ดัชนีวัดประสิทธิภาพการผลิตและการสืบพันธุ์ในโคนม

Disease of ruminants / May 2004 1

ดั�ชนี�วั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ตแลิะการสิ�บพ�นีธิ��ในีโคนีม

อ.น.สพ . วี�ระศั�กดิ์�� ปั�ญญาพรวี�ทยาคณะส�ตวีแพทยศัาสตร� มหาวี�ทยาลั�ยเชี�ยงใหม"

http://www.fas.org/learn/computer.jpg


ส#$อการสอนปัระกอบดิ์&วีย

1. เอกสารปัระกอบการสอน (Microsoft word) เร#$องการทบทวีนเอกสารค"าดิ์�ชีน�วี�ดิ์ปัระส�ทธิ�ภาพการผลั�ตแลัะการส#บพ�นธิ*�ในโคนม

2. เอกสารปัระกอบการสอน (Microsoft word) เร#$องต�วีอย"างการค,านวีณค"าดิ์�ชีน�วี�ดิ์ปัระส�ทธิ�ภาพการผลั�ตแลัะการส#บพ�นธิ*�ในโคนม

3. สไลัดิ์�ปัระกอบการสอน (Microsoft power point) เร#$อง ดิ์�ชีน�วี�ดิ์ปัระส�ทธิ�ภาพการผลั�ตแลัะการส#บพ�นธิ*�ใน

โคนม


ควีามส,าค�ญ• ใชี&ปัระเม�นสถานภาพฟาร�มในปั�จจ*บ�น• ท,านายปัระส�ทธิ�ภาพการผลั�ตในอนาคต• ใชี&เปั1นแนวีทางในการวี�เคราะห�ผลัจากการ

จ�ดิ์การท�$ผ"านมา


ข้&อควีรพ�จารณา• ต&องทราบวี"าค"าดิ์�ชีน�น�3นม�ควีามหมายอย"างไร• ทราบวี�ธิ�การค,านวีณ แลัะ กลั*"มปัระชีากรโคท�$ใชี&ใน

การค,านวีณ• ทราบถ4งข้&อดิ์�แลัะข้&อจ,าก�ดิ์ข้องค"าดิ์�ชีน�น�3นๆ• ทราบวี"าจะแปัรผลัร"วีมก�บค"าดิ์�ชีน�ใดิ์• ทราบถ4งการน,าค"าดิ์�ชีน�น�3นไปัใชี&ปัระโยชีน�แลัะการ

วีางแผน• ทราบถ4งวี�ธิ�การตรวีจสอบค"าดิ์�ชีน�น�3นๆ วี"าม�

ควีามแม"นย,าหร#อถ6กต&องเพ�ยงใดิ์


ค�าดั�ชนี�เป นีป!จจ�ยท�$สิ%าค�ญต�อผลิตอบแทนีทางเศรษฐก�จ

• เป,าหมายหลิ�กของการเลิ�/ยงโคนีม ค�อ การไดั1ร�บผลิตอบแทนีทางเศรษฐก�จท�$ดั�

• รายไดั1หลิ�กจากการเลิ�/ยงโคนีม ค�อ ปร�มาณนี%/านีมท�$ผลิ�ตไดั1ต�อป3

• ดั�งนี�/นีรายไดั1ต�อป3หลิ�กจากการเลิ�/ยงโคนีม จะมา จาก ปร�มาณนี%/านีมท�$ผลิ�ตไดั1ต�อต�วัต�อป3 x

ราคานี%/านีม• ดั�งนี�/นีหากต1องการให1ม�ผลิก%าไรสิ4งๆ ต1องม�

ปร�มาณนี%/านีมท�$ผลิ�ตไดั1ต�อป3ปร�มาณสิ4ง


• ปร�มาณนี%/านีมต�อต�วัต�อป3นี�/นี จะข6/นีอย4�ก�บ ปร�มาณนี%/านีมเฉลิ�$ยท�$ไดั1ต�อ

วั�นี x จ%านีวันีวั�นีท�$โคให1นีม โดัยสิ�มพ�นีธิ�ก�บ จ%านีวันีโคร�ดันีมในีฝู4ง• ดั�งนี�/นี โคท�$ให1นีมต�อวั�นีปร�มาณสิ4งไม�ไดั1

หมายควัามวั�าจะให1นีมท�/งป3ปร�มาณสิ4งไปดั1วัย ท�/งนี�/ต1องข6/นีอย4�ก�บ ระยะเวัลิาท�$โคให1นีมในีป3นี�/นีๆ

• เจ1าของฟาร�มม�กจะนี6กถึ6งวั�า โคให1นีมสิ4งสิ�ดัท�$ก�$ ก�โลิกร�ม แต�ไม�ไดั1นี6กถึ6งวั�า ในีรอบหนี6$งป3โคต�วั

นี�/นีให1ปร�มาณนี%/านีมต�อป3เท�าใดั


ปัร�มาณน,3านมเฉลั�$ยต"อต�วีต"อวี�น

• จะข6/นีอย4�ก�บป!จจ�ยต�างๆ ดั�งนี�/– พ�นีธิ�กรรม– การจ�ดัการดั1านีโภชนีาการ– ระยะให1นีม


จ,านวีนวี�นท�$โคให&นม

• จ%านีวันีวั�นีท�$โคให1นีม หมายถึ6ง จ%านีวันีวั�นีท�$ให1 นีมในีช�วังเวัลิาท�$เราก%าหนีดั เช�นี ในีเดั�อนี

มกราคม โคหมายเลิข 001 ม�วั�นีท�$ให1นีม จ%านีวันี 20 วั�นี

• ในีรอบหนี6$งป3โคแต�ลิะต�วัควัรม�ระยะวั�นีให1นีม305 วั�นี


ค�าดั�ชนี�การสิ�บพ�นีธิ��ม�ควัามสิ�มพ�นีธิ�ก�บประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ตอย�างไร

• จากการศ6กษาพบวั�า ประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ตจะ ม�ค�าสิ4งสิ�ดัเม�$อ โคม�ระยะห�างการคลิอดั 12

เดั�อนี โดัยม�ช�วังเวัลิาท�$ให1นี%/านีม 305 วั�นี แลิะม�ระยะแห1งนีม 60 วั�นี

• ระยะห�างการคลิอดัท�$สิ4งเก�นีไปจะแสิดังถึ6งวั�า โคนี�/นีอย4�ในีช�วังท1ายการผลิ�ตนีานีเก�นีไป หร�อ

ม�ระยะหย�ดัร�ดันีมท�$นีานีเก�นีปกต�



profit

E X PE N SE SI N C O ME

MI LKSALES

LI VE STOC KSALES

OTHERSALES

PRI C E/ W T

FI XED VARI ABLE

C W T MI LKSOLD/ C OW / YEAR

C OW S

% DA YS I N MI LKM I L K

/C O W /D A Y

C ULLI N G R A T EC A LI N G I N T E R V A L

GE ST A T I O N LE N GT HC A LV I N G T OC O N C E PT I O N

C O N C E PT I O N R A T EC A LV I N G T O SE R V I C E

V W PH E A T DE T E C T I O NDE FI C I E N C Y


Lactation Curve

0123456789

1011121314151617

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260

Day In Milk

$

CI 12.1 12.7 13.4 14.1 14.9 15.5 16.0 16.7 17.3

Reproduction Regulates life time spent in each phase

3/1

2/1

Net Return

Net Return

Area of Profit


แบบมาตราฐาน

• โคม�ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดั 85 วั�นีหลิ�งคลิอดั

• โคต�/งท1องนีานี 280 วั�นี• ดั�งนี�/นีโคม�ระยะห�างการคลิอดั 280+85

= 365 วั�นี• ม�ช�วังระยะร�ดันีม 305 วั�นี• แลิะม�ระยะหย�ดัแห1งนีม 60 วั�นี


D 365

D 0D 305

D 85

280 D


ผสมต�ดิ์ชี&าแต"ย#ดิ์ระยะร�ดิ์นมออกไปั

• โคม�ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดั 150 วั�นี• ดั�งนี�/นีม�ระยะห�างการคลิอดั =

150+280= 430วั�นี• ช�วังแห1งนีม = 60 วั�นี• ดั�งนี�/นี ช�วังระยะให1นีม = 430-60=

370 วั�นี


D 370D 0 D

150

D 280

D 430


ผสมต�ดิ์ชี&าแต"ให&นม 305

วี�น • โคม�ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดั 150 วั�นี• ดั�งนี�/นีม�ระยะห�างการคลิอดั

150+280= 430วั�นี• ช�วังการให1นี%/านีม = 305 วั�นี• ช�วังแห1งนีม = 430-305 = 125วั�นี


D 305D 0 D

150

D 280

D 430

125 D


ควีามแตกต"างทางเศัรษฐก�จ• ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดัท�$แตกต�างก�นี 150-85 = 65 วั�นี• เม�$อเวัลิาผ�านีไป 6 ป3 จะม�ควัามแตกต�างก�นี = 65x6 =

390 วั�นี• ดั�งนี�/นีหมายควัามวั�า โคจะให1นีมไดั1นี1อยกวั�าก�นี 1

lactation • ถึ1าโคให1นี%/านีม 5,000 ก�โลิกร�ม ค�ดัเป นีเง�นี 50,000

บาท ถึ1าเลิ�/ยงโคจ%านีวันี 10 ต�วั รายไดั1จะสิ4ญเสิ�ยไป =

500,000 บาท• จะเห;นีไดั1วั�า มาจากควัามแตกต�างเพ�ยง 65 วั�นี ในีแต�ลิะ

ท1อง


ผสมต�ดิ์ชี&าแห&งนมไวี

• ผสิมต�ดัท�$ 120 วั�นีหลิ�งคลิอดั• ระยะห�างการคลิอดั = 120+280 = 400

วั�นี• ช�วังการให1นีม 200 วั�นี• ดั�งนี�/นีระยะแห1งนีม = 200 วั�นี


พ#3นฐานทางสถ�ต�• ค�าเฉลิ�$ย• ค�าสิ�วันีเบ�$ยงเบนีมาตรา

ฐานี• ค�าสิ�วันีคลิาดัเคลิ�$อนี

มาตราฐานี• พ�สิ�ย• เปอร�เซ็;นีต�ไทลิ�• ค�าทางระบาดัวั�ทยา เช�นี

Odd ration , RR

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=www.hshsl.umaryland.edu/cats/images/computer.jpg&imgrefurl=http://www.hshsl.umaryland.edu/cats/&h=167&w=219&prev=/images%3Fq%3Dcomputer%26start%3D40%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D%26ie%3DUTF-8%26oe%3DUTF-8%26sa%3DN


ค%าถึาม ????


การค%านีวัณแลิะการแปรผลิค�าดั�ชนี�วั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ตแลิะการสิ�บพ�นีธิ��โคนีม


ดั�ชนี�วั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ต

1. ดั�ชนี�วั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ตนี%/านีม

2. ดั�ชนี�วั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพการสิ�บพ�นีธิ��


ดั�ชนี�ช�/วั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ตนี%/านีมดั�บ


เปอร�เซ็;นีต�วั�นีร�ดันีมเฉลิ�$ย(Percents days in milk)


• ม�ควัามสิ�มพ�นีธิ�สิ4งมากก�บปร�มาณนี%/านีมดั�บเฉลิ�$ยของฝู4ง

• การค%านีวัณค�านี�/ ต1องก%าหนีดัช�วังระยะเวัลิา เช�นี เดั�อนีใดัเดั�อนีหนี6$ง หร�อช�วัง 3 เดั�อนี

• เป นีค�าท�$ใช1วั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ตท�$สิ%าค�ญ• ค�านี�/จะหมายถึ6งวั�า ในีช�วังเวัลิาท�$เราก%าหนีดั

โคให1ผลิผลิ�ตค�ดัเป นีร1อยลิะเท�าไร• ค�านี�/ควัรม�ค�า 80-85 เปอร�เซ็;นีต�


• ในีการวั�เคราะห�ต1อง พ�จารณาร�วัมก�บ ค�าเฉลิ�$ย จ%านีวันีวั�นีให1นีม แลิะ ปร�มาณนี%/านีมเฉลิ�$ยของ

ฝู4ง เนี�$องจากอาจเก�ดักรณ� โคร�ดันีมมาเป นีระยะเวัลิานีานีแต�ให1นี%/านีมปร�มาณต%$าแต�จะแสิดังผลิวั�าม�เปอร�เซ็;นีต�วั�นีให1นีมสิ4ง

• โปรแกรมท�$ใช1ในีประเทศไทยไม�ไดั1ม�การใช1ค�าดั�ชนี�นี�/

• แต�เราสิามารถึนี%าค�า เปอร�เซ็;นีต�โคท�$ร�ดันีม มาวั�เคราะห�ไดั1


PDIM = จ%านีวันีวั�นีท�$โคให1นีมในีช�วัง เวัลิาท�$เราก%าหนีดั

จ%านีวันีวั�นีของโคท�/งหมดัท�$อย4�ในีฝู4ง


การค%านีวัณ percent day in milk


เบอร�โค

วั�นีแห1งนีม วั�นีป!จจ�บ�นี วั�นีต�/งต1นี

จ%านีวันีวั�นีท�$ร�ดันีมภายในีช�วัง

ระยะเวัลิาท�$ก%าหนีดั

130 ก.ค. 2544

30 สิ.ค. 2544

1 ก.ค. 2544 29.00

230 สิ.ค. 2544

1 ก.ค. 2544 60.00

3

11 เม.ย. 2544

30 สิ.ค. 2544

1 ก.ค. 2544

429 สิ.ค. 2544

30 สิ.ค. 2544

1 ก.ค. 2544 59.00

530 สิ.ค. 2544

1 ก.ค. 2544 60.00

611 สิ.ค. 2544

30 สิ.ค. 2544

1 ก.ค. 2544 41.00

78 ก.ค. 2544

30 สิ.ค. 2544

1 ก.ค. 2544 7.00


• จากต�วีอย"าง โคหมายเลัข้ 1 ม�จ,านวีนวี�นท�$ร �ดิ์นม ในระหวี"างเดิ์#อน กรกฎาคม- ส�งหาคม 2544

จ,านวีน 29 วี�น ค#อ ระหวี"างวี�นท�$ 1 ก.ค. – 30 ก.ค. 2544 ส"วีนโคหมายเลัข้ 2 แลัะ

หมายเลัข้ 5 ม�จ,านวีนวี�นร�ดิ์นมในชี"วีงเวีลัาดิ์�ง กลั"าวีจ,านวีน 60 วี�น ค#อ ต�3งแต"วี�นท�$ 1 ก.ค.-30

ส.ค. 2544 โคหมายเลัข้ 3 ไม"ม�จ,านวีนร�ดิ์นมในชี"วีงเวีลัาดิ์�งกลั"าวีเน#$องจากแห&งนมต�3งแต"เดิ์#อน

เมษายน โคหมายเลัข้ 6 ม�จ,านวีนวี�นร�ดิ์นม 41 วี�น แลัะโคหมายเลัข้ 7 ม�จ,านวีนวี�นท�$ให&นมเพ�ยง

7 วี�น ค#อ ระหวี"างวี�นท�$ 1-8 ก.ค. 2544


• สิร�ปไดั1วั�าโคท�$นี%ามาค�ดัค%านีวัณ ค�อ โคท�/งหมดัจากตาราง ซ็6$งม�ค�าเท�าก�บ

• 29 60 59 60 41(( + + + + + 7 60*7 *100) / ( )) ค�าท�$ไดั1

ค�อ %609


• การแปรผลิโดัยปกต�ในีฝู4งโคท�$ม�การคลิอดัอย�าง

สิม%$าเสิมอค�า PDIM นี�/จะไม�ต%$ากวั�า 80 % หากฟาร�มท�$ม�ค�า PDIM ต%$ากวั�า 80 % จะ

หมายถึ6งประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ตนี%/านีมดั�บลิดัลิงแต�อย�างไรก;ตามการพ�จารณาค�านี�/จ%าเป นี

ต1องพ�จารณาค�า อ�ตราการให1นีมเฉลิ�$ยต�อต�วัต�อวั�นีแลิะค�าระยะวั�นีให1นีมเฉลิ�$ยร�วัมดั1วัย


เนี�$องจากในีบางฟาร�มอาจพบกรณ�ท�$ในี ฟาร�มม�แม�โคท�$ไดั1ร�ดันีมนีานีเก�นีกวั�า 305

วั�นีจ%านีวันีมากแลิะแม�โคเหลิ�านี�/นีม�ปร�มาณ นี%/านีมท�$ไดั1ต�อวั�นีต%$าแต�กลิ�บพบวั�าม� PDIM

ในีเปอร�เซ็;นีต�ท�$ม�ค�าสิ4ง การพบวั�า PDIM ม�ค�าสิ4งย�งสิามารถึพบไดั1ในีฟาร�มท�ม�การคลิอดัของโคในีช�วังเดั�อนีนี�/นีปร�มาณมาก


จ%านีวันีวั�นีร�ดันีมเฉลิ�$ย(Days in milk)


• ประชากรโคท�$นี%ามาค�ดั ค�อ โคท�$ร�ดันีม เท�านี�/นี• ต1องทราบค�าสิ�วันีเบ�$ยงเบนีมาตราฐานี• หากสิามารถึแสิดังการกระจายจะแสิดังผลิไดั1

ช�ดัเจนีมาก เช�นี รายงานี Scatter Plot ของโปรแกรม Dairy CHAMP

• ค�านี�/ใช1แสิดังถึ6งประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ตไดั1 ช�ดัเจนี แลิะแสิดังผลิป!จจ�บ�นีแต�ไม�แสิดังถึ6ง

ประสิ�ทธิ�ภาพการสิ�บพ�นีธิ��ในีป!จจ�บ�นีไดั1เลิย• ค�า DIM เป นีผลิมาจากประสิ�ทธิ�ภาพการ

สิ�บพ�นีธิ��เม�$อ 9 เดั�อนีท�$ผ�านีมาไม�ใช�จากป!จจ�บ�นี


• ค�านี�/โดัยปกต�ควัรม�ค�า 150 วั�นี• ค�านี�/จะลิดัลิงไดั1เม�อ ม�โคท�$เข1าคลิอดัจ%านีวันี

มาก หร�อ ม�การแห1งนีมโค รวัมถึ6งการแห1ง นีมโคท�$ม�ระยะร�ดัมากกวั�า 150 วั�นี

• ค�านี�/จะม�ค�าเพ�$มข6/นี เม�$อม�โคร�ดันีมในีช�วังท1ายการร�ดันีมจ%านีวันีมาก

• ค�าเฉลิ�$ยจะท%าให1การแปรผลิคลิาดัเคลิ�$อนีไดั1 มาก ต1องทราบค�าการกระจายของข1อม4ลิ

ดั1วัยโดัยเฉพาะในีฟาร�มโคนีมขนีาดัเลิ;ก


จ%านีวันีวั�นีให1นีม = – วั�นีป!จจ�บ�นี วั�นีคลิอดั

จ%านีวันีวั�นีให1นีมเฉลิ�$ยของฝู4ง = ผลิรวัมจ%านีวันีวั�นีร�ดันีมของ โคร�ดันีมในีฝู4ง

จ%านีวันีโคร�ดันีม


วี�ธิ�การค,านวีณ

• ก%าหนีดัวั�นีท�$จะค%านีวัณ เช�นี ก%าหนีดัวั�นีท�$ 1 ธิ�นีวัาคม 2544 เป นีวั�นีท�$ค�ดัค%านีวัณ

• จ%านีวันีโคท�$ค�ดัจะมาจาก โคท�$ร�ดันีม เท�านี�/นี• นี%าวั�นีท�$ 1 ธิ�นีวัาคม 2544 ไปลิบก�บวั�นี

คลิอดัของโคท�$ร�ดันีม จากนี�/นีรวัมผลิรวัมท�$ ไดั1 แลิะหารดั1วัยจ%านีวันีโคท�$ร�ดันีม


เบอร�โค วี�นผสมคร�3งลั"าส*ดิ์ผลัการตรวีจท&องสถานะ วี�นคลัอดิ์ วี�นท�$ค�ดิ์ค,านวีณ ระยะร�ดิ์นม1 1 ม�.ย. 2544ท&อง แห&งนม 26 ก.พ. 2544 1 ธิ.ค. 25442 8 ก.ค. 2544ท&อง ร�ดิ์นม 16 พ.ค. 2544 1 ธิ.ค. 2544 199.00

3 5 ม�.ย. 2544ท&อง ร�ดิ์นม 15 ก.พ. 2544 1 ธิ.ค. 2544 289.00

4 ร�ดิ์นม 4 พ.ย. 2544 1 ธิ.ค. 2544 27.00

5 6 ม�.ย. 2544ท&อง แห&งนม 12 ม�.ค. 2544 1 ธิ.ค. 25446 9 ต.ค. 2544ไม"ท&อง ร�ดิ์นม 18 ส.ค. 2544 1 ธิ.ค. 2544 105.00

7 ร�ดิ์นม 26 ต.ค. 2544 1 ธิ.ค. 2544 36.00


• โคท�$นี%ามาค%านีวัณ ค�อ โคหมายเลิข 23

46 แลิะ 7 เนี�$องจากโคเหลิ�านี�/เป นีโคท�$ร�ดันีม โดัยไม�ต1องม�เง�$อนีไขวั�าต�/งท1องหร�อไม�

• ดั�งนี�/นี ค�าระยะร�ดันีมเฉลิ�$ย ค�อ 199( + 289 27 105 36+ + + ) / 5


การแปัรผลั• ค�าดั�ชนี�นี�/เป นีการวั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ต

นี%/านีมดั�บท�$เป นีป!จจ�บ�นีมาก แต�เป นีค�าท�$เก�$ยวัเนี�$องแลิะแสิดังถึ6งประสิ�ทธิ�ภาพการ

สิ�บพ�นีธิ��เป นีอดั�ตมาก• ค�านี�/ม�กจะถึ4กเข1าใจผ�ดัวั�า จะม�ควัามเก�$ยวัข1อง

ก�บประสิ�ทธิ�ภาพการสิ�บพ�นีธิ��มาก


• ระยะวั�นีร�ดันีมเฉลิ�$ย จะม�ควัามไวั ต�อ การ คลิอดัใหม�ของโค แลิะการแห1งนีมของโค

• การแห1งนีมโคท�$ให1นีมมาเป นีระยะเวัลิานีานี ก;จะสิามารถึลิดัระยะวั�นีร�ดันีมเฉลิ�$ยไดั1

• การท�$โคคลิอดัใหม�นี�/นี เป นีผลิมาจากการ จ�ดัการระบบสิ�บพ�นีธิ��เม�$อ 9 เดั�อนีท�$ผ�านีมา

หร�อ เป นีการแสิดังผลิของประสิ�ทธิ�ภาพการ สิ�บพ�นีธิ��เม�$อ 9 เดั�อนีท�$ผ�านีมา ไม�ใช�ผลิจาก

ป!จจ�บ�นีแต�อย�างใดั


• นีอกจากนี�/ การซ็�/อโคท�$ใกลิ1คลิอดัเข1าฟาร�ม จ%านีวันีมาก เม�$อโคเหลิ�านี�/นีคลิอดั ค�าระยะร�ดั

นีมเฉลิ�$ย ก;จะม�ค�าลิดัลิง

• โดัยสิร�ป ค�าระยะวั�นีร�ดันีมเฉลิ�$ยม�ควัาม สิ�มพ�นีธิ�ก�บปร�มาณนี%/านีม แต� ค�าระยะวั�นีร�ดั

นีมเฉลิ�$ย ก;สิามารถึเปลิ�$ยนีแปลิงไดั1อย�างรวัดัเร;วั


อ�ตราการให1นีมเฉลิ�$ยต�อต�วัต�อวั�นี


• การค%านีวัณ ปร�มาณนี%/านีมท�$ผลิ�ตไดั1ต�อวั�นี / จ%านีวันีโคร�ดั

นีมในีวั�นีนี�/นี• ข6/นีอย4�ก�บ สิายพ�นีธิ�� การจ�ดัการ ภาวัะสิ�ขภาพ

เต1านีม แลิคเตช�นี ระยะวั�นีร�ดันีม • การแปรผลิ ต1องให1ควัามระม�ดัระวั�ง เร�$อง

จ%านีวันีโคท�$นี%ามาค%านีวัณ ระยะร�ดันีมเฉลิ�$ย


สิ�ดัสิ�วันีประชากรของฝู4ง

http://www.centerforpharmacy.com/images/computer.jpg


• แบ�งกลิ��มโคออกเป นี กลิ��มโคให1นีมต�/งท1อง กลิ��มโคให1นีมไม�ต�/งท1อง กลิ��มโคแห1งนีมต�/งท1อง กลิ��มโคแห1งนีมไม�ต�/งท1อง

• โดัยปกต�ม�สิ�ดัสิ�วันี เร�ยงตามลิ%าดั�บ ดั�งนี�/ 42% 41% 17% แลิะ 0 % ตามลิ%าดั�บ

• เป นีค�าท�$ใช1บอกภาพรวัมของฝู4งอย�างง�ายๆ แลิะ รวัดัเร;วั

http://www.centerforpharmacy.com/images/computer.jpg


จ%านีวันีวั�นีแห1งนีม / ช�วังการให1นีม


• จ%านีวันีวั�นีแห1งนีม ค�อ จ%านีวันีวั�นีท�$แม�โคแห1งนีมก�อนีท�$จะให1นีมในีท1องต�อไป

• ช�วังการให1นีม ค�อ ระยะท�$แม�โคให1นีมต�/งแต�คลิอดัจนีถึ6งวั�นีแห1งนีม


การแปัรผลั

• ให1พ�จารณาร�วัมก�นีระหวั�าง ระยะแห1งนีม แลิะ ช�วังการให1นีม ก�บ สิถึานีะสิ�ดัสิ�วันีประชากรโค

ของฝู4ง


ดั�ชนี�วั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพการสิ�บพ�นีธิ��

http://www.fas.org/learn/computer.jpg


ระยะห�างการคลิอดั( Calving Interval )


• ม�ควัามสิ�มพ�นีธิ�ก�บผลิตอบแทนีทางเศรษฐก�จสิ4งมาก

• ระยะห�างการคลิอดัท�ม�ค�า 12-13 เดั�อนีจะสิ�งผลิให1ประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ตดั�ท�สิ�ดั

• ระยะคลิอดัท�$สิ4งเก�นีไปจะท%าให1โคม�ประสิ�ทธิ�ภาพการผลิ�ตต%$าเนี�$องจากโคจะม�ระยะท1ายของการให1

นีมสิ4งกวั�าปกต� หร�อม�ระยะหย�ดัร�ดันีมนีานีกวั�าปกต�

• ระยะห�างการคลิอดัท�$สิ�/นีเก�นีไป เม�$อค�ดัท�/งช�วั�ตการให1นีมโคจะม�ระยะหย�ดัร�ดันีมมากข6/นี


• ข1อควัรระวั�งของค�านี�/ ค�อ เป นีค�าท�$เป นีอดั�ตมาก ไม�สิามารถึวั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพในีป!จจ�บ�นีไดั1 เนี�$องจากเป นีค�าท�$ไดั1จาก การคลิอดัท�$ผ�านีมาถึ6งการคลิอดัในีท1องป!จจ�บ�นีเท�านี�/นี

• ค�านี�/จะไม�รวัมถึ6งโคท�$ไม�ต�/งท1อง โคท�$ม�ป!ญหาระบบสิ�บพ�นีธิ��ซ็6$งระยะท�$ผ�านีมา 1 ป3 นี�/นีไม�ม�การคลิอดัลิ4กเก�ดัข6/นี

• การค%านีวัณ = วั�นีคลิอดัท1องป!จจ�บ�นี - วั�นีคลิอดัคร�/งก�อนี


• ระยะห�างการคลิอดัย�งแยกออกเป นีการค%านีวัณ ท�$แตกต�างก�นี ดั�งนี�/

– project minimum calving interval– Calving interval adjusted calving rate– Adjusted calving interval


• หากต1องการอธิ�บายถึ6งประสิ�ทธิ�ภาพในี ป!จจ�บ�นี หร�อ ในีอนีาคต ค�าระยะห�างการ

คลิอดั จะไม�สิามารถึอธิ�บายไดั1 นีอกจากจะใช1 ค�า PMIC

• แลิะถึ1าต1องการแสิดังถึ6งประสิ�ทธิ�ภาพการ ผลิ�ตให1ใช1ค�า ACI


ต�วัอย�างวั�ธิ�การค%านีวัณ• ก%าหนีดัช�วังเวัลิา 1 ป3ย1อนีหลิ�ง เช�นี 1 มค 44 – 1 มค 45

• จ%านีวันีโคท�$เข1ามาค�ดัค%านีวัณ ( n ) ค�อ กลิ��มแม�โคท�$ม�การคลิอดัเก�ดัข6/นีในีช�วังดั�งกลิ�าวั(โคท�$ม�บ�นีท6กวั�นีคลิอดัระหวั�าง

วั�นีท�$ 1 มค 44–1 มค 45)• ใช1วั�นีคลิอดัท�$ม�บ�นีท6กในีช�วังท�$ก%าหนีดันี�/ไปลิบก�นีวั�นีคลิอดั

คร�/งก�อนีของแม�โคกลิ��มนี�/จากนี�/นีหารดั1วัยจ%านีวันีแม�โคในีกลิ��มนี�/

• เช�นี 1 ป3ท�$ผ�านีมาม�แม�โคท�$ม�บ�นีท6กการคลิอดั 6 ต�วั ให1ค�ดั ระยะห�างการคลิอดัของโคแต�ลิะต�วัแลิะหารดั1วัยจ%านีวันีแม�โค

6 นี�/นี


เบอร�โค วั�นีคลิอดัคร�/งลิ�าสิ�ดัวั�นีคลิอดัคร�/ง

ก�อนี

11 11 ม�.ย. 25447 ม�.ย. 2543

369.00

12 4 ก.ค. 254429 ม�.ย. 2543

370.00

13 8 ม.ค. 25441 ก.ค. 2542

557.00

14 15 ธิ.ค. 25448 ต.ค. 2543

433.00

15 12 ธิ.ค. 25449 ธิ.ค. 2543

368.00

16 5 พ.ค. 254426 ก.พ. 2543

434.00

1730 พ.ย. 2541


• ดั�งนี�/นีค�านี�/จะไม�รวัมการค%านีวัณจาก1. โคสิาวัท�$คลิอดัท1องแรก2. แม�โคท�$ไม�ม�บ�นีท6กการคลิอดัในีช�วังป3นี�/นี ซ็6$งแม�โคช�ดันี�/อาจจะเป นีแม�โคท�$ม�ป!ญหาระบบ

สิ�บพ�นีธิ��มาเป นีระยะเวัลิานีานี แลิะ ค�านี�/เป นีค�าท�$ เป นีผลิมาจากอดั�ตเท�านี�/นี ไม�สิามารถึบอก

ประสิ�ทธิ�ภาพในีป!จจ�บ�นีไดั1• การใช1ค�า project minimum calving

interval จ6งเป นีค�าท�$ให1ผลิท%านีายประสิ�ทธิ�ภาพในีป!จจ�บ�นีมากกวั�า


การแปรผลิค�าระยะห�างการคลิอดั• หากระยะห�างการคลิอดัม�ค�าสิ4งกวั�า - 1213

เดั�อนี แสิดังวั�าม�ป!ญหาดั1านีการผสิมพ�นีธิ��ในีช�วัง 9เดั�อนีท�$ผ�านีมา

• ระยะห�างการคลิอดัท�$เก�นีกวั�ามาตราฐานีหมายถึ6ง การสิ4ญเสิ�ยทางดั1านีเศรษฐก�จ

• การแก1ไขให1ระยะห�างการคลิอดัม�ค�าลิดัลิง ต1องท%าการผสิมโคให1ต�ดัตามระยะเวัลิามาตราฐานี แลิะ จะ

สิ�งผลิการเปลิ�$ยนีแปลิงเม�$อเวัลิา 9 เดั�อนีต�อมา


• ให1ตระหนี�กเสิมอวั�าระยะห�างการคลิอดั

เป นีค�าจากผลิในีอดั�ตไม�ใช�ผลิจากการจ�ดัการท�$เก�ดัข6/นีในีป!จจ�บ�นี

• ในี CoopLIVE แลิะDHI ไม�ม�รายงานีการแสิดังค�าระยะห�างการคลิอดั



• ป!จจ�ยท�$ม�ผลิต�อระยะห�างการคลิอดั ไดั1แก�

– ระยะปลิอดัการผสิม– การตรวัจการเป นีสิ�ดั– อ�ตราผสิมต�ดั– อ�ตราการค�ดัท�/งเนี�$องจากป!ญหาระบบสิ�บพ�นีธิ��


ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดั

(Calving to conception)


ค,าถาม

• ฟาร�มโคนีม A แลิะฟาร�มโคนีม B แลิะ ฟาร�ม C ม�จ%านีวันีแม�โคร�ดันีมในีฟาร�มเท�า

ก�นี ค�อ 20 แม�ร�ดั ฟาร�ม A ม�ระยะคลิอดั ถึ6งผสิมต�ดัเฉลิ�$ย 90 วั�นี ฟาร�ม B ม�ระยะ

คลิอดัถึ6งผสิมต�ดัเฉลิ�$ย 120 วั�นี แลิะฟาร�มC ม�ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดัเฉลิ�$ย 150 วั�นีฟาร�มใดัม�ประสิ�ทธิ�ภาพการสิ�บพ�นีธิ��ดั�ท�$สิ�ดั

แลิะฟาร�มใดัต%$าท�$สิ�ดั จงอธิ�บาย


• เป นีค�าดั�ชนี�ท�$แสิดังผลิในีป!จจ�บ�นีมากกวั�าระยะห�างการคลิอดั

• เป นีการแสิดังผลิประสิ�ทธิ�ภาพการสิ�บพ�นีธิ�� ในีช�วัง 2-9 เดั�อนีท�$ผ�านีมา

• ข1อควัรระวั�ง ค�อ ต1องทราบวั�าจ%านีวันีโคท�$นี%ามาค%านีวัณม�จ%านีวันีเท�าใดัเนี�$องจากจะท%าให1การแปรผลิคลิาดัเคลิ�$อนีไดั1

• ค�านี�/จะไดั1ก;ต�อเม�$อโคต�วันี�/นีไดั1ร�บการตรวัจ การต�/งท1องแลิะพบวั�าต�/งท1องแลิ1วั สิ�วันีโคท�$

ผสิมแต�ย�งไม�ตรวัจท1องจะไม�รวัมในีค�านี�/


• หากเห;นีวั�าค�านี�/ม�ค�าปกต�หร�อดั�กวั�าปกต� ต1อง ตรวัจสิอบวั�า ไดั1มาจากประชากรท�$ค�ดัเป นี

สิ�ดัสิ�วันีเท�าไรของฝู4ง• การค%านีวัณในี Cooplive หร�อ DHI จะใช1

วั�ธิ�การค%านีวัณท�$เหม�อนีก�นี โดัยค�ดัจาก โคท�$ พบวั�าต�/งท1องแลิ1วั แลิะใช1สิ4ตรค%านีวัณ ค�อ

วั�นีท�$ผสิมต�ดั – วั�นีคลิอดั • ข1อควัรระวั�ง ค�อ ค�านี�/ไม�ไดั1มาจากวั�นีตรวัจ

ท1อง - วั�นีคลิอดั


• ในีบางรายงานีใช1ค�านี�/เช�นีเดั�ยวัก�นีวั�นีท1อง วั�าง ซ็6$งจะม�ข1อดั1อย ค�อ จะไม�ครอบคลิ�ม

ประชากรโคไดั1 โดัยจะมาจากโคท�$ม�การ สิ�บพ�นีธิ��ท�$ดั�แลิะผสิมต�ดั แต�จะไม�รวัมถึ6ง โคท�$

ย�งผสิมไม�ต�ดั • ดั�งนี�/นี ต1องแยกให1ออกจากก�นีระหวั�างโคท�$

ผสิมต�ดัแลิะย�งผสิมไม�ต�ดั• ควัรจะแยกค�า ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดั แลิะ

ค�าวั�นีท1องวั�างออกจากก�นีอย�างช�ดัเจนี เพ�$อประโยชนี�ในีการวั�เคราะห�ป!ญหาไดั1ถึ4กต1อง


ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดั ≠ ระยะวั�นีท1องวั�าง




จะเก�ดัอะไรข6/นีเม�$อเข1าใจวั�าระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดั = ระยะ

วั�นีท1องวั�าง


• ฟาร�ม AA จะม�ระยะวี�นท&องวี"างหร#อระยะคลัอดิ์ถ4งผสมต�ดิ์ (ค"าเดิ์�ยวีก�น ) เท"าก�บ

• (90+85) / 2 = 87.5 วี�น • ฟาร�ม BB ม�ระยะวี�นท&องวี"างหร#อระยะคลัอดิ์

ถ4งผสมต�ดิ์ (70+130+85+150+135+140+10

0) / 7 = 101.42 วี�น


• ผลัท�$ตามมา ท,าให&เข้&าใจวี"า ค#อ ปัระส�ทธิ�ภาพฟาร�ม A ดิ์�กวี"า ฟาร�ม BB เน#$องจากโคผสมต�ดิ์ไดิ์&เร;วีกวี"า ท�3งท�$ควีามเปั1นจร�งแลั&วี โคท�$ผสมต�ดิ์มาจากโคเพ�ยง 2 ต�วีจากโคจ,านวีน 10 วี�น หร#อ เข้&าใจวี"าม�โคท�$ผสมต�ดิ์

2 ต�วี 20( %) โดิ์ยม�ระยะท&องวี"าง 875. วี�น แต"ไม"ไดิ์&อธิ�บายโคท�$เหลั#ออ�ก 8 ต�วี 80( %) ไดิ์&วี"าเปั1นอย"างไร (เพราะไม"ม�ค"าดิ์�ชีน�อะไรจะมาอธิ�บายแลั&วี – ก;ถ6กใชี&ไปัให&เหม#อนก�นแลั&วีน�$ – จร�งไหม ) โคเหลั"าน�3นไม"ท&องมาเปั1นระยะเวีลัาก�$วี�นแลั&วีหลั�งคลัอดิ์


หากเข1าใจวั�า ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดั ≠ ระยะ

วั�นีท1องวั�างจะเก�ดัอะไรข6/นี


• ฟาร�ม AA ม�ระยะคลัอดิ์ถ4งผสมต�ดิ์ (90+85) / 2 = 87.5 วี�น แลัะม�ระยะวี�น

ท&องวี"าง (150+190+200+120+100+95+13

0 25 8 1265+ ) / = . วี�น• ฟาร�ม BB ม�ระยะคลัอดิ์ถ4งผสมต�ดิ์เฉลั�$ย

(70+130+85+150+135+140+100 ) / 7 = 101.42 วี�น แลัะม�ระยะวี�นท&องวี"าง

(142+100+65) / 3 = 102.33 วี�น


• จะสามารถอธิ�บายไดิ์&ชี�ดิ์เจนวี"า ฟาร�ม AA ม�โคผสมต�ดิ์เพ�ยง 2 ต�วี 20( %) ซึ่4$งสามารถผสมต�ดิ์ไดิ์&เร;วีหลั�งคลัอดิ์ แต"ม�โคท�$ย�งผสมไม"ต�ดิ์ถ4ง 8 ต�วี 80

%) โดิ์ยม�ระยะวี�นท&องวี"าง 102 วี�น ส"วีนฟาร�ม BB ม�ระยะคลัอดิ์ถ4งผสมต�ดิ์ 1012 วี�น จากโคท�$ต� 3งท&อง 7 ต�วี 70( %) แลัะโคท�$ไม"ท&องม�ระยะวี�นท&องวี"าง 10233 วี�น จ,านวีน 3 ต�วี 30

%) ซึ่4$งการดิ์6ในภาพรวีมท�3งโคท�$ท&องแลัะไม"ท&องแยกจากก�น จะท,าให&ชี�ดิ์เจนไดิ์&มากกวี"า --- จร�งไหม ????



วั�นีผสิมคร�/งลิ�าสิ�ดั

ผลิการตรวัจท1อง สิถึานีะ วั�นีคลิอดั

วั�นีท�$ค�ดัค%านีวัณ

ระยะร�ดันีม

1

1 ม�.ย .254

4 ท1องแห1งนีม

26

ก.พ .254

4

1 ธิ.ค .254

4

2

8 ก.ค .254

4 ท1อง ร�ดันีม

16

พ.ค .254

4

1 ธิ.ค .254

4

199

00.

3

5 ม�.ย .254

4 ท1อง ร�ดันีม

15

ก.พ .254

4

1 ธิ.ค .254

4

289

00

4 ร�ดันีม

4 พ.ย .254

4

1 ธิ.ค .254

4

27.00

5

6 ม�.ย .254

4 ท1องแห1งนีม

12

ม�.ค .254

4

1 ธิ.ค .254

4

6

9 ต.ค .254

4 ไม�ท1อง ร�ดันีม

18

สิ.ค .254

4

1 ธิ.ค .254

4

105

00

7 ร�ดันีม

26

ต.ค .254

4

1 ธิ.ค .254

4

3 6 .00


• จากตาราง จ%านีวันีโคท�$นี%ามาค%านีวัณ ค�อ 4 ต�วั จากโคเบอร� 123 แลิะ 5 เนี�$องจากเป นีโคท�$ไดั1ร�บการผสิมแลิะย�นีย�นีวั�าต�/งท1องแลิ1วั โคหมายเลิข 6 ไม�นี%ามาค�ดัเนี�$องจาก ย�งไม�ต�/งท1อง แลิะโคท�$เหลิ�อท�$ไม�นี%ามาค�ดัเนี�$องจากย�งไม�ม�บ�นีท6กการผสิมแลิะย�งไม�ต�/งท1อง

• ค�าเฉลิ�$ยระยะห�างการคลิอดั = 95 53( + 110 86+ + ) / 4


• ข1อสิ�งเกต หากม�โคดั�งกรณ�หมายเลิข 6 เป นีจ%านีวันีมากซ็6$งเป นีโคท�$ม�ป!ญหาเร�$องการ

ผสิมในีฟาร�ม ค�าระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดัก;ย�ง คงม�ค�าไม�สิ4ง ท�/งนี�/เนี�$องจาก ค�าระยะคลิอดั

ถึ6งผสิมต�ดั ค�ดัจาก โคท�$ต�/งท1องแลิ1วัเท�านี�/นีดั�งนี�/นีต1องค%านีวัณสิ�ดัสิ�วันีโคท�$ผสิมต�ดัก�บโคท�$ย�งผสิมไม�ต�ดัดั1วัย


Note:


วั�นีท1องวั�าง(Days open)


• ค�าดั�ชนี�นี�/ม�การค%านีวัณท�$แตกต�างก�นีมาก บางคร�/ง ใช1ค%าวั�า วั�นีท1องวั�าง เช�นีเดั�ยวัก�นี แต�ม�วั�ธิ�การ

ค%านีวัณท�$แตกต�างก�นี แลิะ ค�ดัจากฐานีประชากรโคท�$แตกต�างก�นี

• ค�าวั�นีท1องวั�างเป นีค�าท�$ม�ผลิต�อควัามค�1มค�าทางเศรษฐก�จมาก

• เป นีค�าท�$แสิดังประสิ�ทธิ�ภาพการสิ�บพ�นีธิ��ในีป!จจ�บ�นีไดั1ดั�มาก


• ในีโปรแกรม Dairy CHAMP, DHI แลิะCoopLIVE ม�วั�ธิ�การใช1ท�$

เหม�อนีก�นี ค�อวั�นีท1องวั�างจะมา

จากประชากรโค 3 กลิ��ม ค�อ

1. กลิ��มโคท�$คลิอดัมาแลิ1วัแต�ย�งไม�ม�บ�นีท6กการผสิม2. กลิ��มโคท�$ผสิมแลิ1วัแลิะตรวัจท1องพบวั�าไม�ท1องซ็6$งรอการผสิมในีคร�/งต�อไป3. กลิ��มโคท�$ผสิมแต�ย�งไม�ไดั1ตรวัจการต�/งท1อง


• การค%านีวัณ = วั�นีป!จจ�บ�นี – วั�นีคลิอดั• DHI ของ USA ใช1ค�า Project

Minimum Average Calving to Conception โดัยครอบคลิ�มประชากรโค3 กลิ��ม ค�อ

1. กลิ��มโคท�$ต�/งท1องแลิ1วั2. กลิ��มโคท�$ผสิมแต�ย�งไม�ตรวัจท1อง3. กลิ��มโคท�$คลิอดัมาแลิ1วัแต�ย�งไม�ไดั1

ร�บการผสิม


ค�า Project Minimum Average Calving to Conception ม�ข1อดั1อย ค�อหากในีฟาร�มม�ประสิ�ทธิ�ภาพการสิ�บพ�นีธิ��ท�$แตก

ก�นีมาก จะท%าให1ค�านี�/ม�การเปลิ�$ยนีแปลิงจากค�าท�$ท%านีายไวั1มาก

ค�าวั�นีท1องวั�าง ต1องทราบวั�ามาจากประชากรท�$ค�ดัเป นีสิ�ดัสิ�วันีเท�าไรของฝู4ง

ในีการวั�เคราะห� ต1องพ�จารณาร�วัมก�บค�า ระยะ คลิอดัถึ6งผสิมต�ดั เสิมอ


การแปัรผลั1 .ต1องทราบวั�า โปรแกรมท�$ใช1นี�/นี วั�นีท1องวั�าง หมาย

ถึ6งอะไร ม�วั�ธิ�การค%านีวัณอย�างไรแลิะม�จ%านีวันีโคท�$มาค%านีวัณเท�าไร

2. แปรผลิร�วัมก�บ ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดัเสิมอ หร�อ ค�าท�$ใช1แสิดังถึ6งโคท�$ผสิมต�ดัแลิ1วั

3. หากม�รายงานีการกระจายต�วัของ ระยะวั�นีท1องวั�าง ให1พ�จารณาดั4การกระจายต�วันี�/นีดั1วัย เช�นี ม�กลิ��มโคท�$ม�ระยะวั�นีท1องวั�าง - 90120 , ระยะวั�นีท1องวั�างช�วัง - 120 150 วั�นี


0

5

10

1520

25

30

35

40

Days Open

Num

ber

of C

ows

ต�วีอย"างแสดิ์งการกระจายต�วีข้องวี�นท&องวี"าง


4. ในีบางคร�/งค�าระยะวั�นีท1องวั�างท�$ม�$ค�าสิ4ง เป นีผลิมาจากโคบางต�วัผสิมไม�ต�ดัมาเป นีระยะเวัลิานีานี

เท�านี�/นี 5. อ�านีค�าเฉลิ�$ยร�วัมก�บสิ�วันีเบ�$ยงเบนีมาตราฐานี

6. แยกสิถึานีะการท1องวั�างเป นี ท1องวั�างไม�เคยไดั1ร�บการผสิม ท1องวั�างเนี�$องจากรอตรวัจการต�/งท1อง

แลิะ ท1องวั�างแลิะรอการผสิม 7. ค�าท1องวั�างท�$สิ4งหากเก�ดัโคโดัยสิ�วันีใหญ�ในีฝู4งผสิม

ไม�ต�ดั จะเป นีป!ญหาท�$สิ%าค�ญมาก


8. หากพบวั�า ระยะวั�นีท1องวั�างม�ค�าสิ4ง ร�วัมก�บ พบวั�า ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดัม�ค�าสิ4งเช�นีก�นี แสิดังวั�า ม�ป!ญหาการจ�ดัการผสิมพ�นีธิ��อย�างมาก สิ�ตวัแพทย�ต1องดั%าเนี�นีการผสิม

ต�ดัให1ไดั1อย�างรวัดัเร;วั

9. ระยะวั�นีท1องวั�างม�ค�าลิดัลิง แต� ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดัม�ค�าสิ4งข6/นี เก�ดัข6/นีไดั1เม�$อ

สิ�ตวัแพทย�ไดั1ท%าการแก1ไขป!ญหาระบบสิ�บพ�นีธิ��ไดั1


10. ระยะวั�นีท1องวั�างม�ค�าสิ4ง แต� ระยะคลิอดั ถึ6งผสิมต�ดัม�ค�าปกต� แสิดังวั�า ม�โคบางต�วั

สิามารถึผสิมต�ดัไดั1ตามปกต� แต�โคบางกลิ��ม ผสิมต�ดัยาก หร�อ ม�โคบางต�วัท�$ผสิมไม�ต�ดัมา

เป นีระยะเวัลิานีานีท�$เป นีต�วัท%าให1ค�าเฉลิ�$ยม�ค�าสิ4งข6/นี


DHI : West Virginia University




สิ�ดัสิ�วันีประชากรของฝู4ง


• กลั*"มโคร�ดิ์นมต�3งท&อง 42 %(155/365)

• กลั*"มโคร�ดิ์นมไม"ต�3งท&อง 41 % (150/365)• กลั*"มโคแห&งนมต�3งท&อง 17 %

(60/365)• กลั*"มโคแห&งนมไม"ต�3งท&อง % 0

(0 /3 6 5 )


• ต1องเข1าใจวั�าสิ�ดัสิ�วันีของประชากรโคนี�/เป นีการวั�ดั ณ จ�ดัหนี6$งของเวัลิา หร�อ วั�นีท�$เราสินีใจจะตรวัจสิอบ สิ�ดัสิ�วันีประชากรโคในีฝู4งจะเป นีการแสิดังสิถึานีภาพการผลิ�ตแลิะการสิ�บพ�นีธิ��ในีภาพรวัม


• ในีการแปรผลิเราควัรแบ�งออกเป นี การวั�ดัสิถึานีะการผลิ�ตนี%/านีม ซ็6$งไดั1แก� กลิ��มแม�โคท�$ร�ดันีมแลิะแห1งนีม แลิะการวั�ดัสิถึานีะการสิ�บพ�นีธิ�� ซ็6$งไดั1แก� กลิ��มแม�โคท�$ต�/งท1องก�บกลิ��มท�$ไม�ต�/งท1อง จากนี�/นีให1พ�จารณาในีภาพรวัมจากโคท�/ง 4 กลิ��ม โดัยร�วัมก�บค�าระยะวั�นีแห1งนีม ช�วังการให1นีม ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดัแลิะระยะวั�นีท1องวั�างร�วัมดั1วัย


อ�ตราการตรวัจการเป นีสิ�ดั(Heat detection rate)


อ�ตราตรวัจพบการเป นีสิ�ดั= 21 100 ระยะห�างการเป นีสิ�ดั

เปอร�เซ็;นีต�โคท�$ม�รอบการเป นีสิ�ดั 1 รอบแลิะ 2รอบ = จ%านีวันีของระยะห�างการเป นีสิ�ดัท�$ม�ค�า 18-24 วั�นี จ%านีวันีของระยะห�างการเป นีสิ�ดัท�$ม�ค�า 39-45 วั�นี


• สิ�ดัสิ�วันีของโคท�$เป นีสิ�ดัระหวั�าง - 1824 วั�นี ก�บ สิ�ดัสิ�วันีของโคท�$เป นี

สิ�ดัระหวั�าง - 3648 วั�นี หากม�ค�าประมาณ 7 : 1 หร�อ มากกวั�า 7 : 1 ถึ�อวั�าม�การตรวัจการเป นีสิ�ดัดั�มาก

• สิ�ดัสิ�วันีดั�งกลิ�าวัควัรไม�ต%$ากวั�า 4: 1


• เปอร�เซ็;นีต�โคท�$แสิดังการเป นีสิ�ดัภายในีช�วัง 60 วั�นีหลิ�งคลิอดั

แสิดังถึ6งสิ�ดัสิ�วันีโคท�$ม�ควัามสิมบ4รณ�พ�นีธิ��ภายหลิ�งจากคลิอดัแลิะแสิดังการเป นีสิ�ดัในีช�วังปกต�

• เปอร�เซ็;นีต�โคท�$ไดั1ร�บการผสิมภายในี 90 วั�นีหลิ�งคลิอดั

ค�านี�/จะแสิดังถึ6งสิ�ดัสิ�วันีของโคท�$ม�ควัามสิมบ4รณ�พ�นีธิ��ดั� สิามารถึไดั1ร�บการผสิมภายในี 90 วั�นีหลิ�งคลิอดั




เปอร�เซ็;นีต�โคท�$ต�/งท1องเม�$อไดั1ร�บการตรวัจท1อง

(Percent Cows pregnant at examination)


• เปอร�เซ็;นีต�โคท�$ต�/งท1องเม�$อไดั1ร�บการตรวัจท1องหมายถึ6ง จ%านีวันีโคท�$พบวั�าต�/งท1องเม�$อโคไดั1ร�บการตรวัจท1อง

= จ%านีวันีโคท�$พบวั�าต�/งท1อง จ%านีวันีโคท�$เข1าร�บการตรวัจท1อง

ค�านี�/จะแสิดังถึ6ง ควัามสิามารถึในีการตรวัจการเป นีสิ�ดัหลิ�งผสิม ในีฟาร�มท�$ม�การจ�บสิ�ดัท�$ดั�ควัรม�สิ�ดัสิ�วันีโคท�$ต�/งท1องเม�$อไดั1ร�บการตรวัจท1อง 90-95 % หร�อม�ค�า 80 % ภายใต1ภาวัะเคร�ยดัเนี�$องจากอากาศ

ร1อนี



• หากค�านี�/ม�ค�าสิ4งแสิดังวั�า การจ�ดัสิ�ดัหลิ�งผสิมม�ประสิ�ทธิ�ภาพต%$า


ระยะคลิอดัถึ6งผสิมคร�/งแรก(Calving to first

service)


• ระยะคลัอดิ์ถ4งผสมคร�3งแรก ค�านี�/จะช�/ถึ6งสิถึานีะของระบบ

สิ�บพ�นีธิ��หลิ�งคลิอดัแลิะม�ควัามสิ�มพ�นีธิ�ก�บระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดัแลิะอ�ตราตรวัจพบการเป นีสิ�ดัสิ4งมากโดัยพบวั�าหากสิามารถึลิดัจ%านีวันีวั�นีหลิ�งคลิอดัถึ6งผสิมคร�/งแรกลิงไดั1 1 วั�นีจะสิามารถึลิดัระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดัไดั1 0.8 วั�นีแลิะหากเพ�$มเปอร�เซ็;นีต�ตรวัจพบการเป นีสิ�ดัไดั1 1 % ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดัจะลิดัลิง 0.6 วั�นี


การแปัรผลั• โดัยปกต�ค�านี�/จะอย4�ท�$ 75 วั�นีหลิ�งคลิอดั โดัยม� % โค

ท�$ผสิมคร�/งแรกสิ4งกวั�า 100 วั�นี ม�ค�านี1อยกวั�า 40%

• ฟาร�มท�$ม�ระยะคลิอดัถึ6งผสิมคร�/งแรกต%$ากวั�า 75 วั�นี ถึ�อวั�าม�ประสิ�ทธิ�ภาพดั�มาก สิ�วันีฟาร�มท�$ม�ค�าสิ4งกวั�า

115 วั�นีถึ�อวั�าม�ป!ญหาอย�างมาก โดัยปกต�ค�านี�/ควัรม�ค�าอย4�ประมาณ - 7685 วั�นีหลิ�งคลิอดั

• ระยะคลิอดัถึ6งผสิมคร�/งแรกท�$ม�ค�าสิ4งกวั�าปกต� เก�ดัข6/นีเนี�$องจาก ป!ญหาการตรวัจการเป นีสิ�ดั ป!ญหาดั1านีโภชนีาการ


อ�ตราผสิมต�ดั(Conception Rate)


• อ�ตราผสิมต�ดั เป นีค�าดั�ชนี�ท�$ต1องเข1าใจวั�าเป นีค�าท�$ไดั1จากโคท�$ไดั1ร�บการผสิมพ�นีธิ��แลิ1วั

เท�านี�/นี จะไม�รวัมถึ6งโคท�$ม�ป!ญหาซ็6$งไม�ไดั1ร�บการผสิมพ�นีธิ��

• ค�านี�/จะไดั1เม�$อโคไดั1ร�บการตรวัจท1องแลิ1วั• ค�านี�/เข1าใจไดั1ง�ายๆ วั�า ผสิมโคก�$ต�วัแลิะโคท�$

ผสิมนี�/นีผสิมต�ดัก�$ต�วั• ค�านี�/ไดั1มาจาก จ%านีวันีโคท�$ต�/งท1องหารดั1วัย

จ%านีวันีคร�/งท�$ผสิม X 100


• อ�ตราผสิมต�ดัจากการผสิมโดัยรวัมเป นีการวั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพการผสิมโดัยรวัม

ของฝู4งการวั�เคราะห�ต1องก%าหนีดัเป นีช�วังเวัลิา


• อ�ตราผสิมต�ดัจากการผสิมคร�/งแรก เป นีการวั�ดัประสิ�ทธิ�ภาพการสิ�บพ�นีธิ��

จากการผสิม คร�/งแรก


หมายเลิขโค

วั�นีผสิม คร�/งท�$1




วั�นีผสิม คร�/งท�$5 สิถึานีภาพ

115 ก.ย. 44

12 ต.ค. 44 ท1อง

228 เม.ย

. 4406 ม�.ย

. 4414 สิ.ค. 44

20 ก.ย. 44

30 ต.ค. 44 ท1อง

3 ไม�ท1อง

425 ต.ค. 44 ไม�ท1อง

501 ต.ค. 44 ท1อง

613 ต.ค. 44 ไม�ท1อง

709 ก.ย. 44

01 ต.ค. 44 ท1อง

812 สิ.ค. 44

10 ต.ค. 44

01 พ.ย. 44 ไม�ท1อง

918 เม.ย

. 4407 พ.ค. 44

19 ก.ค. 44

19 ต.ค. 44 ท1อง

1006 ต.ค. 44 ท1อง


• ต1องการหาอ�ตราผสิมต�ดัในีช�วังเดั�อนีต�ลิาคม

โคท�$นี%ามาค�ดั ค�อ โคท�กต�วัยกเวั1นีโคหมายเลิข 3 เนี�$องจากโคต�วันี�/ไม�ไดั1ร�บการผสิมในีเดั�อนีต�ลิาคม จ%านีวันีโคท�$ผสิมในีเดั�อนีนี�/ม�จ%านีวันี 8 ต�วั แลิะม�จ%านีวันีโคท�$ผสิมต�ดัจ%านีวันี 5 ต�วั ดั�งนี�/นีอ�ตราผสิมต�ดัจะเท�าก�บ 69 *100 66( / ) = .

66%


• หากต1องการค%านีวัณค�า อ�ตราผสิมต�ดัจากการผสิมคร�/งแรกของโคท�$ผสิมในีเดั�อนีต�ลิาคม โคท�$นี%ามาค%านีวัณ ค�อ โคหมายเลิข 456 แลิะ

10 โดัยม�ค�า 24 *100( / ) = %50


• อ�ตราผสิมต�ดัท�$ดั� อาจเก�ดัจากม�โคจ%านีวันีหนี6$งท�$ม�

ประสิ�ทธิ�ภาพการสิ�บพ�นีธิ��ท�$ดั� ซ็6$งผสิมต�ดัง�าย แต�ในีฟาร�ม

อาจม�โคท�$ย�งไม�ไดั1ผสิมจ%านีวันีมาก

• ดั�งนี�/นีควัรทราบสิ�ดัสิ�วันีโคท�$ต�/งท1องในีฝู4งดั1วัย

• ค�าท�$ช�วัยให1แสิดังภาพไดั1 ช�ดัเจนี ค�อ เปอร�เซ็;นีต�โคท�$ต�/ง

ท1องภายในี 90 วั�นีหลิ�งคลิอดั แลิะ เปอร�เซ็;นีต�โคท�$ต�/งท1อง

ภายในี 120 วั�นีหลิ�งคลิอดั



• ในีการแปรผลิควัรแบ�งออกเป นี อ�ตราการผสิมต�ดัจากการผสิมคร�/งแรก อ�ตราผสิมต�ดัโดัยรวัม

• ควัรพ�จารณาร�วัมก�บ ระยะวั�นีท1องวั�าง เพ�$อท%านีายสิถึานีภาพท�$จะเก�ดัข6/นีในีอนีาคต

• ควัรเปร�ยบเท�ยบควัามแตกต�างระหวั�างเดั�อนี แลิคเตช�นีแลิะระหวั�างผ41ผสิม


จ%านีวันีคร�/งต�อการผสิมต�ดั(Service per conception)


1. ค�านี�/จะเป นีค�าท�$ไดั1จากโคท�$ผสิมต�ดัแลิ1วัเช�นีก�นี ค�อ นี%าจ%านีวันีคร�/งท�$ผสิมของโคท�$ผสิมต�ดัแลิ1วั

แต�ลิะต�วันี%ามารวัมก�นีแลิะหารดั1วัยจ%านีวันีโคท�$ผสิมต�ดันี�/นีแลิ1วั

2. จากตาราง โคท�$นี%ามาค�ดั ค�อ โคท�$ท1องแลิ1วั ต�วัอย�างเช�นี โคเบอร� 2 จ%านีวันีคร�/งท�$โคต�วันี�/ไดั1

ร�บการผสิม ค�อ 5 คร�/ง โคเบอร� 9 ม�จ%านีวันี คร�/งท�$ผสิม 4 คร�/งในีขณะท�$โคเบอร� 5 ผสิม

เพ�ยงคร�/งเดั�ยวัก;ต�ดัแลิ1วั



วั�นีผสิม คร�/งท�$ 1



วั�นีผสิม

คร�/งท�$4

วั�นีผสิมคร�/ง

ท�$ 5สิถึานีภาพ

115 ก.ย.

44

12 ต.ค. 44 ท1อง

228 เม.ย.

44

06 ม�.ย. 44

14 สิ.ค. 44

20 ก.ย. 44

30 ต.ค. 44 ท1อง

3ไม�

ท1อง

425 ต.ค.

44ไม�

ท1อง

501 ต.ค.

44 ท1อง

613 ต.ค.

44ไม�

ท1อง

709 ก.ย.

44

01 ต.ค. 44 ท1อง

812 สิ.ค.

44

10 ต.ค. 44

01 พ.ย. 44

ไม�ท1อง

918 เม.ย.

44

07 พ.ค. 44

19 ก.ค. 44

19 ต.ค. 44 ท1อง

1006 ต.ค.

44 ท1อง


• สิร�ปหมายเลิขโคท�$นี%ามาค%านีวัณ ค�อ โคหมายเลิข 12579 แลิะ 10

• จ%านีวันีคร�/งต�อการผสิมต�ดัจ6งม�ค�า 2 5 1 2 4 1 6 25( + + + + + ) / = .

คร�/ง



• ค�า จ%านีวันีคร�/งต�อการผสิมต�ดั จะม�การเปลิ�$ยนีแปลิงไดั1ค�อนีข1างยาก สิ�วันีใหญ�จะค�อนีข1างคงท�$โดัยเฉพาะในีฟาร�มขนีาดัใหญ�

• การแปรผลิควัรแบ�งตามแลิคเตช�นี



อ�ตราการต�/งท1อง(Pregnancy Rate)

http://ludit.kuleuven.be/computer/images/computer.gif


• ค�านี�/ไม�ใช� อ�ตราผสิมต�ดั เนี�$องจากม�การ ค%านีวัณท�$แตกต�างก�นี แลิะค�ดัจากประชากร

ท�$แตกต�างก�นี• ค�าอ�ตราการต�/งท1องจะครอบคลิ�มท�/งโคท�$ไดั1

ร�บการผสิมแลิะย�งไม�ไดั1ร�บการผสิม• ค�าอ�ตราการต�/งท1อง ต1อง ก%าหนีดัระยะเวัลิา

ในีการค�ดั• ค�าอ�ตราการต�/งท1อง จะแสิดังถึ6ง เปอร�เซ็;นีต�

โคท�$ต�/งท1องภายในีระยะเวัลิาท�$เราก%าหนีดัในีการพ�จารณา


Conception rate ≠ Pregnancy rate


• เป นีค�าท�$แสิดังประสิ�ทธิ�ภาพการสิ�บพ�นีธิ��ท�$ครอบคลิ�มแลิะช�ดัเจนีกวั�าค�าอ�ตราผสิมต�ดั

• อ�ตราการต�/งท1องจะ ค%านีวัณ จาก อ�ตราตรวัจพบการเป นีสิ�ดัแลิะอ�ตราผสิมต�ดั


ผลิของอ�ตราการต�/งท1องต�อผลิตอบแทนีทางเศรษฐก�จ

• เม�$ออ�ตราการต�/งท1องเพ�$มข6/นี ผลิตอบแทนีทางเศรษฐก�จก;เพ�$มตามดั1วัย

800

900

1000

1100

1200

1300

1400

Net In

com

e P

er

Cow

0.1 0.14 0.16 0.19 0.22 0.25 0.28Effective Pregnancy Rate

EPR


0

20

40

60

80

100

120

0 50 100 150 200 250

Days in Milk

% O

pen

ต�/งท1อง

ท1องวั�างค�ดัท�/ง

PregnancyRate =slopeHeat Detection Rate X Conception Rate


• อ�ตราการต�/งท1อง = อ�ตราตรวัจพบการเป นีสิ�ดั * อ�ตราผสิมต�ดั• อ�ตราผสิมต�ดั

= จ%านีวันีโคท�$ต�/งท1อง หารดั1วัย จ%านีวันีโคท�$ไดั1ร�บการผสิม

ดั�งนี�/นี ข1อแตกต�าง ของท�/งสิองค�า นี�/ ค�อ ???


ผลิของอ�ตราตรวัจพบการเป นีสิ�ดัแลิะอ�ตราผสิมต�ดัต�ออ�ตราการต�/งผลิของอ�ตราตรวัจพบการเป นีสิ�ดัแลิะอ�ตราผสิมต�ดัต�ออ�ตราการต�/งท1องท1อง

VWP 60 dVWP 60 d100 Cows100 CowsHD X CR = PRHD X CR = PR40%40% X 40% = 16% X 40% = 16%

84 Cows84 CowsHD X CR = PRHD X CR = PR40%40% X 40% = 16% X 40% = 16%

81 d81 d


102 d102 d

123 d123 d

No. PregnantNo. Pregnant

16 Cows16 Cows 16 Cows16 Cows



TotalTotalPer CyclePer Cycle


VWP 60 dVWP 60 d 100 Cows100 CowsHD X CR = PRHD X CR = PR100%100% X 35% = 35% X 35% = 35%


81 d81 d


102 d102 d

123 d123 d

No. PregnantNo. Pregnant




TotalTotalPer CyclePer Cycle


ต�วัอย�างการค%านีวัณอ�ตราการต�/งท1องแลิะอ�ตราผสิมต�ดั


100

102

118

105

120

99

97

105

110

107

95


• วังกลิมสิ�นี%/าเง�นีแสิดังถึ6งโคท�$ต�/งท1องแลิ1วัแลิะต�วัเลิขหมายถึ6งระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดั สิ�วันีวังกลิมสิ�เหลิ�องแสิดังถึ6งโคท�$ท1องวั�างแลิะต�วัเลิขหมายถึ6งระยะวั�นีท1องวั�าง จากข1อม4ลิเราสิามารถึหาค�าดั�ชนี�ต�างๆ ไดั1ดั�งนี�/ระยะคลิอดัถึ6งผสิมต�ดัม�ค�า 95 100 102 97 4+ + + / =

985 วั�นี สิ�วันีระยะท1องวั�างเฉลิ�$ยม�ค�า 99 105*4 107*2+( )+( )+

110 118 120*2+ +( ) / 11 10918= . วั�นี


• อ�ตราการต�/งท1องภายในี 120 วั�นีหลิ�งคลิอดัม�ค�าเท�าก�บ 415( / )* 100 =

266. % เนี�$องจากม�โคท�$อย4�ในีช�วังนี�/ท�/งหมดั 15 ต�วัแต�เป นีโคท�$ต�/งท1องเพ�ยง 4 ต�วั ซ็6$งต�างจากอ�ตราผสิมต�ดั หากค�ดัวั�าโคท�/ง 4 ต�วัท�$ต�/งท1องนี�/ผสิมเพ�ยงคร�/งเดั�ยวัก;ต�/งท1อง อ�ตราการผสิมต�ดัจะม�ค�าถึ6ง 10

0 เปอร�เซ็;นีต�


อ�ตราการต�/งท1องม�ผลิต�อ:

• สิ�ดัสิ�วันีของโคท�$ต�/งท1องหลิ�งจากผ�านีระยะปลิอดัการผสิม

• ควัามเร;วัในีการท%าให1แม�โคสิามารถึต�/งท1องไดั1เม�$อผ�านีระยะปลิอดัการผสิมมาแลิ1วั






http://ludit.kuleuven.be/computer/images/computer.gif

Documents

ดัชนีวัดประสิทธิภาพการผลิตและการสืบพันธุ์ในโคนม