7/25/2019 67.Fatih_ve_Bizans.pdf

1/2

Fatih ve Bizans

Bu balk altnda mtalaa edilecek bit mavzuun, Fatihin otuz senelik saltanat iinde

byk ve ehemmiyetli bir yer tutup tutmyaca, stanbulun zaptndan sonra byle bir meselebulunup bulunmad daima mnakaa edilebilir. nk, Avrupay btn hayat ve saltanatboyunca,seferleri,ftuhat ve her trl harekat ve icraat ile megul eden Fatih Sultan Mehmet.Bizans mparatorluu iini, asrlk bir mesele olarak selefinden devri teslim aldktan sonra,ikiseneden az bir zaman iinde arzusu vehile ve devletinin hayati menfaatlerinin emrettii ekildehalledivermiti. stanbulun fethi bu imparatorluun merkezi ve son kalesinin kaybedilmesindenbaka bizzat devletin de hayatna son veren bir hadise olmutu. Fakat, bu mhim tarihi hadisenin yarm asrdan fazla bir zamanlk yle bir eveliyat vardve sonra da bu imparatorluun tasfiyesi ve onun varisi olmann tevlid ettii yle meselelerkt ki, Fatih Sultan Mehmet, ister ykselme devrine giren yeni imperiumun hkmdarolsun,ister Bizans imparatorlarnn siyaset ve idarelerini devam ettirmek lzumunu hisseden

birisi bulunsun, fetihten sonra da, ekseriya karsnda bir Bizans meselesi grmtr. Filhakika, Osmanl devletinin kuruluu devrinde bir Bizans problemi daima mevcut olmu,mnasebetler hangi ekil ve renkte olursa olsun, siyasi, askeri,sosyal ve ekonomik temaslardevam etmitir: Yldrm Bayezit 1396 da stanbulu almak iin ciddi tasavvurlara giritii veManuele teslim teklifinde bulunduu zaman da bu temaslar kuvvetli derecede idi ve Bizansnmukadderat, Avrupann bu memlekete yardm ziyade, bu Trk hkmdarnn problemi zmekhususundaki azminin derecesine bal grnyordu. O zaman, lkedeki btn kadlara Darlkfr Kostantaniye zerine tevecch hmayunum vaki oldu mittir ki iptidas Mahmutve intihas fetihle mesul ola (1) diye fermanlar gnderen Yldrm Bayezit, sonradan, belkiveziriazam andarl zade Ali Paann tavsiyelerine uyarak ve gayretinin Balkanlarda ve

Anadoluda teksifini uygun grerek, belki de Giblansn dedii gibi deniz hakimiyetini teminetmeden stanbulu elinde tutmaya muktedir olamyacan dnerek (2) ii atiye brakt vemeselenin kati ekilde halli, arada bununla ilgili muhtelif hadiseler cereyan ettikten sonra, yarmasrlk bir teehhrle, Fatih Sultan Mehmedin enerjik iradesine kald. Bizans imparatorluu tarihinin mellifi maruf tarihi Vasiiev, stanbulun fethi hadisesinianlatrken, iki hkmdarn tasvirini yapt srada, Fatihin yksek meziyetlerinin, tekilatlkve devlet adam vasflarnn bu zaferlerde byk rol oynadn tebarz ettirmi, dier taraftan,stanbulun sukutunun btn garbi Avrupada mthi bir tesir hasl ettiini, Trk zaferlerikarsnda hal ve istikbal iin byk bir korku yarattn, ezcmle, mparator III. Fredericinbu hadiseyi btn hristiyanlk iin bir felaket suretinde tavsif ettiini ve Bizansn sanat veedebiyat iin hakiki bir merkez olduunu bildirdiini nakletmitir (3).

Buna mukabil, Fatih ve Bizans mevzuundan bahsedildii esnada, maruf, Macar edibi F.Hareregin Bizans isimli tarihi piyesinin (4) hatra gelmemesine imkan yoktur.Vasilievde deizlerine tesadf ettiimiz Bizans tarihi hakkndaki XIX asr grlerine deil de,garpte hkmsren ve Bizans mparatorluu iin istihfafkar bir tellakkiye sahip olan XVIII.asr grn (5)temsil eden Herereg, muhasara esnasnda, mparatorun huzuruna gelen Trkelilerini baknz nasl konuturuyor:

7/25/2019 67.Fatih_ve_Bizans.pdf

2/2

Bizansn kaderi belli oldu kurtulu yolu yoktur. Bunu sizler de biliyor ve soluk dudaklarnznseyremesiyle zaten ikrar ediyorsunuz. Fakat ey ok ile ekmi Bizansllar, imdi dertli banzkaldrn da vereceim mjdeyi duyun ve enlik edin Mehmedin ( Fatih) yce yrekliliinehayran olun...Yce kalbi,akll, yiit Sultan beyhude kan dklmesini nlemek iinBizansn suunu balamak istiyor.. Btn Bizans halk seninle ( Kostantin Paleolog)

Padiah arasnda serbeste hkmdar seebilir seni seen btn maln kaybedecek fakatonunla gemiye binebilecektir. Sultana boyun eerek burada kalan ise btn varlna sahipolacaktr... Bunlar Padiahn glgesi altnda atalarnn Tanrsna tapabileceklerdir... BykMehmet kle deil vatanda istiyor. Filhakika, Fatih stanbulu mparatorluun merkezi yapmak isterken Paleolog hanedannave mparatora sayg gstermi, onun Morada hakimiyetine devam edebileceine teklif veayn anlay zihniyetini sonradan kardeleri Thomas ve Dimitrius hakknda da izhar etmiti.Bu itibarla, Fatihin Bizans devletinin hayatna son vermesini, asrlardanberi Trkler veBizansllar arasnda husule gelen yaklama ve kaynamann hadiselerin ve askeri, siyasi,iktisadi artlarn tabii bir neticesi olarak ve bu stratejik blgeyi Osmanl devleti hakimiyetialtnda birletirmesi eklinde telakki eden tarih gr ok kuvvetli delillere istinat etmekte ve

bir ok taraftarlar bulmaktadr. Ancak, bu keyfiyet, acaba, Romen tarihisi organn mdafaaettii bir tezi,Bizanstan sonra yine Bizansn yaad ve devam ettii yolundaki gr tarzn(6)ne dereceye kadar destekliyecek mahiyettedir? Eer, bu gr, Fatihin stanbulu aldktansonra patrikhaneyi yeniden tesis ile ortodoks ahaliye mezhep ve vicdan hrriyetini tand,gerek kendisinin gerek haleflerinin idaresi altnda, ark kilisesinin dini messeselerine karhrmet gsterilerek i idarelerine asla mdahale edilmedii manasnda ise, ok dorudur. Fa-__________________________ ( Devam 7 nci sayfada )

(1) Feridun Bey, Menetlselatin, I. S . 122

(2) Osmanl mparatorluunun kuruluu, tercme eden Ragp Hulusi S. 210

(3) Histoire de lEmpire Byzantin, II. Paris. 1932, S. 337, 348.

(4) Dnya edebiyatndan tercmeler, Macar klasikleri 6, S. 67, 68,

(5) A. Adnan Advar, Bizansta yksek mektepler, Tarih dergisi, Say 8. S. 2)

(6) Byzance apres Byzance, Bucarest 1935.