เพลงชาติ�ไทย สิ่��งสิ่ะท�อนการสิ่ร�างความเป็�นชาติ�ไทยThai National Anthem: The reflections

on Thais national building

เจร�ญพงศ์� พรหมศ์รนั�กศึ�กษาระดั�บปร ญญาโท หลั�กสู�ตรศึ ลัปศึาสูตร�มหาบ�ณฑิ ต สูาขา

ความข�ดัแย้ งแลัะสู�นัต ศึ�กษาสูถาบ�นัสู�นัต ศึ�กษา มหาว ทย้าลั�ย้สูงขลัานัคร นัทร� ว ทย้าเขตหาดัใหญ%

Jarernpong.p@psu.ac.th

บทค ดย"อ บทความนั&'ม&ว�ตถ(ประสูงค�เพื่*+ออธิ บาย้พื่�ฒนัาการของมโนัท�ศึนั�ความเป/นัไทย้ ผ่%านัการว เคราะห�เพื่ลังชาต โดัย้ใช ว ธิ&ว เคราะห�เช งประว�ต ศึาสูตร� (Historical approach) ร%วมก�บการว เคราะห�เนั*'อหา (Content analysis) ของเพื่ลังชาต แลัะบร บทแวดัลั อมในัการสูร างเพื่ลังชาต ในัแต%ลัะย้(คสูม�ย้ ผ่ลัการศึ�กษาพื่บว%า มโนัท�ศึนั�ความเป/นัไทย้ไดั ปร�บเปลั&+ย้นัลั�กษณะสู3าค�ญจากการม&มโนัท�ศึนั�เช งพื่ห(ลั�กษณ�-พื่ห(ว�ฒนัธิรรม เป/นัการม&มโนัท�ศึนั�เช งเอกลั�กษณ�-เอกว�ฒนัธิรรม โดัย้สูอดัคลั องก�บการสูร างเพื่ลังชาต ในัแต%ลัะย้(คสูม�ย้

ค#าสิ่#าค ญ เพื่ลังชาต ไทย้, การสูร างค(ณลั�กษณะของชาต , สู +งประดั ษฐ์�ทางว�ฒนัธิรรมการเม*อง,

พื่ห(ว�ฒนัธิรรม, เอกว�ฒนัธิรรม

Abstract This paper is proposes to describe the Thais conceptual through Thai National Anthem analysis. The methodology of this study is Historical approach and Content analysis of Thai National

1

Anthem invented and context of these invented times. The study found Thais conceptual has changed theme from multi-cultural concept to mono-cultural and consist with Thai National Anthem invented in each era.

Keyword Thai National Anthem, National character building, Cultural Invention, Multi-cultural, Mono-cultural

บทน#า ประเทศึไทย้ในัลั�กษณะท&+เป/นัอย้�%ท(กว�นันั&' เป/นัผ่ลัจากการบ�รณาการอ3านัาจการปกครองเม*+อกว%าร อย้ป6ท&+แลั ว ในัร�ชสูม�ย้ของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระจ(ลัจอมเกลั าเจ าอย้�%ห�ว ร�ชกาลัท&+ 5 ดั วย้การปฏิ ร�ปการปกครองแลัะการบร หารราชการแผ่%นัดั นัจากร�ปแบบเดั มซึ่�+งเป/นัการสูมย้อมทางอ3านัาจระหว%างชนัช�'นัปกครอง หร*อเร&ย้กว%าระบบก นัเม*อง ท&+เจ าเม*องประเทศึราชท�'งหลัาย้ต%างก7ม&อ3านัาจสู ทธิ ขาดัในัแว%นัแคว นัของตนั แลัะการสูวาม ภั�กดั ;ม&ความหมาย้เพื่&ย้งการถวาย้ความจงร�กภั�กดั&ต%อราชสู3านั�กกร(งเทพื่ในัเช งสู�ญลั�กษณ� พื่ร อมก�บค3าสู�ญญาว%าจะให ความช%วย้เหลั*อย้ามเก ดัศึ�กสูงครามข�'นั มาเป/นัการปกครองร�ปแบบใหม% ท&+ราชสู3านั�กกร(งเทพื่เข ามาม&บทบาทในัการปกครองห�วเม*องท�'งหลัาย้ภัาย้ในัราชอาณาจ�กรสูย้ามโดัย้ตรง พื่ร อมก�บการเก ดัข�'นัของระบบราชการแบบใหม%ท&+จะเป/นักลัไกของอ3านัาจร�ฐ์อ�นัม&ประสู ทธิ ภัาพื่ การก3าหนัดัการบร หารราชการสู%วนัภั�ม ภัาค ดั วย้การจ�ดัต�'งมณฑิลัต%าง ๆ แลัะให ม&ข าหลัวงเป/นัผ่� ดั�แลัปกครองโดัย้ร�บผ่ ดัชอบข�'นัตรงต%อราชสู3านั�กกร(งเทพื่ ตลัอดัจนัการเร +มก3าหนัดัป=กป=นัเขตแดันัแลัะการท3าแผ่นัท&+เพื่*+อก3าหนัดัพื่รมแดันัของอธิ ปไตย้แห%งราชอาณาจ�กรสูย้ามให ม&ความช�ดัเจนั เป/นัต นั (ชาญว ทย้� เกษตรศึ ร (แปลั), 2552)

2

ผ่ลัจากการปฏิ ร�ปการปกครองดั�งกลั%าวค*อ การสูามารถรวมศึ�นัย้�กลัางทางการเม*องการปกครองเข าสู�%จ(ดัศึ�นัย้�กลัาง ซึ่�+งก7ค*อราชสู3านั�กกร(งเทพื่ซึ่�+งม&พื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระจ(ลัจอมเกลั าเจ าอย้�%ห�วทรงเป/นัพื่ระประม(ขท&+ม&ราชเดัชแลัะสู ทธิ ;ขาดัต%อราชการท�'งปวงภัาย้ในัราชอาณาจ�กรของพื่ระองค� นั�บเป/นัคร�'งแรกท&+สูย้ามม&การปกครองดั วย้ระบบสูมบ�รณาญาสู ทธิ ราชย้�แลัะสูามารถบ�รณาภัาพื่อ3านัาจอธิ ปไตย้เหนั*อดั นัแดันัแห%งราชอาณาจ�กรสูย้ามท�'งมวลัไว ไดั แลัะนั�บเป/นัจ(ดัเร +มต นัของการเป/นัร�ฐ์สูม�ย้ใหม%ของสูย้ามประเทศึ ซึ่�+งเก ดัพื่ร อมก�บการสูร างอ3านัาจร�ฐ์แลัะการสูร างชาต ของชนัช�'นันั3าชาวไทย้ในัราชสู3านั�กกร(งเทพื่ (เช%นั การจ�ดัต�'งกองท�พื่ประจ3าการ การก3าหนัดัมาตรฐ์านัการศึ�กษาจากสู%วนักลัาง แลัะการก3าหนัดัมาตรฐ์านัแลัะแผ่%อ3านัาจดั านัการศึาลัไปท�+วอาณาเขตของประเทศึ เป/นัต นั) แลัะท&+ม&ความสู3าค�ญอย้%างย้ +ง ค*อ การสูถาปนัาความม�+นัคงเหนั*อดั นัแดันัสูย้ามซึ่�+งเป/นัสู +งท&+สู3าค�ญอย้%างย้ +งในัการร�กษาเอกราชของประเทศึสูย้ามซึ่�+งถ�กค(กคามจากอ3านัาจจ�กรวรรดั นั ย้มในัขณะนั�'นั (ลั ข ต ธิ&รเวค นั, 2541 แลัะ สู(จ ตต� วงษ�เทศึ, 2551)

ต%อมาเม*+อว�นัศึ(กร�ท&+ 24 ม ถ(นัาย้นั พื่.ศึ. 2475 เก ดัการเปลั&+ย้นัแปลังการปกครองจากระบอบราชาธิ ปไตย้แบบสูมบ�รณาญาสู ทธิ ราชย้� มาเป/นัการปกครองแบบประชาธิ ปไตย้อ�นัม&พื่ระมหากษ�ตร ย้�เป/นัประม(ข คณะราษฎร�ในัฐ์านัะผ่� ก%อการไดั สูร างสู�ญลั�กษณ�ทางการเม*องหลัาย้ประการเพื่*+อแสูดังถ�งการเร +มต นัของร�ปแบบการปกครองใหม% เช%นั การสูร างความสู3าค�ญให แก%ร�ฐ์ธิรรมนั�ญ (ซึ่�+งถ*อเป/นัสู%วนัหนั�+งของอ(ดัมการณ�ทางการเม*องแบบลั�ทธิ ร�ฐ์ธิรรมนั�ญ เช%นั การสูร างอนั(สูาวร&ย้�ประชาธิ ปไตย้ โดัย้ให เป/นัท&+ประดั ษฐ์านัของร�ฐ์ธิรรมนั�ญท&+เป/นัสูม(ดัใบลัานัขนัาดัใหญ% วางอย้�%บนัพื่านัแว%นัฟ้@าขนัาดัใหญ% บนัอนั(สูาวร&ย้�ขนัาดัใหญ%ท&+ต� 'งอย้�%บนัวงเว&ย้นัท&+ต องข�บรถเข าเว&ย้นัรอบในัพื่*'นัท&+สู3าค�ญ ค*อบร เวณท องสูนัามหลัวง หร*อการก3าหนัดัให ม&ว�นัเฉลั มฉลัองร�ฐ์ธิรรมนั�ญ 10 ธิ�นัวาคม ของท(ก

3

ป6 เป/นัต นั) การสูร างอนั(สูาวร&ย้�ระลั�กถ�งหลั�กปกครองท�'ง 6 ประการ1 (เช%นั อนั(สูาวร&ย้�หลั�ก 4 ท&+เขตบางเขนั กร(งเทพื่มหานัคร) ตลัอดัจนังานัสูถาป=ตย้กรรมในัย้(คดั�งกลั%าว ท&+พื่ย้าย้ามเปลั&+ย้นัแปลังจากหนั าจ�+วทรงไทย้ เป/นัลั�กษณะอ*+นั ๆ (ชาตร& ประก ตนันัทการ, 2550)

ต%อจากนั�'นัในัสูม�ย้ของนัาย้กร�ฐ์มนัตร&จอมพื่ลั ป. พื่ บ�ลัสูงคราม (แปลัก ข&ตสู�งคะ) ย้(คท&+จดัจ3าก�นัไดั ดั วย้ค3าขว�ญท&+ว%า เช*+อผ่� นั3า ชาต “

พื่ นัภั�ย้ ” ท%ามกลัางสูถานัการณ�ทางการเม*องท&+เพื่ +งผ่%านัพื่ นัการเปลั&+ย้นัแปลังจากโลักของราชอาณาจ�กรใหญ%นั อย้มากมาย้ภัาย้ใต การครอบง3าของประเทศึจ�กรวรรดั นั ย้ม เป/นัโลักท&+ม&การเปลั&+ย้นัแปลังระบอบการปกครองของหลัาย้ ๆ ประเทศึ ไม%ว%าจะเป/นัการเปลั&+ย้นัแปลังจากราชอาณาจ�กรสู�%สูาธิารณร�ฐ์ การรวมประเทศึเลั7ก ๆ ก�นัเข าเป/นัประเทศึใหญ% แลัะการเก ดัประเทศึมหาอ3านัาจใหม% การลั%มสูลัาย้ของราชวงศึ�ซึ่าร�แห%งร�สูเซึ่&ย้อ�นันั3าไปสู�%การเก ดัข�'นัของร�ฐ์บาลัคอมม วนั สูต�อ�นัสู%งผ่ลัให ประเทศึต%าง ๆ ในัอนั(ภั�ม ภัาคเอเช&ย้เหนั*อถ�กรวบรวมจ�ดัต�'งเป/นัสูหภัาพื่โซึ่เว&ย้ต ประเทศึเย้อรมนั& อ ตาลั& ญ&+ป(Bนั ไดั รวมต�วก�นัในันัามว%า AXIS (ศึ�พื่ท�บ�ญญ�ต ของไทย้ค*อ อ�กษะ หมาย้ถ�ง เพื่ลัา หร*อ แกนั) แลัะเร +มดั3าเนั นันัโย้บาย้ชาต นั ย้ม ในัขณะท&+สูหราชอาณาจ�กรบร เตนัใหญ%แลัะสูาธิารณร�ฐ์ฝร�+งเศึสู ไดั พื่ นัผ่%านัย้(คท&+

1 หลั�ก 6 ประการของคณะราษฏิร�ท&+ประกาศึเม*+อคร�'งเปลั&+ย้นัแปลังการปกครองประเทศึ ม&ดั�งนั&' 1. จะต องร�กษาความเป/นัเอกราชท�'งหลัาย้ เช%นั เอกราชในับ านัเม*อง ในัทางศึาลั ในัทางเศึรษฐ์ก จของประเทศึไว ให ม� +นัคง 2. จะร�กษาความปลัอดัภั�ย้ในัประเทศึ ให การประท(ษร าย้ต%อก�นัลัดันั อย้ลังให มาก 3. จะต องบ3าร(งความสูมบ�รณ�ของราษฎรในัทางเศึรษฐ์ก จไทย้ ร�ฐ์บาลัใหม% จะพื่ย้าย้ามหางานัให ราษฎรท3าโดัย้เต7มความสูามารถ จะร%างโครงการเศึรษฐ์ก จแห%งชาต ไม%ปลั%อย้ให ราษฎรอดัอย้าก 4. จะต องให ราษฎรไดั ม&สู ทธิ เสูมอภัาคก�นั (ไม%ใช%ให พื่วกเจ าม&สู ทธิ ย้ +งกว%าราษฎรเช%นัท&+เป/นัอย้�%) 5. จะต องให ราษฎรไดั ม&เสูร&ภัาพื่ ม&ความเป/นัอ สูสูระ เม*+อเสูร&ภัาพื่นั&'ไม%ข�ดัต%อหลั�ก 4 ประการ ดั�งกลั%าวแลั วข างต นั 6. จะต องให ม&การศึ�กษาอย้%างเต7มท&+แก%ราษฎร

4

ร( %งเร*องท&+สู(ดัในัฐ์านัะประเทศึเจ าอาณานั คม สูหร�ฐ์อเมร กาซึ่�+งถ*อเป/นัประเทศึเก ดัใหม%ก3าลั�งประสูบความสู3าเร7จในัการสูร างประเทศึแลัะเร +มม&บทบาทในัเวท&โลักมากข�'นัท(กท& (ชาญว ทย้� เกษตรศึ ร , 2549)

โดัย้บร บทของโลักท&+ม&การแพื่ร%กระจาย้ของลั�ทธิ ชาต นั ย้มท&+เนั นัการสูร างความเข มแข7งแลัะความเป/นัหนั�+งเดั&ย้วในัชาต การเก ดัข�'นัของลั�ทธิ ฟ้าสูซึ่ สูต� (Fascism) ท&+เนั นัความเข มแข7งของผ่� นั3าตลัอดัจนัความม&ระเบ&ย้บว นั�ย้สูม�ครสูมานัสูาม�คค&ของคนัในัชาต การเก ดัข�'นัของประเทศึจ�กรวรรดั นั ย้มใหม%เช%นัญ&+ป(Bนั รวมถ�งสูถานัการณ�สูงครามท&+ก3าลั�งเก ดัข�'นัอย้%างคร(กร( %นัท�'งในัภัาคพื่*'นัย้(โรปแลัะเอเช&ย้บ�รพื่า เหลั%านั&'ไดั สู%งผ่ลัต%อการดั3าเนั นันัโย้บาย้ต%าง ๆ ของประเทศึไทย้ในัขณะนั�'นั โดัย้เฉพื่าะอย้%างย้ +งการก3าหนัดับทบาทความเป/นัไทย้แลัะคนัไทย้แลัะการสูร างสู�ญลั�กษณ�แห%งความเป/นัชาต ไทย้ข�'นัอย้%างมากมาย้ แลัะหนั�+งในัสู +งสู3าค�ญท&+สู(ดัซึ่�+งไดั ร�บการสูถาปนัาในัขณะนั�'นัแลัะย้�งใช คงใช ไดั มาจนัถ�งท(กว�นันั&'อย้%างเข มแข7งแลัะศึ�กดั ;สู ทธิ ;คงทนั ก7ค*อ เพื่ลังชาต ไทย้ความเป็�นมาของเพลงป็ระจ#าชาติ�ไทย ก"อนจะมาเป็�นเพลงชาติ�ไทยในป็&จจ'บ น เพื่ลังชาต (National Anthem) หมาย้ถ�งเพื่ลังประจ3าชาต เป/นัเพื่ลังท&+แสูดังถ�งฐ์านัะทางการเม*องว%าเป/นัประเทศึเอกราช เพื่ราะประเทศึใดั ๆ หากตกเป/นัเม*องข�'นัของประเทศึอ*+นัก7จ3าเป/นัต องใช เพื่ลังประจ3าชาต ของประเทศึผ่� ปกครองมาเป/นัเพื่ลังชาต ของตนั เช%นัเดั&ย้วก�บในัย้(คของการลั%าอาณานั คม ท&+เพื่ลัง God Save the

Queen เป/นัเพื่ลังท&+ดั�งกระห�+มไปท�+วท�'งดั นัแดันัอาณานั คมของอ�งกฤษไปท�+วโลัก นัอกจากนั&'ย้�งเป/นัสู�ญลั�กษณ�หร*อเคร*+องหมาย้ประจ3าชาต แลัะแสูดังถ�งว�ฒนัธิรรมของผ่� คนัชนัในัชาต ตลัอดัจนัการสูร างสู3านั�กความเป/นัชาต แลัะความเป/นัพื่&+นั องม ตรร%วมชาต ให เก ดัข�'นัก�บปวงชนัคนัในัชาต (สู(กร& เจร ญสู(ข, 2532 แลัะ สู(พื่จนั� มานัะลั�ภันัเจร ญ, 2545)

5

ดั วย้เหต(นั&'เพื่ลังชาต จ�งหมาย้ถ�งเพื่ลังท&+ชาต นั�'นั ๆ ใช เพื่*+อแสูดังถ�งความม&ต�วตนัอ�นันั%าภัาคภั�ม ใจของชาต นั�'นั ๆ เนั*'อร องแลัะท3านัองของเพื่ลังชาต ไทย้ฉบ�บป=จจ(บ�นันั�'นั ไดั ร�บการประกาศึร�บรองอย้%างเป/นัทางการเม*+อว�นัท&+ 10 ธิ�นัวาคม พื่.ศึ.

2482 อย้%างไรก7ดั& ก%อนัป6ดั�งกลั%าว ประเทศึไทย้ (หร*อสูย้ามก%อนัการเปลั&+ย้นัช*+อประเทศึในั พื่.ศึ. 2482) เคย้ใช เพื่ลังต%าง ๆ ในัฐ์านัะของเพื่ลังประจ3าชาต มาก%อนัท�'งอย้%างเป/นัทางการแลัะไม%เป/นัทางการ สู3าหร�บบทความนั&' ไดั แบ%งช%วงเวลัาพื่�ฒนัาการของเพื่ลังประจ3าชาต ไทย้แลัะเพื่ลังประจ3าชาต สูย้ามรวมถ�งเพื่ลังท&+ม&สูถานัะใกลั เค&ย้งก�นัเป/นั 3 ช%วง ไดั แก% 1.) สูม�ย้ก%อนัสูมบ�รณาญาสู ทธิ ราชย้� 2 2.) สูม�ย้สูมบ�รณาญาสู ทธิ ราชย้� 3.) ย้(คเปลั&+ย้นัแปลังการปกครอง

ว�ว ฒนาการของเพลงชาติ�สิ่ม ยก"อนสิ่มบ)รณาญาสิ่�ทธิ�ราชย� ไม%ม&หลั�กฐ์านัท&+ช&'ช�ดัว%า สูย้ามไดั ม&เพื่ลังประจ3าชาต ของตนัเองมาต�'งแต%สูม�ย้ใดั หร*ออาจจะกลั%าวอ&กนั�ย้หนั�+งไดั ว%า สูย้ามในักาลัก%อนัไม%ไดั ม&แนัวค ดัท&+จะประดั ษฐ์�เพื่ลังชาต แม ว%าในัขณะนั�'นั ชาต ก�บพื่ระมหากษ�ตร ย้�จะเป/นัสู +งเดั&ย้วก�นัแลัะในัการเสูดั7จพื่ระราชดั3าเนั นัออกมาว%าราชการ หร*อท&+เร&ย้กว%า เสูดั7จท องพื่ระโรง จะม&วงดันัตร&ป6+ พื่าทย้�“ ”

บรรเลังท(กคร�'งก7ตาม แต%ก7ไม%ไดั ม&ความสู3าค�ญจนักระท�+งกลั%าวไดั ว%า เพื่ลังเหลั%านั�'นัเป/นัเพื่ลังชาต

2 ในัการศึ�กษานั&'ไดั แย้กว ธิ&การปกครองแบบราชาธิ ปไตย้ของสูย้ามเป/นัสูองลั�กษณะค*อ สูมบ�รณาญาสู ทธิ ราชย้� ก�บ เทวราชย้� (ในัลั�กษณะอธิ ราช) โดัย้แย้กแย้ะดั วย้สู ทธิ ;ขาดัในัการปกครองประเทศึว%า อย้�%ท&+ชนัช�'นักษ�ตร ย้�เพื่&ย้งผ่� เดั&ย้วหร*อไม% ซึ่�+งสู3าหร�บสูย้ามนั�'นั ก%อนัหนั าการปฏิ ร�ปการปกครองในั พื่.ศึ.2436 นั�'นั กษ�ตร ย้�จะปกครองประเทศึโดัย้การแบ%งสูรรอ3านัาจระหว%างข(นันัางช�'นัผ่� ใหญ% (เช%นั ตระก�ลับ(นันัาค อมาตย้ก(ลั สู งหเสูนั&ย้� แลัะ ณ บางช าง เป/นัต นั) แลัะเหลั%าราชาธิ ราชต%าง ๆ (เช%นั เจ าเม*องประเทศึราช ห�วเม*องมลัาย้� ห�วเม*องลัานันัาลัานัช าง) เป/นัต นั แลัะเร&ย้กลั�กษณะของอ3านัาจเช%นันั&'ว%า อ3านัาจอธิ ราช “ ”(Suzerainty)

6

จนักระท�+งในัร�ชสูม�ย้ของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระพื่(ทธิเลั ศึหลั านัภัาลั�ย้พื่ระองค�ไดั ทรงพื่ระกร(ณาโปรดัเกลั าให วงมโหร&บรรเลังเพื่ลัง พื่ระสู(บ นั เม*+อพื่ระองค�เสูดั7จลังว%าราชการ ณ ท องพื่ระโรง หร*อเม*+อ“ ”

เสูดั7จพื่ระราชดั3าเนั นัไป ณ ท&+ใดั เพื่ลังนั&'เลั%าสู*บต%อก�นัมาว%า เม*+อพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระพื่(ทธิเลั ศึหลั านัภัาลั�ย้ ร�ชกาลัท&+ 2 ทรงซึ่อสูามสูาย้ค�%พื่ระห�ตถ� ช*+อซึ่อสูาย้ฟ้@าฟ้าดั ก7เสูดั7จเข าท&+พื่ระบรรทม ทรงพื่ระสู(บ นั (ฝ=นั) ว%า พื่ระองค�ไดั เสูดั7จพื่ระราชดั3าเนั นัไปในัสูถานัท&+แห%งหนั�+ง ซึ่�+งสูวย้งามมากไม%ม&ท&+แห%งใดัในัโลักเสูมอเหม*อนั ขณะนั�'นัไดั ทอดัพื่ระเนัตรเห7นัดัวงจ�นัทร�ค%อย้ ๆ ลัอย้เลั*+อนัเข ามาใกลั พื่ระองค�ท&ลัะนั อย้ ๆ แลัะสูาย้แสูงสูว%างไปท�+วบร เวณ ท�นัใดันั�'นัก7ปรากฏิเสู&ย้งท พื่ย้ดันัตร&แว%วก�งวานัหวานัไพื่เราะเสูนัาะพื่ระกรรณ (ห�) พื่ระองค�ทรงประท�บสูดั�บเสู&ย้งดันัตร&ดั วย้ความเพื่ลั ดัเพื่ลั นัพื่ระราชหฤท�ย้ จนัดั วย้จ�นัทร�ค%อย้ ๆ ลัอย้เลั*+อนัห%างออกไปพื่ร อม ๆ ก�บสู3าเนั&ย้งท พื่ย้�ดันัตร&ท&+จางหาย้ไปดั วย้ จนัพื่ลั�นัหมดัเสู&ย้งพื่ระองค�ไดั เสูดั7จต*+นับรรทม แต%สู3าเนั&ย้งดันัตร&ในัพื่ระสู(บ นัย้�งคงแว%วก�งวานัในัโสูตประสูาทอย้�% จ�งโปรดัให เจ าพื่นั�กงานัดันัตร&เข ามาต%อเพื่ลังนั�'นัไว พื่ระองค�พื่ระราชทานันัามเพื่ลังนั&'ว%า บ(หลั�นัลัอย้เลั*+อนั “ ” (บ(หลั�นั หมาย้ถ�ง ดัวงจ�นัทร�) หร*อท&+ร� จ�กก�นัท�+วไปในัช*+อว%า เพื่ลังพื่ระสู(บ นั “ ” (สู(กร& เจร ญสู(ข, 2530)

ต%อมาในัร�ชสูม�ย้ของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระจอมเกลั าเจ าอย้�%ห�ว ร�ชกาลัท&+ 4 พื่ระองค�ไดั ปฏิ ร�ปประเพื่ณ&แลัะการบร หารราชการแผ่%นัดั นัในัดั านัต%าง ๆ ของประเทศึให ม&ความท�นัสูม�ย้ตามแบบอย้%างของประเทศึตะว�นัตก ท�'งนั&'เพื่*+อร�กษาฐ์านัะความเป/นัชาต เอกราชท&+ม&ความเป/นัอารย้ะเอาไว หนั�+งในัการดั3าเนั นัการหลัาย้ ๆ อย้%างนั�+นัก7ค*อ การปฏิ ร�ปกองท�พื่ให ม&ความท�นัสูม�ย้มากย้ +งข�'นั ดั วย้การฝEกทหารโดัย้อาศึ�ย้แบบแผ่นัการฝEกของประเทศึอ�งกฤษ ซึ่�+งผ่� ฝEก3 ไดั นั3าเอาเพื่ลัง

3 ผ่� ผ่�กในัท&+นั&'ค*อ ร อย้เอกโทม�สู นั7อกซึ่� (Thomas George Knox) ซึ่�+งเข ามาในัสูย้ามสูม�ย้ร�ชกาลัท&+ 4 แลัะต%อมาไดั เป/นักงสู(ลัอ�งกฤษประจ3าสูย้ามในัช%วงร�ชกาลัท&+ 5 ม&ภัรรย้าเป/นัคนัไทย้ ช*+อปรางม&บ(ตรสูาวช*+อแฟ้นันั&+ซึ่�+งไดั สูมรสูก�บพื่ระปร&ชากลัการ (สู3าอาง อมาตย้ก(ลั) อ�นันั3ามาสู�%ความย้อกย้ อนัแลัะคดั&อ�นัลั*อลั�+นัของสู�งคมสูย้ามในัเวลัาต%อมา ก�บ ร อย้เอกอ มเปย้�

7

God Save the Queen มาใช ในัการฝEกแถวทหารดั วย้ แลัะไดั ใช เพื่ลังดั�งกลั%าวในัฐ์านัะเพื่ลังเก&ย้รต ย้ศึถวาย้ความเคารพื่ต%อพื่ระมหากษ�ตร ย้�ของกองทหารไทย้ระหว%างป6 พื่.ศึ.2395 จนักระท�+งป6 พื่.ศึ.2414 แลัะเร&ย้กว%าเพื่ลังดั�งกลั%าวว%าเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม& จนักระท�+ง พื่ระย้าศึร&สู(นัทรโวหาร (นั อย้ อาจารย้างก�ร) ไดั ประพื่�นัธิ�เนั*'อร องโดัย้ใช ท3านัองเพื่ลัง God Save the Queen แลั วให ช*+อว%า เพื่ลังจอมราชจงเจร ญ ซึ่�+งม&เนั*'อร องดั�งนั&'

เพลงจอมราชจงเจร�ญความสู(ขสูมบ�ต ท�'งบร วารเจร ญพื่ลัะปฏิ ภัาณผ่%องแผ่ ว

จงย้*นัพื่ระชนัมานันั�บร อย้ป6แฮม&พื่ระเก&ย้รต เพื่ร ศึแพื่ร วเลั%ห�เพื่&'ย้งจ�นัทร

ว�ว ฒนาการของเพลงชาติ�สิ่ม ยสิ่มบ)รณาญาสิ่�ทธิ�ราชย� เพื่ลังจอมราชจงเจร ญแลัะเพื่ลัง God Save the Queen

ย้�งคงถ�กใช ในัฐ์านัะของเพื่ลังถวาย้ความเคารพื่ต%อพื่ระมหากษ�ตร ย้� จนักระท�+งถ�งร�ชสูม�ย้ของพื่ระบาทเดั7จพื่ระจ(ลัจอมเกลั าเจ าอย้�%ห�ว ร�ชกาลัท&+ 5 ก7ย้�งคงใช เพื่ลังนั&'ในัฐ์านัะเพื่ลังถวาย้ความเคารพื่อย้�% จนักระท�+งเม*+อพื่ระองค�เสูดั7จประพื่าสูสู งคโปร�เม*+อ พื่.ศึ. 2414 ซึ่�+งในัขณะนั�'นัเป/นัอาณานั คมของสูหราชอาณาจ�กร กองทหารดั(ร ย้างค�สู งคโปร�ไดั ใช เพื่ลัง God Save the Queen ถวาย้ความเคารพื่ ท�'งต%อพื่ระองค�แลัะผ่� แทนัอาณานั คม จากเหต(การณ�ดั�งกลั%าว ท3าให พื่ระองค�ตระหนั�กถ�งความจ3าเป/นัท&+จะต องม&เพื่ลังท&+ใช สู3าหร�บบรรเลังถวาย้ความเคารพื่ต%อพื่ระมหากษ�ตร ย้�แห%งราชอาณาจ�กรสูย้ามเป/นัการเฉพื่าะ ท�'งนั&' เพื่*+อแสูดังถ�งความเป/นัชาต เอกราช คร�'นั

(impey) ซึ่�+งไดั อย้�%ในัสูย้ามในัระย้ะเวลัาสู�'นั ๆ แลัะออกนัอกประเทศึไปในัช%วงร�ชกาลัท&+ 4

นั�+นัเอง สู3าหร�บข อม�ลัโดัย้ลัะเอ&ย้ดั ขอให ดั� สู(พื่จนั� มานัะลั�ภันัเจร ญ, 2545: 137 ท&+อ างข อความในัหนั�งสู*อพื่ มพื่�สูย้ามร&โปสู ตอร& (The Siam Repository)

8

พื่ระองค�เสูดั7จนั ว�ต พื่ระนัคร จ�งทรงเร&ย้กคร�ดันัตร&ไทย้4มาปร�กษาเพื่*+อหาบทเพื่ลังไทย้เพื่*+อท&+จะมาแทนัเพื่ลัง God Save the Queen

โดัย้ใช เป/นัเพื่ลังค3านั�บถวาย้ความเคารพื่ แลัะแสูดังถ�งความเป/นัเพื่ลังประจ3าชาต ดั วย้ ในัขณะนั�'นัเหลั%าคร�เพื่ลังไดั ถวาย้ความเห7นัให ใช เพื่ลังพื่ระสู(บ นั แลัะเร&ย้กว%าเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม& (สู(กร& เจร ญสู(ข, 2532) เพื่ลังพื่ระสู(บ นั ถ�กใช ในัลั�กษณะของเพื่ลังถวาย้ความเคารพื่แลัะเพื่ลังประจ3าชาต ท&+บรรเลังในัโอกาสูต%าง ๆ ท�'งในัแง%ของราชพื่ ธิ&แลัะร�ฐ์พื่ ธิ&ระหว%างป6 พื่.ศึ.2414 ถ�งป6 พื่.ศึ.2431 ต%อมาในัป6 พื่.ศึ.2431

ไดั ม&การเปลั&+ย้นัแปลังท3านัองเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม&ใหม%โดัย้การประพื่�นัธิ�ท3านัองโดัย้ ปโย้ตร� สูช�โรสูก&' (Pyotr Schurovsky) แลัะประพื่�นัธิ�เนั*'อร องโดัย้ สูมเดั7จพื่ระเจ าบรมวงศึ�เธิอ เจ าฟ้@าจ ตรเจร ญ กรมพื่ระย้านัร ศึรานั(ว�ต วงศึ� แลัะใช มาจนักระท�+งป=จจ(บ�นั5 (สู(กร& เจร ญสู(ข, 2530)

เพลงสิ่รรเสิ่ร�ญพระบารม, (ฉบ บป็ร บป็ร'งโดยร ชกาลท,� 6)

ข าวรพื่(ทธิเจ า เอามโนัแลัะศึ ระกรานันับพื่ระภั�ม บาลั บ(ญดั เรก

เอกบรมจ�กร นั พื่ระสูย้าม นัทร�พื่ระย้ศึย้ +งย้ง เย้7นัศึ ระเพื่ราะพื่ระบร บาลั

ผ่ลัพื่ระค(ณ ธิ ร�กษา ปวงประชาเป/นัสู(ขศึานัต�ขอบ�นัดัาลั ธิ ประสูงค�ใดั

จงสูฤษดั ;ดั�ง หว�งวรหฤท�ย้

4 ราย้ช*+อคร�ดันัตร&ไทย้ ประกอบดั วย้ คร�มรกฎ พื่ระประดั ษฐ์�ไพื่เราะ (คร�ม&แขก) แลัะพื่ระเสูนัาะดั(ร ย้างค� (ข(นัเณร)5 อย้%างไรก7ดั& เนั*'อร องของเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม&ม&การเปลั&+ย้นัแปลังสู3าหร�บผ่� ร องแต%ลัะกลั(%ม (เช%นั ผ่� หญ ง ทหาร นั�กเร&ย้นั เป/นัต นั) โดัย้คร�'งสู(ดัท าย้เป/นัแก ไขของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระมงก(ฎเกลั าเจ าอย้�%ห�ว ร�ชกาลัท&+ 6 สู%วนัท3านัองนั�'นั แม จะม&การเร&ย้บเร&ย้งเสู&ย้งประสูานัใหม%เพื่*+อให เหมาะสูมก�บเคร*+องเลั%นัแต%ลัะประเภัท แต%โดัย้หลั�กแลั ว ไม%เปลั&+ย้นัแปลัง ดั� สู(กร& เจร ญสู(ข, 2530: 76-79

9

ดั(จถวาย้ช�ย้ ชโย้

ว�ว ฒนาการของเพลงชาติ�สิ่ม ยเป็ล,�ยนแป็ลงการป็กครองจนถึ1งป็&จจ'บ น ดั วย้ความค ดัท&+จะเปลั&+ย้นัแปลังการปกครองจากระบอบสูมบ�รณาญาสู ทธิ ราชย้�มาเป/นัระบอบประชาธิ ปไตย้ คณะผ่� ต องการเปลั&+ย้นัแปลังการปกครองในัขณะนั�'นัต�'งใจท&+จะใช เพื่ลังเป/นัสู*+อเสูร มสูร างแลัะตอกย้3'าลั�ทธิ การเม*องแบบประชาธิ ปไตย้ให ก�บประชาชนั ดั วย้การสูร างเพื่ลังชาต ข�'นัมาใหม%แทนัเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม& โดัย้ให เหต(ผ่ลัว%าเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม& เป/นัเพื่ลังของพื่ระมหากษ�ตร ย้� สู%วนัเพื่ลังชาต เป/นัเพื่ลังของประชาชนั (สู(กร& เจร ญสู(ข, 2532)

ในัช%วงปลัาย้ของ พื่.ศึ. 2474 นัาวาตร& หลัวงเทศึกลัก จ (กลัาง โรจนัเสูนัา) หนั�+งในัคณะผ่� ต องการเปลั&+ย้นัแปลังการปกครองไดั ทาบทามให พื่ระเจนัดั(ร ย้างค� (ปGต วาทย้ะกร6) ดั3าเนั นัการประพื่�นัธิ�ท3านัองเพื่ลังชาต ฉบ�บใหม%โดัย้ขอให เพื่ลังชาต ดั�งกลั%าวม&ลั�กษณะปลั(กใจเหม*อนัเพื่ลัง La Marseillaise ซึ่�+งเป/นัเพื่ลังท&+ทหารฝร�+งเศึสูใช ในัช%วงของการปฏิ ว�ต แลัะลั มลั างระบอบกษ�ตร ย้�เม*+อ พื่.ศึ. 2332

(ค.ศึ. 1789) แลัะย้�งใช เป/นัเพื่ลังชาต ของสูาธิารณร�ฐ์ฝร�+งเศึสูมาจนัถ�งป=จจ(บ�นัอ&กดั วย้ ในัคร�'งแรกนั�'นั พื่ระเจนัดั(ร ย้างค�ไดั ปฏิ เสูธิท&+จะประพื่�นัธิ�เพื่ลัง โดัย้ให เหต(ผ่ลัว%า ไม%ม&ความจ3าเป/นัท&+จะต องม&เพื่ลังในัลั�กษณะดั�งกลั%าวเนั*+องจากในัขณะนั�'นัประเทศึสูย้ามม&เพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม&เป/นัเพื่ลังชาต ของประเทศึอย้�%แลั ว อย้%างไรก7ดั& หลัวงเทศึกลัก จ ไดั ขอร องซึ่3'าโดัย้ให เหต(ผ่ลัว%า ชาต ต%าง ๆ เขาม&เพื่ลังประจ3าชาต อย้�%หลัาย้บท “

6 พื่ระเจนัดั(ร ย้างค� (ปGต วาทย้ะกร) เป/นับ(ตรของ Jacob Feit คร�ดันัตร&เช*'อชาต เย้อรม�นั สู�ญชาต อเมร ก�นั ซึ่�+งเข ามาร�บราชการเป/นัคร�ดันัตร&ในักองมหาดัเลั7กว�งหลัวงในัสูม�ย้ร�ชกาลัท&+ 5 ก�บ นัางทองอย้�% เช*'อชาต มอญ สู�ญชาต ไทย้ ช*+อเดั มของพื่ระเจนัดั(ร ย้างค� ค*อ Peter

Feit ไดั ร�บพื่ระราชทานันัามสูก(ลั วาทย้ะกร เม*+อว�นัท&+ 9 ก�นัย้าย้นั พื่.ศึ. 2460 แลัะเปลั&+ย้นัช*+อจากป6เตอร�เป/นัปGต ในัเวลัาต%อมา

10

เช%นัเพื่ลังธิง เพื่ลังราชนัาว& เพื่ลังทหารบกแลัะเพื่ลังอ*+นั ๆ อ&กมากมาย้ ใคร%อย้ากจะให ไทย้เราม&เพื่ลังปลั(กใจเพื่ +มเต มข�'นัไว อ&กบ าง เพื่ราะ เพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม&นั�'นัเป/นัเพื่ลังของพื่ระมหากษ�ตร ย้� แต%เพื่ลังสู3าหร�บประชาชนันั�'นัเราหาม&ไม%” แต%พื่ระเจนัดั(ร ย้างค�ก7ปฏิ เสูธิการประพื่�นัธิ�ท3านัองเพื่ลังชาต สู3าหร�บประชาชนัตามแนัวค ดัของคณะผ่� ก%อการ โดัย้ให เหต(ผ่ลัในัท าย้ท&+สู(ดัว%า ไม%สูามารถประพื่�นัธิ�เพื่ลังดั�งกลั%าวไดั เนั*+องจากไม%ใช%ค3าสู�+งของทางราชการ ต%อมาในัว�นัท&+ 24 ม ถ(นัาย้นั พื่.ศึ. 2475 คณะผ่� ก%อการเปลั&+ย้นัแปลังการปกครองในันัามคณะราษฏิร�ไดั ท3าการอภั ว�ฒนั�การปกครองสูย้ามจากระบอบการปกครองแบบสูมบ�รณาญาสู ทธิ ราชย้�มาเป/นัระบอบประชาธิ ปไตย้ท&+พื่ระมหากษ�ตร ย้�อย้�%ภัาย้ใต กฎหมาย้ร�ฐ์ธิรรมนั�ญ (หร*อท&+ใช ค3าว%า ระบอบประชาธิ ปไตย้อ�นัม&พื่ระมหากษ�ตร ย้�เป/นัประม(ข ในัป=จจ(บ�นันั&') ในัว�นัดั�งกลั%าวปรากฏิว%า เจ าพื่ระย้าธิรรมศึ�กดั ;มนัตร& (สูนั�+นั เทพื่ห�สูดั นั ณ อย้(ธิย้า) ไดั แต%งเนั*'อร องเพื่ลังหนั�+งให แก%คณะผ่� ก%อการ โดัย้อาศึ�ย้ท3านัองเพื่ลังมหาช�ย้ แลัะใช ช*+อเพื่ลังว%า เพื่ลังชาต มหาช�ย้ เพื่*+อใช ข�บร องแลัะบรรเลังปลั(กเร าใจประชาชนัให เก ดัความร�กชาต แลัะความสูาม�คค&ในัระหว%างท&+ม&การเปลั&+ย้นัแปลังทางการเม*อง โดัย้ม&เนั*'อร องดั�งนั&'

เพลงชาติ�มหาช ยสูย้ามอย้�%ค�%ฟ้@าอย้%าสูงสู�ย้ เพื่ราะชาต ไทย้เป/นัไทย้ไปท(กเม*+อ

ชาวสูย้ามนั3าสูย้ามเหม*อนันั3าเร*อ ผ่%านัแก%งเกาะเพื่ราะเพื่*+อชาต พื่ นัภั�ย้เราร%วมใจร%วมร�กสูนั�บสูนั(นั วางธิรรมนั�ญสูถาปนัาพื่าราใหม%

ย้กสูย้ามย้ +งย้งธิ3ารงไทย้ ให คงไทย้ตราบสู 'นัดั นัฟ้@า

หลั�งจากว�นัเปลั&+ย้นัแปลังการปกครอง 5 ว�นั ค*อ ว�นัท&+ 28

ม ถ(นัาย้นั พื่.ศึ. 2475 หลัวงเทศึกลัก จไดั กลั�บไปขอร องให พื่ระเจนัดั(ร ย้างค�ประพื่�นัธิ�ท3านัองเพื่ลังดั�งกลั%าวอ&กคร�'ง ซึ่�+งในัคร�'งนั&' เหต(ผ่ลัต%าง ๆ ท&+พื่ระเจนัดั(ร ย้างค�ไดั ใช เพื่*+อบ%าย้เบ&+ย้งท&+จะไม%ประพื่�นัธิ�เพื่ลังชาต ฉบ�บประชาชนัไม%สูามารถใช ไดั ต%อไป จ�งไดั ตอบตกลังแม ไม%เต7มใจนั�ก

11

โดัย้ม&เง*+อนัไขค*อ ขอเวลัาสู3าหร�บการประพื่�นัธิ�ท3านัองเพื่ลังดั�งกลั%าว 7

ว�นัแลัะขอให ปกปGดันัามผ่� ประพื่�นัธิ�เพื่ลังดั�งกลั%าวดั วย้ หลั�งจากเวลัาผ่%านัไป 7 ว�นัพื่ระเจนัดั(ร ย้างค�ไดั สู%งมอบท3านัองเพื่ลังท&+ประพื่�นัธิ�ข�'นัใหม%ให แก%คณะผ่� ก%อการ แลัะม&การทดัลัองบรรเลังโดัย้วงดั(ร ย้างค�ทหารเร*อ ในัว�นัท&+ 7 กรกฎาคม พื่.ศึ. 2475 แลัะม&หนั�งสู*อพื่ มพื่�ลังข%าวเร*+องเพื่ลังชาต ใหม%อ&กดั วย้7 ต%อจากนั�'นัจ�งไดั ม&การมอบหมาย้ให ข(นัว จ ตรมาตรา (สูง%า กาญจนัาคพื่�นัธิ�) เป/นัผ่� ประพื่�นัธิ�ค3าร องเพื่ลังชาต ให เข าก�บท3านัองของพื่ระเจนัดั(ร ย้างค�เป/นัฉบ�บแรก ซึ่�+งม&ค3าร องอย้�% 2 บท ดั�งนั&'

เพลงชาติ�สิ่ยาม (พ.ศ์. 2475-2477)

บทท,� 1แผ่%นัดั นัสูย้ามนัามประเท*องว%าเม*องทอง ไทย้เข าครองต�'งประเทศึเขต

ต�แดันัสูง%าสู*บชาต ไทย้ดั�กดั3าบรรพื่�โบราณลังมา ร%วมร�กษาเอกราชชนัชาต ไทย้

บางสูม�ย้ศึ�ตร�จ�%มารบ ไทย้สูมทบสูวนัท�พื่เข าข�บไลั%ตะลั(ย้เลั*อดัหมาย้ม(%งผ่ดั(งไผ่ท สูย้ามสูม�ย้บ(ราณรอดัตลัอดัมา

บทท,� 2อ�นัดั นัสูย้ามค*อว%าเนั*'อของเช*'อไทย้ นั3'าร นัไหลัค*อว%าเลั*อดัของเช*'อข า

เอกราชค*อกระดั�กท&+เราบ�ชา เราจะสูาม�คค&ร%วมม&ใจย้�ดัอ3านัาจก(มสู ทธิ ;อ สูระเสูร& ใครย้3+าย้&เราจะไม%ลัะให

เอาเลั*อดัลั างให สู 'นัแผ่%นัดั นัของไทย้ สูถาปนัาสูย้ามให เช ดัช�ย้ชโย้

7 หนั�งสู*อพื่ มพื่�เลั%มดั�งกลั%าวค*อ ศึร&กร(ง ฉบ�บว�นัท&+ 8 กรกฎาคม พื่.ศึ.2475 ซึ่�+งไดั ลังความเห7นัช*+นัชมท3านัองเพื่ลังชาต ฉบ�บใหม%ว%า ไพื่เราะค�กค�กนั%าฟ้=ง“ ...กะท�ดัร�ดั ” พื่ร อมท�'งแจ งช*+อผ่� ประพื่�นัธิ�ค*อพื่ระเจนัดั(ร ย้างค� อ�นัเป/นัเหต(ให ถ�กปลัดัจากราชการในัเวลัาต%อมา แต%ไดั เข าร�บราชการใหม% โดัย้ไดั ร�บเง นัเดั*อนัเพื่&ย้งคร�+งเดั&ย้วจากอ�ตราเง นัเดั*อนัเก%า ดั� สู(กร& เจร ญสู(ข, 2532: 20, 40-45

12

ต%อมาในัป6 พื่.ศึ. 2477 พื่ระเจ าวรวงศึ�เธิอ พื่ระองค�เจ าวรรณไวทย้ากร กรมหม*+นันัราธิ ปพื่งศึ�ประพื่�นัธิ� ไดั แก ไขเนั*'อร องบางสู%วนั แลัะใช เป/นัเพื่ลังชาต สูย้ามต�'งแต% พื่.ศึ. 2477 – 2482 ดั�งนั&'

เพลงชาติ�สิ่ยาม (พ.ศ์. 2477-2482)

บทท,� 1แผ่%นัดั นัสูย้ามนัามประเท*องว%าเม*องทอง ไทย้เข าครองต�'งประเทศึเขต

ต�แดันัสูง%าสู*บชาต ไทย้ดั�กดั3าบรรพื่�โบราณลังมา ร%วมร�กษาสูาม�คค&ทว&ไทย้

บางสูม�ย้ศึ�ตร�จ�%โจมต& ไทย้พื่ลั&ช&ว ตร%วมรวมร(กไลั%เข าลั(ย้เลั*อดัหมาย้ม(%งผ่ดั(งไผ่ท สูย้ามสูม�ย้โบราณรอดัตลัอดัมา

บทท,� 2อ�นัดั นัสูย้ามค*อว%าเนั*'อของเช*'อไทย้ นั3'าร นัไหลัค*อว%าเลั*อดัของเช*'อข า

เอกราชค*อเจดั&ย้�ท&+เราบ�ชา เราจะสูาม�คค&ร%วมม&ใจร�กษาชาต ประเทศึเอกราชจงดั& ใครย้3+าย้&เราจะไม%ลัะให

เอาเลั*อดัลั างให สู 'นัแผ่%นัดั นัไทย้ สูถาปนัาสูย้ามให เทอดัไทย้ไชโย้

หลั�งจากนั�'นั ในั พื่.ศึ. 2482 ร�ฐ์บาลัภัาย้ใต การนั3าของ จอมพื่ลั ป.พื่ บ�ลัสูงคราม (แปลัก ข&ตตะสู�งคะ8) นัาย้กร�ฐ์มนัตร&9 ร�ฐ์มนัตร&ว%าการกระทรวงกลัาโหมแลัะหนั�+งในัคณะราษฎร�สูาย้ทหาร ผ่� ก%อการ8 จอมพื่ลั ป. พื่ บ�ลัสูงคราม ช*+อเดั ม แปลัก ข&ตตะสู�งคะ บ(ตรของนัาย้ข&ดั ก�บนัางสู3าอางค� ข&ตตะสู�งคะ อาช&พื่เป/นัเกษตรกร ถ*อเป/นัต�วอย้%างสู3าค�ญในัการเปลั&+ย้นัแปลังเร*+องชนัช�'นัของสู�งคมไทย้ท&+ให เร +มให ความสู3าค�ญก�บ ค(ณว(ฒ มากกว%า ชาต ว(ฒ ซึ่�+งเป/นัผ่ลัสู*บเนั*+องมาต�'งแต%การปฏิ ร�ปการปกครองในัสูม�ย้ร�ชกาลัท&+ 5 ในั พื่.ศึ. 2435 หร*อก%อนัการเปลั&+ย้นัแปลังการปกครองในั พื่.ศึ.2475 ราว 40 ป6 ต%อมานั3าราชท นันัามมาเป/นันัามสูก(ลั เป/นั แปลัก พื่ บ�ลัสูงคราม ดั� ชาญว ทย้� เกษตรศึ ร , 2549: 1849 จอมพื่ลั ป. พื่ บ�ลัสูงคราม อย้�%ในัต3าแหนั%งนัาย้กร�ฐ์มนัตร& รวม 8 สูม�ย้ รวมระย้ะเวลัา 14 ป6 11 เดั*อนั 18 ว�นั

สูม�ย้ท&+ 1 - 16 ธิ�นัวาคม พื่.ศึ. 2481 - 6 ม&นัาคม พื่.ศึ. 2485

สูม�ย้ท&+ 2 - 7 ม&นัาคม พื่.ศึ. 2485 - 1 สู งหาคม พื่.ศึ. 2487

สูม�ย้ท&+ 3 - 8 เมษาย้นั พื่.ศึ. 2491 - 24 ม ถ(นัาย้นั พื่.ศึ. 2492

13

เปลั&+ย้นัแปลังการปกครองเม*+อ พื่.ศึ. 2475 ไดั เปลั&+ย้นัช*+อประเทศึสูย้ามมาเป/นัประเทศึไทย้ ผ่%านัการออกประกาศึสู3านั�กนัาย้กร�ฐ์มนัตร&เม*+อว�นัเสูาร�ท&+ 24 ม ถ(นัาย้นั พื่.ศึ. 2482 เร*+อง การใช ช*+อประเทศึ ประชาชนั แลัะสู�ญชาต โดัย้ม&เนั*'อหาสู3าค�ญค*อการเปลั&+ย้นัช*+อประเทศึ ประชาชนั แลัะสู�ญชาต จากสูย้ามมาเป/นั ไทย้ “ ” นั�บเป/นัจ(ดัเร +มต นัของการเปลั&+ย้นัช*+อประเทศึไทย้เป/นัประเทศึสูย้ามดั วย้ประกาศึท&+เร&ย้กว%า ร�“

ฐ์นั ย้ม”10 โดัย้เนั นัย้3'าการเปลั&+ย้นัช*+อประเทศึอย้%างเป/นัทางการอ&กคร�'งดั วย้ ร%างพื่ระราชบ�ญญ�ต ร�ฐ์ธิรรมนั�ญขนัานันัามประเทศึ“ " ท&+เสูนัอ

สูม�ย้ท&+ 4 - 25 ม ถ(นัาย้นั พื่.ศึ. 2492 - 29 พื่ฤศึจ กาย้นั พื่.ศึ. 2494

สูม�ย้ท&+ 5 - 29 พื่ฤศึจ กาย้นั พื่.ศึ. 2492 - 6 ธิ�นัวาคม พื่.ศึ. 2494

สูม�ย้ท&+ 6 - 6 ธิ�นัวาคม พื่.ศึ. 2494 - 23 ม&นัาคม พื่.ศึ. 2495

สูม�ย้ท&+ 7 - 24 ม&นัาคม พื่.ศึ. 2495 - 26 ก(มภัาพื่�นัธิ� พื่.ศึ. 2500

สูม�ย้ท&+ 8 - 21 ม&นัาคม พื่.ศึ. 2500 - 16 ก�นัย้าย้นั พื่.ศึ. 2500

ย้ศึในัขณะเข าร�บต3าแหนั%งนัาย้กร�ฐ์มนัตร& เม*+อว�นัท&+ 16 ธิ�นัวาคม พื่.ศึ. 2481 ค*อ พื่�นัเอก ท�'งนั&'ไดั ร �บพื่ระบรมราชโองการโปรดัเกลั าฯ เลั*+อนัย้ศึเป/นัจอมพื่ลั เม*+อว�นัท&+ 28 กรกฎาคม พื่.ศึ. 248410 ร�ฐ์นั ย้มท&+ประกาศึใช ม&จ3านัวนัท�'งสู 'นั 12 ฉบ�บ ไดั แก%

ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 1 เร*+องการใช ช*+อประเทศึ ประชาชนั แลัะสู�ญชาต ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 2 ประกาศึไม%ให คนัไทย้ประพื่ฤต ตนัเป/นัต�วแทนัของต%างชาต แลัะ

ไม%ให ขาย้ท&+ดั นัให ต%างชาต ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 3 เร*+องการเร&ย้กคนัในัประเทศึว%า คนัไทย้ แม ม&เช*'อสูาย้อ*+นัก7ให “ ”

ถ*อว%าม&สู�ญชาต ไทย้ ม ให แบ%งแย้ก ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 4 เร*+องการเคารพื่ธิงชาต เพื่ลังชาต แลัะเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระ

บารม& ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 5 เร*+องให ชาวไทย้พื่ย้าย้ามใช เคร*+องอ(ปโภัค บร โภัคท&+ผ่ลั ตข�'นัในั

ประเทศึไทย้ ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 6 เร*+องท3านัอง แลัะเนั*'อร องเพื่ลังชาต ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 7 เร*+องช�กชวนัให ชาวไทย้ร%วมก�นัสูร างชาต ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 8 เร*+องเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม& ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 9 เร*+องภัาษาแลัะหนั�งสู*อไทย้ก�บหนั าท&+พื่ลัเม*องดั& ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 10 เร*+องการแต%งกาย้ของประชาชนัชาวไทย้ ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 11 เร*+องก จประจ3าว�นัของคนัไทย้ ร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 12 เร*+องการช%วย้เหลั*อค( มครองเดั7ก คนัชรา หร*อ ท(พื่พื่ลัภัาพื่

14

ต%อสูภัาผ่� แทนัราษฎรในัว�นัท&+ 26 สู งหาคม พื่.ศึ. 2482 ซึ่�+งนั3าไปสู�%การแก ไขเพื่ +มเต มช*+อประเทศึในัร�ฐ์ธิรรมนั�ญท&+ประกาศึในัว�นัท&+ 3

ต(ลัาคม พื่.ศึ. 2482 ในัเวลัาต%อมา การเปลั&+ย้นัช*+อประเทศึดั�งกลั%าว ท3าให เก ดัป=ญหาข�'นัก�บเพื่ลังชาต สูย้ามอ&กคร�'ง เนั*+องจากเนั*'อร องของเพื่ลังชาต ดั�งกลั%าวย้�งคงใช นัามประเทศึว%าสูย้ามอย้�% ทางร�ฐ์บาลัจ�งไดั จ�ดัประกวดัแข%งข�นัการประพื่�นัธิ�เนั*'อร องเพื่ลังชาต ข�'นัมาอ&กคร�'งในัเดั*อนัก�นัย้าย้นั พื่.ศึ. 2482 เพื่*+อให เหมาะสูมก�บการเปลั&+ย้นัช*+อประเทศึ โดัย้ในัท&+สู(ดัแลั วเนั*'อร องของพื่�นัเอกหลัวงสูารานั(ประพื่�นัธิ� (นัวลั ปาจ ณพื่ย้�คฆ์�) ซึ่�+งสู%งเข าประกวดัในันัามของกองท�พื่บก เป/นัผ่� ชนัะเลั ศึ แลัะร�ฐ์บาลัไดั ออกประกาศึสู3านั�กนัาย้กร�ฐ์มนัตร& ว%าดั วย้ เร*+องท3านัอง แลัะเนั*'อร องเพื่ลังชาต ในัว�นัท&+ 10 ธิ�นัวาคม 2482 แลัะนั�บต�'งแต%นั�'นัเนั*'อร องของหลัวงสูารานั(ประพื่�นัธิ�11ก�บท3านัองของพื่ระเจนัดั(ร ย้างค�ก7ค*อเพื่ลังชาต ไทย้ฉบ�บท&+ใช มาจนัถ�งท(กว�นันั&'

เพลงชาติ�ไทย (พ.ศ์. 2482 – ป็&จจ'บ น)

“ประเทศึไทย้รวมเลั*อดัเนั*'อชาต เช*'อไทย้เป/นัประชาร�ฐ์ ไผ่ทของไทย้ท(กสู%วนั

อย้�%ดั3ารงคงไว ไดั ท�'งมวลัดั วย้ไทย้ลั วนัหมาย้ ร�กสูาม�คค&ไทย้นั&'ร �กสูงบ แต%ถ�งรบไม%ขลัาดั

เอกราชจะไม%ให ใครข%มข&+สูลัะเลั*อดัท(กหย้าดัเป/นัชาต พื่ลั&

11 เนั*'อร องของหลัวงสูารานั(ประพื่�นัธิ�ถ�กแก ไขโดัย้คณะร�ฐ์มนัตร&เลั7กนั อย้ โดัย้ แก ค3าว%า ประชาธิ ปไตย้ของไทย้ท(กสู%วนั เป/นั เป/นัประชาร�ฐ์ไผ่ทของไทย้ท(กสู%วนั แลัะ อย้�%ย้*นัย้ง“ ” “ ” “

ดั3ารงไว ไดั ท�'งมวลั เป/นั อย้�%ดั3ารงคงไว ไดั ท�'งมวลั ก�บ เอกราชไม%ย้อมให ใครข%มข&+ เป/นั ” “ ” “ ”

เอกสูารจะไม%ให ใครข%มข&+ สู�งเกตว%าสู%วนัใหญ%ของการแก ไขไม%ไดั ท3าให ความหมาย้เปลั&+ย้นัไป “ ”

ย้กเว นั การเปลั&+ย้นัประชาธิ ปไตย้ เป/นั ประชาร�ฐ์ เท%านั�'นั

15

เถลั งประเทศึชาต ไทย้ ทว& ม&ช�ย้ ชโย้”

บร�บทของสิ่ งคม-การเม2อง ติ"อการสิ่ร�างชาติ�และเพลงชาติ�ไทย นั�บต�'งแต%การเก ดัข�'นัของร�ฐ์ชาต (Nation State) ซึ่�+งม&จ(ดัเร +มต นัมาจากสูนัธิ สู�ญญาเวสูต�ปาเลั&ย้ (Westphalia) เม*+อ พื่.ศึ.2191 (ค.ศึ.1648) ท&+ม&ผ่ลัให เก ดัการก3าหนัดัอาณาเขตของผ่� ปกครองดั นัแดันัต%าง ๆ (ธิ&รย้(ทธิ บ(ญม&, 2546) จากแต%เดั มท&+ร �ฐ์จาร&ต (Traditional State) ท�'งหลัาย้จะไม%ม&ขอบเขตของเสู นัพื่รมแดันัท&+แนั%นัอนัแลัะอ3านัาจของกษ�ตร ย้�จะม&ความเข มแข7งสู�งสู(ดัในัต�วเม*องหลัวง ในัขณะท&+ตามห�วเม*องท&+ห%างออกไป อ3านัาจของกษ�ตร ย้�ก7จะลัดัลังไป จนักระท�+งในัประเทศึราช แม จะม&การย้อมสูวาม ภั�กดั ;หร*อย้อมร�บว%าอย้�%ภัาย้ใต บารม&ของกษ�ตร ย้�องค�ใดั แต%ในัแง%ของการปกครองแลั ว ก จการท�'งปวงจะอย้�%ท&+เจ าท องถ +นัของประเทศึราชนั�'นั ๆ ซึ่�+งรวมไปถ�งสู ทธิ ในัการดั�แลัแลัะใช สูอย้ทร�พื่ย้ากรตลัอดัจนัประชาชนัของตนัก7เป/นัสู ทธิ ;ขาดัของเจ าผ่� ปกครองประเทศึนั�'นั ๆ ดั วย้ ซึ่�+งสูอดัคลั องก�บท&+ นั ธิ เอ&ย้วศึร&วงศึ� ไดั สูร(ปเอาไว ว%า อ3านัาจของ“กษ�ตร ย้�ในัศึ�นัย้�กลัางหนั�+ง ๆ เปร&ย้บเหม*อนัดัวงเท&ย้นัท&+ถ�กจ(ดัในัห องม*ดั แสูงสูว%างหร*อพื่ระราชอ3านัาจม&อย้%างเข มข นัแต%เพื่&ย้งในัอาณาบร เวณท&+ใกลั ก�บองค�พื่ระมหากษ�ตร ย้� หร*อดัวงเท&ย้นันั�'นั ย้ +งไกลัออกไปเพื่&ย้งไร แสูงเท&ย้นัหร*อพื่ระราชอ3านัาจก7ย้ +งสูลั�วลัง จนักว%าจะไปเผ่ช ญก�บดัวงเท&ย้นัอ&กดัวงหนั�+งท&+จ(ดัสูว%าง ณ อ&กท&+หนั�+ง แสูงสูลั�วจากเท&ย้นัดัวงแรกจ�งค%อย้ ๆ สูว%างข�'นัเม*+อใกลั เท&ย้นัดัวงท&+สูอง แลัะตรงท&+ซึ่�+งแสูงสูลั�วของเท&ย้นัสูองดัวงชนัก�นันั�'นั ค*ออาณาเขตท&+บอกไม%ไดั แนั%ช�ดัว%าเป/นัของใคร หร*อใครเป/นันัาย้อย้%างแท จร ง” (นั ธิ เอ&ย้วศึร&วงศึ� อ างในั ชนั ดัา เผ่*อกสูม, 2546) มาเป/นัร�ฐ์สูม�ย้ใหม% (Modern

State) ท&+ผ่� ปกครองท&+อย้�%ในัฐ์านัะองค�อธิ ป=ตย้�ม&อ3านัาจเดั7ดัขาดั สูมบ�รณ�แลัะไม%ขาดัตอนัจนักว%ากระแสูแห%งอ3านัาจนั�'นัจะไปหย้(ดัอย้�% ณ เสู นัอาณาเขตของประเทศึสูนัธิ สู�ญญาเวสูต�ปาเลั&ย้จ�งเป/นัท&+มาของร�ฐ์สูม�ย้ใหม%ท&+ม&อาณาเขตท&+แนั%นัอนั (Territorial state) ม&ประชากร

16

(Population) ในับ�งค�บของร�ฐ์นั�'นั ๆ อย้%างช�ดัเจนั แลัะม&องค�อธิ ป=ตย้�หร*อผ่� ม&อ3านัาจสู�งสู(ดัของร�ฐ์นั�'นั ๆ (Sovereign) เป/นัศึ�นัย้�กลัางแห%งผ่� ปกครองดั�แลัร�ฐ์นั�'นั (ไชย้ร�ตนั� เจร ญสู นัโอฬาร, 2549)

อาจจะกลั%าวไดั ว%านั�บต�'งแต% พื่.ศึ. 2191(ค.ศึ.1648) เป/นัต นัมา ความเป/นัร�ฐ์ชาต ไดั ถ�กพื่�ฒนัาให ม&ความช�ดัเจนัมากย้ +งข�'นัเร*+อย้ ๆ ดั วย้การเร&ย้กร องให แต%ลัะดั นัแดันัในัร�ฐ์จาร&ตท&+ม&เสู นัอาณาเขตอ�นัพื่ร%าม�วแลัะอย้�%ในับ�งค�บปกครองของกษ�ตร ย้�ท&+ไม%ใช%คนัชาต เดั&ย้วก�บตนั12 แปรเปลั&+ย้นัเป/นัร�ฐ์ของประชาชนัท&+ม&เช*'อชาต เดั&ย้วก�นัแลัะม&เอกลั�กษณ�ทางว�ฒนัธิรรมร%วมก�นั เพื่ราะร�ฐ์ชาต เท%านั�'นัท&+จะสูามารถประก�นัลั�กษณะความเป/นัคนัพื่วกเดั&ย้วก�นั ม&เช*'อชาต เดั&ย้วก�นั แลัะปกครองเพื่*+อประโย้ชนั�ของคนัชาต เดั&ย้วก�นัเหลั%านั�'นัไว ไดั ดั วย้แนัวค ดันั&' อ3านัาจอธิ ปไตย้จ�งเป/นัสู +งต องม&อย้�%ในัร�ฐ์ชาต เพื่*+อประก�นัแลัะค( มครองความเป/นัชาต แลัะนั3าไปสู�%การเร&ย้กร องให คนัท&+ม&เช*'อชาต เดั&ย้วก�นัสูถาปนัาร�ฐ์ของคนัชาต เดั&ย้วก�นัข�'นั ดั วย้เหต(ผ่ลัท&+ว%า ร�ฐ์ท&+“

เป/นัธิรรมชาต ท&+สู(ดั ค*อ ร�ฐ์ท&+ประกอบดั วย้ประชาชนักลั(%มเดั&ย้วก�นัแลัะม&ลั�กษณะประจ3าชาต เดั&ย้วก�นั ” (Peter Alter, 1994 อ างในั สูมเก&ย้รต ว�นัทะนัะ, 2544: 79) จนักระท�+งป=จจ(บ�นัท&+ประเทศึท�'งหมดัลั วนัแต%ม&ความเป/นัร�ฐ์ชาต ครบถ วนัแทบท(กประเทศึ13 (ท�'งชาต ท&+เก ดัโดัย้สู3านั�กตามธิรรมชาต แลัะชาต ท&+เก ดัโดัย้การแปลังชาต ) อ&กท�'งร�ป

12 ต�วอย้%างเช%นั ราชวงศึ�ต%าง ๆ ท&+ปกครองสูหราชอาณาจ�กร ซึ่�+งบ%อย้คร�'งพื่บว%า กษ�ตร ย้�ไม%ใช%คนัเช*'อชาต เดั&ย้วก�บพื่สูกนั กรแลัะบางคร�'งก7ไม%ไดั ใช ภัาษาเดั&ย้วก�บพื่สูกนั กรอ&กดั วย้ ซึ่�+งเป/นัลั�กษณะเช%นัเดั&ย้วก�บกษ�ตร ย้� ราชา แลัะเจ าผ่� ครองนัครในัอาณาจ�กรราชวงศึ�แลัะร�ฐ์จาร&ตเดั ม ซึ่�+งปกครองแลัะแผ่%ขย้าย้อ3านัาจทางการเม*องอย้%างม�+นัคงดั วย้การอภั เษกสูมรสูก�บลั�กหลัาย้ของกษ�ตร ย้� ราชา แลัะเจ าผ่� ครองนัครอ*+นั ๆ พื่ร อม ๆ ก�บการท3าสูงคราม ดั� ชาญว ทย้� เกษตรศึ ร , 2552 บทท&+ 1-3 แลัะ 513 ข อสู�งเกตค*อ ม&บางประเทศึ/ชาต ในัป=จจ(บ�นัท&+ไม%ม&ความเป/นัร�ฐ์ชาต อย้%างสูมบ�รณ� เช%นั นัครร�ฐ์วาต ก�นั เช%นั The Order Of Malta ซึ่�+งเป/นัร�ฐ์อธิ ปไตย้ทหาร หร*อท&+สู�บสูนักว%า เช%นั ประเทศึ Sealand (ซึ่�+งเป/นัเพื่&ย้งป@อมปราการกลัางทะเลั) แลัะ สูาธิารณร�ฐ์โรสูไอสู�แลันัดั� (ซึ่�+งถ�กท3าลัาย้โดัย้อ ตาลั&ไปแลั ว) เป/นัต นั รวมถ�งท&+พื่ ลั�กพื่ ลั� +นัอย้%างท&+สู(ดั อย้%าง Gay and

Lesbian Kingdom of the Coral Sea Islands เป/นัต นั ดั� http://en.wikipedia.org/wiki/Micronation

17

แบบความสู�มพื่�นัธิ�ทางสู�งคม-การเม*องท�'งหลัาย้ต%างอธิ บาย้ไดั บนับร บทของการเป/นัร�ฐ์ชาต ต�'งแต%ในัช%วงแรกของการเป/นัร�ฐ์ชาต เช%นั การท3าสูงครามเพื่*+อขย้าย้ดั นัแดันั การลั%าหร*อแบ%งสูรรเขตแดันัอาณานั คม ช%วงสูงครามโลักคร�'งท&+หนั�+ง ท&+ความเป/นัร�ฐ์ชาต ก�บความเป/นัร�ฐ์จาร&ตถ�กผ่นัวกกลัมกลั*นัเข าดั วย้ก�นั แลัะเก ดัเป/นัสูงครามระหว%างจ�กรวรรดั ขนัาดัใหญ%แลัะประเทศึต%าง ๆ ในัทว&ปย้(โรป จนักระท�+งถ�งสูงครามโลักคร�'งท&+สูอง ท&+เก ดัลั�ทธิ ท&+เร&ย้กว%า ชาต นั ย้ม (Nationalism)14 อย้%างช�ดัเจนัแลัะท3าให ความเป/นัร�ฐ์ชาต ม&ความช�ดัเจนัเดั%นัช�ดัจนัถ�งป=จจ(บ�นันั&' (สู(เทพื่ แสูงทอง: 2549) สิ่ยามสิ่ม ยใหม" : มโนท ศ์น�ความเป็�นไทยเพ2�อความเป็�นเอกราชในร ชกาลท,� 5 ดั วย้เหต(ข างต นั การสูร างเพื่ลังประจ3าชาต ท&+ม&ลั�กษณะเป/นัทางการเป/นัคร�'งแรกในัร�ชสูม�ย้พื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระจ(ลัจอมเกลั าเจ าอย้�%ห�ว ภัาย้หลั�งจากการเสูดั7จเย้*อนัประเทศึสู งคโปร� จนัเก ดัเป/นัเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม&นั�'นั จ�งเป/นัผ่ลักระทบต%อมาจากการต%อสู� ก�บลั�ทธิ ลั%าอาณานั คมในัสูม�ย้ร�ชกาลัท&+ 5 เพื่*+อสูร างความเป/นัปEกแผ่%นัท%ามกลัางความหลัากหลัาย้แลัะแตกต%างภัาย้ในัชาต สูย้ามในัขณะนั�'นั แลัะสู +งสู3าค�ญท&+สู(ดัขณะนั�'นัค*อการเปลั&+ย้นัแปลังของสูย้ามจากร�ฐ์

14 อาจกลั%าวไดั ว%า จ(ดัก3าเนั ดัของลั�ทธิ ชาต นั ย้ม ท&+เนั นัความสู3าค�ญสู�งสู(ดัของ ชาต ) นั�'นั ม&จ(ดัก3าเนั ดัจากการเสู*+อมสูลัาย้ของระบอบการปกครองแบบราชาธิ ปไตย้ ท&+เนั นัความสู�งสู%งเหนั*อผ่� คนัแลัะดั นัแดันัท&+หลัากหลัาย้พื่ร อมการสูถาปนัาความม�+นัคงของร�ฐ์ราชวงศึ�ดั วย้การเสูกสูมรสูระหว%างราชวงศึ�ต%าง ๆ ก�บ ความสู�มพื่�นัธิ�ระหว%างอาณาจ�กรต%าง ๆ ในัร�ปของช(มชนัศึาสูนัาท&+ม&ภัาษาศึ�กดั ;สู ทธิ ; เช%นั ขอม บาลั&-สู�นัสูกฤต ลัาต นั แลัะ อาหร�บ เป/นัต นั โดัย้ม&ประม(ขสู�งสู(ดัของศึาสูนัาเป/นัผ่� สูร างความชอบธิรรมให แก%กษ�ตร ย้�ในัฐ์านัะผ่� ปกครองอ&กช�'นัหนั�+ง แลัะเป/นัท&+มาของลั�ทธิ เทวสู ทธิ ;ในัตะว�นัตก ก�บ ลั�ทธิ เทวราชย้�ในัตะว�นัออก ดั� ชาญว ทย้� เกษตรศึ ร , 2552 อนั�+ง ค3าว%า Nation สูมเก&ย้รต ว�นัทะนัะ อธิ บาย้ว%ามาจากภัาษาลัาต นั Nasci ซึ่�+งหมาย้ถ�ง การเก ดั แลัะ ค3าว%า Natio ซึ่�+งหมาย้ถ�ง เป/นัของสูถานัท&+ใดัท&+หนั�+งต�'งแต%แรก ซึ่�+งใกลั เค&ย้งก�บค3าว%า Native, Nature ค3านั&' ธิ&รย้(ทธิ บ(ญม& ไดั ต�'งข อสู�งเกตว%า ม&รากศึ�พื่ท�มาจากค3าว%า Gene ซึ่�+งตรงก�บค3าว%า ชาตะ ในัภัาษาสู�นัสูกฤต

18

จาร&ตไปสู�%ความเป/นัร�ฐ์สูม�ย้ใหม%ในัฐ์านัะร�ฐ์ชาต (Nation State)

ดั วย้การจ�ดัการปฏิ ร�ปการบร หารราชการแผ่%นัดั นั การสูร างระบบราชการ (Bureaucracy System) การจ�ดัต�'งร�ปแบบการปกครองสู%วนัภั�ม ภัาคแลัะการรวบรวมอาณาเขตต%าง ๆ ในัร�ปแบบมณฑิลั เหลั%านั&' สูะท อนัถ�งความต องการเข าไปม&อ3านัาจเหนั*อดั นัแดันั (Territorial Sovereignty) ท(กภัาคสู%วนัในัสูย้าม ในัขณะนั�'นัการปลั�กฝ=งแนัวค ดัเร*+องความเป/นัผ่� คนัในัประเทศึชาต เดั&ย้วก�นันั�'นั ย้�งต�'งบนัพื่*'นัฐ์านัความจร งท&+ว%าสูย้ามย้�งคงเป/นัราชอาณาจ�กรท&+ประกอบดั วย้ดั นัแดันัแลัะผ่� คนัท&+หลัากหลัาย้ ดั�งจะสู�งเกตไดั จากการสูร างตราพื่ระราชลั�ญจกรแลัะธิงบรมราชธิว�ชมหาสูย้ามม นัทร�หร*อตรามหาราช ซึ่�+งม&ตราในัลั�กษณะเดั&ย้วก�บตราพื่ระราชลั�ญจกรอย้�%บนัผ่*นัธิง ตราดั�งกลั%าวม&ลั�กษณะคลั าย้ก�บตราอาร�ม (Coat of Arm) ท&+นั ย้มใช ในัหม�%ราชวงศึ�แลัะข(นันัางต%าง ๆ ในัประเทศึตะว�นัตก ซึ่�+งสูะท อนัถ�งความอ ทธิ พื่ลัของการพื่ย้าย้ามพื่�ฒนัาประเทศึให ม&ความท�นัสูม�ย้ (modernization) หร*อในัความหมาย้ของอ�ศึดังนั(ว�ต ซึ่�+งหมาย้ถ�งการพื่ย้าย้ามท3าให เป/นัตะว�นัตก (westernization) ของประเทศึสูย้ามเพื่*+อป@องก�นัความพื่ย้าย้ามในัการย้�ดัครองประเทศึเป/นัอาณานั คมของชาต ตะว�นัตกในัขณะนั�'นั แลัะในัเวลัาเดั&ย้วก�นั สู +งท&+ปรากฏิบนัตราดั�งกลั%าว อ�นัไดั แก% ช างสูามเศึ&ย้ร อ�นัเป/นัสู�ตว�พื่าหนัะของพื่ระอ นัทร� ซึ่�+งเป/นัสู�ญลั�กษณ�ของพื่ระบรมรามาธิ บดั& อ�นัเป/นัคต ของลั�ทธิ เทวราชย้�ท&+สูย้ามไดั อ ทธิ พื่ลัมาจากขอม ท&+ว%า กษ�ตร ย้�ค*อร%างอวตารมาจากพื่ระอ นัทร� สู�ญลั�กษณ�ช าง ท&+หมาย้ถ�งอาณาจ�กรลัาวลั านันัาแลัะลัาวลั านัช างทางตอนัเหนั*อของประเทศึ สู�ญลั�กษณ�กร ชไขว ซึ่&+งหมาย้ถ�งดั นัแดันัห�วเม*องมลัาย้�ทางตอนัใต ของประเทศึ ซึ่�+งสูะท อนัถ�งท�ศึนัคต เดั มของร�ฐ์จาร&ตท&+มองว%า การเป/นัประเทศึความหลัากหลัาย้ท�'งปวงสูามารถผ่สูมผ่สูานัก�นัอย้�%ภัาย้ใต การปกครองของกษ�ตร ย้�เพื่&ย้งองค�เดั&ย้ว แลัะม&ผ่� คนัท&+แตกต%างก�นัเข ามาพื่�+งพื่ระบรมโพื่ธิ สูมภัารของพื่ระองค� นั�+นัค*อสู +งท&+แสูดัง

19

ถ�งย้ +งใหญ%ของร�ฐ์จาร&ตแบบเดั ม ในัขณะเดั&ย้วก�นัก7สูะท อนัถ�งความช�ดัเจนัในัการพื่ย้าย้ามข&ดัเสู นัดั นัแดันัของสูย้ามว%าประกอบไปดั วย้ไทย้ตอนักลัาง ลัาวลั านันัาทางตอนัเหนั*อ แลัะแขกมลัาย้�ในัตอนัใต ไปดั วย้ (ชาตร& ประก ตนันัทการ: 2550)

การจะท3าความเข าใจก�บบร บทของสู�งคม-การเม*อง แลัะการดั3าเนั นัร�ฐ์ประศึาสูนัโย้บาย้ในัช%วงร�ชกาลัท&+ 5 นั�'นั ม&ความจ3าเป/นัท&+จะต องท3าความเข าใจก�บประว�ต ศึาสูตร�บาดัแผ่ลัช 'นัสู3าค�ญของประว�ต ศึาสูตร�ไทย้กระแสูหลั�กในัเร*+องของการเสู&ย้ดั นัแดันัท&+เคย้อย้�%ในัปกครองของสูย้ามให แก%ชาต ตะว�นัตก โดัย้ท&+ในัช%วงร�ชสูม�ย้ดั�งกลั%าว ชาต สูย้ามถ�กบ&บค�'นัจากการลั%าอาณานั คมของประเทศึมหาอ3านัาจจ�กรวรรดั นั ย้ม 2 ประเทศึ ค*อ สูหราชอาณาจ�กร หร*อ อ�งกฤษ ก%อนัหนั านั�'นัในัช%วงร�ชกาลัของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระจอมเกลั าเจ าอย้�%ห�ว ร�ชกาลัท&+ 4 จนัถ�งร�ชสูม�ย้ของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระจ(ลัจอมเกลั าเจ าอย้�%ห�ว ร�ชกาลัท&+ 5 สูย้ามไดั เสู&ย้ดั นัแดันัต%าง ๆ ท�'งสู 'นั 7 คร�'ง อ�นัไดั แก% (ชนั ดัา เผ่*อกสูม: 2546)

1. พื่.ศึ. 2410 เสู&ย้เขมรสู%วนันัอกให แก%ฝร�+งเศึสู 2. พื่.ศึ. 2431 เสู&ย้แคว นัสู บสูอบจ(ไทย้ แลัะห�วเม*องพื่�นัให ฝร�+งเศึสู 3. พื่.ศึ. 2435 เสู&ย้ห�วเม*องเง&'ย้ว แลัะห�วเม*องตะว�นัออกให แก%อ�งกฤษ 4. พื่.ศึ. 2436 เสู&ย้ดั นัแดันัฝ=+ งซึ่ าย้แม%นั3'าโขง ให ก�บฝร�+งเศึสู (ซึ่�+งเป/นัท&+มาของ ว ฤตการณ� ร.ศึ. 112)

5. พื่.ศึ. 2446 สูย้ามสูลัะสู ทธิ ;เหนั*อดั นัแดันัฝ=+ งขวาแม%นั3'าโขงให ก�บฝร�+งเศึสู เพื่*+อแลัก ก�บจ�นัทบ(ร&

6. พื่.ศึ. 2449 เสู&ย้มณฑิลับ�รพื่า (เสู&ย้มราฐ์ พื่ระตะบอง แลัะศึร&โสูภัณ) ให ก�บฝร�+งเศึสู

20

7. พื่.ศึ. 2451 เสู&ย้ไทรบ(ร& กลั�นัต�นั ตร�งกานั� แลัะปะลั สู ให ก�บอ�งกฤษ

การเสู&ย้ดั นัแดันัต%าง ๆ เหลั%านั&' ท3าให สูย้ามในัขณะนั�'นัจ3าเป/นัต องพื่ย้าย้ามร�กษาดั นัแดันัสู%วนัท&+ย้�งคงเหลั*ออย้�%ให ม&ความม�+นัคงท&+สู(ดัเท%าท&+จะท3าไดั แลัะเป/นัท&+มาของการปฏิ ร�ปการบร หารราชการแผ่%นัดั นัท&+นั3ามาสู�%การรวมอ3านัาจสู�%ศึ�นัย้�กลัาง (Centralization) การปกครองของประเทศึอย้%างเข มแข7งเป/นัคร�'งแรกในัประว�ต ศึาสูตร�ของสูย้าม-ไทย้ เลัย้ท&เดั&ย้ว ความพื่ย้าย้ามต%อสู� ก�บการขย้าย้อาณานั คมของชาต ตะว�นัตกในัช%วงร�ชกาลัท&+ 5 จนัสูามารถสูร างบ�รณาภัาพื่เหนั*อดั นัแดันัของสูย้ามไดั ในัเวลัานั�'นั ไดั ก%อให เก ดัป=ญหาใหม%ต%อประเทศึสูย้ามนั�+นัค*อ จะท3าอย้%างไรให ประชาชนัท&+แตกต%างก�นัสูามารถม&ความเป/นัไทย้ไดั เหม*อนัก�นั แลัะลั�ทธิ ชาต นั ย้มค*อเคร*+องม*อท&+ถ�กใช ในัการสูร างค3าตอบต%อ ความเป/นัไทย้ ในัค3าถามดั�งกลั%าว“ ”

ในัช%วงของการปร�บปร(งประเทศึให เป/นัร�ฐ์สูม�ย้ใหม%ในัช%วงร�ชกาลัท&+ 5 นั�'นั พื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระจ(ลัจอมเกลั าเจ าอย้�%ห�ว ทรงนั ย้ามสูถานัะของสูถาบ�นัพื่ระมหากษ�ตร ย้�ลังไปท&+ การทรงพื่ระมหากร(ณาธิ ค(ณของพื่ระมหากษ�ตร ย้�ไทย้ ต%อพื่สูกนั กรต%างชาต ต%างภัาษา เพื่*+อสูร างมโนัท�ศึนั�ว%า เม*องไทย้นั&'ดั&“ ”15 ขณะเดั&ย้วก�นัก7ทรงพื่ย้าย้ามท&+จะลับเลั*อนัความเป/นัชาต อ*+นัของดั นัแดันัต%าง ๆ ในัราชอาณาจ�กร เช%นั การเปลั&+ย้นัค3าเร&ย้กอย้%างไม%เป/นัทางการของห�วเม*องลัาวต%าง ๆ ดั วย้การก3าหนัดันัามอย้%างเป/นัทางการของมณฑิลัตามช*+อท ศึ เช%นั พื่าย้�พื่ อ(ดัร อ&สูานั รวมถ�งการเร&ย้กอาณาจ�กรลั านันัา ว%า ลัา“

15 สู3านัวนัเม*องไทย้นั&'ดั& เป/นัของ มรว.ค�กฤทธิ ; ปราโมช ซึ่�+งสูาย้ชลั สู�ตย้านั(ร�กษ� ไดั นั3ามาใช ในัการอธิ บาย้ความเป/นัชาต นั ย้มทางว�ฒนัธิรรมซึ่�+งสูร างข�'นัมาต�'งแต%ร�ชกาลัท&+ 4 ท�'งในัฐ์านัะพื่ระมหากษ�ตร ย้� แลัะ วช รญาณภั กข( ผ่%านัการนั ย้ามศึ ลัปว�ฒนัธิรรม ภัาษา มารย้าท สูถาป=ตย้กรรม ประว�ต ศึาสูตร� แลัะศึาสูนัา ดั� สูาย้ชลั สู�ตย้านั(ร�กษ� ประว�ต ศึาสูตร�การสูร าง “ “

ความเป/นัไทย้ ในั กฤตย้า อาชวนั จก(ลั” , 2551 หนั า 61-83

21

นันัาไทย้ อ&กดั วย้ ในัขณะเดั&ย้วก�บท&+ ” สูมเดั7จพื่ระเจ าบรมวงศึ�เธิอ พื่ระองค�เจ าดั ศึวรก(มาร กรมพื่ระย้าดั3ารงราชานั(ภัาพื่ ในัฐ์านัะเสูนัาบดั&กระทรวงมหาดัไทย้ ไดั ทรงนั ย้ามลั�กษณะของความเป/นัไทย้ไปท&+อ(ปนั สู�ย้สู3าค�ญ 3 ประการ ค*อ ความจงร�กในัอ สูรภัาพื่ของชาต ความปราศึจากว ห งสูา แลัะความฉลัาดัในัการประสูานัประโย้ชนั� (กฤต ย้า อาชวนั จก(ลั, 2551) พื่ร อมก�นันั�'นัความจ3าเป/นัของการม&ประว�ต ศึาสูตร�ร%วมก�นัของประชากรท&+เป/นัไทย้ (แลัะท&+ต องการให เป/นัไทย้) ก7นั3าไปสู�%ประว�ต ศึาสูตร�นั พื่นัธิ�แลัะการช3าระพื่งศึาวดัารต%าง ๆ ดั�งจะเห7นัไดั จากการเก ดัข�'นัของ โบราณคดั&สูโมสูร แลัะ นั ทานั“ ” “

โบราณคดั& สู%วนัความจ3าเป/นัในัการควบค(มประชากรในัพื่ระราช”

อาณาจ�กรของพื่ระองค� ก7เป/นัเหต(นั3ามาสู�%การจ�ดัการระบบไพื่ร%ทาสู เม*+อผ่นัวกก�บการต องการเสูร&ชนัท&+จะมาเป/นัก3าลั�งในัการผ่ลั ตในัระบบเศึรษฐ์ก จใหม% ชาวจ&นัอพื่ย้พื่ จ�งเป/นัแรงงานัร�บเช ญ16 ท&+สู3าค�ญโดัย้ม&ข าราชการไทย้ซึ่�+งเป/นัต�วแทนัของราชการสู%วนักลัางท&+เข ามาแทนัท&+เจ าเม*องเดั มในัระบบร�ฐ์จาร&ตแบบเดั มเป/นัผ่� ควบค(มแรงงานัร�บเช ญเหลั%านั&' รวมถ�งการพื่ย้าย้ามปร�บปร(งระบบกฎหมาย้ของราชอาณาจ�กร เพื่*+อร�กษาไว ซึ่�+ง สู�ปเย้กต�สูย้าม“ ”17 ให สูามารถม&ทนัาย้แก ต%างคดั&ความไดั โดัย้ไม%เสู&ย้เปร&ย้บ สู�ปเย้กต�ต%างประเทศึ ซึ่�+งนั3าไปสู�%“ ”

การเม*องเร*+องสู ทธิ ภัาพื่ของคนัในับ�งค�บในัเวลัาต%อมา การสูร างสูาธิารณ�ปโภัค ระบบสู*+อสูาร ระบบขนัสู%ง ตลัอดัจนัการร เร +มระบบทหารประจ3าการแลัะการจ�ดัการศึ�กษาโดัย้ร�ฐ์ ซึ่�+งท�'งหมดัม&ลั�กษณะ

16 แรงงานัร�บเช ญดั�งกลั%าว ม&ความสู3าค�ญค*อ เป/นัเสูร&ชนัท&+ไร ซึ่�+งอ3านัาจทางการเม*อง แลัะท3างานัท&+ใช แรงงานัอย้%างหนั�ก สูกปรกแลัะค%าตอบแทนันั อย้ ซึ่�+งชนัพื่*'นัเม*องเจ าของประเทศึไม%ต องการท3า ซึ่�+งแตกต%างก�บเสูร&ชนัสูย้ามท&+เคย้สู�งก�ดัไพื่ร%ทาสูมาก%อนั ดั� ชาญว ทย้� เกษตรศึ ร , 2552: 182-185 สู3าหร�บผ่ลังานัช 'นัสู3าค�ญของแรงงานัร�บเช ญเหลั%านั&' เช%นั การข(ดัคลัองร�งสู ตซึ่�+งม&ผ่ลัต%อการข�บเคลั*+อนัเศึรษฐ์ก จจากการผ่ลั ตเพื่*+อย้�งช&พื่เป/นัการผ่ลั ตเพื่*+อสู%งออก แลัะ การสูร างทางรถไฟ้ ซึ่�+งเป/นัการเช*+อมโย้งการเม*องหลัวงเข าก�บมณฑิลัต%าง ๆ ในัประเทศึ17 ค3าว%า สู�ปเย้กต� มาจากภัาษาอ�งกฤษว%า Subject สู�ปเย้กต�สูย้าม จ�งหมาย้ถ�ง Siamese

Subjects ซึ่�+งก7ค*อ คนัในับ�งค�บสูย้ามนั�+นัเอง ดั� นัคร นัทร� เมฆ์ไตรร�ตนั�, 2549: 10

22

รวมศึ�นัย้�อ3านัาจไว ท&+ราชสู3านั�กกร(งเทพื่ รวมถ�งการสูร างสู�ญลั�กษณ�ทางการเม*อง ไม%ว%าจะเป/นั ธิงชาต สูย้าม18 ตราแผ่%นัดั นั19 รวมถ�งเพื่ลังประจ3าชาต เป/นัต นั นั ย้ามความเป/นัไทย้ในัขณะนั�'นัจ�งเป/นัเร*+องความพื่ย้าย้ามท&+จะนั ย้ามความเป/นั เจ าเข าครอง ของชนัช�'นันั3าเช*'อ“ ”

ชาต ไทย้ของประเทศึสูย้ามซึ่�+งท3าการปกครองประชากรต%างชาต ต%างภัาษา แลัะสูถาปนัาความเป/นัศึ�นัย้�กลัางแห%งอาณาประชาราชท�'งปวง ซึ่�+งท�'งหมดันั&'สูามารถสูร(ปลังไปท&+ค3าว%า เอกราช “ ” (ในัความหมาย้ของราชาหนั�+งเดั&ย้ว) เหนั*อแว%นัแคว นัท�'งปวง (แลัะอธิ ราชาท�'งหลัาย้ซึ่�+งย้�งคงปกครองแว%นัแคว นัเหลั%านั�'นั) ท&+กลัาย้มาเป/นัสู%วนัหนั�+งของร�ฐ์สูย้าม พื่ร อม ๆ ก�บการพื่ย้าย้ามพื่�ฒนัาสูย้ามให ม&ความท�นัสูม�ย้แลัะเป/นัท&+ย้อมร�บในัเวท&การเม*องระหว%างประเทศึ แม จะย้�งไม%ม&การข�บเนั นัความเป/นัไทย้อย้%างช�ดัเจนัดั�งท&+ปรากฏิในัย้(คต%อมา แต%ก7นั�บเป/นัคร�'งแรกท&+กระบวนัการสูร างร�ฐ์ชาต เก ดัข�'นั ณ ราชอาณาจ�กรสูย้าม ดั วย้เหต(เหลั%านั&' การสูร างเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม&จ�งสูะท อนัอ�ตลั�กษณ�สู3าค�ญของชนัช�'นันั3าท&+ปกครองสูย้าม ถ�งการเป/นัผ่� นั3าสู�งสู(ดัของชาต ท&+ประกอบไปดั วย้กลั(%มคนัท&+หลัากหลัาย้แลัะม&ความแตกต%างท�'งทางชาต ก3าเนั ดั สูถานัภัาพื่ ภั�ม หลั�ง ว�ฒนัธิรรม ภัาษา แลัะหนั าท&+ต%อชาต โดัย้ม&จ(ดัร%วมก�นัค*อ อย้�%ภัาย้ใต การปกครองของพื่ระมหากษ�ตร ย้�เพื่&ย้งพื่ระองค�เดั&ย้ว พื่ร อมก�นันั�'นัก7เป/นัการก3าหนัดัถ�งอ�ตลั�กษณ�ของคนัในัประเทศึว%า ค*อผ่� ถวาย้ความจงร�กภั�กดั&ต%อพื่ระมหากษ�ตร ย้�พื่ระองค�นั�'นัไปพื่ร อม ๆ ก�นั

18 สู3าหร�บร�ปแบบแลัะประกาศึพื่ระราชบ�ญญ�ต เก&+ย้วก�บธิงชาต ในัสูม�ย้ร�ชกาลัท&+ 5 ชนั ดัา พื่รหมพื่ย้�คฆ์� เผ่*อกสูม ไดั ศึ�กษาไว ดั&แลั ว ดั� ชนั ดัา เผ่*อกสูม, 254619 ตราแผ่%นัดั นัท&+เร &ย้กว%า coast of arm นั�'นั แม ภัาย้หลั�งจะเลั กใช ไปดั วย้พื่ระราชดั3าร ของร�ชกาลัท&+ 5 ว%า เป/นัอย้%างฝร�+งไป แต%ป=จจ(บ�นัตราดั�งกลั%าวย้�งคงใช เป/นัตราดั�งกลั%าว เช%นั กรมปBาไม โรงเร&ย้นันัาย้ร อย้พื่ระจ(ลัจอมเกลั า แลัะสู3านั�กงานัต3ารวจแห%งชาต ธินัาคารไทย้พื่าณ ชย้� เป/นัต นั นัอกจากนั&' พื่�งสู�งเกตถ�งคาถาบาลั&ท&+อย้�%ในัสู%วนัลั%างสู(ดัของตรานั�'นั ค*อ สูพื่Kเพื่สู3 สู3ฆ์ภั�“

ตานั3 สูามคKค& ว(ฑิKฒ สูาธิ กา ซึ่�+งแปลัไดั ว%า ความพื่ร อมเพื่ร&ย้งของชนัผ่� เป/นัหม�% ย้�งความเจร ญ”

ให สู3าเร7จ

23

ราชาชาติ�น�ยม: ความเป็�นไทยเพ2�อร กษาความม �นคงภายใน สิ่ม ยร ชกาลท,� 6 ต%อมาในัร�ชสูม�ย้ของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระมงก(ฎเกลั าเจ าอย้�%ห�ว ร�ชกาลัท&+ 6 ลั�ทธิ ชาต นั ย้มไดั ม&สู3าค�ญอย้%างมากต%อการสูร างชาต ให ม&ความช�ดัเจนัแลัะต ดัอย้�%ในัสูาม�ญสู3านั�กร%วมก�นัของคนัในัชาต ท�'งนั&' โดัย้การปลั�กฝ=งความค ดัเร*+องความเป/นัชาต แลัะหนั าท&+ต%อชาต ในัร�ชสูม�ย้ของพื่ระองค� ท�'งนั&' อาจจะกลั%าวไดั ว%าเป/นัผ่ลัมาจากบร บททางการเม*องในัขณะนั�'นัท&+ภัาวะบ&บค�'นัจากประเทศึจ�กรวรรดั นั ย้มท&+ม(%งลั%าอาณานั คมเร +มอ%อนัลังพื่ร อมก�บท&+สูถานัการณ�ดั านัการเม*องการปกครองของร�ฐ์จาร&ตแลัะอาณาจ�กรราชวงศึ�ท�'งหลัาย้เร +มเข าสู�%จ(ดัว กฤต เช%นั การย้กเลั กระบบกษ�ตร ย้�ในัตร(ก& การปฏิ ว�ต ในัจ&นั เหต(การณ�กบฏิในัพื่*'นัท&+ต%าง ๆ ท�+วโลัก รวมถ�งสูถานัการณ�ทางการเม*องในัประเทศึท&+เร +มม&เสูร&ภัาพื่ทางหนั�งสู*อพื่ มพื่�แลัะสู*+อสูารมวลัชนัเร +มกลัาย้เป/นัสู*+อสูาธิารณะย้ +งข�'นั ดั�งกรณ&ของเท&ย้นัวรรณ เป/นัต นั (นัคร นัทร� เมฆ์ไตรร�ตนั�, 2549) เหต(การณ�ช(มนั(มนั�ดัหย้(ดังานัของกลั(%มพื่%อค าจ&นัซึ่�+งเป/นัลั�กหลัานัของแรงงานัร�บเช ญชาวจ&นัท&+สูามารถเลั*+อนัสูถานัะทางเศึรษฐ์ก จข�'นัมาไดั ในั พื่.ศึ. 2453 แลัะเหต(การณ�นัาย้ทหารช�'นัผ่� นั อย้ท&+วางแผ่นัจ�บต�วพื่ระองค�เพื่*+อบ�งค�บให พื่ระราชทานัร�ฐ์ธิรรมนั�ญแลัะเปลั&+ย้นัแปลังการปกครองเป/นัระบบประชาธิ ปไตย้ หร*อท&+ร� จ�กก�นัว%า เหต(การณ�กบฏิ ร.ศึ. 130 (พื่.

ศึ.2455 ก%อนัเหต(การณ�เปลั&+ย้นัการปกครองของคณะราษฎร� 20

ป6) ค*อต�วอย้%างของความไม%ม�+นัคงทางการเม*องภัาย้ในัร�ชสูม�ย้ของพื่ระองค�ไดั เป/นัอย้%างดั& (ชาญว ทย้� เกษตรศึ ร , 2552)

การสูร างมโนัท�ศึนั�ความเป/นัไทย้เพื่*+อตอบร�บสูถานัการณ�ดั�งกลั%าว จ�งเป/นัเร*+องของการสูถาปนัาความเป/นัชาต ของชนัช�'นันั3าผ่� ปกครองประเทศึให ม�+นัคงเพื่&ย้งพื่อต%อแรงปะทะภัาย้ในัท&+ก3าลั�งนั3าร�ฐ์จาร&ตไปสู�%ความเป/นัร�ฐ์ประชาชาต โดัย้ม&ลั�กหลัานัชาวจ&นัท&+เป/นัคนัชาต จ&นัอย้%างเต7มต�วในัสูย้ามเป/นัผ่� นั3าเข าระบบสูาธิารณร�ฐ์ตามสูาย้ตาของ

24

ชนัช�'นันั3าผ่� ปกครองประเทศึในัขณะนั�'นั ดั�งนั�'นัเพื่*+อสูงวนัพื่ระราชอ3านัาจนั3าในัการปกครองประเทศึ การตอกย้3'าความเป/นัไทย้แท ของพื่ระองค�พื่ร อมก�บการก3าหนัดัค(ณลั�กษณะความเป/นัไทย้แท ของบรรดัาพื่สูกนั กร ดั วย้การก3าหนัดัให พื่ระองค�ในัฐ์านัะพื่ระมหากษ�ตร ย้�ค*อศึ�นัย้�กลัางแห%งชาต โดัย้ม& คณชนั ท�'งหลัาย้ไม%ว%าจะสู*บเช*'อสูาย้“ ”

ใดั ม&ว�ฒนัธิรรมอย้%างไร แต%จะต องเป/นัผ่� จงร�กภั�กดั&ต%อสูถาบ�นัพื่ระมหากษ�ตร ย้� แลัะคณชนัเหลั%านั�'นัก7ค*อคนัไทย้อย้%างแท จร ง จ�งเป/นัการอธิ บาย้ร%วมก�นัระหว%างความสู�มพื่�นัธิ�เช งสู�ญลั�กษณ�ระหว%างชาต ก�บสูถาบ�นัพื่ระมหากษ�ตร ย้�นั� +นัเอง

การสูร างมโนัท�ศึนั�เร*+องชาต ในัร�ชสูม�ย้ของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระมงก(ฎเกลั าเจ าอย้�%ห�วผ่%านัพื่ระราโชบาย้นัานั�ปการ ไม%ว%าจะเป/นั การขย้าย้การจ�ดัการศึ�กษาภัาคบ�งค�บพื่ร อมหลั�กสู�ตรมาตรฐ์านัท&+จะท3าให ประชนัของราชอาณาจ�กรสูย้ามไดั ร�บความร� ในัท ศึทางเดั&ย้วก�นั การจ�ดัต�'งเสู*อปBา ท&+ม&ลั�กษณะเป/นัการฝEกอบรมให บ(ร(ษม&ความค ดัร�กชาต บ านัเม*อง (Patriotism) หร*อการเข&ย้นัพื่ระราชนั พื่นัธิ�ปลั(กใจทางการเม*องการปกครองหลัาย้ ๆ ต%อหลัาย้คร�'ง (ท&+สู3าค�ญค*อ ค3าขว�ญท&+ว%า ชาต ศึาสูนั� กษ�ตร ย้� ซึ่�+งกลัาย้เป/นัมโนัท�ศึนั�ความเป/นั“ ”

ไทย้ท&+แข7งแรงท&+สู(ดัจนัถ�งป=จจ(บ�นันั&') จนัแม กระท�+งการเปลั&+ย้นัธิงชาต จากธิงช างเป/นัธิงไตรรงค�แลัะบรรจ(ค3าอธิ บาย้ของสู&บนัธิงชาต ท&+ม&ความหมาย้ว%า สู&แดัง ค*อ ชาต ค*อเลั*อดัเนั*'อของบรรพื่บ(ร(ษท&+ไดั หลั�+งออกมาเพื่*+อปกป@องเอกราชของชาต สู&ขาว ค*อ ศึาสูนัา ท&+ท3าให ชาต สูงบแลัะเป/นัท&+ต� 'งแห%งค(ณธิรรม แลัะสู&นั3'าเง นัค*อ ต�วพื่ระมหากษ�ตร ย้� ซึ่�+งก7ค*อพื่ระองค�เอง ก%อก3าเนั ดัเป/นัค3าขว�ญของเสู*อปBา แลัะกองทหารต%าง ๆ ในัภัาย้หลั�งว%า ชาต ศึาสูนัา กษ�ตร ย้� ไดั ก%อให เก ดัมโนัท�ศึนั�ของการเป/นัพื่ลัเม*องท&+ดั&ไทย้ ดั�งท&+พื่ระองค�ทรงนั พื่นัธิ�ไว ว%า “การท&+จะต�ดัสู นัว%าผ่� ใดัเป/นัชาต ใดัโดัย้แท จร งนั�'นั ต องพื่ จารณาว%าผ่� นั�'นัม&ความจงร�กภั�กดั&ต%อใคร ถ าเขาจงร�กภั�กดั&ต%อพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระเจ าแผ่%นัดั นัสูย้าม เขาจ�งจะเปนัไทย้แท แต%ถ าใครแสูดังตนัว%าเป

25

นัอ ศึรแก%ตนั ไม%ม&ความจงภั�กดั&ต%อผ่� ใดัดั�งนั&' ต องจ�ดัผ่� นั�'นัเปนัคนัไม%ม&ชาต เพื่ราะคนั ๆ เดั&ย้วหร*อหม�%เดั&ย้วจะต�'งตนัข�'นัเปนัชาต ต%างหากหาไดั ไม% ” (พื่ระนั พื่นัธิ�ของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระมงก(ฎเกลั าเจ าอย้�%ห�ว ในั ความเห7นั 10 เร*+องของอ�ศึวพื่าห( หนั า 44 อ างในั นัคร นัทร� เมฆ์ไตรร�ตนั�, 2549 อ�กขระต%าง ๆ ใช ตามแบบนั ย้มในัย้(คนั�'นั) แลัะ “เราอ(ท ศึต�วเราท�'งหลัาย้แลัะอ(ท ศึก3าลั�งกาย้ ก3าลั�งสูต ป=ญญาไว เพื่*+อป@องก�นัร�กษาชาต , ศึาสูนัา, พื่ระมหากษ�ตร ย้� สู +งซึ่�+งเป/นัท&+เคารพื่ร�กใครท�'ง 3 ค*อ ความเป/นัไทย้ของเราอย้%าง 1 ความม�+นัคงของชาต เราอย้%าสูง 1 พื่ระศึาสูนัาของเราอย้%าง 1 สูามอย้%างนั&'ป�Bย้%าตาย้าย้ของเราไดั ย้อมสูลัะเลั*อดัเนั*'อแลัะช&ว ตเพื่*+อป@องก�นัแลั ว; เราท�'งหลัาย้ผ่� เป/นับ(ตรหลัานั ย้%อมม&หนั าท&+ ๆ จะต องท3าให สูมควรท&+เป/นับ(ตรหลัานัของท%านั ต องไม%ให ม&ผ่� ใดัว%าไดั ” (พื่ระนั พื่นัธิ�ของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระมงก(ฎเกลั าเจ าอย้�%ห�ว ในั เทศึนัาเสู*อปBา หนั า 58 อ างในั ชนั ดัา เผ่*อกสูม, 2546)

ในัช%วงดั�งกลั%าว จ�งเป/นัย้(คสูม�ย้ของราชาชาต นั ย้ม หร*อ การสูร างลั�ทธิ ชาต นั ย้มโดัย้กษ�ตร ย้�เพื่*+อตอบสูนัองต%อความต องการสูร างความม�+นัคงของประเทศึในัลั�กษณะของความเป/นัอ�นัหนั�+งอ�นัเดั&ย้วอย้%างไม%แตกต%างก�นัให เก ดัข�'นั โดัย้จ(ดัสู�งสู(ดัของมโนัท�ศึนั�ความเป/นัไทย้ในัช%วงดั�งกลั%าวค*อ การถวาย้ความจงร�กภั�กดั&ต%อสูถาบ�นัพื่ระมหากษ�ตร ย้�นั� +นัเอง (กฤตย้า อาชวนั จก(ลั :2551) ร ฐน�ยม ชาติ�น�ยมและการแป็ลงชาติ�ให�เป็�นไทยและแป็ลงไทยให�เป็�นหน1�งเด,ยว ต%อมาในัช%วงท&+ม&การสูร างเพื่ลังชาต ไทย้ในัฉบ�บป=จจ(บ�นัเม*+อป6 พื่.ศึ. 2482 ประเทศึไทย้ภัาย้ใต การนั3าของจอมพื่ลั ป. พื่ บ�ลัสูงคราม ไดั ม&การข�บเนั นัเร*+องชาต นั ย้มในัการสูร างความเป/นัอ�นัหนั�+งอ�นัเดั&ย้วก�นัของคนัในัชาต ผ่%านันัโย้บาย้ต%าง ๆ โดัย้เฉพื่าะอย้%างย้ +งท&+ปรากฏิให เห7นัช�ดัเจนัค*อเอกสูารประกาศึของสู3านั�กนัาย้กร�ฐ์มนัตร&ท&+เร&ย้กว%า ร�ฐ์นั ย้ม ท�'ง “ ” 12 ฉบ�บ ซึ่�+งจอมพื่ลั ป. พื่ บ�ลัสูงครามไดั

26

กลั%าวสู(นัทรพื่จนั�ท&+เก&+ย้วข องก�บความหมาย้ของสู +งท&+เร&ย้กว%า ร�ฐ์“

นั ย้ม ไว เม*+อว�นัท&+ ” 24 ม ถ(นัาย้นั 2482 (ในัขณะนั�'นัว�นัท&+ 24

ม ถ(นัาย้นั ของท(กป6 ถ�กก3าหนัดัให เป/นัว�นัชาต แทนัว�นัพื่ระราชสูมภัพื่)

ความว%า “ค*อ การปฏิ บ�ต ให เป/นัประเพื่ณ&นั ย้มท&+ดั&ประจ3าชาต เพื่*+อให บ(ตรหลัานัของอนั(ชนัไทย้เราย้�ดัถ*อเป/นัหลั�กปฏิ บ�ต ร�ฐ์นั ย้มนั&'ม&ลั�กษณะลัะม าย้คลั าย้คลั�งก�บจรรย้ามารบาทของอารย้ชนัจะพื่�งประพื่ฤต นั�+นัเอง” แลัะไดั อธิ บาย้ถ�งสูาเหต(ของการประกาศึร�ฐ์นั ย้มไว ในั ประกาศึค3าอธิ บาย้ร�ฐ์นั ย้ม ท&+ออกในัว�นัท&+ “ ” 3 กรกฎาคม พื่.ศึ.

2482 ความว%า เพื่*+อให งานัท&+ท3ามาแลั ว แลัะท&+จะท3าต%อไปไดั ผ่ลั“ย้�+งย้*นั ประชาชนัชาวไทย้จ3าต องปลั�กค(ณลั�กษณะข�'นัใหม%สูมก�บระบอบใหม% ดั วย้เหต(นั&' ร�ฐ์บาลัจ�งสูนัใจในัการสูร างความว�ฒนัาให บ�งเก ดัค�%ก�นัไปก�บความถาวรท&+ไดั พื่ย้าย้ามท3ามาแลั ว... แต%การสูร างความว�ฒนัานั�'นั ไม%สูะดัวกท&+จะใช กฎหมาย้ ร�ฐ์บาลัจ�+งไดั จ�ดัให ม&ระเบ&ย้บอ�นัหนั�+งเร&ย้กว%าร�ฐ์นั ย้ม... ร�ฐ์นั ย้มม&ลั�กษณะเช%นัเดั&ย้วก�บพื่ระราชนั ย้มในัสูม�ย้ก%อนั ผ่ ดัก�นัแต%ว%าพื่ระราชนั ย้มเป/นัมต ของพื่ระมหากษ�ตร ย้�พื่ระองค�เดั&ย้ว สู%วนัร�ฐ์นั ย้มเป/นัมต ของร�ฐ์ ซึ่�+งต�'งข�'นัโดันัอนั(โลัมตามมต มหาชนั เป/นัประเพื่ณ&นั ย้มประจ3าชาต ” ดั�งนั�'นั สู +งท&+เร&ย้กว%าร�ฐ์นั ย้ม จ�งเป/นัข อก3าหนัดัท&+ร �ฐ์ในัเร*+องการก3าหนัดัว%าประชาชนัของตนัควรม&ว ถ&การดั3าเนั นัช&ว ตอย้%างไรจ�งจะท3าให ประเทศึม&ความเจร ญท�ดัเท&ย้มอารย้ะประเทศึอ*+นั ๆ โดัย้ม&คณะกรรมการร�ฐ์นั ย้มเม*+อว�นัท&+ 9 ม ถ(นัาย้นั 2482 ซึ่�+งประกอบไปดั วย้ (สูมศึ�กดั ; เจ&ย้มธิ&รสูก(ลั : 2547)

1. หลัวงว จ ตรวาทการ เป/นัประธิานักรรมการ 2. ข(นัสูมาหารห ตะคดั& 3. นัาย้พื่�นัโทประย้�ร ภัมรมนัตร& 4. นัาย้พื่�นัเอกหลัวงสูฤษฎ�ย้(ทธิศึ ลัปL 5. นัาย้พื่�นัต3ารวจโทข(นัศึร&ศึรากร

27

ดั�งนั�'นั การจะเข าใจถ�งสู +งท&+อย้�%เบ*'องหลั�งการข�บเคลั*+อนันัโย้บาย้ร�ฐ์นั ย้มของร�ฐ์บาลัจอมพื่ลั ป. พื่ บ�ลัสูงครามนั�'นั การท3าความเข าใจก�บความค ดัแลัะท�ศึนัคต ของหลัวงว จ ตรวาทการ (ก มเหลั&ย้ง ว�ฒนัปฤดัา) ซึ่�+งเป/นัเป/นัผ่� ม&บทบาทสู3าค�ญในัการสูร างแลัะใช นัโย้บาย้ชาต นั ย้มในัประเทศึไทย้สูม�ย้นั�'นั ประกอบก�บต3าแหนั%งอย้%างเป/นัทางการในัฐ์านัะร�ฐ์มนัตร&20 แลัะประธิานัคณะกรรมการร�ฐ์นั ย้ม ตลัอดัจนัต3าแหนั%งอย้%างไม%เป/นัทางการในัฐ์านัะ ม�นัสูมองของท%านัผ่� นั3า “ ”

จ�งเป/นัสู +งท&+ม&ความสู3าค�ญแลัะนั%าสูนัใจเป/นัอย้%างย้ +ง หลัวงว จ ตรวาทการไดั แสูดังปาฐ์กถาเร*+องการเสู&ย้ดั นัแดันัไทย้ให แก%ฝร�+งเศึสู ซึ่�+งแสูดังแก%คร�อาจารย้�แลัะนั�กเร&ย้นักรมย้(ทธิศึ�กษา ณ หอประช(มศึ ลัปากร ว�นัพื่ฤห�สูบดั&ท&+ 17 ต(ลัาคม พื่.ศึ. 2483 ไดั สูะท อนัภัาพื่ท�ศึนัคต สู3าค�ญของหลัวงว จ ตรวาทการในัการข�บเคลั*+อนันัโย้บาย้ร�ฐ์นั ย้ม นัอกจากนั&'ย้�งสูะท อนัถ�งบร บทของสู�งคม-การเม*องของโลักในัย้(คนั�'นัไว อย้%างนั%าสูนัใจ ดั�งนั&' "ท%านันัาย้กร�ฐ์มนัตร&ของเราไดั เคย้กลั%าวมาหลัาย้คร�'งว%า ต%อไปนั&'เราจ3าจะต องเป/นัมหาประเทศึหร*อม ฉะนั�'นัก7จะต องลั%มจม ท&+ท%านันัาย้กร�ฐ์มนัตร&กลั%าวเช%นันั&'เป/นัความจร ง สูภัาพื่ของโลักในักาลัต%อไปจะต องม&การปฏิ ว�ต ผ่ ดัแปลักก�บท&+เป/นัมาจนักระท�+งถ�งบ�ดันั&' กลั%าวค*อจ3านัวนัประเทศึเลั7กๆ จะต องถ�กกลั*นัหาย้เข าไปในัประเทศึใหญ% ประเทศึเลั7กๆ ซึ่�+งอย้�%ใกลั ร�สูเซึ่&ย้ไดั ถ�กกลั*นัหาย้เข าไปในัสูหภัาพื่โซึ่เว&ย้ตเก*อบหมดัแลั ว สูงครามคราวนั&'เสูร7จสู 'นัลังเม*+อใดั แผ่นัท&+โลักจะแปลักตาเราท�นัท& ประเทศึเลั7กๆ นั อย้ๆ จะหมดัไป เหลั*อแต%ประเทศึใหญ%ๆ อ(ปการณ�ของโลักจะต องเป/นัเช%นันั&'อย้%างแนั%นัอนั ฉะนั�'นัเราจ�งม&ทางเลั*อกอย้�%เพื่&ย้ง 2 ทาง ค*อเป/นัมหาประเทศึเสู&ย้เอง หร*อลั%มจมถ�กกลั*นัหาย้เข าไปในัมหาประเทศึใดัประเทศึหนั�+ง ถ าหากเราไดั ดั นัแดันัท&+เสู&ย้ไปนั�'นักลั�บค*นัมา เราม&หว�งท&+จะเป/นัมหาประเทศึ เพื่ราะว%าถ าเราไดั ดั นั

20 เป/นัร�ฐ์มนัตร&ลัอย้ ค*อไม%บ�งค�บบ�ญชากระทรวงใดั แต%ในัขณะเดั&ย้วก�นัก7เป/นัอธิ บดั&กรมศึ ลัปากร

28

แดันัท&+เสู&ย้ไปนั�'นักลั�บค*นัมาท�'งหมดั นัอกจากเราจะไดั เนั*'อท&+เพื่ +มข�'นักว%าท&+อย้�%ในัเวลัานั&'อ&กเท%าต�ว แลัะไดั จ3านัวนัพื่ลัเม*องเพื่ +มข�'นัอ&กราว 4 ลั านัคนัแลั ว จะม&ผ่ลัอ�นัสู3าค�ญย้ +งอ&กอย้%างหนั�+งค*อ เราจะสูามารถม&ดั นัแดันัเข าไปถ�งถ +นัไทย้อ�นักว างขวาง ซึ่�+งต�'งอย้�%เหนั*อสู บสูองจ(ไทย้ ท&+นั�+นัม&เลั*อดัเนั*'อเช*'อไขเราอย้�% 24 ลั านัคนั ซึ่�+งย้�งถ*อตนัเป/นัคนัไทย้ พื่�ดัภัาษาไทย้ ม&ช&ว ตจ ตใจเป/นัไทย้ เราสูามารถจะเปGดัประต�ร�บพื่&+นั อง 24 ลั านัคนัของเราเข ามาหาเรา ท�'งนั&'ม ไดั หมาย้ความว%าเราจะไปร(กรานัดั นัแดันัเหลั%านั�'นั เราไม%ต องการร(กรานัใคร ท&+ดั นัของเราม&ถมไป เราต องการแต%จะให พื่&+นั องของเราเข ามาอย้�%ร %วมร�บความผ่าสู(กดั วย้ก�นั แลัะเร*+องนั&'ข าพื่เจ าม&ความเช*+อม�+นัว%าเราท3าสู3าเร7จ แลัะในัไม%ช าเราจะเป/นัประเทศึท&+ม&ดั นัแดันัราว 9,000,000 ตารางก โลัเมตร แลัะม&พื่ลัเม*องไม%นั อย้กว%า 40 ลั านัคนั เราเป/นัมหาประเทศึ ถ าเราไม%ท3าเช%นันั�'นั แลัะถ าเราย้�งพื่อใจในัความเป/นัประเทศึเลั7กอย้�%เช%นันั&' เราจะต องถ�กกลั*นัเข าไปอย้�%ในัประเทศึใหญ% ท%านัจะเลั*อกเอาข างไหนั เป/นัมหาประเทศึหร*อถ�กกลั*นั" (ว จ ตรอนั(สูรณ� อ างในั สูมศึ�กดั ; เจ&ย้มธิ&รสูก(ลั : 2547)

นัอกจากนั&' ในัเดั*อนักรกฎาคม 2481 หลัวงว จ ตรวาทการไดั แสูดังปาฐ์กถาท&+ไดั ช*+อว%า อ*'อฉาว ท&+สู(ดัคร�'งหนั�+ง เนั*+องจากการกลั%าว“ ”

ว%าประณามว%า คนัจ&นัในัไทย้เป/นักาฝากย้ +งกว%าย้ วในัย้(โรป ถ าจะใช ว ธิ&“แบบฮ ตเลัอร�ท&+ไลั%ย้ วออกนัอกประเทศึบ างก7ไม%นั%าจะเป/นัอะไร” โดัย้ในัการแสูดังปาฐ์กถาในัคร�'งนั�'นัไดั กลั%าวถ�งการท&+ ชาต ไทย้ย้�งเป/นัชาต “ใหญ%มห�มาชาต หนั�+ง” โดัย้การอ างถ�งการเป/นัชนัชาต ขนัาดัใหญ%ของชนัชาต ไทย้ ซึ่�+งหลัวงว จ ตรวาทการไดั แสูดังหลั�กฐ์านัเป/นัต�วเลัขดั�งนั&' จ3านัวนัคนัไทย้ท&+อย้�%ในัประเทศึเรา ราว 13,000,000 คนั ในัมณฑิลักวางซึ่&ของจ&นั 8,000,000 คนั ก(ย้จ Mว 4,000,000 คนั ย้�นันัานั 6,000,000 คนั กวางต( ง 700,000 คนั เสูฉวนั 500,000 คนั ในัเกาะไหหลั3า 300,000 คนั ในัอาร�กขาของฝร�+งเศึสู(ไม%นั�บเขมร) 2,000,000 คนัในัปกครองของอ�งกฤษ 2,000,000 คนั รวม 36,500,000 คนั

29

ท�ศึนัคต ของหลัวงว จ ตรวาทการในัเร*+องดั�งกลั%าวนัอกจากจะสูะท อนัความเป/นัชาต นั ย้ม (Nationalism) แลั วย้�งสูะท อนัถ�งความเป/นัเช*'อชาต นั ย้ม (Racism) ในัต�วของหลัวงว จ ตรวาทการดั วย้ ซึ่�+งสู +งเหลั%านั&'ไดั สูะท อนัออกมาในัประกาศึร�ฐ์นั ย้มแต%ลัะฉบ�บ ซึ่�+งม&ความจงใจท&+จะลัะเลัย้ความหลัากหลัาย้ทางว�ฒนัธิรรม เช%นั การท&+ปรากฏิช�ดัเช%นั การห ามประชาชนัชาวม(สูลั มเพื่ศึหญ ง หร*อม(สูลั มม&นัห� สูวมผ่ าคลั(มศึร&ษะหร*อฮ ญาบ โดัย้ใช ประกาศึร�ฐ์นั ย้ม ฉบ�บท&+ 10 เร*+องการแต%งกาย้ของประชาชนัชาวไทย้ เป/นัต นั ในัสู%วนัของเพื่ลังชาต ไทย้นั�'นั ร�ฐ์นั ย้มฉบ�บท&+ 4 ท&+ประกาศึเม*+อว�นัท&+ 8 ก�นัย้าย้นั พื่.ศึ.2482 เร*+อง การเคารพื่ธิงชาต เพื่ลังชาต แลัะเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม& ไดั ก3าหนัดัว ธิ&การแลัะความสู3าค�ญของการเคารพื่เพื่ลังชาต ไว ดั�งนั&' “ดั วย้ร�ฐ์บาลัเห7นัว%า ธิงชาต เพื่ลังชาต แลัะเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม&เป/นัสู +งสู3าค�ญประจ3าชาต พื่�งไดั ร�บความเช ดัช�เคารพื่ของชาวไทย้ท�'งมวลั จ�งประกาศึเป/นัร�ฐ์นั ย้มไว ดั�งต%อไปนั&' โดัย้ม&ข อก3าหนัดัท�'งสู 'นั ”

5 ข อ ซึ่�+งในัท&+นั&'ขอต�ดัมาเฉพื่าะท&+สู3าค�ญ ค*อ ข อท&+ “ 1. เม*+อไดั เห7นัการช�กธิงชาต ข�'นัหร*อลังจากเสูาประจ3าสูถานัท&+ราชการตามเวลัาปกต หร*อไดั ย้ นัเสู&ย้งแตรเดั&+ย้ว หร*อนักหว&ดัเปBาค3านั�บหร*อให อาณ�ต สู�ญญาณการช�ดัธิงชาต ข�'นัหร*อลัดัลัง ให แสูดังความเคารพื่ธิงชาต เพื่ลังชาต แลัะเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม& แลัะไดั ก3าหนัดัถ�งความสู3าค�ญของการ”

เคารพื่ธิงชาต เพื่ลังชาต แลัะเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม& ไว ในั ข อท&+ “

5. เม*+อเห7นัผ่� ใดัไม%แสูดังความเคารพื่ดั�งกลั%าวในัข อ 1-2-3 แลัะ 4

พื่�งช%วย้ก�นัต�กเต*อนัช&'แจงให เห7นัความสู3าค�ญแห%งการเคารพื่ธิงชาต เพื่ลังชาต แลัะเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม& ”

นัอกจากการประกาศึเร*+องร�ฐ์นั ย้มอย้%างเป/นัทางการแลั วร�ฐ์บาลัขณะนั�'นัย้�งไดั ใช ราย้การว ทย้(ท&+เป/นับทสูนัทนัาโต ตอบระหว%างนัาย้ม�+นั ช�ชาต (ให เสู&ย้งโดัย้ สู�งวาลั พื่�นัธิโนัท�ย้ ซึ่�+งต%อมาเปลั&+ย้นัช*+อเป/นั สู�งข� พื่�นัธิโนัท�ย้) ก�บนัาย้คง ร�กไทย้ (ให เสู&ย้งโดัย้ทองศึ(ข ค3าศึ ร ) ในัท&+นั&'ขอ

30

ย้กต�วอย้%างบทสูนัทนัามาเป/นัต�วอย้%างดั�งนั&' ไนัว�นัหนั�+ง ๆ ม&เวลัาสู3า“ค�นัท&+สู(ดัสู3าหร�บการเคารพื่ทงชาต หย้�% 2 เวลัาดั วย้การ ค*อ เวลัาช�กทงข�'นั ซึ่�+งทางราชการนั ย้มเวลัา 8.00 นั. แลัะการช�กทงลังซึ่�+งนั ย้มเวลัา 18.00 นั. ท�'งสูองเวลัานั&'สู3าค�นันั�ก ถ าจะไห ท3าก�นัไห พื่ร�กพื่ร อม ต องก3าหนัดัเอา 2 เวลัานั&'แหลัะเป/นัเกนัท�” แลัะ ถ าเราหว�งจะดั3ารงความ“เปนัชาต ของเราตลัอดัไป เราจะลั*มเร*+องการเคารพื่ทงชาต ไม%ไดั แลัะ ”

หย้%างนั อย้ ๆ ไนัว�นัหนั�+ง ๆ เราม&การระลั�กถ�งชาต คร�'งหนั�+งเวลัา “8.00 นั. ระลั�กไนัเวลัาบรรเลังเพื่ลังชาต ระลั�กถ�งค(นัของชาต ระลั�กถ�งพื่&+นั องร%วมชาต ระลั�กถ�งผ่� ม&อ(ปการะค(นัแก%ชาต แลัะระลั�กถ�งท(กสู งท(กหย้%างท&+ดั&งามแก%ชาต ท�'งในัอดั&ตแลัะป=จจ(บ�นั คร�'งเม*+อเสู7ดัการบรรเลังเพื่ลังชาต แลั ว เปนัอ�นัว%าไนัว�นันั�'นัเราม&ทงท&+คอย้จ�งใจของเราไห ปฏิ บ�ต การงานัท(%งสู +งท(กหย้%างไห ถ�กทางท&+ชอบท&+ควนั” นัอกการการเช ญชวนัให ประชาชนัเห7นัถ�งความสู3าค�ญของการเคารพื่เพื่ลังชาต แลัะธิงชาต แลั ว ย้�งม&การประณามผ่� ไม%ย้อมเคารพื่เพื่ลังชาต แลัะธิงชาต อ&กดั วย้ เช%นั คนัค ดัคนัทรย้สูต%อชาต ม&โทสูหย้%างอ(กร ต เสูมอ“ดั วย้ค%าพื่%อค%าแม%ของตนั เสูมอดั วย้ดั%าคร�บาอาจารย้� เสูมอดั วย้ดั%าพื่ระพื่(ทธิเจ าท&เดั&ย้ว เนั*+องจาก เราถ*อว%า ทงชาต ไทย้นั�'นัม&บารม&ของพื่ระพื่(ทธิเจ าเข ามาสูถ ตหย้�%ดั วย้ เพื่ราะทงชาต ไทย้แทนัสูาสูนัาหย้�%ดั วย้ในัต�ว” แลัะย้�งม&การสูาปแช%งผ่� ท&+ไม%เคารพื่ธิงชาต แลัะเพื่ลังชาต อ&กดั วย้ว%า เราท 'งคนัทรย้สูต%อชาต ซึ่�+งเปนัสู%วนันั อย้นั ดัเดั&ย้วไห เขาลัง“เร*อของเขาไป แลัะร�บว นัาสูภั�ย้อ�นัเปนัเงาตามต�วของเขาดั วย้ต�วเองเถ ดั ” (ชนั ดัา เผ่*อกสูม: 2546 อ�กขระต%าง ๆ ใช ตามแบบนั ย้มในัย้(คนั�'นั)

จะเห7นัไดั ว%าความสู3าค�ญของนัโย้บาย้ร�ฐ์นั ย้มก7ค*อ การสูร างมโนัท�ศึนั�ของการร�กชาต ท&+ม&ความเข มข นัย้ +งกว%าย้(คสูม�ย้ใดั แม แต%ในัร�ชสูม�ย้ของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระมงก(ฏิเกลั าเจ าอย้�%ห�วท&+พื่ระองค�ทรงดั3าเนั นันัโย้บาย้ในัเช งชาต นั ย้มแลัะปลั�กฝ=งท�ศึนัคต เร*+องความจงร�กภั�กดั&ต%อพื่ระมหากษ�ตร ย้�ของคนัในัชาต อย้%างเข มข นั ก7ย้�งไม%เข มข นั

31

เท%าการดั3าเนั นันัโย้บาย้ของร�ฐ์บาลัจอมพื่ลั ป. พื่ บ�ลัสูงคราม ในัระย้ะเวลัาดั�งกลั%าว แลัะในัความพื่ย้าย้ามสูร างชาต ของคณะราษฏิร� ไม%ว%าจะเป/นัการปลั�กฝ=งความเป/นัเอกราษฏิร� (ขอให สู�งเกตว%า ใช ค3าว%าเอกราษฏิร�แทนัค3าว%าเอกราชท&+แปลัว%าม&ราชาเพื่&ย้งหนั�+งเดั&ย้ว ในัการให ความหมาย้ของค3าว%า ม&อ สูระเสูร& หร*อ Independence ในัภัาษาอ�งกฤษ) การสูร างสูถาป=ตย้กรรมท&+พื่ย้าย้ามหลั(ดัจากกรอบสูามเหลั&+ย้มหนั าจ�+ว (เช%นั อาคารสูลัากก นัแบ%ง หร*ออนั(สูาวร&ย้�ประชาธิ ปไตย้) หลั�ก 6 ประการในัการปกครองประเทศึ แลัะนัโย้บาย้ร�ฐ์นั ย้มท�'งหลัาย้ การเปลั&+ย้นัว�นัชาต จากว�นัพื่ระราชสูมภัพื่เป/นัว�นัเปลั&+ย้นัแปลังการปกครอง สู +งเหลั%านั&'ลั วนักลัาย้เป/นัประว�ต ศึาสูตร�ไปหมดัแลั ว เว นัแต% การเปลั&+ย้นัช*+อประเทศึ แลัะสู�ญลั�กษณ�ของการปกครองในัระบอบประชาธิ ปไตย้ดั วย้อนั(สูาวร&ย้�ประชาธิ ปไตย้ (ซึ่�+งท(กว�นันั&'ย้�งคงถกเถ&ย้งถ�งนั ย้ามแลัะว ธิ&การท&+จะเป/นัประชาธิ ปไตย้อย้%างแท จร ง) แลัะการให ความสู3าค�ญก�บการเคารพื่ธิงชาต แลัะเพื่ลังชาต ท&+ไม%สู�ญสูลัาย้กลัาย้เป/นัประว�ต ศึาสูตร�ไป ในัทางกลั�บก�นั ประเดั7นัเร*+องการเคารพื่เพื่ลังชาต กลั�บทว&ความสู3าค�ญมากข�'นั ถ�งขนัาดัท&+ว%า การไม%ลั(กข�'นัย้*นัเคารพื่เพื่ลังชาต แลัะธิงชาต ในับางสูถานัการณ�สูามารถท3าให บ(คคลัผ่� นั� 'นัถ�กต�'งค3าถามถ�งความเป/นัไทย้ แลัะม&โอกาสูท&+จะถ�กท3าร าย้ไดั เลัย้ท&เดั&ย้ว จากชาติ�น�ยม สิ่)" คล �งชาติ�น�ยม : ป็ระว ติ�ศ์าสิ่ติร�บาดแผลแห"งความเป็�นชาติ�

จอมพื่ลั สูฤษดั ; ธินัะร�ชต� ไดั กลั%าวปราศึร�ย้เนั*+องในัโอกาสูว�นัชาต เม*+อว�นัท&+ 24 ม ถ(นัาย้นั 2502 (ก%อนัท&+จะเปลั&+ย้นัว�นัชาต ให ตรงก�บว�นัพื่ระราชสูมภัพื่ 5 ธิ�นัวาคม ในัป6ถ�ดัมา) ความว%า “ชาต เป/นัสูภัาวธิรรมอ&กอ�นัหนั�+ง ซึ่�+งไม%ม&ต�วตนัเห7นัไดั ช�ดั จ3าต องสูร างสู +งท&+ถ*อเป/นันั ม ตหมาย้สูมมต เป/นัสู�ญลั�กษณ�ของชาต ซึ่�+งโลักไดั ค ดัไว 3 อย้%าง ค*อ ธิงชาต เพื่ลังชาต แลัะว�นัชาต แม ว%าสู +งเหลั%า

32

นั&'จะเป/นัสู +งสูมมต แต%เม*+อไดั ค ดัข�'นัเป/นันั ม ตหมาย้หร*อสู�ญลั�กษณ�ของชาต แลั ว เราจะต องเคารพื่ระลั�กถ�ง ” ดั�งนั�'นัแลั ว แม ว%าการสูร างร�ฐ์พื่ ธิ&แลัะประเพื่ณ&ต%าง ๆ เพื่*+อแสูดังความเคารพื่หร*อแสูดังความร�กชาต ข�'นัมาจะเป/นัเพื่&ย้งสู +งท&+ สูร าง “ ”

ข�'นัมาก7ตาม แต%สู +งท&+สูร างข�'นัเหลั%านั�'นักลั�บม&บทบาทในัการควบค(มความค ดัแลัะก3าหนัดัคต นั ย้มของคนัในัชาต ไดั อย้%างเข มแข7งเป/นัอย้%างมาก แม ว%าบางคร�'งประเพื่ณ&ท&+ไดั ประดั ษฐ์�อาจจะไม%สูอดัคลั องก�บสูภัาพื่ความเป/นัจร งนั�ก แลัะการดั3ารงอย้�%ของสู +งท&+เร&ย้กว%า สูภัาวธิรรมดั�งกลั%าวกลั�บสูร างป=ญหาให เก ดัความไม%ย้อมร�บแลัะผ่สูมกลัมกลั*นัระหว%างคนัในัชาต ท&+ม&ชาต พื่�นัธิ(�ท&+หลัากหลัาย้ต%างก�นั เช%นั ในักรณ&ของป=ญหาปตานั& ท&+ไม%สูอดัคลั องก�บความต องการอธิ บาย้ประเทศึไทย้ว%า ประเทศึไทย้รวมเลั*อดัเนั*'อชาต เช*'อไทย้ แต%อย้%างใดั แลัะพื่บว%าแม ในั“ ”

การประช(มคณะร�ฐ์มนัตร&ในัย้(คจอมพื่ลั ป. พื่ บ�ลัสูงคราม เอง ก7ไดั ม&การแสูดังความลั3าบากใจต%อนัโย้บาย้ท&+ไม%สูะท อนัสูภัาวะความเป/นัจร งนั&' โดัย้นัาย้นัาวาเอกหลัวงธิ3ารงนัาวาสูว�สูดั ;ไดั กลั%าวในัท&+ประช(มคณะร�ฐ์มนัตร&เม*+อว�นัท&+ 8 พื่ฤษภัาคม พื่.ศึ. 2482 ความว%า (สูมศึ�กดั ; เจ&ย้มธิ&รสูก(ลั : 2547)

“ในัแง%นัโย้บาย้ปกครอง เราคงลั3าบากใจบางอย้%าง คนัในัสูย้ามม&หลัาย้ชาต เวลัานั&'เขาร�กใคร%สูย้าม ถ�งคราวเราพื่�ดัอะไรจะให ก นัความสู%วนัรวมแลั ว ก7ใช ว%า สูย้าม เขาอาจจะนั อย้ใจไดั ถ าเราเลั กใช “ ”สูย้าม ใช แต% ไทย้ จะเก ดัความร� สู�กว%า เอาพื่วกชาต อ*+นัออก “ ” “ ”

เพื่ราะไม%ใช%ไทย้ พื่วกป=ตตานั&ก7ไม%ใช%ไทย้ ถ าเราเร&ย้กว%า สูย้าม ก7รวม“ ”พื่วกป=ตตานั&ดั วย้ เขาก7พื่อใจ ถ าเปลั&+ย้นัไปอาจไม%ดั�ดัพื่วกนั&'มารวมเป/นัอ�นัหนั�+งอ�นัเดั&ย้วก�นัก7ไดั ”

33

สิ่ร'ป็สิ่"งท�าย เสู นัทางเดั นัของเพื่ลังชาต จากเพื่ลังจอมราชจงเจร ญ ในัร�ชสูม�ย้ของพื่ระบาทสูมเดั7จพื่ระพื่(ทธิเลั ศึหลั านัภัาลั�ย้ ร�ชกาลัท&+ 2 จนัถ�ง เพื่ลังชาต ไทย้ ในัสูม�ย้ร�ฐ์บาลัชาต นั ย้มของจอมพื่ลั ป. พื่ บ�ลัสูงคราม ในั พื่.ศึ. 2482 ไดั สูะท อนับร บทในัการสูร างชาต ในัแต%ลัะย้(คสูม�ย้ ต�'งแต%คร�'งท&+เพื่ลังชาต เป/นัเพื่&ย้ง เพื่ลังสู%วนัถวาย้ความเคารพื่ หร*อเพื่ลังท&+พื่ระมหากษ�ตร ย้�ทรงโปรดั จนักระท�+งพื่�ฒนัามาเป/นัเพื่ลังสูรรเสูร ญพื่ระบารม&ท&+แสูดังถ�งความม&เอกราชขององค�พื่ระมหากษ�ตร ย้�ในัร�ชกาลัท&+ 5 ซึ่�+งสูะท อนัถ�งการเปลั&+ย้นัแปลังของสูย้ามท&+พื่�ฒนัาจากร�ฐ์จาร&ตแบบเทวราชย้� มาเป/นัร�ฐ์ชาต ท&+ท�นัสูม�ย้ภัาย้ใต การปกครองแบบสูมบ�รณาญาสู ทธิ ราชย้� จนักระท�+งพื่�ฒนัามาเป/นัเพื่ลังชาต ไทย้ฉบ�บท&+ใช ก�นัอย้�%ในัป=จจ(บ�นั ท&+สูะท อนัแนัวนัโย้บาย้ชาต นั ย้มท&+ไดั ดั3าเนั นัอย้�%ในัช%วงร�ฐ์บาลัของ ผ่� นั3า จอมพื่ลั ป“ ” . พื่ บ�ลัสูงคราม การเปลั&+ย้นัแปลังมโนัท�ศึนั�ความ เป/นัไทย้ “ ” ก7ถ�กเปลั&+ย้นัไปตามบร บททางการเม*องของแต%ลัะย้(คสูม�ย้เช%นัเดั&ย้วก�นั จากเดั มท&+หมาย้ถ�งความเป/นัอ สูระไม%เป/นัทาสูใคร มาเป/นัการเป/นัสู%วนัหนั�+งแห%งองคาพื่ย้พื่ของร�ฐ์ชาต สูย้าม ในัป=จจ(บ�นั ท�'งนั&'จากท&+ไดั กลั%าวไว ข างต นัว%า ในัร�ฐ์จาร&ตในัอดั&ตนั�'นั การท&+ประชาชนัจะสู3านั�กว%าตนัเป/นัคนัของร�ฐ์ไหนั หร*อใครเป/นันัาย้เหนั*อห�วของตนันั�'นั แทบจะเร&ย้กไดั ว%า ไม%ม&ภัาพื่ร%วมก�นัอย้%างช�ดัเจนั จนัอาจกลั%าวไดั ว%า ก%อนัป6 พื่.ศึ. 2435 นั�'นั คนัท&+อาศึ�ย้ ณ เช&ย้งใหม%ก7ไม%ไดั ม&สู3านั�กของความเป/นัคนัไทย้เช%นัในัป=จจ(บ�นั แต%กลั�บม&ความร�บร� ว%าตนัเป/นัคนัลัาวลัานัช าง เช%นัเดั&ย้วก�บคนัท&+อาศึ�ย้อย้�%ในัป=ตตานั&ก7จะร�บร� ว%าเพื่&ย้งว%าตนัเป/นัคนัมลัาย้�ปตานั& หาไดั เป/นัคนัในับ�งค�บสูย้ามแต%อย้%างใดั สู +งเหลั%านั&' จ�งเป/นัท&+มาของการสูร างมโนัท�ศึนั�เร*+องชาต ท&+จะต องเหม*อนัก�นั เพื่*+อสูร างความร�กชาต แลัะความเป/นัอ�นัหนั�+งอ�นัเดั&ย้วก�นั ซึ่�+งถ*อว%าม&ความสู3าค�ญแลัะปรากฏิอย้�%ในัเพื่ลังชาต ไทย้ฉบ�บ พื่.ศึ. 2482 ตลัอดัท�'งฉบ�บนั�+นัเอง จนักระท�+งมโนัท�ศึนั�ความเป/นัไทย้ดั�งกลั%าวเร +มม&ความค�บแคบแลัะบ&บร�ดัต%อกลั(%มคนัท&+ไม%

34

สูามารถผ่สูมผ่สูานัแลัะกลั*นักลัาย้ก�บความเป/นัไทย้จนัสูามารถแปลังชาต ของตนัให กลัาย้เป/นัไทย้ไดั จนัเก ดัป=ญหาว กฤต อ�ตลั�กษณ� ดั�งเช%นั ประชาชนัเช*'อชาต มลัาย้�ในัจ�งหว�ดัชาย้แดันัภัาคใต นัอกจากนั&' ว กฤต อ�ตลั�กษณ�ดั�งกลั%าว ย้�งเก ดัข�'นัก�บกลั(%มคนัท&+สูามารถแปลังมโนัท�ศึนั�ให เป/นัไทย้ แต%กฎหมาย้ย้�งไม%สูามารถให การร�บรองความเป/นัไทย้แก%บ(คคลัเหลั%านั�'นั ผ่%านัการให สู�ญชาต แลัะบ�ตรประจ3าต�วประชาชนัไดั เช%นั กรณ&ของบ(คคลัไร สู�ญชาต ท�'งท&+เป/นัข%าวแลัะไม%เป/นัข%าว สู +งท&+สู3าค�ญประการหนั�+งค*อ ท%ามกลัางกระแสูโลักาภั ว�ตนั�ท&+ท3าให พื่รมแดันัของร�ฐ์ชาต พื่ร%าม�ว ดั วย้สูาเหต(ต%าง ๆ ไม%ว%าจะเป/นั ท(นัท&+สูามารถเคลั*+อนัย้ าย้ไดั อย้%างรวดัเร7วข ามพื่รมแดันัความเป/นัร�ฐ์ชาต ความสูะดัวกในัการสู*+อสูารแลัะความรวดัเร7วในัการเดั นัทางท&+สู%งผ่ลัให เก ดัสูภัาวะท&+เร&ย้กว%าการกระช�บแนั%นัของเวลัาก�บสูถานัท&+ซึ่�+งสู%งผ่ลัให เร*+องราวท&+เก ดัข�'นั ณ จ(ดัใดั ๆ ของโลักสูามารถอย้�%ในัการร�บร� ของคนัในัสู�งคมโลักไดั เสูม*อนัว%าเหต(การณ�นั�'นั ๆ เก ดัข�'นัรอบบ านัของผ่� ร �บข%าวสูารเหลั%านั�'นั จนัสู +งท&+เร&ย้กว%า การเม*องภัาย้ในัประเทศึ กลั�บกลัาย้การปะทะแลัะต%อต านัก�นัแลัะก�นัของกลั(%มประชาสู�งคมท&+ม&อ ทธิ พื่ลัแลัะดั3าเนั นัการเหนั*อบทบาทแลัะเจตจ3านังของร�ฐ์ชาต ก�บ องค�กรระหว%างประเทศึซึ่�+งม&บทบาทเป/นัองค�กรโลักบาลัของร�ฐ์แลัะประเทศึต%าง ๆ ในัโลักอย้�%แลั ว เช%นั องค�การสูหประชาชาต องค�การการค าโลัก แลัะธินัาคารโลัก เป/นัต นั (ไชย้ร�ตนั� เจร ญสู นัโอฬาร, 2549)

อย้%างไรก7ดั& ค3าท&+ใช เร&ย้กแทนัช*+อคนั ช*+อบ านัแลัะนัามเม*อง ตลัอดัจนัช*+อประเทศึนั�'นั เป/นัเพื่&ย้งสู�ญลั�กษณ�หร*อสู +งประดั ษฐ์�ทางว�ฒนัธิรรมการเม*องท&+ม&บร บททางประว�ต ศึาสูตร�แห%งความทรงจ3าร%วมก�นัของผ่� คนัผ่�กโย้งเอาไว แลัะลั วนัแลั วแต%สูามารถปร�บเปลั&+ย้นัไปตามบร บทของสู�งคมท&+แปรเปลั&+ย้นัไปดั วย้ ดั�งนั�'นั จ นัตนัาการร%วมก�นัของความเป/นัไทย้ในัป=จจ(บ�นัจ�งม&ทางออกมากกว%าการพื่ย้าย้ามให คนัในัประเทศึม&ชาต พื่�นัธิ(�เดั&ย้วเพื่*+อความเป/นัอ�นัหนั�+งอ�นัเดั&ย้วก�นัตามกรอบแนัวค ดัชาต นั ย้มเช งเช*'อชาต ตามท&+ปรากฏิในัเนั*'อหาของเพื่ลัง

35

ชาต ไทย้ซึ่�+งม&บร บททางสู�งคม-การเม*องขณะนั�'นัสูร างข�'นั เพื่ราะแท ท&+จร งแลั วในัขอบเขตทางภั�ม ศึาสูตร�ของประเทศึไทย้นั�'นั ประกอบดั วย้กลั(%มชาต พื่�นัธิ(�ท&+หลัากหลัาย้ร%วมใช ช&ว ตอย้�%ดั วย้ก�นั ดั�งนั�'นัไม%ว%าจะเป/นัสูย้าม หร*อ เป/นัไทย้ ก7เป/นัเพื่&ย้งนัามของประเทศึนั&'ท&+ม&ผ่� คนัหลัากหลัาย้มาอย้�%ร %วมก�นัภัาย้ใต กรอบของสู +งท&+เร&ย้กก�นัว%าร�ฐ์ชาต เท%านั�'นั ท าย้ท&+สู(ดัแลั ว สู +งสู3าค�ญต%อการอย้�%ร %วมก�นัในัประเทศึท&+ม&ความหลัากหลัาย้ท�'งในัเช งชาต พื่�นัธิ(�แลัะว�ฒนัธิรรมเช%นัประเทศึไทย้ในัท(กว�นันั&' จ3าเป/นัอย้%างย้ +งท&+จะต องสูร างความเข าใจเร*+องความเป/นัอ�นัหนั�+งอ�นัเดั&ย้วก�นั (Unity) ท&+ไม%ไดั ม&ความหมาย้แคบ ๆ เพื่&ย้งการหนั�+งเดั&ย้วท&+ไร ความแตกต%าง (Unique) เพื่ราะแท ท&+จร งแลั ว ประเทศึไทย้ ค*อ ประเทศึท&+ผ่� คนัอ�นัหลัากหลัาย้แลัะแตกต%าง ลั วนัพื่ย้าย้ามท&+จะอย้�%ร %วมก�นัอย้%างสูงบสู(ขนั�+นัเอง

บรรณาน'กรมOnline

ชาตร& ประก ตนันัทการ. “สิ่ถึาป็&ติย�คณะราษฎร บนพ28นท,�ศ์ กด�9สิ่�ทธิ�แห"ง

สิ่มบ)รณาญาสิ่�ทธิ�ราชย�” จาก ประชาไท หนั�งสู*อพื่ มพื่�ออนัไลันั�. 19 ก�นัย้าย้นั 2550,

36

http://www.prachatai.com/05web/th/home / 9615 (นั3ามาใช เม*+อ 7 กรกฎาคม 2551)

Wikipedia contributors, "Micronation," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Micronation&oldid=314049227 (accessed September 15, 2009).

หนั�งสู*อแลัะบทความ

กฤตย้า อาชวนั จก(ลั. 2551. จ�ตินาการความเป็�นไทย. นัครปฐ์ม:

สูถาบ�นัว จ�ย้ประชากรแลัะ สู�งคม-ศึ�นัย้�ศึ�กษาแลัะพื่�ฒนัาสู�นัต ว ธิ& มหาว ทย้าลั�ย้มห ดัลั.

ไกรฤกษ� นัานัา. 2550. สิ่ยามก)�อ�สิ่รภาพตินเอง ทางออกและว�ธิ,แก�ป็&ญหาชาติ�บ�านเม2อง เก�ดจากพระราชก'ศ์โลบายของพระเจ�าแผ"นด�น. กร(งเทพื่.

สู3านั�กพื่ มพื่�มต ชนั

ชนั ดัา เผ่*อกสูม. 2546. การเม2องในป็ระว ติ�ศ์าสิ่ติร�ธิงชาติ�ไทย.

กร(งเทพื่: สู3านั�กพื่ มพื่�มต ชนั.

ชาญว ทย้� เกษตรศึ ร . 2549. ป็ระว ติ�ศ์าสิ่ติร�การเม2องไทย 2475-2500. กร(งเทพื่: ม�ลันั ธิ โครงการ ต3าราสู�งคมศึาสูตร�แลัะมนั(ษย้�ศึาสูตร�

ชาญว ทย้� เกษตรศึ ร (บรรณาธิ การแปลั). 2552. ช'มชนจ�นติกรรม บทสิ่ะท�อนว"าด�วยก#าเน�ด และการแพร"ขยายของชาติ�น�ยม. กร(งเทพื่. ม�ลันั ธิ ต3าราสู�งคมศึาสูตร�แลัะมนั(ษย้ศึาสูตร�.

37

ไชย้ร�ตนั� เจร ญสู นัโอฬาร. 2549. ร ฐ-ชาติ�ก บ (ความไร�) ระเบ,ยบโลกย'คใหม". กร(งเทพื่.

สู3านั�กพื่ มพื่�ว ภัาษา

ธิ&รย้(ทธิ บ(ญม&. 2546. ชาติ�น�ยม และหล งชาติ�น�ยม. กร(งเทพื่.

สู3านั�กพื่ มพื่�สูาย้ธิาร

ธิ&รย้(ทธิ บ(ญม&. 2547. ความหลากหลายของช,ว�ติ ความหลากหลายทางว ฒนธิรรม. กร(งเทพื่.

สู3านั�กพื่ มพื่�สูาย้ธิาร

นั ธิ เอ&ย้วศึร&วงศึ�. 2545. ว"าด�วยการเม2องของป็ระว ติ�ศ์าสิ่ติร�และความทรงจ#า. กร(งเทพื่.

สู3านั�กพื่ มพื่�มต ชนั.

ลั ข ต ธิ&รเวค นั. 2541. การเม2องการป็กครองไทย. กร(งเทพื่.

มหาว ทย้าลั�ย้ธิรรมศึาสูตร�

สูมเก&ย้รต ว�นัทะนัะ. 2544. อ'ดมการณ�ทางการเม2องร"วมสิ่ม ย.

นัครปฐ์ม.

ศึ�นัย้�สู%งเสูร มแลัะฝEกอบรมการเกษตรแห%งชาต สู3านั�กสู%งเสูร มแลัะฝEกอบรมก3าแพื่งแสูนั มหาว ทย้าลั�ย้เกษตรศึาสูตร�

สู(กร& เจร ญสู(ข. 2530. 99 ป6 เพลงสิ่รรเสิ่ร�ญพระบารม,. กร(งเทพื่.

เร*อนัแก วการพื่ มพื่�

สู(กร& เจร ญสู(ข. 2532. เพลงชาติ�. กร(งเทพื่. เร*อนัแก วการพื่ มพื่�

38

สู(จ ตต� วงษ�เทศึ (บรรณาธิ การ). 2551. ป็ระว ติ�ศ์าสิ่ติร�แห"งชาติ� ซ่"อม ฉบ บเก"า สิ่ร�าง ฉบ บ“ ” “ ”

ใหม". กร(งเทพื่. เร*อนัแก วการพื่ มพื่�

บทความนัคร นัทร� เมฆ์ไตรร�ตนั�. 2549. แนวความค�ดชาติ�บ�านเม2อง:

ก#าเน�ด พ ฒนาการ และอ#านาจ การเม2อง. วารสูารธิรรมศึาสูตร�, ป6ท&+27, ฉบ�บท&+ 2 (ม ถ(นัาย้นั 2549): 2-41

ชาตร& ประก ตนันัทการ. 2550. สิ่ ญล กษณ�ชาติ�ไทยในจ�นตินาการทางสิ่ถึาป็&ติยกรรม.

วารสูารฟ้@าเดั&ย้วก�นั, ป6ท&+ 5, ฉบ�บท&% 4 (ต(ลัาคม-ธิ�นัวาคม 2550) หนั า 215-232.

สูมศึ�กดั ; เจ&ย้มธิ&รสูก(ลั. 2549. "ป็ระเทศ์ไทย" อาย'ครบ 65:

ข�อม)ลใหม"เก,�ยวก บการเป็ล,�ยนช2�อ ป็ระเทศ์ป็; 2482. ศึ ลัปว�ฒนัธิรรม, ป6ท&+ 25 ฉบ�บท&+ 8

(ม ถ(นัาย้นั 2547): 76-79.

สู(ชาต แสูงทอง. ม.ป.ป. เพลงชาติ�: พลว ติสิ่ งคมไทย.

สู(พื่จนั� มานัะลั�ภัเจร ญ. 2545. เพลงสิ่รรเสิ่ร�ญพระบารม,และเพลงชาติ�ของไทย. วารสูารย้(โรป ศึ�กษา, ป6ท&+ 10 ฉบ�บท&+ 2 (กรกฎาคม ธิ�นัวาคม – 2545): 133-191.

39