt cña chÊt kÝch tè sinh tr−ëng cã liªn quan ®Õn nhiÒunh©n tè nh− dinh d−ìng, vËn ®éng, ngñ vµ viÖc ph©n tiÕt chÊttuû v.v...NÕu cø mï qu¸ng chØ dùa vµo viÖc t¨ng c−êng dinhd−ìng, th× trÎ con kh«ng nhÊt ®Þnh cã ®−îc mét th©n h×nh caolín khoÎ m¹nh.

Trong c¶ cuéc ®êi con ng−êi ta cã hai giai ®o¹n cao línnhanh nhÊt, ®ã lµ tõ khi ®Î ®−îc mét th¸ng cho ®Õn mét n¨mlµ l¬n lªn nhanh nhÊt, sau ®ã lµ ®Õn thêi kú thanh xu©n. Ng−êita trong khi vËn ®éng vµ trong lóc ngñ viÖc ph©n tiÕt chÊt sinhtr−ëng cao nhÊt. Cho nªn çc bËc cha mÑ h·y chó ý nh÷ng thêikú con trÎ cao lín, b¶o ®¶m cho chóng ¨n uèng cã ®ñ chÊtdinh d−ìng, vËn ®éng tho¶i m¸i vµ cã giÊc ngñ ®Çy ®ñ. §ÆcbiÖt lµ ph¶i ®ñ chÊt canxi vµ chÊt ph«t-pho ®Ó cho x−¬ng g©nphÊt triÓn ®−îc tèt.

25- TrÎ em kh«ng nªndïng nhiÒu dÇu gan ç

DÇu gan ç lµ mét lo¹i dinh d−ìng bæ sung vitamin A, Dcho trÎ em bÞ thiÕu chÊt kali. NÕu vitamin A vµ vitamin DnhiÒu qu¸ th× kh«ng nh÷ng c¬ thÓ kh«ng lîi dông ®−îc mµ cßng©y nªn ngé ®éc m·n tÝnh. BiÓu hiÖn ngé ®éc vitamin A lµ ng−êi mÖtmái, ch¸n n, ng−êi gµy ®i v.v...

B×nh th−êng, l−îng vitamin A, D trong thøc ¨n ®· cã thÓ

15 31 32

®ñ tho¶ m·n nhu cÇu cña c¬ thÓ, kh«ng cÇn bæ sung n÷a. §èivíi nh÷ng tr−êng hîp cÇn bæ sung th× ph¶i do b¸c sÜ chØ ®Þnhmíi ®−îc uèng dÇu gan ç, mµ ph¶i uèng ®óng liÒu, ®óng giê,kh«ng ®−îc v−ît qu sè l−îng, ®Ó tr nh ph t sinh bÞ ngé ®éc m·n tÝnh.

26- TrÎ em l−êi ¨n kh«ng nªn cho ¨n m× chÝnh

Çc mïi vÞ cña thøc ¨n ®Òu th«ng qua ®Çu l−ìi mµ c¶mgi¸c ®−îc. Khi thiÕu chÊt kÏm th× c«ng n¨ng cña vÞ gi¸c vµho¹t tÝnh cã men kÏm bÞ h¹ thÊp, dÉn ®Õn vÞ gi¸c vµ khÈu vÞ bÞsuy gi¶m, thËm chÝ cßn cã thÓ lµm cho nh÷ng lç nhá ë ®Çu l−ìibÞ t¾c nghÏn, t¹o thµnh tÝnh l−êi n nghiªm träng.

Çc nhµ khoa häc ®· ph¸t hiÖn ra r»ng, ®Ó n©ng caokhÈu vÞ cña trÎ em mµ cho nhiÒu m× chÝnh vµo çc mãn ¨n th×sÏ lµm cho chÊt kÏm ë trong m¸u biÕn thµnh mét chÊt toankÏm ræi theo n−íc tiÓu bµi tiÕt ra ngoµi, nh− vËy cµng lµm choc¬ thÓ thiÕu nhiÒu chÊt kÏm h¬n, lµm cho bÖnh l−êi ¨n trë nªnnghiªm träng.

Cho nªn, khi thÊy trÎ em l−êi ¨n, chËm lín, thiÕu m¸uth× ph¶i nghÜ ngay ®Õn trong ng−êi thiÕu chÊt kÏm, vµ ph¶i kÞpthêi ®−a ®Õn bÖnh viÖn ®Ó ch÷a ch¹y. B×nh th−êng còng nªncho trÎ em ¨n nh÷ng thøc ¨n cã chÊt kÏm nhiÒu h¬n mét chót,nh− tim lîn, gan lîn, tim bß, thÞt bß, thÞt lîn n¹c, ç, sß biÓn,çc chÕ phÈm tõ ®Ëu v.v... TuyÖt ®èi kh«ng nªn dïng m×chÝnh muèn g©y c¶m gi¸c ¨n ngon ®Ó ch÷a bÖnh l−êi ¨ncña trÎ em.

27- TrÎ em Kh«ng nªn ¨nkÑo s«c«la víi s÷a bß

Trong s÷a bß cã rÊt nhiÒu chÊt anbumin vµ kali. Trongs«c«la th× l¹i cã chÊt th¶o toan, hai thøc ®ã hoµ trén víi nhau,chÊt kali trong s÷a sÏ kÕt hîp víi chÊt th¶o toan thµnh mét lo¹iaxit kali kh«ng tan. ¡n nh− vËy sÏ gi¶m mÊt nhiÒu chÊt dinhd−ìng, thËm chÝ cßn dÉn ®Õn nh÷ng t¸c dông phô kh¸c n÷a.

28- TrÎ emkh«ng nªn ¨n nhiÒu quÊt

QuÊt cã rÊt nhiÒu chÊt dinh d−ìng, mïi vÞ võa th¬m võangät, g¸i trai, giµ trÎ ®Òu rÊt thÝch ¨n. Nh−ng kh«ng nªn ¨nnhiÒu. ¡n Ýt th× sÏ bæ d−¬ng Ých khÝ, ¨n nhiÒu sÏ bÞ t¸o nhiÖt,bèc ho¶, s−ng cæ, ®au häng, tiªu ho¸ kh«ng tèt. Nãi chung,mçi ngµy ¨n 3 qu¶ th× ®−îc, nÕu ¨n nhiÒu sÏ cã h¹i cho r¨ngvµ miÖng.

Tr−íc khi ¨n quÊt kho¶ng mét tiÕng ®ång hå, kh«ng nªn¨n s÷a bß, bëi v× chÊt anbumin trong s÷a bß gÆp ph¶i chÊt axitcña qu¶ quÊt sÏ ng−ng kÕt l¹i, ¶nh h−ëng ®Õn sù hÊp thô cñabé m¸y tiªu ho¸. Tr−íc khi ¨n c¬m còng kh«ng nªn ¨n quÊt,bëi v× chÊt axit h÷u c¬ ë trong quÊt sÏ kÝch thÝch niªm m¹c cñad¹ dµy, kh«ng cã lîi cho søc khoÎ cña c¬ thÓ.

29- TrÎ em kh«ng nªn ¨nnh÷ng thùc vËt Ýt chÊt mì

16 33 34

Çc nhµ nghiªn cøu ph¸t hiÖn ra r»ng, choñtÎ em ¨nnh÷ng thøc ¨n cã Ýt chÊt mì, Ýt chÊt cholestªrin th× sÏ nhÑ c©nh¬n so víi nh÷ng trÎ em b×nh th−êng kh¸c, dÉn ®Õn bÖnh “cßicäc”. Ng−êi ta ®o ®−îc ë nh÷ng trÎ em ph¸t triÓn kh«ng tètnµy th× thÊy sù tiªu hao nhiÖt l−îng vµ chÊt kÏm ®Òu t−¬ng ®èithÊp, n¨ng lùc ho¹t ®éng so víi çc trÎ em cïng løa tuæi còngkÐm h¬n. Mì lµ chÊt dinh d−ìng cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn vµtr−ëng thµnh cña trÎ em, kh«ng thÓ coi th−êng ®−îc, cÇn ph¶icung cÊp cho chóng mét çch hîp lý.

30- TrÎ emkh«ng nªn ¨n nhiÒu tái

NhiÒu ng−êi rÊt thÝch ¨n tái. NÕu ¨n võa ph¶i th× cã lîicho søc khoÎ, nh−ng nÕu ¨n nhiÒu qu¸ th× l¹i cã h¹i, nhÊt lµnh÷ng ng−êi cã bÖnh ®au m¾t, tay ch©n th−êng xuyªn nãng,nh÷ng ng−êi mµ c¬ thÓ ©m h− ho¶ v−îng, triÒu nhiÖt «n hµnth× kh«ng cã lîi. §Õn n¨m ngoµi 50 tuæi th× m¾t nh×n dÇn dÇnkÐm ®i, tr«ng çi g× còng m¬ m¬ hå hå, tai ï, måm kh«, l−ìi®¾ng, ®Çu nÆng, ch©n nhÑ, trÝ nhí bÞ gi¶m ®i râ rÖt. Nh÷ngchøng bÖnh nµy lµ hËu qu¶ cña viÖc ¨n nhiÒu tái. ¡n tái cãtr¨m çi lîi mµ chØ cã mét çi h¹i lµ m¾t, c©u nãi ®ã trong d©ngian còng cã çi lý cña nã.

31- 4 ®iÒu kiªng kþ trongviÖc ¨n uèng cña trÎ em

1) TrÎ em kh«ng nªn ¨n kham.Nh÷ng chÊt dinh d−ìng mµ c¬ thÓ cÇn cã ph¶i toµn diÖn.

C¨n cø vµo nhu cÇu cña nh÷ng chÊt dinh d−ìng, n¨ng l−îng c¬

b¶n mµ chÊt dinh d−ìng s¶n sinh ra, tØ lÖ phÇn tr¨m thÝch øngtrong tæng n¨ng l−îng lµ : pr«tªin 13 - 17%, chÊt bÐo 30 -35%, chÊt ®−êng 50 - 55%. Cho nªn nh÷ng chÊt ho¸ hîp cñapr«tªin, mì vµ vitamin ®Òu lµ nh÷ng chÊt dinh d−ìng cÇn thiÕtcho c¬ thÓ loµi ng−êi.

¡n kham, do chÊt dinh d−ìng phiÕn diÖn mµ lµm cho c¬thÓ kh«ng ®¹t ®−îc nhu cÇu dinh d−ìng hîp lý, ¶nh h−ëng ®Õnsøc khoÎ cña c¬ thÓ, dÔ dÉn ®Õn çc lo¹i bÖnh tËt. Tõ l©u,trong “Néi kinh” ®· cã luËn thuËt lµ trong lôc phñ ngò t¹ngkh«ng ®−îc thiªn lÖch vÒ mét çi g× hÕt. TÊt nhiªn trong ¨nuèng th× ph¶i chó ý ®Õn chÊt, nh−ng còng kh«ng yªu cÇu ph¶i¨n toµn chÊt, còng ph¶i ¨n mét Ýt chÊt tanh ®Ó ®iÒu tiÕt khÈu vÞ,®Ó cho nh÷ng chÊt dinh d−ìng ®−îc tËn dông nhiÒu nhÊt.

Tõ x−a ®Õn nay, kh«ng Ýt nh÷ng bän vua quan phongkiÕn, bän quÝ téc c−êng hµo, ngµy ngµy ¨n s¬n hµo h¶i vÞ,nh©n s©m yÕn sµo, chÊt bæ thõa møa, nh−ng trong bän chóng®· cã mÊy ai th©n c−êng tuæi thä ®©u ? RÊt nhiÒu ng−êi trongbän hä ®· chÕt non hoÆc còng ch¼ng sèng l©u. Chøng tá r»ng,®¹o ¨n uèng kh«ng ph¶i chØ lµ toµn chÊt bæ, mµ lµ ph¶i khoahäc hîp lý.

2) TrÎ em kh«ng nªn bá b÷a ¨n s¸ng.TÕ bµo n·o cña con ng−êi chØ cã thÓ thu ®−îc n¨ng l−îng

trong chÊt dinh d−ìng cña ®−êng. Sau mét ®ªm kh«ng ¨n, mµs¸ng ra còng l¹i kh«ng ¨n hoÆc b÷a s¸ng ¨n qu¸ Ýt, ®−êngkh«ng thÓ b¶o ®¶m cung øng ®ñ cho m¸u, thêi gian kÐo dµikhiÕn ng−êi ta c¶m thÊy mÖt mái , kiÖt søc, m¾t hoa ®Çu v¸ng,xuÊt hiÖn hiÖn t−îng tim ®Ëp m¹nh, buån n«n, ngÊt xØuv.v...kh«ng cßn tinh lùc dåi dµo ®Ó häc tËp vµ c«ng t¸c. B÷a¨n s¸ng nãi chung th−êng lµ ®−êng, ch¸o, b¸nh bao, mµn thÇu,cã ®iÒu kiÖn th× ¨n trøng, s÷a bß lµ nh÷ng thø cã nhiÒuchÊt ®¹m.

17 35 36

3) B÷a n s¸ng kh«ng nªn chØ n thøc n kh«.Tõ gãc ®é sinh lý häc mµ xÐt, c«ng n¨ng cña ®−êng tiªu ho¸

th−êng tõ tr¹ng th¸i ng−ìng chÕ ban ®ªm kh«i phôc ®Õn tr¹ngth¸i h−ng phÊn, c«ng n¨ng tiªu ho¸ kÐm, khÈu vÞ kh«ng thÊyngon. NÕu lóc nµy mµ ¨n nh÷ng thøc ¨n thiÕu l−îng n−íc th×kh«ng dÔ tiªu ho¸. Ngoµi ra sau mét ®ªm ngñ say, c¬ thÓ conng−êi ®· ë vµo tr¹ng th¸i mÊt n−íc, trong t×nh tr¹ng c¬ thÓ cãnhiÒu chÊt chuyÓn ho¸ cÇn bµi tiÕt ra ngoµi, cÇn ph¶i kÞp thêibæ sung mét l−îng n−íc nhÊt ®Þnh, nh− ¨n ch¸o, uèng s÷a ®Ëunµnh, s÷a bß ®Ó bæ sung cho t×nh tr¹ng thiÕu n−íc trong c¬thÓ.

B÷a s¸ng mµ ¨n nhiÒu thøc ¨n cã hµm l−îng n−íc, cßncã thÓ t¨ng thªm phÇn hÊp thu dÞch thÓ, më réng thµnh huyÕtqu¶n, bæ sung l−îng m¸u, t¨ng nhanh tuÇn hoµn m¸u, khiÕncho nh÷ng chÊt chuyÓn ho¸ míi trong c¬ thÓ nhanh chãng®−îc kh«i phôc ®Õn tr¹ng th¸i thÞnh v−îng.

4) Mïa hÌ nãng nùc kh«ng nªn quªn n giÊm.Tôc ng÷ cã c©u : “ Më cöa ra lµ cã bÈy viÖc: cñi, g¹o,

dÇu, muèi, t−¬ng, giÊm, trµ”. §ñ thÊy ®Þa vÞ cña giÊm trongcuéc sèng th−êng ngµy cña chóng ta. ¡n giÊm kh«ng nh÷ngchØ t¨ng thªm phong vÞ cña thøc ¨n, t¨ng thªm khÈu vÞ, nh÷ngthµnh phÇn trong ®ã nh− axit axªtic, ®−êng vµ axit xitric cßnlµ nh÷ng vËt chÊt lµ nguån sinh ra n¨ng l−îng mµ c¬ thÓ conng−êi cÇn thiÕt, vµ ®−îc c¬ thÓ nhanh chãng hÊp thu . Cho nªn,mïa hÌ ¨n mét chót giÊm sÏ cã lîi cho viÖc gi¶i trõ mÖt nhäc vµ kh«iphôc thÓ lùc.

Mïa hÌ nhiÖt ®é cao, lµ thêi tiÕt vi khuÈn sinh s¶n rÊtnhanh vµ rÊt m¹nh, nh÷ng c¨n bÖnh truyÒn nhiÔm ®−êng tiªuho¸ ph¸t sinh t−¬ng ®èi nhiÒu. DiÖt khuÈn trÞ bÖnh chÝnh lµb¶n lÜnh s½n cã cña giÊm. Çc lo¹i vi trïng nh− vi trïngSalm«n, trùc khuÈn ruét giµ, tô cÇu khuÈn ho¸ mñ, vi khuÈn

kiÕt lþ v.v...gÆp ph¶i giÊm th× chØ sau nöa tiÕng ®ång hå nã sÏchÕt. Cho nªn mïa hÌ dïng giÊm trong ném vµ çc lo¹i thøc¨n kh¸c, võa gióp cho khÈu vÞ ®−îc ngon h¬n, l¹i võa cã t¸cdông diÖt khuÈn trÞ bÖnh. Ngoµi ra mét sè thùc vËt cã bao hµmchÊt muèi axit nitric, nh− ç m¾m, thÞt muèi, d−a muèi v.v...v×trêi rÊt nãng nªn vi khuÈn sinh në rÊt nhanh, t¸c dông cña viÖcvi khuÈn chuyÓn ho¸ nh÷ng chÊt muèi a-xit nitric ë trong ®ãthµnh chÊt muèi ¸ a-xit nitric còng t¨ng lªn. ChÊt ¸ a-xitnitric nµy ë trong c¬ thÓ sau khi chuyÓn ho¸ cã thÓ chuyÓnbiÕn thµnh chÊt ¸ nitrat amin lµ chÊt g©y ung th− rÊt m¹nh. ¡nmét chót giÊm sÏ cã t¸c dông ph©n gi¶i chÊt muèi ¸ a-xit nitricnµy . Nh÷ng ng−êi bÞ bÖnh c¶m cóm, bÖnh viªm häng uèngmËt ong cã pha mét chót giÊm võa ph¶i, còng sÏ nhanh chãngkhái bÖnh.

Xin nhí : mïa hÌ kh«ng nªn quªn cho trÎ em ¨n métchót giÊm

32- TrÎ em kh«ng nªnuèng nhiÒu n−íc cã ga

Trong n−íc ga cã çc chÊt gäi lµ ph«t-ph¸t, sau khi nãvµo ®−êng ruét cã thÓ sinh ra ph¶n øng ho¸ häc víi chÊt s¾t vµt¹o thµnh mét chÊt v« dông ®èi víi c¬ thÓ råi bµi tiÕt ra ngoµi.Trong t×nh h×nh b×nh th−êng, chÊt s¾t ë trong thøc ¨n chÝnh raph¶i ®−îc hÊp thu kho¶ng 10%, nh−ng nÕu uèng nhiÒu n−íccã ga sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc hÊp thu chÊt s¾t nµy, g©y nªnthiÕu m¸u, kh«ng cã lîi cho viÖc ph¸t triÓn c¬ thÓ cña trÎ em.

33- TrÎ em kh«ng nªn ¨n nhiÒu b¸nh quÈy

18 37 38

B¸nh quÈy võa ngon, võa rÎ tiÒn, thuËn tiÖn l¹i tiÕt kiÖmthêi gian. ThÕ nh−ng ®èi víi trÎ em, ¨n nhiÒu b¸nh quÈy th× l¹icã h¹i. Trong b¸nh quÈy chÊt nh«m t−¬ng ®èi nhiÒu, mµ nh«ml¹i lµ nguyªn tè vi l−îng mµ c¬ thÓ con ng−êi kh«ng cÇn. NÕutrÎ em th−êng xuyªn ¨n b¸nh quÈy th× chÊt nh«m sÏ tÝch tô l¹ië trong c¬ thÓ, cã thÓ g©y nªn nh÷ng bÖnh nh− thiÕu chÊt kali,chÊt ph«t-pho chuyÓn ho¸ b×nh th−êng ë trong c¬ thÓ trÎ em,dÉn ®Õn çc bÖnh nh− mÒm x−¬ng, cong x−¬ng, v.v...Trong c¬thÓ cã nhiÒu chÊt nh«m qu¸ cßn lµm gi¶m thÊp çc ho¹t tÝnhcña men anbumin d¹ dµy, lµm cho vÞ toan gi¶m thÊp, d¹ dµybµi tiÕt Ýt ®i, c«ng n¨ng tiªu ho¸ bÞ rèi lo¹n, ¶nh h−ëng ®Õn sùph¸t triÓn vµ søc khoÎ cña trÎ em. §èi víi viÖc ph¸t triÓn trÝlùc còng rÊt kh«ng cã lîi. Cho nªn, kh«ng nªn th−êng xuyªncho trÎ em ¨n b¸nh quÈy.

34- Kh«ng nªn cho trÎ em ¨n nhiªï m× chÝnh

Çc nhµ dinh d−ìng häc cho r»ng, trÎ em kh«ng nªn ¨nnhiÒu m× chÝnh. Bëi v× trÎ em sau khi ¨n m× chÝnh, sÏ cïng víinguyªn tè kÏm ë trong m¸u ph¸t sinh t¸c dông ho¸ thµnh axitkÏm, sau ®ã tan ra n−íc råi theo n−íc tiÓu bµi tiÕt ra ngoµi, do®ã lµm cho trÎ em thiÕu chÊt kÏm. Nguyªn tè kÏm lµ nguyªntè vi l−îng rÊt cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn vµ tr−ëng thµnh cñatrÎ em, thiÕu nã trÎ em sÏ cã hiÖn t−îng vÞ gi¸c kh«ng nh¹y,khÈu vÞ kh«ng m¹nh. NÕu kÐo dµi sÏ trë thµnh suy tho¸i trÝlùc,ph¸t triÓn kh«ng tèt cïng çc hËu qu¶ nghiªm träng kh¸c.

Çc chuyªn gia cßn v¹ch ra r»ng, nÕu kh«ng cho trÎ em ¨nnhiÒu m× chÝnh th× ng−êi mÑ ®ang cho con bó còng kh«ng nªn ¨n

nhiÒu m× chÝnh.

35- TrÎ em kh«ng nªn ¨n cµ chua xanh

Cµ chua mµu cßn xanh tøc lµ ch−a chÝn còng cã ®éc tènh− khoai t©y mäc mÇm, ®Òu chøa sinh vËt gluc«zit. ¡n cµchua xanh trong måm c¶m thÊy chan ch¸t, thËm chÝ cã khicßn ngé ®éc, kh«ng nªn ¨n.Khi ®ãi bông mµ ¨n nhiÒu cµ chuaxanh cµng bÊt lîi cho c«ng n¨ng cña d¹ dµy.

36- TrÎ em kh«ng nªn uèngnhiÒu n−íc gi¶i kh¸t cã mµu

Çc chÊt mµu dïng ®Ó s¶n xuÊt çc lo¹i ®å uèng l¹nh, ®asè th−êng dïng ph−¬ng ph¸p ho¸ häc ®Ó chÕ ra, nªn ®Òu cãmét sè ®éc tè nhÊt ®Þnh. Khi trÎ em dïng mét sè thùc phÈm cãmµu,tuy kh«ng x¶y ra ngay nh÷ng ph¶n øng l©m sµng ®Ó cãthÓ thÊy ®−îc, nh−ng nÕu cø kÐo dµi th× sÏ cã nguy c¬ t¸c h¹itiÒm Èn trong c¬ thÓ. BiÓu hiÖn chñ yÕu lµ mÊy mÆt sau ®©y :

1/ Lµm nhiÔu c«ng n¨ng b×nh th−êng cña çc lo¹i menho¹t tÝnh ë trong c¬ thÓ, lµm cho ph¶n øng chuyÓn ho¸ cña çcchÊt ®−êng, chÊt pr«tªin, chÊt mì, vitamin bÞ ¶nh h−ëng, nÕukÐo dµi sÏ dÉn ®Õn trÎ em thiÕu dinh d−ìng.

2/ KÝch thÝch niªm m¹c d¹ dµy, ¶nh h−ëng ®Õn c«ngn¨ng tiªu ho¸ cña d¹ dµy; ®ång thêi sÏ lµm cho thËn ph¶i lµmviÖc rÊt nhiÒu, ¶nh h−ëng ®Õn c«ng n¨ng cña thËn.

3/ G©y trë ng¹i cho sù xung ®éng truyÒn dÉn cña hÖ thèngthÇn kinh, dÔ g©y bÖnh ®a ®éng ë trÎ em.

Cho nªn xin cã lêi khuyªn çc bËc lµm cha lµm mÑ trÎtuæi kh«ng nªn cho trÎ em uèng nhiÒu n−íc gi¶i kh¸t cã mµu.

19 39 40

§Ó bæ sung cho sù tiªu ho¸, chóng ta cã thÓ coi n−íc ®un s«i®Ó nguéi lµ ®å uèng lý t−ëng nhÊt cña trÎ em.

37- kh«ng nªn chotrÎ em uèngn−íc ngät

thay n−íc läc

Cã nhiÒu bËc bè mÑ rÊt thÝch cho con trÎ uèng çc lo¹in−íc ngät thay n−íc läc (n−íc ®un s«i ®Ó nguéi). Çch lµmnµy kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc.

Bëi v× n−íc läc lµ n−íc s«i råi nguéi ®i mét çch tùnhiªn, cã ho¹t tÝnh sinh vËt ®Æc biÖt l¹ lïng, rÊt dÔ ngÊmqua çc tÕ bµo m«, thóc ®Èy viÖc thay thÕ çc chÊt míi,t¨ng thªm hµm l−îng hång cÇu trong m¸u vµ c¶i thiÖn c¬n¨ng miÔn dÞch cña m¸u. Mµ trong çc lo¹i n−íc qu¶,n−íc cã ga vµ çc lo¹i n−íc ngät kh¸c, phÇn nhiÒu cãhµm l−îng ®−êng, tinh ®−êng, chÊt ®iÖn gi¶i vµ çc chÊtmµu hîp thµnh. Nh÷ng chÊt nµy t¸c dông l©u dµi sÏ g©ykÝch thÝch kh«ng tèt ®èi víi d¹ dµy, ¶nh h−ëng ®Õn tiªuho¸ vµ khÈu vÞ, ®ång thêi cßn t¨ng thªm g¸nh nÆng chothËn. §ñ thÊy, cho trÎ uèng n−íc ngät thay n−ícläc, kh«ng nh÷ng v« Ých mµ cßn cã h¹i.

38- TrÎ em kh«ng nªn ¨nnhiÒu thùc phÈm ®ãng hép

BÊt kú lµ lo¹i ®å hép g× còng ®Òu cho thªm mét l−îngthuèc nhÊt ®Þnh vµo thùc phÈm nh− çc chÊt mµu, çc chÊth−¬ng liÖu v.v... TÊt c¶ nh÷n lo¹i thuèc cho thªm vµo Êy ®ÒurÊt nguy hiÓm ®èi víi søc khoÎ vµ sù ph¸t triÓn cña trÎ em. Bëi

v× sù lín lªn vÒ c¬ thÓ cña trÎ em ch−a chÝn muåi, c«ng n¨nggi¶i ®éc cña gan ch−a hoµn thiÖn. Nh÷ng chÊt cã ®éc nµy, nÕuv−ît qu¸ mét ®Þnh l−îng nµo ®ã th× sÏ ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎvµ sù ph t triÓn cña trÎ em, thËm chÝ dÇn dµn tÝch luü mµ dÉn ®Õn ngé®éc m·n tÝnh.

39- Kh«ng nªn cho trÎ míi sinh uèng n−íccam th¶o

Cã mét sè ®Þa ph−¬ng, khi ®øa trÎ míi sinh ®−îc 1 – 2ngµy th−êng hay cho uèng n−íc hoµng liªn cam th¶o, hät−ëng r»ng nh− vËy cã thÓ “Gi¶i ®éc” cho ®øa bÐ. Thãi quentruyÒn thèng ®ã chØ cã h¹i chø kh«ng cã lîi.

Bëi v× ®øa trÎ míi sinh võa míi rêi khái bông mÑ, ngµy®Çu b−íc vµo trÇn gian, søc ®Ò kh¸ng cßn rÊt kÐm, l−îng®−êng mËt cßn rÊt thÊp, bông cßn ®ang ®ãi. NÕu chØ ®¬nthuÇn nu«i b»ng n−íc hoµng liªn cam th¶o, ®øa trÎ sÏ kh«ngcã ®ñ chÊt dinh d−ìng, cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng tæn h¹i cho çctæ chøc, ®Æc biÖt lµ tæ chøc n·o. Ngoµi ra cam th¶o cßn cã thÓx¶y ra çc biÓu hiÖn nh− chÊt kali trong m¸u thÊp, huyÕt ¸pcao vµ ø ®äng dÞch thÓ, phï thòng v.v... Cho nªn, trÎ míi sinhkh«ng nªn nu«i b»ng n−íc hoµng liªn cam th¶o.

40- TrÎ em kh«ng nªn uèng nhiÒu n−íctr−íc b÷a ¨n

Cã mét sè bËc bè mÑ th−êng hay cho trÎ uèng n−íctr−íc b÷a ¨n. Hä t−ëng r»ng n−íc sÏ tiªu ho¸ thøc ¨n, kú thùc,çch lµm nµy rÊt cã h¹i.

Bëi v× sau khi uèng n−íc, trÎ em ¨n c¬m ngay sÏ lµm cho

20 41 42

d¹ dµy c¶m thÊy c¨ng ®Çy, ®ång thêi cßn lµm lo·ng dÞch vÞ,¶nh h−ëng ®Õn khÈu vÞ vµ tiªu ho¸. Do vÞ toan bÞ lo·ng nªnkh¶ n¨ng diÖt khuÈn bÞ gi¶m sót, rÊt dÔ g©y bÖnh cho ®−êng ruét.

41- TrÎ emkh«ng nªn uèng bia

Cã ng−êi cho r»ng, bia lµ “B¸nh m× n−íc”, cho nªn cø®Õn ngµy lÔ, ngµy tÕt hay khi nhµ cã viÖc lµ cho trÎ con tha håuèng bia. ViÖc lµm nµy ch¼ng cã lîi Ých g× ®èi víi søc khoÎcña trÎ con c¶.

C¨n cø vµo sù ph©n tÝch nghiªn cøu, th«ng th−êng trongr−îu bia cã chøa 3% ®Õn 5% chÊt cån, nghÜa lµ mçi 100 gambia cã chøa 1,5 ®Õn 2,5 gam cån. NÕu th−êng xuyªn cho trÎcon uèng bia sÏ ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ c¶ thÓ x¸c lÉn tinhthÇn cña trÎ con. V¶ l¹i, ngay tõ nhá ®· nu«i thµnh thãi quenuèng r−îu còng kh«ng cã lîi cho sù lµnh m¹nh vÒ t©m lý, khilín lªn chóng cã thÓ thµnh ng−êi nghiÖn r−îu. Cho nªn, khitrong gia ®×nh cã liªn hoan, tiÖc tïng th× nªn gi¶ng gi¶i cho trÎcon biÕt nh÷ng ®iÒu bÊt lîi trong bia, r−îu cho trÎ biÕt, thayvµo ®ã cho chóng uèng mét chót n−íc hoa qu¶.

42- Kh«ng nªn cho trÎ th¬uèng c«ca c«la

Mïa hÌ mïa thu mäi ng−êi ®Òu rÊt thÝch uèng c«ca c«la,nh−ng ®èi víi trÎ th¬ th× tèt nhÊt lµ kh«ng nªn cho uèng.

Bëi v× mçi mét chai c«ca c«la cã hµm l−îng kho¶ng 50– 80 mg caphªin. Caphªin lµ mét lo¹i thuèc h−ng phÊn thÇnkinh trung khu. NÕu dïng qu¸ 1.000 mg th× sÏ xuÊt hiÖn bÖnh

tr¹ng ngé ®éc nh− ng−êi håi hép kh«ng yªn, h« hÊp t¨ngnhanh, c¬ b¾p co giËt, tim ®Ëp rÊt nhanh, mÊt ngñ, m¾t hoa, ïtai, tøc ngùc, buån n«n, chãng mÆt, ®au nhãi ë phÝa tr−íc timv.v... Ng−êi lín ®èi víi caphªin bµi tiÕt rÊt nhanh, uèng métl−îng c«ca c«la thÝch hîp th× kh«ng cã hËu qu¶ g× xÊu.Nh−ng trÎ th¬ ®èi víi caphªin th× ®Æc biÖt mÉn c¶m, rÊt dÔ bÞtróng ®éc. Cho nªn kh«ng nªn cho trÎ th¬ uèng c«ca c«la.

43- Kh«ng nªncho trÎ th¬ uèng n−íc qu¶ ®ãng chai

N−íc qu¶ ®ãng chai lµ mét lo¹i n−íc uèng võa ngon võam¸t, rÊt dÔ uèng. Nh−ng trÎ th¬ mµ uèng thø nµy th× l¹i kh«ngthÝch hîp.

Bëi v× n−íc qu¶ lµ mét thø n−íc uèng do bµn tay ng−êilµm ra, bao gåm ®−êng tr¾ng, axit chanh, thuèc mµu vµ ®−êngtinh v.v... l¹i cßn cã c¶ men r−îu n÷a. §èi víi trÎ th¬, nh÷ngthµnh phÇn nµy cã tÝnh kÝch thÝch nhÊt ®Þnh. §ã lµ v× sù ph¸tdôc cña trÎ th¬ ch−a hoµn thiÖn, c«ng n¨ng gi¶i ®éc cña gan vµc«ng n¨ng bµi tiÕt cña thËn ®Òu cßn rÊt thÊp. Nh÷ng vËt chÊtnµy ë trong c¬ thÓ ng−êi ta kh«ng thÓ bµi tiÕt ra ngay ®−îc. V×thÕ kh«ng nªn cho trÎ th¬ uèng n−íc qu¶ ®ãng chai.

44- 18 ®iÒu cÊm kþ trong viÖc ¨n uèng cñatrÎ em

1/ Nh÷ng thùc vËt kh«ng ®−îc n.§Ò cao chÊt l−îng nh©n khÈu th× viÖc −u sinh −u dôc lµ

then chèt, mµ viÖc cho trÎ ¨n mét çch hîp lý, tr¸nh dïng

21 43 44

nh÷ng thùc vËt g©y trë ng¹i cho søc khoÎ cña trÎ l¹i lµ méttrong nh÷ng ®iÒu kiÖn −u dôc. D−íi ®©y xin giíi thiÖu mÊylo¹i thùc vËt th−êng thÊy mµ kh«ng ®−îc cho trÎ ¨n.

1) Kh«ng ®−îc uèng n−íc chÌ ®Æc. Bëi v× chÊt tanin ëtrong l¸ chÌ cã thÓ kÕt hîp víi chÊt s¾t ë trong thøc ¨n, h×nhthµnh ra mét chÊt ho¸ hîp kh«ng tan, ¶nh h−ëng ®Õn viÖc hÊpthu chÊt s¾t, rÊt dÔ g©y nªn bÖnh bÇn huyÕt thiÕu chÊt s¾t.ChÊt moocphin ë trong l¸ chÌ cßn cã thÓ lµm cho trÎ em h−ngphÊn qu¸ ®é, håi hép kh«ng yªn, ¶nh h−ëng ®Õn giÊc ngñ b×nhth−êng cña trÎ vµ lµm cho tim ®Ëp nhanh h¬n. cã h¹i cho tim;cßn cã thÓ kÝch thÝch cho vÞ toan ph©n tiÕt mµ dÉn ®Õn ®Çybông lµm chËm nhu ®éng cña ruét, dÉn ®Õn bÝ ®¸i. Ngoµi ranh÷ng chÊt kÝch thÝch m¹nh nh− r−îu, cµ phª, ít, hå tiªu ®Òuph¶i kiªng kþ.

2) Kh«ng ®−îc ¨n nhiÒu báng rang. Trong báng rang cãrÊt nhiÒu chÊt ch×. TrÎ em th−êng xuyªn ¨n báng rang sÏ cãnguy h¹i rÊt lín cho søc khoÎ.

Tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm cña nhµ n−íc ®· qui®Þnh, hµm l−îng ch× ë mçi kg b¸nh n−íng kh«ng ®−îc v−îtqu¸ 0,5mg, vËy mµ hµm l−îng ch× mçi kg báng rang b×nhqu©n lµ l0mg. Trong mét thêi gian ng¾n mµ trÎ em hÊp thu qu¸nhiÒu chÊt ch×, dÔ dÉn ®Õn ph¶n øng ngé ®éc, biÓu hiÖn lµ håihép, biÕng ¨n, ®Çy bông hoÆc lµ bÝ ®¸i v.v...Th−êng xuyªn ¨nbáng rang cßn dÉn ®Õn gi¶m sót søc ®Ò kh¸ng , chËm línv.v...Do ®ã trÎ em kh«ng ®−îc n nhiÒu báng rang.

3) Kh«ng ¨n qu¸ nhiÒu thùc phÈm hä ®Ëu. Bëi v× trong®Ëu ®ç cã mét chÊt cã thÓ dÉn ®Õn lµm x−ng tuyÕn gi¸p tr¹ng,cã thÓ lµm cho tuyÕn gi¸p tr¹ng ph©n tiÕt nhiÒu h¬n, lµm chothiÕu chÊt tuyÕn tè gi¸p tr¹ng trong c¬ thÓ, c¬ thÓ muèn thÝchøng víi nhu cÇu ®ã th× cÇn ph¶i t¨ng thªm nhiÒu chÊt tuyÕngi¸p tr¹ng trong c¬ thÓ, dÉn ®Õn x−ng tuyÕn gi¸p tr¹ng. H¬n

n÷a, chÊt ièt lµ nguyªn liÖu cña tuyÕn tè gi¸p tr¹ng, mét sè líntuyÕn tè gi¸p tr¹ng hîp thµnh l¹i dÉn ®Õn thiÕu chÊt ièt trongtrÎ em. Ngoµi ra, nh÷ng lo¹i rau cã chÊt xen-luy-l« nh− rau c¶i,d−amuèi v.v... trÎ em d−íi 2 tuæi còng kh«ng nªn n.

4) Kiªng ¨n mì ®éng vËt (mì lîn).Bëi v× mì ®éng vËtchñ yÕu lµ chÊt axit mì b·o hoµ. TrÎ em ¨n nhiÒu mì ®éng vËtsÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc hÊp thô chÊt calxi, dÉn ®Õn th©n thÓthiÕu chÊt canxi, kh«ng cã lîi cho søc khoÎ, nghiªm träng h¬nth× dÉn ®Õn m¾c bÖnh cßi x−¬ng. Cho nªn, mì bß, mì cõu, mìlîn vµ nh÷ng thøc n r n b»ng mì th× kh«ng nªn n nhiÒu.

5) Kh«ng nªn ¨n uèng nh÷ng thø qu¸ mÆn. Th«ngth−êng ng−êi ta rÊt Ýt chó ý ®Õn khÈu vÞ ¨n uèng cña trÎ emnh− thÕ nµo cho võa ph¶i, th−êng cã thãi quen lµ ng−êi línnÕm thøc ¨n cña trÎ em råi quyÕt ®Þnh ®é mÆn nh¹t cña mãn¨n ®ã. Hä kh«ng biÕt r»ng ng−êi lín ¨n mÆn h¬n trÎ con rÊtnhiÒu. NÕu cø Ðp trÎ con còng ph¶i cã khÈu vÞ nh− ng−êi línth× l−îng muèi mµ trÎ em hÊp thu sÏ nhiÒu h¬n ng−êi lín kh¸nhiÒu lµm cho trÎ em bÞ ®éng ph¶i n uèng nh÷ng thø qu mÆn.

Mäi ng−êi ®Òu biÕt, thµnh phÇn chñ yÕu cña muèi lµnatri vµ clo. §èi víi trÎ em nÕu qu¸ nhiÒu natri sÏ g©y ra ®iÒunguy h¹i lµ kh«ng chuyÓn ho¸ ®−îc. Mµ tuæi cµng nhá th× hËuqu¶ cµng nghiªm träng. §ã lµ v× : c«ng n¨ng thËn ch−a ph¸ttriÓn ®Çy ®ñ, ch−a cã kh¶ n¨ng ®µo th¶i qu¸ nhiÒu chÊt natri ëtrong m¸u. Qu¸ nhiÒu chÊt natri ®äng l¹i ë trong c¬ thÓ lµmcho l−îng m¸u t¨ng lªn, m¸u bÞ në ra nhanh chãng, huyÕtqu¶n ë vµo tr¹ng th¸i cao ¸p, thÕ lµhuyÕt ¸p t¨ng cao , t¨ngthªm g¸nh nÆng cho buång tim, do ®ã mµ dÉn ®Õn suy nh−îc t©mlùc cã tÝnh chÊt xung huyÕt , ø n−íc.

§iÒu tra y häc ®· chøng minh r»ng, ng−êi nµo ¨n uèngqu¸ mÆn, th× tØ lÖ m¾c bÖnh cao huyÕt ¸p, bÖnh tim, bÖnh trónggiã vµ c«ng n¨ng thËn kh«ng khoÎ, vµ tØ lÖ tö vong so víi

22 45 46

ng−êi ¨n nh¹t cao h¬n nhiÒu, ng−êi lín ®· nh− vËy, cµngkh«ng cÇn nãi ®Õn trÎ con. §Ó b¶o ®¶m cho trÎ em lín lªn métçch m¹nh khoÎ, mong r»ng çc bËc cha mÑ h·y thay ®æi tËpqu¸n cña m×nh, ¨n uèng nªn thanh ®¹m, kh«ng nªn ®Ó cho trÎem n uèng qu mÆn.

6) Kh«ng nªn ¨n nh÷ng lo¹i rau nh− ngã sen. Bëi v× trÎem kh«ng nh− ng−êi lín, khi ¨n kh«ng nhai ®−îc thËt kü, cãkhi cßn nuèt chöng, nh− vËy ®èi víi çc em rÊt khã tiªu ho¸nh÷ng thøc ¨n nµy, do ®ã mµ sinh ra ®au bông. Nh÷ng lo¹ithùc vËt nh− hµnh t©y, cñ c¶i sèng th× kh«ng nªn ¨n nhiÒu.Nh÷ng thùc vËt cã gai, cã vá, cã h¹t, cÇn ph¶i chó ý lµm chokü, ®Ò phßng trÎ em ¨n vµo sÏ ph¸t sinh nh÷ng ®iÒu bÊt ngê.

2/ TrÎ em kh«ng ®−îc ¨n nhiÒu qu¸.Trªn ®êi nµy kh«ng cã «ng bè bµ mÑ nµo l¹i kh«ng

th−¬ng yªu con m×nh. Cã mét sè «ng bè bµ mÑ chØ muèn chocon m×nh ¨n thËt nhiÒu, c¶m thÊy nh− vËy lµ ®−îc an ñi v«cïng. Do ®ã mµ hÔ thÊy trÎ ®ßi ¨n çi g× lµ tho¶ m·n cho b»ng®−îc. Hä thËt ch¼ng biÕt r»ng kÕt qu¶ lµm nh− vËy th× lîi bÊtcËp h¹i, bëi v× cã mét sè thùc vËt mµ trÎ em kh«ng nªn ¨nnhiÒu.

VÝ dô nh− b¸nh ngät ®iÓm t©m ch¼ng h¹n, ®©y lµ métlo¹i thùc phÈm mµ trÎ con rÊt thÝch ¨n. Tuy trong lo¹i b¸nh®iÓm t©m nµy cã mét sè nhiÖt l−îng nhÊt ®Þnh, nh−ng lo¹i thùcphÈm nµy cã rÊt Ýt vitamin, chÊt kho¸ng, chÊt anbumin vµ chÊtx¬, ¨n nhiÒu sÏ lµm cho trÎ em bÞ háng mÊtkhÈu vÞ. Ngoµi ratrªn thÞ tr−êng ®ang b¸n nh÷ng lo¹i b¸nh ngät, tr«ng cã vÎ rÊtt−¬i míi, song trong ®ã l¹i cã kh«ng Ýt vi trïng. NÕu kh«ng h¹n chÕ ¨nÝt ®i th× rÊt dÔ bÞ tróng ®éc.

Nh÷ng lo¹i thøc ¨n qu¸ ngät nh− kÑo, mËt ong, qu¶ kh«,®å hép v.v...dÔ lµm cho trÎ són r¨ng, cho nªn còng kh«ng nªncho trÎ ¨n nhiÒu. HiÖn nay së dÜ cã rÊt nhiÒu trÎ em són r¨ng,

mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ®ã lµ trÎ em ¨n qu¸ nhiÒu®−êng. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña y häc hiÖn ®¹i chøng minhr»ng: Sù h×nh thµnh çc lo¹i bÖnh nh− bÖnh bÐo ph×, bÖnh tim,bÖnh ®¸i ®−êng, bÖnh cËn thÞ v.v...cña trÎ em th−êng cã quanhÖ mËt thiÕt ®Õn viÖc ¨n ®−êng cña trÎ em.

3/ Kh«ng ®−îc ¨n qu¸ no.Bé m¸y tiªu hãa cña trÎ ph¸t triÓn ch−a ®Çy ®ñ, th−êng

xuyªn ¨n nhiÒu, uèng nhiÒu, ¨n qu¸ no, viÖc ph©n tiÕt cña dÞchtiªu ho¸ cung kh«ng ®ñ cÇu dÔ g©y ra çc bÖnh vÒ ®−êng tiªu ho .

4/ Kh«ng ®−îc ¨n nhanh.¡n uèng qu¸ nhanh, viÖc ph©n tiÕt n−íc bät kh«ng ®ñ sÏ

¶nh h−ëng ®Õn tiªu ho¸ vµ viÖc hÊp thu çc thµnh phÇn dinhd−ìng.

5/ Kh«ng nªn cho trÎ ¨n uèng nh÷ng thø qu¸ “tinh”.Nh÷ng n¨m gÇn ®©y bÖnh cËn thÞ ë çc em thiÕu niªn trÎ

em t¨ng lªn qu¸ nhiÒu, khiÕn cho nhiÒu bËc cha mÑ vµ çcthÇy thuèc nh·n khoa ph¶i chó ý. C«ng t¸c nghiªn cøu khoahäc gÇn ®©y nhÊt chøng minh r»ng: ¨n uèng kh«ng tho¶ ®¸nglµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho çc em thµnh cËnthÞ. ¡n qu¸ nhiÒu ®−êng hoÆc çc lo¹i ®−êng tinh chÕ kh¸cnh− bét m×, bét g¹o v.v...chóng ®· mÊt ®i mÊt mét phÇn sinhtè, chÊt kho¸ng vµ chÊt x¬; sÏ thóc ®Èy viÖc h×nh thµnh vµ ph¸ttriÓn bÖnh cËn thÞ; trong c¬ thÓ nÕu thiÕu chÊt cr«m vµ thøc ¨ncã hµm l−îng anbumin qu¸ cao ®Òu lµ nh÷ng nguyªn nh©nquan träng dÉn ®Õn m¾t cËn thÞ. Cho nªn, trÎ em ¨n uèng kh«ngnªn dïng nh÷ng thø qu “tinh”, ®Ó b¶o ®¶m cho çc emn cã thÞ lùcb×nh th−êng.

§¹i ®a sè nh÷ng ng−êi m¾c bÖnh cËn thÞ th× trong tãc cñang−êi ®ã th−êng thiÕu hai nguyªn tè canxi vµ cr«m. Trong c¬thÓ ng−êi ta mµ cã hai nguyªn tè canxi vµ cr«m b×nh th−êngth× dÞch ¸p trongm¾t còng b×nh th−êng; ng−îc l¹i, hµm l−îng

23 47 48

hai nguyªn tè ®ã qu¸ thÊp hoÆc qu cao ®Òu khiÕn cho m¾t nh×nçc vËt khã kh¨n.

TrÎ em ¨n ®−êng qu¸ nhiÒu sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc hÊpthu çc thøc ¨n kh¸c; trong c¬ thÓ mµ cã nhiÒu chÊt ®−êng sÏlµm cho viÖc tÝch tr÷ nguyªn tè cr«m gi¶m ®i, chÊt vitamin BbÞ thÊt tho¸t, ®ång thêi cßn lµm tiªu hao mét phÇn lín chÊtkiÒm vµ chÊt canxi ë trong c¬ thÓ. Do ®ã mµ ¶nh h−ëng ®ÕnthÞ lùc. Cho nªn, ®Ó ®Ò phßng cËn thÞ, ngoµi viÖc cÇn chó ý vÖsinh m¾t ra, cßn ph¶i ®Ó cho çc em ¨n nhiÒu l−¬ng thùc th«vµ nh÷ng thùc vËt cã nhiÒu chÊt canxi vµ cr«m, nh− çc lo¹ix−¬ng ®éng vËt, t«m ç, çc lo¹i trøng, çc lo¹i s÷a, çc lo¹i®Ëu, çc lo¹i rau hÑ, cñ cµ rèt, hoa qu¶ v.v...

6/ Kh«ng ®−îc võa ¨n võa xem.Võa ¨n c¬m, võa xem ti-vi, xem s¸ch b¸o v.v...kh«ng

nh÷ng kh«ng c¶m thÊy thøc ¨n ngon mµ cßn ¶nh h−ëng ®ÕnviÖc ph©n tiÕt dÞch tiªu ho¸, nÕu kÐo dµi sÏ lµm cho bé m¸ytiªu ho¸ trë nªn xÊu ®i.

7/ Kh«ng ®−îc võa ¨n võa ®i ®i l¹i l¹i.Võa ®i võa ¨n, kh«ng nh÷ng kh«ng v¨n minh, mµ cßn rÊt

mÊt vÖ sinh. Bëi v× nh− vËy, nh÷ng bôi bËm trong kh«ng khÝ,nh÷ng vi trïng vµ nh÷ng khÝ thÓ cã h¹i sÏ b¸m vµo thøc ¨n vµvµo trong bông, rÊt cã h¹i cho søc khoÎ.

8/ Kh«ng ®−îc ®Ó cho trÎ em kh¶nh ¨n.Hµng ngµy ng−êi ta ¨n rÊt nhiÒu lo¹i thùc phÈm, song cã

mét sè trÎ em l¹i chØ thÝch ¨n mét vµi lo¹i thøc ¨n hoÆc d¨mba lo¹i thøc ¨n th«i. Thãi quen ®ã rÊt kh«ng tèt, lµm cha mÑcÇn ph¶i gióp cho çc em söa ®æi thãi quen kh«ng tèt ®ã .

C¬ thÓ con ng−êi cÇn nh÷ng chÊt dinh d−ìng mu«n h×nhmu«n vÎ, nh− chÊt ®−êng, chÊt anbumin, chÊt mì, vitamin,chÊt kho¸ng v.v...Søc lùc ®Ó chóng ta lµm viÖc chñ yÕu lµ nhêcã chÊt ®−êng (thµnh phÇn chñ yÕu cña l−¬ng thùc) vµ chÊt

mì, con ng−êilín lªn chñ yÕu lµ nhê vµo anbumin, mì vµ çcchÊt kho¸ng nh− s¾t, canxi, ph«tpho v.v... vµ çc lo¹i vitamin.Trong c¬ thÓ mµ thiÕu chÊt s¾t th× sÏ thµnh thiÕu m¸u; thiÕucanxi th× x−¬ng, r¨ng lín lªn sÏ kh«ng ch¾c; thiÕu vitamin Ath× ng−êi ta dÔ bÞ mï; thiÕu vitamin B dÔ m¾c bÖnh phï ch©n;thiÕu vitamin C th× sÏ viªm lîi ch©n r¨ng, dÔ bÞ b¨ng huyÕt;thiÕu vitamin D, ng−êi ta dÔ m¾c bÖnh cßi x−¬ng hoÆc bÖnh cßng.

Hµng ngµy chóng ta ¨n c¬m lµ ®Ó hÊp thu nh÷ng chÊtdinh d−ìng nµy. Nh−ng trong mét mãn ¨n th«i th× kh«ng thÓcã ®ñ tÊt c¶ çc chÊt nµy ®−îc. Cã mãn ¨n thiÕu chÊt nµy, cãmãn ¨n thiÕu chÊt kh¸c; cã mãn ¨n nhiÒu chÊt dinh d−ìngnµy, cã mãn ¨n nhiÒu chÊt dinh d−ìng kh¸c. §Ó tho¶ m·n nhucÇu cña c¬ thÓ, nh÷ng thùc phÈm chóng ta ¨n ph¶i ®a d¹ng.NÕu g©y thµnh thãi quen kh¶nh ¨n, chØ ¨n thø nµy mµ kh«ngchÞu ¨n thø kia, nÕu cø thÕ kÐo dµi th× sÏ kh«ng ®ñ chÊt dinhd−ìng, ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ. TrÎ em lµ thêi kú ®ang línlªn, nªn cµng cÇn ph¶i chó ý ®Õn vÊn ®Ò nµy.

9/ Kh«ng nªn võa ¨n võa c−êi.Cã nh÷ng trÎ em hÔ cø ngåi vµo bµn ¨n lµ thÝch c−êi ®ïa,

trªu chäc nhau, nÕu kh«ng l−u ý th× thøc ¨n dÔ tr«i vµo khÝqu¶n, dÉn ®Õn ho, sÆc, nghÑn, nÕu nghiªm träng cã thÓ nguy ®ÕntÝnh m¹ng.

10/ Kh«ng nªn cho trÎ em ¨n quµ vÆt.TrÎ em kh«ng thÝch ¨n c¬m lµ mét tËt xÊu. Cã mét sè trÎ

em hÔ cø ®Õn giê ¨n c¬m, nÕu kh«ng nhòng nhÏo, gµo khãc thicòng l¾c ®Çu ngu©y nguÈy; cã mét sè trÎ em kh¸c th× cø ngËmmiÕng c¬m ë trong måm, hµng nöa buæi kh«ng nuèt xong.Nguyªn nh©n g× ®· lµm cho çc em kh«ng thÝch ¨n c¬m ?

Cã mét sè bËc cha mÑ coi con çi nh− h¹t minh ch©u,chóng muèn g× lµ cho çi Êy, ngµy nµo còng cho ¨n rÊt nhiÒu,chÊt dinh d−ìng thõa th·i. NÕu cø kÐo dµi th× ®Õn b÷a ¨n trÎ

24 49 50

kh«ng thÊy ®ãi n÷a nªn tù nhiªn kh«ng muèn ¨n c¬m. Lµmcha mÑ, nu«ng chiÒu con çi lµ lÏ th−êng t×nh cña mäi ng−êi,chó ý båi d−ìng thªm cho con chót dinh d−ìng lµ ®iÒu rÊt nªnlµm. §iÒu cÇn nh¾c çc bËc cha mÑ ph¶i chó ý lµ ph¶i gi¶mbít quµ vÆt cña con trÎ ®i, lµm sao ®Ó ®Õn giê ¨n c¬m chóngc¶m thÊy ®ãi bông, thÌm ¨n, lóc ®ã chóng míi ¨n c¬m métçch ngon lµnh.

11/ Nªn bá thãi quen ngåi xæm ¨n c¬m cña con trÎ.Cã mét sè trÎ em l¹i thÝch bª b¸t c¬m võa ¨n võa ch¬i, ®i

hÕt nhµ nä sang nhµ kia, l¹i cßn thÝch tô tËp d¨m b¶y ®øa ngåichôm l¹i cïng ¨n víi nhau. Thãi quen nµy thËt kh«ng phï hîpvíi yªu cÇu vÖ sinh chót nµo c¶.

Khi ¨n c¬m, ®ång thêi víi viÖc thøc ¨n liªn tôc tr«ixuèng, dung tÝch cu¶ d¹ dµy còng kh«ng ngõng to lªn. NÕungåi xæm ¨n c¬m, d¹ dµy sÏ bÞ Ðp l¹i, thùc vËt tr«i xuèng d¹dµy kh«ng ®ñ kh«ng gian ®Ó dung n¹p, rÊt nhanh chãng c¶mthÊy bông c¨ng lªn, nh− vËy sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc tiÕp thu vatiªu ho¸ cña d¹ dµy.

Cßn n÷a, khi trÎ em ngåi xæm ¨n c¬m, träng lùc toµnth©n dån nÐn lªn hai b¾p ch©n nªn viÖc l−u th«ng m¸u ë haich©n còng bÞ ¶nh h−ëng, nh− vËy rÊt kh«ng cã lîi cho viÖctuÇn hoµn m¸u b×nh th−êng. Ngoµi ra, ngåi xæm ¨n c¬m, çchmÆt ®Êt rÊt gÇn cho nªn bôi bÆm vµ « nhiÔm nghiªm träng. TÊtc¶ nh÷ng ®iÒu trªn ®©y ®ßi hái ph¶i vøt bá ngay tËp qu¸nkh«ng tèt ®Ñp nµy.

12/ TuyÖt ®èi kh«ng nªn b¾t Ðp trÎ em n c¬m.Ngµy nay ®¹i ®a sè çc cÆp vî chång trÎ ®Òu chØ cã mét

con, cho nªn hÇu hÕt ®Òu rÊt nu«ng chiÒu con. Lóc ¨n c¬m aicòng muèn cho con m×nh ¨n thËt ngon. Cã mét sè cha mÑ, hÔthÊy con m×nh kh«ng chÞu ¨n c¬m lµ lo l¾ng kh«ng yªn, tho¹t®Çu th× do¹, råi m¾ng, do¹ råi, m¾ng råi vÉn kh«ng ®−îc th×

sinh ra çu kØnh, cã ng−êi cßn ®¸nh, cßn chöi çc em, Ðpchóng ph¶i ¨n b»ng ®−îc. B÷a ¨n nh− thÕ lµm sao khiÕn choçc em c¶m thÊy ¨n ngon miÖng ®−îc ? Th«i th× ®µnh nuèt lÊynuèt ®Ó cho xong, nh− vËy th× lµm sao tiªu ho¸ cho ®−îc ? Cønh− vËy kÐo dµi sÏ dÉn ®Õn t©m lý ch¸n ¨n cña çc em vµ sÏ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn søc khoÎ vµ sù lín lªn cña trÎ th¬.

Nãi chung,mäi trÎ em ®Òu ham ch¬i, lóc ®ang ch¬i thó vÞnhÊt th× chóng quªn hÕt c¶ ¨n uèng, hoÆc lµ ¨n véi vµng qualoa cho xong b÷a ®Ó råi cßn ch¬i tiÕp. NÕu gÆp ph¶i t×nh h×nhnh− vËy, th× ph¶i t¹m thêi khuyªn gi¶i cho b¹n bÌ cña em ®Ócho em tËp trung vµo b÷a ¨n; khi ¨n c¬m nªn ®Ó cho çc em®−îc tù do mét chót, b¶o ®¶m cho t©m thÇn cña çc em ®−îcvui vÎ tho¶i m¸i, nÕu çc em kh«ng chó ý g¾p thøc ¨n còngkh«ng nªn tr¸ch m¾ng çc em mµ nªn gi¶ng gi¶i mét ®«i ®iÒuçc em cã thÓ hiÓu ®−îc lµ ®−îc. Cßn viÖc çc em ¨n nhiÒuhay Ýt ph¶i c¨n cø vµo tr¹ng th¸i sinh lý vµ t©m lý b×nh th−êngcña çc em mµ quyÕt ®Þnh, tuyÖt ®èi kh«ng nªn dùa vµonguyÖn väng chñ quan cña ng−êi lín mµ b¾t Ðp çc em ph¶i¨n.

13/ TrÎ em kh«ng nªn ¨n nhiÒu thùc phÈm cã mÇu.HiÖn nay trªn thÞ tr−êng cã rÊt nhiÒu thùc phÈm cã mÇu

nh− kÑo, b¸nh ga-t«, çc lo¹i ®å uèng l¹nh vµ çc lo¹i ®å uèngtrong giÊy mÒm th−êng rÊt cã h¹i cho søc khoÎ cña con trÎ.

Bëi v× phÈm nhuém dïng ®Ó s¶n xuÊt thùc phÈm mÇu lµçc s¾c tè hîp thµnh, nã tõ dÇu má hoÆc h¾c Ýn sau khi luyÖnmµ ra, råi qua ph−¬ng ph¸p ho¸ häc ®Ó hîp thµnh, trong ®ã cãmét sè ®éc tè nhÊt ®Þnh. ë trªn thÕ giíi cã trªn mét tr¨m thøthuèc nhuém dïng ®Ó nhuém thùc phÈm, nh−ng ng−êi ta ®·ph¸t hiÖn ra kh«ng d−íi mét tr¨m lo¹i cã t¸c dông phô cãchÊt ®éc hoÆc bÞ hoµi nghi cã thÓ dÉn ®Õn ung th−. Cho nªn®· cã rÊt nhiÒu quèc gia ®· lo¹i bá phÈm mÇu thùc phÈm. HiÖn

25 51 52

nay ngµnh y tÕ Trung quèc còng chØ cho phÐp sö dông 5 lo¹ihîp thµnh s¾c tè sau ®©y : mµu hång son, mµu hång rau dÒn,mµu vµng chanh, mµu vµng gi¸ng chiÒu, mµu xanh lam, vµcòng nghiªm kh¾c khèng chÕ trong viÖc sö dông.

Y häc hiÖn ®¹i cho r»ng , trÎ em hÊp thu mét sè l−îng ÝtphÈm mÇu thùc phÈm ®· ®−îc phÐp sö dông, tuy kh«ng ph¸thiÖn ra ngay nh÷ng ph¶n øng l©m sµng, song ®èi víi c¬ thÓ sÏcã ¶nh h−ëng nhÊt ®Þnh. BiÓu hiÖn cu¶ chóng lµ :

1) Lo¹i phÈm mÇu thùc phÈm nµy cã thÓ tiªu hao chÊtgi¶i ®éc trong c¬ thÓ con ng−êi, g©y khã kh¨n cho ph¶n øngthay thÕ b×nh th−êng trong c¬ thÓ. BiÓu hiÖn chñ yÕu lµ kÕt cÊutÕ bµo trong c¬ thÓ bÞ tæn h¹i, g©y c¶n trë cho c«ng n¨ng b×nhth−êng cña nhiÒu lo¹i ho¹t tÝnh dung m«i, tõ ®ã mµ lµm choqu¸ tr×nh chuyÓn ®æi cña ®−êng, mì, anbumin, vitamin vµ chÊtx¬ v.v...bÞ ¶nh h−ëng, bÖnh tr¹ng lµ ®Çy bông, ®au bông, tiªuho¸ kh«ng tèt v.v...

2) Hîp thµnh s¾c tè cßn cã thÓ tÝch tô trong c¬ thÓ dÉn®Õn bÞ tróng ®éc m·n tÝnh. Khi s¾c tè hîp thµnh n»m c¹nhthµnh d¹ dµy, ruét sÏ sinh bÖnh, kÌm theo ®ã lµ c¬ quan cu¶hÖ thèng tiÕt niÖu dÔ bÞ kÕt thµnh sái

3) Çc tæ chøc khÝ quan trong c¬ thÓ cña trÎ cßn non yÕu,rÊt mÉn c¶m ®èi víi çc chÊt ho¸ häc, nÕu sö dông nhiÒus¾c tè hîp thµnh sÏ ¶nh h−ëng ®Õn xung ®éng thÇnkinh, dÔ dÉn ®Õn bÖnh hiÕu ®éng hoÆc ®a ®éng .

Cho nªn xin cã lêi khuyªn çc bËc phô huynh, tèt nhÊt lµkh«ng nªn cho con em m×nh ¨n nh÷ng thùc phÈm pha mÇu.

14/ TrÎ em kh«ng nªn ¨n nhiÒu thùc phÈm ®ãng hép.BÊt kÓ lµ lo¹i ®å hép g×, ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých gi÷ ®−îc

mÇu s¾c vµ mïi vÞ vµ b¶o qu¶n ®−îc dµi l©u, nhµ s¶n xuÊt ®Òucho thªm mét l−îng thuèc nhÊt ®Þnh nh− s¾c tè hîp thµnh giac«ng, h−¬ng liÖu, chÊt phßng thiu thèi v.v... Nh÷ng chÊt hîp

thµnh nh©n t¹o nµy, ®èi víi ng−êi lín th× ¶nh h−ëng kh«ngnhiÒu, song ®èi víi trÎ em th× cã nguy h¹i. Bëi v× sù tr−ëngthµnh cña trÎ em ch−a thµnh thôc, c«ng n¨ng gi¶i ®éc cña ganch−a hoµn thiÖn, nÕu ¨n qu¸ nhiÒu ®å hép, v−ît qu¸ h¹n ®é línnhÊt mµ th©n thÓ ph¶i xö lý nh÷ng vËt chÊt nµy th× sÏ ¶nhh−ëng ®Õn sù tr−ëng thµnh vµ søc khoÎ, thËm chÝ chÊt ho¸ häctÝch luü dÇn mµ dÉn ®Õn bÞ tróng ®éc m·n tÝnh. Ngoµi ra chÊtvitamin trong ®å hép, sau khi qua xö lý nhiÖt ®· gi¶m mÊtnhiÒu, nh− vitamin C th× bÞ ph¸ huû trªn 50%. Cho nªn trÎ emchØ nªn ¨n thùc phÈm t−¬i, míi lµ chÝnh, cßn thùc phÈm ®ãnghép th× kh«ng nªn ¨n hoÆc ¨n rÊt Ýt.

15/ Kh«ng nªn ®Ó trÎ em ¨n nh÷ng thùc vËt «i thiu,biÕn chÊt.

BÖnh máchim. Còng gäi lµ bÖnh xanh tÝm ruét. Th−ênggÆp ë nh÷ng trÎ em tõ 2 ®Õn 6 tuæi. Do sau khi ¨n ph¶i nh÷ngthøc ¨n nh− c¶i xanh, c¶i tr¾ng ®Ó l©u ngµy, kh«ng cßn t−¬imíi n÷a hoÆc ®· muèi thµnh d−a. Bëi v× trong ®ã cã rÊt nhiÒunh÷ng chÊt muèi axit nitric ngÊm vµo ®−êng ruét sÏ g©y rèilo¹n ®−êng ruét vµ sinh bÖnh. NÕu uèng n−íc giÕng hoÆc n−ícs«ng cã nhiÒu chÊt muèi axit nitric th× còng bÞ tróng ®éc.

DiÔn biÕn cña bÖnh má chim x¶y ra t−¬ng ®èi nhanh, nãichunÔnuÊt hiÖn sau khi ¨n 15 - 30 phót, nh− m«i, mãng tayhiÖn lªn mµu tÝm bÇm. NÕu bÞ nÆng th× loang ra niªm m¹c vµlíp da toµn th©n . Còng cã thÓ sèt nãng vµ bÞ bÖnh nhÑ ë®−êng tiªu ho¸ nh− tim ®Ëp m¹nh, buån n«n, ®au bông, ®Çybông, ®i ngoµi v.v...Ng−êi bÞ bÖnh nÆng th× xuÊt hiÖn triÖuchøng tinh thÇn mái mÖt, buån ngñ, kinh giËt, h«n mª, tø chi l¹nhng¾t, thë khã v.v...

§Ó ®Ò phßng bÖnh má chim, ®iÒu then chèt lµ ph¶i chó ýkh©u vÖ sinh ¨n uèng, tuyÖt ®èi kh«ng ®Ó cho trÎ con ¨n nh÷ngthøc ¨n «i thiu, biÕn chÊt. D−a muèi th× ph¶i muèi cho thÊu,

26 53 54

tr−íc khi ¨n ph¶i röa cho s¹ch. Rau xanh nÊu xong ph¶i ¨nngay, kh«ng ®−îc ®Ó qua ®ªm.

16/ TrÎ em ®i tµu xe kh«ng ®−îc ¨n vÆtë trªn tµu xe mµ ¨n vÆt, kh«ng nh÷ng ¶nh h−ëng ®Õn vÖ

sinh m«i tr−êng, mµ nh÷ng thø nh− kÑo bi, h¹t qu¶ hoÆcnh÷ng thø nhá kh¸c rÊt dÔ tr«i vµo khÝ qu¶n; khi xe vµo nh÷ngchç ngoÆt hoÆc phanh gÊp, ®ång thêi còng dÔ nhiÔm bÖnh nh−bÖnh kiÕt lþ, bÖnh viªm gan ¸c tÝnh v.v...

17/ Bèn ®iÒu kiªng kþ vÒ ¨n uèng cña trÎ em vµo mïahÌ

Mïa hÌ nhiÖt ®é cao, thùc phÈm dÔ bÞ «i thiu, biÕn chÊt,thªm vµo ®ã må h«i ra nhiÒu, viÖc ph©n tiÕt dÞch tiªu ho¸ gi¶m®i, c¬ n¨ng d¹ dµy vµ ruét cña trÎ em kh«ng thÓ hoµn toµnthÝch øng víi sù thay ®æi cña khÝ hËu nhiÖt ®é cao, rÊt dÔ ph¸tsinh nh÷ng bÖnh vÒ ®−êng ruét. Th−êng thÊy nhÊt lµ tiªu ho¸kh«ng tèt, viªm ruét vµ kiÕt lþ. Cho nªn vµo muµ hÌph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn viÖc ¨n uèng cña trÎ em.

Mét lµ kh«ng cho trÎ em ¨n uèng nh÷ng thø kh«ng s¹ch.Hoa qu¶ ph¶i ®−îc röa s¹ch sÏ, tèt nhÊt lµ gät vá; khi muanh÷ng thùc phÈm chÝn vÒ nhµ th× ph¶i cho vµo nåi ®un l¹i chokü råi míi cho trÎ em ¨n; kh«ng ®−îc cho trÎ em ¨n c¬m thõa,thøc ¨n thõa; cho trÎ uèng s÷a ph¶i lµ s÷a t−¬i míi, kh«ng cho¨n s÷a ®Ó qu¸ l©u. §Æc biÖt lµ kh«ng cho trÎ em uèng n−íc l·.

Hai lµ kh«ng cho trÎ em ¨n uèng nhiÒu qu¸. BÊt kú lµhoa qu¶, ®å uèng l¹nh, ®Òu kh«ng nªn cho trÎ em ¨n uèng qu¸nhiÒu, ®Æc biÖt lµ thùc phÈm thuéc lo¹i mì cµng kh«ng ®−îc¨n nhiÒu. Cho trÎ ¨n uèng ph¶i chó ý ®Þnh giê, ®Þnh l−îng; trÎbó s÷a mÑ, ph¶i gi÷ v÷ng thêi gian 3 - 4 giê cho bó mét lÇn;trÎ em ¨n s÷a pha chÕ, ph¶i kiªn tr× çch 4 gií míi cho ¨n métlÇn, ban ngµy th× cø çch l - 2 tiÕng ®ång hå l¹i cho uèng métlÇn n−íc ®un s«i pha ®−êng muèi ®Ó nguéi.

Thø ba lµ kh«ng ®−îc quªn chÊt l−îng. Ngµy nãng cÇncho trÎ ¨n nh÷ng ®å ¨n nh¹t dÔ tiªu ho¸. Nh÷ng trÎ th¬ cßnph¶i nu«i bé th× nªn cho ¨n ch¸o, ¨n bét, ¨n rau xanh lµ chÝnh,cho thªm Ýt n−íc thÞt võa ph¶i. Nh÷ng thø khã tiªu nh− lßng®á trøng gµ, dÇu gan ç, thÞt b¨m viªn th× nªn cho trÎ ¨n ÝthoÆc kh«ng ¨n. TrÎ em trªn l tuæi chñ yÕu lµ ¨n c¬m, çc thùcphÈm lo¹i mì nªn ¨n Ýt, mµ nªn ¨n nhiÒu rau xanh.

Bèn lµ kiªng kþ « nhiÔm. Mïa hÌ trÎ em ra nhiÒu måh«i, hai tay chç nµo còng sê mã, cho nªn rÊt dÔ « nhiÔm thùcphÈm. Cho nªn trÎ em tr−íc khi ngåi vµo bµn ¨n, nhÊt thiÕtph¶i b¾t çc em röa tay cho thËt s¹ch, vµ cßn ph¶i g©y cho çcem thãi quen, sau khi ®i vÖ sinh nhÊt thiÕt ph¶i röa tay. NÕuph¸t hiÖn thÊy trÎ em tiªu ho¸ kh«ng tèt, m¾c bÖnh ®i ngoµi,th× ph¶i kÞp thêi ®−a ®Õn b¸c sÜ ®iÒu trÞ.

18/ Kh«ng ®−îc ®Ó cho çc em n qu nhiÒuCã kh«ng Ýt çc bËc cha mÑ chØ thÝch cho con m×nh ¨n

thËt nhiÒu, ¨n thËt ngon, cho r»ng con to bÐo lµ khoÎ m¹nh.TrongviÖc ¨n uèng h»ng ngµy cña con trÎ th−êng chØ chó ý bètrÝ nh÷ng thøc ¨n cã nhiÒu chÊt ®¹m, nhiÒu chÊt mì v.v... ®Ócã nhiÒu ca-lo. Kú thùc kÕt qu¶ lµm nh− vËy kh«ng nh÷ngkh«ng n©ng cao ®−îc tè chÊt th©n thÓ cña trÎ, ng−îc l¹i cßn v×qu¸ thõa dinh d−ìng nªn sinh ra nhiÒu bÖnh tËt.

Dinh d−ìng lµ qu¸ tr×nh tæng hîp cña viÖc hÊp thu thøc¨n ®Ó c¬ thÓ con ng−êi duy tr× sinh lý, sinh ho¸, c«ng n¨ngmiÔn dÞch b×nh th−êng cña sù sèng. Çi gäi lµ “Dinh d−ìngqu¸ thõa” chÝnh lµ hÊp thu thùc phÈm v−ît qu¸ nhu cÇu nªutrªn. Ngµy nay, bÊt kú ë thµnh thÞ hay ë n«ng th«n, v× møcsèng cña con ng−êi ta ®−îc n©ng cao kh¸ nhiÒu, cho nªn mäing−êi ®Òu t×m mäi çch ®Ó trÎ con ®−îc ¨n nhiÒu h¬n, ¨n ngonh¬n, ®iÒu ®ã ch¼ng cã g× ®¸ng chª tr¸ch c¶. Cã ®iÒu cÇn ph¶ichó ý lµ, ngµynay viÖc ¨n uèng cña trÎ thiªn vÒ nh÷ng lo¹i cã

27 55 56

nhiÒu ca-lo, ®iÒu nµy ë thµnh thÞ th× phæ biÕn râ rµng h¬n.Song hä ch¼ng biÕt r»ng, thùc phÈm cã nhiÖt l−îng cao dÔ t¹othµnh ®iÒu kiÖn vËt chÊt qu¸ thõa dinh d−ìng ë trÎ , lµ c¬ së ®Ótrë thµnh bÐo ph×. N¨ng lùc tiªu ho¸ ë trÎ t−¬ng ®èi kÐm, n¨ngl−îng qu¸ nhiÒu mµ l¹i khã tiªu ho¸ cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnhmì dù tr÷ ë d−íi çc líp da khiÕn cho th©n thÓ cã xu h−íngngµy cµng bÐo lªn. Cã ng−êi ®· thèng kª , nÕu tr−íc 13 tuæimµ v−ît qu¸ 20% thÓ träng th«ng th−êng, th× sau 30 tuæi sÏ cã80 ®Õn 90% trë thµnh ®¹i bÐo ph×. TrÎ em mµ bÐo qu¸ th× dÔt¹o thµnh thÓ chÊt dÞ h×nh nh− ch©n vßng kiÒng, ch©n bÑtv.v...mµ bÖnh bÐo ph× lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñyÕu g©y ra bÖnh t©m huyÕt qu¶n. NÕu trÎ em cø kÐo dµi thêikú qu¸ thõa dinh d−ìng sÏ dån g¸nh nÆng cho hÖ thèng tiªuho¸, sÏ khiÕn cho çc bé phËn nh− tuyÕn tuþ, trµng dÞch, mËtv.v...ph¶i ph©n tiÕt nhanh h¬n, bé phËn gan sÏ ph¶i ph©n gi¶i ,tån tr÷, gi¶i ®éc liªn tôc kh«ng ®−îc nghØ ng¬i, nÕu cø thÕ kÐodµi th× sÏ t¹o thµnh mÊt trËt tù cña c«ng n¨ng hÖ thèng tiªuho¸ vµ hÖ thèng néi ph©n tiÕt, ¶nh h−ëng ®Õn sù tr−ëng thµnhcña trÎ em.

Ngµy nay nhiÒu bËc cha mÑ th−êng hay cho con ¨nnh÷ng thø bæ s¾t, bæ kÏm, nh− vËy lµ cÇn thiÕt, song còng ph¶icã h¹n ®é. Cã mét sè b¸nh bÝch qui vµ kÑo cã chÊt bæ s¾t, bækÏm, nh−ng nÕu ngµy nµo còng ¨n nhiÒu th× sÏ qu¸ sè l−îngs¾t, nh− vËyl¹i cã h¹i cho søc khoÎ cña trÎ em.

T«n T− M¹c, mét nhµ y häc ®êi §−êng cho r»ng : “Ansinh chi b¶n, t©m t− − thùc....bÊt tri thùc nghi gi¶, bÊt tóc dÜsinh tån d·.” Còng tøc lµ nãi viÖc duy tr× cuéc sèng cña c¬ thÓtÊt ph¶i tõ trong thùc phÈm hÊp thu lÊy thµnh phÇn dinhd−ìng, nh−ng nÕu kh«ng biÕt khèng chÕ viÖc ¨n uèng th× còngkhã b¶o toµn ®−îc th©n thÓ khoÎ m¹nh. Cho nªn cÇn ph¶i chóý hÊp thu dinh d−ìng toµn diÖn, b¶o toµn viÖc ¨n uèng c©n ®èi

nh÷ng chÊt bæ, kh«ng nªn chØ thiªn vÒ mét mÆt nµo ®ã. NhÊtlµ ®èi víi viÖc ¨n uèng cña trÎ em, ph¶i chó ý ®iÒu phèi chohîp lý, ph¶i t¨ng c−êng b÷a ¨n chÝnh vµ khèng chÕ ¨n vÆt.Ph¶i lµm ®−îc viÖc lµ viÖc ¨n uèng ph¶i theo giê giÊc, cãchõng mùc. Kh«ng nªn dïng h×nh thøc th−ëng ®Ó cæ vò trÎ em¨n nhiÒu, cµng kh«ng nªn cho trÎ em ¨n nhiÒu chÊt cã nhiÒuca-lo qu¸. §Ó tr¸nh viÖc v× muèn båi d−ìng cho trÎ mµ l¹ichuèc lÊy hËu qu¶ ch¼ng lµnh.

45- Kh«ng nªn chotrÎ th¬ ¨n nhiÒu s«c«la

Nh÷ng nhµ dinh d−ìng häc Trung Quèc cho r»ng s«c«lakh«ng ph¶i lµ thùc phÈm cña trÎ th¬, nÕu trÎ th¬ ¨n nhiÒu th×chØ cã h¹i.

Bëi v× thµnh phÇn chñ yÕu cña s«c«la lµ mì, ®−êng vµmét lo¹i vËt chÊt gièng nh− caphªin lµm cho hÖ thèng thÇnkinh h−ng phÊn. Cho nªn, sau khi ¨n s«c«la, trÎ em ®Òu c¶mthÊy no bông, gi¶m mÊt khÈu vÞ, kh«ng muèn ¨n uèng g× n÷a. §ång thêi, thø vËt chÊt gièng nh− caphªin ë trong s«c«la cãthÓ lµm cho thÇn kinh trÎ th¬ h−ng phÊn, do ®ã mµ hay x¶y ranh÷ng hiÖn t−îng nh− hiÕu ®éng, quÊy khãc, Ýt ngñ v.v...Chonªn kh«ng nªn cho ttrÎ th¬ ¨n nhiÒu s«c«la.

46- Kh«ng nªn cho trÎ em ¨n nhiÒu kÑo s÷a

KÑo s÷a lµ thùc phÈm trÎ em rÊt thÝch. Nh−ng nh÷ng trÎth¬ tõ 6 th¸ng tuæi cho ®Õn 2 n¨m tuæi mµ ¨n nhiÒu kÑo s÷a th× nguyh¹i rÊt lín.

28 57 58

Bëi v× trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kÑo s÷a, ng−êi ta th−êngthªm nh÷ng ®å gia vÞ cã axit vµo , b¶n th©n kÑo l¹i cã chÊtdÝnh, dÔ dÝnh vµo mÆt r¨ng hoÆc kÏ r¨ng. §ång thêi nh÷ngchiÕc r¨ng s÷a míi mäc cña trÎ l¹i rÊt gißn, rÊt sî chÊt axit®ôc thñng. KÑo s÷a dÔ lµm cho r¨ng s÷a bÞ th−a, bÞ bong menr¨ng, dÔ g·y, thËm chÝ cßn h×nh thµnh nh÷ng chiÕc r¨ng s©u.¡n nhiÒu kÑo s÷a, cã thÓ lµm cho trÎ gi¶m khÈu vÞ , tõ ®ã mµ¨n Ýt, chÊt dinh d−ìng kh«ng ®ñ. Cho nªn kh«ng nªncho trÎ em ¨n nhiÒu kÑo s÷a.

47- kh«ng nªn chotrÎ ®· lín ¨n nhiÒuchÕ phÈm b»ng s÷a

TrÎ con 3 tuæi trë lªn mµ ¨n nhiÒu s÷a bß hoÆcnh÷ng chÕ phÈm b»ng s÷a cã thÓ bÞ ®au bông ®i ngoµi.¡n cµng nhiÒu th× ®i Øa ch¶y cµng nghiªm träng.

Bëi v× s÷a bß vµ çc chÕ phÈm tõ s÷a, tuy hµm l−înganbumin, mì, ®−êng, canxi, phèt pho, vitamin vµ çc lo¹i dinhd−ìng cã cao, nh−ng ®−êng ë trong ®ã thuéc lo¹i “ §−êng ®«i”. Lo¹i ®−êng nµy sau khi vµo c¬ thÓ, kh«ng thÓ trùc tiÕp hÊpthu ngay ®−îc, mµ cÇn ph¶i cã t¸c dông cña men ®−êng s÷a,sau khi ph©n gi¶i thµnh ®−êng ®¬n råi míi hÊp thu ®−îc. TrÎem d−íi 3 tuæi, men ®−êng s÷a t−¬ng ®èi nhiÒu, tuæi cµng línlªn, chÊt men ®−êng s÷a trong c¬ thÓ ngµy cµng Ýt ®i, kh¶ n¨ngtiªu ho¸ lo¹i ®−êng ®«i gi¶m sót. ë trong ruét, lo¹i ®−êng ®«inµy h×nh thµnh ¸p lùc thÈm thÊu cao, hót ®i l−îng n−íc lín, do®ã mµ sinh ra Øa ch¶y. Cho nªn kh«ng nªn cho trÎ em lín ¨nnhiªï chÕ phÈm b»ng s÷a.

48- kh«ng nªn l¹m dôngthuèc bæ cho trÎ th¬

Cã nh÷ng bËc cha mÑ, v× muèn t¨ng chÊt dinh d−ìng chocon, muèn cho con ®−îc khoÎ m¹nh, c−êng tr¸ng, nªn ®· chocon dïng s÷a ong chóa, s©m nhung cïng nh÷ng chÊt bæ caocÊp kh¸c. Sau khi dïng nh÷ng thø nµy th× søc khoÎ cña trÎ th¬kh«ng t¨ng tiÕn mµ ng−îc l¹i.

Bëi v× sau khi trÎ th¬ dïng thuèc th−êng hay xuÊt hiÖnnh÷ng t¸c dông phô, nh− måm kh«, l−ìi ®¾ng, ch¶y m¸u cam,t¸o bãn, kh«ng thiÕt ¨n uèng, nÕu cø kÐo dµi t×nh tr¹ng nµynhÊt ®Þnh sÏ ¶nh h−ëng ®Õn sù lín lªn cña ®øa trÎ. Cho nªn trÎth¬ kh«ng nªn l¹m dông thuèc bæ. Khi cÇn thiÕt th× ph¶i do yb¸c sÜ c¨n cø vµo t×nh h×nh c¬ thÓ, bÖnh tËt cô thÓ mµ chØ ®Þnh,cho thuèc theo bÖnh.

49- kh«ng nªn cho trÎ emngËm thøc ¨n khi ngñ

Cã nh÷ng bµ mÑ v× muèn cho con ngñ sím nªn ®· chocon ¨n, thËm chÝ cßn ®Ó cho con ngËm thøc ¨n mµ ngñ. §ã lµmét thãi quen rÊt mÊt vÖ sinh.

D−íi t¸c dông cña trùc khuÈn axit lactic cïng víi thøc ¨ncßn l¹i ë trong miÖng t¹o thµnh chÊt axit, ¨n mßn men r¨ng,®ång thêi chÊt h÷u c¬ ë trong r¨ng l¹i bÞ t¸c dông cña vi khuÈnlµm cho vËt h÷u c¬ bÞ ph©n gi¶i t¹o nªn nh÷ng lç thñng trªnr¨ng, thµnh ra s©u r¨ng. Khi ®· s©u r¨ng th× rÊt dÔ sinh ra viªmtuû r¨ng vµ nhiÔm trïng ch©n r¨ng, còng cã thÓ dÉn ®Õn viªmtuû x−¬ng, nghiªm träng h¬n n÷a th× viªm vßm häng. Chonªn, ®Ó b¶o vÖ r¨ng s÷a cña trÎ em, viÖc söa ch÷a thãi quen

29 59 60

mÊt vÖ sinh nµy lµ ®iÒu cùc kú quan träng .

50- Kh«ng nªn cho trÎ ¨ntr−íc khi ®i ngñ

Cã ng−êi nghe nãi cho trÎ ¨n thªm mét b÷a tr−íc khi ®ingñ th× con sÏ bÐo, khoÎ, cao lªn. ThÕ lµ liÒn b¾t ch−íc. KÕtqu¶ th× ng−îc l¹i, ph¸ vì mÊt qui luËt sinh ho¹t cña trÎ, g©y trëng¹i cho giÊc ngñ, ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ.

Bëi v× tr−íc khi ngñ, thÇn kinh ®¹i n·o cña con ng−êi ta®· ë vµo tr¹ng th¸i mÖt mái, sù ph©n tiÕt dÞch tiªu ho¸ cña d¹dµy vµ ruét gi¶m ®i, lóc ®ã mµ ¨n thøc ¨n vµo, sÏ t¨ng thªmg¸nh nÆng cho d¹ dµy vµ ruét, kÝch thÝch sù ph©n tiÕt dÞch tiªuho¸, do ®ã mµ lµm rèi lo¹n sù ph©n tiÕt b×nh th−êng cña dÞchtiªu ho¸, lµm cho nhu ®éng cña d¹ dµy kh«ng ngõng. H¬n n÷asù ph¸t dôc cña hÖ thèng tiªu ho¸ cña trÎ em ch−a ®−îc hoµnthiÖn, cho nªn th−êng c¶m thÊy bông c¨ng, tr−íng, rÊt khãchÞu, lµm cho trÎ ngñ kh«ng s©u, ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−înggiÊc ngñ. Ngoµi ra, th−êng xuyªn ¨n tr−íc khi ®i ngñ cßn lµmcho hoµnh çch m« d¹ dµy bÞ dån nÐn, do ®ã l¹i t¨ng thªm g¸nhnÆng cho tim.

Cho nªn ®Ó g©y thµnh thãi quen tèt, cã qui luËt trongviÖc ¨n, uèng cña trÎ, çc bËc cha mÑ cÇn chó ý, trõ viÖc ph¶ib¶o ®¶m 3 b÷a chÝnh, 2 b÷a phô cho trÎ 1 – 2 tuæi ra, kh«ngnªn tuú tiÖn thªm hoÆc bít b÷a ¨n cña trÎ.

51- Kh«ng nªncho trÎ em ¨n vÆt

Cã mét sè bËc cha mÑ rÊt nu«ng chiÒu con, cø nh×n thÊy

çi g× ¨n ®−îc lµ mua cho con ¨n. Ngay ®Õn b÷a c¬m b×nhth−êng còng mang kÑo, b¸nh qui ra cho con ¨n. Kú thùc ®èivíi trÎ con, lµm nh− vËy chØ cã h¹i cho søc khoÎ.

Nh− chóng ta ®· biÕt, môc ®Ých ¨n uèng lµ ®Ó cung cÊpnh÷ng chÊt dinh d−ìng cÇn thiÕt cho viÖc ph¸t triÓn lín lªn vÒth©n thÓ cña trÎ em. Mét ngµy 3 b÷a cã thÓ lµm cho d¹ dµy vµruét lµm viÖc vµ nghØ ng¬i cã qui luËt tiÕt tÊu, thóc ®Èy viÖctiªu ho¸ vµ hÊp thô thøc ¨n. NÕu trÎ con cø ¨n vÆt lu«n måm,b÷a chÝnh th× kh«ng chÞu ¨n, nh− vËy lµ ph¸ vì chÕ ®é ¨n uèngb×nh th−êng. Th−êng xuyªn ¨n vÆt, ruét vµ d¹ dµy ph¶i lu«nlu«n tiÕt ra dÞch tiªu ho¸ lµ t¨ng thªm g¸nh nÆng cho d¹ dµy vµruét, g©y nªn bÖnh khã tiªu ho¸. Quµ vÆt mµ trÎ hay ¨n,th−êng lµ ®å ngät nh− kÑo, s«c«la. Sau khi ¨n nh÷ng thø nµyth× nhiÖt l−îng trong c¬ thÓ ®· t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ, ®Õn b÷a ¨nchÝnh th−êng ¨n Ýt ®i, do ®ã mµ thiÕu nhiÒu chÊt dinh d−ìng.KÕt qu¶ cã thÓ dÉn ®Õn lµ tØ lÖ chÊt dinh d−ìng kh«ng ®Òu. V×vËy kh«ng nªn g©y cho trÎ cã thãi quen xÊu lµ ¨n vÆt, ®Æc biÖtlµ tr−íc b÷a ¨n kh«ng nªn cho trÎ ¨n linh tinh. Cho trÎ ¨n thªmcòng ph¶i cã giê giÊc, cã sè l−îng nhÊt ®Þnh, ®Ó g©y thµnh thãiquen ¨n ®óng b÷a (chÝnh vµ phô) ®Ó cã lîi cho viÖc ph¸t triÓnlín lªn cña trÎ em.

52- kh«ng nªn ®Ó cho trÎ em¨n uèng ngÊu nghiÕn

Trong nh÷ng ngµy lÔ, ngµy tÕt hoÆc nh÷ng ngµy cã b÷a¨n c¶i thiÖn, cã mét sè trÎ em thÊy cã nh÷ng mãn ¨n mµ m×nhrÊt thÝch, liÒn ¨n lÊy ¨n ®Ó kh«ng h¹n chÕ, nh− vËy lµ v« cïng cã h¹icho søc khoÎ.

Bëi v× trong mét thêi gian ng¾n, cã mét l−îng thøc ¨n

30 61 62

khæng lå nhåi nhÐt vµo d¹ dµy, khiÕn cho d¹ dµy ph×nh lªnmét çch m¸y mãc, lµm mÊt kh¶ n¨ng nhu ®éng, g©y nªn c¶mgi¸c ®au tøc ë d¹ dµy, cã thÓ g©y nªn chøng sa d¹ dµy hoÆc d¹dµy ph×nh to ®ét ngét, còng cã thÓ do tËp trung nhiÒu m¸u ëd¹ dµy qu¸ nªn çc c¬ quan quan träng kh¸c nh− tim, n·o trënªn thiÕu m¸u, thiÕu «xy, lµm cho ®øa trÎ c¶m thÊy mÖt mái,kh«ng cßn søc lùc, cßn cã thÓ g©y g¸nh nÆng cho tuyÕn tuþ,råi trë nªn viªm tuyÕn tuþ. NÕu trong mét thêi gian ng¾n mµtrÎ em uèng qu¸ nhiÒu n−íc cã thÓ dÉn ®Õn d¹ day tr−¬ngph×nh ®ét ngét, mét sè l−îng lín n−íc ch¶y vµo m¸u vµ vµoçc tæ chøc dÉn ®Õn phï n−íc. NÕu x¶y ra phï n−íc ë n·o th×kh¸ nguy hiÓm. Cho nªn kh«ng nªn ®Ó cho trÎ em tham ¨ntham uèng. Ph¶i d¹y cho trÎ em ¨n uèng cã giê giÊc, cã ®Þnhl−îng ®Ó cã lîi cho viÖc ph¸t triÓn c¬ thÓ cña trÎ em.

53- TrÎ em kh«ng nªn¨n nh÷ng thùc phÈm

cã tÝnh kÝch thÝch

Ng−êi x−a th−êng nãi, ¨n qu¸ nhiÒu ®å gia vÞ sÏ sinhthÊp, sinh nhiÖt, sinh ®êm. Cho nªn nh÷ng thùc phÈm cã tÝnhkÝch thÝch nh− chua, ngät, cay, mÆn, nÕu ¨n vµo ®Òu cã ¶nh h−ëng®Õn d¹ dµy, trë ng¹i cho tiªu ho¸, dÉn ®Õn bÖnh tËt.

TrÎ em cßn non nít, do sù ph¸t dôc cña d¹ dµy ch−ahoµn thiÖn, n¨ng lùc tiªu ho¸ t−¬ng ®èi yÕu, nÕu ¨n nh÷ngthùc phÈm cã chÊt kÝch thÝch t−¬ng ®èi m¹nh nh− ít, hå tiªu,hµnh, tái, gõng sèng v.v...rÊt dÔ lµm háng miÖng, háng thùcqu¶n vµ niªm m¹c d¹ dµy, sÏ sinh èm ®au. Cho nªn thøc ¨ncña trÎ con ph¶i lµ nh÷ng thø thanh ®¹m, mÒm nhuyÔn, nhábÐ.

54- TrÎ em kh«ng nªn¨n nhiÒu gan vµ bå dôc

Cã kh«ng Ýt çc bËc cha mÑ trÎ cho r»ng gan, bå dôc®éng vËt lµ nh÷ng chÊt dinh d−ìng tuyÖt vêi cña trÎ con. ThÕmµ çc nhµ y häc n−íc ngoµi nghiªn cøu l¹i ph¸t hiÖn ra r»ng,trong gan vµ bå dôc ®éng vËt, hµm l−îng chÊt ®éc vµ çc chÊtho¸ häc kh¸c l¹i nhiÒu h¬n mÊy lÇn ë trong thÞt.

Cho nªn, chØ nªn cho trÎ con ¨n gan vµ bå dôc ®éng vËtvõa võa th«i.

55- TrÎ em kh«ng nªn¨n nhiÒu thøc ¨n tanh

Thøc ¨n tanh lµ chØ nh÷ng thùc phÈm cã tÝnh ®éng vËtbao gåm thÞt, trøng, t«m, ç v.v... Thøc ¨n tanh tuy cã nhiÒupr«tªin vµ chÊt mì, song nÕu cho trÎ em ¨n nhiÒu qu¸ dÔ x¶y ra hiÖnt−îng trÎ ng¸n n.

Bëi v× trÎ em ¨n mét l−îng lín chÊt tanh vµo bông, nhÊtthêi khã tiªu ho¸, nªn ph¶i l−u l¹i ë trong d¹ dµy, qu¸ tr×nh dµidµi ®Ó nh÷ng thøc ¨n nµy ®i vµo ®o¹n ®Çu ruét non nèi víiruét giµ, chóng sÏ lµm thay ®æi c«ng n¨ng tiªu ho¸ cña d¹ dµy,khiÕn cho l−îng ph©n tiÕt dÞch vÞ vµ kh¶ n¨ng tiªu ho¸ bÞ gi¶msót. C«ng n¨ng tiªu ho¸ cña trÎ cßn ch−a kiÖn toµn, nªn cµngdÔ bÞ sè thøc ¨n qu¸ nhiÒu nµy g©y trë ng¹i, th−êng dÉn ®Õnt×nh tr¹ng ch¸n ¨n. Cho nªn çc bËc cha mÑ kh«ng nªn chØ chóträng ®Õn chÊt l−îng ®å ¨n thøc uèng cña trÎ, mµ còng cÇnph¶i chó ý ®Õn c¶ sè l−îng, sao cho hîp lý, ®Ó cã lîi cho sùhÊp thô tiªu ho¸ cña trÎ.

31 63 64

56- TrÎ th¬ kh«ng nªn ¨n chay

TrÎ th¬ mµ ¨n chay dµi ngµy sÏ ¶nh h−ëng ®Õn sùph¸t triÓn c¬ thÓ cña chóng.

Bëi v× trÎ th¬ ®ang ë vµo thêi kú ph¸t triÓn toµn diÖnc¬ thÓ, çc lo¹i dinh d−ìng mµ c¬ thÓ cÇn còng cÇn ph¶i®−îc hÊp thu toµn diÖn tõ trong thøc ¨n. NÕu trÎ th¬kh«ng ¨n thøc ¨n tanh dµi ngµy th× vitamin B12 trong c¬thÓ sÏ kh«ng ®ñ. Nh− vËy sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc s¶n xuÊthång cÇu. Nh÷ng trÎ kh«ng ¨n s÷a bß, nãi chung ®Òu thiÕucanxi, dÔ ph¸t sinh bÖnh cßi x−¬ng. Theo tµi liÖu ®· ®iÒutra th× nh÷ng ng−êi ¨n chay lïn h¬n nh÷ng ng−êi ¨n t¹p,®iÒu nµy cµng râ ë trÎ em d−íi 5 tuæi. Cho nªn kh«ngnh÷ng kh«ng nªn ®Ò x−íng viÖc ¨n chay trong trÎ em mµng−îc l¹i cßn ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Ó cho trÎ ¨n nh÷ng thø tanhnh− thÞt, ç...

57- Kh«ng nªncho trÎ th¬ ¨n no qu¸

Cã nh÷ng bËc cha mÑ khi cho con ¨n c¬m, bÊt chÊp conph¶n ®èi hay khãc lãc, vÉn cø nhåi nhÐt c¬m vµo måm con, ynh− ng−êi ta nhåi cho vÞt ¨n vËy. Hä cho r»ng cø ¨n vµo lµ ®−îc,kÕt qu¶ lµ g©y tæn th−¬ng cho t× vÞ dÉn ®Õn mang bÖnh.

Bëi v× c«ng n¨ng c¬ quan tiªu ho¸ cña trÎ ch−a ph¸t triÓnhoµn thiÖn, sù ph©n tiÕt vÞ toan t−¬ng ®èi Ýt, nhu ®éng ruétchËm ch¹p, c¬ n¨ng tiªu ho¸ yÕu. NÕu b¾t trÎ th¬ ¨n qu¸ no,phÇn lín thøc ¨n ®äng l¹i ë trong d¹ dµy vµ ruét, g©y ra ®au

ngùc, tr−íng bông, î chua cïng nh÷ng kÝch thÝch kh«ng b×nhth−êng kh¸c, dÉn ®Õn rèi lo¹n tiªu ho¸ vµ tiªu ho¸ kh«ng tèt,nghiªm träng h¬n cßn cã thÓ bÞ co th¾t hÖ thèng tiªu ho¸. Chonªn, muèn cho trÎ khoÎ m¹nh mau lín, kh«ng chØ lµ ¨n nhiÒu,mµ lµ ¨n mét çch hîp lý, tøc lµ ¨n nh÷ng thø mµ c¬ thÓ cÇn®Ó ph¸t triÓn, ¨n ®Òu çc thø.

58- TrÎ d−íi 6 th¸ng tuæikh«ng nªn

cho ¨n lßng tr¾ng trøng

Trøng gµ lµ lo¹i thùc phÈm giµu chÊt dinh d−ìng. Nh−ngtrÎ th¬ d−íi 6 th¸ng tuæi kh«ng nªn ¨n lßng tr¾ng trøng. Bëi v×trÎ em d−íi 6 th¸ng tuæi, hÖ thèng tiªu ho¸ ch−a ph¸t triÓnhoµn chØnh, ®Æc biÖt lµ tÝnh th«ng thÊu cña niªm m¹c ruétt−¬ng ®èi cao, cã khi cã thÓ trùc tiÕp th«ng qua niªm m¹c ruétmµ x©m nhËp vµo trong m¸u lµm cho c¬ thÓ cña hµi nhi x¶y ranh÷ng ph¶n øng kh¸ng nguyªn kh¸ng thÓ ®èi víi thµnh phÇntrøng tr¾ng, do ®ã mµ sinh ra bÖnh mÈn ngøa, bÖnh sëi v.v...Ngoµi ra, trÎ th¬ ¨n lßng tr¾ng trøng còng khã tiªu ho¸, dÔ dÉn®Õn ®i Øa ch¶y. Cho nªn kh«ng nªn cho trÎ th¬ d−íi 6 th¸ngtuæi ¨n lßng tr¾ng trøng.

59- kh«ng nªn cho trÎ em¨n nhiÒu trøng gµ

32 65 66

Trøng gµ cã rÊt nhiÒu chÊt dinh d−ìng, song trÎ con mµ¨n nhiÒu trøng gµ, kh«ng nh÷ng kh«ng cã lîi cho sù ph¸ttriÓn lín lªn cña trÎ, mµ cßn cã thÓ g©y ra bÖnh thiÕu chÊt sinhvËt (tøc lµ bÖnh thiÕu vitamin H).

Bëi v× trong lßng tr¾ng trøng gµ cã chÊt trøng tr¾ngkh¸ng sinh vËt, nã cã thÓ kÕt hîp víi chÊt sinh vËt tè ë trong®−êng ruét, g©y trë ng¹i cho sù hÊp thu sinh vËt tè, do ®ã mµsinh bÖnh thiÕu sinh vËt tè ë trÎ em. BiÓu hiÖn cña nã lµ rôngtãc, thÌm ngñ, cã nèt lÊm tÊm trªn da mÆt, ng−êi r¹o rùc, damÆt xanh t¸i, g©n cèt gi¶m yÕu v.v... Cho nªn, trÎ em cÇn ph¶i¨n nhiÒu lo¹i thøc ¨n, kh«ng nªn thiªn vÕ trøng gµ nhiªï qu¸.

60- kh«ng nªn cho trÎ em¨n nhiÒu mì ®éng vËt

NÕu trÎ em cø tr−êng kú ¨n nhiÒu mì çc lo¹i ®éng vËt,sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc hÊp thu chÊt canxi vµ cã thÓ g©y nªnchøng bÖnh mì trong m¸u vµ cholestªr«n trong m¸u kh«ng b×nhth−êng, thËm chÝ cã thÓ m¾c bÖnh tim khi vÒ giµ.

Mì lµ do axit mì vµ glixªrin hîp thµnh. Nã cã thÓ thóc®Èy viÖc hÊp thu vµ lîi dông çc chÊt vitamin, lµ mét bé phËnhîp thµnh quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®Ó ph¸t triÓn c¬thÓ. Mì ®éng vËt bao hµm axit mì mµ ®a sè lµ axit mì b·ohoµ, cßn mì thùc vËt bao hµm axit mì mµ ®a sè lµ axit mìkh«ng b·o hoµ. AxÝt mì thùc vËt lµ lo¹i axit mì rÊt cÇn thiÕt mµ c¬thÓ kh«ng thÓ nµo tæng hîp ®−îc.

Çc chuyªn gia vÒ dinh d−ìng cßn cho r»ng , chÊt axitmì kh«ng b·o hoµ ë trong mì thùc vËt lµ thø vËt chÊt rÊt cÇnthiÕt cho sù ph¸t triÓn thÇn kinh vµ h×nh thµnh tuû cña trÎ th¬.L−îng mì ®−a vµo c¬ thÓ trÎ ®ßi hái rÊt cao vÒ chÊt. Cho nªn

kh«ng nªn cho trÎ th¬ ¨n nhiÒu mì ®éng vËt. Trong thêi giannu«i trÎ, nªn dïng mì thùc vËt th× tèt h¬n.

61- Kh«ng nªncho trÎ em ¨n qu¸ mÆn

TrÎ em ¨n qu¸ mÆn, kh«ng nh÷ng cã h¹i cho thËn, mµcßn cã thÓ dÉn ®Õn huyÕt ¸p cao.

Bëi v× muèi ¨n lµ vËt ho¸ hîp cña hai nguyªn tè natri vµclo . Sù ph¸t triÓn thËn cña trÎ em ch−a hoµn thiÖn, kh¶ n¨ngbµi tiÕt natri kÐm, ¨n nhiÒu muèi cã thÓ g©y tæn th−¬ng chobuång thËn. ChÊt natri trong c¬ thÓ t¨ng nhiÒu, cã thÓ lµm chochÊt kali theo n−íc tiÓu ra ngoµi qu¸ nhiÒu, do ®ã mµ dÔ g©ynªn bÖnh suy tim. Ngoµi ra ¨n qu¸ nhiÒu muèi, cã thÓ bÞ huyÕt¸p cao. Theo sù ®iÒu tra cña mét tæ chøc y häc Mü th× trong sètrÎ em ë tuæi ®i häc, cã 11% khi cßn nhá ®· ¨n nhiÒu thùcphÈm mÆn ë trong ®å hép, ®Õn khi 10 – 13 tuæi th× m¾c bÖnhcao huyÕt ¸p. Cho nªn thøc ¨n cña trÎ th¬ kh«ng nªn qu¸ mÆn.

62- Kh«ng nªncho trÎ s¬ sinh ¨n muèi

ChÊt dinh d−ìng cña trÎ s¬ sinh lµ s÷a vµ n−íc. Nu«i trÎs¬ sinh b»ng s÷a bß dÔ g©y nªn t¸o bãn, cho nªn cã mét sè bËccha mÑ dïng ph−¬ng ph¸p lÊy mËt ong vµ n−íc muèi ®Ó th«ngt¸o bãn, hoÆc dïng n−íc canh ®Ó cho trÎ uèng, tuy cã ch÷a®−îc t¸o bãn, song l¹i dÔ dÉn ®Õn phï thòng toµn th©n.

Bëi v× trong thêi kú cßn lµ thai nhi, buång thËn ch−a ph¸ttriÓn thµnh thôc, tÕ bµo th−îng b× cña tiÓu cÇu thËn nhiÒu, mµhuyÕt qu¶n Ýt, nªn lç tho¸t n−íc tiÓu nhá, v× èng thËn ph¸t

33 67 68

triÓn kh«ng tèt, dung l−îng nhá, kh¶ n¨ng c« ®äng n−íc tiÓukÐm, c«ng n¨ng bµi tiÕt chÊt mÆn kh«ng ®ñ, cho nªn trÎ s¬sinh sau khi ¨n muèi,thËn kh«ng cã kh¶ n¨ng bµi tiÕt ra ngoµi,nªn cø tån ®äng ë trong c¬ thÓ dÉn ®Õn phï thòng. Cho nªn trÎs¬ sinh kh«ng nªn ¨n muèi.

63- Kh«ng nªn cho trÎ th¬¨n nh÷ng thøc ¨n cã rÔ

TrÎ th¬ mµ ¨n nhiÒu thøc ¨n cã rÔ, dÔ sinh ra ®au bông ®ingoµi.

Bëi v× trÎ th¬ kh«ng nh− ng−êi lín. Khi ¨n chóng cã nhaivµ h×nh nh− cã nhai nhiÒu, kú thùc nhai kh«ng kü, cã khi nuètchöng. NÕu ®Ó cho trÎ ¨n nh÷ng thùc vËt cã rÔ nh− rau cÇn, rauhÑ, rau dÒn, gi¸ ®ç, d−a muèi v.v... tÊt c¶ nh÷ng lo¹i rau nµy®Òu cã rÊt nhiÒu chÊt x¬, sÏ lµm t¨ng nhu ®éng d¹ dµy vµ ruétcña trÎ th¬, th−êng hay g©y ra ®au bông ®i ngoµi.

64- Kh«ng nªnnhai c¬m cho trÎ ¨n

Cã nh÷ng bËc phô huynh sî con ¨n c¬m kh«ng nhai kü,¨n råi sÏ khã tiªu ho¸, nªn ®· nhai c¬m tr−íc cho nhá råi ®ótcho con ¨n. Cã ng−êi th× mím th¼ng vµo måm con, cã ng−êith× nhai råi nhÌ ra tay, ®ót vµo måm con. Çch lµm nh− vËythËt rÊt mÊt vÖ sinh.

Bëi v× trong måm ng−êi lín th−êng cã nh÷ng vi khuÈn,rÊt dÔ truyÒn vµo trÎ con, mµ søc ®Ò kh¸ng cña trÎ th× l¹i rÊtyÕu, cho nªn rÊt dÔ sinh bÖnh. Cho dï trÎ th¬ kh«ng biÕt nhaihoÆc nhai kh«ng kü thøc ¨n, th× tèt nhÊt vÉn lµ th¸i nhá, ninhnhõ, dïng th×a con ®Ó bãn cho trÎ ¨n. Sau mét tuæi r−ìi th× cãthÓ ®Ó cho chóng tù ¨n. Nh− vËy võa vÖ sinh, võa båi d−ìng cho trÎn¨ng lùc ®éc lËp sinh ho¹t.

65- TrÎ th¬ kh«ng nªn¨n mËt ong

MËt ong tuy lµ chÊt dinh d−ìng tèt vµ lµ thø ®Ó thay®−êng rÊt tèt. Song ®èi víi trÎ th¬ th× kh«ng thÝch hîp.

Bëi v× mËt ong rÊt dÔ bÞ trùc khuÈn « nhiÔm. Trùc khuÈnsinh s«i n¶y në trong mËt ong, th¶i ra çc chÊt ®éc, lµm chong−êi dïng mËt ong bÞ tróng ®éc. Ng−êi lín cã søc ®Ò kh¸ngt−¬ng ®èi m¹nh nªn kh«ng ph¸t bÖnh. Nh÷ng trÎ em d−íi 6th¸ng tuæi, cã thÓ bÞ tróng ®éc thÞt «i nghiªm träng. §éc tè do2000 con trùc khuÈn s¶n sinh ra , cã thÓ lµm chÕt mét ®øa trÎnÆng 7 kil«gam. Nh÷ng hiÖn t−îng tróng ®éc lµ : toµn th©nmÒm yÕu, kh«ng cßn søc ®Ó bó s÷a, nuèt rÊt khã kh¨n, tiÕngkhãc yÕu dÇn, h¬i thë chËm dÇn v.v... MËt ong lµ n¬i c− tró vµm«i giíi quan träng cña trùc khuÈn. Cho nªn trÎ em d−íi 1tuæi kh«ng nªn cho ¨n mËt ong.

66- TrÎ em kh«ng nªn¨n thøc ¨n n−íng

RÊt nhiÒu ng−êi thÝch ¨n nh÷ng thøc ¨n n−íng, nh− vËylµ rÊt kh«ng vÖ sinh. Bëi v× trong khi n−íng thøc ¨n th× thøc ¨n

34 69 70

®· bÞ « nhiÔm. ChÊt ®èt cã th¸n khÝ, khi n−íng thøc ¨n ®· s¶nsinh ra nhiÒu chÊt nh− th¸n khÝ, l−u huúnh vµ c¶ mét chÊt cãkh¶ n¨ng g©y ung th−, råi th«ng qua nh÷ng thøc ¨n n−íng nµymµ vµo c¬ thÓ con ng−êi, hoÆc l¾ng ®äng ë trong phæi, hoÆcvµo m¸u, dÔ g©y çc bÖnh ung th− d¹ dµy, bÖnh m¸u tr¾ng vµung th− tuyÕn phæi v.v... Cho nªn, kh«ng nªn cho çc em ¨n nhiÒuthøc n n−íng.

67- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþtrong viÖc may quÇn ¸o

cho trÎ s¬ sinh

Ngay tõ khi cßn mang thai, ng−êi mÑ ®· b¾t ®Çu chuÈnbÞ quÇn ¸o cho con. ChØ sî kh«ng ®Ñp, kh«ng xøng, nªn quÇn¸o, ch¨n ®Öm ®Òu lµ míi toanh c¶. ThËt ®¸ng tiÕc cho tÊm lßngh¶o t©m cña ng−êi mÑ, ®øa trÎ l¹i kh«ng muèn nh− vËy. V¶inhung míi, quÇn ¸o thªu sÏ kÝch thÝch lµn da non cña trÎ th¬,th−êng lµm cho trÎ ngøa ng¸y khã chÞu, ®Õn nçi cã em ph¶iph¸t khãc lªn. Cho nªn çc chÞ phô n÷ s¾p ®−îc lµm mÑ nªnchó ý, quÇn ¸o cña trÎ s¬ sinh, tèt nhÊt nªn dïng v¶i b«ngmÒm, cò ®Ó may. QuÇn ¸o ph¶i réng r·i, ®Ó cho khi ho¹ ®äng,ch©n tay çc em kh«ng bÞ gß bã. ¸o kh«ng nªn cã cæ. Còngkh«ng nªn ®¬m cóc ¸o, ®Ó tr¸nh lµm x©y s¸t líp da cæ cña trÎem. D©y buéc v¹t ¸o cña trÎ em nªn ë bªn c¹nh, d−íi n¸ch,mÆc råi h·y buéc, kh«ng nªn cao qu¸ ®Ó tr¸nh tæn th−¬ng da n¸chcña trÎ em. QuÇn ¸o ch¨n ®Öm cña trÎ em kh«ngnªn nhiÒu. ChØ c©nsê hai bµn ch©n cña trÎ, nÕu thÊy Êm lµ ®−îc.

68- Kh«ng nªntrïm kh¨n voan nil«ng

lªn mÆt trÎ em

Cã mét sè bµ mÑ trÎ bÕ con ra phè ch¬i, th−êng hay dïngkh¨n voan ni l«ng che lªn mÆt ®øa trÎ. Hä cho r»ng nh− vËy lµçch gi÷ vÖ sinh tèt nhÊt. Kú thùc, çch lµm nh− vËy ®èi víisøc khoÎ cña trÎ chØ cã h¹i chø kh«ng cã lîi.

Trong c¬ thÓ con ng−êi, tæ chøc n·o rÊt mÉn c¶m víi nhucÇu «xy. Nhu cÇu l−îng «xy cña trÎ con lín h¬n ë ng−êi línrÊt nhiÒu. Nãi chung l−îng tiªu hao «xy ë tæ chøc n·o cñang−êi lín chiÕm 21% l−îng «xy cña toµn c¬ thÓ, nh−ng ë trÎcon th× chiÕm nh÷ng 51%. Kh¨n voan ni l«ng h×nh nh− rÊttho¸ng, trong suèt, cã lç, h×nh nh− rÊt th«ng h¬i. Kú thùc tÝnhth«ng h¬i rÊt kÐm. Dïng kh¨n voan che lªn mÆt trÎ, th¸n khÝdo trÎ thë ra kh«ng tho¸t ®−îc ra ngoµi, kh«ng khÝ tronglµnhkh«ng qua ®−îc tÊm kh¨n voan ®Ó cho trÎ thë, viÖc cung cÊpl−îng d−ìng khÝ râ rµng lµ kh«ng ®ñ.Nh− vËy ®èi víi n·o thËtv« cïng bÊt lîi.

69- 7 ®iÒu kiªng kþ trong viÖc thay t· lãtcho trÎ

Mäi ng−êi ®Òu cho r»ng thay t· lãt cho trÎ lµ mét viÖc rÊtb×nh th−êng, song viÖc thay t· lãt cho trÎ rÊt cÇn ®−îc coiträng, nÕu kh«ng cÈn thËn sÏ lµm cho trÎ bÞ èm ®au. Cho nªn çcbËc cha mÑ trÎ xin h·y ghi nhí mÊy ®iÒu sau ®©y :

1) Kh«ng nªn dïng v¶i míi vµ v¶i thÉm mµu ®Ó lµm t·lãt cho trÎ em. Tèt nhÊt lµ t×m v¶i tr¾ng, cò, dÖt b»ng sîi b«ng®Ó lµm t· lãt , v× v¶i cò t−¬ng ®èi mÒm m¹i, dÔ thÊm n−íc mµk¹i kh«ng kÝch thÝch da thÞt trÎ. NÕu dïng lo¹i v¶i th« cøng ®Ólµm t· lãt th× dÔ s©y s¸t líp da cña trÎ; nÕu dïng v¶i mµu sÉm

35 71 72

®Ó lµm t· lãt, th× b¶n th©n v¶i ®ã ®· thÊm nhiÒu thuèc nhuémcã chÊt kÝch thÝch, còng dÔ kÝch thÝch lµn da cña trÎ g©y nªnviªm da t· lãt.

2) Kh«ng nªn quªn thay t· lãt ®óng lóc. HÔ t· −ít lµ ph¶ithay ngay. NhÊt lµ khi t· lãt cã dÝnh ph©n vµ n−íc tiÓu th× cµngph¶i thay kÞp thêi, bëi v× nh÷ng vi khuÈn ë trong ph©n cã thÓlµm cho viÖc ph©n gi¶i chÊt niÖu tè ë trong n−íc tiÓu sinh raam«ni¨c mµ kÝch thÝch lµn da, nÕu kh«ng thay kÞp thêi, th×nh÷ng chç tiÕp xóc víi t· −ít sÏ bÞ viªm da.

3) Kh«ng nªn ®Ó kÝch thÝch qu¸ nãng hoÆc qu¸ l¹nh.Mïa hÌ khi thay t· lãt cho trÎ, kh«ng nªn dïng nh÷ng t· lãtvõa ph¬i ngoµi n¾ng ®em vµo quÊn ngay cho trÎ mµ ph¶i ®Ócho nh÷ng t· lãt Êy nguéi h¼n råi míi thay. Mïa ®«ng, khithay t· lãt cho trÎ, ph¶i chó ý ®Õn nhiÖt ®é, cã thÓ ñ t· lãt lªntói ®ùng n−íc nãng ®Ó cho t· Êm lªn, hoÆc lµ nhÐt vµo trong ¸ob«ngcña ng−êi lín ®ang mÆc, ñ cho Êm råi h·y quÊn cho trÎ.§Ó tr¸nh cho lµn da cña trÎ tiÕp xóc víi t· lãt ®ang l¹nh gi¸lµm cho trÎ bÞ rïng m×nh v× l¹nh hoÆc bÞ nhiÔm l¹nh.

4) §õng quªn chó ý ®Õn ph−¬ng ph¸p lau chïi. Khi thayt· lãt cho trÎ cÇn ph¶i chó ý ph−¬ng ph¸p lau chïi, nhÊt lµ khithay t· lãt cho em g¸i, ph¶i chó ý lau ngo¹i ©m råi míi lau ®ÕnhËu m«n, bëi v× vÒ c¬ b¶n trong niÖu ®¹o vµ ©m ®¹o kh«ng cãvi khuÈn, con hËu m«n vµ trong ph©n th× cã vi khuÈn nh− trùckhuÈn ®¹i trµng ch¼ng h¹n. NÕu lau hËu m«n tr−íc th× dÔ ®emnh÷ng vi khuÈn ë hËu m«n ®Õn cöa ©m ®¹o vµ niÖu ®¹o, dÉn®Ôn c¶m nhiÔm ®−êng niÖu ®¹o hoÆc viªm ©m ®¹o.

5) Kh«ng nªn quªn röa r¸y s¹ch sÏ. Khi giÆt giò t· lãt,cÇn ph¶i déi n−íc cho tr«i hÕt ph©n ë trªn t· tr−íc råi míi x¸txµ phßng vµo t· lãt ®Ó vß giÆt, tèt nhÊt lµ nªn ng©m vµo n−ícs«i mét lÇn n÷a ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých lµ diÖt hÕt ®−îc vi trïng,sau ®ã míi dïng n−íc s¹ch giÆt ®i giÆt l¹i nhiÒu lÇn, ®Ó tr¸nh

chÊt kiÒm kÝch thÝch vµo líp da cña trÎ em.6) Bªn ngoµi t· lãt kh«ng nªn dïng ni l«ng ®Ó lãt.

Kh«ngÝt ng−êi cã thãi quen dïng ni l«ng ®Ó lãt ra bªn ngoµi t·hoÆc lµ phñ lªn trªn t·, ý ®å lµ ®Ò phßng n−íc tiÓu ngÊmxuèng ch¨n ®Öm hoÆc ngÊm vµo ¸o. Song nh− vËy chØ lµmt¨ng thªm am«ni¾c, dÔ lµm cho bÑn cña trÎ ph¸t ®á lªn.Ngoµira, dïng v¶i cao su hoÆc ni l«ng phñ lªn t· lãt dÔ lµm cho bÑntrÎ em bÞ Èm −ít th−êng xuyªn, ®é Èm cµng cao cµng dÔ c¶mnhiÔm vi khuÈn ®éc .

7) Kh«ng nªn dïng d©y chun ®Ó buéc ra ngoµi t· lãt. Cãmèt sè cha mÑ trÎ, muèn ®Ó cho nhÑ viÖc, th−êng hay dïngd©y chun buéc t· lãt cho trÎ. Çch lµm nh− vËy rÊt kh«ng tèt.NÕu buéc d©y chun chÆt qu¸, dÔ lµm cho líp da non nít cñatrÎ bÞ ®á lªn, thËm chÝ cßn nghiÕn vµo da thÞt. NÕu d©y chunláng qu¸ th× l¹i kh«ng ®¹t ®−îc môc ®Ých sö dông. Ngoµi ra,ban ®Çu th× sîi d©y chun võa ng−êi, nh−ng v× trÎ em lín lªn rÊtnhanh, cho nªn ch¼ng mÊy ngµy sîi d©y chun ®· trë nªn ng¾n,chËt, còng sÏ x¶y ra t×nh tr¹ng nh− ®· nãi trªn. Cho nªn, tètnhÊt nªn dïng gi¶i rót ®Ó buéc t· lãt cho trÎ em.

70- Kh«ng nªn may quÇn ¸o cho trÎ em b»ng v¶i mµu sÉm

Mµu s¾c v¶i ®Ó may quÇn ¸o cho trÎ em nªn chän mµunh¹t, nh÷ng v¶i nhuém b»ng mµu sÉm dÔ kÝch thÝch da, dÔ dÉn®Õn viªm da, g©y nªn ph¶n øng qu¸ mÉn c¶m.

36 73 74

71- Kh«ng nªn may ¸ocã cæ cho trÎ s¬ sinh

Bëi v× ®Çu trÎ s¬ sinh t−¬ng ®èi nÆng, søc cña çi cækh«ng thÓ gi÷ ®−îc çi ®Çu, mµ çi ®Çu th−êng tôt xuèng haivai. NÕu chiÕc ¸o trÎ em mÆc mµ cã cæ rÊt dÔ lµm x−íc da cævµ da ®Çu. Cho nªn, may ¸o cho trÎ s¬ sinh kh«ng nªn may cæ,nªn cho çc em mÆc o “ cæ hoµ th−îng” lµ tèt nhÊt.

72- kh«ng nªn mayquÇn ¸o b»ng sîi ho¸ häc

cho trÎ em

Tôc ng÷ cã c©u : “ TiÓu nhi ho¶ khÝ v−îng ”. §ã lµ v×c«ng n¨ng thÇn kinh cña trÎ em ch−a ph¸t triÓn hoµn chØnh,thÇn kinh thùc vËt dÔ h−ng phÊn, ra må h«i nhiÒu h¬n ng−êilín, bèc nãng nhanh, søc thÝch øng ®èi víi sù thay ®æi cña khÝhËu kÐm. V¶i sîi ho¸ häc , tuy mµu s¾c ®Ñp vµ tr¬n, song tÝnhchÊt thÊm n−íc vµ tho¸ng khÝ kÐm, nhÊt lµ mïa hÌ viªm nhiÖt,mÆc quÇn ¸o b»ng sîi ho¸ häc kh«ng dÔ to¶ nhiÖt, dÔ sinh r«ms¶y, môn nhät bëi v× sîi ho¸ häc thuéc vÒ chÕ phÈm ho¸ häc,dÔ lµm cho trÎ em cã ph¶n øng qu¸ mÉn c¶m, råi g©y ra çcbÖnh ngoµi da nh− bÖnh thë khß khÌ, bÖnh sÈn ngøa, bÖnh sëi,bÖnh mÒ ®ay, bÖnh viªm da v.v... T· lãt, ¸o trong cña trÎ s¬sinh, quÇn lãt cña bÐ g¸i tuyÖt ®èi kh«ng nªn dïng v¶i sîi hãahäc ®Ó may, ®Ó tr¸nh cho trÎ khái bÞ bÖnh tËt ®au ®ín. Nãichung, çc lo¹i v¶i sîi b«ng cã tÝnh n¨ng dÔ hót Èm, tho¸ngkhÝ, t¶n nhiÖt, mÒm m¹i v.v...vÉn tèt h¬n sîi ho¸ häc nhiÒu.V¶i b«ng kh«ng dÉn ®Õn çc bÖnh tËt cã tÝnh mÉn c¶m cao,dïng ®Ó may quÇn ¸o cña trÎ em lµ thÝch hîp nhÊt.

73- TrÎ em kh«ng nªnmÆc nhiÒu quÇn ¸o

Ng−êi ta th−êng nãi : “ NÕu muèn con çi ®−îc khoÎm¹nh, h·y ®Ó cho chóng chÞu mét chót ®ãi vµ l¹nh”. C¶nh b¸omäi ng−êi r»ng kh«ng nªn cho trÎ em ¨n qu¸ no, mÆc qu¸ Êm.QuÇn ¸o nªn mÆc Ýt mét chót. TrÎ em rÊt hiÕu ®éng nªn ho¹t®éng nhiÒu, cã thÓ t¨ng c−êng thÓ chÊt, gi¶m bít bÖnh tËt.Ng−îc l¹i nÕu mÆc qu¸ nhiÒu quÇn ¸o qu¸ dµy, hÔ chóng ho¹t®éng lµ ra må h«i, kh«ng nh÷ng chØ tæn th−¬ng ®Õn tÊt c¶ çcdÞch thÓ trong c¬ thÓ, mµ cßn lµm cho lç ch©n l«ng lu«n lu«n ëtr¹ng th¸i hë, nÕu cã giã l¹nh Ëp ®Õn, th× dÔ bÞ c¶m l¹nh, thËmchÝ cßn viªm phÕ qu¶n.

74- Kh«ng nªn cho trÎ emmÆc ¸o lãt qu¸ chËt

Cã mét sè bËc cha mÑ trÎ, b¶n th©n rÊt thÝch mÆc ¸o lãtchËt nªn còng th−êng hay cho con mÆc ¸o lãt chËt. Hä thËtthiÕu tri thøc vÖ sinh, kh«ng hiÓu ®Æc ®iÓm sinh lý trong viÖcph¸t dôc sinh tr−ëng cña trÎ em, nh− lång ngùc nhá, l−îngho¹t ®éngcña phæi kh«ng lín v.v...sau khi mÆc ¸o lãt qu¸ chËtsÏ gß bã vËn ®éng vµ h« hÊp cña lång ngùc, ¶nh h−ëng dÕnc«ng n¨ng cña phæi, ®Õn viÖc ph¸t dôc b×nh th−êng cña cñangùc, l−ng, çc khíp x−¬ng v.v... QuÇn ¸o cña trÎ em nªnh¬i réng mét chót ®Ó cho trÎ em dÔ ho¹t ®éng vµ dÔthay quÇn ¸o khi giÆt.

75- trÎ em

37 75 76

kh«ng nªn mÆc quÇn bß

Tõ x−a ®Õn nay ng−êi ta th−êng nhÊn m¹nh quÇn ¸o cñatrÎ em ph¶i b»ng v¶i b«ng hoÆc lôa mÒm m¹i, réng r·i, dÔ mÆcdÔ cëi ®Ó kh«ng tæn th−¬ng ®Õn lµn da cña trÎ , cho trÎ dÔdµng ho¹t ®éng. Nh÷ng chiÕc quÇn bß kh«ng ph¶i b»ng v¶ib«ng bã s¸t lÊy ®ïi, dÝnh chÆt vµo lµn da, ®èi víi trÎ cã nh÷ng çih¹i sau ®©y :

Thø nhÊt, kh«ng lîi cho viÖc sinh tr−ëng ph¸t dôc cña trÎem. TrÎ em ®ang trong thêi kú sinh tr−ëng ph¸t dôc, c¬ b¾p,x−¬ng cèt ph¸t triÓn vÒ thÓ tÝch vµ träng l−îng hµng ngµy. MµquÇn bß bã s¸t lÊy b¾p ®ïi vµ èng ch©n, sÏ trë ng¹i cho viÖcph¸t triÓn lín lªn.

Hai lµ, kh«ng lîi cho viÖc ®iÒu tiÕt nhiÖt ®é c¬ thÓ. SùchuyÓn ho¸ ë trÎ rÊt m¹nh, th©n thÓ s¶n sinh ra nhiÖt rÊt nhiÒu,nhê cã viÖc ra må h«i qua lµn da mµ to¶ nhiÖt, b¶n tÝnh cñatrÎ lµ hiÕu ®éng, nªn viÖc ra må h«i còng nhiÒu h¬n ng−êi línnhiÒu, quÇn ¸o bß bã chÆt lÊy 2/3 líp da cña c¬ thÓ, rÊt trëng¹i cho viÖc to¶ nhiÖt, tÊt nhiªn sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc ®iÒu tiÕtnhiÖt ®é c¬ thÓ .

Thø ba lµ tiÕp xóc nhiÒu qu¸ víi çc lo¹i v¶i ho¸ häc, lµnda cña trÎ dÔ sinh ra ph¶n øng biÕn th¸i. Líp gi¸c chÊt tronglµn da cña trÎ t−¬ng ®èi máng, mµng l−íi mao huyÕt qu¶nnhá rÊt phong phó, mÆc nh÷ng chiÕc quÇn kh«ng dÖt b»ngb«ng nµy rÊt dÔ dÉn ®Õn viªm da cã tÝnh qu¸ mÉn c¶m, hoÆcmÈn ngøa d¹ng mÈn môn ®á.

Thø t− lµ quÇn bß ®òng quÇn ng¾n, l¹i bã chÆt lÊy m«nglµm cho ©m bé kh«ng ®−îc tho¸ng khÝ, dÔ bÞ mÈn ngøa. §òngquÇn cä s¸t nhiÒu vµo ©m bé, khiÕn cho mét sè Ýt trÎ cßn bÞ tËtkÑp ®ïi - chøng bÖnh tæng hîp nÝn h¬i, y häc ng−êi ta gäi lµ “

Sù ph¸t t¸c cã tÝnh t×nh c¶m ”.

76- trÎ emkh«ng nªn mÆc quÇn loe

QuÇn èng loe, èng quÇn gÇy, bã chÆt lÊy b¾p ®ïi cña trÎem, ¶nh h−ëng ®Õn sù tuÇn hoµn cña m¸u; nh−ng gÊu quÇn th×l¹i réng vµ to, còng ¶nh h−ëng ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng nh− ®il¹i, ch¹y, nh¶y v.v... V¶ l¹i ®òng quÇn hÑp bã s¸t vµo bÑn,th−êng xuyªn cä s¸t , kÝch thÝch bé phËn sinh dôc cña trÎ,khiÕn cho trÎ em do ngøa ng¸y nªn hay sê ®Õn bé phËn sinhdôc, do ®ã mµ g©y thµnh tËt kh«ng tèt lµ hay nghÞch bé phËnsinh dôc.

Thêi kú Êu nhi lµ thêi kú hiÕu ®éng . TrÎ em tõ 4 - 6 tuæirÊt thÝch nh÷ng vËn ®éng m¹nh nh− ch¹y, nh¶y, nh¶y quanh÷ng ch−íng ng¹i nhá v.v... cho nªn mÆc quÇn èng loe kh«ngcã lîi cho søc khoÎ vµ sù ph¸t triÓn th©n thÓ vµ t©m hån cñaçc em.

77- trÎ d−íi 5 tuæi kh«ng nªnmÆc quÇn c¹p chun

TrÎ ®ang ë vµo thêi kú lín lªn vÒ th©n thÓ, cho trÎ em,nhÊt lµ trÎ em d−íi 5 tuæi mÆc quÇn cã d©y chun sÏ ¶nh h−ëng®Õn sù lín lªn vÒ th©n thÓ cña trÎ. §ã lµ v× nguyªn nh©n quÇnd©y chun sÏ cã lùc co thÝt l¹i víi mäi lo¹i bông. Lùc co th¾t dod©y chun s¶n sinh ra cã thÓ lµm cho sù ph¸t triÓn cña th©nng−êi bÞ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh . NÕu nghiªm träng cã thÓ dÉn ®Õn¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t dôc, khiÕn cho l−îng ¨n uèng Ýt ®i rÊtnhiÒu vµ tiªu ho¸ kh«ng tèt, g©y nªn hËu qu¶ thiÕu dinh

38 77 78

d−ìng, trÝ lùc ph¸t triÓn kÐm, søc ®Ò kh¸ng yÕu v.v...QuÇn ¸othÝch hîp nhÊt ®èi víi trÎ ph¶i lµ lo¹i quÇn may b»ng v¶i mÒm,to nhá ph¶i thÝch hîp, may kiÓu quÇn cã d©y l−ng chø kh«ng nªnmay kiÓu d©y chun.

78- Kh«ng nªn dïngd©y chun ®Ó th¾t l−ng

Bông trÎ em to, ch−a thÓ h×nh thµnh “ Eo ” ®−îc, cho nªnd©y l−ng kh«ng thÓ gièng nh− d©y l−ng cña ng−êi lín hoÆccña thanh niªn th¾t ë trªn hoÆc d−íi rèn ®−îc, mµ ph¶i th¾t ëvïng gi÷a ngùc d−íi vµ bông trªn. Thêi gian l©u dÇn, phÝa ®¸yx−¬ng s−ên bÞ d©y chun co th¾t sÏ trë thµnh dÞ h×nh. Tèt nhÊtlµ dïng quÇn kiÓu d©y l−ng. Cho dï th¾t l−ng kiÓu nµo mµ dÔdïng vµ mÊt Ýt th× giê còng tèt . VËy nªn xin ®Ò nghÞ víi çcnhµ thiÕt kÕ mÉu vµ çc bµ mÑ khÐo tay h·y v× con em mµ®éng n·o.

79- QuÇn cña trÎ em namtuyÖt ®èi kh«ng nªn dïng

kho¸ (fecm¬tuya)

Kho¸ fecm¬tuya trong qu¸ tr×nh kÐo lªn kÐo xuèng rÊtdÔ kÑp vµo ®Çu qui vµ bao tinh hoµn cña trÎ em. Sù viÖc nh−thÕ nµy ®· tõng x¶y ra nhiÒu lÇn, cho nªn çc bËc cha mÑ trÎcÇn ph¶i chó ý.

80- trÎ th¬ Kh«ng nªn mÆcquÇn thñng ®Ýt l©u qu¸

Çc bËc cha mÑ cÇn ph¶i d¹y con sím cã thãi quen ®i®¹i tiÓu tiÖn vµo nh÷ng giê nhÊt ®Þnh, cè g¨ng tr¸nh sao kháiph¶i mÆc quÇn thñng ®Ýt. ChØ cÇn trÎ th¬ tá ®−îc th¸i ®é cÇn ®ingoµi lµ ph¶i nhanh chãng th«i kh«ngcho trÎ mÆc quÇn thñng®Ýt n÷a. Bëi v× mÆc quÇn thñng ®Ýt rÊt kh«ng cã lîi cho søckhoÎ cña trÎ, dÔ khiÕn cho trÎ dïng tay nghÞch bé phËn sinhdôc hoÆc lç ®Ýt, dÉn ®Õn c¶mnhiÔm ký sinh trïng . §Æc biÖt lµçc em g¸i , mÆc quÇn thñng ®Ýt cµng rÊt dÔ bÞ c¶m nhiÔm®−êng tiÕt niÖu.

81- kh«ng nªn dïngxµ phßng bét ®Ó

giÆt quÇn ¸o cña trÎ th¬

Xµ phßng bét ®· trë thµnh bét giÆt th−êng dïng cña tuyÖt®¹i ®a sè çc gia ®×nh. Song quÇn ¸o cña trÎ th¬ th× kh«ng nªndïng xµ phßng bét ®Ó giÆt.

Thµnh phÇn chñ yÕu cña xµ phßng bét lµ lo¹i ho¸ chÊtmµ sau khi th©m nhËp vµo c¬ thÓ , chÊt nµy cã t¸c dông øcchÕ rÊt m¹nh ®èi víi ho¹t tÝnh cña amil«pxin, pancreatin,pepsin trong c¬ thÓ con ng−êi, rÊt dÔ lµm cho ng−êi ta bÞ tróng®éc. NÕu dïng xµ phßng bét ®Ó giÆt quÇn ¸o cho trÎ th¬, ®ÆcbiÖt lµ quÇn ¸o trong vµ t· lãt, cã thÓ v× lóc giò n−íc kh«ng kü,trªn quÇn ¸o cßn l−u l¹i chÊt ho¸ häc th× sÏ rÊt nguy h¹i chotrÎ th¬. Ngoµi ra, cã trÎ th¬ sau khi tiÕp xóc víi chÊt ho¸ häcnµy cßn cã thÓ g©y ra ph¶n øng qu¸ mÉn c¶m cña líp da. Chonªn tèt nhÊt lµ kh«ng nªn dïng xµ phßng bét ®Ó giÆt quÇn ¸ocña trÎ th¬ mµ nªn dïng lo¹i xµ phßng trung tÝnh kh«ng cãtÝnh kÝch thÝch.

39 79 80

82- Kh«ng nªn chob¨ng phiÕn

vµo quÇn ¸o cña trÎ em

QuÇn ¸o cña trÎ em kh«ng nªn bá b¨ng phiÕn vµo. §ã lµbëi v× lo¹i b¨ng phiÕn b¸n ë ngoµi chî cã nh÷ng sinh vËt nap-ta-len vµ hîp chÊt diÔn sinh nap-ta-len. Cã ng−êi m¾c métlo¹i bÖnh thiÕu m¸u cã tÝnh chÊt hoµ tan m¸u do di truyÒn g©ynªn. B×nh th−êng ng−êi bÖnh nµy kh«ng co bÊt kú mét triÖuchøng nµo c¶, nh−ng sau khi tiÕp xóc víi chÊt nh− hîp chÊtdiÔn sinh, th× qu¸ tr×nh hoµn nguyªn «xy ho¸ hång cÇu liÒn bÞtrë ng¹i, khiÕn cho m« tÕ bµo bÞ ph¸ ho¹i, sinh ra thiÕu m¸ucã tÝnh chÊt hoµ tan m¸u cÊp tÝnh.. HiÖn t−îng nµy phÇn línth−êng thÊy ë trÎ s¬ sinh, biÓu hiÖn l©m sµng lµ thiÕu m¸u vµchÊt hoµng ®¶m cã tÝnh sinh lý tiÕp tôc kh«ng lui hoÆc t¨ngthªm cã tÝnh chÊt hµnh tiÕn., ng−êi bÞ nÆng th× sÏ sinh rahoµng ®¶m, vµng da vµng m¾t. Cho nªn sau khi cÊt gi÷ quÇn¸o trÎ em, tr−íc khi mÆc ph¶i ph¬i thËt kü, sau khi hîp chÊtdiÔn sinh bÞ n¾ng nãng chiÕu vµo, sÏ bèc h¬i rÊt nhanh vµ tan®i, khi ®ã mÆc vµo, trÎ em míi khái bÞ h¹i.

83- TrÎ th¬kh«ng nªn ®i giµy da

TrÎ th¬, tuæi cßn nhá, c¬ b¾p cßn non. Bé x−¬ng cßnmÒm, th©n thÓ ®ang ë vµo giai ®o¹n ph¸t dôc cao tèc. §i giµyda sím qu¸, rÊt dÔ dÉn ®Õn dÞ h×nh ch©n. Bëi v×, tÊt c¶ çc lo¹igiµy da, nãi chung ®Òu cã khuyÕt ®iÓm lµ ®é ®µn håi rÊt kÐm,tÝnh co gi·n nhá, ®é cøng cao, dÔ bã chÆt thÇnkinh vµ huyÕt

qu¶n bµnch©n cña trÎ em, ¶nh h−ëng ®Õn sù sinh tr−ëng ph¸tdôc cña cæch©n vµ ngãn ch©n, ®ång thêi cßn t¹o thµnh sù trëng¹i cho tuÇn hoµn m¸u; nÕu giµy da réng qu¸ sÏ lµm chobµnch©n vµ d©y ch»ng ph¶i duçi dµi ra, do ®ã sÏ lµm mÊt hoÆclµm gi¶m h×nh cung cña bµn ch©n, lµm suy yÕu nhiÒu t¸c dônghoµ ho·n chÊn ®éng, h×nh thµnh bµn ch©n bÑt, ¶nh h−ëng ®Õnmét sè ho¹t ®éng b×nh th−êng cña trÎ em, vµ lµ mét trongnh÷ng nguyªn nh©n quan träng ch©n ®au, ®ïi ®au, l−ng ®ausau nµy. §Ó cho con trÎ tr−ëng thµnh lµnh m¹nh, h·y nªn ®Ó chocon trÎ ®i giµy v¶i cã ®Õ mÒm th× thÝch hîp h¬n.

84- TrÎ em kh«ng nªn®i giµy ®Õ nhùa cøng

Nã kh«ng cã lîi cho viÖc t¨ng c−êng lùc ®µn håi cñah×nh cung bµn ch©n cña trÎ, dÔ m¾c bÖnh bµn ch©n bÑt.

85- trÎ em Kh«ng nªn®i giµy chËt qu¸

Giµy trÎ em cÇn ph¶i thÝch hîp, nªn h¬i réng mét chót,phÝa gãt giµy cã thÓ xá ngãn ch©n vµo lµ ®−îc.

86- trÎ em Kh«ng nªn®i dÐp lª qu¸ sím

Bëi v× ®i dÐp lª th× ph¶i dïng søc cña ngãn ch©n rÊtnhiÒu, dÔ thµnh ch©n ch÷ “ B¸t ”, ®i l¹i còng kh«ng tiÖn.

40 81 82

TuyÖt ®èi kh«ng nªn dùa vµo sè giµy ®Ó chän giµy chotrÎ th¬, nhÊt lµ ®èi víi trÎ th¬ ®ang häc ®i. Lóc nµy, viÖc ph¸tdôc bé x−¬ng cña chóng ch−a hoµn chØnh, nh÷ng ®«i giµykh«ng thÝch hîp, sÏ ¶nh h−ëng ®Õn t− thÕ ®i l¹i chÝnh x¸c cñaçc em, khiÕn cho khíp x−¬ng bµn ch©n chÞu lùc kh«ng ®Òu, cãthÓ dÉn ®Õn bÖnh viªm khíp khi vÒ giµ.

Chän mua giµy cho trÎ em ph¶i tr¸nh mua nh÷ng ®«igiµy mÒm vµ máng. Nh÷ng lo¹i giµy nµy kh«ng bÒn nªn còngcã ¶nh h−ëng ®Õn sù phat triÓn ®«i bµn ch©n cña trÎ. Mét ®«igiµy trÎ con tèt th× bÒ mÆt ®«i giµy ph¶i mÒm, ph¶i tho¸ng khÝ,®Õ giµy phÝa tr−íc 1/3 cã thÓ bÎ cong ®−îc, phÝa sau 2/3 th×ph¶i cè ®Þnh bÊt ®éng. Giµy nh− vËy míi lµ giµy tèt tiªuchuÈn.

Bµn ch©n trÎ con, cã ®øa gµy cã ®øa bÐo, mu bµn ch©nhoÆc cao hoÆc thÊp, kh«ng thÓ gièng nhau ®−îc, chØ cã giµyth¾t b»ng d©y míi lµ giµy thÝch hîp nhÊt víi kiÓu ch©n cè ®Þnh.

§èi víi nh÷ng trÎ em ®ang trong thêi kú lín lªn, tuyÖt®èi kh«ng nªn tiÕc tiÒn, tiÕc th× giê mµ ®i mua ®«i giµy qu¸ to.Tèt nhÊt lµ cø 3 th¸ng l¹i thay cho trÎ mét ®«i giµy, nhiÒu nhÊtcòng kh«ng nªn v−ît qu¸ 5 th¸ng, nÕu kh«ng sÏ ¶nh h−ëng ®Õn sùlín lªn cña ®«i ch©n cña trÎ th¬.

87- 6 ®iÒu kiªng kþ trongviÖc trang ®iÓm cho bÐ g¸i

Lµ cha mÑ ai còng muèn trang ®iÓm cho con g¸i m×nhxinh ®Ñp. Song cã “6 ®iÒu kh«ng nªn” sau ®©y cÇn l−u ý :

1/ Kh«ng nªn sÊy tãc . Bëi v× tãc trÎ em g¸i cßn rÊt nonyÕu, tãc mÒm vµ dÇy, kh«ng chÞu ®−îc sù kÝch thÝch trong qu¸tr×nh sÊy b»ng ®iÖn, b»ng søc nãng hoÆc b»ng ho¸ häc, khiÕn

cho tÇng gi¸c chÊt cña tãc bÞ tæn th−¬ng, líp mì ngoµi da bÞgi¶m ®i, lµm cho tãc mau bÞ rông. Khi sÊy tãc th× tãc sÏ dÝnhvµo nhau, kh«ng tho¸ng khÝ, kh«ng dÔ ch¶i, géi, ¶nh h−ëng®Õn vÖ sinh, mïa hÌ dÔ sinh ngøa ng¸y, thËm chÝ cßn g©y nªnviªm da ®Çu, rÊt cã h¹i cho søc khoÎ.

2/ Kh«ng nªn b«i son. Trong son m«i co chÊt ho¸ häc vµh−¬ng liÖu, cã thÓ g©y nªn ph¶n øng cã tÝnh qu¸ mÉn c¶m, ®ÆcbiÖt lµ da m«i çc em g¸i cßn rÊt non nít, dÔ lµm cho m«i bÞkh«, bÞ ngøa, cßn cã thÓ cã hiÖn t−îng bÞ næi môn, trãc dav.v...

3/ Kh«ng nªn ®i giµy cao gãt. Khíp x−¬ng gãt ch©n çcem g¸i cßn ch−a ph¸t dôc thµnh thôc. NÕu ®i giµy cao gãtsím qu¸, do träng l−îng toµn th©n dån lªn bµn ch©n vµ çc®Çu ngãn ch©n, t¹o thµnh thµnh x−¬ng chËu bÞ thu vµo trong,¶nh h−ëng ®Õn viÖc sinh në sau nµy.

4/ Kh«ng nªn mÆc ¸o lãt qu¸ chËt. ThiÕu n÷ ®ang ë vµogiai ®o¹n lín lªn vÒ th©n thÓ, nÕu mÆc ¸o lãt qu¸ chËt, sÏ bãchÆt lÊy ngùc, ¶nh h−ëng ®Õn sù vËn ®éng cña çc c¬ h« hÊp,h¹n chÕ l−îng ho¹t ®éng cña phæi. §ång thêi còng ¶nh h−ëng®Õn c«ng n¨ng vËn ®éng b×nh th−êng cña d¹ dµy vµ ruét, cßndån Ðp çc huyÕt qu¶n ë d−íi da, rÊt kh«ng cã lîi cho viÖcph¸t triÓn c¬ thÓ.

5/ Kh«ng nªn nhæ l«ng mµy. §øng vÒ mÆt b¶o vÖ søckhoÎ sinh lý mµ nãi, c«ng n¨ng cña l«ng mµy lµ rÊt quanträng. Çc thÇy thuèc gäi l«ng mµy lµ “VÖ sÜ” cña m¾t, bëi v×chóng mäc ë trªn m¾t, ë ®óng vµo “vÞ trÝ chiÕn l−îc”, h×nhthµnh tÊm b×nh phong thiªn nhiªn tuyÖt vêi cña m¾t. Khi måh«i ®Çm ®×a, chóng cã thÓ ng¨n nh÷ng giät må h«i, kh«ng chochóng ch¶y vµo m¾t; khi cã çt bôi bay mï mÞt, l«ng mµysÏ ng¨n c¶n bôi ë trªn mÆt r¬i vµo m¾t, trë thµnhphßng tuyÕn thø nhÊt b¶o vÖ con m¾t.

41 83 84

HiÖn nay cã mét sè n÷ thanh niªn chÞu ¶nh h−ëng cñaçc n−íc ph−¬ng t©y vµ cña thêi kú cæ ®¹i ®· nhæ s¹ch nh÷ng®¸m l«ng mµy tù nhiªn trêi cho rÊt ®Ñp Êy ®i, cø t−ëng r»ngl«ng mµy nhá lµ ®Ñp. Kú thùc, nh− vËy lµ kh«ng tho¶ ®¸ng.Ng−êi ta trang ®iÓm sao ®Ñp b»ng m¾t to mµy rËm tù nhiªn®−îc. H¬n n÷a, nhæ l«ng mµy lµ nhæ c¶ gèc, mao nang bÞ ph¸ho¹i, sÏ kh«ng mäc lªn ®−îc n÷a, ®Õn lóc vÒ giµ th× thËt khãcoi, ®Æc biÖt lµ sau khi nhæ l«ng mµy, l«ng mµy th−a thít, tÊtnhiªn sÏ ph¸ ho¹i c«ng n¨ng b¶o vÖ con m¾t cña l«ng mµy, vµnh÷ng chç l«ng mµy bÞ nhæ dÔ bÞ c¶m nhiÔm, sinh viªm. Chonªn, trõ tr−êng hîp l«ng mµy mäc th−a thít qu¸ vµ l¹i mäckh«ng ®Òu ra, nãi chung nhÊt thiÕt kh«ng nªn nhæ l«ng mµy.

6/ ThiÐu n÷ kh«ng nªn bã l−ng. Cã kh«ng Ýt n÷ thanhniªn, ®Æc biÖt lµ mét sè thiÕu n÷, hai ba ngµy míi ®i ®¹i tiÖnmét lÇn. Trong y häc, ng−êi ta gäi lo¹i bÖnh nµy lµ “BÖnh t¸obãn theo thãi quen”. VËy th× t¹i sao nh÷ng b¹n g¸i nµy l¹im¾c çi chøng bÖnh nh− vËy ? Nguyªn do lµ çc c« g¸i nµymuèn cã eo, kh«ng muèn m×nh trë thµnh ng−êi bÐo, nªn ®·tr−êng kú dïng th¾t l−ng hoÆc d©y buéc bông th¾t chÆt lÊyvïng l−ng vµ vïng bông. Cø bã chÆt bông l©u ngµy nh− vËy sÏdån nÐn sù tuÇn hoµn cña m¸u ë thµnh bông vµ èng ruét lµmcho nhu ®éng b×nh th−êng trong ®−êng d¹ dµy vµ ®−êng ruétbÞ gi¶m ®i, yÕu ®i, chËm ®i. Nh− vËy kh«ng nh÷ng nh÷ng thøc¨n kh«ng th«ng qua ®−êng tiªu ho¸ mét çch thuËn lîi, mµcßn lµm cho ruét bÞ tr−íng khÝ, lµm cho thøc ¨n bÞ ®äng l¹i ëtrong ruét. Thêi gian ®äng l¹i cµng dµi th× niªm m¹c ®−êngruét hÊp thu thµnh phÇn n−íc ë trong thøc ¨n cµng nhiÒu, ph©ncµng bÞ kh«, cµng sinh t¸o bãn nÆng. Cø thÕ kÐo dµi sÏ h×nhthµnh “BÖnh t¸o bãn theo thãi quen”. NÕu kh«ng kÞp thêi ch÷atrÞ sÏ dÉn ®Õn bÖnh trÜ. Râ rµng lµ th¾t l−ng qu¸ chÆt lµ mét tËpqu¸n xÊu ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn søc khoÎ, cÇn ph¶i söa ch÷a vµ

bá ®i.

88- 2 ®iÒu kiªng kþ trongviÖc trang ®iÓm cho bÐ trai

1/ Kh«ng nªn trang ®iÓm bÐ trai thµnh bÐ g i.Theo sè liÖu ®iÒu tra cu¶ 3 tr−êng mÉu gi¸o ë Th−îng

H¶i, sè bÐ trai ®−îc trang ®iÓm thµnh con g¸i chiÕm 1/3 ®Õn2/3. T¹i sao cha mÑ chóng l¹i lµm nh− vËy ? Mét lµ bëi v×trang ®iÓm cho bÐ trai thµnh mét bÐ g¸i, tÕt cho em bÝm tãc,s¬n mãng tay, ®¸nh m¸ phÊn, b«i son m«i, mÆc chiÕc v¸y cñacon g¸i, tr«ng xinh h¼n lªn, thËt dÔ yªu; hai lµ bëi v× nh÷ngbËc cha mÑ nµy ®ang thÝch cã con g¸i mµ l¹i kh«ng cã, chonªn míi c¶i trang cho con trai m×nh thµnh con g¸i, còng lµ ®Ó tùan ñi.

Song çc bËc cha mÑ ®ã kh«ng biÕt r»ng, nÕu cø kÐo dµit×nh h×nh nh− vËy cã thÓ dÉn ®Õn hËu qu¶ kh«ng thÓ l−êng hÕt®−îc.

Trong t©m lý häc cã mét danh tõ gäi lµ “TÝnh biÖt tùnhËn”, c©u ®ã cã nghÜa lµ mét con ng−êi tù nhËn thøc ®−îcgiíi tÝnh cña m×nh kh«ng ®ång nhÊt víi sù thùc. Trong t×nhtr¹ng chung th× mét ng−êi lµ con trai, ®−¬ng nhiªn lµ nã tùnhËn m×nh lµ con trai; mét ®øa trÎ lµ con g¸i, ®−¬ng nhiªn nãcòng tù nhËn m×nh lµ con g¸i, ®iÒu ®ã ch¼ng cã g× ph¶i bµn c·in÷a. Song cã mét sè rÊt Ýt ng−êi thÊy viÖc tù nhËn thøc giíitÝnh cña m×nh l¹i kh«ng ®ång nhÊt víi biÓu hiÖn giíi tÝnhkh¸ch quan. VÝ dô nh− râ rµng cËu ta lµ mét ®øa con trainh−ng l¹i cø t−ëng m×nh lµ con g¸i, vÒ mäi mÆt nh− khÝ chÊt,®éng t¸c, tËp qu¸n, trang phôc v.v... ®Òu lµm nh− con g¸i. Nãcho r»ng, linh hån nã lµ con g¸i, chØ v× lóc ®Çu thai ®· bÞ nhÇm

42 85 86

çi vá ngoµi ®ã th«i. Çi ®ã gäi lµ sù lÉn lén vÒ “TÝnh biÖt tùnhËn”.

Ph¸t sinh hiÖn t−îng lÉn lén “TÝnh biÖt tù nhËn” nh− thÕnµy, nguyªn nh©n chñ yÕu lµ tõ thêi kú th¬ Êu. §¹i n·o cña trÎth¬ ®ang ë vµo thêi kú ph¸t triÓn nhanh chãng, cã rÊt nhiÒu sùviÖc ®· ®Ó l¹i Ên t−îng rÊt s©u s¾c trong tÇng vá ®¹i n·o, thËmchÝ suèt ®êi còng kh«ng thÓ xo¸ nhoµ ®−îc. NÕu nh− cha mÑcø kÐo dµi sù ®èi ®·i víi con trai m×nh y nh− ®èi xö víi cong¸i th× cã kh¶ n¨ng lµm cho t©m lý giíi tÝnh cña ®øa trÎ sinh rahiÖn t−îng xoay chuyÓn, sau khi tr−ëng thµnh cã thÓ ph¸tsinh hiÖn t−îng v« cïng ®¸ng buån lµ sù lÉn lén “TÝnhbiÖt tù nhËn”.

BÊt kú lµ con trai hay lµ con g¸i, còng ®Òu cã mét thêi kútá râ giíi tÝnh, tøc lµ con trai chØ thÝch ch¬i víi con trai, tronghoµn c¶nh nh− vËy sÏ nu«i d−ìng nªn khÝ chÊt cña nam giíi;con g¸i th× chØ thÝch ch¬i víi con g¸i, trong hoµn c¶nh Êy sÏnu«i d−ìng thµnh khÝ chÊt cña n÷ giíi. Lín lªn mét chót n÷a,®Õn thêi kú ph¸t triÓn thµnh thanh niªn, l¹i s¶n sinh ra hiÖnt−îng “Nam n÷ t−¬ng hÊp”, “KhÝ chÊt hai bªn bæ sung chonhau”, cã nghÜa lµ ®«i bªn nam n÷ do khÝ chÊt kh«ng gièngnhau (vÝ dô nh− nam giíi th× m¹nh mÏ, n÷ giíi th× «n hoµ) mµyªu nhau, hai bªn bæ sung cho nhau, hai khÝ chÊt hîp l¹i thµnhkhÝ chÊt hoµn chØnh. Nh−ng, ®èi víi mét ®øa con trai mµ l¹ikh«ng coi nã, kh«ng ®èi ®·i víi nã nh− mét ®øa con trai, mµl¹i ®i trang ®iÓm cho nã thµnh mét ®øa con g¸i, chØ cho nãch¬i víi bän con g¸i, thÕ th× nã sÏ tiªm nhiÔm khÝ chÊt cong¸i, ®Õn khi lín lªn thµnh thanh niªn, khi cÇn khÝ chÊt nam n÷bæ sung cho nhau th× nã sÏ c¶m thô søc hÊp dÉn cña b¹n cïnggiíi (®ång tÝnh), bëi v× ®ång tÝnh t−¬ng ph¶n víi khÝ chÊt cñanã, tõ ®ã mµ trë thµnh ng−êi “§ång tÝnh luyÕn ¸i”. V¶ l¹i khimµ “T©m lý ®Þnh thÕ ” ®· x¶y ra th× khã mµ xo¸ ®i ®−îc. Nh−

vËy lµ ®øa trÎ ®ã suèt ®êi ë trong t×nh tr¹ng m©u thuÉn, ®aukhæ, bµng hoµng, uÈn khóc, kh«ng sao gì ra ®−îc.

Nh÷ng t×nh h×nh nh− ®· nãi ë trªn kh«ng ph¶i chØ lµnghe thÊy, mµ lµ nh÷ng hiÖn thùc sèng ®éng. TÊt nhiªn kh«ngcã nghÜa lµ hÔ cø trang ®iÓm cho con trai thµnh con g¸i lµ xuÊthiÖn ngay hiÖn t−îng kú quÆc “§ång tÝnh luyÕn ¸i” vµ sù lÉnlén “TÝnh biÖt tù nhËn” ®©u. Song lo¹i kh¶ n¨ng nµy ®óng lµcã thËt. Lµ cha mÑ, nhÊt ®Þnh ph¶i hiÓu nh÷ng lý lÏ khoa häcnµy, ®Ó tr¸nh lµm h¹i cho con, sau nµy sÏ v« cïng hèi hËn. TètnhÊt lµ cø ®Ó cho trÎ con tù do ph¸t triÓn nh÷ng ho¹t ®éng theo®Æc tr−ng giíi tÝnh cña chóng, bÊt kú sù gia c«ng, sù uèn n¾nnµo còng ®Òu kh«ng cÇn thiÕt.

2/ Kh«ng nªn ®Ó tãc dµi cho con trai.Cã mét sè bËc cha mÑ cø thÝch ®Ó cho con trai mét bé

tãc dµi theo mèt, råi cßn cµi lªn ®ñ çc lo¹i cÆp tãc mµu s¾csÆc sì. Nh− vËy, võa kh«ng thÝch hîp víi ®Æc ®iÓm cña trÎcon, võa kh«ng cã lîi cho vÖ sinh vµ søc khoÎ, cÆp tãc cho trÎcon còng kh«ng an toµn. Bëi v× trÎ th¬ ®Ó tãc dµi, khi chóngch¬i ®ïa th× tãc rèi tung lªn, bay lªn mÆt che lÊp tÇm nh×n cñam¾t, tr«ng rÊt xÊu. Ngoµi ra , khi trÎ ch¬i ®ïa th× sÏ ra nhiÒumå h«i, bôi bÆm dÝnh vµo tãc dµi, rÊt khã géi s¹ch, t¹o ®iÒukiÖn cho vi trïng vµ mÇm bÖnh sinh s«i n¶y në.

Nªn ch¨ng, cã nh÷ng kiÓu tãc cho riªng trÎ em, sao chochóng trë nªn kh«i ng« ho¹t b¸t, khi ch¶i ®Çu vµ géi ®Çu ®ÒuthuËn tiÖn.

89- 4 ®iÒu kiªng kþ vÒ viÖc

43 87 88

cho trÎ em ®i xe ®¹p

1/ Kh«ng nªn cho trÎ em ®i xe ®¹p qu sím.Th«ng qua mét sè ®iÒu tra, ng−êi ta ph¸t hiÖn ra r»ng, cã

mét sè kh«ng Ýt trÎ cã ®«i ch©n h×nh ch÷ “X”. Nguyªn nh©n cñanã lµ do khi 3 - 4 tuæi çc em ®· ®−îc ®i xe ®¹p 3 b¸nh g©y nªn.

X−¬ng cèt cña trÎ cã tÝnh keo nhùa rÊt cao, mµ søc m¹nhcña c¬ b¾p th× cßn yÕu. HiÖn nay trªn thÞ tr−êng ®ang cã b¸nlo¹i xe ®¹p 3 b¸nh cho trÎ, kho¶ng çch cña hai bµn ®¹p kh¸réng, kho¶ng çch gi÷a yªn ngåi vµ bµn ®¹p còng kh¸ dµi, khitrÎ em ®¹p xe th× rÊt vÊt v¶, nÕu cø kÐo dµi sÏ h×nh thµnh kiÓuphÝa trong hai ®Çu gèi sÏ bµnh ra rÊt to, hai chi d−íi sÏ biÕnthµnh ®«i ch©n h×nh ch÷ “X”, cã em kho¶ng çch gi÷a hai m¾tç ch©n v−ît qu¸ 10 mm, cã nhiÒu em ®· cã kiÓu ch©n ch÷“B¸t” réng hÑp ë møc ®é kh¸c nhau. Cho nªn, nh÷ng emth−êng xuyªn ®i xe ®¹p 3 b¸nh cÇn chó ý mÊy ®iÓm sau ®©y :

(1) Nghiªm kh¾c n¾m v÷ng thêi gian ®i xe cña trÎ em, tuyÖt®èi kh«ng nªn cho ®i xe ®¹p qu sím.

(2) CÇn c¶i tiÕn kÕt cÊu xe ®¹p 3 b¸nh nh−: co hÑp cù lygi÷a hai bµn ®¹p, yªn ngåi cã thÓ ®iÒu chØnh lªn phÝa tr−íchoÆc lïi vÒ phÝa sau v.v...

(3) D¹y cho trÎ em ph−¬ng ph¸p ®¹p xe ®óng ®¾n.(4) §èi víi nh÷ng em cã ch©n h×nh ch÷ “X”, cÇn sím

®−îc ch÷a ch¹y ®Ó ®iÒu chØnh. Ph−¬ng ph¸p lµ, tËp ®i theophÝa ngoµi mÆt bµn ch©n, mçi lÇn ngåi bã gèi kho¶ng 20 ®Õn30 phót, mçi ngµy 1 ®Õn 3 lÇn.

2/ Kh«ng nªn ®Èy xe n«i ra phè x¸.Nãi chung xe ®Èy cña trÎ em th−êng kh«ng cao. Phè x¸

ng−êi ®«ng, xe cé nhiÒu, ng−êi ta ®i l¹i trªn ®−êng phè haich©n rÊt nhiÒu bôi bËm, xe cé qua l¹i th¶i ra rÊt nhiÒu th¸n khÝ,trong kh«ng gian chËt chéi nh− vËy, trÎ em ngåi trong chiÕc

xe ®Èy, lóc nµo còng bÞ kh«ng khÝ « nhiÔm Êy bao v©y. Søc ®Òkh¸ng cña trÎ em t−¬ng ®èi yÕu, do ®ã mµ rÊt dÔ bÞ c¶m nhiÔm®ñ çc lo¹i vi trïng.

3/ Kh«ng nªn ®Ó cho trÎ em ngåi trªn giãng xe ®¹p ®Óch©n vÒ mét bªn.

Cã mét sè bËc cha mÑ, khi ®Ìo con trªn xe ®¹p th−ênghay ®Ó con ngåi trªn giãng xe xoay ng−êi vÒ mét bªn. Cho çcem ngåi nh− vËy sÏ sinh ra rÊt nhiÒu bÖnh tËt : Thø nhÊt , thêikú x−¬ng cèt cña con ng−êi lín nhanh nhÊt lµ kho¶ng tõ 3 ®Õn8 tuæi. TrÎ em ngåi nghiªng trªn giãng xe ®¹p, nã sÏ ph¶i h¬ikhom ng−êi xuèng, l©u dÇn x−¬ng sèng sÏ bÞ cong hoÆc biÕnh×nh; thø hai, m¹ch m¸u hai ch©n bÞ dån nÐn, viÖc l−u th«ngm¸u bÞ trë ng¹i, ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña ch©n, mïa®«ng cßn cã thÓ bÞ l¹nh cãng; thø ba, khi ®i xe ®¹p sÏ bÞ rungbÞ xãc, nh÷ng chÊn ®éng Êy th«ng qua x−¬ng sèng lªn ®¹i n·orÊt nhanh, rÊt cã thÓ sÏ ¶nh h−ëng xÊu ®Õn ®¹i n·o cña trÎ em.

Xin kiÕn nghÞ çc bËc phô huynh h·y lµm mét çi ghÕnho nhá ®Ó cho çc em ngåi th¼ng trªn khung xe. Nh− vËy sÏ võa antoµn, l¹i tho¶i m i.

4/ Kh«ng nªn ®Ó cho trÎ em ®i xe ®¹p lªn phè.HiÖn nay, ë çc thµnh phè, thÞ trÊn, hiÖn t−îng ®i xe ®¹p

thay ®i bé rÊt lµ phæ biÕn. Cã mét sè thiÕu niªn rÊt thÝch ®i xe®¹p lªn phè ch¬i, th−êng lµ kh«ng cho bè mÑ biÕt; song còngcã bËc cha mÑ l¹i cho r»ng con m×nh rÊt th«ng minh, nã ®i xe®¹p rÊt giái, nªn ®Ó cho chóng tù do ®i xe ®¹p lªn phè, khi x¶yra tai n¹n giao th«ng, hèi hËn th× ®· muén. Nh÷ng con sè chÕt,bÞ th−¬ng do tai n¹n giao th«ng theo thèng kª thËt lµ kinhkhñng, khiÕn chóng ta ph¶i hÕt søc coi träng : tuyÖt ®èi kh«ngnªn ®Ó cho thiÕu niªn trÎ em ®i xe ®¹p lªn phè ch¬i. Bëi v×thiÕu niªn trÎ em kh«ng thÓ thÝch øng ®−îc víi c¶nh t−îng hçn®én, phøc t¹p trªn ®−êng phè. D−íi ®©y xin gi¶i thÝch vÒ mÆt

44 89 90

sinh lý vµ t©m lý :(1) Lùc quan s¸t kÐm, gãc ®é thÞ gi¸c cña ng−êi lín v−ît

qu¸ 1800 , cßn gãc ®é thÞ gi¸c cña trÎ em th× kh«ng ®Çy 700 rÊtkhã cã thÓ quan s¸t ®−îc toµn c¶nh. Trong khi ®i xe cßn rÏph¶i rÏ tr¸i , chó ý ®−îc çi nµy th× l¹i bá mÊt çi kh¸c.

(2) Søc ph¶n øng chËm, ng−êi lín nh×n thÊy mét chiÕc xe«-t« ch¹y ®Õn chØ cÇn 1/4 gi©y ®ång hå, nh−ng trÎ em th× cÇn®Õn 4 gi©y, nÕu xe cé bÊt chît phãng ®Õn th× kh«ng xö lý kÞp.

(3) ThÓ lùc kÐm, ng−êi lín ph¸t hiÖn t×nh h×nh kh«ngb×nh th−êng th× cã thÓ cÊp tèc phanh xe l¹i hoÆc gi¶m bít tèc®é, nh−ng trÎ em th× kh«ng lµm kÞp, kh«ng ®ñ søc ®Ó øng biÕn;

(4) Søc ph¸n ®o¸n yÕu : TrÎ em sÏ kh«ng thÓ ph¸n ®o¸nchÝnh x¸c cù ly vµ tèc ®é chiÕc xe h¬i ®ang lao ®Õn nh− ng−êilín, kh«ng n¾m v÷ng tiÕt tÊu vËn hµnh cña xe, kh«ng ®ñ søcquyÕt ®Þnh viÖc nh−êng xe hay v−ît xe nªn th−êng lµm chong−êi l¸i xe «-t« lóng tóng, dÔ g©y ra tai n¹n.

(5) Søc c¶m thô yÕu vµ Ýt kinh nghiÖm. §èi víi çc lo¹i®Ìn tÝn hiÖu giao th«ng vµ çc lo¹i biÓn b¸o ë trªn ®−êng phè,trÎ em kh«ng thµnh th¹o, trong mét lóc khã cã thÓ tæng hîp®−îc tÊt c¶ mäi th«ng tin cã liªn quan ®Õn an toµn. Vµ khihøng lªn lµ quªn ®i hÕt th¶y, ch¼ng cßn biÕt lo cho tÝnh mÖnh cñam×nh n÷a;

(6) Søc chó ý kh«ng tËp trung: Trªn ®−êng phè, c¶nhquan mu«n mµu ngµn s¾c dÔ lµm cho trÎ em ph©n t¸n sù chó ý,®ét nhiªn r¬i mÊt çi g× hoÆc lµ nhí ®Õn mét ®iÒu g× ®ã lµquªn ngay mÊt an toµn giao th«ng, tû lÖ th−¬ng vong do ®étnhiªn rÏ ngang rÏ däc lµ cao nhÊt.

90- Häc sinh cËn thÞkh«ng nªn ngåi bµn ®Çu

Ngåi bµn ®Çu cã thÓ lµm cho møc cËn thÞ nÆng h¬n. Bëiv× ¸nh s¸ng cña vËt thÓ ph¶n x¹ ra tr−íc m¾t ngoµi 5 - 6 mÐt,th× m¾t ng−êi ta kh«ng cÇn ®iÒu tiÕt còng cã thÓ h×nh thµnhh×nh d¸ng râ rµng ë trªn vâng m¹c cña m¾t, lóc ®ã viÖc ®iÒutiÕt c¬ b¾p cña m¾t lµ th− gi·n. Nh−ng nÕu ¸nh s¸ng cña vËtthÓ ph¶n x¹ ra trong vßng 5 mÐt, nÕu m¾t kh«ng ®iÒu tiÕt th×trªn vâng m¹c cña m¾t kh«ng thÓ hiÖn lªn h×nh d¸ng vËt thÓ rârµng ®−îc, muèn nh×n râ vËt thÓ ë trong vßng 5 mÐt, viÖc ®iÒutiÕt c¬ b¾p cña m¾t cÇn ph¶i co hÑp l¹i ë nh÷ng møc ®é kh¸cnhau, cù li vËt thÓ nh×n thÊy cµng gÇn th× møc co hÑp cµngm¹nh. Nh÷ng häc sinh ngåi ë cuèi líp, ®iÒu tiÕt c¬ m¾t kh«ngc¨ng th¼ng nh− häc sinh ngåi ë bµn ®Çu, cã lîi cho viÖc b¶o vÖ®«i m¾t. §Ó nh÷ng häc sinh cËn thÞ ngåi ë bµn ®Çu, v× cù li cñab¶ng ®en gÇn qu¸, khiÕn cho c¶ tiÕt häc viÖc ®iÒu tiÕt c¬ m¾t®Òu ë tr¹ng th¸i c¨ng th¼ng, m¾t cµng dÔ mái mÖt, cã thÓ lµmt¨ng thªm ®é cËn thÞ cña häc sinh, dÉn ®Õn tuÇn hoµn ¸c tÝnh.Cho nªn, häc sinh cËn thÞ kh«ng nªn ngåi ë bµn ®Çu.

91- Kh«ng nªnnÆn môn nhät ë trÎ em

Trªn m×nh trÎ em cã môn nhät, cã bËc cha mÑ cø thÝch rasøc nÆn mñ ra, t−ëng r»ng nh− vËy sÏ mau khái, thùc ra nh− vËy lµv« cïng nguy hiÓm.

Bëi v× sau khi dïng søc nÆn mñ, ¸p lùc trong khoang mñt¨ng lªn, cã thÓ lµm cho mñ hoÆc vi trïng th©m nhËp vµo m¸u,dÉn ®Õn c¶m nhiÔm toµn th©n hoÆc di chuyÓn sang çc béphËn kh¸c, tøc lµ çi mµ ng−êi ta gäi lµ bÖnh b¹i huyÕt hoÆc lµbÖnh m¸u cã mñ ®éc. Cho nªn khi trÎ em mäc môn nhät, tuyÖt

45 91 92

®èi kh«ng ®−îc nÆn, nhÊt lµ môn mäc ë trªn m«i trªn hoÆc lµë trªn mòi cµng kh«ng ®−îc nÆn , bëi v× tÜnh m¹ch ë trªn mÆt¨n th«ng víi tÜnh m¹ch ë trªn ®Çu, nÕu mñ hoÆc vi trïng x©mnhËp vµo huyÕt qu¶n cã thÓ dÉn ®Õn c¶m nhiÔm, g©y nªnnguy hiÓm.

92- trÎ em kh«ng nªnch¹y nhanh trªn ®−êng dµi

Mïa ®«ng ch¹y ®−êng dµi lµ mét ph−¬ng ph¸p rÌn luyÖnrÊt tèt. Song ph¶i tuú ng−êi, tuú søc mµ rÌn luyÖn. trÎ em mµch¹y ®−êng dµi theo ng−êi lín lµ kh«ng thÝch hîp.

Bëi v× trÎ ®ang ë giai ®o¹n ph¸t triÓn lín lªn, c¬ b¾p ph¸ttriÓn theo chiÒu däc, c¬ lùc kÐm, träng l−îng nhÑ, ch¹y ®−êngdµi qu¸ ®é dÔ khiÕn cho c¬ b¾p bÞ mÖt mái, ¶nh h−ëng ®Õn sùph¸t triÓn b×nh th−êng cña c¬ b¾p. Buång tim cña çc em nhávµ nhÑ, søc co bãp yÕu, søc chÞu ®ùng nhá, ch¹y nhanh trªn®−êng dµi sÏ lµm cho viÖc cung cÊp d−ìng khÝ kh«ng ®ñ; béngùc cña trÎ cßn nhá, l−îng kh«ng khÝ vµo phæi Ýt, kh¶ n¨nghÝt kh«ng khÝ kÐm, kh¶ n¨ng thay thÕ d−ìng khÝ Ýt; do ch¹ynhanh trªn ®−êng dµi, khã cã thÓ cung cÊp ®ñ n¨ng l−îng mµc¬ thÓ ®· tiªu hao. Cho nªn trÎ em kh«ng nªn ch¹y nhanh trªn®−êng dµi. ChØ nªn ch¹y tõ tõ, tuÇn tù mµ tiÕn, l−îng søc mµlµm th× míi ®¹t ®−îc kÕt qu¶ rÌn luyÖn.

93- Kh«ng nªn cho trÎ th¬n¾m ¸o nhau ®i d¹o

Cã mét sè nhµ trÎ mÉu gi¸o hay tæchøc cho trÎ th¬ ®i d¹och¬i tËp thÓ, th−êng hay tæ chøc çc em thµnh hµng , ng−êi

sau n¾m ®u«i ¸o ng−êi tr−íc ®i s¸t vµo nhau, ®èi víi trÎ nháth× çch lµm nh− vËy thËt kh«ng cã lîi cho viÖc ph¸t triÓn línlªn cña çc em.

Nªn nhí r»ng, khi mét em ch×a tay ra n¾m chÆt lÊy ®u«i¸o cña em ®i tr−íc, sÏ gi÷ mét cù ly cè ®Þnh gi÷a hai ng−êi,mµ cù ly ®ã l¹i rÊt gÇn, ¶nh h−ëng ®Õn b−íc ®i, nh− vËy çcem ®µnh ph¶i nghiªng ng−êi mµ ®i, nÕu cø kÐo dµi , dÔ h×nhhµnh kiÓu ®i ch©n ch÷ b¸t, còng cã em ph¶i nhãn ch©n mµ ®i,nh− vËy cung ¶nh h−ëng ®Õn t− thÕ ®i laÞ ®óng ®¾n cña çcem. Cho nªn ®Ó tiÖn viÖc qu¶n lý çc em, cã thÓ dïng biÖnph¸p c¨ng d©y cho çc em ®i hoÆc ®Ó cho çc em d¾t tay nhauxÕp hµng ®«i ®i mét çch tù nhiªn. Nh− vËy sÏ kh«ng ¶nhh−ëng xÊu ®Õn t− thÕ ®i l¹i cña çc em.

94- TrÎ th¬ kh«ng nªnluyÖn c¬ b¾p qu¸ sím

§Ó cho trÎ em luyÖn c¬ b¾p qu¸ sím sÏ kh«ng cã lîi choviÖc ph¸t triÓn b×nh th−êng c«ng n¨ng tim phæi cña çc em.

Bëi v× trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lín lªn cña con ng−êi, sùt¨ng tr−ëng chiÒu cao bao giê còng ph¸t triÓn sím h¬n sù t¨ngtr−ëng vÒ c©n nÆng. Kho¶ng 8 tuæi th× träng l−îng cña c¬ b¾pchØ chiÕm kho¶ng 27,2% träng l−îng c¬ thÓ, ®Õn tuæi thµnhniªn míi t¨ng lªn ®Õn 45%. Trong tuæi trÎ em, do hµm l−îngn−íc cña c¬ b¾p t−¬ng ®èi nhiÒu, hµm l−îng pr«tªin vµ muèiv« c¬ t−¬ng ®èi Ýt, søc khoÎ yÕu, dÔ mÖt nhäc. Ngoµi ra trongkhi luyÖn tËp ph¶i g¾ng søc nhiÒu nªn th−êng hay bÞ ngétng¹t, lóc ®ã ¸p lùc trong ngùc t¨ng lªn ®ét ngét, thËm chÝ cãthÓ t¨ng thµnh ¸p lùc chÝnh, g©y trë ng¹i cho viÖc tÜnh m¹chhåi l−u, lµm cho tim co bãp xu«ng. Sau khi ngét ng¹t, mét

46 93 94

l−îng lín m¸u ø ®äng ë trong tÜnh m¹ch míi véi vµng ch¶yvµo tim l¹i lµm cho tim qu¸ c¨ng, g©y nªn sù kÝch thÝch qu¸m¹nh ®èi víi tim. Qua sù nghiªn cøu cña ngµnh y häc sinh lýchøng minh r»ng, ®Ó cho trÎ em tiÕn hµnh luyÖn tËp c¬ b¾pqu¸ sím, cã thÓ lµm cho çc thí c¬ cña thµnh tim dÇy lªn qu¸sím mµ h¹n chÕ sù ph¸t triÓn dung tÝch cña buång tim. Tõ ®ãta thÊy kh«ng nªn ®Ó cho trÎ em tiÕn hµnh luyÖn tËp c¬b¾p nÆng qu¸ sím.

95- trÎ em kh«ng nªn®i giµy ®Õ cøng ®Ó ch¹y

TrÎ em ®i giµy ®Õ cøng ®Ó ch¹y sÏ kh«ng cã lîi cho sùph¸t triÓn l¬n lªn cña chóng. Bëi v× vµo thêi kú lín lªn cu¶ trÎem, c«ng n¨ng qu¶n lý hÖ thèng vËn ®éng cña ®¹i n·o ch−ahoµn thiÖn, cho nªn tÝnh nhÞp nhµng cña c¬ thÓ vµ søc m¹nhcña c¬ b¾p t−¬ng ®èi yÕu. Khi ch¹y nhanh, toµn thÓ søc nÆngcña c¬ thÓ dån vµo ®«i ch©n, khiÕn cho ®«i ch©n ph¶i chÞu métøng lùc vËn ®éng rÊt lín, nh− vËy rÊt dÔ lµm cho ch©n bÞ tænth−¬ng cÊp tÝnh hoÆc m·n tÝnh. NÕu çc em cø ch¹y nhanhch¹y nhiÒu dµi ngµy nh− vËy, cßn ¶nh h−ëng c¶ ®Õn viÖc ph¸ttriÓn b×nh th−êng cña x−¬ng g©n n÷a.. Cho nªn xin ®Ò nghÞ víiçc bËc cha mÑ h·y chän cho con mét ®«i giµy ®Õ mÒm võach©n, tèt nhÊt ®õng ®Ó chóng ph¶i ®i nh÷ng ®«i giµy ®Õ cønghoÆc ®Õ nhùa. Ngoµi ra khi çc em ch¹y, tèt nhÊt nªn ch¹ytrªn nh÷ng con ®−êng ®Êt ®Ó cho b−íc ch©n ®−îc nhÑnhµng.

96- sau b÷a c¬mtrÎ em kh«ng nªn ®i b¬i

TrÎ em sau b÷a ¨n mµ ®i b¬i chØ cã h¹i cho th©n thÓ chø

kh«ng cã lîi. Sau khi ¨n c¬m, do nhu cÇu tiªu ho¸ vµ dinhd−ìng, søc lµm viÖc cña çc c¬ quan tiªu ho¸ t¨ng lªn, lóc nµyçc c¬ quan tiªu ho¸ còng ®ßi hái mét l−îng m¸u t−¬ng ®èilín, nÕu ¨n c¬m xong mµ ®i b¬i ngay, khiÕn cho mét l−înglín m¸u tËp trung vµo tø chi, m¸u Ýt ch¶y vµo ®−êng tiªu ho¸,do ®ã mµ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc tiªu ho¸ vµ hÊp thu thøc ¨n.Ngoµi ra, sau khi ¨n c¬m, d¹ dµy ph¶i lµm viÖc nhiÒu, nÕunh¶y xuèng n−íc, d¹ dµy l¹i chÞu ¸p lùc cña n−íc vµ çc béphËn kh¸c ®Ì Ðp sÏ lµm cho nhu ®éng khã kh¨n, kh«ngnh÷ng thøc ¨n khã tiªu ho¸, cã khi cßn g©y nªnchøng ®au d¹ dµy.

97- TrÎ th¬ kh«ng nªnt¾m n¾ng qua cöa kÝnh

Cã mét sè ng−êi th−êng hay ®Ó cho trÎ th¬ n»m d−íi ¸nhn¾ng sau cöa kÝnh ë trong phßng, tùa hå nh− ®ang t¾m n¾ng,nh−ng thùc tÕ th× l¹i ch¼ng ®−îc tia tö ngo¹i chiÕu vµo.

Nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, trong ¸nh n¾ng mÆt trêi cã 60%tia hång ngo¹i, nã ®em l¹i cho ng−êi ta nhiÖt l−îng, thóc ®ÈytuÇn hoµn m¸u vµ çc chÊt thay thÕ míi; trong ¸nh n¾ng mÆttrêi cã tia tö ngo¹i,cã t¸c dông diÖt khuÈn vµ t¨ng c−êng søc®Ò kh¸ng, cßn cã thÓ lµm cho chÊt eg«ttªr«n ë trong líp dabiÕn thµnh vitamin D, mµ vitamin D th× thóc ®Èy viÖc hÊp thuçc chÊt ph«tpho canxi. V× tia tö ngo¹i ë trong ¸nh n¾ngkh«ng thÓ th«ng qua líp kÝnh ®−îc, mµ ph¶i ®Ó cho ¸nh n¾ngmÆt trêi trùc tiÕp chiÕu lªn líp da míi thùc sù cã hiÖu qu¶.

Cho trÎ th¬ t¾m n¾ng th× ph¶i tõ tõ, tiÕn dÇn tõng b−íc.B×nh th−êng th× trÎ s¬ sinh sau 1 th¸ng cã thÓ b¾t ®Çu cho rangoµi trêi t¾m n¾ng, nÕu lµ mïa hÌ, mïa thu th× ®Õn th¸ng thø

47 95 96

ba cã thÓ cho ra ho¹t ®éng ngoµi trêi, thêi kú ®Çu, mçi lÇn chora ngoµi trêi tõ 5 ®Õn 10 phót lµ thÝch hîp. Sau khi trÎ ®· thÝchøng víi thêi tiÕt bªn ngoµi th× cã thÓ t¨ng dÇn thêi gian nµylªn, ®¹i kh¸i lµ cø sau 3 – 5 ngµy l¹i t¨ng lªn 5 phót, sau ®ãcã thÓ kÐo dµi ®Õn 1 tiÕng ®ång hå hoÆc l©u h¬n n÷a..Còng cãthÓ t¨ng lªn b»ng çch cho ra ngoµi trêi 2 lÇn trong 1 ngµy.§Çu mïa xu©n, cuèi mïa thu vµ mïa ®«ng, cho trÎ ra t¾mn¾ng ngoµi trêi th× ph¶i chó ý mÆc quÇn ¸o Êm cho trÎ, chØ ®Óhë mÆt vµ bµn tay, ph¶i chän n¬i kÝn giã, ®Ò phßng trÎ c¶m l¹nh.

98- TrÎ emkh«ng nªn ch¬i trß kÐo co

KÐo co tuy lµ mét trong nh÷ng lo¹i thi ®Êu ®−îc ph¸ttriÓn réng r·i trong ho¹t ®éng thÓ dôc quÇn chóng , song ®èivíi trÎ em th× kh«ng nªn tham gia lo¹i thi ®Êu nµy.

Bëi v× kÐo co th× trÎ em ph¶i −ìn ng−êi vÒ phÝa sau hoÆccong ng−êi vÒ phÝa tr−íc hoÆc ph¶i nghiªng ng−êi, ph¶i dïnghÕt søc cña hai ch©n hai tay ®Ó duy tr× ë mét vÞ trÝ cè ®Þnh vµph¶i gi÷ v÷ng mét thêi gian nhÊt ®Þnh. X−¬ng, çc khíp x−¬ngcña trÎ cßn non yÕu, rÊt dÔ x¶y ra sai khíp hoÆc chÖch khípx−¬ng. NÕu ch¬i nhiÒu cã thÓ lµm cho x−¬ng cèt bÞ biÕn d¹ng,cét sèng bÞ cong. Trong khi kÐo co, tÊt c¶ c¬ b¾p toµn th©n trÎem ®ßi hái mét l−îng m¸u rÊt lín ®Ó cung cÊp d−ìng khÝ vµchÊt dinh d−ìng. Do sè l−îng vi ti huyÕt qu¶n ë trong c¬ b¾pcña trÎ em cßn Ýt, do ®ã mµ l−îng m¸u cung kh«ng ®ñ cÇu, dÔsinh ra thiÕu «xy, rÊt cã h¹i cho viÖc ph¸t triÓn lín lªn cña c¬b¾p. Trong khi kÐo co, trung khu t−¬ng øng cña vá ®¹i n·ox¶y ra qu¸ tr×nh h−ng phÊn m¹nh vµ tËp trung, hÖ thèng thÇnkinh dÔ mÖt mái, viÖc ®ã rÊt kh«ng cã lîi cho sù ph¸t triÓn cña

hÖ thèng thÇn kinh. Trong khi kÐo co, trÎ th¬ ph¶i miÔn c−ìngchÞu sù ngét ng¹t qu¸ nhiÒu vµ thêi gian qu¸ dµi, tÊt nhiªn sÏdÉn ®Õn m¸u tÜnh m¹ch ch¶y vÒ tim gi¶m sót. L−îng vËnchuyÓn m¸u cña tim gi¶m ®i, tim ph¶i g¸nh v¸c nÆng h¬n,buång tim vµ ®¹i n·o xuÊt hiÖn hiÖn t−îng thiÕu m¸u t¹m thêi,nÕu nghiªm träng th× cã thÓ bÞ ngÊt xØu. Khi bÞ ngét ng¹t tronglóc kÐo co, thanh m«n c¨ng th¼ng, viÖc dïng lùc cña c¬ bôngvµ h« hÊp gi¶m ®i, lµm cho ngùc thãt l¹i, néi ¸p trong ngùct¨ng lªn, viÖc h« hÊp kh«ng thÓ tiÕn hµnh b×nh th−êng, khÝ thÓë trong phæi kh«ng thÓ ®Èy ra ®−îc, d−ìng khÝ th× l¹i kh«nghÝt vµo ®−îc, mµ trong lóc kÐo co th× d−ìng khÝ l¹i ®ßi hái métkhèi l−îng v−ît qóa l−îng d−ìng khÝ lín nhÊt mµ ng−êi ta thëvµo. Nh− vËy lµ c¬ thÓ trÎ em sÏ bÞ thiÕu d−ìng khÝ, rÊt cã h¹icho søc khoÎ.

99- Tr−íc khi thi ®Êukh«ng nªn ¨n c¬m

Tr−íc khi thi ®Êu thÓ dôc 3 tiÕng ®ång hå kh«ng nªn ¨nc¬m.

Bëi v× vËn ®éng cã thÓ lµm cho c«ng n¨ng tiªu ho¸ bÞ trëng¹i rÊt lín, cßn cã thÓ lµm cho d¹ dµy co giËt, ¶nh h−ëng ®ÕnviÖc thi ®Êu. Ngoµi ra , sau khi thi ®Êu, mét sè l−îng lín m¸uë trong c¬ thÓ ch¶y vµo hÖ thèng tiªu ho¸, do ®ã mµ c¬ b¾p vµn·o bÞ thiÕu m¸u. Khi vËn ®éng, c¬ b¾p cÇn ph¶i cã ®ñ m¸umíi cã thÓ lµm ®−îc nh÷ng ®éng t¸c mµ m«n thÓ dôc ®ßi hái.Lóc ®ã, nÕu vËn ®éng viªn dïng lùc mµ c¬ b¾p l¹i ë vµo ®iÒukiÖn bÊt lîi th× khã mµ cã thµnh tÝch cao ®−îc.

100- trÎ em kh«ng nªn

48 97 98

l¹m dông ®å ho¸ trang

Cã mét sè bËc cha mÑ cø thÝch cho con ®¸nh phÊn b«ison, s¬n mãng ch©n mãng tay, nªn biÕt r»ng lµm nh− vËy lµrÊt kh«ng cã lîi cho søc khoÎ cña çc em.

Bëi v× lµn da cña trÎ em cßn rÊt non nít, kh«ng chÞu®ùng næi sù kÝch thÝch cña ®å ho¸ trang, dÔ x¶y ra ph¶n øngqu¸ mÉn c¶m. VÝ dô trong son b«i m«i cã nh÷ng h−¬ng liÖu vµnh÷ng chÊt huúnh quang br«m cã thÓ lµm cho måm bÞ kh«, bÞngøa, bÞ rép; s¬n mãng tay cã thÓ lµm cho mãng tay biÕn chÊt,trë nªn gißn, thËm chÝ dÉn ®Õn viªm kÏ mãng tay, dÉn ®ÕnbÖnh nøt mãng tay. NÕu cho trÎ em dïng ®å ho¸ trang cñang−êi lín, sÏ g©y tæn th−¬ng ®Õn lµn da cña çc em. Cho nªn,ngoµi nh÷ng ngµy héi hÌ, biÓu diÔn v¨n nghÖ ra, tèt nhÊt lµkh«ng nªn cho trÎ em sö dông mü phÈm ho¸ trang.

101- ThiÕu nhi kh«ng nªn ®¸nh phÊn, b«i son

Cã mét sè gia tr−ëng thÝch cho trÎ con, nhÊt lµ con g¸itrang ®iÓm, m¸ ph©n m«i son. Nh− s¬n mãng tay, kÎ l«ngmµy, s¸t phÊn, b«i son.... §èi víi trÎ em, nÕu cø kÐo dµi viÖcsö dông nh÷ng mü phÈm ho¸ trang th× sÏ cã h¹i.

Bëi v× líp da mÆt cña trÎ em cßn non, sö dông mü phÈmho¸ trang, ræi do n−íc m¾t, n−íc mòi, må h«i, n−íc d·i hoµquyÖn vµo sÏ h×nh thµnh mét líp m«, ¶nh h−ëng ®Õn sùchuyÓn ho¸ b×nh th−êng cña lµn da. §ång thêi çc chÊt ho¸häc ë trong mü phÈm nh− çc s¾c tè, h−¬ng liÖu v.v...cã thÓdÉn ®Õn “ Viªm da mü phÈm”. NÕu sö dông mü phÈm dµingµy cã thÓ lµm t¾c lç ch©n l«ng. DÉn ®Õn viªm lç ch©n l«ng..

Nh÷ng ®å mü phÈm cã ch¸t ho¸ häc cã tÝnh c¶m quang nh−dÇu h¾c Ýn ch¼ng h¹n tïi cßn cã thÓ dÉn ®Õn “ Viªm da mÉnquang”, “ Ban da s¾c tè” v.v... Cho nªn trÎ em kh«ng nªn ®¸nhphÊn b«i son. §Ó ®Ò phßng da trÎ em bÞ kh«, cã thÓ xoa ngoµida mét chót glixªrin pha lo·ng.

102- TrÎ em kh«ng nªn dïng kem d−ìng dacña ng−êi lín

Kem d−ìng da cña ng−êi lín mµ ®Ó cho trÎ em sö dông,kh«ng nh÷ng kh«ng cã t¸c dông b¶o vÖ lµn da, mµ cßn cã thÓlµm cho líp da cña çc em trë nªn th« r¸p, sÇn sïi, hoÆc lµ lµnda qu¸ mÉn c¶m th× xuÊt hiÖn nh÷ng chÊm ®á hoÆc nh÷ng nètsÇn nhá.

Bëi v× lµn da cña trÎ em cßn mÒm m¹i, lç ch©n l«ng rÊtnhá, dÔ bÞ ho¸ mü phÈm cña ng−êi lín lµm cho t¾c l¹i, trëng¹i cho viÖc tho¸t må h«i vµ ph©n tiÕt cña lµn da. Nh÷ng s¾ctè do çc chÊt ho¸ häc hîp thµnh ë trong kem d−ìng da cñang−êi lín vµ hµm l−îng h−¬ng liÖu trong ®ã rÊt cao, g©y kÝchthÝch cho líp da cña trÎ em kh¸ m¹nh. Nh÷ng lo¹i kem d−ìngda cña ng−êi lín th−êng cã çc chÊt nh− s÷a ong chóa, ng©nnhÜ, nh©n s©m v.v... Nh÷ng lo¹i kem nµy dÔ bÞ biÕn chÊt v× «-xy ho¸, sinh ra nh÷ng chÊt ho¸ häc ®éc h¹i, ®èi víi lµn da cñatrÎ em cã tÝnh kÝch thÝch rÊt m¹nh. VËy trÎ em kh«ng nªndïng kem d−ìng da cña ng−êi lín , chØ nªn dïng lo¹i kem b¶ovÖ da cña trÎ em mµ th«i.

49 99 100

103- trÎ em kh«ng nªn xoaphÊn qu¸ dµy ë trªn mÆt

Cã mét sè bµ mÑ trÎ, th−êng hay lµm ®ám cho ®øa cong¸i ®éc nhÊt cña m×nh b»ng çch trang ®iÓm thËt b¶nh bao ®Ñp®Ï nh− tr¸t lªn m¸ con g¸i nh÷ng lo¹i phÊn thËt th¬m, ®¾t tiÒn,®Õn nçi lµm cho m¸ con trë nªn tr¾ng bÖch. Nh− vËy kh«ngnh÷ng kh«ng lµm cho con ®Ñp h¬n, mµ cßn cã h¹i cho søc khoÎ cñacon g i.

Khi ¸nh n¾ng mÆt trêi chiÕu vµo mÆt ®øa trÎ, cã thÓ lµmcho da mÆt trë nªn mÒm m¹i, líp da s¸ng bãng vµ rÊt xèp.NÕu trªn m¸ l¹i tr¸t líp phÊn dÇy, sÏ trë ng¹i cho viÖc hÊp thub×nh th−êng tia tö ngo¹i cña líp da, th−êng hay dÉn ®Õn daqu¸ mÉn c¶m. §iÒu cã h¹i nhÊt lµ ¶nh h−ëng ®Õn sù hîp thµnhcña vitamin D. Bëi v× chÊt vitamin D ë trong c¬ thÓ trÎ em, tånt¹i ë trong líp biÓu b×, chñ yÕu dùa vµo t¸c dông cña tia töngo¹i chiÕu vµo mµ chuyÓn ho¸ thµnh vitamin D vµ trruyÒnvµo trong m¸u. NÕu trªn mÆt th−êng xuyªn xoa phÊn dÇu, sÏlµm gi¶m bít viÖc s¶n xuÊt ra vitamin D ë trong c¬ thÓ, ¶nhh−ëng ®Õn viÖc hÊp thu phèt-pho, can-xi cña x−¬ng, do ®ã mµ¶nh h−ëng ®Õn sù tr−ëng thµnh cña trÎ em. Ngoµi ra trªn mÆtb«i nhiÒu phÊn dÇu sÏ lµm t¾c viÖc tho¸t må h«i vµ b· nhên,nÕu gÆp vi trïng c¶m nhiÔm th× sÏ sinh r«m x¶y.

104- Häc sinh trung, tiÓu häc kh«ng nªnsÊy tãc

Yªu çi ®Ñp lµ nÐt ®Ñp cña con ng−êi. Nh−ng trang ®iÓm,ch¶i chuèt nh− thÕ nµo ph¶i tuú ng−êi mµ lµm. VÝ dô nh− häcsinh trung, tiÓu häc th× kh«ng nªn sÊy tãc.

Bëi v× tãc lµ do çc chÊt sõng, chÊt da, chÊt tñy hîpthµnh, trong ®ã chÊt da −íc chiÕm 90%. Tãc cña häc sinhtrung, tiÓu häc nhá vµ mÒm m¹i, sau khi bÞ sÊy nãng hoÆcph¶n øng ho¸ häc, chÊt sõng vµ chÊt da cña tãc ®Òu bÞ tænth−¬ng, khiÕn cho tãc ®ang ®en tuyÒn biÕn thµnh mµu ®áqu¹ch vµ gißn, chÊt dÇu gi¶m ®i, mÊt ®i vÎ bãng m−ît, rÊt dÔrông. Cho nªn häc sinh trung, tiÓu häc kh«ng nªn sÊy tãc.

105- TrÎ emkh«ng nªn ®eo nhÉn

Ch¨m chót, lµm d¸ng cho con çi lµ ®iÒu rÊt nªn. Songcã mét sè cha mÑ l¹i thÝch cho trÎ con ®eo nhÉn. Trªnthùc tÕ, trÎ con ®eo nhÉn lµ cã h¹i.

Bëi v× trÎ cßn ®ang ë giai ®o¹n lín lªn vÒ th©n thÓ, trªnngãn tay mµ ®eo chiÕc nhÉn kim lo¹i vµo, kh«ng nh÷ng ¶nhh−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngãn tay, mµ cßn rÊt cã kh¶ n¨ngx¶y ra hiÖn t−îng “ NghiÕn thÞt ” hoÆc “ Th¾t l¹i ”, g©y trëng¹i cho viÖc tuÇn hoµn m¸u ë ngãn tay, do ®ã mµ ngãn tay bÞs−ng mäng, tÝm bÇm, ho¹i tö hoÆc bÞ loÐt ra. NÕu nhÉn l¹i l¾p®¸ quÝ vµo n÷a th× cßn cã thÓ lµm x−íc da m×nh hoÆc lµm x−ícda ng−êi kh¸c. Cho trÎ em ®eo nhÉn còng kh«ng cã lîi choviÖc gi¸o dôc t©m lý trÎ em. Cho nªn, kh«ng nªn cho trÎ em®eo nhÉn.

106- thiÕu n÷

50 101 102

kh«ng nªn bã ngùc

V× theo ®uæi çi “§Ñp” nªn cã mét sè thiÕu n÷ mÆc ¸onÞt bã chÆt lÊy ng−êi. Lµm nh− vËy ®Òu kh«ng cã lîi cho søckhoÎ còng nh− sù t¨ng tr−ëng cña th©n thÓ.

Bëi v× çc c« g¸i 13, 14 tuæi míi b¾t ®Çu cã kinhnguyÖt, bé vó dÇn dÇn to lªn, x−¬ng chËu réng ra, mì ë m«ng,ë ngùc t¨ng lªn, 18 - 19 tuæi míi c¬ b¶n h×nh thµnh thÓ h×nh®Æc h÷u cña ng−êi con g¸i. Bã ngùc kh«ng nh÷ng chØ ¶nhh−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña bé vó vµ bé ngùc, mµ cßn ¶nhh−ëng ®Õn c«ng n¨ng h« hÊp b×nh th−êng. Bé vó bÞ nÐn b»ngcßn cã thÓ lµm cho ®Çu vó bÞ lâm vµ sau khi ®Î, ®øa trÎ sÏkhã bó. NÕu viÖc bã ngùc qu¸ chÆt kÐo dµi cßn cã thÓ cã nguyhiÓm m¾c mét lo¹i bÖnh gäi lµ Mentelse. Cho nªn rÊt nhiÒunhµ y häc cho r»ng, tuæi thiÕu n÷ kh«ng nªn bã ngùc, cµng kh«ngnªn bã ngùc qu¸ chÆt dµi ngµy.

107- 9 ®iÒu kiªng kþvÒ phßng ë cña trÎ em

1/ TrÎ em kh«ng nªn ë trong nhµ bÕp l©u.Trong qóa tr×nh ®un nÊu, than cñi to¶ ra rÊt nhiÒu khÝ thÓ

vµ bôi khoi ®éc nh− «xit cacbon, cacbon ®i«xit, benzen, bôithan v.v... TrÎ em ®ang ë thêi kú lín lªn, çc hÖ thèng ph¸tdôc cßn ch−a hoµn thiÖn, n¨ng lùc thÝch øng vµ kh¸ng bÖnhcon t−¬ng ®èi kÐm nªn ®Æc biÖt mÉn c¶m ®èi víi nh÷ng vËt cãh¹i nµy, dÔ dÉn ®Õn m¾c çc bÖnh viªm mòi, viªm häng, viªmkhÝ qu¶n, viªm phæi v.v... cÊp tÝnh vµ m·n tÝnh. L¹i cßn cã thÓdÉn ®Õn m¾c çc bÖnh qu¸ mÉn c¶m, nh− hen xuyÔn, thë khßkhÌ, viªm phæi thë dèc, viªm mòi dÞ øng, bÖnh mÒ ®ay, bÖnh

mÈn ngøa v.v...2/ Kh«ng nªn kho¸ trÎ em ë trong phßng.Cã bËc cha mÑ sî con m×nh ra ngoµi nghÞch ngîm, liÒn

nhèt trÎ ë trong phßng, kho¸ cöa l¹i. NÕu ch¼ng may x¶y ranh÷ng chuyÖn bÊt ngê, nh− ho¶ ho¹n, ®iÖn giËt, tróng ®éc khÝthan v.v... mµ kh«ng ai biÕt hËu qu¸ kh«ng thÓ cøu v·n næi.Cho dï cã ng−êi ph¸t hiÖn th× còng khã cã thÓ cøu ch÷a kÞpthêi.

3/ Kh«ng nªn ®Æt chËu c©y tróc ®µo ë trong phßng ë cñatrÎ em.

Trõ phÊn hoa g©y bÖnh ra, cã mét sè bé phËn kh¸c cñamét sè loµi hoa còng cã chÊt ®éc. VÝ dô nh− n−íc c©y Tiªnnh©n ch−ëng cã chÊt ®éc, nÕu bÞ nã ®©m ch¶y m¸u th× cã thÓg©y ra viªm da. L¸ c©y tróc ®µo, vá c©y tróc ®µo cã chÊtgluc«xit, nÕu ¨n nhÇm ph¶i th× sÏ tróng ®éc. Trong gia ®×nh vµë nhµ nu«i trÎ kh«ng nªn ®Æt nh÷ng chËu c©y tróc ®µo ë trongphßng ngñ cña trÎ em.. §ång thêi còng kh«ng nªn ®Ó cho trÎem cßn nhá ch¬i nh÷ng loµi hoa cã chÊt ®éc, cµng kh«ng ®−îc®Ó cho çc em ch¬i trß ngËm hoa vµ cµnh hoa. Nh÷ng lo¹i hoath¬m nång nh− hoa §inh h−¬ng, hoa MÔ lan, hoa Vi li v.v...®Ó ®Ò phßng ph¶n øng qu¸ mÉn c¶m, ban ®ªm kh«ng nªn ®Ónh÷ng chËu hoa Êy ë trong phßng ngñ.

4/ Kh«ng nªn dïng cñi lµm chÊt ®èt ë trong phßng cñatrÎ em.

§èi víi hÖ thèng h« hÊp cña con ng−êi, ®èt cñi sÏ g©y «nhiÔm cùc kú cã h¹i, trong qu¸ tr×nh «xy ho¸, trong khãi cñicã çc chÊt «-xit cac-bon, ®i-«-xit cac bon, ®i-«-xit sun-phua,chÊt an-®ª-hit, chÊt ben-zen v.v... lµ nh÷ng chÊt ho¸ häc rÊt®éc, nã cßn lµm cho tiªm mao niªm m¹c ®−êng h« hÊp bÞ tænth−¬ng, niªm dÞch an-®ª-hit A, an-®ª-hit phô, an-®ª-hit B, phª-n«n vµ phª-n«n A bÞ ng−ng kÕt.

51 103 104

TrÎ em th−êng xuyªn tiÕp xóc víi nh÷ng chÊt tho¸t ratrong khi ®un cñi sÏ rÊt h¹i cho søc khoÎ, cã thÓ x¶y ra viªmkhÝ qu¶n, viªm chi khÝ qu¶n vµ bÖnh viªm çc ®−êng h« hÊpkh¸c. TrÎ em tr−íc tuæi ®Õn tr−êng mµ hÝt ph¶i khãi cñi nµyl©u ngµy th× sÏ sinh bÖnh ho vµ khã thë. NhÊt lµ nh÷ng em mµ®· m¾c çc bÖnh nh− viªm chi khÝ qu¶n, bÖnh thë dèc, çcbÖnh vÒ ®−êng h« hÊp v.v... nÕu hÝt thë ph¶i khãi cñi nµy th×bÖnh sÏ nÆng h¬n nhiÒu.

Khi ®èt cñi löa cßn cã thÓ s¶n sinh ra rÊt nhiÒu vËt chÊtkh¶ nghi cã thÓ dÉn ®Õn ung th− kh¸c. Cho nªn khi dïng cñigç lµm chÊt ®èt th× ph¶i chó ý th«ng giã, b¶o ®¶m nhiÖt ®étrong phßng. Trong phßng ë cña trÎ em kh«ng nªn dïng cñi gçlµm chÊt ®èt, ®Æc biÖt lµ trong phßng cã çc em bÞ m¾c bÖnh®−êng h« hÊp l¹i cµng kh«ng ®−îc dïng cñi gç ®Ó ®èt s−ëihoÆc thæi c¬m.

5/ Kh«ng ®Ó cho phßng ë bÞ « nhiÔm.Mét nhµ khoa häc vÒ m«i tr−êng ®· tiÕn hµnh mét cuéc

thÝ nghiÖm thËt lµ thó vÞ, «ng mang theo m¸y ®o vµ ph©n tÝchbôi th¶i trong kh«ng khÝ ®i ®Õn mét sè n¬i. ¤ng ph¸t hiÖn rar»ng, n¬i cã nång ®é bôi th¶i cao nhÊt l¹i kh«ng ph¶i lµ ëngoµi khu phè chî cã l−îng ng−êi ®«ng ®óc nhÊt mµ l¹i lµ ëtrong khu vùc nhµ ë cña chóng ta.

Trong cuéc sèng th−êng ngµy cña chóng ta, ®¹i kh¸i cãtrªn 70% thêi gian chóng ta ë trong phßng nh− ë trong nhµ , ëtrong v¨n phßng lµm viÖc, ë trong tr−êng häc, ë trong r¹p h¸t,chiÕu bãng, ë trong çc cöa hµng b¸ch ho¸, ë trong tµu, xev.v... Song song víi viÖc nh©n khÈu thµnh thÞ t¨ng lªn métçch nhanh chãng, çc vËt kiÕn tróc còng ®ang thay ®æi kh«ngngõng nh− cao èc ho¸, tËp trung ho¸, cµng dÔ dÉn ®Õn çc vËt« nhiÔm trong kh«ng khÝ trµn vµo trong çc c¨n hé, uy hiÕp søckhoÎ con ng−êi.

ChÊt ®èt cã liªn quan mËt thiÕt ®Õn cuéc sèng th−êngngµy cña con ng−êi lµ nguån ph¸t sinh chñ yªó « nhiÔm kh«ngkhÝ ë trong phßng ë. Trong qu¸ tr×nh ®èt than s¶n sinh ra rÊtnhiÒu vËt chÊt cã h¹i. Khi mµ hÖ thèng th«ng h¬i, th«ng khãikh«ng tèt, khi khãi khã tho¸t ra ngoµi hoÆc kh«ng tho¸t ®−îcra ngoµi th× nh÷ng khÝ thÓ cã h¹i nµy sÏ ®äng l¹i ë trongkh«ng trung ë trong phßng sÏ t¹o thµnh « nhiÔm. ChÊt «-xitcac-bon mµ ng−êi ta th−êng gäi lµ “ khÝ than” theo ®−êng h«hÊp vµo trong c¬ thÓ, kÕt hîp víi huyÕt s¾c tè ë trong m¸ubiÕn thµnh chÊt «-xit huyÕt s¾c tè, do ®ã mµ ph¸ ho¹i sù l−uchuyÓn «-xy b×nh th−êng cu¶ m¸u, lµm cho c¬ thÓ ng−êi ta v×thiÕu «-xy mµ c¶m thÊy ng−êi khã chÞu. NhÑ thi nhøc ®Çu,chãng mÆt, hoa m¾t, nÆng th× tim ®Ëp m¹nh, buån n«n. Khinång ®é «-xit cac-bon ë trong phßng t−¬ng ®−¬ng víi møc ®é(1000ppm) th× ng−êi ta sÏ bÞ ng¹t thë, bÞ chÕt v× thiÕu «-xy.V× khÝ «-xit cac-bon lµ chÊt khÝ kh«ng cã mµu s¾c, kh«ng cãsù kÝch thÝch, nªn kh«ng dÔ bÞ ph¸t gi¸c, cho nªn ®èi víi tÝnh« nhiÔm tiÒm Èn cña nã cÇn ph¶i ®Ò cao c¶nh gi¸c.

Ng−êi ta th−êng dïng nhiÒu ®å gç ë trong nhµ, cã kh«ngÝt ®å gç ®−îc dïng keo phª-n«n an-®ª-hit ®Ó ghÐp l¹i. Lo¹ikeo nµy còng bèc ra mïi an-®ª-hit A cã h¹i cho søc kháe. NÕunång ®é cao th× cã thÓ lµm cho ng−êi ta bÞ nhøc ®Çu, buån n«n vµch¶y m¸u mòi.

Trong cuéc sèng hµng ngµy, cã khi chóng ta cßn bÞnh÷ng mïi rÊt khã chÞu quÊy rÇy, nh− mïi h«i cña må h«i,mïi h«i n¸ch, mïi thèi cña giµy dÐp, mïi h«i cña quÇn ¸o còv.v... Cßn n÷a, khi trong nhµ ®un nÊu sÏ to¶ ra çc mïi vÞ. TÊtc¶ nh÷ng mïi vÞ ®ã nÕu cø kÐo dµi sÏ lµm cho tÇng vá ®¹i n·obÞ kÝch thÝch ¸c tÝnh mµ lµm cho ng−êi ta nhøc ®Çu, buån n«n,¨n kh«ng ngon. ë nh÷ng n¬i c«ng céng nh− trong r¹p hat,chiÕu bãng, trong héi tr−êng, trong bÖnh viÖn v.v... do cã

52 105 106

nhiÒu sù t¶n nhiÖt, t¶n ®é Èm, t¶n h¬i thë vµ çc lo¹i bµi tiÕt,khiÕn cho kh«ng khÝ biÕn thµnh « nhiÔm nÆng nÒ. Theo thèngkª, trong mét r¹p chiÕu bãng cã 1000 ng−êi, cø mçi mét ®îtchiÕu phim, sÏ cã kho¶ng 14 v¹n ki-l« ca-lo, 80 c©n h¬i n−ícva 46 m3 khÝ thÓ ®i-«-xit cac-bon ®−îc th¶i ra. Cho nªn,th−êng khiÕn cho ng−êi ta c¶m thÊy b¶i ho¶i, buån n«n vµ khãthë, ®ã còng lµ mèi nguy h¹i v« h×nh ®èi víi c¬ thÓ ng−êi ta.

§Ó gi¶m bít « nhiÔm kh«ng khÝ ë trong phßng, cÇn ph¶icè g¾ng lµm ®−îc mÊy ®iÓm sau ®©y : NÕu dïng than th× nªnchän mua lo¹i than tèt, cã it chÊt sun-phua. Phßng ë vµ nhµbÕp nªn t¸ch rêi nhau. NÕu dïng than th× ph¶i cã èng th«ngkhãi. NÕu dïng bÕp than tæ ong th× ph¶i cã ®−êng tho¸t khãira ngoµi , nhÊt thiÕt kh«ng ®Ó khãi x«ng vµo trong nhµ . Ph¶ith−êng xuyªn më cöa vµ cöa sæ, ®Ó cho trong phßng cã kh«ngkhÝ t−¬i míi, ph¶i th−êng xuyªn quÐt nhµ, lau nhµ, çc gãct−êng, ch©n gi−êng v.v... ®Ó lau s¹ch bôi bÆm vµ tr−íc khi quÐtnhµ ph¶i vÈy n−íc ho¨c quÐt b»ng chæi −ít ®Ó tr¸nh bôi baymï lªn. Khi ë ngoµi vÒ nhµ th× kh«ng nªn n»m nghØ ngay mµtr−íc hÕt nªn rò bôi bÆm trªn quÇn ¸o. Kh«ng nªn mÆc quÇn¸o lao ®éng vÒ nhµ. Nªn hÕt søc gi¶m bít nh÷ng lÇn ®Õnnh÷ng n¬i qu¸ ®«ng ®óc (trong nh÷ng c¨n phßng yªn tÜnh, mçimÐt khèi, l−îng bôi chØ cã kho¶ng 0,12 ®Õn 0,50 mg bôi, cßnë trong cöa hµng b¸ch ho¸ th× lªn tíi 1,6 ®Õn 9,7 mg). Bè trÝhîp lý çc c¨n phßng, nÕu cã ®iÒu kiÖn th× nªn trång mét sèc©y hoa c¶nh th× cã thÓ gi¶m bít ®−îc « nhiÔm.

6/ Kh«ng nªn t−íi n−íc ®Ó lµm gi¶m nhiÖt ®é trongphßng.

Vµo mïa hÌ nãng nùc, nhiÒu n¬i nhiÖt ®é ë trong nhµ cãthÓ lªn ®Õn trªn d−íi 37 - 38 0 C. §Ó gi¶i quyÕt viÖc kh« hanh,cã mét sè nhµ ®· tÐ rÊt nhiÒu n−íc ë trong phßng, ®Ó monglµm gi¶m ®é nãng ë trong phßng, n©ng cao ®−îc kh«ng khÝ

trong s¹ch ë trong phßng. Kú thùc nh− vËy lµ rÊt kh«ng khoahäc.

Nãi chung, n−íc bèc h¬i, ®óng lµ cã mang theo mét sènhiÖt l−îng ®i thËt, do ®ã mµ cã t¸c dông gi¶m bít ®é nãng ëtrong phßng. NÕu trong mïa hÌ viªm nhiÖt, sau mét trËn m−arµo, ng−êi ta c¶m thÊy kh«ng khÝ thËt lµ t−¬i m¸t dÔ chÞu,trong ®ã cã mét phÇn nguyªn nh©n lµ n−íc m−a bèc h¬i lµmtan ®i mét phÇn nhiÖt l−îng lµm cho kh«ng khÝ t−¬i m¸t.Nh−ng t−íi n−íc ë trong phßng th× l¹i kh«ng ph¶i nh− vËy, bëiv× viÖc t¸n ph¸t h¬i n−íc lµ nhê vµo sù l−u th«ng cña kh«ngkhÝ. ViÖc l−u th«ng khÝ trong phßng thuËn lîi th× n−íc dÔ bèch¬i, nh−ng kh«ng khÝ trong phßng, do bÞ nh÷ng bøc t−êngng¨n trë, nªn nãi chung l−u th«ng kh«ng thËt dÔ dµng, nhÊt lµtrong t×nh h×nh nhiÖt ®é ë bªn ngoµi phßng l¹i cao, søc giã Ýtnªn viÖc l−u th«ng kh«ng khÝ ë trong phßng cµng khã kh¨n,th−êng th−êng ë vµo tr¹ng th¸i t−¬ng ®èi tÜnh lÆng. Lóc nµyt−íi n−íc ë trong phßng, h¬i n−íc kh«ng cã çch nµo ®Ó t¶n rangoµi ®−îc mµ ph¶i ®äng l¹i trong kh«ng khÝ, khiÕn cho ®éÈm ë trong phßng kh«ng ngõng t¨ng lªn. Trong phßng nhiÖt®é cao l¹i thªm ®é Èm lín, nh− vËy ch¼ng kh¸c g× nhiÖt ®ékh«ng khÝ tr−íc khi cã c¬n d«ng, lµm cho ng−êi ta c¶m thÊyngét ng¹t khã chÞu h¬n nhiÒu so víi lóc b×nh th−êng, nh− vËyrÊt bÊt lîi cho c¶ thÓ x¸c lÉn tinh thÇn. §ång thêi v× nhiÖt ®écao, h¬i n−íc bèc nhanh, rÊt nhiÒu vi trïng vµ bôi bÆm ë trªnsµn theo h¬i n−íc bay vµo trong kh«ng khÝ t¹o thµnh kh«ng khÝ hçnt¹p h¬n nhiÒu so víi tr−íc khi t−íi n−íc.

Cho nªn, ph−¬ng ph¸p t−íi n−íc ë trong phßng ®Ó lµmgi¶m nhiÖt ®é th× kh«ng thËt tho¶ ®¸ng, kh«ng nªn dïng.Trong nh÷ng c¨n phßng cã ®iÒu kiÖn th«ng giã t−¬ng ®èi tèt,nÕu cã sö dông ph−¬ng ph¸p t−íi n−íc ®Ó lµm gi¶m nhiÖt ®é,th× còng chØ nªn dïng n−íc l¹nh t−íi cho −ít mÆt sµn lµ ®−îc,

53 107 108

tèt nhÊt lµ nªn dïng kh¨n −ít ®· v¾t hÕt n−íc ®Ó lau mÆt sµnnhµ, song tÊt c¶ çc cöa ®Òu ph¶i më hÕt, nÕu cã qu¹t m¸y th× bËtqu¹t ®Ó kh«ng khÝ ®−îc l−u th«ng.

7/ TuyÖt ®èi kh«ng nªn dïng ®Ìn ®Êt ë trong phßng ë.Cã mét sè vïng n«ng th«n vµ vïng nói ch−a cã ®Ìn ®iÖn,

cã nhiÒu gia ®×nh ®· dïng ®Ìn ®Êt (a-xª-ti-len) ®Ó chiÕu s¸ng.Nh− vËy kh«ng nh÷ng « nhiÔm m«i tr−êng trong phßng,rÊt nguy h¹i cho søc khoÎ mäi ng−êi mµ cßn cã thÓ g©ynæ rÊt nguy hiÓm.

Nhµ n«ng dïng ®Ìn ®Êt ®Ó chiÕu s¸ng, chñ yÕu lµ do ®Êt®Ìn gÆp n−íc ph¸t sinh ph¶n øng ho¸ häc mµ t¹o ra thÓ khÝ cãthÓ ch¸y ®−îc. Thµnh phÇn ho¸ häc chñ yÕu cña ®Êt ®Ìn lµ ®¸v«i, cßn cã çc t¹p chÊt nh− l−u huúnh, l©n, th¹ch tÝn, si-lichv.v... Cho nªn trong khi ho¸ thµnh khÝ a-xª-ti-len th−êng cãmét sè thÓ khÝ nh− sun-phua hy-®r«, l©n nhÑ, th¹ch tÝn nhÑ,silich ch¸y v.v... Nh÷ng chÊt khÝ cã h¹i nµy sau khi vµo trongc¬ thÓ con ng−êi sÏ lµm cho ng−êi ta nhøc ®Çu, tim ®Ëp m¹nh,buån n«n, ®au bông, tr¹ng th¸i tª b× v.v... g©y nguy hiÓmnghiªm träng cho tÝnh m¹ng con ng−êi.

Ngän löa mµ ®Ìn ®Êt chiÕu s¸ng, lµ v× nã chøa trªn 92%th¸n khÝ, cho nªn c−êng ®é s¸ng cña nã m¹nh gÊp 15 ®Õn 20lÇn ¸nh s¸ng ®Ìn dÇu. KhÝ thÓ a-xª-ti-len hçn hîp víi kh«ngkhÝ dÔ g©y næ. NÕu khÝ a-xª-ti-len ch¸y kh«ng hÕt hoÆc bÞ rßrØ, rÊt dÔ g©y nªn nguy hiÓm bÞ næ bÊt cø lóc nµo. Cho nªn çcvÞ n«ng gia ë n«ng th«n hoÆc miÒn nói kh«ng cã ®iÖn nªndïng ®Ìn dÇu th× tèt h¬n, tuyÖt ®èi kh«ng nªn dïng ®Ìn ®Êt ®ÓchiÕu s¸ng. Nªn tÝch cùc s¸ng t¹o ®iÒu kiÖn, ra søc ph¸t triÓnthuû ®iÖn nhá hoÆc ë n«ng th«n th× dïng khÝ mª-tan ®Ó ph¸t®iÖn, nh− vËy cµng gi¶m ®−îc sù « nhiÔm, t¨ng c−êng søckhoÎ cho mäi ng−êi, l¹i cã thÓ ph¸t triÓn nguån n¨ng l−îng,n©ng cao ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ.

8/ TuyÖt ®èi kh«ng nªn ®ãng cöa ®èt löa cho phô n÷ vµtrÎ em s−ëi.

Cã mét gia ®×nh cã 3 ng−êi ë trong mét c¨n nhµ ®ãngkÝn hÕt çc cöa sæ vµ cöa ra vµo, ngåi xung quanh mét ®ènglöa ch¸y rõng rùc ®Ó s−ëi, kÕt qu¶ lµ c¶ nhµ ®· bÞ tróng ®éc chÕthÕt.

§ã lµ do than cñi khi ch¸y ®· to¶ ra khÝ ®éc «-xit cac-bon g©y ra. Bëi v× «-xit cac-bon so víi «-xy cña huyÕt s¾c tèto h¬n 300 lÇn, mµ tèc ®é ph©n gi¶i cña huyÕt s¾c tè th¸n khÝso víi «-xy cã huyÕt s¾c tè chËm h¬n 3600 lÇn, do ®ã mµ sinhra thiÕu «-xy trong m¸u, lµm tæn h¹i cho ngò t¹ng, nhÑ th× ®au®Çu, chãng mÆt, nÆng thi h«n mª, kinh giËt, cuèi cïng th× chÕt v×tuÇn hoµn h« hÊp bÞ suy kiÖt.

Cho nªn trong mïa ®«ng, khi ®èt cñi s−ëi cÇn chó ýtrong phßng ph¶i tho¸ng giã. Tr−íc khi ®i ngñ ph¶i ®em lß ®Óra ngoµi nhµ, nÕu nh− x¶y ra tróng ®éc «-xit cac-bon th× ph¶inhanh chãng lµm h« hÊp nh©n t¹o. NÕu bÞ tróng ®éc nghiªmträng th× ph¶i nhanh chãng ®−a ®Õn bÖnh viÖn cÊp cøu.

9/ Kh«ng nªn ®Ó nh÷ng phÕ vËt l©u ë trong nhµ.BÊt kú lµ thµnh thÞ hay n«ng th«n, nhµ m¸y hay hÇm má

cã nhiÒu gia ®×nh th−êng hay tÝch tr÷ nh÷ng vËt ®· dïng råi,thËm chÝ cã thø kh«ng dïng l¹i ®−îc n÷a, lµm mÊt mét kho¶ngkh«ng gian nh− trong nhµ bÕp, gãc tñ, d−íi gÇm gi−êng, lµmcho bôi bÆm b¸m ®Çy, chuét bä lµm tæ rÊt mÊt vÖ sinh, l¹i cßnhao tiÒn tèn cña. Nh÷ng phÕ vËt nµy nh− quÇn ¸o trÎ em kh«ngdïng ®−îc n÷a, nh÷ng ®å ch¬i cña trÎ em kh«ng ch¬i n÷a,nh÷ng ®å vËt ®· háng v.v... ®Òu tÝch tô chóng l¹i, râ rµng lµkh«ng thÝch hîp, mµ còng kh«ng cÇn thiÕt. VÝ dô nh− quÇn ¸ovµ ®å ch¬i, ®Ó l¹i sÏ chiÕm mÊt mét kh«ng gian nhÊt ®Þnh,khiÕn cho trong tñ chËt nÝch kh«ng xÕp vµo ®©u ®−îc n÷a. NÕugi÷ cho ®Õn khi cÇn sö dông l¹i th× nh÷ng thø ®ã ®· môc n¸t

54 109 110

hoÆc ®· l¹c hËu mÊt råi, kh«ng thÓ dïng ®−îc n÷a. BiÖn ph¸ptèt nhÊt lµ dïng xong nªn cho ngay ng−êi kh¸c hoÆc ®em b¸n®i. VÝ nh− chiÕc ®µi b¸n dÉn kh«ng ch÷a ®−îc, kh«ng muènvøt ®i, gi÷ l¹i chØ lµ ®å bá ®i, chi b»ng b¸n qu¸ch cho hiÖu ®åcò, ®Ó hä thay thÕ sö dông. Cho nªn trong nhµ kh«ng nªn gi÷l¹i çc ®å ®· cò háng. Ph¶i t¹o cho m×nh vµ con çi m×nh métm«i tr−êng gia ®×nh gän gµng, s¹ch sÏ lµnh m¹nh. §èi víinh÷ng thø “Bá th× th−¬ng, v−¬ng th× téi” nµy cÇn ph¶i xö lýmét çch døt kho¸t. Çi ®¸ng vøt th× vøt ®i ngay, çi ®¸ng b¸nth× b¸n, ®¸ng cho th× cho ngay, ph¶i ph¸t huy t¸c dông “PhÕvËt bÊt phÕ, biÕn phÕ vi b¶o”, võa t¨ng thªm ®−îc mét kho¶nthu nhËp nhÊt ®Þnh, l¹i võa lµm cho nhµ cöa ®−îc s¹ch sÏ gängµng. Nh− vËy chÝnh lµ nhÊt cö l−ìng tiÖn, çc bµ chñ ch¼ng vuil¾m sao !

108- 15 ®iÒu kiªng kþ trong gi¸o dôc gia ®×nh

Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc ®óng ®¾n sÏ cã lîi cho søc khoÎvµ sù tr−ëng thµnh cña con çi. Ng−îc l¹i sÏ cã ¶nh h−ëngnhÊt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn søc khoÎ vÒ thÓ chÊt vµ t©m håncña trÎ em. Qua quan s¸t rÊt nhiÒu gia ®×nh, çc t¸c gi¶ tængkÕt ®−îc 15 çch lµm sai lÇm trong viÖc gi¸o dôc cña gia®×nh, xin cung cÊp ®Ó çc vÞ cha mÑ tiÕp thu bµi häc tõ nh÷ng mÆttr¸i nµy.

1/ Kh«ng kiªn nhÉn lµm c«ng t¸c gi¸o dôc tõ tõ thÊmdÇn, mµ l¹i hay sèt ruét, ®éng mét tÝ lµ phång m¸ trîn m¾t,thËm chÝ cßn dïng c¶ thñ ®o¹n ®¸nh m¾ng trÎ em. KÕt qu¶ cñaviÖc ®¸nh m¾ng trÎ em, nh×n bÒ ngoµi th× cã vÎ cã hiÖu qu¶nhanh, kú thùc kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc c¨n b¶n cña vÊn ®Ò, nh−

vËy sÏ lµm tµn lôi th©n thÓ trÎ em, lµm rèi lo¹n qui luËt sinhho¹t cña trÎ em, ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ cña trÎ, khiÕn cho trÎh×nh thµnh rÊt nhiÒu kh¸i niÖm sai lÇm, nh− “cã ph¹m sai lÇmmíi ph¶i lµm viÖc”, coi lao ®éng nh− mét viÖc “c¶i t¹o....” §Ókhái bÞ ®¸nh m¾ng, cã mét sè trÎ em nhiÔm ph¶i thãi quen xÊu lµnãi dèi.

2/ Kh«ng gi¶ng gi¶i cho trÎ vÒ lý lÏ, mµ tuú tiÖn dïng thñ®o¹n høa hÑn hoÆc nãi dèi ®Ó l«i kÐo trÎ lµm mét sè viÖc g×®ã. VÝ dô nh− häc thuéc mét bµi h¸t th× sÏ cho 5 ®ång, nÕungoan th× sÏ cho quµ b¸nh v.v... Nh− vËy g©y cho trÎ thãi quenxÊu lµ lµm viÖc v× lîi Ých g× ®ã. Ch¼ng may nÕu cha mÑ kh«ngthùc hiÖn ®−îc mét lêi høa nµo ®ã hoÆc ®¸nh lõa trÎ mµ trÎbiÕt th× nã sÏ thÊt väng, khã chÞu, thËm chÝ còng b¾t ch−ícthèi quen xÊu ®ã ®i nãi dèi ng−êi kh¸c, g©y thµnh phÈm chÊt thiÕuthµnh thùc.

3/ Cha mÑ uy hiÕp trÎ b»ng çch do¹ n¹t, c−ìng bøc trÎph¶i lµm viÖc nµy viÖc nä. VÝ dô nh− muèn cho trÎ ngñ th× do¹trÎ, “ngñ ®i kh«ng cã con ngo¸o ép ®Õn kia k×a”, “Ngñ ®ikh«ng b¸c sÜ ®Õn tiªm cho b©y giê”, “ Ngñ ®i kh«ng anh c«ngan ®Õn b¾t ®i b©y giê” v.v... vµ v.v...Çch lµm nh− vËy dÔ g©ycho trÎ lÉn lén ph¶i tr¸i, t−ëng r»ng «ng b¸c sÜ, anh c«ng an lµnh÷ng ng−êi xÊu.

4/ Nãi xÊu, mØa mai trÎ lµm tæn h¹i ®Õn lßng tù t«n vµ tùtin cña trÎ, lµm mÊt ®i ®éng lùc tiÒn tiÕn cña trÎ, rÊt kh«ng cãlîi cho viÖc ph¸t triÓn trÝ tuÖ cña trÎ. Ch¼ng h¹n nh− cã cha mÑth−êng nãi con m×nh lµ “ngu”, ®Çu “ãc b· ®Ëu” v.v... dÔ lµmcho trÎ mÊt ®i lßng tù tin, thiÕu niÒm hy väng ë cha mÑ.Kh«ng nªn nãi trÎ “ngu” tr−íc mäi ng−êi, nh− vËy rÊt kh«ngcã lîi cho t− duy cña trÎ.

5/ Khi trÎ em cã sai lÇm g× ®ã th× kh«ng gi¶ng gi¶i lý lÏchÝnh diÖn mµ l¹i ®i nãi nh÷ng lêi ng−îc l¹i. VÝ dô nh− trÎ lµm

55 111 112

sai viÖc g× ®ã, ®¸ng lÏ ph¶i phª b×nh th× l¹i mØa mai nãi : “Concø lµm nh− thÕ ®i, bè hoan nghªnh con l¾m”. Nh− vËy chØ tælµm cho trÎ lÆp l¹i sai lÇm, ch¼ng cã lîi g× cho viÖc x¸c lËpmèi quan hÖ tèt gi÷a cha mÑ vµ con çi.

6/ Chi phèi mäi ho¹t ®éng cña con b»ng sù vui buån, çugiËn cña bè mÑ. Khi bè mÑ phÊn khëi th× con çi lµm viÖc g×còng ®−îc, khi kh«ng phÊn khëi th× giËn ç chÐm thít. Lµmnh− vËy chØ lµm gi¶m uy tÝn cha mÑ, ®ång thêi còng lµm cho t©mthÇn con trÎ kh«ng æn ®Þnh, tÝnh çch kh«ng b×nh th−êng.

7/ Khi tinh thÇn cha mÑ kh«ng ®−îc b×nh tÜnh, sau khi®¸nh ®Ëp con çi xong th× rÊt ©n hËn, rÊt ®au lßng, nh−ng l¹itr¸ch nh÷ng ng−êi xung quanh kh«ng khuyªn ng¨n hä. KiÓugi¸o dôc nh− vËy kh«ng nh÷ng ch¼ng cã hiÖu qu¶ g×, ng−îc l¹icßn ®Ó cho trÎ n¾m ®−îc nh−îc ®iÓm cña m×nh.

8/ TrÎ con lµm sai ®iÒu g× ®ã, cha mÑ kh«ng d¹y dç conmµ l¹i ®i ®æ lçi cho kh¸ch quan. VÝ dô nh− cã mét bµ mÑ ®igiµy cho con, ®øa con khãc kh«ng chÞu ®i, ng−êi bµ ®i ®Õn l¹igi¶ vê m¾ng mÑ, vµ khe khÏ ph¸t cho mÑ mÊy çi, thÕ lµ ®øatrÎ phÊn khëi ®i giµy ngay. Nh− vËy lµ kh«ng ®óng.

9/ Bao che khuyÕt ®iÓm cho con, sî con m×nh thiÖt thßi.VÝ dô nh− d¹y trÎ : “§øa nµo kh«ng tèt víi mµy th× mµy ®¸nhcho nã mét trËn, kh«ng thÓ chÞu thiÖt thßi ®−îc”, hoÆc lµ khicon ®¸nh nhau víi trÎ kh¸c, ch¼ng hái han ®Çu ®u«i su«ing−îc g× c¶, liÒn l«i ngay con m×nh ®i t×m cha mÑ cña ®øa kia®Ó kÓ téi, nh− vËy dÔ g©y cho trÎ ý thøc ç nh©n chñ nghÜaduy ng· ®éc t«n.

10/ Coi ®øa trÎ nh− mét trß ch¬i, høng lªn th× h«n, th×nùng, b×nh th−êng th× hØ h¶, ®Õn khi cÇn ph¶i nghiªm, ph¶i d¹ydç chóng th× chóng l¹i t−ëng lµ ®ïa.

11/ Kh«ng d¸m phãng tay cho trÎ tù do, kh«ng ®Ó chochóng tù do ho¹t ®éng, lóc bÐ th× bÕ ½m suèt ngµy, lín lªn th×

kh«ng cho chóng ra khái cöa tiÕp xóc víi trÎ con kh¸c, nh−vËy dÔ h×nh thµnh tÝnh çch c« ®éc cho trÎ.

12/ Khi trÎ ph¹m sai lÇm th× kh«ng kiªn nhÉn gi¸o dôc,mµ ®¸nh m¾ng mét çch th« b¹o, nh− vËy g©y tæn th−¬ng ®Õnt×nh c¶m cña c¶ hai thÕ hÖ vµ còng ch¼ng gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®ÒvÒ mÆt t− t−ëng.

13/ Khi trÎ khãc, cha mÑ kh«ng dïng biÖn ph¸p tÝch cùc®Ó l«i kÐo sù chó ý cña trÎ, mµ l¹i ®i trªu ghÑo chóng nh− nãi“Khãc råi, khãc råi” lµm cho trÎ kh«ng hiÓu g× c¶, hoÆc lµ®¸nh chóng mét çch lç m·ng, lµm cho chóng kh«ng ph©nbiÖt ®−îc ph¶i tr¸i.

14/ Khi trÎ b¾t ®−îc çi g× ®em vÒ, cha mÑ l¹i hÝ höngmõng rì, khen trÎ lµ th«ng minh, nh− vËy lµ g©y cho trÎ mÇmmèng sai lÇm lín.

15/ V« t×nh hoÆc h÷u ý g©y cho trÎ t− t−ëng mª tÝn dÞ®oan, nh− nãi víi trÎ r»ng “Cã cóng cã thiªng, cã kiªng cãlµnh”, hoÆc ng−êi lín nãi chuyÖn víi nhau tr−íc mÆt trÎ connh÷ng chuyÖn cã s¾c th¸i mª tÝn nh− “Nh¸y m¾t tr¸i lµ ph¸t tµi,nh¸y m¾t ph¶i lµ tai ho¹” v.v...

109- 12 ®iÒu kiªng kþtrong häc tËp

l/Kh«ng nªn ®Ó trÎ em dïng l−ìi liÕm bót ch×.Cã mét sè trÎ em trong khi lµm bµi th−êng hay dïng l−ìi

®Ó liÕm bót ch×, ®ã lµ mét viÖc lµm rÊt kh«ng vÖ sinh , thÇy c«gi¸o ë tr−êng vµ çc bËc phô huynh ë nhµ ph¶i gi¸o dôc çcem kh«ng nªn dïng l−ìi liÕm bót ch×.

Ruét bót ch× kh«ng ph¶i do ch× lµm ra, mµ lµm tõ mùc ®¸

56 113 114

vµ ®Êt sÐt, tuy kh«ng cã chÊt ®éc, nh−ng trong ®ã cã nh÷ng vitrïng, mÇm bÖnh vµ trøng ký sinh trïng mµ m¾t th−êngkh«ng tr«ng thÊy ®−îc, dïng l−ìi liÕm bót ch× cã thÓ sinhbÖnh. Bót ch× cã çc lo¹i mµu s¾c, nguyªn liÖu lµ s¬n dÇu,trong s¬n dÇu cã chÊt ch×, mµ ch× th× cã chÊt ®éc. §èi víi chÊt®éc ch×, trÎ em rÊt mÉn c¶m, cã thÓ tæn th−¬ng ®Õn hÖ thèngthÇn kinh cña çc em, lµm cho trÝ lùc cña çc em bÞ suy gi¶m.

2/ CÆp s ch cña çc em kh«ng nªn nÆng qu .Bµ Xchªn«va, b¸c sÜ b¶o vÖ søc khoÎ trÎ em ë viÖn Y häc

Matxc¬va liªn-x« cò ®· tiÕn hµnh hµng lo¹t nghiªn cøu ®·chøng minh r»ng : “Träng l−îng tèi ®a cña cÆp s¸ch cña trÎem kh«ng ®−îc v−ît qu¸ l/10 träng l−îng th©n thÓ cña em ®ã.§−îc sù hç trî cu¶ tæ chøc b¶o vÖ søc khoÎ trÎ em vµ phô n÷,bµ Xchªn«va ®· tiÕn hµnh tr¾c nghiÖm trªn 6 v¹n trÎ em ë çcn−íc Liªn-x« cò, D©n chñ §øc cò, Na-uy, TiÖp kh¾c v.v..., kÕtqu¶ chøng minh : tÊt c¶ nh÷ng em häc sinh trung, tiÓu häc ®eocÆp s¸ch mµ träng l−îng th−êng xuyªn v−ît qu¸ 1/10 thÓ trängem ®ã, do ph¶i ®eo qu¸ nÆng, nªn cét sèng th−êng bÞ nÐn vµ bÞcong, ¶nh h−ëng xÊu râ rÖt ®Õn viÖc ph¸t triÓn cña em ®ã.HiÖn nay träng l−îng cÆp s¸ch cña trÎ em çc n−íc trªn thÕgiíi ®¹i ®a sè lµ v−ît qu¸ tiªu chuÈn nµy. HiÖn nay trängl−îng cÆp s¸ch cña kh«ng Ýt çc em nÆng trªn l/8 thÓ träng. Cãem cßn ®eo chiÕc cÆp nÆng b»ng 1/4 thÓ träng, ®iÒu nµy kh«ngthÓ cho phÐp ®−îc. VÒ vÊn ®Ò nh÷ng chiÕc cÆp s¸ch siªu trängcña trÎ em çc n−íc trªn thÕ giíi, bµ Xchªn«va kªu gäi çcbËc cha mÑ, çc thÇy c« gi¸o vµ çc giíi trong x· héi cÇn chóý. Bµ kiÕn nghÞ : trÎ em nªn dïng cÆp ®eo hai quai lªn hai vaichø kh«ng nªn dïng lo¹i cÆp ®eo mét vai; ®ång thêi bµ còngkªu gäi nªn thiÕt kÕ chÕ t¹o cho trÎ em nh÷ng lo¹i dông côhäc tËp vµ s¸ch vë nhÑ h¬n, h·y cè g¾ng gi¶m bít träng l−îngchiÕc cÆp s¸ch cho çc em trÎ em.

3/ S u ®iÒu kh«ng nªn trong häc tËp cña häc sinh.§i häc, cÇu häc quyÕt kh«ng ph¶i lµ viÖc dÔ, rÊt nhiÒu

häc sinh häc ngµy häc ®ªm khæ së mµ thµnh tÝch vÉn kh«ngcao, chñ yÕu lµ ch−a cã ph−¬ng ph¸p häc tËp tèt. TiÕn sÜC«nitch, nhµ t©m lý x· héi häc næi tiÕng cña n−íc Mü ®Ò ra 6®iÒu kh«ng nªn sau ®©y, nghe nãi cã thÓ t¨ng c−êng n¨ng lùchäc tËp cña häc sinh, çc em häc sinh çc tr−êng h·y thö lµmxem sao :

(1)- TuyÖt ®èi kh«ng nªn ngåi ®äc s¸ch thêi gian qu¸dµi. Mçi ngµy «n tËp mét ®o¹n, chØ dïng mét thêi gian rÊtng¾n, chØ cÇn tËp trung t− t−ëng, so víi ®äc mét çch khæ sëmét thêi gian dµi sÏ cãlîi h¬n nhiÒu. Ngåi ®äc mét thêi giandµi qu¸ còng kh«ng cã lîi cho søc khoÎ th©n thÓ.

(2)- Häc tËp hoÆc «n tËp kh«ng nªn nhiÒu mµ lo·ng. Cèg¾ng mçi lÇn häc tËp hoÆc «n tËp mét m«n, vÝ dô cÇn ph¶i häcthuéc lßng mét bµi th¬, tèt nhÊt lµ nªn ®äc c¶ bµi chø kh«ngnªn häc tõng c©u mét hoÆc tõng ®o¹n mét.

(3)- Kh«ng nªn häc bµi míi sau khi ¨n no. Bëi v× sau khi¨n c¬m, m¸u sÏ ch¶y vµo d¹ dµy gióp cho viÖc tiªu ho¸, m¸u®Õn n·o sÏ gi¶m ®i, nÕu lóc nµy mµ cø miÔn c−ìng häc tËp, th× chØtæ v¸ng ®Çu hoa m¾t mµ th«i.

(4)- Kh«ng nªn ph¶n l¹i çi “§ång hå sinh vËt” cñam×nh. Cã mét sè ng−êi th× buæi s¸ng tinh thÇn rÊt minh mÉn,nh−ng cã mét sè ng−êi l¹i chØ tËp trung tinh thÇn vµo buæi tèi,h·y chän thêi gian thÝch hîp ®Ó tËp trung tinh thÇn «n tËp.

(5)- Khi häc nhÊt thiÕt kh«ng ®−îc ngåi gÇn cöa sæ qu¸,kh«ng nªn nghe ®µi vµ xem ti-vi. NhÊt ®Þnh ph¶i t¹m thêi“Cach biÖt víi thÕ giíi bªn ngoµi”, cè g¾ng t×m lÊy mét chçthËt yªn tÜnh ®Ó «n tËp, nÕu kh«ng th× rÊt dÔ ph©n t¸n t− t−ëng,viÖc häc tËp sÏ mÊt nhiÒu c«ng søc h¬n.

(6)- Khi häc tËp bµi míi kh«ng nªn häc thuéc lßng

57 115 116

nh÷ng danh tõ chuyªn m«n tr−íc. CÇn ph¶i cè g¾ng dïng n¨nglùc hiÓu biÕt vµ çch diÔn dÞch tri thøc cña m×nh ®Ó häc tËp bµimíi, cho ®Õn khi hoµn toµn hiÓu vµ thuéc bµi xong råi míi häcthuéc lßng nh÷ng danh tõ nµy.

4/ Kh«ng nªn ®Ó cho çc em vïi ®Çu vµo ®èng s¸ch.Cã mét sè cha mÑ th−êng ®èi lËp viÖc tr−ëng thµnh vÒ

th©n thÓ víi viÖc t¨ng c−êng tri thøc cu¶ çc em häc sinh, chor»ng çc em tham gia luyÖn tËp thÓ dôc sÏ ¶nh h−ëng ®Õn häctËp. Kú thùc nh×n nhËn nh− vËy lµ phiÕn diÖn. RÌn luuyÖn thÓdôc mét çch hîp lý, sÏ lµm cho çc em lín lªn mét çch khoÎm¹nh, n©ng cao thÓ chÊt. Tõ quan ®iÓm y häc mµ xÐt, thÓ chÊtcã liªn hÖ mËt thiÕt víi trÝ lùc, bëi v× mäi ho¹t ®éng t− duy trÝlùc ®Òu lµ ho¹t ®éng cu¶ thÇn kinh trung khu ®¹i n·o. §¹i n·ocÇn «-xy vµ ®−êng huyÕt nhiÒu h¬n bÊt cø c¬ quan nµo kh¸c,hÇu nh− nã chiÕm ®Õn 1/5 toµn th©n. Çc c¬ b¾p cã thÓ t¹mthêi thiÕu «-xy mét thêi gian ng¾n vÉn duy tr× ho¹t ®éng ®−îc,nh−ng ®¹i n·o th× kh«ng ®−îc, bëi v× nã lµ Bé tæng t− lÖnh chØhuy toµn th©n, nÕu ch¼ng may thiÕu chÊt dinh d−ìng vµ n¨ngl−îng, lËp tøc sÏ dÉn ®Õn çc tæ chøc khÝ quan trong toµn th©nthÓ bÞ suy kiÖt. Th−êng xuyªn tham gia rÌn luyÖn thÓ dôc, tuÇnhoµn toµn th©n sÏ t¨ng nhanh, chÊt thay thÕ sÏ thÞnh v−îng, tÊtnhiªn sÏ c¶i thiÖn cho thÓ chÊt rÊt nhiÒu. Lóc nµy, do ®¹i n·o®· ®−îc cung cÊp ®Çy®ñ chÊt dinh d−ìng vµ n¨ng l−îng, ng−êita sÏ c¶m thÊy tinh lùc dåi dµo, l¹c quan. Thùc nghiÖm tr¾c®Þnh ®· chøng minh, n¨ng lùc t− duy vµ suy nghÜ cña conng−êi ®−îc nhanh chãng, ngoµi nh©n tè cã liªn quan ®Õn ditruyÒn ra, cßn cã liªn quan ®Õn viÖc th−êng xuyªn tham giarÌn luyÖn thÓ dôc n÷a. Cho nªn, ®Ó cho trÎ em t¨ng tr−ëng trÝthøc ®−îc tèt h¬n, tuyÖt ®èi kh«ng nªn b¾t trÎ em vïi ®Çu vµos¸ch vë, mµ cÇn ph¶i ®Ó cho çc em tham gia rÌn luyÖn th©n thÓ métçch thÝch ®¸ng.

5/ Bèn ®iÒu kiªng kþ trong viÖc b¶o hé thÞ lùc cho trÎ em.§iÒu kiªng kþ thø nhÊt lµ ®äc s¸ch vµ viÕt ch÷ ë d−íi

¸nh n¾ng mÆt trêi vµ ë nh÷ng chç qu¸ tèi.§iÒu kiªng kþ thø hai lµ xem b¸o,®äc s¸ch ë trªn tµu xe

hoÆc võa ®i võa xem hoÆc n»m xem s¸ch.§iÒu kiªng kþ thø ba lµ xem ti-vi thêi gian qu¸ dµi.§iÒu kiªng kþ thø t− lµ viÕt ch÷ b»ng bót ch× mê qu¸.6/ NhÊt thiÕt kh«ng nªn v× tiÕt kiÖm mét chót ®iÖn mµ lµm

háng ®«i m¾t cña trÎ em.Sè häc sinh trung, tiÓu häc bÞ cËn thÞ ngµy cµng nhiÒu,

khiÕn cha mÑ häc sinh lo l¾ng, nh−ng v©n cßn cã mét sè gia®×nh v× tiÕt kiÖm ®iÖn nªn cã thãi quen dïng bãng ®Ìn nhá, ®échiÕu s¸ng th−êng xuyªn kh«ng ®ñ, lµm tæn h¹i rÊt nhiÒu ®ÕnthÞ lùc cña çc em.

Së gi¸o dôc thµnh phè ThÈm D−¬ng ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra®é chiÕu s¸ng ë trong 302 hé gia ®×nh cã häc sinh tiÓu häc ëtrong thµnh phè. KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy chØ cã 60 hé cã ®Ìnhäc ë trªn bµn häc sinh la ®ñ ¸nh s¸ng phï hîp víi qui ®Þnhcña nhµ n−íc, chiÕm 19,86% tæng sè ®iÒu tra. Cßn 242 hékh«ng ®ñ tiªu chuÈn ¸nh s¸ng, chiÕm 81,l3% tæng sè. Cã métgia ®×nh häc sinh tiÓu häc cã 4 ng−êi ë trong mét c¨n phßngréng 13,5 m2 mµ chØ cã mét bãng ®Ìn trßn 15 o¸t. L¹i cã métgia ®×nh häc sinh líp 4, theo tiªu chuÈn ¸nh s¸ng trong nhµ th×chØ ®¹t 5%. Nh− vËy lµ thiÕu 95% ¸nh s¸ng. Cho nªn, ®Ò nghÞvíi çc bËc cha mÑ h·y chó ý ®Õn ¸nh s¸ng trong nhµ, nªn cã ®ñ¸nh s¸ng cho con trÎ.

Mét c¨n phßng réng 13 - 14 m2 cÇn ph¶i cã mét ngän®Ìn nª-«ng 40 o¸t. NÕu bµn häc çch xa ngän ®Ìn th× trªn bµnhäc cÇn ph¶i cã mét ngän ®Ìn nª-«ng 8 o¸t n÷a hoÆc métbãng ®Ìn trßn 25 o¸t. ¸nh s¸ng ph¶i chiÕu tõ phÝa tr−íc bªntr¸i hoÆc phÝa chÕch bªn tr¸i, ®Ó tr¸nh tay bÞ lÊp bãng. Khi trêi

58 117 118

©m u th× dï lµ ban ngµy còng ph¶i bËt ®Ìn. TuyÖt ®èi kh«ngnªn v× tiÕt kiÖm mét chót tiÒn ®iÖn mµ lµm h¹i ®«i m¾t cña contrÎ.

7/ B¶y ®iÒu kiªng kþ vÒ vÖ sinh trong ho¹t ®éng tr¹i hÌ.Trong thêi gian nghØ hÌ, nh÷ng ho¹t ®éng tr¹i hÌ cã søc

quyÕn rò mª hån ®· l«i cuèn hµng ngh×n hµng v¹n çc b¹n trÎ®Õn tr¹i. VËy th× trong nh÷ng ho¹t ®éng nµy cÇn chó ý nh÷ng®iÓm g×. Xin h·y chó ý b¶y ®iÓm sau ®©y :

(1) Kh«ng nªn ®Õn nh÷ng n¬i ®ang cã bÖnh truyÒnnhiÔm l−u hµnh. Tr−íc khi ®i ph¶i t×m hiÓu m«i tr−êng vÖ sinhë n¬i m×nh s¾p ®Õn, cÇn ph¶i chuÈn bÞ mét tói thuèc nho nhá,trong ®ã cã thuèc ®á, b«ng b¨ng, cån, thuèc tÝm, t¨m b«ng vµthuèc cÇm m¸u, l¹i cßn ph¶i mang thuèc hoµng liªn, dÇu ho¾ch−¬ng cïng nh÷ng lo¹i thuèc th«ng th−êng néi khoa kh¸c, vµph¶i cã mét ng−êi chuyªn phô tr¸ch.

(2) Kh«ng nªn mÆc ¸o ni-l«ng, ®i dÐp hoÆc ®i giµy da.QuÇn ¸o nªn réng r·i, tho¸ng khÝ, mò ph¶i cã vµnh che n¾ng,ph¶i ®i giµy ®Õ b»ng vµ nhÑ, cã chÊt ®µn håi tèt. Tèt nhÊt lµkh«ng nªn ®i dÐp nhùa, giµy da v.v...nh÷ng lo¹i giµy kh«ng cãchÊt ®µn håi hoÆc ®Õ cøng. Nªn c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm løa tuæi,con trai hay con g¸i mµ ®Þnh hµnh tr×nh mçi ngµy. Tèt nhÊtkh«ng nªn hµnh qu©n ®i bé ®−êng dµi, v−ît qu¸ søc cña çcem.

(3)Kh«ng nªn ngñ ë ngoµi trêi. §Þa ®iÓm dùng lÒu ph¶ichän n¬i cao, kh« r¸o, s¹ch sÏ, thuËn tiÖn cho viÖc lÊy n−íc.Thøc ¨n mang theo ph¶i giµu chÊt dinh d−ìng, kh«ng «i thiu,kh«ng nhiÔm trïng. Mçi ngµy ph¶i ngñ cho ®ñ. Çc em d−íi14 tuæi, mçi ngµy Ýt nhÊt ph¶i ngñ ®ñ 8 tiÕng ®ång hå. Ban®ªm tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc n»m trªn cá lé thiªn mµngñ, ®Ó tr¸nh c¶m l¹nh hoÆc bÞ muçi ®èt mµ sinhbÖnh.

(4) Trong khi ®ang cã må h«i, kh«ng ®−îc xuèng s«ngt¾m, b¬i. Muèn b¬i ph¶i cã ng−êi chuyªn m«n phô tr¸ch antoµn.

Sau khi cã nh÷ng ho¹t ®éng mÖt nhäc (nh− leo nói ch¼ngh¹n) kh«ng ®−îc ®äc s¸ch hoÆc ch¬i nh÷ng trß ch¬i trÝ tuÖ, ®Ótr¸nh g¸nh nÆng cho tim vµ m¾t.

(5) B¹n nµo cã bÖnh m·n tÝnh hoÆc c¶m thÊy ng−êi kh«ngkhoÎ th× kh«ng nªn ra ngoµi.

(6) Trong ®éi ngò kh«ng nªn thiÕu mét ng−êi lín tuæilµm ®éi tr−ëng ®Ó khi gÆp t×nh huèng th× cã thÓ gi¶i quyÕthoÆc xö lý ®−îc.

8/ Kh«ng nªn ®äc s ch d−íi nh n¾ng mÆt trêi.Con ng−êi ta khi ®äc s¸ch hoÆc lµm viÖc, yªu cÇu ph¶i cã

¸nh s¸ng thÝch hîp, chØ cã nh− vËy míi cã thÓ xem ®−îc râ vµc¶m thÊy tho¶i m¸i. nh s¸ng qu m¹nh sÏ kÝch thÝch vµ lµm ph−¬ngh¹i ®Õn m¾t.

Nãi chung, ¸nh s¸ng thÝch hîp nhÊt víi con m¾t cñang−êi ta lµ ¸nh s¸ng tù nhiªn. Nh−ng ¸nh s¸ng tù nhiªn cã hailo¹i, mét lo¹i gäi lµ t¸n x¹ quang, mét lo¹i kh¸c gäi lµ trùc x¹quang. §äc s¸ch hay lµm viÖc d−íi ¸nh s¸ng t¸n x¹ quang th×c¶m thÊy tho¶i m¸i nhÊt, ®äc ch÷ râ rµng nhÊt vµ kh«ng chãngmÖt. Bëi v× t¸n x¹ quang to¶ ®Òu vµ nhu hoµ. Cßn trùc x¹quang th× kh«ng nh− vËy, nã qu¸ nãng, lµm hoa m¾t, khiÕncho ng−êi ta c¶m thÊy rÊt kh«ng tho¶i m¸i, thËm chÝ sî ¸nhs¸ng, nhøc m¾t.

Cßn mét lo¹i ¸nh s¸ng n÷a, tøc lµ ¸nh s¸ng nh©n t¹o nh−®Ìn ®iÖn, ®Ìn nª-«ng, ¸nh s¸ng cña nÕn, cña ®uèc, cña dÇuv.v... ChiÕu s¸ng mét çch chÝnh x¸c, kh«ng nh÷ng lµ ®é s¸ngph¶i ®Çy ®ñ, mµ h−íng chiÕu s¸ng tèt nhÊt lµ ph¶i tõ phÝatr−íc bªn tr¸i. Mét phßng häc tiªu chuÈn ( 50 m2 , cao 3,3 -3,4 m ) cÇn ph¶i cã 6 bãng ®Ìn trßn 100 o¸t hoÆc 6 bãng ®Ìn

59 119 120

nª-«ng 40 o¸t, treo cao kho¶ng 1,5 - 2 m, cù li gi÷a çc ®ÌngÊp ®«i ®é cao lµ võa.

Nh÷ng ¸nh s¸ng m¹nh, ngoµi ¸nh s¸ng mµu tr¾ng ra, nãbao hµm ¸nh s¸ng cña b¶y mµu s¾c nh− mµu ®á, vµng chanh,mµu vµng, mµu xanh lôc, xanh lam, mµu chµm vµ mµu tÝm,cßn cã mÊy lo¹i ¸nh s¸ng n÷a mµ m¾t th−êng ta kh«ng nh×nthÊy ®−îc, ®ã lµ hång ngo¹i tuyÕn vµ tö ngo¹i tuyÕn, nÕu nh−m¾t ta bÞ kÝch thÝch cña tö ngo¹i tuyÕn nhiÒu qu¸, thêi gian l¹idµi th× s÷ ph−¬ng h¹i ®Õn tÕ bµo trßng ®en cña m¾t, hai m¾t sÏv« cïng nhøc nhèi, lËp tøc sÏ kh«ng nh×n râ vËt g× n÷a vµph¶isau vµi ba ngµy míi dÇn dÇn trë l¹i b×nh th−êng ®−îc.

§· biÕt lµ ¸nh s¸ng qu¸ m¹nh rÊt nguy h¹i cho m¾t,chóng ta cÇn ph¶i chó ý b¶o hé con m¾t. Tèt nhÊt lµ kh«ng nªnlµm nh÷ng viÖc qu¸ søc lùc cña m¾t d−íi ¸nh s¸ng qu¸ m¹nh,còng kh«ng nªn xem s¸ch, ®äc b¸o, viÕt l¸ch d−íi ¸nh s¸ngtrùc tiÕp cña mÆt trêi. NÕu m¾t bÞ lo¸ th× ph¶i dïng kÝnh thÝchhîp ®Ó ®iÒu chØnh, nÕu ®äc s¸ch, viÕt ch÷ qu¸ l©u th× thØnhtho¶ng nªn cho m¾t nghØ ng¬i, ®i xem nh÷ng c¶nh vËt ë xa ®Ógi¶i trõ sù mÖt mái cña m¾t. Khi ho¹t ®éng d−íi ¸nh s¸ng m¹nhth× cã thÓ ®eo mét lo¹i kÝnh r©m ®Ó b¶o vÖ m¾t khái bÞ tænth−¬ng.

Ngoµi nh÷ng nguyªn nh©n kÓ trªn ra, nÕu ng−êi nµo cßnthÊy m¾t bÞ s−ng, sî ¸nh s¸ng, kh«ng ®äc s¸ch ®−îc l©u, nh×nthÊy lê mê th× ng−êi ®ã bÞ lo¹n thÞ.

9/ Kh«ng nªn n»m ®äc s¸ch.N»m ®äc s¸ch rÊt tæn h¹i ®Õn thÞ lùc, ®ã lµ ®iÒu mµ mäi

ng−êi ®Òu ®· biÕt. Song ®iÒu nguy h¹i cña viÖc n»m ®äc s¸chcßn xa h¬n thÕ nhiÒu.

Gi−êng lµ n¬i ®Ó cho con ng−êi n»m ngñ, nghØ ng¬i, hÔng−êi ta n»m lªn gi−êng lµ ng−êi ta h−ëng thô diÖn tÝch dÉnlùc cña tr¸i ®Êt nhiÒu h¬n, tõ ®ã mµ b×nh æn tØ lÖ tiÕt tÊu sinh

lý vèn cã cña c¬ thÓ con ng−êi, ®ã chÝnh lµ b¸o hiÖu con ng−êi®i vµo giÊc ngñ. VËy mµ n»m ®äc s¸ch khiÕn cho ®¹i n·o liªntôc bá ®i nh÷ng tÝn hiÖu, c−ìng chÕ c¬ thÓ ph¶i thay ®æi tØ lÖtiÕt tÊu sinh lý. Nh− vËy, nÕu kÐo dµi sÏ lµm cho sù tiÕt tÊusinh lý cña c¬ thÓ mÊt ®i sù c©n b»ng, dÉn ®Õn bÖnh thÇn kinhsuy nh−îc vµ bÖnh t©m huyÕt qu¶n.

Cã mét sè ng−êi tr−êng kú n»m ®äc s¸ch, do tiÕt tÊu sinhlýmÊt ®i sù c©n b»ng mµ sinh ra çc bÖnh t©m thÇn ho¶nglo¹n, ®Çu ãc nÆng nÒ, tiªu ho¸ kh«ng tèt v.v...NÕu cø kÐo dµi th×cßn cã thÓ dÉn ®Õn m¾c çc bÖnh nh− bÖnh d¹ dµy, bÖnh thiÕu m¸uv.v...

10/ Kh«ng nªn ngåi ®äc s¸ch ë trªn ghÕ s«-pha l©u qu¸.Chç ngåi cña ghÕ s«-pha rÊt thÊp, l¹i cã lß so rÊt m¹nh,

ngåi lªn ®ã, m«ng sÏ bÞ lón xuèng, c¬ sau ë x−¬ng chËu bÞc¨ng ra. Lóc ®ã mµ xem s¸ch, nÕu hai tay cÇm s¸ch n©ng cao,tuy l−ng, cæ vµ m¾t cã c¶m thÊy tho¶i m¸i, nh−ng hai vai th×kh«ng chÞu ®ùng ®−îc l©u, tÊt nhiªn ph¶i h¹ thÊp xuèng ®Ó cãchç dùa. ThÕ lµ hai m¾t l¹i ph¶i nh×n xuèng, thêi gian kÐo dµisÏ lµm cho c¬ m¾t phÝa d−íi bÞ mÖt mái. NÕu −ìn th¼ng ng−êilªn mµ ®Çu cói xuèng ®Ó ®äc s¸ch, do t¸c dông cña träng lùc®Çu khiÕn cho c¬ l−ng vµ cæ bÞ c¨ng ra, phÇn g¸y còng l¹i bÞc¨ng ra, nh− vËy trong gi¶i phÉu häc ng−êi ta gäi lµ “bÞ ®éngkh«ng ®ñ”, khiÕn cho ng−êi ta c¶m thÊy ®au l−ng mái cæ.Ngµy th¸ng kÐo dµi dÔ lµm cho x−¬ng cæ bÞ ®au. Cho nªn nÕuxem s¸ch thêi gian dµi th× nªn ngåi trªn ghÕ dùa, tèt nhÊt lµnªn ®Ó s¸ch ë trªn bµn mµ ®äc. Nªn ngåi trªn ghÕ cøng th× tèt,®é cao cña ghÕ nªn võa víi tÇm ch©n. Muèn ngåi ®−îc tho¶im¸i th× cã thÓ kª mét miÕng mót lµm ®Öm. Víi nh÷ng ng−êilµm viÖc l©u dµi ë bµn giÊy th× kh«ng nªn ngåi trªn ghÕ s«pha, lý do th× nh− trªn ®· nãi.

11/ TuyÖt ®èi kh«ng nªn dïng ngãn tay quÖt vµo l−ìi

60 121 122

lÊy n−íc bät ®Ó gië trang s¸ch vµ ®Õm tiÒn.T−¬ng truyÒn thêi cæ ®¹i, ë n−íc A cã mét vÞ ®¹i t−íng

qu©n tóc trÝ ®a m−u, trong viÖc chØ huy qu©n ®éi giao chiÕn víin−íc B, ®· tõng lËp ®−îc nhiÒu chiÕn c«ng, khiÕn cho qu©n®éi n−íc B lu«n lu«n thua trËn ph¶i rót lui. §óng lóc cuécchiÕn ®Êu gi÷a hai n−íc ®ang kÞch liÖt th× vÞ t−íng lÜnh quanträng cña n−íc A bÞ bÖnh trong ng−êi. B¶n th©n vÞ t−íng lÜnhnµy biÕt r»ng m×nh ch¼ng cßn sèng ®−îc bao l©u n÷a, vµ ®· dùliÖu sau khi «ng chÕt th× vÞ ®¹i t−íng qu©n kia cña n−íc B nhÊt®Þnh sÏ ®em qu©n ®Õn ®¸nh vµ sÏ truy t×m thi thÓ vµ binh th−cña «ng. Lµm thÕ nµo ®Ó ®èi phã víi «ng ta b©y giê ? VÞ t−ínglÜnh cña n−íc A nµy n¾m ®−îc çi tËp qu¸n xÊu cña vÞ ®¹it−íng qu©n n−íc B lµ thÝch dïng ngãn tay çi bªn ph¶i quÖtvµo l−ìi lÊy n−íc bät ®Ó gië çc trang s¸ch, thÕ lµ «ng ta bµyra mét diÖu kÕ. Qu¶ nhiªn, sau khi «ng t−íng lÜnh n−íc A chÕt®−îc Ýt l©u, vÞ ®¹i t−íng qu©n n−íc B liÒn ®em binh m· ®Õnt×m ®−îc phÇn mé cña «ng, ®µo lªn t×m hµi cèt vµ binh th−,«ng ta kh«ng thÓ chê ®îi ®−îc l©u, liÒn lÊy ngay quyÓn binhth− ra lËt tõng trang xem. §óng lóc «ng nµy ®ang tËp trungtinh thÇn ®äc cuèn s¸ch th× bçng nhiªn c¶m thÊy m¾t hoa ®Çuv¸ng, tim ®¹p m¹nh vµ buån n«n, bông ®au d÷ déi, chØ mét l¸tsau lµ héc m¸u, ng· xuèng ®Êt vµ qua ®êi. Th× ra «ng t−íngn−íc A tr−íc khi l©m chung ®· ®Ó l¹i di chóc : §em binh th−chØnh lý thµnh s¸ch, sau ®ã tÈm thuèc ®éc m¹nh vµo quyÓns¸ch råi ch«n cïng thi hµi cña «ng, ®Ó cho ®èi ph−¬ng còng sÏchÕt mµ kh«ng biÕt hèi. NÕu vÞ ®¹i t−íng qu©n n−íc B kiakh«ng cã thãi quen xÊu lµ dïng tay quÖt vµo l−ìi ®Ó gië s¸chth× hoµn toµn cã thÓ tr¸nh ®−îc bi kÞch nµy x¶y ra.

Trong cuéc sèng th−êng ngµy, nh÷ng ng−êi dïng ngãntay quÖt lªn l−ìi ®Ó gië trang s¸ch hoÆc ®Õm tiÒn, ®Õm temphiÕu v.v...kh«ng ph¶i lµ Ýt, thùc ra ®ã còng lµ mét thãi quen

xÊu, mÊt vÖ sinh. Nh÷ng ng−êi cã thãi quen xÊu nµy, ®¹i ®a sèlµ v« t×nh ®· ®−a çc lo¹i chÊt ®éc vµ vi sinh vËt g©y bÖnh trùctiÕp vµo trong måm m×nh, dÉn ®Õn tróng ®éc cÊp tÝnh vµ m¾cçc lo¹i bÖnh tËt, nhÑ th× nguy h¹i ®Õn søc khoÎ, nÆng th× nguy cÊp®Õn tÝnh mÖnh.

Qua sù nghiªn cøu cña y häc hiÖn ®¹i ®· chøng minh,trªn ngãn tay mét ng−êi b×nh th−êng, kh«ng nh÷ng chøa ®ùnghµng triÖu con vi trïng g©y çc lo¹i bÖnh mµ cßn cã çc lo¹i tÕkhuÈn vi l−îng vµ çc chÊt ®éc ho¸ häc Theo kiÓm ®Þnh th× cø10 mm2 trang b¸o th× cã 837 - 900 con trùc khuÈn ®¹i trµng,trùc khuÈn kiÕt lþ vµ trùc khuÈn th−¬ng hµn, cã 2000 con trùckhuÈn lao, vi trïng c¶m cóm, vi trïng viªm gan v.v... §Æc biÖtph¸t hiÖn trªn çc lo¹i s¸ch, b¸o, t¹p chÝ ë trong th− viÖn,trong phßng ®äc c«ng céng, do ng−êi ®äc nhiÒu, truyÒn taynhau nhiÒu nªn « nhiÔm cµng nghiªm träng. Ngay nh÷ng ®ångtiÒn còng kh«ng s¹ch sÏ g×, còng rÊt kh«ng vÖ sinh. B×nh qu©ntrªn mçi tê giÊy b¹c cã 18 triÖu con vi trïng g©y bÖnh. Chonªn, söa ®æi ngay çi thãi quen mÊt vÖ sinh nµy ®i lµ v« cïng cÇnthiÕt.

12/ Ba ®iÒu kiªng kþ trong viÖc ®äc s¸ch.§äc s¸ch lµ con ®−êng quan träng ®Ó tiÕp thu tri thøc.

Song ®Ó thùc sù ®äc s¸ch ®−îc tèt, cã thÓ biÕn nh÷ng tri thøctrong s¸ch thµnh chÊt bæ cña m×nh, cÇn ph¶i lµm ®−îc “ba®iÒu kh«ng nªn” sau ®©y :

Mét lµ kh«ng nªn ®äc s¸ch kiÓu “Chuån chuån ®¹pn−íc”, ®äc l¸ng tr¸ng, nªn hiÓu biÕt rÊt hêi hît. Hai lµ kh«ngnªn ®äc s¸ch kiÓu “KiÕn tha måi”. Do véi vµng vËn chuyÓn,tÝch tr÷, ®äc mµ kh«ng suuy nghÜ, ¨n mµ kh«ng tiªu, kÕt qu¶thu thËp tuy nhiÒu, song ch¼ng qua còng chØ nh− lêi Lç TÊn ®·tõng nãi lµ “Hai ch©n tñ s¸ch” mµ th«i. Ba lµ kh«ng nªn ®äcs¸ch kiÓu “B−¬m b−ím h¸i hoa”, võa kh«ng cã môc ®Ých râ

61 123 124

rµng, cµng kh«ng cã ý thøc s¸ng t¹o, ®äc qua lµ xong, ch¼ngph¸t huy ®−îc t¸c dông râ rµng nh÷ng ®iÒu s¸ch viÕt. Pªkennãi rÊt hay : §äc s¸ch “Ph¶i nh− con ong mËt, võa thu thËp,võa chØnh lý, nh− vËy míi cã thÓ v¾t ra ®−îc mËt ong th¬mngon bæ Ých.”

110- 12 ®iÒu cÊm kþvÒ ®å ch¬i cña trÎ em

1/Kh«ng nªn cho trÎ em qu¸ nhiÒu ®å ch¬i.Sù ph¸t dôc nhanh chãng cña hÖ thèng thÇn kinh lµ ®Æc

®iÓm cña thêi kú Êu nhi. Trong giai ®o¹n nµy, nh÷ng khu vùccã liªn quan ®Õn xóc gi¸c, thÝnh gi¸c, vÞ gi¸c vµ sù vËn ®éngcña c¬ b¾p do ®¹i n·o ®iÒu khiÓn ®−îc thµnh thôc sím nhÊt,nÕu cã sù kÝch thÝch tho¶ ®¸ng th× sÏ cã t¸c dông thóc ®Èychóng ph¸t triÓn rÊt tèt. VÝ dô mét sè ®å ch¬i cã mµu s¾c rùcrì cã thÓ thóc ®Èy thÇn kinh thÞ gi¸c ph¸t triÓn. §Ó cho çc emsê mã vµo ®å ch¬i cã thÓ thóc ®Èy thÇn kinh xóc gi¸c ph¸ttriÓn. Song cã ®iÒu hÖ thèng thÇn kinh cña trÎ em ch−a ®−îckiÖn toµn, nÕu ngo¹i giíi kÝch thÝch qu¸ nhiÒu th× çc lo¹ih−ng phÊn ¶nh h−ëng lÉn nhau, khèng chÕ lÉn nhau, sÏ xuÊthiÖn hiÖn t−îng suy nh−îc ho¸ h−ng phÊn, KÕt qu¶ ng−îc l¹ivíi mong muèn lµm ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t dôc hÖ thèng thÇnkinh cña trÎ em.

XÐt tõ mét khÝa c¹nh kh¸c, ®å ch¬i cña trÎ em qu¸ nhiÒu,cßn cã thÓ g©y nªn t©m lý chiÕm h÷u “Tµi phó” ë trong çcem, nÕu cø kÐo dµi th× trong t− t−ëng, ý thøc cña çc em sÏn¶y sinh mét thãi quen xÊu lµ hay so s¸nh “Tµi phó” víi çcem kh¸c. Trong khi møc sèng hiÖn nay cßn ch−a thËt lµ cao

mµ chóng ta ®· chi phÝ cho con trÎ mét kho¶n tiÒn kh¸ lín.Cho nªn trong t×nh h×nh kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓnlµnh m¹nh vÒ trÝ lùc cña çc em, chóng ta nªn cã ý thøc båid−ìng cho çc em thãi quen sèng tiÕt kiÖm, chÊt ph¸c còng lµ®iÒu t−¬ng ®èi quan träng. Nh− vËy ®èi víi trÎ em còng nh−®èi víi çc bËc cha mÑ ®Òu cã Ých.

2/ Kh«ng nªn ®Ó cho trÎ em ngËm mót ®å ch¬i.HiÖn nay trªn thÞ tr−êng cã b¸n rÊt nhiÒu lo¹i ®å ch¬i

b»ng nhùa, tÊt c¶ ®Òu s¶n xuÊt b»ng lo¹i nhùa mÒm. §Ó b¶o®¶m cho mµu s¾c rùc rì trªn ®å ch¬i khái bÞ phai mµu, ng−êita th−êng pha thªm chÊt cadimi kim lo¹i vµo. Sau khi lo¹inhùa mÒm nµy bÞ l·o ho¸ sÏ bÞ ph©n gi¶i thµnh thÓ khÝ nhÑ cloho¸ cã h¹i cho c¬ thÓ, tÝnh ®éc h¹i cña cadimi cã thÓ x©mnhËp vµo hÖ thèng thÇn kinh cña con ng−êi. Ngoµi ra cßn cãnh÷ng ®å ch¬i b»ng gç hoÆc b»ng s¾t, bªn ngoµi ®Òu cã métlíp s¬n, trong s¬n ®Òu cã nh÷ng chÊt ®éc nh− ch×, nh«m,benden v.v... NÕu con b¹n th−êng xuyªn ngËm mót ®å ch¬inµy ë trong måm, nh− vËy chÊt ®éc dÇn dÇn thÊm vµo c¬ thÓqua måm. H¬n n÷a trÎ em ®ang lµ thêi kú ph¸t dôc m¹nh nhÊt,l−îng hÊp thu çc lo¹i vËt chÊt so víi ng−êi lín cao h¬n nhiÒu,thêi gian kÐo dµi sÏ dÉn ®Õn tróng ®éc m·n tÝnh, tõ ®ã mµ ph¸tsinh ra ®ñ çc lo¹i bÖnh.

§Ó cho con b¹n tr−ëng thµnh khoÎ m¹nh, xin ®Ò nghÞh·y th−êng xuyªn gi¸o dôc con em kh«ng nªn ngËm mótnh÷ng ®å ch¬i ë trong måm; sau khi ch¬i çc ®å ch¬i xong,ph¶i röa tay thËt s¹ch råi míi cÇm thøc ¨n ®Ó ¨n. Ngoµi rakh«ng nªn ®Ó cho trÎ em mót ngãn tay hoÆc võa ch¬i ®å ch¬ivõa ¨n. ChØ cã nh− vËy míi cã thÓ ®Ò phßng nh÷ng chÊt cã h¹iqua måm vµo trong c¬ thÓ.

3/ Kh«ng nªn mua nh÷ng ®å ch¬i cã tiÕng ån lín qu¸.§Ó b¶o ®¶m søc khoÎ cho trÎ em, tæ chøc y tÕ thÕ giíi ®·

62 125 126

x¸c minh qui ®Þnh tiÕng ån cña ®å ch¬i kh«ng ®−îc cao qu¸70 ®ªxiben. Nh−ng khi kiÓm tra th× çc ngµnh h÷u quan l¹iph¸t hiÖn, cã mét sè ®å ch¬i ë Trung Quèc nh− m¸y bay, «t«c¶nh s¸t, xe m«-t« v.v... ph¸t ra tiÕng ån nãi chung lµ cao qu¸70 ®ªxiben, cã ®å ch¬i cßn cã tiÕng ån cao h¬n 100 ®ªxiben.NÕu th−êng xuyªn ch¬i nh÷ng ®å ch¬i nµy, cã thÓ ¶nh h−ëngbÊt lîi cho hÖ thèng thÝnh gi¸c cña trÎ em, thËm chÝ cßn cã thÓdÉn ®Õn bÖnh t¹m thêi nghÔnh ng·ng. Cho nªn, khi çc bËcphô huynh mua ®å ch¬i cho con trÎ, kh«ng nªn mua nh÷ng ®åch¬i cã tiÕng ån qu¸ lín, ®Ó tr¸nh mèi nguy h¹i tiÒm Èn chosøc khoÎ cña trÎ em.

4/ Kh«ng nªn cho trÎ em thæi bong bãng nhùa.T¹i mét bÖnh viÖn ë Trung Quèc cã mét tr−êng hîp, mét

em bÐ lªn 3 tuæi bÞ bong bãng nhùa lµm t¾c ®−êng h« hÊp ®·bÞ chÕt.

Sù thÓ lµ nh− thÕ nµy : H«m ®ã, bµ mÑ cña bÐ trai nµydÉn em ®i chî. Em bÐ trai tr«ng thÊy trªn s¹p hµng cã bµy b¸nbong bãng nªn rÊt thÝch. ThÕ lµ bµ mÑ mua cho con mét qu¶.Em bÐ rÊt vui mõng cÇm qu¶ bãng råi ra søc thæi lÊy thæi ®Ó.Nh−ngdo em cßn bÐ qu¸ nªn kh«ng ®ñ søc thæi cho qu¶ bãngc¨ng, em vÉn ngËm qu¶ bãng ë måm. Lóc ®ã h¬i trong qu¶bãng phôt vµo måm em bÐ, ®ång thêi qu¶ bãng còng b¾n theovµo trong cæ häng, thÕ lµ lµm cho em bÞ t¾c thë, em kªu lªn®−îc mét tiÕng , bµ mÑ kh«ng biÕt lµm thÕ nµo liÒn véi vµng®−a em vµo ngay mét bÖnh viÖn gÇn ®ã. Tuy çc b¸c sÜ ®· hÕtlßng cÊp cøu, nh−ng kh«ng lµm çch nµo ®Ó g¾p qu¶ bongbãng ë trong cæ häng ra ®−îc. Nh− vËy, sau ch−a ®Çy 10 phót,mét em bÐ trai ng©y th¬, ho¹t b¸t ®· bÞ mét qu¶ bong bãngtr«i vµo häng lµm t¾c thë ®· qua ®êi.

Cho nªn xin cã lêi khuyªn çc bËc cha mÑ trÎ tuyÖt ®èikh«ng ®Ó cho çc em cßn nhá ch¬i trß thæi bong bãng. Çc em

lín h¬n khi thæi bong bãng còng cÇn ph¶i hÕt søc chó ý, chínªn ®Ó tÊn bi kÞch nh− thÕ nµy diÔn l¹i mét lÇn n÷a.

5/ Kh«ng nªn dïng nhùa ®Ó s¶n xuÊt ®å ch¬i cho trÎ em -chiÕc kÌn nhá.

Trªn çc thÞ tr−êng ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n ®Òu cãnh÷ng ®å ch¬i trÎ em ®−îc lµm b»ng nhùa bµy b¸n - chiÕc kÌnnhá. Khi trÎ em ch¬i kÌn b»ng nhùa, kh«ng nh÷ng chØ dïngmåm ®Ó thæi kÌn, mµ chóng cßn c¾n, cßn gÆm, nh− vËy rÊtkh«ng cã lîi cho søc khoÎ cña trÎ em. Bëi vi khi nhµ m¸y s¶nxuÊt nh÷ng chiÕc kÌn con b»ng nhùa nµy, ®Ó cho mµu s¾c®−îc t−¬i míi dµi l©u kh«ng phai, nªn ®· pha vµo mét lo¹ithuèc æn ®Þnh gäi lµ muèi cadimi, ®ång thêi cßn s¬n ra bªnngoµi chiÕc kÌn nhùa n÷a, trong s¬n còng cã thµnh phÇncadimi. TiÕp xóc l©u dµi víi cadimi sÏ lµm cho c«ng n¨ng thÇnkinh cña trÎ em bÞ suy tho¸i, ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn lµnhm¹nh cña trÎ em. Cho nªn, ®å ch¬i cña trÎ em, chiÕc kÌn con,kh«ng nªn lµm b»ng nhùa.

6/ Kh«ng nªn cho trÎ em ch¬i tiÒn giÊy.Cã nh÷ng bËc cha mÑ cho con tiÒn giÊy ®Ó ch¬i, lÊy çi

®ã ®Ó cho con vui. Kú thùc, lµm nh− vËy chØ cã h¹i chø kh«ngcã lîi.

Sè vi trïng ë trªn mÆt ®ång tiÒn giÊy lo¹i 100 ®ång, ÝtnhÊt lµ 7.200, mµ nhiÒu nhÊt lµ 10 v¹n 8 ngh×n 100 con vitrïng, ®ñ çc lo¹i cÇu khuÈn. TrÎ con ch¬i tiÒn giÊy xong l¹idïng tay cÇm thøc ¨n ®Ó ¨n, nh− vËy lµ ®−a bao nhiªu vi trïngvµo trong måm, g©y nªn çc bÖnh truyÒn nhiÔm. Cho nªn,mong r»ng çc bËc cha mÑ kh«ng nªn cho trÎ con ch¬i tiÒngiÊy.

7/ TuyÖt ®èi kh«ng nªn mua nh÷ng ®å ch¬i gi¶ cho trÎcon.

Çc nhµ t©m lý häc trÎ em cña Mü cho r»ng : nh÷ng ®å

63 127 128

ch¬i tèt nhÊt lµ nh÷ng ®å ch¬i mµ çch ch¬i kh«ng ®¬n ®iÖunh− ®å ch¬i ch¾p gç, bóp bª, xÕp nhµ, hép nhá, Êm nhá vµ bµnnhá v.v...Nh÷ng ®å ch¬i nµy cã thÓ ®Ó cho trÎ em ë nhiÒu løatuæi ch¬i ®i ch¬i l¹i ®−îc. Ch¬i theo tuú ý thÝch. Cã lîi choviÖc båi d−ìng høng thó vµ ý thøc s¸ng t¹o cho trÎ em.

Çc chuyªn gia nãi r»ng : dë nhÊt lµ çc ®å ch¬i chØ cãmét çch ch¬i. VÝ dô nh− cã ®å ch¬i chØ ho¹t ®éng ®−îc vµiphót sau khi lªn d©y cãt hoÆc bËt c«ng t¾c pin, vµ chØ cã thÕmµ th«i. §å ch¬i, tÊt nhiªn trªn danh nghÜa lµ ®Ó cho ng−êi tach¬i, song nh÷ng lo¹i ®å ch¬i nh− thÕ nµy khiÕn cho trÎ emchØ ®ãng vai trß : “Ng−êi bµng quan”, cho nªn ch¼ng mÊychèc mµ çc em ®· ch¸n , thËm chÝ cßn ghÐt n÷a.

Çc chuyªn gia c¶nh giíi çc bËc cha mÑ r»ng, khi chänmua ®å ch¬i, nhÊt thiÕt kh«ng nªn mua ®å ch¬i " Dëm ".

8/ Kh«ng nªn cho trÎ em ch¬i ®µn diÖn tö “§å ch¬i”.Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, çc lo¹i ®µn ®iÖn tö tåi b¸n ®Çy rÉy

trªn thÞ tr−êng. Kh«ng Ýt ng−êi cho r»ng ®µn ®iÖn tö nµy rÎtiÒn nªn mua vÒ cho con häc ®Ó båi d−ìng ©m nh¹c cho con.Kú thùc nh÷ng lo¹i ®µn ®iÖn tö nµy ©m l−îng, ©m s¾c ch¼ng rag× (tøc lµ chÊt l−îng ©m thanh rÊt kh«ng chuÈn). Çch ®©ykh«ng l©u, trªn mét héi nghÞ gi¸m ®Þnh, çc chuyªn gia h÷uquan vµ çc nhµ gi¶ng d¹y ©m nh¹c ®· ph¶n ¸nh : “¢m nh¹c”mµ çc lo¹i ®µn ®iÖn tö nµy tÊu lªn kh«ng ph¶i lµ ©m nh¹c, mµlµ tiÕng ån. NÕu dïng lo¹i ®µn ®iÖn tö tåi nµy ®Ó gi¸o dôc khëi®iÓm tri thøc ©m nh¹c cho trÎ em th× sÏ khiÕn cho " Tai ©mnh¹c" cña trÎ em bÞ tµn lôi vµ tæn h¹i.

9/ Kh«ng nªn dïng pin cùc tiÓu lµm ®å ch¬i.Cã mét sè bËc cha mÑ lÊy nh÷ng côc pin cùc tiÓu ®·

dïng råi cho trÎ em lµm ®å ch¬i, nªn ®· dÉn ®Õn tr−êng hîp cãem ®· nuèt côc pin ®ã vµo bông.

Sau khi trÎ em ®· nuèt nhÇm côc pin cùc tiÓu vµo bông

råi, sau 10 ®Õn 63 tiÕng ®ång hå (b×nh qu©n lµ 31 tiÕng ®ånghå), nÕu thuËn lîi th«ng qua ®−êng tiªu ho¸, côc pin theo ph©nra ngoµi th× nãi chung, kh«ng cã g× ®¸ng nguy hiÓm. Cßn nÕunh− côc pin kh«ng th¶i ra ngoµi ®−îc, cø n»m ë trong ®−êngtiªu ho¸ th× cã thÓ g©y nguy hiÓm cho c¬ thÓ, dÉn ®Õn thñng®−êng tiªu ho¸ vµ viªm phóc m¹c v.v...

Cho nªn, sau khi trÎ em nuèt nhÇm ph¶i côc pin cùc tiÓu,cÇn ph¶i ®−a em ®Õn bÖnh viÖn chôp phim kiÓm tra, chó ýh−íng ®i cña côc pin ®Ó t×m ra ®−îc ®èi s¸ch vµ biÖn ph¸pt−¬ng øng ®Ó lÊy nã ra.

10/ Kh«ng nªn cho trÎ em ch¬i nh÷ng dông cô tiªm ®·dïng råi.

HiÖn nay cã mét sè bÖnh viÖn ®· sö dông lo¹i èng tiªmdïng mét lÇn, song cã mét sè trÎ em ®i nhÆt nh÷ng èngtiªm nµy vÒ ®Ó ch¬i, nh− vËy lµ rÊt kh«ng vÖ sinh.

Nh÷ng èng kim tiªm ®· qua sö dông cã b¸m çc lo¹i vitrïng, nhÊt lµ nh÷ng vi trïng l©y bÖnh, vÝ dô nh− vi trïng viªmgan B ch¼ng h¹n. NÕu mòi kim ®©m vµo tay bÞ ch¶y m¸u, tøcth× ®· trë thµnh nguån l©y bÖnh, tõ ®ã em nµy sÏ m¾c bÖnh.

Cho nªn, çc bËc cha mÑ cÇn gi¸o dôc con em m×nhkh«ng nªn ch¬i trß nµy. Çc bÖnh viÖn vµ nh÷ng ng−êi dïngkim tiªm xong th× ph¶i nghiªm kh¾c xö lý tiªu ®éc hoÆc ph¶itiªu huû triÖt ®Ó, kh«ng nªn tuú tiÖn vøt vµo thïng r¸c hoÆcvµo nh÷ng ®èng r¸c.

11/ Kh«ng nªn cho trÎ em ®ïa nghÞch víi ®å ®iÖn.Cã bËc cha mÑ ®· d¹y ®øa con hai, ba tuæi tù t¾t më ti-vi,

m¸y cat-sÐt, thËt lµ nguy hiÓm.Do vÊn ®Ò chÊt l−îng nh÷ng dông cô trong gia ®×nh cßn

ch−a thËt tèt cho nªn ®· tõng x¶y ra nh÷ng sù cè ®¸ng tiÕc.Nãi chung th× líp da cña ng−êi lín ®· dµy, nªn cã ®iÖn trë lín,cho nªn cã bÞ ®iÖn giËt nhÑ còng kh«ng g©y nªn th−¬ng vong.

64 129 130

Song trÎ em tõ 3 ®Õn 5 tuæi, do tÝnh hiÕu kú cao, nh−ng líp dacßn non máng, cho nªn kh¸i niÖm “nguy hiÓm” trong con m¾tcña çc em ch−a x¸c lËp ®−îc. Do ®ã çc sê mã, nghÞch ngîmlung tung vµo çc ®å ®iÖn, nhÊt lµ qu¹t ®iÖn ®ang quay, rÊt dÔg©y ra nguy hiÓm. Cho nªn, xin cã lêi nh¾c nhñ çc bËc cha mÑchó ý, tuyÖt ®èi kh«ng nªn cho çc em nghÞch ®å ®iÖn.

12/ TuyÖt ®èi kh«ng nªn ®Ó cho trÎ em ch¬i mÌo.Cã nhiÒu gia ®×nh nu«i mÌo, mÌo cã thÓ b¾t chuét, cã khi

còng ®ïa giìn víi trÎ em. Song, çc bËc cha mÑ nªn chó ý ®ÕnvÖ sinh, tuyÖt ®èi kh«ng nªn ®Ó cho trÎ em ch¬i mÌo.

MÌo lµ mét con vËt cã rÊt nhiÒu bÖnh ký sinh trïng vabÖnh truyÒn nhiÔm ¸c tÝnh c− tró hoÆc truyÒn bÖnh. Çch ®©ykh«ng l©u, ë Trung Quèc cã mét ®¬n vÞ nghiªn cøu khoa häc®· tiÕn hµnh mæ 308 con mÌo ®Ó kiÓm tra, kÕt qu¶ ph¸t hiÖn,trªn mçi con mÌo Ýt nhÊt còng cã trªn 2 lo¹i ký sinh trïngtruyÒn bÖnh, nhiÒu nhÊt cã ®Õn 10 lo¹i. Nh÷ng lo¹i ký sinhtrïng nµy ®Òu cã thÓ th«ng qua tiÕp xóc, råi tõ ®−êng måmhoÆc ®−êng da mµ vµo trongc¬ thÓ con ng−êi, trong ®ã cã vitrïng gan vµ trøng giun kim, thËt v« cïng cã h¹i cho søc khoÎcon ng−êi. Cßn n÷a, trªn ng−êi con mÌo cßn cã con bä chÐt,khi nã c¾n ng−êi hót m¸u, nã cã thÓ truyÒn sang ng−êi nh÷ngvi trïng bÖnh nh− dÞch h¹ch, ph¸t ban th−¬ng hµn v.v... lµmcho çc em m¾c bÖnh. Ngoµi ra mãng ch©n mÌo rÊt s¾c, nÕukh«ng chó ý cã thÓ bÞ mÌo cµo hoÆc mÌo c¾n bÞ th−¬ng, rÊt cãthÓ th«ng qua nh÷ng vÕt th−¬ng nµy mµ bÞ truyÒn nhiÔm bÖnh®iªn hoÆc bÖnh sèt xuÊt huyÕt, nghiªm träng h¬n th× cã thÓ l©ybÖnh uèn v¸n, nguy hiÓm ®Õn tÝnh mÖnh. Cho nªn, çc bËc chamÑ cÇn chó ý, tuyÖt ®èi kh«ng nªn cho trÎ em ch¬i mÌo.

111- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþtrong viÖc tËp luyÖn

cña trÎ em

1/ Ba ®iÒu “kiªng kþ” trong viÖc rÌn luyÖn thÓ çch cñatrÎ em :

ViÖc rÌn luyÖn thÓ çch cña trÎ em kh«ng nh÷ng cã thÓlµm cho ®øa trÎ khoÎ m¹nh t¨ng c−êng vÒ thÓ chÊt, ph¸t dôcnhanh chãng, mµ cßn cã thÓ gióp cho nh÷ng ®øa trÎ suy nh−îckh«i phôc nh÷ng c«ng n¨ng khÝ quan ®· bÞ tæn th−¬ng, çi lîirÊt nhiÒu. Song, nÕu ph−¬ng ph¸p kh«ng tho¶ ®¸ng, l−îng vËn®éng qu¸ nhiÒu, hoÆc chØ chó ý rÌn luyÖn mµ coi th−êng viÖctÈm bæ, viÖc ¨n ngñ, nghØ ng¬i, vÖ sinh v.v...th× sÏ kh«ng thu®−îc hiÖu qu¶ tèt, ng−îc l¹i cßn cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn viÖcph¸t triÓn tr−ëng thµnh cña trÎ em, thËm chÝ cßn cã thÓ tænth−¬ng ®Õn mét sè tæ chøc khÝ quan. §iÒu nµy nãi lªn r»ng,viÖc rÌn luyÖn thÓ çch cña trÎ em lµ mét lo¹i c«ng t¸c phøct¹p vµ tÕ nhÞ cña nhiÒu nh©n tè cÇn ph¶i suy nghÜ kü. TriÓnkhai häat ®éng thÓ dôc, nhÊt ®Þnh ph¶i chó ý ®Õn khoa häc,ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm sinh lý vµ thùc tÕ cña ®øa trÎ. Nãichung, muèn tiÕn hµnh rÌn luyÖn mét çch ®óng ®¾n th× nhÊt®Þnh ph¶i chó ý ba ®iÓm sau ®©y :

(1) Kh«ng nªn v−ît qua tuÇn tù cña viÖc rÌn luyÖn. Th©nthÓ trÎ em cßn non nít, ph¸t dôc ch−a kiÖn toµn, nÕu trong t×nhh×nh th©n thÓ ch−a ®−îc chuÈn bÞ g× c¶, mµ cø bÞ kÝch thÝchm¹nh th× ®øa trÎ cã thÓ kh«ng chÞu næi nh÷ng kÝch thÝch ®ãmµ sinh bÖnh. Cho nªn, tËp luyÖn th× ph¶i tu©n theo nguyªnt¾c tuÇn tù tiÖm tiÕn, còng cã nghÜa lµ víi tiÒn ®Ò thêi gian

65 131 132

thÝch hîp vµ sím b¾t ®Çu tËp luyÖn, ®éng t¸c ph¶i tõ gi¶n ®¬n®Õn phøc t¹p, c−êng ®é kÝch thÝch ph¶i tõ yÕu ®Õn m¹nh, thêigian ph¶i tõ ng¾n ®Õn dµi, ho¹t ®éng ph¶i tõ nhá ®Õn lín. Tãml¹i lµ ph¶i lµm cho c¬ thÓ cña ®øa trÎ dÇn dÇn thÝch øng víikÝch thÝch bªn ngoµi. VÝ dô nh− tËp b¬i hoÆc t¾m n−íc l¹nhch¼ng h¹n, tr−íc hÕt ph¶i lÊy n−íc l¹nh cho trÎ röa tay, röamÆt, röa ch©n, xoa s¸t n−íc l¹nh lªn ng−êi, råi sau ®ã míi déin−íc l¹nh lªn toµn th©n, cuèi cïng míi cã thÓ t¾m n−íc l¹nh®−îc. Tr−íc khi tËp luyÖn, çc bËc cha mÑ ph¶i t×m hiÓu kü®Æc ®iÓm sinh lý cña con em, ph¶i n¾m v÷ng t×nh tr¹ng thÓchÊt vµ søc khoÎ cña con m×nh, ph¶i häc ph−¬ng ph¸p tËpluyÖn ®óng ®¾n. Khi cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ nh− vËy råimíi cã thÓ b¾t ®Çu tiÕn hµnh tËp luyÖn. VÝ dô nh− ®øa trÎ, nÕuthÓ chÊt qu¸ yÕu hoÆc cã mét t×nh h×nh ®Æc biÖt g× ®ã th× çcbËc cha mÑ tuyÖt ®èi kh«ng nªn c−ìng Ðp ®øa trÎ ph¶i tËpluyÖn nh− nh÷ng trÎ em khoÎ m¹nh kh¸c. Mµ tr−íc hÕt ph¶it×m ra nguyªn nh©n gµy yÕu cña ®øa trÎ, ph¶i theo bÖnh bècthu«c, t¨ng c−êng thÓ chÊt cho ®øa trÎ.

(2) Kh«ng nªn nãng véi.RÌn luyÖn thÓ çch kh«ng ph¶i lµ thuèc tiªn ®¬n, mét

s¸ng mét chiÒu la thu ®−îc hiÖu qu¶ ngay. VÝ dô nh− dïngkh«ng khÝ l¹nh , n−íc l¹nh ®Ó rÌn luyÖn ®Ó cã søc chÞu dùngrÐt buèt th× ph¶i tr¶i qua mét qu¸ tr×nh kÝch thÝch liªn tôckh«ng ngõng, lÆp ®i lÆp l¹i ®Ó cho ®¹i n·o h×nh thµnh ph¶n x¹cã ®iÒu kiÖn v÷ng ch¾c, ®Ó khi gÆp trêi gi¸ rÐt, çc khÝ quan,tæ chøc d−íi sù chi phèi cña ®¹i n·o míi ho¹t ®éng mét çchnhanh chãng vµ chÝnh x¸c ®Ó chÕ ngù çi gi¸ rÐt. NÕu nh−kh«ng kiªn tr× th−êng xuyªn, mµ kiÓu "ba ngµy ®¸nh ç, haingµy ph¬i l−íi" th× kh«ng thÓ nµo h×nh thµnh ph¶n x¹ ®iÒukiÖn ®−îc. TËp luyÖn mµ kh«ng bá søc mét çch thÝch ®¸ng,th× chØ cµng thªm tiªu hao søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ mµ th«i.

ChØ khi nµo trÎ em èm th× míi t¹m ngõng tËp luyÖn, sau thêigian gi¸n ®o¹n nµy l¹i ph¶i kh«i phôc l¹i viÖc luyÖn tËp, l¹iph¶i lµm l¹i nh− khi míi b¾t ®Çu mét çch thËn träng, tØ mØ.

(3) Kh«ng nªn quªn rÌn luyÖn sinh ®éng, ho¹t b¸t, h×nh thøcph¶i ®a d¹ng.

ViÖc rÌn luyÖn thÓ çch cho trÎ em ph¶i kÕt hîp nhiÒuh×nh thøc,khiÕn cho c¬ thÓ ®−îc rÌn luyÖn toµn diÖn.

Bëi v× mét ph−¬ng ph¸p rÌn luyÖn chØ cã thÓ cã t¸c dôngvµo mét bé phËn. Kh«ng nh÷ng chØ cÇn rÌn luyÖn víi ¸nhn¾ng mÆt trêi, víi kh«ng khÝ vµ n−íc, mµ cßn ph¶i cã sù rÌnluyÖn thÓ thao hoÆc trß ch¬i thÓ dôc, t¾m kh«ng khÝ, t¾m n¾ngcã thÓ kÕt hîp víi t¾m n−íc l¹nh, khiÕn cho çc nh©n tè rÌnluyÖn cã thÓ bæ sung lÉn cho nhau vµ t¨ng c−êng cho nhau.Kh«ng chØ rÌn luyÖn ph¶n øng cña hÖ thèng tuÇn hoµn cña trÎem mµ cßn ph¶i tiÕn hµnh rÌn luyÖn c¶ çc c¬ b¾p vµ x−¬ngcèt, tõ ®ã mµ ®¹t ®−îc môc ®Ých ph¸t triÓn toµn diÖn thÓ çchcña trÎ em. Ngoµi ra, h×nh thøc rÌn luyÖn cßn ph¶i sinh ®éngho¹t b¸t, vÝ dô nh− dÉn trÎ em cïng ch¹y bé, h«m nay cã thÓnãi : “ Nµo, chóng ta cïng l¸i xe löa nµo !”, ngµy mai cã thÓcho trÎ em mét khóc gËy vµ nãi : “ Chóng ta cïng c−ìi ngùatre nµo !”. Còng cã thÓ kÕt hîp rÌn luyÖn víi viÖc tiÕn hµnhçc trß ch¬i. Tãm l¹i lµ ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó cho trÎ em thÊythËt høng thó, say x−a víi çc ho¹t ®éng tËp luyÖn, kh«ng c¶mthÊy ch¸n ghÐt, cho lµ v« vÞ. ChØ cã nh− vËy míi cã thÓ g©yhøng thó vµ nhiÖt t×nh cho trÎ tÝch cùc, chñ ®éng tham gia çcm«n vËn ®éng, míi thËt sù lµm ®−îc ®iÒu lµ kiªn tr× m·im·i,kiªn tr× ®Õn cïng.

2/ TrÎ em kh«ng nªn tËp c¬ b¾p qu sím.Trong qu¸ tr×nh tr−ëng thµnh lín lªn cña con ng−êi ta,

viÖc t¨ng tr−ëng ®é cao tr−íc hÕt lµ t¨ng tr−ëng thÓ träng. TrÎem ®Òu ph¸t triÓn c¬ tr−íc råi sau míi ph¸t triÓn ®Õn khèi ®Çu.

66 133 134

Khi 8 tuæi, träng l−îng c¬ b¾p chiÕm kho¶ng 27,2% trängl−îng toµn c¬ thÓ, ®Õn tuæi thµnh niªn míi t¨ng tr−ëng ®Õn45%. Thêi kú trÎ em, do l−îng n−íc ë trong c¬ b¾p t−¬ng ®èinhiÒu, hµm l−îng pr«tªin vµ muèi v« c¬ t−¬ng ®èi Ýt, søc lùcyÕu nªn dÔ mÖt. Cho nªn ë thêi kú trÎ em kh«ng nªn choçc em luyÖn tËp c¬ b¾p qu¸ sím.

Ngoµi ra, trong khi tËp luyÖn nh÷ng ®éng t¸c b»ng t¹th−êng hay bÞ ngét ng¹t. Ngét ng¹t sÏ dÉn ®Õn ¸p lùc tronglång ngùc t¨ng lªn ®ét ngét, thËm chÝ cã thÓ t¨ng thµnh chøng¸p, trë ng¹i cho viÖc l−u th«ng m¸u tÜnh m¹ch khiÕn cho timbÞ co hÑp cã tÝnh kh«ng h−. Sau khi ngét ng¹t, mét sè l−înglín m¸u ®äng l¹i ë trong tÜnh m¹ch nhanh chãng ch¶y vµotim, l¹i lµm cho tim g¸nh v¸c qu¸ ®é, sÏ g©y kÝch thÝch qu¸m¹nh ®èi víi tim.

Qua nghiªn cøu cña y häc sinh lý hiÖn ®¹i ®· chøngminh : ®Ó cho trÎ em tËp luyÖn c¬ b¾p b»ng t¹ qu¸ sím, cã thÓkhiÕn cho c¬ thÞt thµnh tim sím dµy lªn, h¹n chÕ viÖc t¨ng giadung tÝch cña buång tim, kh«ng cã lîi cho viÖc ph¸t triÓn b×nhth−êng cña c«ng n¨ng phæi cña trÎ em.

3/ Kh«ng nªn huÊn luyÖn søc m¹nh tÜnh (tËp t¹) cho trÎem.

HuÊn luyÖn søc m¹nh tÜnh lµ mét lo¹i kÝch thÝch cø lÆp®i lÆp l¹i m·i mét c−êng ®é. Khi huÊn luyÖn, çc chi ®Ó yªnbÊt ®éng hoÆc kh«ng ph¸t sinh nh÷ng di chuyÓn vËn ®éng rârµng, ®é dµi cña c¬ b¾p còng kh«ng thay ®æi, tøc lµ ë vµo tr¹ngth i dïng lùc rÊt c¨ng th¼ng....

Vµo tuæi thiÕu niªn, tÝnh linh ho¹t cña qu¸ tr×nh h−ngphÊn vµ ng−ìng chÕ cña tÇng vá ®¹i n·o t−¬ng ®èi kÐm, kh¶n¨ng lµm viÖc cña tÕ bµo thÇn kinh ®¹i n·o thÊp, mµ huÊnluyÖn søc m¹nh cã tÝnh chÊt tÜnh lµ c−êng ®é kÝch thÝch chØ lµlÆp ®i lÆp l¹i, cø lµm ®i lµm l¹i m·i mét ®éng t¸c ®¬n ®iÖu sÏ

g©y t¸c dông ng−ìng chÕ ®èi víi vá tÇng ®¹i n·o. V¶ l¹i , c¬n¨ng ®iÒu tiÕt hÖ thèng t©m huyÕt qu¶n cña thiÕu niªn trÎ emkh«ng æn ®Þnh, khi c¬ b¾p ë vµo tr¹ng th¸i dïng lùc c¨ngth¼ng mét thêi gian dµi sÏ lµm cho viÖc cung cÊp «-xy trongc¬ b¾p bÞ khã kh¨n, do ®ãmµ trong qu¸ tr×nh huÊn luyÖnth−êng ph¶i nÝn thë, nh− vËy sÏ lµm cho buång tim ph¶i g¸nhv¸c qu¸ nÆng, khiÕn cho viÖc ph¸t dôc b×nh th−êng cña c¬ thÓ bÞtæn h¹i.

á tuæi thiÕu niªn nhi ®ång, qu¸ tr×nh x−¬ng ho¸ cña béx−¬ng ch−a hoµn thµnh, x−¬ng dÔ biÕn h×nh, thí thÞt t−¬ng ®èim¶nh, søc m¹nh vµ tÝnh dÎo dai cña c¬ b¾p ®Òu t−¬ng ®èikÐm, kh«ng thÝch hîp víi nh÷ng vËn ®éng mét çch ®¬n ®iÖukÐo dµi, mµ huÊn luyÖn søc m¹nh cã tÝnh chÊt tÜnh, nãi chung®Òu dïng qu¶ t¹ ®Ó tiÕn hµnh, nh− vËy sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc ph¸ttriÓn b×nh th−êng cña cét sèng vµ hai chi d−íi.

Cho nªn thiÕu niªn trÎ em kh«ng nªn tËp t¹, cã thÓ tiÕnhµnh nh÷ng ho¹t ®éng thÓ dôc ®a d¹ng ho¸ míi cã lîi cho viÖcph¸t triÓn lµnh m¹nh vÒ c¬ thÓ vµ t©m hån cña thiÕu niªn trÎ em.

4/ TrÎ em kh«ng nªn nh¶y ®iÖu “ Disco ” . §¹i ®a sèthanh niªn ®Òu thÝch nh¶y ®iÖu “ Disc« ” cã tiÕt tÊu nhanh, cãkhÝ thÕ s«i næi, ®ã lµ ®Æc ®iÓm phãng kho¸ng cña thanh xu©n.

Cho nªn mét sè häc sinh tiÓu häc ho¨c trÎ em trong nhµtrÎ còng ®em ®iÖu Disc« ra lµm ho¹t ®éng trß ch¬i thÓ dôc, cãem cßn lªn s©n khÊu biÓu diÔn. Cã mét sè cha mÑ th−êngkhuyÕn khÝch con em häc nh¶y Disc« theo nh¹c cña ®µi çt-sÐt hoÆc cña ti-vi, cho lµ ho¹t b¸t, th«ng minh. Kú thùc, trÎ emmµ nh¶y Disc« th× rÊt kh«ng cã lîi cho viÖc ph t dôc sinh tr−ëng.

Chuyªn gia nhi khoa cña Trung quèc lµ Chu Tæ Båi gÇn®©y cho r»ng : §iÖu nh¶y “Disco”, tiÕt tÊu rÊt m¹nh, kh«ngthÝch hîp ®Ó cho trÎ em nh¶y, bëi v× kh¶ n¨ng kh«ng chÕ cñatrÎ em kÐm, nÕu qu¸ vÆn ng−êi , dÔ mÊt th¨ng b»ng mµ bÞ ng·,

67 135 136

®ång thêi søc m¹nh c¬ b¾p cña çc em ch−a m¹nh, bé x−¬ngcòng ch−a chÆt chÏ, rÊt kh«ng cã lîi cho viÖc ph¸t dôc vµtr−ëng thµnh lµnh m¹nh cña trÎ em. Chuyªn gia y häc n−ícAnh ®· nãi : NÕu cø quay cæ mét çch nhanh chãng vµ liªntôc, sÏ lµm cho ®éng m¹ch cæ bÞ gÊp khóc nhiÒu h¬n, viÖc l−uth«ng m¸u sÏ bÞ trë ng¹i, dÔ g©y ra thiÕu m¸u ë trong ®¹i n·o,xuÊt hiÖn sù h«n mª, nÕu nghiªm träng th× sÏ bÞ liÖt thÇn kinhcét sèng, dÉn ®Õn ho¹t ®éng cña çc chi trªn chi d−íi trë nªnchËm ch¹p, tª liÖt hoÆc mÊt ®i tri gi¸c, ®©y chÝnh lµ bÖnh nh¶y“Disco” ®ang l−u hµnh ë n−íc ngoµi.

5/ Kh«ng nªn ®Ó cho trÎ em ch¹y ®−êng dµi.Mïa ®«ng ch¹y ®−êng dµi lµ mét çch tËp luyÖn søc

khoÎ tèt, nã kh«ng cÇn bÊt kú dông cô thÓ dôc nµo c¶ còng cã thÓtiÕn hµnh ®−îc.Cho nªn ng−êi ta rÊt mª m«n vËn ®éng nµy.

Cø s¸ng ra, trªn çc con ®−êng lín trong thµnh phè, cãthÓ nh×n thÊy rÊt nhiÒu ng−êi ch¹y ®−êng dµi, ng−êi nä nèi®u«i ng−êi kia, mét c¶nh t−îng thËt lµ c¶m ®éng.... Song,thØnh tho¶ng còng l¹i nh×n thÊy t×nh c¶nh nh− thÕ nµy : Cãnh÷ng bËc cha mÑ trÎ cßn d¾t theo c¶ con ®i tËp, bè mÑ ch¹ymÖt th× dõng l¹i nghØ, nh−ng l¹i kh«ng cho con dõng l¹i ®Ó “thë ”. H×nh nh− hä cho r»ng, ch¹y ®−êng dµi tøc lµ cµng ch¹ynhiÒu cµng tèt.

Kú thùc, thiÕu niªn trÎ em kh«ng nªn ch¹y ®−êng dµivíi c−êng ®é lín, ®ã lµ do ®Æc tr−ng sù ph¸t dôc th©n thÓ cñaçc em quyÕt ®Þnh. Thêi kú thiÕu niªn trÎ em sinh tr−ëng ph¸tdôc, c¬ b¾p ph¸t triÓn theo chiÒu däc, träng l−îng c¬ b¾p nhÑ,c¬ lùc vµ søc bÒn bØ kÐm, c−êng ®é lín rÊt dÔ lµm cho c¬ b¾pmÖt mái, g©y trë ng¹i cho sù ph¸t dôc b×nh th−êng cña c¬ b¾p;v× hÖ th«ng t©m huyÕt qu¶n ch−a kiÖn toµn, buång tim nhá vµnhÑ, søc co bãp cña t©m c¬ yÕu, kh«ng thÓ cung cÊp d−ìng khÝ

kÞp thêi cho çc tæ chøc kh¸c ®−îc. Ch¹y ®−êng dµi c−êng ®élín sÏ lµm cho buång tim kh«ng thÓ g¸nh v¸c ®−îc g¸nh nÆngnµy; hÖ thèng h« hÊp còng ë vµ giai ®o¹n ph¸t dôc, ®−êng h«hÊp vµ lång ngùc rÊt nhá bÐ, l−îng th«ng khÝ cña phæi nhá,n¨ng lùc hÊp thu «-xy kÐm vµ kh¶ n¨ng chuyÓn ho¸ «-xy Ýt, khã mµcung cÊp ®ñ n¨ng l−îng cho c¬ thÓ ®· bÞ tiªu hao trong khi ch¹y®−êng dµi.

Tõ ®Æc ®iÓm sinh lý cña thiÕu niªn trÎ em nh− trªn ®· nãimµ xÐt, mïa ®«ng ch¹y ®−êng dµi quyÕt kh«ng ph¶i cµng ch¹y®−îc nhiÒu cµng tèt. TËp luyÖn ch¹y ®−êng dµi mét çch tho¶®¸ng cã thÓ cã t¸c dông thóc ®Èy çc tæ chøc c¬ b¾p, t©mhuyÕt qu¶n vµ hÖ thèng h« hÊp cña çc em thiÕu niªn trÎ em.Song cÇn ph¶i n¾m v÷ng c−êng ®é thÝch ®¸ng, l−îng søc mµlµm, tuÇn tù tiÖm tiÕn. Nh− vËy míi cã thÓ thu ®−îc hiÖu qu¶tèt ®Ñp.

112- 3 ®iÒu kiªng kþkhi trÎ em sèt cao

§iÒu chØnh viÖc ¨n uèng cña trÎ em ®ang sèt ph¶i cois¹ch vµ nhÑ lµ chÝnh, vµ ph¶i lµm ®−îc 3 ®iÒu kiªng kþ d−íi®©y :

1/ g Kh«ng ®−îc ¨n trøng gµ. TRøng gµ lµ chÊt pr«tªinhoµn chØnh, vµ trong c¬ thÓ, sau khi ph©n gi¶i sÏ sinh ra sènhiÖt l−îng “ngo¹i ng¹ch” nhÊt ®Þnh. Do ®ã, trÎ em ®ang sèt,sau khi ¨n trøng gµ cã thÓ lµm cho nhiÖt l−îng trong c¬ thÓt¨ng lªn hoÆc lµm gi¶m sù gi¶i nhiÖt, ch¼ng kh¸c g× “löa ®æthªm dÇu” kh«ng cã lîi cho viÖc h¹ nhiÖt ®é.

2/ Kh«ng nªn ¨n ®−êng : §−êng cã thÓ c¶n trë c«ngdông cña thuèc lµm h¹ nhiÖt, g©y khã kh¨n cho çc vitamin vµ

68 137 138

chÊt kho¸ng tiªu ho¸ vµ hÊp thô ë trong ®−êng ruét cña c¬ thÓ,¶nh h−ëng ®Õn viÖc kh«i phôc søc khoÎ cña trÎ.

3/Kh«ng nªn uèng n−íc chÌ ®Æc : V× trong l¸ chÌ cã métl−îng lín chÊt tananh, nã cã thÓ lµm cho nhiÖt ®é c¬ thÓ t¨nglªn.

Cho nªn trÎ em ®ang sèt kh«ng nªn uèng n−íc chÌ ®Æc,cµng kh«ng ®−îc dïng n−íc chÌ ®Ó uèng thuèc viªn.

113- TrÎ em kh«ng nªn®eo kÝnh mµu b»ng nhùa

GÇn ®©y trªn thÞ tr−êng xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu lo¹i kÝnh mµub»ng nhùa chuyªn thiÕt kÕ cho trÎ em tr−íc tuæi ®i häc.Nh÷ng lo¹i kÝnh nµy c«ng nghÖ rÊt th« s¬, ®é trong s¸ng kÐm,®é s¸ng kh«ng chÝnh x¸c, mµu s¾c kh«ng ®Òu. NÕu cho çc em®eo vµo sÏ lµm cho m¾t çc em ph¶i ®iÒu tiÕt rÊt nhiÒu, lµmcho thÇn kinh thÞ gi c mÖt mái, rÊt dÔ bÞ cËn thÞ.

Cã em buæi tèi xem ti-vi còng ®eo lo¹i kÝnh nµy, thêigian kÐo dµi sÏ xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng gÆp giã còng ch¶y n−ícm¾t, nh×n kh«ng thËt râ çc sù vËt, vµ cã thÓ dÉn ®Õn mï mµu.

V× sù tr−ëng thµnh khoÎ m¹nh cña trÎ em, xin cã lêikhuyªn çc bËc phô huynh kh«ng nªn cho çc em ®eo nh÷nglo¹i kÝnh cã h¹i nµy.

114- Nh÷ng ®iÒu cÊm kþtrong gi¸o dôc gia ®×nh

mét lµ cÊm kh«ng ®−îc nu«ng chiÒu, cha mÑ coi ®øa connh− “ TiÓu hoµng ®Õ " , çi g× còng chiÒu theo, còng tho¶ m·n,con çi nghªnh ngang, kiªu c¨ng ng¹o m¹n, kh«ng coi ai ra g×

c¶, nÕu ch¼ng may t×nh h×nh biÕn ®æi, rÊt dÔ ph¹m téi “V«ph¸p v« thiªn”.

Hai lµ kh«ng nªn dung tóng : Con çi cã sai lÇm kh«ngtiÕn hµnh uèn n¾n, mµ l¹i ®i xuª xoa, l¶ng tr¸nh, lµm cho trÎem ë vµo tr¹ng th¸i Êu trÜ coi m×nh lµ trung t©m, tõ ®ã mµ cèt×nh hay v« ý ®i vµo con ®−êng sai lÇm.

Ba lµ kh«ng nªn däa dÉm, cã khi ®Ó t¹m yªn æn, cã bËccha mÑ ®· t¹o ra nh÷ng c©u chuyÖn bÞa ®Ó däa dÉm trÎ em,kÐo dµi viÖc mÊt lßng tin ë con çi, khiÕn cho con çi khãph©n biÖt thËt h−, g©y thµnh tÝnh çch gi¶ dèi.

Bèn lµ kh«ng nªn ch©m biÕm : Coi trÎ con nh− ng−êilín, dïng nh÷ng lêi ch©m biÕm ®Ó “ ®¸nh ” hoÆc ®Ó “ khÝch lÖ” lµm cho lßng tù t«n cña trÎ em bÞ tæn th−¬ng, trë nªn con ng−êil¹nh nh¹t.

N¨m lµ kh«ng nªn ®¸nh m¾ng: §¸nh m¾ng trÎ em sÏ lµmcho chóng c¶m thÊy ë trong gia ®×nh bÞ gß bã, ç tÝnh kh«ng®−îc ph¸t triÓn, trong lßng lóc nµo còng nh− bÞ bÊt m·n, t¹ot×nh c¶m ®èi lËp.

115- 10 ®iÒu kiªng kþ trongviÖc gi¸o dôc con çi

1/ kh«ng ®−îc xØ v¶ trÎ. Kh«ng ®−îc nãi: “Mµy lµ ®å bá ®i,mµy lµ ®å ngu xuÈn” vv...

2/ Kh«ng ®−îc hèi lé trÎ con. Kh«ng nªn nãi : “NÕu con®−îc ®iÓm 10 th× mÑ sÏ mua xe ®¹p cho con hay sÏ mua ®ånghå cho con ” vv... Kh«ng nªn kÝch thÝch trÎ con b»ng vËt chÊt.Nªn vËn dông nh÷ng tiªu chuÈn häc sinh tèt ®Ó kÝch thÝch çcem thi ®ua, cÇn khÝch lÖ çc em nhiÒu vÒ mÆt tinh thÇn.

3/ Khi phª b×nh mét em ®· hiÓu biÕt th× tèt nhÊt nªn trao

69 139 140

®æi, phª b×nh khi em ®ã chØ cã mét m×nh, tuyÖt ®èi kh«ng nªn®Ó cho trÎ em bÞ “ mÊt mÆt ” tr−íc b¹n bÌ, lµm tæn th−¬ng ®Õnlßng tù t«n cña chóng.

4/ Tr−íc khi phª b×nh trÎ con, nªn cã nhËn xÐt vÒ nh÷ng−u ®iÓm, råi sau ®ã h·y chØ ra khuyÕt ®iÓm. Nh− vËy trÎ emmíi c¶m phôc lêi nhËn xÐt cña ng−êi lín vµ vui vÎ tiÕp thu lêiphª b×nh ®ã.

5/ Kh«ng nªn qu¸ c−êng ®iÖu nh÷ng thiÕu sãt cña trÎ em,träng ®iÓm lµ chØ ra çch cho chóng söa ch÷a.

6/ Kh«ng ®−îc uy hiÕp trÎ. Khi ng−êi lín phª b×nh trÎ th×th¸i ®é ph¶i «n hoµ, nÕu kh«ng sÏ g©y t¸c dông nghÞch vÒ mÆtt©m lý.

7/ Kh«ng nªn nãi miªn man, phª b×nh ph¶i ng¾n gän, rârµng, ph¶i n¾m v÷ng çi chÝnh, çi mÊu chèt.

8/ Phª b×nh ph¶i kÞp thêi, khi trÎ em cã thiÕu sãt g× th×ph¶i lËp tøc phª b×nh, uèn n¾n ngay, nÕu ®Ó qu¸ l©u råi míi phªb×nh th× hiÖu qu¶ sÏ kh«ng tèt.

9/ Gi÷a bè mÑ, tuyÖt ®èi kh«ng nªn “trèng ®¸nh xu«i,kÌn thæi ng−îc”.Cïng mét khuyÕt ®iÓm, ng−êi th× tr¸chm¾ng, ng−êi kia l¹i xuª xoa, coi nh− kh«ng cã g×, nh− vËy trÎsÏ kh«ng söa ch÷a sai lÇm triÖt ®Ó, thËm chÝ cßn lu«n lu«n ®it×m “« dï” ®Ó che ch¾n.

10/ Kh«ng nªn nghÜ r»ng phª b×nh mét lÇn lµ mäi viÖc®Òu xong xu«i tèt ®Ñp c¶. NÕu trÎ l¹i m¾c sai lÇm th×ph¶i kiªn tr× thuyÕt phôc, yªu cÇu chóng söa ch÷a.

116- 10 ®iÒu kiªng kþ trongviÖc båi d−ìng trÎ em

1/ TuyÖt ®èi kh«ng nªn chØ dùa vµo “Tr¾c nghiÖm trÝ

lùc” ®Ó ®¸nh gi¸ trÎ con lanh lîi hay ®Çn ®én.Tr¾c nghiÖm trÝ lùc lµ mét çch ®Ó so s¸nh xem trÝ lùc

cu¶ trÎ em cao hay thÊp . HiÖn nay cã nhiÒu bËc cha mÑ rÊtthÝch thó víi ph−¬ng ph¸p nµy.

Cã thÓ nãi, tr¾c nghiÖm trÝ lùc lµ mét ph−¬ng ph¸p tr¾cnghiÖm t©m lý t−¬ng ®èi kh¸ch quan. Tr¾c nghiÖm còng y nh−s¸t h¹ch, còng cho ®iÓm çc em ®−îc tr¾c nghiÖm. Khi tr¾cnghiÖm trÝ lùc th× cho ®Õn 90 ®iÓm. D−íi 70 ®iÓm lµ kÐm, còng conghÜa lµ em ®ã ngu ®Çn.

70 - 80 ®iÓm lµ trÝ lùc khiÕm khuyÕt.80 - 90 ®iÓm lµ ngu ®Çn, lµ ng−êi cã bÖnh nhÑ nhÊt.90 - 100 ®iÓm lµ trÝ lùc b×nh th−êng.110 - 120 ®iÓm lµ trÝ lùc siªu th−êng.120 - 140 ®iÓm lµ trÝ lùc cao siªu.140 ®iÓm trë lªn lµ thiªn tµi.Xem nh− vËy th× thÊy, h×nh nh− tr¾c nghiÖm trÝ lùc cã

thÓ tiªn ®o¸n ®−îc em ®ã cã thµnh tµi hay kh«ng, cã thi ®−îcvµo ®¹i häc hay kh«ng, cã thÓ trë thµnh mét nhµ khoa häc®−îc hay kh«ng. §óng lµ cã nh÷ng bËc cha mÑ ®· nghÜ nh−vËy, tÊm lßng thiÕt tha mong con thµnh tµi cña hä ®· khiÕn hät×m tr¨m ph−¬ng ngh×n kÕ, t×m ®ñ mäi çch ®Ó cã thÓ lµm tr¾cnghiÖm trÝ lùc cho con. Kú thùc, ®ã lµ mét sù hiÓu lÇm.

Ph¶i biÕt r»ng, cãa tri thøc kh«ng cã nghÜa lµ cã n¨nglùc, cã kü n¨ng kh«ng cã nghÜa lµ cã trÝ n¨ng, ng−êi ®i thi cãthµnh tÝch giái, kh«ng nhÊt thiÕt ®· lµ ng−êi cã n¨ng lùc gi¶iquyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ tèt. Cho nªn b¶n th©n tr¾c nghiÖmtrÝ lùc còng nh− thi cö mµ th«i, kh«ng thÓ kh¼ng ®Þnh métçch quyÕt ®o¸n ®−îc r»ng ®øa trÎ nµy lµ linh lîi hayngu ®Çn.

Ngoµi ra, ho¹t ®éng t©m lý cña con ng−êi sai biÖt nhauhµng ngh×n dÆm, hÕt søc phøc t¹p, ®ßi hái tr¾c nghiÖm trÝ lùc

70 141 142

ph¶i chuÈn x¸c 100% th× thËt lµ khã. Ng−îc l¹i còng kh«ngnªn phñ nhËn sù tån t¹i vµ ngé sai cña b¶n th©n tr¾c nghiÖmt©m lý. Cho nªn tÝnh chuÈn x¸c vµ tÝnh tinh x¸c cña tr¾cnghiÖm t©m lý cã bÞ h¹n chÕ.

Cho nªn chóng ta chØ cã thÓ nãi r»ng tr¾c nghiÖm trÝ lùclµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh xem ®øa trÎ cãth«ng minh hay kh«ng. NÕu chØ dùa vµo tr¾c nghiÖm trÝ lùcmµ ®· kh¼ng ®Þnh ®øa trÎ nay th«ng minh hay ®Çn ®én, −u hayliÖt lµ kh«ng tho¶ ®¸ng.

Xin cã lêi khuyªn çc bËc cha mÑ ®· lµm tr¾c nghiÖm trÝlùc cho con m×nh, tuyÖt ®èi kh«ng nªn thÊy con cã ®iÓm sèthÊp sau khi tr¾c nghiÖm mµ nãi r»ng ®øa trÎ nµy lµ “Trêi b¾tngu”, råi tõ ®ã mµ ruång bá, kh«ng tiÕn hµnh gi¸o dôc, gióp®ì chóng; còng tuyÖt ®èi kh«ng nªn thÊy con m×nh cã sè ®iÓmcao sau khi tr¾c nghiÖm trÝ lùc mµ cho r»ng con m×nh lµ “thiªntµi” råi t©ng bèc, tù m·n, kª cao gèi ®Çu mµ ngñ.

2/ Kh«ng nªn sî trÎ em khãc.Cã hai vÞ cha mÑ trÎ nãi víi t«i r»ng, hä rÊt sî trÎ con

khãc, hÔ nghe thÊy tiÕng khãc cña trÎ lµ hä ho¶ng lªn ! §óngvËy, ®øa trÎ lµ t©m can , lµ b¶o bèi cña cha mÑ, ®øa trÎ vui,buån, hên dçi ®Òu khiÕn cho con tim cña cha mÑ xóc ®éng.

Trõ khi con trÎ èm ®au mµ khãc ra, çc nguyªn nh©nkh¸c ®Ó ®øa trÎ khãc th× rÊt nhiÒu. TiÕng khãc oa oa cña ®øatrÎ míi chµo ®êi ph¶n ¸nh sù kh«ng dÔ chÞu khi ®øa trÎ ®Õnçi thÕ giíi nµy, cha mÑ nghe thÊy còng ®õng khã chÞu, ng−îcl¹i ph¶i nghÜ r»ng tiÕng khãc cña ®øa trÎ cµng to cµng tèt,chøng tá nã khoÎ, ®ã lµ mét niÒm vui lín.

§øa trÎ 3 - 4 th¸ng, sau khi ¨n no, ngñ kü råi tØnh dËy th×rÊt vui vÎ. ChØ khi nµo nã bÞ ®ãi, bÞ mÖt hoÆc th©n thÓ kh«ng khoÎ,nã míi khãc.

TrÎ em sau 5 - 6 th¸ng, song song víi sù ph¸t triÓn cña

t×nh c¶m, b¾t ®Çu cã nhu cÇu tiÕp xóc víi ng−êi lín vµ cã nhucÇu muèn ch¬i nh÷ng ®å ch¬i ®Ó nhËn thøc ®−îc thÕ giíi xungquanh. Mçi khi trÎ em tØnh giÊc, chóng ®Òu muèn cã ng−êich¬i víi nã, cã ng−êi bÕ ½m nã. V× nã ch−a biÕt nãi, cho nªnchØ dïng tiÕng khãc ®Ó gäi ng−êi. Khi cã ng−êi lín ®Õn gÇnhoÆc khi cã ng−êi bÕ nã, th× tiÕng khãc sÏ ngõng ngay.

TrÎ em 8 - 9 th¸ng b¾t ®Çu biÕt ®Õn nh÷ng ng−êi th©nth−êng xuyªn bÕ ½m nã, nªn khi cã ng−êi l¹ ®Õn hoÆc bè mÑra ®i mµ ®Ó mét m×nh nã ë trong nhµ, th× ®øa trÎ sinh ra c¶mgi¸c kh«ng an toµn nªn còng khãc.

Nh÷ng tiÕng khãc nh− trªn chØ cÇn cha mÑ chó ý métchót lµ cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc. Së dÜ çc bËc cha mÑ sî “conkhãc”, th−êng lµ do qu¸ nu«ng chiÒu con mµ sinh ra. VÝ dônh− ®em con ®i ch¬i phè mµ gÆp ng−êi b¸n kem, ®øa trÎ nhÊt®Þnh ®ßi mua kem, bè mÑ dç : “ ¡n c¬m xong, nhÊt ®Þnh bèmÑ sÏ mua cho” ! Yªu cÇu cña ®øa trÎ bÞ cù tuyÖt, liÒn khãcto¸ng lªn, do¹ thÕ nµo, dç dµnh thÕ nµo còng kh«ng ®−îc, thÕlµ ®µnh ph¶i chiÒu con vËy. ThÕ lµ ®øa trÎ ®· cã kinh nghiÖmr»ng cø khãc lµ sÏ ®¹t ®−îc yªu cÇu, lÇn sau chóng lÆp l¹i nh−vËy. ThÕ lµ dÇndÇn h×nh thµnh mét thãi xÊu lÊy tiÕng khãc ®Ó Ðpcha mÑ.

Cho nªn, muèn lµm bËc cha mÑ tèt th× tuyÖt ®èi kh«ngnªn sî tiÕng khãc cña trÎ, biÖn ph¸p cô thÓ nh− sau :

(1) Chó ý s¾p xÕp hîp lý sinh ho¹t cña trÎ, lµm sao chonéi dung sinh ho¹t cña chóng phong phó, ®a d¹ng, cã qui luËt.Hµng ngµy cho chóng nh÷ng ®å ch¬i cÇn thiÕt, t¹o ®iÒu kiÖncho con m×nh cïng ch¬i víi trÎ em bªn ngoµi, sao cho nh÷ngnhu cÇu hîp lý cña trÎ ®−îc tho¶ m·n, kh«ng nªn chê khi trÎkhãc råi míi ®i tho¶ m·n cho chóng.

(2) §èi víi nh−ng yªu cÇu kh«ng hîp lý cña trÎ, quyÕtkh«ng thÓ nu«ng chiÒu tuú tiÖn, nªn gi¶i thÝch mét çch gi¶n

71 143 144

®¬n lý do kh«ng tho¶ m·n ®−îc cho chóng nghe, nÕu chóngvÉn cø khãc ®Ó ®ßi th× chØ cßn çch lµ ®Ó mÆc cho nã khãc,khãc ch¸n råi th× th«i. Th«ng qua thùc tiÔn nµy ®Ó cho trÎ emtù rót ra kÕt luËn la “Khãc còng v« dông”.

(3) Gi÷a çc bËc cha mÑ yªu cÇu ph¶i thËt nhÊt trÝ. NÕung−êi cha c−¬ng quyÕt víi con mµ ng−êi mÑ l¹i ®i chiÒu con,th× tËt xÊu cña ®øa trÎ kh«ng tµi nµo söa ®−îc.

Sî trÎ khãc, hÔ khãc lµ chiÒu, rÊt kh«ng cã lîi ®èi víiviÖc gi¸o dôc trÎ em. V× sù lµnh m¹nh cña con trÎ, chóng takh«ng nªn sî tr¹ng th¸i t©m lý trÎ con khãc.

3/ Kh«ng nªn do¹ dÉm trÎ con.Cã mét em bÐ g¸i lªn 5 tuæi, tr«ng rÊt ng©y th¬ ho¹t b¸t,

ai th©y còng ph¶i yªu. Cã mét ®ªm, em khãc lãc kh«ng yªn,cha mÑ dïng rÊt nhiÒu çch ®Ó dç em mµ em còng kh«ng nÝn.Cuèi cïng, mét «ng hµng xãm, ®eo mÆt n¹ mét con khØ, sangdo¹ em, nãi lµ “ Con khØ nã ®Õn ®Êy”. ¤ng võa nãi xong, th×s¾c mÆt em bÐ g¸i t¸i xanh, ch©n tay run rÈy. §Õn ngµy h«msau, ®éc m×nh em tù më cöa ®i ra ngoµi, n»m ngñ trªn ®èngr¸c mµ kh«ng biÕt, ®Õn khi bµ mÑ tr«ng thÊy, véi vµng «m emlªn, ®øa bÐ g¸i vÉn kh«ng hay biÕt g× c¶, kh«ng nãi n¨ng g× c¶.Tr¹ng th¸i nµy ng−êi ta gäi lµ “Lo¹n thÇn kinh v× sî”.

Y häc cæ truyÒn cho r»ng, khi tim sî th× thÇn mÊt.Trongkho¶nh kh¾c trÎ em tr«ng thÊy qu¸i vËt th× tim ®Ëp lo¹nx¹, t©m khÝ v−ît ra ngoµi, thÕ lµ thÇn còng kh«ng gi÷ ®−îc,thµnh c¨n bÖnh thÇn trÝ ho¶ng hèt, ch©n tay run rÈy, mÆt biÕns¾c, im lÆng Ýt nãi v.v...Muèn ch÷a bÖnh nµy, ®«ng y lÊy viÖcc¾ c¬n sî lµ chÝnh, th−êng dïng ph−¬ng thuèc trÊn tÜnh, anthÇn, tøc phong ®Ó ch÷a. Cho nªn, tuyÖt ®èi kh«ng nªn do¹ trÎem.

4/ Kh«ng nªn kÓ chuyÖn ma quØ cho trÎ emnghe.

Cã mét sè çc bËc cha mÑ th−êng hay kÓ nh÷ng chuyÖnma quØ li kú sî h·i cho trÎ em nghe, t−ëng r»ng nh− vËy lµ tèt®èi víi viÖc båi d−ìng, rÌn luyÖn tÝnh gan d¹ cho trÎ em. Kúthùc, lµm nh− vËy lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc.

Cè nhiªn, th−êng xuyªn kÓ chuyÖn cho trÎ em nghe, rârµng lµ rÊt tèt ®èi víi viÖc khai ph¸t trÝ lùc cña trÎ. ThÕ nh−ng,tr−íc mét em bÐ hÇu nh− cßn ch−a cã n¨ng lùc ®Ó ph©n biÖthay dë, th× viÖc kÓ cho con nghe nh÷ng chuyÖn g× lµ ®iÒu ®¸ngph¶i suy nghÜ. NÕu nh− toµn kÓ cho trÎ nghe nh÷ng chuyÖn maquØ, e r»ng kh«ng thÓ rÌn luyÖn vµ båi d−ìng cho trÎ lßng gand¹ mµ cã lÏ l¹i g©y cho çc em tÝnh b¹o lùc, nh− vËy lµ ng−îcl¹i chØ lµm tæn h¹i ®Õn søc khoÎ vÒ thÓ chÊt vµ t©m hån cñaçc em. Cho nªn ®èi víi t©m linh cßn non trÎ cña con em,chóng khã cã thÓ chÞu ®ùng ®−îc c¶nh h·i hïng, nanh vuètcña quØ qu¸i, nÕu cø kÐo dµi, t©m thÇn sÏ mª mÈn, ho¶ng lo¹n,râ rµng lµ lîi bÊt cËp h¹i.

ChuyÖn kÓ th× nªn kÓ, cã ®iÒu cÇn chän nh÷ng chuyÖn g×cã lîi cho søc khoÎ vÒ thÓ chÊt vµ t©m hån cña trÎ mµ kÓ, cÇnchó ý ®Õn hËu qu¶ l©u dµi cña chóng sau nµy.

5/ Ba ®iÒu kiªng kþ trong viÖc gi¸o dôc thêi kú ®Çu chotrÎ em.

Lµm cha mÑ ai còng mong mái cho con m×nh sím thµnhtµi, song gi¸o dôc kh«ng ®óng ph−¬ng ph¸p, th× sÏ ¶nh h−ëng®Õn hiÖu qu¶ gi¸o dôc, thËm chÝ cßn ph¶n t¸c dông. Cho nªn,gi¸o dôc trÎ em thêi kú ®Çu, cÇn tr¸nh ba ®iÒu sau ®©y :

(1) Kh«ng nªn nãng véi. Cã bËc cha mÑ rÊt thiÕt tha, hyväng con m×nh “ Qua mét ®ªm trë thµnh mét thiªn tµi”, mµkh«ng nghÜ r»ng n¨ng lùc tiÕp thu vµ n¨ng lùc h−ëng thô cñatrÎ nh− thÕ nµo. Nh− vËy kh«ng nh÷ng kh«ng lµm cho ®øa trÎhøng thó, ng−îc l¹i con khiÕn cho ®øa trÎ c¶m thÊy bÞ Ðp uængqu¸ nhiÒu, kh« khan v« vÞ. NÕu cø kÐo dµi sÏ khiÕn cho ®øa trÎ cã

72 145 146

t©m lý sî sÖt vµ ch¸n ghÐt.(2) Kh«ng nªn dïng ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc “KiÓu thªm

ch©n vÞt”. Gi¸o dôc thêi kú ®Çu mµ cø mét mùc nhåi nhÐt,kh«ng chó ý khªu gîi cho trÎ t− duy, sÏ ¶nh h−ëng ®Õn sù khaiph¸t trÝ lùc cña trÎ.

(3) TuyÖt ®èi kh«ng nªn do¹ dÉm vµ ®¸nh ®Ëp trÎ em .Ðpbuéc häc tËp, ®éng mét tÝ lµ dïng roi vät, ®¸nh m¾ng hoÆcnhèt trÎ trong buång tèi. Nh− vËy rÊt cã h¹i cho søc khoÎ thÓx¸c vµ t©m hån trÎ em.

6/ Kh«ng nªn lµm tæn th−¬ng ®Õn tÝnh hiÕu kú cña trÎem.

TrÎ em hÔ nãi chuyÖn lµ nªu ra hµng lo¹t c©u hái ®ñ lo¹i®èi víi ng−êi lín, vµ cµng ngµy cµng hái nhiÒu h¬n, cã thÓ nãilµ thiªn kú b¸ch qu¸i, ngò hoa b¸t m«n, cã c©u lµm cho ng−êilín rÊt khã tr¶ lêi.

§èi víi tÝnh hiÕu kú cña trÎ em, cÇn ph¶i biÕt t«n träng,b¶o vÖ, kh«ng nªn lµm tæn th−¬ng. Khi trÎ em nªu c©u hái,biÓu lé r»ng ho¹t ®éng t− duy cu¶ trÎ ®ang tÝch cùc tiÕn hµnh.Khi tr¶ lêi çc c©u hái cña trÎ em mµ chÝnh x¸c vµ tho¶ m·nchóng th× kh«ng nh÷ng chØ lµm t¨ng thªm kiÕn thøc cho trÎ,mµ cßn thóc ®Èy h¬n n÷a søc quan s¸t, søc t− duy vµ søc t−ëngt−îng cña trÎ. Cho nªn çc bËc cha mÑ còng cÇn ph¶i chó ý®Õn tri thøc, ph¶i tù båi d−ìng cho phong phó thªm, mÊu chètlµ ph¶i coi träng vÊn ®Ò häc tËp vµ ph¶i häc çch tr¶ lêi ®óng®¾n nh÷ng c©u hái cña trÎ th¬.

(7) Kh«ng nªn qóa can dù vµo nh÷ng ho¹t ®éngcña trÎ em.

Cha mÑ can dù qu¸ nhiÒu vµo nh÷ng ho¹t ®éng cña trÎcon, vÝ dô nh− qu¸ − ch¨m sãc con mét çch mï qu¸ng, b¾t bÎcon qu¸ nhiÒu, thÕ nµy kh«ng ®−îc, thÕ kia kh«ng nªn, Ðpbuéc con ph¶i lµm thÕ nµy thÕ kh¸c v.v...®Òu g©y trë ng¹i cho

sù ph¸t triÓn khoÎ m¹nh cña con trÎ .Ph¶i ®Ó cho trÎ tù chñ ho¹t ®éng, cha mÑ kh«ng nªn chç

nµo còng can dù vµo, chØ cÇn ë phÝa sau trÎ, lÆng lÏ quan s¸t,b¶o vÖ chóng lµ ®−îc. Ph¶i t«n träng sù ph¸t triÓn tù nhiªn cñatrÎ em, kh«ng nªn déi lªn ®Çu ®øa trÎ tÊt c¶ nh÷ng çi cñam×nh.

8/ Kh«ng nªn t©ng bèc trÎ em.Lµm cha mÑ th−êng dÔ ph¹m nh÷ng sai lÇm nh− thÕ nµy,

th−êng xuyªn quan s¸t mét çch kh¾t khe mäi hµnh vi cña contrÎ, khi thÊy con cã sai lÇm lµ uèn n¾n ngay, cho ®Õn khi nµo®øa con kh«ng cßn sai n÷a míi th«i. Kú thùc, n¨ng lùc t− duyvµ n¨ng lùc hµnh ®éng cña trÎ em cã h¹n, kh«ng thÓ bÊt cøviÖc g× vµ bÊt cø ë ®©u còng toµn thiÖn toµn mü c¶. NÕu chóngta quan t©m ®Õn con trÎ th× khi söa ch÷a sai lÇm cho con trÎ,ph¶i d¹y cho chóng biÕt çch ph¶i lµm nh− thÕ nµo, vµ ph¶i cævò, ñng hé vµ gióp ®ì chóng, nh− vËy nh÷ng lÇn sai ph¹m cñachóng nhÊt ®Þnh sÏ cµng ngµy cµng Ýt ®i.

NÕu chóng ta cø bíi mãc nh÷ng thiÕu sãt cña trÎ em rath× kh«ng nh÷ng lµm cho chóng cã Ên t−îng r»ng m×nh lu«nlu«n m¾c sai lÇm, mµ xÊu h¬n n÷a lµ lµm cho chóng sinh ra sîh·i. ¸p lùc sî h·i khiÕn cho ®øa trÎ biÕn thµnh v« n¨ng, métlÇn thÊt b¹i lµ phñ ®Þnh ngay sù thµnh c«ng cña lÇn sau. VÒ®iÓm nµy xin çc bËc lµm cha mÑ h·y ghi nhí kü.

9/ TuyÖt ®èi kh«ng nªn h¹n chÕ nh÷ng së thÝch chÝnh®¸ng cña con trÎ.

TrÎ con, tÝnh b¾t ch−íc rÊt lín, ®èi víi mét sù vËt g× nÕu®· cã sù thÝch thó s©u nÆng th× nhÊt ®Þnh ph¶i mong cho ®−îc.VÝ dô nh− s−u tËp tem th−, s−u tËp tranh vÏ, s−u tËp nh·n baodiªm, vá bao thuèc l¸ v.v..., khiÕn cho nhiÒu ng−êi ®· trëthµnh nh÷ng nhµ s−u tËp lín vÒ tem th−, vÒ th− ph¸p, vÒnh÷ng bøc tranh, nh÷ng nhµ s−u tÇm v.v...

73 147 148

Song, thËt ®¸ng tiÕc lµ cã mét sè cha mÑ ®èi víi nh÷ngsë thÝch chÝnh ®¸ng nh− thÕ nµy cña trÎ em l¹i cho r»ng“Kh«ng cã tiÒn ®å” , “Kh«ng gióp g× cho häc tËp” v.v...thÕ lµra søc h¹n chÕ, nh− vËy lµ rÊt kh«ng tèt.H×nh nh− hä cho r»ngtrÎ em chØ cã lao vµo häc tËp míi cã thÓ thµnh tµi. Kú thùc ®ãlµ quan niÖm rÊt sai lÇm. Ph¶i biÕt r»ng trong nh÷ng së thÝchchÝnh ®¸ng, trÎ em cã thÓ ®−îc rÌn luyªn, ®−îc phong phó vÒtri thøc. TÊt nhiªn, muèn cho trÎ em trë thµnh nhµ nä, nhµ kiath× ph¶i cã sù gi¸o dôc chØ ®¹o. Tuy nhiªn nÕu coi nhÑ vµ h¹nchÕ sù ph¸t triÓn tµi hoa ®Æc thï ngo¹i kho¸ nµy cña trÎ emcòng kh«ng nªn.

10/ Kh«ng nªn h¹n chÕ sù giao tiÕp réng r·i cña trÎem.

Cã bËc cha mÑ, do qu¸ yªu th−¬ng con, chØ sî con rangoµi th× sÏ gÆp nguy hiÓm, cho nªn nhÊt mùc kh«ng cho contiÕp xóc víi ng−êi ngoµi hoÆc ho¹t ®éng ngoµi gia ®×nh, dÉn®Õn ®øa con sinh ra nh÷ng lo¹i bÖnh kú quÆc, nh− ph¶n øng rÊtchËm ch¹p, tÝnh çch th× c« tÞch, thÊy ng−êi lµ tr¸nh, thÊy vËtlµ sî v.v...viÖc ph¸t triÓn trÝ lùc cùc chËm.

Th× ra, trÎ con còng nh− ng−êi lín, còng cÇn ph¶i cãng−êi giao tiÕp. Lµm cha mÑ ph¶i hiÓu ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn t©mlý nµy cña con trÎ, t×m çch h−íng dÉn chØ ®¹o, t¹o ®iÒu kiÖncho con, nh− cho con ®i nhµ trÎ, ®Õn tr−êng mÉu gi¸o, hoÆcsang nhµ hµng xãm, ®Õn nhµ b¹n bÌ ®Ó tiÕp xóc,cïng ch¬i víi çc b¹n nhá cña chóng, ®Ó ®−îc h−ëngçi l¹c thó nh− çc b¹n nhá cïng løa tuæi kh¸c.

117- 12 ®iÒu kiªng kþtrong viÖc trÎ em xem ti-vi

(1) Thêi gian xem tivi kh«ng nªn qu¸ dµi. Cã mèt sè bËccha mÑ thÝch ®Ó cho trÎ con cïng xem tivi víi m×nh hoÆc ®emviÖc xem tivi ra ®Ó dç trÎ con. Kú thùc, viÖc nµy rÊt kh«ng cãlîi cho m¾t cña trÎ em.

Xem tivi kh«ng gièng nh− xem xinª, h×nh ¶nh trªn phimxinª lµ nh÷ng h×nh ¶nh trªn phim nhùa, cßn xem tivi lµ trùctiÕp víi nguån s¸ng, cã t¸c dông kÝch thÝch nhÊt ®Þnh®èi víim¾t, thªm n÷a mµn ¶nh l¹i hÑp, ¸nh s¸ng nhÊp nh¸y kh«ng æn®Þnh, dÔ lµm cho m¾t bÞ mái mÖt. §Æc biÖt lµ trÎ em, ®ang ëvµo giai ®o¹n quan träng cña viÖc sinh tr−ëng ph¸t dôc, gi¸cm¹c cña nh·n cÇu t−¬ng ®èi máng, lùc cña c¬ m¾t t−¬ng ®èiyÕu, thuû tinh thÓ còng ch−a ph¸t triÓn ®Çy ®ñ. NÕu xem tivimét thêi gian dµi, dÔ lµm cho gi¸c m¹c bÞ kÝch thÝch, h¹ thÊpn¨ng lùc ®iÒu tiÕt cña thuû tinh thÓ, dÉn ®Õn viªm gi¸c m¹c,cËn thÞ vµ çc bÖnh kh¸c vÒ m¾t. Cho nªn, trÎ em 1 - 2 tuæikh«ng ®−îc xem tivi qu¸ nöa tiÕng ®ång hå, trÎ em tõ 3 - 6tuæi kh«ng ®−îc xem tivi qu¸ mét tiÕng ®ång hå. TrÎ em trªn7 tuæi cung kh«ng nªn ngåi xem tivi qu¸ l©u. Häc sinh trunghäc chØ nªn xem tivi kho¶ng 2 tiÕng ®ång hå lµ võa.

(2) Kh«ng nªn ngåi xem tivi qu¸ gÇn. TrÎ em xem tivith× nªn ngåi çch xa tivi mét kho¶ng çch thÝch hîp kho¶ng tõ2 ®Õn 4 mÐt.

(3) ¸nh s¸ng trong phßng xem tivi kh«ng nªn qu¸ mê.¸nh s¸ng qu¸ mê dÔ lµm cho ng−êi xem bÞ cËn thÞ. Tèt nhÊtth× nªn ®Æt mét ngän ®Ìn nhá mµu ®á ë ®»ng sau phÝa tr¸i tivi.

(4) Kh«ng nªn xem mét çch kh«ng chän läc. Çc bËccha mÑ cÇn chó ý chän läc ch−¬ng tr×nh thÝch hîp cho trÎ.

(5) Sau b÷a ¨n kh«ng nªn xem tivi ngay. Sau b÷a ¨n mµngåi xem tivi ngay sÏ kh«ng cã lîi cho viÖc thóc ®Èy sù hÊpthô tiªu ho¸ .

74 149 150

(6) Kh«ng nªn ngåi vÑo l−ng. TrÎ em ngåi xem tivith−êng ngåi trong ghÕ bµnh, nh−ng ph¶i lu«n chó ýnh¾c chóng ngåi cho ngay ng¾n, nÕu kh«ng sÏ dÔ dÉn®Õn vÑo cét sèng, biÕn d¹ng cét sèng.

(7) Kh«ng nªn quªn tÈm bæ. TrÎ em th−êng xuyªn xemtivi, cÇn ph¶i bæ sung mét çch thÝch ®¸ng nh÷ng thùc vËt cãhµm l−îng vitamin A phong phó nh− gan lîn, trøng gµ, cµ rètv.v...

(8) Kh«ng nªn xem xong lµ ®i ngñ ngay. Sau khi xemxong tivi, nªn ®Ó cho çc em khe khÏ dôi m¾t hoÆc d¹y çc emlµm thÓ dôc ®«i m¾t b»ng çch chíp m¾t nhiÒu lÇn, ®i ®¸nhr¨ng, röa mÆt, röa ch©n råi h·y ®i ngñ.

(9) Kh«ng nªn ®ªm nµo còng xem tivi, ¶nh h−ëng ®ÕngiÊc ngñ, mÊt th× giê häc tËp.

(10) Kh«ng nªn lµm ån, ¶nh h−ëng ®Ðn ng−êi kh¸c, g©ythµnh thãi quen xÊu.

(11) Kh«ng nªn ®Ó cho çc em n»m xem tivi. TrÎ em lµkh¸n gi¶ nhiÖt t×nh nhÊt cña mµn ¶nh nhá, cã nh÷ng bËc chamÑ trÎ cø thÝch cho con n»m trªn gi−êng hoÆc trªn ghÕ s«-phaxem tivi, cho r»ng nh− vËy lµ ®Ó cho con ®−îc tho¶i m¸i. Kúthùc lµ ng−îc l¹i, ®èi víi søc khoÎ cña trÎ em rÊt cã h¹i.

Bëi v× mét thêi gian dµi ph¶i ngoÑo cæ vµ nh×n nghiªng,dÔ dÉn ®Õn c¬ b¾p ngoµi m¾t vµ tiÖp tr¹ng thÓ ë trong nh·n cÇubÞ co hÑp, t¹o thµnh quÇng m¾t, nh·n cÇu bÞ gi·n ®au, kÕt m¹cbÞ xung huyÕt, thËm chÝ thÞ gi¸c m¬ hå, thÞ lùc gi¶m sót. dotrùc c¬ trong ngoµi, tµ c¬ trªn d−íi cña nh·n cÇu ph¸t triÓnch−a thµnh thôc, nªn dÔ bÞ mÖt, nghiªm träng h¬n th× nh÷ngc¬ b¾p nãi trªn do ph¸t triÓn ch−a hoµn chØnh nªn dÉn ®Õnm¾t nh×n lÖch. Cßn n÷a, khi ng−êi ta n»m, ®¹i bé phËn c¬ b¾pcña toµn th©n ®−îc th¶ láng viÖc h« hÊp vµ tuÇn hoµn m¸u cñac¬ thÓ bÞ chËm h¬n, hÖ thèng thÇn kinh trung khu ®¹i n·o dÇn

dÇn ®i vµo tr¹ng th¸i bÞ ng−ìng chÕ, lóc ®ã, n»m xem tivi th×sÏ tæn h¹i ®Õn søc khoÎ. Cho nªn, xin cã lêi khuyªn çc bËccha mÑ, v× søc khoÎ b¶n th©n con çi cña b¹n, tuyÖt ®èikh«ng nªn ®Ó cho trÎ em n»m xem tivi.

(12) Kh«ng nªn bÕ trÎ con xem tivi mµu. Cã mét sèbËc cha mÑ trÎ bÕ con xem tivi mµu, nh− vËy ®èi víi søckhoÎ cña hµi nhi lµ bÊt lîi. Bëi v× mµn huúnh quang cñativi bÞ ®iÖn cao ¸p xung kÝch, sÏ s¶n sinh ra tia X quang,vµ trong t×nh h×nh bøc x¹ cao ¸p cña tivi mµu , tia s¸ngph¸t ra cµng nhiÒu h¬n. Theo khoa häc ®o ®−îc cho biÕt,®èi víi tia X quang th× trÎ em mÉn c¶m h¬n ng−êi lín rÊtnhiÒu. Th−êng xuyªn bÞ tia X quang chiÕu vµo ng−êi sÏcã h¹i cho søc khoÎ cña trÎ em, dÊn ®Õn lµm cho trÎ embiÕng ¨n, kh«ng thÝch thó víi viÖc ¨n uèng, dinh d−ìngkh«ng ®ñ, thËm chÝ cßn ¶nh h−ëng ®Õn viÖc ph¸t triÕn trÝlùc cña trÎ em. Cho nªn, khi xem tivi mµu kh«ng nªn bÕtrÎ con.

118- 14 ®iÒu kiªng kþ trong cuéc sèngth−êng ngµycña thiÕu nhi

Mét lµ kh«ng nªn c¾n ®Çu l−ìi, mót ngãn tay, ¶nh h−ëng®Õn viÖc ¨n cña r¨ng cöa.

Hai lµ kh«ng nªn c¾n m«i, ®Ó tr¸nh h×nh thµnh hë m«i,hë r¨ng.

Ba lµ kh«ng nªn c¾n bót ch× ®Ó tr¸nh bÞ tróng ®éc ch×

75 151 152

m·n tÝnh.Bèn lµ kh«ng nªn ngËm cóc ¸o, ®inh ®ãng b¶n ®å ë trong

måm ®Ó tr nh tr«i vµo trong cæ häng.N¨m lµ kh«ng nªn dïng que diªm ®Ó ngo¸y tai, ®Ó tr¸nh

viªm ®−êng tai ngoµi vµ bÞ th−¬ng mµng nhÜ ngoµi.S¸u lµ kh«ng nªn ngåi viÕt ch÷ vÑo l−ng, ngoÑo ®Çu ®Ó

tr¸nh gï l−ng vµ bÞ cong cét sèng.B¶y lµ kh«ng nªn bß trªn bµn hoÆc n»m trªn gi−êng ®äc s¸ch

®Ó tr¸nh bÞ cËn thÞ.T¸m lµ kh«ng nªn ¨n ®−êng tr−íc khi ®i ngñ, ®Ó tr¸nh bÞ

“s©u r¨ng”.ChÝn lµ khi ngñ kh«ng nªn gèi ®Çu tay, chèng c»m

®Ó tr¸nh cho mÆt kh«ng c©n ®èi.M−êi lµ kh«ng nªn chØ nhai thøc ¨n mét bªn hµm, ®Ó tr¸nh

lÖch hµm vµ khu«n mÆt bÞ mÐo.M−êi mét lµ kh«ng nªn ®¸nh r¨ng " kiÓu kÐo c−a", chØ ®¸nh

chiÒu ngang, ®Ó tr¸nh tæn h¹i ®Õn men r¨ng.M−êi hai lµ kh«ng nªn xem tivi buæi tèi l©u qu¸ ¶nh

h−ëng ®Õn thÞ lùc.M−êi ba lµ kh«ng nªn dïng strept«mixin ®Ó tr¸nh dÉn ®Õn

nghÔnh ng·ng do thuèc khã ®iÒu trÞ.M−êi bèn lµ kh«ng nªn b¾t ch−íc ng−êi nãi l¾p, ®Ó tr¸nh

còng m¾c bÖnh nãi l¾p.

119- CÇn trõ bá 19thãi quen xÊu ¶nh h−ëng®Õn søc khoÎ cña trÎ em

Cã kh«ng Ýt trÎ em tån t¹i nh÷ng thãi quen xÊu mÊt vÖsinh ë d¹ng nµy hoÆc d¹ng kh¸c. Lµm cha mÑ, chóng ta cÇn cè

g¾ng gióp cho trÎ trõ bá ngay nh÷ng thãi quen xÊu Êy, nÕukh«ng kÞp thêi söa ch÷a, sÏ trë ng¹i cho viÖc ph¸t dôc vµtr−ëng thµnh lµnh m¹nh cña çc em. D−íi ®©y xin liÖt cö 19 thãiquen xÊu, xin çc b¹n h·y xem thö, con b¹n cã ph¶i nh− vËykh«ng ?

(1) Ngñ ®¾p ch¨n trïm ®Çu. Mïa ®«ng cã em sî rÐt, hoÆcdo nh¸t gan, thÝch ®¾p ch¨n trïm ®Çu ®Ó ngñ. Nh− vËy nh÷ngkh«ng khÝ trong lµnh kh«ng thÓ lät vµo trong ch¨n ®−îc, cßnth¸n khÝ do ng−êi thë ra th× kh«ng ngõng t¨ng lªn. ¤-xy gi¶m®i, thêi gian kÐo dµi sÏ dÉn ®Õn çc bÖnh tøc ngùc, nhøc ®Çu,chãng mÆt, tinh thÇn kh«ng phÊn chÊn v.v...

(2) Khi ngñ th× n»m nghiªng vÒ bªn tr¸i hoÆc n»m sÊp.N»m nghiªng vÒ bªn tr¸i th× buång tim bÞ ®Ì nÐn. N»m sÊpcµng kh«ng tèt, kh«ng nh÷ng cã c¶m gi¸c kh«ng tho¶i m¸i,mµ cßn ¶nh h−ëng ®Õn viÖc h« hÊp b×nh th−êng, cã khi cßn bÞtª hai vai. Ph¶i tËp cho çc em n»m ngñ cã thãi quen n»m congnghiªng vÒ bªn ph¶i.

(3) Ngñ dËy muén mµ kh«ng ¨n s¸ng. §Æc biÖt lµ mïa®«ng, cã em tiÕc rÎ ch¨n Êm, ngñ dËy muén, sî ®i häc trÔ giênªn bá lu«n b÷a ¨n s¸ng. Ph¶i biÕt r»ng, trÎ em ®ang lín lªnvÒ th©n thÓ, buèi s¸ng nÕu kh«ng hÊp thu ®Çy ®ñ chÊt dinhd−ìng, dÔ sinh ra bÖnh thiÕu ®−êng huyÕt, lªn líp häc kh«ngcßn tinh thÇn, khã tËp trung.

(4) Tr−íc khi ®i ngñ kh«ng ®¸nh r¨ng, cã khi cßn ¨nuèng çi g× n÷a. §¸nh r¨ng tr−íc khi ®i ngñ lµ rÊt quan träng.Bëi v× khi ngñ th× n−íc bät tiÕt ra Ýt h¬n, vi khuÈn dÔ sinh s«in¶y në. ¡n råi ®i ngñ lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho vi trïng sinh s«i n¶ynë, rÊt tæn h¹i ®Õn r¨ng. Cho nªn s¸ng ngñ dËy vµ tèi tr−íc khi ®ingñ ®Òu ph¶i ®¸nh r¨ng.

(5) Kh¶nh ¨n. Mçi lo¹i thùc vËt cã chÊt dinh d−ìng riªngcña nã. ¡n uèng mµ chØ ¨n thø nµy kh«ng ¨n thø kia. Çi g×

76 153 154

thÝch th× ¨n lÊy ¨n ®Ó, çi g× kh«ng thÝch th× kh«ng ¨n hoÆc ¨nrÊt Ýt. B÷a no, b÷a ®ãi dÔ g©y nªn rèi lo¹n c«ng n¨ng tiªu ho¸.

(6) Tr−íc khi ¨n kh«ng röa tay, thËm chÝ trùc tiÕp dïngtay bèc thøc ¨n ®Ó ¨n. Cã em khi ®ãi bông, hoÆc thÊy cã mãng× m×nh thÝch lµ ch¼ng chÞu ®i röa tay, thß tay bèc thøc ¨n ¨nlu«n. Çc em kh«ng biÕt r»ng “ BÖnh vµo tõ måm”, vi trïngg©y bÖnh trªn bµn tay nhiÒu vµ phøc t¹p l¾m, vµ cßn cã c¶trøng ký sinh trïng n÷a. Kh«ng röa tay mµ ®· cÇm thøc ¨n th× rÊt dÔm¾c nh÷ng bÖnh truyÒn nhiÔm vµ bÖnh ký sinh trïng.

(7) Võa ¨n võa nãi chuyÖn. DÔ bÞ thøc ¨n r¬i vµo trongkhÝ qu¶n . NÕu ¨n ç dÔ bÞ x−¬ng ç r¬i vµo trong thùc ®¹o,thËm chÝ cßn g©y ra nguy hiÓm nghiªm träng n÷a. Cho nªn khi¨n c¬m cÇn tËp trung t− t−ëng, kh«ng nªn nãi chuyÖn.

(8) ThÝch ¨n c¬m chan canh.N−íc canh chan c¬m, khiÕncho c¬m kh«ng dÔ ®−îc nhai kü, c¶ c¬m vµ n−íc ®Òu tr«ixuèng bông, trong thøc ¨n thiÕu chÊt n−íc bät, h¬n n÷a n−íclµm lo·ng dÞch vÞ, ¶nh h−ëng ®Õn sù hÊp thu tiªu ho¸ cña ruétvµ d¹ dµy.

(9) Hay uèng n−íc tr−íc vµ sau khi ¨n c¬m. S¾p ®Õn giê¨n c¬m cßn ®i uèng n−íc, sÏ lµm cho dÞch vÞ bÞ lo·ng, ¶nhh−ëng ®Õn khÈu vÞ; ¨n c¬m xong mµ uèng n−íc ngay cònglµm lo·ng dÞch vÞ. C¶ hai çch ®Òu bÊt lîi cho viÖc hÊp thu tiªuho¸, dÔ m¾c bÖnh ®au d¹ dµy.

(10) ¡n l¹c bãc mµng nh©n. TÊt c¶ nh÷ng trÎ em cËu Êmc« chiªu th−êng cho r»ng ¨n l¹c mµ ¨n c¶ mµng nh©n th× khã¨n. Ph¶i biÕt r»ng mµng nh©n cña h¹t l¹c cã t¸c dông bæ m¸urÊt tèt, ph¶i nhai cho kü, ¨n c¶ mµng nh©n cña nã.

(11) ThÝch nhæ n−íc bät. B×nh th−êng thÝch nhæ n−ícbät, lµm mÊt vÖ sinh, cã khi nhæ ngay vµo ng−êi bªn c¹nh, rÊtkh«ng v¨n ho¸, ®èi víi søc khoÎ còng kh«ng cã lîi. Bëi v×n−íc bät cã thÓ ®iÒu hoµ thùc vËt, gióp cho tiªu ho¸, l¹i cã c¶

c«ng n¨ng s¸t trïng vµ phßng ngõa s©u r¨ng, kh«ng nªn tuútiÖn l·ng phÝ.

(12) Tuú tiÖn nhæ ®êm vµ tuú ý nuèt ®êm. Trong ®êm cãrÊt nhiÒu vi trïng, nhæ ®êm xuèng ®Êt, sau khi kh« sÏ theo giãbay lªn, truyÒn bÖnh cho ng−êi kh¸c. Nuèt ®êm còng kh«ngtèt, trong ®êm cã nh÷ng vi trïng cã søc ®Ò kh¸ng rÊt m¹nh,kh«ng dÔ bÞ vÞ toan giÕt chÕt, sÏ g©y ra bÖnh ®êm. Nªn nhæ®êm vµo ca, vµo chËu hoÆc vµo giÊy råi gãi l¹i ®em vøt vµothïng r¸c.

(13) GÆm mãng tay. Çu bÈn trong tay vµ mãng tay cãrÊt nhiÒu vi trïng vµ trøng ký sinh trïng. Mót ngãn tay, c¾nmãng tay dÔ m¾c çc bÖnh ®−êng ruét vµ bÖnh ký sinh trïng.

(14) Ngo¸y lç tai. Tuú tiÖn ngo¸y lç tai, dÔ lµm x−íc lçtai, g©y nªn viªm tai, m©ng mñ, cã thÓ lµm r¸ch mµng nhÜ, sÏ¶nh h−ëng ®Õn thÝnh lùc. Kú thùc, r¸y tai cã t¸c dông b¶o hénhÊt ®Þnh, kh«ng ®Ó cho c«n trïng nhá chui vµo lç tai. R¸y tainhiÒu lªn, tuú theo sù vËn ®éng vµ ®éng t¸c n»m nghiªng th× tù nãsÏ r¬i ra.

(15) Ngo¸y lç mòi. Th−êng dïng ngãn tay ®Ó ngo¸y lçmòi, lµm cho l«ng mòi bÞ rông. M« mòi bÞ x−íc, huyÕt qu¶n bÞr¸ch vµ ch¶y m¸u, cßn cã thÓ bÞ c¶m nhiÔm, nghiªm träng h¬nth× vi trïng cã thÓ qua ®−êng huyÕt qu¶n trªn mÆt mµ vµotrong ãc, g©y nªn mèi nguy hiÓm.

(16) Dôi m¾t. Dïng tay ®Ó dôi hai m¾t, cã thÓ lµm cho visinh vËt vµo m¾t dÓ bÞ çc bÖnh ®au m¾t nh− ®au m¾t hétch¼ng h¹n. Cho nªn khi lau nhö m¾t vµ n−íc m¾t th× ph¶i dïngkh¨n tay s¹ch mµ lau.

(17) Say mª ®äc s¸ch, bÊt chÊp tÊt c¶. Xem s¸ch ®Õn saymª, thËm chÝ trêi tèi lóc nµo còng kh«ng hay biÕt g× hÕt. Nh−vËy kh«ng nh÷ng ¶nh h−ëng ®Õn häc tËp mµ con tæn h¹i ®ÕnthÞ lùc. Chóng ta kh«ng ph¶n ®èi con em ®äc thªm nh÷ng

77 155 156

cuèn s¸ch bæ Ých ngoµi ch−¬ng tr×nh cña nhµ tr−êng mét çchtho¶ ®¸ng, nh−ng yªu cÇu trÎ em ph¶i tù gi¸c khèng chÕ,chØxem s¸ch sau khi ®· häc xong bµi vë ë nhµ tr−êng, vµ ph¶i chóý ®Õn ¸nh s¸ng ë trong phßng.

(18) Ngåi lµm bµi cø vÑo l−ng. Bé x−¬ng cña trÎ em cßn®ang lín lªn, khíp x−¬ng cßn mÒm, dÔ biÕn h×nh. NÕu cø ngåigï l−ng l©u ngµy th× cét sèng sÏ trë nªn cong, kh«ng nh÷ngcã h¹i cho søc khoÎ, mµ cßn ¶nh h−ëng ®Õn vÎ ®Ñp cña thÓh×nh.

(19) Kh«ng thÝch t¾m. TrÎ em sî kh«ng khÝ ngét ng¹tcña phßng t¾m, nªn kh«ng thÝch t¾m. CÇn ph¶i biÕt r»ng,th−êng xuyªn t¾m, kh«ng nh÷ng cã thÓ gi÷ cho th©n thÓ s¹chsÏ, mµ cßn khiÕn cho tinh thÇn ng−êi ta s¶ng kho¸i, th©n thÓ th−th¸i dÔ chÞu.

phÇn 2

phô n÷ víi

nh÷ng ®iÒu cÊm kþ

120- 10 ®iÒu cÊm kþ trongcuéc sèng vî chång

1/ Kh«ng nªn «ng lµm chñ bªn ngoµi, bµ lµm chñ bªn trong.HiÖn nay ®¹i ®a sè çc gia ®×nh c¶ hai vî chång ®Òu lµ c«ng chøc.Thêi gian hai vî chång ë nhµ hÇu nh− b»ng nhau. Mäi c«ng viÖctrong gia ®×nh nÕu chØ do ng−êi phô n÷ ®¶m nhiÖm th× ng−êi vî tÊtnhiªn rÊt mÖt. Vî chång cÇn ph¶i ph©n c«ng mét çch b×nh ®¼ngqu¸n xuyÕn c«ng viÖc trong nhµ vµ tr«ng nom con çi. Lµ ng−êichång th× ph¶i hiÓu r»ng, ngµy nay ng−êi chång lý t− trong t©mt−ëng mäi ng−êi lµ bªn ngoµi th× lµm tèt c«ng t¸c, trong gia ®×nhcòng lµ ng−êi tay hßm ch×a kho giái, mét ng−êi ®µn «ng c−¬ng nhu vÑntoµn.

2/ Kh«ng nªn ®éng mét tÝ lµ nªu vÊn ®Ò ly h«n. Sau khi lÊynhau, vî chång c·i cä nhau lµ chuyÖn th−êng t×nh. VÊn ®Ò lµ gi¶iquyÕt sao cho ®óng ®¾n nh÷ng m©u thuÉn nµy, ph¶i biÕt lµm choviÖc to ho¸ nhá, viÖc nhá ho¸ kh«ng. Khi cã sù va ch¹m, kh«ng nªn®éng mét tÝ lµ nªu vÊn ®Ò ly h«n, cè g¾ng chó ý tr¸nh nãi nh÷ng lêilÏ cay ®éc nÆng nÒ mµ sau nµy ph¶i ©n hËn, còng kh«ng nªn «mm·i mèi hËn trong lßng. CÇn ph¶i nhËn thøc r»ng, dï vî hay chångcã khã kh¨n, bÊt h¹nh th× ph¶i ñng hé gióp ®ì lÉn nhau, dùa vµonhau. Sau khi v−ît qua ®−îc khã kh¨n bÊt h¹nh, quan hÖ vî chångsÏ cµng thªm mËt thiÕt.

3/ Kh«ng nªn ph©n chia nhµ anh nhµ t«i qu¸ r¹ch rßi. Vîchång ®«i bªn ®Òu kh«ng ph¶i lµ mét ç thÓ gi¶n ®¬n. Xung quanhmçi ng−êi ®Òu cã mèi quan hÖ gia ®×nh, nhiÒu chuyÖn cã thÓ x¶y

78 157 158

ra. Lóc ®ã cÇn ph¶i th«ng c¶m víi nhau, ph¶i nghÜ ®iÒu ®èi ph−¬ng®ang nghÜ, ph¶i lo ®iÒu ®èi ph−¬ng ®ang lo. ChØ cã t×nh c¶m nh−vËy míi cµng buéc cµng bÒn. Gia ®×nh bªn kia cÇn sù gióp ®ì, gia®×nh bªn nµy tËn t×nh ñng hé. Nh− vËy míi lµ h¹nh phóc.

4/ Kh«ng nªn b¾t mäi ng−êi trong gia ®×nh ph¶i theo thãiquen cña m×nh. Sau khi c−íi, hai bªn vî chång míi béc lé nh÷ngthãi quen xÊu cña mçi ng−êi : èng kem ®¸nh r¨ng sao mÐo mã thÕnµy, ch©n gi−êng sao cã nhiÒu ®Çu mÈu thuèc l¸ , bÝt tÊt bÈn qu¼ngkh¾p mäi n¬i v.v... vµ v.v...bao nhiªu ®iÒu ngang tai tr¸i m¾t. Nh÷ng®iÒu vÆt v·nh Êy cã ®¸ng kÓ g×. Ch¼ng cÇn ph¶i m¾ng má ®èiph−¬ng. NhÊt lµ ng−êi vî, kh«ng nªn b¾t ch«ng ph¶i lµm theoph−¬ng thøc cña m×nh. ChØ cÇn nh¾c nhë chång lÇn sau cÇn chó ýlµ xong.

5/ Kh«ng nªn ®em nh÷ng ®iÒu bùc tøc vÒ nhµ. Vî chång ®«ibªn kh«ng nªn ®em nh÷ng ®iÒu kh«ng vui, nh÷ng ®iÒu bùc tøc gÆpph¶i ë bªn ngoµi vÒ nhµ. Ph¶i nhí r»ng, çu kØnh bùc tøc sÏ lµm choc¶ nhµ kh«ng vui. Nãi nh− vËy kh«ng cã nghÜa lµ gÆp nh÷ng ®iÒuuÈn khóc ë bªn ngoµi mµ cø im l×m. Nªn t×m mét c¬ héi thuËn tiÖnthæ lé nh÷ng ®iÒu uÈn khóc nµy cho ®èi ph−¬ng. Trong nh÷ng lócnh− thÕ nµy, ng−êi chång hoÆc ng−êi vî ph¶i dïng th¸i ®é «n hoµ®Ó khuyÕn khÝch hoÆc khuyªn gi¶i ®èi ph−¬ng, gióp hä gi¶i trõnh÷ng phiÒn muén. Ph¶i tin r»ng, víi thêi gian, mäi viÖc råi sÏ ngu«i®i.

6/ Kh«ng nªn " §éc lËp tù chñ " vÒ kinh tÕ. Tiªu tiÒn nh− thÕnµo qu¶ kh«ng ph¶i lµ mét viÖc nhá. Cã rÊt nhiÒu cÆp vî chång chØv× vÊn ®Ò tiÒn nong mµ sinh ra bÊt hoµ. Khi ch−a lÊy nhau th× tiÒncña ai ng−êi Êy tiªu, nªn ®· thµnh thãi quen “ §éc lËp tù chñ ”.Nh−ng sau khi ®· thµnh vî thµnh chång th× ph¶i thay ®æi thãi quennµy. CÇn ph¶i cã quan niÖm gia ®×nh vÒ mÆt kinh tÕ, cïng nhau bµnb¹c, chi tiªu cho hîp lý. NÕu kinh tÕ dåi dµo, vî chång còng nªn tùkiÒm chÕ vµ nhÉn n¹i, chi tiªu cho hîp lý, kh«ng nªn tù quyÕt ®Þnh

mua b¸n mät çch bõa b·i.7/ Kh«ng nªn " Gi¸ nh−...." Khi hai vî chång ®· cã vÕt r¹n

nøt, trong ãc kh«ng nªn cã hai tõ "Gi¸ nh− ”. “ Gi¸ nh− m×nh lÊyng−êi kh¸c cã lÏ sÏ h¹nh phóc h¬n”. “Gi¸ nh− m×nh kh«ng c−íinhau cã lÏ l¹i tèt h¬n ”. “ Gi¸ nh− chóng m×nh.....”. TÊt c¶ nh÷ngc©u “ Gi¸ nh− ” Êy ®Òu lµ nh÷ng çch suy nghÜ tiªu cùc. Cµng nghÜvÒ nh÷ng ®iÒu nµy, sù viÖc cµng tåi tÖ h¬n. Vî chång nªn lu«n lu«nnghÜ vÒ nh÷ng ®iÒu vui vÎ nhÊt, tèt ®Ñp nhÊt, nh÷ng gi©y phót yªunhau nhÊt, h¹nh phóc nhÊt cña thêi kú míi lÊy nhau. Lµm nh− vËy,tinh thÇn sÏ ®−îc æn ®Þnh, phÊn chÊn lóc nµo kh«ng hay. §ång thêicòng cÇn nghÜ r»ng råi ®©y sÏ l¹i cã nh÷ng ngµy hoan l¹c , t×nhnghÜa vî chång sÏ l¹i ®»m th¾m nh− x−a.

8/ Kh«ng nªn v« cí vÒ nhµ muén hoÆc ngñ ë bªn ngoµi. HiÖnnay cã rÊt nhiÒu gia ®×nh, c¶ hai vî chång ®Òu lµ c«ng chøc.Th−êng chØ cã buæi tèi, gia ®×nh míi ®−îc ®oµn tô, ¨n c¬m chungvíi nhau. Thùc ra thêi gian ®Ó vî chång giao l−u t×nh c¶m còngkh«ng nhiÒu, nÕu tèi ®Õn l¹i vÒ muén hoÆc ngñ ë bªn ngoµi th× sÏlµm cho t©m lý ®èi ph−¬ng lo l¾ng, phiÒn muén. Nh− vËy sÏ lµmcho t×nh c¶m vî chång trë thµnh “ N−íc kh«ng nguån ”, rÊt dÔ bÞc¹n kiÖt.

9/ Kh«ng nªn ch× chiÕt nhau tr−íc mÆt con çi. Çch lµm nh−vËy sÏ g©y tæn thÊt nÆng nÒ vµo lßng tù t«n cña ®èi ph−¬ng, nÕu cøkÐo dµi tÊt sÏ dÉn ®Õn t×nh c¶m bÞ b¨ng ho¹i. §iÒu nguy hiÓm h¬nn÷a lµ lµm cho con çi coi th−êng bè mÑ, t©m lý gia ®×nh bÞ tænth−¬ng.

10/ Kh«ng nªn nghi kþ lÉn nhau. NÕu nãi sù tÝn nhiÖm lµ c¬së cña t×nh yªu vî chång, th× sù nghi kþ lµ s©u mät cña t×nh yªu.RÊt nhiÒu ng−êi, chØ v× ®èi ph−¬ng cã tiÕp xóc víi ng−êi kh¸c giíimµ dÉn ®Õn nghi ngê, dß la theo dâi ®èi ph−¬ng. Nghi kþ cã tr m®iÒu h¹i mµ kh«ng cã mét ®iÒu lîi.

79 159 160

121- tuÇn tr¨ng mËtkh«ng nªn dung tôc

.Dung tôc ë ®©y lµ nãi, sinh ho¹t nam n÷ v« ®é sau ngµy

c−íi. MËt nguyÖt t×nh nång, ®iÒu ®ã kh«ng cã g× ®¸ng nãi,song nÕu qu¸ − say ®¾m, giao hîp v« ®é, sÏ v« cïng tai h¹i ®èivíi c¶ nam lÉn n÷, thËm chÝ cßn ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ khi®Õn tuæi trung niªn, lµm cho con ng−êi suy nh−îc.

Giao hîp qóa ®é sau ngµy c−íi, sÏ ®em l¹i cho c¬ thÓcon ng−êi rÊt nhiÒu ®au khæ. NhÑ th× bÞ chãng mÆt, hoa m¾t, ïtai, ®au l−ng, mái gèi, kiÖt søc. NÆng th× lu«n lu«n kinhhoµng, to¸t må h«i, mÊt ngñ, gi¶m trÝ nhí v.v... Phô n÷ cßn cãthÓ bÞ viªm bµng quang, ©m ®¹o co giËt, b¹ch ®íi qu¸ nhiÒu,viªm tö cung vµ khu khoang x−¬ng chËu v.v... Ng−êi con traicã thÓ bÞ liÖt d−¬ng, méng tinh ho¹t tinh, hoÆc xuÊttinh khã v.v... Cho nªn tuÇn tr¨ng mËt kh«ng nªn dungtôc.

122- §ang hµnh kinhkh«ng nªn giao hîp

TiÕn hµnh quan hÖ nam n÷, nÕu kh«ng ®iÒu ®é, thËm chÝtrong kú hµnh kinh còng tiÕn hµnh giao hîp, ®èi víi c¶ nam lÉnn÷ ®Òu cã h¹i.

Bëi v× trong thêi kú hµnh kinh, nh÷ng m« trong tö cungbong ra, theo kinh nguyÖt tho¸t ra ngoµi, lóc nµy bÒ mÆtkhoang tö cung h×nh thµnhnh÷ng vÕt th−¬ng, nÕu giao hîp dÔ®Ó cho vi trïng x©m nhËp, ®i ng−îc lªn tö cung, tõ ®ã mµ sinhra viªm nhiÔm trong xoang tö cung vµ viªm çc phÇn phô,

viªm khoang chËu. Ng−êi con trai th× dÔ bÞ viªm ®−êngtiÕt niÖu. V× thÕ kh«ng nªn giao hîp trong thêi kúhµnh kinh.

123- Thêi kú ®Çu cã thaikh«ng nªn ®éng phßng

Th«ng th−êng ng−êi ta gäi 2 th¸ng ®Çu mang thai lµ thêikú ®Çu thai. Thêi kú ®Çu cã thai nªn tr¸nh giao hîp.. NÕukh«ng sÏ g©y cho bµo thai nh÷ng ¶nh h−ëng nghiªm träng kh«ngtèt.

Tinh trïng gÆp trøng ë trong khoang tö cung ph¶i qua c¶mét lo¹t biÕn ho¸ råi míi h×nh thµnh bµo thai. NÕu trong thêigian nµy mµ tiÕn hµnh giao hîp dÔ lµm cho tö cung bÞ kÝchthÝch mµ co l¹i, tõ ®ã mµ dÉn ®Õn s¶y thai. Ngoµi ra cã nh÷ngphô n÷ sau khi cã thai råi vÉn cã nh÷ng tÕ bµo trøng rôngxuèng. Lóc nµy mµ giao hîp vÉn cã thÓ khiÕn cho tÕ bµo trønggÆp tinh trïng. Nh− vËy trong khoang tö cung sÏ cã mét bµothai ®−îc h×nh thµnh sím thµnh mét bµo thai lín, sau ®ã l¹i cãmét bµo thai nhá h×nh thµnh. Do bµo thai lín to lªn chiÕmnhiÒu chç trong khoang tö cung, chÌn Ðp bµo thai nhá, ®Èy nãsang ®Õ cuèng rèn , ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn viÖc ph¸ttriÓn cña bµo thai nhá, thËm chÝ cã thÓ lµm cho bµo thai nhábiÕn h×nh thµnh qu¸i thai. Cho nªn thêi kú ®Çu cã thai kh«ngnªn tiÕn hµnh giao hîp.

124- vî chång võa t¾m xongkh«ng nªn giao hîp

Cã mét sè vî chång cho r»ng, sau khi t¾m xong mµ giao

80 161 162

hîp th× tinh thÇn s¶ng kho¸i, da thÞt s¹ch sÏ, vÖ sinh. Trªn thùctÕ, sau khi t¾m xong mµ giao hîp th× chØ cã h¹i chø kh«ng cã lîi.

Ng−êi ta sau khi t¾m, c¬ b¾p toµn th©n bÞ nh·o, hÖ thèngthÇn kinh còng ®ang ë tr¹ng th¸i b×nh tÜnh. Lóc nµy mµ giaohîp th× bé phËn sinh dôc sÏ tranh giµnh m¸u víi líp da. Lócnµy hÖ thèng thÇn kinh, hÖ thèng tuÇn hoµn, hÖ thèng néi ph©ntiÕt, hÖ thèng sinh dôc ®Òu ë vµo tr¹ng th¸i v« cïng h−ng phÊnvµ c¨ng th¼ng, kÕt qu¶ dÉn ®Õn lµ tuÇn hoµn m¸u toµn th©nt¹m thêi kh«ng ®iÒu chØnh ®−îc, dÔ x¶y ra çc chøng bÖnhchãng mÆt, tim ®Ëp m¹nh, kiÖt søc v.v... NhÊt lµ nh÷ng ng−êibÞ thiÕu m¸u, bÞ bÖnh cao huyÕt ¸p, bÖnh tim v.v... cã thÓ lµmcho bÖnh t×nh cµng trÇm träng h¬n, thËm chÝ cã thÓ g©y ranguy hiÓm chÕt ng−êi. Cho nªn sau khi t¾m xong, vî chångkh«ng nªn giao hîp.

125- Sau khi lµm viÖcmÖt nhäc

kh«ng nªn giao hîp

Khi con ng−êi ta ®ang sung søc vÒ tinh lùc, thÓ lùc mµtiÕn hµnh giao hîp th× thËt lµ s¶ng kho¸i, phÊn khëi. NÕu l¹igiao hîp vµo lóc ®ang mÖt mái th× kh«ng cßn nh− vËy n÷a.

Bëi v× võa tham gia lao ®éng nÆng mét thêi gian dµi, aicòng c¶m thÊy tinh thÇn vµ thÓ lùc ®Òu mÖt mái, ®ång thêicòng ¶nh h−ëng ®Õn c«ng n¨ng tÝnh dôc, nh− t¹m thêi bÞ liÖtd−¬ng vËt ch¼ng h¹n. Lóc nµy nÕu cø miÔn c−ìng giao hîp,kh«ng nh÷ng chØ lµm mÖt thªm mµ cßn ¶nh h−ëng nghiªmträng ®Õn viÖc phôc håi tinh lùc vµ thÓ lùc, vµ cuéc giao hîpcòng kh«ng lµm cho hai bªn phÊn khëi nh− lóc b×nh th−êng.

NÕu cø lu«n lu«n nh− vËy sÏ dÉn ®Ôn sù l·nh ®¹m vÒ t×nh dôc, dÉn®Õn t©m lý ch¸n giao hîp. Cho nªn sau khi mÖt nhäc kh«ng nªngiao hîp.

126- sau khi lÊy nhau nhiÒu n¨m vÉn kh«ng

cã con còng kh«ng nªngiao hîp qu¸ nhiÒu

Cã mét sè nam n÷ thanh niªn, sau nhiÒu n¨m lÊy nhaumµ vÉn kh«ng cã con th× rÊt sèt ruét, muèn dïng biÖn ph¸pgiao hîp nhiÒu lÇn h¬n ®Ó cãnhiÒu c¬ may thô thai h¬n. Kúthùc lµm nh− vËy th× kÕt qu¶ ng−îc l¹i.

VÒ mÆt c«ng n¨ng sinh lý mµ nãi, tinh trïng cña namgiíi lín lªn vµ thµnh thôc ë trong tinh hoµn, nãi chung cÇnph¶i cã thêi gian tõ 5 ®Õn 7 ngµy. Còng cã nghÜa lµ sau mçilÇn phãng tinh ph¶i çch nhau 5 ®Õn 7 ngµy th× tinh trïng míil¹i ph¸t triÓn hoµn chØnh. Ngoµi ra, nãi chung nh÷ng ng−êi®µn «ng b×nh th−êng, mçi lÇn phãng tinh kho¶ng 3 – 5 mg,mçi mg cã kho¶ng trªn 100 triÖu con tinh trïng. NÕu giao hîpqu¸ nhiÒu, mçi lÇn phãng tinh, sè l−îng vµ chÊt l−îng tinhtrïng ®Òu gi¶m ®i rÊt nhiÒu nªn còng khã mµ ®¹t ®−îc môc®Ých thô thai. Cho nªn, sau khi lÊy nhau nhiÒu n¨m vÉn kh«ngcã con, nÕu nh− kh«ng cã bÖnh tËt g× th× tiÕn hµnh giao hîpmét çch ®iÒu ®é, tho¶ ®¸ng, cã lÏ sÏ cã nhiÒu c¬ héi thô thaih¬n.

127- Phô n÷ cã thaikh«ng nªn ®eo su-chiªng

81 163 164

Phô n÷ ®ang cã thai vµ s¶n phô kh«ng nªn ®eosu-chiªng.

NÕu ë ng−êi s¶n phô xuÊt hiÖn hiÖn t−îng thiÕu s÷a, Ýts÷a hoÆc mÊt s÷a, mét phÇn lín cã liªn quan ®Õn viÖc ®eo su-chiªng. Cã mét vÞ häc gi¶ ®· tiÕn hµnh kiÓm nghiÖm ë mét sèphô n÷ th× ph¸t hiÖn ra r»ng tuyÕn s÷a bÞ t¾c lµ v× su-chiªngb»ng v¶i b«ng hoÆc v¶i ho¸ häc ®· lÊp kÝn mÊt tuyÕn s÷a, do®ã mµ lµm cho viÖc ph©n tiÕt vµ bµi tiÕt s÷a gÆp khã kh¨n. Chonªn, nh÷ng phô n÷ ®ang mang thai th× kh«ng nªn ®eo su-chiªng, ®Ó b¶o ®¶m cho ®øa trÎ míi ra ®êi cã ®ñ s÷a ¨n.

128- Phô n÷ cã thaikh«ng nªn mÆc ¸obã chÆt lÊy ng−êi

Phô n÷ cã thai mµ mÆc ¸o qu¸ chËt, sÏ ¶nh h−ëng ®ÕntuÇn hoµn m¸u, trë ng¹i cho viÖc lín lªn cña thai nhi.

Bëi v× thêi kú mang thai, sinh lý cña ng−êi phô n÷ cãnh÷ng thay ®æi râ rÖt. Song song víi viÖc çi thai lín dÇn, töcung dÇn dÇn to ra, çi bông còng dÇn dÇn to lªn. Sù sinhtr−ëng ph¸t dôc cña thai nhi còng do chÊt dinh d−ìng m¸u cñang−êi mÑ cung cÊp. NÕu ¸o cña ng−êi mang thai qu¸ chËt, sÏ¶nh h−ëng ®Õn tuÇn hoµn m¸u b×nh th−êng cña c¬ thÓ ng−êimÑ nªn h¹n chÕ sù ho¹t ®éng cña thai nhi, trë ng¹i cho sùtr−ëng thµnh. Sau 6 th¸ng thai trong bông mÑ sÏ xoay ®Çuxuèng d−íi, bông ng−êi mÑ còng to lªn râ rÖt. NÕu mÆc ¸o qu¸chËt, hoÆc lµ th¾t l−ng qu¸ chÆt, th−êng lµ h¹n chÕ sù chuyÓn®éng cña thai nhi, sÏ lµm cho ®é nghiªng lín lªn, còng cã khilµm cho çi thai n»m ngang. V¶ l¹i, thêi kú cuèi çi thai to lín

sÏ o Ðp tÜnh m¹ch cña bông, th−êng lµm cho m¸u ë çc chid−íi ch¶y vÒ bÞ trë ng¹i mµ sinh ra phï thòng, bông bÞ bã chÆtcµng lµm cho phï thòng nÆng h¬n. Thêi gian kÐo dµi cßn cãthÓ g©y ra hiÖn t−îng tÜnh m¹ch çc chi d−íi bÞ phång to vµ bÞbÖnh trÜ.

Tõ ®ã ta thÊy, quÇn ¸o cña ng−êi phô n÷ ®ang cã thainªn theo nguyªn t¾c nhÑ, mÒm, réng r·i, tho¶i m¸i, phï hîpvíi yªu cÇu vÖ sinh, ¸o th× nªn dµi vµ réng r·i, quÇn còng ph¶icã c¹p quÇn réng, kh«ng nªn mÆc ¸o lãt bã s¸t ng−êi. Thêi kúcuèi cña ng−êi cã thai nªn mÆc quÇn cã d©y ®eo b»ng v¶i chunlµ thÝch hîp, tuyÖt ®èi kh«ng nªn dïng th¾t l−ng lo¹i cøng.

129- Phô n÷ cã thaikh«ng nªn bã ngùc

Cã mét sè phô n÷ cã thai cø thÝch gi÷ thÓ h×nh cho ®Ñp,nªn th−êng hay dïng d©y ®ai bã chÆt lÊy ngùc. Kú thùc lµm nh−vËy lµ hÕt søc cã h¹i.

Bëi v× cïng víi ngµy th¸ng, tuyÕn s÷a t¨ng lªn vµ bÇu vócòng dÇn dÇn to ra. NÕu ng−êi phô n÷ cã thai dïng d©y ®ai bãchÆt lÊy ngùc th× sÏ h¹n chÕ bÇu vó to lªn, do ®Çu vó bÞ nÐnchÆt nªn ®Çu vó bÞ lâm xuèng, rÊt dÔ g©y nªn tuyÕn s÷a ph¸ttriÓn kh«ng tèt, sau khi ®Î s÷a sÏ bÞ gi¶m sót, ¶nh h−ëng ®ÕnviÖc cho con bó sau nµy. Ngoµi ra cßn cã thÓ dÉn ®Õn mét c¨nbÖnh tæng hîp cña ng−êi bã ngùc lµ viªm tÜnh m¹ch thµnhngùc. C¨n cø theo t− liÖu th× nh÷ng ng−êi thiÕu s÷a, ®¹i ®a sè®Òu cã liªn quan ®Õn viÖc bã ngùc trong thêi kú mang thaihoÆc trong tuæi thanh thiÕu niªn g©y nªn.

Quan ®iÓm thÈm mü ®óng ®¾n nhÊt lµ nªn thuËn theo tùnhiªn. Nh÷ng phô n÷ cã thai vµo thêi kú cuèi, bÇu vó to ra lµ

82 165 166

do sù cÇn thiÕt ph¶i nu«i con sau nµy. Cho nªn, phô n÷ cã thaituyÖt ®èi kh«ng nªn gß Ðp sù t¨ng tr−ëng cã tÝnh sinh lý nµy.§ã lµ ®iÒu mµ mçi mét phô n÷ cã thai ®Òu ph¶i ghi nhí kü.

130- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn ®i bÝt tÊtdµi vµ chËt

Phô n÷ trong thêi kú mang thai mµ ®i bÝt tÊt dµi vµchËt sÏ lµm t¨ng thªm bÖnh phï thòng hai ch©n.

Phô n÷ cã thai nÕu ®i bÝt tÊt ni-l«ng dµi vµ chËt hoÆc bÝttÊt v¶i qu¸ nhá vµ chËt, sÏ ¶nh h−ëng ®Õn tuÇn hoµn m¸u ë haichi d−íi, g©y ra hoÆc t¨ng thªm phï thòng hai ch©n. Cho nªnphô n÷ cã thai kh«ng nªn ®i bÝt tÊt qu¸ nhá vµ chËt, cµngkh«ng nªn mÆc quÇn tÊt.

131- Phô n÷ cã thaikh«ng nªn ®i giµy cao gãt

Phô n÷ cã thai ®i giµy cao gãt cã rÊt nhiÒu çi h¹i.Bëi v× thêi kú mang thai, ®Æc biÖt lµ ë gi÷a vµ cuèi thêi

kú nµy, bông ng−êi phô n÷ cã thai ®· to vµ cøng, nÕu ®i giµycao gãt th× träng t©m cña toµn th©n sÏ dån vÒ phÝa tr−íc, sÏdån nÐn xuèng bông, l−îng m¸u trë vÒ tim cña tÜnh m¹chbông d−íi gi¶m sót, ¶nh h−ëng ®Õn viÖc cung cÊp m¸u vµ «-xycho thai nhi, kh«ng cã lîi cho sù tr−ëng thµnh cña thai nhi, vµcßn lµm t¨ng thªm phï thòng cho hai chi d−íi, tö cung to línbÞ sa xuèng, bµng quang bÞ dån nÐn, cã thÓ dÉn ®Õn ®i ®¸i d¾t,hai chi d−íi bÞ s−ng vµ ®au, dÉn ®Õn niÖu ®¹o bÞ viªm nhiÔm,thËm chÝ sau khi ®Î bÞ sa tö cung; bông bÞ nÐn, nhu ®éng cña®−êng ruét vµ d¹ dµy bÞ suy yÕu, dÔ x¶y ra çc bÖnh nh− bÝ

®¸i, t¸o bãn, thë dèc, ¨n kh«ng ngon v.v...Ngoµi ra, phô n÷ cãthai ®i giµy cao gãt th× l−ng sÏ −ìn vÒ phÝa tr−íc, ®é cong cu¶cét sèng t¨ng lªn, nªn xuÊt hiÖn hiÖn t−îng m×nh mÈy ®aunhõ, ®i l¹i l¶o ®¶o, dÔ bÞ ng·, dÔ sinh ra x¶y thai hoÆc ®Î non.

132- Mäi ng−êi ®Òu kh«ng nªn ®i giµy caogãt

§i giµy cao gãt phong ®é kho¸ng ®¹t, lanh lîi lÞch sùl¾m cho nªn çc bµ, çc c« ai còng thÝch. Trªn thùc tÕ, xuÊtph¸t tõ gãc ®é søc khoÎ th× ®i giµy cao gãt hËu ho¹ kh«nl−êng. TÊt c¶ çc nhµ bÖnh lý häc vÒ ch©n ®Òu c¶nh b¸o : H·yvøt bá giµy cao gãt !

Bëi v× ®i giµy cao gãt, th©n thÓ cÇn ph¶i ng¶ vÒ phÝatr−íc, ®Ó gi÷ v÷ng träng t©m cña th©n thÓ, l−ng cÇn ph¶i uèncong, vai cÇn ph¶i −ìn vÒ phÝa sau, m«ng ph¶i cøng ®ê, trängl−îng toµn th©n ®Òu dån lªn gãt ch©n. Ngoµi ra nh÷ng ngãnch©n ph¶i bã chÆt trong mòi giµy nhän , khi ®i l¹i, th©n thÓ cÇnph¶i dùa trªn 4 bé phËn ®ã, chø kh«ng ph¶i chØ dùa vµo ngãnch©n ®Ó ®i. Cø thÕ kÐo dµi sÏ dÉn ®Õn ®au nhøc b¾p ch©n, gãtch©n vµ çc khíp ®Òu ®au mái. Ngoµi ra giµy cao gãt mòinhän h×nh tam gi¸c, võa hÑp võa chËt sÏ g©y tæn th−¬ng chox−¬ng b¾p ch©n, ngãn ch©n çi dÔ bÞ mäng n−íc, gan bµnch©n sÏ mäc nh÷ng m¾t ç rÊt khã chÞu. Nh÷ng ng−êi bÞ bÖnh®¸i ®−êng mµ ®i giµy cao gãt cã thÓ dÉn ®Õn bÖnh ho¹i tö ®Çungãn ch©n. Çc nhµ bÖnh häc vÒ ch©n kiÕn nghÞ nªn gi¶m bít®é cao cña gãt giµy xuèng cßn kho¶ng 3 ph©n lµ võa.

133- Phô n÷ cã thai kh«ngnªn l¹m dông vitamin

83 167 168

Vitamin kh«ng ph¶i lµ thøc ¨n bæ. Phô n÷ cã thai dïngvitamin ph¶i tuú theo bÖnh vµ ph¶i cã liÒu l−îng nhÊt ®Þnh.NÕu tù ®éng uèng hoÆc nghe ai ®ã nãi mµ uèng v« h¹n ®é th×kh«ng nh÷ng ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ cña ng−êi cã thai, mµcßn cã thÓ g©y nguy h¹i cho thai nhi n÷a.

Bëi v× dïng vitamin A qu¸ liÒu l−îng. SÏ lµm cho x−¬ngcèt cña thai nhi bÞ biÕn d¹ng, sau khi ®Î ¨n kh«ng thÊy ngon,thÓ träng gi¶m; uèng vitamin B6 hoÆc vitamin C nhiÒu qu¸ cãthÓ ¶nh h−ëng ®Õn sù tr−ëng thµnh b×nh th−êng cña thai nhi;uèng vitamin D nhiÒu qu¸ cã thÓ khiÕn cho sau khi ®Î, can-xitrong m¸u cña ®øa trÎ qu¸ cao, trÝ lùc gi¶m, ¨n uèng kh«ngthÊy ngon miÖng, bÝ ®¸i, t¸o bãn, vµ cßn cã thÓ lµm cho sä n·obÞ r¹n nøt; uèng vitamin E nhiÒu qu¸ cã thÓ lµm cho ®øa trÎmíi sinh bÞ ®i t−ít, ®au bông vµ kiÖt søc. Cho nªn phô n÷ cãthai kh«ng nªn uèng qu¸ nhiÒu vitamin.

134- Phô n÷ cã thai kh«ng nªnl¹m dông thuèc kh¸ng sinh

RÊt nhiÒu lo¹i thuèc kh¸ng sinh cã h¹i cho ng−êi mang thaivµ cho thai nhi.

Gentamycin vµ strept«mycin ®èi víi phô n÷ cã thai vµthai nhi lµ lo¹i thuèc kh¸ng sinh cã ®éc tè cao, cã thÓ g©y tænh¹i cho buång thËn vµ cho thÇn kinh thÝnh gi¸c, khiÕn cho ®øatrÎ sau khi ra ®êi sÏ bÞ ®iÕc. Cã mét sè lo¹i thuèc kh¸ng sinhcã t¸c dông phô rÊt nghiªm träng ®èi víi hÖ thèng thÇn kinh,víi m¸u, gan, thËn v.v..., tõ ®ã mµ g©y ra x¶y thai hoÆc qu¸ithai. Uèng strÐpt«mycin nhiÒu qu¸ sÏ cã t¸c dông phô nh− trëng¹i cho viÖc ph¸t triÓn g©n cèt cña trÎ em, r¨ng mäc kh«ng

®Òu vµ cã thÓ lµm cho ®øa trÎ thµnh qu¸i thai. Cho nªn phô n÷cã thai kh«ng nªn sö dông nh÷ng lo¹i thuèc nªu trªn. Trongtr−êng hîp cÇn thiÕt ph¶i dïng kh¸ng sinh th× nhÊt thiÕt ph¶i theochØ dÉn cña b¸c sÜ.

135- Phô n÷ cã thai kh«ng nªndïng nhiÒu thuèc bæ can-xi

Cã mét sè phô n÷ cã thai chØ sî thai nhi thiÕu chÊt can-xicho nªn hµng ngµy uèng rÊt nhiÒu s÷a bß, uèng rÊt nhiÒu can-xi vµ rÊt nhiÒu thuèc viªn vitamin A-D v.v... Kú thùc lµm nh−vËy lµ kh«ng cã lîi cho thai nhi.

Bëi v× phô n÷ cã thai mµ dïng qu¸ nhiÒu can-xi, cã thÓlµm cho thai nhi bÞ bÖnh can-xi trong m¸u qu¸ nhiÒu, sau khi®Î cã thÓ cã nhiÒu dÞ tËt, nÕu nghiªm träng th× ®øa trÎ kh«nglín lªn b×nh th−êng, trÝ n¨ng thÊp. Cho nªn, phô n÷ cã thaikh«ng nªn uèng nhiÒu can-xi, nãi chung, mçi ngµy uèngkho¶ng 0,6 g can-xi lµ võa. Khi míi cã thai th× uèng 0,8g, ®Õn th¸ngcuèi th× uèng 0,1 g can-xi lµ võa.

136- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn dïng dÇu giã

DÇu giã lµ mét lo¹i thuèc tèt mµ çc gia ®×nh ®Òu cãchuÈn bÞ. Nã cã thÓ lµm cho ng−êi l¶ ®i tØnh l¹i, cã thÓ tiªuviªm diÖt khuÈn, lµm cho m¸u l−u th«ng vµ gi¶m ®au, gi¶inhiÖt vµ chèng say. Nã cã thÓ ch÷a trÞ th−¬ng phong, c¶mm¹o, say n¾ng mïa hÌ, chèng viªm khíp, chèng say tµu xe,thuyÒn bÌ, chèng c«n trïng c¾n ®èt v.v... Nh−ng, phô n÷ cãthai mµ dïng th× lîi bÊt cËp h¹i.

Bëi v× dÇu giã lµ do tinh dÇu long n·o, b¹c hµ, tinh dÇu

84 169 170

khuynh diÖp vµ tinh h−¬ng thùc vËt chÕ ra. Trong ®ã long n·ocã thÓ qua ®−êng mòi vµ måm mµ vµo trong c¬ thÓ, còng cãthÓ th«ng qua tÊm b×nh phong bµo thai mµ dÉn ®ÕnÝ¶y thaihoÆc lµ tö thai. Cho nªn phô n÷ cã thai tuyÖt ®èi kh«ng nªndïng dÇu giã, nhÊt lµ 3 th¸ng ®Çu cµng ph¶i ®Æc biÖt chó ý.

137- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn nu«i mÌo

Cã nh÷ng phô n÷ trong thêi kú mang thai th−êng thÝch«m nh÷ng con mÌo nhµ nu«i, thËm chÝ ban ®ªm cßn ®Ó chomÌo ngñ chung víi hä n÷a. Çch lµm nh− vËy ®èi víi ng−êiphô n÷ ®ang cã thai lµ rÊt cã h¹i cho søc khoÎ.

Bëi v× mÌo lµ nguån gèc chñ yÕu l©y bÖnh ký sinh trïngsang ng−êi. NÕu ng−êi phô n÷ cã thai sê ph¶i ph©n mÌo mµ cãtrøng trïng hoÆc ¨n uèng ph¶i thøc ¨n hoÆc n−íc cã nhiÔmtrïng tõ ph©n mÌo truyÒn sang th× thai nhi cã thÓ m¾c mét lo¹ibÖnh h×nh cung khiÕn cho ®øa trÎ trë thµnh qu¸i thai hoÆc tövong, còng cã thÓ dÉn ®Õn ®Î non hä¨c s¶y thai, thËm chÝng−êi cã thai cßn bÞ tróng ®éc. Ngµy nay cã rÊt nhiÒu häc gi¶®· cho r»ng trong rÊt nhiÒu trÎ em bÞ çi bÖnh ®−îc gäi lµnguån ph¸t sinh tõ n·o, mét phÇn lín cã liªn quan ®Õn viÖc bÞl©y bÖnh ký sinh trïng thuéc h×nh cung do mÌo truyÒn sang.

138- Phô n÷ cã thaikh«ng nªn gi¶m møc ¨n.

Cã mét sè phô n÷ cã thai sî thÓ träng t¨ng nhanh, bµothai qu¸ nÆng råi sinh ra khã ®Î, nªn ®· gi¶m møc ¨n uèngh»ng ngµy. Trªn thùc tÕ ®ã lµ ®iÒu kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc.

Phô n÷ cã thai mµ ¨n Ýt kh«ng nh÷ng kh«ng cã lîi cho

søc khoÎ b¶n th©n, mµ cßn ¶nh h−ëng ®Õn sù tr−ëng thµnh cñathai nhi. Phô n÷ cã thai kh«ng nªn ¨n Ýt. Trong thêi kú mangthai mµ lªn c©n lµ hiÖn t−îng b×nh th−êng. ThÓ träng t¨ng 10 -12 c©n lµ b×nh th−êng, kh«ng cã g× ®¸ng lo ng¹i.

139- Phô n÷ ®ang hµnh kinhkh«ng nªn nhæ r¨ng.

Phô n÷ ®ang hµnh kinh kh«ng nªn nhæ r¨ng.Bëi v× khi phô n÷ ®ang hµnh kinh th× m¸u ®«ng rÊt chËm, dÔ

x¶y ra hiÖn t−îng sau khi nhæ r¨ng sÏ ch¶y rÊt nhiÒu m¸u,kh«ng cã lîi cho viÖc håi phôc vÕt th−¬ng ë ch©n r¨ng. §ångthêi khi phô n÷ ®ang hµnh kinh mµ nhæ r¨ng th× ho¹t tÝnh cñachÊt hoµ tan vi khuÈn ë trong miÖng bÞ gi¶m ®i, lµm cho vikhuÈn g©y bÖnh t¨ng lªn, rÊt dÔ bÞ nhiÔm trïng, kh«ng cã lîicho søc khoÎ. Cho nªn, khi phô n÷ ®ang hµnh kinh th× kh«ngnªn nhæ r¨ng. Nãi chung, nÕu cÇn nhæ r¨ng th× nªn chê sau khihµnh kinh kho¶ng 10 ngµy h·y nhæ míi thÝch hîp.

140- Tr−íc khi hµnh kinh kh«ng nªn

chiÕu chôp X quang.

X quang lµ mét lo¹i sãng ®iÖn tõ cã líp sãng rÊt ng¾n, cãthÓ xuyªn qua tÊt c¶ çc bé phËn cña c¬ thÓ, khiÕn cho çc tÕbµo vµ çc dÞch thÓ ph¸t sinh sù biÕn ho¸ vÒ vËt lý vµ ho¸sinh, rÊt dÔ lµm th−¬ng tæn çc tÕ bµo sinh dôc vµ çc tÕ bµonhiÔm s¾c thÓ sinh dôc.

Phô n÷ ®ang ®é tuæi sinh ®Î, tr−íc khi hµnh kinh chÝnh lµgiai ®o¹n rông trøng. Thêi kú nµy mµ chiÕu chôp X quang sÏ

85 171 172

lµm cho çc tÕ bµo trøng hoÆc trøng ®· thô tinh bÞ tæn th−¬ng,dÉn ®Õn bµo thai ph¸t triÓn kh«ng tèt, do ®ã mµ sinh ra nh÷ngtrÎ em bÞ khuyÕt tËt, nh− trÝ lùc kÐm, hë m«i, r¸ch vßm häng,teo sä n·o, tø chi kh«ng vÑn toµn, ®øa trÎ míi sinh bÞ xuÊthuyÕt cã tÝnh tù ph¸t v.v... Cho nªn phô n÷ ®ang ®é tuæi sinh®Î, tr−íc khi hµnh kinh kh«ng nªn chiÕu chôp X quang.

141- Phô n÷ tr−íc khi hµnh kinhkh«ng nªn ¨n nhiÒu muèi.

Phô n÷ khi s¾p söa hµnh kinh mµ ¨n nh÷ng thø qu¸ mÆnlµ cã h¹i.

Bëi v× ¨n nh÷ng thøc ¨n qu¸ mÆn, khiÕn cho tr÷ l−îngmuèi vµ n−íc ë trong c¬ thÓ t¨ng lªn, khi ®Õn ngµy hµnh kinhsÏ cã hiÖn t−îng nhøc ®Çu, dÔ xóc ®éng vµ dÔ çu giËn v.v...Qua nh÷ng thùc nghiÖm ®· chøng minh, tr−íc khi hµnh kinhkho¶ng 10 ngµy nªn ¨n nh÷ng thøc ¨n Ýt mÆn th× sÏ kh«ng xuÊthiÖn nh÷ng hiÖn t−îng nh− ®· nªu ë trªn. Cho nªn, phô n÷tr−íc khi hµnh kinh kh«ng nªn ¨n nhiÒu muèi.

142- phô n÷ ®anghµnh kinh kh«ng nªn

t¾m n−íc l¹nh

T¾m n−íc l¹nh lµ biÖn ph¸p tèt ®èi víi søc khoÎ, bÊt kúnam n÷ giµ trÎ, bÊt kÓ xu©n, h¹, thu, ®«ng ®Òu cã thÓ t¾m. T¾mcã t¸c dông râ rÖt ®èi víi tuÇn hoµn m¸u cña c¬ thÓ vµ t¨ngc−êng søc ®Ò kh¸ng cña líp da. Nh−ng phô n÷ ®ang trong thêikú hµnh kinh th× ph¶i tr¸nh t¾m n−íc l¹nh.

Bëi v× viÖc ®iÒu tiÕt kinh nguyÖt bÞ kh©u n·o d−íi - thuú

thÓ - lâi buång trøng chi phèi, mµ nh÷ng ho¹t ®éng nµy l¹i ¶nhh−ëng ®Õn ®¹i n·o, mét sè thay ®æi vÒ m«i tr−êng hoÆc kÝchthÝch ngo¹i giíi ®Òu sÏ ¶nh h−ëng ®Õn kinh nguyÖt. VÝ dôtrong thêi kú ®¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø hai, cã rÊt nhiÒu phô n÷do tinh thÇn c¨ng th¼ng qu¸ møc mµ bÞ t¾t kinh. Cã phô n÷kh«ng cã thai v× qu¸ mong muèn cã con nªn còng tÊ−t kinhh×nh thµnh mang thai gi¶. Khi ®−îc b¸c sÜ nãi râ sù thËt th×kinh nguyÖt l¹i trë l¹i. L¹nh còng lµ mét lo¹i kÝch thÝch, còngcã thÓ th«ng qua ®¹i n·o dÉn ®Õn thay ®æi kinh nguyÖt. Chonªn trong thêi kú ®ang hµnh kinh th× kh«ng nªn t¾m n−ícl¹nh. Cßn ng−êi khoÎ m¹nh mµ kh«ng ph¶i thêi kú hµnh kinhth× t¾m n−íc l¹nh nh− th−êng.

143- Phô n÷ ®ang hµnh kinhkh«ng nªn t¾m ngåi.

Phô n÷ ®ang cã kinh nguyÖt kh«ng nªn t¾m ngåi hoÆct¾m trong bån t¾m.

Bëi v× t¾m ngåi hoÆc t¾m trong bån t¾m cã thÓ lµm chon−íc bÈn ngÊm vµo ©m ®¹o. Trong thêi kú hµnh kinh, cöa töcung h¬i më réng, n−íc bÈn dÔ ngÊm vµo khoang tö cung do®ã mµ sinh ra viªm bé phËn sinh dôc. Trong thêi gian hµnhkinh, viÖc röa s¹ch phÇn ngoµi ©m hé lµ v« cïng quan träng.Muèn b¶o ®¶m ©m hé ®−îc s¹ch sÏ th× ph¶i déi n−íc röa, nh−vËy n−íc sÏ kh«ng ch¶y ng−îc lªn ®Ó ngÊm vµo ©m ®¹o.Nh−ng khi röa ph¶i dïng n−íc Êm ë møc ®é võa ph¶i. NÕun−íc nãng qu¸ th× sÏ lµm cho xung quanh mao tÕ huyÕt qu¶ntr−¬ng lªn, viÖc tuÇn hoµn m¸u t¨ng nhanh, dÉn ®Õn m¸u hµnhkinh ra qu¸ nhiÒu. NÕu n−íc kh«ng ®ñ Êm sÏ lµm cho hÖ thèngsinh dôc vµ toµn th©n bÞ n−íc l¹nh kÝch thÝch, dÉn ®Õn ngõng

86 173 174

kinh. Ngoµi ra, phô n÷ khi hµnh kinh, do søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓgi¶m xuèng, nÕu gÆp l¹nh th× rÊt dÔ bÞ c¶m sèt.

144- Phô n÷ khi hµnh kinh kh«ng nªn mÆc quÇn bß.

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, quÇn bß, quÇn èng bã ®−îc nhiÒuthanh niªn coi lµ mèt thêi trang.. Nh−ng, phô n÷ trong thêi kúhµnh kinh th× kh«ng nªn mÆc lo¹i quÇn bã chÆt lÊy b¾p®ïi nµy.

Bëi v× phô n÷ trong thêi kú hµnh kinh cã sù thay ®æi vÒsinh lý c¬ thÓ rÊt lín. Lóc nµy sù chuyÓn ho¸ trong c¬ thÓ rÊtm¹nh. ViÖc tuÇn hoµn m¸u t¨ng nhanh, mét phÇn mao tÕ huyÕtqu¶n tr−¬ng lªn, søc ®Ò kh¸ng gi¶m xuèng. NÕu lóc nµy mµmÆc quÇn ®òng hÑp, bã chÆt lÊy b¾p ®ïi, sÏ lµm cho mét phÇnmao tÕ huyÕt qu¶n bÞ bã chÆt, do ®ã mµ ¶nh h−ëng ®Õn tuÇnhoµn m¸u, t¨ng thªm sù cä s¸t ©m hé, rÊt dÔ g©y nªn phångrép, xung huyÕt ©m hé. NÕu kh«ng chó ý gi÷ vÖ sinh s¹ch sÏ,cßn cã thÓ m¾c çc bÖnh nh− viªm nhiÔm hÖ thèng ®−êng tiÕtniÖu v.v... Cho nªn khi hµnh kinh, phô n÷ nªn mÆc quÇn réngr·i cho tho¶i m¸i. Kh«ng nªn qu¸ theo ®uæi mèt mµ coith−êng viÖc ¨n mÆc cã ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ cña b¶n th©n.

.

145- Phô n÷ ®ang cho con bó kh«ng nªnuèng bia

Bia tuy ®−îc gäi b»ng çi tªn rÊt ®Ñp lµ "B¸nh bao n−íc”, cã ®−êng, cã chÊt ®¹m, cã 10 lo¹i vitamin vµ 17 lo¹i axitamin. ChÊt dinh d−ìng rÊt phong phó. Song trong thêi kú ®angcho con bó th× kh«ng nªn uèng bia.

Bëi v× trong bia cã chÊt hu-b¬-l«ng. Thµnh phÇn hu-b¬-l«ng rÊt phøc t¹p, trong ®ã chÊt ®¹i m¹ch nha cã t¸c dông øcchÕ s÷a. Phô n÷ ®ang cho con bó mµ uèng bia, kh«ng nh÷ngkh«ng thóc ®Èy viÖc tiÕt s÷a, ng−îc l¹i cßn lµm cho l−îng s÷agi¶m ®i. Cho nªn phô n÷ ®ang cho con bó kh«ng nªn uèng bia.

146- Phô n÷kh«ng nªn hót thuèc l¸

Hót thuèc l¸ ch¼ng cã lîi mµ chØ cã h¹i. Nam giíi hótthuèc l¸ cã h¹i, phô n÷ hót thuèc l¸ nguy h¹i cµng lín h¬n.

Qua ®iÒu tra trªn 3.500 phô n÷ ë 7 quèc gia, ng−êi taph¸t hiÖn ra r»ng, sè phô n÷ hót thuèc l¸ giµ ®i so víi sè phôn÷ kh«ng hót thuèc l¸ cïng løa tuæi nhiÒu h¬n gÊp 2 lÇn. §iÒu®ã nãi lªn r»ng hót thuèc l¸ sÏ mau giµ yÕu. Phô n÷ hót thuècl¸ cã tíi 46% ng−êi bÞ rèi lo¹n kinh nguyÖt. Ngoµi ra cã tíi 32% bÞ t¾t kinh sím, mµ ng−êi kh«ng hót thuèc l¸ th× chØ cã 2%.Cho nªn ng−êi phô n÷ nµo hót thuèc l¸ th× dung nhan tiÒu tuþ,líp da chãng nh¨n, th«, tãc kh« r¸p. Cho nªn phô n÷ kh«ng nªn hótthuèc l¸.

147- S¶n phô kh«ng nªn ¨n nhiÒu ®−êng ®á

§−êng ®á kh«ng nh÷ng cã hµm l−îng ®−êng nho rÊt lín,mµ cßn cã nhiÒu lo¹i nguyªn tè vi l−îng nh− chÊt s¾t, car«ten,

87 175 176

vitamin B2, vitamin PP vµ çc chÊt kÏm. Mangan, cr«m, kali,®ång v.v... S¶n phô khi sinh në, thÓ lùc bÞ tiªu hao rÊt lín, mÊtnhiÒu m¸u. Sau khi ®Î l¹i cho con bó, cÇn rÊt nhiÒu chÊt ®−êngvµ chÊt s¾t. §−êng ®á võa bæ m¸u l¹i võa cung cÊp nhiÖt l−îngvµ mét sè chÊt dinh d−ìng kh¸c, l¹i cßn cã t¸c dông thóc ®Èysù bµi tiÕt nh÷ng chÊt ®éc, rÊt cã lîi cho viÖc kh«i phôc vµ cohÑp tö cung sau khi ®Î. Song kh«ng chØ toµn lµ lîi Ých, mµ v×®−êng ®á cã t¸c dông ho¹t ho¸ sù ø m¸u, nÕu cø ¨n ®−êng ®ám·i th× sÏ dÉn ®Õn t¨ng thªm thµnh phÇn ¸c lé cña m¸u, g©ynªn hiÖn t−îng s¶n phô tiÕp tôc bÞ mÊt m¸u kÐo dµi, ¶nhh−ëng ®Õn viÖc kh«i phôc søc khoÎ cho s¶n phô.

Çc chuyªn gia h÷u quan chØ ra r»ng, thêi gian s¶n phô¨n ®−êng ®á, nãi chung chØ nªn tõ 7 ®Õn 10 ngµy vµ ph¶i chó ý¨n mét sè l−îng thÝch hîp th«i. Ngoµi ra ®−êng ®á cßn cãt−¬ng ®èi nhiÒu t¹p chÊt, khi ¨n nªn hoµ ra n−íc, chê cho t¹pchÊt l¾ng xuèng råi h·y uèng. Nh− vËy míi vÖ sinh.

148- Phô n÷ kh«ng nªn®i xe ®¹p cña nam giíi

C¨n cø vµo rÊt nhiÒu b¶n thèng kª cña çc bÖnh viÖn,trong sè nh÷ng phô n÷ m¾c bÖnh xung huyÕt ngoµi ©m ®¹o th×cã ®Õn 75% lµ do nguyªn nh©n ®i xe ®¹p cña nam giíi.

Bëi v× xe cña nam giíi cã dãng ngang, khi lªn xuèng xe,khi h·m xe hoÆc khi va ch¹m rÊt dÔ bÞ ng· xe, lµm cho ©m héva m¹nh vµo dãng xe, vµo yªn xe v.v... mµ g©y ra s©y s¸t bªnngoµi. Cho nªn phô n÷ nªn ®i xe ®¹p cña n÷. Xe ®¹p n÷ kh«ngnh÷ng kh«ng cã dãng ngang, mµ th©n xe còng t−¬ng ®èi thÊp.Khi lªn xuèng xe kh«ng cÇn ph¶i nhÊc ch©n qu¸ cao, t−¬ng®èi thuËn tiÖn, an toµn, gÆp tr−êng hîp ph¶i phanh xe gÊp th×

ch©n còng ®Æt xuèng ®Êt mét çch nhÑ nhµng vµ dÔ dµng,kh«ng bÞ ng· hoÆc bÞ va ®Ëp. Ngoµi ra xe ®¹p n÷ th©n xe ng¾nh¬n xe nam, hîp víi çnh tay ng¾n, c¬ lùc kÐm cña phô n÷, dÔdµng tËp trung sö dông çnh tay vµ bµn tay ®iÒu khiÓn xe.

149- Phô n÷ kh«ng nªn®i xe ®¹p cã yªn cøng.

Khi kiÓm tra nh÷ng phô n÷ ®ang ®é tuæi sinh ®Î, çcngµnh ®iÒu trÞ y häc cã liªn quan ph¸t hiÖn ra r»ng rÊt nhiÒuphô n÷ mang nh÷ng chøng bÖnh nh− líp da ngoµi ©m hé dµylªn, cøng lªn, s−ng mäng vµ Ýt nhiÒu ®Òu cã c¶m gi¸c ®au ®ín.Cã ng−êi cßn m¾c bÖnh bÝ ®¸i, ®¸i buèt, niÖu ®¹o bÞ t¾c nghÏn,viªm niÖu ®¹o v.v... Nguyªn nh©n cña ®¹i ®a sè bÖnh nµy lµ donh÷ng ng−êi phô n÷ ®ã th−êng xuyªn ®i xe ®¹p yªn cøng g©yra.

Bëi v× phô n÷ ngåi xe ®¹p yªn cøng l©u ngµy, çi yªn xe®· cøng, phÝa tr−íc l¹i h¬i cao, ¸p lùc cña toµn th©n th«ng quaphÇn mám yªn, t¸c dông ng−îc l¹i lªn ©m hé, khiÕn cho ©mhé nhiÒu ngµy bÞ dån nÐn, bÞ cä s¸t, ®ång thêi kÝch thÝch phÇntrªn cña niÖu ®¹o lµm cho líp da ngoµi ©m hé thµnh chai ra,cøng lªn, s−ng mäng g©y nªn mäng ®á m·n tÝnh, thµnh viªm,thµnh xung huyÕt v.v... Cho nªn nh÷ng ng−êi phô n÷ nµo ph¶i®i xe ®¹p nhiÒu ngµy th× nªn söa çi yªn xe ®¹p cho phÝa ®»ngtr−íc h¬i thÊp xuèng ®Ó cho ¸p lùc khái dån lªn ©m hé, yªn xeth× nªn dïng b«ng hoÆc bät biÓn ®Öm xuèng d−íi líp da mÒm,sao cho ©m hé kh«ng c¶m thÊy bÞ cä s¸t lµ ®−îc.

150- Phô n÷ kh«ng nªnmÆc quÇn lãt

88 177 178

b»ng v¶i ni l«ng.

V¶i ni l«ng, mµu s¾c ®Ñp, nhÑ vµ mÒm, dÔ giÆt, mau kh«,gi¸ c¶ l¹i rÎ. Nh−ng nÕu may quÇn lãt cho phô n÷, th× sÏ g©ynªn hËu qu¶ kh«ng tèt.

Ni l«ng lµ lo¹i sîi nh©n t¹o, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊtth−êng pha trén rÊt nhiÒu thµnh phÇn vi l−îng ho¸ häc nh−®¬n thÓ, am«ni¨c, chÊt r−îu v.v... Nh÷ng chÊt nµy kÝch thÝchda rÊt m¹nh. Ngoµi ra ©m hé cña phô n÷ Èm −ít. V¶i ni l«ng Ýttho¸ng khÝ tÝnh hót n−íc kÐm, dÔ ®Ó cho vi khuÈn sinhs«i n¶y në, råi sinh ra bÖnh qu¸ mÉn c¶m, bÖnh mÈnngøa, viªm niÖu ®¹o v.v... Cho nªn phô n÷ kh«ng nªnmÆc quÇn lãt b»ng v¶i ni l«ng.

151- Phô n÷ kh«ng nªn dïng xµ phßng

®Ó röa bé phËn sinh dôc

Cã mét sè phô n÷, v× muèn b¶o ®¶m cho bé phËn sinhdôc ®−îc s¹ch sÏ, cø thÝch dïng xµ phßng ®Ó röa ©m hé. ÇcchÞ cho r»ng xµ phßng kh«ng nh÷ng röa s¹ch bé phËn sinh dôcmµ cßn cã t¸c dông diÖt khuÈn n÷a. Trªn thùc tÕ, nh− vËy lµkh«ng khoa häc.

Bëi v× xµ phßng thuéc tÝnh kiÒm, röa ©m hé sÏ lµm gi¶mmÊt tÝnh toan cña líp da ngoµi ©m hé, chØ cã lîi cho vi trïngsinh në, mµ kh«ng cã lîi cho søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ. V¶ l¹i,xµ phßng cßn kÝch thÝch líp da, lµm cho mét bé phËn bÞ s−ng®á, lµm cho viÖc ®i tiÓu bÞ khã kh¨n. Cho nªn, phô n÷ kh«ngnªn dïng xµ phßng ®Ó röa ©m ®¹o. Ph−¬ng ph¸p ®óng ®¾n lµdïng n−íc s¹ch ®Ó déi, röa, hoÆc cho mét chót Ýt muèi ¨n vµo

th× cµng tèt.

152- Kh«ng nªn ch¶i ®Çu b»ng l−îc nhùa

L−îc b»ng nhùa nilon rÎ tiÒn, nhÑ vµ dïng bÒn. Song dïngl−îc b»ng nilon thËt kh«ng cã lîi.

Bëi v× l−îc nilon hoÆc bµn ch¶i nilon, khi ch¶i tãc dÔsinh ra tÜnh ®iÖn, g©y kÝch thÝch kh«ng tèt cho tãc vµ da ®Çu,do ®ã mµ hay rông tãc. Cho nªn ch¶i ®Çu kh«ng nªn dïngl−îc nhùa. Nªn chän mua l−îc b»ng gç Hoµng d−¬ng vµ bµnch¶i b»ng l«ng lîn võa s¹ch gÇu, võa t¨ng thªm ®é bãng m−ît,®ång thêi l¹i cã thÓ lµm mat-sa da ®Çu, lµmcho m¸u tuÇn hoµn®−îc tèt h¬n.

153- kh«ng nªn c¾m nÕnvµo b¸nh ga-t«

sinh nhËt

Thãi quen c¾m nÕn vµo b¸nh ga-t« trong ngµy sinh nhËtlµ do häc cña n−íc ngoµi vµo. Trªn thùc tÕ çch lµm nh− vËy lµ rÊtmÊt vÖ sinh.

Bëi v× b¸nh ga-t« bÞ nh÷ng c©y nÕn c¾m ®Çy vµo, nhÊt®Þnh bÞ « nhiÔm. Khi ®èt nªn lªn khã tr¸nh ®−îc muéi khãi,nÕn ch¶y xuèng còng « nhiÔm b¸nh, khi thæi nÕn cã thÓ b¾nn−íc bät ra, bÖnh khuÈn còng « nhiÔm b¸nh. NÕu nh− ng−êi®ã l¹i cã bÖnh truyÒn nhiÔm, tr¸nh sao khái truyÒn bÖnh chong−êi kh¸c. Cho nªn kh«ng nªn c¾m nÕn vµo b¸nh ga-t« sinhnhËt. NÕu muèn thùc hiÖn kiÓu nghi lÔ nµy th× nªn c¾m nÕn

89 179 180

lªn trªn hép b¸nh ga-t« .154- kh«ng nªnbÕ trÎ em xem ti-vi

Trong qu¸ trinh ti-vi ho¹t ®éng, bãng ®Ìn h×nh ph¸t ramét l−îng tia X nhÊt ®Þnh. §èi víi ng−êi lín th× tia X nµykh«ng cã g× nguy h¹i, nh−ng ®èi víi trÎ th¬ mét hai tuæith× sÏ cã nguy h¹i.

Bëi v× tÝnh mÉn c¶m cña trÎ em ®èi víi tia X cao h¬nng−êi lín gÊp nhiÒu lÇn. BÕ trÎ th¬ xem ti-vi, nhÊt lµ ë cù lygÇn, thêi gian xem l¹i l©u th× tia X sÏ tÝch tô trong c¬ thÓ trÎth¬, rÊt cã h¹i cho x−¬ng g©n vµ tuyÕn s÷a tuyÕn gi¸p tr¹ng.Bëi v× nh÷ng c¬ quan vµ nh÷ng tæ chøc nµy t−¬ng ®èi mÉnc¶m ®èi víi tia X. NÕu kÐo dµi sÏ cã hiÖn t−îng yÕu søc,kh«ng chÞu ¨n, suy dinh d−ìng, b¹ch cÇu gi¶m, tõ ®ã dÉn ®ÕnchËm lín, trÝ lùc gi¶m. Cho nªn kh«ng nªn bÕ trÎ th¬ xem ti-vi.

155- mïa ®«ng kh«ng nªn ®eo khÈu trang®Ó chèng rÐt

Mïa ®«ng gi¸ rÐt, giã bÊc c¨m c¨m, nhiÒu ng−êi ®i rangoµi th−êng hay ®eo khÈu trang ®Ó chèng rÐt. Trªn thùc tÕ, nh−vËy lµ kh«ng khoa häc.

Bëi v× trong niªm m¹c mòi cña con ng−êi cã rÊt nhiÒu viti huyÕt qu¶n d¹ng h¶i miªn, tuÇn hoµn m¸u v« cïng thÞnhv−îng, nã cã t¸c dông t¨ng nhiÖt cho kh«ng khÝ hÝt vµo. C«ngn¨ng phßng ngù nµy cña con ng−êi, cã thÓ th«ng qua viÖcluyÖn tËp mïa ®«ng ®Ó t¨ng c−êng kh¶ n¨ng chèng rÐt. NÕu rangoµi mµ ®eo khÈu trang, ng−îc l¹i sÏ lµm cho niªm m¹c mòi

trë nªn yÕu ®uèi, mÊt mÊt c«ng n¨ng phßng ngù, dÔ bÞ c¶mcóm, bÞ ho. Cho nªn trong t×nh h×nh b×nh th−êng, mïa ®«ng ®ira ngoµi kh«ng ®eo khÈu trang th× h¬n.

156- Kh«ng nªnb«i n−íc hoa lªn mÆt

Cã mét sè phô n÷ rÊt thÝch b«i n−íc hoa lªn mÆt, t−ëngr»ng lµm nh− vËy lµ cã thÓ võa th¬m tho l¹i cã t¸c dôngb¶o vÖ ®−îc lµn da. Kú thùc lµm nh− vËy chØ cã h¹i.

Bëi v× n−íc hoa mµ xoa lªn mÆt sÏ t¨ng nhanh ®é l·o ho¸cña líp da ë trªn mÆt, mÊt ®i ®é mÞn bãng s½n cã vµ lµm gi¶m®i tÝnh ®µn håi cña líp da. §ång thêi sau khi xoa n−íc hoa lªnmÆt th× nhÊt thiÕt kh«ng ®−îc ra n¾ng v× nh÷ng tia tö ngo¹itrong ¸nh n¾ng sÏ lµm cho mét sè chÊt trong n−íc hoa biÕnthµnh nh÷ng chÊt ho¸ häc lµm cho nh÷ng chç cã n−íc hoadÝnh vµo sÏ s−ng ®á vµ ®au nhøc, cã khi cßn ph¸t triÓn thµnhviªm da. Cho nªn, kh«ng nªn b«i n−íc hoa lªn mÆt.

157- Khi trang ®iÓmkh«ng nªn dïng

n−íc hoa cã nång ®é cao.

Dïng n−íc hoa, n−íc s÷a ®Ó ho¸ trang, nÕu mïi th¬mqu¸ nång, kh«ng nh÷ng lµm cho ng−êi xung quanh khã chÞu,mµ cßn cã h¹i cho søc khoÎ.

Bëi v× cã ng−êi sau khi dïng hoÆc ngöi thÊy mïi n−íchoa qu¸ nång sÏ sinh ra ph¶n øng qu¸ mÉn c¶m. Cã mét sèchÊt ho¸ häc ë trong n−íc hoa sÏ lµ nguån kÝch thÝch qu¸ mÉn

90 181 182

®èi víi ng−êi ®· cã thÓ chÊt qu¸ mÉn, sÏ lµm cho th©n thÓng−êi ®ã sinh ra çc kiÓu ph¶n øng nh− bÖnh mÒ ®ay, viªmmòi, bÖnh ho kinh giËt vµ bÖnh hen xuyÔn, cã mét sè ng−ê×cßn xuÊt hiÖn bÖnh ®au ®Çu, chãng mÆt, vµ nh÷ng chøng bÖnh®−êng ruét nh− ®au bông quÆn vµ ®au bông ®i ngoµi. Cho nªnkhi ®i mua nh÷ng ®å ho¸ trang, kh«ng nªn bÞ nh÷ng mïi vÞth¬m tho ®Ëm ®µ quyÕn rò. NhÊt lµ nh÷ng ng−êi cã thÓ chÊtqu¸ mÉn c¶m. cµng kh«ng nªn sö dông n−íc hoa cã nång ®écao.

158- Kh«ng nªn dïng dÇu giã®Ó xoa tay xoa mÆt

Mïa ®«ng cã mét sè ng−êi cø thÝch dïng dÇu giã ®Ó xoatay xoa mÆt. Lµm nh− vËy kh«ng nh÷ng lµ v« Ých mµ cßn cãh¹i n÷a.

Bëi v× dÇu giã cã tÝnh hót n−íc rÊt m¹nh, b«i lªn líp dachØ cã t¸c dông t¹m thêi lµm dÞu líp da chø kh«ng thÓ lµmcho da mÒm −ít ®−îc. NÕu th−êng xuyªn dïng dÇu giã ®Ó b«ilªn da, dÇu giã sÏ hót ®i mÊt nhiÒu chÊt n−íc ë trªn bÒ mÆt lípda, l©u ngµy sÏ lµm cho da bÞ nh¨n nhóm, trë nªn kh« cøngnh¨n nheo. Cho nªn kh«ng nªn xoa dÇu giã lªn tay lªn mÆt.Ph−¬ng ph¸p sö dông ®óng ®¾n nhÊt lµ : 2 phÇn dÇu giã céngvíi 8 phÇn n−íc, pha thµnh dung dÞch 20%, dïng n−íc nµy ®Óxoa lªn tay lªn mÆt míi lµ thÝch hîp.

159- t¾m xong kh«ngnªn trang ®iÓm ngay

T¾m, ®èi víi thÇn kinh, hÖ thèng néi ph©n tiÕt vµ ®é Èm,®é toan cña líp da cña c¬ thÓ con ng−êi ®Òu cã ¶nh h−ëng.Sau khi t¾m mµ lËp tøc ho¸ trang ngay cã thÓ x¶y ra nh÷ngph¶n øng kh«ng tèt.

Bëi v× ®é nãng, chÊt n−íc vµ ®é Èm cña n−íc ®Ó t¾m cãthÓ lµm cho ®é toan kiÒm cña líp da b×nh th−êng bÞ thay ®æi.Líp da cña ng−êi b×nh th−êng cã ph¶n øng tÝnh toan, cã thÓ ®Òphßng sù x©m nhËp cña vi trïng, b¶o hé líp da. Sau khi t¾m,®é toan kiÒm cña líp da thay ®æi, nÕu véi vµng ho¸ trangngay, sö dông ho¸ trang phÈm cã thÓ lµm cho da s¶n sinhnh÷ng ph¶n øng kh«ng tèt. Nªn sau khi t¾m mét giê, chê cho®é toan kiÒm cña líp da håi phôc b×nh th−êng råi h·y ho trang th×h¬n.

160- ®i kh¸m bÖnhth× kh«ng nªn trang ®iÓm

Cã mét sè bÖnh nh©n n÷ ®Õn bÖnh viÖn ®Ó kh¸m bÖnh mµcòng trang ®iÓm kü cµng, tuy cã tá ra lÔ phÐp víi y b¸c sÜ,nh−ng l¹i lµm cho b¸c sÜ rÊt khã chÈn ®o¸n bÖnh, mµ ®èi víib¶n th©n còng cã h¹i chø kh«ng cã lîi.

Bëi v× mét kinh nghiÖm quan träng cña viÖc “Th¨mbÖnh” lµ b¸c sÜ quan s¸t mµu da s¾c mÆt mµ ph¸n ®o¸n bÖnht×nh. RÊt nhiÒu bÖnh biÓu hiÖn b»ng sù thay ®æi ë s¾c mÆt, ëtãc, ë l−ìi, ë mãng tay v.v... NÕu tr−íc khi ®i kh¸m bÖnh mµl¹i s¬n mãng tay, b«i son ®á thÉm,, xoa phÊn th¬m lõng, kÎm¾t trßn xoe, vÏ l«ng mµy v.v... Nh− vËy lµ ®· che lÊp hÕt çibiÓu hiÖn bÒ ngoµi cña bÖnh, g©y cho b¸c sÜ rÊt nhiÒu phiÒnto¸i trong viÖc chÊn ®o¸n bÖnh hoÆc cã thÓ chÈn ®o¸nnhÇm. Cho nªn ®i kh¸m bÖnh th× kh«ng nªn ho¸

91 183 184

trang.

161- DiÔn viªn tr−íc khiho¸ trang kh«ng nªn

röa mÆt, c¹o r©u

Mçi diÔn viªn, tr−íc khi diÔn xuÊt ®Òu ph¶i ho¸ trang.Ho¸ trang th× ph¶i sö dông çc lo¹i thuèc mµu cã chÊt dÇu.NÕu röa mÆt, c¹o r©u tr−íc khi ho¸ trang th× rÊt dÔ dÉn ®Õn“Viªm da do thuèc mµu cã chÊt dÇu” tôc gäi lµ “BÖnhmÆt ®en”.

Bëi v× trong thuèc mµu cã chÊt dÇu dïng ®Ó ho¸ trang cãçc chÊt ®éc nh− thñy ng©n, ch×, th¹ch tÝn v.v... Tr−íc khi ho¸trang mµ röa mÆt, nhÊt lµ l¹i röa mÆt b»ng xµ phßng vµ n−ícnãng th× kh«ng nh÷ng trõ bá mÊt tÇng b¶o hé dÇu mì do lípda b×nh th−êng tiÕt ra, mµ cßn lµm cho lç ch©n l«ng në ra.Nh− vËy khi ho¸ trang th× thuèc mµu cã chÊt dÇu cã thÓ x©mnhËp vµo lç ch©n l«ng, dÉn ®Õn “Viªm da do çc lo¹i thuècmµu cã chÊt dÇu” hoÆc do thuèc mµu qu¸ mÉn, do ®ã mµ xuÊthiÖn mÈn môn ®á, môn n−íc, thÈm dÞch vµ s¾c tè mµu n©ul¾ng xuèng. Cho nªn, diÔn viªn tr−íc khi ho¸ trang kh«ng nªnröa mÆt, c¹o r©u. NÕu ho¸ trang 4 tiÕng ®ång hå tr−íc khi röamÆt vµ 8 tiÕng ®ång hå tr−íc khi c¹o r©u th× kh«ng viÖc g×.

162- Ho¸ trangkh«ng nªn nhæ l«ng mµy

Cã mét sè n÷ thanh niªn cø muèn cã bé mÆt ®Ñp, ch¼ngtiÕc c«ng tu söa l«ng mi l«ng mµy, ®em nhæ s¹ch bé l«ng mµy®en nh¸nh, nh− vËy chØ cã h¹i chø ch¼ng cã lîi g× c¶.

Bëi v× l«ng mµy lµ c¬ quan phô trî cña m¾t, cã thÓ chenh÷ng giät må h«i ch¶y vµo m¾t, lµ mét phßng tuyÕn che ch¾ncho m¾t. V¶ l¹i nhæ l«ng mµy cã thÓ kÝch thÝch côc bé huyÕtqu¶n , thÇn kinh, ¶nh h−ëng ®Õn thÞ lùc b×nh th−êng vµ dÔ dÉn®Õn viªm nhiÔm côc bé, dÉn ®Õn viªm tæ chøc tæ ong, sau nµysÏ ®Ó l¹i nh÷ng vÕt sÑo, sÏ ©n hËn suèt ®êi. Cho nªn, ho¸ trangkh«ng nªn nhæ l«ng mµy.

163- kh«ng nªn®Ó tãc qu¸ dµi

Tãc dµi lµ mét trong nh÷ng ®Æc tr−ng bÒ ngoµi cu¶ phôn÷, mét m¸i tãc thanh tó ®Ñp ®Ï thÓ hiÖn mét çch râ rÖt søcquyÕn rò cña ng−êi con g¸i. M¸i tãc dµi tuy rÊt ®Ñp, nh−ng l¹ilµ mét trong nh÷ng nh©n tè kh«ng an toµn trong rÊt nhiÒuc«ng t¸c.

Nh÷ng ng−êi phô n÷ hiÖn ®¹i lµm viÖc trong tÊt c¶ çclo¹i c«ng t¸c, mµ trong rÊt nhiÒu lo¹i c«ng t¸c th× tãc dµi lµmét trong nh÷ng nh©n tè mÊt an toµn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng−êilµm viÖc trong çc ngµnh c¬ giíi, ngµnh dÖt, ngµnh kiÕn trócv.v... th× lóc lµm viÖc cµng kh«ng an toµn, kh«ng tiÖn. Tãc dµicã thÓ b¸m nhiÒu bôi bÈn, rÊt bÊt lîi cho nh÷ng ng−êi lµmc«ng t¸c trong ngµnh y, ngµnh thùc phÈm v.v... Ngoµi ra, tãcdµi còng kh«ng cã lîi cho çc ho¹t ®«ng thÓ dôc. Cho nªn phôn÷ kh«ng nªn ®Ó tãc qu¸ dµi.

164- kh«ng nªn

92 185 186

c¾t l«ng mi

Cã mét sè bµ mÑ trÎ, muèn lµm cho con m×nh xinh ®Ñph¬n, ®«i m¾t dÔ nh×n h¬n, ®qa\\· c¾t ®i hµng l«ng mi cña trÎ.,t−ëng r»ng nh− vËy l«ng mi mäc l¹i sÏ dµi h¬n, ®Ñp h¬n. Kúthùc lµm nh− vËy rÊt cã h¹i cho m¾t trÎ..

Bëi v× l«ng mi lµ cã t¸c dông b¶o vÖ con m¾t, cã thÓ ®Òphßng bôi bÆm bay vµo m¾t. NÕu ®ét nhiªn cã vËt l¹ bay ®Õn®ông vµo mi m¾t, m¾t sÏ nhanh chãng nh¾m l¹i ®Ó b¶o vÖ lßngng−¬i con m¾t. NÕu ®em c¾t côt l«ng mi ®i th× sÏ mÊt mÊt t¸cdông b¶o hé nµy, bôi bÆm v.v...sÏ dÔ dµng lät vµo m¾t, dÉn®Õn çc lo¹i bÖnh vÒ m¾t. V¶ l¹i tuæi thä cña mét sîi l«ng mi®¹i ®Ó chØ ®−îc cã 90 ngµy. C¾t l«ng mi ®i råi, nh÷ng sîi míimäc ra còng kh«ng thÓ dµi h¬n ®−îc. Cho nªn, kh«ng nªn c¾tl«ng mi.

165- SÊy tãc kh«ng nªnqu¸ nhiÒu vµ qu¸ xo¨n

Tãc lµ tÊm b×nh phong cña sä n·o, cã thÓ b¶o vÖ sä n·o.Sau khi sÊy, qu¹t, ch¶i çc kiÓu tãc, cã thÓ lµm t¨ng thªm vÎ®Ñp bªn ngoµi cña con ng−êi. Nh−ng sÊy tãc kh«ng nªn qu nhiÒuvµ qu xo¨n.

Bëi v× sÊy tãc qu¸ nhiÒu vµ qu¸ xo¨n, cã thÓ ph¸ ho¹ichÊt anbumin cña tãc, ®ång thêi còng lµm cho tÇng b¶o vÖ tãcbÞ tæn h¹i, lµm mÊt ®i vÎ bãng m−ît s½n cã cña nã, vµ cßn cãthÓ lµm cho tãc trë nªn gißn, dÔ rông, nh×n vµo thÊy kh«cøng, mÊt hÕt vÎ ®Ñp. Nh− vËy thËt ch¼ng cã lîi g× cho sùkhoÎ, ®Ñp cña bé tãc. Cho nªn nãi chung chØ nªn sÊy tãc tõ 3

®Õn 6 th¸ng mét lÇn, sÊy b»ng chÊt ho¸ häc cø 3 th¸ng mét lÇnlµ thÝch hîp. Nh− vËy cã thÓ b¶o vÖ ®−îc vÎ khoÎ, ®Ñp cña m¸itãc.

166- Kh«ng nªn dïngnhiÒu thuèc nhuém tãc

Cã ng−êi tãc b¹c, bÌn göi gÊm niÒm hy väng vµo thuècnhuém tãc. Hä kh«ng biÕt r»ng, th−êng xuyªn nhuém tãclµ rÊt cã h¹i cho søc khoÎ.

Bëi v× thuèc nhuém tãc cã ®éc tÝnh nhÊt ®Þnh. Cã mét sèng−êi sau khi sö dông dÉn ®Õn líp da qu¸ mÉn c¶m, xuÊt hiÖnt×nh tr¹ng ®á mäng, cã nh÷ng nèt cã n−íc, cã nèt mÈn, ngøang¸y khã chÞu. Th−êng xuyªn nhuém tãc, nÕu kh«ng géi s¹ch,cã mét sè chÊt ë trong thuèc nhuém tãc nh− chÊt thè, toan, ch×tÝch tô trong c¬ thÓ sÏ lµm cho tróng ®éc. Ng−êi ta thÝ nghiÖmë ®éng vËt ®· chøng minh, ®em thuèc nhuém tãc th−êng dïng®· «-xy ho¸ víi mét nång ®é nhÊt ®Þnh b«i lªn da mét con vËt,sau mét thêi gian, con vËt Êy ®· bÞ ung th− da. Cho nªn thuècnhuém tãc kh«ng nªn dïng th−êng xuyªn.

167- Mïa hÌ kh«ng nªn®eo ®å trang søc

b»ng kim lo¹i

Mïa hÌ ®eo ®å trang søc b»ng kim lo¹i, nh− hoa tai, d©ychuyÒn, xuyÕn v.v... cã thÓ g©y ra çc bÖnh vÒ da.

Bëi v× ®å trang søc b»ng kim lo¹i th−êng cã nicken,cr«mi cã thÓ g©y ra bÖnh viªm da tiÕp xóc. Mïa hÌ ra nhiÒu

93 187 188

må h«i, mét sè chÊt kim lo¹i trong ®å trang søc b»ng kim lo¹icã thÓ hoµ tan vµo trong må h«i, t¨ng thªm c¬ héi tiÕp xócgi÷a kim lo¹i vµ líp da vµ cã thÓ ngÊm vµo bªn trong líp da. Chonªn mïa hÌ kh«ng nªn ®eo ®å trang søc b»ng kim lo¹i.

168- Nh©n viªn lµm c«ng viÖctiÕp xóc víi thùc phÈm chÝn

kh«ng nªn ®eo nhÉn

Nghiªn cøu tõ gãc ®é vÖ sinh thùc phÈm, çc nh©n viªntrùc tiÕp tiÕp xóc víi thùc phÈm chÝn ë çc kh¸ch s¹n, qu¸n ¨n,nhµ ¨n v.v... th× kh«ng nªn ®eo nhÉn. NÕu kh«ng, cã thÓ ®eml¹i cho ng−êi ¨n nh÷ng nguy h¹i, dÉn ®Õn truyÒn nhiÔm çclo¹i bÖnh hoÆc g©y ra tróng ®éc thùc phÈm.

Bëi v× hµng ngµy tay chóng ta ph¶i tiÕpÔóc víi rÊt nhiÒulo¹i thùc phÈm cã nhiÔm vi khuÈn. Nh÷ng vi khuÈn nµy cã thÓth«ng qua ®ñ mäi con ®−êng ®Ó x©m nhËp vµo c¬ thÓ. Sau khi®eo nhÉn, bÖnh khuÈn cã thÓ dÔ dµng b¸m vµo thµnh nhÉnhoÆc phÝa trong chiÕc nhÉn, khi röa tay rÊt khã khö s¹ch ®−îcvi khuÈn ë nh÷ng n¬i nµy. Khi lµm çc mãn ¨n chÝn rÊt dÔ «nhiÔm thùc phÈm, ng−êi ¨n ph¶i rÊt dÔ m¾c ph¶i bÖnh tËt nµo®ã. Cho nªn nh©n viªn trùc tiÕp chÕ biÕn çc mãn ¨n chÝn, khilµm viÖc th× kh«ng nªn ®eo nhÉn .

169- nh©n viªn lµm viÖctrong çc phßng bÖnh

kh«ng nªn ®eo nhÉn

Nh©n viªn y tÕ tiÕp sóc bÖnh nh©n, cøu ng−êi chÕt, d×ung−êi bÞ th−¬ng. Nh©n viªn y tÕ ®ang lµm viÖc mµ ®eo nhÉn,kh«ng nh÷ng ch¼ng cã Ých g× cho m×nh mµ con cã h¹i chong−êi bÖnh.

Bëi v× nhÉn lµ n¬i c− tró cña vi khuÈn. Theo sù ®iÒu tra vitrïng häc trªn çc ngãn tay çc y t¸, hé lý ë khoa ngo¹i th×ph¸t hiÖn ra r»ng, sè l−îng vi khuÈn ë chç ®eo nhÉn so víinh÷ng ngãn tay kh«ng ®eo nhÉn cao gÊp 9 lÇn trë lªn. KiÓmtra sè vi khuÈn ë trªn chiÕc nhÉn th× thÊy cã rÊt nhiÒu vikhuÈn l©y nhiÔm tõ lóc lµm viÖc trong bÖnh viÖn. Cho nªn ®Ó®Ò phßng sù l©y nhiÔm cho b¶n th©n vµ sù l©y nhiÔm gi÷a çcbÖnh nh©n, nh÷ng nh©n viªn ®ang lµm viÖc trong çc phßngbÖnh kh«ng nªn ®eo nhÉn.

170- Kh«ng nªn ®eo d©ychuyÒn hîp kim dµi ngµy

Cuéc sèng ®−îc n©ng cao, mäi ng−êi cã ®iÒu kiÖn ®Ólµm ®ám cho m×nh. Song lµm ®Ñp mµ kh«ng ®óng çch th× l¹imang ho¹. Çi gäi lµ “BÖnh sÝnh ®Ñp” chÝnh lµ do lµm ®ám mµsinh ra bÖnh ho¹n. NhiÒu ng−êi th−êng ®eo d©y chuyÒn, trõnh÷ng d©y chuyÒn vµng dßng (24k) ra, rÊt nhiÒu lo¹i d©ychuyÒn kh¸c th−êng lµ d©y chuyÒn kim lo¹i cã nh÷ng hîp kimnh− cr«mi vµ nickel. NÕu ®eo d©y chuyÒn hîp kim dµi ngµyth× sÏ rÊt cã h¹i.

Bëi v× d©y chuyÒn hîp kim tiÕp xóc víi líp da sÏ lµmcho chç da ®ã bÞ mÈn ®á, ngøa ng¸y. Ngµy th¸ng kÐo dµi,bÖnh cµng thªm nÆng, cßn cã thÓ xuÊt hiÖn çc bÖnh mäng ®á,lë loÐt, thÊm n−íc, h×nh thµnh bÖnh mÈn ngøa. Cho nªn kh«ng

94 189 190

nªn ®eo d©y chuyÒn hîp kim dµi ngµy.

171- Phô n÷kh«ng nªn gi¶m bÐo qu¸ ®é

Cã nhiÒu phô n÷ trÎ vµ ®øng tuæi th−êng hay theo ®uæiçi ®Ñp cña thÓ h×nh mµ thùc hµnh gi¶m bÐo, nghiªm kh¾c h¹nchÕ viÖc ¨n uèng, thËm chÝ cã ng−êi cßn chÞu ®ùng c¶ sù ®aukhæ v× nhÞn ®ãi. KÕt qu¶ lµ, tuy ng−êi cã thon h¬n, tr«ng cã vÎ®Ñp h¬n, song l¹i mang ®Õn nh÷ng çi ho¹ kh«ng thÓ l−êng®−îc.

Bëi v× kinh nguyÖt kh«ng nh÷ng chÞu sù phèi hîp nhÞpnhµng gi÷a ba bé phËn lµ phÇn d−íi kh©u n·o, thïy thÓ n·o vµbuång trøng, mµ cßn chÞu ¶nh h−ëng cña b× chÊt ®¹i n·o,mµng tö cung vµ chÊt mì tÝch tr÷ trong c¬ thÓ. Hµm l−îng mìtrong c¬ thÓ Ýt nhÊt ph¶i chiÕm 22% thÓ träng trë lªn míi cãthÓ b¶o ®¶m kinh nguyÖt hµnh kinh ®óng kú. §©y lµ nguånquan träng cña néi tiÕt tè, nã cßn cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn viÖcchuyÓn ho¸ néi tiÕt . NÕu thiÕu mì kh«ng nh÷ng kh«ng rôngtrøng ®óng kú h¹n mµ cßn dÔ x¶y ra hiÖn t−îng kinh nguyÖtkh«ng ®Òu, thËm chÝ cßn cã thÓ g©y ra hiÖn t−îng t¾t kinh, tÊtnhiªn lµ còng ¶nh h−ëng ®Õn sinh dôc. Cho nªn phô n÷ kh«ng nªngi¶m bÐo mét çch qu¸ ®é.

172- Phô n÷ kh«ng nªn gi¶m bÐo mét çch mï qu¸ng

Theo ®uæi çi ®Ñp cu¶ h×nh thÓ mµ gi¶m bÐo mét çchmï qu¸ng sÏ cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®èi víi viÖc ph¸t triÓn sinhlý.

Bëi v× khi ®Õn kú kinh nguyÖt cña phô n÷, Ýt nhÊt ph¶i cã17% chÊt mì. B×nh th−êng trong ng−êi ph¶i cã 22% chÊt mìmíi cã thÓ duy tr× kinh nguyÖt mét çch æn ®Þnh. NÕu nh− l¹imang thai, cho con bó th× cÇnph¶i cã trªn 22% chÊt mì míi cãthÓ tho¶ m·n ®−îc nhu cÇu. N÷ vËn ®éng viªn kinh nguyÖtkh«ng ®Òu lµ do khi vËn ®éng chÊt mì bÞ tiªu hao qu¸ nhiÒug©y nªn. Cho nªn phô n÷ kh«ng nªn gi¶m bÐo mét çch mïqu¸ng, nªn b¶o tån 17% chÊt mì. Khi thÓ träng v−ît qu¸ tiªuchuÈn thÓ träng 10% trë lªn th× míi nghÜ ®Õn viÖc gi¶m bÐomét çch thÝch ®¸ng.

phÇn 3

thanh niªn vµnh÷ng ®iÒu cÊm kþ

173- 10 ®iÒu kh«ng nªntrong yªu ®−¬ng

95 191 192

nam n÷ thanh niªn , cã ai lµ kh«ng ®eo ®uæi mét t×nhyªu? Cã ®iÒu, t×nh yªu kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu lµ mËt vµ hoa, mµcßn cã c¶ qu¶ ®¾ng n÷a. Lµm thÕ nµo ®Ó tr¸nh ¨n ph¶i qu¶®¾ng? Xin h·y chó ý mÊy mÆt sau ®©y:

1) Kh«ng nªn yªu ®−¬ng qu¸ sím. Thêi kú thanh niªnhäc sinh lµ thêi kú lín lªn vÒ th©n thÓ, t¨ng tr−ëng tri thøc,ph¶i giµnh thêi gian, tinh lùc tËp trung vµo viÖc häc tËp ®Ó ®Ætc¬ së bÒn v÷ng cho lý t−ëng vµ sù nghiÖp tèt ®Ñp sau nµy. H¬nn÷a, tuæi qu¸ trÎ, ch−a tõng tr¶i, th× viÖc chän ng−êi yªu khãtr¸nh khái sù n«ng næi thiÕu thËn träng, ¶nh h−ëng ®Õn tiÒn ®åç nh©n, h¬n n÷a nÕu t×m kh«ng ra ®èi t−îng yªu ®−¬ng thÝchhîp, th× sÏ ®Ó l¹i ©n hËn suèt ®êi.

2) Kh«ng nªn bµn ®Õn t×nh yªu ®a gi¸c. Yªu ®−¬ng lµchuyÖn cña hai ng−êi, ph¶i tù do, b×nh ®¼ng, thuÇn khiÕt vµbiÖt lËp. NÕu sau khi x¸c ®Þnh quan hÖ yªu ®−¬ng råi mµ vÉncßn “ b¾t ç hai tay” th× ®ã lµ hµnh vi lõa dèi, lµ ph¶n l¹i ®¹o®øc x· héi. KÕt qu¶ ®· h¹i m×nh l¹i lµm h¹i c¶ ng−êi kh¸c n÷a.

3) Kh«ng nªn qua quÝt, cÈu th¶. Yªu ®−¬ng c−íi xin lµviÖc lín cña c¶ ®êi ng−êi, ph¶i suy nghÜ kü cµng, chÝn ch¾n,kh«ng nªn hÊp tÊp véi vµng,còng kh«ng nªn nghe theo ng−êikh¸c s¾p ®Æt, ph¶i qua tiÕp xóc vµ t×m hiÓu s©u s¾c, ph¶i tùm×nh quyÕt ®Þnh, kh«ng ®−îc mï qu¸ng, høa h«n mét çchn«ng næi.

4) Kh«ng nªn n¶n chÝ. Trong yªu ®−¬ng, khã tr¸nh kháinh÷ng chuyÖn hiÓu lÇm, m©u thuÉn, do ®ã, çc b¹n ph¶i chó ý®iÒu hoµ, nÕu kh«ng ph¶i lµ m©u thuÉn thuéc vÒ nguyªn t¾cth× kh«ng nªn n¶n chÝ, thë dµi cho qua. Th¸i ®é ®óng ®¾n lµ c¶hai cïng nh−îng bé lÉn nhau, ph¶i l−îng thø cho nhau, thÊym×nh thÊy ng−êi, thÊy çi nh−îc cña ng−êi, nh−ng còng ph¶ithÊy çi −u, çi së tr−êng cña hä, lÊy dµi bï ng¾n, cïng nhau

tiÕn lªn.5) Kh«ng nªn hoµi cùu. So s¸nh víi ng−êi yªu cò, vÒ

khÝa c¹nh nµo ®ã bao giê còng c¶m thÊy kh«ng ®−îc tèt ®Ñpb»ng t×nh yªu ban ®Çu. Çi bÖnh hoµi cùu nµy lµ do si t×nh mµra. Ph¶i nhËn thøc mét çch s¸ng suèt r»ng ng−êi yªu cò tuycã c¶m t×nh, nh−ng thêi gian vµ hoµn c¶nh ®· thay ®æi, do sit×nh mµ hoµi cùu lµ mét kÎ ngu muéi, cã h¹i, cÇn ph¶i nh×nth¼ng vµo sù thËt.

6) Kh«ng nªn tù ti. Do ¸p lùc bªn ngoµi m¹nh qu¸ nªnph¶i tù ti, kh«ng l¹c quan phÊn khëi, rÊt ®au khæ vÒ mÆt tinhthÇn,¶nh h−ëng ®Õn tim. §ã lµ thiÕu tr¸ch nhiÖm víi b¶n th©n.

7) Kh«ng nªn giÊu t×nh c¶m thËt. Theo ®uæi ®èi ph−¬ng,song kh«ng lÊy th¸i ®é thµnh thùc, mµ l¹i ®i phô häa t©ng bèc®èi ph−¬ng hoÆc kh«ng d¸m nãi ra nh÷ng ®iÓm ch−a hoµn h¶otrong ®iÒu kiÖn cña m×nh, lõa dèi ®èi ph−¬ng. Ch¼ng may ®èiph−¬ng t×m ra ch©n t−íng th× dï cho “G¹o sèng cã nÊu thµnhc¬m chÝn” råi ®i n÷a th× t− t−ëng, t×nh c¶m còng ®· n¶y sinhhè ng¨n çch, thËm chÝ ph¶i chia tay, ®· lµm h¹i ng−êi kh¸c mµcßn h¹i c¶ m×nh n÷a.

8) Kh«ng nªn b¸o thï khi thÊt t×nh. Yªu ®−¬ng kh«ngthµnh c«ng, chøng tá ®èi ph−¬ng kh«ng thÝch nghi lµm thµnhviªn gia ®×nh, nh−ng nªn lµ nh÷ng ng−êi b¹n tèt cña nhau.ThÊt t×nh mµ b¸o thï lµ hµnh vi tù t− ®ª tiÖn cña tiÓunh©n, lµ ng−êi v« ®¹o ®øc.

9) Kh«ng nªn th©n mËt qu¸ sím. Qu¸ tr×nh yªu ®−¬ngcña thanh niªn lµ mét qu¸ tr×nh båi d−ìng t×nh c¶m. BÊt kÓ ®èiph−¬ng nh− thÕ nµo, nÕu nh− cã nh÷ng hµnh ®éng cö chØ th©nmËt qu¸ sím th× e sÏ cã h¹i. Thêi kú ®Çu x©y dùng t×nh c¶mph¶i dùa trªn sù quan s¸t, t×m hiÓu vµ giao l−u t− t−ëng. Ph¶ic¶nh gi¸c víi nh÷ng ng−êi cã t©m ®Þa “ ch¬i trß kh¸c giíi ”,bëi v× quan hÖ yªu ®−¬ng kh«ng ®−îc ph¸p luËt b¶o hé.

96 193 194

10) Kh«ng nªn tuú tiÖn nhËn “quµ tÆng”. Yªu ®−¬ng ph¶i®−îc x©y dùng trªn c¬ së “ChÝ ®ång ®¹o hîp” chø quyÕtkh«ng ®Ó cho kim tiÒn mª hoÆc. Con ng−êi kh«ng ph¶i lµth−¬ng phÈm, t×nh yªu l¹i cµng lµ thø ngh×n vµng khã mµ mua®−îc. T×nh yªu ch©n, thuÇn, thiÖn, mü lµ b«ng hoa cña cuécsèng con ng−êi, lµ v¨n minh cao th−îng. Lo¹i ng−êi chØ v× kimtiÒn çm dç lµ lo¹i ng−êi rÊt nguy hiÓm vµ lµ lo¹i ng−êi hñb¹i, kh«ng cã nh©n çch.

174- 7 ®iÒu kiªng kþ khinãi chuyÖn víi ng−êi yªu

Gi¾c L¬n-®¬n lµ nhµ v¨n Mü ®· viÕt trong cuèn “ MatinId¬n ” nh− sau “ Trªn thÕ giíi nµy ph¶i cã t×nh yªu tr−íc råisau ®ã míi cã ng«n ng÷ t×nh yªu.” Ng«n ng÷ t×nh yªu cãnh÷ng çch hiÓu riªng, ®Æc biÖt lµ trong viÖc bµn vÒ yªu®−¬ng, nãi nh− thÕ nµo, nãi nh÷ng g×? §iÒu nµy kh«ng cãkhu«n mÉu cè ®Þnh vµ qui t¾c nµo c¶. Song trong cuéc nãichuyÖn ph¶i cã kü x¶o, cã v¨n ho¸. Trong thùc tiÔn cuéc sèng,chóng ta cã thÓ tæng kÕt ®−îc b¶y ®iÒu kiªng kþ trong khi nãichuyÖn víi ng−êi yªu nh− sau:

1- Kh«ng nªn nãi kiÓu thÈm tra. Nam n÷ thanh niªn ch−alÊy nhau, míi chØ quen biÕt vµ cã chót thiÖn c¶m víi nhau th×nªn trß chuyÖn b×nh th−êng, ®Æc biÖt lµ cuéc nãi chuyÖn lÇn®Çu. Trong cuéc chuyÖn trß, th¸i ®é ph¶i tá ra nghiªm tóc,kh«ng nªn nãi chuyÖn víi ®èi ph−¬ng nh− kiÓu thÈm tra ®èichiÕu hé khÈu, liªn tôc nh÷ng c©u hái hoÆc lµ " truy" tËn ngännguån ®èi ph−¬ng, nh÷ng çch lµm nh− vËy ®Òu kh«ng æn.Nh− vËy cã thÓ dån ®èi ph−¬ng ®Õn chç kh«ng cßn çch nµomµ chèng ®ì, lµm cho ®èi ph−¬ng mÆt ®á tÝa tai hoµn toµn bÞ

®éng, dÔ sinh tù ¸i, cã c¶m gi¸c xÊu hæ. VÝ dô cã mét ®«i t×nhnh©n , sau khi gÆp nhau chµng ®· më miÖng hái ngay: T¹i saocha mÑ nµng l¹i li dÞ nhau? ë riªng bao nhiªu n¨m nay råi?Ph©n chia tµi s¶n nh− thÕ nµo? Bè mÑ cã ®i b−íc n÷a kh«ng?v.v...vµ v.v.... Nµng thËt kh«ng cã çch nµo mµ tr¶ lêi, c¶mthÊy rÊt bèi rèi, do ®ã mµ nµng cho r»ng chµng thiÕu ®−îc tud−ìng, rÊt ngí ngÈn, kh«ng hiÓu phÐp øng xö. KÕt qu¶ lµ cuécgÆp mÆt lÇn ®Çu tiªn ®· biÕn thµnh cuéc gÆp mÆt lÇn cuèi cïng.

2- Kh«ng nªn dïng kiÓu trÇm ng©m. Bµn vÒ yªu ®−¬ng,chñ ®Ò ph¶i bÊt ngê, ph¶i xo¸y chÆt vµo chñ ®Ò t×nh yªu mµbµn. Hai bªn kh«ng nªn nãi n¨ng tuú tiÖn. Nªn tr¸nh, hÔ nãi lµthao thao bÊt tuyÖt, hoÆc lµ cø ngåi ú ra kh«ng nãi mét lêi nµo.Nh− vËy dÔ dÉn ®Õn hiÓu lÇm, lµm cho ®èi ph−¬ng c¶m thÊyngì ngµng, thËm chÝ cßn nghi ngê b¹n kh«ng vui hay lµ bÞèm. §· nãi chuyÖn th× c¶ hai bªn ®Òu ph¶i nãi, mçi bªn®Òu thæ lé t©m sù cña m×nh, cã nh− vËy míi ®¹t ®−îcmôc ®Ých lµ cïng hiÓu nhau, lµ giao l−u t×nh c¶m.

3- Kh«ng nªn theo kiÓu phô häa. Trong cuéc nãi chuyÖn,hai bªn ®Òu b×nh ®¼ng, ®Òu cã quyÒn nãi lªn quan ®iÓm, lËptr−êng vµ ph−¬ng ph¸p cña m×nh. Kh«ng nªn ng−êi ta nãi g×th× phô häa nh− thÕ, ng−êi ta nãi ®«ng, m×nh còng nãi ®«ng,ng−êi ta nãi t©y th× m×nh lËp tøc nãi lµ t©y. Nh− vËy cã thÓ lµmcho ®èi ph−¬ng t−ëng r»ng b¹n lµ ng−êi “ng¶ theo chiÒu giã”,kh«ng cã ç tÝnh vµ chñ kiÕn hoÆc lµ xuª xoa, bî ®ì.

4- Kh«ng nªn theo kiÓu nÞnh nät. Cã ng−êi trong cuéc trßchuyÖn vÒ yªu ®−¬ng, ®Ó chiÕm ®−îc c¶m t×nh vµ sù yªu mÕncña ®èi ph−¬ng, thóc ®Èy nhanh h¬n t×nh yªu, th× th−êng hayt©ng bèc ®èi ph−¬ng qu¸ sù thùc, lu«n lu«n ®Ò cao ®èiph−¬ng, thËm chÝ t©ng bèc ®Õn møc th« bØ. Thùc ra lµm nh−vËy th−êng chØ dÉn ®Õn t¸c dông ng−îc l¹i, ®ång thêi cã thÓlµm cho ®èi ph−¬ng hiÓu lÇm lµ b¹n ba hoa kho¸c l¸c, gi¶ dèi

97 195 196

kh«ng thµnh thùc, hoÆc lµ cho r»ng b¹n ®ang cè t×nh ch©mbiÕm, giÔu cît ng−êi ta.

5- Kh«ng nªn n«n nãng muèn xong ngay. T×nh yªu tõchç “ cuèc ®Êt gieo mÇm “ ®Õn khi “ ra hoa kÕt qu¶ “ ph¶i lµmét qu¸ tr×nh, kh«ng nªn n«n nãng véi vµng. Cã ng−êi muèncø sau mét vµi buæi chuyÖn trß lµ t×nh yªu n¶y sinh vµ kÕt tr¸i,muèn nh− vËy lµ kh«ng hiÖn thùc. Cã mét thanh n÷, b¹n bÌgiíi thiÖu cho c« mét anh thanh niªn c«ng nh©n má. Hai ng−êivõa gÆp nhau lÇn ®Çu ë nhµ b¹n trai, c« ta ®· th¸o giµy nh¶yngay lªn gi−êng ®Ó ®o chiÒu ngang chiÒu däc cöa sæ ®Ó ®i vÒmay rÌm cöa sæ. Ng−êi b¹n trai thÊy vËy th× kh«ng hµi lßng,cho r»ng c« b¹n g¸i qu¸ bång bét nhÑ d¹. KÕt qu¶ lµ nh−ng−êi ta th−êng nãi “Dôc tèc th× bÊt ®¹t”.

6- Kh«ng nªn c¾t ngang lêi ®èi ph−¬ng. Trong cuécchuyÖn trß, hai ng−êi ®Òu ph¶i kiªn nhÉn nghe hÕt nh÷ng lêi®èi ph−¬ng ®ang nãi, kh«ng nªn tuú tiÖn ng¾t lêi, chen ngangc©u chuyÖn, nÕu kh«ng ®èi ph−¬ng sÏ cho r»ng b¹n lµ ng−êikh«ng lÞch sù vµ thiÕu v¨n ho¸.

7- Kh«ng nªn tù khoe khoang. Trong cuéc nãi chuyÖnkh«ng nªn tù khoe m×nh, nãi thao thao bÊt tuyÖt, huyªnhhoang vÒ tµi n¨ng cña m×nh. VÝ dô, cã mét thanh niªn, anh tas¸ng t¸c nghiÖp d− ®−îc mét vµi t¸c phÈm. Anh ta kh«ng nãira th× ®èi ph−¬ng còng ®· biÕt råi, nh−ng v× sî ®èi ph−¬ngkh«ng biÕt nªn võa gÆp nhau, ch−a nãi ®−îc chuyÖn g× th×anh ta ®· thao thao bÊt tuyÖt, khoe nh÷ng t¸c phÈmcña m×nh, lµm cho ®èi ph−¬ng ngåi nghe rÊt khã chÞu,cho r»ng anh ta thÝch h− vinh, thÝch khoe khoang.

Tãm l¹i, khi nãi chuyÖn trong giai ®o¹n ®ang yªu ph¶ich©n thµnh t«n träng ®èi ph−¬ng, nãi nh÷ng lêi tù ®¸y lßng ®Ócho ®èi ph−¬ng hiÓu, ph¶i lu«n ®Æt niÒm tin ë ®èi ph−¬ng.NÕu chØ dùa vµo “nhËp vai” th«i th× kh«ng ®ñ, bëi v× “vai

diÔn” vÉn chØ lµ “vai diÔn”, mµ ë ®©y l¹i lµ sù béc lé t×nh c¶m,t©m linh, nãi chuyÖn vÒ t©m hån.

175- Kh«ng nªn tiÕt lébÝ mËt yªu ®−¬ng qu¸ sím

cã nh÷ng thanh niªn ®ua ®ßi, sau khi cã b¹n kh¸c giíith−êng hay huyªnh hoang, ®i ®©u còng khoe khoang, nªn ®·gÆp ph¶i hËu qu¶ lµ ”Dôc tèc th× bÊt ®¹t ” lµm háng c¶ viÖc.Tõ yªu ®−¬ng ®Õn lóc kÕt h«n lµ c¶ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn;cã ng−êi th× ph¸t triÓn thuËn lîi, còng cã ng−êi ®· ph¶i nÕmmïi thÊt b¹i. NÕu t×nh yªu ch−a chÝn muåi th× tèt nhÊt lµkh«ng nªn c«ng khai qu¸ sím, nh− vËy nÕu kh«ng thµnhc«ng th× còng kh«ng bÞ ¶nh h−ëng cña ¸p lùc vµ x· héi. NÕunh− mét bªn hoµn toµn thuËn t×nh mµ ®èi ph−¬ng cßn do dùkh«ng quyÕt ®Þnh, lóc ®ã nªn nãi ra sù thùc vµ nhê d− luËn t¸c®éng ®Ó cho ®èi ph−¬ng khái rót lui. Cã ng−êi ®· tæng kÕtkinh nghiÖm r»ng: ”Dù b¸o thêi tiÕt ®· b¸o lµ ®óng, cßn t×nhyªu mµ th«ng b¸o th× lµ ngõng”. §ã chÝnh lµ khi t×nh yªu ch−achÝn muåi mµ ®· c«ng bè bÝ mËt cña t×nh yªu qu¸ sím, dÉn®Õn t©m lý ph¶n øng cña ®èi ph−¬ng, kÕt qu¶ lµ sù viÖc ng−îcl¹i víi nguyÖn väng.

176- Giao l−u t×nh c¶mkh«ng nªn h«n

H«n lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng thøc tá lßng yªu mÕnkhi giao l−u t×nh c¶m cña con ng−êi. Bè mÑ h«n con biÓu thÞlßng yªu th−¬ng vç vÒ vµ chóc nguyÖn, hai ng−êi yªu h«nnhau biÓu thÞ t×nh yªu ch©n thËt. Song, còng nªn biÕt r»ng

98 197 198

bÖnh vµo ®−êng måm, h«n cã thÓ truyÒn çc lo¹i bÖnh chonhau. Trong måm ng−êi ®øng tuæi b×nh qu©n cã kho¶ng 250®Õn 300 lo¹i vi trïng, cã thÓ g©y ra nhiÒu lo¹i bÖnh vÒ miÖngvµ toµn th©n, nh− loÐt måm, viªm häng, viªm gan cÊp, c¶mcóm thµnh dÞch, viªm tuyÕn n−íc bät thµnh dÞch, bÖnh sëi,bÖnh tinh hång nhiÖt, lao phæi v.v... Tõ khi xuÊt hiÖn bÖnhAIDS ®Õn nay, phong trµo h«n ë ph−¬ng T©y ®· gi¶m ®inhiÒu. Çc ng«i sao ®iÖn ¶nh ë H«- li-ut n−íc Mü tõ chèi biÓudiÔn nh÷ng ®éng t¸c h«n. Clast, mét b¸c sÜ y khoa cña Ph¸pkÞch liÖt ph¶n ®èi ®éng t¸c h«n vµ ®· nhiÒu lÇn tæ chøc Héith¶o “Bµn vÒ tÝnh nguy h¹i cña çi h«n”. V× søc khoÎ cña b¶nth©n vµ b¹n bÌ th©n h÷u h·y ®õng h«n th× h¬n.

177- chång kh«ng nªn coi vî lµ c«ng côh−ëng l¹c

Coi phô n÷ lµ c«ng cô h−ëng l¹c cña nam giíi, ®ã lµ métquan ®iÓm rÊt sai lÇm. Giao cÊu lµ b¶n n¨ng chÝnh ®¸ng cñaloµi ng−êi, lµ c«ng viÖc chung cña c¶ chång lÉn vî. Kh«ngnªn coi viÖc giao hîp lµ hµnh vi hy sinh m×nh ®Ó tho¶ m·n ®èiph−¬ng. Ng−êi ch«ng ®ßi giao hîp, ng−êi vî lÆng lÏ lµm theo,bÞ ng−êi ch«ng coi ®ã lµ nghÜa vô ph¶i lµm cña ng−êi phô n÷.NÕu kÐo dµi t×nh tr¹ng nµy th× c¶ vî lÉn chång ®Òu mÊt ®i çikho¸i c¶m cña lÇn giao hîp. Cho nªn ng−êi chång kh«ng ®−îccoi ng−êi vî lµ c«ng cô h−ëng l¹c. TÝnh sinh ho¹t kh«ng chØ lµviÖc cña ®µn «ng. Vî chång ®«i bªn ®Òu b×nh ®¼ng.

178- ®Õn ch¬i nhµ b¹n,kh«ng nªn h«n con trÎ

Cã mét sè ng−êi hÔ nh×n thÊy trÎ con mòm mÜm lµ «mngay vµo lßng, h«n lÊy h«n ®Ó. Tuy th©n mËt thËt, nh−ng l¹i cãh¹i.

Bëi v× søc ®Ò kh¸ng bÖnh tËt cña hµi nhi rÊt kÐm, nÕung−êi kh¸ch nä cã mang bÖnh g× ®ã, th× rÊt cã thÓ sÏ l©ytruyÒn sang ®øa trÎ. Cho nªn kh«ng ®−îc tuú tiÖn «m h«n trÎcon, con cña ng−êikh¸c, ®Ó tr¸nh g©y ph¶n c¶m hoÆc ®iÒukh«ng vui cho bè mÑ chóng.

179- Çc b¹n trÎkh«ng nªn nhæ r©u

Sù xuÊt hiÖn bé r©u chøng tá ng−êi con trai ®· dËy th×,®Æc tr−ng thø hai cña ng−êi ®µn «ng. VËy mµ cã mét sè thanhniªn, nhÊt lµ nh÷ng thanh niªn cã bé r©u rËm r¹p, dåi dµo. §Ócho “§Ñp”, hä lu«n tay nhæ r©u hoÆc dïng nhÝp nhæ r©u. Trªnthùc tÕ, hiÖu qu¶ hoµn toµn ng−îc l¹i víi ý muèn.

Bëi v× nhæ r©u lµm cho tÝnh ph¶n x¹ kÝch thÝch lçch©n l«ng ch−a bÞ ph¸ ho¹i, khiÕn cho chóng mäc ra cang rËmr¹p h¬n. Ngoµi ra nhæ r©u dÔ dÉn ®Õn c¶m nhiÔm vi khuÈn,dÉn ®Õn viªm lç ch©n l«ng lµm cho s−ng mäng, ®au ®ín, thËmchÝ con m©ng mñ. NÕu chøng viªm ph¸t sinh ë khu tam gi¸cnguy hiÓm cßn cã thÓ dÉn ®Õn mäc ®inh r©u, hËu qu¶ kh«ngthÓ t−ëng t−îng ®−îc. Cho nªn çc b¹n trÎ tuyÖt ®èikh«ng nªn nhæ r©u. Tèt nhÊt lµ dïng dao c¹o mµ c¹o r©u.

180- Kh«ng nªndïng chung dao c¹o r©u

Tïy tiÖn m−în dao c¹o r©u cña nhau mµ dïng cã thÓ bÞ

99 199 200

truyÒn nhiÔm mét lo¹i bÖnh nµo ®ã.Bëi v× nh÷ng l−ìi dao c¹o ®· ®−îc sö dông th× trªn l−ìi

dao c¹o r©u th−êng hay dÝnh nh÷ng vÕt m¸u cã vi l−îng. NÕuch¼ng may dông cô ®ã bÞ nhiÔm vi trïng bÖnh viªm gan B th×sÏ bÞ l©y truyÒn ngay. Theo ®iÒu tra th× hiÖn nay hÇu hÕt çchiÖu c¾t tãc ®Òu dïng chung mét con dao c¹o. KiÓm tra trªnmiÕng da mµi dao c¹o, ng−êi ta ph¸t hiÖn cã 30% d−¬ng tÝnhkh¸ng nguyªn viªm gan B. Cho nªn tèt nhÊt lµ cã dao c¹o r©uriªng ®Ó mét m×nh dïng, ngay c¶ khi ®i c¾t tãc còng kh«ng nªnc¹o r©u ë hiÖu c¾t tãc ®Ó tr¸nh bi l©y bÖnh.

181- kh«ng nªn mÆc métbé ©u phôc liªn tôc dµi ngµy

Song song víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n ho¸, ©u phôccòng rÊt ®−îc thÞnh hµnh. Nh−ng mét bé ©u phôc cao cÊp,sang träng mµ cø mÆc liªn tôc nhiÒu ngµy kh«ng thay th× còngkh«ng nªn.

Bëi v× mét bé ©u phôc hîp thêi trang, mÆc rÊt võa ng−êi,nÕu cø mÆc liªn tôc, kh«ng nh÷ng dÔ bÞ bôi bÈn b¸m vµo rÊtkhã lµm s¹ch mµ cßn lµm cho tÝnh ®µn håi cña b¶n th©nnguyªn liÖu gi¶m ®i vµ sinh ra biÕn d¹ng. Cho nªn nh÷ng bé©u phôc t−¬ng ®èi ®¾t tiÒn, khi mÆc nªn tÕ nhÞ, tèt nhÊt lµ nªncã hai bé ®Ó thay ®æi, ®Ó cho tÝnh ®µn håi cña b¶n th©n chÊtv¶i cã c¬ héi ®−îc kh«i phôc nguyªn tr¹ng, kh«ng bao giê bÞbiÕn d¹ng. VÒ ®Õn nhµ nªn thay ngay bé ©u phôc ®ã ra, trongtói cã nh÷ng çi g× lÊy ra hÕt råi treo lªn m¾c ¸o ®Ó cho nãphôc håi ®−îc nguyªn tr¹ng.

182- cæ ¸okh«ng nªn qu¸ cao

Cæ ¸o qu¸ cao dÔ dÉn ®Õn nhiÒu phiÒn phøc cho b¶nth©n.

Bëi v× hai bªn cæ ng−êi ta cã nh÷ng ®éng m¹ch cæ ch¹yqua, chç giao nhau cã mét nèt nho nhá, gäi lµ hèc ®éng m¹chcæ, cã liªn hÖ mËt thiÕt víi hÖ thèng huyÕt qu¶n tim, khi nã bÞÐp l¹i sÏ cã ph¶n x¹ tim ®Ëp chËm l¹i, huyÕt ¸p h¹ thÊp, huyÕtqu¶n xung quanh phång lªn, biÓu hiÖn lµ ®ét nhiªn chãng mÆt,hoa m¾t, ch©n tay bñn rñn, tai ï, tr−íc mÆt tèi sÇm l¹i, tim ®¹pd÷ déi v.v...nÆng h¬n th× bÞ ngÊt, s¾c mÆt t¸i mÐt, thÇn chÝkh«ng râ rµng. Cæ ¸o qu¸ cao cã thÓ bã chÆt hèc ®éng m¹chcæ, dÉn ®Õn nh÷ng bÖnh tr¹ng trªn. Cho nªn kh«ng nªn may cæ ¸oqu cao.

183- kh«ng nªn giÆtcµ v¹t b»ng n−íc l·

Cµ-v¹t b»ng bÊt kú chÊt liÖu g× còng kh«ng nªn giÆt b»ngn−íc l·, mµ chØ ®−îc giÆt kh«. NÕu kh«ng cµ v¹t sÏ mÊt ®imµu s¾c, ®é bãng vµ b»ng ph¼ng vèn cã cña nã.

Bëi v× chÊt liÖu bªn ngoµi vµ bªn trong cµ-v¹t kh«ng nh−nhau, sau khi ng©m n−íc cã thÓ bÞ co l¹i, còng cã thÓ bÞ phaimµu hoÆc loang mµu. Cho nªn ph¶i dïng dÇu x¨ng sè 120 trëlªn ®Ó tÈm vµo, råi khe khÏ vß chç bÈn trªn cµ-v¹t, råi dïngn−íc l· röa cho s¹ch, sau ®ã ph¬i chç r©m cho kh« råi ®em lµ.TuyÖt ®èi kh«ng nªn ng©m vµo n−íc råi vß.

100 201 202

184- Kh«ng nªn mÆcquÇn ¸o lµm viÖc ë nhµ

Cã nhiÒu ng−êi trong giê lµm viÖc ph¶i mÆc quÇn ¸oc«ng t¸c cña c¬ quan, ®¬n vÞ. Nh−ng còng cã nhiÒu ng−êi mÆclu«n c¶ quÇn ¸o lµm viÖc vÒ nhµ. Nh− vËy thËt v« cïng bÊt lîicho b¶n th©n vµ çc thµnh viªn trong gia ®×nh.

MÆc quÇn ¸o lµm viÖc lµ mét biÖn ph¸p b¶o hé b¶n th©n.Nh©n viªn y tÕ mÆc quÇn ¸o c«ng t¸c lµ ®Ó ®Ò phßng vi trïngx©m nhËp; nh©n viªn nhµ bÕp mÆc quÇn ¸o c«ng t¸c lµ ®Ó ®Òphßng dÇu mì dÝnh vµo; nh÷ng c«ng nh©n lµm viÖc ®éc h¹inh− lß xi m¨ng, ph©n ho¸ häc, thuèc trõ s©u, nghÒ s¬n, thuécda v.v... ph¶i mÆc quÇn ¸o c«ng t¸c ®Òu lµ ®Ó b¶o hé b¶n th©nvµ ®Ò phßng sù « nhiÔm. Nh÷ng quÇn ¸o c«ng t¸c mµ hä mÆcth−êng mang theo vi trïng vµ nh÷ng bôi bËm cã h¹i, nh÷ngh¹t nhá g©y ®éc v.v... NÕu mÆc quÇn ¸o nµy vÒ nhµ, tøc lµmang nh÷ng vi trïng g©y bÖnh, nh÷ng bôi bÆm cã h¹i vÒ nhµ,g©y ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ cña b¶n th©n vµ çc thµnh viªn tronggia ®×nh.

185- quÇn ¸o dÝnh dÇu x¨ng kh«ng nªngiÆt b»ng m¸y giÆt

QuÇn ¸o cã vÕt dÇu ®en, vÕt çu bÈn, rÊt nhiÒu ng−êi chØthÝch dïng dÇu x¨ng ®Ó tÈy, sau ®ã míi nÐm vµo m¸y giÆt ®ÓgiÆt. Çch lµm nh− vËy thËt v« cïng nguy hiÓm.

Bëi v× dÇu x¨ng vµ kh«ng khÝ cã thÓ h×nh thµnh vËt hçnhîp dÔ ch¸y. QuÇn ¸o dÝnh dÇu x¨ng ë trong m¸y giÆt kh«ngngõng xoay chuyÓn ma s¸t, dÇu x¨ng bèc h¬i, gÆp ph¶i nh÷ngtia löa dÔ g©y næ, bèc ch¸y. V× ë bé phËn tho¸t n−íc cña m¸y

giÆt cã mét çi kho¸ ®ãng më tù ®éng. Khi më n¾p thïng chotho¸t n−íc, çi kho¸ nµy ph¸t ra tia löa, tõ ®ã dÉn ®Õn ®èt ch¸yh¬i x¨ng bèc lªn g©y ra ch¸y næ. Cho nªn quÇn ¸o dÝnh dÇux¨ng kh«ng nªn cho vµo m¸y giÆt tho¸t n−íc.

186- kh«ng nªn khua ch©n móa tay khichuyÖn trß giao tiÕp

Khi chuyÖn trß giao thiÖp víi ng−êi kh¸c, nhiÒu ng−êi th−êngkh«ng chó ý ®Õn nh÷ng tiÓu tiÕt, nªn ®· cã nh÷ng ®éng t¸c phãngtóng, th« lç nh− ngoÑo ®Çu ngoÑo cæ, hai ch©n nhón nhÈy, hai tayvung vÈy, v¾t mòi ngo¸y tai v.v... TÊt c¶ nh÷ng cö ®äng nµy ®Òug©y trë ng¹i cho viÖc giao thiÖp, nhÊt lµ trong lÇn ®Çu tiªn tiÕp xóc,rÊt dÔ bÞ ®èi ph−¬ng hiÓu lÇm vµ ¸c c¶m.

Nh÷ng ®éng t¸c phãng tóng th« lç trong chuyÖn trß giao tiÕplµ biÓu hiÖn cña ng−êi thiÕu kinh nghiÖm x· giao, dÔ ®Ó cho ®èiph−¬ng coi th−êng. Lêi nãi kh«ng g·y gän, t×nh c¶m khã gÇn gòi,c«ng viÖc khã thµnh c«ng. Cho nªn trong khi chuyÖn trß giao tiÕpkh«ng nªn khua ch©n móa tay, mµ cÇn ph¶i ®µng hoµng, cö chØ®oan trang, th¸i ®é hoµ nh·, kh«ng nªn cã nh÷ng ®éng t¸c thõa.

187- ®Ò cao n¨ng lùc x· giao, kh«ng nªn cã 4 lo¹i t©m lý

Trong ho¹t ®éng x· giao, kh«ng nªn cã 4 lo¹i t©m lý sau ®©y :Mét lµ t©m lý khiÕp nh−îc. TÊm lý khiÕp nh−îc lµ sîi d©y trãi buéchµnh vi t− t−ëng cña con ng−êi. Khi th¶o luËn vÊn ®Ò th−êngkh«ng d¸m ph¸t biÓu nh÷ng hiÓu biÕt vµ ý kiÕn thùc cña m×nh.Trong c«ng t¸c vµ cuéc sèng kh«ng d¸m thùc thi nh÷ng kÕ ho¹ch®· s¾p ®Æt kü cµng. Hai lµ t©m lý ®è kþ. §è kþ lµ kÎ thï lín cña x·

101 203 204

giao, còng lµ mét lo¹i t©m lý bÖnh ho¹n, nã lµm cho tinh thÇn ng−êita thÊp kÐm, hiÖu suÊt c«ng t¸c gi¶m sót. NÕu trong lßng cø m·im·i u buån th× cßn lµm cho con ng−êi sím giµ yÕu. Ba lµ t©m lýhoµi nghi. Ng−êi cã t©m lý nµy th−êng dïng con m¾t bÊt tÝn nhiÖm®Ó nh×n nhËn mäi viÖc vµ ®èi ®·i víi mäi ng−êi. Nh− vËy chØ t×mcho m×nh sù phiÒn to¸i, tù chuèc lÊy m©u thuÉn, rÊt khã kÕt b¹n víimäi ng−êi. Bèn lµ t©m lý thê ¬ l·nh ®¹m. Th¸i ®é l·nh ®¹m víi mäing−êi, ng«n tõ th× hµ kh¾c, tù cao tù ®¹i lµ ®iÒu ®¹i kþ trong x·giao. Lo¹i t©m lý nµy lµm cho b¶n tÝnh con ng−êi lµ ho¹t b¸t l·ngm¹n bÞ øc chÕ, ®i vµo ngâ côt cña sù l·nh ®¹m c« ®¬n.

Cho nªn trong khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng x· giao réng r·i, cÇnph¶i cã nh÷ng tè chÊt t©m lý trong s¸ng lµnh m¹nh, ph¶i kh¾c phôcnh÷ng trë ng¹i t©m lý, míi cã thÓ kh«ng ngõng më réng ph¹m vi x·giao, míi ®Ò cao ®−îc n¨ng lùc x· giao.

188- trong giao tiÕpkh«ng nªn cã th¸i ®é

xun xoe khóm nóm

Ca ngîi ng−êi kh¸c kh«ng ph¶i lµ mét chuyÖn dÔ. Ca ngîi lµmét liÒu thuèc b«i tr¬n cña quan hÖ giao tiÕp, cã thÓ lµm cho quanhÖ giao tiÕp cña ng−êi ta ®−îc gÇn gòi hµi hoµ, song ph¶i lµm saocho ®óng mùc. NÕu trong giao tiÕp qua l¹i mµ nãi qu¸ nhiÒu ®iÒuxun xoe khóm nóm th× chØ lµm cho ng−êi ta khinh th−êng, ¸c c¶m,ch¼ng cã lîi g× cho giao dÞch tiÕp xóc.

Thùc sù cÇu thÞ, ca ngîi ®èi ph−¬ng mét çch ®óng møc th×cã thÓ t¹o nªn kh«ng khÝ thÞnh t×nh h÷u h¶o, nhiÖt t×nh tÝch cùc.Muèn ®−îc ng−êi ta t¸n th−ëng lµ nhu cÇu b¶n n¨ng cña con ng−êi.ChÝnh trong tiÕng ca ngîi cña ng−êi kh¸c, con ng−êi ta nhËn thøc

®−îc gi¸ trÞ tån t¹i cña m×nh. Ca ngîi cã thÓ còng ®−îc ®èi ph−¬ng®¸p l¹i t−¬ng xøng. NÕu cã thÓ tho¶ m·n ®−îc kh¸t väng nh©n tÝnhcña ng−êi kh¸c, hiÓu ®−îc sù ca ngîi. ca ngîi mét çch thµnh t©mth× b¹n cã thÓ trë thµnh mét con ng−êi cã l−¬ng t©m, cã sù hiÓubiÕt, cã søc hÊp dÉn. Song trong giao tiÕp mµ qu¸ − t¸n tông, t©ngbèc, chØ lµm cho ng−ëi ta khã nghe, kh«ng nh÷ng lµm gi¶m nh©nçch cña m×nh, mµ ®èi ph−¬ng còng ch¼ng mõng vui thanh th¶n.Cho nªn xun xoe khóm nóm kh«ng ph¶i lµ sù t«n träng, trongchuyÖn trß giao tiÕp kh«ng nªn nãi nh÷ng lêi xun xoe khóm nóm.

189- rãt trµ tiÕp kh¸chkh«ng nªn qu¸ ®Çy

Tôc ng÷ cã c©u “ Trµ m·n khi nh©n ”. ý nãi lµ khi rãt trµ mêikh¸ch kh«ng nªn rãt qóa ®Çy. NÕu kh«ng sÏ mang tiÕng lµ chñnh©n thiÕu lÔ ®é, lµm ¨n hËu ®Ëu.

NÕu rãt chÐn trµ ®Çy lªn ®Õn miÖng chÐn, kh¸ch n©ng chÐntrµ lªn uèng dÔ bÞ sãng ra ngoµi, nÕu kh«ng th× ph¶i gôc ®Çu xuèngmµ uèng. Nh− vËy lµm cho kh¸ch c¶m thÊy khã chÞu, rÊt kh«ngtho¶i m¸i. Cho nªn rãt trµ tiÕp kh¸ch kh«ng nªn rãt qu¸ ®Çy. Rãt trµtiÕp kh¸ch chØ nªn rãt kho¶ng 2/3 chÐn lµ võa. Nh− vËy kh¸ch uèngdÇn, chñ l¹i rãt thªm, ®Ó cho kh¸ch tá ra nho nh· vµ c¶m thÊy chñrÊt lÔ ®é, nhiÖt t×nh

190- kh«ng nªn®è kþ trong giao tiÕp

Nh÷ng ng−êi cã tÝnh ®è kþ th−êng hay ph¹m “ BÖnh ghen ”.Hä kh«ng muèn cã bÊt kú ng−êi nµo h¬n m×nh, còng kh«ng muènng−êi kh¸c h¬n m×nh vÒ bÊt kú ph−¬ng diÖn nµo. Ng−êi cã tÝnh ®è

102 205 206

kþ nhÊt ®Þnh sÏ thÊt b¹i trong giao tiÕp.Trong giao tiÕp, ng−êi cã tÝnh ®è kþ , ®èi víi ng−êi kh¸c

th−êng hay g©y khã dÔ, yªu cÇu qu¸ cao vµ hay rÌm pha. §· kh«ngnghiªm kh¾c víi m×nh, l¹i kh«ng réng l−îng víi ng−êi, nªn rÊt khãcã quan hÖ giao tiÕp th©n thiÖn vµ chÆt chÏ víi ng−êi kh¸c ®−îc.Cho nªn trong giao tiÕp kh«ng nªn ®è kþ. ChØ cã t¨ng c−êng häctËp vµ tu d−ìng phÈm ®øc t− t−ëng, kh«ng ngõng cëi më tÊm lßng,x¸c lËp quan niÖm nh©n sinh thiÖn chÝ víi mäi ng−êi.

191- kh«ng nªn tr«ng mÆt mµ b¾t h×nh dong

Trong giao tiÕp ng−êi ta th−êng hay m¾c ph¶i bÖnh chØ nh×nbÒ ngoµi, chØ hay “ “Tr«ng mÆt mµ b¾t h×nh dong ”. Trªn thùc tÕ vÒmÆt phÈm chÊt ®¹o ®øc, bÒ ngoµi vµ néi t©m con ng−êi kh«ng hoµntoµn thèng nhÊt. Trong cuéc sèng x· héi, Ên t−îng ®Çu tiªn kh«ngnh÷ng chØ cã tÝnh bÒ ngoµi mµ cßn cã tÝnh phiÕn diÖn. Nh×n bÒngoµi ®Ó ®¸nh gi¸ con ng−êi, nh×n bÒ ngoµi ®Ó kÕt b¹n, rÊt cã thÓnhÇm ng−êi tèt thµnh kÎ ¸c, coi kÎ ¸c thµnh b¹n tèt. §ã lµ mét lo¹ilÖch l¹c vÒ nhËn thøc. Trong cuéc sèng hiÖn thùc, cã mét sè phÇn töl−u manh, trém c¾p l¹i ¨n mÆc rÊt ®µng hoµng, quÇn ¸o rÊt lÞch sù,cö chØ rÊt tù nhiªn kho¸ng ®¹t. “Tr«ng mÆt mµ b¾t h×nh dong ” ®Ógiao tiÕp vµ kÕt b¹n th× kh«ng cã lîi, thËm chÝ cã khi cßn bÞ m¾cbÉy, bÞ lõa g¹t.

192- kÕt nghi· b¹n bÌkh«ng nªn coi th−êng

nh©n tè t×nh c¶m

Trong qu¸ tr×nh giao tiÕp, kÕt nghÜa b¹n bÌ, nÕu kh«ng biÕtvËn dông t×nh c¶m mét çch ®óng ®¾n th× viÖc giao tiÕp sÏ bÞ trëng¹i.

Bëi v× chØ cã t×nh c¶m ch©n chÝnh míi cã søc m¹nh, míi cãthÓ c¶m ho¸ vµ lµm rung ®éng lßng ng−êi. T×nh c¶m hêi hît gi¶dèi kh«ng nh÷ng kh«ng lµm rung ®éng lßng ng−êi, ng−îc l¹i cßnlµm cho ng−êi ta cã ¸c c¶m, ch¸n ghÐt. TÊt nhiªn còngnªn biÕt thÓhiÖn t×nh c¶m ®óng lóc, cÇn vui th× vui, ®¸ng buån th× buån. Khi®èi ph−¬ng ®ang vui vÎ phÊn khëi, kh«ng nªn cã bé mÆt nÆng trÜu,Øu x×u. Khi ®èi ph−¬ng ®ang gÆp chuyÖn bÊt h¹nh, kh«ng nªn c−êitoe toÐt, h« hè, coi nh− kh«ng cã chuyÖn g× x¶y ra. KÕt nghÜa b¹nbÌ kh«ng nªn coi th−êng nh©n tè t×nh c¶m.

193- kÕt b¹n kh«ng nªn lÊy tiÒn tµi lµm c¬ së

Trong cuéc giao tiÕp mu«n mµu mu«n vÎ cña cuéc sèngth−êng ngµy, hÇu nh− hoÆc nhiÒu hoÆc Ýt ®Òu cã mïi vÞ cña kimtiÒn. NÕu lÊy kim tiÒn lµm c¬ së cña viÖc kÕt b¹n th× t×nh b¹n x©ydùng trªn c¬ së Êy ch¾c ch¾n kh«ng ®−îc bÒn v÷ng, còng kh«ng®−îc l©u dµi.

Do lßng tham lam ph¸t triÓn, dÔ lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cñang−êi kh¸c, dÔ vong ©n béi nghÜa, b¸n rÎ nh©n çch, dÉn ®Õn ®¸nhmÊt c¶ linh hån, t×nh c¶m, xa rêi t×nh b¹n ch©n chÝnh ban ®Çu. Chonªn kÕt b¹n kh«ng nªn dùa trªn c¬ së tiÒn tµi, mµ nªnì©y dùng trªnc¬ së t«n träng, tin t−ëng lÉn nhau míi lµ t×nh b¹n ch©n chÝnh.

103 207 208

194- cö chØ cña gi¸o viªn kh«ng nªn tuú tiÖn

Cö chØ cña gi¸o viªn, trªn thùc tÕ ®ã lµ sù thÓ hiÖn çi ®Ñp rangoµi, cö chØ thÊt thè,biÓu hiÖn sù hêi hît, tuú tiÖn, rçng tuyÕch,kiªu c¨ng, ng¹o m¹n , tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®Òu kh«ng ph¶i lµ phong®é cña ng−êi thÇy gi¸o.

Ng−êi gi¸o viªn ph¶i cã phÈm çch khiªm nh−êng, cö chØnho nh·, t©m lý tÕ nhÞ vµ th¸i ®é l−¬ng thiÖn. §èi víi häc sinh, cöchØ cña gi¸o viªn ph¶i cã t¸c dông g−¬ng mÉu. Ng−êi gi¸o viªnph¶i cã sù tu d−ìng vÒ mü häc phong phó, dïngnh÷ng cö chØ ®óng ®¾n cña m×nh ®Ó lµm th−íc ®ocho häc sinh.

195- ng−êi gi¸o viªn kh«ng nªn¨n mÆc lè l¨ng

Gi¸o viªn lµ kü s− t©m hån cña loµi ng−êi, phong ®é cñang−êi thÇy gi¸o ph¶i phï hîp víi nguyªn t¾c ch©n, thiÖn, mü.Ng−êi gi¸o viªn ¨n mÆc, trang ®iÓm lè l¨ng, loÌ loÑt phï phiÕm lµ®iÒu ®¹i cÊm kþ ®Ó lµm g−¬ng cho mäi ng−êi

Ng−êi gi¸o viªn vÒ t©m linh ph¶i ®Ñp, vÒ bÒ ngoµi còng ph¶i®Ñp, cã nh− vËy míi thøc tØnh ®−îc l−¬ng tri yªu çi ®Ñp trong häcsinh, míi x©y dùng ®−îc h×nh mÉu vÒ çi ®Ñp cho häc sinh. QuÇn¸o cña ng−êi gi¸o viªn ph¶i gi¶n dÞ, tho¶i m¸i, l−u lo¸t, míi mÎ vµtù nhiªn. Søc m¹nh cña tÊm g−¬ng lµ v« cïng. NÕu ng−êi gi¸o viªnchØ chó ý truyÒn ®¹t tri thøc, mµ coi th−êng viÖc ¨n mÆc trang ®iÓmcña b¶n th©n th× viÖc truyÒn thô kiÕn thøc khã cã thÓ cã hiÖu qu¶mong muèn ®−îc. Cho nªn ng−êi gi¸o viªn cÇn ph¶i chó ý ®Õn viÖc

trang ®iÓm, ¨n mÆc cña b¶n th©n.

196- gi¸o dôc häc sinhkh«ng nªn dïng ph−¬ng ph¸p lµm nhôc

Häc sinh lµm ®iÒu g× sai tr¸i, gi¸o viªn nhÊt ®Þnh ph¶i kiªnt©m gi¸o dôc, tuyÖt ®èi kh«ng nªn xØ v¶, m¾ng má, dïng nh÷nglêi cay ®éc ®Ó tr¸ch ph¹t häc sinh.

Gi¸o dôc häc sinh ph¶i thÊm dÇn nh− xu©n phong ho¸ vò,nhÑ nhµng thÊm dÇn ®Ó cho häc sinh çi c¶m gi¸c th©n thiÕt, Êm ¸p«n hoµ, ®Ó häc sinh ph¶i t«n kÝnh sù tÝn nhiÖm vµ qói träng cñang−êi thÇy. NÕu tiÕn hµnh gi¸o dôc cã tÝnh chÊt lµm nhôc, sÏph−¬ng h¹i ®Õn lßng tù t«n cña häc sinh, ®Ó l¹i trong t©m linh häcsinh nh÷ng vÕt th−¬ng, g©y nªn nh÷ng t¸c dông phô.

197- gi¸o viªn kh«ng nªn nhËn quµ biÕu cña häc sinh

Lµ mét nhµ gi¸o, trong nh÷ng ngµy tÕt nhÊt hay èm ®au, häcsinh ®em chót quµ biÕu ®Ó tá lßng thµnh kÝnh cña häc sinh, gi¸oviªn nhËn chót quµ ®ã còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu. §ã lµ hµnh vi tèt ®Ñp,ch©n thµnh cña ng−êi häc trß mong muèn thÇy gi¸o mau lµnh bÖnh, lµ tÊm lßng t«n kÝnh thÇy gi¸o cña häc trß. Nh−ng nÕu häc sinhhoÆc phô huynh häc sinh mang quµ biÕu thÇy c« gi¸o v×môc ®Ých kh¸c, th× tuyÖt ®èi kh«ng nªn nhËn.

Mü ®øc cña ng−êi thÇy lµ biÕt ph©n biÖt tÝnh chÊt quµ biÕu,nÕu nhËn “Quµ biÕu ” cña häc sinh v× môc ®Ých vô lîi cã thÓ lµmcho häc sinh mÊt ®i Ên t−îng tèt ®Ñp ®èi víi ng−êi thÇy.

104 209 210

198- thÇy gi¸o kh«ng nªn ®¸nh häc trß

§¸nh häc trß lµ tµn d− cña chÕ ®é quyÒn uy. Thµy gi¸o kh«ngnªn ®¸nh häc trß. Nhµ tr−êng cÇn ph¶i kiªn quyÕt ng¨n chÆn hµnhvi ®¸nh häc sinh. HiÖn nay trong mét sè rÊt Ýt tr−êng vÉn cßn hiÖnt−êng thÇy gi¸o ®¸nh häc trß hoÆc cã d¹ng biÕn t−íng, thùc chÊtcòng lµ ®¸nh häc trß. §iÒu ®ã thËt v« cïng tai h¹i.

Bëi v× ®¸nh häc sinh lµ lµm tæn th−¬ng rÊt lín ®Õn lßng tù t«ncña häc sinh, nÕu kÐo dµi cã thÓ lµm cho häc sinh trë thµnh ®øa trÎthiªó nh¹y c¶m, t− duy chËm ch¹p, kh«ng cã lîi cho viÖc ph¸t huytrÝ lùc vµ t¶i n¨ng cña häc sinh. Ngoµi ra còng cã thÓ khiÕn cho häcsinh o¸n hËn thÇy gi¸o, tÊt nhiªn sÏ ¶nh h−ëng ®Õn t×nh nghi· thÇytrß vµ kÕt qu¶ d¹y häc cña nhµ tr−êng. Cho nªn thÇy gi¸o kh«ngnªn ®¸nh häc trß.

199- gi¸o viªnkh«ng thÓ thiÕu t×nh yªu

Gi¸o viªn d¹y ch÷ d¹y ng−êi nªn kh«ng thÓ thiÕu t×nh yªu.Ng−êi thÇy gi¸o kh«ng thÓ chØ cã häc thøc uyªn th©m vµ

nghÖ thuËt cao siªu. Häc thøc vµ nghÖ thuËt cè nhiªn lµ quanträng. Nh−ng song song víi viÖc truyÒn thô tri thøc cho häcsinh, viÖc gi¸o dôc häc sinh t×nh yªu ®Ó häc sinh cã nh÷ng lêinãi vµ viÖc lµm ®Ñp ®Ï yªu tæ quèc, yªu nh©n d©n, yªu lao®éng, yªu x· héi còng kh«ng kÐm phÇn quan träng. Mét conng−êi nÕu kh«ng cã t×nh yªu, cho dï cã häc thøc uyªn th©mcòng khã cã tinh thÇn cèng hiÕn tËn tuþ. Cho nªn thÇy gi¸okh«ng thÓ thiÕu mét tr¸i tim yªu th−¬ng.

200- kh«ng nªnröa mÆt tõ trªn xuèng d−íi

Röa mÆt ph¶i chó ý röa tõ d−íi trë lªn.Bëi v× tËp qu¸n röa mÆt truyÒn thèng lµ röa tõ trªn

xuèng, nh− vËy lµ ng−îc l¹i víi h−íng tuÇn hoµn cña m¸u ëtrªn mÆt. NÕu cø kÐo dµi th× sÏ trë ng¹i cho m¸u l−u th«ng.Ngoµi ra ®Þa t©m dÉn lùc còng bÞ líp da kÐo xuèng, nÕu röamÆt tõ trªn xuèng d−íi cµng dÔ lµm cho mÆt xuÊt hiÖn nh÷ngnÕp nh¨n nhá vµ lµm cho da bÞ gi·n. Cho nªn röa mÆt ph¶i röatõ d−íi lªn trªn míi ®óng.

201- Röa mÆt kh«ng nªnx¸t xµ phßng lªn kh¨n mÆt

Khi röa mÆt, rÊt nhiÒu ng−êi chØ thÝch x¸t xµ phßng th¬mlªn kh¨n mÆt, råi sau ®ã míi dïng kh¨n mÆt ®· x¸t xµ phßngth¬m ®Ó röa mÆt, xem ra th× võa tiÕt kiÖm ®−îc thêi gian l¹itiÕt kiÖm ®−îc søc lùc, l¹i b¶o hé ®−îc líp da. Nh−ng trªnthùc tÕ th× hoµn toµn ng−îc l¹i.

Xµ phßng th¬m s¸t lªn kh¨n mÆt, kh«ng nh÷ng g©y l·ngphÝ mµ cßn lµm cho kh¨n mÆt sinh ra mét mïi rÊt kkhã ngöi,l¹i cßn lµm gi¶m tuæi thä sö dông cña kh¨n mÆt. Cßn métkhuyÕt ®iÓm lín h¬n n÷a lµ kh«ng cã lîi cho viÖc b¶o hé lípda mÆt. NÕu kÐo dµi sÏ lµm cho líp da mÆt trë nªn sÇn sïi.

Ph−¬ng ph¸p röa mÆt ®óng nhÊt lµ, tr−íc hÕt dïng xµphßng th¬m röa s¹ch tay, sau ®ã cÇm b¸nh xµ phßng th¬m trªntay xoa lªn mÆt, råi dïng hai bµn tay x¸t nhÑ lªn mÆt vµi l−ît,sau ®ã dïng n−íc röa s¹ch bät xµ phßng, dïng kh¨n mÆt thÊm kh«

105 211 212

lµ ®−îc.

202- Kh«ng nªn röa mÆtb»ng xµ phßng giÆt

Líp da con ng−êi ta cã thÓ chia ra lµm ba lo¹i lµ da kh«,da dÇu vµ da trung tÝnh. BÒ mÆt cña líp da cã mét líp mì da cãtÝnh toan máng. V× da thuéc tÝnh toan, cho nªn vi trïng khã cã thÓx©m nhËp , do ®ã mµ nã cã t¸c dông b¶o hé.

Bëi v× xµ phßng lµ mét lo¹i mì cao cÊp cã muèi axitnatri, bao gåm kho¶ng 36% ®Õn 54% axit mì, so víi xµ phßngth¬m th× thÊp h¬n tõ 14% ®Õn 27%, thuéc lo¹i kiÒm tÝnh.Dïng xµ phßng cã kiÒm tÝnh t−¬ng ®èi m¹nh ®Ó röa mÆt, métlµ sÏ lµm trung hoµ mì da cã tÝnh toan cña bÒ mÆt líp da,kh«ng cã lîi cho viÖc phßng ngõa bÖnh khuÈn c¶m nhiÔm; hailµ thµnh phÇn kiÒm ë trong xµ phßng sÏ lµm tæn h¹i cho tÝnh®µn håi vµ sù mÒm −ít cña líp da, trùc tiÕp ¶nh h−ëng ®Õn vÎkhoÎ ®Ñp cña líp da; ba lµ n−íc dïng trong sinh ho¹t hµngngµy th−êng thuéc lo¹i n−íc cøng mµ trong n−íc cøng th× çcchÊt canxi, magiª t−¬ng ®èi nhiÒu. NÕu dïng xµ phßng giÆt®Ó röa mÆt th× kh«ng cã lîi cho søc khoÎ.

203- Kh«ng nªn dïngthuèc ®¸nh r¨ng ®Ó röa mÆt

Mäi ng−êi ®Òu biÕt r»ng, tÇng ngoµi cïng cña líp dang−êi ta ®−îc gäi lµ biÓu b×, mµ biÓu b× l¹i chia ra thµnh mÊytÇng n÷a, tÇng trong cïng nhÊt gäi lµ c¬ tÕ bµo. Nh÷ng h¹t s¾ctè lµm cho da cã mµu chia thµnh nh÷ng nh¸nh c©y l¹i ph©n t¸në trong çc tÇng c¬ tÕ bµo nµy. Râ rµng lµ dùa vµo chÊt ma s¸t

ë trong thuèc ®¸nh r¨ng ®Ó lµm mÊt tÇng biÓu b× cña nh÷ngh¹t h¾c s¾c tè ë trªn mÆt, tõ ®ã mµ cã ®−îc líp da mÆt tr¾ngmÞn lµ kh«ng thÓ ®−îc. Cho nªn, kh«ng nªn dïng thuèc ®¸nhr¨ng ®Ó röa mÆt.

204- Thanh thiÕu niªnkh«ng nªn hót thuèc l¸

Thanh thiÕu niªn hót thuèc l¸ kh«ng nh÷ng nguy h¹i trùctiÕp ®Õn søc khoÎ cña b¶n th©n lóc bÊy giê, mµ chÊt ®éc cñathuèc l¸ cßn cã thÓ tån tr÷ ë trong c¬ thÓ ¶nh h−ëng ®Õn søckhoÎ khi ®øng tuæi vµ vÒ giµ sau nµy.

Thanh thiÕu niªn hót thuèc l¸ lµ mét tËp qu¸n xÊu, nÕukh«ng kÞp thêi cai ®i th× kh«ng nh÷ng ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®ÕnviÖc ph¸t dôc b×nh th−êng lóc nµy cña b¶n th©n lóc nµy, lµmcho søc ®Ò kh¸ng bÖnh tËt gi¶m sót, g©y ra çc lo¹i bÖnh tËt,mµ cßn nguy h¹i cho thêi kú xa x«i sau nµy n÷a. C¨n cøa theot− liÖu, nÕu thanh thiÕu niªn nhiÔm ph¶i thãi quen hót thuèc l¸th× khi hä 40 tuæi, rÊt cã thÓ chÕt v× bÖnh ung th− phæi. Çcchuyªn gia ®· dù b¸o r»ng, nh÷ng n−íc mµ hiÖn nay ®angthÞnh hµnh n¹n hót thuèc l¸, nÕu kh«ng tÝch cùc t×m biÖn ph¸p®Ó ng¨n ngõa vµ trõ bá th× ®Õn cuèi thÕ kû nµy hoÆc ®Çu thÕ kûthø 21, tû lÖ ng−êi m¾c bÖnh ung th− phæi sÏ t¨ng lªn métçch kinh khñng.

205- s¸ng sím ngñ dËykh«ng nªn hót thuèc l¸

Hót thuèc l¸ vµo giê nµo còng ®Òu cã h¹i. S¸ng sím

106 213 214

võa ngñ dËy mµ hót thuèc l¸ ngay l¹i cµng cã h¹i.Bëi v× s¸ng sím c¬ thÓ ®ang ë vµo tr¹ng th¸i ng¸i

ngñ, møc chuyÓn ho¸ thÊp ch−a ®−îc kh«i phôc, hiÖusuÊt h« hÊp chËm, biªn ®é t−¬ng ®èi nhá, th¸n khi tÝch tôtrong c¬ thÓ t−¬ng ®èi nhiÒu, nång ®é «xy t−¬ng ®èithÊp. NÕu hót thuèc l¸ vµo lóc nµy, kh«ng nh÷ng kh«ngthÓ bæ sung «xy cho c¬ thÓ , ng−îc l¹i chi khÝ qu¶n bÞkhãi thuèc l¸ vµ chÊt nic«tin kÝch thÝch dÉn ®Õn co giËtvµ teo l¹i, g©y trë ng¹i cho viÖc bµi tiÕt th¸n khÝ ra ngoµi,do ®ã mµ cã biÓu hiÖn khã thë, nhøc ®Çu, kiÖt søc, tim®¹p m¹nh, chãng mÆt v.v... Cho nªn s¸ng sím ngñ dËykh«ng nªn hót thuèc l¸.

206- khi uèng r−îukh«ng nªn hót thuèc l¸

Nh÷ng ng−êi hót thuèc l¸ th−êng l¹i hót nhiÒu h¬ntrong khi uèng r−îu. §©y lµ mét thãi quen xÊu. Võa hótthuèc l¸ võa uèng r−îu, c¶ hai ®Òu cã t¸c dông cïng g©ynguy h¹i cho c¬ thÓ, c¶ hai ®Òu lµm cho ®éc tÝnh t¨ng lªngÊp nhiÒu lÇn.

Bëi v× trong thuèc l¸ cã nhiÒu chÊt ho¸ häc cã t¸cdông g©y ung th−. Nh÷ng chÊt nµy bÞ hÝt vµo måm, vµo®−êng mòi, vµo khÝ qu¶n vµ phæi, víi h×nh thøc dÇuthuèc l¸ ®äng l¹i trªn bÒ mÆt çc khÝ quan trªn. Lóc nµyuèng r−îu vµo lµm tan chÊt dÇu nµy råi xuyªn qua niªmm¹c , më réng vµo trong c¬ thÓ. Nh− vËy sù ®éc h¹i cñathuèc l¸ l¹i m¹nh lªn gÊp tr¨m lÇn. Ngoµi ra chÊt ®éc cñal¸ thuèc l¸ cßn cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn gan, lµm cho gankh«ng thÓ kÞp thêi chuyÓn ho¸ chÊt cån r−îu trong c¬

thÓ, tõ ®ã mµ l¹i g©y nªn tróng ®éc r−îu cån. Cho nªnkhi uèng r−îu kh«ng nªn hót thuèc l¸.

207- kh«ng nªn hót thuèc l¸ ®Ógi¶i lao khi mÖt mái

Cã mét sè ng−êi, cø khi nµo mÖt mái th× l¹i hót mét®iÕu thuèc l¸, t−ëng r»ng nh− vËy cã thÓ lµm tiªu tan®−îc c¬n mÖt mái. Kú thùc ®©y lµ mét sù hiÓu lÇm.

Bëi v× hót thuèc l¸ cã thÓ lµm gi¶m thiÓu sù tËndông «xy ®èi víi c¬ thÓ, h¹ thÊp møc vitamin C, lµm chotinh lùc con ng−êi ta gi¶m sót. Cho nªn, hót thuèc l¸kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶i trõ ®−îc sù mÖt mái, ng−îc l¹icßn lµm t¨ng thªm c¶m gi¸c mÖt mái.

208- ng−êi bÞ g·y x−¬ng kh«ng nªnhót thuèc l¸

Ng−êi bÞ g·y x−¬ng kh«ng nªn hót thuèc l¸. Hótthuèc l¸ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc dÝnh liÒn chç x−¬ng g·y.

Bëi v× chÊt nic«tin trong thuèc l¸ cã thÓ lµm chohuyÕt qu¶n co l¹i, do ®ã mµ gi¶m thiÓu l−îng m¸u ch¶yvµo chç x−¬ng g·y, lµm cho viÖc hµn vÕt th−¬ng bÞ kÐodµi ra. KhÝ cacbon trong khãi thuèc l¸ cã thÓ h¹ thÊphµm l−îng «xy trong c¬ thÓ còng lµm cho chç x−¬ng g·yl©u dÝnh liÒn. Cho nªn ng−êi bÞ g·y x−¬ng kh«ng nªn hót

107 215 216

thuèc l¸. Nh÷ng ng−êi bÞ ®éng hÝt ph¶i khãi thuèc l¸còng ¶nh h−ëng ®Õn viÖc liÒn vÕt th−¬ng nh− vËy.

209- Mäi ng−êi ®Òukh«ng nªn hót thuèc l¸

Kh¾p thÕ giíi chç nµo còng cã ng−êi hót thuèc l¸.Nh÷ng chøng cø hót thuèc l¸ cã h¹i cho søc khoÎ cµng ngµycµng nhiÒu. BiÕt lµ cã h¹i nh−ng do hiÕu kú nªn vÉn cø hót vµråi kh«ng bá ®−îc. N¹n hót thuèc l¸ ®· trë thµnh ®¹i tai n¹ncho nh©n lo¹i. Nã cã thÓ lµm cho con ng−êi ta sinh èm ®au,chÕt chãc, v−ît xa rÊt nhiÒu so víi tai n¹n do bÖnh dÞch vµchiÕn tranh ®em l¹i cho loµi ng−êi.

Trong thuèc l¸ cã rÊt nhiÒu thµnh phÇn cã h¹i cho c¬ thÓcon ng−êi nh− chÊt nic«tin, «xit cacbon, xian«gien vµ nh÷ngchÊt cã tÝnh phãng x¹ v.v... Nh÷ng vËt chÊt nµy cø th©m nhËpvµo trong c¬ thÓ l©u ngµy sÏ sinh ra viªm khÝ qu¶n, s−ng phæivµ cßn cã thÓ dÉn ®Õn ung th−. Trong khãi thuèc l¸ cã h¬n 40lo¹i cã thÓ g©y ung th−. Trong ®ã cã 10 lo¹i cã thÓ lµm chobÖnh ung th− ph¸t triÓn. Ch¸t nic«tin trong thuèc l¸ cã thÓ lµmt¨ng viÖc ph©n tiÕt ë tuyÕn tè th−îng thËn, lµm cho huyÕt qu¶nbÞ tæn th−¬ng, huyÕt ¸p t¨ng cao, chÊt cholestªton ë trong m¸ut¨ng lªn, do ®ã mµ sinh ra x¬ cøng ®éng m¹ch, dÉn ®Õn çc tain¹n huyÕt qu¶n ngùc, bÖnh qu¸n t©m,, bÖnh t¾c nghÏn c¬ tim.Nh÷ng thµnh phÇn cã ®éc ë trong thuèc l¸ cßn cã thÓ c¶n trëtuyÕn tiªu ho¸ ph©n tiÕt dÞch tiªu ho¸, dÔ dÉn ®Õn bÖnh sa ruét.Hót thuèc l¸ cßn co thÓ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc sinh con çi.Nh÷ng chÊt ®éc trong thuèc l¸ cã thÓ lµm gi¶m thÊp chÊtl−îng tinh trïng, ¶nh h−ëng xÊu ®Õn viÖc tr−ëng thµnh cñathai nhi. Phô n÷ hót thuèc l¸ cßn cã thÓ x¶y ra hiÖn t−îng ®Î

con qu¸i thai, x¶y thai hoÆc ®Î non. Ng−êi hót thuèc l¸ cã thÓbÞ tróng ®éc lµm m¾t kÐm, ¶nh h−ëng ®Õn viÖc nh×n mµu s¾c.Ng−êi ®ang èm mµ hót thuèc l¸ th× bÖnh cµng nÆng thªm, lµmgi¶m hiÖu qu¶ cña thuèc bÖnh ®ang dïng. C¨n cø vµo thèngkª, c¬ héi m¾c bÖnh m·n tÝnh cña ng−êi hót thuèc l¸ cao gÊp2 lÇn so víi ng−êi kh«ng hót thuèc l¸. Cã 36% ng−êi hótthuèc l¸ m¾c bÖnh vÒ hÖ thèng tiªu ho¸, 20% m¾c bÖnh vÒ hÖthèng h« hÊp, 11% m¾c bÖnh tim vµ çc bÖnh tËt vÒ tim vµhuyÕt qu¶n. Hót thuèc lµ cã thÓ gi¶m thä tõ 7 ®Õn 13 n¨m.Toµn thÕ giíi mçi n¨m cã tíi trªn mét triÖu ng−êi chÕt v×nghiÖn thuèc l¸. Tæ chøc y tÕ thÕ giíi ®Æt vÊn ®Ò hót thuèc l¸lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng chung cña ngµnh y tÕtoµn thÕ giíi cÇn ®−îc ®Æc biÖt gi¶i quyÕt cÊp tèc. Cã mét sèquèc gia vµ khu vùc ®· chÝnh thøc ban bè lÖnh cÊm thuèc l¸.Bëi v× hót thuèc l¸ cã c¶ tr¨m çi h¹i mµ kh«ng cã mét çi lîinµo c¶. Cho nªn mäi ng−êi ®Òu kh«ng nªn hót thuèc l .

210- ¡n c¬m xongkh«ng nªn hót thuèc l¸

Ng−êi ta th−êng nãi : “ Mét ®iÕu thuèc l¸ sau lóc ¨nc¬m, kho¸i l¹c h¬n c¶ thÇn tiªn”. Sau b÷a ¨n mµ hót ®iÕuthuèc l¸, h×nh nh− cã mét l¹c thó ®Æc biÖt. Kú thùc, ¨n c¬mxong mµ hót thuèc l¸ th× nguy h¹i cµng lín.

Bëi v× ¨n c¬m xong, ho¹t ®éng cña ruét vµ d¹ dµy cµngt¨ng c−êng, tuÇn hoµn m¸u t¨ng nhanh, lóc ®ã mµ hót mét®iÕu thuèc l¸ th× l−îng tróng ®éc cßn lín h¬n 10 ®iÕu thuèc l¸vµo nh÷ng lóc kh¸c. Cho nªn ph¶i nãi r»ng : “ Mét ®iÕu thuècl¸ sau lóc ¨n c¬m, bÞ ngÊm ®éc b»ng mÊy lÇn lóc kh¸c.” Hót

108 217 218

thuèc l¸ sau lóc ¨n c¬m sÏ thóc ®Èy viÖc ph©n tiÕt cña mËtt¨ng lªn nhiÒu, l¹i cßn h¹n chÕ viÖc ph©n tiÕt cña pr«tªinase vµcacb«nic axit cña tuû, do ®ã mµ ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn viÖc tiªuho¸ vµ hÊp thu thøc ¨n. ¡n c¬m xong hót thuèc l¸ sÏ lµm chohuyÕt qu¶n niªm m¹c d¹ dµy co hÑp l¹i, dÉn ®Õn mÊt c©n ®èigi÷a ®é toan vµ kiÒm, khiÕn cho c«ng n¨ng cña d¹ dµy sinh rarèi lo¹n. Cho nªn sau khi ¨n c¬m kh«ng nªn hót thuèc l¸.

211- Kh«ng nªn hót thuèc l¸ë bªn c¹nh trÎ em

Cha mÑ mµ hót thuèc l¸ th× rÊt cã h¹i cho søc khoÎ cñatrÎ em ë trong nhµ. NÕu b¹n muèn cho con em m×nh lín lªnkhoÎ m¹nh th× h·y cai thuèc l¸ ngay lËp tøc.

B¸o chÝ n−íc ngoµi ®· tõng ®¨ng nh÷ng bµi phãng sù,nãi r»ng nguyªn nh©n quan träng cña nh÷ng ®øa trÎ bÞ ®aubông, th−êng lµ do ng−êi lín hót thuèc l¸. Nh÷ng nhµ nghiªncøu ®· ph¸t hiÖn, cha mÑ hót thuèc l¸ ë bªn c¹nh ®øa trÎ th× cã®Õn 91% trÎ bÞ ®au bông. §ã lµ v× khãi thuèc l¸ lµm cho ruéttrÎ em bÞ co giËt rÊt m¹nh. ë Trung Quèc ng−êi ta tiÕn hµnh®iÒu tra nghiªn cøu th× ph¸t hiÖn trÎ em bÞ ®éng hÝt khãi thuècl¸ sÏ khiÕn cho nång ®é muèi thyoxianic axit ë trong huyÕtthanh bÞ t¨ng cao râ rÖt, ®ã lµ do chÊt xian«gien ë trong khãithuèc l¸ th©m nhËp vµo c¬ thÓ råi chuyÓn ho¸ thµnh. TrÎ emtrong nh÷ng gia ®×nh nµy ph¶i nhËp viÖn kh¸ nhiÒu. NÕu cøtiÕp xóc l©u dµi víi khãi thuèc l¸ th× c«ng n¨ng phæi cña trÎem còng bÞ tæn h¹i nhÊt ®Þnh. Ngoµi ra khãi thuèc l¸ cßn g©ynhiÒu nguy h¹i tiÒm Èn ë trong trÎ em mµ ta kh«ng biÕt ®−îc.Cho nªn, v× søc khoÎ thÕ hÖ sau nµy cña b¹n, xin b¹n h·y caithuèc l¸ ngay ®i.

212- kh«ng nªn hótthuèc l¸ ë trong nhµ xÝ

Cã ng−êi khi ®i ®¹i tiÖn th−êng hay hót thuèc l¸ ë trongnhµ xÝ. Hä t−ëng r»ng nh− vËy th× sÏ ¸t mïi khã chÞu. Trªnthùc tÕ, nguy h¹i cµng lín h¬n. Bëi v× ë trong nhµ xÝ, hµml−îng am«ni¾c trong kh«ng khÝ t−¬ng ®èi cao. Khi hót thuècl¸ th× ph¶i hÝt m¹nh, nh− vËy sÏ khiÕn cho mét l−îng línam«ni¾c vµ kh«ng khÝ cã lÉn rÊt nhiÒu vi trïng bÖnh theo vµotrong c¬ thÓ. §ång thêi còng hÝt theo nh÷ng khÝ thÓ cã chÊt®éc do tµn thuèc l¸ ch¸y kh«ng hÕt ®Ó l¹i nh− «xit cacbon vµ«xit sunphua v.v... ¤xit cacbon sÏ g©y trë ng¹i cho c«ng n¨ngchuyÓn «xy cña m¸u, lµm tæn h¹i cho ®¹i n·o, dÉn ®Õn ®au®Çu, chãng mÆt, hoa m¾t, thËm chÝ ®Õn ngÊt xØu. Cho nªn,kh«ng nªn hót thuèc l¸ ë trong nhµ xÝ.

213- Sau khi nhæ r¨ngkh«ng nªn hót thuèc l¸

Ng−êi nghiÖn thuèc l¸, sau khi nhæ r¨ng mµ hót thuèc l¸,nhÊt lµ sau khi nhæ r¨ng 2 - 3 ngµy ®· hót thuèc l¸, sÏ bÞ ®aubuèt khæ së h¬n c¶ khi r¨ng ®au mµ ch−a nhæ.

Bëi v× khãi thuèc l¸ do ®iÕu thuèc l¸ ch¸y bèc ra « nhiÔmvïng r¨ng võa nhæ, hoÆc trong thuèc l¸ cã mét lo¹i thµnh phÇng× ®ã t¸c dông ®Õn m¸u lµm cho chç r¨ng nhæ sinh ra viªmx−¬ng, do ®ã mµ xuÊt hiÖn hiÖn t−îng rÊt ®au, m©ng mñ, h«ithèi, thËm chÝ lßi c¶ x−¬ng ra g©y nªn c¶m nhiÔm m·n tÝnh,ch÷a m·i còng kh«ng khái ®−îc. Theo thèng kª cña çc nha

109 219 220

sÜ, nh÷ng ng−êi bÞ viªm x−¬ng vµ ph¸t bÖnh do sau khi nhær¨ng ®i hót thuèc l¸ cao gÊp 4 lÇn sè ng−êi kh«ng hót thuècl¸. Cho nªn, sau khi nhæ r¨ng, kh«ng nªn hót thuèc l .

214- Kh«ng nªn v× gi¶m bÐo mµ kh«ng ¨n s¸ng

Cã ng−êi v× ®Ó gi¶m bÐo mµ th−êng kh«ng ¨n b÷a s¸ng.Trªn thùc tÕ, nhÞn ¨n s¸ng, kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m ®−îc bÐoph×, ng−îc l¹i cßn dÔ dÉn ®Õn bÖnh sái mËt.

Bëi v× bông ®ãi sÏ lµm cho mËt tiÕt ra Ýt ®i, trong mËthµm l−îng axit mËt gi¶m sót, mµ hµm l−îng cholesteronkh«ng gi¶m, tõ ®ã h×nh thµnh trong mËt cã nhiÒu cholesteron.ChÊt cholesteron cao xuÊt hiÖn qu¸ b·o hoµ nªn trong buånggan sÏ cã hiÖn t−îng kÕt tinh, sau khi l¾ng xuèng sÏ s¶n sinhra sái. XÐt tõ gãc ®é dinh d−ìng häc, b÷a s¸ng rÊt quan träng®èi víi søc khoÎ con ng−êi. B÷a ¨n s¸ng kh«ng nh÷ng kh«ng®−îc bá, mµ cßn ph¶i ¨n cho no, ¨n cho tèt.

215- kh«ng nªn ch¹y ®−êng dµi ®Ó gi¶m bÐo ph×.

Ch¹y dµi lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p rÌn luyÖn søckhoÎ. Nh−ng ch¹y dµi ®Ó rÌn luyÖn còng ph¶i tïy ng−êi, tïybÖnh mµ ch¹y. §èi víi ng−êi bÐo ph×, v× môc ®Ých gi¶m bÐomµ ch¹y ®−êng dµi th× kh«ng nªn.

Bëi v× ng−êi bÐo ph× thÓ träng siªu träng, trong khi ch¹ydµi th× çc khíp x−¬ng ®Çu gèi, gãt ch©n ph¶i chÞu mét søcnÆng kh¸ lín KiÓu g¸nh nÆng t¸c dông nh− vËy sÏ lµm cho çckhíp x−¬ng ®Çu gèi, gãt ch©n bÞ s−ng phång, ®au nhøc, sÏ

ph¸t sinh çc lo¹i bÖnh viªm. Cho nªn ng−êi bÐo ph× kh«ngnªn ch¹y ®−êng dµi. Çch vËn ®éng ®Ó gi¶m bÐo mét çch tètnhÊt lµ ®i b¬i, ®i xe ®¹p, ®i xa vµ ®i t¶n bé cù li dµi.

110 221 222

phÇn 4

nh÷ng ®iÒu cÊmkþvÒ ng−êi giµ

216- Ng−êi cao tuæikh«ng nªn gi¶m bÐo ph×

Kh¸i niÖm truyÒn thèng lµ “ Ngµn vµng khã mua ®−îcçi gÇy cña ng−êi giµ”, nªn ng−êi giµ bÐo ph× muèn gi¶m bÐo..trªn thùc tÕ , ®ã lµ sù hiÓu sai .

Ng−êi giµ do thÓ lùc tiªu hao Ýt, l¹i kh«ng th−êng xuyªnho¹t ®éng thÓ lùc, nÕu nh− khÈu vÞ thËt tèt th× rÊt dÔ trë thµnhng−êi bÐo. Tuy bÐo ph× cã thÓ lµm cho ng−êi giµ ph¸t sinh métsè bÖnh nh− bÖnh t©m huyÕt qu¶n hoÆc bÖnh chuyÓn ho¸ .Songng−êi gÇy m¾c çc bÖnh ®−êng h« hÊp so víi ng−êi bÐoth× cao h¬n rÊt nhiÒu.Theo çc t− liÖu thèng kª ®· chøng minh,nh÷ng ng−êi nhÑ c©n c¬ héi m¾c bÖnh viªm phæi cao gÊp 6,7lÇn ng−êi cã søc nÆng b×nh th−êng, cao gÊp 2,4lÇn ng−êi h¬inÆng c©n. Çc nhµ y häc PhÇn Lan ®· tiÕn hµnh c©n ®o chiÒucao vµ thÓ träng ë nh÷ng ng−êi trªn 85 tuæi, sau 5 n¨m theodâi th× thÊy tØ lÖ tö vong cao nhÊt lµ ë tæ cã chØ sè thÓ chÊt thÊp(chiÒu cao x thÓ träng). Trong sè nh÷ng ng−êi gµy nhÊt ë tænµy cã 87% tö vong . Ng−îc l¹i trong tæ cã chØ sè thÓ chÊt caonhÊt, chØ cã 53% tö vong. Chøng tá trong sè nh÷ng ng−êi caotuæi, nguy hiÓm tö vong kh«ng ph¶i v× bÐo mµ t¨ng lªn. ThÓträng cµng cao th× tØ lÖ tö vong cµng thÊp. HiÖn nay çc häcgi¶ n−íc ngoµi cho r»ng, trong sè nh÷ng ng−êi cao tuæi, thÓ

träng cao kh«ng cßn lµnh©n tè nguy hiÓm, mµ cã thÓ l¹i lµnh©n tè tèt cho søc khoÎ. Cho nªn ng−êi cao tuæi mµ bÐo th×kh«ng cÇn ph¶i gi¶m bÐo.

217- Ng−êi bÐo kh«ng nªnuèng nhiÒu cµ-phª

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y “C¬n sèt cµ-phª” ®· lan truyÒn kh¾pthµnh thÞ lÉn n«ng th«n. L−îng tiªu thô cµ-phª t¨ng lªn rÊtm¹nh. Cµ-phª ®· trë thµnh ®å uèng hµng ngµy cña mét sè gia®×nh. Cã ng−êi cho r»ng uèng cµ phª kh«ng nh÷ng phÊn chÊntinh thÇn mµ cßn cã thÓ gi¶m bÐo ph× n÷a. Thùc tÕ , ®ã chØ lµsù hiÓu lÇm.

Bëi v× uèng cµ phª tuy cã thÓ gi¶m nhÑ c¶m gi¸c noc¨ng, nh−ng l¹i cã thÓ kÝch thÝch dÞch vÞ ph©n tiÕt, lam t¨ngthªm sù tiªu tho¸ vµ hÊp thu thøc ¨n, kh«ng nh÷ng kh«ng thÓgi¶m bÐo ®−îc, mµ ng−îc l¹i cßn cã thÓ bÐo thªm ra. Cho nªn,ng−êi bÐo kh«ng nªn uèng nhiÒu cµ-phª.

218- Gi¶m bÐokh«ng nªn chØ lµ ¨n Ýt

NÕu chØ dùa vµo viÖc h¹n chÕ viÖc ¨n uèng ®Ó ch÷a trÞbÖnh bÐo ph×, tuy t¹m thêi cã thÓ lµm cho thÓ träng nhÑ ®i,nh−ngl¹i rÊt dÔ dÉn ®Õn nh÷ng ®au khæ v× thiÕu ¨n thiÕu uèng.

Bëi v× biÓu hiÖn cña bÖnh bÐo ph× kh«ng chØ lµ thÓ trängt¨ng lªn mét çch kh«ng b×nh th−êng, mµ cßn lµ biÓu hiÖn cñamét lo¹t nh÷ng chøng bÖnh kh¸c tæng hîp l¹i. ChØ ®¬n thuÇndùa vµo viÖc h¹n chÕ ¨n uèng, tuy cã thÓ lµm cho thÓ tränggi¶m ®i chót Ýt, song nã chØ cã tÝnh chÊt t¹m thêi, hiÖu qu¶

111 223 224

kh«ng thÓ kÐo dµi ®−îc. Ngoµi ra do qu¸ − h¹n chÕ viÖc ¨nuèng, kh«ng nh÷ng lµm cho c¬ thÓ lóc nµo còng c¶m thÊy ®ãikh¸t mµ tinh thÇn còng bÞ nh÷ng tæn th−¬ng khã cã thÓ nãi ra®−îc. Cho nªn muèn gi¶m bÐo kh«ng ph¶i chØ kú väng vµoviÖc h¹n chÕ ¨n uèng, mµ cÇn ph¶i chó träng rÌn luyÖn, vËn®éng cho thÝch ®¸ng hoÆc dïng mét sè lo¹i thuèc thÝch hîp ®Ó®iÒu trÞ th× míi cã hiÖu qu¶ mong muèn.

219- Ng−êi giµkh«ng nªn cÊm dôc

RÊt nhiÒu ng−êi giµ cho r»ng “ V« dôc t¾c tr−êng thä ”.Cã mét sè ng−êi giµ t¸i h«n råi còng kh«ng d¸m yªu cÇu tÝnhdôc, sî ®èi ph−¬ng cho r»ng “ L·o bÊt chÝnh kinh ”. Kú thùcquan ®iÓm nh− vËy lµ kh«ng chÝnh x¸c.

TÝnh dôc lµ b¶n n¨ng cña con ng−êi, nã còng gièng nh−ng−êi ta thÌm ¨n vËy, kh«ng nªn qu¸ khiªn c−ìng. §èi víing−êi giµ, giµ yÕu kh«ng ph¶i lµ mÊt mÊt tÝnh dôc hoÆc mÊt ®ikho¸i c¶m. Tôc ng÷ cã c©u “ Cµng giµ cµng dÎo cµng dai ”.TÝnh dôc cã thÓ b¶o ®¶m ®Õn 70 - 80 tuæi. Qu¸ − dung tôc cènhiªn lµ cã h¹i. Song, ®èi víi ng−êi giµ mµ nãi th× cÊm dôccòng cã ¶nh h−ëng kh«ng tèt nh− vËy. Yªu cÇu tÝnh dôc mµ®−îc tho¶ m·n mét çch thÝch ®¸ng, cã thÓ thóc ®Èy sùchuyÓn ho¸ tèt ë trong c¬ thÓ, lµm cho tinh thÇn phÊn chÊn,chØ cã lîi, chø kh«ng cã h¹i cho søc khoÎ.

220- Ng−êi giµkh«ng nªn dïng hè xÝ xæm.

Cã rÊt nhiÒu ng−êi giµ hoÆc ng−êi bÞ bÖnh cao huyÕt ¸p,

th−êng hay bÞ tróng giã ë trong nhµ xÝ. NhÑ th× h«n mª bÊttØnh, bÞ liÖt nöa ng−êi, nÆng th× dÉn ®Õn tö vong. Nguyªn nh©nlµ do khi ®¹i tiÖn ngåi xæm, huyÕt ¸p bçng cao vät lªn g©y ra.

Bëi v× ng−êi giµ khi ngåi xæm th× nh÷ng ®éng m¹ch qu¶në thµnh bông gÊp khóc nhá h¬n 400 , huyÕt qu¶n ë chi d−íi bÞcong nghiªm träng, viÖc l−u th«ng m¸u bÞ trë ng¹i, thªm vµo®ã l¹i ph¶i rÆn m¹nh, søc Ðp ë bông t¨ng cao, lµm cho huyÕt¸p t¨ng lªn ®ét ngét, g©y nªn t×nh tr¹ng huyÕt qu¶n ë ngùc bÞ®øt, tõ ®ã mµ x¶y ra tai biÕn m¹ch m¸u n·o. NÕu khi ®¹i tiÖnb»ng xÝ bÖt th× ch©n gÊp kho¶ng 900 th× sÏ kh«ng g©y trë ng¹icho m¸u l−u th«ng, huyÕt ¸p sÏ kh«ng t¨ng cao, t©m thÇn yªnæn, míi kh«ng x¶y ra tai biÕn m¹ch m¸u n·o.

221- kh«ng nªn®è kþ ng−êi kh¸c.

Nh÷ng ng−êi hay ghen tþ ng−êi kh¸c, ®¹i bé phËn ®Õucã hiÖn t−îng khÈu vÞ kh«ng ngon, thùc dôc kÐm, t©m thÇngi¶m sót, hiÖu suÊt c«ng t¸c kÐm, hay thë dµi buån bùc v.v...thêi gian kÐo dµi, sÏ sím xuÊt hiÖn sù giµ yÕu.

Bëi v× ghen tu«ng lµ mét lo¹i bÖnh th¸i t©m lý. Nã kh«ngchØ lµ biÓu hiÖn cña sù kÐm ¨n, cña bÖnh tr¹ng t©m thÇn mµtrong c¬ thÓ con ng−êi còng cã hµng lo¹t thay ®æi vÒ sinh lýbÖnh lý. HÖ thèng vµnh ngùc khu d−íi cña ng−êi ta vµ nh÷ngbé phËn l©n cËn tån t¹i hai trung khu tinh thÇn lµ “kho¸i l¹c”vµ “®au khæ”. Ghen tþ sÏ kÝch thÝch trung khu “®au khæ”, sÏdÉn ®Õn viÖc t¨ng ph©n tiÕt tuyÕn th−îng thËn, m¹ch m¸u vµnhngoµi co hÑp l¹i, c¬ b¾p bÞ rÖu r·, ho¹t ®éng cña tuyÕn tiªu ho¸gi¶m sót, sè nhÞp thë bÞ thay ®æi v.v... Cho nªn ®Ó ®Ò phßngbÖnh tËt, ®Ò phßng giµ yÕu kh«ng nªn ghen tþ ng−êi kh¸c. Trong

112 225 226

viÖc sinh ra b¸ch bÖnh, th× viÖc ghen tþ ng−êi kh¸c l¹i lµ trõng ph¹tchÝnh m×nh.

222- Mïa ®«ng kh«ng nªnmÆc quÇn ¸o qu¸ dµy.

§Ó ®Ò phßng rÐt buèt vµ ®Ò phßng bÖnh tËt, cã mét sèng−êi cho r»ng mïa ®«ng cµng mÆc ¸o dµy cµng tèt. Trªn thùctÕ nh− vËy lµ cã h¹i.

Bëi v× ®èi víi sù thay ®æi cña m«i tr−êng, con ng−êi tacã mét kh¶ n¨ng thÝch øng nhÊt ®Þnh, lîi dông viÖc mÆc ¸ocho Êm lµ ®Ó bæ sung cho sù thiÕu hôt vÒ kh¶ n¨ng thÝch øng®ã. NÕu l¹i mÆc qu¸ nhiÒu quÇn ¸o sÏ lµm cho kh«ng khÝ trongc¬ thÓ h×nh thµnh mét vi tiÓu khÝ hËu nhiÖt ®é cao, ®é Èm cao,trë lùc to¶ nhiÖt, to¶ h¬i Èm cu¶ c¬ thÓ t¨ng lªn, tõ ®ã mµ ¶nhh−ëng ®Õn viÖc ®iÒu gi¶i sù c©n b»ng nhiÖt; khi mµ ®é dµy cñatÇng kh«ng khÝ ë trong quÇn ¸o v−ît qu¸ 15 mm, th× kh«ngkhÝ ®èi l−u sÏ t¨ng lªn, viÖc to¶ nhiÖt t¨ng cao, ng−îc l¹i tÝnhgi÷ nhiÖt sÏ bÞ gi¶m xuèng; mÆc quÇn ¸o qu¸ dµy sÏ øc chÕc¬ n¨ng ®iÒu tiÕt nhiÖt ®é trong ng−êi, lµm gi¶m sót kh¶ n¨ngchèng rÐt cña c¬ thÓ. Ngoµi ra mÆc quÇn ¸o qu¸ nhiÒu tr«ngnã lô khô, cö ®éng kh«ng thuËn tiÖn, còng tiªu hao thÓ lùcnhiÒu h¬n. Cho nªn mïa ®«ng kh«ng nªn mÆc quÇn ¸o qu¸dµy.

223- Ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªnnghiÖn r−îu vµ thuèc l¸

§¹i ®a sè nh÷ng ng−êi m¾c bÖnh t©m huyÕt qu¶n ®Òu cãliªn quan ®Õn hót thuèc l¸.

Bëi v× tr−êng kú uèng r−îu qu¸ ®é, líp mì ë trong c¬

tim t¨ng lªn, c«ng n¨ng cña buång tim gi¶m sót, buång tim trënªn to ra. Nh÷ng ng−êi uèng nhiÒu r−îu bia cµng dÔ xuÊt hiÖnsù thay ®æi buång tim nh− thÕ nµy. Men r−îu cã thÓ ¶nhh−ëng ®Õn sù chuyÓn ho¸ mì, thóc ®Èy gan ho¹t ®éng, khiÕncho kh¶ n¨ng thanh läc mì ë trong m¸u cña c¬ thÓ bÞ gi¶msót, t¨ng thªm viÖc x¬ cøng ®éng m¹ch vµ t¹o c¬ héi cho bÖnhtim ph¸t triÓn. Cho nªn ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn uèng r−îu,hót thuèc l¸ ®Õn trë thµnh nghiÖn ngËp.

224- Ng−êi giµ kh«ng nªn¨n chÊt cã nhiÒu pr«tªin

Nãi chung, chÊt pr«tªin rÊt cã Ých cho søc khoÎ cña conng−êi. Nh−ng, ®èi víi ng−êi giµ mµ nãi, dïng nhiÒu chÊtpr«tªin cao qu¸ th× l¹i cã h¹i cho søc khoÎ.

Bëi v× ¨n uèng chÊt pr«tªin cao cã thÓ lµm t¨ng viÖc bµitiÕt l−îng canxi ë trong c¬ thÓ, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ng−êi giµvèn ®· thiÕu chÊt canxi, v× t¨ng l−îng bµi tiÕt canxi nªn rÊt dÔdÉn ®Õn bÖnh xèp x−¬ng. Ng−êi bÞ bÖnh xèp x−¬ng th× cø h¬iho¹t ®éng lµ ®· c¶m thÊy ®au l−ng. Ngoµi ra c«ng n¨ng thËncña ®a sè ng−êi giµ th−êng bÞ suy yÕu, khi chÊt pr«tªin vµo c¬thÓ qu¸ nhiÒu th× buång thËn ph¶i g¸nh v¸c qu¸ nÆng, dÔ dÉn®Õn bÞ h− c«ng n¨ng thËn. Cho nªn, ng−êi giµ kh«ng nªn ¨nuèng nhiÒu thùc phÈm cã chÊt pr«tªin cao, mçi ngµy chØ nªn¨n kho¶ng 50 gam pr«tªin lµ võa.

225- Ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn¨n thøc ¨n tinh dµi ngµy

Ng−êi ®øng tuæi mµ kh«ng ¨n nh÷ng thøc ¨n th«, chØ ¨n

113 227 228

toµn nh÷ng g¹o tr¾ng, bét m× tr¾ng lµ kh«ng tho¶ ®¸ng.Bëi v× trong líp vá cña h¹t g¹o (tøc lµ çm) cã rÊt nhiÒu

nguyªn tè vi l−îng quan träng vµ thùc vËt xen-luy-l«. VÝ dônh− cr«m vµ m¨ng-gan, nÕu sau khi gia c«ng tinh chÕ th× chÊtl−îng sÏ gi¶m ®i rÊt nhiÒu. NÕu thiÕu hai lo¹i nguyªn tè nµyth× sÏ dÔ sinh ra x¬ cøng ®éng m¹ch. Thùc vËt xen-luy-l« sÏt¨ng c−êng viÖc bµi tiÕt chÊt cholestªrin, lµm gi¶m bít chÊtcholestªrin trong m¸u. Nh÷ng thùc vËt tinh tÕ qu¸, chÊt xen-luy-l« Ýt qu¸ th× ¨n råi vÉn c¶m thÊy kh«ng no bông, cho nªnth−êng hay ¨n thªm, ¨n thªm n÷a, do ®ã mµ sinh ra bÐo ph×.Nh− vËy huyÕt qu¶n sÏ s¬ cøng, bÖnh cao huyÕt ¸p sÏ ph¸ttriÓn nhiÒu h¬n. Cho nªn, nh÷ng ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn¨n thøc ¨n tinh dµi ngµy.

226- Ng−êi ®øng tuæikh«ng nªn kh¶nh ¨n.

Ng−êi kh¶nh ¨n th−êng kh«ng hÊp thu ®Çy ®ñ chÊt dinhd−ìng cho c¬ thÓ.

NÕu ¨n Ýt rau xanh, thiÕu chÊt lôc diÖp, sÏ sinh ra thiÕuvitamin C. V× vitamin C cã thÓ lµm gi¶m cholestªrin, gi¶m bíthoÆc phßng ngõa bÖnh x¬ cøng ®éng m¹ch. NÕu ¨n Ýt thùcphÈm lµm tõ ®Ëu ®ç th× kh«ng thÓ lµm t¨ng sù bµi tiÕtcholestªr«n ë trong ph©n ra ®−îc. NÕu thÊy hµnh, tái cã mïih«i mµ kh«ng ¨n, th× ch¾c do kh«ng biÕt r»ng hµnh tái cã t¸cdông gi¶m chÊt mì trong m¸u rÊt tèt. Cho nªn con ng−êi ta®Õn tuæi trung niªn th× kh«ng nªn kh¶nh ¨n.

227- Ng−êi ®øng tuæikh«ng nªn ¨n

nhiÒu thøc ¨n bÐo vµ ngät

NÕu ¨n qu¸ nhiÒu mì ®éng vËt vµ thÞt mì hoÆc nh÷ngthùc vËt cã chÊt cholestªr«n cã thÓ g©y ra hµng lo¹t bÖnh nh−t¨ng chÊt mì ë trong m¸u ch¼ng h¹n.

V× thÝch ¨n nhiÒu cña ngät, c¬ thÓ hÊp thu qu¸ nhiÒu chÊt®−êng, phÇn d− thõa Êy sÏ chuyÓn ho¸ thµnh mì, mì trongm¸u còng sÏ t¨ng lªn, c¬ héi t¾c ®éng m¹ch còng nhiÒu h¬n.Ngoµi ra ®−êng cßn cã t¸c dông t¨ng c−êng sù hîp thµnh gi÷abuång gan vµ mì. B×nh th−êng ng−êi nµo ¨n nhiÒu ®−êng th×sau 3 tuÇn lÔ chÊt glyxªrin trong m¸u t¨ng lªn gÊp ®«i. Chonªn , ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn ¨n nhiÒu chÊt bÐo vµ ngät.

228- Ng−êi giµ kh«ng nªnqu¸ trÇm t− vÒ dÜ v·ng

Ng−êi giµ suèt ngµy sèng trong nh÷ng kû niÖm x−a cò,thë v¾n than dµi th−¬ng c¶m, tÊt nhiªn sÏ t¨ng thªm c¶m gi¸cu tÞch, c« ®¬n vµ t©m thÇn u uÊt.

V× nh÷ng tr¹ng th¸i t©m lý tiªu cùc nh− vËy sÏ t¨ng thªmg¸nh nÆng cho ®¹i n·o, dÔ dÉn ®Õn mÖt mái vÒ t©m lý råi g©yra c¶m gi¸c ch¸n ch−êng, cßn cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng rèilo¹n c«ng n¨ng ®¹i n·o hoÆc c«ng n¨ng hÖ thèng thÇn kinh, tõ®ã mµ xuÊt hiÖn t©m tr¹ng lo ©u, buån rÇu, tù ti, thËm chÝ cßncã thÓ dÉn ®Õn t©m tr¹ng mÊt hÕt dòng khÝ vµ lßng tin vaocuéc sèng. §ång thêi víi t©m th¸i nh− vËy, çc lo¹i bÖnh tËtsÏ nh©n c¬ héi nµy mµ x©m nhËp vµo c¬ thÓ nh− çc bÖnh caohuyÕt ¸p, bÖnh qu¸n t©m, bÖnh hen xuyÔn, ®¸i ®−êng, bÖnh x¬

114 229 230

cøng ®éng m¹ch, bÖnh ung th−, thËm chÝ cßn cã thÓ g©y rabÖnh tr× ®én ë ng−êi giµ. Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªn qu¸ −triÒn miªn víi dÜ v·ng.

229- Ng−êi gi¶m bÐokh«ng nªn ¨n bét h¹t c¶i

Bét h¹t c¶i lµ mét lo¹i gia vÞ cã chÊt cay. Mïa hÌ lµmmãn sa-l¸t mµ cho mét chót bét h¹t c¶i vµo th× sÏ th¬m ngonh¼n lªn. Nh−ng ng−êi muèn gi¶m bÐo mµ ¨n bét h¹t c¶i th×kh«ng cã lîi cho viÖc gi¶m bÐo.

Bëi v× trong bét h¹t c¶i cã mét chÊt ho¸ häc, cã thÓ kÝchthÝch niªm m¹c d¹ dµy, g©y ra qu¸ nhiÒu chÊt vÞ toan, lµm chong−êi ta c¶m thÊy ®ãi, lu«n måm thÌm ¨n. KÕt qu¶ lµ ng−êi®ang muèn gi¶m bít møc ¨n th× ng−îc l¹i l¹i ¨n nhiÒu h¬n, viÖcgi¶m bÐo bÞ thÊt b¹i. Cho nªn ng−êi muèn gi¶m bÐo th× kh«ng nªn¨n bét h¹t c¶i.

230- Trong khi phôc håi bÖnht¾c nghÏn c¬ tim kh«ng ®−îc giao hîp

T¾c nghÏn c¬ tim lµ mét lo¹i bÖnh t©m huyÕt qu¶nnghiªm träng, sau khi ph¸t bÖnh, trong thêi gian phôc håi, nãichung kh«ng ®−îc giao hîp. NÕu kh«ng, rÊt cã thÓ dÉn ®ÕnnhÞp ®Ëp cña tim thÊt th−êng mét çch nguy hiÓm , thËm chÝcã thÓ dÉn ®Õn bÖnh t×nh trÇm träng hoÆc tö vong.

Bëi v× trong khi giao hîp, hÖ thèng thÇn kinh cña ®«i bªnnam n÷ ®Òu ë vµo tr¹ng th¸i h−ng phÊn cao ®é, nh− tim ®Ëpqu¸ nhanh, huyÕt ¸p t¨ng cao, tiÕng thë gÊp vµ tiªu hao nhiÒun¨ng l−îng v.v... T×nh tr¹ng ®ã ®èi víi ng−êi ®ang håi phôc

bÖnh t¾c nghÏn c¬ tim cã thÓ lµm cho sinh lý t©m ®iÖn bÞ rèilo¹n, thËm chÝ dÉn ®Õn tö vong. Cho nªn, trong thêi kú phôchåi bÖnh t¾c nghÏn c¬ tim th× kh«ng nªn giao hîp. Sau khiphôc håi, nÕu kh«ng thÊy ng−êi r¹o rùc, kh«ng bÞ tøc ngùc,tim ®Ëp m¹nh vµ lo¹n nhÞp v.v... vµ khi ®· ho¹t ®éng ë møctrung b×nh mµ kh«ng c¶m thÊy qu¸ mÖt th× cã thÓ tiÕn hµnhgiao hîp cã møc ®é.

231- ng−êi giµkh«ng nªn ngåi l©u

Ngåi l©u cã thÓ dÉn ®Õn rÊt nhiÒu bÖnh tËt, vµ ®Èy nhanh®Õn giµ yÕu.

Bëi v× ngåi l©u cã thÓ lµm cho rÊt nhiÒu c¬ quan néi t¹ng,khÝ quan vµ tæ chøc cña c¬ thÓ con ng−êi kh«ng ®−îc rÌnluyÖn, lµm ¶nh h−ëng ®Õn sù ®æi míi vµ ph¸t dôc th−êngxuyªn cña c¬ thÓ, khiÕn cho l−îng tuÇn hoµn m¸u bÞ gi¶m sót.Ngoµi ra ngåi l©u cßn dÉn ®Õn bÖnh bÐo ph×, l−îng mì trongm¸u t¨ng cao, bÖnh trÜ, bÖnh phô khoa, suy nh−îc thÇn kinh,dÞch tiªu ho¸ gi¶m sót, trë ng¹i cho viÖc tiªu ho¸ vµ hÊp thuthøc ¨n vµ còng ¶nh h−ëng ®Õn chøc n¨ng cña phæi v.v... Do®ã ®Ó ®Ò phßng bÖnh giµ yÕu th× kh«ng nªn ngåi l©u, mµ ph¶iho¹t ®éng vµ vËn ®éng mét çch thÝch ®¸ng.

232- Ng−êi giµ kh«ng nªnquay ®Çu ®ét ngét.

Ng−êi giµ nÕu quay ®Çu ®ét ngét, nhÑ th× sÏ bÞ çc chøngbÖnh, nÕu nÆng thËm chÝ cßn nguy hiÓm ®Õn tÝnh mÖnh.

Bëi v× khi ng−êi giµ ®ét ngét quay ®Çu , cæ chuyÓn ®éng,

115 231 232

nªn ®éng m¹ch cét sèng bÞ Ðp hÑp l¹i, nÕu ®éng m¹ch cét sèngtr−íc ®©y ®· cã mét bÖnh g× ®ã th× sÏ cµng bÞ co hÑp h¬n.Ngoµi ra do bÞ kÝch thÝch nªn thÇn kinh giao c¶m ë cæ bÞ cogiËt huyÕt qu¶n n·o. TÊt c¶ nh÷ng t×nh h×nh trªn ®©y dÉn ®ÕnviÖc cung cÊp m¸u cho n·o bÞ gi¶m sót, tèc ®é m¸u ch¶y tronghuyÕt qu¶n n·o bÞ chËm dÇn, cã thÓ x¶y ra viÖc thiÕu m¸u n·ot¹m thêi, xuÊt hiÖn triÖu chøng ®au ®Çu, chãng mÆt, tim ®Ëpm¹nh, m¾t hoa, buån n«n, tai ï, ch©n tay mái mÖtv.v...Nghiªm träng h¬n th× cã thÓ h×nh thµnh chøng bÖnh teom¹ch m¸u n·o, khi ®ã ng−êi sÏ mÊt th¨ng b»ng, mÆt nãngbõng, thèng c¶m tiªu thÊt, thËm chÝ cã thÓ bÞ b¹i liÖt. do ®ãng−êi giµ kh«ng nªn quay ®Çu ®ét ngét.

233- Ng−êi giµ sau khi ngåi l©u kh«ng nªn ®øng ph¾t dËy ngay

Bëi v× sau khi ngåi l©u, nÕu ng−êi giµ ®øng dËy qu¸m¹nh, qu¸ nhanh khiÕn cho l−îng m¸u ë trong n·o t−¬ng ®èigi¶m sót, t¹o thµnh hiÖn t−îng t¹m thêi n·o bÞ thiÕu m¸u nªnth−êng bÞ v¸ng ®Çu, hoa m¾t, tim ®Ëp m¹nh, rÊt dÔ bÞ ng·, dÉn®Õn nh÷ng tæn th−¬ng bÊt ngê. Cho nªn, ng−êi giµ sau khingåi l©u kh«ng nªn ®øng ph¾t dËy ngay.

234- Ng−êi giµkh«ng nªn ngåi ngñ gËt

RÊt nhiÒu ng−êi giµ thÝch ngåi ngñ gËt, nh− vËy rÊt kh«ng cãlîi cho søc khoÎ.

Bëi vÝ ng−êi giµ ngåi trªn ghÕ dùa hoÆc ghÕ bµnh ngñ

gËt, sau khi tØnh dËy c¶m thÊy m×nh mÈy ®au nhõ, v¸ng ®Çu,mái ch©n, ï tai, m¾t nh×n thÊy lê mê, nÕu nh− ®øng ngay dËyråi b−íc ®i th× rÊt dÔ bÞ ng·, vµ sÏ x¶y ra nh÷ng chuyÖn ch¼nglµnh. HiÖn t−îng nµy lµ do m¸u ë bông kh«ng ®−îc cung cÊp®ñ g©y nªn. Khi ngåi ngñ gËt, m¸u ch¶y vµo bông sÏ gi¶m ®i,phÇn trªn dÔ bÞ mÊt th¨ng b»ng, sÏ dÉn ®Õn c¬ l−ng bÞ hao tæn,g©y nªn ®au vïng th¾t l−ng, ho¹t ®éng c¶m thÊy khã kh¨n.Ngoµi ra ngåi ngñ gËt, sau khi ngñ say th× th©n nhiÖt thÊp h¬nlóc ch−a ngñ, rÊt dÔ dÉn ®Õn c¶m m¹o. Tôc ng÷ cã c©u : “C¶mm¹o lµ nguån gèc cña b¸ch bÖnh”, th× thÊy, ®èi víi ng−êi giµ,ngåi ngñ gËt, nguy h¹i cho søc khoÎ thËt lµ kh«ng Ýt. Cho nªnng−êi giµ kh«ng nªn ngåi ngñ gËt.

235- Ng−êi giµ vµ ng−êi bÐokh«ng nªn ngñ tr−a.

Ngñ tr−a, cho dï lµ giÊc ngñ rÊt ng¾n, còng cã thÓ tiªutrõ mÖt mái, n©ng cao hiÖu suÊt c«ng t¸c vµ häc tËp. Songkh«ng ph¶i ngñ tr−a lµ cã lîi cho tÊt c¶ mäi ng−êi. Nh÷ngng−êi giµ tõ 65 tuæi trë lªn vµ nh÷ng ng−êi bÐo phÖ mµ c©nnÆng v−ît qu¸ 20% thÓ träng tiªu chuÈn, còng nh− nh÷ngng−êi huyÕt p rÊt thÊp th× ngñ tr−a lµ kh«ng thÝch hîp.

Bëi v× sau khi ¨n c¬m tr−a, l−u l−îng m¸u cña ®¹i n·ogi¶m ®i, huyÕt ¸p h¹ thÊp, l−îng «-xy cung cÊp cho ®¹i n·ogi¶m ®i, nÕu ngñ tr−a, n»m yªn bÊt ®éng, ®¹i n·o kh«ng ®−îccung cÊp m¸u ®Çy ®ñ, cho nªn dÔ bÞ tróng giã. Cho nªn ng−êigiµ vµ ng−êi bÐo kh«ng nªn ngñ tr−a. BiÖn ph¸p tèt nhÊt lµ ®it¶n bé ®Ó thóc ®Èy dÞch m¸u tuÇn hoµn vµ cung cÊp m¸u cho®¹i n·o.

116 233 234

236- Ng−êi giµkh«ng nªn ngñ Ýt qu¸.

Tuæi thä cµng cao th× thêi gian ngñ cµng Ýt. Nãi chungng−êi giµ th−êng kh«ng tham ngñ. Song ngñ Ýt qu còng sÏ tæn h¹i®Õn søc khoÎ.

Khi ngñ th× c¬ thÓ con ng−êi ®−îc nghØ ng¬i, kh«i phôcvµ tÝch luü l¹i tr¹ng th¸i n¨ng l−îng. C¬ n¨ng sinh lý cñang−êi giµ gi¶m sót, viÖc kh«i phôc søc lùc t−¬ng ®èi chËm.Cho nªn thêi gian ngñ còng kh«ng nªn Ýt qu¸. Ng−êi giµ 60 -70 tuæi, mçi ngµy ngñ 8 tiÕng ®ång hå lµ võa; ng−êi giµ 70 -90 tuæi, mçi ngµy ngñ 9 tiÕng ®ång hå lµ võa; ng−êi giµ trªn 90tuæi, mçi ngµy ngñ 12 tiÕng ®ång hå lµ võa.

237- Ng−êi giµ kh«ng nªnn»m gi−êng lß xo

Ng−êi giµ n»m gi−êng lß xo chØ cã h¹i chø kh«ng cã lîicho th©n thÓ.

Bëi v× ng−êi giµ n»m gi−êng lß xo sÏ lµm cho phÇn gi÷ath©n thÓ cña ng−êi giµ bÞ h·m, tuy phÇn c¬ b¾p ë phÝa trªnth©n thÓ ®−îc tho¶i m¸i, nh−ng c¬ b¾p phÝa d−íi th× l¹i bÞ c¨ngth¼ng, nh− vËy sÏ lµm cho c¬ sèng l−ng bÞ tæn th−¬ng, x−¬ngdÔ sinh bÖnh. NÕu ng−êi nµo ®· cã bÖnh råi th× bÖnh sÏ nÆnglªn. Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªn n»m gi−êng lß xo.

238- Ng−êi giµkh«ng nªn trÌo cao

Ng−êi giµ nãi chung ®Òu rÊt cÇn cï lao ®éng, ë nhµ kh«ng

chÞu ngåi rçi bao giê, rÊt thÝch thu dän nhµ cöa thËt t−¬m tÊtchØnh tÒ, ®ã lµ mét tËp qu¸n rÊt tèt. Song ng−êi giµ trÌo cao th× l¹ikh«ng thÝch hîp.

Bëi v× ch©n tay ng−êi giµ kh«ng cßn linh ho¹t nh− thanhniªn, b¾p ch©n b¾p tay ®· yÕu dÇn, n¨ng lùc gi÷ cho th©n thÓc©n ®èi ®· gi¶m sót. Cho nªn khi ng−êi giµ lµm çc c«ng viÖclao ®éng ë trong nhµ, tèt nhÊt lµ hÕt søc tr¸nh viÖc trÌo cao, vÝdô nh− trÌo lªn ghÕ, trÌo lªn thang ®Ó lÊy vËt g× ®ã, ®Ó lau cöa,®Ó g¸c mét vËt g× ®ã, ®Ó ®ãng çi ®inh, ®Ó l¾p chiÕc bãng ®Ìnch¼ng h¹n. NÕu khi cÇn ph¶i trÌo cao th× cè g¾ng ®Ó cho conçi lµm hoÆc nhê ng−êi kh¸c lµm thay. V¹n bÊt ®¾c dÜ ph¶i tùm×nh trÌo lªn cao th× ph¶i hÕt søc chó ý mÊy ®iÓm sau : Ph¶ikiÓm tra thËt kü bµn, ghÕ, thang hoÆc nh÷ng vËt dïng ®Ó trÌoxem cã ch¾c ch¾n hay kh«ng, träng t©m cã æn ®Þnh haykh«ng; cßn ph¶i chó ý ®Õn mÆt ®Êt, sµn nhµ xem cã b»ngph¼ng, cã an toµn hay kh«ng, nÕu mÆt ®Êt kh«ng b»ng, th×tr−íc khi trÌo lªn cao ph¶i kª cho vËt ®Ó trÌo thËt b×nh æn,ch¾c ch¾n. NÕu mÆt ®Êt tr¬n nh½n th× tr−íc khi trÌo ph¶i lÊygiÎ hoÆc giÊy cò lau s¹ch, ®Ó tr¸nh tr−êng hîp võa trÌo lªncao, ®anglµm viÖc ë trªn ®ã th× thang hoÆc bµn chßng chµnh,tr−ît ®æ. Sau khi trÌo lªn råi th× ph¶i b×nh tÜnh, ph¶i ®øng chov÷ng, nh×n cho râ, b¸m cho ch¾c, kh«ng nªn hÊp tÊp véi vµng,®Ò phßng v× ®øng kh«ng v÷ng, träng t©m cña ng−êi lÖch ®i,thÕ lµ ng· xuèng; ng−êi giµ do thÓ lùc suy sôp , khi trÌo lªncao, nÕu thÊy ng−êi cho¸ng v¸ng hoÆc ch©n run th× ph¶i xuèngngay, tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc cè; cßn nÕu thËt sù cÇn ph¶i trÌo,th× tèt nhÊt lµ t×m ng−êi ®Õn gióp, ®ì thang vµ b¶o hé ë bªn c¹nh.

117 235 236

239- Ng−êi giµkh«ng nªn t¾m qu¸ nhiÒu

T¾m röa ®èi víi th©n thÓ rÊt cã Ých. Kh«ng nh÷ng lµms¹ch lµn da, mµ cßn cã thÓ lµm gi·n g©n cèt, lµm cho b¾pch©n, b¾p ®ïi ®ì mái. Song, ng−êi giµ kh«ng nªn t¾m qu¸nhiÒu lÇn.

V× thÓ lùc ng−êi giµ suy yÕu, da dÎ máng manh, líp mìngoµi da dÇn dÇn teo l¹i, nÕu t¾m qu¸ nhiÒu, líp da sÏ bÞ kh«,dÔ bÞ trãc ra, thËm chÝ cã thÓ cßn bÞ nøt nÎ, hoÆc dÉn ®Õn bÖnhngøa ng¸y. NÕu khi t¾m mµ n−íc qu¸ nãng, th©n nhiÖt trongng−êi kh«ng to¶ ra kÞp, cßn dÔ ph¸t sinh tróng giã. NÕu thêigian ng©m n−íc qu¸ l©u dÔ t¹o thµnh mao vi huyÕt qu¶n në ra,dÉn ®Õn ®¹i n·o thiÕu m¸u, sinh ra chãng mÆt hoÆc ngÊt ®i.Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªn t¾m qu¸ nhiÒu.

240- Ng−êi giµkh«ng nªn nhuém tãc

Ng−êi giµ ®i nhuém tãc b¹c thµnh tãc ®en, qu¶ thùc cãgi÷ ®−îc vÎ “Thanh xu©n” t¹m thêi, nh−ng nÕu dïng thuècnhuém tãc l©u dµi th× sÏ rÊt cã h¹i cho th©n thÓ.

Bëi v× trong thuèc nhuém tãc cã ho¹t chÊt, dÔ g©y cho da®Çu bÞ viªm nhiÔm, nhÑ th× da ®Çu ®á mäng lªn, ngøa ng¸y, r¸tbáng, nÆng th× toµn bé da ®Çu, cæ, mÆt ®Òu bÞ s−ng mäng lªn,mäc nh÷ng nèt cã n−íc, ch¶y n−íc vµng, thËm chÝ cßn bÞm−ng mñ. Cã lo¹i thuèc nhuém tãc cßn cã c¶ chÊt ung th−,tån ®äng trong çc bé phËn th©n thÓ cña ng−êi nhuém tãc, lµmcho tÕ bµo trong c¬ thÓ t¨ng lªn, cã tÝnh ®ét biÕn rÊt m¹nh.Th−êng xuyªn nhuém tãc cã thÓ m¾c bÖnh ung th− da, ung th−

thËn, ung th− bµng quang, ung th− tuyÕn vó cña phô n÷, ungth− tö cung. Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªn nhuém tãc.

241- Çc bµ ®øng tuæi kh«ngnªn uèng nhiÒu cµ-phª

Cµ-phª tuy lµ mét lo¹i ®å uèng, nh−ng kh«ng nhÊt ®Þnh sÏthÝch hîp víi tÊt c¶ mäi ng−êi .

C¨n cø vµo sù nghiªn cøu cña çc häc gi¶ tr−êng §¹i häcBang Oa-sinh-t¬n ë Mü ®· ph¸t hiÖn th× cµ-phª cã thÓ lµmgi¶m l−îng can-xi cÇn thiÕt cho c¬ thÓ ®Õn mét nöa, do ®ã mµlµm cho x−¬ng cña ng−êi ta bÞ mÒm ®i. Y häc hiÖn ®¹i nghiªncøu thÊy r»ng, con ng−êi ta ®Õn lóc giµ, l−îng can-xi cÇn thiÕtdÇn dÇn t¨ng lªn, nhÊt lµ phô n÷. NÕu çc bµ l¹i nghiÖn cµ-phªth× l¹i cµng lµm cho chÊt can-xi trong c¬ thÓ bÞ lo·ng ®i, ®écøng cña x−¬ng bÞ gi¶m, khi ho¹t ®éng rÊt dÔ bÞ g·y x−¬ng.Cho nªn phô n÷ ®−qngs tuæi kh«ng nªn uèng nhiÒu cµ-phª.

242- Ng−êi giµ kh«ng nªn¨n uèng qu¸ thanh ®¹m

Th−êng l−u truyÒn mét c©u nãi lµ ng−êi giµ nªn “Th« trµ®¹m ph¹n”, ¨n uèng cµng thanh ®¹m cµng tèt, nh− vËy cã thÓgi¶m bít g¸nh nÆng cho d¹ dµy vµ ruét, dÔ tiªu ho¸, l¹i cßn cãthÓ ®Ò phßng ph¸t sinh bÖnh vÒ tim. Trªn thùc tÕ, c¨n cø vµotµi liÖu ®iÒu tra míi nhÊt cho thÊy, ng−êi giµ ¨n uèng qu¸ ®¹mb¹c còng rÊt cã h¹i.

ViÖc ¨n uèng cña ng−êi giµ, tÊt nhiªn lµ kh«ng nªn ¨nqu¸ nhiÒu, song còng kh«ng ®−îc qu¸ thanh ®¹m. §èi víi

118 237 238

ng−êi giµ, thøc ¨n cã chÊt tanh cã thÓ thóc ®Êþ sù trao ®æi vËtchÊt, lµm chËm sù giµ yÕu, n©ng cao sù ®Ò kh¸ng chèng l¹ibÖnh tËt. Ng−êi giµ cã thÓ dïng l−¬ng thùc chÝnh lµ g¹o, bétm× hoÆc t¹p l−¬ng, thøc ¨n chÝnh lµ thÞt n¹c vµ çc lo¹i rauxanh, cïng víi s÷a bß, t«m, ç v.v... TuyÖt ®èi kh«ng nªn qu¸− thanh ®¹m.

243- Ng−êi giµ kh«ng nªnuèng qu¸ nhiÒu n−íc

§a sè ng−êi giµ ®Òu thÝch pha Êm chÌ ®Æc råi ng©m ngatõ tõ, uèng trong mét thêi gian dµi. Kú thùc, ng−êi giµuèng nhiÒu n−íc qu¸ rÊt cã h¹i cho søc khoÎ.

Bëi v× ngµy th−êng trong t×nh tr¹ng kh«ng ra må h«i,mçi ngµy c¬ thÓ ta bµi tiÕt ra mét l−îng n−íc kho¶ng 2,5 lÝt,vËy mçi ngµy ta kh«ng nªn uèng qu¸ l−îng n−íc trªn, v× c«ngn¨ng th©n thÓ ng−êi giµ ngµy cµng yÕu ®i, n¨ng lùc trao ®æichÊt trong c¬ thÓ còng h¹ thÊp. NÕu l−îng n−íc uèng vµo mµnhiÒu h¬n l−îng n−íc th¶i ra th× sÏ sinh ra phï thòng. Nãichung th× ng−êi giµ mçi ngµy chØ cÇn mét l−îng n−íc kho¶ngtrªn d−íi 2,65 lÝt, nh−ng çc bµ th× nªn uèng Ýt h¬n çc «ng,còng cã nghÜa lµ, mçi ngµy çc «ng giµ chØ nªn uèng kho¶ng 8- 9 cèc n−íc th«i, cßn çc bµ th× kh«ng nªn uèng qu¸ 8 cèc

244- Ng−êi ®øng tuæi kh«ngnªn uèng Ýt n−íc qu¸

Con ng−êi ta ®Õn tuæi trung niªn, l−îng n−íc trong c¬thÓ t−¬ng ®èi Ýt, bÖnh tim cã liªn quan mËt thiÕt ®Õn n−íc.

Bëi v× bÖnh tim ®au th¾t vµ bÖnh t¾c c¬ tim th−êng hayx¶y ra vµo lóc ®ang ngñ hoÆc s¸ng sím. Nguyªn nh©n cña nã,

ngoµi viÖc ban ®ªm ngñ mª thÇn kinh c¨ng th¼ng lµm cho®éng m¹ch vµnh bÞ co giËt, cßn mét lý do n÷a lµ tr¶i qua mét®ªm thë, ra må h«i, ®i tiÓu ®· bµi tiÕt ra mét l−îng n−íc rÊtlín, khiÕn cho nång ®é m¸u ®Æc l¹i, l−îng m¸u ch¶y gi¶m ®i,èng ®éng m¹ch vµnh t−¬ng ®èi hÑp l¹i, hoÆc lµ m¸u ®Æc qu¸ sÏh×nh thµnh hiÖn t−îng t¾c m¸u, lµm cho huyÕt qu¶n bÞ t¾c l¹i,c¬ tim xuÊt hiÖn cÊp tÝnh cung cÊp m¸u kh«ng ®ñ, hoÆc côc béc¬ tim ph¸t sinh ho¹i tö. NÕu nh− cã thÓ bæ sung ®Çy ®ñ l−îngn−íc cho c¬ thÓ, th× cã thÓ h¹ thÊp nång ®é m¸u.Cho nªnng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn uèng Ýt n−íc qu¸.

245- Ng−êi giµ kh«ng nªn¨n ®−êng nhiÒu qu¸

Ng−êi giµ ¨n ®−êng nhiÒu qu¸, kh«ng nh÷ng sÏ lµm t¨ngthªm s¬ cøng ®éng m¹ch, mµ cßn dÉn ®Õn nhiÒu bÖnh kh¸cn÷a.

Bëi v× ng−êi giµ ho¹t ®éng thÓ lùc Ýt dÇn, c«ng n¨ngtuyÕn tôy gi¶m sót, cho nªn hiÖu qu¶ thay ®æi chÊt cña ®−êngthÊp h¬n ë thanh niªn rÊt nhiÒu. NÕu ¨n ®−êng qu¸ nhiÒu sÏb¾t gan ph¶i t¹o thµnh chÊt bÐo, lµm cho chÊt bÐo trung tÝnh ëtrong m¸u t¨ng lªn , tÊt nhiªn sÏ t¨ng nhanh x¬ cøng huyÕtqu¶n. §ång thêi ¨n nhiÒu ®−êng qu¸ dÔ lµm cho ng−êi ta ph¸tph×, dÉn ®Õn bÖnh ®¸i ®−êng cña ng−êi giµ. Ngoµi ra ®−êngthuéc lo¹i thùc phÈm tÝnh toan, b×nh th−êng trong c¬ thÓ conng−êi ta th−êng kÐm chÊt kiÒm, ¨n nhiÒu ®−êng qu¸ vµo trongc¬ thÓ sÏ biÕn thµnh trung tÝnh hoÆc toan tÝnh yÕu. §Ó b¶o ®¶mcho c¬ thÓ ®−îc th¨ng b»ng th× ph¶i tiªu hao chÊt kiÒm (can-xi) ë trong c¬ thÓ. Ng−êi thiÕu can-xi dÔ ph¸t sinh bÖnh mÒmx−¬ng. §−êng nhiÒu qu¸ cßn dÉn ®Õn bÖnh thiÕu vitamin B1.

119 239 240

V× vitamin B1 lµm chuyÓn ho¸ ®−êng, nªn cµng ¨n nhiÒu®−êng th× nhu cÇu l−îng vitamin B1 cµng cao. Cho nªnng−êi giµ kh«ng nªn ¨n nhiÒu ®−êng qu¸.

246- Ng−êi giµkh«ng nªn ¨n hoa qu¶ hép

Hoa qu¶ sau khi ®ãng thµnh ®å hép, hµm l−îng ®−êngt¨ng lªn, mµ ®èi víi ng−êi giµ th× thùc phÈm cã nhiÒu chÊt ®−êngch¼ng cã Ých g× c¶.

Bëi v× con ng−êi ta ®Õn tuæi giµ, thêi gian ho¹t ®énggi¶m ®i, n¨ng l−îng tiªu hao còng gi¶m mét çch t−¬ng øng.Ng−êi giµ 60 - 70 tuæi, mçi ngµy cã ®−îc 1500 - 1700 ca-lo lµ®ñ. Th−êng xuyªn ¨n nh÷ng thùc phÈm cã hµm l−îng ®−êngcao rÊt dÔ ph¸t ph× vµ cßn dÔ m¾c nhiÒu chøng bÖnh kh¸c.Theo tµi liÖu th× ng−êi bÐo m¾c çc chøng bÖnh nh− ®¸i®−êng, huyÕt ¸p cao vµ bÖnh t©m huyÕt qu¶n th−êng cao gÊp®«i ng−êi b×nh th−êng, bëi v× tôy cña ng−êi giµ ph©n tiÕt gi¶m®i, t¸c dông ®iÒu tiÕt ®−êng huyÕt còng suy gi¶m, ¨n uèngnhiÒu chÊt ®−êng sÏ dÉn ®Õn kh¶ n¨ng m¾c bÖnh ®¸i ®−êngnhiÒu h¬n. Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªn ¨n hoa qu¶ ®· ®ãnghép.

247- Ng−êi giµ kh«ng nªnth−êng xuyªn uèng bia

Bia lµ mét lo¹i ®å uèng cã nhiÒu chÊt dinh d−ìng, nªnth−êng ®−îc gäi lµ "b¸nh bao n−íc", rÊt ®−îc mäi ng−êi hoannghªnh. Song, ng−êi giµ mµ th−êng xuyªn uèng bia th× còng cã trëng¹i cho søc khoÎ.

Bëi v× trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ vËn chuyÓn bia, chÊt

nh«m cña nh÷ng thïng ®ùng bia rÊt dÔ hoµ tan vµo trong bia.Nh«m lµ mét nguyªn tè ®éc ®èi víi c¬ thÓ con ng−êi. Tr−êng§¹i häc Y khoa Hoµng gia Anh ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra 700ng−êi tõ 40 ®Õn 60 tuæi ë 24 thµnh phè th× ph¸t hiÖn, nh÷ngng−êi th−êng xuyªn uèng bia th× hµm l−îng nh«m trong m¸ucã cao h¬n. Mét häc gi¶ §an M¹ch còng chøng thùc kÕt qu¶®iÒu tra nh− thÕ nµy. C«ng n¨ng chuyÓn ho¸ cña ng−êi giµgi¶m thÊp, n¨ng lùc th¶i chÊt ®éc t−¬ng ®èi kÐm, chÊt nh«mdÔ tÝch tr÷ trong c¬ thÓ, dÉn ®Õn tÝnh sóc tÝch m·n tÝnh tróng®éc, tõ ®ã mµ ¶nh h−ëng ®Õn c«ng n¨ng cña ®¹i n·o, khiÕncho ng−êi ta xuÊt hiÖn chøng bÖnh tr× ®én vµ tÝnh khÝ thÊtth−êng. Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªn th−êng xuyªn uèng bia.

248- Ng−êi giµ kh«ng nªncho r»ng “Giµ th× gÇy”

C©u ng¹n ng÷ d©n gian “Ngµn vµng kh«ng mua ®−îc çigÇy cña ng−êi giµ” ®· ®−îc t©ng bèc nh− lµ c©u “Danh ng«nvµng ngäc” th× ngµy nay ®· bÞ quan niÖm míi cña khoa häc phñ®Þnh råi.

Sù gÇy bÐo cña con ng−êi chØ lµ hiÖn t−îng bªn ngoµi,quyÕt kh«ng thÓ chøng thùc lµ khoÎ hay kh«ng. Cã hai lo¹igÇy cña ng−êi giµ, mét lµ tù nhiªn bÞ gÇy. ChÊt chuyÓn ho¸trong c¬ thÓ, viÖc tiÕt vËt cña t× vÞ cã thÓ h¬i bÞ suy gi¶m, n¨nglùc hÊp thu vµ lîi dông nh÷ng thµnh phÇn dinh d−ìng h¹ thÊpdÇn dÇn dÉn ®Õn gÇy gß; thø hai lµ bÞ gÇy do bÖnh tËt. Conng−êi ta ®Õn tuæi giµ, khÝ huyÕt suy nh−îc, n¨ng lùc ®Ò kh¸ngbÖnh tËt kh«ng ®ñ, bÖnh cao huyÕt ¸p, bÖnh x¬ cøng ®éngm¹ch, bÖnh xuÊt huyÕt n·o vµ bÖnh tim v.v... lµ nh÷ng bÖnhth−êng thÊy ë ng−êi giµ. Ngµy x−a nhiÒu ng−êi th−êng cho

120 241 242

r»ng nh÷ng bÖnh nµy chØ thÊy ë ng−êi bÐo, chø kh«ng thÊy ëng−êi gÇy. Kú thùc kh«ng ph¶i nh− vËy, kh¶ n¨ng chèng bÖnhcña ng−êi gÇy thÊp h¬n ng−êi bÐo vµ tØ lÖ ph¸t bÖnh ë ng−êigÇy còng cao h¬n ng−êi bÐo. Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªncho r»ng giµ th× gÇy. Çi bông to × ¹ch cè nhiªn lµ kh«ng tèt,nh−ng nÕu gÇy gß qu¸ còng kh«ng ph¶i lµ chuyÖn hay.

249- Ng−êi giµ kh«ng nªndïng dông cô ¨n c¬m b»ngnh«m hoÆc hîp kim nh«m

Ng−êi giµ mµ dïng nhiÒu dông cô ¨n c¬m b»ng nh«m hoÆchîp kim nh«m rÊt dÔ sinh bÖnh tr× ®én.

Bëi v× nguyªn nh©n ph¸t bÖnh cña bÖnh tr× ®én ë ng−êigiµ, chñ yÕu lµ do nguyªn tè nh«m tÝch tô ë trong c¬ thÓ, ®ÆcbiÖt lµ trong líp da ®¹i n·o g©y nªn, biÓu hiÖn chñ yÕu lµ trëng¹i cho trÝ n¨ng, tinh thÇn rèi lo¹n, ý thøc hçn ®én, ng«n ng÷®¶o ®iªn v.v... Cho nªn ng−êi giµ nªn hÕt søc tr¸nh dïng ®ådïng ¨n c¬m b»ng nh«m hoÆc hîp kim nh«m, ®Æc biÖt lµkh«ng dïng nh÷ng chÕ phÈm b»ng nh«m ®Ó ®ùng thøc ¨n dµingµy nh− m¾m, muèi, giÊm ®Ó gi¶m bít l−îng nguyªn tè nh«mngÊm vµo.

250- Ng−êi giµ ¨n c¬m xong kh«ng nªn

“§i b¸ch bé” ngay

Ng−êi ta th−êng nãi : “¡n c¬m xong, ®i b¸ch bé, sèngl©u 99 tuæi”. §èi víi ng−êi giµ mµ nãi th× c©u nãi ®ã kh«ng hoµntoµn khoa häc.

Bëi v× sau khi ¨n no, ®Ó b¶o ®¶m viÖc tiªu ho¸ vµ hÊp thuthøc ¨n, çc huyÕt qu¶n trong bông tr−¬ng lªn ®Çy m¸u, cßnviÖc cung cÊp m¸u cho ngùc th× l¹i gi¶m ®i t−¬ng ®èi, cho nªnsau khi ¨n no th−êng c¶m thÊy ®Çu nÆng ch×nh chÞch chØ muènngñ. Ng−êi giµ v× c«ng n¨ng tim suy yÕu, huyÕt qu¶n s¬ cøng,c«ng n¨ng ®iÒu tiÕt huyÕt ¸p bÞ trë ng¹i, ¨n c¬m xong dÔ x¶yra hiÖn t−îng huyÕt ¸p h¹ thÊp. NÕu ¨n c¬m xong mµ lËp tøcho¹t ®éng ngay th× rÊt dÔ bÞ l¶ ®i v× huyÕt ¸p thÊp hoÆc bÞ ng·.Cho nªn sau khi ¨n c¬m, ng−êi giµ kh«ng nªn “ §i b¸ch bé”,mµ nªn nghØ ng¬i mét l¸t råi h·y ®i l¹i ®Ó ®Ò phßng x¶y ra nh÷ngchuyÖn bÊt ngê.

251- Ng−êi giµ kh«ng nªnth−êng xuyªn xem bi kÞch

Ng−êi giµ mµ th−êng xuyªn xem bi kÞch th× kh«ng cã lîicho søc khoÎ vÒ thÓ chÊt vµ t©m hån.

Bëi v× ng−êi giµ sau khi xem mét vë bi kÞch xong, khãtr¸nh khái nh÷ng b¨n kho¨n suy nghÜ, t©m hån u uÊt. NÕu cøbÞ kÝch thÝch nh− vËy nhiÒu lÇn th× sÏ cã nh÷ng hiÖn t−îng nh−¨n kh«ng thÊy ngon, ngñ kh«ng ®−îc yªn giÊc, thÓ träng gi¶msót, ®éng t¸c chËm ch¹p v.v...NhÊt lµ ®èi víi çc cô ®· caotuæi, do qu¸ ®au th−¬ng, thËm chÝ cã thÓ ch¸n ®êi, coi th−êngcuéc sèng. Y häc hiÖn ®¹i nghiªn cøu thÊy r»ng, ©u sÇu qu¸ ®écã thÓ h¹ thÊp sù miÔn dÞch cña c¬ thÓ, dÉn ®Õn t¸i ph¸t

121 243 244

nh÷ng bÖnh cò, vµ cßn cã thÓ lµm cho ®éng m¹ch vµnh cogiËt, tuyÕn th−îng thËn ph©n tiÕt t¨ng lªn, tim ®Ëp qu¸ nhanh,nhÞp tim kh«ng ®Òu, dÉn ®Õn ®au th¾t tim vµ c¬ tim bÞ t¾cnghÏn. Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªn th−êng xuyªn xem bikÞch.

252- Ng−êi giµ kh«ng nªn xem nh÷ng tiÕtmôc gay cÊn, giËt g©n

Ng−êi giµ xem nh÷ng tiÕt môc gay cÊn giËt g©n rÊt kh«ng cãl¬Þ cho søc khoÎ.

Bëi v× ng−êi giµ xem nh÷ng tiÕt môc thi ®Êu gay cÊn qu¸hoÆc t×nh tiÕt giËt g©n qu¸, nÕu nh− ®· m¾c bÖnh t©m huyÕtqu¶n th× cã thÓ x¶y ra nh÷ng ®iÒu bÊt ngê, qu¸ − khÈn tr−¬ng,h−ng phÊn cã thÓ kÝch thÝch thÇn kinh giao c¶m vµ tuyÕn tèth−îng thËn vµ sù ph©n tiÕt cña tuyÕn th−îng thËn gia t¨ng,tim ®Ëp nhanh h¬n, huyÕt qu¶n thu nhá l¹i, huyÕt ¸p t¨ng cao,khiÕn cho nh÷ng ng−êi ®· tõng bÞ bÖnh cao huyÕt ¸p hoÆcbÖnh x¬ cøng ®éng m¹ch bÞ vì huyÕt qu¶n n·o mµ bÞ tróngphong, ng−êi bÞ bÖnh tim, cã thÓ v× c¬ tim thiÕu m¸u mµ xuÊthiÖn bÖnh ®au th¾t tim, thËm chÝ c¬ tim bÞ t¾c nghÏn. Cho nªnng−êi giµ kh«ng nªn xem nh÷ng tiÕt môc gay cÊn, giËt g©n.

253- ng−êi giµ kh«ng nªn võa ¨n võa c−êi nãi

Ng−êi giµ khi ¨n c¬m hoÆc khi dù tiÖc mµ võa ¨n võa c−êinãi th× rÊt nguy hiÓm.

Bëi v× ng−êi giµ do c«ng n¨ng cña thÇn kinh ®¹i n·o vµhÖ thèng thÇn kinh trung khu suy gi¶m, khiÕn cho ph¶n øng

cña c¶m gi¸c vµ thÇn kinh vËn ®éng chËm ch¹p, ®éng t¸ckh«ng phèi hîp ®Òu dÆn, còng cßn v× niªm m¹c trong måm,trong cæ häng co l¹i hoÆc bÐo dÇy lªn hoÆc r¨ng bÞ rông xuèngnÕu nh− cã l¾p r¨ng gi¶ v.v... NÕu võa ¨n võa c−êi nãi rÊt dÔ bÞnghÑn, bÞ dÞ vËt r¬i vµo thùc qu¶n, nh− r¨ng gi¶ r¬i vµo ®−êngmiÖng, h¹t qu¶, x−¬ng ç, x−¬ng gµ, x−¬ng lîn r¬i vµo trongthùc qu¶n v.v... th× sÏ rÊt nguy hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng. Cho nªnng−êi giµ kh«ng nªn võa n võa c−êi nãi.

254- Ng−êi giµ kh«ng nªn¨n nhiÒu h¹t h−íng d−¬ng

ChÊt dinh d−ìng trong h¹t h−íng d−¬ng rÊt phong phó,cã ng−êi gäi h¹t h−íng d−¬ng lµ thùc phÈm cña s¾c ®Ñp. H¹th−íng d−¬ng tuy ¨n rÊt ngon, nh−ng ng−êi giµ kh«ng nªn ¨n nhiÒuqu .

Bëi v× trong h¹t h−íng d−¬ng cã mét l−îng lín chÊt axitbÐo kh«ng b·o hoµ. NÕu ¨n nhiÒu qu¸ th× sÏ tiªu hao rÊt nhiÒuchÊt kiÒm cña gan trong c¬ thÓ, do ®ã mµ t¹o thµnh sù mÊt c©nb»ng trong viÖc ®iÒu hoµ viÖc chuyÓn ho¸ mì trong c¬ thÓ,lµm cho rÊt nhiÒu mì tÝch tô ë trong gan, do ®ã mµ dÉn ®Õnc«ng n¨ng gan bÞ trë ng¹i dÉn ®Õn ho¹i tö gan hoÆc x¬ cønggan. Ngoµi ra trong khi chÕ biÕn h¹t h−íng d−¬ng, ng−êi tath−êng cho vµo çc h−¬ng liÖu nh− quÕ chi, ®¹i håi, hoa tiªuv.v... Nh÷ng chÊt h−¬ng liÖu nµy sÏ kÝch thÝch d¹ dµy. V¶ l¹itrong quÕ chi cã hµm l−îng hoµng ch−¬ng tè ®· bÞ ng−êi tachøng minh lµ cã chÊt ®éc g©y ung th−. Ngoµi ra trong khi chÕbiÕn h¹t h−íng d−¬ng, ng−êi ta th−êng cho rÊt nhiÒu muèi ¨nvµo. Mµ muèi ¨n ngÊm vµo nhiÒu th× dÔ ph¸t sinh ®äng n−íc ëtrong c¬ thÓ, dÉn ®Õn huyÕt ¸p cao. Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªn ¨n

122 245 246

nhiÒu h¹t h−íng d−¬ng.

255- Ng−êi giµ kh«ng nªn chØ ¨n chay

Ng−êi giµ do nhiÖt l−îng tiªu hao Ýt, nªn khÈu vÞ gi¶msót, hoÆc v× môc ®Ých gi¶m bÐo vµ ®Ó ch÷a bÖnh huyÕt ¸p caomµ ¨n chay, kh«ng d¸m ¨n chÊt tanh. Trªn thùc tÕ ®ã lµ sù thiÕuhiÓu biÕt rÊt cã h¹i cho søc khoÎ cña thÓ chÊt vµ t©m hån.

Con ng−êi ta giµ yÕu, ®Çu b¹c, r¨ng long, x−¬ng nh·o vµviÖc ph¸t sinh çc bÖnh vÒ t©m huyÕt qu¶n ®Òu cã liªn quan®Õn viÖc thiÕu nguyªn tè m¨nggan. ThiÕu m¨nggan kh«ngnh÷ng ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn g©n cèt mµ cßn dÉn ®Õnçc chøng bÖnh nh− toµn th©n ®au nhõ, kiÖt søc, l−ng cßng,x−¬ng g·y v.v... ThiÕu m¨nggan cßn cã thÓ dÉn ®Õn trÝ lùc ®Çn®én, c¶m øng kh«ng linh ho¹t. Trong thøc ¨n loµi thùc vËt cãbao hµm nguyªn tè m¨nggan, nh−ng c¬ thÓ ng−êi ta rÊt khãhÊp thu. Ng−îc l¹i trong thøc ¨n lo¹i thÞt, tuy cã Ýt nguyªn tèm¨nggan, nh−ng dÔ ®−îc c¬ thÓ hÊp thô. Cho nªn ¨n thÞt lµcon ®−êng quan träng ®Ó c¬ thÓ hÊp thu m¨nggan. Cho nªn ng−êigiµ kh«ng nªn chØ n chay.

256- Ng−êi giµ kh«ng nªnkh«ng cã n¬i

göi g¾m tinh thÇn

§èi víi ng−êi giµ, viÖc “Thµnh gia” , “LËp nghiÖp”kh«ng cßn lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña hä n÷a. Ng−êi giµ cÇnph¶i x©y dùng môc tiªu míi lµ “§Ö nhÞ nh©n sinh”, ®Ó gi÷ g×n

®éng lùc tiÕn thñ, chiÕn th¾ng sù c« qu¹nh cña nh÷ng ngµycuèi ®êi, n¶y sinh ra nh÷ng tÝn niÖm míi cho cuéc sèng tèt®Ñp. Nh÷ng ng−êi giµ kh«ng cã n¬i göi g¾m tinh thÇn, dÔ t¹othµnh tÝnh çch biÕn th¸i, n¶y sinh t©m lý c« ®éc.

N¬i ký th¸c tinh thÇn cña ng−êi giµ rÊt réng r·i, giao tiÕpvíi nhau, trong ®ã cã viÖc ®i l¹i th¨m con çi, ch¸u ch¾t tronggia ®×nh, giao tiÕp víi çc giíi trong x· héi; ng©m th¬ vÏtranh, nu«i chim, trång hoa, th¶ ç cïng nh÷ng ho¹t ®éngnhµn t¶n kh¸c. Ng−êi giµ chØ cã ®i t×m n¬i ký th¸c tinh thÇn,míi cã thÓ ®æi lÊy ®−îc “Thêi thanh xu©n thø hai” cña cuéc®êi. Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªn kh«ng cã n¬i göi g¾m tinhthÇn.

257- ng−êi giµ tham quan du lÞch kh«ngnªn qu¸ mÖt

§i th¨m nh÷ng n¬i dÞ c¶nh kú quan, nh÷ng vïng th¸nh®Þa sÏ lµm cho t©m hån ng−êi ta vui vÎ tho¶i m¸i. §Ó c¶i thiÖncon m¾t, ng−êi ta th−êng kh«ng tõ lao khæ. Thanh niªn cßn trÎnªn cã mÖt nhäc còng dÔ kh«i phôc, nh−ng ng−êi giµ mµ qu¸søc th× l¹i dÔ x¶y ra tai n¹n bÊt ngê.

Bëi v× ng−êi giµ th−êng hay m¾c çc bÖnh nh− t©m n·ohuyÕt qu¶n. Trªn ®−êng ®i tham quan mµ qu¸ mÖt, tÊt nhiªn sÏt¨ng thªm g¸nh nÆng cho t©m n·o huyÕt qu¶n. Do ®ã mµ dÔx¶y ra tai n¹n m¹ch m¸u n·o, tim ®au th¾t hoÆc t¾c c¬ tim.Cho nªn ng−êi giµ ®i tham quan du lÞch kh«ng nªn qu¸ mÖt,ph¶i l−îng søc mµ ®i. §Ó dù phßng nh÷ng tai n¹n bÊt ngê, nªnmang theo mét sè thuèc nh− thuèc ch«ng huyÕt ¸p cao, thuèc

123 247 248

trî tim mµ th−êng ngµy vÉn dïng, coi nh− tói thuèc b¶o vÖ søckhoÎ, ®Ó nÕu cÇn th× cã thuèc dïng ngay.

258- Kh«ng nªnb¸o tin buån cho ng−êi giµ

Ng−êi giµ nghe thÊy nh÷ng tin tøc kh«ng vui, cã thÓ sinhra t©m tr¹ng nÆng nÒ, dÉn ®Õn sinh bÖnh, thËm chÝ g©y hËu qu¶ch¼ng lµnh lµ tö vong.

C¬ n¨ng sinh lý cu¶ ng−êi giµ suy gi¶m. Tin buån ®Õnlµm cho ng−êi giµ sinh ra sî h·i, sÇu muén, ®au th−¬ng, do ®ãmµ ®øng ngåi kh«ng yªn, ¨n kh«ng ngon miÖng, ngñ kh«ngyªn giÊc vµ cßn cã thÓ lµm cho çc hÖ thèng c«ng n¨ng cña c¬thÓ bÞ mÊt sù æn ®Þnh nghiªm träng, huyÕt ¸p lªn xuèng thÊtth−êng. Víi t©m thÇn nÆng nÒ kÞch liÖt nh− vËy, cã thÓ lµmcho ng−êi giµ n»m liÖt kh«ng dËy ®−îc, nghiªm träng h¬n cãthÓ dÉn ®Õn tö vong. Cho nªn ®èi víi ng−êi giµ kh«ng nªn b¸onh÷ng tin buån. Khi buéc lßng ph¶i b¸o nh÷ng tin buån, th×lêi nãi ph¶i uyÓn chuyÓn, ph¶i chó ý lµm tèt c«ng t¸c gi¶ithÝch t− t−ëng.

259- Ng−êi giµ kh«ng nªn ch¬i cê nhiÒu qu¸

Ch¬i cê, ®¸nh bµi lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng vui ch¬igi¶i trÝ yªu thÝch nhÊt cña ng−êi giµ. Nh÷ng ho¹t ®éng nµy cãthÓ th− gi·n tinh thÇn, rÌn luyÖn t− duy. Song nÕu ch¬i cê,®¸nh bµi thêi gian dµi qu¸ sÏ rÊt cã h¹i cho søc khoÎ t©mhån vµ thÓ chÊt.

Bëi v× t©m thÇn cña ng−êi giµ th−êng bÞ th¾ng thua lµm

cho xóc ®éng, ®¹i n·o ë vµo tr¹ng th¸i h−ng phÊn cao ®é, nÕukÐo dµi th× n¨ng lùc ho¹t ®éng vµ ph¶n x¹ cña ®¹i n·o h¹ thÊp,c«ng n¨ng cña thÇn kinh thùc vËt bÞ rèi lo¹n, thËm chÝ cßn cãthÓ sinh èm ®au n÷a. Ngoµi ra, ngåi l©u bÊt ®éng, nhu ®éngcña t× vÞ chËm dÇn, n¨ng lùc tiªu ho¸ gi¶m sót, chÊt th¶i l−uc÷u ë trong ruét qu¸ l©u, dÔ ph¸t sinh bÖnh t¸o bãn vµ bÖnh trÜ.Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªn ch¬i cê qu¸ ®é, mµ nªn biÕtdõng l¹i ®óng lóc.

260- Ng−êi giµ kh«ng nªnsèng ë n¬i qu¸ tÜnh mÞch

Hoµn c¶nh sinh ho¹t cña ng−êi giµ, nªn tr¸nh ån µo,nh−ng sèng trong ng«i nhµ hoÆc c¨n phßng qu¸ − yªn tÜnh,kh«ngcã ng−êi ®Ó chuyÖn phiÕm, ®Ó t©m sù, ®Ó giao l−u t×nhc¶m th× còng rÊt kh«ng cã lîi cho søc khoÎ.

Bëi v× sèng trong hoµn c¶nh qu¸ − yªn tÜnh, ngµy th¸ngtr«i qua sÏ lµm cho tÝnh t×nh trë nªn c« tÞch, tinh thÇn uû mÞkh«ng vui, khÈu vÞ gi¶m sót, ®èi víi sù vËt chung quanh th×thê ¬ l·nh ®¹m, do ®ã lµm cho t×nh tr¹ng søc khoÎ cµng ngµycµng gi¶m sót, tuæi thä gi¶m ®i. Nh÷ng ©m thanh t−¬i t¾n nh−tiÕng chim hãt, tiÕng gµ g¸y, tiÕng n−íc ch¶y rãc r¸ch v.v...nh÷ng ©m thanh cña thiªn nhiªn cã thÓ trót bá ®−îc nh÷ng nçibuån cña con ng−êi, còng lµ sù kÝch thÝch rÊt tèt ®èi víi hÖthèng thÇn kinh, cã thÓ c¶i thiÖn ®−îc c«ng n¨ng®iÒu tiÕt cñahÖ thèng thÇn kinh ®èi víi c¬ thÓ con ng−êi. Cho nªn ng−êigiµ kh«ng nªn ë n¬i qu¸ − yªn tÜnh. Muèn th−ëng thøc “Nh¹cgiao h−ëng” thiªn nhiªn, ë trong nhµ cã thÓ nu«i chim, trånghoa. L¾ng nghe nh÷ng khóc nh¹c tuyÖt mü cña thiªn nhiªn ®Ólµm cho tinh thÇn r¹ng rì.

124 249 250

261- Ng−êi giµkh«ng nªn ®i giµy ®Õ b»ng

Ng−êi giµ ®i giµy ®Õ b»ng kh«ng cã gãt, rÊt nhiÒu ng−êil¹i cho r»ng nh− vËy lµ an toµn, cã lîi cho søc khoÎ. Trªn thùc tÕ,nh− vËy lµ kh«ng tho¶ ®¸ng.

Bëi v× c¬ b¾p bé ®ïi cña ng−êi giµ thay ®æi víi d©ych»ng, lùc ®µn håi cña ch©n t−¬ng ®èi kÐm, kh¶ n¨ng chÞu®ùng gi¶m sót. Ng−êi giµ ®i, ®øng mét thêi gian t−¬ng ®èi dµith× c¶m thÊy l−ng, x−¬ng h«ng, ®Çu gèi, gãt ch©n, b¾p ®ïi ®auª Èm. Giµy ®Õ b»ng tuy nhÑ, tiÖn , nh−ng kh«ng cã lîi cho viÖcchÞu ®ùng vµ ®i ®øng, ®Æc biÖt lµ n¨ng lùc chèng chÊn ®éng bÞh¹ thÊp. Ngoµi ra, tÝnh ®µn håi cña sôn ®Öm ®èt sèng cñang−êi giµ suy gi¶m, bÞ chÊn ®éng lµ dÔ bÞ ®au ®Çu. §i giµy ®Õb»ng, tÝnh ®Þnh h−íng chuyÓn ®éng lín, dÔ dÉn ®Õn tænth−¬ng b¾p ®ïi. Cho nªn ng−êi giµ kh«ng nªn ®i giµy ®Õ b»ng.Nãi chung nªn ®i giµy cã gãt cao 1,5 ®Õn 2 mm lµ võa.

262- Ng−êi giµ kh«ng nªnl¹m dông thuèc kh¸ng sinh

Thuèc kh¸ng sinh cã t¸c dông quan träng ®èi víi viÖcphßng ngõa vµ ch÷a trÞ çc bÖnh c¶m nhiÔm. Song sö dôngkh«ng tho¶ ®¸ng th× cã thÓ dÉn ®Õn tróng ®éc hoÆc t¹o thµnhhai lÇn c¶m nhiÔm v.v...

Bëi v× thuèc kh¸ng sinh ®èi víi hÖ thèng thÇn kinh, hÖthèng t¹o m¸u vµ çc bé phËn nh− gan, thËn, t©m huyÕt qu¶n

v.v... ®Òu cã ®éc tÝnh cã h¹i nhÊt ®Þnh, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ngng−êi giµ mµ c«ng n¨ng gan, thËn kh«ng tèt th× tæn h¹i l¹icµng lín h¬n, thËm chÝ cã thÓ dÉn ®Õn tö vong. Cho nªn ng−êigiµ kh«ng nªn l¹m dông thuèc kh¸ng sinh.

263- Ng−êi ®øng tuæikh«ng nªn thiÕu b¹n bÌ

KÕt giao bÌ b¹n kh«ng ph¶i chØ lµ viÖc cña thanh niªn,mµ ng−êi ®øng tuæi còng kh«ng nªn thiÕu b¹n bÌ.

Kh«ng cã b¹n bÌ, cuéc sèng thiÕu t×nh h÷u nghÞ lµ métcuéc sèng thËt ®¸ng sî. Ng−êi ®øng tuæi kÕt giao b»ng h÷u sÏb−íc ra khái cuèc sèng kiÓu ®ãng cöa cña m×nh, sÏ lµm chonéi dung cuéc sèng cña m×nh phong phó h¬n, sinh ho¹t t−¬ivui h¬n. KÕt giao víi nh÷ng ng−êi ®øng tuæi vµ cao tuæi cãtr×nh ®é, m×nh sÏ n©ng cao ®−îc häc thøc, t¨ng thªm ®−îc tud−ìng, qu¶ thËt lµ bæ Ých; kÕt giao víi thanh niªn, cã thÓ quªn®i çi giµ yÕu cña m×nh, t¨ng thªm søc sèng thanh xu©n.Ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn sèng c« ®éc, cµng kh«ng nªnkh«ng cã b¹n bÌ.

264- Hoat ®éng x· héi cña ng−êi giµ kh«ngnªn chØ “®ãng khung”trong giíi ng−êi giµ

Ng−êi giµ nªn tham gia mét çch thÝch ®¸ng vµo mét sèho¹t ®éng cña thanh niªn th× tinh thÇn sÏ ®−îc phÊn chÊn, t¨ngthªm høng thó cho b¶n th©n, rÊt cã lîi cho t©m hån vµ thÓ lùc.Song ng−êi giµ tham gia nh÷ng ho¹t ®éng x· giao th× kh«ng

125 251 252

nªn chØ khoanh trßn trong giíi nh÷ng ng−êi giµ mµ th«i.Bëi v× chØ ®i l¹i víi nh÷ng ng−êi ®ång tuæi víi m×nh, mµ

thiÕu mÊt “Vong niªn giao” th× sÏ khiÕn cho tÇm nh×n cñam×nh kh«ng cã ®−îc nh÷ng khai th¸c míi, tinh thÇn kh«ngc¶m thô ®−îc nh÷ng høng thó míi nªn kh«ng cã ®−îc t¸cdông tÝch cùc. Nãi vÒ mÆt kh¸c th× thanh thiÕu niªn kh«ng®−îc ng−êi giµ gi¸o dôc cho nh÷ng truyÒn thèng cÇn cã,kh«ng ®−îc gi¸o dôc vÒ nh©n sinh quan, còng kh«ng cã lîicho viÖc ph¸t triÓn søc khoÎ cña thanh thiÕu niªn. Cho nªnho¹t ®éng x· héi cu¶ ng−êi giµ kh«ng nªn chØ “®ãngkhung” trong giíi ng−êi giµ.

265- Trong giao tiÕp, ng−êi giµ kh«ng nªn

xa l¸nh çi “§Ñp”

Trong ho¹t ®éng ®i l¹i giao tiÕp, ng−êi giµ kh«ng nªncho r»ng “Ng−êi giµ kh«ng cÇn yªu çi ®Ñp”, mµ ph¶i d¸mtrang søc thµnh mét “L·o lai tiªu” ®Æc s¾c phï hîp víi thêi ®¹i.

Bëi v× yªu çi ®Ñp lµ mét nhu cÇu tinh thÇn cao cÊp cñacon ng−ê×, ThËt khã cã thÓ t−ëng t−îng ®−îc r»ng, mét «nggiµ quÇn ¸o xéc xÖch, ®Çu tãc rèi bï, r©u ria b¸m ®Çy nh÷ngbôi bÆm mµ l¹i cã thÓ ®−îc thanh niªn yªu thÝch, b¹n bÌ cïngtuæi yªu thÝch. Çi ®Ñp trong giao tÕ lµ kh«ng cã sù h¹n chÕ vÒtuæi t¸c. Ng−êi giµ nªn trang diÓm, ¨n mÆc sao cho thÓ hiÖn®−îc phong ®é cña ng−êi giµ, çi ®Ñp cña ng−êi giµ. Sao chotrong çi nho nh·, thÊy ®−îc çi t−¬i míi, trong l·o tiªu thÊy®−îc tÝnh æn träng, lµm cho con ng−êi trë nªn ®oan trang,

thanh khiÕt, lµm cho ng−êi ta c¶m thÊy lµ con ng−êi cã tud−ìng. Cho nªn, ¨n mÆc, trang ®iÓm mét çch thÝch ®¸ngkh«ng nh÷ng chØ lµm cho bÒ ngoµi mÊt vÎ giµ nua, yÕu ®uèi,mµ cßn lµm cho giao thiÖp tho¶i m¸i , khiÕn cho t©m linh cµngthªm vui vÎ, rÊt cã lîi cho søc khoÎ cña ng−êi giµ.

266- ng−êi giµ kh«ng nªn nãikhuyÕt ®iÓm cña con ch¸u

tr−íc mÆt ng−êi ngoµi

Trong gia ®×nh ng−êi giµ lµ ®èi t−îng ®−îc t«n träng. Mçi lêinãi viÖc lµm cña ng−êi giµ ®Òu cã t¸c dông g−¬ng mÉu ®èi víi thÕhÖ trÎ. Con ch¸u cã sai lÇm khuyÕt ®iÓm g×, nªn kÞp thêi phª b×nhkhuyªn b¶o. Nh−ng tuyÖt ®èi kh«ng nªn nãi ra cho ng−êi ngoµi biÕtsai lÇm khuyÕt ®iÓm cña con ch¸u.

Bëi v× tr−íc mÆt ng−êi ngoµi mµ nãi ra nh÷ng ®iÒu kh«ng ph¶icña con ch¸u, dÔ g©y nªn ph¶n øng vµ xóc ph¹m t×nh c¶m gi÷achóng vµ ng−êi giµ. Chóng c¶m thÊy ng−êi giµ kh«ng gi÷ thÓ diÖncho chóng. Cho nªn, nÕu kh«ng ph¶i lµ nh÷ng vÊn ®Ò thuéc vÒnguyªn t¾c nh− vi ph¹m kû luËt hoÆc luËt ph¸p, th× ng−êi giµ nªn thÓt×nh ch©m ch−íc cho con ch¸u. Nªn " Tèt ®Ñp bµy ra, xÊu xa ®Ëy l¹i"th× tèt h¬n.. Cã nghÜa lµ ph¶i chó ý dÕn tr−êng hîp, ph−¬ng thøc vµph−¬ng ph¸p.

267- cha mÑ kh«ng nªn bãc th− riªng cñacon çi

126 253 254

Cã mét sè bËc cha mÑ cho r»ng th− tõ cña ng−êi kh¸c th×kh«ng thÓ bãc, nh−ng th− tõ cña con çi m×nh th× cã thÓ bãc xem®−îc. Trªn thùc tÕ, cha mÑ bãc th− riªng cña con çi còng lµ vi ph¹mph¸p luËt.

Bëi v× mçi ng−êi ®Òu cã nh÷ng bÝ mËt ë n¬i s©u th¼m trongt©m hån m×nh vµ cã quyÒn ®−îc gi÷ bÝ mËt ®iÒu ®ã. Cho nªn bãc th−riªng cña con çi hoÆc xem trém nhËt ký cña con çi, nÕu kh«ng nãilµ ph¹m ph¸p th× chÝ Ýt còng lµ hµnh vi v« ®¹o ®øc.

PhÇn 5

nh÷ng ®iÒu cÊm kþvÒ ¨n uèng

268- kh«ng nªn coi th−êng b÷a ¨n s¸ng

Cã häc gi¶ ng−êi Anh ®· lµm cuéc ®iÒu tra ®èi víi nh÷ngng−êi phô n÷ bÞ m¾c bÖnh sái mËt, th× ph¸t hiÖn ra r»ng ng−êi m¾cbÖnh sái mËt cã liªn quan ®Õn viÖc kh«ng ¨n b÷a s¸ng.

Bëi vÞ bông rçng qu¸ l©u, çc thµnh phÇn trong mËt cã sùbiÕn ho¸, hµm l−îng axit mËt gi¶m ®i, hµm l−îng c«lestªrin kh«ng®æi, do ®ã mµ h×nh thµnh c«lestªrin mËt qu¸ cao. C«lestªrin qu¸ caodÔ tÝch luü l¹i ë trong tói mËt, h×nh thµnh chÊt h¹t nh©n sái. Do ®ã®Ó b¶o vÖ søc khoÎ, kh«ng nªn coi th−êng b÷a n s¸ng.

269- b÷a s¸ng kh«ng nªn ¨n c¬m nguéi

B÷a s¸ng ¨n c¬m nguéi lµ kh«ng tho¶ ®¸ng. Bëi v× s¸ng sím sau khi ngñ dËy, c«ng n¨ng ruét vµ d¹ dµy

cßn ch−a ®−îc kh«i phôc, cßn ch−a muèn ¨n, nÕu ¨n c¬m nguéi,kh«ng nh÷ng kh«ng ¨n ®−îc nhiÒu, mµ còng khã tiªu ho¸.. H¬nn÷a sau mét ®ªm ngñ, c¬ thÓ tiªu hao rÊt nhiÒu n−íc, ®ang ë tr¹ng

127 255 256

th¸i t−¬ng ®èi thiÕu n−íc, nªn cÇn ph¶i ¨n çi g× cã nhiÒu n−íchoÆc lµ uèng n−íc. Nh− vËy kh«ng nh÷ng cã thÓ t¨ng thªm nhiÖtl−îng, mµ cßn cã thÓ më réng dung l−îng m¸u, cã lîi chotuÇn hoµn m¸u vµ kh«i phôc nh÷ng chÊt míi ®−îc thay thÕ.

270- b÷a s¸ng kh«ng nªn¨n c¬m chan

NhiÒu ng−êi thÝch ¨n c¬m chan canh, nhÊt lµ b÷a ¨n s¸ng. Hächo r»ng ¨n c¬m chan sÏ cã lîi cho viÖc tiªu ho¸. C¬m chan tuy cãmÒm h¬n mét chót, nh−ng hä kh«ng biÕt r»ng, nã ¶nh h−ëng ®Õnqu¸ tr×nh tiªu ho¸ thøc ¨n b×nh th−êng .

Bëi v× c¬m chan, th−êng ch−a kÞp nhai kü ®· tr«i xuèng d¹dµy, do ®ã mµ lµm cho d¹ dµy ph¶i lµm viÖc nhiÒu h¬n, ®ång thêin−íc trong c¬m chan cã thÓ lµm lo·ng dÞch vÞ, ¶nh h−ëng ®Õn c«ngn¨ng b×nh th−êng cu¶ d¹ dµy. Cho nªn kh«ng nªn ¨n c¬m chan. B÷a¨n s¸ng cµng kh«ng nªn n c¬m chan.

271- kh«ng nªn th−êng xuyªn ¨n c¬mrang

C¬m rang còng cßn gäi lµ c¬m trén, tøc lµ sau khi xµo xongthøc ¨n, cßn d− l¹i Ýt dÇu mì, tranh thñ ®æ c¬m vµo rang. Nh− vËy,tuy sè dÇu mì d− thõa cã ®−îc tËn dông, song ®èi víi søc khoÎ th×¨n c¬m rang lµ cã h¹i. Bëi v× sau khi xµo rau, nh÷ng chÊt d− thõa ëtrong ch¶o, kh«ng nh÷ng chØ cã dÇu mì, mµ cßn cã c¶ m× chÝnh,muèi, x× dÇu v.v... do ch¶o nãng qu¸ nªn bÞ ch¸y t¹o ra chÊt nitratamin. ChÊt nitrat amin nµy cã nh©n tè tiÒm tµng cña ung th−. Chonªn, c¬m rang tuy cã th¬m ngon, nh−ng kh«ng nªn n th−êng xuyªn.

272- tr−íc khi ®i ngñ kh«ng nªn ¨n c¬m

Buæi tèi, sau mét ngµy ho¹t ®éng, çc khÝ quan ®Òu b¾t ®Çutõ h−ng phÊn chuyÓn sang tr¹ng th¸i øc chÕ t−¬ng ®èi, c«ng n¨ngd¹ dµy vµ ruét còng gi¶m ®i râ rÖt. NÕu tr−íc khi ngñ l¹i ¨n c¬m,th× thøc ¨n sÏ kh«ng ®−îc tiªu ho¸ hoµn toµn, do ®ã mµ lµm cho tiªuho kh«ng tèt vµ rèi lo¹n c«ng n¨ng.

Tr−íc khi ngñ mµ ¨n c¬m, thøc ¨n sÏ ®äng l¹i ë trong d¹ dµy,lµm cho sù h−ng phÊn cña ®¹i n·o lªn cao, rÊt khã ngñ. NÕu nh−ngñ ®−îc th× còng nghiÕn r¨ng, nãi mª, ®¸i dÇm hoÆc ¸c méngv.v...Ngoµi ra, nÕu cã thãi quen kh«ng ®¸nh r¨ng sau khi ¨n th× thøc¨n ®äng l¹i trªn r¨ng vµ trong kÏ r¨ng, vi khuÈn dÔ ph¸t triÓn, g©ynªn çc bÖnh r¨ng hµm mÆt nh− s©u r¨ng, viªm ch©n r¨ng v.v...Chonªn tr−íc khi ®i ngñ kh«ng nªn n c¬m.

273- kh«ng nªn ¨n qu¸ no

Mét b÷a c¬m ¨n qu¸ no, cè nhiªn lµ ch¼ng cã Ých g× cho c¬thÓ. B÷a c¬m nµo còng ¨n qu¸ no l¹i cµng kh«ng cã lîi.

HÖ thèng tiªu ho¸ cña con ng−êi, mçi ngµy ph¶i ph©n tiÕtkho¶ng 8.000 mg dÞch tiªu ho¸ ®Ó tiªu ho¸ thøc ¨n, båi bæ cho c¬thÓ. NÕu mçi b÷a ®Òu ¨n no hoÆc lµ qu¸ no, kh«ng nh÷ng lµm chod¹ dµy qu¸ c¨ng phång, nhu ®éng chËm l¹i, mµ viÖc ph©n tiÕt dÞchtiªu ho¸ cung kh«ng ®ñ cÇu, thøc ¨n kh«ng ®−îc tiªu ho¸ hÕt ®· bÞbµi tiÕt ra ngoµi c¬ thÓ. Nh÷ng thøc ¨n kh«ng tiªu ho¸ ®äng l¹i ëtrong ®¹i trµng thèi ra vµ lªn men sÏ sinh ra nh÷ng chÊt ®éc, do ®ãmµ g©y trë ng¹i cho c«ng n¨ng tiªu ho¸. Cho nªn kh«ng nªn ¨n qu¸no. Mçi b÷a c¬m chØ nªn ¨n no 8 phÇn th«i lµ võa. Nh− vËy kh«ng

128 257 258

nh÷ng cã lîi cho søc khoÎ, mµ cßn cã thÓ khö bÖnh ®−îc l©u dµi.

274- kh«ng nªnngåi xæm ¨n c¬m

Ngåi xæm ¨n c¬m cã h¹i cho søc khoÎ.Khi ngåi xæm, ruét vµ d¹ dµy bÞ Ðp rÊt m¹nh, ¶nh h−ëng ®Õn

c«ng n¨ng tiªu ho¸, ®ång thêi ®éng m¹ch bông còng bÞ Ðp, vi tihuyÕt qu¶n ë d¹ dµy kh«ng ®−îc bæ sung l−îng m¸u t−¬i míi cÇnthiÕt, dÉn ®Õn c«ng n¨ng tiªu ho¸ bÞ suy gi¶m. Cho nªn ngåi xæm¨n c¬m lµ t− thÕ ¨n c¬m kh«ng khoa häc.

275- kh«ng nªn xem s¸ch b¸o trong lóc¨n c¬m

Trong khi ¨n c¬m, tr−íc khi ¨n c¬m nöa giê hoÆc võa ¨nc¬m xong mµ xem s¸ch b¸o, c−êi ®ïa hoÆc tranh luËn vÊn ®Ò,®Òu kh«ng phï hîp víi yªu cÇu vÖ sinh sinh lý, kh«ng cã lîicho sù tiªu ho¸ thøc ¨n vµ hÊp thu dinh d−ìng.

Bëi v× trong khi ¨n c¬m mµ xem s¸ch b¸o, lµm rèi sù chØhuy cña ®¹i n·o ®èi víi hÖ thèng tiªu ho¸ , lµm cho viÖc ph©ntiÕt dÞch tiªu ho¸ gi¶m ®i, nhu ®éng d¹ dµy vµ ruét bÞ chËml¹i, do ®ã mµ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc tiªu ho¸ vµ hÊp thu thøc ¨n,dÔ dÉn ®Õn rèi lo¹n tiªu ho¸ vµ ®au d¹ dµy. Trong khi ¨n c¬mmµ xem s¸ch b¸o, v× kh«ng thÓ toµn t©m toµn ý vµo viÖc ®äcnªn rÊt khã nhí hÕt, nhí kü, kÕt qu¶ häc tËp còng ch¼ng ®−îclµ bao. Cho nªn, trong khi ¨n c¬m kh«ng nªn xem s¸ch b¸o.

276- kh«ng nªn xem ti-vi

trong khi ¨n c¬m

NhiÒu ng−êi cã thãi quen võa ¨n c¬m võa xem ti-vi. Trªnthùc tÕ nh− vËy lµ kh«ng phï hîp víi vÖ sinh sinh lý.

Bëi v× khi ¨n c¬m, mét l−îng m¸u rÊt lín dån vµo çc c¬quan tiªu ho¸. NÕu khi ¨n c¬m l¹i xem ti-vi, ho¹t ®éng cña ®¹in·o còng ®ßi hái cung øng mét l−îng m¸u lín. Nh− vËy m¸utrong c¬ quan tiªu ho¸ ®· gi¶m ®i mét çch t−¬ng ®èi. Thêigian kÐo dµi sÏ t¹o thµnh rèi lo¹n c«ng n¨ng ph©n tiÕt dÞch tiªuho¸, lµm cho khÈu vÞ cña con ng−êi gi¶m sót; do viÖc cung cÊpm¸u cho ®¹i n·o kh«ng ®ñ, thêi gian kÐo dµi sÏ sinh ra nhøc®Çu, hoa m¾t, mÖt mái, trÝ nhí gi¶m sót. KÕt qu¶ lµ c¬m ¨nkh«ng ngon mµ ti-vi còng xem kh«ng kü, nhÊt cö l−ìng mÊt.Cho nªn kh«ng nªn võa ¨n c¬m võa xem ti-vi.

277- ¨n c¬m xongkh«ng nªn lµm viÖc ngay

¡n c¬m xong kh«ng nghØ mµ ®i lµm viÖc ngay sÏ ¶nh h−ëng®Õn søc khoÎ.

Bëi v× sau khi ¨n c¬m, çc m¹ch m¸u trªn ®−êng ruét vµ d¹dµy tr−¬ng lªn, l−îng m¸u ch¶y vÒ çc c¬ quan ruét vµ d¹ dµynhiÒu h¬n, nh− vËy cã lîi cho viÖc tiªu ho¸ vµ hÊp thu thøc ¨n. NÕu¨n c¬m xong ®i lµm viÖc ngay buéc m¸u ph¶i ®i tho¶ m·n nhu cÇucña çc khÝ quan vËn ®éng, lµm cho m¸u cung cÊp cho ®−êng ruétvµ d¹ dµy kh«ng ®ñ, viÖc ph©n tiÕt dÞch tiªu ho¸ bÞ gi¶m sót. NÕukÐo dµi cßn g©y ra çc bÖnh rèi lo¹n tiªu ho¸ vµ viªm d¹ dµy m·ntÝnh. H¬n n÷a, sau khi ¨n c¬m, trong d¹ dµy ®Çy thøc ¨n, khi lµmviÖc dÔ x¶y ra trÊn ®éng, kÐo gi·n m« ®−êng ruét, do ®ã mµ g©y ra®au ë vïng bông, sa d¹ dµy v.v... Cho nªn sau khi ¨n c¬m kh«ng

129 259 260

nªn lµm viÖc ngay. Tèt nhÊt lµ nªn nghØ kho¶ng mét tiÕng®ång hå råi h·y lµm viÖc lµ thÝch hîp .

278- sau khi ¨n c¬m kh«ngnªn vËn ®éng qu¸ m¹nh

Võa bu«ng b¸t ®òa xuèng ®· ch¹y ngay ra b·i nh¶y cao, ch¹ydµi, ®¸nh bãng ræ vµ lµm nh÷ng ®éng t¸c m¹nh lµ cã h¹i.

Bëi v× ¨n c¬m xong, trong d¹ dµy ®ang chøa ®Çy thøc ¨n, lËptøc ®i vËn ®éng qu¸ m¹nh, d¹ dµy sÏ bÞ trÊn ®éng, s«i lªn vµ nhu®éng d÷ déi, do ®ã mµ xuÊt hiÖn cac triÖu chøng r¹o rùc, n«n möa,®au bông v.v... vµ cßn cã thÓ dÉn ®Õn çc bÖnh nh− sa d¹ dµy, rèilo¹n tiªu ho¸ vµ viªm d¹ dµy m·n tÝnh v.v...Cho nªn sau khi ¨n c¬mkh«ng nªn vËn ®éng qu¸ m¹nh. ¡n c¬m xong kho¶ng mét tiÕngr−ìi h·y vËn ®éng m¹nh.

279- kh«ng nªn nhÞn ®ãi l©u

RÊt nhiÒu ng−êi ë thµnh phè cã thãi quen buæi s¸ng kh«ng ¨nb÷a s¸ng. ë n«ng th«n cã nhiÒu vïng, mçi ngµy chØ ¨n cã hai b÷a.Nh− vËy thêi gian bông rçng bÞ kÐo dµi. NhÞn ®ãi qu l©u kh«ng cãlîi cho søc khoÎ. Th−êng thÊy nhÊt lµ g©y ra bÖnh sái mËt.

Bëi v× khi bông ®ãi, viÖc ph©n tiÕt mËt bÞ gi¶m ®i, l−îngc«lestªrin trong mËt còng gi¶m, mµ hµm l−îng c«lestªrin l¹i kh«ngthay ®æi. NÕu thêi gian bông rçng qu dµi, c«lestªrin sÏ xuÊt hiÖntr¹ng th¸i b·o hoµ vµ l¾ng ®äng l¹i ë trong tói mËt, tõ ®ã mµ h×nhthµnh c«lestªrin ho¸ th¹ch. BÖnh nµy th−êng hay thÊy ë phô n÷®øng tuæi. Cho nªn kh«ng nªn nhÞn ®ãi qu¸ l©u.

280- b÷a tèi kh«ng nªn¨n qu¸ no

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh y nghiªn cøu ®· chøng minh, bÐoph× lµ triÖu chøng cña rÊt nhiÒu bªnh tËt vµ lµ tÝn hiÖu cña sù giµyÕu, nhÊt lµ bÖnh t©m huyÕt qu¶n. B÷a tèi ¨n qu¸ no, kh«ng nh÷ngdÔ dÉn ®Õn bÐo ph×, mµ cßn dÔ g©y nªn nhiÒu lo¹i bÖnh tËt.

Bëi v× b÷a tèi ¨n qu¸ no sÏ lµm cho ®−êng, axit amin, axit bÐotrong m¸u t¨ng lªn, lµm cho insulin ph©n tiÕt rÊt nhiÒu. Thªm n÷aban ®ªm ho¹t ®éng Ýt, n¨ng l−îng tiªu hao Ýt, nh÷ng chÊt dinhd−ìng trong m¸u dÔ chuyÓn ho¸ thµnh mì. Cho nªn b÷a tèi ¨n qu¸no dÔ sinh bÐo ph×. Ngoµi ra do insulin ph©n tiÕt qu¸ nhiÒu t¹othµnh nhãm tÕ bµo Bªta trong tuþ c¹n kiÖt, g©y nªn bÖnh ®¸i ®−êng.Cßn nguyªn nh©n n÷a lµ chÊt pr«tªin qu¸ thõa ë trong ®−êng ruétkh«ng thÓ tiªu ho¸ vµ hÊp thu ®−îc sÏ s¶n sinh ra çc chÊt nh−amin, indol, axit mËt v.v... Nh÷ng chÊt nµy kÝch thÝch thµnh ruét,l©u ngµy sÏ dÉn ®Õn ung th− ruét. Cho nªn b÷a ¨n tèi kh«ng nªn ¨nqu¸ no.

281- b÷a tèi kh«ng nªn¨n nh÷ng thøc ¨n

cã nhiÒu ®−êng

B÷a ¨n tèi hoÆc tr−íc khi ®i ngñ ¨n nh÷ng thø cã nhiÒu ®−ênglµm cho nång ®é mì trong m¸u t¨ng cao, kÕt qu¶ dÉn ®Õn x¬ cøng®éng m¹ch, g©y ra bÖnh cao huyÕt ¸p hoÆc bÖnh tim.

Bëi v× b÷a ¨n tèi ¨n nh÷ng thøc ¨n cã nhiÒu ®−êng, trong t×nhh×nh kh«ng ho¹t ®éng, lµm cho nång ®é mì trung tÝnh trong m¸ut¨ng lªn. Trong ®−êng tr¾ng cã ®−êng nho vµ ®−êng hoa qu¶ lµnh÷ng nguyªn liÖu ®Ó hîp thµnh mì, ®ång thêi kÝch thÝch tuû ph©n

130 261 262

tiÕt chÊt insulin. ViÖc ph©n tiÕt insulin t¨ng lªn cµng thóc ®Èy sùhîp thµnh mì. Cho nªn b÷a ¨n tèi kh«ng nªn ¨n nh÷ng thùc vËt cãnhiÒu ®−êng.

282- kh«ng nªn uèngn−íc nguéi ®Ó l©u ngµy

Kh«ng nªn ®Ó n−íc chÌ qua ®ªm, ®iÒu ®ã ®· thµnh thãi quencña nhiÒu ng−êi. Nh−ng n−íc nguéi ®Ó trong Êm l©u bèn n¨m ngµy,mµ vÉn coi lµ b×nh th−êng, vÉn cø uèng. Trªn thùc tÕ, uèng n−íc nguéi ®Ól©u ngµy còng tiÒm Èn mèi nguy hiÓm mang bÖnh.

N−íc ®un s«i ®Ó nguéi ®Ó qu¸ l©u ngµy, «-xy trong n−íc ®·bèc ®i gÇn hÕt, nh÷ng vËt h÷u c¬ bÞ ph©n gi¶i, nh÷ng vËt v« c¬ l¾ng®äng xuèng, do ®ã mµ mÊt hÕt gi¸ trÞ n−íc uèng. Thùc nghiÖm ®·chøng minh, n−íc kh«ng cã chÊt muèi axit nitrat, nh−ng ®Ó sau métngµy, mçi lÝt n−íc cã thÓ s¶n sinh 0,004 mg muèi axit nitrat, ®Ó sau3 ngµy cã 0,011 mg, sau 20 ngµy cã thÓ lªn ®Õn 0,73 mg. Muèi axitnitrat lµ chÊt cã thÓ g©y ung th−. Cho nªn n−íc ®un s«i ®Ó nguéihoÆc n−íc ®Ó trong phÝch n−íc, nhiÒu nhÊt chØ ®−îc ®Ó 3 ngµy.N−íc ®un s«i ®Ó nguéi kh«ng nªn ®Ó l©u.

283- kh«ng nªn uèng n−íc ch−a s«i kü

N−íc võa míi s«i ®· ®em pha trµ ngay hoÆc ®em uèng ngaylµ kh«ng khoa häc.

Môc ®Ých ®un n−íc s«i lµ ®Ó diÖt vi trïng trong n−íc l·, gi¶mbít nh÷ng chÊt cã ®éc. ThÝ nghiÖm ®· chøng minh, hµm l−înghalohydr«cacbon nh− cl«r«phoãc t¨ng lªn theo ®é n−íc nãng. Khin−íc nãng lªn ®Õn 100oC th× hµm l−îng cl«r«phãc vµ

halohydr«cacbon vÉn v−ît qu¸ ph¹m vi an toµn. Nh−ng n−íc s«isau 3 phót th× hµm l−îng Êy sÏ gi¶m xuèng trong ph¹m vi an toµn.Cho nªn ®Ó b¶o ®¶m an toµn, n−íc võa b¾t ®Çu s«i kh«ng nªn lÊy rauèng, mµ ph¶i ®un s«i liªn tôc trong 3 phót råi ®em dïng lµ tètnhÊt. Song còng kh«ng nªn ®Ó thêi gian s«i l©u qu¸.

284- kh«ng nªn phan−íc s«i vµo trøng gµ

N−íc s«i pha trøng gµ, kh«ng nh÷ng gi¸ trÞ dinh d−ìng caomµ cßn thuËn tiÖn. Cho nªn nhiÒu ng−êi rÊt thÝch pha n−íc s«i vµotrøng gµ ®Ó uèng. Trªn thùc tÕ, n−íc s«i pha trøng gµ, h¹i nhiÒu mµlîi Ýt.

Bëi v× n−íc s«i pha trøng gµ th−êng lµ nöa chÝn nöa sèng.Nh÷ng chÊt pr«tªin nh− thÕ nµy kh«ng dÔ bÞ hÊp thu. Trong trønggµ sèng cã chÊt “lßng tr¾ng trøng kh¸ng sinh vËt ” vµ chÊt “ menlßng tr¾ng trøng kh¸ng tuû”. ChÊt trªn cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn viÖchÊp thu vµ lîi dông çc sinh vËt tè cña c¬ thÓ. ChÊt d−íi cã thÓ ph¸ho¹i c«ng n¨ng tiªu ho¸ cña tuyÕn tuû. Ngoµi ra, trong trøng gµsèng th−êng cã çc lo¹i vi khuÈn, ¨n vµo rÊt dÔ m¾c bÖnh. Cho nªnkh«ng nªn pha n−íc s«i vµo trøng gµ. Nªn luéc cho trøng gµ chÝnråi h·y n th× sÏ kh«ng gÆp ph¶i nh÷ng bÖnh tËt nh− trªn.

285- Sau khi lao ®éng kh«ng nªn

uèng nhiÒu n−íc ngay

131 263 264

Sau khi lao ®éng, må h«i ra nhiÒu, sÏ thÊy kh¸t n−íc, thÊyn−íc lµ uèng õng ùc. Nh− vËy tuy cã ®ì kh¸t, nh−ng l¹i cã h¹i choth©n thÓ.

Bëi v× sau khi lao ®éng, nh÷ng m¹ch m¸u trªn ®−êng ruét d¹dµy ë tr¹ng th¸i co l¹i, ®¹i bé phËn m¸u tËp trung vµo çc c¬ b¾pmµ khi lao ®éng rÊt c¨ng th¼ng. NÕu lóc nµy mµ uèng nhiÒu n−íc,n¨ng lùc hÊp thu cña ®−êng ruét d¹ dµy rÊt kÐm, n−íc dÔ tÝch tô l¹ië trong ®−êng ruét d¹ dµy, lµm cho ng−êi ta c¶m thÊy buån b· khãchÞu, dÉn ®Õn tiªu ho¸ kÐm. §ång thêi, võa lao ®éng xong, buångtim ®ang cÇn ®−îc nghØ, nÕu lóc nµy mµ uèng rÊt nhiÒu n−íc,buång tim sÏ ph¶i co l¹i rÊt c¨ng, nh− vËy chØ lµm cho tim ph¶ilµm viÖc nhiÒu h¬n. Cho nªn sau khi lao ®éng kh«ng nªnuèng nhiÒu n−íc ngay.

286- bµn ¨nkh«ng nªn thÊp qu¸

Cã nhiÒu gia ®×nh khi ¨n c¬m th−êng cã thãi quen dïng bµn¨n nhá, hay ngåi xæm ¨n c¬m. Nh÷ng thãi quen nµy ®Òu kh«ngkhoa häc vµ còng cã h¹i.

Bëi v× dïng bµn ¨n nhá ®Ó ¨n c¬m, bµn ¨n thÊp, khi ngåi¨n kh«ng thÓ ngåi th¼ng ng−êi lªn ®−îc, kÕt qu¶ lµ do ngùccói xuèng nªn bông bÞ Ðp, do ®ã mµ ¶nh h−ëng ®Õn tuÇn hoµnm¸u trªn ®−êng tiªu ho¸, ¶nh h−ëng ®Õn sù ph©n tiÕt dÞch tiªuho¸, ®Õn nhu ®éng ruét vµ d¹ dµy, nÕu kÐo dµi sÏ bÞ ®au d¹ dµy.Cho nªn bµn n kh«ng nªn thÊp qu .

287- kh«ng nªnuèng trµ lóc ®ãi

Th−êng xuyªn uèng n−íc chÌ rÊt cã lîi cho c¬ thÓ. Nh−ng

bông ®ãi mµ uèng chÌ cã thÓ dÉn ®Õn “ Say chÌ".Bëi v× bông ®ãi mµ uèng chÌ sÏ bÞ say chÌ. BiÓu hiÖn say

chÌ lµ : tim ®Ëp m¹nh hoÆc chãng mÆt, ch©n tay mÖt mái,®øng ngåi kh«ng yªn, ®i th× l¶o ®¶o, c¶m thÊy bông ®ãi. Nãichung, ng−êi bÞ suy nh−îc hay bÞ yÕu thËn th× dÔ bÞ say chÌh¬n ng−êi khoÎ m¹nh. Cho nªn kh«ng nªn uèng n−íc chÌ lóc®ãi.

288- ¨n c¬m xong kh«ng nªn uèng n−íc chÌ ngay

Kh«ng Ýt ng−êi t−ëng r»ng, ¨n c¬m xong, uèng cèc n−íctrµ võa s¹ch måm l¹i võa dÔ tiªu ho¸. Kú thùc võa ¨n c¬m xongmµ uèng trµ ngay lµ kh«ng thÝch hîp.

Bëi v× ¨n c¬m xong mµ uèng chÌ ngay, trong l¸ chÌ cãrÊt nhiÒu chÊt tananh, vµo trong d¹ dµy cã thÓ lµm cho chÊtpr«tªin trong thøc ¨n sinh cøng. §ång thêi n−íc chÌ cã thÓ øcchÕ c¬ thÓ hÊp thu chÊt s¾t. Cho nªn sau khi ¨n c¬m kh«ngnªn uèng n−íc chÌ ngay. Tèt nhÊt lµ ¨n c¬m xong kho¶ng nöatiÕng h·y uèng n−íc chÌ.

289- kh«ng nªn uèng n−íc chÌ l¹nh

Uèng n−íc chÌ l¹nh kh«ng cã lîi cho søc khoÎ.Bëi v× uèng n−íc chÌ l¹nh, “ ho¶ khÝ ” trong c¬ thÓ cã

132 265 266

thÓ bÞ h¹ thÊp v× tÝnh l¹nh cña n−íc chÌ, vµ bµi tiÕt theo n−íctiÓu ra ngoµi. Uèng n−íc chÌ nãng th× tÝnh l¹nh cña chÌ theo “ho¶ khÝ ” cña c¬ thÓ mµ t¨ng lªn, lµm cho tinh thÇn ng−êi tas¶ng kho¸i, tai thÝnh m¾t tinh. Uèng n−íc chÌ l¹nh kh«ngnh÷ng mÊt hÕt t¸c dông gi¶i nhiÖt, h¹ ®êm mµ cßn cã h¹i lµ bÞl¹nh, kÐo ®êm v.v... Cho nªn kh«ng nªn uèng n−íc chÌ l¹nh.

290- Kh«ng nªnuèng n−íc chÌ ®Ó l©u

Trong l¸ chÌ cã tíi h¬n 100 chÊt ho¸ hîp. TÊt c¶ nh÷ngchÊt ho¸ hîp nµy ®Òu kh«ng cã h¹i cho c¬ thÓ. Nãi chung saukhi pha chÌ 4 – 6 phót b¾t ®Çu uèng lµ thÝch hîp. §Ó l©u sÏgi¶m mÊt nh÷ng chÊt ho hîp cã Ých ë trong chÌ.

Bëi v× n−íc chÌ pha råi mµ ®Ó mÊy tiÕng ®ång hå, ®ÆcbiÖt lµ ®Ó trong phÝch nãng hoÆc ®Ó trªn bÕp löa, th× sÏ sinh rabiÕn ho¸ vÒ ho¸ häc. Mïi th¬m cña n−íc chÌ sÏ mÊt ®i h−¬ngvÞ vèn cã cña chÌ vµ sÏ trë thµnh mÇu n©u. N−íc chÌ l¹nh sÏ bÞvÈn ®ôc, cuèi cïng sÏ ch¼ng cßn lµ n−íc chÌ n÷a. Lóc ®ãvitamin C vµ vitamin B trong chÌ sÏ bÞ ph huû. Cho nªn kh«ngnªn uèng n−íc chÌ ®Ó l©u.

291- Kh«ng nªn uèngchÌ mèc

Uèng n−íc chÌ ®· bÞ mèc kh«ng nh÷ng ch¼ng cã lîi mµcßn cã thÓ lµm cho ng−êi ta sinh bÖnh n÷a.

Bëi v× trong l¸ chÌ ®· biÕn chÊt sinh mèc cã rÊt nhiÒu®éc tè nÊm mèc. Nh÷ng ®éc tè nµy rÊt nguy hiÓm ®èi víi c¬thÓ con ng−êi. Th−êng xuyªn uèng ph¶i n−íc chÌ mèc cã thÓ

lµm cho çc c¬ quan gan thËn bÞ biÕn tÝnh, ho¹i tö, thËm chÝcßn cã thÓ dÉn ®Õn nguy hiÓm lµ m¾c bÖnh ung th−. Cho nªnkh«ng nªn uèng n−íc chÌ mèc.

292- kh«ng nªn th−êng xuyªn uèng n−ícchÌ ®Æc

Uèng n−íc chÌ cã rÊt nhiÒu çi lîi, nh−ng th−êng xuyªnuèng n−íc chÌ ®Æc th× l¹i cã h¹i.

Bëi v× trong n−íc chÌ ®Æc cã t−¬ng ®èi nhiÒu chÊt nhu,cã thÓ lµm cho niªm m¹c d¹ dµy co l¹i, chÊt pr«tªin r¾n l¹i,l¾ng xuèng vµ lµm lo·ng dÞch vÞ, ¶nh h−ëng ®Õn c«ng n¨ngtiªu ho¸. §ång thêi kÕt hîp qu¸ nhiÒu nhu toan vµ vitamin B1sÏ dÉn ®Õn thiÕu vitamin B1. Nh÷ng ng−êi bÞ bÖnh cao huyÕt¸p, bÖnh tim, bÖnh ®¸i th¸o ®−êng, bÖnh viªm gan, viªm thËnv.v... mµ uèng n−íc chÌ ®Æc vµo lóc ®ãi cã thÓ lµm cho bÖnhnÆng h¬n . Ngoµi ra chÊt nhu cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc hÊpthu chÊt s¾t cña c¬ thÓ, nÕu kÐo dµi sÏ sinh bÖnh thiÕu m¸uthiÕu chÊt s¾t. NÕu bµ mÑ ®ang cho con bó mµ uèng n−íc chÌ®Æc th× s÷a sÏ Ýt ®i; tr−íc khi ngñ mµ uèng n−íc chÌ ®Æc sÏ ¶nhh−ëng ®Õn giÊc ngñ. N−íc chÌ ®Æc cßn cã thÓ øc chÕ sù ph©ntiÕt dÞch tiªu ho¸ g©y nªn bÖnh t¸o bãn. Cho nªn kh«ng nªnth−êng xuyªn uèng n−íc chÌ ®Æc.

293- Kh«ng nªn nÊu n−íc chÌ

LÞch sö uèng trµ cña Trung Quèc ®· cã tõ l©u ®êi. Tr−íctriÒu ®¹i nhµ Minh, ng−êi ta th−êng bá chÌ vµo trong Êm råinÊu, n−íc chÌ rÊt nång. Ngµy nay cã ®Þa ph−¬ng vÉn cßn cãthãi quen nµy. Thùc tiÔn chøng minh , nÊu chÌ kh«ng tèt b»ng pha

133 267 268

chÌ.Bëi v× trong l chÌ cã mét chÊt nhu toan vÞ ch¸t. D−íi t¸c

dông nhiÖt ®é cao, chÊt nhu toan sÏ tan ra rÊt nhiÒu, t¨ng thªm®é ch¸t ®¾ng ë trong n−íc chÌ vµ ph¸ ho¹i nh÷ng chÊt vitamin ëtrong chÌ. Cho nªn kh«ng nªn nÊu n−íc chÌ , mµ nªn pha trµ ®Ó uèng.

294- kh«ng nªnuèng qu¸ nhiÒu n−íc chÌ

Uèng chÌ võa ph¶i chØ cã lîi chø kh«ng cã h¹i. Nh−nguèng qu¸ nhiÒu th× l¹i cã h¹i mµ kh«ng cã lîi.

Bëi v× trong l¸ chÌ cã nguyªn tè vi l−îng fluor. Fluor tuylµ mét trong nh÷ng nguyªn tè vi l−îng cÇn thiÕt cho c¬ thÓ,song nhu cÇu sinh lý mçi ngµy chØ cÇn tõ 1 ®Õn 1,5 mg. VËymµ qua sù kiÓm nghiÖm trªn 20 lo¹i chÌ, th× hµm l−îng fluortrong chÌ cao h¬n gÊp 10 lÇn, thËm chÝ hµng tr¨m lÇn so víiçc lo¹i thùc phÈm kh¸c. NÕu chÊt fluor vµo trong c¬ thÓ nhiÒuh¬n møc an toµn mçi ngµy tõ 3 ®Õn 4,5mg th× sÏ dÉn ®Õn tÝchtô tróng ®éc. Ng−êi tróng ®éc fluor th−êng cã biÓu hiÖn menr¨ng biÕn mµu (thµnh mµu vµng, mµu n©u hoÆc mµu ®en), triÖuchøng vÒ x−¬ng lµ tø chi vµ x−¬ng sèng bÞ ®au, sai khípx−¬ng, bÞ bÖnh tª liÖt v.v... Cho nªn kh«ng nªn uèng qu¸nhiÒu n−íc chÌ. Mçi ngµy kh«ng nªn uèng qu¸ 5gam chÌ. TètnhÊt lµ kh«ng nªn uèng chÌ b¸nh, bëi v× hµm l−îng fluor trong®ã rÊt cao.

295- kh«ng nªn pha trµ b»ng cèc b¶o «n

Dïng cèc b¶o «n ®Ó pha trµ, kh«ng nh÷ng sÏ lµm mÊt ®i

mïi th¬m vèn cã cña trµ, mµ cßn lµm cho n−íc trµ bÞ ch¸t ®¾ng,nh÷ng chÊt vitamin bÞ ph¸ ho¹i.

Trong l¸ chÌ cã chÊt nhu toan, chÊt trµ kiÒm, dÇu th¬mvµ rÊt nhiÒu chÊt vitamin. Dïng cèc b¶o «n ®Ó pha trµ, n−íctrµ bÞ gi÷ ë nhiÖt ®é cao trong thêi gian t−¬ng ®èi dµi, cø nh−bÞ nÊu trong n−íc s«i vËy, kÕt qu¶ lµ chÊt dÇu th¬m bÞ bay ®i,lµm gi¶m ®i rÊt nhiÒu mïi th¬m cña chÌ. §ång thêi n−íc chÌnång qu¸, chÊt nhu toan, trµ kiÒm qu¸ nhiÒu, lµm cho n−ícchÌ cã vÞ ch¸t ®¾ng, uèng vµo rÊt khã chÞu, vitamin C vµvitamin P còng bÞ mÊt ®i rÊt nhiÒu. Cho nªn kh«ng nªn pha trµb»ng cèc b¶o «n.

296- khi sèt nãng kh«ng nªnuèng n−íc chÌ ®Æc

Nh÷ng ng−êi bÞ sèt c¶m cóm mµ uèng n−íc chÌ nãng vµ®Æc, rÊt kh«ng cã lîi cho viÖc phôc håi søc khoÎ.

BëØ v× trong l¸ chÌ cã chÊt trµ kiÒm cã thÓ lµm t¨ng nhiÖt®é trong c¬ thÓ. §ång thêi n−íc chÌ cßn cã thÓ lµm gi¶m ®ihoÆc v« hiÖu ho¸ t¸c dông cña thuèc bÖnh. Cho nªn khi ®angsèt th× kh«ng nªn uèng n−íc chÌ ®Æc, mµ chØ nªn uèng n−ícchÌ lo·ng hoÆc n−íc ®un s«i mµ th«i.

297- Ng−êi thiÕu m¸u kh«ng nªn uèng n−íc chÌ

ThiÕu m¸u lµ bÖnh th−êng thÊy, nhiÒu nhÊt lµ nh÷ngng−êi thiÕu m¸u ®o thiÕu chÊt s¾t. Trong c¬ thÓ thiÕu chÊt s¾tsÏ ¶nh h−êng ®Õn viÖc hîp thµnh chÊt hemoglobin trong c¬thÓ, ng−êi bÖnh sÏ cã biÓu hiÖn s¾c mÆt tr¾ng bÖch, cho¸ng

134 269 270

v¸ng, kiÖt søc, thë m¹nh, tim ®Ëp m¹nh v.v... Ng−êi bÞ bÖnhthiÕu m¸u mµ uèng n−íc chÌ sÏ lµm cho bÖnh cµng nÆng thªm.

Bëi v× chÊt s¾t trong thøc ¨n nhËp vµo ®−êng tiªu ho¸,qua t¸c dông cña dÞch vÞ, chÊt s¾t bËc cao chuyÓn thµnh chÊts¾t bËc thÊp th× míi ®−îc c¬ thÓ hÊp thu. Trong chÌ cã métl−îng nhu toan rÊt lín, nhu toan rÊt dÔ kÕt hîp víi chÊt s¾t bËcthÊp, h×nh thµnh chÊt nhu toan s¾t kh«ng tan, do ®ã mµ trëng¹i cho viÖc hÊp thu chÊt s¾t, khiÕn cho bÖnh thiÕu m¸u cµngthªm trÇm träng. Cho nªn ng−êi mang bÖnh thiÕu m¸u th×kh«ng nªn uèng n−íc chÌ.

298- Kh«ng nªn uèngn−íc chÌ khi uèng thuèc

bæ m¸u cã chÊt s¾t.

ChÌ lµ mét thø ®å uèng ng−êi ta dïng rÊt nhiÒu. UèngchÌ mét çch thÝch ®¸ng th× cã thÓ cã lîi cho thÇn kinh vµ trÝnhí, cã thÓ lµm gi·n g©n cèt, bít mÖt mái, cã thÓ lµm cho ®ìkh¸t vµ gi¶m bít phiÒn muén, rÊt cã lîi cho søc khoÎ. HiÖnnay ng−êi ta ®· biÕt ë trong chÌ cã rÊt nhiÒu thµnh phÇn ho¸häc, trong ®ã chÊt tananh chiÕm tõ 3 ®Õn 13%, hµm l−îngcaphªin chiÕm kho¶ng 2 ®Õn 4%.

Nh÷ng ng−êi thiÕu m¸u th−êng lµ do thiÕu chÊt s¾t mµra, bæ sung chÊt s¾t lµ lo¹i thuèc chñ yÕu ®Ó ch÷a bÖnh thiÕum¸u do thiÕu chÊt s¾t. NÕu trong khi uèng thuèc bæ m¸u cãchÊt s¾t mµ l¹i ®i uèng n−íc chÌ th× chÊt tananh trong chÌ vµchÊt s¾t hîp thµnh chÊt tananh s¾t l¾ng xuèng, do ®ã mµ gi¶mmÊt hiÖu qu¶ cña thuèc, vµ sÏ kÝch thÝch cho d¹ dµy vµ ruétg©y nªn t¸c dông phô kh«ng cã lîi cho d¹ dµy. Cho nªn nh÷ngbÖnh nh©n thiÕu m¸u ®ang dïng thuèc bæ m¸u cã chÊt s¾t th×

kh«ng nªn uèng n−íc chÌ. Mét ng−êi b×nh th−êng mµ uèngchÌ nhiÒu trong mét thêi gian dµi còng cã thÓ dÉn ®Õn thiÕum¸u.

299- kh«ng nªn nhai b· chÌ

Uèng n−íc chÌ rÊt cã lîi cho søc khoÎ. Nh−ng cã mét sèng−êi sau khi uèng n−íc chÌ con nhai b· chÌ th× l¹i cã h¹i. Bëiv× kh«ng khÝ vµ thæ nh−ìng bÞ « nhiÔm bëi ph©n ho¸ häc vµthuèc trõ s©u ngµy cµng nghiªm träng. §ång thêi trong qu¸tr×nh gia c«ng s¶n xuÊt chÌ, do t¸c dông nhiÖt gi¶i cña cacbit,chÌ bÞ « nhiÔm vµ cã nhiÒu chÊt lµm gi¶m mïi th¬m cña chÌ.Nh÷ng chÊt nµy khã tan trong n−íc, nh−ng cã thÓ dÉn ®Õn ungth−. NÕu nhai b· chÌ nµy, chÊt g©y ung th− cã thÓ ®äng l¹i ëtrong c¬ thÓ. Cho nªn kh«ng nªn nhai b· chÌ. Sau khi uèngn−íc chÌ råi th× ®æ b· chÌ ®i, cho dï çnh chÌ cã t−¬i non nh−thÕ nµo còng kh«ng nªn ¨n.

300- r−îu nhÑkh«ng nªn ®Ó l©u

“ R−îu cµng ®Ó l©u cµng th¬m ”. C©u nãi nµy ®èivíi r−îu tr¾ng hoÆc r−îu vµng th× còng cã lý lÏ nhÊt®Þnh. Nh−ng ®èi víi r−îu nhÑ nh− bia, r−îu nho v.v... th×kh«ng nh− vËy.

Bëi v× trong qu¸ tr×nh cÊt gi÷, r−îu tr¾ng cã thÓ lµmcho t¹p cån ë trong r−îu dÇn dÇn ho¸ thµnh «xy sinh raeste rÊt th¬m vµ lµm cho chÊt axªtan ®ªhit ë trong r−îubèc lªn. §ång thêi nh÷ng ph©n tö r−îu vµ ph©n tö n−íc

135 271 272

sinh ra t¸c dông tô hîp, lµm cho cån r−îu rÊt th¬m, chÊt®¾ng cña r−îu hoÆc gi¶m thiÓu hoÆc mÊt ®i. Cho nªncµng ®Ó l©u cµng th¬m. Song thêi gian cÊt gi÷ còng cãmét h¹n ®é nhÊt ®Þnh. Trong çc lo¹i r−îu nhÑ nh− bia,r−îu nho, do hµm l−îng chÊt ®¹m vµ chÊt ®−êng rÊtnhiÒu, dÔ trë thµnh æ sinh tr−ëng lý t−ëng cho çc lo¹i visinh vËt, lµm cho r−îu biÕn chÊt, trë nªn chua. Cho nªnr−îu nhÑ kh«ng nªn cÊt gi÷ l©u. Nãi chung bia ®ãng chaicã thÓ cÊt gi÷ ®−îc 4 – 5 th¸ng, cßn bia t−¬i th× chØ cãthÓ cÊt gi÷ ®−îc 2 – 3 ngµy.

301- tr−íc khi ¨nkh«ng nªn uèng r−îu

Uèng r−îu tr−íc råi ¨n c¬m sau lµ mét çch lµm sailÇm kh«ng tèt.

Bëi v× uèng r−îu tr−íc khi ¨n, trong d¹ dµy trèngrçng, niªm m¹c d¹ dµy vµ thùc ®¹o bÞ chÊt cån kÝch thÝchdÔ ph¸t sinh tæn th−¬ng lµm cho ®au ®ín, n«n möa, ch¶ym¸u, nÕu nÆng h¬n th× bÞ viªm d¹ dµy cÊp tÝnh. Cho nªntr−íc khi ¨n kh«ng nªn uèng r−îu. Nªn ¨n c¬m råi míiuèng, v× trong d¹ dµy ®· cã thøc ¨n sÏ nhanh chãng gi¶mbít sù hÊp thu cån r−îu, sù kÝch thÝch cña r−îu cònggi¶m bít ®i, ph¶n øng xÊu còng Ýt h¬n vµ chËm l¹i.

302- kh«ng nªn dïng

r−îu tr¾ng ®Ó gi¶i ®éc

Ngµnh y dïng r−îu cån ®Ó lµm thuèc s¸t trïng, tiªu®éc, nh−ng cã mét sè ng−êi l¹i hiÓu lÇm r»ng r−îu cã thÓgi¶i ®éc. Cho nªn ¨n ph¶i thùc vËt mèc liÒn uèng r−îu ®Ógi¶i ®éc; ng−êi bÞ tróng ®éc thøc ¨n còng uèng r−îu ®Ógi¶i ®éc. Trªn thùc tÕ, ®ã lµ mét çch lµm sai lÇm.

Thµnh phÇn chñ yÕu cña r−îu lµ cån ªtilic, cã t¸cdông diÖt khuÈn nhÊt ®Þnh. Song chóng kh«ng thÓ tiªutrõ ®−îc ®éc tè cña vi trïng trong thùc vËt mèc ®−îc,còng kh«ng thÓ tiªu trõ ®−îc ®éc tÝnh cña çc chÊt ®éckh¸c. Sö dông r−îu tr¾ng nh− mét lo¹i thuèc gi¶i ®éc lµrÊt nguy hiÓm. Cho nªn kh«ng nªn dïng r−îu tr¾ng ®Ó gi¶i ®éc.

303- nam giíi kh«ng nªn dïng r−îu ®ÓkÝch thÝch tÝnh dôc

Kh«ng Ýt ng−êi cho r»ng nam giíi sau khi uèngr−îu cã thÓ kÝch thÝch tÝnh dôc. Trªn thùc tÕ, ®©y lµ métsù hiÓu lÇm.

Bëi v× r−îu kh«ng nh÷ng kh«ng lµm t¨ng thªm tÝnhdôc cña nam giíi, mµ hoµn toµn ng−îc l¹i, r−îu cßn cãthÓ lµm gi¶m chÊt kÝch tè, lµm cho tÝnh dôc vµ n¨ng lùccña nam giíi gi¶m ®i râ rÖt. Cho nªn nam giíi kh«ng nªnuèng r−îu ®Ó t¨ng dôc.

304- kh«ng nªn uèng r−îu ®Ó chèng rÐt

136 273 274

Sau khi uèng r−îu, toµn th©n Êm ¸p, cã c¶m gi¸cng−êi nãng lªn, cã thÓ chèng rÐt. Nh−ng ®ã chØ lµ t¹mthêi. NÕu xÐt vÒ thêi gian dµi, sau khi uèng r−îu sÏ lµmcho kh¶ n¨ng chèng rÐt gi¶m ®i hoÆc x¶y ra sù cè.

Bëi v× sau khi uèng r−îu, çc m¹ch m¸u d−íi datr−¬ng lªn, l−u l−îng m¸u t¨ng lªn, líp da Êm lªn.Nh−ng ®ång thêi, líp da to¶ nhiÖt còng nhiÒu h¬n vµnhanh h¬n. KÕt qu¶ lµ sau khi to¶ nhiÖt, nhiÖt ®é trongng−êi gi¶m xuèng rÊt nhanh, c¶m gi¸c ín l¹nh l¹i tiÕptôc x¶y ra, dÔ sinh ra nhøc ®Çu, c¶m m¹o hoÆc c¶m l¹nh.Cho nªn kh«ng nªn uèng r−îu ®Ó chèng rÐt.

305- Kh«ng nªn¨n nhiÒu trøng gµ

ChÊt dinh d−ìng ë trøng gµ t−¬ng ®èi nhiÒu, ®Æc biÖt lµchÊt anbumin vµ nhiÒu chÊt kho¸ng, cho nªn mäi ng−êi ®ÒuthÝch ¨n. Nh−ng kh«ng ph¶i cø ¨n nhiÒu lµ tèt. C¨n cø vµokiÓm nghiÖm l©m sµng cña çc nhµ dinh d−ìng häc, th× trongvßng 24 tiÕng ®ång hå, mét ng−êi ¨n 40 qu¶ trøng gµ vµ métng−êi ¨n 3 qu¶ trøng gµ ®Òu hÊp thu ®−îc mét l−îng anbuminnh− nhau. Nãi chung mçi ngµy mét ng−êi chØ nªn ¨n 3 ®Õn 4qu¶ trøng gµ lµ ®ñ. S¶n phô ¨n nhiÒu h¬n còng kh«ng cã lîi, b¾td¹ dµy vµ thËn ph¶i lµm viÖc nhiÒu, kh«ng cã lîi cho søc khoÎ.

§Ó n©ng cao gi¸ tri dinh d−ìng cña trøng gµ, nªn chó ý¨n nhiÒu chÊt rau, hoa qu¶, còng nªn ¨n thªm çc chÊt x¬, ¨nthªm çc chÕ phÈm lµm tõ ®Ëu, ¨n t«m, ç, thÞt , ®Ó cho çcchÊt dinh d−ìng cña çc mãn n bæ sung cho nhau.

306- Nh÷ng ng−êi nµo kh«ng nªn dïng

s÷a ong chóa

S÷a ong chóa lµ lo¹i dinh d−ìng cao cÊp, nh−ng kh«ngph¶i ng−êi nµo dïng còng ®Òu tèt c¶, mÊy lo¹i ng−êi sau ®©ykh«ng nªn dïng s÷a ong chóa :

1/ HuyÕt ¸p thÊp : V× trong s÷a ong chóa cã nh÷ng chÊtcã thÓ c¶n trë ho¹t ®éng cña buång tim, lµm në ®éng m¹chhuyÕt qu¶n, cã t¸c dông h¹ huyÕt ¸p. Cho nªn ng−êi huyÕt ¸pthÊp th× kh«ng nªn dïng s÷a ong chóa.

2/ §−êng huyÕt thÊp : Trong s÷a ong chóa cã chÊt insulin,cã thÓ t¨ng c−êng t¸c dông cña chÊt insulin trong c¬ thÓ, cµnglµm t¨ng ph¶n øng ®−êng huyÕt thÊp.

3/ Ng−êi qu¸ mÉn c¶m : Trong s÷a ong chóa cã chÊtanbumin l¹ lÊy tõ phÊn hoa mµ ra vµ chÊt ®éc cña näc ong, ®èivíi ng−êi qu¸ mÉn c¶m hoÆc ng−êi cã ph¶n øng víi phÊn hoath× sÏ sinh ph¶n øng qu¸ mÉn c¶m.

4/ §au bông ®i ngoµi : Trong s÷a ong chóa cã chÊt ®éccña näc ong cã t¸c dông lµm rèi lo¹n c«ng n¨ng cña ®−êngruét, cho nªn ng−êi bÞ ®au bông ®i ngoµi kh«ng nªn dïng s÷a ongchóa.

5/ Ng−êi cã thai : Trong s÷a ong chóa cã chÊt kÝch thÝch,cã t¸c dông kÝch thÝch tö cung co hÑp l¹i g©y c¶n trë cho sùph¸t triÓn cña thai nhi, cho nªn ng−êi cã thai kh«ng nªn dïng.

6/ Ng−êi cã bÖnh truyÒn nhiÔm ®ang sèt : §«ng y chor»ng bÖnh truyÒn nhiÔm lµ do “ngo¹i tµ” dÉn ®Õn, thêi kú ®angsèt ph¶i lÊy viÖc gi¶i nhiÖt lµ chÝnh, kh«ng nªn dïng s÷a ongchóa ®Ó t¨ng thªm chÊt bæ, ®Ò phßng bÖnh t×nh sÏ kÐo dµi.

137 275 276

307- Nh÷ng ng−êi nµo kh«ng nªn ¨n l¹c ?

Trong l¹c cã mét hµm l−îng dÇu ng−ng huyÕt rÊt lín, cãthÓ rót ng¾n thêi gian ng−ng huyÕt, dÔ g©y nªn t¾c m¹ch m¸u.Tuy nã cã nhiÒu hµm l−îng axit bÐo kh«ng b·o hoµ, nh−ngchÊt axit Êy cã thÓ lµm cho axit bÐo cã tÝnh b·o hoµ ë trongm¸u l¾ng ®äng vµ thÈm thÊu ë thµnh huyÕt qu¶n, dÉn ®Õnchøng x¬ cøng ®éng m¹ch, cho nªn nh÷ng ng−êi giµ vµ nh÷ngng−êi ®øng tuæi bÞ x¬ cøng ®éng m¹ch vµ nh÷ng ng−êi bÞ øm¸u do ng· th× kh«ng nªn ¨n l¹c. Ngoµi ra trong l¹c cã nhiÒuchÊt dÇu cho nªn nh÷ng ng−êi bÞ viªm tói mËt vµ ®· c¾t tóimËt th× trong ng−êi kh«ng cßn nhiÒu l−îng mËt dù tr÷, kh«ngthÓ tiªu ho¸ mét l−îng lín dÇu ë trong l¹c ®−îc, sÏ lµm chogan ph¶i lµm viÖc rÊt nhiÒu ®Ó tiÕt ra chÊt mËt, nh− vËy sÏ tænh¹i cho c«ng n¨ng cña gan. Cho nªn nh÷ng ng−êi ®· cã bÖnhvÒ mËt th× kh«ng nªn ¨n l¹c. L¹c khã tiªu ho¸ vµ cã t¸c dônglµm tr¬n ®−êng ruét, cho nªn nh÷ng ng−êi cã bÖnh ®−êng ruétcòng kh«ng nªn ¨n l¹c.

308- Kh«ng nªn ¨n s÷a bßvµ s÷a ®Ëu nµnh

khi ®ang dïng ®an s©m

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cã chuyªn gia nghiªn cøu ®· chor»ng : “Khi ®ang dïng ®an s©m th× kh«ng nªn ¨n s÷a bß vµ s÷a®Ëu nµnh”. Bëi v× nh÷ng chÊt hydr« gèc «xit vµ hydr« xªt«ntrong ®an s©m cã thÓ kÕt hîp víi çc chÊt kali, magiª, chÊt s¾t

cã rÊt nhiÒu trong s÷a bß vµ ®Ëu nµnh h×nh thµnh chÊt x¬, lµmgi¶m hiÖu qu¶ cña thuèc, cho nªn tèt nhÊt lµ kh«ng nªn dïngcïng mét lóc.

309- Kh«ng nªn¨n x× dÇu sèng

Cã mét sè ng−êi cã thãi quen trén x× dÇu vµo rau sènghoÆc thøc ¨n nguéi ®Ó ¨n, nh− vËy lµ kh«ng vÖ sinh.

Bëi v× trong x× dÇu sèng cã nhiÒu vi khuÈn g©y bÖnh, cßncã x× dÇu chÕ biÕn kh«ng ®óng qui çch, nªn x× dÇu cßn cãmïi mèc, mïi cay, cã ®éc. NÕu ®em kiÓm nghiÖm cã thÓ ph¸thiÖn ra nh÷ng vi trïng ®−êng ruét. NÕu ®em x× dÇu nµy trénngay vµo thøc ¨n nguéi hoÆc chÊm b¸nh m×, b¸nh chÎo mµ ¨nth× sÏ cã nguy c¬ m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm. Do ®ã, trõ nh÷nglo¹i x× dÇu cao cÊp cã thÓ dïng ngay ®−îc, nãi chung kh«ngnªn ¨n x× dÇu sèng, mµ nªn dïng ®Ó xµo, nÊu. Nh−ng còngkh«ng nªn ®Ó l©u sau khi xµo nÊu, mµ nªn ¨n ngay. NÕu ®Ó l©usÏ bay mÊt nhiÒu chÊt tèt trong x× dÇu. Chai x× dÇu míi mua vÒcã thÓ bá vµo chai mÊy nh¸nh tái ®Ó gi÷ ®−îc l©u.

310- Ng−êi ®au m¾t kh«ng ®−îc ¨n tái

NhiÒu ng−êi thÝch ¨n tái. Nh−ng nÕu ¨n tái liªn tôc nhiÒungµy, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ng−êi ®au m¾t th× l¹i rÊt cã h¹i.Ng−êi ta th−êng nãi : " Cñ tái cã tr¨m çi lîi, duy chØ cã métçi h¹i cho m¾t ”. Cã ng−êi b×nh th−êng rÊt thÝch ¨n tái, ®Õnkhi 50 - 60 tuæi míi c¶m thÊy m¾t mê ®i, thÞ lùc gi¶m sót, taiï v.v... Hä kh«ng biÕt r»ng ®ã lµ hËu qu¶ cña viÖc ¨n nhiÒu tái.

138 277 278

Cã mét sè ng−êi m¾c bÖnh cËn thÞ hoÆc nh÷ng bÖnh kh¸c vÒm¾t, tuy ®· uèng thuèc ch÷a ch¹y, nh−ng vÉn kh«ng kiªng ¨ntái, kÕt qu¶ ®iÒu trÞ kh«ng khái. VÒ mÆt y häc ng−êi ta yªu cÇu, ng−êi m¾c bÖnh vÒ m¾t khi ®iÒu trÞ th× cã 5 ®iÒu kiªng kþ tøclµ kiªng ¨n nh÷ng chÊt cã tÝnh kÝch thÝch nh− tái, hµnh t©y,hµnh ta, gõng sèng vµ ít, nÕu kh«ng th× ch÷a kh«ngkhái bÖnh.

311- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþ cña ng−êi bÞ sái thËn

1/ Kh«ng ®−îc hót thuèc l¸, uèng r−îu, uèng n−íc chÌ®Æc, cµ phª, ®Ó ®Ò phßng kÝch thÝch thµnh d¹ dµy vµ lµm chochÊt vÞ toan tiÕt ra qu¸ nhiÒu mµ dÉn ®Õn hiÖn t−îng co tói mËt,viÖc tiÕt mËt bÞ trë ng¹i lµm cho gan bÞ quÆn ®au.

2/ Kh«ng ®−îc ¨n nh÷ng chÊt cã th¶o toan vµ kali. BÖnhnh©n ph¶i ¨n thËt Ýt nh÷ng lo¹i rau cã nhiÒu chÊt th¶o toan nh−rau ch©n vÞt, hå ®µo, l¹c, s«c«la v.v... ¡n nhiÒu thøc ¨n giµuchÊt kali th× vÒ mÆt t¸c dông ho¸ häc dÔ h×nh thµnh sái mËt.

3/ Kh«ng ®−îc ¨n giÊm vµ thø cã axit. ¡n nhiÒu qu¶chua nh− chanh, m¬, t¸o xanh, mËn lµ nh÷ng chÊt dÔ kÝchthÝch t¸ trµng ph©n tiÕt nhiÒu, tói mËt bÞ co l¹i, cã thÓ lµm ®au gan.

4/ Kh«ng ®−îc uèng thuèc tr nh thai.5/ Kh«ng ®−îc n nh÷ng thøc n cã nhiÒu mì.6/ Kh«ng ®−îc n nhiÒu qu , uèng nhiÒu qu .7/ Kiªng chÊt cholestªrin. Kh«ng ¨n gan, ãc, bÇu dôc, x−¬ng

g©n ®éng vËt vµ çc lo¹i ç, trøng gµ v.v...

312- Ng−êi viªm thËn kh«ng nªn ¨n chuèi tiªu

Trong chuèi tiªu cã nhiÒu chÊt muèi kali, nÕu ng−êi bÞviªm thËn ¨n nhiÒu chuèi tiªu còng tøc lµ ¨n nhiÒu muèi kali,nh− vËy sÏ lµm cho nång ®é kali trong m¸u t¨ng lªn nhanhchãng, g©y nªn ngé ®éc kali, lµm cho bÖnh t×nh cµng nÆngthªm. Ngoµi ra cßn cã thÓ bÞ ®au bông ®i ngoµi. Cho nªn,ng−êi bÞ viªm thËn khi chÊt kali trong m¸u cao th× kh«ng nªn ¨nchuèi tiªu.

313- Ng−êi bÞ bÖnh thËn kh«ng nªn ¨n nh÷ng thøc ¨n cã nhiÒu

anbumin

ThËn lµ c¬ quan bµi tiÕt quan träng nhÊt, c«ng n¨ng chñyÕu cña nã lµ h×nh thµnh vµ bµi tiÕt n−íc tiÓu vµ cã thÓ bµi ranhËp vµo nh÷ng chÊt ®éc trong c¬ thÓ vµ nh÷ng chÊt phÕ th¶isau khi thøc ¨n ®· chuyÓn ho¸ t¹o thµnh. Khi c¬ quan thËn bÞnhiÔm bÖnh cã thÓ dÉn ®Õn hiÖn t−îng cã mét sè lín chÊtanbumin nhËp vµo n−íc tiÓu råi bµi tiÕt ra ngoµi hoÆc v× c«ngn¨ng bµi tiÕt bÞ trë ng¹i mµ dÉn ®Õn chÊt phÕ th¶i sau khianbumin ®· chuyÓn ho¸ tån ®äng l¹i ë trong c¬ thÓ. C¶ hait×nh huèng nµy ®Òu cã thÓ g©y nªn nh÷ng hËu qu¶ nghiªmträng. Cho nªn ng−êi bÞ bÖnh viªm thËn cÇn ph¶i h¹nchÕ ¨n nh÷ng thøc ¨n cã nhiÒu anbumin, nÕu kh«ng sÏkh«ng cã lîi cho viÖc phôc håi c«ng n¨ng cña thËn.

314- Nh÷ng ng−êi ®au r¨ng, ®au d¹ dµy

139 279 280

kh«ng nªn ¨n t¸o

Nh÷ng ng−êi ®au r¨ng, ®au d¹ dµy th× kh«ng nªn ¨n t¸o.Trong t¸o cã çc chÊt ®−êng, anbumin, axit h÷u c¬, chÊt nhÇy,çc lo¹i vitamin A, B1, B2, C vµ cã mét Ýt chÊt kali, ph«tpho,chÊt s¾t rÊt cã Ých cho c«ng n¨ng cña d¹ dµy, cã thÓ ch÷a çcbÖnh t× vÞ nh− khÝ h−, kÐm ¨n, ®i ngoµi v.v... còng cã lîi cho©m huyÕt, ch÷a çc bÖnh thiÕu m¸u, tiªu b¶n m¸u bÞ gi¶mv.v... Nh−ng nh÷ng ng−êi bÞ bÖnh ®Çy h¬i, bÖnh ®au r¨ng mµ¨n t¸o th× lµm cho chøng thùc nhiÖt t¨ng lªn, bÖnh ®au r¨ng t¸iph¸t nÆng h¬n vµ bÞ ®Çy bông. Cho nªn kh«ng nªn ¨n nhiÒu t o,kh«ng cã lîi cho søc khoÎ.

315- nh÷ng ®iÒu kiªng kþtrong ¨n uèng

cña ng−êi bÞ bÖnh rông tãc

Ng−êi bÞ bÖnh rông tãc kh«ng nªn ¨n nh÷ng mãn ¨nchua cay nh− ít, tái, giÊm, ®Æc biÖt lµ r−îu. Trong thêi gianch÷a bÖnh, bÖnh nh©n nªn ¨n qu¶ hå ®µo lµ thÝch hîp nhÊt,mçi buæi tèi nªn ¨n 2 - 3 qu¶, nªn çch xa b÷a ¨n mét chót ®ÓhÊp thô chÊt dinh d−ìng ®−îc nhiÒu. Th−êng xuyªn ¨n qu¶ hå®µo, ng−êi tãc b¹c còng cã thÓ trë nªn ®en.

316- Kh«ng nªn¨n trøng gµ víi ®Ëu t−¬ng

Kh«ng ®−îc ¨n trøng gµ víi ®Ëu t−¬ng, bëi v× trong ®Ëut−¬ng cã chÊt men anbumin, cã thÓ ng¨n c¶n ho¹t tÝnh cña

anbumin, ¶nh h−ëng ®Õn sù tiªu ho¸ vµ hÊp thô cña anbumin.Vµ trong lßng tr¾ng trøng gµ cã chÊt kÕt dÝnh, cã thÓ kÕt hîpvíi men anbumin, lµm cho sù ph©n gi¶i cña anbumin bÞtrë ng¹i, lµm gi¶m mÊt tØ lÖ hÊp thu chÊt anbumin cñac¬ thÓ.

317- Kh«ng nªn ®æ mËt ongvµo n−íc ®ang s«i

MËt ong kh«ng nh÷ng cã hµm l−îng ®−êng rÊt lín, mµcßn cã rÊt nhiÒu chÊt men, vitamin, chÊt kho¸ng. ThËt lµ métchÊt dinh d−ìng tuyÖt vêi. Khi pha mËt ong ®Ó uèng, n−ícnãng kh«ng nªn qu¸ 600 C. Bëi v× n−íc s«i qu¸ mµ ®æ mËt ongvµo th× sÏ lµm mÊt mµu s¾c, h−¬ng th¬m vµ mïi vÞ tù nhiªncña mËt ong. Kh«ng nh÷ng thÕ, nã cßn cã thÓ tuú theo møc ®émµ ph¸ huû thµnh phÇn dinh d−ìng cña mËt ong, gi¶m mÊtnhiÒu gi¸ trÞ dinh d−ìng cña mËt. Cho nªn, kh«ng nªn dïngn−íc qu¸ s«i ®Ó pha mËt ong.

318- Kh«ng nªn ¨n nhiÒu thùc vËt cã axit

C¬ thÓ ë tr¹ng th¸i b×nh th−êng, muèi lµ chÊt kiÒm yÕu.Trong m¸u, bÊt kú chÊt axit nhiÒu hay lµ chÊt kiÒm nhiÒu còng®Òu kh«ng cã lîi cho c¬ thÓ. M¸u axit ho¸ gäi lµ thÓ chÊt toantÝnh. Ng−êi thuéc thÓ chÊt toan tÝnh th−êng cã c¶m gi¸c mÖtmái ®Æc biÖt, dÔ c¶m cóm, líp da bñng beo, nh÷ng vÕt th−¬ngl©u lµnh.. ThÓ chÊt toan tÝnh ®Õn møc ®é nghiªm träng sÏ trùctiÕp ¶nh h−ëng ®Õn c«ng n¨ng thÇn kinh n·o, tõ ®ã dÉn®Õn suy nh−îc trÝ nhí, n¨ng lùc t− duy gi¶m sót, t©m

140 281 282

thÇn u uÊt, ®a sÇu ®a c¶m.H»ng ngµy ng−êi ta th−êng ¨n mét l−îng thùc vËt rÊt lín

cã tÝnh toan, cÇn ph¶i chó ý ¨n mét sè l−îng nhÊt ®Þnh thùcvËt cã tÝnh kiÒm ®Ó trung hoµ tÝnh toan, b¶o ®¶m sù c©n b»ngthùc phÈm cã chÊt toan vµ chÊt kiÒm, hoÆc lµ ¨n nhiÒu h¬nmét çch thÝch ®¸ng nh÷ng thùc vËt cã tÝnh kiÒm. Nh÷ng lo¹ithùc vËt nµo cã tÝnh kiÒm. §ã lµ çc lo¹i rau, hoa qu¶, çc lo¹i®Ëu, çc lo¹i rong biÓn, cµ phª, s÷a bß ®Òu thuéc lo¹i thùcphÈm cã tÝnh kiÒm. ¡n nhiÒu rau, hoa qu¶ t−¬i míi, võa b¶ovÖ ®−îc thÓ chÊt cã tÝnh kiÒm nhÑ, l¹i t¨ng thªm ®−îcnhiÒu lo¹i vitamin.

319- sau khi ¨n c¬m kh«ng nªn ¨n hoa qu¶

Con ng−êi ta ai còng cã thãi quen, ¨n mét chót hoaqu¶ sau b÷a ¨n. Hä cho r»ng nh− vËy cã thÓ gióp choviÖc tiªu ho¸, cã lîi cho søc khoÎ. Trªn thùc tÕ, nh÷ngn¨m gÇn ®©y, çc nhµ y häc ®· ph¸t hiÖn ra r»ng, sau khi¨n c¬m mµ ¨n hoa qu¶ ngay kh«ng nh÷ng kh«ng cã lîicho tiªu ho¸ mµ còng kh«ng cã lîi cho søc khoÎ cña c¬thÓ .

Bëi v× cã mét sè lo¹i rau trong thøc ¨n, trong khichuyÓn ho¸ ë trong d¹ dµy ®· h×nh thµnh chÊt xian«giensulfat. Trong qu¶ cã nhiÒu chÊt xªt«n. Nh÷ng chÊt nµyg©y t¸c dông øc chÕ c«ng n¨ng cña tuyÕn gi¸p tr¹ng, ¶nhh−ëng ®Õn nguyªn tè vi l−îng cÇn thiÕt cña c¬ thÓ, tøc lµ

hÊp thu vµ lîi dông chÊt i-èt, nªn kh«ng cã lîi cho søckhoÎ. Ngoµi ra, ¨n c¬m xong mµ ¨n hoa qu¶ ngay, th×chÊt ®−êng ®¬n ë trong hoa qu¶, nÕu bÞ kÑt l¹i ë trong d¹dµy sÏ sinh ra ®Çy h¬i, tr−íng bông, nÕu kÐo dµi sÏ sinhra t¸o bãn, chø kh«ng ph¶i dÔ tiªu ho¸. Cho nªn ¨n c¬mxong kh«ng nªn ¨n hoa qu¶ ngay. ChØ nªn ¨n hoa qu¶ saukhi ¨n c¬m tõ 1®Õn 3 tiÕng ®ång hå.

320- kh«ng nªn¨n nhiÒu d−a hÊu

Nh÷ng ngµy hÌ nãng nùc, ®i ®−êng d−íi trêi n¾nggay g¾t, rÊt dÔ bÞ say n¾ng. Lóc nµy mµ ¨n miÕng d−ahÊu cã thÓ gi¶i nhiÖt ngay. Nh−ng nÕu ¨n qu¸ nhiÒu th×l¹i v« Ých.

Theo lý luËn §«ng y, d−a hÊu tÝnh hµn, th−êngxuyªn ¨n hoÆc ¨n nhiÒu ®Òu v« Ých. Ng−êi nµo bé m¸ytiªu ho¸ kÐm, ®ªm ®i gi¶i nhiÒu, ng−êi bÞ di tinh cµng kh«ng nªn¨n nhiÒu.

321- kh«ng nªn ¨nchuèi tiªu lóc ®ang ®ãi

Chuèi tiªu võa th¬m võa ngät, chÊt dinh d−ìngphong phó. Cã ng−êi ¨n chuèi tiªu lóc ®ang ®ãi, cøt−ëng sÏ hÕt ®ãi. Trªn thùc tÕ, çch ¨n nh− vËy rÊt kh«ngkhoa häc.

Bëi v× trong chuèi tiªu cã hµm l−îng lín ma-giª.Bông ®ãi mµ ¨n chuèi tiªu cã thÓ lµm cho hµm l−îng ma-giª trong m¸u t¨ng lªn ®ét ngét lµm cho tû lÖ ma-giª

141 283 284

can-xi trong m¸u bÞ mÊt c©n ®èi, g©y t¸c dông øc chÕt©m huyÕt qu¶n, kh«ng cã lîi cho søc khoÎ con ng−êi.Cho nªn kh«ng nªn ¨n chuèi tiªu lóc ®ang ®ãi.

322- kh«ng nªn uèng n−íc cã ga saukhi ¨n no

Bëi v× trong n−íc cã ga cã s«-®a. ChÊt s«-®a nµytiÕp xóc víi chÊt diªm toan ë trong dÞch vÞ sÏ sinh rachÊt cacbon ®i«xit. Sau khi ¨n no thøc ¨n trong d¹ dµyg©y trë ng¹i cho ®−ênglªn xuèng, chÊt khÝ ë trongcacbon ®i«xit kh«ng tho¸t ra ®−îc nªn sinh ra ch−íngbông, thËm chÝ cã thÓ bôc d¹ dµy. Cho nªn sau khi ¨n nokh«ng nªn uèng n−íc cã ga.

323- kh«ng nªn uèng n−íc cã ga ®Óqua ®ªm

N−íc cã ga lµ ®å uèng gi¶i nhiÖt, h¹ nãng mµ nhiÒung−êi thÝch uèng trong mïa hÌ. Nh−ng chai n−íc cã ga®· më n¾p råi ®Ó çch ®ªm mµ cßn uèng th× l¹i cã h¹i.

Bëi v× sau khi më n¾p chai, chÊt ®i«xit cacbon ëtrong n−íc ga bèc h¬i nhanh chãng, n−íc cã ga biÕnthµnh n−íc l· pha ®−êng. N−íc ®−êng lµ m«i sinh v«cïng thuËn lîi cho vi khuÈn sinh s«i n¶y në. VÝ dô nh−trùc khuÈn ®¹i trµng, cø 20 phót l¹i t¨ng gÊp ®«i. Chonªn chai n−íc cã ga ®· më n¾p ®Ó çch ®ªm cã thÓ g©y bÖnh®−êng ruét, ta kh«ng nªn uèng.

324- kh«ng nªn uèngn−íc l¹nh trong lóc®ang ra nhiÒu må h«i

Uèng n−íc l¹nh trong lóc ®ang ra nhiÒu må h«i lµcã h¹i.

Bëi v× khi ra må h«i, lç ch©n l«ng më réng, cã lîicho viÖc to¶ nhiÖt trong c¬ thÓ. NÕu ®ét nhiªn uèngnhiÒu n−íc l¹nh vµo lµm cho må h«i ngõng l¹i, g©y trëng¹i cho viÖc to¶ nhiÖt cña c¬ thÓ, dÔ dÉn ®Õn bÞ c¶mhoÆc çc bÖnh kh¸c. Cho nªn kh«ng nªn uèng n−íc l¹nhtrong lóc ®ang ra nhiÒu må h«i.

325- kh«ng nªn uèng n−íc qu¸ nãng

Çc nh©n viªn y tÕ ®· ph¸t hiÖn ra r»ng, uèng n−ícqu¸ nãng lµm cho tû lÖ ng−êi ®au d¹ dµy t¨ng lªn.

Bëi v× ®å uèng qu¸ nãng cã thÓ g©y ¶nh h−ëng xÊu®Õn mét bé phËn d¹ dµy. NÕu ®å uèng – chÌ hoÆc cµ-phª - nãng 70oC sÏ g©y tæn th−¬ng cho d¹ dµy. Tuyng−êi ta cã thÓ uèng ®−îc, nh−ng nÕu kÐo dµi th× tû lÖng−êi m¾c bÖnh sa d¹ dµy sÏ v−ît rÊt xa nh÷ng ng−êikh«ng uèng nh÷ng ®å uèng qu¸ nãng. Cho nªn kh«ng nªnuèng nh÷ng ®å uèng qu nãng.

326- kh«ng nªn uèngn−íc l¹nh ®Ó gi¶i nhiÖt

142 285 286

Mïa hÌ thêi tiÕt nãng nùc, trong Ên t−îng mäing−êi, ai còng cho r»ng uèng n−íc l¹nh lµ çch gi¶inhiÖt, gi¶m nãng tèt nhÊt. Trªn thùc tÕ th× l¹i kh«ng ph¶inh− vËy. Gi¶i nhiÖt vµ gi¶m nãng tèt nhÊt k h « n g p h ¶ il µ n−í c l ¹ n h m µ l µ n−í c c h Ì n ã n g .

Trong nh÷ng ngµy hÌ nãng nùc, nhiÖt ®é lªn ®Õn40oC, cã mét ng−êi n−íc Anh ®· chia nh÷ng ng−êi ®emlµm thÝ nghiÖm ra thµnh çc nhãm, cho uèng çc lo¹in−íc nãng l¹nh kh¸c nhau ®Ó ®o møc nhiÖt ®é gi¶m ®itrong c¬ thÓ. KÕt qu¶ cho hay r»ng, nhãm ng−êi uèngn−íc l¹nh cao cÊp th× nhiÖt ®é c¬ thÓ chØ gi¶m ®i 0,5oC,nhãm ng−êi uèng n−íc chÌ nguéi, nhiÖt ®é c¬ thÓ gi¶m®i 0,5 – 0,8oC; nhãm ng−êi uèng n−íc chÌ nãng Êm,nhiÖt ®é c¬ thÓ gi¶m ®i 0,8 – 1,5oC; nhãm ng−êi uèngn−íc chÌ nãng, gi¶m 1 – 2oC. Uèng n−íc chÌ nãng,hiÖu qu¶ gi¶m nhiÖt ®é tèt nhÊt. Uèng n−íc chÌ nãng tuykh«ng c¶m thÊy m¸t mÎ, nh−ng dÇn dÇn c¶m thÊy ng−êinhÑ nhâm. Lý lÏ chÌ nãng h¹ nhiÖt lµ, n−íc chÌ nãng cãthÓ lµm cho vi ti huyÕt qu¶n to lªn, lç ch©n l«ng th«ngh¬n, to¸t må h«i nhanh h¬n, do ®ã lµm cho nhiÖt l−îngtrong c¬ thÓ to¶ ®i, ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ h¹ nhiÖt. Cßn uèngn−íc l¹nh th× chØ cã måm vµ d¹ dµy, ruét hÊp thu nhiÖtl−îng, nhiÖt ®é líp da trªn toµn th©n thÓ ch−a kÞp gi¶m®i th× c¬n kh¸t ®· l¹i ®Õn, nhiÖt ®é c¬ thÓ l¹i t¨ng lªn rÊtnhanh. §ång thêi uèng n−íc l¹nh lµm cho néi t¹ng gÆpl¹nh ®ét ngét, cã thÓ lµm cho d¹ dµy vµ ruét bÞ co giËt,¶nh h−ëng ®Õn c«ng n¨ng tiªu ho¸. Cho nªn ®å uèngphßng nhiÖt, gi¶m nãng kh«ng ph¶i cµng l¹nh cµng tèt.Mïa hÌ kh«ng nªn uèng nhhiÒu ®å l¹nh, mµ nªn uèngn−íc chÌ nãng lµ tèt nhÊt.Uèng n−íc chÌ nãng so víin−íc l¹nh cßn cã lîi cho søc khoÎ cña c¬ thÓ.

327- kh«ng nªn chê kh¸t míi uèng n−íc

Mäi ng−êi ®Òu biÕt “§Õn lóc kh¸t míi ®µo giÕng ”th× ®· qu¸ muén råi. “ Kh¸t th× uèng”, ®iÒu ®ã ch¼ng cãg× ph¶i bµn c·i. Nh−ng trªn thùc tÕ, kh¸t míi uèng, vÒthêi gian còng ®· lµ qu¸ muén. Kh¸t lµ biÓu hiÖn sù tho¸tn−íc cña c¬ thÓ. NÕu kh«ng cã sù tho¸t n−íc, th× ng−êita kh«ng c¶m thÊy miÖng kh¸t. Khi tho¸t n−íc, dungl−îng m¸u gi¶m ®i, nång ®é m¸u t¨ng lªn, chÊt dÝnh cñam¸u l¾ng ®äng trong huyÕt qu¶n, nªn hay x¶y ra trónggiã hoÆc t¾c nghÏn c¬ tim. Mét ng−êi b×nh th−êng th×kh«ng kh¸t còng uèng n−íc, mµ cßn ph¶i ®Þnh giê ®Óuèng n−íc. Thêi gian uèng n−íc tèt nhÊt lµ nªn ®Þnh vµobuæi s¸ng sau khi ngñ dËy, råi vµo kho¶ng 10 giê s¸ng,tr−íc khi ¨n c¬m tr−a, 3 giê chiÒu, vµ lÇn cuèi cïng lµtr−íc khi ®i ngñ. Kh«ng nªn chê ®Õn khi kh¸t míi uèngn−íc.

328- kh«ng nªn uèng n−íc s«i l©u

N−íc s«i l©u, tuy triÖt ®Ó tiÖt trïng, nh−ng uèng vµoth× l¹i cã h¹i cho c¬ thÓ.

Bëi v× n−íc s«i, trong qu¸ tr×nh s«i kh«ng ngõng bÞkhÝ ho¸, nh÷ng chÊt kho¸ng tan trong n−íc vµ nång ®échÊt cã h¹i trong kim lo¹i nÆng t¨ng lªn, cã thÓ g©y nªntróng ®éc m¸u. §ång thêi h¹t axit nitrat cßn cã thÓ hîpthµnh chÊt ho¸ hîp axit nitrat rÊt m¹nh cã thÓ g©y ung

143 287 288

th−. Cho nªn kh«ng nªn uèng n−íc s«i l©u.

329- kh«ng nªn uèngn−íc ngät thay n−íc

®un s«i ®Ó nguéi

Ngµy nay cuèc sèng cµng ngµy cµng ®−îc n©ng cao,nhiÒu ng−êi th−êng dïng çc lo¹i n−íc ngät thay n−ícläc ®Ó gi¶i kh¸t, t−ëng r»ng nh− vËy cã thÓ t¨ng thªmchÊt dinh d−ìng. Kú thùc çch lµm nh− vËy lµ sai lÇm.Mét sè nhµ dinh d−ìng häc n−íc ngoµi sau khi nghiªncøu ®· chØ ra r»ng, thø n−íc bæ sung tèt nhÊt cho c¬ thÓ lµn−íc ®un s«i ®Ó nguéi.

Bëi v× çc lo¹i n−íc qu¶, n−íc cã ga ®Òu cã t−¬ng®èi nhiÒu ®−êng hoÆc ®−êng tinh vµ mét sè lín chÊt ®iÖngi¶i. Nh÷ng chÊt nµy kh«ng thÓ rêi khái d¹ dµy rÊt nhanhnh− n−íc läc ®−îc, nã t¸c dông l©u dµi lµm cho d¹ dµysinh ra chÊt kÝch thÝch kh«ng tèt, ¶nh h−ëng ®Õn tiªu ho¸vµ khÈu vÞ. §ång thêi cßn lµm cho thËn ph¶i läc qu¸nhiÒu, ¶nh h−ëng ®Õn c«ng n¨ng thËn. HÊp thu nhiÒu®−êng qu¸ cßn g©y nªn bÖnh bÐo ph×. Trong t×nh h×nhb×nh th−êng, thËm chÝ c¶ sau khi vËn ®éng c¨ng th¼ng,trong c¬ thÓ còng kh«ng thiÕu chÊt natri vµ kali, cho nªnçi cÇn bæ sung lµ n−íc. ¡n uèng nhiÒu chÊt ngät qu¸kh«ng nh÷ng lµ v« Ých, ng−îc l¹i cßn cã h¹i. Cho nªn çcchuyªn gia ®· ®Ò nghÞ kh«ng nªn dïng n−íc ngät thaycho n−íc läc. Th¶ng hoÆc cã dïng n−íc ngät th× còngnªn pha n−íc läc cho lo·ng bít ®i. §iÒu nµy quan träng®èi víi tÊt c¶ mäi ng−êi, nhÊt lµ ®èi víi trÎ em l¹i cµngquan träng h¬n. Cho nªn kh«ng nªn uèng n−íc ngät thay cho

n−íc läc.

330- Kh«ng nªn uèng nhiÒu n−íc cã ga

N−íc cã ga, ®ã lµ n−íc ®un s«i ®Ó nguéi, ®· tiªu ®éc,diÖt trïng råi, ng−êi ta cho thªm bét chanh, h−¬ng liÖu, ®−êngtr¾ng, mét sè chÊt ho¸ häc, chÊt chèng v¸ng v.v... råi ®ãngthËt kÝn. Uèng n−íc ga cã t¸c dông gi¶i nhiÖt, nh−ng kh«ngthÓ uèng mét lÇn nhiÒu qu¸. NÕu kh«ng th× sÏ lµm lo·ng dÞchvÞ, h¹ thÊp søc tiªu ho¸ vµ søc s¸t trïng cña dÞch vÞ vµ sÏ lµmcho chÊt khÝ trong n−íc ga trung hoµ víi chÊt toan trong d¹dµy, lµm trë ng¹i cho tiªu ho¸ vµ ¶nh h−ëng ®Õn khÈu vÞ b×nhth−êng.

Mçi lÇn uèng qu nhiÒu cßn lµm cho l−îng m¸u t¨ng lªnnhiÒu, khiÕn cho tim vµ thËn ph¶i lµm viÖc nhiÒu, g©y nªn c¶mgi¸c håi hép kiÖt søc, hoÆc lµm cho d¹ dµy tr−¬ng lªn, g©y nªnbÖnh sa d¹ dµy. NÕu mçi lÇn uèng qu¸ nhiÒu n−íc ga −íp l¹nhsÏ g©y ra t×nh tr¹ng nãng l¹nh biÕn ho¸ ®ét ngét lµm cho ho¹t®éng cña ruét vµ d¹ dµy bÞ rèi lo¹n, dÉn ®Õn çc bÖnh tËt vÒ ®−êngruét vµ d¹ dµy.

331- Nh÷ng ng−êi nµokh«ng nªn uèng n−íc l¹nh

Nh÷ng ngµy oi bøc, mäi ng−êi ®Òu thÝch uèng n−íc l¹nh,nh−ng ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh søc khoÎ cña m×nh mµ quyÕt®Þnh. VÝ dô nh− nh÷ng ng−êi sau ®©y th× kh«ng nªn uèng n−ícl¹nh :

1/ Ng−êi m¾c bÖnh ®au tim2/ Ng−êi bÞ bÖnh loÐt hµnh t¸ trµng. Nh÷ng ng−êi bÞ

viªm d¹ dµy m·n tÝnh, viªm ruét, viªm gan, viªm tói mËt

144 289 290

3/ Nh÷ng ng−êi bÞ bÖnh niªm m¹c miÖng, nh− çc lo¹i lëmiÖng, viªm nha chu, cã nèt tr¾ng ë trong miÖng v.v

4/ Nh÷ng ng−êi bÞ s©u r¨ng, r¨ng qu¸ nh¹y c¶m.5/ Phô n÷ trong thêi kú hµnh kinh vµ trong mét th¸ng sau

khi ®Î, nh÷ng ng−êi søc ®Ò kh¸ng kÐm.

332- kh«ng nªn uèng nhiÒu n−íc cãchÊt chua

Uèng nhiÒu n−íc cã chÊt chua chØ cã h¹i chø kh«ng cãlîi cho søc khoÎ.

Bëi v× çch pha chÕ ®å uèng cã chÊt chua, th−ênglÊy chanh lµm nguyªn liÖu chÝnh råi thªm ®−êng ¨n,®−êng tinh vµ çc phÈm mµu thùc phÈm vµo. Uèng nhiÒulo¹i ®å uèng nµy, phÇn lín chÊt axit h÷u c¬ vµo trong c¬thÓ sÏ sinh ra bÖnh m¸u chua. §Æc biÖt lµ uèng qu¸ nhiÒuhoÆc nhiÒu lÇn uèng sÏ lµm cho ®é pH trong dÞch thÓgi¶m sót, sinh ra mÖt mái vµ rÊt khã kh«i phôc nªn lu«nlu«n cã c¶m gi¸c mÖt mái kiÖt søc. NhÊt lµ vµo mïa hÌnång nùc, nhiÖt ®é bªn ngoµi t−¬ng ®èi cao, cïng víiviÖc ra nhiÒu må h«i, rÊt nhiÒu chÊt ®iÖn gi¶i nh− kali,natri, clo v.v...còng mÊt theo må h«i, khi nãng nùc th× l¹ikh«ng muèn ¨n khiÕn cho nh÷ng chÊt kÓ trªn ®−îc bæsung rÊt Ýt, lµm cho c¬ thÓ mÖt mái, kiÖt søc, m×nh mÈy®au nhõ v× thiÕu nh÷ng chÊt nµy . Lóc nµy mµ l¹i uèngnhiÒu n−íc cã chÊt chua chØ lµm cho t×nh h×nh trªn thªm nÆngnÒ. Cho nªn mïa hÌ oi bøc kh«ng nªn chØ uèng n−íc l·, còngkh«ng nªn uèng nhiÒu n−íc cã chÊt chua nh− uèng nhiÒu n−ícchanh, n−íc m¬ hoÆc canh chua v.v... Ph−¬ng ph¸p ®óng ®¾n lµuèng nhiÒu n−íc cã pha chót muèi lo·ng, lóc nµy n−íc cã ga còng

lµ mét trong nh÷ng thø ®å uèng tèt.

333- kh«ng nªn thay thÕhoa qu¶ b»ng

n−íc qu¶ ®ãng chai

Cã mét sè bËc cha mÑ muèn ®−îc thuËn tiÖn nªn ®·cho con trÎ uèng nh÷ng chai n−íc qu¶ ®Ó thay cho hoaqu¶, nh− vËy kh«ng cã lîi cho søc kháe cña trÎ th¬.

Nãi chung, nh÷ng chai n−íc qu¶ b¸n trªn thÞ tr−êng®Òu lµ n−íc v¾t ra tõ çc lo¹i qu¶, råi qua gia c«ng mµchÕ ra. Trong qu¸ tr×nh gia c«ng, kh«ng nh÷ng bÞ tænthÊt mét phÇn chÊt dinh d−ìng cña tr¸i qu¶ mµ cßn ph¶ithªm chÊt ®−êng, tinh ®−êng vµ mµu. Nh÷ng chÊt nµy tuykh«ng ¶nh h−ëng lín ®Õn nh÷ng ng−êi khoÎ m¹nh,nh−ng ®èi víi trÎ th¬, nÕu uèng nhiÒu vµ kÐo dµi lo¹in−íc qu¶ nµy còng kh«ng cã lîi cho søc khoÎ vµ sù línlªn cña chóng. Bëi v× sù ph¸t triÓn c¬ thÓ trÎ th¬ ch−ahoµn thiÖn, c«ng n¨ng gi¶i ®éc cña gan vµ c«ng n¨ng bµitiÕt cu¶ thËn ®Òu t−¬ng ®èi thÊp. Nh÷ng chÊt cã tÝnh kÝchthÝch nµy kh«ng thÓ tho¸t ra nhanh ®−îc, sau khi uèngvµo nã tÝch tô ë trong c¬ thÓ, ¶nh h−ëng ®Õn chÊt thaythÕ míi trong c¬ thÓ trÎ th¬, g©y trë ng¹i cho sù ph¸ttriÓn thÓ lùc vµ trÝ lùc. Cho nªn trÎ th¬ kh«ng nªn uèngnhiÒu n−íc qu¶ ®ãng chai, mµ nªn ¨n nhiÒu tr¸i c©y t−¬imíi tèt.

334- ng−êi m¾c bÖnh m¹ch m¸u n·o

145 291 292

kh«ng nªn uèng cµ phª

Cµ phª lµ thø ®å uèng ®ang thÞnh hµnh ngµy nay,giµ trÎ g¸i trai ai còng thÝch uèng. Bëi v× nã cã t¸c dôngnh− thuèc, kh«ng nh÷ng dïng lµm ®å uèng, mµ cßn cãthÓ lµm d−îc liÖu.

Cµ phª kh«ng nh÷ng chØ cã t¸c dông h−ng phÊn, mµcßn cã thÓ g©y ra teo m¹ch m¸u n·o, lµm cho l−u l−îngm¸u trong ®¹i n·o Ýt ®i. Uèng 2 cèc cµ phª, kho¶ng nöagiê sau, l−u l−îng m¸u trong ®¹i n·o ®· gi¶m ®i râ rÖt.Ng−êi nµo ®· bÞ bÖnh cao huyÕt ¸p, s¬ cøng ®éng m¹chn·o, thiÕu m¸u n·o t¹m thêi hoÆc t¾c m¹ch m¸u n·o v.v... ®Òu kh«ngnªn uèng cµ phª.

335- kh«ng nªn ¨n nhiÒu mÝa

MÝa rÊt ngon rÊt ®Ñp. ¡n mÝa kh«ng nh÷ng cã thÓs¹ch r¨ng, mµ cßn rÊt m¸t, gi¶i kh¸t. §ång thêi v× mÝa cãt−¬ng ®èi nhiÒu ®−êng, cho nªn còng cã t¸c dông chèng®ãi. Nh−ng ¨n nhiÒu qu¸ còng cã h¹i cho c¬ thÓ.

Hµm l−îng ®−êng trong mÝa rÊt cao, lªn ®Õn 12 –17%. NÕu ¨n nhiÒu mÝa coi nh− ®· ®−a mét l−îng ®−êngrÊt lín vµo c¬ thÓ. Còng v× nhÊt thêi khã tiªu ho¸, hÊpthu vµ chuyÓn ho¸, cho nªn mét sè l−îng ®−êng kh¸ líntån ®äng l¹i trong ®−êng ruét, d¹ dµy, khiÕn cho métphÇn thÈm thÊu ¸p bÞ n©ng cao, kÕt qu¶ lµ thµnh phÇndÞch thÓ trong m¸u vµ dÞch thÓ gi÷a çc tÕ bµo c¬ thÓth©m nhËp vµo ®−êng ruét, d¹ dµy, g©y nªn mÊt n−íc cã

tÝnh cao thÈm, do ®ã mµ xuÊt hiÖn chøng nhøc ®Çu, r¹orùc, buån n«n, ch©n tay tª b×, thÇn chÝ m«ng lung v.v...BÖnh nµy ng−êi ta gäi lµ “ H«n mª cã tÝnh cao thÈm ”.Cho nªn kh«ng nªn ¨n qu¸ nhiÒu mÝa.

336- kh«ng nªn ¨n mÝa ñng

¡n mÝa ®· biÕn chÊt, ®· ñng cã thÓ dÉn ®Õn tróng ®éc, thËmchÝ ®Õn tö vong.

MÝa ch−a giµ hoÆc mÝa thu ho¹ch vÒ cÊt gi÷ kh«ngtèt ®Òu cã thÓ sinh ra mÝa ñng, biÕn chÊt. MÝa ñng tr«ngbªn ngoµi kh«ng cßn bãng bÈy, ë gèc mÝa vµ ë chç chÆtcã mµu tÝm tr¾ng hoÆc cã nh÷ng sîi l«ng t¬. Khi chÎ ra,trªn mÆt cã mµu vµng hoÆc mµu n©u, n−íc mÝa cã mïir−îu hoÆc mïi chua. ¡n mÝa ñng, nhÑ th× bÞ n«n möa, bÞ®au bông, ®au ®Çu, chãng mÆt, hoa m¾t. NÆng th× bÞ cogiËt, h«n mª, thËm chÝ tö vong. Cho nªn kh«ng nªn ¨nmÝa ñng.

337- kh«ng nªn ¨n nhiÒu h¹t h−íng d−¬ng

H¹t h−íng d−¬ng ®· tõng cã vinh dù ®−îc gäi lµthùc phÈm “Mü dung ”. Cho nªn cã nhiÒu ng−êi ®·th−êng xuyªn ¨n h¹t h−íng d−¬ng. Kú thùc, ¨n qu¸ nhiÒuh¹t h−íng d−¬ng lµ cã h¹i.

Bëi v× h¹t h−íng d−¬ng cã chÊt axit mì kh«ng b·ohoµ, ¨n qu¸ nhiÒu h¹t h−íng d−¬ng sÏ tiªu hao mét sèl−îng lín chÊt c«lin ë trong c¬ thÓ, khiÕn cho viÖcchuyÓn ho¸ chÊt mì trong c¬ thÓ bÞ trë ng¹i. KÕt qu¶ mét

146 293 294

khèi l−îng lín mì bÞ ®äng l¹i ë trong gan, sinh ra mìgan, tõ ®ã mµ ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn c«ng n¨ngcña tÕ bµo gan, g©y ch−íng ng¹i cho c«ng n¨ng gan vµ tæchøc kÕt ®Õ t¨ng lªn, thËm chÝ cã thÓ h×nh thµnh x¬ ganhoÆc ho¹i tö tæ chøc gan. Cho nªn kh«ng nªn ¨n qóanhiÒu h¹t h−íng d−¬ng.

338- kh«ng nªn ¨n hånglóc ®ãi

Hång kh«ng nh÷ng cã chÊt dinh d−ìng phong phó,rÊt th¬m, ngon, ngät, hîp khÈu vÞ, mµ cßn cã t¸c dôngd−îc lý nh− nhuËn phÕ, thanh nhiÖt, ho¸ ®êm, chØ kh¸i.Nh−ng ¨n hång lóc ®ãi th× l¹i cã h¹i.

Bëi v× trong hång cã t−¬ng ®èi nhiÒu chÊt phªn«n,axit tanin vµ chÊt keo. Nh÷ng chÊt nµy gÆp vÞ toan sÏh×nh thµnh chÊt l¾ng kh«ng tan. Khi ®ãi, nång ®é vÞ toancao, vËt l¾ng dÔ ®äng l¹i thµnh côc lín rÊt khã tiªu ho¸,do ®ã mµ sinh ra ®Çy bông, ng−êi bÞ nÆng sÏ h×nh thµnhnh÷ng viªn “ Sái ”. Cho nªn kh«ng nªn ¨n hång lóc ®ãi.

339- kh«ng nªn¨n nhiÒu hång

NÕu mét lÇn ¨n qu¸ nhiÒu hång, nhÊt lµ hång cßn xanhth× cã thÓ sinh bÖnh sái d¹ dµy.

Bëi v× sái hång d¹ dµy lµ do sè hång ¨n vµo ng−ng®äng thµnh côc ë trong d¹ dµy g©y ra. BÐ th× b»ng qu¶quÊt, lín th× b»ng n¾m tay. Vµ cµng ngµy cµng lín lªn,cµng ngµy cµng r¾n l¹i, kh«ng cã çch nµo tèng ra ngoµi

®−îc. Sau khi m¾c ph¶i bÖnh nµy th−êng cã nh÷ng c¬n®au bông d÷ déi, håi hép, n«n möa, ch¸n ¨n v.v...NÕunÆng th× cã thÓ n«n ra m¸u, cã thÓ ph¸t triÓn thµnh bÖnhsa d¹ dµy. Thµnh phÇn chñ yÕu cña sái hång d¹ dµy lµchÊt phªn«n trong qu¶ hång gÆp ph¶i muèi vÞ toan råing−ng kÕt l¹i vµ l¾ng xuèng. Ngoµi ra hång ch−a chÝn cãt−¬ng ®èi nhiÒu chÊt astringen, kÕt hîp víi chÊt kiÒmtoan lo·ng ë trong d¹ dµy thµnh côc nhá, dÇn dÇn tôthµnh côc lín. H¬n n÷a trong hång cßn cã 14% chÊt keovµ 7% chÊt nhùa qu¶. Víi t¸c dông cña vÞ toan sÏ r¾n l¹i.Cho nªn mçi lÇn ¨n hång kh«ng nªn ¨n qu¸ nhiÒu.

340- kh«ng nªn uèng thuèc viªn b»ngn−íc chÌ

Uèng thuèc b»ng n−íc chÌ cã thÓ lµm gi¶m t¸cdông ch÷a bÖnh cña thuèc.

Nh÷ng lo¹i thuèc ch÷a bÖnh thiÕu m¸u do thiÕu chÊts¾t cã thÓ kÕt hîp víi chÊt nhu toan cña chÌ råi l¾ng®äng xuèng, g©y trë ng¹i cho viÖc hÊp thô chÊt s¾t, g©yra ®au bông, t¸o bãn. Nh÷ng lo¹i thuèc cã chÊt kiÒm sinhvËt cã thÓ kÕt hîp víi nhu toan cña chÌ l¾ng xuèng lµmcho thuèc gi¶m mÊt hiÖu lùc. NhiÒu lo¹i thuèc nh− thuècan thÇn, thuèc chèng tæ chøc amin kÕt hîp víi chÊt kiÒmcµ phª ë trong chÌ, lµ chÊt cã t¸c dông kiÕt kh¸ng. cã thÓh¹ thÊp hiÖu qu¶ ch÷a bÖnh cña d−îc liÖu. Nh÷ng lo¹ithuèc cã chÊt sodium bicacb«nat gÆp chÊt nhu toan trongchÌ cã thÓ bÞ ph©n gi¶i, gi¶m mÊt hiÖu qu¶ cña thuèc.

Kh«ng nªn uèng thuèc b»ng n−íc chÌ. ¶nh h−ëngcña n−íc chÌ ®Õn hiÖu qu¶ ch÷a bÖnh cña thuèc cßn liªn

147 295 296

quan ®Õn viÖc uèng nhiÒu hay Ýt, n−íc chÌ ®Æc hay lo·ngv.v...

341- kh«ng nªn uèng thuèc viªn b»ngn−íc tr¸i c©y

Vµo mïa hÌ, khi uèng thuèc viªn ch÷a bÖnh, nhiÒung−êi l¹i dïng n−íc tr¸i c©y ®Ó chiªu thuèc. Trªn thùc tÕ,lµm nh− vËy lµ kh«ng thÓ ®−îc.

Bëi v× n−íc tr¸i c©y cã chÊt chua, dÔ lµm cho nhiÒulo¹i thuèc bÞ ph©n gi¶i hoÆc bÞ tan sím, do ®ã mµ gi¶mmÊt hiÖu qu¶ ch÷a bÖnh. Cã mét sè lo¹i thuèc cã t¸cdông kÝch thÝch ®èi víi niªm m¹c d¹ dµy, nh−ng axit tr¸ic©y l¹i t¨ng m¹nh sù kÝch thÝch d¹ dµy, thËm chÝ cßn g©yra ch¶y m¸u niªm m¹c d¹ dµy; cã mét sè lo¹i thuèc, dot¸c dông cña dÞch thÓ axit nªn tan ra n−íc rÊt nhanh, h¹thÊp hiÖu qu¶ ch÷a bÖnh cña thuèc; cã mét sè lo¹i thuèccßn cã ph¶n øng víi dÞch thÓ axit sinh ra nh÷ng chÊt cã h¹ikh¸c. Cho nªn kh«ng nªn dïng n−íc tr¸i c©y ®Ó uèng thuèc viªn.

342- kh«ng nªn uèng thuèc viªn b»ngs÷a bß

Khi uèng thuèc viªn kh«ng dïng n−íc ®un s«i ®Ónguéi, mµ l¹i dïng s÷a bß ®Ó uèng. Nh− vËy lµ kh«ng

tho¶ ®¸ng.Bëi v× trong s÷a bß cã t−¬ng ®èi nhiÒu chÊt canxi

vµ chÊt s¾t. Cø trong 100ml s÷a bß th× cã 1300mg canxi,0,4mg chÊt s¾t. Nh÷ng chÊt ion nµy cïng víi mét sèd−îc liÖu cã thÓ s¶n sinh ra mét chÊt tæng hîp æn ®Þnh

hoÆc mét lo¹i muèi khã cã thÓ hoµ tan ®−îc. Nh− vËy th×thuèc khã bÞ hÊp thu, h¹ thÊp nång ®é thuèc ë trong m¸u,¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ ch÷a bÖnh cña thuèc. Cho nªnkh«ng nªn dïng s÷a bß ®Ó uèng thuèc viªn. NÕu ®angdïng s÷a bß th× sau khi uèng thuèc kho¶ng mét tiÕngr−ìi ®ång hå h·y uèng s÷a bß.

343- kh«ng nªn uèng nhiÒu lo¹i thuèc

cïng mét lóc

Cã mét sè ng−êi m¾c nhiÒu bÖnh cïng mét lóc chonªn còng ph¶i dïng nhiÒu lo¹i thuèc cïng mét lóc.

Nh−ng nÕu chØ v× cho tiÖn, cïng uèng tÊt c¶ nh÷ng lo¹ithuèc Êy cïng mét lóc th× cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc ph¸thuy hiÖu qu¶ b×nh th−êng cña mçi lo¹i thuèc, thËm chÝ

cßn g©y ngé ®éc thuèc.Bëi v× mçi lo¹i thuèc cã t¸c dông d−îc lý, tÝnh chÊt

lý ho¸ vµ t¸c dông phô ®éc ®¸o ®Æc biÖt cña nã. VÞ trÝ t¸cdông vµ thêi gian duy tr× dµi ng¾n cña chóng ë trong c¬thÓ còng kh«ng gièng nhau. NÕu uèng nhiÒu lo¹i thuèccïng mét lóc sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc hÊp thu, ph©n bæ,chuyÓn ho¸ vµ bµi tiÕt thuèc còng nh− sù kÕt hîp gi÷athuèc vµ chÊt ®¹m, ngoµi ra cßn ¶nh h−ëng c¶ ®Õn t¸cdông cña thuèc ®èi víi hÖ thÇn kinh. Cho nªn kh«ng nªnuèng nhiÒu lo¹i thuèc cïng mét lóc. NhÊt ®Þnh ph¶i chiathêi gian vµ thø tù mét çch hîp lý ®Ó uèng tõng lo¹ithuèc. Nãi chung, mçi lo¹i thuèc nµy nªn uèng çch nhaukho¶ng mét giê.

148 297 298

344- kh«ng nªn n»m uèng thuèc

Ngåi dËy ®Ó uèng thuèc th× cã lîi, n»m uèng thuècth× cã h¹i.

Bëi v× ngåi hoÆc ®øng uèng thuèc, dïng 60ml n−íc®Ó chiªu thuèc, chØ trong 5 gi©y nh÷ng viªn thuèc ®· cãthÓ tr«i vµo trong d¹ dµy. N»m uèng thuèc, bÊt kú dïngbao nhiªu n−íc ®Ó chiªu, chØ cã mét nöa sè thuèc tr«ivµo d¹ dµy, cßn mét nöa th× bÞ tan trªn ®−êng thùc qu¶n.Nh− vËy kh«ng nh÷ng c«ng n¨ng cña thuèc kh«ng ®−îcph¸t huy ®Çy ®ñ, mµ con kÝch thÝch thùc qu¶n, dÉn ®ÕnbÖnh viªm thùc qu¶n. Ngoµi ra, n»m uèng thuèc, rÊt cãthÓ thuèc tr«i vµo khÝ qu¶n lµm cho bÞ sÆc. Cho nªnkh«ng nªn n»m uèng thuèc.

345- kh«ng nªn uèng thuèc viªn kh«ngdïng n−íc

RÊt nhiÒu ng−êi khi uèng thuèc viªn kh«ng dïngn−íc läc ®Ó chiªu mµ trùc tiÕp nuèt nh÷ng viªn thuèc ®ã.Ph−¬ng ph¸p uèng thuèc Êy rÊt cã h¹i.

Bëi v× nh÷ng viªn thuèc trªn ®−êng vµo d¹ dµy rÊtkhã tan ra, nªn hÊp thu rÊt chËm, hiÖu qu¶ chËm. Nh÷ngviªn thuèc sau khi tan ra ë trong c¬ thÓ, cã chç nång ®érÊt cao, dÔ dÉn ®Õn g©y kÝch thÝch tõng bé phËn d¹ dµy.NÕu phÝa trªn ®−êng tiªu ho¸ cã chç viªm hoÆc cã khèi uth× viªn thuèc kh«ng tr«i xuèng ®−îc, cã kh¶ n¨ng bÞ t¾cnghÏn, thËm chÝ bÞ ch¶y m¸u ë phÝa trªn ®−êng tiªu ho¸.Cho nªn kh«ng nªn uèng thuèc viªn kh«ng dïng n−íc

mµ nªn dïng n−íc ®un s«i ®Ó nguéi ®Ó chiªu. Khi uèngnh÷ng lo¹i thuèc nh− sulfamit hoÆc thuèc ®i ngoµi, nªnuèng nhiÒu n−íc h¬n ®Ó cã thÓ gi¶m bít nh÷ng ph¶n øngphô cña thuèc vµ t¨ng thªm hiÖu qu¶ ch÷a bÖnh cña thuèc.

346- kh«ng nªn dïng tay xoa lªn chçtiªm

Cã nhiÒu bËc cha mÑ, v× muèn cho con ®ì ®au, ®·dïng tay xoa liªn tôc lªn chç võa tiªm xong. XÐt vÒ mÆty häc, çch lµm nµy lµ kh«ng tho¶ ®¸ng, chØ cã h¹ichø kh«ng cã lîi cho ®øa trÎ.

Xoa m¹nh lªn chç võa míi tiªm xong, cã thÓ lµmcho vi ti huyÕt qu¶n d−íi da n¬i võa míi tiªm bÞ ch¶ym¸u, h×nh thµnh phï m¸u, ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ cñatrÎ, nhÊt lµ ho¹t ®éng cña tay. Ngoµi ra cã ng−êi ®· tiÕnhµnh nghiªn cøu, ph¸t hiÖn ra r»ng, trªn tay ng−êi ch−aröa tay cã thÓ tån t¹i tõ 4 ®Õn 40 v¹n con vi trïng. Khidïng tay xoa lªn chç võa tiªm xong, vi trïng cã thÓ theolç kim tiªm ch−a hµn kÝn mµ vµo c¬ thÓ hoÆc vµo m¹chm¸u, dÉn ®Õn bÞ nhiÔm trïng, nÕu nghiªm träng cã thÓdÉn ®Õn bÖnh b¹i huyÕt.

Song, sau khi tiªm còng cã thÓ Ên nhÑ lªn chç võamíi tiªm ®Ó cho khái tiÕp tôc ch¶y m¸u. Ph−¬ng ph¸p®óng ®¾n nhÊt lµ ngay sau khi võa rót kim tiªm ra kháida hoÆc tÜnh m¹ch, dïng b«ng thÊm cån hoÆc b«ng ®·khö trïng khÏ Ên vµo chç tiªm ®Ó cho m¸u kh«ng ch¶y ran÷a, sau khi m¸u ng−ng råi th× vøt côc b«ng ®ã ®i, bëi v×lóc ®ã, m¸u ®· hÕt ch¶y v× lç kim tiªm ®· khÐp kÝn råi.

149 299 300

347- tuyÖt ®èi kh«ng nªnl¹m dông thuèc vitamin

B×nh th−êng th× nh÷ng thøc ¨n hµng ngµy còng ®ñcung cÊp l−îng vitamin vµ chÊt kho¸ng cÇn thiÕt cho conng−êi. Nh−ng cã nhiÒu ng−êi l¹i muèn c¬ thÓ cã nhiÒuvitamin h¬n, nªn ®· uèng rÊt nhiÒu lo¹i thuèc vitamin,kÕt qu¶ ®· cã hiÖn t−îng tróng ®éc, chøng tá dïngvitamin kh«ng ®óng møc th× cã h¹i cho søc khoÎ conng−êi.

VÝ dô vitamin A, D,E, K tan trong mì kh«ng nh−tan trong n−íc. Vitamin C hoÆc B theo n−íc tiÓu bµi tiÕtra ngoµi rÊt nhanh. Cè t×nh dïng qu¸ liÒu l−îng sÏ dÉn®Õn tÝch tô tróng ®éc.

Ngay nh÷ng vitamin tan trong n−íc còng kh«ng thÓdïng qu¸ liÒu l−îng. VÝ dô nh− qu¸ nhiÒu vitamin PP sÏlµm cho tim ®Ëp rÊt nhanh, nÆng th× bÞ n«n möa, da ®áhång lªn,, còng rÊt h¹i cho gan.

NÕu t×nh h×nh dinh d−ìng cña b¹n tèt råi th× kh«ngcÇn bæ sung bÊt kú lo¹i vitamin nµo kh¸c.

348- kh«ng nªn l¹m dông vitamin C

Vitamin C ë trong ruét non bÞ hÊp thu rÊt nhanh, khi®· b·o hoµ th× sè d− thõa sÏ bÞ n−íc tiÓu bµi tiÕt ra còngrÊt nhanh. Cè ý dïng nhiÒu vitamin C chØ tèn tiÒn v« Ých.Nh÷ng ng−êi bÞ c¶m cóm hoÆc bÞ çc bÖnh truyÒn nhiÔmkh¸c, ®óng lµ cã cÇn mét l−îng vitamin C nhiÒu h¬n.Nh−ng mçi ngµy còng kh«ng nªn qu¸ 2g vµ còng kh«ngnªn dïng dµi ngµy. T¹p chÝ “ T©n khoa häc gia” cña

Anh ®· chØ ra r»ng, dïng nhiÒu vitamin C qu¸ cã nguy c¬bÞ sái thËn, nÕu tr−êng kú mçi ngµy dïng 1 g vitamin C.NÕu cho uèng vitamin C liÒu cao th× møc vitamin B-12cña huyÕt thanh mµ vi sinh vËt ®o ®−îc còng xuèng thÊp.Cho nªn dïng nhiÒu vitamin C cã thÓ ph¸ ho¹i vitaminB-12 trong thùc vËt vµ còng ¶nh h−ëng ®Õn viÖc lîi dôngchÊt car«ten. Cho nªn kh«ng nªn dïng nhiÒu thuècvitamin C.

§éc tÝnh cña vitamin C rÊt thÊp. Nh−ng uèng nhiÒuqu¸ cã thÓ x¶y ra çc hiÖn t−îng nh− r¹o rùc, n«n möav.v... còng cã thÓ lµm cho ng−êi bÞ loÐt d¹ dµy ®au ®índ÷ déi; nÕu tiªm nhiÒu vitamin C vµo tÜnh m¹ch th× cãthÓ g©y ra t¾c m¹ch m¸u, thËm chÝ chÕt ®ét ngét. TrÎ®ang bó mµ dïng nhiÒu vitamin C sÏ sinh ra çc chøngbÖnh nh− uÓ o¶i, rèi lo¹n tiªu ho¸, mÈn môn, næi mÒ ®ay,phï thòng v.v...Phô n÷ cã thai dïng nhiÒu vitamin C sÏm¾c bÖnh ho¹i huyÕt. Phô n÷ ph¸ thai nÕu mçi ngµy dïng6g vitamin C, liªn tôc trong 3 ngµy sÏ dÉn ®Õn ch¶y m¸unh− kinh nguyÖt . NÕu phô n÷ mçi ngµy dïng trªn 2gvitamin C, cã thÓ suy gi¶m kh¶ n¨ng sinh dôc.

Thuèc tr¸nh thai cã thÓ gi¶m sù hÊp thu vitamin C ëtrong ®−êng ruét; r−îu cån, çc lo¹i thuèc nh−tetracyclin, aspirin v.v... cã thÓ lµm mÊt sù c©n b»ng axitm¸u, Khi dïng nh÷ng lo¹i thuèc trªn ®©y, tuyÖt ®èi kh«ng®−îc dïng chung víi vitamin C.

Ng−êi lín mçi ngµy dïng 45mg vitamin C, trÎ em40mg, phô n÷ cã thai 60mg, phô n÷ ®ang cho con bó80mg th× cã thÓ ®Ò phßng ®−îc bÖnh ho¹i huyÕt. §Ó ch÷abÖnh th× tuú theo bÖnh mµ ®Þnh sè l−îng, nãi chung tõ400 – 600mg/ngµy, khi cÇn thiÕt cã thÓ t¨ng lªn ®Õn 1g.

Nãi chung nh÷ng b÷a ¨n hµng ngµy ®· cã ®ñ

150 301 302

vitamin C. Trong quÊt, ít, cµ, ®ç xanh, ®Ëu v¸n, v.v...®Òu cã vitamin C. Trong t×nh h×nh b×nh th−êng th× c¬ thÓng−êi ta kh«ng thiÕu vitamin C, kh«ng cÇn ph¶i uèngthuèc vitamin C bæ sung, cµng kh«ng cÇn ph¶i dïngnhiÒu vµ dïng trong thêi gian dµi.

349- kh«ng nªn dïngqu¸ liÒu vitamin D

Sau khi vµo c¬ thÓ, vitamin D kh«ng thÓ bµi tiÕt rangoµi theo ®−êng ph©n vµ n−íc tiÓu ®−îc, mµ tån ®äng ëtrong gan vµ trong çc tæ chøc mì. NÕu dïng nhiÒuvitamin D trong thêi gian dµi sÏ dÉn ®Õn mÊt c©n ®èigi÷a canxi m¸u vµ ph«tpho m¸u lµm cho canxi m¸u qu¸cao g©y ra tróng ®éc. BÖnh tr¹ng chñ yÕu lµ kÐm khÈu vÞ,da mÆt t¸i xanh, toµn th©n r· rêi, r¹o rùc, n«n möa, tiªuch¶y hoÆc t¸o bãn, bùc béi bån chån, n−íc gi¶i tr¾ng nh−n−íc g¹o, nÕu bÞ nÆng th× cßn xuÊt hiÖn kÐm trÝ nhí, tuÇnhoµn h« hÊp khã kh¨n, h«n mª vÒ n·o v.v... Çc bËc chamÑ kh«ng nªn cho con çi dïng nhiÒu vitamin D trongthêi gian dµi ®Ó tr¸nh tróng ®éc.

350- kh«ng nªn dïngqu¸ liÒu vitamin B6

á n−íc ngoµi ®· cã bµi phãng sù viÕt vÒ 6 ng−êibÖnh bÞ tróng ®éc vitamin B6, mçi ngµy dïng 2 – 6 g

vitamin B6. HiÖn t−îng tróng ®éc lµ ch©n tay mÊt hÕt c¶m gi¸c.Vitamin B6 tham gia vµo viÖc chuyÓn ho¸ pr«tªin.

Nh−ng uèng qu¸ nhiÒu th× l¹i tæn th−¬ng ®Õn thÇn kinh,sau khi ngõng uèng th× cã c¶m gi¸c vËn ®éng khã kh¨n,ph¶i sau 1 – 2 n¨m míi phôc håi ®−îc, nh−ng cã ng−êicòng kh«ng phôc håi ®−îc hoµn toµn. Cho nªn kh«ng nªnuèng qu¸ nhiÒu vitamin B6.

351- kh«ng nªn dïngqu¸ liÒu vitamin E

Dïng qu¸ liÒu vitamin E dµi ngµy cã thÓ dÉn ®Õnnh÷ng ph¶n øng kh«ng tèt.. Th−êng thÊy lµ çc hiÖnt−îng ch¶y m¸u, mÖt mái, nhøc ®Çu, chãng mÆt, ®aubông, tiªu ch¶y, viªm loÐt trong måm, næi mÒ ®ay v.v...Nh÷ng ng−êi bÞ bÖnh cao huyÕt ¸p, bÖnh ®au tim nÕukh«ng dïng ®óng liÒu cã thÓ lµm cho huyÕt ¸p t¨ng cao,tim ®au nÆng h¬n, cholestªrin trong m¸u t¨ng cao. Ngoµira uèng nhiÒu vitamin E dµi ngµy cßn cã thÓ dÉn ®Õnviªm tÜnh m¹ch kiÓu t¾c m¹ch m¸u, t¾c m¹ch m¸u phæi.BÖnh nh©n viªm tÜnh m¹ch mµ uèng vitamin E th× bÖnhcµng nÆng thªm. Cã nh÷ng nghiªn cøu kh¸c ®· chøngminh, uèng qu¸ nhiÒu vitamin E cßn h¹ thÊp viÖc hÊp thuvitamin A vµ vitamin K, do ®ã mµ lµm cho thÞ lùc bÞgi¶m sót hoÆc dÉn ®Õn xuÊt huyÕt. Vitamin E cßn cã thÓlµm cho rèi lo¹n néi ph©n tiÕt, g©y trë ng¹i cho c«ngn¨ng tÝnh dôc, lµm cho kinh nguyÖt t¨ng lªn hoÆc bÕkinh, con trai cã bÇu vó nh− con g¸i v.v...LiÒu l−îngdïng vitamin E th−êng lµ : ng−êi lín mçi ngµy uèng 2 –3 lÇn, mçi lÇn 5 – 100 mg. NÕu dïng ®Ó chèng giµ l·o

151 303 304

vµ dïng dµi ngµy th× mçi ngµy kh«ng nªn qu¸ 100 mg.Tãm l¹i lµ trong khi chän nh÷ng lo¹i thuèc b¶o vÖ

søc khoÎ cho trÎ th¬, ph¶i chó ý ®Õn liÒu l−îng vµ çchdïng trong ®¬n h−íng dÉn. TuyÖt ®èi kh«ng nªn “ §a ®aÝch thiÖn ”

352- kh«ng nªn ¨n gan lînkhi ®ang uèng vitamin C

Vitamin C lµ mét lo¹i vËt chÊt kÕt cÊu r−îu ªtilen,dÔ bÞ «xy ho¸ ph¸ ho¹i. Khi gÆp vi l−îng kim lo¹i (nh−ion ®ång, s¾t v.v...)th× «xy ho¸ cµng nhanh, ®Æc biÕt lµion ®ång, cho dï vi l−îng cã tån t¹i th× còng lµm cho nã«xy ho¸ nhanh gÊp trªn 1000 lÇn. Gan lµ vËt chÊt cãnhiÒu chÊt ®ång nhÊt ( cø 100g gan lîn th× cã 2,5mg®ång). NÕu cïng ¨n gan lîn víi vitamin C th× chÊt ®ångtrong gan lîn cã thÓ xóc t¸c víi vitamin C bÞ «xy ho¸,lµm cho nã mÊt ®i c«ng n¨ng sinh vËt vèn cã cña nã. Chonªn khi ®ang dïng vitamin C th× kh«ng nªn ¨n gan lîn.

353- ng−êi bÞ bÖnh®au tim kh«ng nªn¨n nhiÒu tr¸i c©y

¡n mét l−îng tr¸i c©y võa ph¶i rÊt cã Ých cho c¬thÓ. Trong tr¸i c©y cã çc chÊt dinh d−ìng nh− vitamin,axit h÷u c¬, chÊt xen-luy-l«, canxi, kali, chÊt s¾t v.v...

Ngoµi nh÷ng thø ®ã ra, trong tr¸i c©y cßn cã ®−êng hoaqu¶, ®−êng nho, ®−êng mÝa v.v.... Nh−ng nÕu ¨n qu¸nhiÒu tr¸i c©y th× còng cã h¹i.

Bëi v× ¨n nhiÒu tr¸i c©y cã thÓ lµm cho mì trongm¸u t¨ng lªn vµ trë nªn bÐo ph×, cã thÓ lµm cho bÖnh timvµ bÖnh cao huyÕt ¸p nÆng thªm. Cho nªn ng−êi bÞ bÖnh®au tim kh«ng nªn ¨n nhiÒu tr¸i c©y.

354- nh÷ng thùc vËtkh«ng nªn ¨n chung

Cã mét sè thùc vËt kh«ng thÓ ¨n chung víi nhau, nÕukh«ng th× sÏ cã h¹i hoÆc sÏ gi¶m gi¸ trÞ dinh d−ìng. VÝ dô nh−:

- ThÞt bß víi d−a hÊu.- Chuèi tiªu víi khoai sä.- Cam th¶o víi ç chÐp.- T«m víi hoa qu¶.-ThÞt gµ víi hoa cóc.- Cñ ®Ëu víi chuèi tiªu.- ThÞt thá víi rau tÕ.- ThÞ víi cua.- ThÞt chã víi ®Ëu xanh .

- Gõng sèng víi mËt ong.

355- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþcña 14 lo¹i thùc phÈm

1- ChÌ - Ng−êi ®ang dïng çc lo¹i thuèc bæ nh− nh©ns©m th× kh«ng nªn uèng n−íc chÌ.

152 305 306

2- Méc nhÜ tr¾ng (ng©n nhÜ) - Ng−êi bÞ ngo¹i c¶m,phong hµn th× kh«ng ®−îc dïng, ng−êi bÞ t¸o bãn, ®au bôngkh«ng ®−îc dïng.

3- Méc nhÜ ®en - Ng−êi ®ang cã thai kh«ng ®−îcdïng.

4- R−îu - Ng−êi bÞ bÖnh ®au gan, ®au m¾t kh«ng®−îc dïng.

5- ThÞt vÞt - Ng−êi bÞ bÖnh m−ng mñ ngo¹i khoa th×kh«ng ®−îc ¨n.

6- ThÞt thá - Ng−êi ®ang cã thai kh«ng ®−îc ¨n.7- Ba ba - Nh÷ng ng−êi nh− phô n÷ cã thai, ng−êi

sau khi ®Î, ng−êi bÞ bÖnh t¸o bãn th× kh«ng ®−îc ¨n.8- Hång - Ng−êi suy nh−îc cã nhiÒu bÖnh tËt, phô n÷

sau khi ®Î, phong hµn ngo¹i c¶m vµ ng−êi bÞ bÖnh thiÕum¸u kh«ng nªn dïng.

9- Cam sµnh - Ng−êi bÞ phÕ hµn, t¶ lÞ th× kh«ng ®−îcdïng.

10- §µo - Kh«ng ®−îc võa ¨n ®µo võa uèng n−íc ®¸.11- D−a hÊu - Ng−êi suy nh−îc, c«ng n¨ng d¹ dµy vµ

ruét kh«ng tèt th× nªn thËn träng khi ¨n.12- C©y hÑ - Ng−êi nµo ©m h− d−¬ng kh¸ng vµ phô n÷

cã thai cÇn thËn träng khi dïng.13- §Ëu xanh - Ng−êi suy nh−îc kh«ng nªn n.14- Cñ c¶i - Ng−êi nµo th©n thÓ suy nh−îc vµ ng−êi

®au d¹ dµy th× kh«ng nªn n.

356- Kh«ng nªndïng nhÇm ®å gia vÞ

- Xµo cñ c¶i mµ cho x× dÇu - mïi vÞ ®¾ng.

- Xµo rau ch©n vÞt mµ cho m× chÝnh - cã vÞ ch t.- Xµo hÑ mµ cho m× chÝnh - v« vÞ.- Xµo bÝ ®ao mµ cho x× dÇu - sÏ chua.

-Trén giÊm ít mµ cho ®−êng - sÏ ngÊy.

357- kh«ng nªn ®Ónåi xoong nh«m

l©u ngµy kh«ng dïng

Nåi xoong nh«m ®Ó l©u kh«ng dïng, cµng mau háng.Bëi v× nåi nh«m ®Ó l©u kh«ng dïng dÔ bÞ Èm vµ bÞ han

gØ, h×nh thµnh nh÷ng ®¸m chÊm ®en, nghiªm träng h¬n th×thµnh nh÷ng lç thñng nhá. Cho nªn nåi xoong nh«m kh«ngnªn ®Ó l©u kh«ng dïng. NÕu mét thêi gian dµi kh«ng dïng ®Õnth× tèt nhÊt lµ nªn quÐt lªn mét líp dÇu (hoÆc mì) ¨n, sau ®ãdïng giÊy s¹ch gãi kÝn, ®Ó vµo chç tho¸ng giã vµ kh« r¸o.

358- Kh«ng nªn ®ùng bét m× b»ng ®ånh«m

Nh÷ng chÕ phÈm b»ng nh«m (nåi nh«m, thïng nh«m)kh«ng nªn ®ùng bét m× dµi ngµy.

Bëi v× ®Ó bét m× vµo ®å nh«m l©u ngµy th× bÒ ngoµi sÏsinh ra nh÷ng nèt tr¨ng tr¾ng. Sau khi nh÷ng chÊm tr¾ng nµyr¬i ra th× ®å nh«m sÏ bÞ rç, nghiªm träng h¬n sÏ bÞ thñng.Thµnh phÇn chñ yÕu cña bét m× lµ tinh bét vµ pr«tªin. Tinh bétlµ mét chÊt ®−êng, sau khi lªn men sÏ thµnh axit h÷u c¬. ChÊtaxit h÷u c¬ nµy cã t¸c dông lµm han gØ. NÕu dïng nåi nh«m®Ó ®ùng bét m×, bét m× sÏ hót n−íc trong kh«ng khÝ, t¹o ra khÝ

153 307 308

cacbon axit. Çc chÕ phÈm b»ng nh«m bÞ çc chÊt axit h÷u c¬,n−íc, khÝ cacbon axit ¨n mßn, lµm cho tÇng b¶o hé bªn ngoµibÞ «xy ho¸ ph¸ ho¹i chÊt nh«m khiÕn cho nh«m bÞ han gØ. Chonªn kh«ng nªn dïng chËu nh«m, nåi nh«m v.v...®Ó ®ùng bét m× dµingµy.

359- kh«ng nªn ®ùngthøc ¨n

vµo ®å nh«m ®Ó qua ®ªm

§ùng thøc ¨n vµo ®å nh«m ®Ó qua ®ªm dÔ bÞ háng thøc¨n.

Bëi v× khi ®ùng nh÷ng thùc phÈm nh− t−¬ng, giÊm,muèi, ®−êng, r−îu, rau, bét m× hoÆc nh÷ng thøc ¨n kh¸c cãchÊt chua hoÆc chÊt mÆn vµo trong nh÷ng ®å dïng b»ng nh«m®Ó qua ®ªm sÏ cã thÓ ¨n mßn ®å dïng ®ã. Cho nªn tèt nhÊt lµdïng ngµy nµo, röa s¹ch ngay ngµy h«m Êy.

360- kh«ng nªn dïng chungdông cô nhµ bÕp b»ng nh«m vµ b»ng

s¾t

Nguyªn tè nh«m tÝch luü trong c¬ thÓ ®Õn mét sè l−îngnhÊt ®Þnh sÏ lµm cho c«ng n¨ng n·o bÞ tæn h¹i vµ xuÊt hiÖnchøng bÖnh tr× ®én. Nãi chung tõ tuæi Êu th¬ cho ®Õn tuæi giµ,viÖc tÝch luü nh«m míi cã thÓ ®Õn møc g©y bÖnh.

NÕu dïng chung dông cô nhµ bÕp b»ng nh«m vµ b»ng s¾tsÏ lµm cho l−îng nh«m trong c¬ thÓ t¨ng lªn rÊt nhanh. VÝ dônh− khi xµo rau dïng ch¶o s¾t nh−ng l¹i dïng bµn s¶n b»ng

nh«m. Bµn s¶n b»ng nh«m t−¬ng ®èi mÒm nªn bÞ ch¶o s¾t mµithµnh nh÷ng h¹t li ti nh− h¹t bôi råi theo thøc ¨n vµo c¬ thÓ.Nãi chung sau 2 – 3 n¨m th× chiÕc bµn s¶n bÞ mµi mßn h¼n,−íc kho¶ng 20 gam nh«m. Nh− vËy lµ lµm cho l−îng nh«mtrong c¬ thÓ t¨ng lªn gÊp hµng triÖu lÇn. Cho nªn kh«ng nªndïng chung dông cô nhµ bÕp b»ng nh«m vµ b»ng s¾t.

361- kh«ng nªn dïngdông cô nhµ bÕp

vµ bé ®å ¨nb»ng nh«m t¸i sinh

Cã nhiÒu nhµ m¸y ®· thu mua ®å nh«m cò ®Ó t¸i s¶nxuÊt dông cô nhµ bÕp vµ bé ®å ¨n. Nh− vËy lµ vi ph¹m nh÷ngqui ®Þnh cña nhµ n−íc vÒ qu¶n lý vÖ sinh. S¶n xuÊt dông cônhµ bÕp vµ dông cô ¨n b»ng nh«m t¸i sinh rÊt nguy h¹i chosøc khoÎ con ng−êi.

Bëi v× trong nh÷ng dông cô cã nh÷ng nguyªn tè vi l−îngcã h¹i vµ v−ît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp. Nh÷ng nguyªn tè cãh¹i nµy ngÊm vµo thøc ¨n ®i vµo c¬ thÓ, tÝch tô l¹i vµ sÏ rÊtnguy h¹i cho søc khoÎ con ng−êi, g©y nªn tróng ®éc m·n tÝnh.Cho nªn kh«ng nªn dïng nh÷ng dông cô nhµ bÕp vµ dông cô ¨nlµm b»ng nh«m t i sinh.

362- kh«ng nªn ®ùng

154 309 310

®å uèng cã chÊt chuatrong ®å ®ùngb»ng kim lo¹i

§å uèng cã chÊt chua ®ùng trong dông cô b»ng kim lo¹icã thÓ dÉn ®Õn tróng ®éc thøc ¨n cã tÝnh ho¸ häc.

Bëi v× ®å uèng cã chÊt chua tiÕp xóc víi kim lo¹i, sÏsinh ra ph¶n øng ho¸ häc, lµm cho chÊt kim lo¹i hoµ tan trong®å uèng. Ai uèng ph¶i lo¹i ®å uèng nµy, ng−êi Êy sÏ bÞ tróng®éc thøc ¨n cã chÊt ho¸ häc, sÏ bÞ çc chøng bÖnh nh− nhøc®Çu, buån n«n, ®au bông ®i ngoµi v.v... Cho nªn kh«ng nªn®ùng ®å uèng cã chÊt chua trong nh÷ng dông cô b»ng kim lo¹i(s¾t, thÐp, nh«m, ®ång), cµng kh«ng nªn ®ùng trong mét thêigian dµi, mµ nªn ®ùng trong çc ®å dïng b»ng sµnh sø, thuûtinh hoÆc b»ng gç.

363- kh«ng nªn ®ùng r−îutrong chai lä b»ng thiÕc

Bëi v× trong hò b»ng thiÕc cã l−îng ch× rÊt cao. Theoph©n tÝch l−îng ch× trong nh÷ng hò b»ng thiÕc nµy th× b×nhqu©n cã ®Õn trªn 70%, cã çi hò cßn cã l−îng ch× cao ®Õn95%. Ph©n tÝch r−îu ®ùng trong hò nµy, hµm l−îng ch× trongmçi lÝt r−îu cao tíi møc 0,036 – 5,7 gam, mµ tiªu chuÈn vÖsinh thùc phÈm qui ®Þnh, hµm l−îng ch× trong mçi lÝt r−îukh«ng ®−îc qu¸ 1 mg. NÕu cø uèng nhiÒu r−îu ®ùng trongnh÷ng hò thiÕc nh− thÕ nµy th× l−îng ch× tÝch tô trong c¬ thÓdÇn dÇn t¨ng lªn, dÔ g©y tróng ®éc ch× m·n tÝnh. §Æc biÖt lµphô n÷ trong thêi kú cã thai hoÆc ®ang cho con bó, chÊt ch×trong c¬ thÓ cã thÓ qua bµo thai vµ s÷a truyÒn sang thai nhi.

Cho nªn kh«ng nªn ®ùng r−îu ë trong hò thiÕc, cµng kh«ngnªn h©m r−îu. Nªn dïng nh÷ng dông cô kh¸c kh«ng ®éc ®Ó®ùng r−îu th× h¬n.

364- kh«ng nªn dïng®å s¾t tr¸ng men

®Ó nÊu thøc ¨n

NÊu thøc ¨n b»ng ®å s¾t tr¸ng men rÊt cã h¹i cho søckhoÎ.

Bëi v× tÊt c¶ nh÷ng ®å dïng b»ng s¾t tr¸ng men ®Òu lµmtõ vËt liÖu s¾t råi tr¸ng ra ngoµi mét líp men. Trong líp mennµy cã chÊt ch× rÊt ®éc. §Ó b¶o ®¶m an toµn, tèt nhÊt kh«ngnªn dïng nh÷ng nåi s¾t tr¸ng men ®Ó ®un nÊu thøc ¨n, còngkh«ng nªn dïng ®Ó dùng nh÷ng thøc ¨n cã chÊt chua, bëi v×chÊt men trªn bÒ mÆt dông cô nµy, thµnh phÇn chñ yÕu lµ çclo¹i muèi kim lo¹i. Men mµu vµng vµ mÇu ®á lµ hîp chÊtca®imi vµ ch×. Ch× vµ ca®imi ®Òu ®éc. Ch× rÊt cã h¹i chox−¬ng vµ thËn. §ùng thøc ¨n cã chÊt chua b»ng dông cô s¾ttr¸ng men mµu, nh÷ng chÊt cã h¹i nh− ch× vµ ca®imi sÏ ngÊmvµo thøc ¨n, dÉn ®Õn tróng ®éc m·n tÝnh cho ng−êi dïng.

365- kh«ng nªn dïng giÊy vÖ sinh th«ngth−êng

lµm kh¨n ¨n

NhiÒu ng−êi cho r»ng giÊy vÖ sinh ®· ®−îc tiªu ®éc, nªn®· dïng nã ®Ó lµm kh¨n ¨n lau b¸t ®òa, hoa qu¶, thùc phÈm,thËm chÝ cßn dïng ®Ó lau måm v.v... Trªn thùc tÕ nh− vËy lµ kh«ng vÖ

155 311 312

sinh.Nãi chung giÊy vÖ sinh th«ng th−êng kh«ng qua tiªu ®éc

hoÆc tiªu ®éc kh«ng triÖt ®Ó. Qua ho¸ nghiÖm ®· chøng minh,rÊt nhiÒu giÊy vÖ sinh vµ giÊy th¬m ®Òu cã rÊt nhiÒu vi khuÈn.ChØ cã giÊy vÖ sinh vµ giÊy th¬m cao cÊp ®· qua tiªu ®écnghiªm tóc míi b¶o ®¶m vÖ sinh. §Ó ®Ò phßng vi trïng g©ybÖnh, tuyÖt ®èi kh«ng nªn dïng giÊy vÖ sinh th«ng th−êng ®Ólau chïi b¸t ®òa, hoa qu¶ hoÆc dïng lµm kh¨n ¨n.

366- Röa b¸t ®òa xongkh«ng nªn lau kh« ngay

Cã nhiÒu ng−êi röa b¸t ®òa, hoa qu¶ xong liÒn lÊy kh¨nlau kh« ngay. Hä cho r»ng n−íc m¸y lµ n−íc l·, nh− vËy lµkh«ng vÖ sinh. Trªn thùc tÕ, röa b¸t ®òa, hoa qu¶ b»ng n−ícm¸y råi l¹i dïng kh¨n lau kh« l¹i cµng kh«ng vÖ sinh.

HiÖn nay, n−íc m¸y chóng ta ®ang dïng ®Òu ®· ®−îckhö trïng. B¸t ®òa röa b»ng n−íc m¸y xong, l¹i dïng kh¨n lau®Ó lau kh«, chÝnh viÖc lau kh« nµy lµ mÊt vÖ sinh, bëi v× vitrïng trªn kh¨n lau cã thÓ b¸m vµo. Cho nªn kh«ng nªn dïngkh¨n lau ®Ó lau kh« dông cô võa röa xong. Çch lµm ®óng ®¾nlµ, sau khi röa s¹ch b»ng n−íc m¸y nªn ®Ó cho nã kh« tù nhiªn,nh− vËy lµ ®· s¹ch.

367- kh«ng nªn dïnglång bµn ®Ó ®Ëy thøc ¨n

Mïa hÌ lµ mïa sinh në cña ruåi muçi. Trong nh÷ng c¨nphßng kh«ng cã rÌm cöa vµ rÌm cöa sæ, ng−êi ta th−êng ®Óthøc ¨n cßn l¹i ë trªn bµn råi ®Ëy lång bµn lªn ®Ó ®Ò phßng

ruåi ®Ëu vµo, g©y « nhiÔm, ®Ó b¶o ®¶m vÖ sinh . Trªn thùc tÕ,nh− vËy còng kh«ng thùc sù an toµn.

Ruåi nhÆng tuy kh«ng trùc tiÕp ®Ëu vµo thøc ¨n, nh−ngruåi nhÆng cã thÓ ®Ëu trªn lång bµn, trøng vµ vi trïng li ti cñaruåi nhÆng cã thÓ qua nh÷ng lç hë cña lång bµn mµ r¬i xuèngthøc ¨n. NÕu thøc ¨n bÞ « nhiÔm kh«ng ®−îc sµo nÊu l¹i hoÆcxµo nÊu l¹i kh«ng kü th× ng−êi ¨n vÉn cã thÓ bÞ m¾c bÖnh doruåi nhÆng nµy ®em ®Õn. Cho nªn kh«ng nªn dïng lång bµn®Ó ®Ëy thøc ¨n. Çch tèt nhÊt lµ ®Ó nh÷ng thøc ¨n cßn l¹i vµotrong ch¹n b¸t hoÆc trong tñ l¹nh, nÕu cã.

368- kh«ng nªn dïng ®òa son

§òa son tr«ng cã lÞch sù, ®Ñp m¾t, nh−ng cã ®éc, nguyh¹i ®Õn søc khoÎ.

Bëi v× s¬n dÇu thuéc loaÞ nguyªn liÖu ho¸ häc h÷u c¬ ®¹iph©n tö, cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, ®Òu cã çc thµnh phÇn cã h¹inh− nitrat kali, benzen, ch× v.v...NhÊt lµ nitrat kali ë trong c¬thÓ kÕt hîp víi ni-t¬ sÏ h×nh thµnh chÊt nitrat amin cã t¸c dôngrÊt m¹nh dÉn ®Õn ung th−. Trong qu¸ tr×nh sö dông ®òa son,s¬n bong ra theo thøc ¨n vµo trong c¬ thÓ còng rÊt cã h¹i chosøc khoÎ. Cho nªn kh«ng nªn dïng ®òa son.

369- r¸n mì lînkh«ng nªn to löa

R¸n mì lîn mµ to löa sÏ bÞ ch¸y khÐt vµ hao mì, ¨nvµo sÏ cã h¹i cho søc khoÎ.

Bëi v× mì lîn lµ mì trung tÝnh, dÔ bÞ çc chÊt chua, mÆn,kh«ng khÝ, ¸nh n¾ng vµ çc chÊt men trong c¬ thÓ hoµ tan mµ

156 313 314

sinh ra chÊt glixªrin vµ axit bÐo. Dïng löa qu¸ to ®Ó r¸n mì,nhiÖt ®é mì cã thÓ lªn ®Õn 230oC, lµm cho nã biÕn ®æi ho¸häc mµ sinh ra chÊt an®ªhit pr«pilen. ChÊt nµy kh«ng nh÷ngrÊt khã ngöi mµ ¨n vµo cßn ¶nh h−ëng ®Õn tiªu ho¸, dÉn ®Õn®au d¹ dµy vµ ruét; kÝch thÝch vßm häng, thùc qu¶n, khÝ qu¶nvµ niªm m¹c mòi, dÉn ®Õn ho, hoa m¾t, khã thë vµ hai m¾t cayxÌ, viªm kÕt m¹c, viªm häng, viªm chi khÝ qu¶n v.v... Cho nªnkhi r¸n mì lîn kh«ng nªn ®Ó löa to.

370- kh«ng nªn ®ùngmËt ong trong nh÷ng ®å ®ùng b»ng

kim lo¹i

Cã ng−êi dïng hép s¾t ®Ó ®ùng mËt ong, t−ëng r»ng nh−vËy lµ kÝn, lµ tèt, kh«ng háng mËt, cã thÓ cÊt gi÷ ®−îc l©u dµi.Trªn thùc tÕ, hoµn toµn ng−îc l¹i. §ùng mËt ong vµo ®å ®ùngkim lo¹i kh«ng nh÷ng mau biÕn chÊt, mµ khi dïng cßn dÔ bÞtróng ®éc.

Bëi v× trong mËt ong cã axit h÷u c¬ vµ ®−êng. Víi t¸cdông cña men, mét phÇn nh÷ng chÊt nµy biÕn thµnh axitetylenic. ChÊt nµy ¨n mßn líp ngoµi cña hép s¾t, do ®ã mµt¨ng thªm hµm l−îng kim lo¹i nh− ch×, thiÕc, s¾t v.v... ë trongmËt ong, lµm cho mËt ong biÕn chÊt. Nh− vËy thµnh phÇn dinhd−ìng trong mËt ong bÞ ph¸ ho¹i , ng−êi dïng dÔ bÞ t×nh tr¹ngtróng ®éc nh− lîm giäng, n«n möa v.v... Cho nªn kh«ng nªndïng ®å ®ùng b»ng kim lo¹i ®Ó ®ùng mËt ong.

371- mËt ong sñi bät kh«ng nªn ®Ó l©u

MËt ong t−¬i míi, s¾c ®Ñp, mïi th¬m. Nh−ng nÕu bÒngoµi mËt ong ®· xuÊt hiÖn nhiÒu bät khÝ, tuy kh«ng tuyÖt ®èicã chÊt ®éc, nh−ng còng kh«ng nªn tiÕp tôc cÊt gi÷.

Bëi v× trong mËt ong cã l−îng ®−êng nho rÊt lín. §−êngnho cã tÝnh hót n−íc rÊt m¹nh, nÕu cÊt gi÷ kh«ng cÈn thËn,hµm l−îng n−íc trong mËt ong sÏ dÇn dÇn t¨ng lªn. Khi hµml−îng n−íc ®· lªn qu¸ 20% th× nÊm men sÏ ph¸t triÓn rÊtm¹nh, sÏ ph©n gi¶i çc thµnh phÇn dinh d−ìng cña mËt ong,lµm cho mËt ong bÞ biÕn chÊt. Cho nªn khi mËt ong ®· næi bätth× kh«ng nªn tiÕp tôc cÊt gi÷. Tr−íc khi dïng ph¶i tiªu ®éc,diÖt trïng.

372- kh«ng nªn¨n mËt ong sèng

ChÊt dinh d−ìng trong mËt ong rÊt phong phó. Songkh«ng nªn ¨n sèng. MËt ong sèng kh«ng nh÷ng kh«ng cã t¸cdông tÈm bæ cho con ng−êi, mµ ng−îc l¹i cßn cã thÓ sinh ratróng ®éc.

Bëi v× nh÷ng con ong mËt khi ®i kiÕm mËt, nhÊt lµ khinguån hoa kh«ng ®ñ, th−êng hót c¶ nh÷ng phÊn hoa cã ®éc.Nh÷ng chÊt ®éc trong phÊn hoa nµy vµo trong mËt ong, ng−êi¨n mËt ong sèng dÔ bÞ tróng ®éc. Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh thumua, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n mËt ong cã thÓ bÞ vi khuÈn «nhiÔm, nhÊt lµ ®éc tÝnh cña trùc khuÈn thÞt thiu rÊt m¹nh, cãthÓ dÉn ®Õn chÕt ng−êi. Cho nªn kh«ng nªn n mËt ong sèng.

373- s¸ng sím cßn ®ãikh«ng nªn uèng s÷a bß

157 315 316

RÊt nhiÒu ng−êi cã thãi quen s¸ng sím bông cßn ®ãi ®·uèng s÷a bß, tr−ëng r»ng lóc ®ang ®ãi mµ uèng s÷a bß th× cãthÓ hÊp thu ®−îc toµn bé chÊt dinh d−ìng. Trªn thùc tÕ, t−ëng®óng mµ ho¸ sai, hoµn toµn ng−îc l¹i.

Bëi v× khi bông rçng, bông ®ãi s«i ïng ôc, nhu ®éng t¨ngnhanh, uèng s÷a bß, chÊt dinh d−ìng ch−a kÞp hÊp thu ®· véitr«i vµo ®¹i trµng. §¹i trµng chØ hÊp thu phÇn n−íc chø kh«nghÊp thu chÊt dinh d−ìng.Ngoµi ra chÊt axit amin vµ chÊt moocphin cã t¸c dông an thÇn ë trong s÷a bß cã thÓ lµm cho ng−êita mÖt mái hoÆc m¬ mµng buån ngñ, do ®ã mµ ¶nh h−ëng ®Õnn¨ng suÊt c«ng t¸c buæi s¸ng. Cho nªn buæi s¸ng ®ang ®ãikh«ng nªn uèng s÷a bß. NÕu uèng s÷a bß vµo giê ngñ tr−ahoÆc buæi tèi tr−íc khi ®i ngñ th× rÊt cã lîi, ph¸t huy ®−îc hiÖuqu¶ cña s÷a bß nhiÒu h¬n.

374- kh«ng nªn¨n s÷a chua lóc ®ãi

S÷a chua rÊt nhiÒu chÊt dinh d−ìng, nh−ng khi bông cßn®ang ®ãi mµ ¨n s÷a chua th× kh«ng thÝch hîp. Bëi v× trong s÷achua cã nhò toan khuÈn sèng. Lo¹i khuÈn nµy trong m«itr−êng axit nhÑ cã thÓ sinh në rÊt nhanh, cã t¸c dông b¶o vÖsøc khoÎ cho c¬ thÓ. Nh−ng trong m«i tr−êng axit m¹nh th×lo¹i khuÈn nµy rÊt khã tån t¹i. Khi ng−êi ta ®ang ®ãi, nång ®évÞ toan rÊt cao, nhò toan khuÈn rÊt khã tån t¹i, t¸c dông b¶o vÖsøc khoÎ gi¶m h¼n ®i. Cho nªn kh«ng nªn n s÷a chua vµo lóc ®ãi.

375- kh«ng nªn nhai viªn vitamin C

Vitamin C lµ lo¹i thuèc ng−êi bÖnh th−êng dïng nhÊt, nã kh«ng®¾ng, l¹i cã vÞ chua chua, cho nªn cã nhiÒu ng−êi ®· nhai vitamin C.Nh− vËy lµ kh«ng khoa häc.

Bëi v× sau khi nhai vitamin C, còng nh− ¨n tr i c©y chua, trongmåm sinh ra mét chÊt n−íc chua rÊt m¹nh, cã t c dông ¨n mßn menr ng rÊt m¹nh. Cho nªn kh«ng nªn nhai vitamin C mµ ph¶i dungg n−íc®Ó uèng.

376- kh«ng nªn ®Ó r−îu bia vµo trong ng¨n®¸ tñ l¹nh

Mïa hÌ uèng bia cµng l¹nh cµng tèt, do ®ã nhiÒu ng−êith−êng ®Æt bia vµo trong ng¨n ®¸ cña tñ l¹nh. Trªn thùc tÕ lµmnh− vËy lµ kh«ng tho¶ ®¸ng.

Bëi v× bia lµ mét lo¹i ®å uèng bæ cã ®−êng, cã ®¹m, ®Ætvµo n¬i nhiÖt ®é qu¸ thÊp, chÊt ®¹m trong ®ã sÏ bÞ ph©n gi¶i,næi lªn, lµm cho bia biÕn chÊt vÈn ®ôc hoÆc kÐo thµnh sîi.Cho nªn kh«ng nªn ®Æt bia vµo trong ng¨n ®¸ tñ l¹nh.NhiÖt ®é tèt nhÊt ®Ó gi÷ bia lµ trªn d−íi 8oC, thÊpnhÊt còng kh«ng nªn d−íi -1,5oC.

377- Mïa ®«ng kh«ng nªn uèng bia l¹nh

Mïa hÌ uèng bia cã thÓ gi¶i kh¸t vµ gi¶i nhiÖt, ng¨nngõa må h«i. Song mïa ®«ng mµ uèng bia l¹nh th× kh«ngthÝch hîp.

Bëi v× mïa ®«ng uèng bia tuy còng lµ ®å uèng tèt trongb÷a ¨n, song bia bÞ l¹nh th× mÊt mÊt mïi vÞ, uèng xong ng−êirÐt run lªn, ®ång thêi bia kh«ng nãng th× cã vÞ ch¸t ®¾ng. Cho

158 317 318

nªn uèng bia vµo mïa ®«ng nªn cã nhiÖt ®é 15oC lµ võa, nh−vËy khÈu vÞ cña bia míi chÝnh x¸c. Song kh«ng thÓ ®Æt biatrùc tiÕp lªn löa ®−îc, mµ khi uèng nªn ng©m chai bia vµochËu n−íc nãng kho¶ng 30oC ®Ó cho bia nãng lªn lµ võa.

378- kh«ng nªn ®ùng bia trong phÝch ®ùng n−íc

Trong bia cã rÊt nhiÒu lo¹i vitamin, axit amin, giµu chÊtdinh d−ìng, tõng ®−îc gäi lµ “ B¸nh bao n−íc ”, ®−îc qu¶ng®¹i quÇn chóng rÊt hoan nghªnh. NhiÒu ng−êi ®em phÝch n−ícnãng ra ®Ó ®ùng bia, ®Ó gi÷ cho bia ®−îc t−¬i l©u, nh− vËy lµcã h¹i chø kh«ng cã lîi.

Bëi v× d−íi ®¸y phÝch th−êng cã mét líp cÆn n−íc (v«i),trong líp v«i nµy th−êng cã çc chÊt ca ®i mi, chÊt ch×, chÊts¾t, chÊt th¹ch tÝn, thuû ng©n v.v..., ®ång thêi cßn cã c¶ nh÷ngchÊt g©y bÖnh ung th− n÷a. Bia thuéc lo¹i ®å uèng cã tÝnhtoan, dÔ hoµ tan nh÷ng vËt chÊt kÓ trªn, uèng vµo sÏ rÊtcã h¹i cho søc khoÎ. Cho nªn kh«ng nªn ®ùng bia trongphÝch ®ùng n−íc.

379- Ng−êi bÞ sái thËnkh«ng nªn uèng bia

Bia lµ lo¹i ®å uèng cã chÊt dinh d−ìng tèt, vµ cßn cã t¸c dônglîi tiÓu. Nh−ng ng−êi bÞ sái thËn mµ uèng bia th× l¹i cã h¹i.

Bëi v× trong m¹ch nha cña men lµm bia kh«ng nh÷ng cãchÊt can-xi vµ th¶o toan, mµ cßn cã c¶ chÊt «-h¹ch-toan,

nh÷ng chÊt nµy cã thÓ g©y nªn sái thËn. Cho nªnng−êi bÞ sái thËn kh«ng nªn uèng bia.

380- Ng−êi bÞ viªm d¹ dµym·n tÝnh

kh«ng nªn uèng bia

R−îu bia tuy cã nhÑ h¬n r−îu tr¾ng, hµm l−îng cån cã Ýth¬n, chÊt kÝch thÝch Ýt h¬n, nh−ng ng−êi bÞ bÖnh ®au d¹ dµym·n tÝnh th× kh«ng nªn uèng bia.

Bëi v× viªm d¹ dµy m·n tÝnh lµ do chÊt axit ¨n mßn niªmm¹c d¹ dµy mµ g©y nªn bÖnh. Trong bia cã mét sè thµnh phÇn®Æc biÖt. Nã cã thÓ gi¶m bít hoÆc g©y trë ng¹i cho niªm m¹cd¹ dµy hîp thµnh chÊt vitamin E cña tiÒn liÖt tuyÕn, tõ ®ãkhiÕn cho chÊt vÞ toan lµm tæn h¹i niªm m¹c d¹ dµy. NÕu uèngnhiÒu bia cã thÓ g©y nªn viªm d¹ dµy m·n tÝnh, còng cã thÓlµm cho ng−êi ®ang bÞ viªm d¹ dµy m·n tÝnh cµng trÇm trängh¬n. Cho nªn ng−êi viªm d¹ dµy m·n tÝnh kh«ng nªn uèng bia.

381- kh«ng nªn uèng n−íc chÌ ®Æc ®Ó gi· r−îu

Uèng nhiÒu r−îu bÞ say tuý luý, cã ng−êi th−êng dïngn−íc chÌ ®Æc ®Ó gi¶i r−îu, ph−¬ng ph¸p nµy th−êng cã kÕt qu¶ng−îc l¹i.

Bëi v× trong n−íc chÌ cã chÊt kiÒm cµ phª. ChÊt kiÒm cµphª kÕt hîp víi chÊt cån cña r−îu sÏ g©y t¸c dông t¨ng lªn.Nh− vËy kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶i ®−îc r−îu, ng−îc l¹i cßnlµm t¨ng thªm. Cho nªn kh«ng nªn uèng n−íc chÌ ®Æc ®Ó gi¶i

159 319 320

r−îu.

382- sau khi uèng r−îu kh«ng nªn uèng cµ phª

Cµ phª ®· trë thµnh thø ®å uèng phæ th«ng th−êng ngµycña mäi ng−êi. Thµnh phÇn chñ yÕu cña cµ phª lµ ca-phª-in.Uèng võa ph¶i th× sÏ cã t¸c dông h−ng phÊn, n©ng cao tinhthÇn vµ cã lîi cho d¹ dµy. Nh−ng nÕu uèng nhiÒu qu¸ th× cãthÓ bÞ tróng ®éc, nhÊt lµ trong khi uèng r−îu hoÆc sau khi uèngr−îu mµ uèng cµ phª th× nguy h¹i rÊt lín.

Bëi v× cµ phª cã thÓ lµm cho cån r−îu g©y nguy h¹i choc¬ thÓ nhiÒu h¬n, ®Æc biÖt lµ cµng nguy hiÓm h¬n cho ®¹in·o.Tho¹t ®Çu th× ®¹i n·o cùc kú h−ng phÊn, råi l¹i bÞ øc chÕcùc ®é, vµ kÝch thÝch huyÕt qu¶n ph×nh ra, ®Èy nhanh tuÇnhoµn m¸u, t¨ng thªm g¸nh nÆng cho huyÕt qu¶n tim, g©y nªntæn h¹i nhiÒu gÊp mÊy lÇn uèng r−îu b×nh th−êng. Cho nªnuèng r−îu råi l¹i uèng cµ phª, ch¼ng kh¸c g× ®æ thªm dÇu vµolöa. Cho nªn trong khi uèng r−îu hoÆc sau khi uèng r−îukh«ng nªn uèng cµ phª.

383- kh«ng nªn dïng que diªm lµm t¨m

Dïng que diªm lµm t¨m chØ cã h¹i chø kh«ng cã lîi Bëiv× nãi chung ®¹i ®a sè diªm ®Òu lµm tõ nh÷ng chÊt ho¸ häcnh− dÇu long n·o vµ ph«t pho ®á, ®Òu cã nh÷ng ®éc tè nhÊt®Þnh. Nh÷ng chÊt ®éc nµy cã thÓ dÝnh vµo que diªm. NÕu dïngque diªm ®Ó lµm t¨m, rÊt cã thÓ bÞ tróng ®éc. V¶ l¹i cßn lµmcho kÏ r¨ng bÞ th−a ra, r¨ng bÞ lung lay, thËm chÝ cßn g©y viªm

ch©n r¨ng hoÆc m−ng mñ ch©n r ng. Cho nªn kh«ng nªn dïng quediªm lµm t m.

384- ¡n c¬m xongkh«ng nªn xØa r¨ng

Khi ¨n c¬m, gi÷a nh÷ng kÏ r¨ng th−êng cã nh÷ng miÕngthÞt nhá, nh÷ng sîi x¬ nhá cïng nh÷ng thøc ¨n kh¸c b¸m vµo.Cho nªn ¨n c¬m xong, ng−êi ta th−êng hay xØa r¨ng b»ng t¨mhoÆc b»ng que diªm. Nh−ng nh− thÕ lµ cã h¹i. Bëi v× khi xØar¨ng dÔ g©y tæn th−¬ng ch©n r¨ng, dÉn ®Õn çc chøng viªmnh− ch¶y m¸u ch©n r¨ng, m−ng mñ hoÆc ®au nhøc. L©u dµi cãthÓ lµm cho çc kÏ r¨ng bÞ th−a ra, hë ch©n r¨ng vµ sím bÞlung lay. Cho nªn, sau b÷a c¬m kh«ng nªn xØa r¨ng, mµ nªndïng n−íc muèi Êm ®Ó sóc miÖng, sau ®ã dïng bµn ch¶i ®¸nhr¨ng ®Ó lµm s¹ch nh÷ng thøc n cßn dÝnh vµo r¨ng.

385- sau khi ¨n no kh«ng nªn t¾m ngay

¡n no råi lËp tøc ®i t¾m rÊt ¶nh h−ëng ®Õn c«ng n¨ngtiªu ho¸.

Bëi v× khi t¾m th× huyÕt qu¶n da tr−¬ng lªn, m¸u ch¶y rÊtm¹nh. Ng−îc l¹i l−îng m¸u ch¶y trªn ®−êng tiªu ho¸ lai t−¬ng®èi gi¶m, viÖc ph©n tiÕt dÞch tiªu ho¸ Ýt ®i, c«ng n¨ng tiªu ho¸h¹ xuèng. Cho nªn sau khi ¨n no kh«ng nªn ®i t¾m ngay. Tuynhiªn còng kh«ng nªn ®i t¾m lóc ®ang ®ãi, bëi v× dÔ dÉn ®Õnh¹ ®−êng huyÕt. Cho nªn ®i t¾m lóc kh«ng no còng kh«ng ®ãilµ tèt nhÊt.

160 321 322

386- sau khi uèng r−îukh«ng nªn t¾m

T¾m lµ ®Ó lµm cho ng−êi ®−îc s¹ch sÏ. Nh−ng saukhi uèng r−îu mµ ®i t¾m lµ kh«ng thÝch hîp.

ChÝnh ra trong c¬ thÓ con ng−êi cã chÊt ®−êng nho,trong khi t¾m v× ph¶i dïng ®Õn søc lùc mµ tiªu hao ®imÊt, lµm cho hµm l−îng ®−êng huyÕt h¹ xuèng rÊt thÊp,nhiÖt ®é trong ng−êi còng gi¶m ®i. ChÊt cån ë trong r−îucã thÓ øc chÕ ho¹t ®éng b×nh th−êng cña gan, cµng g©ytrë ng¹i cho viÖc kh«i phôc l−îng ®−êng nho dù tr÷, lµmcho ®−êng huyÕt kh«ng ®−îc bæ sung kÞp thêi. Do ®ã mµrÊt dÔ sinh ra çc chøng bÖnh nh− chãng mÆt, nhøc ®Çu,hoa m¾t, toµn th©n kiÖt quÖ v.v...NÕu bÞ nÆng th× cßn cãthÓ bÞ h«n mª v× ®−êng huyÕt thÊp. NÕu t¾m ë trong bånt¾m cã thÓ bÞ báng, bÞ sÆc n−íc v.v... Cho nªn sau khi uèngr−îu kh«ng nªn t¾m.

phÇn 6

mäi nhµ vµnh÷ng ®iÒu cÊm kþ

387- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþ trong cuéc sèng

Kh«ng ¨n s¸ng - Buæi s¸ng mµ kh«ng ¨n uèng g× rÊt dÔc¶m thÊy mÖt mái, ruét cån cµo vµ nhøc ®Çu. NÕu cø kÐo dµi cßnsinh ra sái mËt.

Ch¹y bé lóc ®ãi - Bông ®ang ®ãi mµ ch¹y th× tim vµ gansÏ ph¶i lµm viÖc nhiÒu, dÔ xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng tim kh«ng b×nhth−êng, rÊt nguy h¹i cho c¬ thÓ. Nh÷ng ng−êi giµ trªn 50 tuæi,do n¨ng lùc chÊt axit bÐo di chuyÓn trong c¬ thÓ bÞ h¹ thÊp nªnl¹i cµng nguy h¹i h¬n.

Ngñ gôc - Lµm t¨ng thªm ¸p lùc cho ngùc, cho tim, chogan, cho mÆt vµ lµm cho cét sèng bÞ vÑo. Sau khi tØnh dËy sÏxuÊt hiÖn hiÖn t−îng mÆt bÞ phï vµ m¾t cã nh÷ng tia ®á.

¡n nh÷ng thùc phÈm bÞ ¸m khãi - Cã thÓ dÉn ®Õn ung th− d¹dµy, bÖnh m¸u tr¾ng.

¡n c¬m b»ng ®òa s¬n - Trong s¬n cã nhiÒu chÊt ho¸ häccã h¹i cho c¬ thÓ, nhÊt lµ thµnh phÇn diªm tiªu, sau khi ngÊmvµo råi th× sÏ cïng víi chÊt nit¬ hîp thµnh mét chÊt ¸ diªmtiªu rÊt m¹nh cã thÓ g©y ung th−.

161 323 324

Trªn bµn ¨n phñ v¶i nhùa - Trong v¶i nhùa cã rÊt nhiÒu®éc tè, dông cô ¨n th−êng xuyªn tiÕp xóc víi çc lo¹i ®éc tè nµysÏ lµm cho ng−êi ta bÞ tróng ®éc tõ tõ.

Uèng n−íc trµ sau b÷a ¨n - Võa ¨n xong mµ uèng n−íctrµ ngay kh«ng nh÷ng sÏ lµm lo·ng dÞch vÞ, mµ sè l−îng línaxit amin ë trong trµ sÏ kÕt hîp víi çc chÊt anbumin ë trongthøc ¨n mµ ®äng l¹i, kh«ng cã lîi cho viÖc hÊp thô, tiªu ho¸chÊt anbumin.

¡n xong hót thuèc l¸ ngay - TËp qu¸n nµy rÊt nguy h¹i.¡n xong th× tuÇn hoµn m¸u trong ®−êng ruét vµ d¹ dµy t¨ngnhanh, t¨ng c−êng nhu ®éng, çc m¹ch m¸u nhá ë m« maoruét dµi ra. Trong thuèc l¸ cã nh÷ng chÊt ®éc dÔ x©m nhËp vµoc¬ thÓ, cho nªn ®éc h¹i cµng t¨ng. §©y còng chÝnh lµ ph¶n øngbÖnh lý cña c©u “ Sau b÷a ¨n cã mét ®iÕu thuèc l¸, sÏ kho¸iho¹t nh− thÇn tiªn”.

¡n c¬m xong ®i b¸ch bé - ¡n xong th× m¸u ch¶y vµo d¹dµy ®Ó gióp cho viÖc tiªu ho¸, v× thÕ viÖc cung cÊp m¸u choçc bé phËn kh¸c bÞ Ýt ®i. NÕu ¨n xong mµ lËp tøc ®i bé ngay,sÏ t¨ng thªm g¸nh nÆng cho c¬ thÓ, gi¶m bít viÖc cung cÊpm¸u cho ruét giµ vµ d¹ dµy. Do ®ã, nh÷ng ng−êi giµ, nh÷ngng−êi cã bÖnh t©m huyÕt qu¶n vµ nh÷ng ng−êi d¹ dµy yÕu th×¨n c¬m xong nªn nghØ ng¬i, nh− vËy míi cã Ých cho søc khoÎ.

388- kh«ng nªn coi th−êng phßng ngñ

Phßng ngñ lµ n¬i quan träng nhÊt trong mét c¨n hé,®ã lµ n¬i nghØ ng¬i cña vî chång, nã cã quan hÖ ®Õn sùbåi d−ìng t×nh c¶m cña vî chång vµ gi¸o dôc con çi,còng cã quan hÖ ®Õn t×nh h×nh søc khoÎ cña mäi ng−êi.

Cã mét sè ng−êi cø muèn dµnh cho phßng kh¸ch réng r·ih¬n mét chót, hoa lÖ khÝ ph¸i h¬n mét chót nªn ®· ®Ætphßng ngñ ë mét n¬i rÊt hÑp, rÊt kh«ng tho¶i m¸i. Nh−vËy lµ kh«ng ®óng. X· héi hiÖn ®¹i lµ cuéc c¹nh tranhkÞch liÖt, trong c«ng viÖc, con ng−êi ta ®· bÞ mÖt máil¾m råi, chØ cã vÒ nhµ míi lµ lóc th¶nh th¬i nhÊt. H¬nn÷a, trong ®êi mçi con ng−êi, mét phÇn ba thêi gian lµ®Ó ngñ, ta ®ñ thÊy phßng ngñ quan träng nh− thÕ nµo.NÕu phßng ngñ kh«ng tèt, khiÕn cho ng−êi ta ë nhµ mµcòng kh«ng ®−îc nghØ ng¬i tèt th× sÏ ¶nh h−ëng ®Õn søckhoÎ, còng ¶nh h−ëng ®Õn t×nh c¶m vî chång. Cho nªnkh«ng nªn coi nhÑ phßng ngñ chÝnh cña gia ®×nh. ChØ cãnh− vËy míi lµm cho vî chång vui vÎ vÒ nhµ. Mét nhµhoµ b×nh, v¹n sù sÏ thµnh c«ng.

389- phßng ngñ kh«ng nªn ®èi diÖn víi cöa chÝnh

Trong viÖc bè trÝ mét c¨n nhµ, gian phßng ®èi ®iÖnvíi cöa chÝnh kh«ng nªn lµm gian phßng ngñ. Phßng ngñlµ mét n¬i t−¬ng ®èi æn mËt cña c¨n nhµ, mµ khi nghØng¬i, ng−êi ngoµi kh«ng nªn lµm phiÒn. NÕu cöa chÝnh®èi diÖn víi cöa phßng ngñ th× khi cã ng−êi ra vµo sÏ cãtiÕng kÑt cöa vµ nh÷ng tiÕng ®éng bªn ngoµi cöa ®Òu ¶nhh−ëng ®Õn ng−êi trong phßng. H¬n n÷a nÕu cã kh¸ch ®Õnch¬i, võa b−íc vµo cöa ®· nh×n thÊy phßng ngñ th× còngkh«ng lÊy g× lµ mü quan. NÕu qu¶ thËt cÇn ph¶i dïngphßng ®ã lµm phßng ngñ th× chñ nh©n còng nªn bè trÝ thÕnµo ®ã ®Ó ng−êi ngoµi b−íc qua cöa kh«ng nh×n thÊygi−êng ngñ lµ hay nhÊt. Gi−êng ngñ ®èi diÖn víi cöa ravµo kh«ng cã lîi cho sù yªn æn cña giÊc ngñ, vµ còng

162 325 326

¶nh h−ëng ®Õn sù nghØ ng¬i.

390- nh÷ng ®iÒu cÊm kþ trong viÖc kª gi−êng

Ngµy x−a, nh÷ng ®iÒu cÊm kþ trong viÖc kª gi−êngt−¬ng ®èi nhiÒu. ë ®©y kh«ng nªu ra tÊt c¶. Tõ gãc dékhoa häc hiÖn t¹i mµ xÐt, viÖc kª gi−êng cã mÊy ®iÒukiªng kþ nh− sau :

1/ §Çu gi−êng kh«ng nªn ë d−íi cöa sæ. NÕu ®Çugi−êng ë d−íi cöa sæ, ng−êi ngñ ë ®ã cã c¶m gi¸c kh«ngan toµn, nÕu gÆp giã to m−a lín hoÆc sÊm chíp, th× c¶mgi¸c ®ã cµng m¹nh h¬n. Ngoµi ra, cöa sæ lµ n¬i th«nggiã, nÕu kh«ng ®Ò phßng rÊt dÔ bÞ c¶m. Trong nhµ cã trÎnhá, chóng cã thÓ trÌo lªn cöa sæ, thËt lµ nguyhiÓm.Cïng bÊt ®¾c dÜ kh«ng thÓ kh«ng kª gi−êng ë ®ãth× ph¶i cã biÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn nh− cöa sæ ph¶i cãchÊn song.

2/ §Çu gi−êng kh«ng nªn kª ë chç th«ng giã gi÷acöa chÝnh vµ cöa sæ cña phßng ngñ. §ã lµ v× ë n¬i th«nggiã giã th−êng m¹nh lµm cho ng−êi ta dÔ bÞ c¶m giã,nhøc ®Çu. Ngoµi ra ng−êi ngåi ë phßng kh¸ch sÏ nh×nthÊy gi−êng ë trong phßng ngñ, g©y c¶m gi¸c kh«ng nh·quan.

3/ Kh«ng nªn kª gi−êng ®èi diÖn víi tñ g−¬ng trang®iÓm. Gi−êng ®èi diÖn víi g−¬ng, tõ thêi cæ ®¹i ®·nghiªm cÊm råi. ë ®©y chñ yÕu lµ bëi v× ban ®ªm ng−êingñ trªn gi−êng tØnh dËy, trong bãng tèi mËp mê, nh×nthÊy çi bãng ë trong g−¬ng, dÔ g©y c¶m gi¸c sî h·i.NÕu ngñ mét m×nh ë trong phßng, còng c¶m thÊy kh«ng

an toµn.4/ MÆt gi−êng kh«ng nªn låi lâm. Gi−êng lµ chç

nghØ ng¬i, nhÊt ®Þnh ph¶i v÷ng vµng míi tho¶i m¸i.Gi−êng mµ låi lâm hoÆc lung lay th× kh«ng nªn dïng.Ngµy nay ng−êi ta dïng gi−êng ®Öm lß so rÊt nhiÒu. NÕuchÊt l−îng ®Öm gi−êng kh«ng tèt, lß so bÞ h− háng th×mÆt gi−êng sÏ kh«ng b»ng ph¼ng, tÝnh çch nhiÖt vµ hótÈm còng kÐm, sÏ ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ. L¹i cßn cãmét sè gi−êng, ®Öm gi−êng rÊt mÒm, x−¬ng sèng rÊt dÔbÞ cong, n»m ngñ l©u sÏ ¶nh h−ëng ®Õn tuÇn hoµn m¸u,lµm cho ng−êi ta mÖt mái, dÔ sinh bÖnh. Cho nªn ph¶ichän çi gi−êng nµo ch¾c ch¾n, ®Öm gi−êng kh«ng cøngqu¸ kh«ng mÒm qu¸ míi lµ gi−êng lý t−ëng.

5/ Kh«ng nªn ®Ó nh÷ng thø linh tinh ë d−íi gÇmgi−êng. Cæ nh©n ®· nãi, ®Ó nhiÒu thø linh tinh d−íi gÇmgi−êng lµ kh«ng tèt lµnh. Trªn thùc tÕ còng cã lý lÏ khoahäc nhÊt ®Þnh. GÇm gi−êng th−êng lµ n¬i Èm thÊp kh«ngtho¸ng khÝ. §Ó nh÷ng thø linh tinh vµo ®ã rÊt dÔ hót Èmvµ lµm chç cho vi khuÈn sinh s«i n¶y në. NÕu ngµyth−êng kh«ng quÐt dän ®Òu ®Æn sÏ trë thµnh gãc chÕt.Trong phßng ngñ mµ cã n¬i nh− vËy, tÊt sÏ ¶nh h−ëng®Õn søc khoÎ, cho nªn kh«ng tèt lµnh.

391- nh÷ng ®iÒu cÊm kþ vÒ trang hoµng

phßng kh¸ch

Phßng kh¸ch lµ n¬i l−u l¹i Ên t−îng ®Çu tiªn cñakh¸ch, còng lµ trung t©m ho¹t ®éng cña giµ trÎ g¸i traitrong mét nhµ. Cho nªn vÞ trÝ cña phßng kh¸ch trong toµn

163 327 328

bé çc gian phßng trong nhµ lµ t−¬ng ®èi quan träng.Nãi chung, phßng kh¸ch nªn ë vÞ trÝ trung t©m cña

c¨n nhµ lµ thÝch hîp nhÊt. Cã mét sè gia ®×nh, chän métphßng ë c¹nh ban c«ng hoÆc mét phßng nµo ®ã lµmphßng kh¸ch, nh− vËy lµ kh«ng thÝch hîp. VÞ trÝ cñaphßng kh¸ch, cã tÝnh khoa häc cña nã, çc phßng kh¸cbao quanh phßng kh¸ch, lµm cho chñ nh©n ngåi trongphßng kh¸ch vÉn cã thÓ quan s¸t ®−îc çc vÞ kh¸ch, quans¸t ®−îc phßng cña con çi, còng nh− Êm n−íc ®ang ®unë trong bÕp....V¶ l¹i khi cã kh¸ch ®Õn ch¬i, còng kh«ng¶nh h−ëng g× ®Õn viÖc häc tËp cña con çi, còng nh− viÖcnghØ ng¬i cña ng−êi nhµ.

ViÖc trang trÝ phßng kh¸ch, lÊy gi¶n ®¬n, s¹ch sÏ,®µng hoµng sö dông thuËn tiÖn lµ chÝnh, kh«ng nªn qu¸hoa lÖ hoÆc trang trÝ qu¸ nhiÒu. Mäi gia ®×nh nãi chung,viÖc bè trÝ phßng kh¸ch th−êng lµ cã mét bé ghÕ bµnh,mét tñ ti-vi , vi-®ª-«, mét bµn trµ, mét tñ ®ùng cèc chÐnhoÆc tñ trang ®iÓm. Mét sè phßng lín lµm phßng kh¸chkiªm phßng ¨n th× cã thÓ kª thªm bµn ¨n cho c¶ nhµ. VÞtrÝ cña bé sa-l«ng kh«ng ®−îc kª ®èi diÖn víi phßng bÕpvµ toa-lÐt. NÕu ngåi trªn ghÕ bµnh mµ nh×n th¼ng sangphßng bÕp hoÆc toa-lÐt, sÏ g©y ph¶n c¶m, cã c¶m gi¸ckh«ng yªn t©m, dÔ lµm cho ng−êi vµo toa-lÐt c¶m thÊyng¹i ngïng. Sa-l«ng nªn kª ë chç cã ti-vi çt-sÐt, ®Ó chokh¸ch nh×n thÊy ti-vi vµ çc thiÕt bÞ ©m nh¹c, ®Ó khi chñnh©n cã viÖc g× ra ngoµi, kh¸ch cã thÓ ngåi xem ti-vi,nghe ©m nh¹c, mµ kh«ng c¶m thÊy l¹nh lÏo. Tñ r−îuhoÆc tñ trang ®iÓm cña n÷ ë trong phßng kh¸ch kh«ngnªn ®Ó nh÷ng thø nÆng nÒ lªn trªn. Mét lµ kh«ng müquan, hai lµ kh«ng an toµn. VÒ mµu s¾c trang trÝ phßngkh¸ch, lÊy mµu nh¹t, trang nh· lµ chÝnh. Nh− vËy lµm

cho tÇm nh×n cã thÓ g©y c¶m gi¸c xa x¨m. §èi víi nh÷ngmµu s¾c trang trÝ phøc t¹p, chØ lµm cho phßng kh¸chthªm t¹p lo¹n, kh«ng trËt tù. NÕu phßng kh¸ch kh«ngréng th× tèt nhÊt kh«ng nªn kª gi¸ ®Ó giµy dÐp vµ m¾ctreo ¸o ë trong phßng. NÕu kh«ng võa b−íc vµo cöa lµtr«ng thÊy ngay mét ®èng giµy dÐp vµ mét l« nµo mò,nµo ¸o, ¸o m−a hay « dï v.v...thËt ch¼ng nh· quan chótnµo. Nh÷ng c¨n nhµ ë ven ®−êng quèc lé, sÏ cã rÊt nhiÒubôi bÆm, ph¶i th−êng xuyªn quÐt dän, lau chïi , b¶o ®¶m vÖsinh.

NÕu kh¸ch ®Õn ch¬i lÇn ®Çu th× ph¶i b¸o cho kh¸chbiÕt toa-lÐt ë ®©u ®Ó nÕu cÇn kh¸ch tiÖn sö dông.

392- kh«ng nªn söa nhµkhi trong nhµ cã ng−êi

mang thai

NÕu trong nhµ cã ng−êi ®ang mang thai th× söa nhµ,lµm nhµ ®Òu kh«ng nªn, c¶i t¹o phßng ë còng kh«ng tèt.Cæ nh©n th−êng cho r»ng ®µn bµ cã chöa lµ kh«ng s¹chsÏ. Trªn thùc tÕ th× kh«ng ph¶i nh− vËy, mµ lµ v× trongnhµ cã ng−êi mang thai th× trong thêi gian x©y dùng,ng−êi ra vµo nhiÒu. ViÖc tiÕp kh¸ch, viÖc dän dÑp ®Òu dophô n÷ lµm. Nh− vËy sÏ thªm g¸nh nÆng cho ng−êi cãthai, dÔ lµm cho ng−êi cã thai qu¸ mÖt mái, cã thÓ dÉn

164 329 330

®Õn s¶y thai hoÆc sinh bÖnh. Ngoµi ra, nhµ míi võa míix©y xong, cßn rÊt Èm thÊp, khÝ Èm rÊt cã h¹i cho søckhoÎ. Nãi chung t−êng quÐt v«i ph¶i qua mét thêi gian(tèt nhÊt lµ tõ nöa n¨m ®Õn mét n¨m) ®Ó nhµ cöa tù nhiªnkh« r¸o h·y ®Õn ë lµ thÝch hîp nhÊt. NÕu trong nhµ cãng−êi mang thai hoÆc s¶n phô, mµ nhÊt thiÕt ph¶i söa nhµth× cÇn ph¶i chuyÓn ng−êi ®ã ®Õn ë nhê nhµ mét ng−êith©n nµo ®ã nhµ. Tèt nhÊt nªn chê mét thêi gian cho nhµkh« r¸o råi h·y vÒ ë th× h¬n.

393- nhµ míi x©y xongkh«ng nªn

“ s¬n t−êng ngay ”

Nhµ võa míi x©y xong, cã mét sè ng−êi ®· véi vµng s¬nt−êng ngay. KÕt qu¶, chØ Ýt l©u sau çc bøc t−êng ®· xuÊt hiÖnnh÷ng “ TÊm b¶n ®å ”. Kh«ng chØ loang loang læ læ, n¨m mµub¶y s¾c, mµ líp s¬n v«i còng bong ra, tr«ng rÊt khã coi.

Bëi v× thµnh phÇn chñ yÕu trong s¬n v«i quÐt t−êng lµchÊt canxi ®· «xy ho¸, thuéc tÝnh kiÒm. S¬n mµ gÆp chÊt kiÒmhoÆc chÊt axit sÏ bÞ biÕn chÊt ngay. Khi t−êng bÞ Èm lµ xuÊthiÖn nh÷ng tÊm “ B¶n ®å ”. Cho nªn nhµ míi x©y xong, kh«ngnªn véi quÐt s¬n ngay. Ph¶i chê cho t−êng thËt kh«, nghÜa lµph¶i chê cho khi nµo h¬i n−íc cã chøa nh÷ng chÊt nh−calcium carbonate bay h¬i hÕt, søc b¸m dÝnh ®−îc t¨ng c−êng,lóc ®ã s¬n t−êng míi kh«ng xuÊt hiÖn nh÷ng tÊm “B¶n ®å”.

394- nhµ míi x©y xongkh«ng nªn vµo ë ngay

Nhµ võa míi x©y xong ®· véi vµng dän vµo ë ngay, nh−vËy rÊt cã h¹i cho søc khoÎ con ng−êi.

Bëi v× nh÷ng vËt liÖu ®Ó x©y dùng nhµ cöa nh− xi m¨ng,v«i, s¬n, nhùa ®−êng v.v...®Òu cã nh÷ng chÊt cã h¹i cho søckhoÎ, nÕu hÝt ph¶i nh÷ng chÊt ®ã sÏ sinh bÖnh. Cã mét sè chÊtho¸ häc cßn cã thÓ g©y nªn bÖnh ung th−. H¬n n÷a nhµ võax©y xong, ®é Èm cßn rÊt cao, nh÷ng chÊt ®éc dÔ tån ®äng l¹i ëtrong nhµ. Sèng trong m«i tr−êng nh− vËy th−êng hay bÞ nhøc®Çu, mÊt ngñ, ®au khíp, khã thë, ¨n kh«ng ngon vµ gi¶m trÝnhí, bÞ bÖnh ngoµi da vµ nhiÒu chøng bÖnh kh¸c. Cho nªn, x©ynhµ xong kh«ng nªn véi vµng dän ®Õn ë ngay mµ nªn më hÕtçc cöa cho tho¸ng giã mét thêi gian råi h·y dän ®Õn ë ®Ó b¶o®¶m søc khoÎ cho mäi ng−êi trong nhµ.

395- kh«ng nªn dïng métlo¹i h−¬ng trõ muçi

trong mét thêi gian dµi

Dïng mét lo¹i h−¬ng trõ muçi trong mét thêi gian dµi th×hiÖu qu¶ trõ muçi sÏ rÊt thÊp.

Bëi v× cïng mét lo¹i h−¬ng trõ muçi th× çc phèi liÖu sÏnh− nhau, mïi th¬m còng gièng nhau, sö dông trong mét thêigian dµi, muçi sÏ quen dÇn víi thuèc vµ sÏ cã søc kh¸ng thuècm¹nh h¬n, do ®ã mµ gi¶m thÊp hoÆc mÊt mÊt hiÖu qu¶ ®uæimuçi. Cho nªn kh«ng nªn dïng cïng mét lo¹i h−¬ng trõ muçitrong mét thêi gian dµi , mµ nªn th−êng xuyªn thay ®æi nh·nh−¬ng trõ muçi, nh− vËy míi n©ng cao ®−îc hiÖu qu¶ .

165 331 332

396- kh«ng nªn dïngthuèc trõ s©u

®Ó ®uæi muçi ë trong nhµ

Mïa hÌ cã mét sè gia ®×nh dïng thuèc trõ s©u phun ëtrong nhµ ®Ó ®uæi muçi. Çch ®uæi muçi nh− vËy thËt cã h¹i chosøc khoÎ con ng−êi.

Bëi v× phun thuèc trõ s©u ë trong nhµ, thuèc sÏ qua®−êng h« hÊp vµ qua líp da mµ x©m nhËp vµo c¬ thÓ, mµthµnh phÇn chñ yÕu trong thuèc trõ s©u lµ chÊt kiÒm axªtyl cãthÓ tÝch tô ë trong tæ chøc thÇn kinh con ng−êi vµ g©y ra tróng®éc. Ng−êi bÞ tróng ®éc th−êng cã hiÖn t−îng chãng mÆt,nhøc ®Çu, ra nhiÒu må h«i, th©n thÓ mÒm nhòn, kiÖt søc, ®Çybông , ¨n kh«ng ngon vµ buån n«n v.v...NÕu líp da tiÕp xócvíi thuèc trõ s©u th× sÏ bÞ ®au, ngøa. KiÓu tróng ®éc m·n tÝnhnh− thÕ nµy, nÕu bÞ nhÑ th× dÔ bÞ ng−êi ta bá qua. Nh−ng nÕukÐo dµi th× mèi nguy h¹i cho c¬ thÓ thËt lµ nghiªm träng. Chonªn ë trong nhµ chØ nªn dïng nh÷ng lo¹i h−¬ng trõ muçikh«ng ®éc h¹i cho ng−êi, tuyÖt ®èi kh«ng nªn phun thuèc trõs©u ®Ó trõ muçi ë trong nhµ.

397- Ban c«ngkh«ng nªn qu¸ t¶i

Ban c«ng qu¸ t¶i rÊt dÔ x¶y ra tai n¹n.

Bëi v× bÊt kú lo¹i ban c«ng nµo, kh¶ n¨ng chÞu lùc theothiÕt kÕ sµn cña nã còng gièng nh− sµn nhµ bÕp, nãi chungmçi mÐt vu«ng lµ 250 kg, tøc lµ l−îng ®å ®¹c ®Ó trªn mçi mÐtvu«ng diÖn tÝch sµn ban c«ng kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 350 viªnthan tæ ong hoÆc 100 viªn g¹ch. NÕu nh÷ng ®å vËt nµy v−îtqu¸ kh¶ n¨ng chÞu lùc cña thiÕt kÕ sÏ lµm háng dÇn ban c«ng,tuy nhÊt thêi kh«ng bÞ ®æ, nh−ng sµn hoÆc dÇm ban c«ng còngbÞ nøt. Ngµy th¸ng tr«i qua, m−a n¾ng d·i dÇu, nh÷ng thanhs¾t sÏ bÞ han gØ, bª t«ng sÏ bong ra tõng t¶ng, ¶nhh−ëng ®Õn thêi gian sö dông, thËm chÝ cßn g©y ra tain¹n. Cho nªn kh«ng nªn ®Ó nhiÒu vËt nÆng ë ngoµi banc«ng.

398- kh«ng nªnbÞt kÝn ban c«ng phßng ë

Cã nhiÒu nhµ ®· bÞt kÝn ban c«ng ®Ó t¨ng thªm diÖn tÝchphßng ë, xem ra nh− lµ cã lîi, song còng rÊt bÊt lîi.

Ban c«ng bÞ bÞt l¹i sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc tho¸ng giã,thay ®æi kh«ng khÝ n¬i phßng ë. Sau khi ban c«ng bÞ bÞt l¹i,ch¼ng cßn chç ®Ó ho¹t ®éng vµ tËp thÓ dôc, rÌn luyÖn th©n thÓ;ngoµi ra sau khi ban c«ng bÞ bÞt l¹i, ng−êi ta th−êng hay xÕpnh÷ng vËt nÆng vµo ®ã, ban c«ng bÞ qu¸ t¶i sÏ r¹n nøt g©ynguy hiÓm cho gia ®×nh. Khi bÞt ban c«ng, mçi chñ hé dïngmét lo¹i nguyªn vËt liÖu kh¸c nhau, kiÓu çch th× n¨m hoa bam¶nh, tr«ng rÊt mÊt mü quan cho ng«i nhµ. Cho nªn çcchñ hé kh«ng nªn bÞt kÝn ban c«ng.

399- 10 ®iÒu kh«ng nªntrång hoa ë trong phßng

166 333 334

trång nh÷ng c©y hoa cá cã nhiÒu sinh khÝ ë trong phßngth× rÊt cã lîi. Nh−ng cÇn chó ý nh÷ng ®iÒu sau ®©y :

1- Kh«ng ®−îc ®Æt b×nh hoa lªn trªn ti-vi.2- Kh«ng ®−îc ®Æt nh÷ng c©y hoa cá cã thÓ tÝch lín ë

trong phßng. DiÖn tÝch cña nh÷ng c©y hoa cá kh«ng nªnchiÕm qu¸ l/10 diÖn tÝch c¨n phßng.

3- Kh«ng nªn trång qu¸ nhiÒu lo¹i hoa, sè l−îng qu¸nhiÒu, sè loµi qu¸ phøc t¹p, mµu s¾c kh«ng nªn qu¸ nhiÒu.Nªn bè trÝ s¾p ®Æt sao cho Ýt mµ tinh.

4- Mµu s¾c hoa cá vµ mµu s¾c bèi c¶nh, vÒ mÆt s¾c ®iÖu haic i ®ã kh«ng nªn qu gÇn nhau.

5- Nh÷ng loµi c©y cã gai, cã chÊt ®éc th× kh«ng ®−îc ®Æt ën¬i mµ trÎ con cã thÓ víi tíi ®−îc.

6- Kh«ng nªn ®Æt nh÷ng chËu c©y cã mµu xanh thÉm lªntrªn nh÷ng dông cô cã mµu trµ thÉm, bëi sÏ g©y c¶m gi c u tèi,kh«ng cã sinh khÝ.

7- Kh«ng nªn ®Æt nh÷ng chËu hoa cao trßn lªn trªnnh÷ng chiÕc bµn dµi. Bëi v× sù thay ®æi trùc tuyÕn vµ c« tuyÕnqu¸ lín dÔ g©y cho ng−êi ta c¶m gi¸c kh«ng tho¶i m¸i.

8- Nh÷ng hoa cá cã h×nh th©n cao kh«ng nªn ®Æt lªn trªnnh÷ng chiÕc ghÕ hoÆc trªn bµn cao, nÕu kh«ng sÏ g©y chong−êi ta mét c¶m gi¸c kh«ng æn ®Þnh.

9- Kh«ng nªn ®Æt nh÷ng chËu hoa xa nhau qu¸. H−íng®«ng mét bã, h−íng t©y mét cµnh, ch¼ng cã c¶m gi¸c g× vÒmµu s¾c bèi c¶nh, khiÕn cho c¨n phßng trë nªn rêi r¹c th¶mh¹i.

Trong phßng ngñ kh«ng nªn ®Ó nh÷ng chËu hoa cã mïith¬m nång qu¸; trong th− viÖn kh«ng nªn ®Æt nh÷ng chËu hoamµu s¾c t−¬i qu¸; trªn bÖ cöa sæ kh«ng nªn ®Æt nh÷ng loµi c©ycã th©n cao, nÕu kh«ng sÏ ¶nh h−ëng ®Õn sù th«ng giã vµ ¸nhs¸ng ë trong phßng.

400- Kh«ng nªn trång nh÷ngc©y hoa l¸ cã h¹i

cho søc khoÎ con ng−êi

1- nh÷ng loµi hoa cá kh«ng nªn ®Ó l©u ë trong phßng: Nh÷ng lo¹i c©y nh− Tïng b¸ch, nÕu ®Ó ë trong phßng

mét sè l−îng t−¬ng ®èi nhiÒu th× sÏ to¶ ra nhiÒu mïi dÇuth«ng nång ®Ëm, ¶nh h−ëng ®Õn khÈu vÞ cña ng−êi trongphßng, lµm cho ng−êi cã mang bÞ buån n«n; Thiªn tróc tÕ sÏlµm cho mét sè ng−êi ph¶n øng qu¸ mÉn c¶m; mïi th¬m cñahoa c©y Uc kim cã chøa chÊt kiÒm ®éc, tiÕp xóc l©u ngµy sÏlµm cho ng−êi ta nhøc ®Çu chãng mÆt vµ cã thÓ lµm cho rôngtãc; ban ®ªm, khi hÕt t¸c dông quang hîp th× sÏ to¶ ra khèil−îng th¸n khÝ rÊt lín, sÏ lµm cho nh÷ng ng−êi cao huyÕt ¸pvµ nh÷ng ng−êi m¾c bÖnh ®au tim c¶m thÊy u buån; mïi cñac©y TiÕp cèt méc to¶ ra còng lµm cho ng−êi ta buån n«n vµchãng mÆt. Do®ã, nh÷ng loµi c©y cá kÓ trªn kh«ng nªn ®Ó l©uë trong phßng.

2- Nh÷ng loµi hoa cá cã chÊt ®éc lµ : 1- §ç quyªn vµng: trong th©n vµ hoa c©y ®Òu cã chøa chÊt

®éc. NÕu n nhÇm th× sÏ bÞ tróng ®éc.2- NhÊt phÈm hång: c¶ c©y ®Òu cã ®éc, nhùa mµu tr¾ng

cã thÓ kÝch thÝch da s−ng ®á, nÕu ¨n nhÇm ph¶i nô, ph¶i l¸ cñanã th× sÏ cã nguy hiÓm ngé ®éc chÕt ng−êi.

3- HiÖp tróc ®µo: trong cµnh, l¸ vµ vá c©y ®Òu chøa chÊtglucozit. NÕu ¨n nhÇm chØ vµi gam HiÖp Tróc §µo th«i còng®ñ bÞ tróng ®éc.

4- C©y cã ®éc thuéc loµi thùc vËt nhiÒu nhùa, sau khing¾t nô, nã sÏ ch¶y ra mét thø n−íc tr¾ng cã thÓ lµm cho da bÞ

167 335 336

mäng ®á, nÕu b¾n vµo m¾t cã thÓ bÞ mï.5- Mai ngò s¾c: hoa, l¸ ®Òu cã chÊt ®éc, ¨n nhÇm sÏ bÞ

®au bông ®i ngoµi, sÏ ph¸t sèt.6- Thuû tiªn: trong th©n c©y cã chÊt Lac«tin, ¨n nhÇm sÏ

bÞ viªm ruét, bÞ n«n. N−íc ë trong l¸ vµ hoa cña nã cã thÓ lµmcho da bÞ mäng ®á.

7- Th¹ch toan: th©n c©y cã chøa chÊt kiÒm th¹ch toan cãchÊt ®éc. NÕu ng−êi nµo ch¹m da vµo nã th× sÏ s−ng mäng lªnvµ sÏ rÊt ngøa. ChÊt kiÒm th¹ch toan vµo ®−êng h« hÊp sÏ lµmcho ng−êi ta ch¶y m¸u cam, nÕu ¨n nhÇm ph¶i nã th× sÏ bÞ n«nmöa, ®au bông ®i ngoµi, ch©n tay rÐt run, ®Çu ãc cho¸ng v¸ng.NÕu nghiªm träng sÏ lµm cho trung khu tª liÖt dÉn ®Õn tö vong.

8- Cá hµm tu: trong c¬ thÓ mµ cã chÊt kiÒm cá hµm tu,nÕu tiÕp xóc nhiÒu sÏ dÉn ®Õn bÞ rông tãc, rông l«ng mµy.

9- Hæ kÝch mai, B¸ v−¬ng tiªn: chÊt nhùa tr¾ng trongth©n c©y rÊt ®éc, tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc ®Ó r¬i vµo m¾t.

10- Hoa l¸ V¹n niªn thanh: trong hoa l¸ cã chøa chÊt axitvµ chÊt tung m«n tung, ¨n nhÇm ph¶i nã sÏ bÞ s−ng ®au måm,häng, thùc qu¶n, d¹ dµy vµ ruét, thËm chÝ cßn nguy h¹i ®Õnthanh ®íi, lµm cho ng−êi ta bÞ c©m.

11- Loµi c©y Tiªn nh©n ch−ëng: cã chøa chÊt ®éc, saukhi nã ch©m vµo ng−êi th× sÏ bÞ mäng ®á vµ rÊt ®au, rÊt ngøa.

401- kh«ng nªnmë tivi mµu qu¸ s¸ng

Ti-vi mµu ®· ®i vµo cuéc sèng cña nhiÒu gia ®×nh. RÊt

nhiÒu ng−êi chØ thÝch më cho thËt s¸ng. Nh− vËy rÊt cã h¹i chotuæi thä cña ti-vi.

Mµn h×nh ti-vi ®iÖn ¸p rÊt cao. Ba bãng ®Ìn ®iÖn tö c«ngsuÊt rÊt lín. Muèn cho ®Ìn h×nh hiÖn h×nh th× cÇn ®é s¸ng nhÊt®Þnh, c«ng suÊt cÇn tiªu hao rÊt lín. C«ng suÊt nµy chuyÓn ho¸thµnh quang n¨ng vµ nhiÖt n¨ng. ¢m l−îng to nhá, c«ng suÊtthay ®æi kh«ng lín, viÖc tiªu hao cña c«ng suÊt tuú thuéc vµo®é s¸ng mµ t¨ng lªn. Thay ®æi ®é s¸ng ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh æn®Þnh cña ®iÖn ¸p nguån ®iÖn rÊt lín. Cho nªn nguån ®iÖn trongti-vi cÇn ph¶i cã ®iÖn ¸p nhÊt ®Þnh. BÊt kÓ ®iÖn ¸p l−íi ®iÖn cãthay ®æi hay kh«ng, nh−ng ®iÖn ¸p ë trong m¸y vÉn ph¶i cè®Þnh. Gi÷ møc ®iÖn ¸p qu¸ cao, khiÕn cho viÖc tiªu hao l−îng®iÖn t¨ng lªn, m¸y nãng lªn, tuæi thä cña ti-vi sÏ rót ng¾n. Chonªn xem ti-vi mµu kh«ng nªn më qu¸ s¸ng.

402- Kh«ng nªnt¾t më ti-vi liªn tôc

Cã mét sè ng−êi, sau khi bËt m¸y ti-vi, thÊy tiÕt môckh«ng hîp “ khÈu vÞ ” hoÆc tiÕt môc hay ch−a b¾t ®Çu, lµthuËn tay t¾t lu«n ti-vi ®i. Mét l¸t sau l¹i bËt lªn, tiÕt môc haych−a ®Õn l¹i t¾t lu«n. Hµnh ®éng tuú tiÖn t¾t më ti-vi liªn tôc,t−ëng nh− thÕ lµ tiÕt kiÖm ®iÖn, nh−ng trªn thùc tÕ th× l¹i rÊt cãh¹i cho m¸y. ThËt lµ lîi bÊt cËp h¹i.

Bëi v× mçi lÇn më m¸y lµ mét lÇn ®Ìn h×nh bÞ dßng ®iÖnm¹nh va ®Ëp, lµm t¨ng thªm ®é l·o ho¸ cña cùc ©m, ¶nhh−ëng ®Õn n¨ng lùc ph¸t x¹ ®iÖn tö cña ©m cùc. Do ®ã mµ rótng¾n tuæi thä sö dông cña ti-vi. Trong mét thêi gian ng¾n mµt¾t më ti-vi nhiÒu lÇn, bãng ®Ìn h×nh bÞ dßng ®iÖn m¹nh va®Ëp nhiÒu lÇn nªn bÞ tæn h¹i. Cho nªn kh«ng nªn t¾t më ti-vi

168 337 338

mét çch tuú tiÖn. Sau khi bËt ti-vi, nÕu thÊy tiÕt môc kh«nghay, cã thÓ xoay nóm cho hÕt ®é s¸ng, ©m l−îng thËt bÐ;nÕu kh«ng muèn xem th× tèt nhÊt lµ chê sau 5 phóth·y t¾t m¸y lµ thÝch hîp nhÊt.

403- Kh«ng nªn t¾t më ti-vi b»ng phÝch c¾m æ ®iÖn

Dïng phÝch c¾m æ ®iÖn ®Ó t¾t më ti-vi sÏ tæn h¹i nhiÒu ®Õnm¸y, rót ng¾n tuæi thä cña m¸y.

Bëi v× ph−¬ng ph¸p dïng phÝch c¾m æ ®iÖn ®Ó thay thÕcho c«ng-t¾c cña ti-vi, th−êng th−êng khi c¾m vµo hoÆc rótphÝch c¾m ra, dÔ bÞ toÐ löa, rÊt khã nèi vµo hoÆc ng¾t ngay®−îc nguån ®iÖn. §−êng ®iÖn vµo ra nhiÒu lÇn ch¼ng kh¸c g×t¾t më c«ng t¾c nhiÒu lÇn, khiÕn cho d©y tãc bãng ®Ìn h×nh bÞdßng ®iÖn m¹nh va ®Ëp nhiÒu lÇn, do ®ã mµ gi¶m tuæi thä cñam¸y thu h×nh. §ång thêi, dßng ®iÖn m¹nh va ®Ëp còng dÔ g©ytæn h¹i cho çc bãng b¸n dÉn vµ cuén d©y. Cho nªn kh«ng nªndïng phÝch c¾m ®iÖn ®Ó t¾t më nguån ®iÖn cña ti-vi.

404- Dïng ti-vi mµu kh«ng nªn cã d©y tiÕp ®Êt.

D©y tiÕp ®Êt cho ti-vi mµu rÊt dÔ g©y nªn ch¸y háng cuénd©y ®iÖn hoÆc çc linh kiÖn kh¸c.

Bëi v× hÖ thèng cung cÊp ®iÖn sö dông nguån ®iÖn ®ãngmë, bá ®i çi m¸y biÕn ¸p ®iÖn nguån truyÒn thèng, ®iÖnnguån 220 von trùc tiÕp ®i vµo m¸y ®−îc ®iÒu chØnh, nÕutrong m¸y mµ cã d©y tiÕp ®Êt, sÏ lµm cho çc d©y dÉn kim lo¹idù tr÷ kh«ng tiÕp xóc ®−îc víi bµn ®¸y ë trong m¸y. NÕu nèi

d©y tiÕp ®Êt, ch¼ng may ®iÖn ch¹m vµo vá m¸y, d©y ®iÖn trongm¸y sÏ b¾t vµo nguån ®iÖn cña ®−êng d©y ®iÖn, nh− vËy vám¸y sÏ cã ®iÖn, rÊt nguy hiÓm v× bÞ ®iÖn giËt. §ång thêi trongm¸y thu h×nh còng do ®ã mµ s¶n sinh ra cao ¸p c¶m øng, g©ynªn ch¸y háng cuén d©y ®iÖn hoÆc çc linh kiÖn kh¸c cña ti-vi. Cho nªn dïng ti-vi mµu kh«ng nªn cã d©y tiÕp ®Êt.

405- D©y ¨ng-ten ngoµi nhµ kh«ng nªn cao qu¸

ViÖc dïng ti-vi ®· rÊt phæ biÕn, viÖc dïng ¨ng-ten ngoµinhµ cho ti-vi còng rÊt cÇn. Nh−ng ®é cao cña ¨ng-ten, kh«ng ph¶icµng cao cµng tèt.

Bëi v× ¨ng-ten ngoµi nhµ dÔ bÞ sÐt ®¸nh, dßng ®iÖn cùcm¹nh cña sÊm sÐt cã thÓ truyÒn theo ¨ng-ten vµo nhµ lµm chod©y ¨ng-ten bËt khái ti-vi treo l¬ löng ë trong nhµ, hiÖn t−îngphãng ®iÖn cùc m¹nh cã thÓ huû ho¹i çc ®å vËt ë trong nhµvµ g©y nguy hiÓm cho con ng−êi. D©y ¨ng-ten ngoµi nhµ cµngcao th× c¬ héi bÞ sÐt ®¸nh cµng nhiÒu. Cho nªn d©y ¨ng-tenngoµi nhµ kh«ng nªn cao qu¸. D©y ¨ng-ten trong phßng th× antoµn. NÕu m¾c d©y ¨ng-ten ngoµi nhµ th× kh«ng nªn cao qu¸nãc nhµ. Khi cã sÊm sÐt th× ph¶i ng¾t ngay d©y ¨ng-ten, rótkhái nguån ®iÖn, ng−êi ph¶i ë çch d©y ngoµi 1 mÐt ®Ó ®Òphßng khi cã sÐt, dßng ®iÖn cùc m¹nh sÏ theo ®−êng d©y ®iÖnvµo trong nhµ g©y ra tai n¹n.

406- Kh«ng nªn ®Æt tivi mµu

169 339 340

h−íng vÒ phÝa ®«nghoÆc phÝa t©y

Khi ®Æt tivi mµu theo h−íng Nam B¾c th× cã thÓ thu ®−îcnh÷ng h×nh ¶nh mµu rÊt ®Ñp. §−¬ng nhiªn lµ nh÷ng tÝnh n¨ngkh¸c cña tivi còng ph¶i ®iÒu chØnh cho tèt.

Bëi v× ®èi víi sù vËn ®éng ®iÖn tö cña bãng ®Ìn h×nhmµu, tõ tr−êng bªn ngoµi cã t¸c dông lµm nhiÔu râ rÖt, cã thÓph¸ ho¹i mét çch nghiªm träng tÝnh n¨ng “Héi tô” cñachóng. Tõ tr−êng tr¸i ®Êt tuy rÊt nhá bÐ, song còng kh«ng thÓcoi th−êng ®−îc. TuyÕn tõ tr−êng tr¸i ®Êt lµ Nam – B¾c.Ph−¬ng h−íng chïm ®iÖn tö cña bãng ®Ìn h×nh n»m theo mµnh×nh. Cho nªn tivi mµu ®Æt theo h−íng Nam hoÆc h−íng B¾cth× chïm ®iÖn tö vµ tuyÕn ®Þa tõ ngang b»ng víi nhau, ¶nhh−ëng ®Õn sù “héi tô” rÊt Ýt. Khi xuÊt x−ëng ng−êi ta còng ®·thö m¸y vµ ®· t×m çch triÖt tiªu ®i råi.

407- kh«ng nªn ®Æt chËu hoaë bªn c¹nh ti-vi

§Ó lµm ®Ñp m«i tr−êng trong phßng mµ ®Æt mét chËuhoa ë bªn c¹nh ti-vi, tuy tr«ng cã ®Ñp thËt, song chiÕc ti-vi cñab¹n l¹i bÞ gi¶m mÊt tuæi thä.

Bëi v× n−íc ë trong chËu hoa sÏ bèc h¬i, dÔ khiÕn cho ti-vi bÞ Èm, gi¶m mÊt tuæi thä cña ti-vi. §ång thêi bãng ®Ình×nh cña ti-vi cßn cã thÓ phãng ra nh÷ng x¹ tuyÕn, mµ nh÷ngdßng ®iÖn nµy cã thÓ ph¸ ho¹i çc tÕ bµo thùc vËt, g©y trë ng¹icho viÖc në hoa b×nh th−êng. §Æt chËu hoa ë bªn c¹nh ti-vi th×c¶ ti-vi vµ chËu hoa ®Òu cã h¹i.

408- Kh«ng nªn®Æt m¸y çt-sÐt ë gÇn ti-vi

§Æt m¸y çt-sÐt ë gÇn ti-vi mµu sÏ lµm cho mµn h×nh ti-vi mµu bÞ ¶nh h−ëng, h×nh ¶nh trªn mµn h×nh kh«ng thËt.

Bëi v× trong bãng ®Ìn h×nh cña ti-vi mµu cã l¾p nh÷ngbãng b¸n dÉn riªng lÎ, nh÷ng chïm ®iÖn tö do nã ph¸t ra lµmcho trªn mµn h×nh hiÖn lªn nh÷ng h×nh ¶nh mµu, çch mµnh×nh kh«ng xa, ng−êi ta ®Æt mét tÊm l−íi chÕ t¹o b»ng métlo¹i thÐp ®Æc biÖt, nã cã thÓ lµm cho chïm ®iÖn tö tù ph¸t ranh÷ng ®iÓm s¸ng nhá. B×nh th−êng th× tÊm l−íi nµy kh«ng cãtõ tÝnh, ch¼ng may m¸y çt sÐt hoÆc radio l¹i cã vËt cã tõtr−êng ë gÇn tivi mµu, sÏ lµm cho mét phÇn tÊm l−íi nµy bÞ tõtr−êng ho¸, do ®ã mµ lµm cho h×nh ¶nh trªn mµn h×nh trë nªnkh«ng thËt hoÆc phÝa sau h×nh ¶nh cã nh÷ng vÕt mµu kh«ngthÓ xo¸ ®i ®−îc. Cho nªn, tuyÖt ®èi kh«ng nªn ®Æt nh÷ng vËt cãtõ tr−êng nh− radio, m¸y ghi ©m, v.v... ë gÇn tivi mµu.

409- Kh«ng nªn ®Æt tivicïng mét chç víi tñ l¹nh

vµ m¸y giÆt

§Æt tivi cïng mét chç víi tñ l¹nh vµ m¸y giÆt lµ kh«ngtho¶ ®¸ng. Nh− vËy sÏ ¶nh h−ëng rÊt nhiÒu ®Õn tuæi thä cñativi.

Bëi v× nh÷ng linh kiÖn chñ yÕu cña tñ l¹nh vµ m¸y giÆt lµm¸y nÐn vµ m¸y næ, v× cã tõ tr−êng ngo¹i giíi t−¬ng ®èi lín,nªn mµn h×nh ë tr−íc bãng ®Ìn h×nh tivi dÔ bÞ ¶nh h−ëng cñatõ tr−êng ngo¹i giíi mµ ph¸t sinh tõ ho¸, lµm cho h×nh ¶nh bÞmÐo mã. NÕu kÐo dµi th× sÏ lµm gi¶m tuæi thä cña tivi . Cho

170 341 342

nªn, kh«ng nªn ®Æt tivi cïng mét chç víi tñ l¹nh vµ m¸y giÆt.

41o- Kh«ng nªn dïng nh÷ng tÊm mót ®Ó kªti-vi

Dïng nh÷ng tÊm mót ®Ó kª ti-vi, môc ®Ých lµ muèn b¶ovÖ cho ti-vi , nh−ng kÕt qu¶ th× hoµn toµn ng−îc l¹i.

Bëi v× mót lµm tõ mét trong nh÷ng chÊt este dÇu ho¶ mµra. ChÊt este kh«ng mµu, dÔ ch¸y, chÊt nµy bèc h¬i rÊt m¹nh,nÕu gÆp nãng lµ dÔ bèc ch¸y. Ngoµi ra nã to¶ nhiÖt rÊt chËm.Çc m¸y thu h×nh cã nh÷ng lç to¶ nhiÖt ë d−íi ®¸y. NÕu kª ti-vi b»ng tÊm mót th× nhiÖt l−îng trong ti-vi kh«ng to¶ nhanh®−îc, dÔ lµm h− h¹i nh÷ng linh kiÖn cña ti-vi. Cho nªn, kh«ngnªn dïng ®Öm mót ®Ó kª ti-vi.

411- Kh«ng nªn coi th−êng« nhiÔm ®iÖn tö

Nh÷ng s¶n phÈm ®iÖn tö ®em l¹i cho con ng−êi ta niÒmvui vµ h¹nh phóc. Nh−ng« nhiÔm ®iÖn tö l¹i uy hiÕp søc khoÎvµ tuæi thä cña con ng−êi. Do vËy song song víi viÖc s¶nphÈm ®iÖn tö kh«ng ngõng x©m nhËp vµo tõng gia ®×nh, còngcÇn ph¶i c¶nh gi¸c « nhiÔm ®iÖn tö sÏ g©y t¸c h¹i cho conng−êi. Kh«ng nªn xem tivi vµ nghe ra®i« ë cù ly qu¸ gÇn, thêigian kh«ng nªn qu¸ dµi.Phô n÷ cã thai vµ trÎ em xem tivi, mçingµy kh«ng nªn qu¸ 2 - 3 tiÕng ®ång hå. TrÎ em vµ phô n÷ cãthai kh«ng nªn n»m gi−êng cã th¶m ®iÖn. Tñ l¹nh kh«ng nªn

®Æt ë trong phßng ngñ. Ngoµi ra mçi ngµy ph¶i dïng métl−îng vitamin C nhÊt ®Þnh, hoÆc ph¶i ¨n nhiÒu hoa qu¶, raut−¬i cã chøa nhiÒu vitamin C. Nh− vËy sÏ gi¶m nhÑ vµ dùphßng « nhiÔm ®iÖn tö t¸c h¹i ®Õn c¬ thÓ con ng−êi.

412- kh«ng nªndïng æn ¸p cho tñ l¹nh

Cã mét sè ng−êi v× sî háng tñ l¹nh nªn ®· dïng æn ¸pcho tñ l¹nh. Trªn thùc tÕ nh− vËy hoµn toµn kh«ng cÇn thiÕt .

Trõ nh÷ng tr−êng hîp thËt ®Æc biÖt, nãi chung ®éng c¬®iÖn trong tñ l¹nh kh«ng cÇn æn ¸p. Trong h¹n ®Þnh c«ng suÊtcña tñ, hoµn toµn cã thÓ chÞu ®−îc sù giao ®éng cña ®iÖn ¸p,nhÊt lµ ®éng c¬ ®iÖn trong tñ l¹nh l¹i cã thiÕt bÞ b¶o ®¶m sùqu¸ nhiÖt. NÕu l¹i ®Æt thªm æn ¸p cho tñ l¹nh, kh«ng nh÷ngb¶n th©n æn ¸p tiªu tèn ®iÖn mµ l¹i cã thªm mét ®−êng d©y,g©y thªm trë ng¹i. §Æt thªm æn ¸p chØ lµ yÕu tè t©m lý, chøkh«ng ph¶i ®Ó gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò. NÕu ë mét khu vùc nµo®ã mµ ®iÖn ¸p qu¸ thÊp hoÆc qu¸ cao, v−ît qu¸ nh÷ng qui ®Þnhcña nhµ n−íc g©y nªn nh÷ng tæn thÊt, mµ ng−êi ta gäi lµ “Sùcè cung cÊp ®iÖn” mµ çc v¨n b¶n cña nhµ n−íc ®· qui ®Þnhth× ph¶i do ngµnh cung cÊp ®iÖn chÞu tr¸ch nhiÖm.

413- Kh«ng nªn ®Æt tñ l¹nh trong phßng ngñ

Sau khi tñ l¹nh khëi ®éng, çc nguyªn kiÖn ®iÖn tö ph¸tra sãng ®iÖn tõ g©y ¶nh h−ëng ®Õn hÖ thèng thÇn kinh cña conng−êi, cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng lùc miÔn dÞch cña c¬ thÓ.§ång thêi bøc x¹ ®iÖn tõ cßn cã thÓ trùc tiÕp lµm tæn th−¬ng

171 343 344

®Õn çc tÕ bµo c¬ thÓ. Ngoµi ra trong khi ®éng c¬ tñ l¹nh lµmviÖc, tiÕng ån còng cã ¶nh h−ëng nhÊt ®Þnh ®Õn giÊc ngñ. Do®ã tñ l¹nh nªn ®Æt ë phßng kh¸ch, phßng bÕp chø kh«ngnªn ®Æt trong phßng ngñ.

Cã mét sè gia ®×nh ®Æt tñ l¹nh ë trong phßng ngñ, nh− vËy lµkh«ng tho¶ ®¸ng.

Bëi v× sau khi c¾m ®iÖn vµo tñ l¹nh th× sÏ ph¸t sinh «nhiÔm ®iÖn tö, g©y nguy h¹i cho søc khoÎ con ng−êi. Sãng®iÖn tõ do nguån ®iÖn ph¸t ra cã thÓ lµm tæn th−¬ng hÖ thèngthÇn kinh vµ c¬ n¨ng cña hÖ thèng néi ph©n tiÕt vµ còng cã thÓtrùc tiÕp lµm tæn th−¬ng ®Õn DNA bªn trong çc tÕ bµo cña c¬thÓ, lµm cho çc gien nµy ®ét biÕn dÉn ®Õn ung th−. Cho nªnkh«ng nªn ®Æt tñ l¹nh ë trong phßng ngñ.

414- kh«ng nªn dïng tñ l¹nhlµm “ Tñ v¹n n¨ng”

Tñ l¹nh cã thÓ b¶o qu¶n l¹nh nh÷ng thùc phÈm, songkh«ng ph¶i lµ “ Tñ v¹n n¨ng”, thùc phÈm g× còng b¶o qu¶n®−îc.

Bëi v× çc mïi vÞ chua, ngät, cay, mÆn cña çc lo¹i thùcphÈm rÊt kh¸c nhau, do chÞu ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é mµ çcmïi vÞ nµy cã sù thay ®æi, cã mïi th× t¨ng lªn, cã mïi th× gi¶m®i. NÕu nh− ®−êng çt ë nhiÖt ®é 23 – 24oC cã vÞ ngät caonhÊt, nÕu nhiÖt ®é cao h¬n hoÆc thÊp h¬n nhiÖt ®é nµy th× vÞngät sÏ gi¶m ®i. Cßn ®−êng nho, ®−êng hoa qu¶ th× nhiÖt ®écµng thÊp l¹i cµng ngät. Nh÷ng thùc phÈm cã vÞ cay, vÞ mÆnth× nhiÖt ®é cµng cao, mïi vÞ cµng kÐm, nÕu ®Æt vµo tñ l¹nh sÏmÆn h¬n, cay h¬n mét chót. VÞ chua kh«ng chÞu ¶nh h−ëngnhiÒu l¾m cña nhiÖt ®é. Cho nªn kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi thùcphÈm ®Òu thÝch hîp víi viÖc b¶o qu¶n l¹nh.

415- kh«ng nªn ®Ó nhiÒuthùc phÈm vµo trong

tñ l¹nh

Nh÷ng thùc phÈm ®Ó trong tñ l¹nh ph¶i cã mét kho¶ngtrèng nhÊt ®Þnh ®Ó cho kh«ng khÝ ®−îc l−u th«ng, ®Ò phßngnhiÖt ®é trong tñ kh«ng ®ñ l¹nh lµm cho thùc phÈm bÞ h−háng.

NÕu trong tñ l¹nh ®Ó nhiÒu thùc phÈm qu¸, ®Æc biÖt lµçc lo¹i thÞt, rÊt dÔ cã hiÖn t−êng ngoµi l¹nh trong nãng lµmcho vi khuÈn ë trong thùc phÈm dÔ sinh s«i n¶y në, lµm chothùc phÈm bÞ «i thiu, biÕn chÊt. Cho nªn kh«ng nªn ®Æt nhiÒuthùc phÈm qu¸ vµo trong tñ l¹nh. Nh÷ng thùc phÈm nãng qu¸th× ph¶i ®Ó cho nguéi h¼n råi míi ®Æt vµo trong tñ l¹nh. Ph¶i®Ó riªng nh÷ng thùc phÈm chÝn vµ thùc phÈm sèng xa nhau.

416- kh«ng nªn ®Ó thuècvµo trong tñ l¹nh

Cã mét sè ng−êi hay ®Ó çc lo¹i thuèc uèng dë hoÆcnh÷ng thuèc qói ch−a dïng ®Õn vµo trong tñ l¹nh, hä cho r»ngnh− vËy cã thÓ b¶o qu¶n l©u dµi thuèc mµ kh«ng bÞ háng.Thùc tÕ th× ng−îc l¹i.

Bëi v× ®Ó thuèc B¾c vµo trong tñ l¹nh dµi ngµy, çc lo¹ivi khuÈn cã thÓ x©m nhËp vµo trong thuèc, h¬n n÷a thuèc dÔbÞ Èm, ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng thuèc. Kh«ng nªn cÊt gi÷thuèc ë trong tñ l¹nh. Ph−¬ng ph¸p tèt nhÊt lµ ®em nh÷ng lo¹ithuèc B¾c quÝ nh− nh©n s©m, nhung, thiªn ma, ®¶ng s©m v.v...dïng çt mÞn sao vµng lªn, sau ®ã bá çc lo¹i thuèc nµy vµo

172 345 346

trong nh÷ng lä thuû tinh s¹ch råi vïi vµo trong g¹o rang ®Ónguéi, sau ®ã ®ËykÝn lä, ®Æt n¬i bãng m¸t tho¸ng giã th× cãthÓ cÊt gi÷ ®−îc l©u dµi mµ kh«ng bÞ biÕn chÊt.

417- kh«ng nªn c¾m chungæ ®iÖn tñ l¹nh

víi çc ®å ®iÖn kh¸c

D©y ®iÖn tñ l¹nh mµ c¾m chung víi çc ®å ®iÖn kh¸c rÊtdÔ bÞ ch¸y m« t¬, còng ¶nh h−ëng ®Õn çc ®å ®iÖn kh¸c.

Bëi v× dïng chung mét æ c¾m ®iÖn víi çc ®å ®iÖn kh¸cth× dung l−îng d©y dÉn ®iÖn vµo æ c¾m bÞ han chÕ, l¹i dïngthªm çc ®å ®iÖn kh¸c rÊt dÔ dÉn ®Õn ®iÖn ¸p bÞ gi¶m, nÕu®iÖn ¸p xuèng thÊp qu¸ th× ®éng c¬ m¸y nÐn kh«ng thÓ khëi®éng ®−îc hoÆc bÞ ngõng ho¹t ®éng, cã thÓ lµm ch¸y ®éng c¬®iÖn. H¬n n÷a, khi khëi ®éng tñ l¹nh th× dßng ®iÖn rÊt lín,còng sÏ ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn çc dông cô ®iÖn kh¸c. Nã cãthÓ lµm cho tivi bÞ nhÊp nh¸y, h×nh ¶nh kh«ng æn ®Þnh, lµmcho m¸y çt sÐt cã tiÕng lÑt xÑt, lµm cho bãng ®Ìn lóc tá lócmê. Cho nªn tñ l¹nh kh«ng nªn c¾m chung æ c¾m víi çc ®å ®iÖnkh¸c mµ nªn cã mét ®−êng d©y riªng.

418- Kh«ng nªn kª tñ l¹nhb»ng nh÷ng miÕng da hoÆc cao su

§Ó cho tñ l¹nh ®−îc b×nh æn vµ ®Ò phßng bÞ Èm −ít, nhiÒung−êi ®· kª tñ l¹nh b»ng nh÷ng miÕng da hoÆc cao su. Çch lµmnh− vËy lµ rÊt kh«ng khoa häc.

Bëi v× khi thiÕt kÕ tñ l¹nh, ®Ó cho an toµn, ng−êi ta ®· ®Æt

mét sîi d©y chuyªn dïng ®Ó tiÕp ®Êt (d©y ®Êt), nh−ng cã nhiÒung−êi l¹i sî phiÒn phøc hoÆc nh÷ng lý do nµy kh¸c l¹i lµm mÊtt¸c dông cña sîi d©y nµy. Së dÜ tñ l¹nh cã 4 ch©n b»ng s¾t,kh«ng nh÷ng chØ cã t¸c dông gi÷ cho tñ ®−îc c©n b»ng, mµcßn lµm chøc n¨ng tiÕp ®Êt n÷a. Trong tñ l¹nh cña gia ®×nhth−êng chøa nh÷ng thùc phÈm cã hµm l−îng n−íc t−¬ng ®èinhiÒu. V× nhiÖt ®é trong tñ l¹nh thay ®æi lu«n, n−íc rÊt dÔ bÞbèc h¬i, khiÕn cho ®é Èm trong tñ l¹nh rÊt lín, cho nªn tñ l¹nhrÊt hay bÞ hë ®iÖn vµ sinh ra dßng ®iÖn c¶m øng. NÕu çc ch©ncña tñ l¹nh trùc tiÕp tiÕp xóc víi mÆt ®Êt th× dßng ®iÖn c¶møng ph¸t sinh nµy cã thÓ truyÒn xuèng sµn nhµ réng lín, sÏt¨ng thªm ®é an toµn cho viÖc sö dông tñ l¹nh. NÕu l¹i kªnh÷ng miÕng da xuèng d−íi ch©n tñ l¹nh th× nh÷ng miÕng danµy nh− nh÷ng vËt çch ®iÖn, khi ®iÖn bÞ hë rÊt dÔ lµm chong−êi ta bÞ ®iÖn giËt. Cho nªn nÕu tñ l¹nh kh«ng c©nth× cã thÓ dïng nh÷ng tÊm kim lo¹i máng ®Ó kª, kh«ng nªn dïngnh÷ng miÕng da hoÆc cao su ®Ó kª.

419- Kh«ng nªn bËt c«ng t¾c tñ l¹nh

ngay sau khi bÞ ng¾t ®iÖn

Khi tñ l¹nh bÞ ngõng l¹i bËt c«ng t¾c ngay,nh− vËy rÊt dÔlµm tæn h¹i ®Õn ®éng c¬, rót ng¾n tuæi thä sö dông cña tñ l¹nh.

Bëi v× trong khi tñ l¹nh ®ang ch¹y mµ ®ét nhiªn bÞ mÊt®iÖn hoÆc cã ng−êi t¾t m¸y th× ®éng c¬ vµ m¸y nÐn vÉn tiÕptôc b¶o ®¶m nhiÖt ®é nh− khi vËn hµnh. NÕu lóc ®ã lËp tøc bËtm¸y l¹i ngay, v× lùc khëi ®éng v−ît qu¸ ®é nãng cña dßng®iÖn khi vËn hµnh nªn rÊt dÔ x¶y ra ch¸y ®éng c¬. Cho nªn saukhi ®éng c¬ tñ l¹nh ngõng tõ 3 ®Õn 5 phót h·y nªn khëi ®éng l¹i.

173 347 348

420- Kh«ng nªn ®Ó ç l©u ngµy ë trong tñl¹nh

§Ó ç l©u ngµy ë trong tñ l¹nh cã thÓ lµm cho ç biÕnchÊt.

Bëi v× nhiÖt ®é trong ng¨n ®¸ cña tñ l¹nh gia ®×nh th−ênglµ -15 ®Õn -20oC, mµ thùc phÈm thuû s¶n, nhÊt lµ çc lo¹i ç,nÕu nhiÖt ®é trong tñ l¹nh kh«ng ®¹t ®−îc -30oC th× çc tæchøc trong con ç sÏ tho¸t n−íc hoÆc sÏ cã nh÷ng biÕn ho¸kh¸c. NÕu cø −íp l¹nh ç dµi ngµy, rÊt dÔ lµm cho ç bÞ háng,bÞ biÕn chÊt. Cho nªn kh«ng nªn ®Ó c l©u ngµy ë trong tñ l¹nh.

421- mïa ®«ng kh«ng nªn xoaynóm ®iÒu chØnh nhiÖt ®étñ l¹nh xuèng qu thÊp

Sau khi trêi trë l¹nh, nhiÒu gia ®×nh ®· vÆn nóm ®iÒu chØnhnhiÖt ®é tñ l¹nh xuèng møc thÊp nhÊt. Hä t−ëng r»ng lµm nh− vËy lµtiÕt kiÖm ®iÖn. Kú thùc l¹i kh«ng ph¶i nh− vËy.

Bëi v× sau khi vÆn nóm xuèng møc thÊp, d©y lß xo cña nóm®iÒu chØnh c¨ng th¼ng, nhiÖt ®é ng¨n l¹nh h¬i cao lªn, m¸y nÐn tù®éng vËn chuyÓn, vµ thêi gian vËn chuyÓn rót ng¾n, sè lÇn khëi ®éngt¨ng lªn. Tæng sè thêi gian vËn hµnh cña m¸y nÐn mçi ngµy tuy cãits h¬n, nh−ng dßng ®iÖn khëi ®éng l¹i lín (so víi dßng ®iÖn b×nhth−êng t¨ng gÊp 6 ®Õn 8 lÇn), do ®ã mµ l¹i tèn ®iÖn h¬n. Cho nªnkh«ng nªn ®iÒu chØnh nhiÖt ®é xuèng qu thÊp. Thêi tiÕt trë l¹nh,nh−ng nhiÖt ®é trong tñ l¹nh vÉn nªn ®Ó ë møc trung b×nh lµ hîp lývµ kinh tÕ nhÊt.

422- kh«ng nªn tuú tiÖnxoay nóm ®iÒu chØnh

nhiÖt ®é tñ l¹nh

Trong tñ l¹nh cã nóm ®iÒu chØnh nhiÖt ®é, nÕu cø tuútiÖn xoay ®i xoay l¹i nóm ®iÒu chØnh nµy sÏ cã thÓ lµm hángtñ l¹nh.

HiÖn nay nóm ®iÒu chØnh nhiÖt ®é trong tñ l¹nh lµ métlo¹i r¬ le t¾t më nhiÖt lùc , èng c¶m «n ®Çy khÝ ë ngay cöam¸y bèc h¬i, lîi dông sù thay ®æi nhiÖt ®é bÒ ngoµi cña m¸ybèc h¬i nµy, lµm cho ¸p lùc thÓ khÝ ë trong èng c¶m «n thay®æi, tõ ®ã mµ khèng chÕ m¸y nÐn khëi ®éng hoÆc ngõng l¹i.Trong khi sö dông, nÕu cø tuú tiÖn xoay ®i xoay l¹i nóm ®iÒuchØnh nµy, hoÆc tõ ®iÓm nãng chuyÓn th¼ng sang ®iÓm l¹nhlµm cho m¸y nÐn bÞ ngõng, më nhiÒu lÇn hoÆc khëi ®éng qu¸sím lµm cho m¸y nÐn hót khÝ vµ th¶i khÝ chªnh nhau kh¸nhiÒu, tõ ®ã mµ lµm cho ®éng c¬ bÞ khëi ®éng mét çch gß Ðp.Tuy r¬ le cã chuyÓn ®−îc dßng ®iÖn, cho dï bÞ khëi ®éng métçch c−ìng Ðp, song vÉn lµm cho m« t¬ bÞ tæn h¹i, rót ng¾ntuæi thä sö dông cña m¸y. Cho nªn kh«ng nªn tuú tiÖn xoaynóm ®iÒu chØnh nhiÖt ®é cña m¸y l¹nh.

423- kh«ng nªndïng n−íc ®Ó röa tñ l¹nh

Khi bªn trong tñ l¹nh bÞ bÈn, tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc dïngn−íc ®Ó cä röa.

Bëi v× vËt liÖu ®Æt gi÷a mÆt trong vµ mÆt ngoµi tñ l¹nh lµmét líp mót. Tñ l¹nh hÇu nh− hoµn toµn dùa vµo nã ®Ó gi÷ ®él¹nh. Song tÝnh n¨ng gi÷ ®é l¹nh cã liªn quan ®Õn hµm l−îng

174 349 350

n−íc ë bªn trong tñ l¹nh. Hµm l−îng n−íc cµng nhiÒu th× tÝnhn¨ng gi÷ ®é l¹nh cµng kÐm. NÕu dïng n−íc ®Ó cä röa, n−íc sÏqua nh÷ng khe hë ë bªn trong tñ mµ thÊm vµo líp mót nµy, sÏcã ¶nh h−ëng ®Õn viÖc gi÷ ®é l¹nh. Cho nªn kh«ng nªn dïng n−íc®Ó cä röa tñ l¹nh.

424- Kh«ng nªn ®Æt m¸y giÆtë trong nhµ xÝ

Cã nhiÒu nhµ cø ®Ó m·i m¸y giÆt ë trong nhµ xÝ. Nh− vËyrÊt bÊt lîi cho viÖc b¶o d−ìng m¸y giÆt vµ rÊt cã h¹i cho tuæithä sö dông cña m¸y. Bëi v× trong nhµ xÝ th−êng cã mét lo¹ithÓ khÝ cã mïi h«i cã tÝnh kÝch thÝch – mïi am«ni¨c. Nã cãt¸c dông ¨n mßn rÊt m¹nh ®èi víi çc linh kiÖn b»ng kim lo¹ië trong m¸y giÆt. Ngoµi ra, ®é Èm trong kh«ng khÝ ë trong nhµxÝ rÊt cao, dÔ lµm cho vá tñ l¹nh bÞ han gØ, vµ ®−êng d©y ®iÖncòng dÔ bÞ hë. Cho nªn kh«ng nªn ®Æt tñ l¹nh ë trong nhµ xÝ.

425- 6 ®iÒu kiªng kþkhi cÊt gi÷ qu¹t m¸y

1/ Kh«ng nªn dïng dÇu x¨ng, dÇu ®iªzen, dÇu ho¶ ®Ó lau qu¹tm¸y. Nã sÏ lµm cho qu¹t bÞ trãc s¬n.

2/ Kh«ng nªn dïng v¶i th«, bµn ch¶i ®Ó lau ch¶i qu¹tm¸y. Nªn dïng v¶i mÞn vµ mÒm ®Ó lau bôi bÈn ë trªn qu¹t.

3/ Kh«ng nªn dïng v¶i ni-l«ng ®Ó bäc qu¹t m¸y. Bëi v×v¶i ni-l«ng cã chÊt axit benz«ic dÔ lµm cho rép líp s¬n.

4/ Kh«ng nªn cÊt qu¹t ë n¬i Èm thÊp hoÆc n¬i nhiÖt ®équ¸ cao. §Ó ë chç qu¸ nãng th× dÔ trãc s¬n, ®Ó ë chç Èm thÊp th×dÔ bÞ han gØ.

5/ Kh«ng nªn dïng n−íc l· ®Ó röa qu¹t m¸y. Dïng n−ícl· ®Ó röa sÏ bÞ han gØ, dÔ tæn h¹i ®Õn çc bé phËn ë bªn trongqu¹t.

6/ Kh«ng nªn dïng dÇu x¨ng, dÇu ho¶, dÇu ®iªzen ®Ó b«itr¬n. Nªn dïng dÇu m¸y kh©u ®Ó b«i tr¬n lµ tèt nhÊt.

426- Më qu¹t m¸y kh«ng nªnb¾t ®Çu b»ng sè chËm

Qu¹t m¸y nµo còng cã sè nhanh, chËm, khi chuyÓn ®éngb×nh th−êng th× cµng quay nhanh, tiªu thô ®iÖn cµng nhiÒu,qu¹t quay chËm tèn Ýt ®iÖn. Song khi b¾t ®Çu khëi ®éng th×t×nh h×nh l¹i kh«ng nh− vËy.

Bëi v× khi khëi ®éng ë tèc ®é chËm, ®iÖn ¸p cña nguån®iÖn sau khi ®i qua gi¶m ¸p cña nóm ®iÒu chØnh tèc ®é råi míi®Õn vßng quay cña qu¹t, do ®iÖn ¸p thÊp nªn viÖc khëi ®éngcã khã kh¨n. Nh− vËy dßng ®iÖn l−u lín ph¶i qua mét vßngdµi, thêi gian l©u míi quay ®−îc, l−îng ph¸t nhiÖt cña vßngd©y t¨ng lªn. Khi khëi ®éng ,tèc ®é cµng chËm, qu¹t m¸y to¶nhiÖt cµng cao. To¶ nhiÖt cµng cao th× tuæi thä cña qu¹t m¸ycµng gi¶m. Cho nªn më qu¹t m¸y kh«ng nªn b¾t ®Çu b»ng sèchËm. Tèt nhÊt lµ khi më qu¹t m¸y nªn më ë sè cao, khi qu¹tch¹y b×nh th−êng råi h·y chuyÓn sang sè chËm.

427- Kh«ng nªn lau röaqu¹t m¸y b»ng n−íc vµ dÇu

x¨ng tr−íc khi cÊt gi÷

Sang thu, thêi tiÕt dÇn m¸t mÎ, kh«ng cÇn dïng ®Õn qu¹tm¸y n÷a, tr−íc khi cÊt ®i, tuyÖt ®èi kh«ng nªn dïng n−íc l· vµ

175 351 352

dÇu x¨ng ®Ó lau röa qu¹t m¸y.Bëi v× dïng n−íc ®Ó röa qu¹t, dÔ lµm cho çc linh kiÖn ë

bªn trong qu¹t m¸y bÞ gØ; nÕu dïng dÇu x¨ng, dÇu ma-dót hoÆcdÇu ho¶ ®Ó lau qu¹t, tuy dÔ lau ®i nh÷ng bôi bËm b¸m vµoqu¹t, nh−ng l¹i lµm cho líp s¬n trªn qu¹t bÞ trãc ra. Cho nªnkhi cÊt gi÷ qu¹t m¸y kh«ng nªn dïng n−íc vµ dÇu x¨ng ®Ó lauröa. ChØ cÇn dïng v¶i mÒm lau kü lµ ®−îc. Sau khi lau s¹chkh«ng nªn dïng ni-l«ng ®Ó bäc qu¹t, bëi v× trong ni l«ng cãmét chÊt ho¸ häc lµ axit benz«ic cã thÓ lµm trãc s¬n, mµ chØnªn dïng v¶i ®Ó gãi, råi ®Ó vµo n¬i tho¸ng m¸t, kh« r¸olµ ®−îc.

428- kh«ng nªn dïng b¨ng dÝnh y tÕ ®Ó bäcd©y ®iÖn

Trong cuéc sèng th−êng ngµy, cã ng−êi dïng b¨ng dÝnhy tÕ ®Ó thay b¨ng dÝnh çch ®iÖn, bäc nh÷ng ®o¹n nèi cña d©y®iÖn. Nh− vËy lµ v« cïng nguy hiÓm.

Bëi v× trong khi thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt b¨ng dÝnh y tÕ,ng−êi ta chØ nghÜ ®Õn t¸c dông vÒ mÆt y d−îc, mµ kh«ng chó ý®Õn tÝnh n¨ng çch ®iÖn cña chóng. Cßn b¨ng dÝnh çch ®iÖnmµ nh÷ng ng−êi thî ®iÖn th−êng dïng th× cã c−êng ®é m¹nh®Õn møc dßng ®iÖn 1000 von ch¹y qua liÒn 1 phót mµ còngkh«ng bÞ dßng ®iÖn xuyªn qua. Cho nªn b¨ng dÝnh y tÕ kh«ngthÓ dïng ®Ó bäc d©y ®iÖn ®−îc, ®Ò phßng tæn h¹i cho thiÕt bÞ®iÖn hoÆc x¶y ra nh÷ng nguy hiÓm kh¸c.

429- Kh«ng nªn®¸nh r¨ng b»ng n−íc l¹nh

Tuæi thä cu¶ r¨ng kÐm tuæi thä cña ng−êi kho¶ng 10n¨m. B¶o vÖ r¨ng lµ mét mÆt cña viÖc b¶o vÖ søc khoÎ. Theot− liÖu khoa häc cho biÕt, r¨ng tiÕn hµnh chuyÓn ho¸ b×nhth−êng ë nhiÖt ®é 35 - 360 C. NÕu th−êng xuyªn ®Ó r¨ng bÞkÝch thÝch bëi nãng qu¸ hoÆc l¹nh qu¸ ®Òu ¶nh h−ëng ®Õn tuæithä cu¶ r¨ng. Do ®ã mïa ®«ng nªn ®¸nh r¨ng b»ng n−íc Êm,tuyÖt ®èi kh«ng nªn ®¸nh r¨ng b»ng n−íc l¹nh.

430- kh«ng nªn tra dÇum¸y kh©u vµo xe ®¹p

Çc bé phËn cña xe ®¹p ®Òu ph¶i th−êng xuyªn tra dÇunhên ®Ó b¶o ®¶m cho nã ®−îc tr¬n, nhÑ ®ång thêi cßn ®Óphßng bÞ gØ. Song kh«ng nªn sö dông dÇu m¸y kh©u ®Ó tra vµo xe®¹p.

Bëi v× dÇu m¸y kh©u lµ lo¹i dÇu b«i tr¬n , sau khi tra vµoçc trôc cña xe ®¹p sÏ lµm cho mì ë çc trôc nµy bÞ lo·ng ravµ ch¶y ®i mÊt ; do ®ã mµ lµm gi¶m mÊt tÝnh b«i tr¬n vµ tÝnhphßng gØ cña mì ë trong çc trôc cña xe ®¹p. Cho nªn tra dÇumì cho xe ®¹p th× nªn tra lo¹i dÇu nhên sè 30 hoÆc çc lo¹imì dïng cho xe m¸y.

431- kh«ng nªn tra dÇu choxe ®¹p khi ®ang cßn −ít

Cã ng−êi ®em xe ®¹p võa ®i m−a vÒ hoÆc xe võa míi röa

176 353 354

xong ra tra dÇu ngay, t−ëng lµm nh− vËy lµ ®Ó phßng han gØ.Trªn thùc tÕ th× ng−îc l¹i.

Bëi v× xe ®¹p sau khi bÞ −ít, tuy ®· lau råi, nh−ng chØ lµlau kh« ®i nh÷ng giät n−íc lín, cßn v« sè nh÷ng h¹t n−íc nháli ti mµ m¾t th−êng kh«ng nh×n thÊy ®−îc th× vÉn cßn. Lóc ®ãnÕu véi vµng tra dÇu vµo ngay th× chÝnh nh÷ng líp dÇu ®· chephñ nh÷ng h¹t n−íc nhá li ti nµy, lµm cho dÇu kh«ng ph¸t huy®−îc t¸c dông, ng−îc l¹i cßn lµm cho çc bé phËn, ®Æc biÖt lµnh÷ng chç m¹ ®iÖn dÔ bÞ han gØ. Cho nªn xe ®¹p sau khi bÞ −ítph¶i dïng kh¨n kh« lau s¹ch råi cßn ph¶i chê vµi tiÕng ®ånghå n÷a cho nh÷ng h¹t n−íc nhá li ti bèc h¬i hÕt råi míi nªn tradÇu. Nh− vËy míi cã thÓ ®¹t ®−îc môc ®Ých lµ chèng gØ. Çclo¹i xe g¾n m¸y còng vËy.

432- kh«ng nªn®Æt yªn xe ®¹p qu¸ cao

Xe ®¹p lµ mét trong nh÷ng c«ng cô giao th«ng kh«ng thÓthiÕu ®−îc trong cuéc sèng cña nhiÒu ng−êi. Ta th−êng thÊycã mét sè thanh niªn vÆn yªn xe ®¹p lªn qu¸ cao. Hä t−ëngr»ng nh− vËy ng−êi ®i xe ®¹p tr«ng võa khoÎ ®Ñp l¹i võa cãphong ®é. Kú thùc lµm nh− vËy cã rÊt nhiÒu tai h¹i.

Bëi v× khi yªn xe ®¹p cao qu¸ tÇm cña khung xe, ng−êi®i xe ®¹p ph¶i cói gß ngùc vÒ phÝa tr−íc mµ hai vai th× l¹ikhuúnh vÒ phÝa sau, søc nÆng cña toµn c¬ thÓ ®Ì lªn yªn métthêi gian dµi, t¸c dông ng−îc l¹i ®Õn bé phËn sinh dôc, lµmcho nã ph¶i cä s¸t víi mám yªn xe rÊt nhiÒu, thêi gian kÐo dµisÏ lµm cho tiÒn liÖt tuyÕn bÞ ø m¸u, thËm chÝ cßn cã thÓ bÞ vikhuÈn hoÆc vi trïng bÖnh lµm cho viªm tiÒn liÖt tuyÕn g©y rahiÖn t−îng ®i ®¸i buèt, ®¸i nhiÒu, ®i ®¸i khã v.v... Cho nªnph¶i c¨n cø vµo chiÒu cao vµ ch©n dµi cña tõng ng−êi mµ vÆn

yªn xe ®¹p cho thÝch hîp.

433- kh«ng nªnbäc xe ®¹p b»ng ni l«ng

Nãi chung ai míi mua xe ®¹p vÒ còng muèn gi÷ g×n chotèt. Cho nªn cã mét sè ng−êi ®· dïng ni l«ng quÊn kÝn khungxe ®¹p, t−ëng lµm nh− vËy th× n−íc s¬n kh«ng bÞ trãc gØ. Trªnthùc tÕ th× ng−îc l¹i.

Bëi v× sau khi bäc ni l«ng, líp s¬n cña xe dÔ bÞ mÊt ®ébãng, thËm chÝ cßn bÞ trãc ra hµng lo¹t. Nguyªn nh©n lµ thµnhphÇn n−íc ë trong kh«ng khÝ chui qua nh÷ng kÏ hë cña ni l«ngngÊm vµo líp s¬n. Thêi gian kÐo dµi, søc chÞu n−íc cña bÒmÆt s¬n gi¶m ®i, líp s¬n bÞ r¹n nøt råi bong ra. Cho nªn kh«ngnªn dïng ni l«ng ®Ó bäc khung xe ®¹p.

434- xe m¸y míikh«ng nªn ch¹y tèc ®é cao

Xe m¸y míi ch¹y trong kho¶ng 1000 c©y sè ®−îc gäi lµch¹y r«-®a. Xe m¸y míi trong thêi gian ch¹y r«-®a mµ ch¹ytèc ®é cao, rÊt dÔ g©y ra tai n¹n giao th«ng hoÆc x¶y ra sù cèlµm cho xe bÞ háng, ng−êi bÞ th−¬ng.

Bëi v× trong thêi kú ch¹y r«-®a, nÕu ®éng c¬ ph¶i chuyÓn®éng trong t×nh tr¹ng cao tèc rÊt c¨ng th¼ng sÏ lµm cho ¸p lùcbªn ngoµi çc linh kiÖn t¨ng lªn, ph¸t nhiÖt qu¸ ®é, thªm n÷a®iÒu kiÖn b«i tr¬n cßn kÐm vµ nh÷ng vÕt trªn bÒ mÆt çc linhkiÖn ch−a ®−îc mµi b»ng, do ®ã mµ g©y ra çc sù cè. Nh− vËykh«ng nh÷ng lµm cho tÝnh n¨ng ®éng lùc suy gi¶m, mµ cßn rÊth¹i cho ®éng c¬, rót ng¾n tuæi thä cña xe m¸y. Cho nªn xe

177 355 356

m¸y míi mua vÒ kh«ng nªn ch¹y tèc ®é cao. Sau khi ch¹y®−îc 300 c©y sè, ph¶i lau röa hép sè vµ thay dÇu mì, lau s¹chnh÷ng bôi kim lo¹i do m¸y ma s¸t r¬i ra, lóc ®ã míi ch¹y tèc®é cao ®−îc.

435- kh«ng nªn ch¹y xe m¸y tèc ®é caotrªn ®ång b»ng

Xe m¸y ch¹y tèc ®é cao trªn ®ång b»ng cã thÓ nãng ®Õn1000oC, do ®ã mµ rÊt cã h¹i cho ®éng c¬, rót ng¾n tuæi thä södông cña xe m¸y.

Bëi v× trong khi ch¹y, xe m¸y lîi dông giã tù nhiªnng−îc chiÒu, cã thÓ to¶ nhiÖt ë çc linh kiÖn ®ang rÊt nãng.Nh−ng khi ch¹y tèc ®é cao trªn ®ång b»ng, thiÕu mÊt t¸c dôngto¶ nhiÖt cña giã tù nhiªn, kÕt qu¶ nhiÖt ®é cña ®éng c¬ cµngngµy cµng cao, lµm cho nhiÖt ®é cu¶ pit-t«ng vµ xi-lanh bÞt¨ng lªn rÊt m¹nh, khe hë gi÷a pit-t«ng vµ xi-lanh bÞ hÑp ®i, dopit-t«ng bÞ nãng qu¸ tr−¬ng lªn, cuèi cïng dÉn ®Õn ®éng c¬ bÞh− h¹i. Cho nªn kh«ng nªn ch¹y xe m¸y tèc ®é cao trªn ®ångb»ng.

436- kh«ng nªn dïng dÇu x¨ng «-t« cho vµobËt löa

Dïng dÇu x¨ng «-t« cho vµo bËt löa rÊt cã h¹i cho søckhoÎ .

Bëi v× trong dÇu x¨ng nµy cã chÊt ch× tetraethyl-lead. §ãlµ mét chÊt ®éc cã h−¬ng vÞ hoa qu¶, cã thÓ lµm cho c«ngn¨ng m¸u bÞ gi¶m sót, cã h¹i cho buång tim con ng−êi. Ng−êihót thuèc l¸ mµ hÝt chÊt ch× nµy vµo c¬ thÓ, nÕu kÐo dµi sÏ xuÊt

hiÖn t×nh tr¹ng tróng ®éc ch×. Cho nªn kh«ng nªn dïng dÇux¨ng «-t« ®Ó cho vµo bËt löa.

437- kh«ng nªn tiÕp xóc®ång hå ®eo tay m¹ vµng

víi nh÷ngchÊt cã tÝnh ¨n mßn

§ång hå ®eo tay m¹ vµng hiÖn ®ang lµ mét mèt thêitrang rÊt ®−îc −a chuéng. Cã ng−êi t−ëng r»ng bªn ngoµi ®·m¹ vµng råi th× kh«ng thÓ han gØ ®−îc. Kú thùc nÕu b¶o qu¶nkh«ng tèt, th× líp m¹ vµng Êy còng mÊt ®i ®é s¸ng bãng, dÇndÇn biÕn thµnh mµu ®en.

Bëi v× vá ®ång hå m¹ vµng chØ lµ vµng 14K (nghÜa lµ chØcã 58,5% vµng thËt mµ th«i). Trong líp vµng m¹ nµy cã métl−îng b¹c nhÊt ®Þnh , rÊt dÔ g©y ph¶n øng ho¸ häc víi thÓ khÝbèc h¬i trong kh«ng khÝ, lµm cho vá ®ång hå bÞ l−u ho¸ b¹cmµ thµnh mµu ®en. NÕu trong bÕp mµ cã khÝ than th× khãi bÕpb¸m vµo líp b¹c cña vá ®ång hå m¹ vµng sinh ra ph¶n øng,nÕu kÐo dµi th× vá ®ång hå sÏ bÞ ®en. Ngoµi ra chÊt kiÒmtrong må h«i vµ chÊt sulfur trong xµ phßng th¬m ®Òu cã t¸cdông ¨n mßn ®èi víi ®ång hå ®eo tay m¹ vµng. Cho nªn khi®eo ®ång hå m¹ vµng ph¶i chó ý th−êng xuyªn dïng v¶i lenlau kh«. ChØ cÇn chó ý b¶o d−ìng lµ cã thÓ h¹n chÕ cã hiÖuqu¶ gi÷ cho vá ®ång hå kh«ng bÞ ®en.

438- kh«ng nªngiÆt chiÕu cãi b»ng n−íc l·

178 357 358

Mïa hÌ viªm nhiÖt ra nhiÒu må h«i, chiÕu cãi dÔ bÞ måh«i lµm cho Èm nªn bÞ dÝnh. §Ó giÆt nh÷ng vÕt må h«i ë trªnchiÕu, ng−êi ta th−êng ng©m chiÕu vµo trong n−íc l· ®Ó giÆt,nh− vËy lµ kh«ng thÝch hîp.

Bëi v× chiÕu cãi lµ dïng cãi lµm hµng ngang, cßn dïngd©y ®ay ®Ó ®an hµng däc. NÕu ng©m vµo trong n−íc ®Ó giÆt th×dÔ bÞ môc. Cho nªn chiÕu cãi kh«ng nªn dïng n−íc ®Ó giÆt mµchØ nªn dïng nh÷ng kh¨n s¹ch, nhóng vµo n−íc Êm, v¾t kh«råi lau theo chiÒu däc cña cãi, cho ®Õn khi nµo n−íc trong th×th«i. Sau khi lau s¹ch råi kh«ng nªn ph¬i ra ngoµi n¾ng g¾t, ®Ótr¸nh cho chiÕu cãi bÞ gißn g·y, mµ chØ nªn ph¬i trong bãng r©mtho¸ng giã cho kh« lµ ®−îc.

439- kh«ng nªn cÊt gi÷xµ phßng giÆt,

xµ phßng th¬m qu¸ l©u

Cã mét sè ng−êi cø thÝch mua nhiÒu xµ phßng giÆt, xµphßng th¬m tån tr÷ mét thêi gian dµi, thËm chÝ cßn ®em ph¬ira ngoµi n¾ng. Hä t−ëng r»ng lµm nh− vËy th× xµ phßng ®ì hao,kú thùc hoµn toµn kh«ng ph¶i nh− vËy.

Bëi v× kh¶ n¨ng tÈy röa cña xµ phßng giÆt vµ xµ phßngth¬m m¹nh hay yÕu, thêi gian dïng l©u hay mau hoµn toµn dob¶n th©n xµ phßng quyÕt ®Þnh. §em ph¬i xµ phßng giÆt vµ xµphßng th¬m ra ngoµi n¾ng ®Ó cho nã cøng ra, kh«ng nh÷ngkh«ng thÓ t¨ng thªm kh¶ n¨ng tÈy s¹ch vÕt bÈn vµ dïng ®−îcl©u h¬n, mµ hoµn toµn ng−îc l¹i, tån tr÷ xµ phßng qu¸ l©u sÏlµm cho xµ phßng sinh ra rancidity, sinh ra mïi h«i, chÊtchèng «xy cña b¶n th©n xµ phßng vµ xµ phßng th¬m sÏ kh«ngcßn hiÖu lùc, kh¶ n¨ng tÈy vÕt bÈn gi¶m sót. Cho nªn kh«ngtÝch tr÷ xµ phßng vµ xµ phßng th¬m qu¸ l©u, cµng kh«ng nªn

®Ó ë trong m«i tr−êng d−íi 0oC.

440- kh«ng nªn dïng qu¸ nhiÒu xµ phßng

®Ó giÆt quÇn ¸o

GiÆt quÇn ¸o mµ dïng qu¸ nhiÒu xµ phßng, quÇn ¸o cµngkhã giÆt s¹ch.

Bëi v× xµ phßng cã thÓ h¹ thÊp tr−¬ng lùc bÒ mÆt cñan−íc. QuÇn ¸o sau khi dïng xµ phßng ®Ó giÆt, nh÷ng çu bÈntrªn quÇn ¸o biÕn thµnh nh÷ng h¹t li ti t¸ch khái quÇn ¸o, ph©nt¸n ë trong n−íc. Nh÷ng h¹t çu bÈn t¸ch ra ®ã, næi trªn mÆtn−íc cïng víi bät xµ phßng. Khi nång ®é n−íc xµ phßng vµokho¶ng 4% th× ho¹t tÝnh bÒ ngoµi m¹nh nhÊt, hiÖu qu¶ tÈy vÕtbÈn cao nhÊt. NÕu nång ®é n−íc xµ phßng qu¸ ®Æc th× ho¹ttÝnh bÒ ngoµi gi¶m thÊp, do ®ã quÇn ¸o l¹i khã giÆt s¹ch. Chonªn khi giÆt quÇn ¸o kh«ng nªn cho qu¸ nhiÒu xµ phßng. GiÆtb»ng xµ phßng bét còng vËy. Mçi kil«gam n−íc chØ cÇn 5gam bét giÆt lµ võa.

441- kh«ng nªn dïng chungxµ phßng b¸nh víi xµ phßng

bét ®Ó giÆt quÇn ¸o

Cã mét sè ng−êi dïng xµ phßng bét ®Ó giÆt quÇn ¸o,nh−ng cæ ¸o vµ tay ¸o th× l¹i dïng xµ phßng b¸nh s¸t vµo vµ vßthªm, t−ëng r»ng nh− vËy cã thÓ t¨ng thªm kh¶ n¨ng tÈy vÕtbÈn, giÆt cµng s¹ch h¬n. Trªn thùc tÕ th× ng−îc l¹i.

Bëi v× xµ phßng bét cã tÝnh toan, cßn xµ phßng b¸nh th×

179 359 360

cã tÝnh kiÒm. Dïng chung xµ phßng bét víi xµ phßng b¸nh sÏg©y ra ph¶n øng trung hoµ toan kiÒm, do ®ã mµ h¹ thÊp kh¶n¨ng tÈy röa vÕt bÈn cña tõng lo¹i xµ phßng. Cho nªn kh«ngnªn dïng chung xµ phßng bét víi xµ phßng b¸nh ®Ó giÆt quÇn¸o.

442- giÆt quÇn ¸okh«ng nªn ng©m l©u

CÇn ng©m quÇn ¸o tr−íc khi giÆt sÏ cã lîi cho viÖc giÆts¹ch nh÷ng vÕt bÈn vµ quÇn ¸o ®−îc s¹ch h¬n. Song nÕu ng©mquÇn ¸o ë trong n−íc qu¸ l©u th× kÕt qu¶ sÏ ng−îc l¹i.

Bëi v× vÕt bÈn trong sîi quÇn ¸o chØ cÇn 15 phót lµ bÞngÊm −ít. NÕu ng©m quÇn ¸o thêi gian qu¸ dµi th× nh÷ng chÊtbÈn ë trong n−íc l¹i ngÊm vµo quÇn ¸o, ®Õn lóc giÆt sÏ khãs¹ch h¬n. Cho nªn khi giÆt kh«ng nªn ng©m quÇn ¸o qu¸ 15phót.

443- kh«ng nªn dïng xµ phßng bét ®Ó géi®Çu

Dïng xµ phßng bét rÊt thuËn tiÖn, tÈy vÕt bÈn rÊt nhanh.Cã ng−êi kh«ng nh÷ng chØ dïng xµ phßng bét ®Ó giÆt quÇn ¸o,mµ cßn dïng ®Ó géi ®Çu. Nh− vËy lµ rÊt cã h¹i.

Bëi v× trong xµ phßng bét cã chÊt s«®ium ph«tphat. ChÊts«®ium ph«tphat nµy ngÊm vµo da ®Çu sÏ sinh ra ph¶n øng ho¸häc, kÝch thÝch da ®Çu sinh ra gÇu vµ lµm cho tãc bÞ chÎ, bÞkh«, biÕn thµnh mµu vµng, rÊt yÕu, mÊt ®i sù ãng m−ît vµ dÔbÞ rông tãc. Cho nªn kh«ng nªn dïng xµ phßng bét ®Ó géi ®Çu.

444- kh«ng nªn dïng vá trøngvµ b· chÌ

®Ó bãn cho nh÷ng chËu hoa

Dïng vá trøng ®Æt vµo çc chËu hoa, ®æ b· chÌ vµo trongçc chËu hoa, nghe nãi cã thÓ lµm cho chËu hoa gi÷ ®−îc ®éÈm, lµm cho hoa t−¬i tèt. Trªn thùc tÕ th× lîi Ýt h¹i nhiÒu.

Bëi v× ®Æt vá trøng vµo çc chËu hoa, lßng tr¾ng trøngcßn sãt l¹i trong vá trøng sÏ ngÊm vµo ®Êt trong chËu hoa, lªnmen vµ ph¸t nhiÖt, do ®ã mµ lµm háng bé rÔ, dÉn ®Õn lµm choc©y hoa bÞ chÕt. §ång thêi lßng tr¾ng trøng lªn men sÏ g©ymïi h«i thèi, lµm tæ cho s©u bÖnh sinh s«i n¶y në. §æ b· chÌvµo trong chËu hoa, v× trong l¸ chÌ cã chÊt kiÒm chÌ, kiÒm cµphª v.v... ®èi víi chÊt h÷u c¬ ë trong ®Êt còng t¸c dông ph¸ho¹i nhÊt ®Þnh. B· chÌ mèc nhòn ra lµm cho ®Êt trong chËuhoa bÞ Èm nhiÒu, kh«ng tho¸ng khÝ, ¶nh h−ëng ®Õn viÖc hÊpthu chÊt dinh d−ìng cña bé rÔ. Do sù ho¹t ®éng cña çc lo¹ikhuÈn anaªr«bic sinh ra muéi, còng rÊt nguy hiÓm cho sù sinhtr−ëng cña bé rÔ c©y hoa. Cho nªn kh«ng nªn dïng vá trøng vµb· chÌ lµm ph©n bãn cho çc chËu hoa .

445- chän mua phÝch n−íckh«ng nªn chØ nghe tiÕng “ O...O...”

Cã ng−êi khi chän mua phÝch n−íc, th−êng hay ®−amiÖng phÝch lªn tai ®Ó nghe xem cã tiÕng O...O...O...haykh«ng vµ cho r»ng nÕu cã tiÕng o...o... lµ chÊt l−îng phÝch tèt.Trªn thùc tÕ, lµm nh− vËy lµ kh«ng khoa häc.

§¸nh gi¸ chÊt l−îng mét phÝch n−íc tèt hay xÊu, ngoµiviÖc nh×n h×nh d¸ng vµ mµu s¾c ra, cßn ph¶i quan s¸t chÊtl−îng ruét phÝch n÷a. Mét lµ ph¶i xem çi nóm thuû tinh nhän

180 361 362

ë cuèi phÝch n−íc xem cã bÞ g·y hay kh«ng, xem cã vÕt nøthay kh«ng; hai lµ ph¶i xem miÖng phÝch cã trßn hay kh«ng; balµ ph¶i xem ruét phÝch cã hiÖn t−îng bong thuû ng©n haykh«ng. NÕu chØ nghe tiÕng O...O... th× kh«ng x¸c ®Þnh®−îc ruét phÝch tèt hay xÊu.

446- kh«ng nªn ®æ n−íc s«iqu¸ ®Çy vµo phÝch n−íc

Cã ng−êi chØ thÝch ®æ n−íc s«i vµo phÝch cho ®Õn ®Çytrµn míi th«i. Hä t−ëng r»ng nh− vËy n−íc sÏ nãng l©u.Trªn thùc tÕ, ®ã chØ lµ sù hiÓu lÇm.

Bëi v× thùc nghiÖm ®· chøng minh, phÝch n−íc cã n−ícs«i çch miÖng phÝch 3 cm so víi phÝch ®æ ®Çy n−íc gi÷ nãngl©u h¬n 5 – 7 giê. HÖ sè truyÒn nhiÖt cña n−íc lín h¬n nhiÒuso víi kh«ng khÝ. PhÝch n−íc ®æ qu¸ ®Çy n−íc, n−íc nãng trùctiÕp tiÕp xóc víi n¾p phÝch, nhiÖt l−îng theo n¾p phÝch truyÒnra ngoµi rÊt nhanh. NÕu ë miÖng phÝch cã mét kho¶ng çchkh«ng khÝ th× do kh«ng khÝ to¶ nhiÖt rÊt thÊp nªn nhiÖt l−îngto¶ ®i cã chËm h¬n. Cho nªn kh«ng nªn ®æ n−íc s«i vµo phÝchqu¸ ®Çy.

447- kh«ng nªn th−êng xuyªn dïng phÝchn−íc p lùc

Dïng phÝch n−íc ¸p lùc th× tiÖn lîi, an toµn, nh−ng ®èivíi søc khoÎ con ng−êi th× phÝch n−íc ¸p lùc cã thÓ mang l¹inh÷ng ®iÒu bÊt lîi.

Bëi v× n−íc s«i ë trong phÝch, sau khi b×nh lÆng th×nh÷ng vËt l¾ng xuèng ®¸y ®äng l¹i ë d−íi ®¸y phÝch. Khi ta Ên

¸p lùc ®Ó lÊy n−íc th× èng hót ë d−íi ®¸y phÝch ¸p lùc, tr−íchÕt hut− ngay nh÷ng vËt trÇm l¾ng nµy lªn. NÕu ta cø uèngm·i thø n−íc cã nhiÒu t¹p chÊt nµy, tÊt sÏ nguy h¹i cho søckhoÎ. Ngoµi ra phÝch n−íc b×nh th−êng, khi rãt n−íc vµo phÝch, n−íc tõ trªn xuèng, vËt trÇm l¾ng ë d−íi ®¸y phÝch sÏ b× ®æ®i chø kh«ng dïng, gi¶m ®−îc c¬ héi uèng ph¶i n−íc cã t¹pchÊt. Cho nªn kh«ng nªn th−êng xuyªn dïng phÝch n−íc ¸plùc

448- kh«ng nªnche n¾ng b»ng dï ni l«ng

Cã ng−êi t−ëng r»ng ®é bÒn cña ni-l«ng rÊt cao th× ®emra lµm « dï còng tèt. Song kh«ng nªn che n¾ng b»ng dï ni-l«ng.

Bëi v× tuy ®é bÒn cña ni-l«ng rÊt cao, nh−ng kh¶ n¨ngchÞu n¾ng cña ni-l«ng l¹i rÊt thÊp.. NÕu th−êng xuyªn bÞ ¸nhn¾ng chiÕu vµo, ni-l«ng sÏ bÞ l·o ho¸ rÊt nhanh, trë nªn gißn ,c−êng lùc gi¶m sót. NÕu dïng ni-l«ng lµm « dï ®Ó che n¾ngth× rÊt mau háng. Cho nªn kh«ng nªn dïng « dï ni-l«ng ®Ó chen¾ng, nh−ng cã thÓ dïng ®Ó che m−a ®−îc.

449- kh«ng nªntuú tiÖn ®èt r¸c ë mäi n¬i

Tuú tiÖn ®èt r¸c ë mäi n¬i rÊt cã h¹i cho søc khoÎ mäing−êi.

Bëi v× çc thµnh phÇn cña r¸c cùc kú phøc t¹p. Khi nã bÞ®èt sÏ sinh ra mét chÊt ho¸ hîp ®a d¹ng. ChÊt ho¸ hîp nµy cã

181 363 364

thÓ th«ng qua ®−êng h« hÊp hoÆc ngÊm vµo thøc ¨n truyÒn vµoc¬ thÓ con ng−êi. NÕu trong c¬ thÓ mét ng−êi nµo ®ã ch−a cã®ñ søc chèng l¹i nh÷ng chÊt nµy th× sÏ x¶y ra bÖnh tr¹ng toµnth©n, kh«ng nh÷ng thÕ, trong nh÷ng chÊt nµy cßn cã chÊt cãthÓ g©y ra ung th−. Cho nªn kh«ng nªn tuú tiÖn ®èt r¸c ë mäin¬i, mµ nªn ®em ®Õn mét n¬i qui ®Þnh ®Ó mµ xö lý.

450- kh«ng nªn dïng ni-l«ng®Ó bäc ch¨n b«ng

Mïa hÌ ®Õn, nhiÒu ng−êi th−êng hay dïng nh÷ng tói nil«ng ®Ó bäc ch¨n b«ng ®em cÊt ®i. Nh− vËy dÔ lµm chomÒn b«ng bÞ bÝ h¬i mµ sinh môc.

Bëi v× trong khi ngñ, c¬ thÓ ng−êi ta to¶ ra h¬i må h«i vµthµnh phÇn n−íc trong kh«ng khÝ rÊt dÔ bÞ mÒn b«ng hÊp thu,cho dï nh÷ng ngµy n¾ng ®· ph¬i mÒn b«ng ra ngoµi n¾ng,song gi÷a nh÷ng khe hë cña sîi b«ng vÉn tån t¹i h¬i n−íc. Ni-l«ng kh«ng tho¸ng khÝ. NÕu dïng ni-l«ng ®Ó bäc mÒn b«ng th×h¬i n−íc trong mÒn b«ng khã mµ tho¸t ra ngoµi ®−îc. Mïa hÌ®é Èm cao. ChÞu ¶nh h−ëng cña ®é Èm cao vµ ®é Èm kh«ngkhÝ, mÒn b«ng sÏ bÞ bÝ h¬i, dÔ sinh mñn môc. Cho nªn kh«ngnªn dïng ni-l«ng ®Ó gãi ch¨n b«ng.

451- kh«ng nªn dïng ni l«ng®Ó phñ gi−êng

Dïng ni-l«ng ®Ó phñ gi−êng lµ kh«ng tho¶ ®¸ng.Bëi v× mét ng−êi lín sau mét ®ªm ngñ, th«ng qua lµn da

sÏ to¶ ra mét l−îng h¬i n−íc kho¶ng h¬n 200 ml. Mét bé phËnh¬i n−íc nµy ®· bÞ ch¨n vµ ®Öm gi−êng hÊp thu. Ban ngµy nÕu

dïng ni-l«ng ®Ó phñ lªn gi−êng, th× thµnh phÇn n−íc trongch¨n ®Öm khã mµ to¶ ra ngoµi ®−îc. NÕu kÐo dµi, ®é Èm dÇndÇn t¨ng cao, kh«ng nh÷ng ¶nh h−ëng ®Õn giÊc ngñ cña conng−êi, mµ ®èi víi nh÷ng ng−êi ®ang bÞ thÊp khíp , bÞ ®au l−ngv.v... l¹i cµng bÊt lîi, thËm chÝ cßn lµm cho bÖnh nÆng lªnhoÆc t¸i ph¸t.

Cho nªn kh«ng nªn dïng ni-l«ng ®Ó phñ gi−êng.

452- kh«ng nªn dïngthïng nhùa ®Ó chøa

vµ vËn chuyÓn dÇu x¨ng

Dïng thïng nhùa ®Ó chøa vµ vËn chuyÓn dÇu x¨ng thËtv« cïng nguy hiÓm.

Bëi v× dÇu x¨ng lµ mét lo¹i vËt chÊt cã tÝnh tuyÖt duyªnt−¬ng ®èi cao, l¹i cã tÝnh l−u ®éng nh− n−íc. Trªn ®−êng vËnchuyÓn, chiÕc thïng dÇu x¨ng bÞ l¾c tø phÝa liªn tôc, lµm chodÇu x¨ng lu«n lu«n va ch¹m vµ ma s¸t víi vá thïng bªn trong,nh− vËy sÏ s¶n sinh ra tÜnh ®iÖn. NÕu thïng nhùa lµm b»ngchÊt nhùa çch ®iÖn, tuy tr«ng cã ®Ñp vµ bÒn, vËn chuyÓnthuËn tiÖn, chÞu ®−îc chua mÆn, nh−ng kh«ng dÉn ®iÖn, mµtrong thïng sinh ra ®iÖn tÝch th× kh«ng cã çch nµo ®Ó truyÒnxuèng ®Êt ®−îc, do ®ã mµ ®iÖn tÝch trong thïng cø tÝch tô dÇnlªn, sau khi ®Õn møc ®iÖn ¸p nhÊt ®Þnh sÏ sinh ra nh÷ng tia löa®iÖn, rÊt dÔ lµm cho thïng dÇu x¨ng ®Ô bÞ ch¸y næ. Cho nªnkh«ng nªn dïng thïng b»ng nhùa ®Ó chøa vµ vËn chuyÓn dÇux¨ng.

453- Kh«ng nªn

182 365 366

®èt nh÷ng ®å nhùa cò

Nh÷ng ®å b»ng nhùa vµ b»ng cao su ®· cò, nÕu ®em ®èt ®i sÏv« cïng nguy h¹i cho con ng−êi.

Bëi v× nh÷ng lo¹i nµy cã t¸c dông g©y ung th−, nhÊt lµchÊt p«livinin ®¬n thÓ lµ mét chÊt cã nhiÒu kh¶ n¨ng dÉn ®Õnung th−. §ång thêi khi ®èt lªn sÏ to¶ ra mét mïi rÊt khã ngöi,g©y cho ng−êi ta c¶m gi¸c rÊt khã chÞu, t¹o thµnh sù « nhiÔmcho c¶ mét vïng. Cho nªn kh«ng nªn ®èt nh÷ng ®å nhùa, ®åcao su cò, mµ nªn thu thËp l¹i råi ®em b¸n ®Ó ng−êi ta t¸i chÕ,sö dông l¹i. Lµm nh− vËy kh«ng chØ cã lîi cho søc khoÎ conng−êi mµ cßn cã lîi cho c¶ sù kiÕn thiÕt quèc gia.

454- kh«ng nªn ®ùng s÷a bßvµo trong thïng nhùa

§ùng s÷a bß trong thïng nhùa sÏ ph¸ ho¹i thµnh phÇndinh d−ìng cña s÷a bß, gi¶m thÊp gi¸ trÞ dinh d−ìng cña s÷a.

Bëi v× ®ùng s÷a bß trong thïng nhùa cã thÓ cã mïi h¾c.Qua thùc nghiÖm chøng minh, ®ùng s÷a bß vµo trong ®å nhùa,®Ó ngoµi s¸ng 24 tiÕng ®ång hå, toµn bé vitamin C trong s÷abÞ ph¸ huû, vitamin B còng gi¶m ®i rÊt nhiÒu. Cho nªn kh«ngnªn dïng ®å nhùa ®Ó ®ùng s÷a bß, nªn chän nh÷ng lä thuû tinhmµu mµ ®ùng, tr¸nh nh n¾ng chiÕu vµo lµ ®−îc.

455- kh«ng nªn ®ùng thùc phÈm trong ®ånhùa t¸i sinh

Nh÷ng chÕ phÈm b»ng nhùa t¸i sinh lµ do thu mua çclo¹i nhùa cò ®em vÒ chÕ biÕn l¹i mµ thµnh. Lo¹i chÕ phÈm

nhùa nµy cã nhiÒu chÊt ®éc, kh«ng nªn dïng ®Ó ®ùng thøc ¨n,nÕu kh«ng sÏ cã ngµy bÞ tróng ®éc.

HiÖn nay trªn thÞ tr−êng cã b¸n nh÷ng bao b× thùc phÈm,bao b× d−îc phÈm vµ çc dông cô ®Ó ¨n lµm b»ng nhùa ®Òukh«ng cã chÊt ®éc nh− chÊt p«livinin, chÊt p«listiren, chÊtp«lipr«pilen v.v... Cßn nh÷ng lo¹i nhùa dïng ®Ó s¶n xuÊt çcthø nh− tói x¸ch, ¸o m−a, ®Õ giµy, èng n−íc vµ nh÷ng linhkiÖn ®iÖn v.v...th× cã ®éc nh− çc chÊt p«livinin clorit, phªn«n,urª v.v... Nhùa phÕ th¶i ®−îc thu håi tõ nh÷ng nguån rÊt phøct¹p, ®iÒu kiÖn gia c«ng còng kh«ng ®ång ®Òu, yªu cÇu c«ngnghÖ kh«ng cao, nh÷ng chÕ phÈm b»ng nhùa t¸i sinh khã tr¸nhkhái cã nh÷ng lo¹i nhùa cã chÊt ®éc. NÕu dïng ®Ó ®ùng thùcphÈm, nhÊt lµ nh÷ng thùc phÈm cã chÊt chua vµ çc lo¹i dÇu,rÊt cã thÓ bÞ ngÊm çc chÊt ®éc, ng−êi ¨n ph¶i sÏ bÞ tróng ®écngay hoÆc bÞ tróng ®éc tõ tõ. Cho nªn çc chÕ phÈm tõ nhùat¸i sinh kh«ng nªn dïng ®Ó ®ùng thøc ¨n.

456- kh«ng nªn ®ùng r−îul©u ngµy trong

çc chai lä b»ng nhùa

Dïng thïng b»ng nhùa ®Ó ®ùng r−îu, kh«ng nh÷ng chØ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng r−îu mµ cßn cã thÓ lµm cho çc chÊt®éc trong thïng nhùa tan vµo trong r−îu.

Bëi v× nguyªn liÖu ®Ó lµm thïng r−îu do nhiÒu thø hîpthµnh, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thïng r−îu cßn ph¶i s¬n, ph¶ithªm nh÷ng chÊt gia cè. S¬n cã rÊt nhiÒu lo¹i, cã nhiÒu lo¹i cãchÊt ®éc. Nh÷ng vËt chÊt cã chÊt ®éc nµy dÇn dÇn tan ra vµhoµ vµo trong r−îu, do ®ã mµ lµm thay ®æi tÝnh chÊt cña r−îu.Cho nªn tèt nhÊt lµ dïng nh÷ng chai lä thñy tinh ®Ó ®ùng

183 367 368

r−îu, kh«ng nªn dïng nhøng ®å dïng b»ng nhùa ®Ó ®ùngr−îu.

457- Kh«ng nªntr¶i ni-l«ng trªn bµn ¨n

Cã kh«ng Ýt gia ®×nh thÝch dïng ni l«ng ®Ó tr¶i trªn bµn¨n, t−ëng r»ng nh− vËy lµ trang nh·, dÔ lau röa. Trªn thùc tÕ,nh− vËy chØ cã h¹i chø kh«ng cã lîi.

Bëi v× ®¹i ®a sè ni l«ng ®Òu lµm tõ p«livinin mµ ra. B¶nth©n nguyªn liÖu p«livinin th× kh«ng ®éc, nh−ng trong ®ã nãcã chÊt cloroªtylen th× l¹i cã ®éc. Nhùa phªn«n vµ nhùa urªcóng cã nh÷ng chÊt cã ®éc. Ngoµi ra, n−íc s¬n trªn ni l«ng l¹icã chÊt ch× vµ nhiÒu chÊt cã ®éc kh¸c. Trªn bµn ¨n tr¶i ni l«ng,ng−êi ta th−êng ®Æt trùc tiÕp dông cô ¨n nh− th×a, dÜa, ®òa , b¸tvµ cã khi c¶ thøc ¨n n÷a. Nh÷ng thø ®ã dÝnh chÊt ®éc råi quamåm vµo trong c¬ thÓ, g©y nªn nh÷ng bÖnh tróng ®éc m·ntÝnh , dÉn ®Õn thiÕu m¸u, ®au ë vïng tim, viªm gan cã tÝnhtróng ®éc ch×. Cho nªn trªn bµn ¨n kh«ng nªn tr¶i v¶i ni-l«ng,nªn t×m nh÷ng lo¹i v¶i b«ng ®Ó thay thÕ th× tèt h¬n.

458- kh«ng nªn®æ n−íc s«i vµo tói ch−êm

Tói ch−êm nãng chØ nªn ®æ n−íc nãng kho¶ng 80-90oC,kh«ng thÓ ®æ n−íc s«i vµo ®−îc. Bëi v× ®æ n−íc s«i vµo th× sÏlµm cho cao su cña tói ch−êm nµy bÞ l·o ho¸, rót ng¾n tuæi thäsö dông cña tói ch−êm nãng. Ngoµi ra còng kh«ng nªn ph¬itói ch−êm nãng ra ngoµi n¾ng vµ h¬ trªn lß löa ®Ó ®Ò phßng

cao su bÞ cøng ra mµ l·o ho¸, mµ r¹n nøt.

459- kh«ng nªn ®ùng thøc ¨n trong tói l−íinhùa

Dïng tói l−íi nhùa ®Ó ®ùng thøc ¨n, rÊt nguy h¹i cho søckhoÎ.

Bëi v× tói l−íi nhùa lµ do nh÷ng nguyªn liÖu ho¸ häc nh−P.V.C. hîp thµnh, lµ mét chÊt rÊt cã h¹i cho c¬ thÓ. ¡n nh÷ngthùc phÈm ®ùng trong tói nhùa nµy cã thÓ lµm cho c¬ thÓ xuÊthiÖn nh÷ng triÖu chøng nh− ph¶n øng qu¸ mÉn c¶m, bÞ ngøang¸y ngoµi da, bÞ tróng ®éc cã tÝnh tÝch luü v.v... Cho nªnkh«ng nªn ®ùng thøc ¨n trong tói l−íi b»ng nhùa.

460- Ba ®iÒu kh«ng nªnkhi ch¬i tu-l¬-kh¬

§¸nh tu-l¬-kh¬ lµ ho¹t ®éng vui ch¬i rÊt phæ biÕn.Nh−ng nÕu kh«ng chó ý vÖ sinh còng cã h¹i cho søc khoÎ.§óng lµ ch¬i mµ kh«ng vui.

Mét lµ kh«ng ®−îc liÕm ngãn tay ®Ó chia bµi. Bëi v× trªncon bµi cã rÊt nhiÒu vi trïng g©y bÖnh, ngãn tay còng sê mãvµo mäi thø, còng cã thÓ nhiÔm khuÈn, nÕu liÕm ngãn tay cho−ít ®Ó chia bµi th× vi trïng bÖnh dÔ thõa c¬ x©m nhËp vµo c¬thÓ, ®óng lµ bÖnh vµo tõ måm, nhÊt lµ vi trïng bÖnh viªm ganth× cµng nguy hiÓm.

Hai lµ kh«ng nªn ngåi ch¬i tu-l¬-kh¬ ë ngoµi hÌ phè. Bëiv× ®Çu ®−êng xã chî lµ n¬i bôi bËm, xó uÕ nhiÒu nhÊt, nÕungåi ch¬i nhiÒu giê ë ngoµi ®−êng phè th× sÏ hÝt ph¶i métl−îng lín kh«ng khÝ nhiÔm bÈn, dÔ dÉn ®Õn viªm nhiÔm

184 369 370

®−êng h« hÊp.Ba lµ kh«ng nªn ch¬i miªn man kh«ng nghØ. Khi ®· høng

lªn th× ch¬i quªn ¨n quªn nghØ. Ngåi xæm mét thêi gian dµilµm cho tuÇn hoµn m¸u bÞ chËm ®i, n¨ng l−îng tiªu hao Ýt h¬n,ch©n tay tª b×, mái l−ng ®au l−ng hoÆc lµ bÞ t¸o bãn, bÞ bÖnh trÜv.v... Cho nªn, liÖu mµ ch¬i cho vui mµ kh«ng cã h¹i.

461- Kh«ng nªn giÆt quÇn ¸o cã må h«i b»ng n−íc nãng

Nh÷ng quÇn ¸o cã må h«i kh«ng ®−îc ng©m vµo n−ícnãng hoÆc n−íc s«i, bëi v× trong må h«i cã chøa hµm l−îngn−íc vµ hµm l−îng muèi, ngoµi ra cßn chøa nh÷ng vËt chÊth÷u c¬ nh− chÊt lßng tr¾ng trøng. ChÊt lßng tr¾ng trøng cã thÓtan ë trong n−íc l¹nh, cßn gÆp n−íc nãng th× nã ng−ng kÕt l¹ië trªn quÇn ¸o, nÕu mÆt trêi chiÕu vµo hoÆc bÞ d−ìng khÝ trongkh«ng khÝ lµm cho «xy ho¸ th× sÏ biÕn thµnh mµu vµng lÊmtÊm trªn quÇn ¸o.

462- kh«ng nªn ®eo ®ång hå ®iÖn tö khichiÕu hoÆc chôp x quang

§i chiÕu ®iÖn ho¨c chôp ®iÖn mµ ®eo ®ång hå ®iÖn tö th×®ång hå ®iÖn tö sÏ bÞ háng hoÆc bÞ chÕt. Bëi v× bªn trong ®ånghå ®iÖn tö cã l¾p mét b¶ng ®−êng ®iÖn. Do t¸c dông cña bøcx¹ rÊt m¹nh cã thÓ lµm cho ®ång hå bÞ t¹m ngõng hoÆc chÕth¼n. Cho nªn bÖnh nh©n khi ®i chiÕu ®iÖn hoÆc chôp ®iÖn th×nªn th¸o ®ång hå ®iÖn tö ë tay ra. Ng−êi ®iÒu khiÓn m¸y chiÕuchôp X quang còng kh«ng nªn ®eo ®ång hå ®iÖn tö ®Ó ®Òphßng bÞ háng.

463- Kh«ng nªn ®Ó ®ång hå ®eo tay ®iÖn töbÞ nãng qu¸ hoÆc Èm qu¸

§ång hå ®eo tay ®iÖn tö ch¹y rÊt ®óng giê, gi¸ c¶ l¹i rÎ.Song nÕu kh«ng dïng ®óng çch, ®Ó ®ång hå bÞ nãng qu¸hoÆc Èm qu¸ sÏ bÞ gi¶m tuæi thä sö dông.

Bëi v× bªn trong ®ång hå ®iÖn tö lµ do nh÷ng tæ hîp®−êng ®iÖn, tinh thÓ th¹ch anh v.v... hîp thµnh. BÞ nãng, bÞÈm, çc m¹ch ®iÖn dÔ bÞ chËp lµm mÊt sù ®iÒu tiÕt, trë ng¹icho viÖc hiÖn sè hoÆc lµm cho pin bÞ ch¶y, cã thÓ lµm cho m¸ybÞ han gØ. Cho nªn kh«ng nªn ®Ó cho ®ång hå ®iÖn tö bÞ nãngqu¸ hoÆc bÞ Èm. Ngoµi ra còng kh«ng nªn ®Ó ®ång hå ®iÖn tögÇn tõ tr−êng, nÕu kh«ng th× ®ång hå sÏ chÕt.

464- kh«ng nªn dïng®Ìn nª-«ng lµm ®Ìn bµn

Cã rÊt nhiÒu ng−êi thÝch dïng ®Ìn nª-«ng lµm ®Ìn bµn.Hä t−ëng r»ng ¸nh s¸ng tèt, cã thÓ tiÕt kiÖm ®iÖn. Trªn thùctÕ, nh− vËy lµ kh«ng khoa häc.

§Ìn bµn nª-«ng, nãi chung trô ®Ìn lµm b»ng thÐp xo¾ncã thÓ uèn cong hoÆc th¼ng, chao ®Ìn th−êng kÝn. Nh− vËy lµphÝa sau ®Ìn th−êng tèi om. PhÝa tr−íc vµ phÝa sau ®Ìn lµ haim¶ng s¸ng tèi t−¬ng ph¶n qu¸ m¹nh. NÕu cø lµm viÖc dµingµy trong hoµn c¶nh nµy th× m¾t dÔ mái mÖt, thÞ gi¸c dÔ bÞtæn h¹i. Cho nªn, ®Ìn bµn tèt nhÊt nªn lµ ®Ìn bãng trßn, chao

185 371 372

®Ìn nªn lµ thuû tinh hoÆc nhùa mµu cã thÓ to¶ s¸ng ra bènxung quanh, ®Ó cã thÓ ngåi ®äc s¸ch, viÕt l¸ch nhiÒu giê vÉnkh«ng tæn h¹i cho thÞ lùc.

465- ¸o lãt míi mua vÒkh«ng nªn mÆc ngay

Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt quÇn ¸o, ng−êi ta th−êng dïngnhiÒu lo¹i hå ho¸ häc ®Ó lµm cho quÇn ¸o ®−îc ®Ñp h¬n,nh÷ng lo¹i hå nµy th−êng g©y kÝch thÝch cho da, cho nªn ¸olãt míi mua vÒ kh«ng nªn mÆc ngay.

Trong khi may quÇn ¸o ng−êi ta th−êng dïng nh÷ng lo¹iho¸ chÊt ®Ó lµm cho v¶i khái co, lµm cho v¶i tr¾ng h¬n, lµmcho v¶i ph¼ng h¬n v.v...Nh÷ng chÊt nµy ®Òu cã t¸c dông kÝchthÝch líp da ng−êi mÆc. Ngoµi ra ng−êi ta cßn dïng thuècphßng mèc, phßng chèng c«n trïng ®Ó phun vµo quÇn ¸o,nh÷ng chÊt nµy còng cã t¸c dông kÝch thÝch lµn da con ng−êi.NhÊt lµ líp da cña trÎ em th−êng qu¸ mÉn c¶m, cµng râ h¬n.Cho nªn ¸o lãt míi mua vÒ kh«ng nªn mÆc ngay. Tr−íc khimÆc nªn ng©m n−íc l· giÆt ®i mét l−ît råi h·y mÆc.

466- kh«ng nªn mÆc quÇn¸o len s¸t vµo ng−êi

QuÇn ¸o len rÊt nhÑ, mÒm xèp vµ gi÷ ®−îc ®é Êm. Nh−ngnÕu mÆc s¸t vµo ng−êi th× líp nhung rÊt mau bÞ dÝnh bÕt vµonhau, bÞ cøng l¹i, tÝnh gi÷ Êm còng gi¶m ®i nhiÒu.

Bëi v× líp da ng−êi ta to¶ ra må h«i vµ må h«i dÇu lµmcho sîi nhung dÝnh vµo nhau trë nªn cøng. Khi giÆt l¹i dïngsøc vß m¹nh, sîi nhung cµng dÝnh bÕt vµo nhau chÆt h¬n. Sau

khi ph¬i kh« sÏ thµnh nh÷ng m¶ng cøng, mÆc vµo tr«ng rÊtkh«ng ®Ñp, vµ tÝnh gi÷ Êm còng gi¶m ®i nhiÒu. Cho nªn kh«ngnªn mÆc quÇn ¸o len s¸t vµo ng−êi, khi giÆt kh«ng nªn vßm¹nh, v¾t m¹nh. Khi ph¬i nªn ph¬i mÆt ph¶i ra ngoµi. Sau khikh« dïng tay khÏ vß cho quÇn o trë l¹i xèp, nhÑ, mÒm m¹i.

467- kh«ng nªn mÆc ¸o ni-l«ng bã s¸t vµo ng−êi

¸o ni-l«ng mÆc s¸t vµo ng−êi sÏ cã h¹i cho søc khoÎ.Bëi v× nh÷ng quÇn ¸o b»ng sîi ho¸ häc nh− ni-l«ng, khi

mÆc vµo ng−êi nã sÏ kh«ng ngõng cä s¸t, sÏ s¶n sinh ra tÜnh®iÖn vµ phãng ®iÖn. NÕu mÆc ¸o s¸t vµo ng−êi, nh÷ng tia löanhá cña tÜnh ®iÖn sÏ kh«ng ngõng kÝch thÝch lµn da. Ngoµi rasîi ho¸ häc s¸t vµo da sÏ g©y cho lµn da qu¸ mÉn c¶m. Nãichung ¸o lãt ni-l«ng th−êng h¬i chËt, ¸o dÝnh s¸t vµo líp damét thêi gian dµi sÏ g©y nªn ngøa ng¸y, thËm chÝ cã thÓ g©ynæi mÒ ®ay, xuÊt hiÖn bÖnh viªm da cã tÝnh qu¸ mÉn c¶m. Chonªn kh«ng nªn mÆc ¸o ni-l«ng bã s¸t ng−êi.

468- quÇn ¸o lãtkh«ng nªn ph¬i mÆt tr¸i

Cã mét sè ng−êi giÆt xong quÇn ¸o cø thÝch lén tr¸i ra ®Óph¬i, c¶ quÇn ¸o lãt còng vËy. Kú thùc lµm nh− vËy lµ cã h¹i chosøc khoÎ.

Bëi v× trong tù nhiªn, cã rÊt nhiÒu chÊt cã h¹i cho c¬ thÓcon ng−êi, nh− khãi, bôi, vËt vi sinh, hydro sulfit, chÊt g©yung th− v.v... Nh÷ng chÊt nµy bay theo kh«ng khÝ l¬ löng

186 373 374

trong kh«ng trung, nÕu ta ph¬i quÇn ¸o lãt mµ lén tr¸i ra ph¬ith× nh÷ng chÊt n¸y sÏ b¸m vµo quÇn ¸o lãt cña chóng ta, khimÆc vµo ng−êi sÏ g©y ngøa ng¸y, thËm chÝ cã thÓ dÉn ®Õn çclo¹i viªm da. §èi víi phô n÷ th× cã thÓ g©y bÖnh phô khoa.Cho nªn nh÷ng quÇn ¸o lãt mÆc s¸t ng−êi kh«ng nªn lén tr¸ira ph¬i, vµ khi cÊt quÇn ¸o cßn ph¶i giò cho s¹ch bôi bÆm b¸mvµo.

469- BÝt tÊt ni l«ng kh«ngnªn ph¬i ngoµi n¾nghoÆc h¬ bªn bÕp lß

BÝt tÊt ni-l«ng vµ nh÷ng bÝt tÊt b»ng sîi ho¸ häc kh¸ckh«ng nªn ph¬i ngoµi n¾ng còng kh«ng nªn h¬ trªn bÕp lß®ang ch¸y.

Bëi v× ph¬i ra n¾ng nh− vËy sÏ mau l·o ho¸, dÉn ®Õngi¶m søc ®µn håi. H¬ trªn bÕp lß ®ang ch¸y sîi sÏ bÞ cøng, bÞgißn, thËm chÝ cßn bÞ nãng ch¶y. Cho nªn kh«ng nªn ph¬i bÝttÊt ni l«ng ngoµi n¾ng hoÆc h¬ trªn bÕp lß.

470- kh«ng nªn ng©m giÆt bÝt tÊt b»ng n−íc nãng

Ngµy nay bÝt tÊt b¸n trªn thÞ tr−êng, ®¹i ®a sè lµ dÖt b»ngni-l«ng hoÆc sîi ho¸ häc, khi giÆt kh«ng nªn ng©m vµo n−ícnãng.

BÝt tÊt ®· dïng qua cã thÓ do cä s¸t nhiÒu mµ sinh ranh÷ng t¬ sîi, nh÷ng côc sîi dÝnh vµo nhau. HiÖn t−îng sinhcøng ra nµy kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn ®é bÒn cña bÝt tÊt. NÕudïng n−íc nãng ®Ó ng©m giÆt, sÏ cã thÓ bÞ biÕn h×nh, bÞ phai

mµu. NhÊt lµ cæ bÝt tÊt, sau khi ng©m giÆt b»ng n−íc nãng,nh÷ng sîi chun sÏ bÞ l·o ho¸, mÊt mÊt søc ®µn håi, bÞ d·o ra.Cho nªn khi giÆt bÝt tÊt kh«ng nªn giÆt b»ng n−ícnãng, mµ chØ nªn dïng n−íc h¬i ©m Êm ®Ó giÆt.

471- kh«ng nªn c¾t nh÷ng ®Çu sîi ë bªntrong bÝt tÊt

VÒ c¬ b¶n bÝt tÊt ®−îc dÖt b»ng m¸y dÖt trßn. ë ®Çu bÝttÊt, cuèi bÝt tÊt vµ ë gãt bÝt tÊt th−êng cã nh÷ng ®Çu sîi thß ra.Chóng ta kh«ng nªn c¾t nh÷ng ®Çu sîi nµy ®i.

Do nguyªn nh©n vÒ mÆt c«ng nghÖ nªn cã nh÷ng ®Çu sîithõa ra nµy. NÕu c¾t nã ®i, sîi sÏ bÞ tuét. Nãi chung nh÷ngkho¶ng thõa nµy nªn lµ 2-3mm. NÕu dµi qu¸ th× khi ®i bÝt tÊtsÏ v−íng vµo ngãn ch©n.

472- khi cÊt ¸o lenkh«ng nªn treo

NhiÒu ng−êi cho r»ng ¸o len vµ ¸o dÖt kim kh«ng mÆcn÷a th× treo lªn ®Ó cÊt ®i. Kú thùc çch lµm nh− vËy lµ kh«ngtho¶ ®¸ng.

Bëi v× ¸o len, ¸o dÖt kim mµ treo l©u ngµy th× ¸o sÏ bÞch¶y dµi ra, lµm cho ¸o biÕn d¹ng, cßn cã thÓ cã h¹i cho chÊtliÖu len n÷a. Còng cã ng−êi ®em gãi quÇn ¸o len vµo trong tóini l«ng. Tói ni l«ng kh«ng tho¸ng khÝ, rÊt dÔ lµm cho quÇn ¸obÞ è vµng, bÞ mèc. Çch lµm ®óng ®¾n nhÊt lµ, nh÷ng quÇn ¸ot¹m thêi kh«ng mÆc ®Õn nªn gÊp cho ph¼ng phiu, gi÷a mçichiÕc ¸o kª mét tê giÊy b¶n råi xÕp vµo trong tñ quÇn ¸o.

187 375 376

473- kh«ng nªnbá b¨ng phiÕn

vµo ®¸y tñ quÇn ¸o

RÊt nhiÒu ng−êi cho r»ng bá b¨ng phiÕn vµo ®¸y tñ quÇn¸o th× sÏ trõ ®−îc nh÷ng con nhËy (con dµi ®u«i), congi¸n. Trªn thùc tÕ nh− vËy lµ kh«ng tho¶ ®¸ng.

Bëi v× b¨ng phiÕn lµ thÓ r¾n, nh−ng cã thÓ trùc tiÕp th¨nghoa thµnh thÓ khÝ. Song thÓ khÝ cña b¨ng phiÕn nÆng h¬nkh«ng khÝ, l¾ng xuèng d−íi. Cho nªn ph¶i ®Æt b¨ng phiÕn ëphÝa trªn tñ. Ngoµi ra b¨ng phiÕn chØ cã t¸c dông xua ®uæinh÷ng lo¹i c«n trïng, chø kh«ng cã t¸c dïng diÖt trïng.

474- kh«ng nªn ®¸nh xitr−íc khi cÊt giµy da

Cã nhiÒu ng−êi kh«ng dïng ®Õn giµy da n÷a, tr−íc khicÊt ®i ®· b«i mét l−ît xi cho giµy. Lµm nh− vËy kh«ngnh÷ng kh«ng b¶o vÖ ®−îc giµy mµ cßn lµm cho giµy mauh−.

Bëi v× xi ®¸nh giµy thuéc lo¹i dÇu cã tÝnh kh«. Giµy dasau khi ®¸nh xi ®em cÊt gi÷ l©u ngµy, rÊt dÔ bÞ kh«, sinh ra nøtnÎ. Cho nªn cÊt gi÷ giµy da kh«ng nªn b«i xi mµ nªn b«i lªnmét líp mì ®éng vËt. NÕu dïng mét miÕng mì lîn hoÆc mìcõu sèng, s¸t ®i s¸t l¹i nhiÒu lÇn, cã thÓ ®Ò phßng ®−îc da giµybÞ kh«, bÞ nøt nÎ.

475- khi t¾m kh«ng nªnkú cä m¹nh qu¸

Khi t¾m, nhiÒu ng−êi cã thãi quen kú cä rÊtm¹nh, h×nh nh− nÕu kh«ng lµm nh− vËy th× t¾m kh«ng s¹ch.Kú thùc kú cä m¹nh qu¸ còng kh«ng cã lîi cho lµn da.

Bëi v× bªn ngoµi c¬ thÓ con ng−êi cã mét tÇng tÕ bµoth−îng b× phñ lªn toµn th©n r¬i ra, mµ ng−êi ta th−êng gäi lµ “Líp da chÕt ”. Nã chØ dµy kho¶ng 0,1mm, nh−ng l¹i v« cïngquan träng. Líp da nµy cã chÊt axit nhÑ, nã cã thÓ ng¨n trëmét çch cã hiÖu qu¶ sù x©m nhËp cña vi trïng bÖnh vµ nh÷ngx¹ tuyÕn cã h¹i, chÝnh lµ mét phßng tuyÕn trêi cho cu¶ conng−êi . Tèc ®é thay ®æi líp da nµy hÕt søc chËm, chç nµonhanh nhÊt còng ph¶i trªn 10 ngµy, cßn líp da ë d−íi vai th×ph¶i trªn 100 ngµy. Khi t¾m nÕu kú cä m¹nh qu¸ sÏ lµm tænh¹i cho chÊt l−îng líp da nµy, vi trïng bÖnh vµ nh÷ng x¹tuyÕn cã h¹i cã thÓ thõa c¬ x©m nhËp vµo c¬ thÓ, cã thÓ lµmcho lµn da nhiÔm ®éc, g©y ra bÖnh viªm mao nang, thËm chÝcã thÓ ph¸t triÓn thµnh ghÎ lë, thµnh bÖnh b¹i huyÕt. Cho nªnkhi t¾m kh«ng nªn kú cä líp da qu¸ m¹nh, ®Æc biÖt lµ nh÷ngchç da non nh− khoeo tay, n¸ch, ©m hé v..v...cµng ph¶i chó ý, chØnªn kú cä nhÑ nhµng th«i.

476- sau khi ra må h«ikh«ng nªn t¾m ngay

b»ng n−íc l¹nh

Khi ra må h«i, nh÷ng chÊt chuyÓn ho¸ trong c¬ thÓ rÊtnhiÒu vµ m¹nh. §Ó b¶o vÖ nhiÖt ®é c¬ thÓ ®−îc æn ®Þnh, çc

188 377 378

m¹ch m¸u trªn da tr−¬ng lªn, lç ch©n l«ng réng ra,må h«i to¸tra nhiÒu, ®Ó mau t¶n nhiÖt. Lóc nµy nÕu t¾m b»ng n−íc l¹nh th×chØ cã h¹i chø kh«ng cã lîi.

Bëi v× do n−íc l¹nh ®ét nhiªn kÝch thÝch, nh÷ng m¹chm¸u trªn da lËp tøc co l¹i, tuÇn hoµn m¸u t¨ng lªn, tim phæiph¶i g¸nh v¸c nÆng h¬n, ®ång thêi søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓgi¶m sót, nh÷ng vi trïng vµ mÇm bÖnh ®ang tiÒm Èn trong c¬thÓ thõa c¬ x©m nhËp, tõ ®ã mµ sinh bÖnh. Cho nªn sau khi ranhiÒu må h«i kh«ng nªn t¾m ngay b»ng n−íc l¹nh.

477- kh«ng nªn thuª quÇn ¸o b¬i

Cã mét sè ng−êi khi ®i b¬i, kh«ng chuÈn bÞ quÇn ¸o, nªn®· ®i thuª quÇn ¸o b¬i. Tuy cã tiÖn thËt, nh−ng quÇn ¸o b¬iqua nhiÒu ng−ê× mÆc nªn chØ cã h¹i chø kh«ng cã lîi.

Bëi v× quÇn ¸o b¬i khi mÆc vµo ng−êi lµ bã s¸t th©n thÓ,vi trïng bÖnh b¸m vµo quÇn ¸o b¬i cã thÓ truyÒn nhiÔm bÖnhngoµi da cho mäi ng−êi, vµ cßn cã thÓ truyÒn nhiÔm bÖnhtrïng roi ©m ®¹o, bÖnh nÊm khuÈn vµ çc bÖnh kýsinh trïng kh¸c. Cho nªn kh«ng nªn thuª quÇn ¸o b¬i,tèt nhÊt nªn tù chuÈn bÞ mét bé mµ dïng.

478- kh«ng nªn c¾t l«ng mòi

Trong lç mòi cña mäi ng−êi ®Òu cã l«ng, tuy nhiÒu Ýt,dµi ng¾n cã kh¸c nhau. L«ng mòi vÝ nh− çnh rõng phßng hé,cã thÓ ng¨n trë bôi bÆm, vi trïng, lµ phßng tuyÕn ®Çu tiªn cña®−êng h« hÊp cña con ng−êi. C¾t l«ng mòi hoÆc nhæ l«ng mòilµ cã h¹i.

Bëi v× nh÷ng tæ chøc d−íi líp da trong lç mòi t−¬ng ®èi

Ýt, líp da dÝnh chÆt vµo x−¬ng sôn mòi, nÕu c¾t hoÆc nhæ l«ngmòi ®i sÏ sinh c¶m nhiÔm, lµm cho mòi ®á lªn, s−ng lªn, nãngvµ ®au, sî l¹nh, ph¸t sèt, h×nh thµnh bÖnh ngøa tiÒn ®×nh mòi.H¬n n÷a ®©y lµ “ Khu tam gi¸c” nguy hiÓm cña con ng−êi,limpha, huyÕt qu¶n rÊt nhiÒu. NÕu bÞ nhiÔm trïng dÔ bÞ lanréng vµ sinh ra viªm xoang mòi. Vi trïng cã thÓ theo m¸u mµvµo tÜnh m¹ch råi lªn n·o, g©y ra viªm mµng n·o cã mñ, m−ngmñ n·o v.v...rÊt nguy hiÓm ®Õn tÝnh mÖnh. Cho nªn kh«ng nªnc¾t l«ng mòi. NÕu l«ng mòi dµi qu¸, thß ra ngoµi lç mòi th×nªn röa s¹ch lç mòi, dïng kÐo ®· s¸t trïng, nhÑ nhµng c¾tphÇn l«ng mòi thß ra ngoµi lç mòi. TuyÖt ®èi kh«ng lµm th−¬ngtæn ®Õn lç mòi.

479- ch¶y m¸u cam kh«ng nªn ngöa ®Çu lªn

Khi ch¶y m¸u cam, ng−êi ta th−êng hay ngöa ®Çu lªn.Trªn thùc tÕ, lµm nh− vËy lµ kh«ng ®óng.

Bëi v× khi ch¶y m¸u cam mµ ngÈng ®Çu lªn th× m¸u sÏch¶y vµo cæ häng, nh− vËy cµng lµm cho ng−êi ta khã chÞu.Ph−¬ng ph¸p cÇm m¸u khi ch¶y m¸u cam lµ : ngåi ngayxuèng, toµn th©n th¶ láng, dïng ngãn tay Ên vµo gi÷a hai bªnmòi, tèt nhÊt lµ dïng mét miÕng v¶i thÊm n−íc l¹nh ¸p vµo haibªn sèng mòi, sau ®ã dïng b«ng nhÐt vµo lç mòi, mét hai phótsau m¸u cam tù nhiªn sÏ ngõng. NÕu m¸u vÉn tiÕp tôc ch¶y th×ph¶i nhê thÇy thuèc ch÷a.

480- khi ngñ kh«ng nªn gèi ®Çu cao

189 379 380

Lóc ngñ mµ gèi ®Çu qu¸ cao dÔ x¶y ra “ S¸i cæ ” vµ dÔ bÞbÖnh vÒ cæ. XÐt tõ gãc ®é y häc, c©u nãi “ Cao chÈm v« −u ” lµkh«ng cã c¬ së khoa häc.

Bëi v× cæ ng−êi ta cã thÓ tù do ho¹t ®éng lµ do sù phèihîp ®iÒu hoµ gi÷a x−¬ng cæ víi hµng lo¹t c¬ g©n, c¬ b¾p, d©ych»ng míi thµnh. NÕu cø gèi ®Çu cao l©u ngµy sÏ lµm cho sinhlý x−¬ng cæ cong ®i, dÇn dÇn lµm cho nh÷ng c¬ g©n, c¬ b¾p,d©y ch»ng lu«n lu«n bÞ c¨ng th¼ng, l©u dÇn sÏ bÞ nh÷ng chøngbÖnh vÒ cæ nh− v«i ho¸, do ®ã lµm cho cæ cøng ®ê ra, ®aunhøc, hai vai mái mÖt, hai tay tª b×, v¸ng ®Çu hoa m¾tv.v...Ngoµi ra ngñ gèi ®Çu cao sÏ dÉn ®Õn l−u l−îng m¸u ë n·obÞ gi¶m, m¸u ch¶y chËm, cßn cã thÓ x¶y ra t¾c m¹ch m¸u n·o,trë nªn bÞ liÖt. Cho nªn khi ngñ kh«ng nªn gèi ®Çu cao qu¸.

481- gèi ®Çukh«ng nªn thÊp qu¸

Cã nhiÒu ng−êi khi ngñ kh«ng cÇn gèi ®Çu hoÆc gèi qóathÊp lµm cho vÞ trÝ ®Çu qu¸ thÊp, huyÕt qu¶n trªn ®Çu dÔ bÞxung huyÕt, sau khi tØnh dËy th−êng cã c¶m gi¸c ®Çu bÞ tr−¬ngra, mÆt vµ m¾t cã hiÖn t−îng tr−¬ng phï.

Bëi v× x−¬ng cæ ng−êi ta låi vÒ phÝa tr−íc, nÕu kh«ngdïng gèi ®Çu hoÆc gèi ®Çu qu¸ thÊp, khi ngñ råi çc c¬ b¾p ëcæ kh«ng ®−îc nghØ ng¬i tho¶i m¸i. Sau khi tØnh dËy, nhÑ th×c¶m thÊy cæ bÞ ®au mái, nÕu bÞ nÆng th× çc c¬ b¾p ë cæ sÏcøng ®ê ra, tøc lµ bÞ “ S¸i cæ ”. Cho nªn gèi ®Çu kh«ng nªnthÊp qu¸.

482- giÊc ngñ tr−akh«ng nªn qu¸ dµi

Thêi gian ngñ tr−a qu¸ dµi kh«ng nh÷ng ch¼ng cã t¸cdông nghØ ng¬i, ng−îc l¹i cßn lµm cho ng−êi ta c¶m thÊycµng mÖt mái h¬n.

Bëi v× trong khi ngñ sù øc chÕ vá ®¹i n·o m¹nh h¬n vµtrong mét thêi gian nhÊt ®Þnh cã mét chu kú øc chÕ h−ngphÊn. Thêi gian ngñ ngµy qu¸ nhiÒu, tr¹ng th¸i øc chÕ ®¹i n·odÇn dÇn bÞ l¾ng xuèng. Sau khi tØnh dËy sÏ c¶m thÊy rÊt kh«ngtho¶i m¸i, ®Çu ãc nÆng ch×nh chÞch, toµn th©n mÖt mái, ý thøcm¬ hå, ch©n tay cøng ®ê. Cho nªn thêi gian ngñ tr−a kh«ngnªn qu¸ dµi. Tèt nhÊt kh«ng ngñ qu¸ 45 phót.

483- khi ngñ kh«ng nªn ®eo ®ång hå d¹ quang

Th−êng xuyªn ®eo ®ång hå d¹ quang, nhÊt lµ ®eo®ång hå d¹ quang ®i ngñ chØ cã h¹i cho c¬ thÓ.

Bëi v× trªn nh÷ng chiÕc kim vµ ch÷ sè ®ång hå d¹ quangcã s¬n mét lo¹i hçn hîp ph¸t quang cã thµnh phÇn radium.Radium cã mét lo¹i x¹ tuyÕn cùc m¹nh lµ alpha, bªta,...cã thÓlµm cho sulfite ch× ph¸t s¸ng. MÆt ®ång hå d¹ quang chØ çchcã mét líp vá, do ®ã mµ bøc x¹ t−¬ng ®èi m¹nh, nÕu ®eo ®ånghå d¹ quang vÒ phÝa lßng bµn tay, khi ngñ tay ®Ó lªn ngùc, lªnbông th× c¬ thÓ nhËn bøc x¹ mét thêi gian dµi. Nh− vËy cø tÝchluü m·i lªn, c¬ thÓ sÏ bÞ nguy h¹i. Cho nªn kh«ng nªn ®eo®ång hå d¹ quang ®i ngñ, còng kh«ng nªn ®Æt ®ång hå d¹ quang ëd−íi gèi.

484- buæi tr−a kh«ng nªnngñ gôc trªn bµn

190 381 382

Buæi tr−a hoÆc sau b÷a ¨n tr−a, nhiÒu ng−êi cã thãi quenngåi trªn sa l«ng, dùa trªn ghÕ bµnh hoÆc gôc xuèng bµn ®ÓnghØ gi¶i lao, ngñ tr−a. Nh− vËy lµ chØ cã h¹i chø kh«ng cã lîi.

Bëi v× khi ngñ, tim ®Ëp chËm h¬n, m¹ch m¸u në ra, tèc®é m¸u ch¶y ®Õn çc bé phËn t−¬ng ®èi chËm. NÕu ngñ ngåi,m¸u ch¶y vµo ®¹i n·o qua çc c¬ quan tèc ®é t−¬ng ®èi chËm.NÕu ngñ ngåi, m¸u ch¶y vµo ®¹i n·o l¹i cµng gi¶m ®i. §ÆcbiÖt lµ sau b÷a ¨n tr−a, mét l−îng m¸u t−¬ng ®èi nhiÒu ch¶yvµo hÖ thèng d¹ dµy vµ ruét, h¬n n÷a t− thÕ ngñ ngåi cµng lµmcho m¸u ë çc tæ chøc n·o thªm thiÕu, khi tØnh dËy th−êngthÊy v¸ng ®Çu, ï tai, ch©n mái mÖt, m¾t mê, s¾c mÆt t¸i mÐtv.v... §ã lµ do “ ThiÕu m¸u n·o ” g©y ra. Cho nªn nghØ tr−akh«ng nªn ngñ gôc trªn bµn.

485- Ban ®ªm ®i ngñkh«ng nªn ®ãng kÝn cöa

S¸ng sím ngñ dËy, ®i ra ngoµi s©n, c¶m thÊy kh«ng khÝtrong lµnh s¶ng kho¸i. Ng−îc l¹i, s¸ng sím mµ ta ®i tõ ngoµivµo trong nhµ th× c¶m thÊy kh«ng khÝ ngét ng¹t, rÊt khã chÞu.§ñ thÊy, sau khi ngñ mét ®ªm dµi, kh«ng khÝ vÈn ®ôc trongphßng ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn søc khoÎ con ng−êi nh− thÕnµo.

Bëi v× khi yªn tÜnh, mçi phót con ng−êi ta ph¶i hÝt vµo300mg d−ìng khÝ vµ thë ra 250 mg th¸n khÝ. NÕu cöa ®ãngkÝn mÝt, trong phßng kh«ng tho¸ng khÝ, ®Æc biÖt lµ nh÷ngphßng hÑp mµ ng−êi l¹i ®«ng th× cø sau 3 giê, hµm l−îng th¸nkhÝ trong kh«ng khÝ l¹i t¨ng lªn gÊp 3 lÇn. §ång thêi sè l−îngvi khuÈn, sè l−îng bôi bÆm vµ nh÷ng chÊt cã h¹i kh¸c ®Òu

t¨ng lªn gÊp nhiÒu lÇn, thËm chÝ ®Õn trªn 10 lÇn. Nh÷ng vËtchÊt cã h¹i nµy, ng−êi hÝt ph¶i sÏ ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ.Cho nªn ban ®ªm ®i ngñ kh«ng nªn ®ãng kÝn çc cöa. NÕu lµmïa ®«ng, cã thÓ më mét bªn cöa sæ, ®Ó tr¸nh kh«ng khÝ ®èil−u qu¸ m¹nh, nhiÖt ®é trong vµ ngoµi phßng chªnh lÖch qu¸cao g©y ra c¶m l¹nh.

486- kh«ng nªnngñ qu¸ nhiÒu

Ngñ lµ nhu cÇu sinh lý cña con ng−êi. Ngñ tho¶ ®¸ng vµ®Çy ®ñ sÏ tiªu trõ mÖt mái cã hiÖu qu¶. Nh−ng nÕu ngñ qu¸nhiÒu th× l¹i cã h¹i cho søc khoÎ.

Bëi v× ngñ qu¸ nhiÒu sÏ t¨ng thªm g¸nh nÆng cho trungkhu thuú miªn ®¹i n·o, lµm cho çc ho¹t ®éng sinh lý vµ thaythÕ ®Òu bÞ gi¶m xuèng ®Õn møc thÊp nhÊt. NÕu cø kÐo dµi,kh«ng nh÷ng lµm cho ng−êi ta c¶m thÊy mÖt mái mµ cßn lµmcho c«ng n¨ng c¶m gi¸c cña çc c¬ quan khøu gi¸c, thÞ gi¸c,thÝnh gi¸c vµ xóc gi¸c bÞ gi¶m sót, ®é bÒn chÆt cña c¬ x−¬ngbÞ kÐm ®i, tõ ®ã mµ sinh ra hµng lo¹t bÖnh tËt. Ngoµi ra cãng−êi ®· quan s¸t vµ thèng kª, mét ng−êi trong t×nh tr¹ng bËnrén vµ Ýt ngñ so víi ng−êi ngñ nhiÒu vµ nhµn rçi, tØ lÖ èm ®authÊp h¬n tõ 25% ®Õn 38%. §ã lµ v× ho¹t ®éng t− duy cã thÓs¶n sinh ra mét lo¹i vËt chÊt t¨ng c−êng søc miÔn dÞch cho c¬thÓ, ®ã lµ pÐp-tÝt thÇn kinh. Cho nªn thêi gian ngñ kh«ng nªnqu¸ dµi. Nãi chung, mçi ngµy thêi gian ngñ cña : häc sinhtiÓu häc kho¶ng 10 tiÕng ®ång hå; häc sinh trung häc kho¶ng8-9 tiÕng ®ång hå; ng−êi ®øng tuæi 7-8 tiÕng ®ång hå; ng−êigiµ 9-10 tiÕng ®ång hå lµ võa.

191 383 384

487- kh«ng nªn xem s¸ch b¸o ë trongnhµ xÝ

§i ®¹i tiÖn mµ xem s¸ch b¸o, tinh thÇn häc tËp Êy thËt®¸ng quÝ, song ®èi víi søc khoÎ th× chØ cã h¹i chø kh«ng cãlîi.

Bëi v× ®éng t¸c ®¹i tiÖn lµ do trung khu thÇn kinh cÊpthÊp vµ trung khu thÇn kinh cÊp cao cïng tham gia. Khi ®¹itiÖn mµ xem s¸ch b¸o, ý thøc ®¹i tiÖn bÞ øc chÕ, mÊt mÊt tÝnhmÉn c¶m kÝch thÝch ¸p lùc cña trùc trµng ®èi víi ph©n, lµmcho ph©n l−u l¹i ë trong ruét qu¸ l©u, hót mÊt qu¸ nhiÒu n−íc,dÉn ®Õn t¸o bãn. §ång thêi, thêi gian ngåi qu¸ l©u, g©y nªn øm¸u trong khoang chËu vµ khóc cong cña tÜnh m¹ch trÜ mµh×nh thµnh bÖnh trÜ. Kh«ng khÝ trong nhµ xÝ bÞ vÈn ®ôc, thiÕu«xy, ngåi l©u sÏ c¶m thÊy v¸ng ®Çu, mÖt mái, cã khi cßn x¶yra hiÖn t−îng ngÊt xØu. Cho nªn trong khi ®i ®¹i tiÖn kh«ngnªn xem s¸ch b¸o.

488- kh«ng nªnn»m xem ti-vi

N»m trªn gi−êng hoÆc trªn ghÕ bµnh mµ xem ti-vi , qu¶lµ cã tù do tho¶i m¸i thËt. Nh−ng trªn thùc tÕ, n»m nh− vËy thËtv« cïng cã h¹i cho th©n thÓ.

Bëi v× n»m ®Ó xem ti-vi th× ®Çu ph¶i ngÈng lªn, ph¶inghiªng m×nh ®i, ph¶i ngoÑo cæ, nh×n lÖch mét thêi gian dµi,tÇm m¾t rÊt khã gi÷ ®−îc ®−êng th¼ng víi mµn h×nh, thêi giankÐo dµi rÊt cã h¹i cho m¾t, tõ ®ã mµ g©y nªn ®au hèc m¾t,s−ng ®au nh·n cÇu, sung huyÕt kÕt m¹c, ch¶y n−íc m¾t, nh·n

¸p t¨ng cao, thÞ lùc kÐm v.v...Cho nªn kh«ng nªn n»m xem ti-vi.

489- kh«ng nªn ®äc s¸ch b¸o trªn xe «-t«

Ngåi trªn «-t« mµ xem s¸ch b¸o rÊt cã h¹i chom¾t.

Bëi v× thiÕt bÞ chiÕu s¸ng trªn «-t« kÐm, xe ch¹y nªn lu«nlu«n lóc l¾c, rÊt khã gi÷ ®−îc cù ly æn ®Þnh gi÷a m¾t vµ s¸chb¸o (cù ly gi÷a m¾t vµ tê b¸o ph¶i lµ 30-35cm). Nh− vËy dÔc¨ng th¼ng qu¸ møc, sinh ra mÖt nhäc. TrÎ em vµ thanh thiÕuniªn ®äc s¸ch b¸o trªn xe « t« cµng cã h¹i h¬n, bëi v× hÖ thèngthÞ gi¸c cña hä ch−a ®−îc ph¸t triÓn hoµn toµn. Cho nªnkh«ng nªn ®äc s¸ch b¸o trªn xe «-t«.

490- mïa ®«ng kh«ng nªn liÕm m«i

Mïa ®«ng khÝ hËu kh« hanh, m«i ng−êi ta th−ênghay bÞ kh« nÎ, cã ng−êi chØ thÝch dïng l−ìi liÕm m«i chodÞu, nh− vËy lµ kh«ng tèt.

Bëi v× tuyÕn n−íc bät ë trong måm ch¶y ra n−ícbät, cã thÓ lµm cho måm Èm −ít dÔ chÞu vµ ®Ó tiªu ho¸thøc ¨n. Trong n−íc bät cã nh÷ng vËt nh− amilada t−¬ng®èi dÝnh, khi ta liÕm m«i, n−íc bèc h¬i, chÊt amiladadÝnh l¹i trªn m«i, do ®ã mµ m«i cµng kh« h¬n, thËm chÝcßn lµm cho m«i nøt nÎ ch¶y m¸u, dÉn ®Õn bÞ nhiÔmtrïng m−ng mñ. Cho nªn mïa ®«ng kh«ng nªn liÕm m«i.Cã thÓ xoa lªn mét chót vad¬lin ®Ó ®Ò phßng nÎ m«i.

192 385 386

491- mïa hÌ kh«ng nªn cëi trÇn hãng m¸t

Mïa hÌ oi bøc, kh«ng Ýt thanh thiÕu niªn thÝch xoaytrÇn ®Ó hãng m¸t, t−êng r»ng nh− vËy sÏ m¸t mÎ, dÔchÞu. Kú thùc th× kh«ng ph¶i nh− vËy. NÕu nh− khÝ hËungoµi trêi gÇn nh− hoÆc cao h¬n nhiÖt ®é trong ng−êi(37oC) th× cëi trÇn kh«ng nh÷ng kh«ng m¸t mÎ, ng−îcl¹i cßn c¶m thÊy cµng nãng h¬n.

Bëi v× viÖc ®iÒu tiÕt nhiÖt ®é trong c¬ thÓ kh«ngph¶i chØ dùa vµo sù bèc h¬i cña lµn da, mµ cßn dùa vµosù bøc x¹ cña lµn da n÷a.

Khi nhiÖt ®é ngoµi trêi v−ît qu¸ 37oC th× nhiÖt ®étrong ng−êi chñ yÕu dùa vµo sù bèc h¬i cña lµn da ®Ó t¶nnhiÖt; khi nhiÖt ®é ngoµi trêi v−ît qu¸ 37oC, lµn dakh«ng nh÷ng kh«ng thÓ th«ng qua ph−¬ng thøc bøc x¹ ®Ót¶n nhiÖt, mµ cßn bÞ nhiÖt l−îng bªn ngoµi thÊm vµo. Chonªn lóc nµy mµ cëi trÇn th× cµng dÔ bÞ çi nãng bªn ngoµithÊm vµo, do ®ã mµ c¶m thÊy cµng nãng bøc, nång nùch¬n. Do nhiÖt l−îng t¨ng lªn, må h«i tõ lç ch©n l«ng to¸tra. Må h«i ra nhiÒu mµ çi nãng vÉn hoµn toµn kh«nggi¶m. Cho nªn khi nhiÖt ®é bªn ngoµi lªn trªn 35oC mµcëi trÇn chØ cµng c¶m thÊy nãng bøc h¬n, nhÊt lµ khikh«ng cã giã sÏ c¶m thÊy râ nhÊt.

492- bµn lµm viÖc kh«ng nªn cao qu¸

Bµn lµm viÖc cao qu¸ sÏ ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn søc khoÎcon ng−êi.

Bëi v× bµn cao, khi lµm viÖc ph¶i nh« vai lªn, khi®äc, lóc viÕt ®Òu rÊt tèn søc, dÔ c¶m thÊy mÖt mái mµgi¶m sót hiÖu suÊt c«ng t¸c. NÕu lµm viÖc l©u dµi sÏ sinhra ®au vai, ®au ngùc, g©y nªn hao tæn c¬ b¾p. Khi ngåi®äc çc tµi liÖu, cù li qu¸ gÇn, rÊt cã h¹i cho m¾t, sinh racËn thÞ, ng−êi giµ th× dÔ bÞ mái m¾t, nh×n kh«ng râ n÷a.§Ó lµm viÖc ®−îc dÔ dµng, nhiÒu ng−êi ®· ph¶i kª ®Öm®Ó ngåi. Nh− vËy th× hai ch©n l¹i kh«ng ®−îc tù nhiªn®Æt trªn sµn, khiÕn cho ch©n ho¹t ®éng bÊt tiÖn, tuÇn hoµnm¸u kh«ng th«ng, khiÕn cho ch©n nÆng mµ v« lùc. NÕu kÐo dµi th×tÜnh m¹ch bÞ gÊp khóc, lµm cho çc c¬ b¾p bÞ teo l¹i. Cho nªn bµnlµm viÖc kh«ng nªn qu¸ cao. §é cao thÝch hîp ph¶i lµ vÞ trÝ cña mÆtbµn ngang víi hèc ngùc lµ võa.

493- kh«ng nªn ®Æt nh÷ng tÊm ¶nhmµu d−íi

tÊm kÝnh bµn lµm viÖc

§Æt nh÷ng tÊm ¶nh mµu d−íi tÊm kÝnh bµn lµm viÖc lµkh«ng thÝch hîp.

Nãi chung d−íi tÊm kÝnh nµy ng−êi ta th−êng ®Ætnh÷ng tÊm b×a hoÆc v¶i, nhung mµu xanh da trêi hoÆcxanh l¸ c©y mµu sÉm. Mµu xanh da trêi vµ xanh l¸ c©y cãt¸c dông t−¬ng ®èi tèt ®èi víi viÖc hÊp thu tia tö ngo¹itrong ¸nh s¸ng m¹nh lµm tæn h¹i cho m¾t. TØ lÖ ph¶n x¹¸nh s¸ng cã thÓ ®¹t ®Õn 35% - 45% . Khi ng−êi ta lµmviÖc b»ng m¾t l©u th−êng c¶m thÊy m¾t bÞ mÖt mái, nh×nçc mµu xanh ë d−íi tÊm kÝnh bµn lµm viÖc sÏ gi¶m bíthoÆc mÊt ®i c¶m gi¸c mÖt mái cña m¾t. NÕu d−íi tÊmkÝnh l¹i lµ nh÷ng tÊm ¶nh mµu s¾c sÆc sì th× c¶m gi¸c

193 387 388

mÖt mái cña m¾t khã mµ tiªu tan ®i ®−îc. Cho nªn ®Ób¶o vÖ sù khoÎ m¹nh cña ®«i m¾t, tèt nhÊt lµ kh«ng nªnÐp nh÷ng tÊm ¶nh mµu xuèng d−íi tÊm kÝnh bµn lµmviÖc.

494- kh«ng nªn liÕm ngãn tay cho−ít ®Ó ®Õm tiÒn

Khi ®Õm tiÒn hoÆc çc lo¹i tem phiÕu, ®−a ngãn tayquÖt lªn l−ìi cho −ít ®Ó ®Õm thËt v« cïng nguy hiÓm.

Bëi v× nh÷ng giÊy tê ®−îc l−u th«ng hµng ngµy nh−tiÒn giÊy, tem phiÕu bÞ « nhiÔm, cã rÊt nhiÒu vi trïng,mÇm bÖnh vµ trøng ký sinh trïng. ë Trung Quèc ng−êita ®· tiÕn hµnh kiÓm tra çc lo¹i tiÒn giÊy ®Ó t×m çc lo¹ivi khuÈn nh− vi trïng g©y bÖnh viªm gan B, vi trïngsalm«n, trùc trïng g©y mñ, trùc trïng biÕn d¹ng, cÇutrïng nho mµu hoµng kim, trùc trïng ®−êng ruét vµ trøngký sinh trïng ®−êng ruét v.v... Khi ®−a tay quÖt lªn l−ìirÊt dÔ bÞ vi khuÈn, vi trïng g©y bÖnh, trøng ký sinh trïngv.v... theo vµo måm, truyÒn bÖnh cho ng−êi. Cho nªn khi®Õm tiÒn kh«ng nªn quÖt tay lªn l−ìi, mµ nªn dïng métmiÕng bät biÓn tÈm n−íc ®Ó quÖt ngãn tay ®Õm tiÒn vµsau ®ã ph¶i röa tay ngay b»ng xµ phßng.

495- kh«ng nªndïng dÇu x¨ng

®Ó röa tay dÝnh dÇu mì

Khi tay bÞ dÝnh dÇu mì hoÆc nh÷ng chÊt bÈn kh¸c,dïng dÇu x¨ng ®Ó röa, tuy cã khö ®−îc vÕt bÈn khái tay,nh−ng rÊt cã h¹i cho lµn da tay.

Bëi v× dÇu x¨ng lµ mét lo¹i chÊt láng kh«ng mµu, dÔch¸y, h¬i cã mïi h«i, cã thÓ lµm tan dÇu mì, cã t¸c dôngtÈy mì. BÒ ngoµi líp da cña ng−êi ta cã mét líp mì dacã thÓ lµm cho da mÒm vµ b¶o vÖ lµn da. Röa tay b»ngdÇu x¨ng sÏ lµm mÊt líp mì da nµy ®i, lµm cho lµn da trënªn th« r¸p, kh« cøng, nøt nÎ, thËm chÝ cã thÓ g©y viªmda vµ mÈn ngøa. DÇu x¨ng cã chøa nh÷ng chÊt cã thÓ g©ytæn h¹i cho hÖ thèng m¸u vµ hÖ thèng thÇn kinh trungkhu cña c¬ thÓ. Cho nªn kh«ng nªn dïng dÇu x¨ng ®Ó röatay dÝnh dÇu mì, mµ nªn dïng giÊy cò lau kh«, råi dïngxµ phßng vµ n−íc röa cho s¹ch.

496- kh«ng nªn dïng chung c¾t mãngtay

Dïng chung çi c¾t mãng tay lµ viÖc th−êng t×nhtrong cuéc sèng, hÇu nh− kh«ng cã ®iÒu g× ®¸ng ®Ó bµnluËn. Nh−ng ng−êi sö dông c¾t mãng taymµ cã bÖnh nÊmth× vi trïng bÖnh nÊm sÏ b¸m vµo c¾t mãng tay.

V× d−íi mãng tay cã nhiÒu çu bÈn, cã thÓ lµ ®¹ib¶n doanh cña vi khuÈn, nh÷ng nÊm kÏ Èn n¸u d−íimãng tay. ChÝnh çi c¾t mãng tay nµy sÏ lµ m«i giíitruyÒn bÖnh nÊm kÏ cho ng−êi kh¸c. Cho nªn kh«ng nªnm−în çi c¾t mãng tay

497- kh«ng nªn nuèt ®êm

194 389 390

Tuú tiÖn nhæ ®êm, nguy h¹i ®Õn c«ng chóng; g¾ngg−îng nuèt ®êm, nguy h¹i cho b¶n th©n. C¶ hai ®Òukh«ng nªn lµm.

Bëi v× trong ®êm cã rÊt nhiÒu vi trïng, nÕu nuèt vµotrong d¹ dµy, cã thÓ cã mét phÇn vi trïng bÞ vÞ toan tiªudiÖt, nh−ng cßn mét bé phËn lín vi trïng th× vÉn cßnsèng vµ ®i vµo ®−êng ruét, g©y nªn nh÷ng chøng bÖnh vÒ®−êng ruét. NÕu ng−êi bÞ bÖnh lao th× trong ®êm sÏ cãrÊt nhiÒu vi trïng lao, nuèt ®êm nµy cã thÓ bÞ bÖnh laoruét, vµ qua ®−êng m¸u cã thÓ truyÒn vµo gan, thËn, n·om« v.v... tõ ®ã cã thÓ dÉn ®Õn çc bÖnh trÇm träng nh−lao gan, lao thËn, viªm n·o m« cã tÝnh lao. Cho nªn khicã ®êm kh«ng nªn tuú tiÖn kh¹c nhæ, nh−ng còng kh«ngnªn miÔn c−ìng nuèt, mµ ph¶i nhæ vµo b«, vµo thïng.

498- kh«ng nªn dïng giÊy b¸o cò ®Ó chïi®Ýt

Sau khi ®i ®¹i tiÖn, nhiÒu ng−êi cø muèn gi¶ntiÖn, ®ì tèn tiÒn nªn ®· dïng giÊy b¸o hoÆc xÐ s¸ch cò®Ó chïi. Trªn thùc tÕ, nh− vËy lµ cã h¹i cho søc khoÎ.

Bëi v× trong nh÷ng tê giÊy ®· in ®Òu cã chÊt liÖumµu vµ chÊt liÖu nhuém. Trªn nh÷ng trang giÊy in ch×cßn cã chÊt ch× vµ mùc dÇu. Trong nh÷ng trang giÊy incßn cã mét kÕt cÊu ho¸ häc víi mét chÊt nh− DDT cã®éc tÝnh rÊt lín. HËu m«n vµ líp da xung quanh rÊt Èmcã thÓ ngÊm nh÷ng chÊt ®éc nµy vµ g©y nªn nh÷ng vÕtx−íc, g©y ch¶y m¸u, ngøa ng¸y v.v... NÕu kÐo dµi sÏ sinhtróng ®éc m·n tÝnh, thËm chÝ cßn sinh môn nhät. Cho

nªn kh«ng nªn dïng giÊy b¸o cò ®Ó chïi ®Ýt sau khi ®i ®¹i tiÖn.

499- kh«ng nªn ngåi l©u bÊt ®éngtrªn xe l¨n

Nh÷ng ng−êi bÞ b¹i liÖt hoÆc bÞ c−a ch©n cã xe l¨ntrî gióp sÏ më réng ®−îc ph¹m vi vµ kh¶ n¨ng ho¹t®éng, ®ã lµ ®iÒu rÊt tèt. Nh−ng nÕu cø ngåi l©u bÊt ®éngtrªn xe l¨n sÏ lµm cho m«ng bÞ loÐt.

V× sau khi ngåi lªn xe l¨n, träng l−îng cña phÇntrªn ®Òu do bé phËn m«ng chèng ®ì. NÕu cø ngåi l©u bÊt®éng th× chç m«ng s¸t víi ghÕ sÏ bÞ ®Ì nÆng mét thêigian dµi lµm cho tuÇn hoµn m¸u kh«ng th«ng, thiÕu m¸ucôc bé. NÕu kÐo dµi sÏ bÞ loÐt v× bÞ ®Ì nÆng. Cho nªnng−êi bÞ b¹i liÖt sau khi ngåi lªn xe l¨n, cø sau 15 phótl¹i ph¶i xoay ng−êi mét lÇn lµm cho chç m«ng bÞ ®Ì®−îc chuyÓn ®éng, kh«i phôc ®−îc tuÇn hoµn m¸u. TètnhÊt lµ mçi ngµy cã 3 – 4 lÇn xoa bãp chç m«ng ®Ó duytr× sù l−u th«ng cña tuÇn hoµn m¸u.

500- kh«ng nªn nu«i chimtrong phßng ë

Kh«ng biÕt tõ bao giê, viÖc nu«i chim trong gia®×nh ®−îc coi nh− mét së thÝch, cho r»ng cã Ých cho søckhoÎ c¶ thÓ x¸c lÉn tinh thÇn. Cã mét thêi viÖc nu«i chim®· trë thµnh mèt thêi th−îng. Nh−ng theo sù ®iÒu tranghiªn cøu cña çc nhµ khoa häc n−íc ngoµi cho biÕt th×

195 391 392

nu«i chim, nhÊt lµ nu«i chim trong c¨n hé rÊt kh«ng cã lîi cho søckhoÎ.

Theo sù ®iÒu tra nghiªn cøu cña çc nhµ khoa häcHµ Lan th× nh÷ng ng−êi nu«i chim ë trong phßng ë, ®Õnkhi vÒ giµ, sè ng−êi m¾c bÖnh ung th− phæi t¨ng gÊp 7lÇn so víi ng−êi th−êng. Trong sè 49 ng−êi m¾c bÖnhung th− phæi ®−îc ®iÒu tra th× cã 33 ng−êi ®· tõng nu«ichim ë trong phßng ë.. §ã lµ bëi v× nu«i chim trongphßng ë sÏ g©y « nhiÔm kh«ng khÝ trong phßng rÊt nhiÒu,khi cã nhiÒu bôi bÆm th× nh÷ng sîi l«ng vò bay vµo trongphæi lµm cho mét phÇn c¬ n¨ng miÔn dÞch bÞ tæn h¹i, do®ã mµ sinh ra bÖnh ung th− phæi. Cho nªn viÖc nu«i chimë trong phßng ë quyÕt kh«ng ph¶i lµ mét së thÝch cã lîi.

s¸ch tham kh¶o

1- Dôc nhi cÊm kþ. NXB Khoa häc kü thuËt B¾c kinh -1996

2- Phô n÷ cã thai - ch¨m sãc vµ cÊm kþ. NXB Du lÞchQu¶ng §«ng - 1997

3- N÷ tÝnh dôc nhi thñ s¸ch. NXB Liªu Ninh th− x· -1994

4- N÷ tÝnh t×nh ¸i thñ s¸ch. NXB Liªu Ninh th− x· -1994

5- ¡n vµ søc khoÎ. NXB VÖ sinh nh©n d©n - 19966- HiÖn ®¹i c− gia cÊm kþ. NXB D©n téc Qu¶ng T©y -

19967- HiÖn ®¹i sinh ho¹t cÊm kþ ®¹i ®iÓn. NXB C«ng ty dÞch thuËt Khoa häc kü thuËt

Thiªn T©n - 1993

196 393 394

môc lôcLêi nãi ®Çu

PHÇN 1trÎ th¬ vµ Nh÷ng ®iªï cÊm kþ

Trang1- Kh«ng nªn coi th−êng viÖc nu«i con b»ng s÷a mÑ 72- Tr−êng hîp nµo kh«ng nªn nu«i con b»ng s÷a mÑ 83- TrÎ th¬ nµo kh«ng nªn bó s÷a mÑ 94- Kh«ng nªn bá s÷a non 95- Kh«ng nªn cho trÎ míi sinh bó s÷a qu¸ muén 106- Kh«ng nªn lÊy s÷a ®Æc cã ®−êng lµm thøc ¨n chÝnh cho trÎ th¬ 117- Kh«ng nªn chØ dïng s÷a bß khi nu«i bé trÎ s¬ sinh 12

8- Kh«ng nªn cho trÎ n»m ngöa bó s÷a 139- TrÎ ®Î non kh«ng nªn ¨n s÷a chua 1410- Kh«ng nªn chØ dïng s÷a cõu ®Ó nu«i con 1411- Kh«ng nªn dïng s÷a bß ®Ó nÊu ch¸o cho trÎ 1512- Kh«ng nªn cho trÎ uèng s÷a bß lóc ®ãi 1613- Kh«ng nªn cho con bó s÷a v« giê giÊc 1714- Kh«ng nªn cho trÎ th¬ uèng s÷a thay uèng n−íc 1815- Kh«ng nªn hÔ thÊy trÎ khãc lµ cho bó 1816- Kh«ng nªn cho trÎ th¬ ¨n s÷a bß thêi gian dµi 1917- MÑ ®ang uèng thuèc bÖnh kh«ng nªn cho con bó 2018- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþ vÒ viÖc cai s÷a 2219- Kh«ng nªn cai s÷a qu¸ muén 2420- Tr−êng hîp nµo kh«ng nªn cai s÷a 2421- Trong thêi kú cho con bó mµ thÊy kinh th× kh«ng nªn cai s÷a 2522- S©u khi cai s÷a kh«ng nªn tiÕp tôc nu«i trÎ b»ng b×nh s÷a 2623- 5 ®iÒu kiªng kþ khi cho trÎ ¨n ®−êng 2724- Muèn trÎ t¨ng chiÒu cao, kh«ng ph¶i chØ dùa vµo dinh d−ìng 3525- TrÎ em kh«ng nªn dïng nhiÒu dÇu gan ç 3626- TrÎ em l−êi ¨n kh«ng nªn cho ¨n m× chÝnh 3727- TrÎ em kh«ng nªn ¨n kÑo s«c«la

197 395 396

víi s÷a bß 3828- TrÎ em kh«ng nªn ¨n nhiÒu quÊt 3829- TrÎ em kh«ng nªn ¨n nh÷ng thùc vËt Ýt chÊt mì 3930- TrÎ em kh«ng nªn ¨n nhiÒu tái 3931- 4 ®iÒu kiªng kþ trong viÖc ¨n uèng cña trÎ em 4032- TrÎ em kh«ng nªn uèng nhiÒu n−íc cã ga 4333- TrÎ em kh«ng nªn ¨n nhiÒu b¸nh quÈy 4434- Kh«ng nªn cho trÎ em ¨n nhiÒu m× chÝnh 4435- TrÎ em kh«ng nªn ¨n cµ chua xanh 4536- TrÎ em kh«ng nªn uèng n−íc gi¶i kh¸t cã mµu 4537- Kh«ng nªn cho trÎ em uèng n−íc ngät thay n−íc läc 4638- TrÎ em kh«ng nªn ¨n nhiÒu thùc phÈm ®ãng hép 4739- Kh«ng nªn cho trÎ em míi sinh uèng n−íc cam th¶o 4840- TrÎ em kh«ng nªn uèng nhiÒu n−íc tr−íc b÷a ¨n 4841- TrÎ em kh«ng nªn uèng bia 4942- Kh«ng nªn cho trÎ th¬ uèng c«cac«la 5043- Kh«ng nªn cho trÎ th¬ uèng n−íc qu¶ ®ãng chai 5044- 18 ®iÒu cÊm kþ trong viÖc ¨n uèng cña nhi ®ång 5145- Kh«ng nªn cho trÎ th¬ ¨n nhiÒu s«c«la6846- Kh«ng nªn cho trÎ ¨n nhiÒu kÑo s÷a 69

47- Kh«ng nªn cho trÎ ®· lín ¨n nhiÒu chÕ phÈm b»ng s÷a 7048- Kh«ng nªn l¹m dông thuèc bæ cho trÎ 7049- Kh«ng nªn cho trÎ ngËm thøc ¨n khi ngñ 7150- Kh«ng nªn cho trÎ ¨n tr−íc khi ®i ngñ 7251- Kh«ng nªn cho trÎ em ¨n vÆt 7352- Kh«ng nªn ®Ó cho trÎ em ¨n uèng ngÊu nghiÕn 7453- TrÎ em kh«ng nªn ¨n nh÷ng thùc phÈm cã tÝnh kÝch thÝch 7554- TrÎ em kh«ng nªn ¨n nhiÒu gan vµ bå dôc 7555- TrÎ em kh«ng nªn ¨n nhiÒu thøc ¨n tanh 7656- TrÎ th¬ kh«ng nªn ¨n chay 7657- Kh«ng nªn cho trÎ th¬ ¨n no qu¸ 7758- TrÎ th¬ d−íi 6 th¸ng tuæi kh«ng nªn cho ¨n lßng tr¾ng trøng 7859- Kh«ng nªn cho trÎ em ¨n nhiÒu trøng gµ 7960- Kh«ng nªn cho trÎ em ¨n nhiÒu mì ®éng vËt 7961- Kh«ng nªn cho trÎ em ¨n qu¸ mÆn 8062- Kh«ng nªn cho trÎ s¬ sinh ¨n muèi 8163- Kh«ng nªn cho trÎ th¬ ¨n nh÷ng thøc ¨n cã rÔ 8264- Kh«ng nªn nhai c¬m cho trÎ em 8265- TrÎ th¬ kh«ng nªn ¨n mËt ong 8366- TrÎ em kh«ng nªn ¨n thøc ¨n n−íng 8367- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþ trong viÖc

198 397 398

may quÇn ¸o cho trÎ s¬ sinh 8468- Kh«ng nªn che kh¨n voan nil«ng lªn mÆt trÎ em 8569- 7 ®iÒu kiªng kþ trong viÖc thay t· lãt cho trÎ s¬ sinh 86 70- Kh«ng nªn may quÇn ¸o cho trÎ em b»ng v¶i mµu sÉm 8871- Kh«ng nªn may ¸o cã cæ cho trÎ s¬ sinh 8972- Kh«ng nªn may quÇn ¸o b»ng sîi ho¸ häc chop trÎ em 8973- TrÎ em kh«ng nªn mÆc nhiÒu quÇn ¸o 9074- Kh«ng nªn cho trÎ mÆc ¸o qu¸ chËt 9075- Nhi ®ång kh«ng nªn mÆc quÇn bß 9176- Nhi ®ång kh«ng nªn mÆc quÇn loe 9277- Nhi ®ång kh«ng nªn mÆc quÇn cã c¹p chun 9378- Kh«ng nªn dïng d©y chun ®Ó th¾t l−ng 9479- QuÇn cña trÎ em nam tuyÖt ®èi kh«ng nªn dïng kho¸ phÐc m¬ tuya 9480- TrÎ th¬ kh«ng nªn mÆc quÇn thñng ®Ýt l©u qu¸ 9481- Kh«ng nªn dïng xµ phßng bét giÆt quÇn ¸o trÎ th¬ 9582- Kh«ng nªn cho b¨ng phiÕn vµo quÇn ¸o trÎ em 9683- TrÎ th¬ kh«ng nªn ®i giµy da 9784- TrÎ em kh«ng nªn ®i giµy ®Õ nhùa cøng 9785- TrÎ em kh«ng nªn ®i giµy chËt qu¸ 98

86- TrÎ em kh«ng nªn ®i dÐp lª qu¸ sím 9887- 6 ®iÒu kiªng kþ trong viÖc trang ®iÓm cho bÐ g¸i 9988- 2 ®iÒu kiªng kþ trong viÖc trang ®iÓm cho bÐ trai 10289- 4 ®iÒu kiªng kþ trong viÖc cho nhi ®ång ®i xe ®¹p 10690- Häc sinh cËn thÞ kh«ng nªn ngåi bµn ®Çu 10991- Kh«ng nªn nÆn môn nhät ë trÎ em 11092- Nhi ®ång kh«ng nªn ch¹y nhanh trªn ®−êng dµi 11193- Kh«ng nªn cho trÎ th¬ n¾m ¸o nhau ®i d¹o 11294- TrÎ th¬ kh«ng nªn luyÖn c¬ b¾p qu¸ sím 11295- Nhi ®ång kh«ng nªn ®i giµy ®Õ cøng ®Ó ch¹y 11396- Sau b÷a c¬m nhi ®ång kh«ng nªn ®i b¬i 11497- TrÎ th¬ kh«ng nªn t¾m n¾ng qua cöa kÝnh 11598- TrÎ em kh«ng nªn ch¬i trß kÐo co 11699- Tr−íc khi thi ®Êu kh«ng nªn ¨n c¬m 117100- TrÎ em kh«ng nªn l¹m dông ®å ho¸ trang 118101- ThiÕu nhi kh«ng nªn ®¸nh phÊn b«i son 119102- Nhi ®ång kh«ng nªn dïng kem d−ìng da cña ng−êi lín 120103- TrÎ em kh«ng nªn xoa phÊn

199 399 400

qu¸ dµy ë trªn mÆt 121104- Häc sinh trung tiÓu häc kh«ng nªn sÊy tãc 122105- Nhi ®ång kh«ng nªn ®eo nhÉn 122106- ThiÕu n÷ kh«ng nªn bã ngùc 123107- 9 ®iÒu kiªng kþ vÒ phßng ë cu¶ nhi ®ång 124108- 15 ®iÒu kiªng kþ trong gi¸o dôc gia ®×nh 134109- 12 ®iÒu kiªng kþ trong häc tËp 138110- 12 ®iÒu cÊm kþ vÒ ®å ch¬i cña nhi ®ång 151111- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþ trong viÖc rÌn luyÖn cña trÎ em 160112- 3 ®iÒu kiªng kþ khi trÎ em sèt cao 168113- TrÎ em kh«ng nªn ®eo kÝnh mµu b»ng nhùa 169114- Nh÷ng ®iÒu cÊm kþ trong gi¸o dôc gia ®×nh 169115- 10 ®iÒu kiªng kþ trong viÖc gi¸o dôc con çi 170116- 10 ®iÒu kiªng kþ trong viÖc båi d−ìng trÎ em 172117- 12 ®iÒu kiªng kþ trong viÖc trÎ em xem tivi 182118- 14 ®iÒu kiªng kþ trong cuéc sèng th−êng ngµy cña trÎ em 186119- CÇn trõ bá 19 thãi quen xÊu ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ 187

Ph©n 2

phô n÷ víi nh÷ng ®iÒu cÊm kþ120- 10 ®iÒu cÊm kþ trong cuéc sèng vî chång 192121- TuÇn tr¨ng mËt kh«ng nªn dung tôc 196122- §ang hµnh kinh kh«ng nªn giao hîp 196123- Thêi kú ®Çu cã thai kh«ng nªn ®éng phßng 197124- Vî chång võa t¾m xong kh«ng nªn giao hîp 198125- Sau khi lµm viÖc mÖt nhäc kh«ng nªn giao hîp 199126- Sau khi lÊy nhau nhiÒu n¨m vÉn kh«ng cã con, kh«ng nªn giao hîp nhiÒu 199127- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn ®eo su chiªng 200128- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn mÆc ¸o bã chÆt lÊy ng−êi 201129- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn bã ngùc 202130- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn ®i bÝt tÊt dµi vµ chËt 203131- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn ®i giµy cao gãt 203132- Mäi ng−êi ®Òu kh«ng nªn ®i giµy cao gãt 204133- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn l¹m dông vitamin 205134- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn l¹m dông thuèc kh¸ng sinh 206135- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn dïng nhiÒu thuèc bæ canxi 207

200 401 402

136- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn dïng dÇu giã 207137- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn nu«i mÌo 208138- Phô n÷ cã thai kh«ng nªn gi¶m møc ¨n 209139- Phô n÷ ®ang hµnh kinh kh«ng nªn nhæ r¨ng 209140- Tr−íc khi hµnh kinh kh«ng nªn chiÕu, chôp X quang 210141- Tr−íc khi hµnh kinh kh«ng nªn ¨n nhiÒu muèi 210142- Khi ®ang hµnh kinh kh«ng nªn t¾m n−íc l¹nh 211143- Phô n÷ ®ang hµnh kinh kh«ng nªn t¾m ngåi 212144- Khi hµnh kinh kh«ng nªn mÆc quÇn bß 213145- Phô n÷ ®ang cho con bó kh«ng nªn uèng bia 214146- Phô n÷ kh«ng nªn hót thuèc l¸ 214147- S¶n phô kh«ng nªn ¨n nhiÒu ®−êng ®á 215148- Phô n÷ kh«ng nªn ®i xe ®¹p cña nam giíi 216

149- Phô n÷ kh«ng nªn ®i xe ®¹p cã yªn cøng 216150- Phô n÷ kh«ng nªn mÆc quÇn lãt b»ng v¶i ni l«ng 217151- Phô n÷ kh«ng nªn dïng xµ phßng ®Ó röa bé phËn sinh dôc 218

152- Kh«ng nªn ch¶i ®Çu b»ng l−îc nhùa 219153- Kh«ng nªn c¾m nÕn vµo b¸nh ga t« sinh nhËt 219154- Kh«ng nªn bÕ trÎ em xem ti vi 220155- Mïa ®«ng kh«ng nªn ®eo khÈu trang ®Ó chèng rÐt 221156- Kh«ng nªn b«i n−íc hoa lªn mÆt 221157- Khi trang ®iÓm kh«ng nªn dïng n−íc hoa cã nång ®é cao 222158- Kh«ng nªn dïng dÇu giã ®Ó xoa tay xoa mÆt 223159- T¾m xong kh«ng nªn trang ®iÓm ngay223160- §i kh¸m bÖnh kh«ng nªn trang ®iÓm 224161- DiÔn viªn tr−íc khi ho¸ trang kh«ng nªn röa mÆt... 225162- Ho¸ trang kh«ng nªn nhæ l«ng mµy 226163- Kh«ng nªn ®Ó tãc qu¸ dµi 226164- Kh«ng nªn c¾t l«ng mi 227165- SÊy tãc kh«ng nªn qu¸ nhiÒu vµ qu¸ so¨n 228166- Kh«ng nªn dïng nhiÒu thuèc nhuém tãc 228

167- Mïa hÌ kh«ng nªn ®eo ®å trang søc b»ng kim lo¹i 229168-Nh©n viªn c«ng t¸c tiÕp xóc víi thùc phÈm chÝn kh«ng nªn ®eo nhÉn 230169- Nh©n viªn lµm viÖc trong çc phßng bÖnh kh«ng nªn ®eo nhÉn 230170- Kh«ng nªn ®eo d©y chuyÒn hîp kim dµi ngµy 231

201 403 404

171- Phô n÷ kh«ng nªn gi¶m bÐo qu¸ ®é 232172- Phô n÷ kh«ng nªn gi¶m bÐo mét çch mï qu¸ng 233

PhÇn 3thanh niªn vµ nh÷ng ®iÒu cÊm kþ

173- 10 ®iÒu kh«ng nªn trong yªu ®−¬ng 234174- 7 ®iÒu kiªng kþ khi nãi chuyÖn víi ng−êi yªu 237175- Kh«ng nªn tiÕt lé yªu ®−¬ng qu¸ sím 240176- Giao l−u t×nh c¶m kh«ng nªn h«n 241177- Chång kh«ng nªn coi vî lµ c«ng cô h−ëng l¹c 242178- Kh«ng nªn h«n con trÎ 243179- Çc b¹n trÎ kh«ng nªn nhæ r©u 243180- Kh«ng nªn dïng chung dao c¹o r©u 243181- Kh«ng nªn mÆc mét bé ©u phôc liªn tôc dµi ngµy 244182- Cæ ¸o kh«ng nªn qu¸ cao 245183- Kh«ng nªn giÆt cµ v¹t b»ng n−íc l· 246184- Kh«ng nªn mÆc quÇn ¸o n¬i lµm viÖc ë nhµ 246185- QuÇn ¸o dÝnh dÇu x¨ng kh«ng nªn giÆt b»ng m¸y giÆt 247186- Kh«ng nªn khua ch©n móa tay khi chuyÖn trß giao thiÖp 248187- §Ò cao n¨ng lùc x· giao kh«ng nªn cã 4 lo¹i t©m lý 248188- Trong giao tiÕp kh«ng nªn cã th¸i ®é xun xoe khóm nóm 250189- Rãt trµ tiÕp kh¸ch kh«ng nªn qu¸ ®Çy 251

190- Kh«ng nªn ®è kþ trong giao tiÕp 151191- Kh«ng nªn tr«ng mÆt mµ b¾t h×nh dong 152192-KÕt nghÜa b¹n bÌ kh«ng nªn coi th−êng nh©n tè t×nh c¶m 153193- KÕt b¹n kh«ng nªn lÊy tiÒn tµi lµm c¬ së 253194- Cö chØ cña gi¸o viªn kh«ng nªn tïy tiÖn 254195- Ng−êi gi¸o viªn kh«ng nªn ¨n mÆc lè l¨ng 254196-Gi¸o viªn kh«ng nªn lµm nhôc häc sinh 255197- Gi¸o viªn kh«ng nªn nhËn quµ biÕu cña häc sinh 256198- ThÇy gi¸o kh«ng nªn ®¸nh häc trß 256199- Gi¸o viªn kh«ng thÓ thiÕu t×nh yªu 257

200- Kh«ng nªn röa mÆt tõ trªn xuèng d−íi 258201- Röa mÆt kh«ng nªn s¸t xµ phßng lªn kh¨n mÆt 258202-Kh«ng nªn röa mÆt b»ng xµ phßng giÆt 259203- Kh«ng nªn röa mÆt b»ng thuèc ®¸nh r¨ng 260204- Thanh thiÕu niªn kh«ng nªn hót thuèc l¸ 260205- S¸ng sím ngñ dËy kh«ng nªn hót thuèc l¸ 261206- Kh«ng nªn hót thuèc l¸ trong khi

202 405 406

uèng r−îu 262207- Kh«ng nªn hót thuèc l¸ ®Ó gi¶i lao khi mÖt mái 263208- Ng−êi bÞ g·y x−¬ng kh«ng nªn hót thuèc l¸ 263209-Mäi ng−êi ®Òu kh«ng nªn hót thuèc l¸ 264210- ¡n c¬m xong kh«ng nªn hót thuèc l¸ 266211- Kh«ng nªn hót thuèc l¸ bªn c¹nh trÎ em 266212-Kh«ng nªn hót thuèc l¸ ë trong nhµ xÝ 267213- Sau khi nhæ r¨ng kh«ng nªn hót thuèc l¸ 268214-Kh«ng nªn v× gi¶m bÐo mµ kh«ng ¨n s¸ng 269215- Kh«ng nªn ch¹y ®−êng dµi ®Ó

gi¶m bÐo ph× 270

PhÇn 4NH÷NG §IÒU CÊM Kþ VÒ NG¦êI GIµ

216- Ng−êi cao tuæi kh«ng nªn gi¶m bÐo ph× 271217- Ng−êi bÐo kh«ng nªn uèng nhiÒu cµ phª 272218- Gi¶m bÐo kh«ng nªn chØ lµ ¨n Ýt 273219- Ng−êi giµ kh«ng nªn cÊm dôc 273220- Ng−êi giµ kh«ng nªn dïng hè xÝ xæm 274221- §Ò phßng giµ yÕu kh«ng nªn ®è kþ 275222- Mïa ®«ng ng−êi giµ kh«ng nªn mÆc quÇn ¸o qu¸ dÇy 276

223- Ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn nghiÖn r−îu vµ thuèc l¸ 277224- Ng−êi giµ kh«ng nªn ¨n uèng nh÷ng chÊt cã nhiÒu pr«tªin 277225- Ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn ¨n thøc ¨n tinh dµi ngµy 278226- Ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn kh¶nh ¨n 279227- Ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn ¨n nhiÒu thøc ¨n bÐo vµ ngät 279228- Ng−êi giµ kh«ng nªn qu¸ trÇm t− vÒ dÜ v·ng 280229- Ng−êi gi¶m bÐo kh«ng nªn ¨n bét h¹t c¶i 281230- Trong khi phôc håi bÖnh t¾c nghÏn c¬ tim kh«ng nªn giao hîp 281231- Ng−êi giµ kh«ng nªn ngåi l©u 282232- Ng−êi giµ kh«ng nªn quay ®Çu ®ét ngét 283233- Ng−êi giµ sau khi ngåi l©u kh«ng nªn ®øng ph¾t dËy 284234- Ng−êi giµ kh«ng nªn ngåi ngñ gËt 284235-Ng−êi giµ kh«ng nªn ngñ tr−a 285236- Ng−êi giµ kh«ng nªn ngñ Ýt qu¸ 285237- Ng−êi giµ kh«ng nªn n»m gi−êng lß xo 286238- Ng−êi giµ kh«ng nªn trÌo cao 286239- Ng−êi giµ kh«ng nªn t¾m qu¸ nhiÒu 288240- Ng−êi giµ kh«ng nªn nhuém tãc 288241- Bµ giµ kh«ng nªn uèng nhiÒu cµ phª 289242- Ng−êi giµ kh«ng nªn ¨n uèng

203 407 408

qu¸ thanh ®¹m 290243- Ng−êi giµ kh«ng nªn uèng qu¸ nhiÒu n−íc 290244- Ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn uèng Ýt n−íc qu¸ 2991245- Ng−êi giµ kh«ng nªn ¨n ®−êng nhiÒu qu¸ 292246- Ng−êi giµ kh«ng nªn ¨n hoa qu¶ hép 293247- Ng−êi giµ kh«ng nªn th−êng xuyªn uèng bia 294248- Ng−êi giµ kh«ng nªn cho r»ng "Giµ th× gÇy" 294249- Ng−êi giµ kh«ng nªn dïng dông cô ¨n c¬m b»ng nh«m 296250- Ng−êi giµ ¨n c¬m xong kh«ng nªn ®i b¸ch bé ngay 296251- Ng−êi giµ kh«ng nªn th−êng xuyªn xem bi kÞch 297252- Ng−êi giµ kh«ng nªn xem nh÷ng tiÕt môc gay cÊn giËt g©n 298253- Ng−êi giµ kh«ng nªn võa ¨n c¬m võa c−êi nãi 298254- Ng−êi giµ kh«ng nªn ¨n nhiÒu h¹t h−íng d−¬ng 299255- Ng−êi giµ kh«ng nªn chØ ¨n chay 300256- Ng−êi giµ kh«ng nªn kh«ng cã n¬i göi g¾m tinh thÇn 301257- Ng−êi giµ tham quan du lÞch kh«ng nªn qu¸ mÖt 302258-Kh«ng nªn b¸o tin buån cho ng−êi giµ 302

259- Ng−êi giµ kh«ng nªn ch¬i cê nhiÒu qu¸ 303260- Ng−êi giµ kh«ng nªn sèng ë n¬i qu¸ tÜnh mÞch 304261- Ng−êi giµ kh«ng nªn ®i giµy ®Õ b»ng 306262- Ng−êi giµ kh«ng nªn l¹m dông thuèc kh¸ng sinh 306263- Ng−êi ®øng tuæi kh«ng nªn thiÕu b¹n bÌ 307

264- Ho¹t ®éng x· héi cña ng−êi giµ kh«ng nªn chØ ®ãng khung trong giíi ng−êi giµ 308265- Trong giao tiÕp, ng−êi giµ kh«ng nªn xa l¸nh çi ®Ñp 308266- Ng−êi giµ kh«ng nªn nãi khuyÕt ®iÓm cña con ch¸u tr−íc mÆt ng−êi ngoµi 308267- Cha mÑ kh«ng nªn bãc th− riªng cña con çi 309

PhÇn 5NH÷NG §IÒU CÊM Kþ VÒ ¡N UèNG

268- Kh«ng nªn coi th−êng b÷a ¨n s¸ng 311269- B÷a s¸ng kh«ng nªn ¨n c¬m nguéi 311270- B÷a s¸ng kh«ng nªn ¨n c¬m chan 312271- Kh«ng nªn th−êng xuyªn ¨n c¬m rang312272- Tr−íc khi ®i ngñ kh«ng nªn ¨n c¬m 313273- Kh«ng nªn ¨n qu¸ no 314

204 409 410

274- Kh«ng nªn ngåi xæm ¨n c¬m 314275- Kh«ng nªn xem s¸ch b¸o trong lóc ¨n c¬m 315276- Kh«ng nªn xem tivi trong khi ¨n c¬m 315277-¡n c¬m xong kh«ng nªn lµm viÖc ngay316278= Sau khi ¨n c¬m kh«ng nªn vËn ®éng qu¸ m¹nh 317279- Kh«ng nªn nhÞn ®ãi l©u 317280- B÷a tèi kh«ng nªn ¨n qu¸ no 318281- B÷a tèi kh«ng nªn ¨n nhiÒu ®−êng 319282- Kh«ng nªn uèng n−íc nguéi ®Ó l©u ngµy 319283- Kh«ng nªn uèng n−íc ch−a s«i kü 320284- Kh«ng nªn pha n−íc s«i vµo trøng gµ 321285- Sau khi lao ®éng kh«ng nªn uèng nhiÒu n−íc ngay 321286- Bµn ¨n kh«ng nªn thÊp qu¸ 322287- Kh«ng nªn uèng trµ lóc ®ãi 322288- ¡n c¬m xong kh«ng nªn uèng n−íc chÌ ngay 323289- Kh«ng nªn uèng n−íc chÌ l¹nh 324290- Kh«ng nªn uèng n−íc chÌ ®Ó l©u 324291- Kh«ng nªn uèng n−íc chÌ mèc 325292- Kh«ng nªn th−êng xuyªn uèng n−íc chÌ ®Æc 325293- Kh«ng nªn nÊu n−íc chÌ 326294- Kh«ng nªn uèng qu¸ nhiÒu n−íc chÌ 326295- Kh«ng nªn pha trµ b»ng cèc b¶o «n 327296- Khi sèt nãngkh«ng nªn uèng n−íc chÌ ®Æc 328297- Ng−êi thiÕu m¸u kh«ng nªn uèng

n−íc chÌ 328298- Kh«ng nªn uèng n−íc chÌ khi uèng thuèc bæ m¸u 329299- Kh«ng nªn nhai b· chÌ 330300- R−îu nhÑ kh«ng nªn ®Ó l©u 331301- Tr−íc khi ¨n kh«ng nªn uèng r−îu 332

302- Kh«ng nªn dïng r−îu tr¾ng ®Ó gi¶i ®éc 332303- Nam giíi kh«ng nªn dïng r−îu ®Ó kÝch thÝch tÝnh dôc 333304- Kh«ng nªn uèng r−îu ®Ó chèng rÐt 333305- Kh«ng nªn ¨n nhiÒu trøng gµ 334306- Nh÷ng ng−êi nµo kh«ng nªn dïng s÷a ong chóa 335307- Nh÷ng ng−êi nµo kh«ng nªn ¨n l¹c 336308- Kh«ng nªn ¨n s÷a bß vµ s÷a ®Ëu nµnh khi ®ang dïng ®an s©m 337309- Kh«ng nªn ¨n x× dÇu sèng 337310- Ng−êi ®au m¾t kh«ng ®−îc ¨n tái 338311- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþ cña ng−êi bÞ sái thËn 339312- Ng−êi viªm thËn kh«ng nªn ¨n chuèi tiªu 339313- Ng−êi bÞ bÖnh thËn kh«ng ¨n nhiÒu chÊt anbumin 340314- Nh÷ng ng−êi ®au r¨ng, ®au d¹ dµy kh«ng nªn ¨n t¸o 340315- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþ cña ng−êi bÞ bÖnh rông tãc 340316- Kh«ng nªn ¨n trøng gµ víi ®Ëu t−¬ng 341

205 411 412

317- Kh«ng nªn ®æ mËt ong vµo n−íc ®ang s«i 342318- Kh«ng nªn ¨n nhiÒu thùc vËt cã axit 342319-Sau khi ¨n c¬m kh«ng nªn ¨n hoa qu¶ 343320- Kh«ng nªn ¨n nhiÒu d−a hÊu 344321- Kh«ng nªn ¨n chuèi tiªu lóc ®ãi 345322- Kh«ng nªn uèng n−íc cã ga khi ¨n no345323- Kh«ng nªn uèng n−íc cã ga ®· ®Ó qua ®ªm 346324- Kh«ng nªn uèng n−ícl¹nh khi ®ang ra må h«i 346325- Kh«ng nªn uèng n−íc qu¸ nãng 347326- Kh«ng nªn uèng n−íc l¹nh ®Ó gi¶i nhiÖt 347327- Kh«ng nªn chê kh¸t míi uèng 348328- Kh«ng nªn uèng n−íc s«i l©u 349329- Kh«ng nªn uèng n−íc ngät thay n−íc läc 350330- Kh«ng nªn uèng nhiÒu n−íc cã ga 351331- Nh÷ng ng−êi nµo kh«ng nªn uèng n−íc l¹nh 352332- Kh«ng nªn uèng nhiÒu n−íc cã chÊt chua 353333- Kh«ng nªn thay thÕ hoa qu¶ b»ng n−íc qu¶ ®ãng chai 354334- Ng−êi m¾c bÖnh m¹ch m¸u n·o kh«ng nªn uèng cµ phª 355335- Kh«ng nªn ¨n nhiÒu mÝa 356336- Kh«ng nªn ¨n mÝa ñng 356337- Kh«ng nªn ¨n nhiÒu h¹t h−íng d−¬ng 357338- Kh«ng nªn ¨n hång lóc ®ãi 358

339- Kh«ng nªn ¨n nhiÒu hång 358340- Kh«ng nªn dïng n−íc chÌ ®Ó uèng thuèc viªn 359341- Kh«ng nªn uèng thuèc viªn b»ng n−íc tr¸i c©y 360342- Kh«ng nªn dïng s÷a bß ®Ó uèng thuèc viªn 361343- Kh«ng nªn uèng nhiÒu lo¹i thuèc cïng mét lóc 361344- Kh«ng nªn n»m uèng thuèc 362345- Kh«ng nªn uèng thuèc viªn kh«ng dïng n−íc 363346- Kh«ng nªn dïng tay xoa lªn chç tiªm 364347- TuyÖt ®èi kh«ng nªn l¹m dông thuèc vitamin 365348-Kh«ng nªn l¹m dông thuèc vitamin C 366349- Kh«ng nªn dïng qu¸ liÒu vitamin D 368350- Kh«ng nªn dïng qu¸ liÒu vitamin B6 368351- Kh«ng nªn dïng qu¸ liÒu vitamin E 369352- Kh«ng nªn ¨n gan lîn khi ®ang uèng vitamin C 370353- Ng−êi bÞ bÖnh ®au tim kh«ng nªn ¨n tr¸i c©y 371354- Nh÷ng thùc vËt kh«ng nªn ¨n chung 371355- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþ cña 14 lo¹i thùc phÈm 372356- Kh«ng nªn dïng nhÇm ®å gia vÞ 373357- Kh«ng nªn ®Ó nåi xoong nh«m l©u ngµy kh«ng dïng 373358-Kh«ng nªn ®ùng bét m× b»ng ®å nh«m374359- Kh«ng nªn ®ùng thøc ¨n vµo ®å

206 413 414

nh«m ®Ó qua ®ªm 375360- Kh«ng nªn dïng chung dông cô nhµ bÕp b»ng nh«m vµ b»ng s¾t 375361- Kh«ng nªn dïng ....nh«m t¸i sinh 376362- Kh«ng nªn ®ùng ®å uèng cã chÊt chua b»ng ®å ®ùng kim lo¹i 377363- Kh«ng nªn ®ùng r−îu trong chai lä b»ng thiÕc 377364- Kh«ng nªn dïng ®è s¾t tr¸ng men ®Ó nÊu thøc ¨n 378365- Kh«ng nªn dïng giÊy vÖ sinh th«ng th−êng lµm kh¨n ¨n 379366- Röa b¸t ®òa xong kh«ng nªn lau kh« ngay 379367- Kh«ng nªn dïng lång bµn ®Ó ®Ëy thøc ¨n 380368- Kh«ng nªn dïng ®òa son 381369- R¸n mì lîn kh«ng nªn to löa 381370- Kh«ng nªn ®ùng mËt ong trong ®å ®ùng b»ng kim lo¹i 382371- MËt ong sñi bät kh«ng nªn ®Ó l©u 383372- Kh«ng nªn ¨n mËt ong sèng 383373- Kh«ng nªn ¨n s÷a bß lóc ®ãi 384374- Kh«ng nªn ¨n s÷a chua lóc ®ãi 385375- Kh«ng nªn nhai viªn vitamin C 385376- Kh«ng nªn ®Ó r−îu bia vµo trong ng¨n ®¸ tñ l¹nh 386377- Mïa ®«ng kh«ng nªn uèng bia l¹nh 386378-Kh«ng nªn ®ùng bia trong phÝch n−íc 387379-Ng−êi bÞ sái thËn kh«ng nªn uèng bia 388380- Ng−êi bÞ viªm d¹ dµy m·n tÝnh

kh«ng nªn uèng bia 388381- Kh«ng nªn uèng n−íc chÌ ®Æc ®Ó gi· r−îu 389382- Sau khi uèng r−îu kh«ng nªn uèng cµ phª 389383- Kh«ng nªn dïng que diªm lµm t¨m 390384- ¨n c¬m xong kh«ng nªn xØa r¨ng 390385- Sau khi ¨n no kh«ng nªn t¾m ngay 391386- Sau khi uèng r−îu kh«ng nªn t¾m 392

PhÇn 6Mäi nhµ vµ nh÷ng ®iÒu cÊm kþ

387- Nh÷ng ®iÒu kiªng kþ trong cuéc sèng393388- Kh«ng nªn coi th−êng phßng ngñ 395389- Phßng ngñ kh«ng nªn ®èi diÖn víi cöa chÝnh 396390- Nh÷ng ®iÒu cÊm kþ trong viÖc kª gi−êng 396391- Nh÷ng ®iÒu cÊm kþ vÒ trang hoµng phßng kh¸ch 398392- Kh«ng nªn söa nhµ khi trong nhµ cã ng−êi mang thai 401393- Nhµ míi x©y xong kh«ng nªn s¬n t−êng ngay 402394- Nhµ míi x©y xong kh«ng nªn vµo ë ngay 402

395- Kh«ng nªn dïng mét lo¹i h−¬ng trõ muçi 403396- Kh«ng nªn dïng thuèc trõ s©u ®Ó ®uæi muçi 404

207 415 416

397- Ban c«ng kh«ng nªn qu¸ t¶i 404398- Kh«ng nªn bÞt kÝn ban c«ng phßng ë 405399- 10 ®iÒu kh«ng nªn trång hoa ë trong phßng 406400- Kh«ng nªn trång nh÷ng c©y hoa cã h¹i cho søc khoÎ 407401- Kh«ng nªn më tivi mµu qu¸ s¸ng 409402- Kh«ng nªn t¾t më tivi liªn tôc 410403- Kh«ng nªn t¾t më tivi b»ng phÝch c¾m æ ®iÖn 411404- Dïng tivi mµu kh«ng nªn cã d©y tiÕp ®Êt 412405- D©y ¨ng-ten ngoµi trêi kh«ng nªn cao qu¸ 412406- Kh«ng nªn ®Æt tivi mµu h−íng vÒ phÝa ®«ng hoÆc phÝa t©y 413407-Kh«ng nªn ®Æt chËu hoa bªn c¹nh tivi 414408- Kh«ng nªn ®Æt m¸y çt sÐt ë gÇn tivi 414409- Kh«ng nªn ®Æt tivi cïng mét chç víi tñ l¹nh vµ m¸y giÆt 415410- Kh«ng nªn dïng nh÷ng tÊm mót ®Ó kª tivi 416411- Kh«ng nªn coi th−êng « nhiÔm ®iÖn tö 416412- Kh«ng nªn dïng æn ¸p cho tñ l¹nh 417413- Kh«ng nªn ®Æt tñ l¹nh trong phßng ngñ 418414- Kh«ng nªn dïng tñ l¹nh lµm tñ v¹n n¨ng 418415- Kh«ng nªn ®Ó nhiÒu thùc phÈm trong tñ l¹nh 419

416- Kh«ng nªn ®Ó thuèc trong tñ l¹nh 420417- Kh«ng nªn c¾m chung æ ®iÖn tñ l¹nh víi çc ®å ®iÖn kh¸c 421418- Kh«ng nªn kª tñ l¹nh b»ng da hoÆc cao su 421419- Kh«ng nªn bËt c«ng t¾c tñ l¹nh ngay sau khi t¾t ®iÖn 422420- Kh«ng nªn ®Ó ç l©u ngµy trong tñ l¹nh 423421- Múa ®«ng kh«ng nªn xoay nóm ®iÒu chØnh nhiÖt ®é tñ l¹nh thÊp nhÊt 423422- Kh«ng nªn tuú tiÖn xoay nóm ®iÒu chØnh nhiÖt ®é tñ l¹nh 424423- Kh«ng nªn dïng n−íc ®Ó röa tñ l¹nh 425424- Kh«ng nªn ®Æt m¸y giÆt trong nhµ xÝ 426425- 6 ®iÒu kiªng kþ khi cÊt gi÷ qu¹t m¸y 426426- Më qu¹t nm¸y kh«ng nªn b¾t ®Çu b»ng sè chËm 427427- Kh«ng nªn lau röa qu¹t m¸y b»ng n−íc vµ dÇu x¨ng 428428- Kh«ng nªn dïng b¨ng y tÕ ®Ó bäc d©y ®iÖn 428429- Kh«ng nªn ®¸nh r¨ng b»ng n−íc l¹nh 429430- Kh«ng nªn tra dÇu m¸y khÊu vµo xe ®¹p 429431- Kh«ng nªn tra dÇu vµo xe ®¹p khi ®ang cßn −ít 430432- Kh«ng nªn ®Æt yªn x− ®¹p qu¸ cao 431433- Kh«ng nªn bäc xe ®¹p b»ng ni l«ng 431434- Xe m¸y míi kh«ng nªn ch¹y tèc ®é cao 432

208 417 418

435- Kh«ng nªn ch¹y xe m¸y tèc ®é cao trªn ®ång b»ng 433436- Kh«ng nªn dïng dÇu x¨ng « t« cho vµo bËt löa 433437- §ång hå ®eo tay m¹ vµng kh«ng nªn tiÕp xóc víi chÊt ¨n mßn 434438- KH«ng nªn giÆt chiÕu cãi b»ng n−íc l· 435439- KH«ng nªn cÊt gi÷ cµ phßng qu¸ l©u 435440- Kh«ng nªn dïng qu¸ nhiÒu xµ phßng ®Ó giÆt 436441- Kh«ngg nªn dïng chung xµ phßng b¸nh víi xµ phßng bét 437442- GiÆt quÇn ¸o kh«ng nªn ng©m l©u 438443- Kh«ng nªn dïng xµ phßng bét ®Ó géi ®Çu 438444- Kh«ng nªn dïng vá trøng vµ b· chÌ ®Ó bãn hoa 439445- Chän mua phÝch n−íc kh«ng nªn chØ nghe tiÕng o..o... 440

446- Kh«ng nªn ®æ n−íc s«i qu¸ ®Çy vµo phÝch n−íc 440447- Kh«ng nªn th−êng xuyªn dïng phÝch n−íc ¸p lùc 442448- Kh«ng nªn che n¾ng b»ng dï ni l«ng 442449- KH«ng nªn tuú tiÖn ®èt r¸c ë mäi n¬i443450- Kh«ng nªn dïng ni l«ng ®Ó bäc ch¨n b«ng 443451- Kh«ng nªn dïng ni l«ng ®Ó phñ gi−êng 444

452- Kh«ng nªn dïng thïng nhùa ®Ó chøa dÇu x¨ng 444453- Kh«ng nªn ®èt ®å nhùa cò 445454- Kh«ng nªn ®ùng s÷a bß b»ng thïng nhùa 445455- Kh«ng nªn ®ùng thùc phÈm trong ®å nhùa t¸i sinh 446456- Kh«ng nªn ®ùng r−îu l©u ngµy trong ®å nhùa 447457- Kh«ng nªn tr¶i ni l«ng trªn bµn ¨n 447458- Kh«ng nªn ®æ n−íc s«i vµo tói ch−êm448459- Kh«ng nªn ®ùng thøc ¨n trong tói l−íi nhùa 449460- 3 ®iÒu kh«ng nªn khi ch¬i tó-l¬-kh¬ 449461- Kh«ng nªn giÆt quÇn ¸o cã må h«i b»ng n−íc nãng 450462- Kh«ng nªn ®eo ®ång hå ®iÖn tö khi chiÕu, chôp X quang 450

463- Kh«ng nªn ®Ó ®ång hå ®eo tay ®iÖn tö nãng qu¸, Èm qu¸ 451464- Kh«ng nªn dïng ®Ìn nª «ng lµm ®Ìn bµn 452465- ¸o lãt míi mua vÒ kh«ng nªn mÆc ngay 452466- Kh«ng nªn mÆc quÇn ¸o len s¸t vµo ng−êi 453467- Kh«ng nªn mÆc ¸o ni l«ng bã s¸t vµo ng−êi 454468- QuÇn ¸o lãt kh«ng nªn ph¬i mÆt tr¸i 454469- BÝt tÊt ni l«ng kh«ng nªn

209 419 420

ph¬i ngoµi n¾ng 455470- Kh«ng nªn giÆt bÝt tÊt b»ng n−íc nãng 455471- Kh«ng nªn c¾t nh÷ng ®Çu sîi ë bªn trong bÝt tÊt 456472-Khi cÊt ¸o len kh«ng nªn treo 456473- Kh«ng nªn bá b¨ng phiÕn vµo ®¸y tñ quÇn ¸o 457474- Kh«ng nªn ®¸nh xi tr−íc khi cÊt giµy da 458475- Khi t¾m kh«ng nªn kú cä qu¸ m¹nh 458476- Sau khi ra må h«i kh«ng nªn t¾m ngay b»ng n−íc l¹nh 459477- Kh«ng nªn thuª quaanf ¸o b¬i 460478- Kh«ng nªn c¾t l«ng mòi 460479- Ch¶y m¸u cam kh«ng nªn ngöa ®Çu 461480- Khi ngñ kh«ng nªn gèi ®Çu cao 462481- Gèi ®Çu kh«ng nªn thÊp qu¸ 462482- GiÊc ngñ tr−a kh«ng nªn qu¸ dµi 463483- Khi ngñ kh«ng nªn ®eo ®ång hå d¹ quang 463484-Buæi tr−a kh«ng nªn ngñ gôc trªn bµn 464485- Ban ®ªm ®i ngñ kh«ng nªn ®ãng kÝn cöa 465486- Kh«ng nªn ngñ qu¸ nhiÒu 466487-Kh«ng nªn xem s¸ch b¸o trong nhµ xÝ 467488- Kh«ng nªn n»m xem tivi 467489- Kh«ng nªn ®äc s¸ch b¸o trªn xe « t« 468490- Mïa ®«ng kh«ng nªn liÕm m«i 468491- Mïa hÌ kh«ng nªn cëi trÇn hãng m¸t 469492- Bµn lµm viÖc kh«ng nªn cao qu¸ 470

493- Kh«ng nªn ®Æt ¶nh mµu d−íi kÝnh bµn lµm viÖc 471494- Kh«ng nªn liÕm ngãn tay cho −ít ®Ó ®Õm tiÒn 472495- Kh«ng nªn dïng dÇu x¨ng ®Ó röa tay dÝnh dÇu mì 472496- Kh«ng nªn dïng chung c¾t mãng tay 473497- Kh«ng nªn nuèt ®êm 474498- Kh«ng nªn dïng giÊy b·o cò ®Ó chïi ®Ýt 474499- Kh«ng nªn ngåi l©u bÊt ®éng trªn xe l¨n 475500- Kh«ng nªn nu«i chim trong phßng ë 476S¸ch tham kh¶o 477

500 §iÒu cÊm kþtrong cuéc sèng hiÖn ®¹i

Hoµng B¾c biªn so¹n

Nhµ XuÊt b¶nThanh niªn

ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶nBïi V¨n Ngîi

210 421 422

Biªn tËpThiÒu Hoa

VÏ biµng« anh vinh

Tr×nh bµy s¸ch vµ söa b¶n inTrÇn Vò Hoµng

In 1000 cuèn, khæ 13 x19cm t¹i X−ëng inN.X.B. Thèng kª .

GiÊy phÐp sè 202/153-CXB ngµy 1-3-1999In xong vµ nép l−u chiÓu QuÝ II / 1999

Cïng mét t¸c gi¶

1. ChuyÖn c−êi hiÖn ®¹i Trung Quèc. NXB V¨n ho¸ - Th«ng tin 19952. Mçi ®ªm mét chuyÖn c−êi. NXB Hµ Néi 19953. TruyÖn çc Ho¹n quan Trung Quèc. NXB V¨n ho¸ - Th«ng tin 19964. 366 BÝ quyÕt cña ng−êi ®¶m ®ang. NXB Hµ Néi 19965. S¸ch cho mäi nhµ.

NXB Phô N÷ 19976. Quan thanh liªm. NXB V¨n ho¸ - Th«ng tin 19987. S¸ch cho b¹n trÎ vµ gia ®×nh trÎ. NXB Thanh Niªn 19988. TruyÖn gian thÇn trong çc triÒu ®¹i Trung Hoa. NXB V¨n ho¸ - Th«ng tin 19999. 500 §iÒu cÊm kþ trong cuéc sèng hiÖn ®¹i NXB Thanh Niªn 1999

Documents

500 điều cấm kỵ trong cuộc sống hiện đại