การรกษาดลยภาพของสงมชวต

โดย

ครสดารตน คาผา

เซลล (cell)

1. เซลล (cell) เปนโครงสรางและหนวยทางานทเลกทสดของสงมชวตแทบทกชนด

2. ออรแกเนลล (organell) เปนโครงสรางภายในเซลลทาหนาทเฉพาะอยาง

คาถาม

• ใหนกเรยนจบคออรแกเนลลกบคณสมบตใหถกตอง

ออรแกเนลล คณสมบต

ไลโซโซม 1. สงเคราะหโปรตน

ไมโทคอนเดรย 2. ทาใหเซลลคงรปราง

นวเคลยส 3. ควบคมสารผานเขา-ออกเซลล

ผนงเซลล 4. บรรจนาและสารชนดตางๆ

แวควโอล 5. มเอนไซมทาหนาทยอยสลาย

เยอหมเซลล 6. แหลงผลตสารพลงงานสง

ไรโบโซม 7. แหลงเกบสารพนธกรรม

คลอโรพลาสต 8. ปรบเปลยนโปรตนและไขมนเพอสงไปแหลงตางๆ

กอลจคอมเพลกซ 9. สงเคราะหน าตาลดวยพลงงานแสง

คาถาม

• ออรแกเนลลทพบเฉพาะในพช ไดแก

• ออรแกเนลลทพบเฉพาะในสตว ไดแก

- หมายเลขใดสงเคราะหนาตาลดวยพลงงานแสง

- หมายเลขใดทาหนาทสะสมสารนา อาหารหรอของเสย

ความสาคญของเยอหมเซลล

• ควบคมการขนสงสารผานเขา-ออกเซลล

• สารตางๆ มการลาเลยงผานเขาออกเซลลไดอยางไร

การแพร (diffusion)

• เปนการเคลอนทของอนภาคของสารจากบรเวณทมความเขมขนของสาร

สงไปสบรเวณทมความเขมขนของสารตา

• สมดลการแพร คอ ความเขมขนของอนภาคสารเทากนทกบรเวณโดยท

อนภาคของสารเคลอนทในอตราทคงททกบรเวณ

ตวอยางการแพรในรางกายของเรา

ออสโมซส (osmosis)

• การแพรของน าผานเยอหมเซลลจากดานทมความเขมขนของสารละลาย

ตา (นามาก) ไปยงดานทมความเขมขนของสารละลายสงกวา (นานอย)

• สารละลายไฮโพโทนค (hypotonic solution) สารทมความเขมขนตากวา

ในเซลล

• สารละลายไฮเพอรโทนค (hypertonic solution) สารทมความเขมขนสง

กวาในเซลล

• สารละลายไอโซโทนค (isotonic solution) สารทมความเขมขนเทากบใน

เซลล

คาถาม

การลาเลยงสารผานเยอหมเซลล

• การลาเลยงสารขนาดเลก เชน นาตาล แรธาต กรดอะมโน เปนตน

• การลาเลยงแบบฟาซลเทต (facilitated transport)

• การลาเลยงแบบใชพลงงาน (active transport)

การลาเลยงแบบฟาซลเทต (facilitated transport)

• การลาเลยงสารผานเยอหมเซลลผานโปรตนตวพา จากบรเวณทมความ

เขมขนของสารสงไปยงบรเวณทมความเขมขนของสารตา

การลาเลยงแบบใชพลงงาน (active transport)

• การลาเลยงสารผานเยอหมเซลลผานโปรตนตวพา จากบรเวณทมความ

เขมขนของสารตาไปยงบรเวณทมความเขมขนของสารสง โดยตองใช

พลงงานในการขนสงสาร

การลาเลยงสารทมขนาดใหญ

• เอกโซไซโทซส (exocytosis)

• เอนโดไซโทซส (endocytosis)

เอกโซไซโทซส (exocytosis)

• การนาสารขนาดใหญออกนอกเซลล

เอนโดไซโทซส (endocytosis)

• การนาสารขนาดใหญเขาสเซลล

คาถาม

• นา กลโคส และโปรตน นาเขาสเซลลดวยวธการใด ในสถานการณใด

• สาหรายไฟเปนสาหรายเซลลเดยวทตอกนเปนสายยาว จากการศกษาธาต

อาหารใน แวควโอลของสาหรายมสารอาหารดงตาราง สาหรายมการ

ลาเลยงสารตางๆ เขาสเซลลดวยกระบวนการใด

กลไกการรกษาดลภาพ

• สงมชวตกลไกการรกษาดลภาพอยางไร

การรกษาดลภาพของนาในพช

• เมแทบอลซม (metabolism) คอปฏกรยาเคมตางๆ ทเกดขนภายในเซลล

ปจจยทมผลตอการคายนาของพช

• ความเขมแสง

• ความชน

• แรงลม

• อณหภม

การรกษาดลภาพของนาและสารในรางกาย

• รางกายคนประกอบดวยนา 65% - 70%

• รางกายมการควบคมนาเขารางกายจาก

อาหาร เครองดม

กระบวนการหายใจในเซลล เปนตน

• รางกายมการควบคมนาออกจากรางกาย

หายใจ เหงอ ปสสาวะ อจจาระ เปนตน

อวยวะทเกยวของกบการรกษาดลภาพของนาและสารในรางกาย

• ไต ทอไต กระเพาะปสสาวะ

สวนประกอบของไต

• หนวยไต ประกอบดวย โกลเมอรลส และ ทอหนวยไต

คาถาม

• จากตารางสารใดเปนสารทถกกาจดออกนอกเซลล

• จากตารางสารใดบงททอหนวยไตดดกลบ

• บรเวณใดของหนวยไตทเกดกระบวนการดดกลบนาและสารทรางกาย

ตองการ

• การลาเลยงสารผานเซลลทอหนวยไตกลบเขาสหลอดเลอดฝอยโดย

วธการใด

การควบคมการรกษาสมดลของนาในรางกาย

กรณเลอดมความเขมขนสง

• สมองสวนไฮโพทาลามส

• ฮอรโมนแอนตไดยเรตก

(antidiuretic hormone; ADH)

กระตนใหทอไตดดกลบนา

เขาสกระแสเลอด ลดความกระหาย

กระตน

การควบคมการรกษาสมดลของนาในรางกาย

กรณเลอดเจอจาง

• สมองสวนไฮโพทาลามส

• ฮอรโมน ADH

ทาใหทอไตดดกลบนานอย

นาในรางกายจงสมดล

ยบยง

Diuretic

• ไดยเรตก (diuretics) คอสารขบปสสาวะ สารนมสมบตทาใหเซลลในไต

สญเสยนาออกไปมากกวาการดดซมนาเขามา

• ตวอยางของไดยเรตก ไดแก สารคาแฟอน (ซงพบไดในกาแฟ ชา ชอกโกแลต

นาอดลมประเภทโคลา) และแอลกอฮอล

• ไดยเรตกทาใหเกดการสญเสยนา รวมทงโพแทสเซยมและโซเดยมมากขน

• ปองกนความผดปกตนดวยการรบประทานอาหารทมโพแทสเซยมสงๆ เชน

กลวย ลกพรน สม และ แตงโม เปนตน

คาถาม

• เหตใดเราจงรสกกระหายน า

• การดดนากลบของเซลลทอหนวยไต มผลตอความดนเลอดและความ

เขมขนของเลอดอยางไรบาง

• อธบายการทางานของสมองสวนไฮโพทาลามสขณะเลอดเขมขน

• อธบายการทางานของสมองสวนไฮโพทาลามสขณะเลอดเจอจาง

• เหตใดเมอหลงจากเลนกฬาหรอทางานหนก ไมควรดมโคลา

การรกษาดลยภาพของความเปนกรด – เบสภายในรางกาย

ในคนปกต pH อยระหวาง 7.35 – 7.45

ถาเลอดม pH ตากวา 7.35 หมายความวา เลอดของบคคลนนเปนกรดมากกวาปกต เรยกวา Acidosis

ถาเลอด pH สงกวา 7.45 หมายความวา เลอดของบคคลนนเปนดางมากกวาปกต เรยก Alkalosis

ปกต (7.35-7.45) Alkalosis สงกวา 7.45Acidosis ตากวา 7.35

สมการรกษาดลยภาพกรด - เบสในเลอด

CO2 + H2O H2CO3 H+ + HCO3-

กรดคารบอนก ไฮโดรเจนไอออน ไอโดรเจนคารบอเนตไอออน

กลไกควบคม กรด-เบส (PH)

รางกายคนเรามกลไกควบคม กรด-เบส (PH) ได 3 วธ คอ

1. การเปลยนแปลงอตราการหายใจ โดยศนยควบคมการหายใจทสมองสวน

เมดลลา ออบลองกาตา ถา PH ในเลอดตาลงการหายใจเรวขน แตถา PH

สงขนอตราการหายใจจะชาลง

2. ระบบบฟเฟอร เปนกลไกควบคมสารทมคาความเปนกรด-เบส เกอบคงท

แมจะมการเพมขนหรอลดลง

3. การขบ H+ เพมขนหรอลดลง โดยการทางานของไต (Kidney)

กลไกควบคม กรด-เบส (PH)

คาถาม

1. ถา H+ เขมขนเกนไป รางกายมวธการใดบางในการปรบใหกลบสดลยภาพ

2. เพราะเหตใดจงตองรกษาสมดลของความเปนกรด-เบสของเลอด

1. Contractile Vacuole [contract= บบตว] พบในสงมชวตเซลลเดยว เชน อะมบา พารามเซยม นอกจากนยง

ใชเยอหมเซลลในการขบสารดวย

อวยวะในการรกษาสมดลของสงมชวตบางชนด

การรกษาสมดลของเหลวในรางกายของสตวนาจดและสตวนาเคม

การรกษาสมดลรางกาย (Homeostasis)

นาเคม นาจด

H2O (osmosis)Hypertonic นาเขมขนมากกวาของเหลวในปลา Hypotonic นาเขมขนนอยกวาของเหลวในปลา

การปรบตวตว

ดมนามาก เหงอกกาจดแรธาตสวนเกนออก ดมนานอย เหงอกดดเกลอแร

ปสสาวะนอยเขมขน (active transport) ปสสาวะบอยเจอจาง

การรกษาสมดลรางกาย (Homeostasis)

นกทะเลและเตาทะเล

มตอมนาซล (nasal gland) ทาหนาทขบเกลอทมากเกนออกนอกรางกาย ออกทางจมก

4.การรกษาอณหภมของมนษย (Thermoregulation)

1. การเปลยนแปลงอตราเมเทบอลซมอากาศหนาว เพมอตราเมเทบอลซม

เพมฮอรโมนบางชนด เชน

Epinephrine, Thyroxine

2. การเพ มอตราการแลกเปลยนความรอนกบสงแวดลอม

เพมอตราการไหลเวยนมาบรเวณผวหนง การขยายตวของเสนเลอด การพาและการแผรงสความรอน

การรกษาดลยภาพของอณหภมภายในรางกาย

ระดบของคา pH ในรางกายเหมาะสมกบการทางานของเอนไซมในแตละชนด

กลไกควบคมอณหภมใหอยในชวงทเหมาะสมกบการทางานของ

กระบวนการตางๆในรางกาย

อณหภมของรางกายอยระหวาง 35.8 – 37.7 oC

กระบวนการตางๆในรางกายไมสามารถทางานตามปกตตากวา 34 oC มากกวา 40 oC

35 - 40 oC

www.sweathelp.org/english/PFF_Hyperhidrosis_O...

Sweat glandEpidermis

หนงกาพรา

Keratin Melanin

Dermis

หนงแท

ตอมไขมน ตอมเหงอ เสนขน

Collagen

Elastic

เสนเลอด / เสนประสาท

subcutaneous tissue

ชนไขมน

เซลลไขมน

Cellulite

กลไกการรกษาดลยภาพของอณหภมในรางกาย

hilight.kapook.com/view/11432

T > 37 OC T < 37 OCไฮโพทาลามส

ลดอตราเมแทบอลซม เพมอตราเมแทบอลซม

imusichelp.blogspot.com/2009_07_01_archive.html

หลอดเลอดขยายตว หลอดเลอดหดตว

ตอมเหงอสรางเหงอ ตอมเหงอไมสรางเหงอ

ขนเอนราบ ขนลก/รางกายสน

เพมการระเหย ลดการระเหย

T ของเลอดลดลง T ของเลอดเพมขน

T ของเลอดปกต 37 OC

การรกษาอณหภมของมนษย (Thermoregulation)

เมออณหภมสง เมออณหภมต า

อณหภมรางกายเพม อณหภมรางกายลด

รบรโดยไฮโพทาลามส รบรโดยไฮโพทาลามส

หลอดเลอดขยาย หลงเหงอ หลอดเลอดหดตว กลามเนอหด

ลดอตราเมแทบอลซม อณหภมลด เพ มอตราเมแทบอลซม อณหภมสง

ขนเอนราบ ขนลกชน

เขาสภาวะปกต เขาสภาวะปกต

ไฮโพทาลามส ศนยควบคมหนวยรบรอณหภม

กลามเนอยดกระดก

เซลลไขมน ตอมเหงอ

หลอดเลอด

สตวเลอดอน

Homeothermic animal

สตวเลอดเยน

Poikilothermic animal

สตวทสามารถรกษาอณหภมของ

รางกายไคคอนขางคงทไม

เปลยนแปลงไปตามสงแวดลอม

สตวทไมสามารถรกษาอณหภม

ของรางกายใหคงทโดยจะ

เปลยนแปลงไปตามสงแวดลอม

สตวปก / สตวเลยงลกดวยนม ปลา / สตวสะเทนนาสะเทนบก

สตวเลอยคลาน / แมลง

การปรบเปลยนพฤตกรรม

การรกษาดลยภาพของอณหภมภายในรางกาย

การหนหนาว การหนรอนHibernation Estivation

การทสตวซอนตวอยนงๆไมเคลอนไหวในขณะทอณหภมของสภาพแวดลอมเปลยนไปจากปกต

การจาศล

โดยระยะนอตราเมตาโบลซมของรางกายจะลดลง

สตวสวนใหญจงใชวธการนในการสะสมอาหารในยามทอาหารหายาก

สตวเลอดอน สตวเลอดเยน

อตราการเตนของหวใจจะลดลง รางกายอาศยอาหารทสะสมไวอยางชาๆ

คาถาม

• เหตใดจงตองพยายามรกษาอณหภมในรางกายใหคงทเสมอ

• คนมวธรกษาความรอนไวในรางกายอยางไรบาง

• เหตใดเมอเรารอนจงรสกกระหายน า และมสารใดอกบางนอกจากนาท

รางกายตองการ

• กลไกการควบคมอณหภมของรางกายมความสมพนธกบการทางานของ

อวยวะใดบาง อยางไร

• ผวหนงมความสาคญตอการควบคมอณหภมในรางกายอยางไร

• สตวเลอดอนมอณหภมรางกายคงคอนขางท มประโยชนอยางไร