1

Η ΠΡΩΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ

ΓΕΝΙΑ

2

Τάκης Βαρβιτσιώτης

1916

Υστερόγραφο

Όταν έρθει η ώρα της αναχώρησης

Μη λυπηθείτε φίλοι µου

Μη λυπηθείτε

Θα πνεύσει ένας άνεµος φορτωµένος

Νεκρά φύλλα

Φωνές λησµονηµένες

Αθόρυβα θα περάσετε

Το παγερό παράθυρο

Που ανοίγει προς τη νύχτα

Νύχτας σκληρή

Πιο τροµερή κι απ’ όλους τους ανέµους

Πιο άδεια κι απ’ την απουσία

Θα ‘ναι βαθιά η τρυφερότητά σας

Και το φιλί της αγάπης

Θα σας φωτίσει

Όταν έρθει η ώρα της αναχώρησης

Μη λυπηθείτε φίλοι µου

3

Μη λυπηθείτε

Ας ταξιδέψει ο χαµόγελό σας

Από στόµα σε στόµα

Μηνάς ∆ηµάκης

1914-1980

Έρχεσαι σαν πουλί πληγωµένο

Έρχεσαι σαν πουλί πληγωµένο

Ή σαν φοβισµένο ζώο

Σαν το σκυλί που σε κοιτάζει στα µάτια

Μπερδεύεται στα πόδια σου

Περιµένοντας ένα πρόσταγµα

Που το διώχνεις και πάλι το φωνάζεις

Μα σ’ ακολουθήσει

Οι άνθρωποι οι ερηµωµένοι λατρεύουν τα σκυλιά

Γεµίζουν το άδειο µε αφοσίωση µε υποταγή

Ρίχνουν πετρίτσες στην ατάραχη λίµνη

-∆εν αγαπώ τα σκυλιά

εγώ είχα γύρω µου θηρία

Άρης ∆ικταίος

1917-1983

Η Ποίηση

4

Μα εσύ Ποίηση

που έντυνες µια φορά τη γυµνή µέθη µας

όταν κρυώναµε και δεν είχαµε ρούχο να ντυθούµε

όταν ονειρευόµαστε, γιατί δεν υπήρχε άλλη ζωή να ζήσουµε

δε θα υπάρξουν πια σύννεφα για να ταξιδέψουµε τη ρέµβη µας;

δε θα υπάρξουν πια σώµατα για να ταξιδέψουµε τον έρωτά µας;

Μα εσύ Ποίηση

που δεν µπορείς να κλειστείς µέσα σε σχήµατα

µα εσύ Ποίηση

που δε µπορούµε να σ’ αγγίξουµε µε το λόγο

εσύ

το στερνό ίχνος ης παρουσίας του Θεού ανάµεσά µας

σώσε την τελευταία ώρα τούτη του ανθρώπου

την πιο στυγνή και την πιο απεγνωσµένη

που ο Θάνατος

που η Μοναξιά

που η Σιωπή

τον καρτερούν σε µια στιγµή µελλούµενη

Ανδρέας Καµπάς

1919-1965

Χειµώνας

5

Αργά ή γλήγορα ξεχνάµε!

Ο καιρός θα ρηµάξει τα δέντρα

όπως ρήµαξε και τη µνήµη

και θα µείνουν µόνο γυµνά κλαδιά και χέρσο χώµα

όπως έµειναν µόνο λίγες κουβέντες

που µόλις ακούγονται στο βάθος του χρόνου.

Τώρα µε το κρύο, αναζητάµε πάλι την άγνωστη εκείνη

θαλπωρή, που έµεινε πάντοτε το κέντρο της νοσταλγίας µας

αναζητάµε πάντοτε το αίσθηµα που είχε η πνοή

όταν το σύννεφο επύκνωσε και έγινε ουσία

όταν η ουσία πύκνωσε ακόµα πιο πολύ

κι έγινε ζωή και όνειρο.

Το πρώτο όνειρο, το ασύλληπτο, το άλυτο.

Τώρα που µαζευόµαστε γύρω στις φωτιές

µε τη νύχτα να µεγαλώνει

και να µας πιέζει απελπιστικά

ζητάµε από τη σκέψη και τα ένστιχτα

απ’ όλες τις δυνάµεις που γνωρίσαµε στη ζωή

ν’ αντλήσουµε φως

και να µπούµε µέσα στο σκοτάδι

να δούµε τι κρύβεται βαθιά

6

στο κέντρο του χάους

να σπάσουµε το γόρδιο δεσµό.

Όµως, η παγωνιά που τώρα άρχισε οριστικά

θα ρηµάξει τις σκέψεις

θα παραλύσει τις πράξεις

θα ξεθωριάσει το όνειρο.

Ω Θε µου, ας προφτάσουµε!

Αργά η γλήγορα ξεχνάµε

µες στη σιωπή, µέσα στη παγωνιά.

Νάνος Βαλαωρίτης

1921

Κατάσταση πολιορκίας

Πολιορκούµεθα λοιπόν

Πολιορκούµεθα από ποιον

Από σένα κι από µένα απ’ τον τάδε και τον δείνα

Πολιορκούµεθα στενά

Από σύνορα, τελωνεία, ελέγχους διαβατηρίων, την Ιντερπόλ, τη στρατιωτική

Αστυνοµία, τα τανκς, τη ρητορεία, τη βλακεία,

Απ’ τα παράσηµα, τις στολές, τους εκφωνηθέντας λόγους

Τις υποσχέσεις, τις ψευτιές, την κουτοπονηριά

Τη δήθεν αγανάκτηση των ιθυνόντων, την υποκρισία

7

Την τηλεόραση, τη ραδιοφωνία, τα σαπούνια, τ’ απορρυπαντικά

Τις διαφηµίσεις, τον τουρισµό, τα οργανωµένα ταξίδια, τις κρουαζιέρες

Τις γκαζιέρες, τα ψυγεία, τις κατασκηνώσεις, τους προσκόπους,

Τ’ άρθρα για την εκπαίδευση, την πολυκοσµία, τη σκόνη, τις ποιητικές συλλογές

Την έλλειψη ύδατος, τα λιπάσµατα, τα νεύρα, την κακή χώνεψη, τη φαλάκρα,

Τους εφοπλιστές, το ποδόσφαιρο, τα λεωφορεία, την ακρίβεια, τις παθήσεις

Της σπονδυλικής στήλης, τη γραφειοκρατία, την καθυστέρηση, τις διαβεβαιώσεις,

Τις κριτικές, την εκκλησία, τα βασανιστήρια, τους καιροσκόπους,

Την υποψία, τους κατατρεγµούς, το φόβο, τη θρασύτητα, τους διαγωνισµούς

Καλλονής, την έλλειψη χρηµάτων, την έλλειψη δικαιωµάτων, πολιορκούµεθα από τους βάναυσους

Τους άναρθρους, από τις µαύρες σκέψεις µας. Από τον εαυτό µας

Κι απ’ ό,τι άλλο βάλει ο νους σας πολιορκούµεθα στενά.

∆ηµήτρης Παπαδίτσας

1922

«Το παράθυρο»

V

8

Το λέω ξανά είµαι µόνος

Σα µια µόνη πατηµασιά ανθρώπου σε δάσος

Είµαι µόνος σα δάχτυλο σε χέρι

Που η µηχανή του πήρε τα άλλα τέσσερα

Αν ήµουν σταγόνα θα ‘χα σβήσει στα έγκατα διψασµένης γης

∆εν είµαι όµως σταγόνα

Είµαι µικρή πέτρα ίσως πολύτιµη

Που ο καιρός την κάµνει άµµο

Και βλέπω το σχήµα της και τη λάµψη

Και την σκληρότητά της

Και το βάρος της να γίνονται άµµος

Το λέω ξανά

Στην καρδιά µου είναι µια προσευχή

Όµως µένει µέσα

Ας ήταν τώρα που δεν υπάρχει στόµα να ‘χα µια µαχαιριά στο πλευρό

Να βγει από εκεί σαν τρυφερό κορίτσι

Η προσευχή

Έκτωρ Κακναβάτος

1920

Χάθηκες µέσα σε κάτι άσπρο

Η φλόγα κόρωσε µόλις αγγίξανε δυο σύµφωνα

9

ο δρόµος στένευε µε λέξεις ψόφιες

που µυρίζανε.

Χάθηκες µέσα σε κάτι άσπρο.

Τοίχοι, αφίσες, η πρώτη τού µονόπρακτου:

ΘΑΝΑΤΟΣ ΠΑΝΤΕΠΟΠΤΗΣ.

Σκεφτόµουνα πλάι σε ρουµπινέτα

το πρόβληµα του Αίγισθου:

διαβήτες, Κληταιµήστρες, τρίγωνα

τα τσιγάρα που µου τέλειωσαν

το πρόβληµα της αποχέτευσης

σε διαµερίσµατα Ερινύων

το δυσκίνητο λεωφορείο

ΑΝΩ ΛΟΙΣΑ-ΠΑΡΑ∆ΕΙΣΟΣ

το κοφτερό τσεκούρι

η µόνη λύση σε Μυκήνες.

Κόφτο λοιπόν να τελειώνουµε.

Τάκης Σινόπουλος

1917-1981

Ακόµη µια νύχτα

XVI

Η Ελλάδα ταξιδεύει χρόνια µέσα στην Ελλάδα ακολουθώντας το χυµένο αίµα το σπαταληµένο.

10

Αίµα σταλαµατιές κυλάνε στάζουν κάτω στον Άδη.

Πέφτουν απάνω στους νεκρούς οι σκοτωµένοι αλλάζουν θέση δεν ξυπνάνε.

Μόνο το χέρι τους υψώνεται και δείχνει τη µεριά που περπατάνε οι δολοφόνοι.

Η Ελλάδα ταξιδεύει χρόνια ανάµεσα στους δολοφόνους

Γιώργης Παυλόπουλος

1924

Αναπαράσταση

Εδώ ήταν η συνηθισµένη θέση του.

Ο άνθρωπος καθισµένος ανάµεσα

στη σιωπή του και τον καθρέφτη

κοιτάζοντας ένα πράγµα να καίγεται γρήγορα

κι ολοένα να σώνεται ασχηµίζοντας.

Μπορούσε να υποφέρει ακόµα την αγάπη.

Καµιά φορά κουραζόταν

κοίταζε τότε κατά το ταβάνι

γεµάτο µάτια προσηλωµένα στα δικά του

και την αράχνη σε µιαν άκρη

κυµατίζοντας να κατεβαίνει.

Ύστερα πέφτανε πάνω του µεγάλες πέτρες

χαλάσµατα που τον κοµµάτιαζαν

11

σε µικρές φωνές.

Πάνος Θασίτης

1923

Το φως

Τώρα το φως το ρίχνουν στα κασόνια

το καρφώνουν και το πάνε.

Οι πράκτορες εισπράττουν τα ναύλα

χωρίς να το δουν. Οι παραλήπτες το µοιράζουν

χωρίς να το δουν.

Αθέατα χέρια

το συνάζουν πάλι στα κατώγια.

Στέλιος Γεράνης

1920

Ο ιπτάµενος δίσκος

«∆εν µπορώ να πιστέψω –έλεγε

πως είναι δυνατόν άνθρωποι να βασανίζουν ανθρώπους».

«Μα από που µας ήρθε αυτός-ρωτούσαν

οι συνδαιτυµόνες-µήπως είναι ιπτάµενος δίσκος

που δεν έχει ακόµα προσγειωθεί;»

«Μην παραξενεύεστε-είπε ο γεροντότερος

ο άνθρωπος αυτός είναι µάλλον φυτό.

12

Έχει πολύ πράσινο η φωνή του. Μας φέρνει

το δάσος, θυµίζει πουλιά, έχει

µέσα στα µάτια του το ζεστό καλοκαίρι.

Μην τον φορτώνετε µε τις µνήµες σας.

∆ε βλέπετε πόσο µας λείπει ένας αθώος;

Ας τον αφήσουµε στις περιπλανήσεις του.

Μας χρειάζεται –άλλωστε- ένας άνθρωπος

να πιστεύει πως δεν είναι ποτέ δυνατόν

άνθρωποι να βασανίζουν ανθρώπους.

Ελένη Βακαλό

1921

Το τέλος του σπιτιού

Μια µέρα ο µεγάλος µου γιος είπε

«το βράδυ δε θα γυρίσω σπίτι νωρίς»

Έβαλα τα µικρά να κοιµηθούνε

και τότε θαρρώ πως κοίταξα το σπίτι µας

για πρώτη φορά

Ήταν παλιό

και το χειµώνα θα έσταζε µε τις βροχές.

Μανόλης Αναγνωστάκης

1925

13

Νέοι της Σιδώνος, 1970

Κανονικά δε πρέπει να ‘χουµε παράπονο

Καλή κι εγκάρδια η συντροφιά σας, όλο νιάτα,

Κορίτσια δροσερά- αρτιµελή αγόρια

Γεµάτα πάθος κι έρωτα για τη ζωή και για τη δράση.

Καλά, µε νόηµα και ζουµί και τα τραγούδια σας

Τόσο, µα τόσο ανθρώπινα, συγκινηµένα.

Για τα παιδάκια που πεθαίνουν σ’ άλλην ήπειρο

Για ήρωες που σκοτωθήκαν σ’ άλλα χρόνια

Για επαναστάτες Μαύρους, Πράσινους, Κιτρινωπούς,

Για τον καηµό του εν γένει πάσχοντος ανθρώπου.

Ιδιαιτέρως σας τιµά τούτη η συµµετοχή

Στην προβληµατική και στους αγώνες του καιρού µας

∆ίνετε ένα άµεσο παρόν και δραστικό-κατόπιν τούτου

Νοµίζω δικαιούσθε µε το παραπάνω

∆υο-δυο, τρεις-τρεις, να παίξετε, να ερωτευθείτε,

Και να ξεσκάσετε, αδελφέ, µετά από τόση κούραση.

Μας γέρασαν προώρως Γιώργο, το κατάλαβες;

Μίλτος Σαχτούρης

1919

Του θηρίου

14

Μη φεύγεις θηρίο

Θηρίο µε τα σιδερένια δόντια

Θα σου φτιάξω ένα ξύλινο σπίτι

Θα σου δώσω ένα λαγήνι

Θα σου δώσω κι ένα κοντάρι

Θα σου δώσω κι άλλο αίµα να παίζεις.

Θα σε φέρω σ’ άλλα λιµάνια

Να δεις τα βαπόρια πως τρώνε τις άγκυρες

Πως σπάζουν στα δυο τα κατάρτια

Κι οι σηµαίες ξάφνου να βάφονται µαύρες.

Θα σου βρω πάλι το ίδιο κορίτσι

Να τρέµει δεµένο στο σκοτάδι το βράδυ

Θα σου βρω πάλι το σπασµένο µπαλκόνι

Και το σκύλο ουρανό

Που βαστούσε τη βροχή στο πηγάδι.

Θα σου βρω πάλι τους ίδιους στρατιώτες

Αυτόν που χάθηκε παν τρία χρόνια

Με την τρύπα πάνω απ’ το µάτι

Κι αυτόν που χτυπούσε τις νύχτες τις πόρτες

Με κοµµένο το χέρι.

Θα σου βρω πάλι το σάπιο Μήλο

15

Μη φεύγεις θηρίο

Θηρίο µε τα σιδερένια δόντια.

Σταύρος Βαβούρης

1925

Υστερόγραφο

Μες στην καρδιά µου ακούγεται ένα ποίηµα.

Αντηχεί σ’ όλο µου το σώµα η µουσική του

κι όταν είµαι απαυδισµένος

µου δίνει φτερά.

Μου ψιθυρίζει: «όπου να ‘ναι ξηµερώνει. Να!»

όταν γίνεται η νύχτα αιωνιότης.

Ποτέ δεν το ‘γραψα.

∆ε µπόρεσα να κάνω συλλαβές, τους στίχους του και τις λέξεις.

Να γράφω µουσική δεν ξέρω,

και σκέπτοµαι συχνά

πως αν το γράψω κάποτε

θα ‘ναι για να πεθάνω.

Γιατί, µετά δε θ’ αποµείνει

τίποτα πια να πω.

Θεόφιλος ∆. Φραγκόπουλος

1923

16

Τραγική ποίηση

Πόσο λίγα πράγµατα ξέρω

και τούτα πόσο δύσκολο µου είναι

να τα πω.

Από ένα σηµείο και ύστερα όλα τα λόγια

γίνονται δύσκολα

γιατί πια δεν υπάρχουν.

Μένεις µόνος

σ’ έναν κόσµο ξένο

όπου όλοι σε χαιρετούν

µε ψεύτικη καλοσύνη

και σε κοιτούν ζηλεύοντας

ό,τι δεν έχουν οι ίδιοι.

Και προχωράς

µε τη λάσπη ως το σαγόνι

ανταποδίδοντας τις υποκλίσεις

που σου έχουν πια µάθει πώς

να τις εκτελείς κανονικά.

Την ίδια ώρα ακριβώς

που σε κάποιο πολεµικό εργοστάσιο

αυτού του κόσµου

17

ανυποψίαστα χέρια φτιάχνουν

τη σφαίρα που γράφει

πάνω της

το όνοµά σου.

Νίκος Καρύδης

1917-1984

Η στιγµή των αρχάγγελων

Να τελειώνει η µέρα και να περιµένουν

στίχοι άγραφτοι

όπως το φως πίσω από τα τζάµια

χαµένοι φαντάροι σε ξένους δρόµος

µ’ ένα καθρεφτάκι στην απάνω τσέπη

κι ένα φυλαχτό στη θέση της καρδιάς.

Α, οι άσπρες κιµωλίες στα µικρά δάχτυλα

κι ο ασβέστης στα πεζούλια

χρωµατισµένος από τα γεράνια και τα βασιλικά

και οι φωτιές τις νύχτες στα βουνά

καλοκαιριάτικα

σινιάλο για να φύγω.

Κι εσύ να υπάρχεις πάντα

χωρίς λύπη χωρίς στεναγµό ξέροντας

18

πως δεν τελειώνει η µέρα ποτέ

όσο ορίζει τη ζωή µας η στιγµή

ταξιδεµένη τα πέλαγα µε τη δικαιοσύνη

όλων των αρχάγγελων

δική µας.

Κλείτος Κύρου

1921

Κιβωτός του Νώε

Ήταν κι η επανάσταση

πέρα από κάθε κίνητρο

µια ιδεώδης διέξοδος.

Τόσες ζητωκραυγές

τόσα όνειρα

τόσες αστραπές

πού να χωρέσουν.

Ύστερα από την καταστολή

οι θλιβεροί επιζώντες

είκοσι χρόνια περιφέρουν

τα λείψανα της πυρκαγιάς.

Κι αναλογίζονται µε κάποιο φθόνο

τις αναλλοίωτες µορφές Εκείνων

19

που έπεσαν σε µιαν ακµή.

Επαµεινώνδας Χ. Γονατάς

1924

Άτιτλα

Είχε κρεµάσει µικρούς καφρέθτες πάνου στα δέντρα για να βλέπονται τα πουλιά.

*

Αδιαφορούσα για τα λουλούδια – κείνες τις αδηφάγες µολόχες – που χάσκανε τα στόµατά τους και γαυγίζαν στο πέρασµά µου.

∆εν τους έδινα ποτέ το δάχτυλό µου να το δαγκώσουν.

*

Μη ζητάτε ρολόι, δεν υπάρχει, γιατί όπως σας εξήγησα βρισκόµαστε σε µια βαθιά σπηλιά. Υπάρχει όµως το µεγάλο

εκείνο µάτι µέσα στο πλεχτό κλουβί., υπάρχει και η καρδιά µου που σηµαίνει τις ώρες και σας οδηγεί ανάµεσα στο σκοτάδι.

*

Υποµονή. Θα πήξει το δάκρυ , θα γίνει νησί.

Γιώργος Γεραλής

1917

Πίσω απ’ τους λόφους

Πίσω απ’ τους λόφους άλλοι λόφοι, πίσω απ’ τις κορφές

άλλες κορφές για ν’ ανεβούµε χέρι-χέρι.

Τα σκοτεινά δασωµένα φαράγγια. Κράταµε.

Αίµα της γης, ανάµνηση θαµπή, πιο θαµπή ελπίδα.

20

Κι από τους λόφους κι απ’ τα δάση πέρα, χαµηλά,

η θάλασσα η ατέλειωτη κι ο ανασασµός της.

Το έρηµο φως. Κι η ανάµνηση νεκρή, κι η ελπίδα.

Και τα χέρια λυµένα. Η θάλασσα. Μονάχα η θάλασσα.

Κι άκουσε το τραγούδι το ασίγαστο από ποια βάθη ανεβαίνει.

Ιάσων ∆επούντης

1919

Στα γκρεµισµένα σπίτια του χειµώνα

Τώρα βρίσκοµαι µ’ όλα τ’ άρρωστα κι αδύναµα πουλιά µαζί

πάλε τη στέγη ράγισε η σιωπή για τη θλιµµένη ανάµνησή µου.

Τ’ άλλα που θα διηγηθώ είναι οράµατα-

Τις νύχτες ενώ δεν ταράζει τον ύπνο µας η συννεφιά ή τ’ όνειρο

ξυπνούµε πολλές φορές – τα πουλιά στη φωλιά τους

κι εγώ στο κρεβάτι µου και κλαίµε.

Μένουν µονάχα τους κι αυτά – και ξέρουν

πόσο κρυώνει ένα πουλί έξω από τη φωλιά του.

Άρης Αλεξάνδρου

1922-1978

Επιστροφή

Έτσι που γυρίσαµε

γυαλίζουνε οι ράγιες στο σκοτάδι

21

απ’ την πολλή σιωπή

έτσι που γυρίσαµε

βρήκαµε τους εισπράκτορες σφαγµένους

και το πεντακοσάρικο για το εισιτήριο

θα µας περισσεύει

και τα τέσσερα χρόνια

γι’ αυτό που λέγαµε ζωή µας

θα µας λείπουν

έτσι που γυρίσαµε κι οι δρόµοι προχωράνε

τετραγωνίζοντας την άδεια πολιτεία

σε πένθιµους φακέλους

κι αυτός ο αστυφύλακας περνάει και χασµουριέται

Θεέ µου! ας µίλαγε τουλάχιστον αυτός

κι ας µου ζητούσε

την ταυτότητά µου.

Γιώρος Γαβαλάς

1922

Ηδονή

Τυχαία συναντήθηκαν στον πλάγιο δρόµο

κι ούτε καν υπήρχε πρόθεση

«Φόνος εκ προµελέτης»

22

Ήταν γνωστό πως µισιόνταν

χωρίς τίποτα να προϋπάρχει

λόγοι χρηµάτων, γυναίκας ή ιδεολογίας .

Βέβαια έφτανε η γραµµή του βλέµµατος

η τόσο σίγουρη και ευθεία

ο βηµατισµός που κοµµάτιαζε τα χαλίκια

η νύχτα µε το µατωµένο άστρο της

και προπαντός η ηδονή του σκοτωµένου.

Κρίτων Αθανασούλης

1916-1979

Η παραίνεση του έµπειρου

Αν σκάψεις βαθιά στην ψυχή µου θ’ ανακαλύψεις τον πόλεµο.

Έχει κι αυτός τους εχθρούς του και κρύβεται , αποκοιµιέται περιµένοντας.

Αν δεν ήταν η άνοιξη, τα οπωροφόρα δέντρα, οι λευκοί κρίνοι, της καρδιάς το σκίρτηµα, το έκπαγλο φως θα ζούσε πολύ στην επιφάνεια. Η ποίηση είναι εχθρός του πολέµου. Εµάς τους δύο που βαδίζουµε χεροπιασµένοι φοβάται ο πόλεµος. Γι’ αυτό µη λύνεται ποτέ τα χέρια, µη περιφρονείτε τα πουλιά., κάθε µέρα στους κήπους. Να κοιτάτε τον ήλιο στα µάτια. Μακριά απ’ τους

ρήτορες. Ακούτε καλύτερα των ρυακιών του ψιθύρους.

Αντώνης ∆εκαβάλλες

1920

Λίγα λόγια µιας γενιάς

23

Γενιά παράξενη

Νιότη δεν είχαµε ποτέ µας.

Μήπως την είδατε την άνοιξη,

κείνη που δίνει, κείνη που παίρνει

τον αστόχαστο καρπό;

Σπέρναµε πάντα αµίλητοι

φραγκοσυκιές στοργής

το χαµοµήλι ης υποταγής

σαρακηνιές της καρτερίας

το µανδραγόρα ης υποµονής

σε περάσµατα και µεταβάσεις

σε σεισµούς και λαβυρίνθους.

Περιµέναµε τότε, ακολουθώντας.

∆εν περιµένουµε πια,

κι ακολουθούµε ακόµα. Πόρτες

ανοίγουµε πάντα µε υπόκλιση

για να περάσουν

εκείνοι και τούτοι

το πριν και το µετά.

Απ’ το νωρίς διαβήκαµε στο αργά

χωρία άλλο ενδιάµεσο παρά µια νύχτα

24

βασταχτερή που µας πήρε

το ασχηµάτιστο πρόσωπο

το αγέννητο βρέφος, τον εαυτό .

Μιχάλης Κατσαρός

1919-

Θα σας περιµένω

Θα σας περιµένω µέχρι τα φοβερά µεσάνυχτα αδιάφορος-

∆εν έχω πια τι άλλο να πιστοποιήσω.

Οι φύλακες κακεντρεχείς παραµονεύουν το τέλος µου

ανάµεσα σε θρυµµατισµένα πουκάµισα και λεγεώνες.

Θα περιµένω τη νύχτα σας αδιάφορος

χαµογελώντας µε ψυχρότητα για τις ένδοξες µέρες.

Πίσω από το χάρτινο κήπο σας

πίσω από το χάρτινο πρόσωπό σας

εγώ θα ξαφνιάζω τα πλήθη

ο άνεµος δικός µου

µάταιοι θόρυβοι και τυµπανοκρουσίες επίσηµες

µάταιοι λόγοι.

Μην αµελήσετε.

Πάρτε µαζί σας νερό.

Το µέλλον µας θα έχει πολύ ξηρασία.

25

Τάσος Λειβαδίτης

Ω θλίψη

Έπρεπε να ξεφύγω, αλλιώς ήµουν χαµένος, αλλά ο άγνωστος του σταθµού µε περίµενε κιόλας στην άκρη του ταξιδιού µου. Ποιος άγνωστος; Ήµουν εγώ ο ίδιος νικηµένος κι άνοιγα τις

πόρτες στα σταµατηµένα βαγόνια κι έβγαινα απ’ την άλλη µεριά του ονείρου.

Ω θλίψη, σε µάθαµε από παιδιά, σχεδόν πριν γνωρίσουµε τον κόσµο.

Ευχαριστώ

Θεέ µου, γιατί δεν µπορώ να σε καταλάβω; Ίσως όµως αν σε καταλάβαινα να µην µπορούσα να αντέξω το βάρος σου.

Θεέ µου, µ’ αυτήν την ευτελή πραγµατικότητα γύρω µας κινδυνεύεις.

Πως να σε σώσω...

Απλοί στίχοι

Ένα σπίτι για να γεννηθείς

ένα δέντρο για ν’ ανασάνεις

ένας στίχος για να κρυφτείς

ένας κόσµος για να πεθάνεις

Ποιητές

Φτωχοί λαθρεπιβάτες πάνω στις φτερούγες των πουλιών

την ώρα που πέφτουν χτυπηµένα.

Τερέζα

26

Εκείνο το βράδυ γύρισα ανήσυχος, «Τερέζα» φώναξα, τίποτα, έψαξα τα δωµάτια, κατέβηκα στο υπόγειο «που είναι η Τερέζα;» ρώτησα, «πέθανε, είπε κάποιος – την κηδέψαµε χθες», «ηλίθιοι, φώναξα, σας ξεγέλασε, δεν ξέρετε τι µεγάλη πουτάνα ήταν » κανείς δε µίλησε «µα πως µπορεί ένας άγγελος να πεθάνει »

είπα κλαίγοντας.

Άνοιξα το παράθυρο και πράγµατι εκεί στο βάθος τ’ ουρανού έλαµπε η Τερέζα σαν άστρο.

Νίκος Φωκάς

1927

Μετά το θάνατο

ενός βρέφους που κάηκε ζωντανό

Μέσα σε τούτο το σκοτεινό δωµάτιο

Έκλεισα τις πόρτες, τα παράθυρα, τις ρωγµές

Για να µη µπαίνει αβεβαιότητα

Για να µη µπαίνει αυτή που κόβει λουλούδια στον κήπο.

Με τη σάρκα µας πολύτιµη σαν Όνειρο

-Άνεργα τα µέλη κι ενωµένα – πλαγιασµένοι

Σε µιας γυναίκας τη βαθιά κι ατέρµονη σκιά

δε νιώθουµε τους άλλους – είναι αέρας

δε νιώθουµε τον ίδιο µας το θάνατο-

Είναι ένας κάποιος άλλος.

Μέσα σε τούτο το σκοτεινό, το ευρύχωρο δωµάτιο

Χρόνια τώρα βασανίζουν κάποιον.

27

Παίζουν µε τις αισθήσεις του µπροστά στην ψυχή του.

Πρωί-βράδυ, πρωί-βράδυ.

Μιλώ για το φεγγάρι, το στήθος της, τη θάλασσα

Τα φώτα των νερών από την πολιτεία.

Κοπιάζει η ψυχή µου µπροστά σ’ όλα αυτά

∆ίχως να ξέρει τι πρέπει να κάνει.

Χρόνια τώρα µάχεται για µια πράξη αληθινή...

Συ που µε βασανίζεις

∆ώσε στα µέλη µου φωτιά

∆ώσε στο κορµί µου το µαρτύριο (συ που καις τα βρέφη).

∆είξε την κακία σου και σε µένα,

Χωρίς περιστροφές.

Γιώργος Σαραντής

1919-1978

Κάποτε φτάνει ένας καιρός

η ποίηση είναι η στιγµή

η αγωνία είναι το παν

η αγωνία να ζεις

ύστερα φτάνει ένας καιρός που δεν υπάρχεις

στις µέρες που έρχονται κανείς

στα πλοία που φεύγουνε κανείς

28

σ’ όλα τα πρόσωπα κανείς

στους δρόµους των συνωστισµών κανείς

στο όρος της προσευχής κανείς

στους λόφους της σιγής κανείς

στο δάσος της οργής κανείς

στη µνήµη της βροχής κανείς

στα όνειρα των τυφλών κανείς

στην αναπόληση κανείς

σ’ όλη τη λησµονιά κανείς

σ’ όλη τη µουσική κανείς

µες στην αγάπη σου κανείς

σ’ όλη την άρνηση κανείς

στην επανάσταση κανείς

κανείς

κάποτε φτάνει ένας καιρός άδειος

που δεν υπάρχεις.

Γιάννης ∆άλλας

1924

Πόρτες εξόδου

3

Γδύσου. Τι να γδυθώ;

29

Εκείνους που σ’ έχτισαν

µε τα πιο χοντρά υλικά

και δεν σ’ άφησαν πολεµίστρες.

Αλλιώς θα τρελαθείς.

γδύσου

όπως το φίδι το δέρµα του

ο φαντάρος την πανοπλία

τ’ αποφόρι του ρόλου σου

τα χειρόκτια της συναλλαγής.

Γδύσου επιτέλους την ποίηση

τι λαιµοδέτης Θε µου πέτρινος,

Νίκος Καρούζος

1926-1988

Αίφνης

Αυτό που λέµε όνειρο δεν είν’ όνειρο

που η πλατιά πραγµατικότητα δεν είναι πραγµατική.

Κάπου γελιέµαι µα εκεί κιόλας υπάρχω απόλυτα,

σαν το σύννεφο που αλλάζει στα νωθρά δευτερόλεπτα

όντας µονάχα η ακάλεστη µεταµόρφωση.

Κανένα λιοντάρι δεν παραγνώρισε το θήραµα

και η πάπια δεν έπαψε να πιπιλίζει τη λάσπη·

30

το χταπόδι βγαίνει απ’ το ρηχό θαλάµι του µε γαλαζόπετρα

στα ξέφωτα η τίγρη λησµονιέται ανεπίληπτα.

Νυχτώνει και σήµερα. Η αγωνία

λέει πάλι: θα βοσκήσω το µαύρο.

∆ηµήτρης ∆ούκαρης

Η πέµπτη διεθνείς

Αν οι Λουδοβίκοι πλησίασαν άνετα

στο είκοσι

και οι Παλαιολόγοι λίγο ακόµη

θα έφταναν στο δέκα·

αν στη Ρώµη απελπιστικά σωριάστηκαν

οι αριθµοί· Σιλβέστροι και Κληµέντιοι,

Παύλοι και Ιωάννηδες, Πίοι

και τα λοιπά-

εµείς της γης οι κολασµένοι

µε τα πολλά «εµπρός»

και τις σηµαίες στα οδοφράγµατα

αλλά και τα στοµφώδη µέγαρα

µε ύµνους διθυραµβικούς

από ακραιφνή Σοβιέτ

σταθήκαµε στο τέσσερα από καιρό·

31

οι Λουδοβίκοι όµως ήξεραν τα µυστικά

οι Παλαιολόγοι κρατούσαν βιβλία παλαιά,

στη Ρώµη τα είχαν µελετήσει εξονυχιστικά·

πρέπει οπωσδήποτε να φτάσοµε στο πέντε

οριστικά-

κρίµα που θα ‘ταν να τελειώσοµε

µονάχα µε το τέσσερα.

Όλγα Βότση

1922

Άτιτλο

Πέπλο βασιλικό του Θεού.

ξανθιά γυναίκα στην ευτυχία της,

έκσταση σαν γαληνεύουν οι στοχασµοί, -

µε τι να σ’ ονοµάσω µπορώ;

Άφατη στιγµή της µεγάλης σιωπής

φάδι ανάπαψης στην πονεµένη καδιά µας,

αστραφτερέ µαντύα της περηφάνιας µας,

όνειρο γαλάζιο των ουρανών.

Θάλασσα,

µε τι να σ’ ονοµάσω µπορώ,

καθώς στα µεθυσµένα µάτια µου απλώνεσαι

32

ατάραχη, βασιλική, γαλάζια κι ωραία.

Άθως ∆ηµουλάς

1921

Θησεύς

Για τους Λαβύρινθους χρειάστηκες

ένα κουβάρι νήµα· και κάποιον

να το κρατάει στην είσοδο- όπου

µπορούσες να το δέσεις κιόλας

αποφεύγοντας έτσι τους έρωτες

που επιτείνουνε τα λάθη.

Για τους Μινώταυρους χρειάστηκες

τη δύναµή σου. Και θα αρκούσε,

θ’ αρκούσε µόνο ν’ αλλάξεις τα πανιά

για να επιζήσει κι ο Αιγέας.

∆ηµήτρης Χριστοδούλου

1924

Εστίες αντιστάσεως

Και θα ‘ρχονται βροχές

χώµα από τ’ άλλο χώµα

χιόνι από την άλλη καταχνιά

όγκοι ζωής

33

κρουνοί νερού

ρίζες που ξέχασες

και θα ‘ρχονται

πίσω απ’ το σίδερο

και πέρα απ’ το καλάι

πέρα απ’ το σώµα µας που ξέχασε

και θα ‘ρχονται

µέσ’ απ’ την πέτρα

και κάτω από την άργιλο

και θα ‘ρχονται

άλλα νερά

στήθη κοµµένα σ’ άλλο µάρµαρο

κι όπως θα ξέρεις

κι όπως θα λες

σώµα πού πας

σχεδία πικρή κορµί µου

στόµα εσύ;

Τώρα καθώς χιµάει ν’ αναφλεγεί

τώρα καθώς λυσσάει

τώρα

κορµί που πας;

34

Και να φοβάσαι πια τον ίδιο φόβο

να σφίγγεις µε την ίδια λύσσα το κλειδί

το ίδιο µήκος µπρος στα δάχτυλα τα νύχια

τα δόντια πάντοτε σε στάση απειλής.

Λουκάς Θεοδωρακόπουλος

1925

Φωτογραφία

Τώρα µπορείς να µε κοιτάξεις.

∆ες µε καλά για να τυπώσεις

τη µορφή µου σταθερά.

∆εν έχω τίποτα να κρύψω, δε φοβάµαι

να προβάλω στο φως,

Ό,τι βλέπεις στα µάτια µου

µπορείς να το διαβάσεις

και να ‘σαι σίγουρος·

ό,τι διακρίνεις στα χείλη µου

µπορείς να το µαντέψεις·

κι ό,τι έχω στην καρδιά µου

να το!

Ζωγράφισέ µε αυθεντικά

µε την αλάνθαστή σου Μέθοδο

35

του Σοσιαλιστικού Ρεαλισµού.

Κι αν τύχει αύριο να σε ρωτήσει κάποιος,

µη διστάσεις: ήταν κι αυτός

ένας αδύνατος άνθρωπος, πες του

σαν τους άλλους.

Τίτος Πατρίκιος

1928

∆υο άνθρωποι

Αν είδες ποτέ στη µέση του δρόµου

δυο ανθρώπους να τους πηγαίνουν µε χειροπέδες

δεν αποκλείεται ο ένας να ήµουν εγώ

που µε ξαναστέλναν εξορία.

Και κείνο το πρωί είχα σαν και σένα

τόσα όνειρα

για τη δουλειά που θα ‘βρισκα

για έναν περίπατο στα φώτα και στην άσφαλτο,

για λίγο ήλιο...

Και κείνος

που ξαφνικά τα σίδερα τον δέσαν στο κορµί του

είχε κι εκείνος χαραγµένα τα όνειρά του

στο αυστηρό του πρόσωπο.

36

(Τον πήρανε χαράµατα στις έξι από τη γυναίκα του.)

Όταν βλέπεις στο δρόµο δυο ανθρώπους

µε χειροπέδες

µη νοµίσεις τίποτα περισσότερο

µη νοµίσεις τίποτα λιγότερο.

∆υο άνθρωποι

σαν και σένα.

Κώστας Στεργιόπουλος

1926

Αναβοσβήνοντας το φως

5

Όπως σε µιαν επίσηµη τελετή τους θυµάµαι

έναν-έναν

που παρακολουθούσαν απ’ την ακτή το θέαµα,

χωρίς κανείς να κουνηθεί απ’ τη θέση του.

Τους θυµάµαι όλους- κι εσένα φυσικά!-

σχεδόν σε στάση προσοχής

που µ’ έβλεπαν απ’ την ακτή

να πνίγοµαι.

Θανάσης Κωσταβάρας

1927

37

Το τσίρκο

∆εν είπα τίποτα ακόµα.

∆εν είπα τίποτα κι ας κυλιέται πάντα ο πόνος µας

ανάµεσα σε σηµαίες, µεγάφωνα και βεγγαλικά.

Μα ο πιο µεγάλος µας πόνος δε µιλιέται, δε γράφεται.

∆ε γρικιέται απ’ τους άλλους.

Γυρίζει µέσα µας µόνο. Σαν το λιοντάρι, µουγκρίζοντας·

τρώγοντας απ’ τις σάρκες µας.

Ο πιο µεγάλος µας πόνος δεν αλλάζει σε δόξα.

∆ε γίνεται τσίρκο και αγορά.