3

คำ นำ การจดการศกษาไทยมาถงชวงหวเลยวหวตอทอยในสภาพ

ตกต�าอยางมาก และตองหาทางออกเพอกาวเดนตอไปใหถก

ทศทาง นายนดทสมชชาปฏรประดบชาตโดยส�านกงานปฏรป

ไดก�าหนดใหการศกษาเปนเรองส�าคญหนงในหก และมมตท๖

การปฏรปการศกษา: ปรบทศทางการศกษาเพอสรางคณภาพ

และลดความเหลอมล�าในสงคม จากนนไดแตงตงคณะกรรมการ

จดสมชชาปฏรปเฉพาะประเดนการปฏรปการศกษาโดยม

อาจารยกฤษณพงศ กรตกรเปนประธานกรรมการ ใหท�าหนาท

ขบเคลอนใหเกดขอเสนอแนะเชงนโยบายและยทธศาสตรใน

การปฏรปการศกษาโดยการประสานเครอขายภาคประชาสงคม

ทกภาคสวนดวยกระบวนการมสวนรวม

ผลของการขบเคลอนไดเกดเปนเวทการเสวนาของภาคสวน

ตางๆ ๕ เวท ไดแก เวทภาคเอกชนกบการพฒนาการศกษาไทย

เวทพลงเดกเยาวชนพลงเปลยนการเรยนรใหมในสงคมไทย

เวทบรณาการภาครฐเพอขบเคลอนคณภาพการศกษา เวทการ

จดการศกษาโดยทองถน และเวทการศกษาทางเลอก ระหวาง

เดอนมนาคม-พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ มผเขารวมรวมทกเวท

ประมาณ ๔๐๐ คน เปนบคคลทท�างานทงดานนโยบาย และ

การบรหารการศกษา และผจดการศกษาในระดบสถานศกษา

ตางๆ ทหลากหลาย จากภาครฐ ภาคเอกชน องคกรปกครอง

สวนทองถน กลมการศกษาทางเลอก กลมผเรยน และผ

ปกครอง

ขอเสนอแนะหรอทางออกตอการพฒนาคณภาพการศกษาไทย

ทไดจากเวททงหาน มจดรวมส�าคญประการหนงคอ การปลด

ลอคการจดการศกษาโดยลดขอจ�ากด และสรางโอกาสการเขา

ถงการศกษาอยางหลากหลาย อาท

๑. การสงเสรมและสนบสนนใหทกภาคสวนเขารวม

จดการศกษา โดยภาครฐปรบบทบาทเปนผสนบสนนท�าหนาท

ก�ากบดานนโยบาย และการตดตามผล

๒. การปรบปรงหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

ใหยดหยน และกอใหเกดหลกสตรสถานศกษาทหลากหลาย

สอดคลองกบบรบทสงคม และความแตกตางและศกยภาพของ

ผเรยน

๓. การปรบปรงการวดและประเมนผลดวยการทดสอบ

ทางการศกษาระดบชาตขนพนฐานและการประกนคณภาพการ

ศกษาใหมความยดหยนสอดคลองกบลกษณะเฉพาะของสถาน

ศกษา ผเรยนและบรบทสงคม

ขอเสนอจากทกภาคสวนทไดรวบรวมไวในหนงสอเลมน จะเปน

หมดหมายส�าคญใหการเคลอนไหวทางสงคมเพอการปฏรปการ

ศกษาในอนาคตมทศทางทชดเจน และเปดโอกาสใหผน�าการ

เปลยนแปลงจากทกภาคสวนทงภาครฐ เอกชน องคกรชมชน

องคกรวชาชพ องคกรปกครองสวนทองถน และสถาบนทาง

สงคมอนๆ รวมก�าลงกนเปนหนงเดยวเพอพฒนาการศกษาไทย

ใหพนจากหบเหวแหงวกฤต และเปนความหวงของการพฒนา

สงคมไทยไดในทสด

สารบญพลงเยาวชน “ผใหญในวนน” เปลยนการ เรยนรใหมใหคดเปนท�าเปน

ภาคเอกชนรวมพฒนาการศกษาในระดบพนท เรยนรสการสรางงาน

องคกรปกครองสวนทองถนกบความพรอมในการจดการศกษาระดบทองถน

บรณาการภาครฐปรบบทบาทหนนการจดการศกษาของทกภาคสวน

การศกษาทางเลอกประสานทกภาคสวนสรางสรรคนวตกรรมการจดการศกษาทมคณภาพใหเปนจรง

รายชอเครอขายทเขารวมประชม

๕

๑๗

๒๓

๒๙

๔๑

๖๐

พลงเยาวชน “ผใหญในวนน” เปลยนการ

เรยนรใหมใหคดเปนทำ เปน

6

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

การศกษาทมเปาหมายเพอพฒนาเยาวชนใหคดเปน ท�าเปน แกปญหาเปน เรยนรดวยตนเองเปน มทกษะการเขาใจตนเอง ทกษะการพงตนเอง ทกษะการท�างานรวมกบผอน มจตอาสา และมความรกและเขาใจในชมชนทองถนของตน

การจดการศกษาทมหลกสตรทหลากหลายสอดคลองกบศกยภาพ และความแตกตางของผเรยนทงดานวชาการ และวชาชพ บรบทเมองและทองถน วทยาการสากลและภมปญญาของสงคมและทองถนไทย

การจดกระบวนการเรยนรทเนนการลงมอปฏบตเชอมโยงกบการเรยนรทางทฤษฎ โดยมครผมความเชยวชาญดานการปฏบต จดการเรยนรนอกหองเรยนทหลากหลาย มใจเปดกวางรบฟงความคดเหนของนกเรยน

การวดและประเมนผลทหลากหลายวธและสงเสรมใหผเรยนแสดงความสามารถและศกยภาพทแตกตาง ไมใชเพยงเนนรปแบบหรอวธการเดยวคอ การทดสอบความรความเขาใจทถกใชกบนกเรยนทกคน

ขอเสนอจากเยาวชน

๑

๒

๓

๔

7

พลงเยาวชน

ขนตอนการประชม

การประชมพลงเดกเยาวชน พลงเปลยนการเรยนรใหมใน

สงคมไทย จดขนเมอวนท ๒๘ มนาคม ๒๕๕๖ ณ หอง

คอนเวนชน ๑ ส�านกงานใหญองคการกระจายเสยงและแพร

ภาพสาธารณะแหงประเทศไทย (ThaiPBS) สนบสนน

งบประมาณโดยส�านกงานปฏรปฯ

เวทพลงเดกเยาวชนฯ เปนการประชมน�ารอง จดขนเปนเวท

แรกจากเวททงหมด ๕ เวทซงจดขนตามมตคณะกรรมการ

จดสมชชาเฉพาะประเดนการศกษาดวยเจตนารมณทตองการ

ใหการปฏรปการศกษาเรมตนจากการรบฟงเสยงของเดก

เยาวชน ผมฐานะเปนเจาของ และเปนผไดรบผลกระทบจาก

การศกษาโดยตรง โดยมวตถประสงคเพอระดมสมอง แลกเปลยน

มมมองของเยาวชนทมตอการตงโจทยเพอปฏรปการศกษา

การประชมเรมตนดวยการปาฐกถาน�าของ ดร.อมรวชช นาคร

ทรรพ จากนนเปนการแบงกลมยอยในชวงเชาเปน ๖ กลม

มการระดมสมองแลกเปลยนความคดเหนใน ๒ ประเดน คอ

๑. ออกแบบการศกษาไทยตามใจเดก เพอรบประกนอนาคต

ของตนเอง ๒. ปญหาและทางออก สายดวนท�าไดเลย ชวงบาย

เปนการน�าเสนอผลการระดมสมองจากทง ๖ กลม และตวแทน

เยาวชนผพการ จากนนเปดเวทเพออภปรายแลกเปลยนขอมล

ความเหนระหวางผใหญและเดกเยาวชน กอนจะปดทายดวย

การกลาวค�าชนชมโดย รศ.ประภาภทร นยม กลาวสรปโดย

ดร.จฬากรณ มาเสถยรวงศ ปาฐกถาสงทายโดย ดร.อมรวชช

นาครทรรพ และปดการประชมโดย อ.กรรณการ บนเทงจตร

ผแทนส�านกงานปฏรป

ผเขารวมการประชม

ผเขารวมการประชมทงสนประมาณ ๑๕๐ คน มาจากตวแทน

เครอขายเดกและเยาวชน ๖ กลม และผใหญใจดทเขารวม

รบฟงเสยงเดก ไดแก

กลมนกเรยนมธยมปลาย ไดแก โรงเรยนสวนผงวทยา, โรงเรยน

มธยมวารชภม, โรงเรยนชมชนบานหวยหนลาดนอก และ

นกเรยนจากสามจงหวดชายแดนภาคใต

กลมนสตนกศกษามหาวทยาลย ไดแก นายภคพล โคตรศรภม,

นายววศน ทศวา, นายเปรมปพทธ ผลตผลการพมพ,

นายอมพร วาภพ, นายภมสทธ อสระฤกษชย, นายสภทร

ออนราษฎร, นายวนพระ สบสกลจนดา, นายวสนต หพาทพย,

นายสราวฒ หนคง, นายทศพล คงเมอง, นางสาวซเรยน หะวอ,

นางสาวอารยก สสข, นางสาวบษกร เทพทอง, นายสวฒน เผาพนธ,

นางสาวอภชญา อภรกษโชตศร และนายพรรษ วตวฒพงศ

กลมนกเรยนอาชวะ ไดแก กลมกสกรรมธรรมชาต, วทยาลย

เกษตรและเทคโนโลยเชยงราย ศนยการเรยนบานนาโต,

วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยนครราชสมา และวทยาลยเกษตร

และเทคโนโลยสงหบร

8

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

กล มเยาวชนการศกษาทางเลอก ได แก นายมนภาส

เธยรววฒนนกล, โฮงเฮยนสบสานภมปญญาลานนา, กล ม

ยวชนสรางสรรคสราษฎรธาน, กลมรกษเขาชะเมา, เครอขาย

เยาวชนเพอการพฒนา (ไมขดไฟ), นกเรยนโรงเรยนรงอรณ,

นกเรยนศนยการเรยนโจะมาโลลอหลา และวทยาลยนาฏศลป

นครศรธรรมราช

กลมเดกเดนทางไกล ไดแก นายบญชา พโน, กลมโฮมสคล

ดอยผาสม, เดกบานเรยน, โรงเรยนมชยพฒนา, กลมเดกชนเผา

และกลมเดกไรสญชาต

กลมเยาวชนนอกระบบการศกษา ไดแก กลมเยาวชนจากจงหวด

ตรง, กลมพราบขาวชายแดนใต, แกงคมงกรด�า-แกงคโลงแตก

จากจงหวดขอนแกน และศนยฝกฯ บานกาญจนาภเษก พรอม

ตวแทนเยาวชนผพการ นายถามวตร สทธพงษ นกศกษา

ผพการทางสายตาจากมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผใหญใจดจากหลายภาคสวน เชน อ.กรรณการ บนเทงจตร,

รศ.ประภาภทร นยม, ดร.อมรวชช นาครทรรพ, ดร.จฬากรณ

มาเสถยรวงศ, อ.สรพล ธรรมรมด, ดร.มชย วระไวทยะ,

นายสมบรณ รนทาว, นายธร ภวงคนนท, นายอดลย ภภทรางค,

ดร.รจนา คลฉายา, นางยพน ตรงคธาร, นางกฤตทร สขกมล,

นายสกลศกด ทพยไชย, คณรตนา กตกร, นางเบญจา ทพยไชย,

นางกนกพร สบายใจ, นางหสยา เธยรววฒนนกล, นายพฤหส

พหลกลบตร, นางสาวภทรภร เกดจงหวด, คณปรวน จนทรงษ,

ผแทนสพฐ., ผแทนกศน., ผแทนกระทรวงศกษา, ผแทนมลนธ

สยามกมมาจล ผแทนส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย

ผแทนส�านกงานคณะกรรมการอาชวศกษา ทมงานสถาบน

9

รามจตต ทมงานสถาบนอาศรมศลป และผแทนเครอขายวจย

โครงการ Childwatch เปนตน

สรปสาระส�าคญของการประชม

ผลจากการประชมดงกลาวสรปไดเปน ขอเสนอเพอพฒนาการ

ศกษาไทยจากมมมองของเดกเยาวชน ดงน

๑. กลมนกเรยนมธยม มขอเสนอใน ๕ เรอง คอ

๑.๑ เนอหาหลกสตร ตองการหลกสตรทน�าไปปฏบตได

จรง และเปนองครวม เปาหมายของหลกสตรควรเปนไปเพอ

ใหผเรยนสามารถด�ารงชวตในสงคม/ชมชนได และสามารถ

ตอยอดความรเพอศกษาตอในระดบทสงขน โดยลกษณะการจด

หลกสตรควรมความเปนองครวมมากขน ยกตวอยางการเรยน

วชาเศรษฐศาสตรในชวตประจ�าวน สงเกตไดชดวาเดกเยาวชน

ไมไดสนใจเรยนรเรองการใชจายเงนในแงของการค�านวณ บวก

ลบคณหารเพยงอยางเดยว แตยงรวมไปถงองคความรดานการ

จดการ เศรษฐศาสตรพนฐาน การวางแผนทางการเงน การ

ลงทนและความเสยง เศรษฐกจพอเพยง ซงเปนองคความรทม

การปฏบตอยแลวในชวตจรง อกตวอยางหนงคอวชาสมผสชวต

ดนน�าปาเล (ตามชอทเดกๆ ตง) หรอศกษาธรรมชาต นอกเหนอ

จากการเรยนรธรรมชาตสงแวดลอมในแงมมทางวทยาศาสตร

แลว ยงสามารถเชอมโยงไปถงแงมมของภมปญญาชมชน วถ

ชวตทพงพาธรรมชาต และศาสตรโบราณลกลบทวชาแบบตะวน

ตกละเลยไมใหความส�าคญได สงเหลานเปนสงนาสนใจส�าหรบ

เดกเยาวชน

นอกจากนดวยสถานการณของสงคมไทยในปจจบน กลม

วชาทควรสงเสรมใหมการเรยนการสอนมดงน ๑) เพศศกษา

จากปญหาทมวยรนจ�านวนมากตงครรภกอนวยอนควร จงม

ความเหนวาควรใหเรยนวชานตงแตชนประถมศกษา ๒) นานา

ศาสนา เพอการเรยนรธรรมเนยมประเพณทแตกตาง เขาใจ

วฒนธรรมทหลากหลาย ระมดระวงไมใหลวงละเมดขอหามขอ

เคารพของศาสนาอนๆ และเพอการอยรวมกนของคนตาง

ศาสนาอยางมความสงบสข ๓) ทกษะภาษา ทไมเปนเพยงการ

เนนแตดานไวยากรณเทานน แตควรสงเสรมใหไดน�าไปใชงาน

ไดจรง และสามารถตอยอดในระดบอดมศกษาตอไป ๔) ศกษา

ชมชน ควรจดกจกรรมลงพนทศกษาชมชนทองถนของตนเอง

เรยนรวถการด�ารงชพ ประเพณ วฒนธรรมทองถน รบรปญหา

ตางๆ ของชมชน สรางส�านกรกษชมชน เหลานคอขอเสนอ

ภายในกลมทมตอหลกสตรการศกษา

๑.๒ วชาเลอกอสระ ควรเปดโอกาสใหมวชาเลอกอสระให

เดกเยาวชนไดเรยนรตามความสนใจ พฒนาทกษะการเรยนร

ดวยตนเอง

๑.๓ การสงเสรมใหคนพบตนเอง เพมบทบาทใหคร

แนะแนวและใหมการประเมนตนเองควบคไปดวย สงเสรมให

คนหาตวเองใหพบตงแตระดบกอนมธยมปลาย ส�าหรบมเวลา

เตรยมตวในการเลอกศกษาตอตามความสนใจ

๑.๔ พฒนาการจดการเรยนการสอน ควรเนนสรางแรง

จงใจในการเรยน เนองจากการเรยนการสอนในปจจบนมความ

นาเบอหนาย ไมดงดดความสนใจของนกเรยนอยางเพยงพอ

กลมนกเรยนมธยมจงมขอเสนอวธทจะสรางสรรคบรรยากาศท

เหมาะสมตอการเรยน ดงน ๑) สรางความใกลชดระหวางครกบ

นกเรยนใหมากขน เมอคร-นกเรยนมความหางเหนกน เสมอน

มก�าแพงมากนความเปนครกบศษย แตถาคร-นกเรยนใกลชด

กน เขาใจกน การถายทอดความร ประสบการณและการอบรม

สงสอนยอมเปนไปไดงายขน ๒) ใชสอการเรยนการสอนทดงดดใจ

พลงเยาวชน

10

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

11

เพมความนาสนใจใหกบเนอหาทเรยน ๓) เลาเรองเราพลง คร

ควรเลาประสบการณตรงหรอเรองทนาสนใจ สอดแทรกในชน

เรยน นอกจากการสอนเพยงเนอหาวชาลวนๆ เพอสรางความ

เปนกนเอง และบรรยากาศทสนกสนานในการเรยน ๔) ไมสราง

ความกดดนแกเดก ดวยการมอบหมายการบานมากเกนไป

เพราะอาจบนทอนศกยภาพในการท�างานและความใฝรใฝเรยน

ของเดกไป ๕) สรางกระบวนการในชนเรยนใหเปนชนเรยนแหง

การคดวเคราะห สงเคราะหอยางมเหตมผล ซงครควรเปดกวาง

รบฟงความคดทแตกตางของเดกดวย ๖) เปดโอกาสใหนกเรยน

ไดประเมนคร สะทอนกลบความคดเหนอยางเสร ๗) จด

หองเรยนแบบใหม โดยวางโตะเกาอใหเปนลกษณะคลายรปตว

U ใหครอยกลางหอง เชนนครจงดแลนกเรยนไดอยางทวถง

ไมมเดกหลงหองอกตอไป ๘) ครควรรกษาวนยในการสอน

บรหารเวลาใหเหมาะสมไมควรสอนเกนเวลามากนก ๙) ควรลด

กจกรรมพเศษทเกนจากหลกสตร เชน การแขงขนระหวาง

โรงเรยน กจกรรมวชาการ การจดนทรรศการ ซงกระทบตอเวลา

เรยนและผลการเรยนเปนอยางมาก

๑.๕ ควรมวธวดและประเมนผลทหลากหลาย การประเมน

ผลดวยการท�าแบบทดสอบควรปรบปรงใหมคณภาพมากขน

ทดสอบเฉพาะในเนอหาทไดเรยน ควรสงเสรมใหมวธประเมน

ผลทหลากหลาย นอกเหนอจากแบบทดสอบ นกเรยนทออน

ดานวชาการ ควรเปดชองใหสามารถทดแทนดวยคะแนนจต

อาสาได ไมใชผลคะแนนจะท�าใหเดกรสกดอยคาไรความรความ

สามารถในสงคม ในการสอบคดเลอกเพอศกษาตอในระดบ

อดมศกษา ควรเพมคะแนนจากแฟมผลงานใหมน�าหนกในการ

คดเลอกรอยละ ๓๐ ควรใหมการคดเลอก ๒ ครง ใหโอกาส

นกเรยนในการพฒนาตวเอง

พลงเยาวชน

12

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

๒. กลมนสตนกศกษาฯ มหลายประเดนทถกเถยงแลกเปลยน

ความเหนกนอยางออกรส และสามารถแบงแนวความคดออก

ไดเปน ๒ แนวทาง คอ

แนวทางท ๑ มองวาระบบอดมศกษาควรปรบพฒนา

ตนเอง เพอสรางบณฑตทเปนคนดและมคณภาพสสงคม โดย

ควรเพมการเรยนในภาคปฏบตมากกวาภาคทฤษฎ ในปจจบน

การเรยนมกจะเนนแตทฤษฎมากกวาปฏบต ควรเพมหลกสตร

ศกษารากของทองถน ปลกฝงความรกในทองถนใหมากขน ควร

สงเสรมความคดรเรม ไมควรปดจนตนาการของเดกดวยกรอบ

ความคดของครอาจารย ควรเพมการเรยนรชวตในมหาวทยาลย

ควรสงเสรมการท�างานจตอาสา และปรบเปลยนระบบการให

เกรตแบงระดบ ซงไปสงเสรมการแกงแยงแขงกน เพอจะไดรบ

เกรตสง หรอไดรบเกยรตนยม ซงไมเปนผลดในความเหนของ

ผเสนอ ในกรณทนกศกษาลงไปท�างานกบชมชนในภาคปฏบต

ควรไดรบการประเมนจากชมชน หรอไปเรยนรการท�างานกบผ

เชยวชาญเฉพาะดาน ควรใหผเชยวชาญประเมนผล ซงไมใช

เปนการประเมนแคตวเลข

แนวทางท ๒ มองวาระบบอดมศกษาทมดอย แลว

มหาวทยาลยเปนแหลงเนนใหความรทางวชาการเปนเปาหมาย

หลกถกตองแลว แกควรแกทคานยมใบปรญญามากกวา

มหาวทยาลยไมใชภาคบงคบ แตดวยสาเหตคานยมใบปรญญา

และขอก�าหนดวฒการรบสมครงาน จงเสมอนจากถกสงคม

บงคบใหทกคนตองมงเรยนมหาวทยาลย ไมวาคนนนจะสนใจ

เรยนตอหรอไม นกศกษาไมไดมความตงใจตงแตตน แลว

มหาวทยาลยจะสรางบณฑตทมคณภาพไดอยางไร จงควรลด

ความส�าคญของปรญญาตรลง ไมควรดงองคความรทกสาขา

เขามาเปนปรญญาตรทงหมด ผลทเกดขนท�าใหมหาวทยาลย

ตองรบภาระงานเกนตว ตองท�าหนาทปลกฝงคนดซงเดมควร

เปนหนาทของการศกษาขนพนฐาน นคอความแตกตางของ

สองแนวคดในทประชมกลมยอย

๓. กลมนกเรยนอาชวะ เหนวาการอาชวศกษามความส�าคญ

ในการสรางบคลากร ผ ปฏบตงานทมฝมอ ทกษะ ความ

เชยวชาญเฉพาะทางซงเปนรากฐานทเขมแขงตอการพฒนา

ประเทศไดในอนาคต อกทงมขอไดเปรยบทสามารถสรางอาชพ

ไดจรง เนองจากเมอเรยนจบแลวมโอกาสสงทจะมต�าแหนงงาน

รองรบ มอสระในการท�างาน ไปท�างานใหบรษทหรอเปดกจการ

ของตวเองกได ประเทศกจะมบคลากรทมคณภาพในดานการ

ท�างาน เมอเหนความส�าคญเชนนแลวจงเหนวา

๓.๑ ควรยกระดบภาพลกษณของอาชวศกษา เนองจากท

ผานมาในอดต สงคมมคานยมดานลบตอการเรยนสายอาชวะ

ตอมารบการสนบสนนจากรฐบาลในการยกระดบภาพลกษณ

ของอาชวะ เชน ประกวดคนพนธ R โครงการตรวจรถกอน

เดนทาง ซอมเครองใชไฟฟาหลงน�าทวมใหกบประชาชน เปน

ผลใหภาพลกษณนกเรยนอาชวะถกมองในแงดมากขน เพราะ

ฉะนนเพอใหมนกเรยนเขาเรยนในสายนมากขน จงควรด�าเนน

กจกรรมยกระดบภาพลกษณการอาชวศกษาอยางตอเนอง

สบไป

๓.๒ สนบสนนงบประมาณและบคลากรภาคปฏบตให

เพยงพอ ป จจบนสถานศกษาสายอาชวะมป ญหาขาด

งบประมาณสนบสนน จงท�าใหขาดอปกรณ และขาดบคลากร

ในการสอนภาคปฏบต บคลากรผสอนในภาคปฏบตมจ�านวน

นอยเกนไป เปนบคลากรภาคทฤษฎเสยสวนใหญ ควรมการ

สนบสนนงบประมาณเพอจดซออปกรณฝก และจดหาบคลากร

ทสอนภาคปฏบตใหมากขน

๓.๓ จดตง “อาชวอาสา” ตวแทนนกเรยนอาชวะมความ

13

เหนวา สวนใหญนกเรยนอยแตในชอป ในหองหรอในวทยาลย

จงมโอกาสนอยทจะเตบโตทางความคด ขาดโอกาสการพบปะ

กบสงคม/ชมชน จงเสนอใหตง “อาชวอาสา” ใหนกเรยนไดม

โอกาสสมผสกบสงคม/ชมชนนอกวทยาลย สงเสรมใหท�างาน

จตอาสา ซงจะท�าใหชาวบานมทศนคตทดตอนกเรยนอาชวะ

ชวยเหลอประชาชนเชนเดยวกบทหาร ท�าใหชาวบานรสกอนใจ

เมอมนกเรยนอาชวะอยในยามเดอดรอน และเมอไดชวยเหลอ

คนอน จะสงผลใหนกเรยนตระหนกในคณคาความดของตวเอง

ท�าใหนกเรยนเปนคนดของสงคม

๓.๔ สงเสรมใหเรยนตามความสนใจอยางแทจรง สวนใหญ

แลวนกเรยนอาชวะไมไดเลอกเรยนเพราะความสนใจแทจรง แต

เปนเพราะหาทเรยนในสายสามญไมได จงเขามาเรยนอาชวศกษา

จงควรมการสงเสรมใหเยาวชนไดคนพบการเรยนสายอาชพ

ตามความถนดความสนใจอยางจรงจง

๓.๕ บรรเทาปญหาความขดแย งระหว างสถาบน

สอมวลชนควรระมดระวงในการท�าขาว หลายครงสอประโคม

ขาวโดยไมทราบขอเทจจรงอยางลกซง เปนผลใหยงตอกย�า

ความขดแยงระหวางสองสถาบนใหรนแรงมากขน และควรสง

เสรมใหมกจกรรมรวมกนอยางสรางสรรค ระหวางสองสถาบน

และระหวางสายสามญและสายอาชวะ ลบก�าแพงในใจระหวาง

ตวเดกเยาวชน

๓.๖ สงเสรมภาคอาชวเกษตรเปนพเศษ ควรใหมนกเรยน

สายอาชวะเกษตรมากขน สนบสนนทงครผสอน และอปกรณ

เทคโนโลยการเกษตร เพอเปนการสรางความมนคงทางอาหาร

ใหกบประเทศ รวมถงใหเปนตนแบบของความพอเพยงและการ

พงตนเอง พออยพอกน กลบสธรรมชาต คนสสามญ พงพา

ตนเองใหมากขน มความสขมากขน ทงหมดคอขอเสนอรวม

ของกลมนกเรยนอาชวะ

๔. กลมเดกเยาวชนการศกษาทางเลอก มขอเสนอใน ๕

ประเดน คอ

๔.๑ ควรเปลยนคานยมของสงคม สรางนยามความเกง

อยางหลากหลาย หรอนยามของความเกงในรปแบบใหม ใน

ปจจบนเดกเกงในความเขาใจของสงคมมกเปนคนทเกงวชาการ

เรยนหนงสอไดเกรดดเทานน แตการนยามความเกงรปแบบ

ใหม คอ เกงอยางหลากหลาย ทกคนสามารถมความเกงได

อยางเทาเทยมในแตละสาขาอาชพ ไมจ�ากดเฉพาะเดกเกงดาน

วชาการเทานน

๔.๒ สรางระบบวดและประเมนผลทางเลอก เพอรองรบ

การศกษาตอของเยาวชนการศกษาทางเลอกในระดบอดมศกษา

เพราะนกเรยนทเลอกเรยนสายทางเลอก ไมตองการจะเรยนใน

รปแบบการศกษากระแสหลก แตเมอถงระดบอดมศกษา ผเรยน

กจ�าเปนตองกลบไปสระบบการประเมนทวดผลแคความจ�า

เทานน แตวดความสามารถ และคณธรรมความดไมได

๔.๓ เนนกระบวนการใหเดกไดคนหาตนเอง สอดแทรก

ความรเพอการคนหาตนเองนอกเหนอจากการเรยนการสอนใน

หลกสตร รวมถงเปดโอกาสใหเดกระดบมธยมศกษาไดฝกงาน

ขอขดของในปจจบนคอภาคธรกจมกจะรบเดกฝกงานเฉพาะ

ระดบมหาวทยาลยเทานน ภาคธรกจจงควรขยายโอกาสใหเดก

มธยมไดฝกงาน เปนการเปดโลกทศนของเดกใหมากขนเพอ

การคนพบอาชพทสนใจ

๔.๔ สงเสรมใหเดกสรางการเรยนรดวยตวเอง เรมตนจาก

การทใหเดกเปลยนทศนคตของตวเอง มองทกอยางเปนการ

เรยนร ไมจ�ากดการเรยนอยแคในหองเรยนหรอแคในต�ารา ถา

เดกเยาวชนมองอยางนนได เราจะรสกวาเราฉลาดขน มความร

มากขน และสามารถตอยอดสรางพลงแหงการเรยนรมหาศาลได

๔.๕ สรางเครอขายเยาวชนการศกษาทางเลอก รวมตว

พลงเยาวชน

14

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

เปนกลมเครอขาย ชวยกนบอกเลาเรองราวของกลมการศกษา

ทางเลอก และรวมกนท�างานเพอเปนตวอยางของเครอขาย

เยาวชนในการแกไขปญหาการศกษา

๕. กลมเดกเดนทางไกล มความเหนรวมกนใน ๕ ประเดน

ไดแก

๕.๑ ตองการหลกสตรทตอบสนองบรบททองถน เนองจาก

หลกสตรแกนกลางของกระทรวงศกษาธการในปจจบนไมตอบ

สนองบรบทความหลากหลายของทองถน มสถานศกษาบาง

สวนจดการศกษาบนฐานความเชอทางศาสนา และฐานวถการ

ด�าเนนชวตชมชน ท�าใหรกษาอตลกษณความเปนทองถน และ

วฒนธรรมชนเผาไวได สถานศกษาบางสวนทยอมจดการเรยน

ตามหลกสตรทก�าหนดจากสวนกลาง กสญเสยอตลกษณทอง

ถนไป เชน การสญสลายของภาษาถน เปนตน จงมขอเสนอ

ใหมการปรบหลกสตรแกนกลางใหตอบสนองความหลากหลาย

และรกษาอตลกษณชมชนทองถน

๕.๒ ควรเปดโอกาสใหเดกไดเรยนตามความสนใจ ในสวน

ของเนอหาการเรยน ควรมวชาบงคบเฉพาะการเรยนเพอป

พนฐานเทานน เชน คณตศาสตร ภาษาไทย ภาษาองกฤษ ฯลฯ

นอกเหนอจากนน ควรเปดอสระใหเดกไดเรยนตามความสนใจ

เรยนตามความฝน และสงเสรมใหตอยอดสรางเปนอาชพไดใน

อนาคต

๕.๓ อยากใหมโรงเรยนของชมชนในชมชน ขอใหภาครฐ

สนบสนนใหเกดโรงเรยนในชมชน เพอใหอ�านวยความสะดวก

ใหกบเดกๆ ในถนหางไกล เปนการสนบสนนโอกาสทางการ

ศกษาใหกบเดกทขาดโอกาส สงเสรมใหเดกรกษถน ไมทงวถ

ชวตชมชน อกทงควรเปดโอกาสใหครภมปญญา ผเฒาผแก

ใหเขามาสอนนกเรยนได

๕.๔ แกไขปญหาความเลอมล�าทางการศกษา โดยเฉพาะ

กรณความเลอมล�าของเดกไรสญชาต ซงเดกไรสญชาตไมมสทธ

ในการบทนการศกษาและเงนกยมทนของรฐบาล ท�าใหขาด

โอกาสทางการศกษาไปโดยปรยาย ผใหญควรเขามาดแลแก

ปญหาเรองนอยางจรงจง นอกจากนยงมปญหาการออกบตร

ประชาชนใหกบเดกไรสญชาตทมสทธทจะไดสญชาตไทย

สาเหตมาจากเจาหนาทมกเรงด�าเนนการใหกบคนทจายสนบน

กอน เดกๆ ยากจนไมสามารถจายสนบนได จงเปนการสราง

ความไมเทาเทยม เปนการเลอกปฏบต

๕.๕ การร วมกนร างภาพโรงเรยนในฝนขนนา ม

บรรยากาศทอบอนเหมอนบาน มอาคาร มหองทไมใชหอง

สเหลยมแบบเดม มแปลงเกษตร โรงเหด ฟารมหม อยแบบ

พงตนเองได จดการเรยนรโดยการปฏบตจรง สามารถเรยนร

จากสงรอบตวได มการเรยนรเทคโนโลยจากอปกรณทมใน

โรงเรยน เชน หอกระจายขาว หองคอมพวเตอร มโบสถ วด

มสยด เรยนรศาสนาตางๆ จากของจรง เพอการอยรวมกนอยาง

มสนต

๖. กลมเดกนอกระบบ ไดถายทอดขอเสนอจากประสบการณ

การท�างานจรงกบเดกนอกระบบในแตละทองถน ภายในกลมม

ความเหนรวมกนวาเยาวชนทกคนเปนเดกนอกระบบ เนองจาก

สดสวนเวลาทนกเรยนจะตองอยในโรงเรยนหรอในระบบ นอย

กวาเวลาทอยนอกรวโรงเรยน ซงในโลกแหงความเปนจรงคอ

โลกนอกระบบ ซงเดกไมไดอยในระบบตลอดเวลา การศกษา

นอกระบบทแทจรงควรมชมชนเปนรากฐาน ชมชนมศกยภาพ

ทจะจดการเรยนร ใหเดกมากกวาโรงเรยน แตชมชนไมม

บคลากรทไปจบมอกบชมชนใหลกขนมาจดการศกษาเอง สราง

เดกทมทกษะชวต มความรบผดชอบตอตวเอง รดรชวไดดวย

15

ตวเอง โดยมผ ใหญคอยชวยใหเขาคดเปน วเคราะหเปน

แยกแยะเปน มความรบผดชอบมากขน มวนยเพมขน ผใหญ

ตองเชอวาเดกทกคนไมมใครอยากเปนโจร แตทเขาพลาดพลง

เปนอยางนนเพราะกระบวนการคดแยกแยะของเดกอาจผด

พลาดไปชวเวลาเดยว ดวยวฒภาวะทยงต�า

แตถาชมชนลกขนมาจดการศกษา และตองเชอวาเดกจะ

สามารถเตบโตพฒนาตนเองใหมกระบวนการคดทถกตองได จง

เปนขอเสนอวาเปาหมายของการศกษาควรตอบโจทยชมชน

ยดชมชนทองถนเปนหลก ปลกผงกระบวนการคด สงเสรมให

เยาวชนเหนคณคาของตนเอง และเหนคณคาของชมชน สราง

เยาวชนใหเปนก�าลงในการพฒนาทองถน ควรมกลไกภาครวม

มอกนทกฝาย ทงองคการปกครองสวนทองถน ภาครฐ ภาค

เอกชน ชมชน โรงเรยน และผปกครอง สรางความเขาใจให

โอกาส ไมตราหนาเดกนอกระบบวาเปนคนไมดไปเสยกอน ควร

รวมจบมอท�างานเพอเดก กาวเดนไปพรอมกน การจด

กระบวนการเรยนรควรเนนใหเดกมองเหนอาชพ ทกษะดนตร

16

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

เรยนรการวเคราะหตนเอง รจกตนเอง ศกษาบรบทชมชนและ

ภมปญญาทองถน เดกจะเลอกอาชพทอยากเปนได ควบคกบ

ส�านกทจะพฒนาชมชนไปพรอมกน จากนนคอยสอดแทรก

ความรเชงวชาการอยางชาๆ ตามศกยภาพของเดก และใหเดก

เรยนร ทจะตอยอดความร ดวยตวเอง เคลดลบส�าคญของ

กระบวนการท�างานคอตองไดยนเสยงเดกพด รบฟงความ

ตองการเดก เขาใจและเขาถงเดก เปนกลยาณมตร โดยปรบวธ

การเขาถงเดกไปตามบรบทเฉพาะของทองถน เชน กรณศกษา

สามจงหวดชายแดนภาคใต ซงใชวฒนธรรมทางศาสนาเปน

เครองชวย กรณขอนแกนผใหญตองเขาไปรวมกจกรรมกบเดก

แตละทองทควรมกลวธเฉพาะตวทเหมาะสมกบบรบททองถน

สรปผลส�าเรจของเวทพลงเดกเยาวชน

๑. เวทประกอบดวยตวแทนกลมเดกเยาวชนทหลากหลาย

กลมทงในระบบ นอกระบบ และทางเลอก หลากหลายถนทง

เดกในเมอง เดกตางจงหวด เดกชนบท เดกชายขอบ และหลาก

หลายเอกลกษณทงผพการ เดกไรสญชาต เดกชนเผา จงท�าให

เหนภาพของระบบการศกษาในอนาคตทควรตอบสนองความ

หลากหลายของผเรยนแตละกลม ดงเชนทดร.อมรวชช นาคร

ทรรพ ไดกลาวเปรยบเปรยในการปาฐกถาวา “เปนการตด

รองเทาใหพอดเทาของผใส ไมใชตดเทาใหพอดรองเทาทมอย”

๒. เยาวชนมความกระตอรอรนทจะมสวนรวม แสดงความ

เหนในประเดนการศกษาซงตนเองมความเปนเจาของ โดย

เฉพาะในชวงของการแบงกลมยอย

๓. เกดขอเสนอทมความแหลมคม เปนประโยชน และ

สอดคลองตอแนวการปฏรปการศกษาในยคใหม โดยไดถกน�า

เสนอตอการประชมในอก ๔ เวท คอ เวทการศกษาทางเลอก

เวทภาคธรกจเอกชน เวทองคกรปกครองสวนทองถน และเวท

บรณาการภาครฐ เพอใหเกดการขบเคลอนการปฏรปการศกษา

ทเรมตนจากการมสวนรวมของผเรยน คอเดกและเยาวชน ซง

มความส�าคญและเปนผรบชวงภารกจปฏรปประเทศไทยตอไป

เพอความส�าเรจในการลดความเลอมล�าของสงคมในภาย

ภาคหนา

17

ภาคเอกชนรวมพฒนาการศกษาในระดบพนทเรยนรสการสรางงาน

18

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

ก�าหนดเปาหมายใหมของการศกษาใหม งเนนการพฒนาเยาวชนทมคณลกษณะ อนพงประสงคและสมรรถนะส�าคญคอ การคดเปน แกปญหาเปน ท�างานเปน และมจตสาธารณะ

สรางความรวมมอระหวางสถานศกษากบภาคธรกจเอกชนในดานการจดการศกษาเพอพฒนาวชาชพและการมงานท�าโดยด�าเนนการในระดบจงหวดน�ารอง

สรางความรวมมอระหวางภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชน และสอมวลชนใหเปน การเคลอนไหวทางสงคม (Social movement) ทกอใหเกดความตระหนกของทกภาคสวนตอการรวมพฒนาคณภาพการศกษาของชาต

แกไขกฎหมายและกฎระเบยบทเปนอปสรรคตอความรวมมอระหวางภาครฐกบ ภาคเอกชนและทกภาคสวนในการรวมจดการศกษา

ก�าหนดนโยบายการศกษาของชาตทมความตอเนองและปลอดจากการแทรกแซงของการเมอง

ขอเสนอจากภาคเอกชน

๑

๒๓

๔๕

19

ขนตอนการประชม

การประชมเรอง “วกฤตการศกษาชาต และทกษะทจ�าเปนใน

ศตวรรษท ๒๑” ในวนท ๑๑ มกราคม ๒๕๕๖ ตอเนองดวยการ

ประชมเรอง “การสรางคณภาพเยาวชนไทยในศตวรรษท ๒๑ :

บทบาทของภาคเอกชน” ในวนท ๑๗ มกราคม ๒๕๕๖ จดโดย

ส�านกงานผตรวจการแผนดน มผทรงคณวฒทมสวนเกยวของ

กบการจดการศกษาและการสนบสนนการศกษาทงในระบบของ

ภาครฐและการบรหารจดการของภาคเอกชน ใหความสนใจเขา

รวมประชมจ�านวนมาก และไดแสดงความคดเหนในประเดน

ตางๆ ทงประเดนนโยบาย กฎหมาย ระบบการบรหารจดการ

งบประมาณ บคลากร การประเมน การประกนคณภาพ

โครงสรางพนฐาน ตลอดจนคณภาพของผเรยน

การประชมทง ๒ ครงตระหนกวา “ภาคเอกชน” ซงหมายรวมถง

องคกรธรกจ และองคกรเพอสาธารณประโยชน มความสนใจ

เปนอยางยงและก�าลงมบทบาทในการเปนผจดการศกษามากขน

(Provider) รวมถงการสนบสนนการศกษา (Supporter) ในดาน

ตางๆ ทงในระดบขนพนฐาน อาชวศกษา และอดมศกษา

สบเนองจากการประชมทง ๒ ครงขางตน ผนวกกบการ

สนบสนนใหมโครงการ “การศกษาและพฒนาเครอขายภาค

เอกชนผจดการศกษาและผสนบสนนการศกษา” โดยมลนธ

โรงเรยนรงอรณ จงไดจดใหมการประชมระดมสมอง เรอง “การ

สรางเครอขายภาคเอกชนเพอการพฒนาการศกษาไทย ครงท ๑”

วนท ๒๔ เมษายน ๒๕๕๖ ตอเนองดวยการประชมวงยอยอก

๒ ครง วนท ๗ พฤษภาคม ๒๕๕๖ ณ ส�านกงานผตรวจการ

แผนดน และ วนท ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๖ ณ ส�านกงานสง

เสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) ซงม

ขอคนพบจากการประชมตลอดจนการศกษาขอมลของโครงการ

ดงกลาว ดงตอไปน

สรปสาระส�าคญของการประชม

๑. การจดการศกษาของภาคเอกชน

๑.๑ ประสบการณของภาคเอกชนในการจดการศกษา แบง

ออกไดเปน ๒ กลม คอ

• กลมภาคธรกจเอกชน (Corporate Education) มง

เปาการผลตก�าลงคนเพอสรางขดความสามารถในการแขงขน

ขององคกร และสรางขดความสามารถของประเทศ

• กลมสมาคม/มลนธ มงเปาหมายการพฒนามนษย

ทสมบรณ เปนผน�าการเปลยนแปลงของสงคม ในมตของการ

สรางสมดลระหวางเศรษฐกจ สงคม และระบบนเวศ

๑.๒ กรอบความคดในการจดการศกษา จากประสบการณ

ของภาคเอกชนทเปนผจดการศกษา ๔ แหง คอ มลนธมชย

พฒนา, บรษท ซ พ ออลล จ�ากด (มหาชน), มลนธโรงเรยน

รงอรณ และ ปตท.สรปไดดงน

20

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

๑.๓ ลกษณะรวมของการจดการศกษาโดยภาคเอกชน คอ

• การจดการเรยนการสอนทเนนประสบการณตรง

ของผเรยน

• การจดการศกษาเพอสรางและขยายโอกาสการ

เขาถงการศกษาของประชาชน

• ใชเวลาในการสรางผสอนใหสอดคลองกบแนวทาง

ของแตละสถาบน

• มความคลองตวในการบรหารจดการ ความรวมมอ

ระหวางสถาบนเอกชนดวยกน

• การจดการศกษาโดยภาคเอกชนเนนการพงตนเอง

ลดการพงพงภาครฐ

• ภาคเอกชนมบทบาทในการสรางบคลากรคณภาพ

ใหตรงตามความตองการก�าลงคนของประเทศ

• มหาวทยาลยวงไปสความเปนธรกจ และกลมธรกจ

ก�าลงสรางมหาวทยาลย

สถานศกษาเปนศนยกลางการ

เรยนร และการพฒนาของ

ชมชน

ความมนคงทางรายไดและ

การมงานท�าของเยาวชนใน

ทองถน

ชมชนเขมแขง

การเพมขดความสามารถของ

ประเทศ

เปาหมาย ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบสรางบคลากรใหชมชน

สรางบคลากรปอนองคกร

สรางบคลากรใหสงคม

สรางบคลากรใหแกประเทศ

เยาวชนทมบคลกภาพเปน

ผน�าชมชนทซอสตยและเปน

ประชาธปไตย

นกบรหารจดการคณภาพ

นกปฏบตการทางสงคม

นกวทยาศาสตร, นกวจย

นวตกรรมการขจดความยากจน

ความเขมแขงและความสามารถ

ทางการแขงขนขององคกร

พลเมองเขมแขง

(active citizen)

งานวจยจดสทธบตรของคนไทย

๒. ขอคดเหนของภาคเอกชนตอการจดการศกษาของประเทศ

• กลไกการบรหารและการจดการศกษาของภาครฐเปน

อปสรรคส�าคญตอการกาวไปขางหนา และการสรางนวตกรรม

การศกษาใหแกประเทศ

• การจดการศกษาของประเทศจ�าเปนตองมงสรางแรงขบ

เคลอนจากดานอปสงค (demand side driven คอผเรยน สงคม

ภาคธรกจ ภาคบรการ และภาคอตสาหกรรม) ไมใชการจดการ

ศกษาจากดานอปทาน (supply side driven คอ รฐ และสถาบน

การศกษาในค�านยามเดม)

• จ�าเปนตองตงโจทยใหมใหกบการจดการศกษาของ

ประเทศ ตงเปาหมายใหม ตงค�าถามทถก และค�าถามนคออะไร

ปญหาใหญ (big problems) ของประเทศทตองมงแกไขคออะไร

• การจดการศกษาจ�าเปนตองค�านงถงการผลต Character

ของคน ค�าถามคอ การผลตจะเกดขนไดอยางไร และจะสราง

ตวชวดไดอยางไร

21

• มความจ�าเปนทจะตองใหภาคธรกจเอกชนเขามามสวน

รวมในระดบนโยบายการพฒนาและการจดการศกษาของ

ประเทศเพอใหการผลตก�าลงคนตรงตามความตองการในการ

เพมขดความสามารถของประเทศ

• ประเทศจ�าเปนตองมระบบหรอกลไกในการสนบสนน

การวจยระบบการศกษาและสรางนวตกรรมการศกษาของชาต

๓. ขอเสนอจากภาคเอกชนตอการพฒนาการศกษา

การจดการศกษาของชาตมาถงจดทตองสรางการมสวน

รวมจากผมสวนไดสวนเสย (Stakeholders) ทกภาคสวน กลาว

คอ นอกจากภาครฐแลว บคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน

องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกร

วชาชพ สถาบนศาสนาสถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน

ควรมสวนในการรวมจดการศกษาเพอแกไขปญหาส�าคญของ

การศกษาชาตคอ

• ปญหาการจดการศกษาใหเกดคณภาพของโรงเรยน

ขนาดเลกจ�านวนกวา ๑๔,๐๐๐ แหง

• ปญหาความขาดแคลนบคลากรและทรพยากร

ทางการศกษาทงทางปรมาณและคณภาพ

• ปญหาหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานและ

การจดการเรยนการสอนทไมยดหยน ไมหลาก

หลาย ไมสอดคลองกบบรบทของสงคม ศกยภาพ

และความแตกตางของผเรยน

• ปญหาการขาดการก�ากบตดตามผลใหเกดการตรวจ

สอบ และรบผดชอบตอการพฒนาผเรยนของสถาน

ศกษา

โดยมขอเสนอดงตอไปน

๓.๑ ปฏรปคร รวมมอกบมหาวทยาลยตางๆ ปรบปรง

ระบบการผลตครทมคณภาพและจตวญญาณดวยการฝกหด

วชาชพอยางเขมขนและมมาตรฐานระดบการศกษาแพทยโดย

มหลกประกนดานอาชพและรายไดทไดมาตรฐาน

๓.๒ ปฏรปหลกสตร โดยก�าหนดเปาหมายหลกสตรเพอ

การผลตผเรยนทเปนคนด พงตนเอง เดนตามความฝน มความ

กตญญ และมจตสาธารณะรบผดชอบตอสงคมตลอดจนสงเสรม

หลกสตรทมความเหมาะสมและสอดคลองกบบรบททแตกตาง

หลากหลายของสงคมเมอง ทองถน ศกยภาพและความแตก

ตางของผเรยน

๓.๓ ปฏรปกระทรวงศกษาธการ โดยใหท�าหนาทก�ากบ

ดแลดานนโยบายการตดตามผล และสรางความรวมมอกบทก

ภาคสวนในการรวมจดการศกษา และลดบทบาทการเปน

ผจดการศกษาฝายเดยวลง ดวยการ

• สงเสรมและสนบสนนใหทองถนเปนผจดการศกษาเพอ

ตอบสนองตอบรบทของทองถน

• ปลดลอคกฎระเบยบทเปนอปสรรคการจดตงสถานศกษา

ประเภทตางๆ

• ปลดลอคการผลตและการจดซอต�าราเรยนลดการ

ผกขาด และเพมความหลากหลายของต�าราและแหลงเรยนร

ตางๆ

• ปลดลอคการประกนคณภาพการศกษาทมมาตรฐานและ

ตวบงชทไมสอดคลองกบบรบทจรงของสถานศกษา

• ปลดลอคการสอบ National Test (การทดสอบทางการ

ศกษาระดบชาตขนพนฐาน) โดยเพมการทดสอบทางการศกษา

ทหลากหลายและสอดคลองกบหลกสตรทหลากหลาย

๓.๔ ปฏรปนโยบายการศกษาของชาต โดยใหรฐบาล

ก�าหนดใหมนโยบายการจดการศกษาของชาตทมความตอเนอง

และปลอดการแทรกแซงจากผมอ�านาจทางการเมองทเปลยนแปลง

ไปตามรฐบาลแตละสมย

22

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

๔. ยทธศาสตรภาคเอกชนเพอพฒนาการศกษา

๔.๑ ใหภาคเอกชนมสวนรวมกบภาครฐในการพฒนาการ

ศกษาดวยแนวคดเชงพนท (Area-based reform) โดยเรมตน

น�ารองในจงหวดหนงจงหวดใดทมศกยภาพ เชน จงหวดทม

ประชาคมเขมแขง, ๓ จงหวดชายแดนใต เปนตน

๔.๒ มองคกรธรกจขนาดใหญเปนแกนน�าความรวมมอ

ระหวางองคกรธรกจอนๆ ในจงหวด เพอสนบสนนใหสถาน

ศกษาเปนแหลงเรยนรและเปนศนยกลางการพฒนาของทองถน

๔.๓ ใหมกลไกการท�างานของภาคเอกชนทสรางความ

รวมมอกบผบรหารสถานศกษาและครของสถานศกษาในระดบ

พนทเพอจดตงกองทนและจดหาทรพยากรทางการศกษา และ

จดการพฒนาครวชาชพตางๆ

๔.๔ สรางความรวมมอกบสอมวลชนเพอการประชาสมพนธ

ในวงกวาง และสรางกระแสพลงประชาชนใหเขามามสวนรวม

สะทอนความตองการและขบเคลอนพฒนาการศกษา

โดยมขนตอนการด�าเนนงานดงน

๑) ใหม คณะท�างาน ดงมรายชอ คอ คณมชย วระไวทยะ,

ดร.อมรวชช นาครทรรพ, สถาบนอาศรมศลป, อ.ววฒน

ศลยก�าธร, มลนธสยามกมมาจล, ศ.ดร.อทมพร จามรมาน

ส�านกงานผตรวจการแผนดน และพระอาจารยสงคม ธนปญโญ

วางแผนการขบเคลอน จดท�าข อมล และขอเสนอเชง

ยทธศาสตรการพฒนาการศกษาจากภาคเอกชน

๒) เปดเวทสนทนา (Dialogue) ขอเสนอเชงยทธศาสตร

การพฒนาการศกษาระหวางภาคเอกชนกบรฐบาล โดยเชญ

นายกรฐมนตรและหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนกลมบคคล

ทมวสยทศนตอการพฒนาการศกษา เขารบฟงขอเสนอ

ยทธศาสตรการพฒนาการศกษาของภาคเอกชน และสรางความ

รวมมอระยะยาวตอไป

23

องคกรปกครองสวนทองถนกบความพรอมในการจดการศกษาระดบทองถน

24

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

ใหมกฎหมายการศกษาทองถน หรอแกไขเพมเตมใหปรากฏเรองการศกษาทองถนใน พ.ร.บ.การศกษาแหงชาตอยางชดเจน

การกระจายอำ นาจใหสถานศกษา เพอความสะดวก คลองตว ในการบรหารจดการ โดยเฉพาะกฎระเบยบ ดานการเงน พสดทใชเชนเดยวกบหนวยงานกอง/สำ นกในองคกรปกครองสวนทองถน ทำ ใหเกดความยงยาก ใชเวลามาก หาบคลากรทจะทำ หนาทยาก เปนตน ดงนน หากมกฎ ระเบยบทยดหยน หรออำ นวยความสะดวกใหสถานศกษามากขน จะชวยใหสนบสนนใหเกดความสำ เรจ

รฐบาลตองกำ หนดใหการปฏรปการศกษาทองถนเปนวาระแหงชาต

ใหมการแกไข พ.ร.บ.ขาราชการทองถน ใหขาราชการและพนกงานทองถนทเกยวของกบการจดการศกษาของทองถน เปนบคลากรทางการศกษา ตาม พ.ร.บ.ครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. ๒๕๔๒ เปนการสรางขวญกำ ลงใจใหฝายสนบสนนการศกษามากขน

กำ หนดการสนบสนนการศกษาทองถน โดยใหองคกรปกครองสวนทองถนจดสรรงบประมาณเพมเตมใหดานการศกษาเปนรอยละ ๒๐ ของเงนงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถนนนๆ โดยกำ หนดเปนกฎหมายหรอ ระเบยบ เพอใหการพฒนามความตอเนอง และไมตองกงวลกบผบรหารการเมองทองถนทเขามาดำ รงตำ แหนงในแตละสมย

ขอเสนอจากองคกรปกครองทองถน

๑

๒

๓๔

๕

25

ขนตอนการจดประชม

องคกรปกครองสวนทองถนและส�านกงานปฏรป (สปร.) ไดรวม

กนจดใหมการเสวนาแลกเปลยนประสบการณการจดการศกษา

โดยทองถนในหวขอ การจดการศกษาโดยทองถน : สถานภาพ

ประสบการณ และขอเสนอเชงยทธศาสตรระหวางวนท ๒๙ - ๓๐

เมษายน ๒๕๕๖ ณ หองชวนชม ชน ๒ โรงแรมสบายโฮเทล

จงหวดนครราชสมา โดยมวตถประสงคส�าคญสองประการคอ

๑. เพอรวมพลงประสบการณความคดขององคกรปกครอง

สวนทองถนตงแตระดบ อบจ. เทศบาล ไปจนถง อบต. ทม

บทบาทในการจดการศกษาในรปแบบตางๆ อาท การรบถาย

โอนสถานศกษาของรฐไปอยในสงกด การกอตงสถานศกษาของ

ตนเอง การใหการสนบสนนสถานศกษา คร และผเรยนในพนท

รบผดชอบ การสงเสรมการศกษาทางเลอก ฯลฯ

๒. เพอถอดบทเรยนจากประสบการณ และตกผลก

ความคดรวมกนในการจดท�าเปนขอเสนอเชงยทธศาสตร เพอ

การขยายผลและพฒนาการจดการศกษาโดยทองถนใหมความ

เขมแขง และมผลกระทบสงขนตอระบบการศกษาโดยรวม

โดยมผเขารวมประชม ประมาณ ๖๐ - ๘๐ คน ประกอบดวย

ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ผบรหารสถานศกษา

ตวแทนหนวยงานภาครฐทเกยวของ เชน ส�านกงานเขต

พนทการศกษาประถมศกษา ส�านกงานเขตพนทการศกษา

มธยมศกษา กรมสงเสรมการปกครองทองถน นกวชาการ

และผแทน สปร.

องคกรปกครองสวนทองถน

ผเขารวมประชม

ในการจดเวทเสวนาของการศกษาทองถนครงนเปนการเปด

ประเดนกอนทจะแบงกลมระดมสมองในการหาแนวทางเชง

ยทธศาสตรการจดการศกษาทองถน ไดเชญผทรงคณวฒท

หลากหลายมมมอง ประกอบดวย ดร.ประวต เอราวรรณ คณบด

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม นายทวสนต

โลณานรกษ นกวชาการอสระ นายไพบลย พฤกษพนาเวศ

นายกเทศมนตรต�าบลหนองไผลอม ดร.สวรรณ พณตานนท

ผทรงคณวฒ กรมสงเสรมการปกครองทองถน และนายอดลย

ภภทรางค ผอ�านวยการสถานศกษาโรงเรยนมะคาวทยา เปน

ผด�าเนนการอภปราย

ประเดนการประชม

ดร.อมรวชช นาครทรรพ ทปรกษาดานวชาการ สสค. ในฐานะ

ผแทนของส�านกงานปฏรปไดกลาววา การจดการศกษาของ

ประเทศไทยทผานมาประสบความลมเหลวในดานการใหบรการ

ดานการศกษาอยางเทาเทยม ทวถง ละทงเดกดอยโอกาส

มเดกทออกกลางคนจ�านวนมากขน นอกจากนจากผลการวจย

ระบบราชการการศกษาทวโลก พบวา

๑. ลกษณะของการขยายตวเองให ใหญไปเรอยๆ

(self-expansive)

๒. ลกษณะการท�างานซ�าเดมไปเรอยๆ ยากจะเปลยนแปลง

(mediocrity)

26

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

๓. ลกษณะของการบรหารจดการดวยกฎระเบยบสง

(management by rules and regulations)

๔. ลกษณะข อจ�ากดของการไม สามารถยดหย น

(inflexibility)

๕. ลกษณะของการใชอ�านาจเปนหลก (authoritarian)

๖. ลกษณะตอตานการวพากษวจารณ (anti-criticism)

๗. ลกษณะเปราะบางละเอยดตอการเปลยนแปลง

ทางการเมอง (political sensitivity)

จากขอมลขางตนจงมความคดวา เราจะตองมการกระจายความ

เสยงการจดการศกษาออกไปใหทองถน ภาคเอกชน ผปกครอง

ด�าเนนการ แทนการรวมความเสยงไวทภาครฐ หรอกระทรวง

ศกษาธการแตหนวยงานเดยว นอกจากนมแนวโนมการด�าเนน

การในลกษณะการไมผลกภาระในการปฏรปการศกษาไปทภาค

รฐแตอยางเดยว แตใชการเปดพนทใหมผมสวนไดสวนเสย

(Stakeholders) จากภาคสวนตางๆ เขามามสวนรวมในการ

จดการศกษาใหมากขน โดยเฉพาะในระดบพนท (Area-based

reform) แตรฐกยงตองสามารถวางกลไกการก�ากบตดตามและ

สรางความสามารถตรวจสอบและรบผดชอบตอผลสมฤทธของ

ผเรยน (Accountability) ของสถานศกษาทกระดบตอพอแม

ผปกครอง ชมชน และสงคมไปพรอมกนดวย

จากการศกษาโครงการ Race to the Top พบวาเนนงานเชง

ยทธศาสตรระดบพนท ๔ ดานทเชอวาจะเปนจดเปลยนในการ

ยกระดบคณภาพการศกษาในแตละรฐไดคอ ๑) การวางระบบ

พฒนาประสทธภาพครและผ บรหารโรงเรยนในพนทอยาง

ทวถง ๒) การวางระบบการประเมนและทดสอบมาตรฐานการ

ศกษาของพนท ๓) การปดชองวางลดความเหลอมล�าใหไดดวย

การชวยเหลอโรงเรยนทมผลสมฤทธทางการศกษาต�าในพนท

กอน ๔) การมระบบฐานขอมลตดตามความกาวหนาทางการ

ศกษาของพนท

จากการด�าเนนการจดประชมเสวนาเพอแลกเปลยนประสบการณ

ครงนไดมการก�าหนดประเดนการแลกเปลยนเรยนร ดงน

๑. แนวคดในการจดการศกษาของทองถน

๒. ปจจยแหงความส�าเรจในการด�าเนนการจดการศกษา

และใหมคณภาพมาตรฐาน

๓. ทองถนจดการศกษาแลว มความรบผดชอบ (Account-

ability) ตอชมชน สงคม อยางไร

๔. ปญหา/อปสรรคในการด�าเนนงานการศกษาและ

ประเดนทจะควรปรบปรงแกไขเพอพฒนาการจดการศกษา

ทองถนใหกาวหนามากขน

๕. ขอเสนอในลกษณะยทธศาสตรเพอการจดการศกษา

ทองถนทมคณภาพ

สรปสาระส�าคญจากการประชม

๑. จดแขงทชดเจน คอ เปนหนวยงานทรจกทองถนด

มวงจรการบรหารสงการสน กระชบ และหลกสตรการศกษาจะ

มการด�าเนนงานไดทนทหากเปนเปาหมายของคนในทองถน

๒. จดออน คอ นกการเมองทองถนซงเขามาเปนผน�านน

มทมาในการเขาสต�าแหนงทแตกตางกน หากมาจากความ

บรสทธ ในทองถนนนๆ นาจะพฒนาไดด ประโยชนทจะลงส

ทองถนจะมมาก นอกจากน ผบรหารการเมองทองถนมกจะ

ขาดความช�านาญดานการศกษา อกทงตองพจารณาวาโรงเรยน

27

ในสงกดทองถนมอสระมานอยแคไหน หากไปควบคมมากจะ

ท�าใหเกดปญหาการบรหารจดการ และอาจจะคลายกบ สพฐ.

ซงจากการสงเกตทผานมา ทองถนจดการศกษาในขณะน

ผดทาง คอ จดการศกษาแบบ สพฐ. มหลกสตรแบบเดยวกน

เหมอนเดม การประเมนวทยฐานะเนนเอกสารมากมาย

๓. ปญหาอปสรรคทปรากฏขน และสงผลใหการด�าเนน

การจดการศกษาทองถนใหหลากหลายนอกกรอบนนท�าไดยาก

เพราะวากฎหมายก�าหนดไววาจะตองจดใหเปนไปตามระเบยบ

กฎเกณฑทกระทรวงศกษาธการก�าหนดไว และการศกษาทผาน

มาเราใหความส�าคญกบผลสมฤทธ หรอเกรด เนนเกงวชาการ

ใหความส�าคญทคนกลมเดยว แตทองถนจดการศกษาไมมทาง

เลอกได นกเรยนมลกษณะเปนอยางไรตองรบผดชอบใหการ

บรการ

๔. โจทยการศกษาทองถนมเปาหมาย คอ การสรางความ

มนคงของทองถน โดยการสรางสมมาชพ สรางครอบครวมนคง

มชมชนด สงแวดลอมทด วฒนธรรมประเพณดงาม ฯลฯ

จดการศกษาทหลากหลายดวย ทองถนจะตองคดหาอตลกษณ

ของพนทใหได และจดหลกสตรสนองตอบในการสรางอตลกษณ

นน โดยองคกรปกครองสวนทองถนจะตองถอวาเปนความ

รบผดชอบในการจดบรการสาธารณะดานการศกษาตงแตเกด

จนกระทงตาย จงไดมนวตกรรมชนหนงทก�าลงทดลองในการ

ด�าเนนการ คอ รปแบบ “การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานเพอ

การพฒนาทองถน หรอ SBMLD” เปนการจดการศกษาตลอด

ชวต

๕. แนวทางการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในการ

พฒนาทองถน

๕.๑ เสรมสรางความเขมแขงของคณะกรรมการสถาน

ศกษาขนพนฐาน ใหสามารถเขามามบทบาทในการจดการ

ศกษาของโรงเรยนไดอยางแทจรง ทงน เพอใหการจดการศกษา

ของโรงเรยนสามารถแกไขปญหาและสนองตอบความตองการ

ของประชาชนในทองถน

๕.๒ จดการศกษาในระบบ โดยการสงเสรม สนบสนน

ใหโรงเรยนจดการเรยนการสอนทท�าใหผ เรยนมผลสมฤทธ

ทางการเรยนทดและไดรบการพฒนาหรอสงเสรมใหมความเปน

เลศตามอจฉรยภาพของผเรยนแตละคน จนสามารถน�าไป

ประกอบอาชพในทองถนได

๕.๓ จดการศกษานอกระบบ โดยการสงเสรม

สนบสนนใหโรงเรยนจดการฝกอบรมใหความรตามความ

ตองการของเดก เยาวชนและประชาชนในทองถนเพอใหม

ทกษะชวตและมอาชพทสามารถด�ารงชวตอยในทองถนอยางม

ความสข

๕.๔ จดการศกษาตามอธยาศย โดยการสงเสรม

สนบสนนใหโรงเรยนจดหาแหลงเรยนรทหลากหลายตามความ

ตองการของเดก เยาวชน และประชาชนในทองถน เพอเปด

โอกาสใหเดก เยาวชน และประชาชนไดเรยนรตามความ

ตองการและตามศกยภาพของแตละบคคล จนสามารถน�าไป

ประกอบอาชพและสามารถด�ารงชวตอยในทองถนไดอยางม

ความสข

๖. ผลของการจดการศกษาของทองถนทควรจะบรรล

สรปจากกลมยอย ๓ กลมคอ กลมจดการศกษาเพอเดก

ดอยโอกาส ความเทาเทยม กลมเพอการศกษาใหมงานท�าและ

หลกสตรคขนาน กลมจดการศกษาเพอความเปนเลศ และ

ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนทจดการศกษาศนยพฒนา

เดกเลก ตระหนกวา ทองถนมหนาททจะตองจดการศกษาให

แกเดก เยาวชนอยางเตมศกยภาพ เพอสงผลตอการพฒนา

ชมชนทองถนของตนในอนาคต การพฒนาเดกทมความ

องคกรปกครองสวนทองถน

28

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

จงสงผลใหผปฏบตไมเกดความคดนอกกรอบ หรอนวตกรรม

ใหมๆ ในการด�าเนนการ

๔. การไมมหนวยงานการศกษาทรบผดชอบโดยตรง

ในกรมสงเสรมการปกครองทองถน ท�าใหงานการศกษาทองถน

ขาดความเดนชดในเชงเปาหมายทมตอการพฒนาคนในทองถน

๕. กฎหมายทเกยวการศกษาทองถนยงไมปรากฏ

แมแตพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ และท

แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ กไมมขอความใดท

บงบอกถงการด�าเนนงานการศกษาทองถน ไมใหอ�านาจหนาท

ททองถนจะท�าเองไดอยางสะดวก คลองตว เชน อ�านาจการ

แตงตงคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของทองถน ยงคง

ใหผ อ�านวยการส�านกงานเขตพนทการศกษาเปนผ แตงตง

การจดการเรยนนอกระบบ จะตองใชกรอบรปแบบของการ

ศกษานอกระบบและตามอธยาศยของกระทรวงศกษาธการ

เปนตน

หลากหลายจงจ�าเปนตองจดใหสนองตอความตองการของเดก

และเยาวชน ไมวาจะเปนกลมเดกดอยโอกาสตางๆ กลมทม

ทกษะดานอาชพ ศลปะ ดนตร กฬา กลมเดกทมทกษะวชาการเดน

๗. ปจจยแหงความส�าเรจในการด�าเนนการจดการศกษา

และใหมคณภาพมาตรฐาน

๗.๑ นโยบายของผน�าตองชดเจนและใหการสนบสนน

อยางจรงจง โดยเฉพาะการทมกฎหมายก�าหนดเปนอ�านาจ

หนาททจะตองปฏบตจะมความส�าเรจคอนขางมาก

๗.๒ การมสวนรวมของทกภาคสวน ซงทองถนจะม

ความเดนชดมากดานน ไมวาคณะกรรมการสถานศกษาขน

พนฐาน เครอขายผปกครอง รวมทงการกระจายอ�านาจให

โรงเรยนไดด�าเนนการมากทสด

๗.๓ องคกรปกครองสวนทองถนทมสถานศกษาใน

สงกดตองมความรบผดชอบใหความมนใจวาเดก เยาวชนทได

รบการศกษาแลว จะมความรความสามารถ มมาตรฐานเกด

คณภาพ สามารถประกอบอาชพทสจรต เปนทตองการของ

สงคม ชมชน และตองไดรบการพฒนาเตมศกยภาพทกคน

อยางหลากหลาย

๘ ปญหา/อปสรรคในการด�าเนนงานการศกษา

ประเดนปญหาและอปสรรคทกล มเสวนามความเหน

สอดคลองกน คอ

๑. ผบรหารการเมองทองถนมวสยทศนการบรหารหรอไม

มากนอยเพยงใด

๒. การบรหารทขาดขอมลสารสนเทศของทองถน เพอ

น�าไปสการวางแผนพฒนาทชดเจน

๓. การท�างานกบเครอขายตางๆ หลายๆ ครงทไมม

ระเบยบรองรบ หรอยดหยนเพยงพอ ท�าใหเกดการทกทวงจาก

หนวยงานตรวจสอบ เชน ส�านกงานตรวจเงนแผนดน (สตง.)

29

บรณาการภาครฐปรบบทบาทหนนการจดการศกษาของทกภาคสวน

30

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

ภาครฐสนบสนนทกภาคสวนใหมสวนรวมในการจดการศกษาเพอพฒนาคณภาพ ผเรยนโดยขบเคลอนดวยการใชพนทเปนฐาน (Area-based reform) และการ กระจายอ�านาจการจดการศกษา

ภาครฐปรบบทบาทผจดการศกษาเปนสวนใหญ (รฐ ๗๐ : ทองถน ๓๐) มาเปน ผใหนโยบาย และก�ากบตดตามผลการด�าเนนงาน (รฐ ๓๐ : ทองถน ๗๐) โดยลดการก�าหนดโครงการจากสวนกลางใหพนทท�าตาม และเปดโอกาสใหพนทเปน ผจดการศกษาอยางอสระ สถานศกษาเปนนตบคคล มการจดสรรงบประมาณใหพนทด�าเนนการตามบรบทและความตองการทแตกตางกน และระดมการมสวนรวมของทกภาคสวน

ขอเสนอจากเวทบรณาการภาครฐ

๑

๒

31

ขนตอนการประชม

การประชมเวทบรณาการภาครฐเพอขบเคลอนคณภาพการ

ศกษาวนพธท ๘ พฤษภาคม ๒๕๕๖ ณ โรงแรมวงสวนสนนทา

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา มผเขารวมประชมจ�านวน

๕๓ คน ประกอบดวยกลมคร ผบรหารโรงเรยน ศกษานเทศก

ผบรหารส�านกงานเขตพนทการศกษา ผน�าระดบกลาง รวมทง

ผใสใจในการศกษา และผบรหารระดบนโยบาย

กจกรรมการประชมแบงไดเปน ๓ ชวง คอ

๑ . รบความคด เปนการน�าเสนอผลการจดประชมเวทท

ผานมาใหผเขารวมประชมรบทราบ ทงผลการประชมของกลม

เยาวชน กลมการศกษาทางเลอก กลมภาคเอกชนรวมจดการ

ศกษา และกลมจดการศกษาโดยทองถน รวมทงการชใหเหน

ความจ�าเปนทจะตองรวมสรางการเปลยนแปลงในวงการการ

ศกษา และบอกเลาถง “โจทย” หรอขอพจารณาในการเสวนา

ในวนน

๒. สรางความคด เปนการระดมความคดเกยวกบโจทย

๒ ประการคอ ๑) ความเคลอนไหวและขอเสนอเชงยทธศาสตร

การปฏรปการศกษาในหลายประเทศเปนไปในทศทางเดยวกน

นนคอ การปฏรปทใชพนทเปนฐาน (Area-based reform)

ทศทางนเหมาะสมกบบรบทประเทศไทยหรอไม หรอหากจะ

ผลกดนการปฏรปไปในทศทางนจกตองอยภายใตเงอนไขปจจย

อะไรบาง และ ๒) ทศทางการปฏรปทใชพนทเปนฐานจะเปลยน

โฉมหนาการท�างานภาครฐไปเปนหนวยนโยบาย อ�านวยการ

สนบสนน และก�ากบตดตามประเมนผลรวมกบภาคสวนตางๆ

ในระดบพนท (ทองถน เอกชน ชมชน หนวยงานภาครฐท

เกยวของกบเดก) ไดอยางไร

ส�าหรบการประชมระดมความคดเหนไดแบงออกเปน ๖

กลมยอย เพอใหไดแงคดมมมองทครบถวน ไดแก กลมคร

ผบรหารโรงเรยน ศกษานเทศก ผบรหารส�านกงานเขตพนท

การศกษา ผน�าระดบกลาง/ หวหนากลม รวมทงผใสใจในการ

ศกษาและผบรหารระดบนโยบาย เมอแตละกลมรวมกนคดและ

สรปค�าตอบผานมมมองและประสบการณของสมาชกกลมแลว

จงน�าเสนอผลใหผเขาประชมทกคนรบทราบ

๓. สะทอนความคด เปนการชจดเนน เชอมโยงประเดน

ส�าคญ พรอมใหขอคดและขอสงเกตเพมเตมจากผรวมเสวนา

ตอผลสรปของกลมยอย ผลจากกจกรรมทงสามชวงมดงน

ผเขารวมประชม

ดร.กฤษณพงศ กรตกร, นายคบญ ศกนตนาค, นางงามพศ

ลวากร, น.ส.จตพร สทธววฒน, น.ส.จนตนา ดวงชอ ม,

นายจระประวต ชมสาย ณ อยธยา, น.ส.จรชญา พายพ,

ดร.จฬากรณ มาเสถยรวงศ, นายชาเรอง เรองขา, นายชตวฒน

สวตถพงศ, นายชชาต แกวนอก, ดร.ณฐพล ตนเจรญทรพย,

น.ส.ดวงใจ บญยะภาส, นายถวล ศรใจงาม, นายธรวฒ เจรญรมย,

นายนพคณ เกรยงศกดานกล, น.ส.นวลพรรณ ศาสตรเวช,

ดร.นภาพร กลสมบรณ, ดร.บรรเจอดพร ส แสนสข,

นายบรรเจด กลนจนทร, นายประภาส เขยวแกว, น.ส.ปรยาพร

บรณาการภาครฐ

32

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

ญาณะชย, นายปยะบตร ชลวจารณ, น.ส.พชรา อบลสวสด,

ผศ.ดร.พทธนนท หรรษาภรมยโชค, นายพทกษ โสตถยาคม,

ดร.พษณ ตลสข, นางภรณชภสร โสตถยาคม, นางมาล

สบกระแส, นพ.ยงยทธ วงศภรมยศานต, นางยวด นชทรพย,

ดร.รตนา แสงบวเผอน, ดร.รงอรณ ไสยโสภณ, น.ส.ลดดา

ตงศภาชย, รศ.ลดดา ภเกยรต, น.ส.ลลน ทรงผาสก, ดร.เลขา

ปยะอจฉรยะ, ดร.วณ ปนประทป, น.ส.วรจรรย องศธร,

นายวรวส สบายใจ, นายวบลย ทานชต, นายวรยะ ผลโภค,

นางศรอมพร ประทมนนท, นายศร จนบารง, นายสมบรณ

รนทาว, นายสมประสงค สงหสวรรณ, ดร.สธรรม วาณชเสน,

นายสรพล ธรรมรมด, ดร.สรฐ ศลปอนนต, นายอดลย ภภทรางค,

น.ส.อนฆา ชยเนตร, ดร.อมรวชช นาครทรรพ และนางอรยา

พรหมสภา

สรปสาระส�าคญจากการประชม

๑. รบความคด ดร.อมรวชช นาครทรรพ กรรมการจดสมชชาปฏรป

เฉพาะประเดนการศกษา ไดเกรนน�าและชแจงวตถประสงคของ

การประชมครงน โดยสะทอนภาพวกฤตการศกษาไทย เปรยบดง

“กบอยในหมอน�ารอน” กวากบจะรตววาน�าอนแสนสบายกลบ

กลายเปนน�ารอน กสายเกนไปทจะกระโดดหนตายไดทน และ

ระบวาการประชมครงนจะเนนไปทบทบาทภาครฐทเปนผถอ

ทรพยากรของรฐมากทสด แตภาครฐจะปรบบทบาทตอการ

ศกษาอยางไร เพอพลกฟนวกฤต-ปรบนโยบายการใชทรพยากร

ของภาครฐกอเกดประโยชนสงสด นอกจากนนยงไดชใหเหนวา

ระบบการศกษาไทยจ�าเปนตองปรบตว จากนนน�าเสนอแนวโนม

การศกษาของนานาชาต อาท การจดการศกษาไมอยเฉพาะ

ภาครฐเทานน มการกระจาย “ผเลน” มากขน โดยภาครฐเปน

ผคมกตกา การจดการศกษาหลากหลายและตอบโจทยการ

ท�างาน เนนใหลงทนใหเรวในกลมเดกปฐมวยและการดแลกลม

เดกวยรน โดยใช Outcome-based และ Area-based สวนการ

พฒนาครและผบรหารในพนทนนใหแทนการ training ดวย

coaching การสงเสรมดแลครด การประเมนและการทดสอบ

เปนแบบองพนท มงเนนลดความเหลอมล�าดวยการลงทนกบ

โรงเรยนทมปญหา มระบบฐานขอมลการศกษาทใชเพอการ

สงตอหรอพฒนาผเรยน รวมทงสงเสรมโรงเรยนในก�ากบ ทง

Charter School การกระจายอ�านาจ และมงเนนความรบผดชอบ

จากนนเปนการน�าเสนอผลการประชมของกลมทผานมา ไดแก

๑. เสยงจากกลมเยาวชนบอกใหทราบวา เดกและเยาวชน

ตองการเรยนรเพอการคนพบตนเอง คนพบอาชพจากจดสนใจ

ของตนเอง ตองการเรยนรรากเหงาวฒนธรรมและของจรงใน

ทองถน เดกอาชวะตองการเรยนรภาคปฏบตใหมาก เดกมธยม

ปลายตองการใหมความใกลชดระหวางครและเดกมากขนรวม

ทงใหหลกสตรมวชาเลอกใหมากขน เดกการศกษาทางเลอกไม

ตองการสอบ O-NET แตจะใชการวดและประเมนผลรปแบบอน

เดกชายขอบและไรสญชาตยงคงมปญหาเรองบตรประชาชน

และความเหลอมล�า เดกนอกระบบตองการสงคมทเออตอการ

เรยนรและเชอมโยงกบอาชพอนาคต นอกจากนนเดกตองการ

มสวนรวมในทกกระบวนการของการเรยนร

๒. เสยงจากกลมการศกษาทางเลอกบอกใหทราบวา

ตองการใหมการประชาสมพนธสรางความเขาใจใหผเกยวของ

ทกระดบในการสงเสรมสนบสนนการจดการศกษาทางเลอก

๓. เสยงจากกลมภาคเอกชนรวมจดการศกษาบอกให

ทราบวา ภาคเอกชนเนนการศกษาเพอการมงานท�า จงตองการ

เจรจากบภาครฐเพอผลกดนใหเกดรปธรรมโดยเรว

33

๔. เสยงจากกลมจดการศกษาโดยทองถน บอกใหทราบ

วา การจดการศกษาของโรงเรยนภายใตการสนบสนนของ

องคกรปกครองสวนทองถนก�าลงมงตอบโจทยชมชนและเดก

เยาวชนในพนท รวมทงตอบสนองอตลกษณของทองถน

สดทาย ดร.กฤษณพงศ กรตกร ประธานคณะกรรมการ

จดสมชชาปฏรปเฉพาะประเดนการศกษา ไดใหขอคดเพมเตม

วา การจดการศกษาเพอสรางคนเกง คนด มความสามารถ ม

ขอสรป ๒ ประการคอ (๑) การจดการศกษาตองเปนไปเพอ

ประกนการมงานท�าของผเรยน (๒) การจดการศกษาตองเปน

ไปเพอสราง Character สรางคนใหมวนย ซอสตย ท�างานเปน

ดงนน เราจ�าเปนตองเปลยนโจทยการจดการศกษาใหม โดยจะ

ม “ผเลน” เขารวมจดการศกษามากขน จะเกดผลในทางบวก

อาท การรวมกนท�างานระหวางภาครฐและเอกชน ภาครฐและ

ทองถน สวนในทางลบกจะเกดกระบวนการไตสวนภาครฐขน

มา โดยตงค�าถามวาท�าไมภาครฐไมท�าตามหลกการกฎระเบยบ

ทก�าหนดไว ซงการระดมความคดและเสวนาในวนนจะชวยให

เหนทศการการปรบเปลยนบทบาทภาครฐ ทเปนไปเพอสงเสรม

สนบสนน Area-based reform อยางเปนรปธรรมขน

๒. สรางความคด จากการแบงกลม ๖ กลม เพอรวมกนเสรมสรางความคด

เกยวกบการปฏรปทใชพนทเปนฐาน (Area-based reform) และ

การปรบเปลยนบทบาทของภาครฐในการเปนหนวยนโยบาย สง

เสรมและก�ากบการด�าเนนงาน ไดผลการประชมดงน

๒.๑ กลมผน�าระดบนโยบายและผทรงคณวฒ

ผน�าระดบนโยบายและผทรงคณวฒทใสใจในการศกษาได

ชประเดนทมความส�าคญตอการเสวนารวมกนในครงนและการ

สงเสรมการใชพนทเปนฐานตอไปในอนาคต นนคอความเขาใจ

ทตรงกนของ Area-based Reform การด�าเนนงานอาจเรมตน

ดวยการท�าเอกสารทสะทอนแนวคดทใหความชดเจนวาการ

ปฏรปทใชพนทเปนฐานนเปนระดบใด อาท ระดบนโยบาย

ระดบการสอนและการเรยนร ระดบการบรหารโรงเรยน เพราะ

Area-based reform มความเชอมโยงหลายสวนหลายมต ดง

นน ตองตอบค�าถามเบองตนกอนวา Area-based reform ด

อยางไร หนาตาของ Area-based reform จะเปนอยางไร ทง

ระบบ องคประกอบ โครงสราง การบรหารจดการ และกลไก

ตางๆ อยางไรกตาม การเรมตนพดคยในครงนจะท�าใหเหน

โอกาสของการสรางความชดเจนในการกาวเดนตอไป

• ความเปนไปไดของ Area-based reform

สงทเหนพองรวมกนของกลมผน�าระดบนโยบายและผทรง

คณวฒทใสใจในการศกษาคอ ควรท�า Area-based reform ให

เกดขนจรง แตกไมใชเรองงาย เพราะตองรกอนวาอะไรคอ

“ลอค” และจะ “ปลดลอค” เหลานนไดอยางไร ซงจ�าเปนตอง

คดใหชดเจนและมความละเอยดมากพอ ส�าหรบขอเสนอจาก

วงเสวนาตอรปธรรมของการใชพนทเปนฐาน ไดแก

(๑) การใชจงหวดเปนฐานเพอเปนกลไกดงการมสวนรวม

ของทกภาคสวนเขามารวมพฒนา

(๒) มเดกเปนตวตง ตองพฒนาผจดการศกษาใหรหลก

และวธการ ซงผจดการศกษาจะตองเปนคนทใกลชดกบเดกมาก

ทสด ซงกคอ “ทองถน” ทองถนจะเปนเจาภาพผดแลการเรยน

รของเดกและรบผดชอบผลทเกดขน

(๓) ส�านกงานสวนกลางจะตองแขงแกรง มความเขมแขง

มงมนภารกจในการสรางชาตทแทจรง สงทสวนกลางจะตอง

ตระหนกอยเสมอหากจะท�า “ระบบการศกษา” เลยนแบบ “ระบบ

สขภาพ” ของกระทรวงสาธารณสข นนคอ คณภาพคนท

แตกตางกนของกระทรวงสาธารณสขและกระทรวงศกษาธการ

บรณาการภาครฐ

34

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

(๔) ผบรหารทมภาวะผน�าถอเปนหวใจของการสรางการ

เปลยนแปลงใหเกดขนไดจรง เพราะการเปลยนแปลงส Area-

based reform ตองการผน�าทกดไมปลอย ในอนาคตอาจผลก

ดนใหมการเลอกตง “ผน�าการศกษา” ทกระดบ เพอเลอกคนด

เขามารบผดชอบจดการศกษา

(๕) ควรมโครงการน�ารองทประสบความส�าเรจไดอยาง

รวดเรว (Quick Wins) เพอใหเกดความมนใจวาระบบ Area-

based reform ใชไดจรง และถอดบทเรยนจากพนททท�าไดน�า

ไปขยายผลใหกวางขวางสพนทอน

(๖) ควรมการขบเคลอนทางสงคม เพอเปนกระแสสความ

ส�าเรจ ผรบผดชอบภารกจนจะตองกดไมปลอย ผลกดนตอเนอง

อาจใหสมชชาสขภาพดแลสขภาวะในมตการเรยนรดวย

• บทบาททจะเปลยนไปของภาครฐ - หนวยนโยบาย

ผน�าระดบนโยบายและผทรงคณวฒทใสใจในการศกษา

วเคราะหถงบทบาทภาครฐทจะเปลยนจากเดมไปเปนหนวย

นโยบาย อ�านวยการ สนบสนน และก�ากบตดตามประเมนผล

รวมกบภาคสวนตางๆ ในระดบพนท (ทองถน เอกชน ชมชน

หนวยงานภาครฐทเกยวของกบเดก) ดงผทรงคณวฒทานหนง

กลาวถงบทบาทใหมของกระทรวงศกษาธการจะเปลยนไปเปน

แบบ “ตวเลก-ใจใหญ-สมองโต-เพอนเยอะ” ซงสาระในวงเสวนา

สามารถจ�าแนกบทบาทภาครฐได ๕ ประการ คอ

(๑) เปนผวางเปาหมายปลายทางของผเรยนใหชดเจน

อาท เดกคดเปน (Critical Thinking, Creative Thinking), เดก

เปนผสรางความรและนวตกรรม ไมใชเพยง “ผเสพ”, เดกรก

ถนฐานบานเกด

(๒) เปนผก�าหนดนโยบาย Area-based reform ทมความ

ชดเจน ทงการ “ปกธง” สงเสรม และตดตามผล

(๓) เปนผสงเสรมและใหบทบาทพนทในการจดการศกษา

ทกระดบ อาท ระดบเดกเลก ระดบอนบาล ระดบการศกษาขน

พนฐาน ระดบอาชวศกษา โดยเฉพาะการดงการมสวนรวมจาก

ทกภาคสวน รวมทงการก�าหนดใหมคณะกรรมการจากภาคสวน

ตางๆ เขามารวมการจดการศกษาในพนท

(๔) เปนผปลดลอคอปสรรคทจะขบเคลอนไปเปน Area-

based reform

(๕) เปนผสรางผน�า ใหไปเปนผน�าการเปลยนแปลงใน

พนท ทมความสามารถในการมองเชงระบบ เหนผลกระทบ

ตางๆ ทจะเกดขน ไมเรงคด, เรงท�า, และดวนสรป แตควรใช

ผลวจยเปนฐานในการตดสนใจ สวนผน�าในระดบนโยบายควร

ปรบวสยทศน ไมรวบอ�านาจ หากเอออ�านวยใหเกด Area-

based reform.

๒.๒ กลมผน�าระดบกลาง

กลมผน�าระดบกลางทอยในหนวยงานระดบนโยบายได

สะทอนใหเหนปจจยทเปนเงอนไขความส�าเรจของการกระจาย

อ�านาจ นนคอ กระบวนการไดมาและการปฏบตหนาทอยาง

สจรต ปลอดการเมองและผลประโยชนพวกพองของผน�า คณะ

กรรมการ และองคคณะบคคลทอยในระบบ Area-based reform

ทกระดบ

• ความเปนไปไดของ Area-based reform

ปจจยส�าคญของการปฏรปทใชพนทเปนฐาน (Area-

based reform) ตามมมมองของกลมผน�าระดบกลาง ประกอบ

ดวย ๕ ประการ คอ

(๑) การมสวนรวมในการจดการศกษาของพนท ตองเกด

จากการมสวนรวมอยางบรสทธใจ ค�านงถงผลประโยชนของ

ผเรยนเปนส�าคญ พงระวงผมามสวนรวมทเปน “คนของใคร”

(๒) การคดเลอกผน�า/ ผบรหารใหไดคนด คนเกง โดย

35

เฉพาะการแตงตงบคคลเขาสต�าแหนงตองปลอดการเมอง และ

ไมถกครอบง�าจากอ�านาจตางๆ

(๓) การมคณะกรรมการหลายฝาย มาจากหลากหลาย

กลม เพอใหเกดการคานอ�านาจซงกนและกน

(๔) การจดสรรงบประมาณลงสพนทในสดสวนทมากขน

(๕) สรางผน�าชมชนทมวสยทศน ในทกกลมทกระดบ ทง

ระดบหมบาน ต�าบล อ�าเภอ และจงหวด

• บทบาททจะเปลยนไปของภาครฐ - หนวยนโยบาย

(๑) ทบทวน - สรางความเขาใจ - สรางความตระหนกใน

บทบาทภาครฐ ทระบไวในกฎระเบยบทมอยแลว ไมจ�าเปนตอง

ออกระเบยบกฎเกณฑใหม เพราะทผานมาไมไดท�าตามกฎ

ระเบยบ แตกลบท�าตรงกนขาม

(๒) มระบบการตดตาม ตรวจสอบ ประกนคณภาพภายใน

ม “คานงด” หรอมคณะกรรมการตรวจสอบทเขมแขง เปน

“หนตวทอาสาไปแขวนกระดงทคอแมว” ใหขอเสนอแนะและ

ระดมความคด และรวมแกปญหาอยางตอเนอง

๒.๓ กลมผน�าระดบเขตพนทการศกษา

• ความเปนไปไดของ Area-based reform

กลมผน�าระดบเขตพนทการศกษาเหนวา การปฏรปทใช

พนทเปนฐานมความเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย เพราะ

บรบทของแตละพนทมความแตกตางกน อาท สภาพปจจบน

ปญหา ความตองการ ความพรอม ซงปจจยทจะชวยใหการ

ปฏรปทใชพนทเปนฐานเกดขนไดจรง จะตองม

(๑) การกระจายอ�านาจมากกวามอบอ�านาจ ทงระดบเขต

พนทและโรงเรยน

(๒) ส�านกงานเขตพนทการศกษาจะตองเปนนตบคคล

(๓) ปจจยทางดานนโยบาย การเมองตองเอออ�านวย

(๔) การสรางความพรอมและสรางความเขมแขงใหกบผ

เกยวของ ทงองคคณะบคคล ครอบครว ชมชน องคกรปกครอง

สวนทองถน

(๕) เนนการมสวนรวมและความรบผดชอบตามหลก

ธรรมาภบาล

(๖) มงเนนคณภาพผเรยนเปนส�าคญ

• บทบาททจะเปลยนไปของภาครฐ - หนวยนโยบาย

กลมผน�าระดบเขตพนทการศกษาเหนวา หนวยนโยบาย

ของภาครฐดานการศกษาควร

(๑) ลด/ เลกการสงการ เปลยนมาเปนหนวยทคอยใหการ

สนบสนน

(๒) ใหระดบพนทเปนหนวยปฏบตงานจรงๆ ท�างานตลอด

แนว รวมคด รวมท�า รวมประเมน

(๓) ควรแยกบทบาทหนาทใหชดเจนของหนวยงานระดบ

นโยบาย (สวนกลาง) และหนวยงานระดบปฏบต (พนท)

(๔) ควรบรณาการทกภาคสวนใหมสวนรวมอยางจรงจง

๒.๔ กลมศกษานเทศก

• ความเปนไปไดของ Area-based reform

กลมศกษานเทศกเหนวา การปฏรปทใชพนทเปนฐาน

(Area-based reform) มความเหมาะสมกบบรบทประเทศไทย

เพราะการใชพนทเปนฐานจะท�าใหการท�างานใกลชดชมชน

เขาใจสภาพปญหาความตองการของชมชน สามารถระดม

สรรพก�าลงและทรพยากรไดงายกวา ซงพนทในทนนาจะหมาย

ถง จงหวด ตองการใหหนงจงหวดเปนหนงเขตพนท กจะท�าให

เกดการท�างานอยางบรณาการและประสานงานกบหนวยงาน

อนไดงายขน สาหรบปจจยทจะชวยใหการปฏรปทใชพนทเปน

ฐาน (Area-based Reform) ประสบผลส�าเรจ จ�าเปนตอง

บรณาการภาครฐ

36

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

(๑) ภาครฐลดการก�าหนดนโยบายการศกษาจากสวนกลาง

ลง และเปดโอกาสใหพนทมสวนในการก�าหนดนโยบายการ

ศกษาของพนท โดยก�าหนดสดสวน พนทตอสวนกลาง เปน

๗๐ : ๓๐ ซงตองสอดคลองกบงบประมาณและอตรากาลง

(๒) มการก�าหนดเปาหมายการศกษาชาตรวมกน โดยเปด

โอกาสใหทกภาคสวนมสวนรวมทงระดบชาตและพนท

(๓) มการก�าหนดความรบผดชอบรวมกน โดยมบทบาท

หนาทและมาตรการความรบผดชอบทชดเจน อาท ตวผเรยน

ครอบครว ชมชน โรงเรยน องคกรปกครองสวนทองถน

(๔) มการก�าหนดมาตรฐาน ตวชวดความส�าเรจทชดเจน

ของพนททสอดคลองกบมาตรฐานชาต

(๕) พฒนาบคลากรทกระดบ โดยเฉพาะผบรหารและคร

ใหเขาใจเปาหมาย มาตรฐาน และตวชวดความส�าเรจ

(๖) มมาตรการสนบสนน เชน กฎระเบยบ งบประมาณ

ของพนท อตราก�าลง

(๗) การศกษาตองปลอดการเมอง โดยมมาตรการทาง

กฎหมายและมาตรการทางสงคมคอยก�ากบดแล

• บทบาททจะเปลยนไปของภาครฐ - หนวยนโยบาย

กลมศกษานเทศกเหนวา บทบาททจะเปลยนไปของภาค

รฐเพอใหเกดการปฏรปทใชพนทเปนฐาน (Area-based reform)

จะตอง

(๑) มกฎหมายทก�าหนดมาตรการความรบผดชอบของ

ภาครฐทชดเจน ในการปฏบตตามแนวทางการปฏรปทใชพนท

เปนฐาน โดยอาจมการปรบ แก หรอตรากฎหมายขนมาใหม

ซงตองระบความผดหากละเลยไมปฏบตตาม

(๒) ใหภาคประชาชน ประชาสงคมสามารถรวมตวเขาชอ

ยนถอดถอนเอาผดกบผรบผดชอบถาไมปฏบตตามกฎหมายท

เกยวของ

(๓) ภาครฐตองมการก�าหนดแผนอยางชดเจนทจะลด

บทบาทลงแคไหนภายในเมอไร

(๔) พนทตองสรางความเขมแขง โปรงใส ใหสวนกลาง

เหนถงศกยภาพ โดยมทกภาคสวนมสวนรวมในการสรางความ

เขมแขง

(๕) ลดงบประมาณของภาครฐในสวนกลางไปใหพนทให

มาก เปนสดสวนสวนกลางตอพนท เปน ๓๐ : ๗๐ โดยการ

จดสรรงบประมาณควรขนอยกบสภาพปญหาและความตองการ

จ�าเปน ไมใชขนกบจ�านวนคนหรอความกวางของพนท

(๖) พนทตองแสวงหาวธการ นวตกรรมในการท�างานเพอ

ไปสเปาหมายความส�าเรจของแตละพนท

(๗) บทบาทของภาครฐตองเพมบทบาทในการก�ากบ

ตดตาม สนบสนน สงเสรม ตรวจสอบ ควบคมมาตรฐานการ

ผลต และลดบทบาทในการก�าหนดนโยบายสวนใหญใหเหลอ

เพยงนโยบายหลก ลดการก�าหนดโครงการตางๆ และการ

ก�าหนดวธการท�างาน เปดโอกาสใหพนทคดคน แสวงหา

แนวทางการทางานทเหมาะสมกบบรบท สภาพปญหา และ

ความตองการ

(๘) มการประเมนผลการปฏบตงานทกระดบ ทสอดคลอง

กบเปาหมายความส�าเรจของงานดวยวธทโปรงใส เปนธรรม

(๙) ใชมาตรการทางสงคมเปนตวก�ากบตดตามการท�างาน

ของภาครฐใหมากขน เชน กลมพอแม ผปกครอง สอ

(๑๐) ตองสรางความเขมแขงใหแกประชาชน ใหทราบถง

สทธหนาท การเขาถงสทธ และการรกษาสทธ

(๑๑) ตองเรงสรางคานยมเชงคณธรรม จรยธรรมใหแกผ

ปฏบตงาน บคลากร คร นกเรยน นกศกษา ผปกครอง อาท

ความส�านกรบผดชอบ ความละอายเกรงกลวตอบาป จต

สาธารณะ การใฝรใฝเรยน การแขงขนในการท�าความด การคด

37

เลอกคนดเขาสหนวยงาน/ โรงเรยน

(๑๒) มการพฒนาครบคลากรทางการศกษาอยางตอเนอง

และจดอตรากาลงใหสอดคลองกบแนวโนมการเจรญเตบโตของ

ประชากร และการพฒนาประเทศ

(๑๓) การก�าหนดเปาหมาย การผลตก�าลงคนควรให

สอดคลองกบความตองการของตลาด โดยมการวางแผนรวม

กนทกระดบ ตงแตระดบประถมศกษา มธยมศกษา อาชวศกษา

และอดมศกษา โดยสถานศกษา มหาวทยาลยตองปฏบตตาม

ไมตางคนตางท�า

๒.๕ กลมผบรหารโรงเรยนผบรหารโรงเรยน

• ความเปนไปไดของ Area-based reform

กลมผบรหารโรงเรยนเหนพองกนวา การปฏรปทใชพนท

เปนฐาน (Area-based reform) มความเปนไปไดในบรบท

ประเทศไทย ควรด�าเนนการน�ารองในบางพนทกอน ทงน

เงอนไขทจะชวยใหการด�าเนนการประสบผลส�าเรจจะตอง

(๑) ผบรหารตองเปนผน�าเชงรกเนนวชาการ มภาวะผน�า

และกลาเปลยนแปลง ครตองมคณภาพ

(๒) การกระจายงบประมาณและทรพยากรตางๆ สพนท

อยางเปนธรรมและเหมาะสม

(๓) การมสวนรวมของผปกครองมความส�าคญอยางยง

(๔) ตองมการปลดลอคระดบนโยบาย เชน การใหสถาน

ศกษาพจารณาคดเลอกครไดเอง

(๕) มการจ�าแนกโรงเรยนตามระดบคณภาพ และใหการ

สนบสนนสงเสรมใหสอดคลองตามบรบทและสภาพปจจบนของ

โรงเรยน รวมทงใชผลลพธทเปนรปธรรมในการประเมนผล

• บทบาททจะเปลยนไปของภาครฐ - หนวยนโยบาย

บทบาทของภาครฐทจะเปลยนแปลงไปตามมมมองของ

กลมผบรหารโรงเรยน ประกอบดวย

(๑) ตองผลกดนใหเกดโรงเรยนนตบคคลอยางแทจรง โดย

การใหอ�านาจอยางเตมทแลวตรวจสอบผลงานเชงประจกษใน

ดานคณภาพ

(๒) มการจ�ากดอ�านาจทางการเมอง

(๓) มการน�ารองโรงเรยนนตบคคล สงเสรมใหโรงเรยนท

ประสบผลส�าเรจไดน�าเสนอผลทเกดขนใหสาธารณชนไดรบ

ทราบอยางตอเนอง

(๔) คดคนเกงทมใจอาสามาเปนคร

๒.๖ กลมครผสอน

• ความเปนไปไดของ Area-based Reform

กลมครผสอนเหนดวยทจะปฏรปการศกษาโดยใชพนท

เปนฐาน ซงเหนวาไมควรเนนพนทเปนฐานเทานน ควร

พจารณาแบบผสมผสานระหวางสวนกลางและพนท อาท

(๑) หลกสตร ควรเปนแบบผสมผสาน โดยมแกนกลาง

เปนหลกและพนททองถนเปนสวนเสรม

(๒) การวดและประเมนผลควรก�าหนดเปนสดสวนท

ชดเจนระหวางสวนกลางและทองถน ขอมลการวดและประเมน

ผลระดบโรงเรยนจะตองเอออ�านวยใหมการน�าเสนอผลการเรยน

ทเปนสวนของพนทใหปรากฏในโปรแกรมการวดและประเมน

ผลของโรงเรยน

(๓) โรงเรยนจะตองสรางความเขาใจใหนกเรยนและ

ผปกครองรบรเกยวกบการผสมผสานการเรยนรทองถน ไมได

ม งผลสมฤทธแตฝายเดยว และปรบเปลยนคานยมของ

ผเกยวของ โดยเฉพาะคานยมของผปกครองทมงใหนกเรยน

เขามหาวทยาลย

(๔) ควรใหการสนบสนนงบประมาณใหเพยงพอตอการพฒนา

บรณาการภาครฐ

38

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

(๕) ควรมขาราชการครทเพยงพอในการสอน และผลก

ดนใหเกดการจดการเรยนรจรง

• บทบาททจะเปลยนไปของภาครฐ - หนวยนโยบาย

กลมครผสอนเหนวาภาครฐควร

(๑) ใหการสนบสนนทรพยากร บคลากร ความชวยเหลอ

เพมขน และลดการแทรกแซงการใชอ�านาจทมชอบ

(๒) ภาครฐควรวางเปาหมายการจดการศกษาในระยะยาว

เชน จดท�าแผน ๕ ป จะชวยใหการจดการศกษาไทยตอเนอง

มใชเปลยนแปลงตามรฐมนตรทเปลยนบอย และ

(๓) สรางภาคเครอขายในชมชน ทงรฐ เอกชน บาน วด

มารวมเปนวทยากร เปนเครอขายรวมสนบสนนโรงเรยน

39

บรณาการภาครฐ

๓. สะทอนความคด ดร.เลขา ปยะอจฉรยะ ไดสะทอนความคดจากการรบฟง

การน�าเสนอผลการระดมความคดของกลมตางๆ วา เหน

บทบาทของภาคสวนเขามามสวนรวมในการจดการศกษามาก

ขน เปนการศกษาเพอปวงชนทงการศกษาในระบบ นอกระบบ

และตามอธยาศย เหนถงแนวโนมของการปฏรปทใชพนทเปน

ฐาน (Area-based reform) เนนปวงชนเพอการศกษาเปนการ

บรณาการทกภาคสวน โดยม concept เปนการศกษาตลอดชวต

เนนคณภาพผเรยน มค�าส�าคญทพบในการนาเสนอ ไดแก

คณภาพบคลากร งบประมาณ การบรหารจดการ คณภาพ

ผเรยนเปนส�าคญ มการตงค�าถามถงความรบผดชอบกรณเดก

ไมบรรลผล และผ ทรงคณวฒไมเหนดวยกบค�ากลาวทวา

กระทรวงศกษาธการไมตองสงการหรอไมควรสงนโยบาย โดย

อธบายวา การสงการมความจ�าเปนตองมอย แตควรปรบเปลยน

จากการสงการแบบเผดจการ เปนการสงการแบบใหมสวนรวม

และตองมความชดเจนวาจะมสวนรวมแบบใด และเหนดวยท

กระทรวงศกษาธการตองเลกลง แตพนธะกจส�าคญมากขน

เปนการใชหลกธรรมาภบาลในการบรหารจดการ สดทายการ

จดการศกษาไทยจะตองไมสรางความทกข ใหกบเดกควร

เปนการจดการศกษาเพอสรางสข-ไมเครยด

นอกจากนน ผทรงคณวฒบางทาน ตงประเดนเรอง การ

คดเลอกบคคลไปเปน “ผน�า” เขาสระบบการศกษาทผานมานน

มความเหมาะสมแลวหรอไม ผทรงคณวฒบางทานตงค�าถาม

ถงความเหลอมล�าไมเปนธรรมในการจดสรรทรพยากรให

โรงเรยนขนาดเลกเปรยบเทยบกบโรงเรยนขนาดใหญกรณ

เจาหนาทธรการโรงเรยน

สรปโจทยการขบเคลอนการปฏรปการศกษาโดยใชพนทเปนฐาน

การประชมเวทบรณาการภาครฐเพอขบเคลอนคณภาพ

การศกษาครงนไดขอสรปทเกดจากการสรางความรความคด

รวมกนเพอตอบโจทย ๒ ขอวาการปฏรปการศกษาโดยใชพนท

เปนฐาน (Area-based reform) จะเปนไปไดในประเทศไทยภายใต

การปรบเปลยนบทบาทใหมของภาครฐ อยางนอย ๒ ประการคอ

(๑) การเตรยมคนใหพรอม ทงการสรางผ น�าการ

เปลยนแปลงในพนท การพจารณาคดเลอกคนดมใจเพอสวน

รวมเขามาเปนคณะกรรมการในพนท การเสรมสรางความเขาใจ

ใหบคลากรทเกยวของในบทบาทหนาทของตนเองและหนวย

งาน สรางความตระหนกถงความรบผดชอบของผเกยวของตอ

ผลทเกดขนกบเดกและเยาวชน

(๒) การวางระบบกลไกใหเอออ�านวยและสนบสนนการ

บรหารจดการทใชพนทเปนฐาน ทงกฎ ระเบยบ หลกเกณฑ

ตางๆ ปรบแกเพมเตมและปลดลอคอปสรรคใหการด�าเนนงาน

คลองตว การปองกนการใชอทธพลเพอประโยชนสวนตนและ

พวกพอง การกระจายอ�านาจทผกพนกบความรบผดชอบ

สหนวยจดการศกษาในพนทอยางจรงจง สรางระบบถวงดล

“คานงด” ทมตวตนและตรวจสอบจรงจง

41

การศกษาทางเลอกการขบเคลอนเพอสรางนวตกรรมการศกษาทมคณภาพใหเปนจรง

42

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

ตงสถาบนการพฒนาการจดการศกษาตามมาตรา ๑๒ ภายใตการดำ เนนงานของสภาสถาบนซงกรรมการสภาฯ ประกอบดวยผแทนจากกลมผจดการศกษาในภาคสวนตางๆทหลากหลาย สถาบนแหงนจะมศนยนวตกรรมอยในทง ๔ ภมภาค เพอสงเสรมและสนบสนน ๑) การนำ นวตกรรมการศกษาทางเลอกสการจดการศกษาในโรงเรยน และสถานศกษาทกรปแบบ ๒) ปรบปรงโรงเรยนขนาดเลกทกำ ลงถกยบ ควบ รวมใหเปนโรงเรยนการศกษาทางเลอกของชมชน ๓) การวจยสรางองคความร ๔) การจดตงเครอขายการจดการความรประสบการณการจดการศกษาทางเลอกทวประเทศ ๕) การสอสารและประชาสมพนธผลงานการจดการศกษา

จดทำ พระราชบญญตการศกษาทางเลอก เพอการสงเสรม สนบสนน คมครอง และสรางการมสวนรวมของทกภาคสวนทเกยวของกบการศกษาทางเลอก

สงเสรมและสนบสนนการบงคบใชหลกเกณฑและวธการปรบใชหลกสตรแกนกลางการศกษา ขนพนฐาน พ.ศ. ๒๕๕๑ สำ หรบกลมเปาหมายเฉพาะซงออกโดย สพฐ. เมอสงหาคม ๒๕๕๔ เพอรกษาสทธของกลมการศกษาทางเลอก ในการจดทำ หลกสตรสถานศกษาทางสอดคลองกบอตลกษณ ปรชญา แนวคดและการดำ เนนงานของกลมการศกษาทางเลอก

การสงเสรมและสนบสนนใหกลมการศกษาทางเลอกปรบใชมาตรฐานและตวบงชสำ หรบการประเมนคณภาพภายนอกรอบส ของ สมศ. เพอใหสอดคลองกบ อตลกษณ ปรชญา แนวคด และการดำ เนนงานของกลมการศกษาทางเลอก

ขอเสนอจากการศกษาทางเลอก

๑

๒๓

๔

43

การศกษาทางเลอก

ความเปนมา

ในชวงเวลา ๒ ทศวรรษทผานมาน ไดเกดปรากฏการณการ

จดการศกษาในภาคประชาชน เดนชดขนเปนล�าดบ เกดการ

รเรมจากหนวยงานยอยๆ ของสงคม ตงแตครอบครวบคคล

กลมบคคล องคกรเอกชนทไมแสวงหาก�าไร องคกรธรกจ

เอกชนทรวมรบผดชอบสงคม ตลอดจนชมชนตางๆ ไดด�าเนน

การจดการศกษาดวยตนเองอยางหลากหลาย ในทกๆ ระดบ ไม

วาจะเปนระดบเดกเลกกอนวยเรยน อนบาล ประถม มธยม

อาชวศกษา และอดมศกษา ซงมลกษณะพเศษทควรจะเรยกได

วา เปนไปเพอการขบเคลอนการปฏรปการศกษาของไทย

เพราะกอใหเกดการสรางสรรคนวตกรรมการเรยนรใหมๆ และ

สงผลสการเปลยนแปลงเชงคณภาพภายในของผเรยน ผสอน

เกดการพฒนาทรพยากรมนษย ทมคณภาพมทกษะมสมรรถนะ

สง ตลอดจนเปนการแกปญหาผดอยโอกาส และความยากจน

ในมตทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม จงไดยงมการขบ

เคลอนตวบทกฎหมายตางๆ เพอสนบสนนใหการศกษาทาง

เลอกมพนทในการจดการศกษาไดอยางชดเจน สมศกดศร และ

ยดหยนตามความหลากหลายของแตละพนท เชน พฒนาการ

จดการศกษาตามมาตรา ๑๒ ตามพระราชบญญตการศกษาแหง

ชาต พ.ศ.๒๕๔๒ กฎระเบยบวาดวยการปรบใชหลกสตรแกน

กลางกบกลมเปาหมายเฉพาะ และการปรบปรงมาตรฐานและ

ตวบงชเพอการประเมนคณภาพภายนอกรอบสของกลมการ

ศกษาทางเลอก

๑. ความหลากหลายของการจดการศกษาทางเลอก

จากการท�าการศกษาตดตาม จ�าแนกประเภท หรอการจดกลม

การจดการศกษาดงกลาวตามประโยชนทเกดแกผเรยนนน จะ

พบความนาสนใจในทศทาง เปาหมาย พฒนาการของการแก

ปญหาการศกษา การเตมเตมในสวนทพรองของสงคม วธการ

บรหารจดการความเสยง ผลทเกดขนซงมแนวโนมไปสการตอบ

โจทยของสงคมไทยในมตทางสงคมเศรษฐกจ วฒนธรรมทเปน

จรงในระดบรากฐานของสงคม อนจะน�าไปสทางรอดของสงคม

ไทย และเหนไดชดวา การศกษามใชเปนเพยงการผลตผจบการ

ศกษาตามหลกสตรสาระวชาเทานน แตเปนกจการทกวางขวาง

และตองบรณาการดวยเหตและปจจยตางๆ อนจะสงผลกระทบ

ตอพฒนาการของทงผเรยน ผสอน(ผบรหาร) และสงคม ดงนน

การจดการศกษาอยางบรณาการเชนน จงยากทจะเกดขนได

ภายใตระบบบรหารราชการ และอ�านาจการบรหารงบประมาณ

แบบรวมศนยได หากแตจะเกดขนไดจากการบรหารโดยอสระ

ทสามารถยดหยนไดตามความแตกตางของบรบท และตามเหต

ปจจยทแปรเปลยนตลอดเวลา และตราบเทาทระบบการวดผล/

ประเมนผล เปนไปเพอสะทอนคณภาพผเรยนตามทเปนจรงใน

บรบทนนๆ ดวย ในทนขอน�าเสนอการจดจ�าแนกประเภทของ

การจดการศกษา เพอใหเหนภาพรวมโดยงาย ตามตารางตอไปน

44

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

ตารางแสดงการจ�าแนกประเภทการจดการศกษาโดยบทบาทของภาคประชาชน เอกชน

ตามกลมผรบประโยชน ๔ กลม

กล มผ ร บประ โยชน (Beneficiaries) และบรบททางสงคม

กลมผจดการศกษา (Providers) ประเภท/แนวทาง/วธการจดการศกษา

ผลทเกดกบผเรยน (Results)ทงผลสมฤทธและผลลพธ

กลมท ๑เดกและเยาวชนในชมชนชนบทพนฐานครอบครวเปนเกษตรกร

องทนทางสงคม เศรษฐกจ

และวฒนธรรมชมชน

๑.๑ กลมโรงเรยนสมมาสกขา ๗ แหงโดยชมชนอโศก

แนวคดหลก ศลเดน เปนงาน ชาญวชา

วธจดการศกษา เนนลงมอปฏบตทงกจวตรและการ

ท�างานอยางมสวนรวมกบชมชนท�างานจตอาสาเพอ

สาธารณประโยชน รกษาศล อยอยางพอเพยง

๑.๒ กลมโรงเรยนขนาดเลก โดยชมชนทองถน

แนวคดหลก วธการจดการศกษา ใชหลกสตรทองถน อง

วธชวต วฒนธรรมชมชนทองถน เชน โรงเรยนบานนา

ซาว โรงเรยนบานทาสะทอน โรงเรยนกดเสถยร โรงเรยน

โจะมาลอละ (ไดรบการสนบสนนจากมลนธโรงเรยน

รงอรณ)

๑.๓ โรงเรยนหมบานเดก และเครอขายโดยมลนธเดก

แนวคดหลก การอยรวมกนแบบชมชนประชาธปไตย

ดแลกนและกนอยางเปนครอบครวเดยวกน ท�าหนาท

ของตนอยางเตมท และใชสทธของตน ใหเปนอยาง

เหมาะสมและเออประโยชนใหทกคน

๑.๔ โรงเรยนมชยพฒนา และเครอขาย ๓๐ แหง โดย

มลนธมชย วระไวทยะ (Privatization of Education for

the poor) แนวคดหลกคอ หลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง เพอขจดความยากจนของครอบครว และชมชน

เปนการเรยนรเพอการพงพาตนเองได ดวยการประกอบ

วชาชพพนฐาน คอเกษตรกรรมผสานกบทกษะการ

จดการเพอเพมมลคาผลผลตชนด เปนโรงเรยนประจ�า

เรยนฟร แตผปกครองจายคาเลาเรยนเปนการปลกตนไม

- ผลส�าเรจการศกษาผานการทดสอบตาม

ระดบ ประถม มธยม

- ผเรยนมวนย อดทน มทกษะการท�างาน

อาชพ การท�างานเปนทมได ละเวนอบายมข

มจตอาสา มความพอเพยง มอาชพ พงพา

ตนเองทางเศรษฐกจได

- ผลส�าเรจการศกษา ผานการทดสอบตาม

ระดบประถม มธยม

- ผเรยนมความเคารพศรทธา ในภมปญญา

ทองถน มทกษะการท�างานอาชพตามวถ

วฒนธรรมทองถน

- ผลส�าเรจการศกษา ผานการสอบตามระดบ

ประถม - มธยม

- ผเรยนมทกษะทางสงคมและการจดการ

เรยนรรวมกน ผานการปรบความสมพนธ

ระหวางกน รวธแกปญหารวมกน พงพา

ตนเองในการท�ามาหากนได

- นกเรยนระดบมธยม (ขยายโอกาส) ม

วฒภาวะเหมอนเปนเจาของกจการมความ

รบผดชอบสง

- นกเรยนมทกษะการบรหารจดการ เพอ

การพงพาตนเองเชงเศรษฐกจพอเพยง

- นกเรยนตนตวและแจมใสมความมนใจใน

ตนเอง ท�างานรวมกนเปนทม

- นกเรยนพรอมเรยนร และมวนย

45

กล มผ ร บประ โยชน (Beneficiaries) และบรบททางสงคม

กลมผจดการศกษา (Providers) ประเภท/แนวทาง/วธการจดการศกษา

ผลทเกดกบผเรยน (Results)ทงผลสมฤทธและผลลพธ

๔๐๐ ตนตอป นกเรยนประกอบอาชพ สรางรายได

โรงเรยนดแลการใชจายงบประมาณของโรงเรยนรวมกบ

คร และ ผบรหาร ตลอดจนการประเมนผลคร ผบรหาร

โดยนกเรยน นอกจากน นกเรยนท�างานจตอาสา สอน

คอมพวเตอรในหมบานและเรอนจ�า และท�าความสะอาด

วด

๑.๕ โรงเรยนในศนยกสกรรมธรรมชาตมาบเออง ซงม

ศนยยอยอก ๘๔ ศนยทวประเทศ แนวคดหลกคอ การ

เรยนรบนฐานการเกษตร / กสกรรม และตามหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เรมจดตงศนยการเรยน (โรงเรยนประถม) ในศนยฯ ท

มาบเออง อ.บานบง จ.ชลบร โดยจดท�าหลกสตรแบบ

บรณาการบนการงานจรง โดยเฉพาะดานเกษตรกรรม

กสกรรมสวนการเรยนรในระดบสงขนมการเชอมโยงกบ

วถชมชน และวฒนธรรมทองถน

๑.๖ กลมบานเรยนเทยนหยด ๑ แหง เชอมโยงกบชมชน

อโศก และบานเรยนวดพระธาตดอยผาสม ๑ แหง เชอม

โยงกบศนยการเรยนโจะมาลอละ และชมชนปกา

เกอะญอ เปนการจดการศกษาในรปแบบบานเรยน

(Home School)

แนวคดหลก เนนการเรยนรบนฐานการงาน การประกอบ

อาชพ รวมกบครอบครวชมชน/ปาชมชน ตามวถ

วฒนธรรมชมชน

- นกเรยนมผลส�าเรจการเรยนโดยผานการ

ทดสอบระดบมธยม (ชวงชนท ๓)

- ยงไมมผส�าเรจการศกษาในระดบขนพนฐาน

- มผเรยนซงมลกษณะเปนผประกอบการ

ทางสงคมในระดบเยาวชน และ คนท�างาน

- เรมสนใจขยายการจดการศกษาจากขน

พนฐานไปสระดบอาชวะ และหรอระดบ

อดมศกษา โดยอาจเชอมโยงนกศกษา

ป.ตร กบสถาบนอาศรมศลป

- ผลสมฤทธทางการเรยนผานการทดสอบ

ในระดบมธยมศกษา

- นกเรยนมวฒภาวะ มความรบผดชอบใน

ตนเองและสามารถท�างานประกอบอาชพ

เคยงบาเคยงไหล พอ แม ชมชนได

การศกษาทางเลอก

46

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

กล มผ ร บประ โยชน (Beneficiaries) และบรบททางสงคม

กลมผจดการศกษา (Providers) ประเภท/แนวทาง/วธการจดการศกษา

ผลทเกดกบผเรยน (Results)ทงผลสมฤทธและผลลพธ

๒.๑ กลมสมาคมบานเรยนไทย เคยไดรบการสนบสนน

จากโรงเรยนหมบานเดก มลนธเดก ประมาณ ๒๐ กวา

แหง ซงรวมตวกนเปนสมาคม เพอตอสใหไดสทธในการ

จดการศกษาจนประสบความส�าเรจในระดบการมกฎ

กระทรวงฯ รองรบ แตในทางปฏบตหนวยงานรฐ คอเขต

พนทฯ ยงไมอาจใหบรการไดอยางแทจรง

๒.๒ กลมบานเรยนอสลาม จ�านวน ๓๐ กวาแหง เฉพาะ

ใน กทม. สวนอนๆทวประเทศรวม ๑๐๐ กวาแหง แตละ

บานเรยนพฒนาหลกสตรเฉพาะของตนขน เพอขอ

อนญาตใชจากเขตพนทการศกษาไดรวมตวกนเพอหาวธ

การจดการศกษาทสอดคลองกบวถปฏบตของชาวมสลม

เชนการท�าละหมาดวนละ ๕ ครง และอนๆ ดงนนเขาจง

เหนวาการจดการศกษาแบบบานเรยนเปนทางออกทด

เพยงแตจดการเรยนสาระวชาพนฐานใหไดมาตรฐาน

- ผเรยนไดผลส�าเรจทางการศกษาในระดบ

ขนพนฐาน ประถม มธยม และเรมเขา

เรยนในระดบอดมศกษา เชน บางรายกรณ

ของนายวรวส สบายใจ เขาเรยนหลกสตร

ผประกอบการสงคม ทสถาบนอาศรมศลป

เปนตน

- ผ เรยนส�าเรจการศกษา โดยผานการ

ทดสอบระดบประถม - มธยม

* หมายเหต

กรณของกลมบานเรยนขณะนไดรวมตวกนทกกลม เพอชวยกนขบเคลอนใหเกดแนวปฏบตทจะรบรองสถานะของผเรยนตงแตการขอเปด

สอน จนกระทงการขอจบการศกษา ทงนจะเชอมโยงกบโรงเรยนรงอรณ และการรวมงานวจยเพอก�าหนดมาตรฐานตวชวดในการประเมน

ภายนอก (สมศ.) ของกลมสถานศกษาทมวตถประสงคเฉพาะ รวมกบกลมโรงเรยนไทยไท และโรงเรยนทางเลอกอนๆ

กลมท ๒ เดก และครอบครวบานเรยน (Home School) ม ความหลากหลายและ

ลกษณะเฉพาะ ของฐานะทาง

เศรษฐกจ สงคม แตลวน

พงพาตนเองได มอาชพอสระ

พ อหรอแม ม เวลาจดการ

ศกษาใหลกและสะทอนทศนะ

คต หลกศาสนาตามทครอบครว

นบถอการอยอยางพอเพยง

การพงพาตนเอง ดวยการ

เปนผสรางงานไดเอง

47

กล มผ ร บประ โยชน (Beneficiaries) และบรบททางสงคม

กลมผจดการศกษา (Providers) ประเภท/แนวทาง/วธการจดการศกษา

ผลทเกดกบผเรยน (Results)ทงผลสมฤทธและผลลพธ

กลมท ๓ นวตกรรมการเรยนร ครอบครวทต องการใหบตร

หลานไดเรยนรกบนวตกรรม

การจดการศกษา เพอใหเปนผ

เรยนรดวยตนเอง (Self-Di-

rected Learners)

พนฐานครอบครวเปนคนชน

กลางคอนขางสง จงสามารถ

สนบสนนโรงเรยนเอกชนเหลา

นใหพงพาตนเองในเรองงบ

ประมาณการจดการศกษาได

โดยตรง

กรณโรงเรยนร งอรณ และ

โรงเรยนปญญาประทป จดตง

มลนธเพอน�าก�าไรจากโรงเรยน

ไปด�าเนนการสาธารณะประโยชน

และพฒนาการศกษาในรปแบบ

ตางๆ ไดมากมาย

๓.๑ กลมเครอขายโรงเรยนไทยไท ไดแก

- กลมโรงเรยนวถพทธ เชน โรงเรยนสยามสามไตร

โรงเรยนทอส โรงเรยนปญญาประทป โรงเรยน

รงอรณ โรงเรยนอนบาลจนทรเจา โรงเรยนอนบาล

บานพลอยภม

- โรงเรยนวถธรรม คอโรงเรยนสตยาไส

- กลมโรงเรยนเบญจมตร (๕+๑) จ.สงขลา

- โรงเรยนเพลนพฒนา โรงเรยนวรรณสวางจต และ

โรงเรยนแนว Constructionism เชน โรงเรยน

ดรณสกขาลย

๓.๒ กลมโรงเรยนแนวมนษยนยม แนววอลดอรฟ เชน

ปญโญทย โรงเรยนไตรพฒน (ไตรทกษะเดม) โรงเรยน

อนบาลบานรก และอก ๒ - ๓ แหงท จ.ระยอง และ

ขอนแกน

- หรอแนว Neorhumanist คอโรงเรยนอมาตยกล

- แนว Montessori เชน โรงเรยนล�าปลายมาศ โรงเรยน

อนบาลกรแกว

- กลมโรงเรยนบรณาการดนตร ศลปะ เชน โรงเรยน

จตตเมตต และโรงเรยนอนบาลชางเผอก

- โรงเรยนอนบาลธรานรกษเปน Literature - based

Learning

- ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนจาก

โรงเรยนกลมนคอนขางด ไมวาในระดบ

อนบาล ประถม มธยม นกเรยนสามารถ

เรยนตอในระดบอดมศกษาได

- ผลดานคณลกษณะของผเรยนคอนขาง

ชดเจนวาตางจากนกเรยนโรงเรยนอนๆ ใน

ดานคณธรรม จรยธรรม ความเปนผน�า

กลาคด กลาท�า มความรบผดชอบตอ

ตนเองและมจตส�านกทางสงคม ท�างานจต

อาสาและมความคดสรางสรรค

การศกษาทางเลอก

48

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

กล มผ ร บประ โยชน (Beneficiaries) และบรบททางสงคม

กลมผจดการศกษา (Providers) ประเภท/แนวทาง/วธการจดกาศกษา

ผลทเกดกบผเรยน (Results)ทงผลสมฤทธและผลลพธ

กลมท ๔กล มอาช ว ศกษา และอดมศกษาทด�าเนนการโดยภาคธรกจ

เอกชน ซงม ๒ ประเภทคอ

Corporate college และ CSR

ท ม ความต อ งการฝ กห ด

บคลากร ซงมทกษะเฉพาะตอ

การปฏบตงานของตน หรอ

ตองการสนบสนนใหเกดการ

พฒนาทรพยากรมนษยดวย

การจดการศกษาทมลกษณะ

พเศษ

สวนใหญมลกษณะเปน Work

- based หรอ Research -

based Learning และบางสวน

เปนการใหทนเรยน และใหคา

ตอบแทนในการท�างาน เรยก

ไดวา มงานท�าตงแตยงเรยน

และเมอจบการศกษากจะม

งานท�าทนท

๔.๑ สถานศกษา และสถาบนทด�าเนนการแบบ Corpo-

rate College เชน วทยาลย สถาบนการจดการปญญา

ภวฒน ของบรษท CP หรอวทยาลยบญถาวร วทยาลย

ดสตธาน มหาวทยาลยเนชน เปนตน

๔.๒ สถานศกษาและสถาบนทด�าเนนการแบบ CSR

เชนของ ปตท. ทสนบสนนโรงเรยนโพลเทคนคระยอง ,

สนบสนนมหาวทยาลยการเรยนรเพอปวงชน และใน

ขณะนก�าลงสนบสนนใหเกดโครงการจดตงโรงเรยน

วทยาศาสตร (มธยมปลาย) ทจะสร างนกเรยน

วทยาศาสตรโดยตรง และโครงการจดตงสถาบนวจย

วทยาศาสตรระยอง ซงตงเปาหมายทจะสรางนก

วทยาศาสตรทมผลงานวจยสน�าไปใชกบการประดษฐ

หรอผลตเชงตนแบบใหกบสงคมไทยได เปนตน

- ผลส�าเรจของการศกษาของผเรยนสวนหนง

เปนการตอบสนองความตองการดาน

บคลากรของภาคธรกจนนๆ โดยตรง และ

เปนการสะสมทนปญญา ทจะประกนความ

เขมแขงของธรกจนนๆ ในระยะยาวและ

เพมศกยภาพในการแขงขนในระดบ

นานาชาต หรอในภมภาค

- ผลอกสวนหนงคอ การพฒนาคณภาพการ

ศกษา ดวยการยกระดบเปาหมายการผลต

ทรพยากรมนษยทมลกษณะและสมรรถนะ

เฉพาะทาง

- ผลในภาพรวมคอการทภาคเอกชนกลาย

เปนผบกเบก และเปนผจดการศกษามอ

อาชพ ทคลองตว และไมมขอจ�ากดในเชง

ระบบคด และระบบการจดการ ซงตางไป

จากระบบราชการมาก

- นกศกษาทส�าเรจการศกษาจากสถาบน

อาศรมศลปมทกษะการเรยนรดวยตนเอง

อยางชดเจน

- มทกษะการท�างาน และการท�างานเปนทม

รวมทงทกษะการเผชญและการแกปญหา

ดวยการใชความรเปนฐาน

49

การศกษาทางเลอก

กล มผ ร บประ โยชน (Beneficiaries) และบรบททางสงคม

กลมผจดการศกษา (Providers) ประเภท/แนวทาง/วธการจดกาศกษา

ผลทเกดกบผเรยน (Results)ทงผลสมฤทธและผลลพธ

๔.๓ กรณสถาบนอาศรมศลปทด�าเนนเพอเปนตนแบบ

ของอดมศกษาทใชระบบการเรยนแบบ Integrated Work

- based Learning เครอขายอดมศกษาสถาบนอาศรม

ศลปกบหลกสตร ป.ตร ศลปะศาสตรบณฑต สาขา

ผประกอบการสงคม เปนโอกาสใหผทจดการศกษาภาค

ประชาชนอย แลว เขามาเชอมโยง และเทยบโอน

ประสบการณได เชน กรณของมหาวชชาลย ซงเปดการ

เรยนการสอนโดยไมมคาใชจาย (เรยนฟร สอนฟร) ได

มารเรมจดท�าหลกสตรผ ประกอบการสงคมรวมกบ

สถาบนฯ และด�าเนนการตามขนตอนจนไดรบอนญาต

จาก สกอ. จงเปดรบนกศกษารนแรกปการศกษา ๒๕๕๕ แลว

ตอจากนนหนวยจดการศกษาทางเลอกอนๆ จงเรมสนใจ

และเขามาเชอมโยงกบหลกสตรน ไดแก กลมการแพทย

วถธรรม โดยหมอเขยว (ใจเพชร กลาจน) ซงจะสง

นกศกษาของตนมาสมครเรยนในปการศกษา ๒๕๕๖ น

นอกจากน ศนยกสกรรมธรรมชาตมาบเออง (ซงมศนย

การเรยน ๘๔ แหง ทวประเทศ) เรมใหความสนใจทจะ

เชอมโยงขยายผลจากการเรยนรภาคปฏบตอย แลว

มาสหลกสตรนเชนกน

- มทกษะความเปนพลเมอง และมจตส�านก

รบผดชอบตอสงคม มจตสาธารณะ มจต

อาสา

- มทกษะการสอสาร และเทคโนโลยการ

สอสาร และการแลกเปลยนเรยนรกบกลม

คนทมความแตกต างทางวฒนธรรม

เศรษฐกจ สงคม

ทงนเนองจากแนวทางวธการจดการเรยนการ

สอนของสถาบนมลกษณะเปน Integrated

work - based Learning และใชกระบวนการ

วจยเชงปฏบตการบน Project ซงมลกษณะ

เปน Problem - based learning จากปญหา

จรงในสงคม

50

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

สรปบทเรยนส�าคญ จากประสบการณการปฏบตจรงเหลานน อาจสรปบทเรยน

ส�าคญๆ และมคณคาควรแกการน�าไปขยายผล ใหเกดการ

ด�าเนนการจดการศกษาทจะเปนประโยชนตอสงคมไทยไดอยาง

กวางขวาง ตอไปน

๑. การท�าความชดเจนตอเปาหมายการจดการศกษา

กลาวคอ การศกษาควร เปนไปเพอการพฒนาคนในทกมตอยาง

เปนองครวม ใหเปนมนษยทสมบรณ ทงกายใจ สตปญญา

สามารถด�ารงชวตไดดมคณภาพ และเปนหนวยหนงทชวย

พฒนาสงคมรวมกนไดอยางสนต และเปนการสรางอดมการณ

สงคมไทย

๒. เปนการจดการศกษาทองบรบทของสงคมไทย ซงยง

คงมความหลากหลายจงเปดพนทของการสรางนวตกรรมการ

เรยนร หรอแนวทางการจดการศกษา เพอความอยรอดอยดม

สข ทามกลางความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมได ผล

ทปรากฏอกอยางหนง คอ สถานศกษาทมความเชอมโยงและ

เรยนรรวมกบชมชนไดเปนอยางด

๓. เปนการสรางผเรยนทมทกษะการเรยนรดวยตนเอง

โดยสามารถใชศกยภาพของตนอยางเตมท มความพรอมในการ

เผชญและการแกปญหา ในทกสถานการณ

๔. เกดการสรางเครอขาย ของผจดการศกษาในภาค

ประชาชนอยางเปนรปธรรม เพอใหมการแลกเปลยนเรยนรซง

กนและกน ทงในแงของปญหา อปสรรค หรอผลส�าเรจ ผาน

กจกรรมความรวมมอตางๆ

๕. เกดการขบเคลอน เพอใหมการปรบปรงแกไข เพม

เตม กฎ ระเบยบ และแนวทางการปฏบตตางๆ ทเออตอการ

กระจายบทบาทการจดการศกษาทมคณภาพไปสภาคประชาชน

ไดอยางถกตอง และชดเจนขน

๖. เกดการขยายจ�านวน และประเภทการจดการศกษาท

หลากหลายขน ทงในกลม ผประกอบ การธรกจเอกชน และใน

ภาคประชาชน เพอใหเกดความสมดล และพงพากนของทก

ฝายอยางปรองดอง

๒. การขบเคลอนเพอค มครองการศกษาทาง เล อก : หลกการและยทธศาสตร กฎหมายทคมครองและสนบสนนการศกษาทางเลอก

ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ นน ได

แสดงถงการคมครองและสนบสนนการศกษาทางเลอกไวอยาง

ชดเจน เชน มาตรา ๑๒ นอกเหนอจาก รฐ เอกชน และองคกร

ปกครองสวนทองถน ให บคคล ครอบครว องคกรชมชน องคกร

เอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และ

สถาบนสงคมอน มสทธในการจดการศกษาขนพนฐาน ทงน ให

เปนไปตามทก�าหนด ใน กฎกระทรวง และมาตรา ๑๔ บคคล

ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ

สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน

ซงสนบสนนหรอจดการศกษาขนพนฐาน มสทธไดรบสทธ

ประโยชนตามควรแกกรณ ดงตอไปน

(๑) การสนบสนนจากรฐใหมความรความสามารถ ในการ

อบรมเลยงดบคคลซงอยในความดแลรบผดชอบ

(๒) เงนอดหนนจากรฐ ส�าหรบการจดการศกษาขนพน

ฐานตามทกฎหมายก�าหนด

(๓) การลดหยอน หรอ ยกเวนภาษ ส�าหรบคาใชจายการ

ศกษาตามทกฎหมายก�าหนดยงไปกวานน รฐธรรมนญป พ.ศ.

51

การศกษาทางเลอก

๒๕๕๐ ไดระบการคมครองและสนบสนนการศกษาทางเลอกไว

อยางชดเจนในสวนท ๘ สทธและเสรภาพในการศกษา มาตรา

๔๙ ความวา บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษา

ไมนอยกวา ๑๒ ปทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพ

โดยไมเกบคาใชจายผยากไร ผพการหรอทพพลภาพ หรอผอย

ในสภาวะยากล�าบาก ตองไดรบสทธตามวรรคหนงและการ

สนบสนนจากรฐเพอใหไดรบการศกษาโดยทดเทยมกบบคคล

อน การจดการศกษาอบรมขององคกรวชาชพหรอเอกชน การ

ศกษาทางเลอกของประชาชน การเรยนรดวยตนเอง และการ

เรยนรตลอดชวต ยอมไดรบความคมครองและสงเสรมทเหมาะ

สมจากรฐ

ดงนน กลมบคคล องคกร สถาบน หรอชมชนทรวมจดการ

ศกษาจงแสวงหาความคมครองและ สงเสรมสนบสนนจากภาค

รฐตามขอเสนอทจะไดกลาวถงตอไป

๒.๑ ขอเสนอเพอการพฒนาการจดการศกษาตามมาตรา ๑๒

หลกการและกรอบแนวคด

มงเดนหนาไปดวยกนระหวางการศกษาทางเลอกกบการ

ศกษาทกรปแบบ มการเชอมตอและใชประโยชนจากกนและกน

ได โดยพงเปาหมายใหเกดผลทตวผเรยนเปนส�าคญ

วสยทศนการขบเคลอนการศกษา

ประชาชนทกคนมสทธทจะเลอกรปแบบการศกษาทเหมาะสม

กบตน โดยไดรบการคมครองและสนบสนนจากรฐอยางเทา

เทยมกน

เปาหมายส�าคญภายในป ๒๕๖๐

๑. การศกษาทางเลอกของประชาชน การเรยนรดวย

ตนเอง และการเรยนร ตลอดชวต ตามบทบญญตของ

รฐธรรมนญ ไดรบการคมครองและสงเสรมจากรฐอยางเปนรป

ธรรม ชดเจน ทวถง และมคณภาพ

๒. รฐบาลบรรจการศกษาทางเลอกไวในนโยบายการ

ปฏรปการศกษาเชงรก โดยใหการศกษาทางเลอกเปนเครองมอ

ส�าคญในการบกเบกน�ารองอยางหลากหลาย และขยายผลความ

ส�าเรจไปสการศกษาของชาตในสวนอนๆ

๓. การศกษาทางเลอกของประชาชน การเรยนรดวย

ตนเอง และการเรยนรตลอดชวต สามารถจดการศกษาคขนาน

และเชอมตอกบการศกษาในกระแสหลกอยางเออประโยชนตอ

กน โดยมสถานภาพทางกฎหมายรองรบอยางสมบรณ ผเรยน

และผส�าเรจการศกษา จากสถานศกษาทางเลอกมศกดและสทธ

เทาเทยมกบผเรยนและผส�าเรจการศกษาอนๆ ในระดบเดยวกน

และมระบบการเทยบโอนกนได

๒.๒ ยทธศาสตรการปฏรปการเรยนรเชงรก

เชอมโยงประสบการณของการศกษาทางเลอกสการเรยนร

ของสถานศกษาและหลกสตรการศกษาทกรปแบบ โดยม

มาตรการดงตอไปน

๑. สรางการศกษาทางเลอกในโรงเรยนและสถานศกษา

ทกรปแบบ

- การศกษาเพอผเรยนทกกลม

- การแกปญหาโรงเรยนขนาดเลกดวยการศกษาทางเลอก

๒. สรางกระบวนทศนใหมความหมายทแทจรงของการ

ศกษาเรยนรทวทงสงคม

- การวจยประสบการณการน�าการศกษาทางเลอกไป

สการจดการศกษาในสถานศกษาอนๆ

- การวจยและพฒนานวตกรรมการเรยนรของกลมการ

ศกษาทางเลอก

- การเผยแพรและจดการรณรงค

52

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

๓. พฒนาการศกษาเรยนรทมความยดหยน หลากหลาย

ทงในหลกสตร การวดและประเมนผล การประกนคณภาพ และ

การศกษาตอในระดบอดมศกษา

- เปดพนทใหผ จดการศกษาทหลากหลายพฒนา

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน และหลกสตรการ

ศกษารปแบบอนๆ นอกเหนอจากหลกสตรแกน

กลางของกระทรวงศกษาธการ

- จดกระบวนการเรยนร ตอบสนองกล มผ เรยนท

หลากหลาย

- การวดและประเมนผลการศกษาทยดหย นและ

สอดคลอง

- พฒนาการคดเลอกเขาศกษาตอระดบอดมศกษา

ทหลากหลาย

๔. ตงสถาบนการพฒนาการจดการศกษาตามมาตรา ๑๒

ภายใตการด�าเนนงานของสภาสถาบนซงกรรมการสภาฯ

ประกอบดวยผแทนจากกลมผจดการศกษาในภาคสวนตางๆ ท

หลากหลาย สถาบนแหงนจะมศนยนวตกรรมอยในทง ๔

ภมภาค เพอสงเสรมและสนบสนน

- การน�านวตกรรมการศกษาทางเลอกสการจดการ

ศกษาในโรงเรยน และสถานศกษาทกรปแบบ

- ปรบปรงโรงเรยนขนาดเลกทก�าลงถกยบ ควบรวม

ใหเปนโรงเรยนการศกษาทางเลอกของชมชน

- การวจยสรางองคความร

- การจดตงเครอขายการจดการความรประสบการณ

การจดการศกษาทางเลอกทวประเทศ

- การสอสารและประชาสมพนธผลงานการจดการ

ศกษา

๕. จดท�าพระราชบญญตการศกษาทางเลอก

- เพอการสงเสรม สนบสนน คมครอง และสรางการ

มสวนรวมของทกภาคสวนทเกยวของกบการศกษา

ทางเลอก

๓. การขบเคลอนเพอค มครองการศกษาทางเลอก : กรณกฎระเบยบวาดวยการปรบใชหลกสตรแกนกลางกบกลมเปาหมายเฉพาะ

๓.๑ ทมาของปญหา

การปฏรปการศกษาเมอประมาณ พ.ศ. ๒๕๔๐ - ๒๕๔๔

ไดกอใหเกดนโยบายการปฏรปการศกษา พระราชบญญตการ

ศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ และหลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐาน พ.ศ. ๒๕๔๔ ขน ซงแมวายงไมมความสมบรณนก

แตทงนโยบาย กฎหมาย และหลกสตรแกนกลาง กแสดงหลก

การและเจตนารมณทชดเจนในการเปดแนวทางการจดการเรยน

รทยดหยน หลากหลาย และเปดการมสวนรวมของชมชนอยาง

กวางขวางในหลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ. ๒๕๔๔ ยงมขอความ

ทเปดโอกาสใหสถานศกษาทมกลมเปาหมายเฉพาะสามารถ

ปรบใชหลกสตรแกนกลางฯ ใหมความยดหยนตามความเหมาะ

สมและตามบรบทของสถานศกษาเหลานน แตตองมการออก

ระเบยบหรอเกณฑในการปรบใชนนโดยกระทรวงศกษาธการ

ตลอดชวงเวลาของหลกสตรแกนกลางฯ ฉบบแรกตงแต

พ.ศ.๒๕๔๔ - ๒๕๕๑ กระทรวงศกษาธการมไดตอบสนองตอ

เจตนารมณของหลกสตรในการปรบใชกบสถานศกษากลม

เปาหมายเฉพาะ จงไมมการจดท�าเกณฑการปรบใชหลกสตร

แกนกลางฯ ส�าหรบกลมเปาหมายเฉพาะแตอยางใด ตอมาใน

พ.ศ. ๒๕๕๑ สพฐ.สรางหลกสตรแกนกลางฯฉบบใหม ทม

53

การศกษาทางเลอก

ลกษณะควบคมบงคบอยางละเอยดทแตกตางอยางสนเชงกบ

หลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ. ๒๕๔๔ ในหลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ.

๒๕๕๑ มการน�าเอกสาร “ผลการเรยนรทคาดหวง” ซงเคยใช

ประกอบกบหลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ.๒๕๔๔ มาปรบใหมและ

น�าเขามารวมอยในตวหลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ.๒๕๕๑ ภายใต

ชอ “ตวชวด” ของหลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ.๒๕๕๑ กอนหนา

นเอกสาร “ผลการเรยนรทคาดหวง” มสถานะเปนขอแนะน�า ซง

เปนเอกสารคนละฉบบกบตวหลกสตรแกนกลางฯ แตใน

หลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ. ๒๕๕๑ นน “ตวชวด” ถกบรรจอย

ภายในหลกสตร จงมสถานะของการ บ ง ค บ ใ ช แล ะย ง ม

ขอความเขยนบงคบไววาตองประเมนทกตวชวด นอกจากน

หลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ.๒๕๕๑ ยงบงคบชวโมงเวลาเรยนของ

แตละกลมสาระวชาในแตละป และเปลยนระบบชวงชนกลบไป

เปนระบบชนปแบบเดม ซงเปนการปดโอกาสทจะสรางความ

ยดหย นของหลกสตรสถานศกษา สงเหลานนบเปนการ

เปลยนแปลงโดยสนเชง จากเจตนารมณของหลกสตรแกน

กลางฯ พ.ศ.๒๕๔๔ และเปนการปดกนหลกการยดหยน หลก

การความหลากหลาย และหลกการความรวมมอของชมชนตาม

นโยบายการปฏรปการศกษา และตามพระราชบญญตการศกษา

แหงชาต

แตอยางไรกตามหลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ.๒๕๕๑ กยง

คงขอความของหลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ.๒๕๔๔ ในสวนทเปด

โอกาสใหสถานศกษาทมเปาหมายเฉพาะสามารถปรบใช

หลกสตรแกนกลางฯ ไดอยางยดหย น แตทงนกระทรวง

ศกษาธการยงตองออกเกณฑการปรบใชหลกสตรแกนกลางฯ

ออกมาอยางเปนทางการกอน ซงตงแตสพฐ.ประกาศใช

หลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ.๒๕๕๑ มา กไมมปรากฏการณใดท

แสดงใหเหนวาสพฐ. จะสรางเกณฑการปรบใชหลกสตรแกน

กลางฯ ส�าหรบกลมเปาหมายเฉพาะออกมา จนกระทงถงป

พ.ศ. ๒๕๕๔

54

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

๓.๓ การคลคลายของปญหา

เดอนธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ สถาบนอาศรมศลปและ

โรงเรยนรงอรณ จดการเสวนาทางวชาการชอ ระพเสวนา ครง

ท ๑ ขน ซงเปนเรองของการปฏรปการศกษาโดยกลมโรงเรยน

ประเภท “บกเบกน�ารอง” ขน ในการพบปะกนครงนน กอให

เกดการรวมตวกนของโรงเรยนประมาณ ๑๒ โรงขนในชอ

“เครอขายโรงเรยนไทยไท” เพอจบมอกนแลกเปลยนเรยนร และ

ร วมกนผลกดนการปฏรปการศกษา ซงต อมาประมาณ

เดอนพฤษภาคม พ.ศ.๒๕๕๓ โดยความอนเคราะหของอ.พารณ

อศรเสนา ณ อยธยา ผอ�านวยการโรงเรยนดรณสกขาลย ท�าให

ตวแทนจากเครอขายโรงเรยนไทยไทกลมหนง ไดเขาไปเปนคณะ

อนกรรมการ สภาการศกษาดานการสงเสรมการศกษาทางเลอก

คณะอนกรรมการสภาการศกษาดานการสงเสรมการศกษา

ทางเลอก ไดสรางงานท กอใหเกดสงส�าคญตดตามมา ๒ งาน

คอ งานวจยเกยวกบเครอขายการศกษาทางเลอกในประเทศไทย

กบงานวจยเกยวกบหลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ. ๒๕๕๑ งานวจย

ชนแรกกอใหเกดการพบปะแลกเปลยนเรยนรระหวางกลมการ

ศกษาทางเลอกอยางกวางขวาง จนในทสดกระบวนการนกอให

เกดเปน “สภาการศกษาทางเลอกไทย” และตอมาพฒนาขน

เปน “สมาคมสภาการศกษาทางเลอกไทย” ขน

สวนงานวจยชนทเกยวกบหลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ.

๒๕๕๑ นน ไดชใหเหนความขดกนเองภายในกลมหวขอตางๆ

ของหลกสตรแกนกลางฯ และความไมชดเจนไปจนถงลกษณะ

ทหลกสตรแกนกลางฯ นาจะขดตอกฎหมายพระราชบญญตการ

ศกษาแหงชาต และเนองจากงานวจยนเปนของสภาการศกษา

ซงเปนหนวยงานทมบทบาทส�าคญในทางนโยบายของชาต

ประกอบกบการเคลอนไหวของสภาการศกษาทางเลอกไทย ท

เรมกอตวขนและความเคลอนไหวของสมาคมบานเรยนไทย

โดยอาศยเวทของสภาการศกษา ท�าใหเกดแรงผลกดนเพอปรบ

แกหลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ.๒๕๕๑ หรออยางนอยกตองมการ

สรางเกณฑการปรบใชหลกสตรแกนกลางฯ ขน

ตนป พ.ศ. ๒๕๕๔ สพฐ.ไดตงคณะท�างานเพอยกราง

เกณฑการปรบใชหลกสตรแกนกลางฯ พ.ศ.๒๕๕๑ ส�าหรบกลม

เปาหมายเฉพาะขน โดยไดเชญตวแทนจากสมาคมสภาการ

ศกษาทางเลอกไทย และตวแทนจากสมาคมบานเรยนไทยเขา

รวมในคณะท�างานนดวย

คณะท�างานไดสราง “หลกเกณฑและวธการปรบใช

หลกสตรแกนกลางการศกษาขน พนฐาน พ.ศ.๒๕๕๑ ส�าหรบ

กลมเปาหมายเฉพาะ” ขน และมการประกาศใชอยางเปน

ทางการเมอวนท ๒๕ กมภาพนธ พ.ศ.๒๕๕๕ ซงมประเดน

ส�าคญอยหลายขอทเปดโอกาสใหสถานศกษาสรางหลกสตร

สถานศกษาทยดหยนออกจากหลกสตรแกนกลางฯไดพอสมควร

และไดมการระบวาการศกษาทมเปาหมายเฉพาะนครอบคลม

ถงการศกษาเฉพาะทางทมจดเนนพเศษ การศกษาแบบ

กาวหนา การศกษาทางเลอก และการศกษาทสนองตอผเรยน

ทมความแตกตางทางธรรมชาต ศกยภาพ ฐานะ ภมล�าเนา ซง

ลวนมสทธในการใช “หลกเกณฑและวธการปรบใชหลกสตรแก

นกลางฯ” นทวกนและยงไดยกตวอยางกลมทเปนโรงเรยนใน

ระบบ โรงเรยนการศกษาเฉพาะทาง ศนยการเรยน การศกษา

โดยครอบครว ฯลฯ ทอยในขายกลมเปาหมายเฉพาะ ซงมสทธ

ในการใช “หลกเกณฑและวธการปรบใชหลกสตรแกนกลางฯ”น

ใหเหนเปนแนวทางในการพจารณาดวยประเดนส�าคญของ

“หลกเกณฑและวธการปรบใชหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พ.ศ.๒๕๕๑ ส�าหรบกลมเปาหมายเฉพาะ” ทจะยกขนมาเปน

ตวอยางในทน เชน

๑. สถานศกษาสามารถเลอกและปรบ ตวชวดทงหมดใน

55

หลกสตรแกนกลางฯ ซงหมายความวาจะเลอกใช เลอกไมใช

ปรบ หรอควบรวม ตวชวดไดทงหมด

๒. ยกเลกการบงคบจ�านวนเวลาเรยนของแตละกลมสาระ

วชาในแตละป

๓. สถานศกษาสามารถจดการเรยนการสอนในรปกลม

ประสบการณทหลากหลายรปแบบ โดยไมตองยดตดกบรปแบบ

กล มสาระวชา แตยงตองตอบสนองตอมาตรฐานทง ๖๗

มาตรฐานในหลกสตรแกนกลาง โดยตองแสดงความเชอมโยง

ผลสมฤทธทเกดกบผเรยนในกลมประสบการณตาง ๆ เหลานน

วา ตอบสนองตอมาตรฐานในหลกสตรแกนกลางฯ ไดครบถวน

๔. สถานศกษาสามารถประเมนผลและใหคะแนนผเรยน

จากเปาหมายทเกดจากการเรยนรในกลมประสบการณอนหลาก

หลาย โดยชอของสาระวชาทประเมน เปนชอทตรงตามความ

เปนจรงของกลมประสบการณนน ๆ ไมจ�าเปนตองใชชอเปนก

ลมสาระวชา และสถานศกษาอาจสราง ปพ.๑ ใหตรงกบการ

ประเมนทตรงตามความเปนจรงกบกลมประสบการณเหลานน

โดยไมจ�าเปนตองใชชอเปนกลมสาระวชา ฯลฯ

๓.๓ ปญหาทยงคงคางอย

๑) ประเดนส�าคญ ๔ ประเดนทยกมาแสดงขางตนน ใน

เอกสาร “หลกเกณฑและวธการปรบใชหลกสตรแกนกลางฯ

ส�าหรบกลมเปาหมายเฉพาะ” มเขยนไวจรง แตการเขยนม

ปญหา ๓ ประการ คอ

- เขยนไวกระจดกระจาย ไมไดน�าประเดนส�าคญๆ มา

จดรวมกนชดเจน ตองใชการอานแบบควานหาจงจะพบ

- ภาษาทใชเขยนขาดความองอาจ ผาเผย ทจะแสดง

เจตจ�านงของคณะท�างานเปนภาษาทตองอาน คด

พจารณา และสงเกตอยางถถวน จงจะเหนความหมาย

- มบางจดทคณะท�างานเหนวาสถานศกษาทมเปา

หมายเฉพาะสามารถท�าได เชน การออก ปพ.๑ ให

ตรงตามความเปนจรงของกลมประสบการณ แตใน

เอกสารนไปเขยนวา “อาจ” ซงท�าใหความหมายเดม

คอ “สามารถ” นนเปลยนไป เปนการเขยนใหความ

หมายตามเจตนารมณของคณะท�างานหรเลกลง

๒). คณะท�างานไดมมตให สพฐ. ประชาสมพนธเอกสาร

ชดนอยางทวถง และใหมการอบรมเจาหนาทเขตพนทการ

ศกษาใหเขาใจเจตนารมณของเอกสารชดนอยางชดเจนและ

ทวถง แตปจจบนการรบรเรองเอกสารชดนอยในระดบต�ามาก

ทงภายในเจาหนาทของสพฐ.เอง และกลมสถานศกษาทมสทธ

ในการใชเอกสารน

๓). สพฐ.ยงไมมการกระท�าใดๆ ทเปนการเรมโครงการให

เอกสารชดนเกดการปฏบตจรงอยางเปนทางการ เชน การเปด

รบลงทะเบยนผทมสทธในการใชเอกสารชดน

๓.๔ สงทตองท�าตอไป

๑) สพฐ. ตองประชาสมพนธเอกสารและเจตนารมณของ

เอกสารชดนอยางตรงตามความเปนจรงทเกดขนในคณะท�างาน

ใหทวถงไปยงเจาหนาทของสพฐ.ทงประเทศ และกลมการศกษา

ทมเปาหมายเฉพาะทวทงประเทศ ทงการตดตอโดยตรง และ

การลงประกาศในหนงสอพมพใหทวถง

๒) สพฐ.ตองอบรมใหความร ความเขาใจ และสรางเจตคต

ทดกบเจาหนาทของเขตพนทการศกษา ในเรองความหมาย นย

ส�าคญ และเจตนารมณ ของเอกสารชดน และในเรองการท�างาน

อยางราบรนกบสถานศกษาทมเปาหมายเฉพาะ

๓) สพฐ.ตองจดใหมการขนทะเบยนผขอใชสทธในเอกสาร

ชดนอยางตรงตามความหมายและเจตนารมณของเอกสารชดน

และสงรายชอสถานศกษาทขนทะเบยนแลวไปสหนวยงานท

การศกษาทางเลอก

56

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

เกยวของทงหมด รวมทงสทศ.และสมศ.ดวย

๔) สพฐ.ตองจดใหมคณะท�างานเพอปรบปรงเอกสารชด

นใหมการเขยนท ตรงไป ตรงมา องอาจ ผาเผย ตรงตาม

เจตนารมณของคณะท�างานทสรางเอกสารชดนขนมา และใน

คณะท�างานชดใหม ขอใหเชญตวแทนจากสมาคมสภาการศกษา

ทางเลอกไทย สมาคมบานเรยน ฯลฯ ในสดสวนทเหมาะสม

๔. การขบเคลอนเพอค มครองการศกษาทางเลอก : กรณการปรบปรงมาตรฐานและตวบงชเพอ การประเมนคณภาพภายนอกรอบส ของกลมการศกษาทางเลอก

โดยทกลมการศกษาทางเลอกเหนวามาตรฐานและตวบงชใน

การประกนคณภาพภายนอกของสมศ.ยงมความไมสอดคลอง

กบปรชญาแนวคดและอตลกษณของกลมการศกษาทางเลอก

เชน การวดผลสมฤทธผเรยนดวยแบบทดสอบระดบชาตทจด

ทดสอบทกกล มสาระ โดยเฉพาะกล มสาระสขศกษาและ

พลศกษา ศลปะ และการงานอาชพและเทคโนโลย ไมสามารถ

วดไดตรงและตดสนการเรยนรทแทจรง (Authentic Learning)

ของผเรยน จากการวดดวยแบบทดสอบ อกทงการทดสอบ

ดงกลาวยงเสยงตอการชน�าการจดกระบวนการเรยนรทเนนตว

ความรเปนตวตงมากกวาการประเมนทกษะความสามารถทแท

จรงของผเรยน ซงควรวดหรอประเมนผลสมฤทธดวยเครองมออนๆ

นอกจากนกลมการศกษาทางเลอกยงเนนการพฒนามนษยท

สมบรณทงดานกาย จตใจ อารมณและสงคม โดยมการใช

นวตกรรมการจดการเรยนรทหลากหลายทสงผลใหการวดและ

ประเมนผลมความละเอยดลกซงและหลากหลายแตกตางไปจาก

มาตรฐานและตวบงชทสมศ.ก�าหนดไว

ดวยเหตนกลมการศกษาทางเลอก ๗๐ แหง จงไดรวมตวกน

ท�าการศกษาวจยและพฒนามาตรฐานตวบงชทสอดคลองกบ

การจดการศกษาของกลมการศกษาทางเลอก โดยใชหลกคด

๔ ดานคอ

๑. ทกษะการเรยนรเพอพฒนาความสมดล กาย ใจและ

สงคม ประกอบดวย การพฒนาสขภาวะทางกาย สขภาวะทาง

สงคม และสขภาวะทางจต-สตปญญา

๒. นวตกรรมการจดการเรยนรของโรงเรยนทางเลอกท

หลากหลาย ประกอบดวย นวตกรรมวถชวตและเศรษฐกจ

พอเพยง วถพทธ วถธรรม และวถอสลาม การจดการเรยนร

บนฐานความแตกตางของสมอง (Brain-based Learning)

ซมเมอรฮล (Summerhill) มอนเตสซอร (Montessori)

วอลดอรฟ (Waldorf) เปนตน

๓. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท ๒๑ ประกอบดวยทกษะ

ดงน ทกษะพนฐาน เชน การอาน เขยนและคดค�านวณ การคด

อยางสรางสรรคการเรยนรอยางลกซง เปนตน

๔. แนวคดส�าคญในการพฒนาสมรรถนะและคณภาพของ

ผเรยน

บดนกลมการศกษาทางเลอกไดจดท�ามาตรฐานและตวบง

ชเพอท�าการประเมนคณภาพภายนอกรอบสของสถานศกษาท

มวตถประสงคพเศษประเภทโรงเรยนทางเลอก และโรงเรยนท

มหลกสตรสถานศกษาเฉพาะระดบการศกษาขนพนฐาน และ

ระดบการศกษาปฐมวย ซงมสาระส�าคญ ๒ ประการคอ

๑. จดท�ามาตรฐานและตวบงชทสอดคลองกบแนวคด

ปรชญา อตลกษณและการจดการศกษาของกลมการศกษาทาง

เลอก มรายละเอยดดงน

57

ตารางแสดงมาตรฐานและตวบงชของการประกนคณภาพภายนอกส�าหรบสถานศกษาทมวตถประสงคพเศษ

ประเภทโรงเรยนทางเลอก และโรงเรยนทมหลกสตรสถานศกษาเฉพาะ ระดบการศกษาขนพนฐาน

มาตรฐาน

มาตรฐานท ๑

ผลการจดการศกษา

(รวม ๖๕ คะแนน)

กลมตวบงช

๑. ดานสมรรถนะเกยวกบสขภาพและ

สาธารณสข

(๕ คะแนน)

๒. ดานคณธรรม จรยธรรม ทศนคตอปนสย

พฤตกรรมทพงประสงค

(๑๐ คะแนน)

๓. ดานสมรรถนะทางจตใจ อารมณ สงคม

(๑๐ คะแนน)

๔. ดานสมรรถนะในการเรยนรและความ

เขาใจในความรทส�าคญของโลกในศตวรรษ

ท ๒๑

(๑๐ คะแนน)

๕. ผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนตาม

มาตรฐานการเรยนรหลกสตรแกนกลาง/ชด

ความรตามมาตรฐาน๒๓ใน พรบ.การศกษา

แหงชาต

(๑๐ คะแนน)

ตวบงช

๑. ผเรยนกนอาหารทเปนประโยชนตอสขภาพ

๒. ผเรยนออกก�าลงกายอยางสม�าเสมอ

๓. ผเรยนปฏบตตนเพอปองกน รกษา และดแลสขภาพ เมอ

ตองเผชญโรคและภยส�าคญในชวงวยตางๆ ของตนและสวนรวม

๔. ผเรยนมวนยในการเรยนร(และการพฒนาตนเอง)

๕. ผเรยนมการกระท�าทรคณ ตอบแทนคณ ตอพอแม คร

อาจารยและบคคลอน

๖. ผเรยนมการบ�าเพญประโยชนแกสาธารณะ ใชทรพยากร

อยางคมคาและดแลสงแวดลอม

๗. ผเรยนมสนทรยภาพ

๘. ผเรยนมสตสมปชญญะ สามารถตรวจสอบพฤตกรรมตนเอง

เพอปรบปรงตนเองและมการยบยงชงใจ

๙. ผเรยนสรางความสมพนธทดกบบคคลอนและสงคมทแตก

ตางหลากหลาย

๑๐. ผเรยนสบคน และประมวลสาระส�าคญจากขอมลความรท

หลากหลาย

๑๑. ผเรยนมทกษะในการคด สรางความรไดดวยตนเอง

๑๒. ผเรยนเขาใจแกนความรส�าคญของโลกในศตวรรษท ๒๑

๑๓. ผเรยนมทกษะการแลกเปลยนเรยนร และการสอสาร

๑๔. ผ เรยนมความร พนฐานทสอดคลองกบมาตรฐานใน

หลกสตรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ในระดบชน

ป.๖ ม.๓ และ ม.๖ หรอชดความรตามมาตรา ๒๓ ใน พรบ.

การศกษาแหงชาต

๑๕. ผ เรยนมความร พนฐานทสอดคลองกบมาตรฐานใน

หลกสตรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ในระดบ

ชน ป.๖ ม.๓ และ ม.๖ หรอชดความรตามมาตรา ๒๓ ใน พรบ.

การศกษาแหงชาต

นำ หนก(คะแนน)

๑.๕

๑.๕

๒

๔

๓

๓

๔

๓

๓

๒.๕

๒.๕

๒.๕

๒.๕

๒

๒

การศกษาทางเลอก

58

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

มาตรฐาน กลมตวบงช ตวบงช นำ หนก(คะแนน)

มาตรฐานท ๒

การบรหารจดการศกษา

(รวม ๑๐ คะแนน)

มาตรฐานท ๓

การจดการเรยนการสอน

ทเนนผเรยนเปนส�าคญ

(รวม ๒๐ คะแนน)

มาตรฐานท ๔

การประกนคณภาพ

ภายใน (รวม ๕ คะแนน)

๖. ดานสมรรถนะในการท�างาน

(๑๐ คะแนน)

๗. ดานทกษะชวตในความเปนพลเมองและ

พลโลก (๑๐ คะแนน)

๘. ดานประสทธภาพการบรหารจดการและ

พฒนาสถานศกษา

๙. ดานประสทธภาพการจดการเรยนการ

สอนทเนนผเรยนเปนส�าคญ

๑๐. ดานการประกนคณภาพภายใน

๑๖. ผ เรยนมความร พนฐานทสอดคลองกบมาตรฐานใน

หลกสตรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ในระดบ

ชน ป.๖ ม.๓ และ ม.๖ หรอชดความรตามมาตรา ๒๓ใน พรบ.

การศกษาแหงชาต

๑๗. ผ เรยนมความร พนฐานทสอดคลองกบมาตรฐานใน

หลกสตรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา

และวฒนธรรม ในระดบชน ป.๖ ม.๓ และ ม.๖ หรอชดความ

รตามมาตรา ๒๓ใน พรบ.การศกษาแหงชาต

๑๘. ผ เรยนมความร พนฐานทสอดคลองกบมาตรฐานใน

หลกสตรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ ใน

ระดบชน ป.๖ ม.๓ และ ม.๖ หรอชดความรตามมาตรา ๒๓ใน

พรบ.การศกษาแหงชาต

๑๙. ผเรยนมทกษะการบรหารจดการในการท�างานเปนทม

๒๐. ผเรยนเปนผรเรมสรางสรรคนวตกรรมในงาน

๒๑. ผเรยนกลาเรยนรจากความผดพลาดและปรบปรงแกไขส

ความส�าเรจของงาน

๒๒. ผเรยนมสวนรวมเรยนรหรอรณรงคประเดนสาธารณะและ

การท�าโครงงานหรอกจกรรมเพอชวยแกปญหาชมชนและสงคม

๒๓. ผบรหารสถานศกษามบทบาทในการบรหารจดการให

โรงเรยนเกดเปนองคกรแหงการเรยนรอยเสมอ

๒๔. สถานศกษาสามารถขยายผลการพฒนาการศกษาไปสการ

พฒนาชมชน สงคม และวงการศกษา

๒๕. ครสามารถจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส�าคญ

๒๖. ครเปนแบบอยางทดตามคณลกษณทประสงคจะใหเกดกบ

ผเรยน

๒๗. สถานศกษามระบบการพฒนาคณภาพภายในนาเชอถอ

มความเปนไปไดจรงตามเปาหมายของสถานศกษา มความ

เหมาะสมกบลกษณะเฉพาะ และบรบทของสถานศกษา

รวมน�าหนก (คะแนน)

๒

๒

๒

๔

๓

๓

๑๐

๕

๕

๑๐

๑๐

๕

๑๐๐

59

การศกษาทางเลอก

๒. ดานการวดผลสมฤทธทางการเรยนดวยแบบทดสอบ

ระดบชาต ใหยกเลกการใชแบบทดสอบระดบชาตกบการวดผล

สมฤทธ ๓ กลมสาระวชา ไดแก สขศกษาและพลศกษา ศลปะ

และการงานอาชพและเทคโนโลย มาใชการวดผลตามสภาพจรง

จากชนงานหรอการปฏบต สวนการวดผลสมฤทธทางการเรยน

ดวยแบบทดสอบระดบชาตใน ๕ กลมสาระการเรยนร ไดแก

ภาษาไทย ภาษาตางประเทศ คณตศาสตร วทยาศาสตรและ

สงคม ศาสนาและวฒนธรรม จดใหมการพฒนาแบบทดสอบ

มาตรฐานรวมกนระหวางสถาบนทดสอบทางการศกษาแหง

ชาต(สทศ.) กบสถานศกษาทมวตถประสงคพเศษ ประเภท

โรงเรยนทางเลอกและโรงเรยนทมหลกสตรสถานศกษาเฉพาะ

ตอไป

นอกจากน เนองจากกระทรวงศกษาธการมประกาศเพม

เตมส�าหรบกลมเปาหมายเฉพาะ โดยก�าหนดใหเปนทางเลอก

ในการจดใหผเรยนไดรบการทดสอบทางการศกษาระดบชาตขน

พนฐานและการใชผลการทดสอบทางการศกษาระดบชาตขน

พนฐานเปนองคประกอบหนงในการตดสนผลการเรยนของผ

เรยนทจบการศกษาตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพน

ฐาน พ.ศ. ๒๕๕๑ ดงนน หากสถานศกษาใดไมประสงคจะใช

การทดสอบทางการศกษาระดบชาตขนพนฐาน กขอใหสมศ.ได

รวมมอกบสถานศกษานน ในการจดท�าเกณฑการประเมนผล

สมฤทธของผเรยนดวยวธการอนๆ ทเหมาะสมตอไป

60

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

สมาคมนมชอวา “สมาคมสภาการศกษาทางเลอกไทย”

มชอภาษาองกฤษวา “Thai Alternative Education Council Association”

เครองหมายของสมาคม

ทตง ส�านกงานของสมาคมตงอยท อาคาร ๑ สถาบนอาศรมศลป เลขท ๓๙๙ ซอยอนามยงามเจรญ ๒๕ แขวงทาขาม

เขตบางขนเทยน กรงเทพฯ ๑๐๑๕๐

วตถประสงคของสมาคม

๑ เพอสงเสรมและสนบสนนการด�าเนนงานของผจดการศกษาทางเลอกทกประเภท

๒ เพอสงเสรมและสนบสนนการเผยแพรขาวสาร ความร ขอมลตางๆ ทเกยวของและเปนประโยชนตอการจดการ

ศกษาทางเลอก

๓ เพอสงเสรมความรวมมอและประสานงานกบองคกรหรอสมาคมอนใดทมบทบาทในการจดการศกษาทางเลอกหรอ

มวตถประสงคทคลายคลงกน

๔ เพอสงเสรมการบ�าเพญสาธารณประโยชน

๕ เพอสงเสรมและสนบสนนการตดตามตรวจสอบสทธดานการศกษาของประชาชนตาม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต

๖ ไมเกยวของกบการเมอง

รายชอกรรมการสมาคม

๑. นายระพ สาครก นายกสมาคม

๒. นางรชน ธงไชยๆ อปนายก

๓. นางประภาภทร นยม อปนายก

๔. ผชวยอาจารยชชวาลย กรรมการและปฏคม

๕. นางวมลศร ศษลวรณ กรรมการและนายทะเบยน

๖. นายนวฒร โฮเตกม กรรมการและนายทะเบยน

๗. นางจงรกษ ศรใส กรรมการและเหรญญก

สมาคมสภาการศกษาทางเลอกไทย

๘. นายชชวาลย ทองดเลศ กรรมการและเลขานการ

๙. นายวนชย พทธทอง กรรมการและประชาสมพนธ

๑๐. นางกนกพร สบายใจ สาราณยกร

๑๑. นางสาวธรดา นามให กรรมการ

๑๒. นายศลวต ศษลวรณ กรรมการ

๑๓. นายสรพล ธรรมรมด กรรมการ

๑๔. นายยทธชย เฉลมชย กรรมการ

61

ความเปนมา

การเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมไทย ทมพฒนาอยางรวดเรว

ท�าใหเศรษฐกจสงคมเตบโตอยางกาวกระโดด ทามกลางการ

เปลยนแปลง ความเจรญเตบโตตางๆ นน อกฟากหนงการเมอง

การปกครอง และสภาวะทางสงคมกลบตองเผชญภาวะ

วกฤตการณของความเสอมทรดและถดถอยอยางหนก กอให

เกดค�าถามทสะกดเตอนใจคน กลมบคคล องคกรผทมการ

จดการศกษาวาระบบการศกษาทผานมานน สรางคนใหรวมกน

สรางชาต พฒนาสงคมไดจรงหรอ และเปนปจจยใหมการ

แสวงหาค�าตอบ จนเกดการจดการศกษาทางเลอกขนอยาง

หลากหลาย โดยมงมองไปทอนาคตความอยรอดของสงคมไทย

“การศกษาทางเลอก คอ การศกษาทมรปแบบแตกตางจาก

การศกษากระแสหลก เปนการศกษาทมขอบเขตกวางขวาง ม

รปแบบหลากหลายทงเนอหา และวธการเรยนร เนองจากมง

ตอบสนองการเรยนรทสอดคลองกบธรรมชาตของมนษยแตละ

คนทมความแตกตางกนทงในดานความถนด ความสนใจ ความ

พรอมในการเรยนร รวมถงความแตกตางดานสภาพแวดลอม

ในวถชวตครอบครว สงคม วฒนธรรม และความหลากหลาย

ทางชาตพนธ”

ทงน “การศกษาทางเลอกในประเทศไทย” นน เรมเกดขนมา

นานกวา ๓๐ ปแลว ดงเชน การเกดขนของโรงเรยนทางเลอก

อยาง ร.ร.หมบานเดก ร.ร.รงอรณ ร.ร.อมาตยกล ร.ร.สตตยา

ไส หรอ ร.ร.สมมาสกขา (อโศก) และอนๆ อกหลายแหง เกด

การจดการศกษาแบบบานเรยน (Home School) รวมทง

รปแบบของการจดการเรยนรทางเลอกอนหลากหลาย กระจาย

ตวอยใน ๔ ภาค ดงเชน ศนยการเรยนรชมชน โฮงเฮยนสบสาน

ลานนา โรงเรยนชมชนชาวนา โรงเรยนยวชนสรางสรรค

เปนตน

เครอขายสมาคมสภาการศกษาทางเลอกไทย

จากกระบวนการท�างานดานการศกษาทางเลอกมาอยาง

ยาวนาน เครอขายการศกษาทางเลอกตางๆ ทขบเคลอน

งานการศกษาทางเลอกในสงคมไทย ไดจดการประชมรวมกน

เพอจดตงองคกรประสานงานการศกษาทางเลอกขน จนกอเกด

เปน “สมาคมสภาการศกษาทางเลอกไทย” เมอเดอนกนยายน

๒๕๕๔ โดยม ศ.ระพ สาครก เปนนายกสมาคม ภายใตการ

รเรมด�าเนนการและความรวมมอของ “๓ เครอขาย” ไดแก

เครอขายการศกษาทางเลอก ๔ ภมภาคหรอภาคประชาชน

เครอขายบานเรยน (Home School) เครอขายโรงเรยนไทยไท

กระบวนการท�างานและผลการด�าเนนงาน

๑. การวจย (๑) หลกสตร มาตรฐานการวดผลและเทยบโอนใน

กลมการศกษาทางเลอก (๒) ปญหาอปสรรค ขอจ�ากด ขอเสนอ

แนะเชงนโยบายการสนบสนนการจดการศกษาทางเลอก (๓)

ปญหาโรงเรยนขนาดเลก ทางออกและขอเสนอในการพฒนา

คณภาพโรงเรยนขนาดเลก

62

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

๒. การจดท�าฐานขอมลกลมการศกษาทางเลอก : เกด

ท�าเนยบองคกรการศกษาทางเลอกทวประเทศ ททกฝาย

สามารถน�าไปใชในการวางแผนพฒนาและปฏรปการศกษาใน

ระยะยาวได

๓. การจดกระบวนการแลกเปลยนเรยนรในกลมตางๆ

ไดแก วงแลกเปลยนเรยนรเครอขายบานเรยน วงแลกเปลยน

เรยนรครการศกษาทางเลอก เปนตน : เกดการเชอมรอยเครอ

ขายผทท�างานเกยวกบการศกษาทางเลอกในรปแบบตางๆ จน

น�าไปสการจดทะเบยนเพอจดตงเปน “สมาคมสภาการศกษา

ทางเลอกไทย”

๔. การด�าเนนการเพอแกปญหาการยบควบรวมโรงเรยน

ขนาดเลก จ�านวน ๗,๐๐๐ โรง จดเวทสาธารณะ โดยมการ

ท�างานรวมกบภาคเครอขาย เชน สปร. ตลอดจนการม

แถลงการณตอกระทรวงศกษาธการ : สพฐ. มการประกาศ

ทบทวนนโยบายการยบโรงเรยนขนาดเลก และรบขอเสนอใน

การตงคณะกรรมการรวมในการพจารณาแกไขปญหา รวมทง

ท�าใหเกดการตนตวของสงคมตอประเดนเรองการพฒนา

คณภาพโรงเรยนเลกโดยการมสวนรวมของชมชน เปนโรงเรยน

ของชมชน

๕. การท�างานเชอมประสานกบส�านกงานคณะกรรมการ

สทธมนษยชนแหงชาต เพอด�าเนนการแกไขปญหาการศกษา

โดยครอบครว (Home School) : เกดการด�าเนนการเพอไกล

เกลย และด�าเนนการแกไขปญหา ซงจะเปนแนวทางในการ

ปองกนมใหเกดปญหาในทางปฏบตขนอก โดยมหนวยงานของ

กระทรวงศกษาธการเขามาดแลปญหาใหเปนตามสทธของ

ครอบครวในการจดการศกษา

๖. การขบเคลอนงานการศกษาทางเลอกผานการสอสาร

สาธารณะ ลงพนทเพอสรางการเรยนรและความเขาใจและจด

ท�าเนอหาเพอเผยแพรในพนทสอตางๆ : สอมวลชนเรมตนตว

และใหความสนใจกบประเดนการศกษา โดยเฉพาะการศกษา

ทางเลอก โดยการลงพนทแลกเปลยนเรยนรในพนททมการ

จดการเรยนร จดการศกษาทางเลอกจรงๆ ท�าใหสอมวลชนเกด

ความเขาใจตอสถานการณปญหาและคณคาของการเรยนรท

แตกตางหลากหลายเพมมากขน อกทงเกดการรบรและเขาใจ

รวมกนวา สมาคมสภาการศกษาทางเลอกไทย เปนหนวยหนง

ในสงคมทมการขบเคลอนท�างานประเดนการศกษาทางเลอก

เพอมงไปสการปฏรปการศกษาเพอคนทงสงคม

63

64

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

รายชอผรวมประชม

ชอ-สกล ทอย ชอ-สกล ทอย

ดร.อมรวชช นาครทรรพ สนง.สงเสรมสงคมแหงการเรยนร

และคณภาพเยาวชน

ดร.จฬากรณ มาเสถยรวงศ เขตหลกส กทม.

คณประภาภทร นยม สถาบนอาศรมศลป

คณสรพล ธรรมรมด สถาบนอาศรมศลป

นายธร ภวงคนนท สพฐ. เขตดสต

นายสมบรณ รนทาว จ.นาน

นายมชย วระไวทยะ สมาคมพฒนาประชากรและชมชน

อ.กรรณการ บนเทงจตร สปร.

นายอดลย ภภทรางค ร.ร.มะคาวทยา

คณสรรชย หนองตรด กทม.

คณวรวส สบายใจ จ.นนทบร

น.ส.รฐวรรณ เฮงสหาพนธ สนง.ปฏรป

น.ส.ชมภนช หนนาค สนง.ปฏรป

น.ส.ชฎานฐ ปนแกว สถ.อาศรมศลป

น.ส.กฤตวรรณ ทพยไชย สถ.อาศรมศลป

คณกนกพร สบายใจ สมาคมบานเรยนไทย

คณหสยา เธยรววฒนนกล สมาคมบานเรยนไทย

คณวชรพงษ สบศร สถาบนอาศรมศลป

นายจรศกด อดหนน สถาบนรามจตต

นายธนาวฒน อยาจต กทม.

น.ส.กมลทพย นมคราวธ กทม.

คณการนย อนทรกล จ.นนทบร

คณปนดดา ขาวมทนา กทม.

คณวราทตย ชมชาญ กทม.

น.ส.บบผาทพย แชมนล จ.ระยอง

น.ส.ประทานพร บนนาค จ.นนทบร

นายศรธนย กตตธนานธกล กทม.

นายเตชต ปญญาสมสกล โฮงเฮยนสบสานภมปญญาลานนา

นายวศษฐ สทธคง โฮงเฮยนสบสานภมปญญาลานนา

น.ส.จราพร มลใหม โฮงเฮยนสบสานภมปญญาลานนา

น.ส.อรอมา ชแยง กลมยวชนสรางสรรคสราษฏรธาน

น.ส.เหมอนฝน คงสวย กลมยวชนสรางสรรคสราษฏรธาน

น.ส.พจนา ศภผล กลมรกษเขาชะเมา

ดช.ภทรวรรธน คมม กลมรกษเขาชะเมา

นายอรณ เกดมงคล กลมศนยกสกรรมธรรมชาต

นายประสทธชย เกดมงคล กลมศนยกสกรรมธรรมชาต

น.ส.จารวรรณ พทธโส กลมพระบรมธาตดอยผาสม

นางรชกร วรรณพฒน เครอขายเยาวชนเพอการพฒนา

คณสมณฑา ปลมสงเนน เครอขายเยาวชนเพอการพฒนา

คณใจแจม วรรณพฒน เครอขายเยาวชนเพอการพฒนา

นางยพน ตรงคธาร ร.ร.ดรณสขาลย

นายภคพล โคตรศรภม มหาวทยาลยมหาสารคาม

น.ส.ทศน บญเรองศร ศนยฝกฯ บานกาญจนาภเษก

นายพระ ปยะไทยเสร ศนยฝกฯ บานกาญจนาภเษก

คณจตพล แกวค�าแสน ศนยฝกฯ บานกาญจนาภเษก

นายบญชา พโน จ.เชยงใหม

น.ส.ภทรภร เกดจงหวด จ.สมทรสาคร

นายพฤหส พหลกลบตร กทม.

นายสภทร ออนราษฎร เยาวชนกลมตะขบปา

คณเปรมปพทธ ผลตผลการพมพ เครอขาย Young Filmmakers of

Thailand

ดร.รจนา คลฉายา ร.ร.มชยพฒนา

น.ส.ณฐฐาพร เนนกลาง ร.ร.มชยพฒนา

น.ส.อนตตา ไชยโคตร ร.ร.มชยพฒนา

นายสรเศรษฐ บญเกต ร.ร.สวนผงวทยา

นายเอกพสษฐ วงคเพญ วท.เกษตรและเทคโนโลยเชยงราย

น.ส.อ�าไพ ไทยใหญ วท.เกษตรและเทคโนโลยเชยงราย

นางกฤตทร สขกมล นกวชาการศกษาช�านาญการพเศษ

สนง.คณกรรมการการอาชวศกษา

นางสกญญา ใจมน วท.เกษตรและเทคโนโลยนครราชสมา

นายวฒชย วฒนวชย วท.เกษตรและเทคโนโลยนครราชสมา

เวทพลงเดกเยาวชนพลงเปลยนการเรยนรใหมในสงคมไทย

65

ชอ-สกล ทอย ชอ-สกล ทอย

นายปฏภาณ เกงขนทด วท.เกษตรและเทคโนโลยนครราชสมา

นายองคาร ชยสวรรณ เทศบาลนครขอนแกน

น.ส.นภาพร สดาเหลอง เทศบาลนครขอนแกน

นายมนภส เชยรววฒนนกล จ.นนทบร

น.ส.รจรตน แกวค�าแสน ร.ร.มธยมวารชภม

ดญ.ดวงสมร สรนราช ร.ร.มธยมวารชภม

ดญ.นนทยา มาตราช ร.ร.มธยมวารชภม

นายเจนณรงค บญรกษา จ.สกลนคร

นายธระเดช คณสนจง สภาองคกรพฒนาเดกและเยาวชน

น.ส.นจนนท ศรพรหมษา ร.ร.มธยมวารชภม

คณพพร มโนรตน ร.ร.รงอรณ

คณวชชานนท นาครมบรณ ร.ร.รงอรณ

คณกญญารตน แสนกล ร.ร.รงอรณ

คณบณยธรณ ฌานจตกศล ร.ร.รงอรณ

คณพรรช (ระหวาง65-66 น.26) ร.ร.รงอรณ

คณอรพชญ หลว ร.ร.รงอรณ

คณณฎฐา เมฆะวภาต ร.ร.รงอรณ

คณปรนทร อนทรศร ร.ร.รงอรณ

คณชนนกานต เรองฤทธสกล ร.ร.รงอรณ

น.ส.ตาช โคเล จ.ราชบร

นายสาคร จาจะ จ.ราชบร

คณ...(ล�าดบ70 น.27) ชวยแนะ จ.ราชบร

นายชยณรงค สงขน�ามนต จ.สงหบร

น.ส.แคทรยา พนธขะวงษ จ.สงหบร

นายวรวช ผวบญเรอง ร.ร.มธยมวารชภม

น.ส.ปราณ พรหมภราช ร.ร.มธยมวารชภม

นางเบญจา ทพยไชย ร.ร.วดตะพงนอก จ.ระยอง

น.ส.มลลกา ทพยไชย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

น.ส.เบญจวรรณ โพแกว วท.เกษตรและเทคโนโลยสงหบร

คณพลอย เลาหเสรกล ร.ร.รงอรณ

น.ส.สสร เรองศร ร.ร.รงอรณ

น.ส.แกวใจ แกวใน ร.ร.รงอรณ

น.ส.ชนกานต เผาไพสฐศรอนนต ร.ร.รงอรณ

คณศรธนย กตตธนานธกล ร.ร.รงอรณ

คณปฐมาวด กระชอนสข ร.ร.รงอรณ

คณนนทยา ตนศรเจรญ ร.ร.รงอรณ

นายสกลศกด ทพยไชย ร.ร.วดยายดา จ.ระยอง

นายธรศกด จอเตะ ร.ร.ชมชนบานหวยหนลาดนอก

คณสาวตร พลสขโข สถาบนฝกอบรมเพอการจดการตนเอง

นายอดสรณ (ล�าดบ86 น.30) เทศบาลนครขอนแกน

นายณฐพงษ ยลส�าอาง เทศบาลนครขอนแกน

นายสถาพร พนธประดษฐ จ.ตรง

นายอมฤต ตนสน จ.ตรง

นายเอกพฒน (ล�าดบ90 น.31) จ.ตรง

นายสรเชษฐ ปลอดปลอง จ.ตรง

น.ส.นศรา เหลองไพรนทร จ.อางทอง

คณธรรมลกษณ ค�าแสน เทศบาลนครขอนแกน

คณนพวชญ บญฤทธ จ.อางทอง

นายอานนท เรองทอง จ.อางทอง

นายวรากร มลทาทพย จ.อางทอง

น.ส.วภาพร นธปรชานนท สพฐ.

น.ส.จนทรา ปตคาม จ.อางทอง

น.ส.เบญญาภา บญสมธนกล กทม.

นายกตตคณ กตตอมรกล กทม.

ดญ.วารณ โกสญญ จ.เชยงใหม

น.ส.ชลดา ไชยวง จ.เชยงใหม

นายอมพร (ล�าดบ103 น.34) จ.อบลฯ

นายตาแยะ ยอดฉตรมงบญ จ.อบลฯ

ดญ.อรวรรณ รกษถนไพร จ.เชยงใหม

คณสเทพ มนเสวต ร.ร.โจะมาโลลอหลา จ.เชยงใหม

คณปรวน จนทรงษ กทม.

คณสวทธ ภมประเสรฐรอด สกว. กทม.

คณววฒน ทศวา ม.สงขลานครนทร

รตนา กตกร มลนธสยามกมมาจล

คณศทธวต (ล�าดบ112 น.42) มลนธสยามกมมาจล

คณรสลาม เวาะฮะ องคกรพราบขาวชายแดนใต

คณสไสดา มาสะ องคกรพราบขาวชายแดนใต

คณสกณา ยามา องคกรพราบขาวชายแดนใต

คณอรมาน เลาะมะอะ จ.ยะลา

คณฮสนะห ณดดาเกง จ.ปตตาน

คณแวซาปยะห หยกาเรม จ.ปตตาน

คณสดา สรพงษ จ.ปตตาน

คณอารนา ยามา จ.ปตตาน

คณธรยทธ สระค�า สถาบนอาศรมศลป

คณภมสทธ ดษศรฤทธชย achieve

คณนนทพรรณ วงษอครสกล สนง.กศน.

66

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

คณมชย วระไวทยะ นายกสมาคมพฒนาประชากรและชมชน

นพ.เอกพจน นมกลรตน สมาคมพฒนาประชากรและชมชน

คณรพพรรณ แผนด โรงเรยนมชยพฒนา

คณกอศกด ไชยรศมศกด ประธานเจาหนาทบรหารบรษท

ซพ ออลล จ�ากด

รศ.ดร.สมภพ มานะรงสรรค อธการบด

สถาบนการจดการปญญาภวฒน

คณพรวทย พชรนทรตนะกล รองอธการบดฝายบรหาร

สถาบนการจดการปญญาภวฒน

อาจารยวสทธ งามเลศชย ผอ�านวยการโรงเรยนปญญาภวฒน

รศ.ประวทย แซเตย วทยาลยเทคโนโลยปญญาภวฒน

คณนาธาร นชนม วทยาลยเทคโนโลยปญญาภวฒน

ดร.ธงชย ชวปรชา ผอ�านวยการโรงเรยนวทยาศาสตรระยอง

คณณรนช กลดลก เจ าหน าท โครงการจดต งสถาบน

วทยาศาสตรและเทคโนโลยระยอง กลม

ปตท.พนทภาคตะวนออก

คณสมใจ นธนนทร สนง.กศน.

คณวนพระ สบสกลจนดา จ.นครศรธรรมราช

นายวสนต หมาทพย จ.นครศรธรรมราช

นายสราวฒ หนคง จ.นครศรธรรมราช

นายทศพล คงเมอง จ.นครศรธรรมราช

น.ส.ซเรยน หะวอ จ.ยะลา

น.ส.อารยา สสข จ.นครศรธรรมราช

น.ส.บษกร เทพทอง จ.นครศรธรรมราช

นายสรตน เผาพนธ จ.สราษฎรธาน

นายถามวตร สทธพงศ กทม.

นายนเร แสวบรตน สพฐ.

นายสวรรณา ชจพฤกษ ร.ร.รงอรณ

คณอาร จนทรแยม ร.ร.รงอรณ

คณปรางฉาย คชศลา ร.ร.รงอรณ

คณศรพร รตนพานช ร.ร.รงอรณ

คณปราณ เชาวชยพร ร.ร.รงอรณ

คณเรวตร วาดพาณชย ร.ร.รงอรณ

ดร.จตรลดา บรพรตน ผช.กก.ผจดการใหญทรพยากรบคลากร

องคกร บรษท ปตท. จ�ากด (มหาชน)

คณพรอมจตต รฐกจวจารณ ณ นคร บรษท ปตท. จ�ากด (มหาชน)

คณกนกพร รอดรงเรอง บรษท ปตท. จ�ากด (มหาชน)

ศ.นพ.วจารณ พานช ประธานมลนธโรงเรยนรงอรณ

รศ.ประภาภทร นยม มลนธโรงเรยนรงอรณ

คณสรพล ธรรมรมด สถาบนอาศรมศลป

คณกฤตวรรณ ทพยไชย สถาบนอาศรมศลป

คณธาดา เศวตศลา Group Director Education บรษท ทร

คอรปอเรชน จ�ากด (มหาชน)

คณนพพชน นรญปพนธ ผชวยผอ�านวยการ

Education Institution Sector

บรษท ทร คอรปอเรชน จ�ากด (มหาชน)

คณปยาภรณ มณฑะจตร ผจดการมลนธสยามกมมาจล

คณวรวจน สวคนธ ผชวยผจดการใหญอาวโส ผบรหาร

สงสด กลมทรพยากรบคคล ธนาคาร

ไทยพาณชย จ�ากด (มหาชน)

อาจารยววฒน ศลยก�าธร ศนยกสกรรมธรรมชาตมาบเออง

มลนธกสกรรมธรรมชาต

คณศรพงศ รกใหม วทยาลยดสตธาน

คณมานจ สขสมจตร มลนธไทยรฐ

คณดวงพร ธรภาพไพสฐ ผจดการ ฝายพฒนาธรกจ

บรษท ไทยออยล จ�ากด (มหาชน)

คณเพญศร สธรศานต ผอ�านวยการสมาคมบรษทจดทะเบยน

ไทย มลนธอดพ

คณณยะดา จางตระกล รองกรรมการผจดการ บรษทหลกทรพย

ทรนต จ�ากด

คณมณพร ดวงมณ Head of Institutional Client Dept.

บลจ.กรงศรอยธยา

คณตะวน เทวอกษร กรรมการผจดการ

บรษท อกษรเจรญทศน อจท.จ�ากด

คณสทธรกษ เสถยรภาพอยทธ กรรมการผจดการ บรษท ธนาสร กรป

จ�ากด (มหาชน)

คณจตตมา คงจ�าเนยร ผอ�านวยการฝายวางแผนสงเสรมสงคม

และส�านกงานเลขานการมลนธโตโยตา

ประเทศไทย

คณกนกวรรณ พมพกนหา บรษท โตโยตา มอเตอร

ประเทศไทย จ�ากด

ชอ-สกล ทอย

ชอ-สกล ทอย

เวทการสรางเครอขายภาคเอกชนเพอการพฒนาการศกษาไทย

67

คณพรพรรณ สนคร บรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย

จ�ากด

คณอรสรา พงษวลย มลนธ โตโยตา ประเทศไทย

คณเกศรา อมรวฒวร ผจดการ โปรแกรมนวตกรรมการศกษา

สถาบนคนนแหงเอเซย

คณสาณต รตนาวะด ผอ�านวยการ ส�านกกรรมการผจดการ

บรษท ลอกซเลย จ�ากด (มหาชน)

คณสมประสงค บญยะชย ประธานกรรมการบรหาร

บรษท ชน คอรปอเรชน จ�ากด (มหาชน)

ดร.อาจอง ชมสาย ณ อยธยา ผกอตงโรงเรยนสตยาไส

ดร.เกยรตวรรณ อมาตยกล ผกอตงโรงเรยนอมาตยกล

คณรชน อมาตยกล โรงเรยนอมาตยกล

ศ.ศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน

ศ.ดร.อทมพร จามรมาน ส�านกงานผตรวจการแผนดน

คณชยณรงค อนทรมทรพย ประธานกรรมการ บรษท บอยเดน แอส

โซซเอทส (ประเทศไทย)

ดร.กฤษณพงศ กรตกร คณะกรรมการจดสมชชาปฏรป

เฉพาะประเดนการศกษา

ดร.อมรวชช นาครทรรพ คณะกรรมการจดสมชชาปฏรปเฉพาะ

ประเดนการศกษา

ดร.จฬากรณ มาเสถยรวงศ คณะกรรมการจดสมชชาปฏรปเฉพาะ

ประเดนการศกษา

ดร.วณ ปนประทป คณะกรรมการจดสมชชาปฏรปเฉพาะ

ประเดนการศกษา

นพ.สภกร บวสาย ส�านกสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและ

คณภาพเยาวชน (สสค.)

คณพชรา เอยมกจการ ส�านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนร

และคณภาพเยาวชน (สสค.)

ดร.รจนา คลฉายา ผอ�านวยการฝายวเทศสมพนธ

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร

และเทคโนโลย

ดร.พทกษ โสตถยาคม ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขน

พนฐาน กระทรวงศกษาธการ

คณวรวส สบายใจ ครอบครวบานเรยน

คณดอน ปรมตถวนย มลนธยวทตความด กระทรวงการ

ตางประเทศ

คณสรรชย หนองตรด สถาบนรามจตต

คณชมภนช หนนาค ส�านกงานปฏรปเพอสงคมไทยทเปนธรรม

ผศ.เอกรตน รวยรวย มหาวทยาลยเทคโนโลย

พระจอมเกลาธนบร

ดร.รงโรจน ปยะภานวฒน มหาวทยาลยเทคโนโลย

พระจอมเกลาธนบร

คณศเรนทร ฐปนางกร มหาวทยาลยเทคโนโลย

พระจอมเกลาธนบร

คณอดลย ภภทรางค โรงเรยนมะคาวทยา

คณสมบรณ รนทาว โรงเรยนบานนาซาว จงหวดนาน

คณสทธรก กรงกาญจนา ผอ�านวยการโรงเรยนบรรจบรกษ

คณรฐวรรณ เฮงสหพนธ ส�านกงานปฏรป (การศกษา)

คณวราทตย ชมชาย ส�านกงานปฏรป (การศกษา)

คณศภชย พงศภคเธยร ทปรกษา ผอ.สมศ. ส�านกรบรอง

มาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

(องคการมหาชน)

รศ.สภาพ ณ นคร มหาวทยาลยขอนแกน

คณศรปทม ดานผดงธรรม ส�านกงานเลขาสภาการศกษา

ดร.ทรงจต พลลลาภ สถาบนวจยภมปญญาบรรพชน

คณกตตศกด กวกจมณ ส�านกงานคณะกรรมการนโยบาย

วทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม

แหงชาต (สวทน.)

ชอ-สกล ทอย ชอ-สกล ทอย

68

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

รศ.ดร.ชาญชย อนทรประวต รองนายก อบจ.นครราชสมา

นายสรนทร ลมจะโปะ ผอ.ร.ร.ครบร

นายพชย ทพยรกษ ผอ.ร.ร.หนองบนนากพทยาคม

นายธรรมชาต อมฤทษ ผอ.ร.ร.สงเนน

นายสมยศ ระยาอนทร ผอ.ร.ร.สคววทยาคาร

นายวนลาศ เจรญชย ผอ.ร.ร.บานใหญพทยาคม

นายอดลย ภภทรางค ผอ.ร.ร.มะคาวทยา

นายจตวฒนา ศรคราม ผอ.ส�านกสหกจศกษา ม.วงษชวลตกล

ดร.บษยา วงษชวลตกล ผช.อธการบด ม.วงษชวลตกล

รศ.ดร.ประวต เอราวรรณ คณบดคณะศกษาศาสตร ม.มหาสารคาม

ดร.วฤต วศรตเวศม ผอ.ร.ร.โยธนนกล

นายปราโมทย แสนกลา รอง ผอ.สพป.นครราชสมา

นายศกดเดช กองสงเนน ผอ.ร.ร.โยธนนกล

นายเรองฤทธ อภวงค ผอ.ร.ร.แมอายวทยาคม

นายมานตย จนวน ผบรหารร.ร.มธยมตากสนระยอง

นางปาลรฐ มานะเลศ จ.ระยอง

นายอาคม หาญสงคราม ผอ.ร.ร.สรธรรมพทกษ

นายไพศาล มสวสด ผอ.ร.ร.เตรยมอดมศกษานอมเกลา

นครราชสมา

นางเพญศร แนะแกว ผอ.ร.ร.เทศบาลวดราษฎรนยมธรรม

น.ส.นตญา ดงอทศ ร.ร.เทศบาลวดราษฎรนยมธรรม

นางศรนภสร เพงมศร รอง ผอ.ร.ร.วดสลกเหนอ

นายทว บรรจง ศกษานเทศก ส�านกงานเขตพนทการ

ศกษามธยมศกษาเขต ๓๑

นายสมศร ทะคนสอน ร.ร.รงอรณ

นายสเทพ พงษใหม ผอ.ร.ร.เมองพลพทยา

นายธนาพร ศรโภคานนท นายกเทศมนตรเทศบาลต�าบลมะคา

ดร.จระพร ชะโน ผช.คณบดฝายวชาการ

คณะศกษาศาสตร ม.มหาสารคาม

นายจตรงค สวรรณทา ร.ร.เตรยมอดม ต.โคกกรวด

จ.นครราชสมา

นายวนย รมฉมพล ร.ร.พศาลปณณวทยา จ.ขอนแกน

นส.อาลสา เลศแสงธรรม จ.นครราชสมา

นส.กชกร จนกนก จ.นครราชสมา

นส.อากสรา สารบรรณ จ.นครราชสมา

ดญ.เรวลกษณ บญผอง จ.นครราชสมา

ดญ.ธารน โชคสวสด จ.นครราชสมา

นส.อาภาศร สารบรรณ ร.ร.เทศบาล๔ (เพาะช�า) จ.นครราชสมา

ดช.ณฐพงษ ชาตกระโทก ร.ร.เทศบาล๔ (เพาะช�า) จ.นครราชสมา

ดช.สรศกด กระจางโพธ ร.ร.เทศบาล๔ (เพาะช�า) จ.นครราชสมา

ดช.คมสนต แสนรมย ร.ร.เทศบาล๔ (เพาะช�า) จ.นครราชสมา

นส.อรณศร ยงยน องคการบรหารสวนจงหวดขอนแกน

นายปกรณ เลกศรวไล ร.ร.ตาลชมพทยาคม

นส.วรว ขาวไชยมหา ร.ร.เทศบาล ๓

นางนยมพร บวใหญ โรงเรยนเทศบาล๔ (เพาะช�า)

จ.นครราชสมา

นส.รสรน เพยรท�า สนง.สงเสรมการปกครองทองถน

จ.นครราชสมา

นายปยะชย ตนสมา อบจ.ขอนแกน

นางทศนย เปลยนสนเทยะ ร.ร.เทศบาล๓ (ยมราชสามคค)

นายไพรน สรยะพนธพงค ร.ร.มธยมบานแกงวทยา จ.ชยภม

นายเชาวลต เกดกลม ร.ร.ปราสาทวทยาคม จ.นครราชสมา

นางอนงค พอนสทธ ร.ร.เทศบาลต�าบลมะคา

นส.กานตปรยา วฒสงหชย ร.ร.เทศบาล๓ (ยมราชสามคค)

คณอรพมพ จรศรปญญา ร.ร.รงอรณ

คณอรณโรจน รตนพนธ ร.ร.รงอรณ

นส.สกานดา เรองโปะ ร.ร.เทศบาล๓ (ยมราชสามคค)

นางเกศรนทร ศรเมอง ร.ร.เทศบาล๔ (เพาะชาง)

นายกอบพงศ กาญจนกจ สนง.เทศบาลนครนครราชสมา

น.ส.วรทยา จนทรตน ครสอนเดกดอยโอกาส เทศบาลนคร

นครราชสมา

นายเกรยงศกด เทศบาลนครนครราชสมา

น.ส.จนทรเพญ ทศพรหอมเพชร เทศบาลนครนครราชสมา

นายภเบศ รณธนานนต ร.ร.บานใหญพทยาคม

นายนกรม หมอจตร ร.ร.บานใหญพทยาคม

นายธรยทธ ตะวน อ.บวใหญ จ.นครราชสมา

นายปญญา เพยรพมเพม ร.ร.เกษตรสมบรณวทยาคม อบจ.ชยภม

นายสทธศกด ลากะสง ร.ร.โนนกอกวทยา จ.ชยภม

นายสรตนชย ชยมเขยว สพป.นครราชสมาเขต๒

น.ส.ชมภนช ทนนาด จ.นนทบร

ชอ-สกล ทอย ชอ-สกล ทอย

เวทการจดการศกษาโดยทองถน

69

นายทวสนต โลณานรกษ หอการคาภาคอสาน

น.ส.สกลยา พลเสน จ.นนทบร

นายสะอาด ทนเสง อบจ.กาญจนบร

คณอมรวชช นาครทรรพ สนง.สงเสรมสงคมแหงการเรยนรและ

คณภาพเยาวชน (สสค.)

คณจฬาภรณ มาเสถยรวงศ สถาบนรามจตต

น.ส.ปยรตน สวรรณมาศ ร.ร.ปราสาทวทยาคม

น.ส.รงฤด สนธไชย ร.ร.ปราสาทวทยาคม

น.ส.สกมลวลย จลอกษร ร.ร.ปราสาทวทยาคม

นางพรพรรณ ชวยสระนอย ร.ร.มะคาวทยา

นายบญชา หลาสงเนน ร.ร.มะคาวทยา

นายมงคล มนพมาย ร.ร.มะคาวทยา

นายสรชย กอนครบร นกเรยน ร.ร.บานใหญพทยาคม

นายเสกสรร พงครบร นกเรยน ร.ร.บานใหญพทยาคม

นายนฐวฒ นามมศร นกเรยน ร.ร.บานใหญพทยาคม

นายประจน กรดครบร นกเรยน

นายไพบลย พฤกษพนาเวศ นายกเทศมนตร ต.หนองไผลอม

นายสวนย สนทมวง นายก อบจ.ระยอง

นายสวรรณ พณตานนท ผทรงคณวฒการศกษาทองถน

น.ส.อนทพร หลวพรยะวงศ สสค.

น.ส.อาร อมสมบต สสค.

คณณฐกฤต ตะถา KCTV

นายเจรญ ทองโตกลาง ศกษานเทศกโครงการเดกดอยโอกาส

อบจ.นครราชสมา

คณสมภพ สขพฒนานรากล สพป.นครราชสมาเขต๒

คณสรนเทพ รวมพฒนา เทศบาลต�าบลทาตม จ.สรนทร

นายอดลย มทกนต ร.ร.โตนดพทยาคม

นายสรเดช ประพณ ร.ร.ล�าพระเพลงพทยาคม

นายอ�าพร ครองกลาง ร.ร.สควหนองหญาขาว

นายอาราม สวรรณชยรบ ร.ร.สควหนองหญาขาว

นางมรรตน ชวนวเหลยบ ผอ. ร.ร.หนองบวพทยาคม

ดร.กฤษณพงศ กรตกร ม.พระจอมเกลาธนบร

นายอรยพงษ ศรสพฒน ร.ร.มะคาวทยา

นส.จตรปราด แพงบญ ร.ร.มะคาวทยา

ดร.กฤษณพงศ กรตกร ม.เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

ดร.อมรวชช นาครทรรพ สถาบนรามจตต

ดร.จฬากรณ มาเสถยรวงศ หลกส กทม.

คณสรพล ธรรมรมด สถาบนอาศรมศลป

ดร.วณ ปนประทป สนง.ปฏรป จ.นนทบร

นายสมบรณ รนทาว จ.นาน

ดร.พทกษ โสตถยาคม สพฐ.ถนนด�าเนนนอก กทม.

นายอดลย ภภทรางค ร.ร.มะคาวทยา

น.ส.พชรา อบลสวสด สนง.ปฏรป จ.นนทบร

คณวรวส สบายใจ จ.นนทบร

คณคบญ ศกนตนาค นกวชาการ สนง.พฒนานวตกรรมการ

จดการศกษา

คณงามพศ ลวากร รอง ผอ.สพม.เขต1 กทม.

คณจตพร สทธววฒน ศน.เชยวชาญ สนง.กศน.

คณจนตนา ดวงชอม คร กศน.เขตปทมวน

คณชตวฒน สวตถพงศ คร ร.ร.มาแตรเดอวทยาลย

คณชชาต แกวนอก รอง ผอ.สพป.สมทรปราการเขต 1

คณฐานส ศรยะพนธ อธบดกรมพนจและคมครองเดกและ

เยาวชน

นายจระประวต ชมสาย ณ อยธยา กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน

คณณฐพล ตนเจรญทรพย นกวชาการ สพฐ.เขตดสต กทม.

คณถวล ศรใจงาม ผอ.ร.ร.พระโขนงพทยาลย สพม.เขต ๒

คณธรวฒ เจรญรมย รอง ผอ.สพป.กรงเทพฯ

คณนวลพรรณ ศาสตรเวช ศน.ช�านาญการ กศน.

คณนภาพร กลสมบรณ Education Specialist บ.ปโก

(ไทยแลนด )จ�ากด (มหาชน)

คณบรรเจอดพร สแสนสข รอง ผอ.ส�านกพฒนานวตกรรมการ

จดการศกษา สพฐ.

คณบรรเจด กลนจนทร รอง ผอ.สพป.เพชรบรณ

น.ส.ปรยาพร ญาณะชย (แทนคณบณฑตย ศรพทธางกร)

เลขาธการคณะกรรมการการศกษา

เอกชน

คณประภาส เขยวแกว ผอ. ร.ร.บานหวงพฒนา สพป.ตราด

คณปยะบตร ชลวจารณ อดตรฐมนตรช วยว าการกระทรวง

อตสาหกรรม

ชอ-สกล ทอย ชอ-สกล ทอย

เวทบรณาการภาครฐเพอขบเคลอนคณภาพการศกษา

70

ปลดลอคการศกษา ปฏวตดวยรอยยมของทกภาคสวน

คณพทธนนท หรรษาภรมยโชค อ.ภาควชาครศกษา ม.เกษตรศาสตร

คณพษณ ตลสข หวหน าผ ตรวจราชการกระทรวง

ศกษาธการ

คณภรณชภสร โสตถยาคม คร ร.ร.สายปญญาในพระบรมราชนปถมภ

สพม.เขต1

คณมาล สบกระแส ผอ.กลมนเทศฯ สพป.ลพบร เขต1

คณยงยทธ วงศภรมยศานต หวหนากลมทปรกษากรมสขภาพจต

คณยวด นชทรพย คร ร.ร.วดปากน�าฝงเหนอ

คณช�าเรอง เรยบข�า เลขาธการคณะกรรมการขาราชการคร

และบคลากรทางการศกษา

คณรงอรณ ไสยโสภณ นกวชาการช�านาญการพเศษ กศน.

คณลดดา ตงศภาชย ผเชยวชาญกระทรวงวฒนธรรม

คณลดดา ภเกยรต ผอ. ร.ร.สาธตพฒนา กทม.

คณเลขา ปยะอจฉรยะ ผทรงคณวฒสภาการศกษา

คณวบลย ทานชต รอง ผอ.สพป.ล�าปาง เขต2

คณดวงใจ บญผะกาล สพฐ. เขตดสต

คณวรยะ ผลโภค Director บ.ปโก (ไทยแลนด) จ�ากด

(มหาชน)

คณศรอมพร ประทมนนท คร ร.ร.อนบาลวดปาเลไลยก สพป.

สพรรณบร เขต1

คณศร จนบ�ารง ผอ.วทยาลยเทคนคนครนายก

คณสมประสงค สงหสวรรณ ผอ.วทยาลยการอาชพกบนทรบร

คณสธรรม วาณชเสน ประธานกรรมการ SVI Initiatives

คณสรฐ ศลปะอนนต ประธานคณะกรรมการการศกษาขน

พนฐาน

คณอนมา ชยเนตร นกทรพยากรบคคลช�านาญการพเศษ

กรมวชาการเกษตร

คณนพคณ เกรยงศกดานกล ร.ร.พระโขนงพทยาลย

คณอรยา พรหมสภา ม.เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

คณรตนา แสงบวเผอน สพฐ.

น.ส.วรจรรย องศธร นกวชาการ สนง.ปลดกระทรวงวฒนธรรม

น.ส.กฤตวรรณ ทพยไชย จ.ระยอง

น.ส.จรชตา พายพ สช.กระทรวงศกษาธการ

คณนฤทธ ทมสอปฏรป

คณอาภาภรณ กจศร ทมขาว

น.ส.ปนดดา ขาวสะอาด เขตจตจกร กทม.

น.ส.ชมภนช หนนาค จ.นนทบร

น.ส.จตตมา อมอารย เขตดอนเมอง กทม.

นายการณย อนทะกล สนง.ปฏรป

น.ส.รฐวรรณ เฮงสหาพนธ จ.นนทบร

น.ส.ฐปพร เขตวงทองหลาง กทม.

น.ส.สกลยา พลเสน จ.นนทบร

น.ส.จรรตน นาคแกว จ.นนทบร

นายสายณห ภมรนาด เขตปอมปราบ กทม.

คณประเสรฐ จ.นนทบร

ชอ-สกล ทอย ชอ-สกล ทอย

71

รศ.ประภาภทร นยม สถาบนอาศรมศลป

นายสรพล ธรรมรมด สถาบนอาศรมศลป

นายศลวต ศษลวรณ ร.ร.เพลนพฒนา

นางวมลศร ศษลวรณ ร.ร.เพลนพฒนา

คณชชวาลย ทองดเลศ เลขาธการสภาการศกษาทางเลอก

ร.ร.หมอนแสงดาว

คณทววณฎ อครศลาชย รองเลขาธการฯภาคเหนอ

ร.ร.มอนแสงดาว

คณวนชย พทธทอง รองเลขาธการฯภาคใต ศนยพลเมองเดก

คณชยณรงค ฉมชใจ รองเลขาธการฯภาคกลาง มลนธเดก

คณกนกพร สบายใจ รองเลขาธการฯกลมบานเรยน สมาคม

บานเรอนไทย

คณพรชย ประเสรฐสขกล กลมเยาวชนสรางสรรค

นายสถาปนา ธรรมโมลา อบต.โลโว

นายเสนห เสาวพนธ เครอขาย ร.ร.ขนาดเลก

นายเดชา พงษแดง เครอขาย ร.ร.ขนาดเลก

น.ส.ภทรนนท เพมมล เครอขาย ร.ร.ขนาดเลก

นางเดอนเพญ อนนตพฒนกล เครอขาย ร.ร.ขนาดเลก

นางสนรตน เงนพจน เครอขาย ร.ร.ขนาดเลก

นายวรวส สบายใจ เครอขายเดกบานเรยน

นางรชกร วรรณพฒน เครอขายเดกบานเรยน

น.ส.ใจแจม วรรณพฒน เครอขายเดกบานเรยน

นางเยาวด ศรพนธวานสรณ เครอขายเดกบานเรยน

นายก�าราบ พานทอง เครอขายเดกบานเรยน

น.ส.เสรมศร มนตะพงศ เครอขายเดกบานเรยน

นายทรงเดช กอนวมล ร.ร.สานฝนอดมการณชาวนา

น.ส.มะลวรรณ มาผาบ เครอขายการศกษาทางเลอกภาคเหนอ

น.ส.อรณ บญโย ร.ร.หมบานเดก

คณศราภรณ ร.ร.สยามสามไตร

น.ส.ฟงฝน จงคศร ร.ร.สมมาสกขาสนตอโศก

น.ส.สวณ คมมกสกจ ร.ร.สมมาสกขาสนตอโศก

นายธชช ศรพนธวานสรณ บานเรยนเชรผาภม

นายสขสวสด สบายใจ ครอบครวบานเรยน

คณวชระ เกตช ร.ร.วดทาสะทอน

คณวรรณา เลศวจตรจรส มลนธสดศร-สฤษดวงศ

คณอาภากรณ วจตร ประชาสมพนธ สปร.

คณอรพนธ กศลรงรตน มลนธโรงเรยนรงอรณ(โจะมาโลลอหลา)

คณสเทพ มนเสวต มลนธโรงเรยนรงอรณ(โจะมาโลลอหลา)

ศ.ระพ สาครก สถาบนอาศรมศลป

คณกลศ หรญบรพา สถาบนอาศรมศลป

น.ส.เทยมจนทร เสร NNT & NBT World 24Hrs TV.SAT

นางสนสา ชนเจรญสข ร.ร.รงอรณ

ดร.ประวณา อสโย สนง.เลขาธการสภาการศกษา

นางพชราพรรณ กฤษฎาจนดารง สนง.เลขาธการสภาการศกษา

คณกรองทอง บญประคอง ร.ร.จตตเมตต (ปฐมวย)

คณกฤตวรรณ ทพยไชย สถาบนอาศรมศลป

คณชฎาณฐ ปนแกว สถาบนอาศรมศลป

คณปราณ เยาวชยการ ร.ร.รงอรณ

คณสาวตร พลสขโข เครอขายเยาวชนสบสานภมปญญา

น.ส.พชรา อบลสวสด กทม.

น.ส.ชมภนช หนนาค จ.นนทบร

น.ส.ฐปพร เกษมก�าจร กทม.

น.ส.บวรลกษณ ธรรมภารา จ.นนทบร

นายอ�านวย ชเฟอง ร.ร.บานดอนทราย

น.ส.รงทพย อมรงเรอง องคการแอคชนเอดประเทศไทย

นายธรยทธ วระค�า สถาบนอาศรมศลป

นายชชวาล ทองดเลศ จ.เชยงใหม

นายสมบรณ รนทาว จ.นาน

เวทการศกษาทางเลอกชอ-สกล ทอย ชอ-สกล ทอย