จิ�ตวิ�ทยาการบร�หารท�มงาน

รศ.ดร.ดาราวิรรณ ต�ะปิ�นตา คณะพยาบาลศาสตร� มหาวิ�ทยาล�ย

เชี�ยงใหม!

จิ�ตวิ�ทยาการบร�หารท�มงาน1 . การร"#จิ�กคนและพฤต�กรรมของคน2. การร"#จิ�กตน3. การร"#จิ�กผู้"#อ)*น4. การส)*อสาร5. การบร�หารควิามข�ดแย#ง

1. การร"#จิ�กคนและพฤต�กรรมของคน

ควิามค�ด อารมณ� ควิามค�ด สร�ระ ควิามค�ด

พฤต�กรรม

อารมณ� สร�ระอารมณ�

พฤต�กรรมสร�ระ พฤต�กรรม

ร"ปิแบบควิามส�มพ�นธ์�ของ การค�ด พฤต�กรรม อารมณ� และสร�ระ

ส�*งเร#า

การค�ด

พฤต�กรรม อารมณ�

สร�ระ

ทฤษฎี�พฤต�กรรมปิ.ญญาน�ยม

ส�*งเร#า กระบวินการทางปิ.ญญา พฤต�กรรม+อารมณ� ผู้ลกรรม

A B1 B2 C

A = ส�*งเร#าหร)อเง)*อนไขน1าSp = ส�*งเร#าหร)อเง)*อนไขน1าท�*เชี)*อมโยงก�บ C-

Sd = ส�*งเร#าหร)อเง)*อนไขน1าท�*เชี)*อมโยงก�บ

C+

S = ส�*งเร#าหร)อเง)*อนไขน1าท�*

ไม!เชี)*อมโยงก�บ C ใดๆ

B1 = กระบวินการทางปิ.ญญา

ท4กๆส�*งท�*เก�ดข56นในกระบวินการค�ด

(ต�วิอย!างเชี!น การแปิลควิาม ควิามคาดหวิ�ง

การค�ด การให#ค4ณค!า ท�ศนคต� ควิามเชี)*อ การ

พ"ดก�บตนเองในใจิ ควิามค�ดอ�ตโนม�ต�ทางลบ

การให#ควิามหมายต!อส�*งใดๆก7ตาม ) ฯลฯ

B2 = พฤต�กรรมและอารมณ� ท�*แสดงออก

มาและส�งเกตได#วิ�ดได#ตรงก�น

C = ผู้ลการกระท1า C + = เก�ดตามหล�ง B แล#วิท1าให# B เก�ดข56น

สม1*าเสมอหร)อเก�ดเพ�*มข56น

C - = เก�ดตามหล�ง B แล#วิท1าให# B ลดลง

หร)อหย4ดไปิ

C = การท�* B เก�ดร4นแรงข56นเพราะ B ด�ง

กล!าวิเคยได# C + แต!ถู"กต�ด C+ด�งกล!าวิไปิ

ร"ปิแบบของการค�ด(Cognitive Model)

การเล�6ยงด"ในวิ�ยเด7ก ควิามเชี)*อพ)6นฐานท�*อย"!ในระด�บล5ก ปิระสบการณ� (Core belief)

ท�*ผู้!านมา ควิามเชี)*อท�*อย"!ในระด�บกลาง

(Intermediate belief)

ส�*งเร#า ควิามค�ดอ�ตโนม�ต� ผู้ล (Automatic thoughts) 1.

อารมณ� 2. พฤต�กรรม 3. สร�ระ

ควิามเชี)*อพ)6นฐานในระด�บล5ก(Core belief)

เปิ;นควิามเชี)*อท�*พ�ฒนามาต�6งแต!เด7กๆ เปิ;นควิามเชี)*อเก�*ยวิก�บตนเองและผู้"#อ)*น รวิมถู5งควิามเชี)*อเก�*ยวิโลกและชี�วิ�ต

เปิ;นควิามเชี)*อเบ)6องต#นของคน ม�กอย"!ล5กและคนส!วินใหญ!จิะไม!ค!อยร�บร"#

ม�กจิะแผู้!ขยายไปิย�งเร)*องหลายๆเร)*อง ม�กจิะเปิ;นต�วิย�งควิามค�ดอ�ตโนม�ต�ท�*ซ้ำ16าๆ

ออกมาบ!อยๆ เม)*อม�เร)*องมากระต4#น

ควิามเชี)*อท�*อย"!ในระด�บกลาง(Intermediate belief)

ม�ผู้ลมาจิากควิามเชี)*อพ)6นฐานท�*อย"!ในระด�บล5ก

ต�วิอย!างเชี!นท�ศนคต� (attitude)

กฎีส!วินต�วิ (rule)

ข#อยอมร�บเบ)6องต#น (assumption)

ควิามค�ดอ�ตโนม�ต� หมายถู5งกระแสของควิามค�ด ท�*เก�ดข56น

อย!างรวิดเร7วิต!อสถูานการณ� และส!งผู้ลต!ออารมณ� พฤต�กรรม และสร�ร ของบ4คคล ควิามค�ดอ�ตโนม�ต�เปิ;นควิามค�ดปิกต�ท�*เก�ดข56นในท4กคน ท�6งในคนท�*ปิกต�และผู้"#ท�*ม�ปิ.ญหาส4ขภาพจิ�ต ม�กเปิ;นควิามค�ดท�*บ4คคลม�กจิะไม!ร"#ต�วิ ไม!ได#ตระหน�กในการค�ดอ�ตโนม�ต�ของตนเอง

ต�วิอย!างล�กษณะควิามค�ดท�*ก!อให#เก�ดท4กข�

ค�ดเพ�ยงด#านใดด#านหน5*ง (All or none thinking)

ค�ดมากกวิ!าควิามเปิ;นจิร�งแบบเหมารวิม(Overgeneralization)

ค�ดคาดเดาไปิล!วิงหน#า (Catastrophizing /fortune telling)

ต�วิอย!างล�กษณะควิามค�ดท�*ก!อให#เก�ดท4กข�

การแปิลควิามหมายโดยปิราศจิากเหต4ผู้ล (Emotional reasoning)

การต�ตรา (Labeling) การขยายต!อเต�มหร)อต�ดทอนเร)*อง

ราวิ(Magnification/minimization)

การค�ดเดาใจิผู้"#อ)*น (Mind reading)

ต�วิอย!างล�กษณะควิามค�ดท�*ก!อให#เก�ดท4กข�

การค�ดต!อเหต4การณ�ต!างๆวิ!า ควิร หร)อ ต#อง (Should and must statement)

การเล)อกท�*จิะเชี)*อหร)อค�ดในส�*งท�*ตนเองค�ดหร)อม�ควิามเชี)*อ(Mental filter)

การค�ดเก�*ยวิก�บตนเองจิากเหต4การณ�ท�*ไม!เก�*ยวิก�บตนเอง(Personalization)

2. การร"#จิ�กตน การร"#จิ�กผู้"#อ)*น

สต�(Mindfulness)

3. การส)*อสาร

วิ�เคราะห�ล�กษณะการส)*อสารแบบ TA (Transactional Analysis)

1.1 ล�กษณะแบบผู้"#ปิกครอง (Parent Ego State - P) ค)อ บ4คล�กภาพท�*ม�ล�กษณะคล#ายพ!อแม! หร)อผู้"#ปิกครอง

1.2  ล�กษณะแบบผู้"#ใหญ! (Adult Ego State - A) ค)อ บ4คล�กภาพท�*ม�ล�กษณะเปิ;นผู้"#ใหญ! หร)อ ผู้"#ม�วิ4ฒ�ภาวิะสมบ"รณ�

1.3 ล�กษณะแบบเด7ก (Child Ego State - C ) ค)อ บ4คล�กภาพท�*ม�ล�กษณะของควิามเปิ;นเด7ก

ต�วิอย!างการส)*อสารระหวิ!างบ4คคลคนท�* 1 คนท�* 2 P P A A C C

ต�วิอย!างการส)*อสารระหวิ!างบ4คคลคนท�* 1 คนท�* 2 P P A A C C

ห�วิใจิของการบร�หารท�มงาน เปิAาหมายของท�มเปิ;นหล�ก ให#เวิลาเพ)*อเด�นไปิด#วิยก�น พ�ฒนาควิามร"#และท�กษะท�*ย�งขาด ควิามส1าเร7จิและควิามล#มเหลวิเปิ;นของ

ท�ม การร�บผู้�ดและร�บชีอบ การเข#าใจิโลกและชี�วิ�ตท�*แท#