ค ำน ำ

รายงานวเคราะหสถานการณการจดท าขอมลเชงพนทจงหวดน เปนรายงานสถานการณทส านกงานสถตจงหวดแพร ไดจดท าขนเพอรวบรวมประมวลขอมลทนาสนใจตางๆ ทเกยวของกบแผนยทธศาสตรการพฒนาจงหวด 4 ป และวเคราะหขอมลสถานการณ แนวโนมของยทธศาสตรตามแผนพฒนาจงหวดดงกลาว ดวยการน าขอมลสารสนเทศ มาประกอบการก าหนดผลตภณฑทมศกยภาพ (Product Champion) และหวงโซมลคา (Value Chain) และการวเคราะหความสมพนธระหวางประเดนยทธศาสตรกบตวแปร ทส าคญ ทจะน าไปสการก าหนดปจจยสความส าเรจทเหมาะสมดวยขอมลสารสนเทศตามประเดนตาง ๆ

ส านกงานสถตจงหวดแพร ไดด าเนนการวเคราะหขอมลสถานการณ แนวโนมของยทธศาสตรตามแผนพฒนาจงหวด ใน 2 ประเดน คอ ยทธศาสตรท 2 การอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและการสรางรายไดจากปาเศรษฐกจ ยทธศาสตรท 4 สงเสรมการศกษา พฒนาอาชพและยกระดบคณภาพชวตในสงคม

ในโอกาสน ส านกงานสถตจงหวดแพร ขอขอบคณคณะกรรมการสถตระดบจงหวด และหนวยงานตาง ๆ ทไดอนเคราะหขอมล ซงเปนผลท าใหการวเคราะหขอมลสถานการณ แนวโนมของยทธศาสตรจงหวดส าเรจลลวงไปดวยด และหวงเปนอยางยงวารายงานฉบบนจะเปนประโยชนตอผบรหารพนท และผสนใจ

1

รายงานวเคราะหสถานการณการจดท าขอมลเชงพนท

จงหวดแพร

ตามแผนพฒนาจงหวดแพร ป พ.ศ. 2558 - 2561 ไดก าหนดวสยทศน เพอก าหนดทศทางการพฒนา ดงน

วสยทศน : เมองเฟอรนเจอรไมสก อนรกษปาเศรษฐกจ ผลตเกษตรคณภาพสง ศนยกลาง ระบบราง เสรมสรางคณภาพชวตพฒนาเศรษฐกจใหมนคง สประชาคมอาเซยน

ประเดนยทธศาสตรจงหวด : ประเดนยทธศาสตรท 1 สรางมลคาสนคาเกษตรและผลตภณฑชมชนจงหวด ประเดนยทธศาสตรท 2 การอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

และการสรางรายไดจากปาเศรษฐกจ ประเดนยทธศาสตรท 3 พฒนาโครงสรางพนฐานและศนยกลางระบบโลจสตกส ประเดนยทธศาสตรท 4 สงเสรมการศกษา พฒนาอาชพและยกระดบคณภาพ

ชวตในสงคม ประเดนยทธศาสตรท 5 สงเสรมพฒนาศกยภาพดานการทองเทยว

เปาประสงค : 1. สรางความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจในการเพมมลคาสนคา ผลตภณฑ

ชมชน 2. สงเสรมอาชพและเพมรายไดจากการทองเทยว 3. ปองกนและรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและการเพมรายได

จากปาเศรษฐกจ 4. พฒนาโครงสรางพนฐานและสรางระบบโลจสตกสเพอรองรบตอการ

ขยายตวทางดานเศรษฐกจ 5. พฒนาและยกระดบคณภาพชวตของประชาชนใหมความเขมแขงและเขาถง

สวสดการสงคมอยางทวถง

2

ขอมลทวไป :

จงหวดแพรขนชอไดวาเปนเมองเกาอาย 1,185 ป จากต านานวดหลวง ประมาณ พ.ศ. 1371 พอขนหลวงพล ราชนดดาแหงกษตรยนานเจาไดอพยพคนไท ย (ไทยลอไทยเขน) ลงมาสรางเมองบนทราบรมฝงแมน ายม และขนานนามเมองนวา “เมองพลนคร” สอดคลองกบศลาจารกพอขนรามค าแหงมหาราช หลกท 1 ดานท 4 บรรทดท 24-25 ซงจารกไววา “….เบองตนนอน รอดเมองแพล เมองนาน เมองพลว พนฝงของเมองชวาเปนทแลว ปลกเลยงฝงลกบาน ลกเมองนน ชอบดวยธรรมทกคน…..”

จงหวดแพรเปน 1 ใน 17 จงหวดภาคเหนอของประเทศไทย อยหางจากกรงเทพมหานคร ตามทางหลวงหมายเลข 11 และ 101 ประมาณ 551 กโลเมตร และ ทางรถไฟ 550 กโลเมตร (ถงสถานรถไฟเดนชย) มเนอทประมาณ 6,538.59 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 4,086,625 ไร เปนภเขารอยละ 80 เปนพนทราบเพยงรอยละ 20 จงหวดแพรสภาพทตงเปนศนยกลางการคมนาคมขนสงทางรถยนต และทางรถไฟทส าคญแหงหนงในภาคเหนอและเชอมโยงไปยงประเทศเพอนบาน จงไดชอวาเปน “ประตสลานนา” มอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยง ไดแก

ทศเหนอ เขตอ าเภอสองและอ าเภอรองกวาง ตดตอกบจงหวดล าปาง นานและพะเยา

ทศตะวนออก เขตอ าเภอเมองแพรและอ าเภอรองกวาง ตดตอกบจงหวดนานและอตรดตถ

ทศใต เขตอ าเภอเดนชย และอ าเภอวงชน ตดตอกบจงหวดอตรดตถและสโขทย

ทศตะวนตก เขตอ าเภอสอง อ าเภอลองและอ าเภอวงชน ตดตอกบจงหวดล าปาง

3

แผนภาพท 1 แผนทแสดงแหลงทองเทยวทส าคญ ของจงหวดแพร

จงหวดแพรมประชากรรวม 457,607 คน ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ผลตภณฑมวลรวมจงหวด (GPP) 21,502 ลานบาท ผลตภณฑมวลรวมจงหวด (GPP) ตอหว 41,593 บาท

เทศกาลงานประเพณทส าคญ 1) งานประเพณไหวพระธาตชอแฮ 2) งานกนสลาก (ประเพณถวายสลากภต) 3) งานกนขนมเสนเมองแป 4) ประเพณก าฟาไทยพวน

4

สถานททองเทยวทส าคญ 1. สถานททองเทยวทเปนอทยานแหงชาต เชน อทยานแหงชาตดอยผากลอง

อทยานแหงชาตแมยม อทยานแหงชาตเวยงโกศย วนอทยานแพะเมองผ 2. สถานททองเทยวเชงธรรมชาต เชน น าตกหวยโรง แกงหลวง ภเขาหน

ปะการง น าตกตาดซาววา บอน ารอนแมจอก น าตกแมเกงหลวงและแมเกงนอย แกงเสอเตน ถ าผานางคอย น าตกตาดหมอกหรอ น าตกแมคอย น าตกหวยมน ถ าเอราวณ สวนปาผาลายค า ดงสกงาม สวนหนมหาราช หลมดงเปนบงน าจดธรรมชาตบนภเขา และน าตกแมแคม หรอ น าตกสวนเขอน

3. สถานททองเทยวทางวฒนธรรมและประวตศาสตร เชน วดพระธาตชอแฮ วดพระบาทมงเมองวรวหาร วดหลวง วดพระนอน วดพระธาตสโทนมงคลคร วดพระธาตจอมแจง บานวงศบร บานประทบใจ (บานเสารอยตน) พระธาตพระลอ พระธาตปแจ พระธาตดอยเลง วดพระธาตเนง หลกเมองจงหวดแพร วดถ าผาตง พพธภณฑพนบาน (บานฝาย) อนสาวรยพระยาไชยบรณ วดสระบอแกว คมเจาหลวง และถ าจ าป

4. สถานททองเทยวเชงเกษตร เชน ศนยวจยพชสวนแพร สวนออมทอง บานนาตอง อางเกบน าแมถาง อางเกบน าแมมาน หมบานทงโฮงชมการทอผาหมอฮอมของจงหวดแพร และหมบานทอผาตนจก

สนคาทมชอของจงหวด อาหาร เชน แคปหม ไสอว ของใชและของทระลก เชน เฟอรนเจอรไม ผาตนจก และเสอหมอฮอม

5

ภาพรวมภาวะเศรษฐกจของจงหวดแพร

จากสภาพภมประเทศทมภเขาเปนสวนใหญ ทราบท าการเกษตรมนอย การท าการเกษตรทตองพงพาฤดกาลเปนสวนใหญ (ฤดฝน) ถงแมจงหวดจะเปนแหล งตนน ายม มล าน าสาขาครอบคลมทงจงหวด แตดวยระบบชลประทานทยงไมสามารถสนบสนนเกษตรกรไดอยางทวถง อกทงจงหวดยงขาดแหลงกกเกบน าขนาดใหญ และประสบปญหา ภยแลงเปนประจ าเกอบทกป อกทงราคาพชผลทางการเกษตรหลกของจงหวด ไมวาจะเปนขาว (ขาวเจาขาว ขาวเหนยว) ถวเหลอง ขาวโพดเลยงสตว มราคาตกต า อกทงปญหาการบกรกและเผาปาเพอขยายพนทท าการเกษตร และผลกระทบดานปญหาหมอกควน เปนตน แมมลคาผลตภณฑมวลรวมสาขาเกษตรของจงหวดแพรในป 2555 มมลคาประมาณ 5,125 ลานบาท คดเปนรอยละ 20.8 การจะสนบสนนใหสนคาเกษตรดงกลาวเปนผลตภณฑหลก ทมศกยภาพของจงหวด และจงหวดตองด าเนนการในการสงเสรมเพอเพม GPP ของจงหวด จงเปนเรองทคอนขางล าบาก จงหวดจงใหความส าคญในการสงเสรมการทองเทยวของจงหวดทมแหลงทองเทยวทส าคญคอนขางมาก โดยมเปาหมายใหมนกทองเทยวมาเทยวจงหวดแพรเพมมากขน และไดบรรจไวใน “โครงการพฒนาศกยภาพและสงเสรมการทองเทยวจงหวดแพร” ในแผนปฏบตราชการประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2557 ของจงหวดแพร รวมถงแผนพฒนาจงหวดแพร 4 ป (พ.ศ. 2558-2561) ในประเดนยทธศาสตรท 5 “สงเสรมพฒนาศกยภาพดานการทองเทยว” โดยก าหนดเปาประสงคเชงยทธศาสตร คอ “สงเสรมและพฒนาศกยภาพดานการทองเทยวเพอเพมรายไดใหกบภาคสวนทเกยวของ” ซงม 6 กลยทธทส าคญ นอกจากนจงหวดไดก าหนดแผนการพฒนา Positioning ของจงหวดในเรองของการทองเทยวของจงหวดไวในแผนการพฒนา Positioning ดวยเชนกน จากเหตผลดงกลาวจงหวดจงมความพรอมทจะสงเสรมในเรองของการทองเทยว จงไดก าหนดใหการทองเทยวของจงหวดเปนผลตภณฑทส าคญทตองไดรบการสงเสรมเพ อเพม GPP ของจงหวด

6

1) การวเคราะหสถานการณขอมล : ดานเศรษฐกจ

ในชวงระยะเวลา 5 ปทผานมา ตงแตป พ.ศ. 2551 – 2555 (ค.ศ. 2008 – 2012) อตสาหกรรมการทองเทยวในภมภาคอาเซยนมอตราการเตบโตในระดบสง โดยการขยายตว โดยเฉลยอยในระดบรอยละ 8.4 ตอป (แสดงดงตาราง) ตารางท 1 Foreign Arrivals into Individual ASEAN Economies, 2008-2012

Economy 2008 2009 2010 2011 2012 CAGR (%)

Brunei 225,757 157,474 214,290 242,061 269,898 4.6

Cambodia 2,001,434 2,161,577 2,508,289 2,881,862 3,548,307 15.4

Indonesia 6,234,497 6,323,730 7,002,944 7,649,731 8,000,000 6.4

Lao PDR 1,736,787 2,008,363 2,513,028 2,723,564 3,330,072 17.7

Malaysia 22,052,488 23,646,191 24,577,196 24,714,324 24,883,801 3.1

Myanmar 193,319 762,547 791,505 816,369 1,058,995 53.0

Philippines 3,139,422 3,017,099 3,520,471 3,917,454 4,272,811 8.0

Singapore 10,115,638 9,681,259 11,638,663 13,171,303 14,677,120 9.8

Thailand 14,584,220 14,149,841 15,936,400 19,230,470 22,303,065 11.2

Viet Nam 4,253,741 3,772,559 5,049,855 5,988,425 6,847,678 12.6

ASEAN 64,537,303 65,680,640 73,752,641 81,335,563 89,191,747 8.4

ทมา : ASEAN Secretariat, 2012

7

ตารางท 2 Top 10 Source Markets into Thailand, by Volume, 20122 Nationality Arrivals 2012 % of Total

China 2,789,345 12.5 Malaysia 2,560,963 11.5 Japan 1,371,253 6.1 Russia 1,317,387 5.9

Korea (ROK) 1,169,131 5.2 India 1,015,865 4.6

Lao PDR 951,090 4.3 Australia 930,599 4.2

United Kingdom 870,164 3.9 Singapore 821,056 3.7

Total 13,796,853 61.9 ทมา: กรมการทองเทยว 2556

ขอมลจากกรมการทองเทยว นกทองเทยวตางชาตทเขามาเทยวในประเทศไทย พ.ศ. 2555 มจ านวน 13,796,853 คน ประกอบดวยนกทองเทยวทมาจากหลายภมภาค คอ จากภมภาคเอเชย 10,678,703 (รอยละ 65.2) และภมภาคยโรป 3,118,150 (รอยละ 23.8) ซงเมอรวมกนแลวท าใหนกทองเทยวจากเอเชยและยโรป เปนกลมตลาดหลกของการทองเทยว คดเปนสดสวนรอยละ 90 จ านวนนกทองเทยวชาวตางชาตท เขามาเทยวในประเทศไทย 10 อนดบแรก คอ จน มาเลเซย ญปน รสเซย เกาหล อนเดย ลาว ออสเตรเลย องกฤษ และสงคโปร

จากขอมลดงกลาว สะทอนใหเหนถงกลมตลาดจากประเทศตาง ๆ ในเอเชย ทมความส าคญตอการทองเทยวไทย ดงนน ความเขาใจตอพฤตกรรม การทองเท ยวของนกทองเทยวจากประเทศตางๆ เหลานจงเปนสงทม ความส าคญในการพฒนาสนคาและบรการดานการทองเทยวใหมความ สอดคลอง และตรงกบความตองการกลมตลาดแตละกลมเพมมากขน ในขณะทยงคงรกษาความเปนเอกลกษณ อตลกษณของไทยไว ซงจะสามารถน าไปสการสรางประสบการณการทองเทยวทดและนาประทบใจ ส าหรบนกทองเทยว โดยทศทางการด าเนนดานการตลาด การทองเทยวของกรมการทองเทยว (ททท.) ในป 2557 ดงน

8

1. ตลาดตางประเทศ ยกระดบภาพลกษณประเทศไทย น าเสนอภาพลกษณในฐานะแหลงทองเทยว

ทม “คณภาพ” พรอม “ประสบการณชวต” และ “ความสข” ทยากจะหาทใดเหมอน ดวยเอกลกษณความเปนไทยและวถไทย โดยสอสารผานแคมเปญ “Amazing Thailand” สรางการรบรภายใตแนวคด Happiness You can Share น าเสนอประสบการณและความสขทนกทองเทยวจะไดรบ และพรอมแบงปนใหกบผอน ทงคนใกลชด และคนทวโลก รวมถงการรวมตอบแทนสงทดสชมชน คนในพนททนกทองเทยวไดมาสมผส

2. ตลาดในประเทศ สอสารผานแคมเปญ “หลงรกประเทศไทย” เพอสรางกระแสการเดนทาง

ทองเทยวตลอดทงป ภายใตโฆษณาประชาสมพนธ ดงน - การสอสารผานรายการตาง ๆ ทางสถานโทรทศน Free TV และ Cable TV

ทองถน ทงรปแบบของการลงสปอตโฆษณา การ Tie in กบรายการโทรทศน รายการขาว - การลงโฆษณาในสอสงพมพ การจดท า Scoop ขาว บทความแนะน าการ

ทองเทยวในหนงสอพมพ นตยสารตาง ๆ - การใชอนสาร อสท. ซงเปนนตยสารดานการทองเทยวทไดรบความนยม

สงสด มาน าเสนอสถานททองเทยวท ไดรบความนยมตลอดทงป พรอมจดท า อสท. ในรปแบบ E-magazine ซง Download ฟรไดท www.thaiegazine.com

- ส อ Out of Home เชน การลงโฆษณาทางโรงภาพยนตร Billboard สอโฆษณาขางรถประจ าทาง รถไฟฟา BTS รถไฟใตดน MRT ปายอจฉรยะตาง ๆ เพอสรางการรบรในวงกวาง

- การสอสารผานสอสมยใหม นอกจากจะใชการเผยแพรประชาสมพนธผาน Website ท ไดรบความนยม รวมถงการจดท า Social Network ตาง ๆ แลว ยงมการปรบปรงการใหบรการขอมลขาวสารทาง 1672 เปนระบบ IP และจดท า E-brochure ในรปแบบของ Application บนมอถอ

จากแผนการดานการตลาดของ ททท. จะเปนขอมลทดทหนวยงานทเกยวของกบการทองเทยวในจงหวด ใชเปนแนวทางในการประชาสมพนธเชงรกมากขน

9

แผนภมท 1 จ านวนนกทองเทยวและรายไดจากการทองเทยวของกลมจงหวดภาคเหนอ ตอนบน 2 ป พ.ศ. 2552 - 2555

ทมา: กรมการทองเทยว 2556

แผนภมท 2 จ านวนนกทองเทยวและรายไดจากการทองเทยวของจงหวดแพร ป พ.ศ. 2552 - 2555

ทมา: กรมการทองเทยว 2556

10

จากแผนภม แสดงใหเหนวาในชวงระยะเวลา 4 ป จ านวนผ เยยมเยอน (นกทองเทยว นกทศนาจร) มแนวโนมเพมสงขน ขอมลจากในป 2555 ในกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน 2 (เชยงราย พะเยา นาน แพร) มจ านวนมจ านวนผมาเยยมเยอนรวมกนแลวประมาณ 4,402,508 คน เปนคนไทย 3,790,682 คน เปนชาวตางประเทศ 611,826 คน มรายไดจาการทองเทยวประมาณ 22,160 ลานบาท โดยเปนรายไดจากนกทองเทยวชาวไทยประมาณ 17,181 ลานบาท และนกทองเทยวชาวตางชาตประมาณ 4,979 ลานบาท

ส าหรบในจงหวดแพร พบวา มจ านวนผมาเยยมเยอนประมาณ 640 ,494 คน เปนคนไทย 587,583 คน เปนชาวตางประเทศ 52 ,911 คน คน มรายไดจาการทองเทยวประมาณ 1,028 ลานบาท โดยเปนรายไดจากนกทองเทยวชาวไทย 932 ลานบาท และนกทองเทยวชาวตางชาตประมาณ 96 ลานบาท

ในป 2556 จงหวด ไดจดท าแผนพฒนาการทองเทยว โดยมแผนงาน/โครงการทจงหวดไดด าเนนการไปแลว ซงคาดวาในป 2556 จงหวดแพรจะมนกทองเทยวเขามาเทยวประมาณ 8 แสนคน และมรายไดจากการทองเทยวประมาณ 1,300 ลานบาท

จงหวดแพรไดชอวา เปนประตสลานนา เปนจงหวดทางผานทนกทองเทยว ทเดนทางทองเทยวในภาคเหนอใชเปนเสนทางผานเพอไปสจงหวดทองเทยวเปาหมาย เชน นาน เชยงใหม แมฮองสอน และเชยงราย เปนตน รายงานจากการทองเทยวแหงประเทศไทย พบวานกทองเทยวสวนใหญจะเดนทางมาทองเทยวในภาคเหนอในชวงเทศกาลปใหม 28 ธ.ค. 56 - 1 ม.ค. 57 จะเดนทางมาเทยวในจงหวดทมแหลงทองเทยวทขนชอ จะเหนไดจากอตราการจองหองพกทมากทสด 5 อนดบแรก ไดแก เชยงใหม แมฮองสอน เพชรบรณ นาน และ ล าปาง

จงหวดไดตระหนก และใหความส าคญทจะดงดดนกทองเทยวเหลานใหเทยวในจงหวดแพรเพมมากขน จงไดผลกดนและสงเสรมพฒนาศกยภาพดานการทองเทยวของจงหวด โดยในป 2557 จงหวดไดเรมจดใหมปฏทนกจกรรมการทองเทยวของจงหวด และเพอใหเกดความตอเนองในการพฒนาดานการทองเทยวของจงหวด จงไดบรรจ “โครงการสงเสรมและพฒนาศกยภาพดานการทองเทยวจงหวดแพร” ไวในแผนพฒนาจงหวดแพร 4 ป (2558-2561) แผนปฏบตราชการประจ าปงบประมาณ 2558 ดวย โดยมเปาหมาย คอ

11

ใหมจ านวนนกทองเทยวเขามาเทยวในจงหวดแพรเพมโดยมแผนทจะด าเนนการจดกจกรรมลกษณะ events งานตางๆ การจดท า Road Show เพอการทองเทยว จดใหม trips สนๆ เพอหาฐานลกคาทใหเขามาเทยวจงหวดแพร และสงเสรมใหมแนวทางการสอสาร และประชาสมพนธอยางเปนระบบ ประสานงานกบหนวยงานการทองเทยวภายในจงหวดเพอเพมเครอขายและชองทางการใชสอประชาสมพนธดานการทองเทยวของจงหวดใหมากขน

ส าหรบแผนการพฒนาการทองเทยวในจงหวดแพร ประจ าป พ.ศ. 2557 จงหวดไดมการวเคราะหและก าหนดหวงโซมลคาหรอกระบวนงานดานการพฒนาการทองเทยวไวแลว ดงน

แผนภาพท 1 หวงโซคณคา การทองเทยว

โดยมโครงการรวมทกกระบวนงานทงสน จ านวน 75 โครงการ จากแหลง

งบประมาณ 6 แหลงคอ 1. งบกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน 2 2. งบพฒนาจงหวด 3. งบประมาณจากส านกงานปลดกระทรวงการทองเทยวและกฬา 5. งบประมาณจากองคการบรหารสวนทองถน 6. งบ ททท. ส านกงานแพร

12

จากกระบวนงานทมโครงการทงสน 75 โครงการ น มเปาหมายเพอเพมรายไดจากการทองเทยวของจงหวด รอยละ 30 จากป 2556 ซงในป 2557 จงหวดแพรไดจดกจกรรม (events) เพอสงเสรมการทองเทยวอยางตอเนองโดยแบงชวงการจดกจกรรมตลอดทงป เปน 3 ชวง ดวยกนคอ ชวงฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว กจกรรมทจดใหมขนในชวงฤดรอน โดยเฉพาะในเดอนเมษายนทผานมานน จงหวดจดใหมกจกรรมพเศษถง 18 กจกรรม ในชวงเทศกาลสงกรานตปใหมเมอง เพอกระตนการทองเทยว และการใชจายเงนในจงหวด

การวเคราะหความสมพนธของชดขอมล ในการสนบสนนหวงโซมลคาและปจจยแหงความส าเรจ: จากการก าหนดสมมตฐานความสมพนธของตวแปรทมแนวโนมสมพนธกบรายไดจากการทองเทยว Y=F (X1, X2, X3,………Xn) ซงพจารณาจากขอมลทมอย เพอค านวณหาคาความสมพนธ และท าใหไดสมการแสดงความสมพนธ ดงน

สมการแสดงความสมพนธผลตภณฑทมศกยภาพ : การทองเทยวเชงนเวศและวฒนธรรม

,จ านวนเสนทางการทองเทยว,……)

แผนภมท 3 สมการความสมพนธการทองเทยวนเวศและวฒนธรรม พ.ศ. 2553-2556

รายไดจากการทองเทยว = F (จ านวนนกทองเทยว, งบประมาณพฒนาการทองเทยว, จ านวนสถานท ทองเทยว, คาใชจายตอคนตอวนของนกทองเทยว, จ านวนเสนทางการ ทองเทยว,….,จ านวนผเขาชมเกยวกบการทองเทยวของจงหวดแพรผานสอ Social Network)

13

ตวอยางจากกราฟแสดงความสมพนธของสมการจ านวนนกทองเทยว (คน) และสมการจ านวนงบประมาณในการพฒนาการทองเทยว (บาท) ทมแนวโนมแปรผนตามกน โดยจ านวนนกทองเทยว y = 58,681x+433,490.5 มคาสมประสทธของสมการมคาเปนบวก 58,681 และมคา R2 หรอความสามารถในการอธบายการเปลยนแปลงรายไดดวยสมการเชงเสนท 0.7446 ในขณะท สมการจ านวนเงนงบประมาณท ใชพฒนาการทองเท ยว y = 13,507,021.4x-8,551,770.0 มคาสมประสทธของสมการมคาเปนบวก 13,507,021.4 ซงมคาเปนบวกเชนเดยวกบสมการจ านวนนกทองเทยว ดวยคา R2 = 0.9775

คาสมประสทธการตดสนใจหรอ R2 ในการศกษาความสมพนธของการทองเทยวเชงนเวศและวฒนธรรม ดงแผนภาพ พบวา R2 ของจ านวนนกทองเทยว 0.7446 และ R2 ของจ านวนเงนงบประมาณทใชพฒนาการทองเทยว เทากบ 0.9775 นนคอ รายไดจากทองเทยว (ตวแปร Y) มความสมพนธกบจ านวนเงนงบประมาณพฒนาการทองเทยว และจ านวนนกทองเทยว

การเลอก “การทองเทยวเชงนเวศและวฒนธรรม” เปน Product Champion จากท ไดอธบายในตอนตนแลววา GPP ของจงหวดแพร ณ ราคาประจ าป ในป 2555 มมลคา 24,582 ลานบาท เปนสาขาเกษตร 5,125 ลานบาท สาขานอกภาคเกษตร 19,457 ลานบาท ผลตภณฑภาคเกษตรทส าคญของจงหวดแพรประกอบไปดวย ขาว ถวเหลอง ขาวโพดเลยงสตว การท าไรยาสบ และพรกยกษ ส าหรบ GPP นอกภาคเกษตร มผลตภณฑทท ารายไดส าคญ ไดแก การศกษา อตสาหกรรม และ การบรหารราชการฯ การประกน เปนตน

ส าหรบการวเคราะห BCG ในสวนภาคการเกษตร พบวา ผลตภณฑทท าเงน (Cash Cows) คอ ขาว และขาว กบขาวโพดเลยงสตว ผลตภณฑทมปญหา (Question Mark) คอ พรกยกษ ล าไย และยางพารา และผลตภณฑทตกต า (Dogs) คอ ถวเหลอง ถวเขยว ผกกาดเขยว ขาวโพดรบประทาน และการท าไรยาสบ ดวยขอจ ากดดานแหลงน า ท าการเกษตร ผลผลตทางการเกษตรตกต า รวมถงปญหาการบกรกท าลายปาเพอปลกพชผลทางการเกษตรโดยเฉพาะขาวโพดเลยงสตว อปสรรคเหลานท าใหการสงเสรมการเศรษฐกจในภาคเกษตร ใหเหนผลในระยะสนคงเปนเรองคอนขางล าบาก จงหวดจงมเปาหมายในการสงเสรมการทองเทยวของจงหวดแทน

14

แผนภาพท 2 การวเคราะห BCG Matrix ของจงหวดแพร

Market Share

M

arke

t Gro

wth

หมายเหต : คา share และ Growth ใช GPP ณ ราคาคงท ป 2553

ขาว 48.5 4.2 ถวเขยว 1.4 1.7การท าไรยาสบ

4.2 0.6

ถวเหลอง 4.3 17.8

ขาวโพดเลยงสตว 41.7 7.1

ยางพารา 0.9 154.1

ขาวโพดรบประทานฝกสด

0.0 10.9ผกกาดเขยว 0.2 0.7

พรกยกษ 2.5 9.0

ล าไย 0.4 15.4

-80.0

-30.0

20.0

70.0

120.0

-20.0-10.00.010.020.030.040.050.0

BCG สาขาการเกษตร ขาว

ถวเขยว

การท าไรยาสบ

ถวเหลอง

ขาวโพดเลยงสตว

ยางพารา

ขาวโพดรบประทานฝกสด

ผกกาดเขยว

พรกยกษ

ล าไย

share growthขาว .5 .2ถวเขยว 1.4 1.7การท าไรยาสบ 4.2 0.6ถวเหลอง 4.3 17.8ขาวโพดเลยงสตว 1. .1ยางพารา 0.9 154.1ขาวโพดรบประทานฝกสด 0.0 10.9ผกกาดเขยว 0.2 0.7พรกยกษ 2.5 9.0ล าไย 0.4 15.4

คาเ ลย 1 . 1 .1

จงหวดแพรไดก าหนดยทธศาสตรการพฒนาจงหวดแพร ไว 3 สวนหลก คอ 1. แกนหลกในการพฒนา (Two Axes) ประกอบดวย 1.1 การรองรบการขยายตวทางเศรษฐกจจากโครงการรถไฟรางค 1.2 การบรหารจดการน าในแมยม 2. พฒนาเมองคปนเศรษฐกจ (Four belt) ประกอบดวย 2.1 ดานการทองเทยว (อ าเภอเมอง-อ าเภอสอง) 2.2 ดานเกษตรคณภาพสง (อ าเภอหนองมวงไข-อ าเภอรองกวาง) 2.3 ดาน OTOP 2.4 ดานปาเศรษฐกจ (อ าเภอสงเมน-อ าเภอเดนชย)

15

3. พนทเรงพฒนา (Six Zones) ประกอบดวย 3.1 สถานทตงต Container Yard อ.เดนชยรองรบรถไฟรางค 3.2 เขตพนทเศรษฐกจใหม (New Economic Zone) 3.3 เขตอตสาหกรรมการเกษตร (Agro-Industrial) 3.4 ศนยการคาผลตภณฑและเฟอรนเจอรไมสก (Furniture City) 3.5 ศนยพฒนาและผลตเมลดพนธขาวคณภาพสง (Rice Seed) 3.6 การผลตสราพนบาน อ าเภอสะเอยบ (SA-IAP Liquor)

ในประเดนยทธศาสตรท 5 สงเสรมพฒนาศกยภาพดานการทองเทยว โดยก าหนดเปาประสงคยทธศาสตรคอ สงเสรมและพฒนาศกยภาพดานการทองเทยว เพอเพมรายไดใหกบภาคสวนทเกยวของ ตวชวดของประเดนยทธศาสตรประกอบไปดวย

1. รอยละของรายไดจากการทองเทยวเพมขน รอยละ 20 2. รอยละของจ านวนนกทองเทยวเดนทางมาเทยวจงหวด รอยละ 40 3. รอยละของการพฒนาบคลากรและเครอขายดานการทองเทยวเพมขน

รอยละ 40

และเหตผลทเลอก “การทองเทยวเชงนเวศและวฒนธรรม” ของจงหวดแพร เปนผลตภณฑทมศกยภาพ (Product Champion) กไดอธบายไวแลวในตอนตนของรายงาน โดยมเหตผลสนบสนน คอ จงหวดแพรมความพรอมในดานสถานททองเทยวทางธรรมชาต ดานศลปวฒนธรรม โบราณสถาน โบราณวตถและภมปญญาทมความหลากหลาย และจงหวดไดก าหนดใหอ าเภอเมองและอ าเภอสองเนนทางดานการทองเทยวและท าเปน Route การทองเทยวทางประวตศาสตรทสามารถเลาถงความเปนมาของเมองแพร โดยเฉพาะเมองชนในทปจจบนไดรบการประกาศเปนเขตเมองเการะยะท 2 ทมอายกวา 1,200 ป ส าหรบอ าเภอสองเปนเมองตนก าเนดวรรณกรรมความรกอมตะ “ลลตพระลอ” ทมสถานททองเทยวคอ อทยาน ลลตพระลอ

ในประเดนยทธศาสตรท 5 สงเสรมพฒนาศกยภาพดานการทองเทยว เปนประเดนยทธศาสตรทใชขอมลสถตดานการทองเทยว ผลตภณฑทส าคญทจะเนนการสงเสรมในเรอง คอ การทองเทยวเชงนเวศและวฒนธรรม และใชขอมลสถตทางการระดบจงหวด มชดขอมลทตองจดเกบจ านวน 64 รายการ โดยเปนขอมลทมการจดเกบปกต 63 รายการ โดยเปนขอมลทตองมการพฒนาจดเกบ 1 รายการ ซงมหนวยงานทรบผดชอบคอ ส านกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดแพร

16

2) การวเคราะหสถานการณขอมล : ดานสงคม

การพฒนาการศกษาสสงคมแหงการเรยนร ประชากรรวมของจงหวดแพรประมาณ 457,607 คน สวนใหญประกอบอาชพ

เกษตรกรรม ผลตภณฑมวลรวมจงหวด (GPP) 21,502 ลานบาท ผลตภณฑมวลรวมจงหวด (GPP) ตอหว 41,593 บาทครวเรอนในแถบชนบทมฐานะยากจน การศกษาต า มรายไดนอย ขอมลทไดจากตวชวดการพฒนาจงหวด พบวา ผลตภณฑมวลรวมจงหวดเฉลยตอคนตอป ต ากวาคาเฉลยของประเทศ ถง 86,652 ลานบาท เปนล าดบท 64 ของประเทศ

ส าหรบดานการศกษากพบวา ประชาชนจงหวดแพรสวนใหญมการศกษาอยในระดบต ากวาประถมและประถมศกษา โดยจ านวนปการศกษาเฉลยอยท 9.2 ป เดกนกเรยนในระดบมธยมศกษาปท 3 มคาเฉลย O-Net ม.3 อยทรอยละ 43.36 ต ากวาคาเฉลยของประเทศ ประชากรทมทกษะในการใชคอมพวเตอรมสดสวนทนอยไมถงรอยละ 35 อกทงแรงงานสวนใหญทอยนอกระบบยงขาดการพฒนาทกษะฝมอในการประกอบอาชพ รวมถงแรงงานทอยในระบบประกนสงคมยงมสดสวนทต าซงมเพยงรอยละ 9.9 ซงต ากวาคาเฉลยของประเทศคดเปนคดเปนรอยละ 16.99 (ทมา: ขอมลภาพรวมตวชวดการพฒนาจงหวดแพร)

ทมา: ส านกงานเขตการศกษามธยมศกษาท 37 ทมา: ส านกงานสถตจงหวดแพร

35.1 38.9 41.643.4

0

20

40

60

80

100

2553 2554 2555 2556

แผนภมท รอยละของคาเ ลย O-Net ม. 3 ป พ.ศ. 2553 - 2556

31.2 30.6 30.3

0

20

40

60

80

100

2553 2554 2555

แผนภมท 5 รอยละของประชากรอาย 6 ปขนไป ทมทกษะการใชคอมพวเตอร ป พ.ศ. 2553 - 2555

17

ดานการจดตงศนยการเรยนร จากการรวบขอมลในเบองตน พบวา จงหวดมการจดตงศนยเรยนรชมชนของคนทกวย ซงมทงหมด 8 แหง แตการเขามารบบรการของศนยการเรยนรยงมจ านวนทคอนขางนอย (ตารางท 3)

ตารางท 3 จ านวนผรบบรการของศนยการเรยนรชมชนของคนทกวย จ าแนกตามศนย การเรยนร ป พ.ศ. 2553 - 255

ศนยการเรยนร 2553 2554 2555 2556 2557 ศนยการเรยนรแมแรม 60 50 50 100 - ศนยการเรยนรแมยางฮอ - - 458 211 62 ทมา : ส านกงานพฒนาชมชนแพร

ตามแผนพฒนาจงหวดแพร ป พ.ศ. 2558-2561 ไดก าหนดวสยทศน ประเดนยทธศาสตร และเปาประสงคเพอก าหนดทศทางการพฒนาจงหวด ซงใน 5 ประเดนยทธศาสตร สามารถรวมประเดนยทธศาสตรหลก ไดเปน 3 มตคอ

ประเดนยทธศาสตรท 1, 3 และ 5 : คอ มตดานเศรษฐกจ ประเดนยทธศาสตรท 4 : คอ มตดานสงคม ประเดนยทธศาสตรท 5 : คอ มตดานทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม ซงในประเดนยทธศาสตรท 4 เปนมตดานสงคม คอ “สงเสรมการศกษา

พฒนาอาชพและยกระดบคณภาพชวตในสงคม” โดยก าหนดเปาประสงคยทธศาสตร คอ “พฒนาและยกระดบคณภาพชวตของประชาชนใหมความเขมแขงและเขาถงสวสดการสงคมอยางทวถง”

ในขณะท ตวชวดในประเดนยทธศาสตรท 4 ของจงหวด ในการสงเสรมการศกษา พฒนาอาชพและยกระดบคณภาพชวตในสงคม ประกอบดวย

1. รอยละทเพมขนของประชากรเปาหมายมความเขมแขงและมภมคมกน รอยละ 20

2. รอยละทเพมขนของผสงอาย เดก สตร คนพการและผดอยโอกาสทไดรบการพฒนาศกยภาพสงเสรมความเสมอภาคคมครองและพทกษสทธ รอยละ 40

18

3. รอยละสถานบรการสขภาพมคณภาพมาตรฐานตามทก าหนด (HR. & JCI) รอยละ 100

4. รอยละของผปวยความดนโลหตสงทมภาวะแทรกซอนไดรบการดแล/สงตอ รอยละ 90

กลยทธทส าคญของยทธศาสตรท 4 ประกอบดวย 1. พฒนาและยกระดบการศกษาทกระดบทงในระบบและนอกระบบใหม

คณภาพ 2. สงเสรมและพฒนาอาชพ ตลอดจนการเพมทกษะฝมอแรงงานใหสอดคลอง

และรองรบตอความตองการของตลาดแรงงาน 3. เพมรายไดจากการประกอบอาชพหลกและจดหาอาชพเสรม และยดหลก

เศรษฐกจพอเพยงในการด ารงชพ 4. สรางความเขมแขงทางสงคม พฒนาคณภาพชวตและสรางเสรมสขภาพและ

พฒนาระบบบรการสขภาพใหมมาตรฐานในทกระดบเพอตอบสนองตอปญหาสขภาพประชาชน ทกกลมเปาหมาย

5. สรางการมสวนรวมและมบทบาทเนนความสามคคของทกภาคสวนใหพรอมรบตอการพฒนาในทกดาน

6. เสรมสรางวนยในการใชชวตใหเกดความปลอดภยในชวตและทรพยสนโดยเฉพาะความปลอดภยทางถนน

7. รณรงคและสรางความรวมมอในการปองกนและแกไขปญหาดานความมนคงความสงบเรยบรอย ปญหายาเสพตด และปญหาสงคมรนแรงอนๆ

8. สงเสรมการจดสวสดการชมชนและเสรมสรางหลกประกนทางสงคมใหประชาชนทกกลมเปาหมายอยางเทาเทยมและทวถง

9. พฒนาการบรหารจดการภาครฐเพอเพมประสทธภาพและความคมคาใหเกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐ

19

จงหวดไดจดท ากระบวนงานของยทธศาสตรท 4 ไวหลายกระบวนงาน โดยเฉพาะกลยทธท 1-3 จงหวดไดจดท ากระบวนงานการ “พฒนาการศกษาสสงคมแหงการเรยนร” (แผนภาพท 3) ซงจงหวดใหความส าคญประเดนดานการศกษา เนองจากประชาชนในจงหวดแพรสวนใหญมการศกษาต า ซงอาจสงผลตอการประกอบอาชพ สงผลตอรายได อกทงตวชวดการพฒนาจงหวดทเปนคาเฉลย O-NET ม. 3 ยงต ากวาเกณฑเฉลยของประเทศ และเพอเปนการเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยน ป 2558 จงหวดจงเลอก การพฒนาการศกษาสสงคมการเรยนร เปนประเดนปญหาทส าคญทตองไดรบการพฒนาของจงหวด

แผนภาพท 3 หวงโซคณคาการพฒนาการศกษาสสงคมแหงการเรยนร

จากแผนภาพ จะเหนวาจงหวดไดก าหนดคณะท างาน กระบวนงานยอย เปาหมาย ก าหนดหนวยงานรบผดชอบในทกกระบวนงานอยางชดเจน รวมถงก าหนดมาตรการแนวทางในการผลกดนใหหนวยงานผรบผดชอบไปก าหนดโครงการกจกรรมเพอใหบรรลตามเปาหมายและเกดประโยชนอยางกบประชาชนอยางแทจรง ในแตละมาตรการแนวทางยงตองการขอมลสนบสนนในการก าหนดแผนงานโครงการและใหไดผลลพธตามเปาหมายทก าหนดไว โดยก าหนดตวชวดเปาหมายเรมตน 4 ตวชวด เพอเปนฐานในการใชเปรยบเทยบการด าเนนงานในปถดไป คอ

20

1. รอยละของประชาชนทไดรบการศกษาอยางทวถง 2. รอยละของประชาชนทมงานท า 3. รอยละของประชาชนทมอาชพตรงตามหลกสตรทเรยน 4. รอยละของประชาชนทประกอบอาชพอยในภมล าเนาเดม

ทงน กลยทธท 1-3 รวมถงกระบวนงานการพฒนาการศกษาสสงคมแหงการเรยนรสอดคลองกบหวงโซคณคา (Value Chain) และปจจยสความส าเรจ ดงแผนภาพท 4

แผนภาพท หวงโซคณคา การพฒนาการศกษาสสงคมแหงการเรยนร

21

วเคราะหความสมพนธ: จ านวนประชาชนทเขารวมกจกรรม/โครงการปรชญาเศรษฐกจ พอเพยง และจ านวนเดกดอยโอกาสทไดรบการศกษาขนพนฐาน

ดวยปรมาณขอมลทมอยสามารถก าหนดความสมพนธของจ านวนประชาชนทเขารวมกจกรรม/โครงการปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (คน) และสมการจ านวนเดกดอยโอกาสทไดรบการศกษาขนพนฐาน (คน) โดยเปนการอธบายแนวโนมการเปลยนแปลง โดยสมการ จ านวน ประชาชนท เข ารวมก จกรรม /โค รงการปรชญ าเศ รษฐก จพอ เพ ยง ค อ Y= 1,332.5x+3,038.3 มคาสมประสทธของสมการเปนบวกท 1,332.5x และมคา R2 หรอความสามารถในการอธบายการเปลยนแปลงจ านวนประชาชนทเขารวมกจกรรม/โครงการปรชญาเศรษฐกจพอเพยงดวยสมการเชงเสนท 0.9974 ในขณะทสมการจ านวนเดกดอยโอกาสทไดรบการศกษาขนพนฐาน Y=-3,51.0x+8,899.0 คาสมประสทธของสมการเปนลบท -1,332.5x ดวยคา R2=0.9959

คาสมประสทธการตดสนใจหรอ R2 ของความสมพนธการพฒนาการศกษา สสงคมแหงการเรยนร พบวา ทงจ านวนประชาชนทเขารวมกจกรรม/โครงการปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และจ านวนเดกดอยโอกาสทไดรบการศกษาขนพนฐาน มความสมพนธกบการพฒนาการศกษาสสงคมแหงการเรยนร

แผนภาพท 6 ขอมลวเคราะหความสมพนธ: จ านวนประชาชนทเขารวมกจกรรม/ โครงการปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และจ านวนเดกดอยโอกาส ทไดรบการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2555 - 255

22

ทศทางการพฒนาตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ไดจดท ายทธศาสตรส าคญ 6 ประเดน ซงใหความส าคญกบการพฒนาท งดานสงคม เศรษฐกจ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในสวนการพฒนาในระดบพนทของส านกงานสถตแหงชาตแบงออกเปน 3 ดาน โดยมรายการขอมลหรอสถตทส าคญจ าเปนตอการพฒนาพนท 21 สาขาครอบคลมทงเรองเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเชนเดยวกน และในสวนของแผนพฒนาจงหวด/กลมจงหวด ทก าหนดประเดนยทธศาสตรการพฒนานน ในกระบวนการจดท าไดมไดมการทบทวนและน าแนวทางของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 และวาระแหงชาตตางๆ ใชประกอบ ในการก าหนดทศทางการพฒนาพนท แลวดวย ดงนน การพฒนาขอมลใหมเพยงพอ จงเปนเรองส าคญทจะชวยตอบสนองในการจดท าแผนหรอการก าหนดประเดนยทธศาสตร การพฒนาระดบพนทนนๆ ได

รายงานสถานการณการจดท าขอมลเชงพนทระดบจงหวดดานสงคมน เปนการรวบรวมประมวลขอมลทนาสนใจตางๆ ทเกยวของกบแผนยทธศาสตรการพฒนา จงหวด 4 ป (ป 2558 - 2561) และวเคราะหขอมลสถานการณ แนวโนมของยทธศาสตรตามแผนพฒนาจงหวดในประเดนท เกยวของกบสงคม ดวยการน าขอมลสารสนเทศ มาประกอบการก าหนดผลตภณฑทส าคญ และหวงโซคณคา และการวเคราะหความสมพนธระหวางประเดนยทธศาสตรกบตวแปรทส าคญ และหวงโซคณคา และการวเคราะหความสมพนธระหวางประเดนยทธศาสตรกบตวแปรทส าคญทจะน าไปสปจจยสความส าเรจทเหมาะสมดวยขอมลสารสนเทศ และมชดขอมลทส าคญ จ าเปนและเพยงพอตอการตดสนใจ

ส าหรบการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาจงหวด 4 ป (ป 2558 - 2561) ในมตดานสงคมทเชอมโยงยทธศาสตรของแผนพฒนาเศรษฐกจ ฉบบท 11 สยทธศาสตรเชงพนทของจงหวดและกลมจงหวดซงในยทธศาสตรท 4 สงเสรมการศกษา พฒนาอาชพและยกระดบคณภาพชวตในสงคม ประเดนการพฒนาการศกษาสสงคมแหงการเรยนร มชดขอมลทตองจดเกบจ านวน 89 รายการ โดยเปนขอมลทมการจดเกบปกต 73 รายการ โดยเปนขอมลทตองมการพฒนา 16 รายการ ซงมหนวยงานทรบผดชอบคอ ส านกงานพฒนาชมชน ส านกงานพฒนาฝมอแรงงาน ส านกงานวฒนธรรม ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา 1-2

23

3) การวเคราะหสถานการณขอมล : ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การบรหารจดการน าแบบบรณาการ จงหวดแพรมสภาพภมประเทศลอมรอบดวยภเขาทงสดาน มแมน ายมเปน

แมน าสายหลกไหลผานอ าเภอตาง ๆ ในจงหวดแพร ไดแก อ าเภอสอง อ าเภอหนองมวงไข อ าเภอเมอง อ าเภอสงเมน อ าเภอเดนชย อ าเภอลอง และ อ าเภอวงชน รวม 7 อ าเภอ รวมความยาวแมน ายมในเขตจงหวดแพร 280 กโลเมตร คดเปน 1 ใน 3 ของความยาวล าน ายมทงหมด

อาชพหลกของประชาชนในจงหวดแพร ไดแก เกษตรกรรม พชทปลกในฤดฝนสวนใหญ ไดแก ขาว และพชทปลกในฤดแลงทส าคญ ไดแก ถวเหลอง ขาวโพด และ ยาสบ ตามล าดบ แหลงน าตนทนเพอการเพาะปลก ไดแก แมน ายม และ ล าน าสาขาตาง ๆ

สภาพปญหา ป 2551 จงหวดแพรมพนทปาไม 2,572,262 ไร คดเปนรอยละ 62.94 ของ

พนทจงหวดแพร จากการเปรยบเทยบพนทปา ป 2551 กบ ป 2549 พบวามปรมาณพนทปาลดลง 92,488 ไร สาเหตจากทรพยากรปาไมถกท าลายมการบกรกพนทปาเพอการเกษตร

แมน ายมเปนแมน าสายเดยวในลมน าเจาพระยา ทยงไมมการกอสรางแหลงเกบกกน ำขนำดใหญ ท าใหไมสามารถควบคมปรมาณน าได ในฤดฝนน าในแมน ายมมปรมาณมากท าใหเกดปญหาดานอทกภย โดยเฉพาะพนทรมตลงสองฝงของแมน ายมตงแต อ าเภอสอง ลงมาจนถง อ าเภอเดนชย เกดลกษณะเชนนเปนประจ าทกป เปนปญหาทส าคญของจงหวดแพรมาโดยตลอด

การอนรกษทรพยากรน าและคณภาพน า มปญหาในเรองสารเคมปนเปอนแหลงน า การบกรกท าลายพนทปาไม น าเสยและขยะมลฝอยจากแหลงชมชน รวมถงน าดม น าใชคณภาพไมด โดยมสาเหตสวนใหญจากการใชสารเคมเกษตรปรมาณมากในพนท การเผาพนทปาและการลกลอบตดไมท าลายปา น าประปามการปนเปอนสนม เปนตน

การบรหารจดการทรพยากรน า เปนปญหาในการแยงน าเพอใชในการเกษตร การขาดความรวมมอในการจดการรวมกนในพนท การขาดระบบขอมลขาวสารทชวยตดสนใจ โดยมสาเหตเกดจากการจดสรรน าไมทวถง การขยาย ตวของพนทเกษตรกรรม น าตนทนทมอยไมเพยงพอไมสามารถแบงปนไดทวถง รวมถงการขาดความรความเขาใจในการดแลจดการน ารวมกน เปนตน

24

ปญหาดานอทกภย สาเหตของอทกภยเกดจากฝนทตกหนกในพนทลมน า และจากสภาพทาง

กายภาพภายในลมน า เชน พนทปาตนน าตอนบนถกท าลาย สภาพพนทลาดชน การขาดแคลนแหลงเกบกกน าขนาดใหญในพนทลมน าตอนบนเพอชวยชะลอน าหลาก ประสทธภาพของระบบระบายน าไมเพยงพอเนองจากตนเขนหรอถกบกรก มการกอสรางสงกดขวางทางน า การเปลยนแปลงสภาพการใชทดน เปนตน

มพนท ทประสบภยและไดรบผลกระทบจากอทกภยในหลายๆ พนท หากมฝนตกหนกทางตอนบนของแมน ายมไมวาจะเปนอทธพลของพายดเปรสชน หรอความกดอากาศทแผปกคลมลมน าบนตอนบนจะสงผลใหเกดปญหาอกทกภย จากสถตสรปการเกดอทกภย มพนท ทไดรบผลกระทบในหลายหมบานโดยเฉพาะ ป 2554 ประชาชนชาวจงหวดแพร ประสบปญหาอทกภย 11 ครง มหมบานทไดรบผลกระทบกวา 1,000 หมบาน มครวเรอนทประสบภยถง 59,262 ครวเรอน การเกดอทกภย 2 ครงหลงในป 2554 พนทการเกษตรไดรบความเสยหายทงสน 110,798 ไร (ขอมลจากส านกงานเกษตรจงหวด)

ตารางท สรปการเกดอทกภย ป พ.ศ. 2553-2557

ป (พ.ศ.) สรปการเกดอทกภย

จ านวนครง จ านวนหมบาน จ านวนครวเรอนผประสบภย 2553 8 311 43,781 2554 11 1,112 59,262 2556 7 121 5,282 2557 9 152 4,905

ทมา : ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดแพร

25

ปญหาดานภยแลง สาเหตของการเกดภยแลงเกดจากการขาดแคลนแหลงเกบกกน าขนาดใหญใน

แมน ายม แหลงเกบกกน าขนาดกลาง และเลกในล าน าสาขาตาง ๆ ในพนทลมน าตอนบนเพอชวยเกบกกน า ท าใหไมมแหลงน าตนทนเพอการอปโภค - บรโภค และเพอการเพาะปลก ในอดตททรพยากรธรรมชาตอดมสมบรณ ประชาชนในจงหวดแพรมอาชพหลก ในการหาของปาซงท ารายไดใหกบประชาชน แตกเสยงในการกระท าผดกฎหมายปจจบนประชากร มจ านวนมากขน ทรพยากรธรรมชาตถกบกรกท าลายไปมาก เพอเพมพนทท าการเกษตร ประกอบกบเกษตรกรท าการเกษตร 2 ครง ฤดฝนและฤดแลง ซงในฤดแลงพบปญหาการขาดแคลนแหลงน าตนทนทส าคญในการเพาะปลก มปญหาในเรองแกงแยงน า ประชาชนตองท าเกษตรเพมมากขนซงถอเปนแหลงรายไดเดยว ความตองการใชน ามากขนนอกจากภาคเกษตรกรรมแลว การใชน าเพอการอปโภค-บรโภค น าเพออตสาหกรรม และรกษาระบบนเวศน ในจงหวดแพรคาดวาจะมความตองการใชน าถง 1,624.55 ลานลกบาศกเมตร

จากสถตปรมาณการกกเกบน าสงสด และต าสด จากอางเกบน าทส าคญของจงหวดแพร (อางเกบน าแมสอง อางเกบน าแมถาง อางเกบน าแมค าปอง) และพบวาปรมาณสงสดทกกเกบมไมถง 150 ลาน ลบ.ม. น าเฉลยในแตละปทกกเกบในอางมปรมาณคอนขางนอย หากเปรยบเทยบกบความตองการใชน าในอนาคต หากเปนเชนน จะสงผลท าใหเกดปญหาวกฤตการขาดแคลนน า และจะสงผลกระทบตอภาคเศรษฐกจอนๆ ตามไปดวย

แผนภาพท สรปปรมาณน าสงสดทกกเกบ ป พ.ศ. 2553-2556

ทมา : โครงการชลประทานแพร

ลาน ลบ.ม 109.6

125.8129.1

92.6

53.7

77.459.7

33.658.6

96.9

78.0100.2

0

20

40

6080

100

120

140

2553 2554 2555 2556

ปรมาณน าสงสด ปรมาณน าต าสด ปรมาณน าเฉล ย

26

ในประเดนยทธศาสตรท 2 คอ การอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและการสรางรายไดจากปาเศรษฐกจ มเปาประสงคยทธศาสตร คอ “สงเสรมการปลกสรางปาเศรษฐกจและฟนฟพนทปาเดม”

ตวชวดในประเดนยทธศาสตรท 2 การอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและการสรางรายไดจากปาเศรษฐกจประกอบดวย

1. พนททถกบกรกไดรบการฟนฟ 40,000 ไร 2. จ านวนพนทสเขยวเพมขน 100,000 ไร 3. มลคาการจ าหนายไมปาเศรษฐกจเพมขนรอยละ 20

มกลยทธและแนวทางการอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและการสรางรายไดจากปาเศรษฐกจ ทส าคญ 6 กลยทธ คอ

1. สงเสรมและสนบสนนใหมการปลกปา โดยเฉพาะปาเศรษฐกจตลอดจนการสรางจตส านกและมสวนรวมในการปองกนบ ารงรกษาใหเกดความยงยน

2. สงเสรมอาชพและเพมรายไดจากการใชประโยชนจากปาเศรษฐกจ 3. จดวางระบบจดการมลพษสงแวดลอมและการจ ากดทถกสขลกษณะและได

มาตรฐาน 4. การปองกนและแกไขปญหาหมอกควนไฟปา ตลอดจนภยพบตอน ๆ โดยให

ทกภาคสวนเขามามสวนรวมและจดสรางเครอขายอยางเปนระบบ 5. การสงเสรมการประหยดพลงงานและการใชพลงงานทางเลอกใหเกด

ประโยชนอยางสงสดเพอลดคาใชจายในครวเรอนและลดตนทนการผลตสนคา 6. การน าเอาเทคโนโลยททนสมยและนวตกรรมใหม ๆ มาประยกตใชในการ

บรหารจดการดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เมอพจารณาจากสภาพปญหาทเกดขน ทงปญหาดานอทกภยและปญหาดานภยแลง เพอใหสามารถแกไขปญหาไดอยางเปนระบบ การแกไขปญหาตองแกไขปญหาอทกภยและภยแลงไปพรอมกน จงหวดจงเลอกประเดนดานการบรหารน าแบบบรณาการ เปนประเดนปญหาทส าคญของจงหวด โดยไดจดท ากระบวนงานท เกยวของกบดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในเรอง “การบรหารน าแบบบรณาการ” (แผนภาพท 5)

27

แผนภาพท 5 หวงโซคณคากระบวนงานบรหารจดการน าแบบบรณาการ

จากแผนภาพ จะเหนวาจงหวดไดก าหนดคณะท างาน กระบวนงานยอย เปาหมาย ก าหนดหนวยงานรบผดชอบในทกกระบวนงานอยางชดเจน รวมถงก าหนดมาตรการแนวทางในการผลกดนใหหนวยงานผรบผดชอบไปก าหนดโครงการกจกรรมเพอใหบรรลตามเปาหมายและเกดประโยชนอยางกบประชาชนอยางแทจรง ในแตละมาตรการแนวทางยงตองการขอมลสนบสนนในการก าหนดแผนงานโครงการและใหไดผลลพธตามเปาหมายทก าหนดไว โดยก าหนดตวชวดเปาหมาย 6 ตวชวด คอ

1. แหลงตนน าเพมขน (แหง) 2. ปรมาณน ากกเกบเพมขน (ลาน ลบ.ม.) 3. พนทชลประทานเพมขน (ไร) 4. พนทชมน าเพมขน (ไร) 5. ราษฎรมน าเพอการอปโภคบรโภค 6. ลดความสญเสยเนองจากอทกภย

28

ทงน กลยทธท 1-3 รวมถงกระบวนงานการพฒนาการศกษาสสงคมแหงการเรยนรสอดคลองกบหวงโซคณคา (Value Chain) และปจจยสความส าเรจ ดงแผนภาพท 6

แผนภาพท 6 หวงโซคณคา การบรหารจดการน าแบบบรณาการ

จากสภาพปญหาดานการเกดอทกภยและปญหาภยแลง จงหวดไดหาแนวทาง

ในการบรรเทาและแกไขปญหา ดงน แนวทางการบรรเทาและแกไขปญหาโดยไมใชสงกอสราง 1. การอนรกษปาตนน าและการปลกปาเพอชะลอน าและเพมความชมชนของดน 2. ตดตงระบบโทรมาตร (Telemeterring) ในลมน ายมเพอเฝาระวงและแจง

เตอนภย 3. ตงคณะท างานประสานควบคมและบรหารจดการน าในระดบลมน าเพอให

เกดการบรณาการกนทงระบบและสามารถใชน ารวมกนไดตลอดทงลมน าตงแตตนน า กลางน า และ ทายน า

4. ส ารวจตรวจสอบสภาพภมประเทศจ าแนกสภาพการใชพนทเพอก าหนดการใชประโยชนทดน

29

แนวทางการบรรเทาและแกไขปญหาโดยใชสงกอสราง โครงการพฒนาแหลงน าขนาดใหญ : จงหวดจ าเปนตองมแหลงกกเกบน า

ขนาดใหญในแมน ายมเพอกกเกบและชะลอน าในฤดน าหลากชวยลดปรมาณน าไมใหทวมพนทรมตลงดานทายน า อกทงยงเปนแหลงน าตนทนส าหรบการเพาะปลก อปโภค - บรโภค ในฤดแลง

โครงการพฒนาแหลงน าขนาดกลาง : พนทแกมลง และ ปรบปรงล าน าธรรมชาต

แนวทางการปองกนและแจงเตอนภย - ใชขอมลน าฝนจากสถานวดน าฝนและความลาดชนของพนท - การเฝาระวงและแจงเตอนภยในแมน ายม ใช ขอมลแสดงความสมพนธ

ระหวางระดบน ากบเวลาเดนทางของน าในแมน ายม

แผนภาพท 9 และ 10 แสดงปรมาณการใชน าเพอการอปโภคและบรโภค ตงแตป 2554-2556 จากแผนภาพจะเหนวา ปรมาณการใชน าเพอการอปโภคและบรโภค มแนวโนมสงขน ในขณะเดยวกนปรมาณน าหมนเวยนเพอรองรบความตองการใชน ากยงคงมแนวโนมสงขนเชนกน

ส าหรบปรมาณการใชน าเพอการเกษตร จากขอมลพบวาปรมาณการใชน าเพอการเกษตรมแนวโนมเพมสงขนเชนกน เมอเปรยบเทยบกบปรมาณน าทกกเกบเฉลย เฉพาะอางเกบน าขนาดกลาง พบวามแนวโนมลดลง ดงแผนภาพการวเคราะห ท 11 และ 12

30

แผนภาพท 9 ปรมาณการใชน าเพออปโภคและบรโภค ป พ.ศ. 2554-2556

ทมา: การประปาสวนภมภาคแพร

แผนภาพท 1 ปรมาณน าหมนเวยนเพอใชในการอปโภคบรโภค ป พ.ศ. 255 -2556

ทมา: การประปาสวนภมภาคแพร

31

แผนภาพท 11 ปรมาณการใชน าเพอการเกษตร ป พ.ศ. 2553-2556

ทมา: โครงการสงน าและบ ารงรกษาแมยม

แผนภาพท 12 ปรมาณน าเ ลยในอางเกบน าขนาดกลาง ป พ.ศ. 2553-2556

ทมา: ส านกงานชลประทานแพร

32

ดวยปรมาณขอมลทมอย สามารถก าหนดความสมพนธของปรมาณการใชน าเพอการเกษตร (ลบ.ม) และสมการปรมาณน าเฉลยในอางเกบน าขนาดกลางและขนาดเลก (ลบ.ม) โดยเปนการอธบายแนวโนมการเปลยนแปลงตามกนระหวางปรมาณการใชน าเพอการเกษตรและปรมาณน าเฉลยในอางเกบน าขนาดกลางและขนาดเลก ทมแนวโนมแปรผกผนตามกน โดยสมการปรมาณการใชน าเพอการเกษตร คอ Y=2E+07x+3E+08 มคาสมประสทธของสมการเปนบวกท 2E+07x และมคา R2 หรอความสามารถในการอธบายการเปลยนแปลงผลผลตดวยสมเชงเสนท 0.9562 ในขณะปรมาณน าเฉลยในอางเกบน าขนาดกลางและขนาดเลก Y=1E+07x+2E+08 คาสมประสทธของสมการเปนบวกท 1E+07x ซงมคาเปนบวกเชนเดยวกบปรมาณการใชน าเพอการเกษตร ดวยคา R2 = 0.7296 นนคอ การบรหารจดการน าแบบบรณาการ มความสมพนธกบปรมาณการใชน าเพอการเกษตรมากกวาปรมาณน าเฉลยในอางเกบน าขนาดกลางและขนาดเลก

แผนภาพท 13 ปรมาณน าเ ลยในอางเกบน าขนาดกลาง ป พ.ศ. 2553-2556

33

ส าหรบการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาจงหวด 4 ป (ป 2558 -2561) ในมตดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมท เชอมโยงยทธศาสตรของแผนพฒนาเศรษฐกจ ฉบบท 11 สยทธศาสตรเชงพนทของจงหวดและกลมจงหวด ซงในยทธศาสตรท 2 การอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและการสรางรายไดจากปาเศรษฐกจ ประเดนการการบรหารน าแบบบรณาการ มชดขอมลทตองจดเกบจ านวน 58 รายการ โดยเปนขอมลทมการจดเกบปกต 39 รายการ และเปนขอมลทตองมการพฒนาจดเกบ 19 รายการ ซงมหนวยงานทรบผดชอบคอ ส านกงานโครงการชลประทานแพร ส านกจดการพนทอนรกษท 13 แพร องคการบรหารสวนจงหวดแพร ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแพร