98079363-Antika-u-Hrvatskim-Zemljama-Skripta.pdf

8/14/2019 98079363-Antika-u-Hrvatskim-Zemljama-Skripta.pdf

1/45

ANTIKA U HRVATSKIM ZEMLJAMA UVOD (KASNOKLASINO DOBA IHELENIZAM)

KORKYRA MELAINA prva kolonija?

ISSA u 4. st.

PHAROS 385./4. godine

- grka kultura penetrira u ilirsku sredinu (raskid s AGRA !"#$ kulturo% naistono%e &adranu' i tako nastaje A )*+"A ,R A A * *0*1A *&A

- Grka naselja i%aju os%i2ljeni plan redovito se prilago uju terenski%okolnosti%a a2ti6ena su o7ra%7eni% idina%a od veliki $9GA0*)!"*:0#"# A u gradsko%e arealu ko%unika;ije su postavljene #R)#G# A0 # pravilna %re


2/45

- 7og i duika;ijski sustav nego i druge7itne ur7ane sadr


3/45

- $#@,0AR A &9@* * A ini dakle i duna stela i 1adra s prika o% pos%rtne go 7e pokojnik je vjerojatno 7iopoklonik dioni ijske religije koja o7e6ava sretan agro7ni igurna oino oa - 3./E. st. pr. "r.'

3


4/45

- Gnat ia kera%ika nala i se u veliki% koliina%a na istono% &adranu (a%>oreidrije oino oe ski>osi kiliksi pikside'

- ala i ka%panske i %egarske kera%ike s relje>ni% ukrasi%a tako er sukarakteristini a to vrije%e

- ala i kalupa potvr uju %egarsku proi vodnju i u @al%a;iji- )#R9,)*"A jadranski Grka . st. pr. "r. dvije 7ronane va eI a .$ i H'ara /i$%i i .i+ !ri $ri+a i $i%$0$a i Vi a !ri.a $+ .ri*a#" ir"%"

- ,%jetniko%e o7rtu pripadaju i drugi pred%eti poput latni nau2ni;a seroti%a i *sse (E./ . st. pr. "r.'

- !asvi% je sigurno da se nakit i ra ivao u grki% kolonija%a na &adranu ali iputuju6i %ajstori do7ar poka atelj latarstva i toreutike jesu kalupi s Gradine u

#2ani6i%a kod !tol;aNOVAC

- eliko dostignu6e grki kolonista jeste "# A &9 # A

- lastiti nova; kuju grke kolonije "orkLra $elaina *ssa = aros :erakleja

- rstan je >aroski 7rojne su e%isije isejske kovni;e na aversi%a nov;a jadranski Grka naje26e se nala e %itolo2ki si%7oli ( erosi 7o


5/45

ZAKLJUNO

- Gr;i%a istona o7ala &adrana nije 7ila oso7ito ani%ljiva (opasne ridi sna


6/45

- Auto tona naselja na ti% %jesti%a nisu ostavila traga na ur7anoj %atri;i

- , ;este koje vode u grad s%je2taju se nekropole

- !lina svojstva i%a ur7ana struktura AR&YRUNTUM (S#arigra/ .$/Pa.*"%i,")

PROIMANJE S AUTOHTONOM STRUKTUROM - primj ri

POLA PULA - ko%7ina;ija indigene i ri%ske gradogradnje

- kon;entrine kru


7/45

- sla7o istra vi2i od adarskoga ili porekoga dvoj7e koja je %atri;apri%ijenjena (praktinija je 9"=* a #a +r"orti>i;iranoAENONA - NIN

- s%je2tena na %alo%e otoku u plitko%e %oru idealno a postavljanjeortogonalne %reorti>ika;ija osnovne koordinate sustavai %e u dva para vrata na nasuprotni% strana%a s%jero% "'"r- ug i i #$.-a!a/

- >oru% na sje;i2tu glavni prava;a- grad %ostovi%a pove an s kopno%

5URI5UM - KRK

- elipsasti >orti>ika;ijski prsten predri%sko postanje

- ortogonalna %re


8/45

- nepo nat s%je2taj >oru%a i kapitolija

- dana2nje naselje odraoru% u 7ede% na juorti>ika;ija%a

8


9/45

- u 'ri "+" +a% " $!a %$ #i8 .a %i " " u % i+a + "=#a u ,$0$r#" /a 3i" %a!$ * "#.u !r"#'$ri*i u ,i'i*%" +u%i,i!i "

- u @al%a;iji se esto pretpovijesni gradovi postupno spu2taju u ravni;unaje26e u neku vaugiu%'

- u ;este su se nala ile i vojne postaje koje su nad irale pro%et ati% stani;ea no6enje od%aranje okrepu pro%jenu konja (+a% i$)

- ri%ska sela (vi;us' nedovoljna istra


10/45


11/45

- @iokle;ijan E H.god =anonnia =ri%a =annonia !e;unda =annonia aleria=annonia !avia

- Ri%sko naselje >unk;ionira kao o7ra%7ena utvrda

- 0i%es ( i7ala i %e u orna;u%a i $urse'

- nekropole su sa sve 4 strane 7ede%a

- vori2te putova pre%a !isku i !aloni $ursi i ANuinNuu%u !ir%iu%u i arigradu

- %uni;ipiu% aeli;u% i7alae (:adrijan'

- prosperitet od !epti%ija !evera ( 3. E .'

- kera%iarsko sredi2te potre7a a opeko%

- osta;i ter%i i >oru%a status kolonije u 3. st. "arakla

- rodno %jesto alentijana i alensa

- 3 4.god. "onstantin **. i 0i;inije 7ore se kod i7ala

- nakon 7itke kod :adrijanopolisa i igoti opljakali i opusto2ili i7alae i $ursu(3H8. 3H .' &ustinijanova darovni;a 53J.

- Gepidi naseljeni do J. st. (provale Avara i !lavena'

- *ovi opti%o %aCi%o aelius pro;ulus de;urio ;olonia ;i7alaru% votu% solvit -=osve6en &upiteru

MURSA - OSIJEK

- od pograninog vojnog utvr ena prerasla u grad

- =aetvorinasta %atri;a ri%skoga vojnoga logora (;astru%' adroru% ra%ovi a%>iteatar. )er%e te%elji ri%skog %ostapreko @rave

- *)"A "#@ $,R!9 35 . "onstantin i $agne;ije 7ore se kod $urseMARSVNNIA SLAVONSKI BROD


12/45

- =ostojanje $arsonije/$arsunije i njene loka;ije na vaoru% 3 ;elle- &unona &upiter $inerva- ispred ra%a E reda po J stupova - etrurski utje;aj 7alustrada istepeni2te pove ivali kapitolij i >oru%'

- Asserija AeNuu% ara


13/45


14/45


15/45

AM"ITEATAR # MUNERA GLADIATORIA

- okrutne 7or7e u organi a;iji gradski vlasti ili 7ogati pojedina;a

- ar itektonska svojstva re>lektiraju se u svi% aspekti%a 7orila2tva

- 7orili2te je elipsasto okruekt rustine %onu%entalnosti i 7unjasti 7lokovi

- =ri e%lje i tri kata na posljednje% galerija a stajanje

- +etiri pravokutna istaka (Skule ' kao ula i i van peri%etralni idova

- u 7li ini gladijatorska grada (ludus gladiatorus'

- %ali a%>iteatar u 7urnu%u (aktualno'

- juiteatra a%>iteatar u #sijeku o naen na stari% gr.=lanovi%a

SALONA

- kao u =oli slino konstruiran a%>iteatar na sjevernoj strani iskori2tenaprirodna padina

- gornji katovi uni2teni (@LLge rekonstruk;ija po pulsko% a%>iteatru'

- rustini e>ekt je i ostao %la i je od pulskog

- rasko2ne sveane loorti>ika;ijskiele%ent

- H"r.u*$'a 'ra#a u P$*i (na ka%enu lik erosa i toljage sa strane'

5


16/45

- du7oka nasvo ena vrata i vre%ena nastanka kolonije =ola

- PORTA AUREA u =uli (uni2tena u .st.'

- )ri prola a sredi2nji kolski

- rata >lankiraju kvadratne kule- a nji dola i de;u%anus %aC.

@ata;ija a adnja desetlje6a stare ere

- P$r#a 5a" ar"a u Sa*$%i - s vanjske strane >lankirana sa os%erokutni%kula%a

- @al%a;ija u kraj Augustova vladanja

- u !aloni su vrata =orta Grae;a i%ala u tlorisu o7lik slova

u'a*a V"rig" %a Bri u%i+a V"*i.i Bri u% - gra/ .a 'ra#a u Nar$%i

- vanjski i unutra2nji idovi i%ali su prag sa stounk;ija

- @ata;ija u E.st - , gradovi%a su postojala i vrlo uska vrata(pje2a;i'

- ko%pleks ini gospodarski kvart ter%alno postrojenje trg ogradni id uo7alu sakralni kvart sa tri ra%a stanovi a sve6enike i re iden;ijalni dio

- %ikrour7anistika kon;ep;ija u skladu s o7liko% uvale s%jerovi%a vjetraorijenta;iji osunanosti i relje>u e%lji2ta

- &edinstven krajolik ople%enjen ar itetonski% o7li;i%a i 7ogati% sadr


17/45

- sjeverni dio 7io je a vojsku poslugu i po%o6nike

- &u


18/45

- a straika;ija

- Relje>i su plitki spadaju u triju%>alnu ikonogra>iju ( iktorije u koli%a girlandi ieroti viti;e i lo a'

- vjerojatno ga gradila ka%enklesarska radioni;a i =ole oko F. g.. pr. "r.

- RA)A , A!!9R*&* 7e o7 ira na posvetni natpis u ast ;ara (koji je s vojsko%prola io u drugi @aki rat' vjerojatno je rije o lokalnoj narudiju (kon ole s 7ikovi%a i ljude s 7ikovski% glava%a si%7oli;arske vlasti'

- sline su kon ole i u vrati%a @iokle;ijanove palae te one ne2to ranije na )iluriju

- %odela;ija nage >igure 7ooru%u iRi%a datiraju se u . st.

- , *aderu se stupovi s A%onovi% %aska%a i %jenjuju s liko% gorgone

- rije je o sredi2nji% 7lokovi%a luka naje26e s glava%a :erkula (=ola urnu%'ili 7iste Ro%e i ;ijele >igure iktorie (AeNuu%' te ortune )i e (!alona'

- 0ikovi i%aju vi2e a%7le%sko nego reigio no naenje kao i nedvos%islena dr


19/45

- *spod ti s;ena i2ao je >ri oruri orualne ikonogra>ije'

- pre%da je rije o slino% spo%eniku on je i ra en u do%a6i% radioni;a%a(do%a6i ka%en vapnena; relativno skro%na i ved7a'

- tro>ej je 7io podignut u vojniko% logoru u )iluriju ()rilj'- skulpture od %ra%ora naje26e su uvo ali %ogu 7iti lokalnog podrijetla(uvo ili su se i %ra%orni 7lokovi a potre7e do%a6i radioni;a'

- , pro;jeni 2to je uvo a 2to lokalni proi vodi kriterij kvalitete nije odluuju6i

- nisu otkrivene skulpture i kasnog rep. @o7a prve su i kraja stare i poetkanove ere

- )u spadaju klasi;istike krea;ije kao Apolon skulptura &upitera i !alone

- "lasi;istike orijenta;ije a 7liski ranoj klasi;i je g*a'a Di$%i a i I " (pre%da je serijski proi vod ra en je po grki% u ori%a takvi i%a posvuda po Ri%sko%arstvu '

- !porni kipovi su i ra eni i van @al%a;ije ali i% je ne%ogu6e odrediti porijeklorije je o anatski do7ro% o7likovanju ali 7e naajnije kreativnosti

- 0okalna 7oe'

- ,glavno% je rije o plasti;i %ali di%en ija skro%niji ostvarenja (pre%darijetko i%a i vr unski '

- aje26e relje>i rijetko 7oi do%a6i 7oska svojstva prika uju lokalnu deriva;iju >ri ure i ele%ente no2njeu%jetniki ostvarenje je vrlo do7ro


20/45

- lavijevsko%e do7u pripada V"%"ra +a*i+ PRIJAPOM i NINA (i%portiraniri%ski rad'

- )u se ikonogra>ija preklopila s li7urnsko% pa je kip s%je2ten u sveti2taAn otike

- Ki!i; Di$%i a i Tr$gira u standarno% polo


21/45

- Radu po elenistiko% u oru pripada i *i. g$#$'$ %ag$g ri3ara i Sa*$%"koji pripada 2irokoj naturalistikoj struji

- takvi kipovi potvr uju da su i dijela veliki %ajstora 7ila na ona na istono% &adranu 7ar u kopija%a i dekora;ija%a

- Rije je o vrlo vrijedni% kopija%a ija proven;ija nije po nata- !vrdlo je u 4. st. Glavni alat dlijeto pada u a7orav - g*a'a 3$


22/45

- &edan takav je putuju6i %ajstor $A"!*$* koji se potpisao na kultno% relje>uDi a%" i Pr$*$=,a te na sepulkralnoj steli i !ovi6a s liko% djevojke 0upe(sredina E. st.'

PANONSKA HRVATSKA

A>UAE IASSAE- Glavni produk;ijski ;entri =oetovio (=tuj' i eleia ( elje' u !loveniji te(vjerojatno' i ANuae *assae

- !kulpture su naje26e i ra ene od 7ijeloga i krupno ratoga =#:#R!"#GA$RA$#RA

- aj naajnija produk;ija u E. i 3. stolje6u a kri a antiki gradova na poetkukasne antike osjetila se i u skulpturalnoj produk;iji

- "lasi;i a% skulptura poka uje stilski tret%an klasino% odgovara prete


23/45

- elika 7ronana plastika - kip 7oga @*# *1A klasi;istika statua ne2to %anjaod nor%alne ljudske veliine sa i iono%ijsku slinost poka uje jo2sna


24/45

- =ortret #ktavijana i #sora (Apsorus' - pripada t v. Ak;ijsko%e tipu i jedan jeod 7olji #ktavijanovi portreta uop6e

- =ortret %u2kar;a i !alone je privatnoga karaktera otkrivena je na jednojgro7noj par;eli glava natprirodno velike statue su dri iono%ijske o nake te2ko jere6i koje%u ;arsko%e liku pripada

- , =oli se na >oru%u nala io ni augustovsko-ti7erijevski ;arski statua - )o%ni u pripdaju noge ;ara s klee6o% >iguro% 7ar7arina

- a sjevernoj strani >oru%a 7io je kip u oklopu s a%7le%o% &upitera A%ona(vjerojatno je rije o Augustu ili )i7eriju'

E4


25/45

- Nar$%a - naj7rojnija skupina ;arski statua

- !vi tipovi %u2ki i


26/45

- Glava i Sa*$%" i gledo% i >ri uro% podsje6a na


27/45

-)akav je portret %u2kar;a i Za/ra s kratko% koso% i tek niklo% 7rado% podsje6a na vojnike vladare (E4F. - EJF.'

- !lino se %ori uru

- "asnotetrar ijski ili ranokonstantinski je i portret i 7irke @anieli u Za/ru

- Rije je o glavi %ladi6a ovalna li;a 7e tetrar ijske ku7inosti s krupni% oi%a ipredkonstantinsko% >ri uro% prva desetlje6a 4. st.

SEPULKRALNA#NADGROBNA PLASTIKA

- , kasnorepu7likasnko do7a poinju s rado% radioni;e nadgro7ni spo%enika

- i2e je vrsta nadgro7ni spo%enika

STELE

- ajranije ri%ske stele oslanjaju se na elenistike u ore (Nar$%a deriva;ije iSa*$%" sjeverna @al%a;ija'

- asuprot to%e %onu%entalne stele i ravno su do2le i Ri%a najprije u !alonupoto% u druge gradove i vojne logore (naje26i >iguralni ukras i% je portret'

EH


28/45

- !tela Gaja ,tija i !alone je naturalistiki kon;ipirana o2te6ena je glavavlasnika stele a do7ro sauvan lik njegova 7rata i ri uro% i kasnogaAugustova do7a

- !tele AR:*)9")# !"#GA )*=A kao ona eronija 9tora i O #r$'i," i%ajuportrete julijevsko-klaudijevskoga do7a

- #& *+"9 !)909 redovito i%aju ar itektonsku strukturu ali i vojnike si%7ole(>ri oruiguro% (stela Aurelija =ontijana i!alone'

- !tele 3. st. su %anji di%en ija kada one i prestaju 7iti luksu ni i %onu%entalnio7li;i nadgro7ni spo%enika a nji ovu ulogu preu i%aju sarko>a i

- !tele tada adr


29/45

- !tele i Zagr"3a i Mur " (#sijek' pripadaju vre%enu Antonina =ija

- a o7je stele pokojnik opona2a ;ara olklorne karakteristike (%ara%a' a na osjekoj gradske %ode

- !tela u idana u igenije na )auridi

- !tilske i ikonogra>ske ve e sa sjevero apadno% =anonijo% (ANuae *assae=oetovio eleia'

- $itolo2ke s;ene 7ile su popularnije u oriku (i =anoniji' negoli u @al%a;iji

- Gornji dio stela u =anoniji je pose7an i ne javlja se u drugi% dijelovi%a arstva vi2e je varijanti naje26i su kutni lavovi i sredi2nja ko2ara s glavo% 7radataktonikoga 7o


30/45


31/45


32/45

- !arko>a i su u do%a6i% radioni;a%a oso7ito SALONI8 i ra ivani ve6 u . st.7e o7 ira na preteaga uglavno% se rade oddo%a6ega vapnen;a daleko %anje od prokone2koga %ra%ora (otoi6 u$ra%orno%e %oru'

- 9roti su o%iljena te%a na ri%ski% sarko>a i%a ali se oni 7itno ra likuju oddo%a6i

- )o su uglavno% sarko>a i sa sredi2njo% ta7ulo% ansato% kao sarko>ag odprokone2koga %ra%ora i !alone s prika o% godi2nji do7a (ra anje i u%iranjevegeta;ije si%7oli ira stalnu o7novu aga ra eni od prokone2koga %ra%ora i%a ar itektonskus e%u (edikula sa a7ato% stupovi%a pilastri%a i arkada%a'

- )akav je >rag%ent sarko>aga i Vra% i,a

- !lini su i ra ivani u raventaski% i akvilejski% radioni;a%a pod iji% suutje;aje% nastali neki pri%jer;i i *stre kao sarko>ag i Par"%#iu+a

- #d sredine E. st. poinje serijska produk;ija sarko>aga od vapnen;a astandardi irane >or%e na prednjoj strani i%aju ta7ulu ansatu jer je natpis 7ionajvaag i Si ,i " i sarko>ag i V"*i.i0 Ba #a a

- MURSA - =ose7no %jesto i%a >rag%ent relje>a s ra odjeveno% $enado% uekstatino% plesu dioni ijske povorke

- Rije je o grupi sa satiri%a i !ileno%

- , ori na atiki% sarko>a i%a

SEPULKRALNI RELJE"I

- Rije je o dekora;iji nadgro7ni spo%enika odnosno %onu%entalni gro7ni;a i%au oleja

3E


33/45

- POLA- )oj skupini pripada jedna greda i =ole gdje su nosai girlandi inga%a =rijapo% igri>oni%a ( . st.'

- $otiv vrlo ra2iren u Ri%sko%e arstvu- @vije ploe s prika o% >antastini %orski 7i6a i Sa*$%" vjerojatno ine dioistoga sepulkralnoga ansa%7la a ikonogra>ija je 7lia i%a 3. st.

- !epulkralni relje>i s prika o% lova i deranja ovna i !alone poka uju utje;ajatiki sarko>aga a datiraju se u kasno E. ili po. 3. st.

MOZAIK

- ra %jerno %ali 7roj %o aini tepi a

- u Sa*$%i i P$*i postojale su najkvalitetnije i najplodnije radioni;e %o aika

- najstariji su oni s %alo 7oja orijentalnog karaktera i .sr. ( arona >oru%skiokoli2'

- "on;u . ili poetko% E.st. pripadaju ;rno 7ijeli %o ai;i i *sse s prika o%del>ina

- A"%$%a - konogra>ski su 7ogatiji ;rno-7ijeli %o ai;i i Aenone s prika o%7or7e gladiatora

- Sa*$%a - E ili 3. stolje6u pripadaju vi2e7ojni %o ai;i !alone (ku6a na%jesnikaprovin;ije'

- svi %o ai;i i%aju ko%po i;iju a sredi2nji% %edaljono% te sporedni% polji%a ukoji%a su prika i ona #r>eja )ritona i 7oi' a okru


34/45

- P$*a - %o aik s kasno% re;ep;ijo% elenistikog %oti;a kaiguralni %otivi

- ANDAUTONIA - vrlo ani%ljivi osta;i >resaka na po adini ;opud apside sa2koljko% na vr u

- , jedno% okviru je sati sa siringo% u ruka%a u dina%ino% plesu oko strukakratka aljina u oi%a strast- , drugo% okviru je posve nag %ladi6 satir koji se kre6e u dioni ijskoj povor;i

- stilo% o7a lika podsje6aju na po%pejansko slikarstvo

UMJETNIKI OBRT

- pred%eti u%jetnikog o7rta uglavno% su i%portirani rijetko %jesni proi vodi

- =ose7no se 7rojne svjetiljke uljani;e s %otivi%a i kultne %itolo2ke ili

svakodnevne situa;ije- relje>na terra sigilata ra ena je u kalupi%a oso7ito astupljena u gro7ovi%akod V"*i." Mr/a.$'i," te%e su ra na 7o


35/45

- radioni;e stakla 7ile su uglavno% na istoku ( !irija 9gipat ipar'

- staklo je i%portirano ali je kod 7ilo i staklarski radioni;a ( Sa*$%a'

- Repertoar je 7ogat (7o;e djele a2e u ra liiti% inai;a%a'

- naje26e se u takvi% 7oi;a%a uvalo %irise postavljane su i u gro7ove- od stakla su i ra ivani privjes;i i drugi ukrasi ( Gene? ili "a%eje?(rukopis..'slutiniji

je od stakla

- repertoar %otiva vrlo je 2arolik(7oiguri;e od jantara ( T$!u .$8 S!*i#8 S#arigra/8 Nar$%a ' slu


36/45

- svi likovi i%aju ikoni irane okrugle otvorene oi

NOVAC

- ute%eljnje kovni;e nov;a u Si ,i i drogoj polovi;i 3. st 7io je vaski%svojstvi%a apravo se nala e na ra %e u istonog o7likovanja.

KASNA ANTIKA RANO KRG ANSTVO

- dvoj7e o poetku kasne antike

- vidne pro%jene od do7a tetrar ije kao prijela noga ra do7lja (@iokle;ijan'

- kontinuitet je neprekinut (ak i onda kada dola i do religijske pro%jene novitipova sakralni gra evina nove ikonogra>ije i si%7ologije'

- u trans>or%a;iji Ri%skoga ;arstva naj naajnije su pro%jene i a vale@iokle;ijanove re>or%e ali su jednako va


37/45

-


38/45

- druga pol. 3. st. do7a nesigurnosti i sve e26i upada 7ar7ara

- o7rana grani;a stvarala je gole%e >inan;ijske i datke 2to je stvaralo in>la;iju(nova; se na%jerno kvari i sl. ponovno dola i do naturalne privrede'

- sla7ljenje privrede ponajvi2e poga a gradove re>or%e gradski duoru%a podignut torkular a tije2tenje gro< a

- u ra 7ijanje stari struktura ra vitak kasnoantikoga grada odlikuje natnoskro%niji pristup (javni prostori se s%anjuju uli;e i ko%unika;ije su uju napu2tase stroga pravilnost uli;a ku6e se pre%a vani atvaraju ne%a peristila

- ipak 7iskupske re iden;ije ;rkve te ku6e 7ogatiji i%aju a%a2nu rasko2nost

- pose7na se paa i kori2teni a krpanje 7ede%a (!alona arona *ader'

- u kasnoj anti;i se pove6ava 7roj naselja kastri a;ija nesiguran ugiji%a (na tajnain i nova postaju ani%ljiva gradinska naselja i pretpovijesti'

- u de%ogra>sko% s%islu dva su pro;esa karakteristina a sru2ene gradove ipo arane regije u kasnoj anti;i 7ijeg staroga gradskoga i doseljenje novogastanovni2tva

- tako natpisi spo%inju eg odus stanovnika =anonije pre%a @al%a;iji i *strioso7ito su u to% s%islu 7ili ani%ljivi oto;i ( ra :varM'

- prve i 7jegli;e spo%inju se kon;e% 3. st. nakon prepu2tanja @a;ije 7ar7ari%a

- u ve6i% gradovi%a prostori oko katedrala i ;rkava postaju glavna okupljali2taepiskopalni ;entri nastaju podalje od negda2nji sredi2ta

- kr26anski kultni ;entri au i%aju i vi2e od jedne ur7ane jedini;e (insula'

- kon;ept organi a;ije gro7alja kod kr26ana je drukiji u%jesto u ;este sada jeglavni kriterij gro7 %uenika ($anastirine u !aloni'

- ipak i%a i gro7alja koja su od poetka sre ena ($arusina;'

- i u *aderu su se kr26ani pokapali podalje od poganski gro7alja na takvi%gro7lji%a kasnije nastaju ;rkvi;e

38


39/45

- slino je 7ilo i u aroni te =arentiu%u

ARHITEKTURA

- ostat;i najstarije kr26anske ar itekture u @al%a;iji i *stri potjeu i druge pol. 3.st.

- rije je o ostat;i%a ;rkava u privatni% ku6a%a (do%us e;;lesia' jednostavne i>unk;ionalne gra evine 7e pose7ne dekora;ije

- najstariji je pri%jer oratorija A i !alone

- to je ;rkva koja se s%jestila u glavnoj dvorani sta%7enoga o7jekta usjevero apadno%e dijelu grada (,r7s orinetalis'

- na apadnoj strani se nala ila polukru


40/45

- u nji su gra eni po%o6ni prostori potre7ni a liturgiju

- svaka 7a ilika o7ino i%a narteC prot esis i diakonikon a naajnije gra evinei 7aptisterij

- u ranokr26ansko do7a krstioni;a se nala ila sa%o u 7iskupijski% ;entri%a

kasnije je redoviti sadrenestella ;on>essionis

ve a s vjerni;i%a- gro7 vlasnika %e%orije o7ino je s%je2ten u apsidu koja je podignuta anekoliko stepeni;a u odnosu na dvoranu gdje dola e drugi gro7ovi

- na $arusin;u je ne2to drukije %ueniki gro7 sv. Anasta ije 7io je uprivatno%e %au oleju pa je njegovo okruenestello% ;on>essionis te gornji kat apogre7nu liturgiju

- naj%anje je gro7ova 7ilo oko %e%orije %uenika Asterija u "apljuu gdje jelo;us san;tus 7io unutar slo7odnostoje6e apside

- podi anje gro7ni;a i %e%orija na %ueniki% gro7i2ti%a svojstvo je ;ijeloga 4.st.

- kraje% 4. i po. 5. stolje6a poinje nova >a a ra voja kr26anstva puni ra voj%ladoga kr26anstva

- tada se kr26anstvo 2iri i na sela u gradovi%a se grade velike i luksu ne7a ilike 7iskup tada postaje naj%o6nija oso7a u gradu

4F


41/45

- standardi iraju se ar itektonski o7li;i u veliki% 7iskupski% sredi2ti%a estodola i do udvajanja ;rkava (7asili;ae ge%inatae'

- u gradovi%a se o7li;i 7a ilika tipi iraju do uni>or%nosti

- planovi su uop6eni a %ijenjaju se sa%o pre%a %jesni% potre7a%a

- !tandardi irani %odel utvrdio je odnose 2irine i duerije i :e i ije (kraj 4. i po. 5. st.'

- na%jena druge 7a ilike je dvoj7ena (sepulkralni kult?'

- o7je 7a ilike su tro7rodne dijelo% se ra likuju po organi a;iji pre 7iterijasjeverna i%a apsidnu klupu a kler te odvojeni pravokutni 7aptisterij sa2esterokutno% pis;ino%

- plan je ipak nepotpun nedostaje narteks i spoj s krstioni;o%

- otvoreno je pitanje je li ve6 tada postojao a%etak 7iskupskoga dvora

- katedralni sklop u *aderu slian je ono%e u !aloni sa%o 7e paralelne 7a ilike(ona nedostaje 7og ur7anistike situa;ije %ogla je 7iti i gra ena sa%o nade;u%anus %aCi%usu'

- karakteristikeI su


42/45

- i u *stri se u katedralu podi


43/45

- ;e%eterijalne 7a ilike postojale su i u drugi% gradovi%a @al%a;ije ( arona*ader' pre%da u nji%a nije 7ilo %uenika

- u =oreu su kosti kon>esora $aura 7ile prene2ene u o7novljenu katedralu (t v.=redeu>ra ijanska 7a ilika 5. st.'

- apravo je transla;ija %uenika otvorila put pokapanju pokojnika u gradu usrednje%u vijeku - u klasinoj anti;i pokapanje unutar idina (intro %uros' nije7ilo dopu2teno

- kultni o7jekti grade se u 5. st. i u %anji% naselji%a ruralni% sredina%a kaosvjedoanstva kristijani a;ije pagusa

- i%a veliki i rasko2no opre%ljeni ali i %anji i jednostavni o7jekata

- 7a ilike standardna tipa grade se i u 5. i u J. st.

- takva je ;rkva i 1%ijava;a i =rolo2;a kod *%otskoga ati% ;rkva u istielikoj

- neke od vangradski ;rkava i%aju sloor%u

- takav je pri%jer dvojne 7a ilike u !ri%i gdje i%a%o i 7asili;ae ge%inatae%e uti% nisu gra ene istovre%eno nego je druga dogra ena 7og sloiniu%a ("rk' s tlo;rto% o7lika latinskoga kriian kr26anski >eno%en (svjedoi o nji%a i sv. &eroni%'

- ana oreti - oni koji su iti i $arine @rakonjina 2pilja narau'

- ;eno7iti - oni koji su


44/45

- skladna ar itektonska organi a;ija ;ijele uvaleI

- palaa s poligonalni% kula%a na %orskoj strani unutra2nji raspored i%alongitudinalni i popreni 7rod te poligonalnu apsidu

- ;rkve od koji je jedna i%ala tlo;rt o7lika slova ) s elipsasto% pis;ino%

- ;;a 48F.- 55F. vrije%e je gotske okupa;ije i stanovita pada kr26anske kulturekada se gradi %anje

- te2ko je ra dvojiti gotsku (arijansku' od ortodoksne gradnje

- Arijan;i%a su pripisivani %anji 7a ilikalni ko%pleks u !aloni kao i ju


45/45

- kri

Documents

98079363-Antika-u-Hrvatskim-Zemljama-Skripta.pdf