Upload
joob2000
View
210
Download
6
Embed Size (px)
DESCRIPTION
บุคลิกภาพ มีความสำคัญต่อชีวิตเราอย่างยิ่ง ทำให้เรารู้สึกถึงความสำคัญของตัวเอง เราจะไม่มีทางรู้ได้เลยว่า ชีวิตของเราจะเป็นอย่างไร ถ้าเราไม่รู้ว่าขณะนี้ตัวเราเป็นคนอย่างไร และเราจะไม่มีทางเข้าใจว่าขณะนี้เราเป็นคนอย่างไร ถ้าไม่รู้ว่าเราควรจะเป็นอย่างไร เพราะฉะนั้น สิ่งสำคัญที่สุด เราจะต้องค้นพบตัวเอง และเป็นตัวของตัวเอง
Citation preview
บุ�คลิ�กภาพ Personality
บุ�คลิ�กภาพ ของแต่�ลิะคนจะเป็�นสิ่��งป็ระจ�าต่�วของคนคนน��น ที่��ที่�าให้"แต่กต่�างจาก คนอ#�น แลิะมี�ห้ลิายสิ่��งห้ลิายอย�าง ที่��จะป็ระกอบุก�น ที่�าให้"คนแต่�ลิะคนมี� บุ�คลิ�กภาพ เป็�นของต่�วเอง ซึ่'�งเป็�นผลิมีาจาก การที่�างานป็ระสิ่านก�นของ สิ่มีอง ที่��ข'�นอย)�ก�บุพ�นธุ�กรรมี แลิะป็ระสิ่บุการณ์, ที่��ได้"ร �บุจาก สิ่��งแวด้ลิ"อมีบุ�คลิ�กภาพ มี�ความีสิ่�าค�ญต่�อชี�ว�ต่เราอย�างย��ง ที่�าให้"เราร) "สิ่'กถึ'งความีสิ่�าค�ญของต่�วเอง เราจะไมี�มี�ที่างร) "ได้"เลิยว�า ชี�ว�ต่ของเราจะเป็�นอย�างไร ถึ"าเราไมี�ร) "ว�าขณ์ะน��ต่�วเราเป็�นคนอย�างไร แลิะเราจะไมี�มี�ที่างเข"าใจว�าขณ์ะน��เราเป็�นคนอย�างไร ถึ"าไมี�ร) "ว�าเราควรจะเป็�นอย�างไร เพราะฉะน��น สิ่��งสิ่�าค�ญที่��สิ่�ด้ เราจะต่"องค"นพบุต่�วเอง แลิะเป็�นต่�วของต่�วเอง
ค�าว�า บุ�คลิ�กภาพ “ ” (personality) ซึ่'�งเป็�นลิ�กษณ์ะเฉพาะของบุ�คคลิที่��บุ�งบุอกความีแต่กต่�างระห้ว�างบุ�คคลิ ได้"มี�ผ)"ให้"ความีห้มีายไว"ต่�างๆ ก�นด้�งต่�อไป็น��
เออร,เนสิ่ อาร,.ฮิ�ลิการ,ด้ (Hilgard 1962:447) กลิ�าวว�า บุ�คลิ�กภาพ เป็�นลิ�กษณ์ะสิ่�วนรวมีของบุ�คคลิ แลิะการแสิ่ด้งออกของพฤต่�กรรมี ซึ่'�งชี��ให้"เห้7นความีเป็�น ป็8จเจกบุ�คคลิ ในการป็ร�บุต่�วต่�อสิ่��งแวด้ลิ"อมี รวมีถึ'งลิ�กษณ์ะที่��สิ่�งผลิสิ่)�การต่�ด้ต่�อสิ่�มีพ�นธุ,ก�บุผ)"อ#�น ได้"แก� ความีร) "สิ่'กน�บุถึ#อต่นเอง ความีสิ่ามีารถึ แรงจ)งใจ ป็ฏิ�ก�ร �ยาในการเก�ด้อารมีณ์, แลิะลิ�กษณ์ะน�สิ่�ยที่��สิ่ะสิ่มีจากป็ระสิ่บุการณ์,ชี�ว�ต่
ฟิ;ลิลิ�ป็ จ�.ซึ่�มีบุาร,โด้ แลิะฟิลิอยด้, แอลิ.ร)ชี (Zimbardo and Ruch 1980:292) อธุ�บุายว�า บุ�คลิ�กภาพ เป็�นผลิรวมีของลิ�กษณ์ะ เชี�งจ�ต่ว�ที่ยาของบุ�คคลิแต่�ลิะคน มี�ผลิต่�อการแสิ่ด้งออกซึ่'�งพฤต่�กรรมีห้ลิากห้ลิายของบุ�คคลิน��น ที่��งสิ่�วนที่��เป็�นลิ�กษณ์ะภายนอก ที่��สิ่�งเกต่ได้"ง�ายแลิะพฤต่�กรรมีภายในที่��สิ่�งเกต่ได้"ยาก ลิ�กษณ์ะที่��ห้ลิากห้ลิายด้�งกลิ�าว สิ่�งผลิให้"บุ�คคลิแสิ่ด้งออก ต่�างก�นใน แต่�ลิะสิ่ถึานการณ์,แลิะชี�วงเวลิา
ร�ชีาร,ด้ ซึ่�.บุ�ที่ซึ่�น แลิะคณ์ะ (Bootzin and others 1991:502) ให้"ความีห้มีายว�า บุ�คลิ�กภาพ เป็�นลิ�กษณ์ะน�สิ่�ยแลิะร)ป็แบุบุของความีค�ด้ ความีร) "สิ่'ก แลิะการป็ระพฤต่�ป็ฏิ�บุ�ต่�ของบุ�คคลิแต่�ลิะคน
อ�ลิชีลิ� แจ�มีเจร�ญ (2530:163) ให้"ความีห้มีายว�า บุ�คลิ�กภาพ ห้มีายถึ'งลิ�กษณ์ะสิ่�วนรวมีของบุ�คคลิที่��งห้มีด้ ที่��แสิ่ด้งออกมีาป็รากฎ ให้"คนอ#�นได้"ร) "ได้"เห้7น ซึ่'�งแต่กต่�างก�นเพราะภาวะสิ่��งแวด้ลิ"อมีที่��สิ่ร"างต่�วบุ�คคลิน��นแต่กต่�างก�นป็ระการ ห้น'�ง แลิะพ�นธุ�กรรมี ที่��แต่�ลิะบุ�คคลิ ได้"มีาก7แต่กต่�างก�น ไป็อ�กป็ระการห้น'�ง
จากค�าจ�าก�ด้ความีแลิะความีห้มีายของ บุ�คลิ�กภาพ ที่��กลิ�าวมีา สิ่ร�ป็ได้"ว�า บุ�คลิ�กภาพ ค#อต่�ว“ ”
บุ�คคลิโด้ยสิ่�วนรวมี ที่��งลิ�กษณ์ะที่างกาย ซึ่'�งสิ่�งเกต่ได้"ง�าย อ�นได้"แก�ร)ป็ร�างห้น"าต่าก�ร�ยาที่�าที่าง น��าเสิ่�ยง ค�าพ)ด้ ความีสิ่ามีารถึที่างสิ่มีอง ที่�กษะการที่�าก�จกรรมีต่�างๆ แลิะลิ�กษณ์ะที่างจ�ต่ซึ่'�งสิ่�งเกต่ได้"ค�อนข"างยาก ได้"แก� ความีร) "สิ่'กน'กค�ด้ เจต่คต่� ค�าน�ยมี ความีสิ่นใจ ความีมี��ง
ห้ว�ง อ�ด้มีคต่� เป็>าห้มีาย แลิะความีสิ่ามีารถึในการป็ร�บุต่�วให้"เข"าก�บุสิ่��งแวด้ลิ"อมี ลิ�กษณ์ะด้�งกลิ�าวมี�ที่��มีาจากพ�นธุ�กรรมีแลิะสิ่��งแวด้ลิ"อมีของแต่�ลิะคน สิ่�งผลิสิ่)�ความีสิ่ามีารถึในการป็ร�บุต่�วต่�อสิ่��งแวด้ลิ"อมีแลิะความีแต่กต่�างระห้ว�างบุ�คคลิ
จากความีห้มีายของ บุ�คลิ�กภาพ ด้�งกลิ�าว เมี#�อน�ามีาว�เคราะห้,ให้"สิ่�มีพ�นธุ,ก�บุงานอ�ต่สิ่าห้กรรมี ซึ่'�งเป็�นงานที่��เก��ยวข"องก�บุ การด้�าเน�นงาน ที่��งด้"านการบุร�ห้าร การผลิ�ต่ การจ�าห้น�าย แลิะการให้"บุร�การ โด้ยพ�จารณ์า บุ�คลิ�กภาพ ที่��สิ่�งผลิต่�อการด้�าเน�นงาน จะพบุว�าที่�กลิ�กษณ์ะของ บุ�คลิ�กภาพ มี�อ�ที่ธุ�พลิต่�อผลิการด้�าเน�นงาน โด้ยมี�อ�ที่ธุ�พลิมีากบุ"างน"อยบุ"าง จ'งอาจให้"ความีห้มีายของ บุ�คลิ�กภาพ เชี�งอ�ต่สิ่าห้กรรมีได้"ว�า เป็�นลิ�กษณ์ะสิ่�วนรวมีของบุ�คคลิที่��งที่างด้"านร�างกายแลิะจ�ต่ใจ ซึ่'�งเอ#�ออ�านวยให้"เก�ด้ผลิด้�ต่�อการด้�าเน�นงานอ�ต่สิ่าห้กรรมี ที่��งในแง�ของการบุร�ห้าร การผลิ�ต่ การจ�าห้น�าย แลิะการให้"บุร�การในงานอ�ต่สิ่าห้กรรมี
ที่ฤษฎ�ห้น'�งที่��เก��ยวก�บุ บุ�คลิ�กภาพ อาศั�ย ความีสิ่�มีพ�นธุ,ระห้ว�างอารมีณ์,แลิะ ความีสิ่ามีารถึในการร) "ต่�วเอง (Self Awareness) ถึ#อเป็�นความีฉลิาด้ อย�างห้น'�ง เพราะการที่��เราจะ ร) "ต่�วเอง ห้ร#อ ร) "พฤต่�กรรมีของเราเอง ได้"น� �น ข'�นอย)�ก�บุว�า เรามีองต่�วเราอย�างไรเมี#�อเที่�ยบุก�บุสิ่��งแวด้ลิ"อมีในโลิกน�� แลิะเราจะ ควบุค�มีพฤต่�กรรมี ของเราได้"อย�างไร ซึ่'�งความีสิ่ามีารถึ ที่��จะจ�ด้การแลิะ ควบุค�มีชี�ว�ต่ เราน�� เป็�นความีสิ่ามีารถึที่��เร�ยกว�า ป็ระสิ่�ที่ธุ�ภาพสิ่�วนบุ�คคลิ (Self Efficacy)คนที่��มี�ป็ระสิ่�ที่ธุ�ภาพ สิ่�วนบุ�คคลิสิ่)ง จะมี�ความีมี��นใจใน การมี�พฤต่�กรรมีโต่"ต่อบุที่��ถึ)กต่"อง แต่�คนที่��มี�ป็ระสิ่�ที่ธุ�ภาพในต่�วเองต่��า จะมี�ความีกระวนกระวาย มี�ความีก�งวลิเมี#�อจะต่"องมี�การโต่"ต่อบุต่�อ สิ่��งแวด้ลิ"อมี ซึ่'�งอาจจะอย)�นอกเห้น#อการควบุค�มีของคนคนน��น ความีร) "ต่�วแลิะป็ระสิ่�ที่ธุ�ภาพสิ่�วนต่�วน ��เองจะรวมีก�นเป็�น บุ�คลิ�กภาพ ข'�น
ซึ่�กมี�นด้, ฟิรอยด้, (Sigmund Freud) น�กจ�ต่ว�ที่ยาที่��มี�ชี#�อเสิ่�ยงมีาก ได้"อธุ�บุายถึ'งความีห้มีายของค�าว�า "อ�โก" (Ego)" ซึ่'�งเป็�นสิ่�วนสิ่�าค�ญของ บุ�คลิ�กภาพ ที่��ที่�าห้น"าที่��ต่�ด้สิ่�นใจ แต่�การต่�ด้สิ่�นใจข'�นอย)�ก�บุอ�านาจภายในร�างกาย ห้ร#อความีต่"องการ ความีป็รารถึนาของคนคนน��น ซึ่'�งอาจจะเป็�นความีเห้7นแก�ต่�ว (id) ก�บุความีร) "สิ่'กผ�ด้ชีอบุชี��วด้� ความีจร�งจากสิ่��งแวด้ลิ"อมีภายนอก จร�ยธุรรมี ความีเป็�นเห้ต่�เป็�นผลิ (superego) แลิะเมี#�อมี�การชี��งน��าห้น�กระห้ว�างป็8จจ�ย 2 ป็8จจ�ยน��แลิ"วก7จะเก�ด้การต่�ด้สิ่�นใจข'�นค�าถึามีค#อ บุ�คลิ�กภาพ เก�ด้จากอะไร มีาจากไห้น น�กที่�านาย บุ�คลิ�กภาพ ฟิรานซึ่, โจเซึ่ฟิ กอลิลิ, (Franze Joseph Gall) ได้"ให้"ที่ฤษฎ�ว�า รอยห้ย�กบุนพ#�นผ�วสิ่มีองน��นเองเป็�นต่�วก�าห้นด้ บุ�คลิ�กภาพ เพราะสิ่�วนน��ที่�าให้"เราต่อบุสิ่นองต่�อสิ่��งแวด้ลิ"อมี มี�ผลิต่�อว�ธุ�ค�ด้ ความีร) "สิ่'กแลิะการกระที่�าของเรา
1 ความหมายและกฎเกณฑ์�ของพั�ฒนาการ
1.1 พ�ฒนาการ (Development)
ค#อ กระบุวนการเป็ลิ��ยนแป็ลิงต่ามีว�ยของมีน�ษย, ที่��เป็�นผลิจากป็ฏิ�สิ่�มีพ�นธุ,ระห้ว�างพ�นธุ�กรรมีก�บุสิ่��งแวด้ลิ"อมี ในลิ�กษณ์ะบุ�นได้วนไมี�สิ่��นสิ่�ด้ ต่��งแต่�เร��มีป็ฏิ�สิ่นธุ�จนต่าย ซึ่'�งการเป็ลิ��ยนแป็ลิงน��มี�ความีสิ่�มีพ�นธุ,ก�นที่��งร�างกาย อารมีณ์, สิ่�งคมี สิ่ต่�ป็8ญญาต่�าง ๆ โด้ยที่��วไป็การกลิ�าวถึ'ง พ�ฒนาการมีน�ษย,น� �น จะเน"นที่��การศั'กษาถึ'ง การเจร�ญเต่�บุโต่ของอว�ยวะต่�าง ๆ ของร�างกาย แลิะศั�กยภาพต่�าง ๆ ของมีน�ษย, การเป็ลิ��ยนแป็ลิงด้�งกลิ�าว เป็�นการเป็ลิ��ยนแป็ลิงที่��เก�ด้ข'�นจาก การผสิ่มีผสิ่าน ระห้ว�างการเจร�ญเต่�บุโต่ไป็สิ่)�การมี� ว�ฒ�ภาวะ แลิะ การเร�ยนร) "
1.2 ว�ฒ�ภาวะ (Maturation)
ว�ฒ�ภาวะ ค#อ กระบุวนการของการเจร�ญเต่�บุโต่ ห้ร#อการเป็ลิ��ยนแป็ลิงในร�างกายมีน�ษย, ซึ่'�งเก�ด้ข'�นโด้ย ธุรรมีชีาต่� อย�างมี�ระบุบุระเบุ�ยบุ โด้ยไมี�เก��ยวข"องก�บุสิ่��งเร"าภายนอก ต่�วอย�างเชี�นความีพร"อมีของกลิ"ามีเน#�อ การที่�างานของต่�อมีต่�าง ๆ ซึ่'�งจะที่�าให้"เก�ด้พฤต่�กรรมี ข'�นเมี#�อถึ'งเวลิาห้น'�ง ๆพ�ฒนาการชี�ว�ต่มีน�ษย,สิ่�วนห้น'�งข'�นก�บุ ว�ฒ�ภาวะ พฤต่�กรรมีพ#�นฐานของชี�ว�ต่ เชี�น การน��ง เด้�น คลิาน การเป็ลิ�งเสิ่�ยงอ"อแอ" เป็�นว�ฒ�ภาวะที่��งสิ่��น แต่�ถึ"าเป็�นพฤต่�กรรมีที่��สิ่ลิ�บุซึ่�บุซึ่"อนมี�กจะต่"องใชี"การเร�ยนร) " ห้ร#อการฝึCกฝึนร�วมีด้"วย เชี�น การพ)ด้ด้"วยภาษาที่��สิ่ลิะสิ่ลิวย ห้ร#อการฝึCกข��จ�กรยาน การฝึCกข�บุรถึ เป็�นต่"นต่�วอย�างการศั'กษาว�ฒ�ภาวะ ที่��มี�ชี#�อเสิ่�ยงเร#�องห้น'�ง ค#อการศั'กษาเด้7กชีนเผ�า โฮิป็; (Hopi) โด้ย Dennis (1940) ซึ่'�งเด้7กชีนเผ�าน�� ถึ)กเลิ��ยง โด้ยการผ)กต่�ด้ก�บุไมี"กระด้านที่��งว�น ต่��งแต่�อาย�ป็ระมีาณ์ 7 เด้#อน โด้ยไมี�ได้"มี�การฝึCกน��ง คลิาน ห้ร#อเด้�นเลิย แต่�ห้ลิ�งจากน��นอ�ก 6 เด้#อน เมี#�อป็ลิ�อยเด้7กจากไมี"กระด้าน แลิะได้"ร�บุการฝึCกให้" น� �ง คลิาน ห้ร#อ เด้�น ที่��งน��มี�ข"อเป็ร�ยบุเที่�ยบุ พบุว�า เด้7กเผ�าน��เด้�นได้"ห้ลิ�งจากเด้7กย�โรป็ ป็ระมีาณ์ 1 เด้#อน ในขณ์ะที่��เด้7กอ�ฟิร�ก�นเด้�นได้"ก�อนเด้7กย�โรป็ ป็ระมีาณ์ 1 เด้#อนDennis สิ่ร�ป็ว�าการที่��เด้7กโฮิป็; เด้�นได้"โด้ยไมี�ต่"องฝึCกฝึน แลิะเด้7กชีนชีาต่�อ#�น ๆ เด้�นได้"ในเวลิาใกลิ"เค�ยงก�น เป็�นผลิมีาจาก ว�ฒ�ภาวะ ของเด้7กน��นเอง
1.3 การเร�ยนร) " (Learning)
การเร�ยนร) " ค#อ การเป็ลิ��ยนแป็ลิงพฤต่�กรรมีที่��มี�ผลิมีาจากป็ระสิ่บุการณ์, ห้ร#อการฝึCกห้�ด้ การเร�ยนร) "เป็�นสิ่��งจ�าเป็�นในการป็ร�บุต่�ว เพ#�อความีอย)�รอด้ ของมีน�ษย, พ�ฒนาการของมีน�ษย,ต่"องอาศั�ย การเร�ยนร) "มีาก แลิะพฤต่�กรรมีสิ่�วนให้ญ�ของมีน�ษย, เป็�นผลิมีาจาก การเร�ยนร) "มีากกว�าว�ฒ�ภาวะอย�างไรก7ต่ามีที่��ง ว�ฒ�ภาวะ แลิะ การเร�ยนร) " ต่�างก7มี�ความีจ�าเป็�นต่�อพ�ฒนาการที่��งสิ่��น การเร�ยนร) "ต่�างๆ จะด้�าเน�นไป็ไมี�ได้" ห้ร#อไมี�เก�ด้ผลิด้�เที่�าที่��ควร ถึ"าย�งไมี�ถึ'งว�ฒ�ภาวะ แต่�ถึ"าถึ'งว�ฒ�ภาวะของเด้7กแลิ"วจะที่�าให้"การเร�ยนร) "น� �นๆ จะได้"ผลิย��งข'�น ต่�วอย�างเชี�นการเร�ยนภาษา พบุว�าการที่��ให้"เด้7กเร�ยน ภาษาที่��สิ่อง ต่��งแต่�การใชี"ภาษาแรกของเด้7ก ย�งไมี�มี�ความีร) "ความีเข"าใจด้�พอน��น ไมี�ได้"ผลิด้�เที่�าที่��ควร แต่�ห้ากถึ'งว�ฒ�ภาวะแลิ"ว ไมี�มี�การฝึCกห้�ด้ ห้ร#อได้"เร�ยนร) "ในสิ่��งน��น ๆ แลิ"วค�อยไป็ฝึCกห้�ด้ในภายห้ลิ�ง ก7อาจไมี�ได้"ผลิด้�เที่�าที่��ควร เชี�นการฝึCกว�ายน��า ถึ�บุจ�กรยาน ห้ร#อ
ฝึCกใชี" กลิ"ามีเน#�อ ต่อนโต่มีากแลิ"ว อาจไมี�ได้"ผลิด้�เที่�าต่อนเป็�นเด้7ก การเร�ยนร) "ใด้ ๆ จะได้"ผลิด้�ย��งข'�น จ'งต่"องให้"เด้7กมี�ว�ฒ�ภาวะ ห้ร#อความีพร"อมี เสิ่�ยก�อน จะที่�าให้"การเร�ยนร) "น� �น ๆ ได้"ผลิด้�ย��งข'�น
1.4 กฎเกณ์ฑ์,ของพ�ฒนาการมีน�ษย,
พ�ฒนาการมีน�ษย, โด้ยที่��วไป็มี�ลิ�กษณ์ะคลิ"ายคลิ'งก�นซึ่'�งเป็�นไป็ต่ามีแบุบุแผนแลิะกฎเกณ์ฑ์,พอที่��จะสิ่ร�ป็ได้"ด้�งน��
1. พ�ฒนาการเก�ด้ข'�นอย�างมี�ที่�ศัที่าง (Development is Directional) พ�ฒนาการเก�ด้ข'�น อย�างมี� ระเบุ�ยบุแบุบุแผน มี�ที่�ศัที่างจาก ไมี�ซึ่�บุซึ่"อนไป็สิ่)� ที่��ซึ่�บุซึ่"อนกว�า จากที่ารกพ�ฒนาไป็สิ่)�ว�ยเด้7ก ว�ยร� �นแลิะว�ยผ)"ให้ญ�ในที่��สิ่�ด้ พ�ฒนาจากศั�รษะ ไป็ป็ลิายเที่"า แลิะจาก แกนกลิางของลิ�าต่�วไป็สิ่)�สิ่�วนย�อยด้�งจะเห้7นว�าเด้7กจะสิ่ามีารถึชี�นคอได้"ก�อน แลิะสิ่ามีารถึเคลิ#�อนไห้วลิ�าต่�วก�อนมี#อแลิะน��ว
2. การใชี"สิ่�วนย�อยแลิะการรวมีก�นของสิ่�วนย�อยเป็�นก�จกรรมีให้มี�ข'�นมีา (Development is Cummulative) ในการพ�ฒนาการของมีน�ษย,จะพ�ฒนาจากข��นแรกก�อนแลิ"วรวมีเป็�นก�จกรรมีข��นต่�อไป็ เชี�น ค#บุก�อนคลิาน น��งก�อนย#น แลิะย#นก�อนเด้�น เป็�นต่"น
3. พ�ฒนาการเป็�นสิ่��งต่�อเน#�องก�น (Development is Continuous) ห้มีายถึ'งพ�ฒนาการเป็�นกระบุวนการที่��เก�ด้ข'�นต่ลิอด้เวลิาค�อย ๆ เป็ลิ��ยน ต่�วอย�างเชี�น การพ)ด้พ�ฒนามีาจากการเป็ลิ�งเสิ่�ยงอ"อแอ" การงอกของฟิ8น งอกมีาต่��งแต่�อย)�ในครรภ,แต่�ป็รากฏิชี�ด้เจนต่อนอาย�ป็ระมีาณ์ 6 เด้#อน การใชี"ชี�ว�ต่ในว�ยห้น��มีสิ่าวสิ่�งผลิต่�อสิ่�ขภาพในว�ยชีรา เป็�นต่"น
4. พ�ฒนาการของเด้7กแต่�ลิะคนแต่กต่�างก�น บุางคนโต่เร7ว บุางคนโต่ชี"า บุางคนพ)ด้เร7ว บุางคนอาจเด้�นได้"เร7ว เป็�นต่"น
5. พ�ฒนาการในแต่�ลิะสิ่�วนของร�างกายของเด้7กแต่�ลิะคนอาจไมี�เที่�าก�น เด้7กคนห้น'�งอาจเต่�บุโต่เร7วมีากในชี�วง 2 ขวบุแรก จากน��นจะลิด้ลิงแลิะเจร�ญเต่�บุโต่อ�กคร��งห้น'�งในชี�วงว�ยร� �นแลิ"วจะเต่�บุโต่ชี"าจน ถึ'งว�ยผ)"ให้ญ�แลิะว�ยชีรา
6. พ�ฒนาการมี�ลิ�กษณ์ะเป็�นองค,รวมี (Development is Holistic) พ�ฒนาการไมี�ได้"เป็�นไป็อย�างแยกสิ่�วน แต่�จะพ�ฒนาไป็พร"อมี ๆ ก�น ที่��งด้"าน ร�างกาย อารมีณ์, สิ่�งคมี สิ่ต่�ป็8ญญา แลิะผลิของพ�ฒนาการก7จะเก�ด้จากป็ฏิ�สิ่�มีพ�นธุ,ของด้"านต่�าง ๆ ร�วมีก�น
คลิ�กภาพ (Personality) ความีห้มีายของบุ�คลิ�กภาพ
บุ�คลิ�กภาพ ต่รงก�บุภาษาอ�งกฤษว�า Personality มีาจากรากศั�พที่,ภาษากร�ก ค#อ Persona ( Per + Sonare) ซึ่'�งห้มีายถึ'ง Mask ที่��แป็ลิว�า ห้น"ากากที่��ต่�วลิะคร ใชี"สิ่วมีใสิ่�ใน การเลิ�นเป็�น บุที่บุาที่แต่กต่�างก�นไป็ต่ามีที่��ได้"ร �บุ
ออลิพอร,ต่ (Allport 1955) บุ�คลิ�กภาพ ห้มีายถึ'ง การจ�ด้แลิะรวบุรวมีเก��ยวก�บุระบุบุที่างร�างกายแลิะจ�ต่ใจภายในต่�วของแต่�ลิะบุ�คคลิ แต่�จะมี�การเป็ลิ��ยนแป็รอย)�เสิ่มีอ ย�งผลิให้"แต่�ลิะคนมี�การป็ร�บุต่�วต่�อสิ่��งแวด้ลิ"อมีที่��เป็�นเอกลิ�กษณ์,ไมี�ซึ่��าแบุบุใคร
ฮิ�ลิการ,ด้ (Hilgard) ได้"ให้"ความีห้มีายของบุ�คลิ�กภาพว�า ห้มีายถึ'ง ลิ�กษณ์ะสิ่�วนรวมีของบุ�คคลิ แต่�ลิะคนอ�นเป็�นแนวที่าง ในการป็ร�บุต่�ว ให้"เข"าก�บุสิ่��งแวด้ลิ"อมี ซึ่'�งแต่�ลิะคนจะมี�ร)ป็แบุบุของ การแสิ่ด้งออกที่างพฤต่�กรรมีต่�าง ๆ ก�น
เบุอร,นาร,ด้ (Bernard) ได้"ให้"ความีห้มีายของบุ�คลิ�กภาพว�า ห้มีายถึ'ง ผลิรวมีที่��งห้มีด้ของที่�าที่างร)ป็ร�างลิ�กษณ์ะที่างกาย พฤต่�กรรมีที่��แสิ่ด้งออก แนวโน"มีการกระที่�า ขอบุเขต่ความีสิ่ามีารถึที่��งที่��ซึ่�อนเร"นอย)�ภายในแลิะที่��แสิ่ด้งออกมีาให้"เห้7น
ฮิาร,ด้แมีน (Hartman) ได้"ให้"ความีห้มีายของบุ�คลิ�กภาพว�า ห้มีายถึ'ง สิ่�วนรวมีที่��งห้มีด้ที่��บุ�คคลิแสิ่ด้งออกโด้ยกร�ยาอาการ ความีน'กค�ด้ อารมีณ์, น�สิ่�ยใจคอ ความีสิ่นใจ การต่�ด้ต่�อก�บุผ)"อ#�น ต่ลิอด้จนร)ป็ร�างห้น"าต่า การแต่�งกาย แลิะความีสิ่ามีารถึในการอย)�รวมีก�บุบุ�คคลิอ#�น
โด้ยสิ่ร�ป็ บุ�คลิ�กภาพ ห้มีายถึ'ง ค�ณ์ลิ�กษณ์ะที่��เป็�นเอกลิ�กษณ์,ของแต่�ลิะบุ�คคลิ แสิ่ด้งออกโด้ยพฤต่�กรรมี ที่��บุ�คคลิน��นมี�ต่�อสิ่��งแวด้ลิ"อมี ที่��ต่นก�าลิ�งเผชี�ญอย)� แลิะพฤต่�กรรมีน��จะคงเสิ่"นคงวาพอสิ่มีควร ลิ�กษณ์ะของแบุบุแผนพฤต่�กรรมีแลิะแบุบุแผนการค�ด้ ที่��เป็�นต่�วก�าห้นด้ ลิ�กษณ์ะเฉพาะของบุ�คคลิ ในการป็ร�บุต่�วก�บุสิ่��งแวด้ลิ"อมี มีน�ษย,แต่�ลิะคนมี�บุ�คลิ�กภาพที่��แต่กต่�างก�น ไมี�มี�ใครเห้มี#อนก�นไป็ที่�กอย�าง แมี"กระที่��งพ��น"อง ห้ร#อฝึาแฝึด้ก7ต่ามี ที่��งน��เพราะมีน�ษย,แต่�ลิะคนมี�ความีพ�เศัษแลิะความีเป็�นห้น'�งในต่�วของแต่�ลิะคน (unique)
โด้ยที่��วไป็บุ�คลิ�กภาพของมีน�ษย,จะแสิ่ด้งลิ�กษณ์ะของบุ�คคลิน��น ๆ ในด้"านต่�อไป็น��
1. ความีมี�เอกลิ�กษณ์,เฉพาะต่น (Individuality) ลิ�กษณ์ะที่��ที่�าให้"คนน��นแต่กต่�างไป็จากคนอ#�น ๆ เชี�น พ)ด้จาโผงผาง, โอบุอ"อมีอาร� ห้ร#อร�กสิ่น�ก ฯลิฯ2. ความีคงเสิ่"นคงวา (Consistency) ของพฤต่�กรรมี เป็�นแนวโน"มีที่��บุ�คคลิมี�กแสิ่ด้งพฤต่�กรรมี ในร)ป็แบุบุใด้ร)ป็แบุบุห้น'�งที่�กคร��งห้ร#อบุ�อยคร��ง เชี�น บุางคนเวลิาโกรธุจะเง�ยบุไมี�ยอมีพ)ด้จา ห้ร#อบุางคนโกรธุแลิ"วชีอบุกระที่#บุเที่"า เป็�นต่"น
น�กทฤษฎ�และทฤษฎ� : บุ�คล�กภาพัค!ออะไร
ฮิ�ป็โป็เครต่�สิ่ ,ชีาวกร�ก, ศัต่วรรษที่�� 5 ก�อน คร�สิ่ต่,ศั�กราชีบุ�คลิ�กภาพมี� 4 แบุบุค#อ ฉ�นเฉ�ยว (อารมีณ์,ร"อน) ร#�นเร�ง (มี��นใจ) เศัร"าสิ่ร"อย (อารมีณ์,แป็รป็รวน) แลิะเฉ#�อยเน#อย (ต่อบุสิ่นองชี"า) อารมีณ์,เห้ลิ�าน��เก�ด้จากธุาต่�น��าในร�างกายของเราต่ามีลิ�าด้�บุค#อ น��าเห้ลิ#อง เลิ#อด้ น��าด้�ด้�า แลิะเสิ่มีห้ะ
ซึ่�กมี�นด้, ฟิรอยด้,, ชีาวออสิ่เต่ร�ย, 1856-1939
บุ�คลิ�กภาพเก�ด้จากพลิ�ง 3 อย�าง ได้"แก� อ�ด้ (id) สิ่�วนของสิ่�ญชีาต่�ญาณ์ที่��อย)�ใน จ�ต่ใต่"สิ่�าน'ก ซึ่)เป็อร,อ�โก" (superego) สิ่�วนของว�ฒนธุรรมีที่��ด้�งามี แลิะสิ่�วนย�บุย��งชี� �งใจ แลิะอ�โก" (ego)
สิ่�วนของ ต่�วฉ�น ซึ่'�งจะป็ระสิ่านอ�ด้ก�บุซึ่)เป็อร,อ�โก"ในการต่อบุสิ่นองต่�อสิ่��งเร"ารอบุต่�ว พลิ�งที่��ง” ”
สิ่ามีน�� จะข�ด้แย"งก�นต่ลิอด้เวลิา เมี#�อใด้ก7ต่ามีที่��มีน�ษย,ได้"ร�บุการต่อบุสิ่นอง ด้"านความีห้�วอย�างเต่7มีที่�� อ�ด้จะกระต่�"น ความีป็รารถึนาที่างเพศั แลิะ ความีก"าวร"าว ที่ฤษฏิ�น��เชี#�อว�า เด้7กเลิ7กมี�ความีร) "สิ่'กที่างเพศัก�บุพ�อแมี� ที่��มี�เพศัต่รงข"ามีก�บุต่น ขณ์ะเด้�ยวก�นก7เกลิ�ยด้ แลิะ กลิ�วพ�อห้ร#อแมี� เพศัเด้�ยวก�บุต่น เด้7กชีายที่��ไมี�สิ่ามีารถึห้าที่างออกให้"พลิ�งน��อย�างถึ)กต่"องอาจเป็�นที่�กข,จากป็มีอ�ด้�ป็� สิ่ (จากอ�ด้�ป็�สิ่ว�รบุ�ร�ษในต่�านานกร�ก ซึ่'�งได้"สิ่�งห้ารบุ�ด้า แลิะแต่�งานก�บุมีารด้าโด้ยไมี�ร) "มีาก�อน) เด้7กผ)"ห้ญ�งที่��มี�ป็8ญห้าน��อาจเก�ด้จากป็มีอ�เลิ7กต่รา (เร#�องจากต่�านานกร�ก เมี#�อกษ�ต่ร�ย,อากาเมีมีนอนผ)"เป็�นพระบุ�ด้าถึ)กมีเห้สิ่�ที่��นอกพระที่�ยป็ลิงพระชีนมี, อ�เลิ7กต่ราก7แก"แค"น โด้ยชี�กน�าเชีษฐาให้"สิ่�งห้ารพระมีารด้า)
อ�ลิเฟิรด้ แอด้เลิอร,, ชีาวออสิ่เต่ร�ย, 1870-1937
บุ�คลิ�กภาพค#อการด้��นรนแสิ่วงห้าป็มีเด้�น ซึ่'�งสิ่�าค�ญย��งกว�าการต่อบุสิ่นองต่�อสิ่��งเร"า พ#�นฐานที่��อย)�ในจ�ต่ใต่"สิ่�าน'กต่ามีที่ฤษฎ�ของฟิรอยด้, แอด้เลิอร,เชี#�อว�าบุ�คคลิที่��ไมี�สิ่ามีารถึเอาชีนะความีร) "สิ่'กต่��าต่"อยในว�ยเด้7กจะกลิาย เป็�นคนมี�ป็มีด้"อย สิ่�วนผ)"ให้ญ�ที่��มี�ว�ฒ�ภาวะจะชีด้เชียป็มีด้"อยของต่นด้"วยการที่�าสิ่��งที่��ด้�งามีมีากกว�า การแสิ่วงห้าอ�านาจสิ่�วนต่น
คาร,ลิ ก�สิ่ต่าฟิ จ�ง, ชีาวสิ่ว�สิ่, 1875-1961
บุ�คลิ�กภาพไมี�ได้"ถึ)กก�าห้นด้ มีาต่��งแต่�ว�ยเด้7กอย�างที่��ฟิรอยด้,ค�ด้ แต่�เป็ลิ��ยนแป็ลิงได้" ต่ลิอด้ชี�ว�ต่ จ�ต่ใต่"สิ่�าน'ก ไมี�ได้"ถึ)กครอบุง�าด้"วย แรงป็รารถึนาที่างเพศั เที่�าน��น แต่�ย�งป็ระกอบุด้"วยป็มีต่�าง ๆ ห้ร#อกลิ��มีของความีที่รงจ�าแลิะความีน'กค�ด้ ซึ่'�งเมี#�อเต่�บุโต่เป็�นผ)"ให้ญ�เราพยายามี จะผสิ่มีผสิ่านสิ่��งเห้ลิ�าน��เข"าเป็�นบุ�คลิ�กเฉพาะของต่�วเอง จ�ต่ใต่"สิ่�าน'ก น��นไมี�ได้"ห้มีายถึ'ง ความีที่รงจ�าของเราอย�างเด้�ยวเที่�าน��น แต่�ย�งรวมีถึ'ง สิ่��งที่��เป็�นลิ�กษณ์ะร�วมีของมีน�ษยชีาต่� ซึ่'�งห้มีายถึ'ง จ�ต่ใต่"สิ่�าน'กอ�นเป็�นจ�ต่ว�ญญาณ์ในกระบุวนการว�ว�ฒนาการของ“
มีน�ษยชีาต่� ซึ่'�งจะเป็ลิ��ยนแป็ลิงไป็ต่ามีโครงสิ่ร"างที่างสิ่มีองของแต่�ลิะบุ�คคลิ บุ�คลิ�กภาพของ”
คนเราอาจแบุ�งได้"เป็�นสิ่องลิ�กษณ์ะให้ญ� ๆ ค#อ บุ�คลิ�กภาพแบุบุเก7บุต่�ว แลิะ แบุบุชีอบุสิ่�งคมี
คาเรน ฮิอร,เนย, ชีาวอเมีร�ก�นเชี#�อสิ่ายเยอรมี�น, 1885-1952
บุ�คลิ�กภาพพ#�นฐานห้ลิ�อห้ลิอมีมีาจาก ความีสิ่�มีพ�นธุ,ระห้ว�างบุ�คคลิมีากกว�าแรงข�บุ ที่างชี�วภาพต่ามีแนวค�ด้ของฟิรอยด้, ความีสิ่�บุสิ่นที่างบุ�คลิ�กภาพ มี�สิ่าเห้ต่�มีาจาก การที่��คนคนน��น ใชี"ชี�ว�ต่โด้ยมี� ความีว�ต่กก�งวลิเป็�นพ#�นฐาน ซึ่'�งมี�ต่"นต่อมีาจาก ความีร) "สิ่'กถึ)กที่อด้ที่��ง แลิะ “
ชี�วยต่�วเองไมี�ได้" ในโลิกที่��ไร"ความีป็ราน�ในชี�วงว�ยเด้7ก”
กอร,ด้อน อ�ลิพอร,ต่, ชีาวอเมีร�ก�น, 1897-1967
บุ�คลิ�กภาพเก�ด้จาก การผสิ่มีผสิ่านน�สิ่�ยต่�าง ๆ ของบุ�คคลิ อ�ลิพอร,ต่ได้"รวบุรวมี ค�าศั�พที่,อ�งกฤษซึ่'�ง อธุ�บุายลิ�กษณ์ะน�สิ่�ยไว"มีากถึ'ง 18,000 ค�า
อ�ร�ค เอชี, อ�ร�คสิ่�น, ชีาวอเมีร�ก�นเชี#�อสิ่ายเยอรมี�น, 1902-1994
บุ�คลิ�กภาพ เป็�นผลิจากการพ�ฒนาการของชี�ว�ต่ที่��งห้มีด้ 8 ชี�วงว�ยต่��งแต่�ว�ยที่ารกจน ถึ'งว�ยชีรา โด้ยบุ�คคลิจะมี�ข"อข�ด้แย"งป็ระจ�าว�ย แลิะห้าที่างแก"ไขไป็ใน แต่�ลิะชี�วงว�ย ว�ธุ�แก"ข"อข�ด้แย"งของแต่�ลิะคนจะก�าห้นด้บุ�คลิ�กภาพของคนคนน��น ต่�วอย�างเชี�น ข"อข�ด้แย"ง ป็ระจ�าว�นของว�ยร� �นค#อ ฉ�นค#อใคร “ ” (ว�กฤต่การณ์,เอกลิ�กษณ์,ห้ร#อการแสิ่วงห้าต่นเอง ถึ"าแก"ข"อข�ด้แย"งน��ได้" จะที่�าให้"เขาค"นพบุ เอกลิ�กษณ์,ของต่�วเอง)
บุ�. เอฟิ. สิ่ก�นเนอร,, ชีาวอเมีร�ก�น, 1904-1990
บุ�คลิ�กภาพเป็�นผลิของพลิ�งงานภายนอกที่��สิ่ามีารถึป็ระเมี�นได้" ด้�งน��น ว�ธุ�การที่��เรา ค�ด้แลิะกระที่�า จ'งเป็ลิ��ยนแป็ลิงไป็ ต่ามีสิ่��งแวด้ลิ"อมีที่��เราควบุค�มี ในห้น�งสิ่#อชี#�อ Walden Two สิ่ก�นเนอร,ฝึ8นถึ'งด้�นแด้นในอ�ด้มีคต่� ที่��ซึ่'�ง บุ�คลิ�กภาพ ได้"ร�บุการห้ลิ�อห้ลิอมีมีาจาก การสิ่�งเสิ่ร�มีพฤต่�กรรมี ที่��พ'งป็รารถึนาอย�างเป็�นระบุบุ
อ�บุราฮิ�มี เอชี. มีาสิ่โลิว,, ชีาวอเมีร�ก�น, 1908-1970
เรา มี�เจต่จ�านงที่��จะมี�สิ่�ขภาพด้� มี�แรงกระต่�"นที่��จะเต่�บุโต่ห้ร#อที่�าให้"ศั�กยภาพของ เราเป็�นจร�ง“
ข'�นมีา เราบุรรลิ�ศั�กยภาพเต่7มีเป็F� ยมีของเราได้"ด้"วยการร) "จ�กต่�วต่นของเรา ซึ่'�งรวมีถึ'ง ”
ป็ระสิ่บุการณ์,ป็;ต่�สิ่�ขอ�นยากจะอธุ�บุาย
องค�ประกอบุของบุ�คล�กภาพัของบุ�คคล
บุ�คลิ�กภาพของบุ�คคลิป็ระกอบุข'�นด้"วยองค,ป็ระกอบุต่�าง ๆ ด้�งน��
1. ด้"านกายภาพ ห้มีายถึ'ง ร)ป็ร�างห้น"าต่า ที่รวด้ที่รง ที่�าที่าง การแต่�งกาย การเด้�น เป็�นต่"น บุ�คลิ�กภาพด้"านกายภาพ น��เป็�นสิ่��งที่��ผ)"อ#�นมีองเห้7นได้"
2. ด้"านวาจา ห้มีายถึ'ง การใชี"ถึ"อยค�า น��าเสิ่�ยง ซึ่'�งผ)"อ#�นจะร�บุร) "ได้"โด้ยการฟิ8ง ลิ�กษณ์ะต่�าง ๆ สิ่ะที่"อน บุ�คลิ�กภาพด้"านน��เชี�น การพ)ด้ไมี�เข"าห้)คน การพ)ด้จากระโชีกโฮิกฮิาก การพ)ด้จาน�าฟิ8ง เป็�นต่"น บุ�คลิ�กภาพที่างวาจาที่��ด้�ย�อมีห้มีายถึ'งการพ)ด้จาด้"วยน��าเสิ่�ยงน��มีนวลิ น�าฟิ8งเป็�นมี�ต่ร แลิะได้"สิ่าระ
3. ด้"านสิ่ต่�ป็8ญญา ห้มีายถึ'ง ความีสิ่ามีารถึที่างการค�ด้แก"ป็8ญห้า ไห้วพร�บุ ความีสิ่ามีารถึที่��จะมี� ป็ฏิ�สิ่�มีพ�นธุ,ก�บุผ)"อ#�น ได้"อย�างเห้มีาะสิ่มี ค�ด้เป็�น ร) "จ�กค�ด้ ค�ด้แก"ป็8ญห้าเฉพาะห้น"าได้"ด้� แสิ่ด้งออกห้ร#อสิ่นองต่อบุผ)"อ#�นได้"อย�าง ที่�นก�น แลิะ ที่�นกาลิ“ ” “ ”
4. ด้"านอารมีณ์, ห้มีายถึ'ง การมี�อารมีณ์,ด้� คงเสิ่"นคงวา ไมี�ว) �วามี เอาแต่�อารมีณ์, ฉ�นเฉ�ยวโกรธุง�าย ห้ร#อบุางคนมี�อารมีณ์,ร�าเร�ง มีากกว�าอารมีณ์,อ#�น ห้ร#อบุางคน เคร�ยด้ เศัร"า ข��นมี�ว ห้มี�นห้มีองอย)�เสิ่มีอ
5. ด้"านความีสิ่นใจแลิะเจต่คต่� ของแต่�ลิะคนย�อมีแต่กต่�างก�นไป็บุางคนไมี�สิ่นใจการเมี#อง ซึ่'�งบุางคนมี�ความีสิ่นใจ ห้ลิากห้ลิายไมี�สิ่นใจเพ�ยง เร#�องใด้เร#�องห้น'�งแต่�เพ�ยงอย�างเด้�ยว
6. ด้"านการป็ร�บุต่�ว มี�ผลิต่�อลิ�กษณ์ะของบุ�คลิ�กภาพ ถึ"าใชี"แบุบุที่��ด้�มี�พฤต่�กรรมีที่��เห้มีาะสิ่มี สิ่�งคมี ยอมีร�บุ จะอย)�ในสิ่�งคมี ได้"อย�างมี�ความีสิ่�ข ต่รงก�นข"ามีถึ"าป็ร�บุต่�วไมี�ด้�วางต่�วในสิ่�งคมีไมี�เห้มีาะสิ่มี ย�อมีมี� ผลิเสิ่�ยต่�อบุ�คลิ�กภาพด้"านอ#�น ๆ ไป็ด้"วย
อ�ที่ธุ�พลิของการอบุรมีเลิ��ยงด้)ที่��มี�ผลิต่�อบุ�คลิ�กภาพ
ในการอบุรมีเลิ��ยงด้)เด้7กย�อมีมี� การถึ�ายที่อด้ลิ�กษณ์ะ แลิะมีาต่รฐานต่�าง ๆ ในสิ่�งคมีให้"แก�เด้7ก โด้ยกระบุวนการเสิ่ร�มีแรงแลิะ การเร�ยนร) "โด้ยการเลิ�ยนแบุบุ เด้7กจะเลิ�ยนแบุบุพฤต่�กรรมีการแสิ่ด้งออกต่�าง ๆ ของบุ�ด้ามีารด้าห้ร#อผ)"ที่��เลิ��ยงด้) มีากกว�าที่��จะที่�าต่ามีค�าสิ่อน ด้�งน��น ที่�ศันคต่�แลิะการเป็�นต่�วแบุบุของบุ�ด้ามีารด้าต่ลิอด้จนการถึ#อต่นต่ามีแบุบุของเด้7ก มี�ผลิต่�อพ�ฒนาการที่างบุ�คลิ�กภาพ ของเด้7กเป็�นอย�างย��ง (สิ่�ภาพรรณ์ โคต่รจร�สิ่, 2542) ห้ากพ�อแมี�มี�การอบุรมีสิ่��งสิ่อนที่��ไมี�เห้มีาะสิ่มี ก7จะที่�าให้"เด้7กมี�ความีสิ่�บุสิ่น ไมี�เข"าใจ แลิะไมี�สิ่ามีารถึพ�ฒนา ต่�วแบุบุ (Image) ให้"เก�ด้ข'�นในใจต่นเองได้"สิ่มีค�ด้ อ�สิ่ระว�ฒน, (2542) พบุว�าการอบุรมีเลิ��ยงด้)ของครอบุคร�วที่��เลิ��ยงด้)แบุบุให้"ความีร�ก ความีใกลิ"ชี�ด้ ความีอบุอ��น สิ่อนให้"เป็�นคนที่��มี�เห้ต่�ผลิ ฝึCกลิ)กให้"ชี�วยต่นเอง ให้"ต่�ด้สิ่�นใจเอง โด้ยพ�อแมี�จะเป็�นผ)"ให้"ค�าแนะน�าห้ร#อที่��ป็ร'กษาน��น เป็�นป็8จจ�ยที่��มี�ผลิต่�อการพ�ฒนาลิ�กษณ์ะการเร�ยนร) "ด้"วยต่นเองของเด้7ก ในที่�านองเด้�ยวก�น การเลิ��ยงด้)ของพ�อแมี�ด้"วยที่�าที่� ห้ร#อ เจต่คต่� (attitude) ไมี�ร�กห้ร#อร�งเก�ยจ (Rejection) แลิะการร�กแลิะป็กป็>องค�"มีครองเด้7กมีากเก�นไป็ ( Overprotection) น��นมี�ผลิต่�อพฤต่�กรรมีของเด้7ก ที่��แต่กต่�างก�น เชี�น
1. การเลิ��ยงด้)ที่��ที่อด้ที่��ง กระที่�าที่าร�ณ์ ห้ร#อป็ระนามีอย�างไมี�สิ่มีควร ห้ร#อเข"มีงวด้ ด้� ลิงโที่ษเสิ่มีอ ๆ จะสิ่�งผลิต่�อพฤต่�กรรมีของลิ)ก จะเป็�นคนข��กลิ�ว ก�งวลิ มี�ป็มีด้"อยยอมีให้"คนที่��วไป็เอาร�ด้เอาเป็ร�ยบุ เพ#�อใฝึGห้าความีร�กที่��ไมี�เคยได้"ร�บุ ห้ร#อมี�พฤต่�กรรมีในที่างต่รงก�นข"ามีค#อ ก"าวร"าว ไมี�เป็�นมี�ต่รต่�อบุ�คคลิอ#�น แลิะไมี�ยอมีลิงให้"ใครเมี#�อโต่ข'�น2. แสิ่ด้งความีร�กลิ)กไมี�เที่�าก�น จะที่�าให้"เด้7กเก�ด้ความีอ�จฉาแก�งแย�งชี�งด้�ก�นระห้ว�างพ��น"อง เด้7กที่��ร) "สิ่'กว�าพ�อแมี�ไมี�ร�ก มี�กจะก�งวลิ อารมีณ์,ห้ว��นไห้วสิ่มีาธุ�เสิ่#�อมี เป็�นเด้7กด้#�อ เจ"าอารมีณ์,
แลิะเต่7มีไป็ด้"วยความีร) "สิ่'กชี�งชี�งคนอ#�น3. แสิ่ด้งความีห้�วงใย แลิะต่ามีใจเก�นขอบุเขต่ ว� �นวาย ป็รนน�บุ�ต่� คอยระมี�ด้ระว�งเก�นไป็ เด้7กจะไมี�เป็�นต่�วของต่�วเอง ไมี�ร�บุผ�ด้ชีอบุต่นเองเที่�าที่��ควร บุ�คลิ�กภาพไมี�เจร�ญสิ่มีว�ยห้ร#อมี�ว�ฒ�ภาวะต่��า4. แสิ่ด้งความีโอบุอ�"มีค�"มีครองมีากเก�นไป็อาจเต่�บุโต่เป็�นผ)"ให้ญ�ที่��เป็�นคนเป็ราะ ไมี�มี�ความีอด้ที่น มี�ความีโน"มีเอ�ยงที่��จะเป็�นโรคจ�ต่ โรคป็ระสิ่าที่ได้"พอ ๆ ก�บุเด้7กที่��ขาด้ความีร�ก
พวงที่อง น�ลิย��มี (2537) พบุว�า ผ)"ให้ญ�ในครอบุคร�วมี�บุที่บุาที่สิ่�าค�ญในการให้"การเลิ��ยงด้) อบุรมีสิ่��งสิ่อน แลิะ ถึ�ายที่อด้ว�ฒนธุรรมี ให้"ก�บุลิ)กห้ลิาน ของต่นเอง โด้ยมี� การเลิ�นแลิะของเลิ�นของเด้7กเป็�นสิ่#�อกลิางที่��ใชี"ในการถึ�ายที่อด้ ได้"ร�บุการป็ลิ)กฝึ8งจนพ�ฒนาเป็�นบุ�คลิ�กภาพของเด้7ก ค#อ ความีสิ่น�กสิ่นานร�าเร�ง ความีสิ่�มีพ�นธุ,ก�บุผ)"อ#�นความีมี�เมีต่ต่า การแข�งข�นต่ามี กต่�กาของสิ่�งคมี แลิะ ความีขย�นอด้ที่นการอบุรมีเลิ��ยงด้) น� �น พ�อแมี� แลิะผ)"ป็กครองสิ่�วนให้ญ�มี�ความีสิ่�าค�ญในการป็ลิ)กฝึ8งบุ�คลิ�กลิ�กษณ์ะต่�าง ๆ ให้"แก�เด้7ก ต่ามีแบุบุแผนของพฤต่�กรรมี สิ่��งแวด้ลิ"อมี แลิะว�ฒนธุรรมี สิ่��งสิ่�าค�ญที่��สิ่�ด้ค#อป็ฎ�สิ่�มีพ�นธุ, (Interaction) ก�บุคนแลิะสิ่��งแวด้ลิ"อมี ป็ระสิ่บุการณ์,แรกที่��เด้7กสิ่�งเกต่แลิะร�บุไว"จะมีาจากครอบุคร�ว ซึ่'�งจะพ�ฒนาไป็เป็�นความีเชี#�อ ที่�ศันคต่�แลิะบุ�คลิ�กภาพ
ซึ่�มีมีอนด้, (อ"างในศั�ร�พร ห้ลิ�มีศั�ร�วงค, 2511: 25) ศั'กษาว�ธุ�การอบุรมีเลิ��ยงด้)ที่��มี�ผลิต่�อบุ�คคลิ�กภาพของเด้7ก พบุว�า1. พ�อแมี�ที่��ป็ลิ�อยป็ลิะลิะเลิย จะที่�าให้"บุ�ต่รมี�ลิ�กษณ์ะเป็�นคนก"าวร"าว เจ"าค�ด้เจ"าแค"น ชีอบุพ)ด้ป็ด้ ห้น�โรงเร�ยน ลิ�กเลิ7กขโมียน"อย2. พ�อแมี�ที่��ป็ระคบุป็ระห้งมีบุ�ต่ร จนเก�นไป็ บุ�ต่รจะมี�ลิ�กษณ์ะเป็�นคนที่��ไมี�ให้"ความีร�วมีมี#อ พ'�งต่นเองไมี�ได้" ไมี�มี�ความีมี��นใจในต่นเอง3. พ�อแมี�ที่��มี�อ�านาจเห้น#อบุ�ต่ร บุ�ต่รจะเป็�นคนเจ"าระเบุ�ยบุ สิ่�ภาพเร�ยบุร"อย อย)�ในโอวาที่ สิ่ามีารถึป็ร�บุต่�วเข"าก�บุผ)"ให้ญ�ได้"ด้� สิ่งบุเสิ่ง��ยมี ขาด้ความีร�เร��มี4. พ�อแมี�ที่��ยอมีจ�านนต่�อบุ�ต่ร บุ�ต่รจะขาด้ความีร�บุผ�ด้ชีอบุ ไมี�อย)�ในโอวาที่ เห้7นแก�ต่�ว ด้#�อด้'ง มี�กที่�าอะไรต่ามีชีอบุใจ
ในสิ่�งคมีไที่ยน��นมี�ความีแต่กต่�างก�นต่ามีข��นที่างสิ่�งคมีของบุ�คคลิ ซึ่'�งแบุ�งเป็�น 3 ลิ�กษณ์ะ (ร�ชีน�กร เศัรษโฐ, 2523:137 - 139) ค#อ1. ครอบุคร�วชีาวไร�ชีาวนา การอบุรมีเลิ��ยงด้)ไมี�มี�พ�ธุ�ร �ต่รองพ�ถึ�พ�ถึ�นเที่�าไร ที่�าต่ามีความีสิ่ะด้วกแลิะต่ามีใจเด้7ก ค#อเมี#�อเด้7กร"องก7จะต่อบุสิ่นอง แลิะเป็�นไป็ต่ามีสิ่ถึานการณ์, เชี�น การห้ย�านมี ถึ"าเป็�นลิ)กคนเด้�ยวก7จะด้)ด้นมีไป็เร#�อย ๆ จนกว�าจะมี�น"อง การอบุรมีกร�ยามีารยาที่แลิะความีรอบุร) "มี�กสิ่อนต่ามีว�ฒนธุรรมี โด้ยให้"ความีร) "โด้ยต่รง แลิะอย)�ในวงจ�าก�ด้ของสิ่�งคมี ไมี�ว�าจะเป็�นพฤต่�กรรมี ที่�ศันคต่�แลิะค�าน�ยมี2. ครอบุคร�วเจ"านายผ)"ด้�เก�า การอบุรมีสิ่��งสิ่อน จะเข"มีงวด้พ�ถึ�พ�ถึ�น โด้ยเฉพาะกร�ยามีารยาที่ของผ)"ด้�การให้"การศั'กษาก7มี�กจะให้"ก�บุลิ)กชีายเพ#�อสิ่#บุต่ระก)ลิมี�ความีที่น�ถึนอมีเด้7กมีาก ถึ"าเป็�นห้ญ�งมี�กจะถึ)กเก7บุไว"ให้"อย)�แต่�ในบุ"าน การศั'กษาก7ได้"ร�บุน"อยกว�าชีาย สิ่�วนมีากจะให้"เร�ยนร) "เก��ยวก�บุ
การบุ"าน การเร#อน3. ครอบุคร�วชี��นกลิาง ครอบุคร�วในระด้�บุน��ถึ#อได้"ว�าเป็�นต่�วแที่นของคร�วไที่ยสิ่มี�ยให้มี�การอบุรมีมี�กจะเน"นเร#�องความีสิ่ามีารถึที่างการศั'กษาแลิะการที่�างานของเด้7ก มี�ที่�กษะในการแข�งข�นมีากกว�า 2 พวกแรก การอบุรมีจะเพ��มีความีพ�ถึ�พ�ถึ�นมีากข'�น
ด้วงเด้#อน พ�นธุ�มีนาว�น ได้"แบุ�งการอบุรมีเลิ��ยงด้)ออกเป็�น 5 แบุบุ (2521:42 - 43)
1. แบุบุมี��งอนาคต่ ห้มีายถึ'งการอบุรมีเลิ��ยงด้)ที่��สิ่ร"างน�สิ่�ย การบุ�งค�บุต่นเอง ให้"อด้ได้"รอได้" ห้ร#อเลิ#อกที่��จะไมี�ร�บุป็ระโยชีน,เลิ7กน"อยในที่�นที่� แต่�จะรอร�บุป็ระโยชีน,ที่��ย��งให้ญ�กว�าห้ร#อสิ่�าค�ญกว�า ที่��จะต่ามีมีาภายห้ลิ�ง2. แบุบุร�กสิ่น�บุสิ่น�น ห้มีายถึ'ง ลิ�กษณ์ะการป็ฏิ�บุ�ต่�ของมีารด้า ในลิ�กษณ์ะของการแสิ่ด้งความีสิ่น�ที่สิ่นมี ร�กใคร� ชี#�นชีมี สิ่นใจที่�กข,สิ่�ข ชี�วยแก"ป็8ญห้าให้"ลิ)ก3. แบุบุควบุค�มี ห้มีายถึ'ง ลิ�กษณ์ะแบุบุป็ฏิ�บุ�ต่�ของบุ�ด้ามีารด้าในลิ�กษณ์ะการออกค�าสิ่��ง แลิะควบุค�มีการกระที่�าในเร#�องต่�าง ๆ อย)�เสิ่มีอ โด้ยไมี�ยอมีป็ลิ�อยให้"ลิ)กเป็�นต่�วของต่�วของต่�วเอง4. แบุบุใชี"เห้ต่�ผลิ ห้มีายถึ'งลิ�กษณ์ะการป็ฏิ�บุ�ต่�ของบุ�ด้ามีารด้า โด้ยการอธุ�บุายเห้ต่�ผลิในขณ์ะที่��สิ่น�บุสิ่น�น แลิะห้"ามีป็รามีการกระที่�าของลิ)ก5. แบุบุลิงโที่ษที่างกายแลิะจ�ต่ ห้มีายถึ'งลิ�กษณ์ะการป็ฏิ�บุ�ต่�ของบุ�ด้ามีารด้า ในลิ�กษณ์ะที่��ลิงโที่ษลิ)กด้"วยการที่�าให้"เจ7บุต่�ว ห้ร#อการต่�เต่�ยนไมี�ให้"ความีร�ก ต่�ด้สิ่�ที่ธุ�Hต่�าง ๆ
นอกจากน�� ด้วงเด้#อน พ�นธุ�มีนาว�น (2520, 26) ได้"แบุ�งบุ�ด้ามีารด้าออกเป็�น 4 ป็ระเภที่ ต่ามี ที่�ศันคต่�ของพ�อแมี� ในการอบุรมีเลิ��ยงด้)บุ�ต่ร ค#อ1. ป็ระเภที่ร�กจนเห้ลิ�ง ห้มีายถึ'ง การเลิ��ยงด้)ที่��ให้"เด้7กเป็�นศั)นย,กลิาง เด้7กจะได้"ร�บุความีร�กแลิะการต่ามีใจอย�างมีากจนเก�นไป็ ไมี�มี�ความีร�บุผ�ด้ชีอบุห้ร#อห้น"าที่��ที่��จะป็ฏิ�บุ�ต่�ภายในบุ"าน ได้"ร�บุของ แลิะพาไป็เที่��ยวสิ่น�กสิ่นาน โด้ยไมี�มี�เห้ต่�ผลิอ�นควร2. ป็ระเภที่เข"มีงวด้ ห้มีายถึ'ง การเลิ��ยงด้)ห้ร#อคาด้ห้ว�งให้"เด้7กป็ฏิ�บุ�ต่�ต่ามีอย�างแคร�งคร�ด้ห้ากไมี�ป็ฏิ�บุ�ต่�จะถึ)กลิงโที่ษ การกระที่�ามี�กฎเกณ์ฑ์,ลิงโที่ษอย�างย�ต่�ธุรรมี คาด้ห้ว�งที่��จะให้"เด้7กมี�ความีสิ่ามีารถึเก�นธุรรมีชีาต่�3. ป็ระเภที่ลิะที่��งแลิะป็ฏิ�เสิ่ธุ ห้มีายถึ'ง การเลิ��ยงด้)ที่�าต่นเป็�นศั�ต่ร)อย�างเป็;ด้เผยก�บุเด้7กแสิ่ด้งความีโกรธุ เกลิ�ยด้ในร)ป็ของการควบุค�มี แลิะลิงโที่ษซึ่��าพ�อแมี�ย�งร) "สิ่'กว�าลิ)กของต่นเป็�นผ)"แก"ไขให้"ด้�ไมี�ได้"แลิ"ว4. ป็ระเภที่ที่ะน�ถึนอมีแบุบุไข�ในห้�น ห้มีายถึ'ง การเลิ��ยงด้)แบุบุคอยสิ่อด้สิ่�องลิ)กต่ลิอด้เวลิา โด้ยมี�ให้"เสิ่��ยงเลิย พ�อแมี�จะที่�าให้"ลิ)กที่�กอย�าง แมี"จะโต่แลิ"ว
การอบุรมีเลิ��ยงด้)ที่��มี�ผลิต่�อบุ�คลิ�กภาพของเด้7กไที่ยน��น ได้"มี�ผ)"ที่�าการว�จ�ยไว"มีากมีาย ด้�งน��
ชี)ศัร� ห้ลิ�กเพชีร (2511) พบุว�าเด้7กที่��ได้"ร �บุการอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุป็ระชีาธุ�ป็ไต่ย มี�ความีเชี#�อมี��นในต่นเองสิ่)งกว�า การเข"มีงวด้กวด้ข�นร�ชีน� ก�ต่�พรชี�ย (2515) พบุว�า เด้7กที่��ได้"ร �บุการอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุเข"มีงวด้กวด้ข�น จะที่�าให้"มี�ความีค�ด้ร�เร��มีต่��าถึ��น แพรเพชีร (2517) พบุว�าน�กเร�ยนที่��ได้"ร �บุการอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุป็ระชีาธุ�ป็ไต่ย มี�ความี
ค�ด้ร�เร��มีสิ่)งกว�า การอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุอ#�นว�กรมี กมีลิสิ่�โกศัลิ (2518) พบุว�า เด้7กที่��ได้"ร �บุการบุอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุถึ)กที่อด้ที่��ง แลิะแบุบุค�"มีครองมีากเก�นไป็ มี�ความีว�ต่กก�งวลิสิ่)งกว�าเด้7กที่��ได้"ร �บุการอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุป็ระชีาธุ�ป็ไต่ยจ�าเน�ยร ค�นธุเสิ่ว� (อ"างใน ว�กรมี กมีลิศั�โกศัลิ 2518:11) กลิ�าวว�า การเลิ��ยงด้)แบุบุให้"ความีค�"มีครองมีากเก�นไป็ โด้ยการให้"ความีร�กแลิะเอาใจใสิ่�มีากเก�นไป็ จะที่�าให้"เด้7กมี�ลิ�กษณ์ะเป็�นผ)"ต่ามี มี�กมี�ป็8ญห้าที่��ย��งยาก ไมี�มี�ความีสิ่ามีารถึในการป็ร�บุต่�ว เป็�นคนเห้7นแก�ต่�ว ซึ่�กซึ่นผ�ด้ป็กต่�โด้ยไมี�ค�าน'งถึ'งความีเสิ่�ยห้ายของผ)"อ#�น สิ่น�กโด้ยการแกลิ"งผ)"อ#�นไมี�กลิ�วใคร ชีอบุฝึGาฝึIน แลิะมี�กจะก"าวร"าวป็ระพ�นธุ, สิ่�ที่ธุาวาสิ่ (2519) พบุว�าเด้7กที่��ได้"ร �บุการอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุที่อด้ที่��ง แลิะแบุบุให้"ความีค�"มีครองมีากเก�นไป็ มี�ความีก"าวร"าวมีากกว�าเด้7กที่��ได้"ร �บุการเลิ��ยงด้)แบุบุป็ระชีาธุ�ป็ไต่ย สิ่�วนเด้7กที่��ได้"ร �บุการเลิ��ยงด้)แบุบุที่อด้ที่��งแลิะแบุบุให้"ความีค�"มีครองมีากเก�นไป็ มี�ความีก"าวร"าวไมี�ต่�างก�น แต่�แบุบุป็ระชีาธุ�ป็ไต่ยเด้7กชีายมี�แนวโน"มีก"าวร"าวมีากกว�าเด้7กห้ญ�งป็ระพ�นธุ, สิ่�ที่ธุาวาสิ่ (2519) พบุว�าเด้7กที่��ได้"ร �บุการอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุป็ระชีาธุ�ป็ไต่ย มี�ความีก"าวร"าวน"อยกว�าเด้7กที่��ได้"ร �บุการอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุที่อด้ที่��งสิ่มีาน ก�าเน�ด้ (2520) ว�จ�ยพบุว�า เด้7กที่��ได้"ร �บุการอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุป็ระชีาธุ�ป็ไต่ย ป็ร�บุต่�วได้"ด้�กว�า เด้7กที่��ได้"ร �บุการอบุรมีเลิ��ยงด้) แบุบุป็ลิ�อยป็ลิะลิะเลิยด้วงเด้#อน พ�นธุ�มีนาว�น (2521, 105) กลิ�าวว�า ผ)"ที่��ถึ)กอบุรมีเลิ��ยงแบุบุควบุค�มีมีาก จะเป็�นผ)"ที่��มี�คะแนนความีเอ#�อเฟิI� อสิ่)ง แต่�จะมี�ลิ�กษณ์ะความีเป็�นผ)"น�าต่��า มี�ว�น�ยที่างสิ่�งคมีต่��า มี�ความีสิ่ามีารถึควบุค�มีต่นเองน"อยวรรณ์งามี ร� �งพ�สิ่�ที่ธุ�พงษ, (2522) ศั'กษาพบุว�า การอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุป็ระชีาธุ�ป็ไต่ย ฐานะที่างเศัรษฐก�จ การศั'กษาของบุ�ด้ามีารด้าแลิะอาชี�พมี�ความีสิ่�มีพ�นธุ,ก�บุสิ่ต่�ป็8ญญาสิ่�มีพ�นธุ, บุ�ญเก�ด้ (2522) ว�จ�ยพบุว�า บุ�ด้ามีารด้าที่��มี�อาย� ระด้�บุการศั'กษา ฐานะที่างเศัรษฐก�จสิ่ถึานภาพการที่�างานแต่กต่�างก�น จะมี�ความีเชี#�อมี��นในการอบุรมีเลิ��ยงด้)แต่กต่�างก�นบุ�ณ์ฑ์�ต่า ศั�กด้�Hอ�ด้มี (2523) พบุว�า เด้7กที่��ได้"ร �บุการอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุป็ระชีาธุ�ป็ไต่ย จะมี�ว�น�ยในต่นเองสิ่)งสิ่�าห้ร�บุการอมีรมีเลิ��ยงด้)ต่ามีฐานะเศัรษฐก�จของครอบุคร�วน��น ได้"มี�ผ)"ว�จ�ยพบุว�าในครอบุคร�วระด้�บุสิ่)ง บุ�ด้ามีารด้าจะฝึCกสิ่�มีฤที่ธุ�Hผลิให้"แก�เด้7กมีาก เพราะต่"องการให้"เด้7กป็ระสิ่บุความีสิ่�าเร7จในชี�ว�ต่เชี�นเด้�ยวก�บุต่น (เก#�อก)ลิ ที่าสิ่�ที่ธุ�H, 2513)
ครอบุคร�วในระด้�บุกลิาง ได้"ร�บุการอบุรมีเลิ��ยงด้)ให้"ร) "จ�กพ'�งต่นเองบุ�ด้ามีารด้าจะใชี"ว�ธุ�การอ�อนโยน มี�การลิงโที่ษน"อย ที่�าให้"เด้7กเป็�นต่�วของต่�วเอง กลิ"าแสิ่ด้งออก มี�ลิ�กษณ์ะของผ)"น�า มี� �นใจในต่นเองสิ่)ง จากการศั'กษาของราศัร� เที่พห้�สิ่ด้�น ณ์ อย�ธุยา (2515) พบุว�า เด้7กที่��มีาจากครอบุคร�วระด้�บุกลิางมี�ลิ�กษณ์ะด้�งน��
มี�ความีที่ะเยอที่ะยานสิ่)งกว�าเด้7กที่��มีาจากครอบุคร�วระด้�บุต่��าเด้7กชีายมี�ความีที่ะเยอที่ะยานมีากกว�าเด้7กห้ญ�งมี�ความีสิ่นใจต่นเองมีากกว�าผ)"อ#�นต่"องการเห้7นความีเจร�ญของสิ่�งคมี มีากกว�าการเข"าไป็ชี�วยที่�าให้"สิ่�งคมีน��นเจร�ญข'�น
ครอบุคร�วระด้�บุต่��า มี�การฝึCกให้"เด้7กมี�การอด้ได้"รอได้" สิ่)งมีาก เร�ยนไมี�เก�ง ขลิาด้กลิ�ว ขาด้ความีเชี#�อมี��นในต่นเอง ร) "สิ่'กว�าต่นมี�ป็มีด้"อย ไมี�กลิ"าแสิ่ด้งออก อยากเป็ลิ��ยนแป็ลิงบุ�คคลิ�กภาพของต่นให้"ด้�ข'�น
งานว�จ�ยที่��เก��ยวก�บุลิ�กษณ์ะที่��อย)�น� �น มี�ญชีร� บุ�นนาค (2514) ได้"ว�จ�ยเก��ยวก�บุการอบุรมีเลิ��ยงด้)ของบุ�ด้ามีารด้าในเมี#องให้ญ�ก�บุต่�างจ�งห้ว�ด้ พบุว�า เด้7กในกร�งเที่พฯ มี�ความีสิ่ามีารถึเห้น#อเด้7กในต่�างจ�งห้ว�ด้ในด้"านต่�อไป็น��
1. ความีสิ่ามีารถึที่างสิ่ต่�ป็8ญญา2. ความีมี��นใจในต่นเอง3. ความีสิ่ามีารถึในการบุ�งค�บุต่นเองสิ่�วนเด้7กต่�างจ�งห้ว�ด้เห้น#อกว�าเด้7กในกร�งเที่พฯ ก7ค#อสิ่ภาพที่างอารมีณ์,
ด้วงเด้#อน พ�นธุ�มีนาว�น (2521) ได้"ให้"ข"อเสิ่นอแนะแก�ผ)"ป็กครองในการให้"การอบุรมีเลิ��ยงด้)ด้�งน��
1. ไมี�เลิ��ยงด้)แบุบุควบุค�มีมีาก ควรใชี"ว�ธุ�การที่��น��มีนวลิ แลิะลิด้ป็ร�มีาณ์การควบุค�มีเด้7กลิงบุ"าง เพ#�อให้"เด้7กไมี�ร) "สิ่'กว�า ต่นถึ)กควบุค�มีจนเก�นไป็ เป็;ด้โอกาสิ่ให้"เด้7กได้"สิ่�ารวจสิ่ภาพแวด้ลิ"อมีของต่นได้"กว"างขวางข'�น ฝึCกให้"ต่�ด้สิ่�นใจป็8ญห้าต่�าง ๆ ด้"วยต่นเอง ภายใต่"การแนะน�าของผ)"ป็กครอง มี�ใชี�ป็ลิ�อยไมี�ควบุค�มีเลิย เพราะจะที่�าให้"เด้7กขาด้ความีเชี#�อฟิ8ง ไมี�ร�บุผ�ด้ชีอบุ ขาด้สิ่มีาธุ� จ'งควรเลิ��ยงด้) ที่��ใชี"การควบุค�มีที่�มี�ป็ร�มีาณ์ป็านกลิาง จะให้"ผลิด้�ที่��สิ่�ด้2. การอบุรมีเลิ��ยงด้)แบุบุป็ระชีาธุ�ป็ไต่ย มี�ผลิต่�อความีสิ่มีบุ)รณ์,ที่างสิ่�ขภาพจ�ต่ของเด้7ก ซึ่'�งใชี"การอบุรมีแบุบุใชี"เห้ต่�ผลิ โด้ยเฉพาะ เห้ต่�ผลิที่างจร�ยธุรรมี จะมี�ลิ�กษณ์ะมี��งอนาคต่สิ่)งแลิะมี�สิ่�ขภาพจ�ต่ด้� ควรที่�าให้"เด้7กร) "สิ่'กว�าต่นได้"ร�บุความีร�กมีาก โด้ยที่�าให้"เด้7กที่ราบุว�า ในการเลิ��ยงด้)น� �น ต่นใชี"เห้ต่�ผลิมีากกว�าอารมีณ์, แลิะควรลิงโที่ษเด้7กโต่ด้"วยการลิงโที่ษที่างจ�ต่มีากกว�าการลิงโที่ษที่างกาย
ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพ เป็�นค�าอธุ�บุายของ น�กจ�ต่ว�ที่ยา เก��ยวก�บุ บุ�คลิ�กภาพ อย�างมี�ระบุบุระเบุ�ยบุ ซึ่'�งมี�ห้ลิายที่ฤษฎ�ด้"วยก�น เน#�องจาก บุ�คลิ�กภาพ มี�ลิ�กษณ์ะซึ่�บุซึ่"อน ห้ลิายแง�ห้ลิายมี�มี เจ"าของที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพ แต่�ลิะที่ฤษฎ�ต่�าง ก7อธุ�บุาย บุ�คลิ�กภาพ ในแง�มี�มีที่��ต่นสิ่นใจ แลิะเห้7นว�าสิ่�าค�ญไมี�มี�ที่ฤษฎ�ใด้ อธุ�บุายได้"ครบุถึ"วนที่��งห้มีด้ ด้�งน��น ถึ"าต่"องการความีเข"าใจเร#�อง บุ�คลิ�กภาพ โด้ยกว"างขวาง ก7ต่"องศั'กษา ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพ ห้ลิายๆ ที่ฤษฎ� ห้ร#อถึ"าต่"องการความีเข"าใจ บุ�คลิ�กภาพ บุางด้"านอย�างลิ'กซึ่'�ง เพ#�อน�าไป็ป็ระย�กต่,ใชี"ในงานบุางงานโด้ยเฉพาะ ก7ต่"องเลิ#อกศั'กษาบุางที่ฤษฎ�โด้ยลิะเอ�ยด้ ให้"สิ่อด้คลิ"องก�บุ ความีต่"องการ อย�างไรก7ต่ามี สิ่�าห้ร�บุผ)"เร �ยนจ�ต่ว�ที่ยา ความีเข"าใจเร#�อง ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพ จะชี�วยให้"มีองเห้7นที่��ง องค,ป็ระกอบุของบุ�คลิ�กภาพ ป็ระเภที่ของบุ�คลิ�กภาพ ห้ร#อ ป็ระเภที่ของคนลิ�กษณ์ะต่�างๆ รวมีที่��ง ที่��มีาของบุ�คลิ�กภาพ แลิะ การป็ร�บุเป็ลิ��ยนพ�ฒนาบุ�คลิ�กภาพ ที่�าให้"เก�ด้ ความีเข"าใจบุ�คคลิ ยอมีร�บุความีแต่กต่�างระห้ว�างบุ�คคลิ แลิะเป็�นแนวที่างใน การสิ่ร"างเสิ่ร�มีต่นเอง แลิะ ผ)"ร �วมี
ป็ฏิ�บุ�ต่�งานธุ�รก�จ ให้"มี� บุ�คลิ�กภาพ ที่��เห้มีาะสิ่มี สิ่อด้คลิ"องก�บุ งานของต่น ซึ่'�งจะชี�วยให้"ที่�างานได้"อย�างมี�ป็ระสิ่�ที่ธุ�ภาพมีากข'�น
ที่ฤษฎ�ลิ�กษณ์ะบุ�คคลิของอ�ลิพอร,ที่(Allport’s Trait Theory)
ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพ ที่��ว�าด้"วยลิ�กษณ์ะของบุ�คคลิซึ่'�งกลิ�าวถึ'งก�นที่��วไป็ ได้"แก� ที่ฤษฎ�ของกอร,ด้อลิ อ�ลิพอร,ที่ น�กจ�ต่ว�ที่ยาชีาวอเมีร�ก�น ซึ่'�งเขามี�ความีเชี#�อว�า บุ�คลิ�กภาพ ของบุ�คคลิมี�ลิ�กษณ์ะเป็�นห้น'�งเด้�ยวแลิะมี�ความีคงที่��พอสิ่มีควร เป็�นอย�างไรก7มี�กจะอย)�อย�างน��น แลิะสิ่�งผลิสิ่)�การแสิ่ด้งต่�วในภาวะต่�างๆ ของบุ�คคลิ ที่ฤษฎ�น��แบุ�งป็ระเภที่ของ บุ�คลิ�กภาพ ต่ามีลิ�กษณ์ะร�างกายของบุ�คคลิเป็�น 3 พวกค#อ
1. พวกมี�ลิ�กษณ์ะเด้�น พวกน��มี�กมี�ร�างกายสิ่)งให้ญ� ห้ร#อห้น"าต่าด้� ห้ร#อมี�ลิ�กษณ์ะเด้�นเฉพาะต่�ว ซึ่'�งอาจเป็�นน��าเสิ่�ยง ที่�าที่าง การพ)ด้ การเคลิ#�อนไห้ว ห้ร#อแมี"กระที่��งที่�าที่�ป็ฏิ�ก�ร �ยาต่�อผ)"อ#�น
2. พวกที่��มี�ลิ�กษณ์ะด้"อย พวกน��มี�กมี�ร)ป็ร�างเต่��ยห้ร#อต่�วเลิ7ก ห้น"าต่าไมี�ด้� ห้ร#อมี�ลิ�กษณ์ะบุางป็ระการที่��เป็�นป็มีด้"อยของต่น
3. พวกที่��มี�ลิ�กษณ์ะกลิาง พวกน��มี�กมี�ร�างกายธุรรมีด้าแบุบุคนสิ่�วนให้ญ�ที่��วไป็ ลิ�กษณ์ะต่�างๆ เป็�นกลิางๆ ไมี�เด้�น ไมี�ด้"อย แต่�ก7ไมี�มี�ลิ�กษณ์ะพ�เศัษที่��น�าสิ่นใจ มี�กผสิ่มีผสิ่านกลิมีกลิ#นไป็ก�บุคนสิ่�วนให้ญ�
ลิ�กษณ์ะที่��ง 3 ป็ระการด้�งกลิ�าว มี�ผลิต่�อว�ธุ�การแสิ่ด้งออกของพฤต่�กรรมีในสิ่ถึานการณ์,ต่�างๆ ต่�วอย�างเชี�น พวกมี�ป็มีด้"อย ข��อาย เมี#�อเผชี�ญสิ่ถึานการณ์,ที่��ต่"องป็รากฎต่�วในงานให้ญ� ห้ร#อต่"องกลิ�าวในที่��ป็ระชี�มี ห้ร#อพบุคนแป็ลิกห้น"า พวกน��มี�กห้ลิ�กเลิ��ยง ว�ต่กก�งวลิ ที่�าอะไรเงอะงะผ�ด้พลิาด้ แลิะแยกต่�วเอง แต่�ถึ"าเป็�นพวกมี�ลิ�กษณ์ะเด้�น ก7จะเชี#�อมี��นในต่นเอง แสิ่ด้งออกได้"โด้ยเห้มีาะสิ่มี สิ่ง�าผ�าเผย สิ่��งเห้ลิ�าน��มี�กสิ่�งผลิให้"ที่�าอะไรได้"สิ่�าเร7จ ห้ร#อเป็�นที่��ยอมีร�บุที่��วไป็ สิ่�าห้ร�บุผ)"บุร�ห้ารห้ากมี�ลิ�กษณ์ะเด้�นป็ระจ�าต่�วมี�กเป็�นป็8จจ�ยให้"งานด้�ข'�น แต่�ถึ"าขาด้ลิ�กษณ์ะเด้�นก7ต่"องใชี"ความีพยายามีมีากข'�นที่��จะสิ่ร"างความีน�าเชี#�อถึ#อ ศัร�ที่ธุา ห้ร#อห้าแนวที่างฝึCกฝึนพ�ฒนาต่นให้"มี�ความีคลิ�องต่�ว ให้"เห้มีาะสิ่มีสิ่อด้คลิ"องก�บุงานต่ามีบุที่บุาที่ห้น"าที่�� ที่��งน��เพ#�อให้"เก�ด้ความีเจร�ญก"าวห้น"าในงานที่��ที่�า
ที่ฤษฎ�พลิ�งบุ�คลิ�กภาพของฟิรอยด้, (Freud’s Psychodynamic Theory)
ซึ่�กมี�นด้, ฟิรอยด้, เป็�นจ�ต่แพที่ย,ชีาวเว�ยนนา เขาให้"ความีสิ่นใจเร#�องพ�ฒนาการที่าง บุ�คลิ�กภาพ แลิะพลิ�งแห้�ง บุ�คลิ�กภาพ ของคนเรา ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพ ของซึ่�มี�นด้,ฟิรอยด้, อธุ�บุายได้"เป็�น 2
แบุบุ ค#อ อธุ�บุายในลิ�กษณ์ะของ ที่ฤษฎ�พ�ฒนาการ แลิะ ที่ฤษฎ�พลิ�งแห้�งบุ�คลิ�กภาพ การอธุ�บุายบุ�คลิ�กภาพในแง� พลิ�งบุ�คลิ�กภาพ ฟิรอยด้, อธุ�บุายในร)ป็ของลิ�กษณ์ะของจ�ต่ แลิะ โครงสิ่ร"างของจ�ต่ เก��ยวก�บุลิ�กษณ์ะของจ�ต่ ฟิรอยด้,อธุ�บุายว�า จ�ต่ของคนเรามี� 3 ลิ�กษณ์ะ ค#อ
1. จ�ต่ร) "สิ่�าน'ก (conscious) เป็�นสิ่ภาพที่��บุ�คคลิร) "ต่�วว�าเป็�นใคร ที่�าอะไร อย)�ที่��ไห้น ฯลิฯ เป็�นจ�ต่สิ่�วนที่��ควบุค�มีให้"แสิ่ด้งพฤต่�กรรมีต่ามีห้ลิ�กเห้ต่�ผลิแลิะสิ่��งผลิ�กด้�นภายนอกต่�ว
2. จ�ต่ไร"สิ่�าน'ก (unconscious) เป็�นสิ่ภาพที่��บุ�คคลิไมี�ร) "ต่�ว บุางที่�เพราะลิ#มี เพราะเก7บุกด้ ห้ร#อเพราะไมี�ต่ระห้น�กในต่นว�ามี�สิ่��งน��นอย)� เชี�น ไมี�ร) "ต่�วว�าอ�จฉาเพ#�อน ห้ร#อลิ#มีว�าต่นเองเกลิ�ยด้บุางอย�าง
3. จ�ต่ใต่"สิ่�าน'ก (subconscious) เป็�นสิ่ภาพจ�ต่ก'�งร) "สิ่�าน'ก ถึ"าเข"ามีาในห้"วงน'กก7จะต่ระห้น�กได้" แต่�ถึ"าไมี�ค�ด้ถึ'งจ�ต่สิ่�วนน��นจะเห้มี#อนก�บุไมี�มี�ต่นเอง เชี�น อาจก�งวลิในบุางเร#�อง กลิ�วในบุางสิ่��ง โกรธุคนบุางคน
จ�ต่ที่��ง 3 ลิ�กษณ์ะด้�งกลิ�าว ชีน�ด้ไห้นมี�อ�านาจเห้น#อกว�า บุ�คคลิน��นๆ ก7มี�กจะแสิ่ด้งพฤต่�กรรมีห้น�กไป็ที่างจ�ต่สิ่�วนน��น แลิะจ�ต่ไร"สิ่�าน'กด้)จะมี�อ�ที่ธุ�พลิต่�อพฤต่�กรรมีมีากกว�าจ�ต่สิ่�วนอ#�น สิ่�วนจะแสิ่ด้งพฤต่�กรรมีออกไป็ในลิ�กษณ์ะใด้ มี�กข'�นก�บุโครงสิ่ร"างของจ�ต่ ซึ่'�งมี� 3 สิ่�วนด้"วยก�น ได้"แก� อ�ด้ (id) อ�โก" (ego) แลิะซึ่�ป็เป็อร,อ�โก" (super ego) ค�าว�า อ�ด้ เป็�นพ#�นฐาน“ ”
ด้��งเด้�มีของบุ�คคลิ เชี�น ความีอยาก ต่�ณ์ห้า ความีต่"องการ ความีป็Gาเถึ#�อน อ�นถึ#อเป็�นธุรรมีชีาต่�แที่"ๆ ย�งไมี�ได้"ข�ด้เกลิา อ�โก" เป็�นพลิ�งสิ่�วนที่��จะพยายามี ห้าที่างต่อบุสิ่นอง ความี“ ”
ต่"องการของอ�ด้ แลิะ ซึ่�ป็เป็อร,อ�โก" เป็�นพลิ�งที่��คอยควบุค�มี อ�โก" ให้"อ�โก" ห้าห้นที่างที่��เห้มีาะ“ ”
สิ่มีที่��สิ่�ด้ในการสิ่นองความีต่"องการของ อ�ด้ โด้ยเห้น��ยวร��งให้"ที่�าอะไรอย)�ในกรอบุป็ระเพณ์� ถึ)กเห้ต่�ถึ)กผลิให้"ค�าน'งถึ'งความีผ�ด้ชีอบุชี��วด้� ค�ณ์ธุรรมี แลิะสิ่�งคมีที่��แวด้ลิ"อมี
ความีเข"าใจ บุ�คลิ�กภาพ ต่ามีที่ฤษฎ�พลิ�งบุ�คลิ�กภาพน�� ชี�วยให้"ผ)"บุร�ห้ารเก�ด้ความีเข"าใจต่นเอง เข"าใจเพ#�อนร�วมีงานได้"ในห้ลิายลิ�กษณ์ะ เป็�นแนวที่างให้"ร) "จ�กควบุค�มีป็ระค�บุป็ระคองต่นเองให้"มี�สิ่ต่� ย� �งค�ด้ ไมี�อย)�ไต่"อ�านาจครอบุง�าของธุรรมีชีาต่�แที่"ๆ ที่��ย�งมี�ได้"ข�ด้เกลิามีากไป็ ซึ่'�งถึ"าที่�าได้" ก7จ�ด้เป็�นสิ่�วนห้น'�งของ การพ�ฒนาบุ�คลิ�กภาพ แลิะ พ�ฒนาต่น ให้"พร"อมีต่�อการที่�างานอย�างมี�ป็ระสิ่�ที่ธุ�ภาพ
น�กจ�ต่ว�ที่ยาชีาวอ�งกฤษอ�กที่�านห้น'�งชี#�อ สิ่จJวต่ ได้มีอนด้, (Stuart Dimond) บุอกว�า บุ�คลิ�กภาพ เป็�นห้น"าที่��แลิะการที่�างานของสิ่มีอง ซึ่'�งเห้มี#อนก�บุที่ฤษฎ�ของ ฮิานสิ่, ไอเซึ่นก,(Hans Eysenck's theory) ที่��ว�า บุ�คลิ�กภาพ ถึ)กก�าห้นด้ด้"วยพ�นธุ�กรรมี เห้มี#อนก�บุ ลิายน��วมี#อที่��จะมี�ลิายต่�าง ๆ ห้ร#อ รอยห้ย�กในสิ่มีองก7จะถึ)กก�าห้นด้โด้ย พ�นธุ�กรรมีเชี�นก�นบุ�คลิ�กภาพ โด้ยที่��วไป็ของคนเรา ต่ามีที่ฤษฎ�ของได้มีอนด้,จะมี� 8 ป็ระเภที่ด้"วยก�น
ป็ระเภที่แรก ค#อ พวกที่��ชีอบุมีอง ชีอบุด้) (Visualist)
ป็ระเภที่ที่�� 2 ค#อ พวกชีอบุฟิ8ง (Audist)
ป็ระเภที่ที่�� 3 ค#อ พวกที่��ชีอบุย��วยวน (Sexist)
ป็ระเภที่ที่�� 4 ค#อ พวกชีอบุมี�ก�จกรรมีอย)�ต่ลิอด้เวลิา (Motorist)
ป็ระเภที่ที่�� 5 ค#อ พวกที่��ชีอบุพ)ด้ ชี�านาญเร#�องภาษา (Linguist)
ป็ระเภที่ที่�� 6 ค#อ พวกที่��ชีอบุเก��ยวก�บุร)ป็ร�าง จ�นต่นาการ ภาพพจน, (Spacist)
ป็ระเภที่ที่�� 7 ค#อ พวกที่��ชีอบุแสิ่ด้งความีร) "สิ่'ก พวกมี�อารมีณ์,ห้ลิงให้ลิ (Emotionist) แลิะ ป็ระเภที่ที่�� 8 ค#อ พวกก"าวร"าว พวกที่��ชีอบุป็ระสิ่านงา ชีอบุที่ะเลิาะ (Aggressist)
ในขณ์ะที่��ที่ฤษฎ�ของแมีคเคร (McCrae's theory) แลิะที่ฤษฎ�ของคอสิ่ต่า (Costa's
theory) ให้"ค�าน�ยามีของ บุ�คลิ�กภาพ ต่�าง ๆ ด้�งน�� ค#อ
กลิ��มีที่�� 1 เป็�นพวกป็ระสิ่าที่ ก�งวลิต่ลิอด้เวลิา ไมี�มี�ความีมี��นใจ เป็�นคนที่��มี�ความีร�บุผ�ด้ชีอบุสิ่)ง เป็�นคนร) "สิ่'กผ�ด้บุ�อย ๆ (Neuroticism)
กลิ��มีที่�� 2 เป็�นพวกที่��ชีอบุพ)ด้ชีอบุค�ย ชีอบุสิ่�งคมี ร�กสิ่น�ก มี�อารมีณ์,ร�กใคร�ง�าย ๆ (Extraversion) กลิ��มีที่�� 3 เป็�นพวกที่��กลิ"า ชีอบุแสิ่ด้งออก มี�จ�นต่นาการ ภาพพจน, (Openness)
กลิ��มีที่�� 4 เป็�นพวกที่��ร) "จ�กเห้7นอกเห้7นใจ ด้)อบุอ� �น น�าไว"ใจ ให้"ความีร�วมีมี#อ (Agreeboldness) แลิะกลิ��มีที่�� 5 เป็�นพวกที่��เชี#�อใจได้" ที่�าอะไรมี�จ�ด้มี��งห้มีาย มี�ค�ณ์ธุรรมี จร�ยธุรรมี มี�ความีร�บุผ�ด้ชีอบุ (Conscientiousness)
จอห้,น บุร�กก,สิ่ (John Briggs) บุอกว�าความีค�ด้สิ่ร"างสิ่รรค,จร�ง ๆ แลิ"ว ค#อ ความีร) "สิ่'กที่��เพ"อฝึ8น แลิะย�งชี��อ�กว�าคนที่��เราเร�ยกว�าอ�จฉร�ยะ ห้ร#อ จ�เน�ยสิ่ (genius) ซึ่'�งมีาจากค�าลิะต่�น แป็ลิว�า ว�ญญาณ์ (spirit) ก7ค#อ คนที่��ร) "จ�กความีสิ่ามีารถึของต่�วเอง แลิะสิ่ามีารถึน�า ความีสิ่ามีารถึของต่�วเองไป็สิ่)�ว�สิ่�ยที่�ศัน,แลิะการป็ฏิ�บุ�ต่�ได้" เป็�นคนย#ด้ห้ย��น ใจกว"าง แลิะมี�ความีต่"านที่านต่�อสิ่��งแวด้ลิ"อมีที่��ไมี�ด้�ได้"มี�ค�ากลิ�าวไว"ว�า บุ�คคลิที่��มี�ความีค�ด้ร�เร��มีสิ่ร"างสิ่รรค,จะมี�ค�ณ์สิ่มีบุ�ต่� 2 อย�างอย)�ในต่�วเอง ค#อ จะเป็�นคนค�อนข"างเง�ยบุ ๆ ค�อนข"างลิ"าสิ่มี�ย แลิะอน�ร�กษ,น�ยมี ในขณ์ะเด้�ยวก�นจะเป็�นคนที่��บุ"าบุ��นมีากกว�าคนที่��วไป็ อย�างไรก7ต่ามีข"อสิ่�นน�ษฐานน��ย�งไมี�มี�การพ�สิ่)จน,อย�างแน�ชี�ด้
โด้ยสิ่ร�ป็ พ�นธุ�กรรมี สิ่��งแวด้ลิ"อมีมี�สิ่�วนเก��ยวข"องก�บุการพ�ฒนา บุ�คลิ�กภาพ รวมีถึ'งความีสิ่ามีารถึพ�เศัษของเรา สิ่��งสิ่�าค�ญอย�างห้น'�ง ของ บุ�คลิ�กภาพ ที่��ด้� ค#อ ความีสิ่ามีารถึที่��จะเอาข"อมี)ลิที่�กอย�างที่��มี�อย)�มีาชี�วยในการต่�ด้สิ่�นใจ แลิะชี�วยให้"แสิ่ด้งออกได้"อย�างเห้มีาะสิ่มี เป็�นที่��ยอมีร�บุของสิ่�งคมี
ธุรรมีชีาต่�ของมีน�ษย, Human nature
ความีต่"องการของมีน�ษย, Human Needs
ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพ
ที่ฤษฎ�ว�เคราะห้,องค,ป็ระกอบุ ( Factor Analytic Theory ) ของเรย,มีอนด้, บุ� แคที่เที่ลิลิ,
ที่ฤษฎ�จ�ต่ว�ที่ยามีาน�ษยว�ที่ยา (Humanistic Theory) ที่ฤษฎ�มีน�ษยน�ยมีของคาร, โรเจอร,สิ่ ที่ฤษฎ�การเลิ#อกอาชี�พของฮิอลิแลินด้,
ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพแนวค�ด้จ�ต่ว�เคราะห้, (Psychodynamic Theories)
ที่ฤษฎ�จ�ต่ว�เคราะห้,ของฟิรอยด้, ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพของ Erikson ห้ร#อ ที่ฤษฎ�จ�ต่สิ่�งคมี ( Psychosocial Theory
of Personality )
ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพกลิ��มีลิ�กษณ์ะน�สิ่�ย (Traits Theory of Personality) แนวค�ด้น��อธุ�บุายบุ�คลิ�กภาพบุ�คคลิว�า ป็ระกอบุไป็ด้"วยมี�ต่�ห้ลิาย ๆ อย�าง ลิ�กษณ์ะ (Trait) แต่�ลิ�กษณ์ะจะแสิ่ด้งค�ณ์สิ่มีบุ�ต่�ห้ร#อ ค�ณ์ภาพ (Characteristics) ที่��แต่�ลิะคนมี�มีากกว�าบุ�คคลิอ#�น ๆ ห้ร#อน"อยกว�า คนอ#�น ๆ เชี�น ความีก"าวร"าว ชีอบุพ'�งพ�งผ)"อ#�น ห้ร#อการมีองว�าต่นเองมี�ป็มีด้"อย ความีเฉ#�อยชีา ความีเข"มีแข7ง อ�อนแอ ฯลิฯ
ที่ฤษฎ�อ�ป็น�สิ่�ยของกอร,ด้อน ออลิพอร,ต่ ที่ฤษฎ�ของ Karen Horney ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพของ Adler
แนวค�ด้ที่ฤษฎ�กลิ��มีลิ�กษณ์ะแบุ�งป็ระเภที่บุ�คลิ�กภาพ (Type Theory of Personality)
ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพต่ามีแนวความีค�ด้ของเชีลิด้�น ( Sheldon’s Theory ) ที่ฤษฎ�บุ�คลิ�กภาพของคาร, จ� จ�ง ( Carl G. Jung Theory ) ที่ฤษฏิ� Myers-Briggs Type Indicator (MBTI)
การ�บุร) "เก��ยวก�บุต่นเอง Perception ธุรรมีชีาต่�ของมีน�ษย,พ�ฒนาการของมีน�ษย, Development Theories การเร�ยนร) "ก�บุบุ�คลิ�กภาพ
ว�ธุ�การป็ร�บุป็ร�งบุ�คลิ�กภาพ
การป็ร�บุป็ร�งบุ�คลิ�กภาพภายใน การป็ร�บุป็ร�งบุ�คลิ�กภาพภายนอก
การป็ร�บุป็ร�งบุ�คลิ�กภาพข��นพ#�นฐาน : การด้)แลิร�างกาย, การแต่�งกาย, ก�ร�ยามีารยาที่, การย#น, การเด้�น, การน��ง, การพ)ด้จา, การร�บุป็ระที่านอาห้าร
การสิ่ร"างเสิ่ร�มีบุ�คลิ�กภาพมีารยาที่ Etiquette
Speechบุ�คลิ�กภาพก�บุควมีสิ่�าเร7จมีโนภาพแห้�งต่น (Self-Concept)
Self DevelopmentSelf EfficacySelf ImageThe Six Pillars of Self Esteem