เชิงดอย

àªÔ§´ÍÂเรองและภาพ ตณ นตกวนกล

Healthy Planet สขคดทองเทยวชมชนเพอการเรยนร

เชงดอย

เรองและภาพ ตณ นตกวนกล

ออกแบบปกและรปเลม นำฝน อดมเลศลกษณ

เลขมาตรฐานสากลประจำหนงสอ

978-616-7374-81-9

บรรณาธการอำนวยการ

ดวงพร เฮงบณยพนธ

กองบรรณาธการ

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

โดย สำนกสนบสนนสขภาวะชมชน (สน.3)

จดพมพและเผยแพรโดย

อาคารศนยเรยนรสขภาวะ

เลขท 99 ซอยงามดพล แขวงทงมหาเมฆ เขตสาทร

กรงเทพฯ 10120

โทรศพท 0 2343 1500

โทรสาร 0 2343 1501

www.thaihealth.or.th และ www.punsook.org

พมพครงท 1

ธนวาคม 2555

ดำเนนการผลตโดย

เปนไท พบลชชง

Penthai Publishing

โทรศพท 0 2736 9918

โทรสาร 0 2736 8891

[email protected]

6 àªÔ§´ÍÂ

7μ Ô³ ¹Ôμ Ô¡ÇÔ¹¡ØÅ

¤Ó¹Óทามกลาง กระแส วกฤต เศรษฐกจ โลก ครง ใหญ เปน

ประวตการณ ใน รอบ หลาย สบ ป ทำให เกด การ ตง คำถาม วา วกฤต น จะ ใหญ ขน อก เพยง ใด จะ ยด เยอ ขนาด ไหน และ วกฤต น จะ สง ผลก ระ ทบ ตอ สงคม ไทย ชมชน หมบาน ไทย มาก นอย เพยง ใด ความ วตก ดง กลาว อาจ จะ ไม เกด ขน เลย หาก ปจจบน ชมชน หมบาน ไทย ไม ถก ลาก เขา ส ระบบ การ ผลต เพอ ขาย

นก วชา การ หลายๆ ทาน ได วเคราะห ถง ระบบ เศรษฐกจ ของ ประเทศไทย วา ใน ระบบ ทนนยม ยง คง ม อก ระบบ ดำรง อย ใน ลกษณะ ค ขนาน นน คอ ระบบ เศรษฐกจ ชมชน หรอ อาจ จะ กลาว เปน ศพท สมย ใหม ได วา ระบบ เศรษฐกจ แบบ พอ เพยง

ใน อดต ชมชน หมบาน จะ ม วถ ชวต ท เรยบ งาย เนน ความ พอ เพยง ม ครอบครว เปน หนวย การ ผลต การ ชวย เหลอ ซง กน และ กน ม นำใจ เปน พน ฐาน ของ ชวต ม พธกรรม ตางๆ เปน ระบบ การ จดการ ใน ชมชน และ ให ความ สำคญ ของ บรรพบรษ ผ เฒา ผ แก ครอบครว

ตอ มา หลง จาก รฐ และ ระบบ ทนนยม ได เขาไป ม อทธพล ตอ ชมชน การ ผลต เชงเดยว และ ลทธ บรโภค นยม ทำให ชาว บาน ม ราย จาย ท เปน ตว เงน มาก ขน เพยง เทานน

ยง ไม พอ สง ท ทำลาย ความ เขม แขง ของ ชมชน ท มาก ทสด คอ รฐ และ ทน เขาไป ถาย โอน ทรพยากร จาก ระบบ ชมชน หมบาน

ยง รฐ และ ทน เขาไป กอบโกย มาก เทาไร ชมชน หมบาน ไทย ยง ประสบ ความ ออนแอ คำ พด ดง กลาว ไมใช คำ พด ลอยๆ ท ไมม หลก ฐาน รองรบ หาก แต เมอ กวาดตา ไป ทว แผน ดน ไทย หลง การ ประกาศ แผน พฒนา เศรษฐกจ และ สงคม มากวา 40 ป จะ ม สก ก ชมชน ท คนใน ชมชน ไม ประสบ ปญหา ความ ยากจน ไม ประสบ ปญหา สง แวดลอม หรอ ไม ประสบ ปญหา สขภาพ

จาก สถานการณ ดง กลาว ถง เวลา แลว หรอ ยง ท สงคม ไทย ควร กลบ มา เนน การ พฒนา ท ไม มอง แต มต ประสทธภาพ การ สราง มลคา และ กำไร หรอ การ ตลาด ดาน เดยว แต ควร จะ เปน เพอ ประโยชน ของ ชมชน และ สงคม

เรา ไม ควร ลด ทอน ผคน ลง ไป เปน เพยง ตวเลข หาก ควร เปน เพอ สง เสรม ศกยภาพ และ ศกดศร ความ เปน มนษย คำ ตอบ สำหรบ คำถาม ขาง ตน น คงจะ ตอง ชวย กน คนหา ไม วา จะ ใช ระยะ เวลา นาน เทาไร

คณะ ผ จด ทำ

10 àªÔ§´ÍÂ

01 à¡ÃÔè¹¹Ó

อรสโตเตล (Aristotle) นก ปราชญ ชาว กรก กลาว ไว วา มนษย เปน สตว สงคม เขา เชอ วา โดย สภาพ ธรรมชาต มนษย จะ ตอง ม ชวต อย รวม กน กบ บคคล อนๆ ตดตอ สมพนธ ซง กน และ กน ไม สามารถ ดำรง ชวต อยาง อสระ ตาม ลำพง แต ผ เดยว ได เหต น สงคม จง เกด ขน

ดง นน ทก คน ยอม เกด มา ใน หม คน ดำรง ชวต อย ใน หม คน และ ตอง ม ความ สมพนธ เกยวของ กบ คน อน ไม วา จะ ใน ทาง ใด เปน ไป ไม ไดท จะ อย โดด เดยว โดย ไม สมพนธ กบ คน อน

ดวย เหต น จง จะ เหน วา สงคม กบ มนษย จะ แยก จาก กน ไม ได เพราะ มนษย เกด มา ก ตอง อาศย สงคม ตอง พงพา อาศย มนษย ดวย กน ตอง ม ความ สมพนธ กน และ กระทำ ตอ กน ทาง สงคม เพอ ประโยชน ของ ตน และ สงคม โดย รวม

แต จะ ทำ อยางไร เลา ให มนษย ทก คน อย รวม กน ได ใน สภาพ แวดลอม และ ความ เปน อย ท ทก คน พอใจ น คอ คำถาม ใหญ


ม สถาน ท หนง ซง สถาน ท นน อาจ จะ ไมใช คำ ตอบ ทสด ของ คำถาม น แต อยางไร เสย อาจ จะ ตอบ คำถาม และ ให ความ กระจาง ได พอสมควร

‘เชง ดอย’ ตำบล หนง ใน อำเภอดอยสะเกด จงหวด เชยงใหม คอ คำ ตอบ ของ ความ สงสย นน

12 àªÔ§´ÍÂ


02 àªÔ§´ÍÂã¹Í Õμ

14 àªÔ§´ÍÂ

ตำบล เชง ดอย ตง อย ใน เขต อำเภอ ดอยสะเกด จงหวด เชยงใหม แต เดม นน เปน เสน ทาง เกวยน และ พก แรม ของ วว ตาง มาตาง ของ พอคา แมคา ท ตอง เดน ทาง ไป คาขาย หรอ ขน ไป ปา เมยง หรอ ผาน ไป ยง แม ขะ จาน อำเภอ เวยงปาเปา จงหวด เชยงราย หรอ แยก เขา ทาง ดอยสะเกด ดวย ความ เปน เสน ทาง ตดตอ ระหวาง เชยงราย และ เชยงใหม จง ม กลม คน ท อยพ ยมา ตง ถนฐาน เพม ขน เรอยๆ สวน ใหญ เปน ชาว ไท ใหญ ไท เขน ไทลอ และ ไทย อง

ตำบลเชง ดอย ม เนอท โดย รวม ประมาณ 63 ตาราง กโลเมตร หรอ ประมาณ 39,375 ไร ม จำนวน 13 หมบาน แบง เปน 2 สวน คอ อย ใน เขต พนท รบ ผด ชอบ ของ เทศบาล ตำบล ดอยสะเกด บาง สวน ไดแก หม 3 บาน เชง ดอย หม 8 บาน ลวง ใต ม พนท รวม กน บาง สวน คอ หม 2 บานโพธ ทอง เจรญ หม 4 บาน ปาคา และ หม 12 บาน ปทม นเวศน ทงน พนท ท อย ใน เขต รบ ผด ชอบ ของ เทศบาล ตำบล เชง ดอย ทงหมด มจำนวน 8 หมบาน


16 àªÔ§´ÍÂ

สรป รวม ความ แลว ม หมบาน ท อย ใน เขต ความ รบ ผด ชอบ ของ เทศบาล ตำบล เชง ดอย ดงน

หม 1 บานแมดอกแดงหม 2 บานโพธทองเจรญหม 4 บานปาคาหม 5 บานเกาะหม 6 บานสนอมหม 7 บานรองขเหลกหม 9 บานสนปานอยหม 10 บานปาไผศรโขงหม 11 บานกวแลหม 12 บานปทมนเวศนหม 13 บานหนองบวพฒนาทศ เหนอ ตดตอ เทศบาล ตำบล ลวง เหนอ และ

เทศบาล ตำบล ปา เมยง ทศ ตะวน ออก ตดตอ เทศบาล ตำบล แม โปง และ เทศบาล ตำบล ปา เมยง ทศ ใต ตดตอ เทศบาล ตำบล ปา ปอง ทศ ตะวน ตก ตดตอ เทศบาล ตำบล ลวง เหนอ และ เทศบาล ตำบล หนอง แหยง อำเภอ สนทราย

ม ประชากร ตาม ฐาน ขอมล ของ กรม การ ปกครอง กระทรวง มหาดไทย ณ วน ท 23 กนยายน พ.ศ. 2555 รวม ทง สน 73,571 คน แยก เปน ชาย 3,607 คน เปน


หญง 3,750 คน จำนวน บาน 2,923 หลงคา เรอนประชากร ส วน ใหญ ประกอบ อาชพ ด าน

เกษตรกรรม เชน ทำ นา ทำ สวน อา ช พอนๆ ไดแก อาชพ รบจาง ทวไป รบ ราชการ คาขาย ทนาสนใจคอ ประชากร ม ความ หลาก หลาย ทาง ชาตพนธ เชน ไท ลอ ไท ใหญ ไท เขน ลวะ ลอ และ กลม ชาตพนธ อาท ชาว เขา เผา ตางๆ ท ม การ เคลอน ยาย ประชากร มา ใน พน ท พรอมๆ กบ มลนธ องคกร ตางๆ ทมา ตง ททำการ ใน เชง ดอย จง ม ชาว ตะวน ตก มา อย อาศย จำนวน ไม นอย รวม ถง ชาว ตะวน ตก ท แตงงาน กบ คน ไทย

สภาพ ภมประเทศ นน บาง สวน เปน ภเขา ท ม ปาไม สมบรณ บาง สวน เปน ทราบ เชง เขา และ บาง สวน เปน ทราบ ลม ม คลอง สง นำ ชลประทาน จาก ‘เขอน แม ก วง อดม ธารา’ ไหล ผาน และ ม แหลง นำ ธรรมชาต หลาย แหง ท สำคญ อาท หนองบว พระเจา หลวง ลำนำ แม ดอก แดง และ หนอง นำ แดง

ลกษณะ ภม อากาศ อย ภาย ใต อทธพล ลม มรสม ตะวน ตก เฉยง ใต และ ลม มรสม ตะวน ออก เฉยง เหนอ โดย ม 3 ฤดกาล ไดแก ฤด ฝน ฤด หนาว และ ฤด รอน

ฤด ฝน เรม ประมาณ กลาง เดอน พฤษภาคม ถง ประมาณ เดอน ตลาคม ของ ทก ป โดย รบ อทธพล จาก ลม มรสม ตะวน ตก เฉยง ใต ท พด มา จาก มหาสมทร อนเดย

18 àªÔ§´ÍÂ

ทำให เกด ฝน ตก ชก โดย ทวไปฤด หนาว เรม ประมาณ กลาง เดอน ตลาคม ไป จนถง

ประมาณ เดอน กมภาพนธ ของ ทก ป โดย ได รบ อทธ ผล จาก ลม มรสม ตะวน ออก เฉยง เหนอ ซง พด มา จาก ประเทศ จน นำ ความ แหง แลง และ หนาว เยน มา ส พนท

ฤด รอน เรม ประมาณ เดอน กมภาพนธ ไป จนถง กลาง เดอน เมษายน เปน ชวง เปลยน ผาน ของ มรสม ตะวนออก เฉยง เหนอ ไป เปน มรสม ตะ วน ตก เฉยง ใต อากาศ ชวง น คอน ขาง รอน

นอกจาก น บาง ครง ยง ม ลม พาย จร พาย หมน เขต รอน และ ดเปรสชน พด มา จาก ทะเลจนใต ทำให ฝน ตกหนก ใน ชวง ประมาณ เดอน สงหาคม และ กนยายน ของ ทก ป

ตำบล เชง ดอย ม จด เรม จาก การ เปลยนแปลง จาก สภา ตำบล เปน องคการ บรหาร สวน ตำบล เชง ดอย เมอ ป 2539 ตามพ ระ ราช บญญต สภา ตำบล และ องคการ บรหาร สวน ตำบล พ.ศ. 2537 และ ม การ พฒนา ตำบล อยาง ตอเนอง จน กระทง ยก ฐานะ เปน เทศบาล ตำบล เชง ดอย ใน ป พ.ศ. 2551 ตาม ประกาศ กระทรวง มหาดไทย เรอง จด ตง องคการ บรหาร สวน ตำบล เชง ดอย ยก ฐานะ มา เปน เทศบาล ตำบล เชง ดอย ลง วน ท 17 กรกฎาคม 2551

การ เลอก ตง สมาชก สภา เทศบาล ตำบล เชง ดอย


แบง ออก เปน 2 เขต ม สมาชก สภา เทศบาล จำนวน 12 คน โดย แตละ เขต แบง ได ดงน

เขต 1 ประกอบ ดวย หม 1 บาน แม ดอก แดง หม 2 บานโพธ ทอง เจรญ หม 4 บาน ปา คา หม 11 บาน กวแล หม 12 บาน ปทม นเวศน และ หม 13 บาน หนองบวพฒนา ม สมาชก สภา เทศบาล จำนวน 6 คน

เขต 2 ประกอบ ดวย หม 5 บาน เกาะ หม 6 บาน สน อม หม 7 บาน รอง ข เหลก หม 9 บาน ปา สก นอย และ หม 10 บาน ปา ไผ ศร โขง ม สมาชก สภา เทศบาล จำนวน 6 คน

20 àªÔ§´ÍÂ

7

6

9

5

24

8

13 25

15

11 12

20 21

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10 11 12 13 14 15 16 17

18

19

20

21

22

23

24

25

26


11

12

2

13

1

2217

6

14

10 7

23

1-39 5

4 26

16 18

20

19

17

22 àªÔ§´ÍÂ

03 àªÔ§´ÍÂ¹‹ÒÍÂÙ‹


ดวย ลกษณะ ทาง กายภาพ ของ เชง ดอย ท ด เหมอน ทง เมอง และ ทง ชนบท การผสมผสานของความแตกตางหลากหลายน เปนโจทยยากในการจดการบรหารใหชมชนเกดความนาอย

ความ นา อย อน เปน นามธรรม น จด รวม ของ คน ทงหมด นน อย ตรง ไหน เพราะ แมแต คน หนง คน ครอบครว หนง ครอบครว ก ยง ม ความ แตก ตาง ใน ตว เอง คำ ตอบ เหลา น อาจ จะ อย ท เรอง ของ อาชพ การ งาน อาหาร การ กน เรอง ของ ความ มนคง ปลอดภย ใน ชวต หรอ แม กระทง เรอง ของ การ สราง ราย ได ซง อาจ เปน ตว เชอม ให คน ทก คน ม จด รวม กน ก เปน ได

ไป หา คำ ตอบ กน วา คน เชง ดอย นน เขา ทำ กน อยางไร ให เปน เมอง นา อย สำหรบ ทกๆ คน

3.1 พบ เจา บาน และ ความ หมาย ของ ศนย พฒนา ครอบครว ใน ชมชน ตำบล เชง ดอยบรรยากาศ ยาม เชา ตร ตน ฤด ฝน หนาท ทำการ เทศบาล ตำบล เชง ดอย ฟา สะอาด ดวย ฝน ท ตก อยาง หนก ตงแต ดก คน วาน หมอ กบางๆ กระจาย จบ ความ รสก นม ให ชม ชนใจ การ เดน ทาง ดวย รถ ทวร จาก หมอชต กวา 12 ชวโมง ไม ได ทำให เมอย ลา นก ดวย รถ ว ไอ พ 24 ท นง เอน หลง หลบ สบาย ของ บรษท ขนสง พรอม บรการ เสรฟ อาหาร

24 àªÔ§´ÍÂ

บน รถ ไม ตอง แวะ จอด พก ทไหน เวน แต พก รถ 15 นาท ท กำแพงเพชร ทำให การ เดน ทาง เปน ไป อยาง สะดวก รวดเรว และ ราบ รน

หลง ทราบ วา นายก เทศมนตร เทศบาล ตำบล เชงดอย นาม มงคล ชย วฒ มก มา ทำงาน แต เชาตร ทำให

ยง พอ ม เวลา เหลอ สำหรบ เดน เลน ชม วว ทวทศน สก พก ใหญๆ กอน ท จะ เตรยม ตว เขา พบ เจาของ บาน คนสำคญ

นา ยกฯ มงคล เดน ทาง มา ถง และ เชญ ให เขาไป พด คย กนใน หอง ทำงาน แมบาน เสรฟ กาแฟ มา วาง ตรง หนา ซด ไอ รอน และ ความขมปรา เขา รางกาย แลว ก

ยง คำถาม ใส นายกฯ ทนท

“ ผ ม เ ป น ค น พนท” นา ยกฯ มงคล บอก “เกด ท หม 1 จบ ประถม และ มธยม ท

ยงพอมเวลาเหลอสำหรบววทวทศนสกพกใหจะเตรยมตวเขาพบคนสำคญ

นา ยเดนทางมใหเขาไปหองทำงเสรฟกตรงหนและคเขารา

ยงคำถาทนท

“ ผพนท” นบอก “เกประถมแ


โรงเรยน ดอยสะเกด วทยาคม จาก นน ก เรยน นตศาสตร รามคำแหง รหส 25 จบ มา ผม ก ฝกงานเปน ทนายความ อย 2-3 ป ท กรงเทพฯ กอน จะ ทำงาน บรษท เอกชน อก หลาย ป จนถง ป 2538 ผม ก กลบ บาน มา ทำการเกษตร กบ ครอบครว ป เดยวกน ผม ก ทำ คว รถ ดอยสะเกด-เชยงใหม เปน ประธาน กองทน หมบาน ถด มา ก เปน เลขา สหกรณ ออม ทรพย และ กรรมการ ใน ป 2539

“พอ ขน ป 2543 ม การ เลอก ตงสมาชก อบต. ครง แรก ผม ลง สมคร และ ได รบ เลอก เปนสมาชก อบต. หม 1 จาก นน ป 2547 ผม ตดสน ใจ ลง สมคร นายก องคการบรหารสวนตำบลใน ฐานะ คน รน ใหม ท ตองการ ทำงาน ให มากกวา คน รน เกา ท คด แต สราง ถนน สราง อาคาร ผม ได รบ เลอก หน นน เปน ครง แรก ท ม การ เลอก ตง นา ยกฯ โดยตรง และ สมย ตอ มา ป 2551 ผม กได รบ เลอก อก ครง โดย แนวคด ใน การ ทำงาน ของ ผม ก คอ คนใน พนท เดยวกน ตอง รก กน สมย น การเมอง เขม ขน ขน ม ปญหา

26 àªÔ§´ÍÂ

ความ ไม เขาใจ ความ แตกแยก แบง พรรค แบง กลม เกด ขน ใน หม ชาว บาน ซง เปน เรอง ท ผม พยายาม แกไข และ ทำความ เขาใจ กบ ชาว บาน มา โดย ตลอด”

เมอ ถก ถาม ถง สง ท วาด หวง สงสด ใน ฐานะผนำทองถน นายกฯ มงคล ตอบ วา “ความ พอใจ และ ความ สข ของ คนใน พนท คอ งาน ของ ผม เพราะ ท น คอ บาน ของ ผม”

เมอ ถาม ถง แนวคด ใน การ บรหาร จดการ ชมชน นายกฯ ตอบ อยาง มนใจ และ ชด ถอย ชด คำ วา “ภาย ใต แนวคด ท ให ชมชน ดแล กนเอง ผม บอก พ นอง ของ ผม เสมอ วา เรา จะ ดแล กน และ กน ตงแต ตง ครรภ จนถง เชง ตะกอน” นา ยกฯ ยม “และ น คอ หลก ท ใช ใน การ จด ตง ‘ศนย พฒนา ครอบครว ใน ชมชน ตำบล เชง ดอย’ ของ เรา ดวย ตงแต ระดบ บคคล ครอบครว และ ชมชน เรา จะ ชวย เตม เตม ใน สวน ท ขาด ท รฐ เขา ไม ถง โดย อาศย วธ การ ทำงาน ท


รวมมอ กบ หนวย งาน ตางๆ ใน พนท ให เกด โครงการ เพอ แกไข ปญหา ของ พนท ดง จะ ได พบเหน ใน เชง ดอย ของ เรา รวมทง จะ ตอบ คำถาม ท วา ทำไม เชง ดอย ของ เรา ถง นา อย เรา ได สรางสรรค อะไร และ วธ การ ใด ท ทำให คน เชง ดอย ไม เกด ความ แตกแยก และ อย รวม กน ได อยาง ม ความ สข”

กบ คำถาม ตอ มา วา ม โครงการ ใด บาง ท ศนย พฒนา ครอบ ครวฯ ทำ แลว ประสบ ผล สำเรจ

“ยก ตวอยาง ชวง เดอน พฤษภาคม ของ ป ท ผาน มา เรา จด โครงการ สราง วนย เชง บวก เพอ สราง ความ ร ความ เขาใจ ท ถก ตอง ใน การ อบรม เลยง ด เดก และ เยาวชน ใน ยค ปจจบน ให กบ กลม เปา หมาย ซง ก คอ ผ ปกครอง เดก ของ ศนย เดก เลกฯ เพอ ให พวก เขา นำ ไป ถายทอด กบ คน อนๆ และ เอา ไป ใช สอน ลก สอน หลาน สอน เดก ให รจก สราง วนย เชง บวก ได เรา ทำ อยาง น ก เพอ เปนการ สราง เครอ ขาย ความ รวม มอ ใน การ คมครอง เดก และ ครอบครว ระหวาง หนวย งาน ทอง ถน และ ชมชน โดย ม คร พ เลยง และ ผ ชวย คร ศนย เดก เลกฯ กบ คณะ ทำงาน ศนย พฒนา ครอบ ครวฯ เขา รวม ใน การ อบรม ครง น”

นำ เสยง ท ฉะฉาน แต เปน มตร รอย ยม ท ฉก กวาง แต จรงใจ ทาทคลองแคลวแตสภาพ เปนบคลกประจำ ตว นายก เทศมนตร เชง ดอย ท ชอ มงคล ชย วฒ ผ น

28 àªÔ§´ÍÂ

3.2 โฮม สเตย

อากาศ ท เยน สบาย ของ เชง ดอย ทำให โฮม สเตย แตละ แหง นา อย อยาง ไม ตอง สงสย

“ก นขาว เชา เจา” ปา เจาของ โฮม สเตย ท ผมเขา พก อาศย ชวน รบ ประทาน เชา

มอง ด ขาว เหนยว จาน โต แกง ฮงเล ลาบ หม ผด เหด ถอบ แกลม กบ แคบหม และ ปา ยง ให ลาง ปาก ดวย ขนม เทยน เตม โตะ อาหาร อยาง น แลว ตอง แอบ คด ใน ใจวา กน ให หนก ทอง เขา ไว ก คงจะ ด กอน จะ เดน หนาลย หา คำ ตอบ ตอ ไป

3.3 กองทน สวสดการ ชมชนอาคาร สำนกงาน ไม จำเปน ตอง ม ทตง เปน หลก เปน ฐาน ขอ เพยง แค ม คน ทำงาน และ สมาชก ท มนคง จาย ตรง


ไมมปญหา น คอ เรอง ท ประธาน กองทน สวสดการ ชมชน บอก กบ เรา เมอ ถง เวลา ประชม แตละ ครง คอย จดหา สถานท กน แต ตว กอง ทน จรงๆ อย ท หม 2 บานโพธ ทอง เจรญ ภาย ใต การนำ ของ ร.ต.สทธ ศกด เมอง จนทร ซง บอก เลา ถง จด กำเนด ของกอง ทนวา

“จาก การ ท ม หนวย งาน จาก ภายนอก มา ให ความ ร เรอง การ ออม วน ละ บาท แก ผ สง อาย ใน ชมชน ตอน นน นายกฯ มงคล ก ใหการ สนบสนน จด ให ม การ ประชม แกน นำ ชมชน ให ได รบ ร ถง วธ การ ออม พวก เรา ก เกด ความสนใจ” ประธาน บอก

“เรา เรม ทดลอง ดวย การ ออม วน ละ บาท รวม กบ ผสง อาย ทง หลาย ท หมบาน โพธทอง เจรญ กอน ก ประสบ ผล สำเรจ ด เกน คาด ม คน สมคร กน มาก” ประธาน บอก กอน จะ เสรม ตอวา “พอได ผล ก เกด แนวคด ใน การ จด ตง ให

30 àªÔ§´ÍÂ

เปน หลก เปน ฐาน จง คด ตง เปนกองทน ขน มา แลว ใช ชอ วา กองทน สวสดการ ชมชน โดย ไป ขนทะเบยน กบ กระทรวง การ พฒนา สงคม และ ความ มนคง ของ มนษย จาก นน เรา ก ประชม วน ประชม ครง แรก มา กน เยอะ ครบ” ประธาน เลา อยาง ตน เตน พลาง ผาย มอ ให เหน “หอง ประชม ท ผม กบ คณ คย กน วน น ก ใช ประชม กน วน นน”

มอง ไป รอบๆ หอง คาด คะเน ดวย สายตา หอง น สามารถ จ คน ได รวม รอย คน

“เรา ตกลง กน วา จะ ให สมาชก รวม กน ออม วน ละ บาท ม การ จดการ ใน รป แบบ คณะ กรรมการ ม สวสดการ แก สมาชก รวม ทง สนบสนน กจกรรม และ การ ชวย เหลอ คนใน ชมชน แตละ หมบาน ตง ตวแทน ของ ตน เพอ ดำเนน งาน ภายใน หมบาน” ประธาน บอก

“สำหรบ สวสดการ ท เรา จด ให แก สมาชก ทก คน คอ สำหรบ เดก แรก เกด จะ ได รบ เงน คนละ 500 บาท แม เดก ได 500 บาท ดวย แต ตอง เปน สมาชก ครบ 6 เดอน กอน” ประธาน ยำ “ถา เปน สมาชก ครบ 6 เดอน แลว เกด เจบ ปวย ขน มา เรา ม คา พก รกษา ตว ให ทนท แต หาก เปน สมาชก เกน 1 ป ขน ไป ก จะ ได รบ สวสดการ สง ขน กรณ เสย ชวต ก เชน เดยวกน รวม ถง ผ ท เปน สมาชก ครบ 25 ป ก จะ ได เงน เดอน ละ 300 บาท ซง เปน ตาม อตรา ท กำหนด หรอ หาก อาย ครบ 60 ป และ เปน สมาชก ตงแต 15 ป ขนไป


ก จะ ได เดอน ละ 100 บาท เปนตน อน น เปนก ต กา ท เรา กำหนด ไว ให แลว โดย สวสดการ เหลา น จะ ม การ พฒนา เพม เตม ตอ ไป ใน อนาคต”

การ ม กองทน ทำให คนใน ชมชน ได ประโยชน อน ใด อก บาง

“นอก เหนอ จาก การ สอน ให ม วนย ใน การ ออม ยง ได พงพา อาศย กน รจก ใช เวลา วาง ให เกด ประโยชน และ เกด กลม จต อาสา เยยม บาน ดแล สมาชก ท เจบ ปวย และ พการ ขอ น เหน ชดเจน”

“นาน วน เขา ทำให คนใน ชมชน ได ม ความ รก ความ สามคค กน และ กน โดย เฉพาะ สง ท สำคญ ทสด คอ หลายคน ทำ ดวย ใจมา กก วา จำนวน เงน เหต น ทำให กลม ของ เรา ดำเนน มา ดวย ด โดยตลอด”

ทก วน น ยง เกบ วน ละ บาท

ตอเนอง สมำเสมอ?

“ครบ แต เรา เกบ เปน เดอน เดอน ละ 30 บาท เกบ ทก วน ท 15 ของ เดอน ให กรรมการ ท ม ใน แตละ หมบาน ไป เกบ รวบรวม มา”

32 àªÔ§´ÍÂ

หาส มา ชก เพม อยางไร

“เอา แบบ สมคร ใจ ครบ ไม บงคบ ให สมคร กน ตอนน เรา ม สมาชกทงหมด 800 กวา คน แลว และ ยง ม สมาชก แรก เกด อก 3 คน” ประธาน ยม อยาง ภมใจ

3.4 ราน คา ชมชนเอา ละ ทำความ เขาใจ กบ สงคม ของ เชง ดอย ท ม สวสดการ เปน หลก ประกน แลว ฟงดนาสนใจสำหรบใครคนหนงท จะ เลอก ใช ชวต ท น ทวา ใน การ ดำรง ชวต ประจำ วน จะ เขา ราน คา ไหน เลอก ซอ ขาว ของ เครองใช อาหาร แหง อาหาร สด ใน แตละ วน ละ

ม เสยง บอก มา วา “ม เจา จะ พา อาย ไป”แลว เรา ก มา ยน อย หนา ราน คา ท เขา เรยก กน วา

‘ราน คา ชมชน’ ราน แหง น ตง อย ท หม 11 บาน กว แล หลง จาก เลยบๆ เคยงๆ เดน วน อย ทง หนา ราน และ หลง ราน แลว (จน คนใน ราน และ ลกคา หน มา มอง) เพราะ อยาก สงเกตการณ สภาพ การ ประกอบ กจการ สก พก ทสด ก แวะ เขาไป ซอ นำ ดม ขวด หนง และ ขนมปง กรอบ ถง หนง รวม ราคา แลว 13 บาท รอ พสมพศ ศร ฟา เลอน ผดแลราน วาง จาก ลกคา แวบ มา คย ดวย

“ไกล คะ” เปน คำ ตอบ สนๆ แต ไดใจ ความ สมบรณ


เมอ ถาม วา ทำไม ตอง เปด ราน คา ชมชน แหง น “กลม แม บาน จะ ซอ อาหาร สด อาหาร แหง แตละ ท

ก ตอง ไป ดอยสะเกด โนน จะ ซอ ท ละ เยอะๆ ก ตอง ไป ถง ใน เวยง (เมอง)”

แลว ใคร เปน เจาของ ราน คา ชมชน น“เปน ของ ทก คน คะ แรก สด ยม เงน เทศบาล สมย ท ยง

เรยก วา อบต. นา ยกฯ มงคล ใจด ให มา 50,000 บาท เรา ก ระดม หน กน หน ละ 10 บาท คน หนง ถอ ไม เกน 1,000 หน อาคาร น เดมท วาง อสม. ใช ตอน ประชม เรา ก เลย ขอ มา ทำ เปน ราน”

มอง ไป รอบๆ ทำเล ท ตง ก ด จะ เปน ศนยกลาง ท ด อก ทง รมรน นา จะ เปน ททแม บาน รวม ตว กน พก ผอน พด

34 àªÔ§´ÍÂ

คย กน ได ใน ตอน เยน “ขาย ด ไหม” ถาม ตอ “ขาย ได คะ เรา ขาย ถก กวา รานคา ทวไป แถม ยง เชอ

ได ดวย ม ปนผล อก ตาง หาก”แบบ เดยว กบ สหกรณ?“คะ แต เรา ไม ได จด เปน สหกรณ”มอง ด พ ใน ราน อก คน ชอ พ อมรา กำลง คด เงน ลกคา

ดวย ความ เชยวชาญ สามารถ จำ รหส ลกคา ได ทนท ท เหน หนา แถม บวก ลบ เสรจ สรรพ ก จด ลง สมด บนทก อยาง แคลวคลอง

“เรา ยง ใช ระบบ มอ และ สมอง จำ เอา คะ ไม ตอง พง ระบบ บนทก ใน คอมพวเตอร” พ สม พศ หวเราะ รา

เมอ ถาม ถง ความ มนคง ของ กจการ พ สม พศ ตอบ อยาง มนใจ วา “เกด จาก การ รวม ตว กน ของ คนใน ชมชนอย ได ก เพราะ คนใน ชมชน หาก คนใน ชมชน วน หนง ไม เอา พวก เรา ก ตอง เลก แต เชอ วา คง ไม เกด น ยง ด นะ พวก เซ เว นมน ยง มา ไม ถง พด ถง เซ เวน เหน เดกๆ ชอบ สะสม แสตมป แลก ของ กน เรา ก ทำ มง ซอ เทา น ได ลด เทา น ซอ ชน น ได แถม ชน นน แบบ ซอ 1 แถม 1 อยาง หาง ใน เวยง เรา ก ม เหมอน กน นะ ทน สมย มย”

พ สม พศ พด ประโยค อมตะ กอน จาก มา “คน เรา มน ตอง รจก ปรบ ตว”


3.5 กลม ขาว ชมชน

คน เรา ตอง กน ขาว ชมชน เชง ดอย ม คน กลม หนง ให ความ สำคญ กบขาว ท กน เขาไป เพราะ เขา ทำ มา หากน กบ ‘ขาว’ มา ตงแต บรรพบรษ

‘กลม ขาว ชมชน’ ตง อย หม 13 บาน หนองบว พฒนา เปนการ รวม กลม กน เพอ แก ปญหา ตางๆ ตงแต เรอง นำ เรอง ปย เรอง ถก กด ราคา ขาว ฯลฯ

อภชย อน ทนาม ใน ฐานะ วทยากร ประจำ กลม เลา ให ฟง วา “เรม ตน ตงแต ป 2542 เรา ม ปญหา เรอง การ ปลก คอ วา พนธ ขาว ไหน ปลก แลว ราคา ด ก เฮโล กน ปลก อยาง ตอน นน พนธ กข 6 ราคา ด มาก ก ปลก กน ใหญ พอ ม มาก ก ถก พอคา กด ราคา บวก กบ ยง ปลก ยง ได ปรมาณ ตอ ไร นอย ลงๆ เรอยๆ ก หน มา ใช ปย เคม กน ยง ใช ดน ก ยง เกด ปญหา

36 àªÔ§´ÍÂ

ก วน ไป วน มา อยาง น เปน วฏจกร เรา ก เลย เกด ความ คด จบ กลม กน อยาง นอย ก ไม ถก กด ราคา ชวงไหน พอคา ให ราคา ตำ เรา ก ไม ขาย หรอ อยาง เรอง ปย เรา ก ลงขน กน ซอ ปย ใน ชวง ท ไม ได ทำ นา เพราะ ราคา ปย จะ ถก ยง ถา ซอ มาก กได ราคา ถก เรา ก ลงขน กน แลว ซอ เกบ ตน ไว เยอะๆ ใคร ตองการ ใช ปย ก เบก ไป ใช กอน คอย เกบ เงน ทหลง การ รวม กน เปนก ลม ตอน แรก ก แก ปญหา ตางๆ ได ด ระดบ หนง”

นน เปน ภาพ รวม พ อภชย ลง ใน ราย ละเอยด ตอ“เรอง ขาว ปย นำ ดน น แยก กน ไม ออก ครบ” พ

อภชย บอก “กลม เรา ให ความ สำคญ กบ สาย พนธ ขาว เพราะ เรา ตองการ ขาย ขาว ท เปน เอกลกษณ และ เหมาะสม กบ ทอง ถน ของ เรา เรยก วา อยาก ได ขาว ท เปน ขาว ประจำ ถน ของ เรา เอง เรา รวม กบ ศนยวจย ขาว เชยงใหม และ มหาวทยาลย แม โจ ปรบปรง พนธ ขาว กข 6 ซง เปน ขาว ไว แสง และ ขาว นาป ให ด ยง ขน”

คำ วา ด ของ พ อภชย ก คอ วา ทน ตอ โรค ขอบ ใบ แหง ทวา ไมใช ความ ทนทาน ตอ โรค อยาง เดยว ททาง กลม ให ความ สำคญ แต ยง มง ไป ท เรอง การ พฒนา พนธ ขาว ดวย โดย พยายาม คด พนธ ให ปลก ได ทง นาป และ นาปรง รวม ทง ปลก ทดสอบ รวม กบ พนธ สนปาตอง 1 เพอ ศกษา หา สาย พนธ กข 6 ท ไม ไว ตอ แสง

เมอ ถาม ถง สมาชก ใน กลม และ พนธ ขาว ใด ท ปลก กน พ อภชย ตอบ วา “ม 30-40 ครว เรอน ขาว ท เรา ปลก ก


ม พนธ กข 6 สนปาตอง 1 แลว ก พนธ ดอก มะล 105 ซง ดอก มะล 105 เปน สาย พนธ ขาว ราคา ด แต เรา ก พยายาม เฉลย กน ขอ ความ รวม มอ อยา ปลก เห มอ นๆ กน”

ครน ถาม เรอง การ ใช ปย อนทรย กได รบคำ ตอบ วา “เรา ใช ปย อนทรย ก เพราะ การ ใช ปย เคมมา นาน เปน สาเหต ให ดน เสย เจบ ปวย ใช ปย อนทรย น ราคา ถก กวา มาก แต ผลผลต กได นอย ลง เรา ถง ยง ใช ทง ปย เคม และ ปย อนทรย กน อย

“ทน พอ ทำ ไป เรอยๆ ก เกด ความ คด จะ อนรกษ วถ ชวต ชาวนา และ การ ทำ นา ให คน รน ใหม ได ฝก ทำ นา อยาง ตอ เนอง เรา ไม รงเกยจ พวก เทคโนโลย อยาง เชน รถ ไถนา

38 àªÔ§´ÍÂ

เครองจกร กล ตางๆ ใน การ ทำ นา เพยง แต เรา ตอง รจก ใช ให เปน” พ อภชย เวน จงหวะ กอน จะ พด ตอวา “สวน เรอง การ ใช นำ เมอ กอน น ก ม ปญหา มาก ป 2552 น แทบ ฆา กน ตาย เพราะ แยง นำ กน เรา อย ตนนำ ก พยายาม จดการ จน ได ผล เพราะ เรา ม กฎ ระเบยบ การ ปรบ โทษ ท รนแรง และ เอา จรง”

การ รวม ตว กน เปนก ลม กอน ยอม ม ผล ด มากกวา ผล เสย นอกจาก การ รวม ตว กน แลวก ลม ขาว ชมชน ยง คด ไป ไกล ถง เรอง การ พฒนา คณภาพ ชวต ให ด ขน และ การ สราง ราย ไดท มาก ขน ทาง หนง ของ คณภาพ ชวต ก คอ การ ใช ปย อนทรย โดย คำนง ถง คณภาพ ของ ผลผลต ท ม กอ ให เกด มลคา ทำให เกด ความ พยายาม ท จะ คด สาย พนธ ท ด ทสด เพอ จะ ปลก ขาว ได ทง นาป และ นาปรง

ขาว ชมชน ท ปลก ดวย ปย อนทรย จง เปน คำ ตอบ

3.6 ศนย เรยน ร เกษตร อนทรยด เหมอน ทก วน น จะ ไมม ใคร ไมร จก เกษตร อนทรย โดย เฉพาะ คน ท เกยวของ และ ทำงาน เกยว กบ ชมชน ท เชงดอย แหง น

ลง เจรญ ยก คำ จ เคย ผจญ กบ ทกข ภย จาก การ ใช ปย เคม มา กอน เคยม ปญหา ดาน สขภาพ เรอง ตนทน ปย ท สง ขนๆ ปญหา ดน เสอม จน กระทง แมลง ทง หลาย


ดอยา ลง เจรญ พบ วา การ ใช ปย เคม สราง แต ปญหา จน หา ทางออก ไม ได

“ลง เคย ทำงาน ท สวน ผล ไม ขนาด ใหญ ทำ มา หลายป จน ได เปน ผ จดการ เรอง การ ใช ปย เคม ใช ยา ฆา แมลง ลง อย กบ พวก น ทก วน จน ชำชอง แต พอ นาน เขา ก ไม ไหว รางกาย แย ลง ทก วนๆ สดทาย ก เรม ปวย เลย ตอง ขอ ลา ออก เพอ กลบ บาน ไป พก รกษา ตว และ ดวย ความ เปน เกษตรกร จะ ไป ทำ อยาง อน ก คง ไม ได จง หน มา ทำ นา แต การ ทำ นา ก ยง หน พวก ปย และ สาร เคม ไม พน ทำ นา ได กำไร เทา ไหร ก หมด ไป กบ คา ยา คา ปย แลว ลง ก ปวย อก” ลง เจรญ เลา ทมา แต หน หลง

จน กระท ง ป 2540 ลง เจรญ ได เปน สมาชก อบต. ซง แตละ ป มก ม การ อบ รม สม นา เปน เร อง ปกต ตอน นน ลง ไป อบรม เรอง เกษตร อนทรย ลง สารภาพ วา “ก ไป งนๆ แหละ ไม คด วา เกษตร อนทรย จะ ชวย แก ปญหา ให ได”

ลงเจรญเลาทมาแตหนหลงจน กระท ง ป 2540

ลงเจรญไดเปนสมาชก อบต.ซงแตละปมกมการอบรมสม นา เปน เร อง ปกตตอนนนลงไปอบรมเรองเกษตรอนทรย ลงสารภาพวา “กไปงนๆ แหละ ไมคดวาเกษตรอนทรยจะชวยแกปญหาใหได”

40 àªÔ§´ÍÂ

เมอ กลบ มา วน หนง ก คด วา ใน เมอ มอง ไป ทาง ไหน ก หา ทาง แก ไม ได ลง เจรญ จง เปลยน วธ คด ใหม “ไหนๆ ก ไป ด งาน มา แลว ก ตอง ลงมอ ทำ ด สก ครง”

ลง เจรญ เรม ตน ทดลอง บน ท นา 1 ไร ของ ตว เอง กอน ระยะ แรก ก ไม มนใจ แต ปราก ฏ วา ได ผล ผลผลต ไม ได ลด ลง ไป กวา เดม แต ตนทน จาก ปย แทบ ไมม

ลง ช มอ ไป ยง ท นา ซง ตง อย บรเวณ ดาน ขาง ศนย เรยนร เกษตร อนทรย แลว เลา ตอ ไป วา “พอ ทดลอง ทำ บน ท นา ของ ตว เอง ได ผล ลง ก อยาก เผย แพร แต ไมม ใคร สนใจ เมอ กอน ไม ได อดม สมบรณ อยาง ท เหน มอง ไป ทาง ไหน ก ม แต ทราย หญา สก ตน ยง ไม ขน ปลก อะไร ไม ได เลย ไม วา ใคร ก ไม คด วา จะ ปลก อะไร ขน แต สดทาย ลง ก พสจน ให ทก คน เหน วา ปลก ได คณ ด ส”

มอง ตาม ไป ยง จด ท ลง เจรญ ช นาแปลก ใจ กบ สภาพ ตนไม ใบ หญา ดน ท รวน ซย ไม อยาก เชอ ท ลง บอก วา ครงหนง เคย เปน ดน ทราย และ เตม ไป ดวย ฝน แหงๆ

ลง ม เทคนค อยางไร ถง ชบ ชวต ผน นา ขน มา ได แบบน

“ใช ปย พช สด หรอ ปย หมก น แหละ บำรง ดน ใช หญา แฝก ปลก รอบๆ ตอน เรม ปลก ขาว ใหมๆ ขด ดน ลก ลง ไป กวา เมตร ก เจอ แต ทราย ม แต คน บอก วา ลง บา ตอน คด จะ ฟน สภาพ ดน หรอ ไม ก บอก วา เสย เวลา เปลา แต เพยง ป


เดยว ลง ก ทำ สำเรจ”ความ มง มน ตงใจ นำ มา ซง ความ สำเรจ ใน การ พลก

ฟน ผน ดน ป 2540 ลง เจรญ ได รางวล ‘หมอ ดน ด เดน’ จงหวด เชยงใหม หลง จาก นน กจกรรม ตางๆ ท ลง เจรญ ลงมอ ทำ กได รางวล ตาม มา อก มาก

ป 2546-2548 ลง ทำ เอง แค คน เดยว จาก นน ชวง ป 2548 ตำบล เชง ดอย ได รบเงน กองทน พฒนา ศกยภาพ ของ หมบาน และ ชมชน หรอ กอง ทน เอส เอม แอล 250,000 บาท ลง จง ขอ อาศย พนท ราง ของ โรงเรยน บานโพธ ทอง เจรญ เพอ นำ มาส ราง เปน ศนย เรยน ร ตาม แนว เศรษฐกจ พอ เพยง

ลง เจรญ เรม ผลต ปย อนทรย นำ และ นำ สมนไพร ขบไล แมลง คณภาพ สง อยาง จรงจง ท น นอกจาก น ยง รวม กบ ‘กลม พฒนา อาชพ’ ท ม สมาชก อย กวา 30 คนใน หมบาน รวม กน สกด นำมน หอม ระเหย จาก ย คา ลปตส ตะ ไครหอม ไว ขบ ไล แมลง ผลต นำสม ควน ไม กำจด กลน เหมน ปองกน เชอ รา โรค พช และ เปน อาหาร เสรม ของ พช ออก จำหนาย

42 àªÔ§´ÍÂ

แรก เรม เดมท การ ทำ แปลง พช ผก เกษตร อนทรย ของ ศนย เรยน ร ตาม แนว เศรษฐกจ พอ เพยง แหง น ยง ไมม ใคร เขา รวม อยาง จรงจง ม ลง เจรญ คน เดยว ท ตง หนา ตงตา ทำ เพยง ลำพง

“ลง ก ใช เนอท ใน โรงเรยน 3 แปลง ปลก ถวฝกยาว มะเขอ ผก บง โดย ใช ปย หมก เปน อาหาร พช ใช นำ สมนไพร ขบ ไล แมลง สามเดอน ผาน ไป จาก ท ไมม คน เขา รวม ก กลาย เปน 19 คน แตหกเดอน แรก เรา ยง ไม ได ไป ขาย ปลก ไว กน กนเอง ของ ใคร ของ มน แปลง ใคร แปลง มน

“ตอ มา ม งาน วด ก เกบ เอา ผก พวก น ไป ชวย งาน ครว ปรากฏ วา อยาง ถวฝกยาว ม คน กน สดๆ บอก วา อรอย หวาน ทำไม จะ ไม หวาน กรอบ ละ เพราะ เรา ไม ใช สาร เคม เยน นน เลย ม คน เหมา พวก ผก ทง หลาย ไป จน หมด กลาย เปน วา ม คน ถาม หา จะ มา ซอ อย ตลอด เวลา” ลง เจรญ บอก

ทก วน น ม สมาชก กลม 20 คน ลง เจรญ จดสรร แบง พนท ของ โรงเรยน ให คนละ 2 งาน วธ คด วธ ปลก เอา ตาม ความ สมคร ใจ ใคร จะ ปลก อะไร ทำ อยางไร ได หมด ม กตกา 2 ขอ คอ หาม ใช ปย เคม และ หาม ใช ยา ฆา แมลง

“การ ทำ เกษตร อนทรย ให ได นน ตอง ม ความ ตงใจ ตอง รก ตว เอง กอน อยา เอา เงน มา เปน ตว ตง อยา เหน แก ตว เรา เปน เกษตรกร ไมใช เปน ฆาตกร” ลง เจรญ บอก

“ศนย การ เรยน ร แหง น ก เหมอน แปลง ทดลอง


เพราะ ใคร จะ ทำ อะไร กได จะ ปลก เฉพาะ ใน น เอา ไป ขาย หรอ ทดลอง กอน จะ ไป ปลก ใน ท ของ ตว เอง กได ไมม ใคร วา มา ทำ ใหมๆ ลง จะ ไม แนะนำ อะไร แต จะ เปน ท ปรกษา ให ทก คน ตอง ลอง ดวย ตว เอง กอน ถง จะ ได ร จรง”

ลง บอก หลก งายๆ ถง พช ผก ท จะ ปลก “กน ทก อยาง ท ปลก ปลก ทก อยาง ท กน”

สำหรบ ราย ได ใน แปลง 2 งาน ของ แตละ คน นน “ถา ได วน ละ 100 ก นอย แลว เพราะ แตละ บาน กน ท ตว เอง ปลก ไม ตอง ซอ เลย เหลอ ก เอา ไป ขาย ได อก ถา ขน ชอ วา มา จาก ศนย เรยน ร เกษตร อนทรย ม แต คน รอ ซอ”

ทก วน น ลง เจรญ มหนา ท เปน วทยากร หมอ ดน อาสา ประจำ ตำบล เชง ดอย เปน ผ คอย ถายทอด ความ ร ดาน การ พฒนาทดน ดาน การ ปลก พช ผก เกษตร อนทรย และ ผลตภณฑ ท ใช ใน การ ปลก พช ผก อนทรย อยาง ถก ตอง

ดง นน แม ท นา ของ ตว เอง จะ ม เพยง แค 2 ไร แต ลง เจรญ กลบ ม ความ ภาค ภมใจ อยาง ใหญ หลวง ท ได เปน ผ ช แนวทาง ท ควร เดน ให แก ผ อน

44 àªÔ§´ÍÂ

à Ô¹ ªÁ á»Å§ ¾×ª ¼Ñ¡ à¡ÉμÃ ÍÔ¹·ÃÕÂ� ¢Í§ ÈÙ¹Â�

พช ผก จาก ท น ได รบ การ รบรอง ถง 5 มาตรฐาน สำคญ อนดบ แรก Organic Thailand ตรา รบรอง โดย กรม วชาการ เกษตร สอง คอ IF-OAM รบรอง โดย สำนก มาตรฐาน เกษตร อนทรย สาม คอ องคกร มาตรฐาน เกษตร อนทรย ภาค เหนอ ท สำคญ สด จาก 2 องคกร หลง ก คอ มาตรฐาน เกษตร อนทรย ของ สหรฐอเมรกา และ มาตรฐาน เกษตร อนทรย ของ ยโรป

ทำให พช ผก จาก ท น สามารถ เขาไป เสรฟ ใน ราน อา หาร ใหญๆ โรง แรม หรๆ ได ทว ประเทศ สามารถ ขาย ได ใน ราคา สง แถม ยง ม ผ มา รบ ซอ ถง แหลง เอง

ฟง แลว นา อจฉา คน เชง ดอย ไม นอย แปลง ผก ลอม ดวย หญา แฝกปย หมก แบบ กอง (ไว) เตม อากาศ เอง ชวง น

ฤด ฝน ตอง กอง ไว ใน รม เสรจ แลว ตก ใส ถงเพง สำหรบ ทำ นำ หมก ไว ใช เองแปลง สาธต ท ปลก ไว ดาน หนา ศนย การ

เรยนร เกษตร อนทรย เปน ตวอยาง พช ท นำ มา ใช สกด นำมน หอม ระเหย


3.7 เกษตร พอ เพยง

วถ ชวต ท พอ เพยง และ เพยง พอ ใน ความ เปน อย ของ ชาว เชง ดอย ม ตวอยาง สำคญ จาก บคคล ผ หนง มาบ อก เลา

สภาพ ท เหน ใน ปจจบน ตาง ไป จาก เมอ ป 2548 ‘ลง บญ’ ประสบ ปญหา เพอน บาน ถม ท สง เพอ เปด โรงงาน เซรามค นำ เสย จาก โรงงาน จง มา ลง ท สวน ของ ลง หมด สวน ลง เอง ก ไมม ทาง นำ ไหล มะนาว เสย หาย ทงหมด ลง จง ตอง ถม ท ให สง เทา กน การ ทำ สวน ลมๆ ดอนๆ จน อก 4-5 ป ตอ มา เกด โรค ใน สวน มะนาว ลง บญ ตดสน ใจ ใช สารเคม ส กบ โรค แต ก เกด กลน เหมน รบกวน เพอน บานอก จน ลง เอง ไมร จะ ทำ อยางไร

ลง บญ ได รบคำ แนะนำ จาก เกษตร อำเภอ เรอง ‘ทฤษฎ ใหม’ ของ ในหลวง ลง จง ลอง ทำ ตาม ชวงเวลานน มะล ราคา ด ลง จง หน มา ปลก มะล โดย แบง ครง กบ มะนาว อยาง ละ 2 ไร เพราะ ยง ไม กลา เสยง ปลก มะล ทงหมด คราว น ลง ไม ใช ปย เคม ไม ใช ยา ฆา แมลง ปรากฏ วา มะล ได ผล ด เกน คาด สวน พนท วาง ระหวาง สวน มะนาว กบ สวนมะล ลง ก ปลก นน แซม น เรม จาก กลวย พรก และ แบง เปน พนท ปลก ผก สวน ครว อก สวน หนง สำหรบ ปลก คะนา กะหลำ ปล รวม ถงกน พนท เพอ ขด เปน บอนำ ซง เปน หวใจ หลก ของ การ ทำ เกษตร ทฤษฎ ใหม

นบ จาก ป 2542 เปนตน มา สวน ของ ลง บญ ก เปน

46 àªÔ§´ÍÂ

อยาง ท เหนเชน ทก วน น ผลผลต แตละ ชนด ผล ดอก ออก ผล ให ลง บญ เกบ ไป ขาย ได สมำเสมอ ทง ไป ขาย เอง และ ม คน มา รบ ซอ ถง สวน ลง เอง ก ม สขภาพ ด ขน ไม เจบ ไม ปวย และ ไมม ปญหา กบ เพอน บาน อก ตอ ไป

ลง บญ ยง ปลก ไม ยนตน แทรก ใน สวน อยาง ตน สารภ ชวง สงกรานต ดอก จะ หอม เกบ ดอก ตาก แหง ขาย ได เปน กโลๆ หรอ อยาง ผก โขม ท ปลก แซม ตาม ท วาง ก สามารถ พลก แพลง เปน เมน อาหาร บน โตะ เพม ราย ได อก ทาง หนง

“การ ทำ เกษตร พอ เพยง ทำ ไม ยาก เลย เพยง แต เรา ตอง อดทน และ ใจเยน ลง ทำ อยาง น ตงแต ป 2542 สง ลก เรยน กรงเทพฯ ทก วน น ลก เรยน จบ แลว ทำงาน บรษท เอกชน ใหญๆ ทำงาน เมอง นอก ลง ไม ตอง หวง เลย ลง ตน ไป กาด (ตลาด) ตอน เชา ทก วน เอา มะล ไป ขาย เอง


สายๆ กลบ บาน มา ด นน ด น ใน สวน ของ ลง ทก อยาง เกบ กน เอง เหลอ ก เกบ ไป ขาย ลง สบาย มาก ทก วน น” ลง บญ บอก ใน ตอน ทาย หลง จาก พา เดน ชม บาน ขณะ ท ภรรยา คณ ลง ปอก มะมวง สก หวาน ฉำ จาก ตน ให รบ ประ ทาน สดๆ อยาง อรอย ลน

น คอ แบบ อยาง ชวต ท พอ เพยง สมถะ ของ ลง บญ หนง ใน วถ คน เชง ดอย ท ทก คน ควร หา โอกาส ไป สมผส เรยนร

3.8 เกษตร ผสม ผสานอาย เกรยงศกด โชต เจาของ แหลง เรยน ร เกษตร ผสม ผสาน ของ ตำบล เชง ดอย ขด บอ เลยง ปลา จดสรร พนท เลยง ไก เลยง หม เลยง กบ ทำ นา และ ปลก สารพด ผก เปน อก หนง ตวอยาง ของ คน ท มมานะ ใน การ ลอง ผด ลองถก ดวย ตนเอง

“เดมท ผม ทำงาน โรงแรม ราย ได ด พอ สมควร ทำงาน แต เชา คำ กลบ บาน กน ขาว นอน ด ทว แลว ก เขา นอน เชา เปน แบบ เดม เสาร อาทตย พา ลก เมย ไป เทยว หางสรรพ สนคา ใน เชยงใหม กลบ มา นอน ด ทว กน ขาว เขา นอน สน เดอน ได เงน เดอน รอบ ใหม แลว ก วน ไป เวยน มา อยาง น มา ตลอด กวา 10 ป ท ผาน มา จน วน หนง ถาม ตว เอง วา จะ ใช ชวต อยาง น ไป ตลอด อก ก ป น คอ ชวต ท เรา เลอก แลว หรอ คำ ตอบ ท ได คอ ไมใช แลว ผม ควร ทำ อยางไร

48 àªÔ§´ÍÂ

ละ พอด ได ด สารคด เกยว กบ หลก เศรษฐกจ พอ เพยง ของ พระเจาอยหว ผม ตอบ ตว เอง ทนท วา ใช น แหละ สง ท ผม ชอบ” เขา ยกมอ ขน พนม ทวม หว เมอ กลาว ถง ในหลวง

อาย เกรยงศกด ใน วย ใกล 40 เลา ถง วถ ชวตใน อดต และ แรง บนดาล ใจ สำคญ ท ทำให เขา เปลยนแปลง วถ ชวต ไป อก ดาน

“ผม เปลยน ทก อยาง ไม ได หรอก นอกจาก เปลยน ตวเอง แลว ผม ก เรม ตน เดน หนา เรม จาก คน ขอมล เกยวกบ ทฤษฎ ใหม ใน อนเทอรเนต จาก หนงสอ และ ศนย เรยน ร ตางๆ ทก อยาง เพง เรม ตน เมอ ป 2553 ท ผาน มา นเอง ผม ทำ ท ละ อยาง ยง ไม ได ลา ออก จาก งาน ดวย ซำ ผม เรม เลยง ปลา นล ปลา ทบทม ก บอก ตว เอง วา เรา จะ ทำ อยาง สนกๆ พอด เกด นำ ทวม เสย หาย หมด ไม เปนไร ผม บอก ตว เอง พอ นำ ลด ผม ก เรม ใหม ทน ขด บอ แลว เลยง กบ เพม หด ทำ นา ดวย แลวก ปลก ผก ทำ ปย คอก เอง”

เมอ ถาม วายาก ไหม สำหรบ การ เรม ตน อยาง น กบ การ ใช ชวต ท ด เหมอน จะ เปน คน เมอง เตม ตว แลว หน หลง กลบ มา ใช ชวต อก ดาน

“ก ไม นะ ครบ เพราะ ผม ม ความ ตงใจ แต แรก แลว ร อย กอน แลว วา ตอง เจอ อะไร เวลา เดยวกน ผม ก ยง ไม ลาออก จาก งาน ประจำ เวลา วาง ก ทำ ผม ไม ได ไป เทยว ไป กน เหลา กบ เพอน แลว ลก เมย ก เขาใจ ถาม วายาก ไหม มน ก ไม ยาก นะ ตอบ อก ท ผม ก จะ ตอบ แบบ น อยาง เลยง


กบ น 3-4 เดอน ก ขาย ได หรอ ปลา น ผม เลยง ไว ขาย แต ก เอา ไว กน เอง ดวย

“เมอ กอน อยาก กน แปะซะ อยาก กน ปลา ทบทม เผา เกลอ ก ตอง ไป ซอ เขา กน ปลา เผา น ตว ละ 200 กวา บาท แต พอ ผม เลยง เอง จะ กน ก ตว ก กน ได เทา ท อยาก กน เรม แรก ก ตงใจ จะ เลยง ไว ขาย อยาง เดยว ชวง นน ก รสก เครยด เหมอน กน เพราะ เรา ตงใจ มาก แต ตงใจ แบบ ผด ทาง เพราะ หลก การ ทำ เกษตร ทฤษฎ ใหม ของ ในหลวง ทาน คอ การ เอา ตว เอง ให รอด กอน ผม เลย เปลยน ความคด ตว เอง ใหม คอ ใช ชวต ให ใกล เคยง ธรรมชาต เลยง ปลา ก เลยง แบบ ธรรมชาต เลยง ปลอยๆ อาจ จะ ให อาหาร เมด บาง แต ผม ก ไม ได เจาะจง วา ถง เวลา นน เวลา น ตอง จบ ขาย ปลก ผก ก ไม ได คด จรงจง วา ชวง น ปลก อะไร ก วน ก เดอน เกบ ขาย กลาย เปน วา ทก วน น ผม ไม เครยด ปลา มน ก โต ของ มน ผก มน ก ขน ของ มน” อาย เกรยงศกด ยม

จด เปลยนแปลง ของ อาย เกรยงศกด ก คอ เมอ ม คน

50 àªÔ§´ÍÂ

เหน อาย เกรยงศกด ทำ เชน น ก เลา ให ฟง วา ใน เชยงใหม ม ทำ เห มอ นๆ กน ประมาณ 30-40 คน จง เกด การ แลกเปลยน เรยน ร กน กลาย เปน เครอ ขาย ขน ถด มา อก 2 ป ม คน อยาก ทำ เหมอน อาย เกรยงศกด บาง จง เกด เปน แหลง เรยน ร ตาม มา

จาก ชนชน กลาง เตม ตว จาก วถ ชวต แบบ คน เมอง เคย ใส เสอ เชรต เดน หาง ถง วน น อาย เกรยงศกด สวม เสอ มอฮอม เกาๆ ให อาหาร ปลา ให อาหาร กบ ดำนา เกยวขาว อาย เกรยงศกด บอก วา “ชวต มน ม อก หลาย อยาง ท ผม ตอง เรยน ร ม อก หลาย อยาง ให คนหา ผม ม ความ สข กบ ทก วน น แลว อยาง ท ผม บอก หาก ผม คด แต วา ผม เปลยน ทก อยาง ได ผม ก จะ ไมม วน น เพราะ ความ จรง ของ ชวต เรา เปลยน ทก อยาง ไม ได แต เรา เปลยน ตว เรา เอง ได”

3.9 ศนย บรการ สาธารณสข มลฐาน ชมชน สขภาพ ท ด ซอ หาไม ได ก จรง แต เรยน ร ได ณ หม 12 บาน ปทม นเวศน ม แหลง เรยน ร สำคญ เกยว กบ การ สาธารณสข

เรอง เกด ขน จาก กลม อาสา สมคร ท ม นำใจ เขา มา ม สวน รวม ใน การ ดแล สขภาพ ของ คนใน ชมชน ใน ระยะ แรก จาก นน แทบ ทก คน ก เขา อบรม เปน อสม. เกด ความ ร ความ เขาใจ ใน ดาน ดแล สขภาพ นอกจาก น ยง ม ความ ร สามารถ


ชวย ปองกน และ เฝา ระวง ปญหา ดาน สาธารณสข เชน การ รณรงค เรอง ไข เลอด ออก การ ฉด หมอก ควน ไล ยง

นอกจาก น ยง ม โครงการ ตางๆ อาท โครงการ อสม.ดแล ผ ปวย ดวย ใจ ซง หลก การ ก คอ การ ชวย เหลอ ผ ปวย เบอง ตน และ ให ความ ร ใน การ ดแล สขภาพ นอกจาก น ยง เสรม ทาง ญาต ผ ปวย โดย การ ให คำ แนะนำ การ ดแล ผ ปวย อก ทาง

อาท กรณ คณ เอ (นาม สมมต) อาย 23 ป ได รบ อบตเหต ขณะ ข มอเตอรไซค ลม พด ตนไม ขวาง ทาง จน รถ ลม ควำ เปน อมพาต นอน อย บาน นาน หลาย เดอน อยาง คน หมดอาลย ตาย อยาก เมอ ทาง กลม อสม .และ คณะ ทราบ เรอง จง ได เขาไป เยยมเยยน อย ตลอด อยาง ตอเนอง ทง ให กำลง ใจ และ มอบ สงของ จนอาการ ด ขน ทก วน น คณ เอ เดนได และ ม กำลง ใจ ใน การ ดำเนน ชวต น เปน หนง ใน การ ทำงาน เชง รก ท กลม อสม. ภาคภมใจ

คณเอ (นามสมมต) อายตเหตขณะขมอเตอรไซคงทางจนรถลมควำเปนบานนานหลายเดอนลยตายอยาก เมอและคณะทราบไปเยยมเยยนอยนอง ทงใหกำลงใจง

งใจในการดำเนนนการทำงานเชงรกคภมใจ

52 àªÔ§´ÍÂ

นอกจาก การ ให ความ ร แก คนใน ชมชน เรอง สขภาพ แลว ยง ม การ เกบ ขอมล คนใน ชมชน ไว เปน ฐาน ขอมล ดาน สขภาพ ของ คนใน พนท อก ดวย

งบ ประมาณ ของ กลม มา จาก ทาง รฐ ทาง เทศบาล กองทน ตางๆ และ ระดม กนเอง

นำใจ การ มอง อก ดาน ของ ชวต ทศนคต เชง บวก ทำให เชง ดอย นา อย

3.10 แกส ชวภาพ : แกส ชมชนการทตำบลเชงดอยหนมาสนใจเรองแกสชวภาพน นบเปนการพลกวกฤตใหเปนโอกาส เนองจาก ใน ชมชน ม โรง เลยง หม ขนาด ใหญ ตง อย ท หม 2 แม จะ อยหางชมชน แต กลน ก ยง รบกวน รวม ทง ม แมลงวน จำนวน มาก ตาม มา บาง ครว เรอน ถง กบ ตอง กาง มง กน ขาว จง เกด การ รวม ตว กน พดคย ทง ผนำ ชมชน เจาของ ฟารม หม และ ชาว บาน ท เดอด รอน

ทาย ทสด ตกลง กน วา ให นำ มล หม มา ใช ประโยชน โดย การนำ มล หม ท ไหล ออก จาก ราง ใน โรง เลยง ลง มา ใน บอ ฟอง ท ผด ขน มา และ สง กลน นน นำ มา ทำ แกส ชวภาพ ใช แทน แกส หง ตม ได สวน มล ก นำ ไป ใช ทำ ปย หมก

ใน ป 2551 ใช งบ โครง การ เอส เอม แอล จาก ภาค รฐ 250,000 บาท และ จาก เจาของ ฟารม มอบ ให อก 100,000 บาท เงน ท ได นำ มา ทำ บอ เดน ทอ พ ว ซ


ขนาด 1 นวครง ไป ตาม บาน เรอน ท ตองการ ซง บาน แตละ หลง จะ เกบ เพม อก 350 บาท สำหรบ การ เดน ทอ เขา ตว บาน สวน แรงงาน เดน ทอ นน ก ชวยๆ กน ใน วน เสาร อาทตย ใช เวลา รวม เดอน ก สำเรจ

บรเวณ จด เรม ตน ของ บอ แกส กบ ทอ พ ว ซ ท จะ ลำเลยง ไป ยง ครว เรอน สงเกต วา สง กลน ตๆ เพยง เลก นอย รอบ บรเวณ ไม สกปรก แต อยาง ใด เมอ ไป ยง ราน กวยเตยว ท ใช แกส ชวภาพ ไฟ จาก เตา แกส ก แรง พอท จะ ตม นำ ใน หมอ กวยเตยว ขนาด 20 นว ให เดอด ปดๆ ได สบายๆ

ปจจบน ม ชาว บาน กวา 100 หลงคา เรอน ใช แกสชวภาพ จาก มล หม โดย เกบ คา แกส ตอ เดอน สำหรบ ครว เรอน ทวไป 30 บาท สำหรบ ราน คา 50 บาท

ทาง เขา โรง เลยง หม และ เลา หม ท เหน อย ดาน หลงบรเวณ หนา

โรงหม จะ สงเกต เหน วา ม หลม ทอ ซเมนต ท ม ทอ พ ว ซ ยน โผล ออก มา นน คอ หลม แกส โดย

54 àªÔ§´ÍÂ

ทอ พ ว ซ คอ ทอ นำ แกส ออก ไป ยง ชมชน เพอ ใช งาน

หนา ราน กวยเตยว มม ลาง ของ ภาพ จะ เหน ทอ พ ว ซ ท ลำเลยง แกส มายง ราน

3.11 ชมรม พฒนา คณภาพ ชวต และ เยยม บานเมอ ป 2546 ท หม 9 ม คน กลม หนง เรม ตน ทำ กจกรรม รวม กบ ตำบล เพอ บรหาร จดการ ระบบ สขภาพ และ การ จด สวสดการ แก คนใน ชมชน เชน เยยม บาน ผ ประสบ ปญหา ทาง สงคม ผล ท ได คอ คนใน ชมชน ม สขภาพ ด ขน เกด การ เรยน ร การ ทำงาน รวม กน ระหวาง ภาค ประชาชน องคกร ทอง ถน ภาค เครอ ขาย ทง ภายใน และ ภายนอก ตำบล จง เกด แนวคด ใน การนำ โครงการ เขา มา ทำ ใน หม 9 ของ ตนเอง เรม ตน จาก ปญหา เรอง สขภาพ ของ คนใน ชมชน ท ยง แก ไม ได จด ให ม การ ประชม คณะ กรรมการ หมบาน และ จด ตง คณะ กรรมการ ใน การ ดำเนน งาน

ป 2550 ได รบ งบ ประมาณ สนบสนน จาก อำเภอ ดอยสะเกด 8,000 บาท นำ มา เปน เงน ขวญ ถง ตง ชอ กองทน หมบาน วา ‘กองทน แม ของ แผนดน’ นอกจาก น ยง ได รบ ความ ชวย เหลอ จาก หลายๆ แหง อก ทง ยง หา ทนเอง โดย การ ตง กอง ผาปา โดย การ ขาย สลาก กน แบง รฐบาล และ เงน บรจาค จาก คนใน ชมชน จน สามารถ จด กจกรรม


มอบ สวสดการ แก กลม ผ สง อาย ผ พการ และ ม การ มอบ ทน การ ศกษา แก เดก ดอย โอกาส ได อยาง ตอ เนอง

ผล การ ดำเนน งาน ทำให คนใน ชมชน ม กจกรรม ทำ ยาม วาง มาก ขน สขภาพ ของ คนใน ตำบล ก ด ขน ซง สะทอน ได จาก ขอมล สขภาพ ของ อสม.

เนองจาก ทราบ วา เงน กองทน ม ไมมาก จง เกด คำถาม วา เกณฑ การ พจารณา มอบ ให ผ ดอย โอกาส และ ผ สง อาย คอ อะไร นอกจาก ความ ยากจน จรง และ เปน ผ สงอา ย ท เดอด รอน ทางการ เงน คำ ตอบ ท ได ก คอ การ จบ สลาก ทงน ก เพอ ตด ปญหา ถก เถยง เรอง ใคร ดอย โอกาส กวา ใคร ใคร จนกวา ใคร ใคร ลำบาก กวา ใคร แต หาก เขา เกณฑ เบอง ตน เหมอน กน หมด ก ใช วธ จบ สลาก กอน หลง ซง ยตธรรม ทสด

3.12 ชมรม ปน รถ ถบ พทธ สภาษต กลาว ไว วา ‘อ โรค ยา ปร มาลา ภา ความ ไมม โรค เปน ลาภ อน ประเสรฐ’ ด จะ เปน คำ กลาว สำคญ ท กำนน วรช บว ชม หนง ใน แกน นำ และ ผ รวม กอ ตง ‘ชมรม ปน รถ ถบ’ ของ ตำบล เชง ดอย ให คา มาก ทสด

กำนน วรช เลา ให ฟง วา หลาย ป หลง มา น ไม เพยง ผ เฒา ผ แก ท เจบ ปวย ดวย โรค ท ไม คอย จะ เปน กน ใน สมย กอน อยาง โรค ความ ดน โลหต สง โรค เบา หวาน โรค ไขขอ

56 àªÔ§´ÍÂ

เสอม หนมๆ สาวๆ ก พา กน เปน โรค ดง กลาว น ตงแต อาย ไม มาก ซง นอกจาก จะ พา สขภาพ กาย ไม ด มา ส ตว เอง สขภาพ ใจ ยง พลอย เสอม ไป ดวย กำนน จง ชกชวน ชาว บาน ให ออก กำลง กาย กน

จกรยาน ด จะ เปน ทาง เลอก ท ด ทสด เพราะ ทก บาน ม จกรยาน ไว ถบ ไป ไหน ตอ ไหน กน อย แลว อก ทง ราคา ไม แพง ซอ แลว ใช งาน ได หลาย วตถประสงค อก ทง ตอน ท รเรม นน ม รถ เร ขาย จกรยาน ใน หมบาน เกบ เงน เพยง 300 บาท ใน เดอน แรก แลว ก ผอน เอา จง ม ชาว บาน ซอ ไว ใช หลาย คน กำนน เลง เหน โอกาส น จง คด วา ควร จะ ใช จกรยาน ให เปน ประ โย ชน หลายๆ ทาง จง ชกชวน กน ปน จกรยาน ออก กำลง กาย ใน ตอน เชา โดย เฉพาะ แม บาน โดย เรม กน ตงแต ต 5 ปน ไป รอบๆ หมบาน ทก วน วน ละ 3-5 กโลเมตร จนถง ทก วน น ปน กน วน ละ 5 กโลเมตร

ขน ไป หลง จาก ปน รอบ หมบาน เสรจ แลว ใคร จะ ปน ตอ ก ตาม สะดวก ซง ใน กลม ม อย หลาย คน ท ปน ไป ทาง ตว เมอง เชยงใหม หรอ ปน ขน ดอย

กำนน จด ให ม ซม นำ ดม สมนไพร และ สวน สขภาพ ใน ชมชน หลง ปน จกรยาน แลว ก จะ ม เครอง เลน อนๆ ให ออก กำลงกาย


กน ตอ วน อาทตย นอกจาก จะ เปน วน พเศษโดย ปน ไป ไกล ถง หนองบว พระเจา หลวง ซง เปน สถาน ท ทอง เทยว ท มชอ เสยง ของ จงหวด เชยงใหม เมอ ปน กลบ มา ก จะ ม ขาวตม ทรง เครอง และ ขนม หวาน เลยง ทดแทน เรยวแรง ท เสย ไป ดวย

เชาๆ มา รวม ตว กน ลง ทะเบยน กอน ออก ไป ปน จกรยาน ทก วน ทก วน น ม สมาชก ประมาณ 50 คน สวนใหญ เปน แม บาน เมอ แม บาน มา แลว สขภาพ ด พอบาน ก มก จะ ตาม มา โดย อตโนมต

สขภาพ ท ด หา ซอ ไม ได จรงๆ ใคร บอก ไมใช อยาไป เชอ

3.13 ศนย บรการ และ ถายทอด เทคโนโลย ทางการ เกษตร“อาคาร น ได รบ เงน ทน ให เปลา หรอ พด เพ ราะๆ วา เงน

58 àªÔ§´ÍÂ

สนบสนน จาก รฐบาล ญปน ใน ป 2549” พ ชย ศลป รนแกว ใน ฐานะ แกน นำ แหลง เรยน ร น กลาว “ก เรม จาก การ

ถาย โอน งาน จาก กระทรวง เกษตร และ สหกรณ ใน ป พ.ศ. 2540 เรา ก คด วา ศนย แหง น ตอง ทำ ทง รบ และ รก ศนย แหง น จะ ไป ได ด ไป ได สวย ก ตอง มา จาก การ รวม ตว กน ของ กลม เกษตรกร

คน ท ม จต อาสา และ ปราชญ ชมชน ดาน การเกษตร ใน ตำบล และ ตอง เปน คน ท มอง เหน ความ สำคญ กบ กลม เกษตร ดวย” พ ชย ศลป กลาว ถงท มา ท ไป ของ ศนย

“ แ ต เ ร า ต อ ง ก า ร รกษา รากฐาน ดงเดม ของ วถ ชวต การ ทำ เกษตรกรรม ของ ชมชน เอา ไว พอด ป พ.ศ.

2549 ม เงน ให เปลา จาก รฐบาล ญปน เรา ก เลย จด ตง กน จน แลว เสรจ คณะ กรรมการ ศนย เรา ม จำนวน 16 คน ม การ แบง งาน

กน ทำ ใน ฝาย ตางๆ อยาง

ถายโอนงานจากสหกรณในป พศนยแหงนตองแหงนจะไปไดจากการรวมต

คนทมจตอดานการตองเปนสำคญกชยศลปศนย

รกษาวถชวของชม

2549 มญปน เราเสรจ คณจำนวน 1

กนทำ


เปน ระบบ กจกรรม ของ คณะ กรรมการ คอ การ จด ประชม ประจำ เดอน การ จด เวท การ ระดม ความ คด ของ คนใน ชมชน ถง การ สำรวจ ปญหา และ ชวย กน หา แนวทาง ใน การ แกไข ปญหา รวม กน ของ คนใน ชมชน” พ ชย ศลป มองไป ทาง อาคาร “ศนย ม การ ทำงาน อยาง ตอ เนอง เทศบาล ตำบล ก สนบสนน มา โดย ตลอด” พ ชย ศลป สรป เสรจ สรรพ

“หนาท ของ ศนย คอ รวบรวม ปญหา หา ทาง แกไข และ ชวย เหลอ เกษตรกร ใน การ แก ปญหา”

คำ ตอบ สำหรบ คำถาม ถง ปญหา ของ เชง ดอย ม อะไร บาง พ ชย ศลป หยด คด กอน จะ ตอบ วา “ขาดแคลน แหลง นำ เพอ การเกษตร ใน หนา แลง นำ ดม นำ ใช ยง ม ตะกอน ชาวบาน ยง ขาด เทคนค ขาด ความ ร ใน เรอง การ เลยง สตว ขาด เงน ทนหมนเวยน ใน การ ทำ เกษตร แต ทก วน น ด ขน มาก แลว เมอ ม การ รวม กลม กน” พ ชย ศลป หยด ยม กอน จะ พด ตอ หลง ช ให ด อาคาร ราย รอบ ทงหมด

“อาคาร ม ไว ใช ประชม แต ศนย จรงๆ มน อย ท คน” พ ชย ศลป บอก

มน อย ท คน จรงๆ เชง ดอย จะ นา อย จะ อย ได ก เพราะ คน! คน เทานน!

60 àªÔ§´ÍÂ


62 àªÔ§´ÍÂ


04 ÊÃŒÒ§ÊÃÃ¤� ãËŒàªÔ§´ÍÂ

4.1 ศนย พฒนา เดก เลก วด ปทม ส รา ราม

ท หม 12 ใกล หนองบว พระเจา หลวง แหง น ขณะ ไป ถง ม ชาว ญปน 4-5 คน กำลง เลยง อาหาร กลาง วน แก เดก ใน ‘ศนย พฒนา เดก เลก วด ปทม ส รา ราม’ แหง น

ศนย พฒนา เดก เลก วด ปทม ส รา ราม กอ ตง เมอ ป 2521 บรเวณ วด ปทม ส รา ราม ปจจบน สงกด กอง การ ศกษา เทศบาล ตำบล เชง ดอย โดย รบ เดก ตงแต อาย 2-5 ป โดย ม วตถประสงค เห มอ นๆ กบ ศนย เดก เลก ทวไป ก คอ เตรยม ความ พรอม ใน ดาน พฒนาการ ทาง อารมณ สงคม และ สต ปญญา แก เดก กอน วย เรยน ส ระบบ การ ศกษา ขน พน ฐาน ม คร วลลภ า ส นนตะเปน หวหนา ศนย

“เปน เดก ชน เผา 20 คน คะ เดก ใน ชมชน 30 กวา คน ทน เรา ก ตอง ม กจกรรม สมานฉนท โดย เรา จด ให ผ ปกครอง ทำ กจกรรม รวม กน เชน ทอ ผา ประชม รวม

ยมวตถประสงคเลกทวไปกคอดานพฒนาการะสตปญญาแกบการศกษาา สนนตะ

20 คนคะคน ทนเราฉนท โดยกจกรรมระชมรวม

64 àªÔ§´ÍÂ

และ เลน รวม กบ เดกๆ” คร วลลภ า ยม และ บอก อก วา “เรา สอน ให เดก กลา แสดงออก คะ”

กอน เดน ทาง มา ได ยน ก ต ศพท ของ ศนย เดก เลก แหง น วา ได รางวล มากมาย ทง ระดบ จงหวด และ ระดบ ประเทศ โดย เฉพาะ ระดบ จงหวด ได ระดบ ด มาก ถง 5 ป ซอน ทำให ผ ปกครอง ทง ใน และ นอก พนท ตาง ตองการ สง บตร หลาน มา เรยน ท น

“ลาสด เมอ วน ท 27–29 มถนายน งาน มหกรรม การ จดการ ศกษา ทอง ถน ภาค เหนอ ครง ท 10 ท องคการ บรหาร สวน จงหวด แพร เราไป รวม แขง ฮ ลา ฮป ประกอบเพลง ได รอง ชนะ เลศ อนดบ 1 มา” คร วลลภ า กลาว อยาง ภาคภมใจ กอน จะ ตอวา “เดก เรา ทก รน คะ เรา ได รางวล หมด ทก ท ท ไป แขงขน ป ท แลวไป แขง ท เมองทอง ธาน งานโอ ทอ ปก ไดท 2 ระดบ ประเทศ มา แขง ฮลา ฮ ปน แหละ คะ”

“เรอง อาหาร การ กน ก ม คน ภายนอก มา เลยง


อาหาร กลาง วน เดก ดวย แต เรา เอง ไม ได ม ปญหา เรอง งบฯ หรอก คะ เรา ได งบ ประมาณ หว ละ 13 บาท จาก ทาง เทศบาล เดก ทก คน จะ ม อาหาร กลาง วน ม นม ม อาหาร วาง รบประทาน แต ท น มก จะ ม ชาว ตาง ชาต โดย เฉพาะ คน ญปน มา เลยง อาหาร เดก ไมร ทำไม อาจ จะ พด ตอๆ กน มา โดย เขา จะแจง ลวง หนา หลาย อาทตย และ เตรยม อาหาร ขน มอ รอยๆ มา เลยง เดก ของ เรา”

สำหรบ ปญหา อนๆ เนองจาก ท น ม ประกอบ ไปดวย ชาว ชน เผา ตางๆ อาศย อย มาก คร วลลภ า บอก วา

“ผปกครอง ก ให ความ ชวย เหลอ ดวย ด บาง คน มา ตด หญา ให ปรบปรง สนาม สถาน ท ซอม ของ เดก เลน ให คะ”

เดก ใน วน น คอ ผใหญ ใน วน หนา ผใหญ ท ด ก สามารถ มอบ อนาคต ท ด ให กบ เดก ได

4.2 ศนย รอย สาน งาน ศลป โรงเรยน บาน รอง ข เหลกโรงเรยน รอง ข เหลก เปน โรง เรยน เลกๆ ม นกเรยน ทงหมด 161 คน โดย ม ตงแต ระดบ อนบาล จนถง มธยมศกษา ป ท 3 สวน ใหญ แลว เดก ท เรยน ใน โรงเรยน เปน เดก ใน ชมชน และ เดก ไท ใหญ ท ยง ไมม สญชาต โรงเรยน รอง ข เหลก จง เพม โอกาส ให กบ เดก ท ฐานะ ทาง บาน ไม เออ อำนวย ทจะ สง ลก เรยน โรงเรยน ใน เมอง ได

66 àªÔ§´ÍÂ

ใน ป 2548 สมบรณ เดช ยง ผ อำนวย การ โรงเรยน วด รอง ข เหลก ม แนวคด การ จดการ เรยน การ สอน เดก นกเรยน ท แหวก แนว กวา ท อน โดย นำ เอา อาชพ การ ทำนา มา สอน ให เดก นกเรยน เพอ ให นกเรยน ม ความ ร ใน การทำ นา

“นกเรยน ท เรยน จบ จาก โรงเรยน บาน รอง ข เหลก ไป ไมใช แค ร เรอง การ ทำ นา แต ตอง ทำ นา เปน” คร สมบรณ กลาว ตอวา “เรา จะ ออกแบบ ความ สข โดย การนำ การ สอน ศลปะ ดาน ตางๆ และ วถ ชวต อาชพ ของ คนใน ชมชน เชน การ ตด ตง การ เพาะ เหด การ ทำ กรอบ รป ฯลฯ เขา มา ใน การ เรยน การ สอน ให เดก นกเรยน ได เกด ทกษะ ใน การ ใช

ชวต และ ม สมาธ ใน การ ทำงาน”ผ อ . ส ม บ รณ ก ล า ว ว า

“โรงเรยน ของ เรา ไม สามารถ จดการ ศกษา ให เดก ม ความ เปน เลศ ทาง วชาการ ได ทก คน เพราะ เดก เรา ม พน ฐาน ความ แตก ตาง สง อาจ ตอง ใช เวลา ใน การ พฒนา แต ก ยอมรบ ใน ความ หลาก หลายนน โดย การ จด กจกรรม ท เสรม การ เรยน ร ตาม ความ สนใจ เดก เรา คน ไหน สนใจ อะไร ก มง ไป ทำ ใช


กจกรรม กลอม เกลา เดก ให เปน คน ด ตรง น เปน พน ฐาน นำ ไป ส การ พฒนา ดาน อนๆ”

นกเรยน ของ โรงเรยน บาน รอง ข เหลก ได รางวล จาก การ ประกวด ทก แขนง วชา ทก กจกรรม ท เขา รวม โดย เฉพาะ ทาง ดาน ศลปะ ท เปน เชน น ได ก เพราะ ม คร ด นอกจาก คร สมบรณ ผ อำนวย การ โรงเรยน คน เกง แลว ยง ม คณะ คร ท เสย สละ ม แนว ความ คด ท กลา และ ทาทาย แนว ความ คด กระแส หลก ใน สงคม

คร พสมย เท วา พทกษ หนง ใน คณคร คน เกง ท ไม ได เรยนจบ สาย ศลปะ แต ดวย ใจ รก ศลปะ ตงแต เดก เมอ มา เปน คร สอน หนงสอ ก พยายาม สง เสรม เดก ทก คน ทรก ศลปะ ให ได แสดงออก ทาง ศลปะ ใช ความ พยายาม ศกษา ดวย ตนเอง และ สอบถาม ผ ร แมจะไมไดเรยนมาทางดานศลปะแตครพศมยสามารถ ออกแบบ แผน การ สอน ชด เครอง ไม เครอง มอ สำหรบ การ สอน ศลปะ ได เปน อยาง ด นกเรยน ท จบ จาก ท น จง ม ความ สามารถ รอบ ดาน โดย เฉพาะ ดาน ศลปะ สามารถ กวาด รางวล จาก ตาง ประเทศ มา แลว หลาย รางวล ไม ตอง พด ถง รางวล ภายใน ประเทศ ทก ระดบ

คร เลา ให ฟง ถง แรง กระตน สำคญ เ กด จาก “ถกดหมน ดแคลน จาก แวดวง คร ศลปะ วา คง ไม สามารถ สอน ลก ศษย ให เกง ใน ทาง ศลปะ ได เพราะ เรา ไม ได เรยน

68 àªÔ§´ÍÂ

มา ยง ถก ด หมน ยง ไม เคย ยอทอ ตรง กน ขาม กลบ มอง เปน โอกาส ท จะ พฒนา ตว เอง และ ลก ศษย ไป พรอมๆ กน และ ตอง ทำให ได”

คร พสมย มา จาก ครอบครว ชาวนา เปน แม พมพ ของ ชาต ครง แรก ท อำเภอ เมอง ลำปาง ป 2523 ยาย กลบ เชยงใหม ป 2534 สอน ท โรงเรยน บาน รอง ข เหลก โรงเรยน เดยว จนถง ทก วน น

เมอ พด ถง เรอง น คร พด อยาง ถอม ตน วา อาศย หาความ ร เอา เอง ศกษาจากอนเทอรเนต และ ลก จำ คน อน เอา “ผ สอน ไม จำเปน ตอง เปน คร แต จะ ใช ระบบ การ เรยน การสอน แบบ พ สอน นอง เพอน สอน เพอน” คร พสมย บอก แต ประโยค คลาสสก ทสด สำหรบ วน น ก คอ

“จง ศรทธา ตอ ความ เปน คร อยา รบจาง เปน คร”

4.3 อย สอน หลาน และ กลม จกสาน ไมไผตว อกษร ธรรม ลาน นา ท หนาน จรญ สน ยาย ผ ร แหง หม 6 เปด สอน มา หลาย รน แลว นน นบ เปนการ สาน ตอ ตวอกษร ธรรม ลาน นา ม ให สญหาย ไป อก แรง หนง เพราะทกวนนกมการเปดสอนในมหาวทยาลยและวดหลายแหง แตหนานจรญเหนวา การสอนทบาน จะชวยใหลกหลานไมตองไปเรยนทไกล


ขณะ ท ป สา หรอ หนาน สา ปราชญ อก คน หนง เลา วา ตนเอง ได เรยน อกษร ธรรม ลาน นา ก ตอน บวช สมย หนม เวลา ผาน ไป หนาน ไม ลม แต เดก รน ใหมไม คอยสนใจ บวก กบ ตว อกษร กลาง เขา มา ม บทบาท และ ใช ใน ชวต ประจำ วน ชวง 20 ป ให หลง มา น จง ม การ ฟนฟ ตว อกษร ธรรม ลาน นา กน อก ครง เพอ สอน คน รน ใหม ท แทบ จะ อาน เขยน ไม เปน หนาน สา เอง ก เปด สอน ให โดย ไม คด คา ใช จาย นอก เหนอ จาก น หาก สนใจ การ ทำ อาหาร พนเมอง และ ตกลอง บชา หนาน ก จะ สอน ให ดวย เชน กน

เวลา เดยวกน หนาน สา ก สอน การ จกสาน ไมไผ นอก เหนอ จาก การ จกสาน เพอ ขาย ใน ชวต ประจำ วน โดย ม อย และ หนาน อก หลาย คน เขา รวม กลม

70 àªÔ§´ÍÂ

4.4 ภมปญญา หมอ เมอง

แม นอย-บว หา ชย วฒ หนง ใน ผ ได รบ รางวล ‘ผ กระทำ ความ ด ของ เมอง ไทย’ 2 ป ซอน ใน ป 2553-2554 เลา ให ฟง วา เรอง ภมปญญา หมอ เมอง น อน ท จรง ก เกด จาก บรรดา อย และ หนาน ทง หลาย ได มา คย กน เรอง ท คน สมยน แทบ ไมร จก หมอ เมอง และ ไม สนใจ ความ ร ทาง ดาน น ประจวบ กบ อย หนาน ท ม ความ ร เหลา น อายมากขน ลก หลาน เตบโต กน ไป หมด แลว จง เกด การ รวม ตว กน ขน และ อยาก เสรม ความ ร เรอง การ นวด แผน ไทย เพม เตม อก ดวย จง รวม ตว กน ไป แสดง ความ จำนง ตอ ทาง เทศบาล เทศบาล ใจด จด สง ไป อบรม สมมนา เพม ทกษะ และ ความร

อย หลาย แหง แต แรกๆ อย และ หนาน ยง เพยง รวม กน ทำ ลก ประคบ สมนไพร กอน

ตอ มา แม นอย ซง ม ลกสาว ทำงาน เปน หมอ นวด แผน โบราณ อย ตาง ประเทศ ซงแมนอยเปนผถายทอดความรใหลกดวยตนเอง เกด ความ คด ท จะ เผย แพร สอน

ลก หลาน ให ได ใช องค ความร น ทำ มา หากน และ เปนการ สบ ตอ ไม ให องค ความ ร หมด ไป จง ม หมอเมอง

อยหลายแหเพยงรวกอน

ทำงานอยตาถายทเกดคว

ลก


หลาย คน เขา รวม กลม โดย แม นอย เปน แกน นำ คน สำคญ

ใน การ นวด รกษา ดวย ลก ประคบ ชวย ให อาการ ด ขน และ หาย เรว ขน แม นอย เอง ปลก พช ท เปน สมนไพร หลาย สบ อยาง ภายใน บาน นอกจาก น ยง รบ ซอ จาก เพอนๆ จาก ผ สง อาย ทก คน ท ปลก และ ขาย กนเอง ใน กลม โดย รบ ซอ ใน รป แบบ สมนไพร แหง ซง ทำให เกบ ไว ได นาน

ใน เมอ แม นอย ปลก พช สมนไพร เยอะ แยะ เตม บาน กบ คำถาม ท วา ม คน มา ขอ แม นอย จะ ให ไหม แม ตอบ วา ให แต ให ไป ปลก เอง ตอ ไป เขา จะ ไม กลา มา ขอ อก แม นอย จะ เดน ไป เดด ให เลย แลว สอน วธ ปลก วธ ดแล ดวย

แม นอย เลา วา ม พอ เปน หมอ เมอง ม แม เปน หมอ ตำแย เหน พอ แม ทำงาน มา ตงแต เดก ทง สอง คน ก ถายทอด ปลก ฝง ให ความ ร เรอง ยา มา แต ออน แต ออก เมอ แตงงาน กบ สาม ซง ทำงาน รบจาง ทวไป แม นอย ไม ได เปน หมอ เมอง แต ทำงาน ทวไป เหมอน สาม เมอ สาม เสย ชวต ตงแต แมนอย ยง สาว ตอง ทำงาน ทก อยาง เลยง ลก 4 คน

72 àªÔ§´ÍÂ

ทวา แม นอย ก ทำงาน ทก อยาง ดวย ความ อตสาหะ“การก ระ ทำ ทก อยาง ของ คน เรา เหมอน ปา ลกบอล

ใส ผนง มน จะ เดง กระดอน กลบ มา หา เรา เสมอ” แม นอย สอน ลก เชน น ให รก ด ม ความ มมานะ ไม กลว ความลำบาก แม นอย เอง นอกจาก ทำงาน รบจาง ทวไป ยง ทำ ดอกไมจนทน ทำ นำยา ลาง จาน ทำ บายศร เรยกวา ทำ สารพด ไม เลอก จน กระทง วน หนง คดถง พอ แม และ เสยดาย ความ ร ท ม ตดตว จง รบ นวด รกษา ตาม อยาง หมอเมอง ขณะ เดยวกน ก แสวงหา ความ ร เพม เตม อย ตลอด ทไหน ม อบรม ทไหน ม คน ม ความ ร ทไหน ม คน บอกวา นวด เกง แม นอย ไป หา หมด

ดวย ความ ถอม ตน และ สภาพ ออนนอม แม นอย จง เปน ทรก ใคร ของ ทก คน ใน งาน แตงงาน แบบ ลาน นา หรอ ท เรยก วา ‘การ กน แขก แตงงาน’ มก จะ เชญ แม นอย ไป จด พธ ซง แม นอย ม ประสบการณ และ เชยวชาญ

ทก วน น แม นอย ก ยง เปน แม นอย ของ ทก คน เปน แม ทรก ของ ลก ทง 4 คน เปน อย ของ คนใน ชมชน แจก รอย ยม มอบ ความ อบอน ให ทก คน ท พบเหน

สวนงาน กลม ภมปญญา หมอ เมอง แม นอย เปน คน ประสาน กบ ทาง เทศบาล ซง ใหการ สนบสนน งบ ประมาณ แก กลม มา โดย ตลอด ทาง กลม ม การดำเนนงาน ใน รป แบบ ของ คณะ กรรมการ รวม กน ใน การ ปลก สมนไพร เพอ ทำ ลก


ประคบ โดย ให สมาชก ภายใน กลม ยม เงน ทน คนละ 500 บาท เพอเรมตน ปลก สมนไพร แลวก ลบ มา ขาย กนเอง ภายใน กลม นอกจาก น ทาง กลม ได เพม ผลตภณฑ ให มากขน อาท พวงห รด ดอกไม จนทน หมอน ใบ ชา และ แชมพ มะกรด เพอ เปนการ สราง ราย ได อก ทาง หนง แก สมาชก และ เปนการ รบ ซอ แบบ จาย สด ทนท เมอ เอา มา ขาย กบ กลม อน น เปน แรง จงใจ ให แก สมาชก ใน การ ท จะ เขา รวม กลม

นอกจาก น ยง ไดการ ชวย เหลอ และ สนบสนน จาก หนวย งาน ตางๆ ท ง กรม วชาการเกษตร ใ ห ก า ร สนบสนน วจย ผลตภณฑ ให ได มาตรฐาน ก ร ะ ท ร ว ง วฒนธรรม ใหการ สนบสนน ดาน บรรจ ภณฑ และ ม การ ขยาย ตลาด ใน การ จำหนาย ลก ประคบ ออก ไป ใน กลม ของ โรงแรม

มกลมนอกจากนยงไดการชวยเหลอ

สนบสนนจากหนวยงานๆ ท ง กรมารเกษตรก า ร

สนนวจยภณฑ ใหตรฐานท ร ว งธรรมใหการสนนดานบรรจภณฑการขยายตลาดในการนายลกประคบออกกลมของโรงแรม

74 àªÔ§´ÍÂªÔ§´ÍÂ

สปา และ พน ท อนๆ ปจจบน ม สมาชก ใน กลม รวม แลว 110 คน

น บ เ ป น ช ม ชน ท ม หมอ เ ม อ ง ม ฝ ม อ มากมาย นาอจฉาคนเชงดอยจรงๆ

4.5 กลม เครอง ดม แปรรป ชนด ผงการ สรางสรรค ไม ได ม คำ จำกด ความ แค การ ตอย อด แต อาจ หมาย รวม ถง ความ อรอย

ณ บรเวณ ท ตง ของ ศนย สง เสรม อาชพ กลม แม บาน เกษตร รอง ข เหลก เปน ท ตง ของ กลม เครอง ดม แปรรป ชนดผง ซง ถอ เปน อก แหลง เรยน ร ของ ตำบล เชง ดอย ตง อย หม 7 ภายใน บรเวณ วด รอง ข เหลก

พ เหรยญทอง สารแปง กำลงบรรจสนคา ซงเปนเครองดมแปรรปชนดผง ไดแก ขง ดอก คำฝอย มะตม ตะไคร เกกฮวย รางจด ฟา ทะลาย โจร และ หญา หนวด แมว ทงหมด น ลวน ผาน การ รบรอง มาตรฐาน จาก อย.

“คน ไทย ไม เพยง แต ใช พช สมนไพร เปน ยา เทานน ยง ดดแปลง มา กน และ ดม ดวย ร ไหม วา ป หนงๆ ตลาด สมนไพร ใน ประเทศ เรา ม มลคา กวา 500 ลาน บาท เชยว นะ” พ เหรยญ ทอง พด “ตอน พ เปน เดก ก รจก แต นำ เกกฮวย นำ กระเจยบ ท ใช ดม หอมๆ หวานๆ โดย ไมร วา นน เปน

75μ Ô³ ¹Ôμ Ô¡ÇÔ¹¡ØÅ³ ¹Ôμ Ô ÇÔ¹¡ØÅ

ยา ดวย พอ พ ร เขา ก สนใจ อยาก ดม ประเภท ท ไม เคย ดม สดทาย ก ทำ ดม เอง อยาง นำ มะตม นำ ฟา ทะลาย โจร นนกเพราะ ความ อยาก ดม ของ พ เอง แหละ”

กวาจะมาเปนผลตภณฑอยางทเหนกม ขน ตอน พอ สมควร อยาง นำ เกกฮวย พ เหรยญ ทอง ไป ซอ ดอก เกกฮวย แหง มา โดย ใช อตราสวน ใน การ ทำ ดงน ดอก เกกฮวย 1.5 กโลกรม ลาง ให สะอาด นำ ไป ตม กบ นำ สะอาด 5 ลตร เคยว จน นำ งวด ให เหลอ นำ เพยง 5 แกว นำ มาก รอง ดวย ผา ขาวบาง เพอ เอา กาก ทง

นำ ท ได ไป กวน กบ นำตาล ทราย 8 กโลกรม กวน ดวย ไฟ กลาง ประมาณ 30 นาท ก จะ ได เกกฮวย ผง 6-6.5 กโลกรม ซง ถอวา ม ราคา ตนทน แพง ทสด เมอ ได แลว ก นำ มา รอน ใน ตะแกรง ไมไผ สาน โดยท เปน กอน ก ให นำ มา บ ในตะแกรง รอน เอาแต ผง ท ละเอยด เทานน

พ เหรยญ ทอง อธบาย กรรมวธ คราวๆ “เกกฮวย ม ฤทธ เยน จง ชวย ขบ พษ รอน ขบ ลม ขบ เหงอ แก รอน ใน ชวย บำรง สายตา บำรง ตบ แก ไข บรรเทา อาการ วง เวยน ศรษะ หนา มด ได ไมใช แค ดม ดบ รอน หรอ เอา กลน หอมๆ”

ได จบ นำ เกกฮวย ใส นำ แขง ชน ใจ กน แลว ก กลบ มา คย ถง จด เรม ตน ใน การ คด ทำ จง ทราบ วา เรม ทำ ตงแต ป 2539 ตอน นน พ เหรยญ ทอง ทำ ดวย ตนเอง เนองจาก ตองการ ราย ได เสรม ตอ มา ม การ เขา หน รวม กลม ขาย

76 àªÔ§´ÍÂ

ตาม งาน เทศกาล ตางๆ จน ป 2543 ม คน เสนอ ให ขอ อย. ปราก ฏ วา นำ ท ทำ ขาย ไดแก นำ เกกฮวย นำ ดอก คำฝอย และ นำ ลำไย ผาน การ รบรอง หมด

กจการ ดำเนน มา จนถง ป 2545 กเรม คด สตร นำ สมนไพร ใหมๆ ไดแก นำ ฟา ทะลาย โจร นำ ชา มะนาว และ นำ ตะไคร จนกระทงป 2547 ปรากฏ วา นำ สมนไพร สตร ใหม ก ผาน การ รบรอง จาก อย. ดวย เชน กน

ป 2550 ไดรบ การ สนบสนน จาก กรม ตรวจ บญช สหกรณ เชยงใหม ปจจบน ทาง เทศบาล สนบสนน สราง โรง เรอน ใน วด แหง น แตทางกลมมแผนจะยายททำการในอนาคต

ทก วน น ใน กลม ม ทงหมด 222 หน หน ละ 100 บาท ทก หน เปน คนใน หมบาน ทง สน ราย ได ไม รว ไหล ไป ไหน

4.6 ศนย หตถกรรม สตร แม บาน กว แล (ตกตา ชาง ดวง ด)ท หม 11 เปน ศนย หตถกรรม สตร แม บาน กลม หนง ซง แต แรก นน เปน เพยง ธรกจ ใน ครอบครว ของลงดวงด สมสวย มา กอน ใน ตอน แรก ก เพอ สราง ราย ได และ เลยง ดครอบครว โดย ลง ดวง ด และ ลกๆ ชวย กน ทำ เรม จาก ถก ถง ผา ไป วาง ใน บรษท ทวร ใน เชยงใหม และ ดอยสะเกด นอกจาก ออก


ขาย ตาม เทศกาล งาน ตางๆ ปรากฏ วา บรษท ทวร รบ ซอ แต เสนอ ให ทำ ตาม แบบ ททาง บรษท ทวร กำหนด ให จง จะ รบ ซอ ซง ก นา จะ ด แต เมอ เขา ชวง โลว ซซน บรษท ทวร ไมม คำ สง ซอ จง เบน เขม วง ตาม โรงงาน แม จะ ได งาน แต ยง ผลต ตาม เจาของ งาน กำหนด เหมอน เดม

จน กระทง ป 2540 เปลยน วธ คด เพราะ เหน วานอก จาก จะ ถก กำหนด คำ สง ซอ และ ราคา รบ ซอ แลว ขาย ไป กำไร ก ไป อย ใน มอ คน สง หมด จง เหน วา ตอง กำหนด แบบ เอง

ครง แรก นกถง ชาง สตว ท เปน เอ กลษณ ของ คน ไทย จง ทำ ตกตา ชาง ออก เสนอ ขาย และ วง ตาม งาน ตางๆ เหมอน เดม ปรากฏ วา เปน บรษท จาก ตาง ประเทศ สง ออ เด อร เขา มา และ ม จำนวน มาก ขน ทก วน จง ได ชกชวน เพอน บาน และ เครอ ญาต เขา รวม รวม กลม กน ขยาย งาน ออก ไป ไม เพยง ผลต เฉพาะ ตกตา ชาง แต ผลต เปน หม นก และ ลง รวม ทง ถง ผา และ ต กตา สตว ต างๆ ออก ขาย โดย การ ใช ผา และ นน เปน วสด ใน การ ตด เยบ ตกตา ใน อรยาบถ ตางๆ แต ตกตา ชาง

78 àªÔ§´ÍÂ

ดวง ด ก ยง ถอวา เปน ผลตภณฑ ท เปน เอกลกษณ ของ ศนย หตถ กร รมฯ เพราะ ขาย ด ทสด

ตอ มา ม การ ประยกต นำ เอา ใบ ชา ใบ เตย และ ตะไคร หอม มา เปน สวน ประกอบ ใน การ ผลต เพอ เปนการ เพม มลคา ของ ผลตภณฑ นำ เอา ถาน มา ทำ เปน ตกตา ดดกลน เปนตน รวม ทง พยายาม คด ผลตภณฑ ท สอ ให เหน ถง ภมปญญา ของ ทอง ถน และ สอ ถง การ สบสาน วฒนธรรม ประเพณ เชน ชาง แสนร ชาง ท ประทบ ชาง เครอง ทรง ตาง เปนตน กระทง ม หนวย งาน ราชการ เขา มาส นบ สนน ทง จาก เทศบาล เอง สำนกงาน พฒนา ชมชน และ อนๆ

จาก การ เรม ตน เปน ธรกจ ครอบครว ชวย กน ทำ 4-5 คน ทก วน น ม กลม แม บาน ใน หม 11 และ หม อน เขา มา สมทบ รวม กน กวา 50 คน ทง ท นง ทำ กน ใน ศนย หตถ กร รมฯ และ รบ ไป ทำ ท บาน ทก วน น ม คำ สง ซอ จาก ตางประเทศ จา กกรงเทพฯ และ ท อนๆ จน ทำ แทบ ไมทน

กลาว ได วา การ ได โอ ทอป 4 ดาว และ เปน แหลง เรยน ร ลวน มา จาก ความ วรยะ อตสาหะ ทง สน

4.7 กลม หตถกรรม จกสาน งาน ฝมอ (หต กรรม ไมไผ)หม 12 บาน ปทม นเวศน ม แหลง เรยน ร แนว หตถกรรม


ท แตก ตาง ไป จาก หนาน สา หม 6 ตรง ท เปน ไมไผ ขด และ เนน การ ถายทอด ให เยาวชน โดย เฉพาะ

ทงหมด เกด จาก การ วาง งาน ของ คนใน ชมชน นาศรนช คำ กน ศลป จง ม แนวคด ท จะ เรม จด ตง กลม ขน โดย อาศย ภมปญญา ดาน การ จกสาน ไมไผ ขด ท ตนเอง ม อย มา ถายทอด ให เยาวชน จน เกด กลม ‘เยาว ชน โอ ทอป’

“การ ทำ เครอง จกสาน ไมไผ ขด เปน ภมปญญา ของ คน ลาน นา เปน หตถกรรม จกสาน ท ม เอกลกษณ ปจจบน หา ผ ม ความ ร ดาน น ยาก ขน ทกท พ ก อยาก สง ตอ ให เดก รนลก รน หลาน

“ตงใจ เพอ ให ม ราย ได กน ไม หน ไป หา ยาเสพตด ใช เวลา วาง ให เกด ประโยชน พอ แม เดก ก ชอบ ทำ แลว ขาย ได ราย ได ด ดวย” นา ศร นช บอก

กลม ม การ บรหาร จดการ ใน รป แบบ การ รวม หน จดสรร เงนปนผล อยาง เปน ระบบ ม การ มอบ เงน สวสดการ ภายใน กลม และ อก สวน หนง มอบ ให ชมชน เพอ ใช เปน สาธารณ ประโยชน

80 àªÔ§´ÍÂ

สำหรบ วธ เตรยม ไม เฮย ะ ซง ก คอ ไผ ชนด หนง นน ม ดงน

1.กอน อน จะ บอก วา ทำไม จง เลอก ใช ไม เฮย ะ ก คอ วา เนองจาก ไม เฮย ะ เปน ไผ เนอ บาง ทาง วชาการ เขา เรยก วา ม เนอ แปง นอย ทาง ชาว บาน เขา บอก วา มอด ไม ชอบ จง เลอก นำ มา จกสาน ซง เมอ ตด ไผ แลว ตอง นำ มา ตง ตาก แดด ตากลม ทง ไว ระยะ หนง 5-7 วน พอ ให แหง หรอ ตาม ความ ตองการ ซง ยง นาน ยง ด เพราะ ไผ จะ แหง

2.จาก นน ก ตด ขอ ออก ให เปน ไผ กล วงๆ ตาม ความ ยาว ของ ขอ โดย เอา เปลอก ออก จะ ได ไมไผ เปน เสนๆ ซง เรยก วา ‘ตอก’

3.เอา ตอก มา ขด หรอ ขน รป ตาม ผลตภณฑ ท


ตองการ ตงแต ขนโตก โตะ ถาด ไมไผ ฯลฯ4.ทา กาว ลาเทกซ เพอ ให ยด ตด กน หาก ตองการ

ส อนๆ ท ไมใช ส เนอ ไม ก ใช กาว ลาเทกซ ผสม ดนสอ พอง และ ส ท ตองการ ลง ไป กอน จะ นำ มา ทา ให ขน เงา จาก นน ก ตาก ให แหง เมอ แหง ดแลว ตรวจ ตรา ด ส บาง สวน ท เกน ให ขด ออก

แค น เอง เหมอน ไม ยาก แต ตอง ใช ความ ชำนาญสง

หตถกรรม ลาน นา แต โบ รำ โบราณ ไม หาย สญ กเพราะ ม คน ม นำใจ และ ม คน ตงใจ นนเอง

4.8 กลม สบสาน วฒนธรรม ลาน นา (ชมรม ดนตร บาน ปา ไผ ศรโขง)คร เบญจวรรณ เมฆ พฒน เปน คร มากวา 20 ป ขณะ ท ยง สอน ประจำ เวลา นน เปน ป 2545 เหน เดก หลาย คนใน หมบาน ซง กำพรา บาง ดอย โอกาส ยากจน บาง รวม ทง เดก ท ม ปญหา ครอบครว หน เขาหา ยา เสพ ตด ประกอบ กบ มอง เหน คน รน ใหม โดย เฉพาะ เยาวชน ลม ราก เหงา ความ เปน คน เมอง ของ ตว เอง ไป แทบ หมด คร เบญ ของ เดกๆ อยาก เปน ท ปรกษา ชกชวน เดก ไป ใน ทาง ท ด และ รจก ศลปะ วฒนธรรม ลาน นา อน ด งาม เนอง จาก คร เบญ ม พน ฐาน การ ฟอน รำ และ เลน ดนตร พน บาน มา กอน จง ชกชวน

82 àªÔ§´ÍÂ

เดกๆ โดย เฉพาะ เดก ผ หญง ให มา หด ฟอน หด รำ เดก ผชาย ให มา เลน ดนตร รวม ทง สอน การ ทำ ตง ดวย

เรม แรก ม เดก สนใจ มา รวม 4-5 คน กบ ดนตร 2-3 ชน ท หา มา ได คร เบญจวรรณ สอน ให เดก ผ หญง รำ ฟอนได เดก ผชาย เลน ซอ เปน จาก นน นำ ออกงาน ตางๆ โดย ตนเอง ออก เงน เชา ชด ให เดก เมอ การ แสดง ทำให ม รายได เดกๆ ก เกด กำลง ใจ ชกชวน เพอน เขา รวม คร เบญจ ง ตดตอ หนวย งาน ราชการ จน ได เงน ซอ เครอง ดนตร เพม ซอ ผา มา ตด เปน ชด ใช ใน การ แสดง

ทก วน น ม เดก และ เยาวชน เขา รวม ประมาณ 30 คน เดก รน ใหม เตบโต ไป แลว ก ยง กลบ มา สอน รน นอง ตอ ดงเชน บอย หรอ ณฐ พงศ ซง ปจจบน เปน คร สอน หนงสอ อย ท โรงเรยน เอกชน แหง หนง ได กลบ มา สอน ดนตร และ สอน การ ทำ ตง แก นอง

“คร เคย สอน เรา วา กำพรา ท รางกาย ได แต อยา กำพรา ท ใจ ผม ไม เคย ลม เลย หลาย ครง ท ผม ทอ ผม ก นกถง คำ คร ท บอก วา อยา โกรธ สงคม อยา ลมตว เอง อยา จม ไม ลง”

เรอง น คร เบญจวรรณ บอก เรา วา คน เปน คร ตอง เปน ตวอยาง แก เดก คร เอง ไม ได มา จาก ครอบครว ท ม ฐานะ ตรง ขาม นอกจาก ไมใช คน เมอง คอ เปน คน นครนายก แลว ยง ยากจน มา กอน เรอง ทอ เรอง คด ถอย ม บาง แต


เมอ คดถง เดกๆ ทำให ม กำลง ใจ เดน ไป ขาง หนา ทก วน น พอใจ กบ ท ผาน มา และ ยง คด สอน เดกๆ ตอ ไป จน หมด ลม หายใจ

เปน คร ไมม วน หยด จรงๆ แม จะ สอน เดก ทก วน จนทร ถง ศกร แต วน อนๆ จต วญญาณ ของ ความ เปน คร ทำ ให คร เบญ ยง คง ตดตาม ความ เปน ไป ของ ลก ศษย อย เสมอ และ ตลอด มา

84 àªÔ§´ÍÂ

5 ÊÁÒ¹©Ñ¹·�·ÕèàªÔ§´ÍÂ

5.1 ศาลา สราง สข ศาลา สราง สข คอ การ เพม พนท ทาง สงคม ให แก ทก กลม วย ใน ตำบล เชง ดอย ไม วา จะ เปน เดก สตร คน ชรา แม กระทง กลม ผ พการ และ กลม ชน เผา มา รวม คด รวม ทำ รวม แกไข ปญหา ของ กลม ตนเอง ซง ศาลา สราง สข แหงน จะ เปน สถาน ท สะทอน ปญหา ตางๆ ของ ภาค ประชาชน ผาน ไป ส การ จดการ ปญหา อยาง ถก จด ของ ผ บรหาร ภายใน ศาลา สราง สข ม การ ดำเนน กจกรรม หลก 5 ประการ ไดแก 1.การเลยง ลก ดวย นม แม 2.ครอบครว อบอน 3.การ ดำเนน ชวต บน วถ ของ เศรษฐกจ พอ เพยง 4.การ จดการ สง แวดลอม 5.การ เรยนร ตลอด ชวต โดย ม เปา หมาย สงสด ใน การ ดำเนน งาน ก คอ การ ทำให ประชาชน ใน ตำบล เชง ดอย ดำเนน ชวต อยาง ม ความ สข


5.2 การ สราง เอกภาพ ใน ชมชน

สม เกยรต สมร ใน ฐานะ วทยากร ประจำ ศาลา สราง สข และ การ สราง เอกภาพ ใน การ จดการ ชมชน เลา ให ฟง วา ท เชง ดอย ม กลม ชน เผา อย พอ สมควร ซง จะ อย มาก ทสด ท หม 1 ประมาณ กวา 200 คน สวน ใหญ จะ เปน ละ ห หรอ มเซอ นบถอ ศาสนา ครสต น กาย โปร แตสแตนท นอก นน เปน ลซอ อา ขา มง เปนก ลม ท คน ทวไป เรยก กน วา ชาว เขา

86 àªÔ§´ÍÂ

นอกจากภาษาและวถชวตทแตกตางจากคนพนราบแลว ยงมเรองของอคตทชนเผาถกมองวา มา แยง อาชพ การ มอง วา เปนพวกลกลอบ ขน ยา เสพ ตด จน ไป ถง การ เปน พาหะ โรค ระบาด ทำให ตอง ปรบ ทศนคต กน มาก

ทาง เทศบาล ม โครงการ ‘ตำบล สมานฉนท’ ดวย แนวคด วา แม แตก ตาง กน แต อย รวม กน อยาง สมานฉนท โดย การ รวบรวม ขอมล ชน เผา ทงหมด ทง จำนวน ประชากร อาชพ การ โยก ยาย ฯลฯ แลว กำหนด ให แตละ หมบาน ท ม ชน เผา (ซง ใน เชง ดอย ม จำนวน หมบาน ท ม ชน เผา อย อาศย 5 หมบาน ไดแก หม 1 หม 2 หม 11 หม 12 หม 13) เปน 1 ศนย แตละ ศนย สงตว แทน มา รวม ประชม ออก ความ เหน แสดง ความ ตองการ จน ออก มา เปน ขอ ระเบยบ รวม กน ใช

ทก วน น ม การ ประชม ทก เดอน เพอ รบ ฟง ปญหา และ ทาง เทศบาล ก ใช โอกาส น แจง ให ทราบ ถง ระเบยบ ราชการ ระเบยบ ของ เทศบาล รวม ทง ขาวสาร ขอมล ตางๆ ททาง ชน เผา ควร จะ รบ ทราบ

“ตงแต ออก ขอ ระเบยบ รวม กน พบ ปญหา นอย มาก สวน ใหญ ก เปน เรอง ทะเลาะ ววาท กนเอง ใน หม ชน เผา และ กบ คน พน ราบ เรอ งอนๆ เชน จำนวน ประชากร แฝง ของ ชน เผา ซง นบ คอน ขาง ยาก เนองจาก ม การ ขาม พรมแดน ไปมา ได งาย ซง สวน ใหญ จะ เขา มา หา งาน ทำ” พ สม เกยรต


ให ราย ละเอยด “แต ศนย ท ม ทงหมด ไมม ปญหา ให หนกใจ เลย ตาง ดแล กนเอง ได โดย เฉพาะ ศนย ของ อา จาร ย ยฮน เนา บรรพต ซง อย หม 1 เปน ละ ห ทงหมด ม จำนวน หลงคา เรอน ทง สน 22 หลง ไม เคย สราง ปญหา เลย แมแต นอย”

สรป ได วา หวใจ ของ การ ดแล จดการ ก คอ ‘การ รบ ฟง กน และ กน เคารพ กน และ กน ยอมรบ กน และ กน’

5.3 การบรหาร จดการ เทศบาล ตำบล เชง ดอยพบ นา ยกฯ มงคล ระหวาง การ รบ ประทาน อาหาร ได พด คย กน ถง เรอง การ บรหาร จดการ ตำบล ใน แนวทาง สมานฉนท หลง จาก ตระเวน สอด สอง พบปะ พด คย เรา เรยน ร และ สรป ของ เรา เชน น วา

เชง ดอย ม ความ โดด เดน ดาน ความ โปรงใส และ สงเสรม การ ม สวน รวม ของ ประชาชน

เชง ดอย ให ความ สำคญ กบ เรอง ทง สอง ประการ น มาก เหน ได จาก การ ม โครงการ จำนวน มาก ท เกด ขน จาก การ รเรม หรอ ความ ตองการ ของ ประชาชน ใน ทอง ถน อาท กลม นวด แผน ไทย ซง เกด จาก การ วาง งาน ของ กลม แม บาน ใน ตำบล แลว มา รวม ตว กน ขอ ให ชวย จด อบรม เรอง นวด แผน ไทย จน ปจจบน ชมรม น ม ความ เขม แขง และ สามารถ ตอย อด อาชพ นวด แผน ไทย ได และ ยง กลาย เปน แหลง เรยน ร อยาง ม ประสทธภาพ

88 àªÔ§´ÍÂ

สำหรบ กจกรรม หรอ การ กอสราง ท ม ผลก ระ ทบ ตอ ประชาชน ใน พน ท มากๆ จะ ให ความ สำคญ โดย ยด ความเหน ของ ประชาชน เปน สำคญ และ ให ประชาชน ได เขาไป รบ ประโยชน จาก สง นนๆ มาก ทสด ผาน การ จาง งาน หรอ สทธ พเศษ ใน บาง เรอง เปนตน นอกจาก น ผ ยากจน ใน ชมชน ม งาน ม อาชพ ม โอกาส ให ก ยม เงน แบบ ไม คด ดอกเบย ไป ลงทน แลว นำ เงน มา ใช คน ใน ภาย หลง โดย ทาง เทศบาล เอง ม การ ตดตาม ผล วา ม การ ไป ดำเนน การ จรง หรอ ไม

ใน มม ดาน การ บรหาร งาน ท โปรงใส ทาง เทศบาล เชง ดอย เนน การ ประชาสมพนธ ขอมล ขาวสาร และ ผล การ ดำเนน งาน ตางๆ ให ประชาชน ทราบ ใน หลาก หลาย ชอง ทาง ไดแก วารสาร เชง ดอย สาร คลนวทย 94.75 บอรด ประชาสมพนธ ของ ทาง เทศบาล ทาง เวบ ไซต และ เฟ ซบค แผน พบ ตางๆ หอก ระ จาย ขาว หมบาน ใน ทาง กลบ กน ได เปด โอกาส ให ประชาชน แสดง ความ เหน ความ ตองการ รอง ทกข หรอ แจง ขาวสาร ใน หลาก หลาย ชอง ทาง เชน เดยวกน ไดแก การ ประชม ผนำ ประชาชน ประจำ เดอน ต รบ เรอง รอง เรยน และ ขอ เสนอ แนะ ต ปณ. 24 ปณจ. ดอยสะเกด และ การ รอง เรยน โดยตรง กบ เจา หนาท อบต. หรอ โทร เขา มอ ถอ นา ยกฯ รอง นา ยกฯ และ ปลด ได โดยตรง

นอกจาก น โครงการ ท โดด เดน ของ ทาง เทศบาล ท


สะทอน ถง ความ โปรงใส และ การ ม สวนรวม ได เปน อยาง ด ไดแก สภา เดก และ เยาวชน ระดบ ตำบล โดยท ม การ ดำเนน กจกรรม อนรกษ สง แวดลอม การ จด ให ม การ จด ทำ กองทน ผ ตด เชอ เอดส ซง เปนก อง ทน สจจะ ออม ทรพย วน ละ บาท โครงการ บาน เทด ไท เปน โครงการ สราง บาน ให กบ ผ ยากไร เปนตน

ใคร จะ ร วา เทศบาล ตำบล เชง ดอย เคย ได รางวล พระ ปกเกลา มา ตงแต สมย เปน อบต.เชง ดอย โดย ได รางวล พระ ปกเกลา ใน ป 2550 ดาน ความ โดด เดน ดาน ความ โปรงใส และ สง เสรม การ ม สวน รวม ของ ประชาชน

90 àªÔ§´ÍÂ

6 àªÔ§´ÍÂ¹‹ÒÍÂÙ‹ »ÃÐªÒª¹ÊÃŒÒ§ÊÃÃ¤� ÊÁÒ¹©Ñ¹·�ÊÒÁÑ¤¤Õ

ถง เวลา น แลว คำจำกด ความ ของ คำ วา นา อย ใน เชง ประจกษ ตอ สายตา นน เขาใจ ได ไม ยาก คนคนหนง ครอบครว หนง และ สงคม หนง นน ไม เพยง กน อม นอน อน ทวา กน ด อยด ม ความ ปลอด ภย ใน ชวต ม ศลปะ หลอ เลยง จตใจ ม ความ รก ใคร กลม เกลยว และ เคารพ ใน ศกดศร กน และ กน

น คอ ชวต ของ ชาว เทศบาล ตำบล เชง ดอย ชวต ท หยด ยน ดวย ตว เอง และ มง ส ความ ยงยน อยาง มนคง


92 àªÔ§´ÍÂ

93μ Ô³ ¹Ôμ Ô¡ÇÔ¹¡ØÅ³ ¹Ô

ÀÒ¤¼¹Ç¡

94 àªÔ§´ÍÂ944 àªÔ§´ÍÂ

1. ชาว ไท ใหญ ไท เขน ไท ลอ และ ไทย อง

ภาค เหนอ ของ ประเทศไทย ม ชน เผา ตางๆ มากกวา 16 กลม โดย จะ แบง กลม เหลา น ตาม ตน กำเนด ภาษา กลม ชน เผา เดนๆ ใน ปจจบน น ไดแก กลม ท พด ภาษา ไท ยวน (คน เมอง) ไท ใหญ (ฉาน) ไท ลอ ไท เขน และ ไทย อง

ไท ใหญ หรอ ฉาน คอ กลม ชาตพนธ ใน ตระกล ภาษา ไท-กะได ซง เปนก ลม ชาตพนธ ขนาด ใหญ อนดบ 2 ของ พมา สวน มาก อาศย ในรฐ ฉานประเทศ พมา และ บางสวน อาศย อย ชายแดน ไทย พมา คน ไท ใหญ ใน ประเทศ พมา ม ประมาณ 3 หรอ 4 ลาน คน แต ม หลาย แสน คน ท อพยพ เขา ส ประเทศไทย เพอ หน ปญหา ทางการ เมอง และ หา งาน ทำ

ตาม ภาษา ของ เขา เอง จะ เรยก ตว เอง วา ‘ไต’ พ นอง ไต ใน พมา ม หลาย กลม เชน ไต ขน ไต แห ลง ไต คม ต ไตลอ และ ไต มาว แต กลม ใหญ ทสด คอ ไต โหล ง ไต = ไท และ โหล ง (หลวง) = ใหญ ซง คน ไทย เรยก ‘ไท ใหญ’ จะ เหน ได วา ภาษา ไต และ ภาษา ไทย คลาย กน บาง แต ไม เหมอน กน นอกจาก น ยง ม คำ เรยก ไท ใหญ อก อยาง วา เงยว แต เปน คำ ท ไม สภาพ ใน การ เอย ถง ชาว ไท ใหญ

ไทขน หรอ ไท เขน เปนก ลม ชาตพนธ ชาว ไท กลม หนง ท อาศย อย ใน พมา ไทย จน และ ลาว เปน สวน มาก ชอ จรง ของ ชน กลมน ก คอ ไทขน แต คน ไทย เรยก วา ไท เขน เคย ตง อาณาจกร ของ ตน ม เมอง หลวง อย ท เมองเชยง ตง

95μ Ô³ ¹Ôμ Ô¡ÇÔ¹¡ØÅ 95¹μ¹Ôμ Ôμ Ô³ ¹Ôμ Ô¡ÇÔ¹¡Å 9

รฐฉาน ประเทศ พมา ภาษาไทขนเปนกลมภาษาไทพายพ ซงเปนกลมยอยในกลมภาษาคำ-ไต ตระกลภาษาไท-กะได

ไทย เขน ม ความ สามารถ ใน การ ทำ ภาชนะ เครอง ใช จาก ไมไผ ท สาน อยาง ละเอยด แลว เคลอบ ดวย ยาง ไม ส แดง จง เรยก วา เครอง ขน แตคนไทยเรยกวา ‘เครองเขน’

คำ วา “ขน” ม ทมา จาก แม นำ ขน ซง ไหล ขน ไป ทาง เหนอ ไม ได ไหล ลง ไป ทาง ทศ ใต เชน เดยว กบ แม นำ เมย ชาว ไต ท อาศย อย จง ถก เรยก วา ไตขน

ปจจบน ชาว ไทย เชอ สาย ไท เขน จะ อย ท อำเภอ สนปาตอง จงหวด เชยงใหม

ไท ลอ หรอ ไต ลอ เปน ชาว ไท กลม หนง ม ถนฐาน เดม อย ใน แถบสบ สอง ปน นา ของจน ม เอกลกษณ ท โดดเดน คอ การ ใชภาษา ไท ลอ และ ยง ม วฒนธรรม อน เปน เอก ลกษณ อนๆ เชน การ แตง กาย ศลปะ และ ประเพณ ตางๆ

ชาว ไท ลอ บาง สวน ได อพยพ หรอ ถก กวาดตอน ออก จาก เมอง แถน เชยง ตง เชยงแสน และ ลานชาง เพราะ สงคราม ใน ชวง 100-200 ป ท ผาน มา ลง มา ตง ถนฐาน ใหม ในพนท ตอน ลาง เชน พมา ลาว และ ไทย ใน สมย รชกาล ท 1 เจา ผ ครอง นคร นาน 2 องค ยก กองทพ ขน ไป กวาดตอน ชาว ไท ลอ จาก สบ สอง ปน นา มายง เมอง นาน และ เมอง บาง สวน ใน ประเทศ ลาว ตอ มา ใน สมย รชกาล

96 àªÔ§´ÍÂ

ท 5 เจา ส ร ยะ พงษ เจา ผ ครอง นคร นาน กได ยก กองทพ ขน ไป กวาดตอน ชาว ไท ลอ จาก สบ สอง ปน นา มายง เมอง นาน อก ครง

ปจจบน เชอ สาย ชาว ไท ลอ กระจาย กน อย ทาง แถบ ภาค เหนอ เชยงราย เชยงใหม นาน จะ ม มาก ทสด รองลงมาคอ ท พะเยา ลำปาง และ บาง สวน อย ท ลำพน

ไทย อง หรอ ชาว เมอง ยอง ใช เรยก กลม คน ท ตง บาน เรอน อย บรเวณเมอง ยอง และ กระจาย อย ใน ดาน ตะวน ออก ของ รฐ ฉาน ประเทศ พมา เขตสบ สอง ปน นา ในมณฑล ยน นาน ของ สาธารณรฐ ประชาชน จน ภาย หลง ได อพยพ เขา มา ตง บาน เรอน ใน จงหวด ลำพน เชยงใหม เชยงราย และ นาน ใน สมย รชกาล ท 1 ภาย ใต กศโลบาย ‘เกบ ผก ใส ซา เกบ ขา ใส เมอง’ ของ พระเจา กา ว ละ กษตรย เชยงใหม เพอ รอฟน อาณาจกร ลาน นา ภาย หลง การ ยดครอง ของ พมา สน สด ลง

จาก ตำนาน ชาว เมอง ยอง นน ได อพยพ มา จาก เมอง เชยง รง และ เมอ งอนๆ ในสบ สอง ปน นา และ ได อพยพ เขา มา ตง ถนฐาน ครง ใหญ ใน เมอง ลำพน และ เชยงใหม ใน ป พ.ศ. 2348 เจา เมอง ยอง พรอม ดวย ครอบครว และ บร รดา ญาตๆ ขนนาง พระ สงฆ และ ไพรพล จาก เมอง ยอง จำนวน กวา 20,000 คน เขา มา แผว ถาง เมอง ลำพน ท ราง อย ตง บาน เรอน ตาม ลม นำ แมทา ตามแนวแมนำกวง ผคน ทวไป ใน แถบ นน จง เรยก คน ทมา จากเมอง ยอง วา นน ก ค

96696 àª§´ÍÂ


ชาว ไทย อง ใน สมย นน ผคน ตาง เมอง ทมา อย รวม กน จะ เรยก

ขาน คน ทมา จาก อก เมอง หนง ตาม นาม ของคน เมอง เดม เชน คน เมอง เชยงใหม คน เมอง ลำปาง คน เมอง แพร คน เมอง นาน คน เมอง เชยง ตง เปนตน แต คน เมอง ยอง นน ตอ มา คำ วา เมอง ได หาย ไป คง เหลอ คำ วา คน ยอง ดง นน ยอง จง มใช เปน เผา พนธ และ เมอ วเคราะห จาก พฒนาการ ประวตศาสตร ของ เมอง ยอง แลว ชาว ไทย ยอง ก คอ ชาว ไทลอ นนเอง

2. พนธ ขาว กข 6 พนธ สนปาตองและ พนธ ขาว ขาว ดอก มะล 105

พนธ กข 6 เปน พนธ ขาว เหนยว ม ลกษณะ ไว ตอ ชวง แสง ปลก มาก ทาง ภาค เหนอ และ ภาค ตะวน ออก เฉยง เหนอ ของ ประเทศ ใน พนท นา นำ ฝน

พนธ กข 6 เกด จาก การ เปลยนแปลง ทาง พนธกรรม ใน พนธ ขาว ขาว ดอก มะล 105 โดย การนำ เอา เมลด พนธ ขาว ขาว ดอก มะล 105 ไป อาบ รง ส แกมมา 20 กโลกรม แลว นำ เมลด พนธ ขาว มา ปลก คด เลอก ลกษณะ ตางๆ ท สถาน ทดลอง ขาว บางเขน และ สถาน ทดลอง ขาว พมาย คด เลอก ได สาย พนธ ขาว เหนยว หลาย สาย พนธ สาย พนธ ขาว KDML105’65G2U-68-254 เปน สาย พนธ ขาว เหนยว ท ให ผลผลต สง ซง คณะ กรรมการ พจารณา พนธ ขาว ได ม มต ารมก

979¹Ôμ Ôμ³ ¹μ¡Ç¹¡ØÅ 97

98 àªÔ§´ÍÂ

ให ออก ใช ขยาย พนธ ได เมอ วนท 5 พฤษภาคม 2520 ให ชอ วา กข 6

พนธ กข 6 เปน ขาว ตน สง ประมาณ 150 เซนตเมตร ทรง กอ ตง แตก กอ ด ลำตน แขง แรง ปาน กลาง เมลด ขาวกลอง รป ราง เรยว เมลด ม ระยะ ฟกตว ประมาณ 5 สปดาห ได ผลผลต เฉลย ประมาณ 670 กโลกรม ตอ ไร นำหนก ขาว เปลอก 1,000 เมลด ประมาณ 27.0 กรม

ขอด ของ พนธ น กลาว คอ ให ผลผลต ท คอน ขาง ม เสถยรภาพ ใน สภาพ แวดลอม ตางๆ ทน แลง ตานทาน ตอ โรค ใบ จด ส นำตาล และ โรค ไหม ขาว สก นง ม ลกษณะ นม และ ม กลน หอม

ขอ จำกด ไม ตานทาน ตอ โรค ขอบ ใบ แหง เพลย กระโดด ส นำตาล และ แมลง บว

พนธ สนปาตอง

เปน พนธ ขาว เหนยว พนธ พน เมอง ท ไว ตอ แสง ปลก กน มาก แถบ ภาค เหนอ ตอน บน และ ภาค ตะวน ออก เฉยง เหนอ ใน พนท นา ลม ลกษณะ ของ ตน จะ สง ประมาณ 150 เซนตเมตร ม รวง ยาว ปาน กลาง เมลด ขาว เปลอก ม ส นำตาล ให ผลผลต สง ม ความ ตานทาน โรค ใบจด ส นำตาล ทน ตอ สภาพ ดน เคม ม เมลด เรยว ยาว ขาว นง สก จะ ม ความ ออน นม

989898 àª§´ÍÂ


พนธ ขาว ขาว ดอก มะล 105

เปน พนธ ขาว เจา ไว ตอ แสง ปลก ได ทว ทก ภาค ของ ประเทศไทย ใน พนท นา นำ ฝน ท ม ระดบ นำ ไม เกน 80 เซนตเมตร ใน ฤด นาป ลกษณะ ของ ตน จะ สง ประมาณ 140 เซนตเมตร กอ ตง ตน ขาว ออน ลม งาย รวง ขาว คอนขาง ยาว แนน คอ รวง ยาว ระแง ถ กาน รวง ออน เปน ขาว เจา ท ม คณภาพ เมลด ด มาก เมลด ขาวสาร ใส แขง แรง ทน ตอ สภาพ ดน เปรยว และ ดน เคม ม ความ ทน แลงได ด พอสมควร ปลก ใน พนท ดอน สภาพ ขาว ไร ได

ขาว ขาว ดอก มะล น ม รายงาน การ พบ ครง แรก เมอ ป 2488 ใน นา ของ เกษตรกร ชอ จรญ ตน ท วฒ ตำบล แหลม ประด อำเภอ พนสนคม จงหวด ชลบร ตอ มา ได แบง เมลด ไป ปลก ท ทา ทองหลาง อำเภอ บางคลา จงหวด ฉะเชงเทรา จน กระทง ใน ชวง ระหวาง ป 2493-2510 กรม การ ขาว ได ม โครงการ รวบรวม พนธ ขาว พน เมอง ซง ใน ขณะ นน ได รวบรวม รวง ขาว พนธ ขาว ดอก มะล จาก อำเภอ บางคลา นำ ไป คด เลอก และ ปลก เพอ เปรยบ เทยบ พนธ ปรากฏ วา ขาว พนธ ขาว ดอก มะล 4-2-105 (ตวเลข 4 หมาย ถง ทอง ถน ท เกบ รวบรวม คอ อำเภอ บางคลา 2 หมาย ถง หมายเลข ประจำ พนธ คอ พนธ ขาว พนธ ท 2 และ 105 หมาย ถง รวง ท 105) ให ผลผลต สง เมลด ขาว นม ม กลน หอม สามารถ ปรบ ตว ใน สภาพ พนท ตางๆ ไดด คณะกรรมการ พจารณา พนธ ขาว ได ม มต ให เปน พนธ สง เสรม ขยาย พนธ ได ชอ พนธ ม ขนธ

9999¹Ôμ Ôμ³ ¹μ¡Ç¹¡ØÅ 99

100 àªÔ§´ÍÂ

ขาว ขาว ดอก มะล 105 เมอ วน ท 25 พฤษภาคม 2502ลกษณะ โดด เดน อยาง หนง ของ พนธ ขาว น ก คอ เมอ

หง สก จะ ม กลน หอม มาก เมลด ขาว จะ ออน นม จง เรยก เพยน ตดปาก คน สวน มากวา ขาว หอม ดอก มะล เหลอ เพยง ขาว หอม มะล ก ม

3. ขาว นาป ขาว นาปรง ขาว ไว แสง และ ขาว ไม ไว แสงคำ วา ‘ขาว นาป’ หรอ ขาว ไว ตอ แสง เปน พนธ ขาว ท ปลก ได เฉพาะ ใน ฤด ฝน ออกดอก ตรง ตาม ฤดกาล เพราะ ตองการ ชวง แสง จำเพาะ เพอ การ ออกดอก (ไว ตอ ชวง แสง) ไม วา จะ ปลก ขาว พนธ นน เมอ ใด จะ ออกดอก ใน ชวง เดอน ตลาคม เทานน

สวน คำ วา ‘ขาว นาปรง’ หรอ พนธ ขาว ไม ไว ตอ ชวง แสง เปน พนธ ขาว ท มอาย การ เกบ เกยว คอน ขาง แนนอน เมอ มอาย ครบ ถง ระยะ เวลา ออกดอก จะ ออกดอก โดย ไม ตอง อาศย ชวง แสง เปน ตว กำหนด จง ปลก ขาว ชนด น ได ตลอด ทง ป แต เกษตรกร มก จะ เรยก วา ขาว นาปรง แมวา จะ ปลก ได ตลอด ป ทง ใน ฤด นาป ท อาศย นำ ฝน และ ใน ชวง ฤด แลง ท ตอง ใช นำ ชลประทาน

4. รางวล พระ ปกเกลาเปน รางวล ของ สถาบน พระ ปกเกลา ซง เปน หนวยงาน อสระ ของ รฐ ภาย ใต กำกบ ของ รฐสภา มหนา ท สง เสรมต กำ อง

100100 àª§´ÍÂ


และ พฒนา ความ ร ดาน การ ปกครอง ใน ระบอบ ประชาธปไตย สถาบน จด ให ม การ มอบ รางวล พระปกเกลา และ ใบ ประกาศ เกยรตคณ สถาบน พระปกเกลา แก องคกร ปกครอง สวน ทอง ถน ท ม ความ เปน เลศ ดาน ความ โปรงใส และ สง เสรม การ ม สวน รวมของประชาชน เพอ เปนการสงเสรม หลก ธร รมาภ บาลในการปกครองทองถน

รางวล พระ ปกเกลา มอบแก องคกร ปกครอง สวน ทองถน ใน ดาน ตางๆ ท กลาว มา แบง การ มอบ รางวล ออก เปน 2 ระดบ คอ

- โล รางวล พระ ปกเกลา พรอม ใบ ประกาศ เกยรตคณมอบ ให องคกร ปกครอง สวน ทอง ถน ท ผาน การ พจารณา ตดสน ของ คณะ กร รม การฯ แลว วา ม ความ เปน เลศ ใน ดาน นนๆ

- ใบ ประกาศ เกยรตคณ มอบ ให แก องคกร ปกครอง สวน ทอง ถน ท ผาน การ พจารณา ตดสน ของ คณะ กร รม การฯ แลว วา ผาน เกณฑ มาตรฐาน ท กำหนด ไว ใน ดาน นนๆ

รางวล พระ ปกเกลา แบง เปน 3 ประเภท คอ ประเภท ท 1 ดาน ความ โปรงใส และ สง เสรม การ ม สวน รวม ของ ประชาชน ประเภท ท 2 ดาน การ เสรม สราง สนตสข และ ความ สมานฉนท ประเภท ท 3 ดาน การ เสรม สราง เครอ ขาย รฐ เอกชน และ ประชา สงคมงคมปร

010¹μ¹Ôμ Ôμ³ ¹μ¡Ç¹¡Å 101

102 àªÔ§´ÍÂ

5. มาตรฐาน ความ ปลอดภย ของ ผก และ อาหาร สงเกตได วา ใน ทอง ตลาด หรอ ตาม หาง สรรพ สนคา จะ ม ตรา สญลกษณ แสดง มาตรฐาน ความ ปลอดภย ของ ผก มากมาย เตม ไป หมด ตงแต ผก ปลอดภย จาก สาร พษ ผก อนามย ผก ไร สาร พษ ผก ไฮ โดร โป รนกส แมแต มาตรฐาน ผก อนทรย ปะ ไว ขาง ถง หรอ บน พช ผก

ผ บรโภค อยาง เราๆ อาจ จะ สบสน เลย ไป ถง เหมา รวม กน ไป หมด วา เปน แค ชอ เทานน ทแท ก คอ ผก ท ปลก โดย ไม ใช สาร พษ แต ความ จรง แลว ไมใช เชน นน!

มาตรฐาน ผก อน ทรย จรงๆ นน 1.หาม GMO 2.หาม ใช ปย เคม 3.หาม ใช สาร เคม กำจด วชพช 4.หาม ใช สาร เคม กำจด แมลง 5.หาม ใช ฮอรโมน สงเคราะห 6.ตอง ม ความ ปลอดภย ตอ ผ บรโภค 7.ไม เปน พษ ตอ สง แวดลอม และ 8.ม ความ หลาก หลาย ทาง ชวภาพ บรเวณ แปลง ปลก

ตาง จาก พช ผก ปลอด ภย อนๆ ท ใช ปย เคม ใช ยา ฆา แมลง ใช ยา กำจด วชพช กได ไม จำเปน ตอง ระบ สาย พนธ ไม จำเปน ตอง ระบ เรอง ความ หลาก หลาย หรอ การ เปน พษ ตอ สง แวดลอม ซง ใน ความ เปน จรง แลว พช ผก ตางๆ จะ ได มาตรฐาน เกษตร อนทรย นน ยาก มาก แหลง ท ได ตรา ปลอด ภย อนๆ ท ไมใช พช ผก ปลอดภย ใช ยา ฆา แมลง ใช ยา กำจด วชพช ใช ปย เคม ฯลฯ อย ตลอด เพยง แต เมอ ตรวจ หา คา สาร พษ แลว ไม เกน กำหนด หาม ตาม คา มาตรฐาน หน

1010 Â102 àª§´Í


อนตราย กได มาตรฐาน พช ผก ปลอดภย แลว ซง สวน ใหญ ใน ประเทศไทย เรา จะ เปน เชน น

6. ตว อกษร ลาน นาม คำ เรยก ทางการ วา ‘อกษร ธรรม ลาน นา’ หรอ ตว เมอง (ตว เมอง) เปน อกษร ท สำคญ และ แพร หลาย ใน ลาน นา การ กำเนด อกษร ธรรม ลาน นา ก คลาย กบ การ กำเนด อกษร ทง หลาย คอ ปรบปรง จาก อกษร ท ม อย เปน ระบบ มา แลว ใน กรณ อกษร ธรรม ลาน นา คอ ปรบปรงจากอกษร มอญ หลก ฐาน เกยว กบ การ กำเนด อกษร ธรรม ลาน นา ไม ปราก ฎ

หลก ฐาน อกษร ธรรม ลาน นา เกา ทสด เทา ท พบ ในปจจบน คอ จารก ลาน ทอง พบ ท สโขทย

จารก ได ระบ ศกราช ไว ตรง กบ พ.ศ.1919 อยางไร กตาม ยง ไม พบ หลก ฐาน วา อกษร ธรรม ลาน นา เกด ขน ใน สมย ใด ม ผ สนนษฐาน วา มา จาก ความ จำเปน ทาง ศาสนา เพอ เขยน พระ ธร รม คำ ภร ให เปน สอ แก คนใน วง กวาง อกษร ธรรม ลาน นา จง เรม ตน จาก การ ใช เขยน ภาษา บาล เปน หลก

อกษร ธรรม ลาน นา หรอ ตว เมอง มก ใช จาร บน คมภร ใบ ลาน พบ สา เอกสาร โบราณ โดย เฉพาะ เรองราว ตางๆ เกยว กบ ศาสนา เชน ตำรา ภาษา บาล ชาดก เรอง ราว การ กลปนา สงของ แก วด นอกจาก นน น

0303¹Ôμ Ôμ³ ¹μ¡Ç¹¡ØÅ 103

104 àªÔ§´ÍÂ

ยง ใช บนทก เอกสาร ตางๆ อน เกยว เนอง ใน พทธ ศาสนา ตำรา โหราศาสตร ตำรา แพทย บท กว นพนธ และ คาวซอ (คำประพนธรอยกรองของภาคเหนอ)

การ ใช อกษร ธรรม ลาน นา มก จะ ขาด ชวง หรอ ชะงก ไป บาง ตาม ความ ผนผวน ของ เหตการณ บาน เมอง แต ก ยง สามารถ สบทอด กน ตลอด มา ได เปน อยาง ด จน กระทง ใน ป พ.ศ. 2483 เมอ ม การ ประกาศ ใช รฐ นยม ฉบบ ท 3 วา ดวย ภาษา และ หนงสอ กบ หนาท พลเมอง หาม การเรยนการสอน อกษร ทอง ถน การ ใช อกษร ธรรม ลาน นา จง หยด ชะงก ไป เปน เวลา นาน ประกอบ กบ ความ แพร หลาย ใน การ ใช อกษร ไทย ปจจบน ของ สอมวลชน ทก แขนง การ ใช อกษร ธรรม ลาน นา จง เสอม ลง ตาม ลำดบ

ปจจบน ได ม ความ พยายาม ท จะ ฟนฟ อกษร ธรรม ลาน นา ขน อก โดย ได จด ให ม การ เรยน การ สอน อกษร ธรรม ลาน นา ตาม วด ใน ภาค เหนอ และ สถาบน การ ศกษา ตางๆ ทง มหาวทยาลย และ โรงเรยน มธยม

7. ภาษา ไทย ถน เหนอ หรอ คำ เมอง หรอ ชอ อยาง เปน ทางการ วา ‘ภาษา ถน พายพ’ เปน ภาษาถน ท ใช ใน ภาค เหนอ ตอน บน หรอ ภาษา ใน อาณาจกร ลาน นา เดม มก จะ พด กน มาก ใน เชยงใหม เชยงราย อตรดตถ แพร นาน แมฮองสอน ลำพน ลำปาง พะเยา และ ยง ม การ พด และ การ ผสม ภาษา กน ใน บาง พนท พด าร

100104 àª§´ÍÂ


ของ จงหวด ตาก สโขทย และเพชรบรณ อก ดวย คำ เมอง ยง สามารถ แบง ออก เปน สำเนยง ลาน นา

ตะวน ตก (ใน จงหวด เชยงใหม ลำพน แมฮองสอน) และ สำเนยง ลาน นา ตะวน ออก (ใน จงหวด เชยงราย พะเยา ลำปาง อตรดตถ แพร นาน) ซง จะ ม ความ แตก ตาง กน บาง คอ สำเนยง ลาน นา ตะวน ออก สวน ใหญ จะ ไม พบ สระ เออะ เออ แต จะ ใช สระ เอ ยะ เอย แทน (ม เสยง เออะ และ เออ เพยง แต คน ตาง ถน ฟง ไม ออก เอง เนองจาก เสยง ท ออก มา จะ เปน เสยง นาสก ใกล เคยง กบ เอ ยะ เอย) สวน ยง สก ใ

050¹Ôμ Ôμ³ ¹μ¡Ç¹¡ØÅ 105

ตวอยางอกษรธรรมลานนา เทยบกบอกษรไทย

106 àªÔ§´ÍÂ100106 àª§´ÍÂ

คนใน จงหวด ลำพน มก จะ พด สำเนยงเมอง ยอง เพราะ ชาวลำพน จำนวน มาก สบ เชอ สาย จาก ชาว ยอง ใน รฐ ฉาน จง ม สำเนยง ท เปน เอกลกษณ

คำ เมอง มไวยากรณ เหมอน กบภาษา ไทย กลาง แต ใช คำ ศพท ไม เหมอน กน แต เดม ใช ค กบอกษร ธรรม ลาน นา

8. การ จารคอ การ เขยน หนงสอ ลง บน วสด ท ทำ จาก พช ท นยม กน มาก ใน สมย โบราณ นน ไดแก การ จารก ลง ใบ ลาน (Corypha umbraculifera) หรอ ใบตาล (Borassus fl abellifer) เรยก วา ‘คมภร ใบ ลาน’ การ เขยน ตว อกษร ลง บน ใบ ลาน ท เรยก วา ‘การ จาร’ น ใช การ ฝง เขมา ส ดำ ลง ไป ใน รอง ท ขด ไว บน ใบ ลาน แลว ขด ตกแตง ใบ ลาน ให สะอาด จะ ได ตวอกษร สดำ ฝง อย ใน เนอ ของ ใบ ลาน การ ทำ คมภร ใบ ลาน ใน สมย นน ใช เขา หอ หรอ ผก หอ คมภร ตกแตง ปก หนา หลง เชน เดยว กบ สมด ใน ปจจบน

9. หมอ เมอง คอแพทยแผนไทยทรกษาโรคภยไขเจบ ดวยภมปญญาพนบานทสบทอดกนมา

หมอ เมอง ม หลาย ประเภท เชน หมอ ยา ซง เกง ใน ทางการ แปรรป สมนไพร หมอ นวด แผน โบราณ ยำ ขาง ขวาก ซย จบ เสน หมอ เปาห เปา ตา หมอ สะเดาะ เคราะห

107μ Ô³ ¹Ôμ Ô¡ÇÔ¹¡ØÅ 070¹Ôμ Ôμ³ ¹μ¡Ç¹¡ØÅ 107

เขยน เทยน และ อนๆ อก มาก ศาสตร หมอ เมอง ก ม พนฐาน เดยวกน กบ แพทย แผน ไทย ของ ทาง ภาค กลาง เพยง แต การ รวบรวม หรอ การ จด ประเภท อาจ จะ ไม เปน ทางการ มาก นก

ม การ รวม ตว ของ ‘เครอ ขาย หมอ เมอง เชยงใหม’ เนองจาก หมอ เมอง เปน องค ความ ร และภมปญญา โดย เฉพาะ อยาง ยง ภมปญญาลาน นา ซง เปน มรดก ท สบทอด กน มา จาก บรรพบรษ หลาย ชว อาย คน เรยก วา ‘มรดก แหง การ รกษา’ วธ การ รกษา ของ หมอ เมอง ไม ได ใช ยา เปน หลก ถง แม จะ ใชสมนไพร ตาม ธรรมชาต มา เปน ยา แต หมอ เมอง ยง ใช ความ เชอ จตใจ และ พลง ชมชน หรอ สงคม ของ ผ ปวย ดวย เรยก ได วา เปน องค ความ ร แบบ องค รวม โดย ม เปา หมาย คอ สนตสข ของ บคคล และ สงคม

หมอ เมอง ยง เปน ตำแหนง ทาง สงคม ท ชมชน มอบ ให แก บคคล ท สงคม ยกยอง ใน ฐานะ เปน ผ สรางสรรค และ เยยวยา รกษา ปญหา โดย เฉพาะ อยาง ยง เรอง โรค ภย ไข เจบ รวม ไป ถง คน ท ทำน บำรง ความ เปน เอกภาพ ของ ชมชน สราง ความ รก ใคร กลม เกลยว ของ คนใน สงคม หมอเมอง ไมใช คน ขาย ยา ไมใช พอคา สมนไพร ไมใช วชาชพ ท แลก มา ดวย ความ ร ภมปญญา แต เปน จด ศนย รวม จตใจ ของ ชมชน ดวย

108 àªÔ§´ÍÂ

10. ลก ประคบ สมนไพร

คอ การนำ สมน ไพร หลายๆ อยาง มา หอ รวม กน สวน ใหญ เปน สมนไพร ท ม นำมน หอม ระเหย วธ ใช ก นำ ลก ประคบ นง ให รอน แลว ใช ประคบ บรเวณ ท ปวด หรอ เคลด ขดยอก ชวย กระตน ระบบ ไหล เวยน โลหต ประโยชน หลก ของ ลกประคบ คอ ชวย รกษา อาการ เคลด ขดยอก และ ลด อาการ ปวด

ม คน เขาใจ ผด คด วา ใช ครง เดยว แลว ทง ใน เมอ เปนการ นำ ยา สมนไพร มา หอ รวม กน แลว นง ให รอน เมอ เยน แลว ก สามารถ นำ ไป นง ใหม แลว นำ มา ประ คบ ซำๆ จนกวา จะ พอใจ หรอ แนใจ วา หมด ฤทธ ยา แตละ ครง นน จะ กน เวลา 15 นาท จนถง หนง ชวโมง หรอ จน ลก ประคบ หาย รอน กได

11. กน แขก แตงงานเมอ ได ตรวจ สอบ วถ ของ หนม สาว กบ ตำรา พรหม ชาต เพอ ความ มนใจ แลว และ เลย ไป ถง ขน ผดผ เสยผ กน เปน ท เรยบรอย แลว ทง สอง ฝาย คอ ฝาย ชาย และ ฝาย หญง ก จะ ตอง ตกลง กน วา จะ ม การ กน แขก แตงงาน หรอ การ เอา ผว เอา เมย เมอ ใด ทง สอง ฝาย ก จะ ไป หา ผ เฒา ผ แก ชวย ด เดอน ด วน ท เปน มงคล ให โดย มาก การ หา เดอน ท ด จะ เปน เดอน ค เชน เดอน 6 เดอน 8 เดอน 12 เปนตน8

1010 Â108 àª§´Í


เมอ ร กำหนด กน แขก แตงงาน แลว ฝาย ชาย จะ พยายาม เกบ เงน ทอง ไว ฝาย หญง ก จะ เลยง หม เลยง ไก เตรยม จดหา ทนอน หมอน มง เมอ ถง วน กำหนด มา ถง ทง สอง ฝาย ก จะ บอก ให ญาต และ เพอน สนท เทานน ไป รวม ใน งาน มงคล ทงน จำนวน คน ท ไป รวม ใน วน เกด แขก แตงงาน จะ ม ไม มาก นก คอ อาจ ม จำนวน ใน ราว 20-30 คน เทานน

ผใหญ ฝาย หญง จะ ทำ พธ ‘ขอ เขย’ คอ นำ ดอกไม ธป เทยน และ ของ ท เปน มงคล ไป ขอ เอา เจา บาว จาก พอ แม เจาบาว โดย กลาว คำ มงคล วา “มา วน น ก เพอ จะ มา ขอ เอา แกว งาม แสง ด ไป ไว เปน มงคละ ท บาน พน”

ทาง ผใหญ ฝาย ชาย จะ ม พาน ขาว ตอก ดอกไม และ ขนหมาก เปน เครอง ตอนรบ ท ฝาย หญง ตอง ไป ขอ เจาบาว น เพราะ วา ธรรมเนยมทางภาค เหนอ ฝาย ชาย ตอง ไป อย ท บาน ฝายหญง เพอ จะ ได ไป ชวย แบง เบา ภาระ ใน การ งาน ตางๆ เชน การ ทำ นา เปนตน ดง นน ก ตอง ไป ขอ เอา จง ถก ตาม ประเพณ เพราะ หลง จาก แตงงาน อย กน กน แลว ชาย ก จะ ตอง เปน ผรบ ใช พอ แม ฝาย หญง สมย โบราณ จง พด กน วา ม ลกสาว ได เปรยบ เพราะ ตอ ไป จะ ได ลก อาย หลาน ชาย มา ชวย งาน (ลกชาย ใน ท น หมาย ถง ลกเขย) ลกเขย จะ ตอง ชวย งาน ของ พอตา แมยาย อยาง นอย เปน เวลา 3 ป จง จะ แยก ตว ลง ปก ซง ตง กน คอ แยก ไป ตง เรอน อย ตาง หากอ แ

0909¹Ôμ Ôμ³ ¹μ¡Ç¹¡ØÅ 109

110 àªÔ§´ÍÂ

ฝาย หญง จะ ฆา หม ฆา ไก เพอ เปน เครอง เซน ไหว เลยง ผ บาน ผ เรอน เปนการ บอก ให ผ ได ร วา ตอ ไป จะ ม คน มา อย รวม ใน เรอน อก คน หนง ขอ ให ผ รบ เอา เขา เปน ลก เปน หลาน อยา ให เขา ม อนตราย ดวย ประการ ทง ปวง เมอ เสรจ จาก พธ เซน ไหว แลว ฝาย ชาย อาจ จะ ม ของ รางวล โดย มาก จะ เปน สรอย คอ หรอ แหวน ก จะ มอบ ให หญง ใน ตอน น จาก นน จง ม การ ผก ขอ มอ ค บาว สาว โดย จะ ขอ คน แก ท มอาย มาก เรยก กน วา คน ท มอาย ยน และ ท ชอ เปน มงคล เชน แกว คำ ยน เปนตน เปน ผ ผก ขอ มอ แลว จะ เชญ ผใหญ ท เปน ชาย และ ชอ เปน มงคล อก เชน กน เปน ผ จง เอา เจา บาว และ เจา สาว เขา ส หอง ใน เรอน ซง กน ไว เตรยม ไว สำหรบ ทง ค หลง จาก นน จง นำ เอา หม เอา ไก ท เลยง เซน ไหว ผ เรอน (บาง แหง จะ จด เตรยม ไว อก ชด หนง) เลยง แก ญาต ท ไป รวม งาน

สมย โบราณ การ กน แขก แตงงาน ไม ได ทำ กน ทก ค เสมอ ไป คง กระทำ แต ท ฝาย บาว ฝาย สาว เปน คน มหนา ม ตา สวน ทวไป นน เมอ ผดผ แลว ก จดการ เสย ผ ไหว ผ จน เปน ท ตกลง กน แลว ฝาย ชาย จะ ไป หา ครบาอาจารย ชวย ด ฤกษ วน ท จะ ไป อย กบ เมย ท เรยก วา เอา ผว เอา เมย เมอ ได วน ท ดแลว ชาย ม เสอผา หนง หอ หรอ ม หบ ใส เสอผา หนง หบ สะพาย ดาบ หรอ เหนบ มด ท เอว เลม หนง พรอม พอแม และ พ นอง ท ใกล ชด สอง สาม คน พา เอา ชาย หนม ไป ส เรอน หญง ถา บาน ชาย และ หญง ไม หาง กน มาก เวลา ท หญ

1111 Â110 àª§´Í


ไป สง จะ เปน เวลา หลง อาหาร มอ เยน ถา บาน หาง กน คนละ อำเภอ หรอ ตำบล ท หาง ไกล ก จะ สง ใน เวลา บาย ไม ถง กบ คำ ม เพอน หนง คน หรอ สอง คน ชวย หว ใส เสอผา ของใช ท จำเปน ไป อย กบ เมย

การ ไป สง ชาย ไป ส เรอน หญง นอกจาก การ หา ฤกษ หา วน หา ยาม แลว ยง ตอง ด ทศ ท เปน มงคล วา จะ เขา ใน เขต บาน หญง จะ เขา ทาง ทศ ใด ถา วน นน ได ทศ ท ไม ตรง กบ ประต บาน ก ม การ ตด รว เขาไป ทาง ทศ นน เมอ ขน ส เรอน หญง แลว พอ แม ชาย จะ กลาว ฝากฝง ลกชาย ไว กบ พอ แม ฝายหญง และ กลาว โอวาท สง สอน พอ สมควร แก เวลา จง ลากลบ

12. นำ ดม สมนไพรหาก จะ สบ สาว ถง ความ เปน มา ของ เครอง ดม สมนไพร ก ม มา ตงแต ครง สมย พทธกาล ม นำ ชนด หนง เรยก วา ‘อช บาล’ หรอ นำ ปานะ ซง พระ สงฆ ฉน นำ ชนด น ได ตลอด ทงวน แทน การ ขบเคยว อาหาร หลง มอ เพล ตาม พทธ บญญต นำ ปานะ น ใช สมนไพร หรอ พช ผล ชนด ท ม ความ เผด รอน เชน ขง ขา กระ ทอ ตะไคร เปนตน ตม ใน นำ รอน และ ผสม นำตาล ทราย แดง ให พอ ม รส ปะ แล มๆ ซง ตอ มา นยม ดม กน แพร หลาย มา ถง ฆราวาส ดวย

มนษย เรา รจก ใช สมนไพร ใน ดาน การ บำบด รกษา โรคนบ แต ยค กอน ประวตศาสตร หลม ฝง ศพ มนษย วต

1111¹Ôμ Ôμ³ ¹μ¡Ç¹¡ØÅ 111

112 àªÔ§´ÍÂ

น แอนเด อรทล ท ขด คน พบ ใน ประเทศ อรก พบ วา ม การ ใช สมนไพร ชาว มายา ใน เมกซโกใช ตน ตะบอง เพชร (Peyate) เปน ยา ฆา เชอ และ รกษา บาดแผล ซงผลการวจยทางวทยาศาสตรระบวา ตะบองเพชรมฤทธกลอมประสาท

ชาว ส เม เรยน ได ใช สมนไพร เชน ฝน ชะเอม ไทม และ มสตารด ตอ มา ชาว บา บ โล เนยน ใช สมนไพร เพม เตม จาก ชาว ส เม เรยน ไดแก ใบ มะขาม แขก หญาฝรน ลก ผกช อบเชย และ กระเทยม ใน ยค อยปต โบราณ ‘อม โฮ เทป’ (Imhotep) แพทย ผ มชอ เสยง ซง ตอ มา ได รบ การ ยกยอง ให เปน นก ว ทยา ศาสต ร คน แรก ของ โลก เขยน ตำรา สมนไพร ท เกา แก คอ Papytus Ebers (เขยน เมอ 1,600 ป กอนครสตศกราช คน พบ โดย นก อยปต วทยา ชาวเยอรมน ชอ Georg Ebers) ใน ตำรา น ได กลาว ถง สตร ยา สมนไพร มากกวา 800 ตว และ สมนไพร มากกวา 700 ชนด เชน วาน หาง จระเข เวอร มวด (warmwood) เปป เปอร มนต เฮน เบน (henbane) เปนตน

นอกจาก น ยง พบ วา ชาต ตางๆ ใน แถบ ยโรป และ แอฟรกา หลง จาก สมนไพร ได เจรญ รงเรอง ใน อยปต แลว กได ม การ สบทอด กน มา เชน กรก โรมน อาหรบ อรก เยอรมน โปรตเกส และ ประเทศ ทาง แถบ แส กน ดเนเวย สวน ใน แถบ เอเซย ตาม บนทก ประวตศาสตร พบ วา ม การ ใช สมนไพร ท อนเดย จน และ บรเวณ เอเซย ตะวน ออก เฉยง ใต

1111 Â112 àª§´Í


13. ไม ขด และ ไม เฮย ะการ ขด ไมไผ เปน วฒนธรรม ของ ไทย เขน ใน ลาน นา สมย กอน ขด เปน วสด ใช ใน ชวต ประจำ วน อาท ขนโตก ถาดรอง หรอ ทำ เพดาน ทำ หลงคา แทน กระเบอง ปจจบน ม การ ออกแบบ ไป ตาม สมย นยม และ สง ขาย ตาง ประเทศ เชน ขด ทำ เปน แจกน เปน โคม ไฟ กระเชา ผล ไม

คน เหนอ มก จะ เรยก ไผ เฮย ะ วา ไม เฮย ะ ไผ เฮย ะ เปน ไผ ขนาด กลาง ลำ เรยว ปลาย ตรง สง ประมาณ 6-12 เมตร ม เสน ผา ศนยกลาง ประมาณ 5-10 เซนตเมตร ปลอง ยาว ประมาณ 50-70 เซนตเมตร เนอ ลำ บาง ขอเรยบ เหน ได ชดเจน ม กง เลก นอย กาบ หม ลำ ขาง นอก ม ขน ส ทอง ปกคลม หนา แนน ครบ ของ กาบ แคบ โคน หยก เปน ใบ โพธ กวาง ปลาย เรยว แหลม พบ มาก ใน ปาดง ดบ หรอ ปา เบญจพรรณ ผสม ปา สก โดย ขน อย ตาม รม หวย หนอ ออน รบ ประทาน ได ขยาย พนธ โดย เมลด ปก และ ชำ

1313¹Ôμ Ôμ³ ¹μ¡Ç¹¡ØÅ 113

114 àªÔ§´ÍÂ

ÀÒ¾ àÅ‹Ò àÃ×èÍ§


หนองบว พระเจา หลวง

เปน หนอง นำ ธรรมชาต ม เนอท 102 ไร อย หม 12 หนาท ทำการ เทศบาล เปน ท รองรบ นำ ฝน และ นำ จาก แหลง นำ แม ดอก แดง ซง ไหล ผาน ลำ เหมอง เขา ส หนอง นำ แดง สหนองบว ดาน เหนอ และ ดาน ใต แต เดม นน หนองบว ม พนท กวาง ขวาง กวา ปจจบน มาก ชาว บาน สามารถ ใช นำ ใน หนองบว ไป ทำ นา และ เปน ท อย ของ นก เปด นำ จำนวน หลาย พน ตว

เมอ วน ท 20 มกราคม 2505 พระบาท สมเดจ พระเจาอยหว และ สมเดจ พระนาง เจา พระบรม ราชนนาถ ได เสดจ พระราชดำเนน พรอม ดวยพระเจา กรง เดนมารก และ พระ ราชน อน ดรก เพอ ประทบ สำราญ พระ ราช ฤทย

116 àªÔ§´ÍÂ

1. มาตรฐาน เกษตร อนทรย ภาค เหนอ

2 . สำนกงาน มาตรฐาน เกษตร อนทรย

3. มาตรฐาน อาหาร ปลอดภย โดย กรม สง เสรม การเกษตร กระทรวง เกษตร และ สหกรณ

4. มาตรฐาน เกษตร อนทรย ของ กระทรวง เกษตร สหรฐ

5. มาตรฐาน เกษตร อนทรย ของ สหภาพ ยโรป

6. มาตรฐาน มกท. มาตรฐาน เกษตร อนทรย ของ ไทย

เปน ระบบ ท พฒนา ขน โดย สหพนธ เกษตร อนทรย นานาชาต (International

Federation of Organic Agriculture Movements - IF-OAM) ซง ได รเรม จด ตง โครงการ รบรอง ระบบ งาน เกษตร อนทรย IFOAM (IFOAM Accreditation Programme) ขน ใน ป 2535 เพอ ให บรการ รบรอง ระบบ งาน แก หนวย ตรวจ รบรอง เกษตร อนทรย ตางๆ ทว โลก ตอ มา ใน ป 2540 สห พนธฯ ได จด ตง IOAS (International Organic Accreditation Service) ขน เพอ ทำ หนาท ใน การ ให บรการ รบรอง ระบบ งาน น ภาย ใต กรอบ ของ โครงการ


รบรอง ระบบ งาน เกษตร อนทรย IFOAM โดย IOAS จด ทะเบยน เปน องคกร ไมแสวง กำไร ม สำนกงาน ใหญ ตง อย ใน ประเทศ สหรฐ

‘มกท.’ ได รบ การ รบรอง ระบบ งาน เกษตร อนทรย IFOAM น จาก IOAS ตงแต ป 2544 โดย เปน หนวย ตรวจ รบรอง เกษตร อนทรย แหง แรก ใน เอเชย ท ได รบ การ รบรอง ระบบ งาน สง ผล ให มกท. สามารถ ให บรการ ตรวจ รบรอง เกษตร อนทรย ใน ขอบขาย เกยว กบ การ เพาะ ปลก พช การ เกบ ผลผลต จาก ปา และ พนท ธรรมชาต การ เพาะ เลยง สตว นำ การ แปรรป และ จดการ ผลผลต และ ปจจย การ ผลต เพอ การ คา ท จะ สง ออก ไป ได ทว โลก

การ จดการ ขยะ

ทาง เทศบาล จดการ เกบ ขยะ โดย ไม คด คา ธรรมเนยม โดย แตละ บาน ตอง ซอ ถง ดำ ของ ทาง เทศบาล ใน ราคา ถง ละ 5 บาท เมอ ถง วน เกบ ขยะ แตละบาน ก ตอง นำ ถง ดำ ใส ขยะ มา ไว หนา บาน แตละ สปดาห ทาง เทศบาล จะ เวยน กน เกบ ขยะ ไป ตาม หมบาน จน ครบ

118 àªÔ§´ÍÂ

การ เปด โอกาส ให ประชาชน เขา ฟง การ ประชม สภา

เดมท ป 2548 ใช เสยง ตาม สาย ถายทอด การ ประชม สภา แต ปรากฏ วา เปนการ รบกวน ชาว บาน บาง สวน จง ใช วธ แจง ขาว และ ทำ หนงสอ ถง ผใหญ บาน แจง ให ชาว บาน ทราบ ถง กำหนด และ เวลา การ ประชม ชาว บาน สนใจ เขา รวม รบ ฟง สามารถ แจง ความ ประสงค ได นบ วา เปนการ บรหาร จดการ ตำบล ให ประชาชน ม สวน รวม และ รบ ร การ ทำงาน ท ด ทาง หนง

วด นาถ สำราญ (บาน เกาะ)

กอ ตง ใน สมย ใด นน ไม ทราบ แต พอ ประมาณ ได วา หลง การ กอ ตง หมบาน ไม นาน ก เรม กอสราง วด ขน (กอตง หมบาน เมอ ป 2119 กลาว คอ คนใน สมย กอน นน ถา อพยพ เขา มา ตง ถนฐาน ณ ท ใด ก จะ ทำการ สราง วด เปน ลำดบ แรก เพราะ วด เปน ท พง ทาง จตใจ เปน สถาน ท รวม


นำใจ สราง ความ สามคค และ เพอ เปน สร มงคล แก หมบาน) โดย การ กอ สราง กฏสงฆ ศาลา วหาร ทำ จาก ไม มง หลงคา ดวย ใบตอง ใบ หญา คา ซง หา ได จาก ใน หมบาน โดย ไมใช งบ ประมาณ ของ ทาง ราชการ แต อยาง ใด

เดม มได ใช ชอ วด นาถ สำราญ ชอ น เกด จาก ทาง ทศ ตะวน ตก ของวด ม หนอง นำ ขนาด ใหญ ม เกาะ (ดอน) อย กลาง นำ ม ปา ไม ขนาด ใหญ หนา ทบ มาก มก ม สตว ปา หลาย ชนด รวม ถง นาค มก จะ ออก มา สำแดง อานภาพ ม แสง สวาง เปน ลก คลาย ลกไฟ ลอย ไป มา ใน วน สำคญ ทาง ศาสนา เปน ประจำ จง เอา นมตน ตง นาม ชอ วด นาถ สำราญ (บาน เกาะ)

วด นาถ สำราญ (บาน เกาะ) ได รบ พระราชทาน วสงคามสมา เมอ วน ท 23 มถนายน 2514

120 àªÔ§´ÍÂ

วด รอง ข เหลก

สราง เมอ ป 2321 ทมา ของ ชอ วด ใน สมย กอน นน มก นยม ตง ชอ วด ตาม ชอ หมบาน พระพทธ รป ท สำคญ ประจำ วด ม พระ ประธาน ปาง มาร วชย ปน ปน ปด ทอง องค ใหญ ม พระพทธ รป องค เลก อย ขาง ละ 2 องค


วด ปา ไผ ศร โขง

สราง ประมาณ รอย ป มา แลว มา บรณะ สมย เจา อธการอนคำ ศร จนทร โท เมอ ป 2501 วด ตง อย ทาง ทศ ตะวน ออก ของ หมบาน

วด นวาส ไพ รสนฑ

ป 2403 ขณะ นน เปน เพยง อาราม ไว สำหรบ ประกอบ พธการ ทาง ศาสนา ชวคราว ใน หมบาน พอ ถง เทศกาล เขา พรรษา ชาว บาน ใน หมบาน ได นมนต พระ ภกษ สงฆ จาก วด อน มา จำ พรรษา พอ ออก พรรษา พระ ภกษ สงฆ ก กลบ วด เดม ตอ มา ป 2474 ชาว บาน ได ชวย กน บรณะ วด และ ตง ชอ วด เปน วด นวาส ไพร สณฑ โดย นมนต พระ จน ทร ตบ เขา มา จำวด และ รกษา การ เปน เจา อาวาส องค แรก

122 àªÔ§´ÍÂ

วด ปทม ส รา ราม หม 12

เปน วด เกา แก ของ อำเภอ ดอยสะเกด เปน ท เคารพ ศรทธา ของ ผคน ทง ใกล และ ไกล ม พระพทธ รป สำคญ คอ พระ สงห ตง อย ใน พระ วหาร

วด พระ ธาต ดอย ก ครบา ศร วชย

เดม เปน วด ราง ไม ปรากฏ หลก ฐาน วา สราง สมย ใด ม พระ ธาต เจดย ท เกา แก ชำรด ทรด โทรม ประดษฐาน ตอ มา ครบา เจา ศร วชย นกบญ แหง ลาน นา ได มา ทำการ บรณะ พระ ธาต เจดย ท ชำรด ใน ป 2574 สมย นน ยง ไม ได เปน วด เพยง แต เปน สำนกสงฆ ม พระ อน คำเปน เจา สำนก เมอ พระ อน คำ ลา สกขา สำนกสงฆ แหง น ไมม พระ สงฆ จำ พรรษา


แต ยง ม ชาว บาน มา สก กา ระ บชา พระ ธาต เปน ประจำ ลวง มา จน ป 2515-2518 ม พระคร รตน ปญญา ญาณ ซง รกษา การ แทน เจา คณะ อำเภอ ดอยสะเกด ได นำ คณะ พระ ธร รมทต และ ธรรม จารก พรอม ดวย คณะ ศรทธา บาน แม ดอก แดง มา พฒนา วด ดอย ก โดย ได ขยาย ถนน ทำสะพาน ขน ส วด ตลอด จน สราง ถาวรวตถ ภายใน วด กระทง ทำ เรอง อนมต จาก กรม การ ศาสนา ขอ ยก วด ราง ให ม พระ สงฆ เปน วด โดย สมบรณ ใน ป 2517

วด แหง น เดม ม พระ ธาต เจดย ท เกา แก คน ผาน ไป ผาน มา เหน พระ ธาต ชาว เหนอ จะ เรยก พระ ธาต วา ก คอ ท เกบ กระดก เลย เปน ทมา ของวด ดอย ก หรอ วด พระ ธาต ดอย ก

ศนย ศกษา การ พฒนา หวย ฮอ ง ไคร

ศนย ศกษา การ พฒนา หวย ฮอ ง ไคร อน เนอง มา จาก พระ ราชดำร กอ กำเนด จาก พระ ราชดำร เมอ วนท11 ธนวาคม 2525 ม พระ ราช ประสงค ท จะ ให เปน ศนยกลาง ใน การ ศกษา ทดลอง ท เหมาะ สม กบ พนท ภาค เหนอ และ เผย แพร แก ราษฎร ให สามารถ นำ ไป ปฏบต ได ดวย ตว เอง ตอ ไป

การ ศกษา พฒนา ปา ไม 3 อยาง ประโยชน 4 อยาง คอ ใชสอย ไม ผล ไม เชอ เพลง ซง จะ อำนวย ประโยชน ใน การ อนรกษ ดน และ นำ ตลอด จน คง ความ ชม ชน เอา

124 àªÔ§´ÍÂ

ไว เปน ประโยชน อยาง ท 4 และ พนท ตนนำ ลำธาร ให ได ผลอ ยาง สมบรณ เปน หลก โดย ตนทาง เปนการ ศกษา สภาพ พนท ปา ไม ตนนำ ลำธาร และ ปลาย ทาง เปนการ ศกษา ดาน การ ประมง ตาม อาง เกบ นำ ตางๆ ผสม กบ การ ศกษา ดาน การเกษตร กรรม ดาน ปศสตว และ โคนม ดาน เกษตร อตสาหกรรม เพอ ให เปน ศนย ท สมบรณ แบบ กอ ให เกด ประโยชน ตอ ประชาชน ท จะ เขา มา ศกษา กจกรรม ตางๆ ใน ศนยฯ แลว นำ ไป ใช ปฏ บ ต อยาง ได ผล ตอ ไป ดง ม พระ ราชดำร วา “ให ศนย ศกษา กา รพฒ นาฯ ทำ หนาท เสมอน ‘พพธภณฑ ธรรมชาต ท ม ชวต’ หรอ อก นย หนง เปน ‘สรป ผล การ พฒนา’ ท ประชาชน จะ เขาไป เรยน ร และ นำ ไป ปฏบต ได”


ลง ลวน ไชย มงคล

ผ พการ ตวอยาง ใน การ ส ชวต ของ ตำบล เชง ดอย ลง ลวน ไมม แขน ทง สอง ขาง มา แต กำเนด ใช เทา ตาง แขน ทำ ไร กวา สอง ไร เลยง ด ลก เมย จนลก จบ การ ศกษา ระดบ มหาวทยาลย ทง สอง คน ปจจบน อาย 74 ป ยง คง ม สขภาพ แขง แรง ทำงาน ใน ไร ได

ราน อาหาร ราน ขนม

หรอ เพง ขาย รม ทาง

ไม คอย พบเหน กน มาก นก ตาม ถนน ภายใน หมบาน เนองจาก ชาว บาน สวน ใหญ ประกอบ อาชพ เกษตรกรรม และ เลยง สตว

หนง สมอง สอง มอ ท ม รวม เปน หลาย ความ คด ดๆ ออก มา ยน ตรง น ทำ เพอ เมอง ไทย ดวย กน

ไม วา จะ อย ทไหน เรา เปน คน ไทย เปยม ความ สามารถ เปน กำลง ของ ประเทศ ชาต พฒนา บาน เมอง กาว ไกล เปน คน เหนอ อสาน กลาง ใต ก รก เมอง ไทย ดวย กน ทง นน

(สรอย) หาก เรา รวม มอ รวมใจ ทำ สง ไหน ก ไม เกน แรง โครงสราง ชมชน แขงแกรง เพราะ เรา รวม แรง รวม มอ สรางสรรค จดการ ทรพยากร ชวย กน ดวย มม มอง ท เรา แบง ปน ใช ความ คด สรางสรรค ให เตม ศกยภาพ

อย ชนบท หาง ไกล ทำ นา ทำ ไร พอ เพยง เลยง ตว ใช ชมชน ดแล ครอบครว ใช ครอบครว ดแล ชมชน ป พน ฐาน จาก หมบาน ตำบล สราง แปลง เมอง ไทย ให นา อย ดง ฝน

à¾Å§ ÈÑ¡ÂÀÒ¾ ªØÁª¹

คำรอง-ทำนอง วส หาวหาญเรยบ เรยง ดนตร ศราวช ทง ข เหลกขบ รอง โดย ฟาง แกว พชญา ภา, ศราวธ ทง ข เหลก, สมชาย ตร พมาย

เขาไปฟงและดาวนโหลดเพลงศกยภาพชมชนไดท www.punsook.org

ชมชน ทอง ถน บาน เรา เรยน ร รวม กน เพอ การ พฒนา ชมชน ทอง ถน บาน เรา เรยน ร รวม กน ชวย กน พฒนา

อย ตาม เมอง ใหญ เมอง หลวง หวใจ ทก ดวง ซอน ไฟ มง มน กาว ออก มา จาก รว ท กน จบ มอ กน ทำ เพอ เมอง ไทย คนละ มอ สอง มอ คอ นำใจ โอบ กอด ชมชน ไว ดวย ความ สข ยนนาน

หนง สมอง สอง มอ ท ม รวม เปน หลาย ความ คด ดๆ ออก มา ยน ตรง น ทำ เพอ เมอง ไทย ดวย กน

หาก เรา รวม มอ รวมใจ ทำ สง ไหน ก ไม เกน แรง โครงสราง ชมชน แขงแกรง เพราะ เรา รวม แรง รวม มอ สรางสรรค จดการ ทรพยากร ชวย กน ดวย มม มอง ท เรา แบง ปน ใช ความ คด สรางสรรค ให เตม ศกยภาพ ดวย มม มอง ท เรา แบง ปน ใช ความ คด สรางสรรค ให เตม ศกยภาพ..

Documents

เชิงดอย