บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา เบาหวาน เกดจากความผดปกตของรางกายทมการผลตฮอรโมนอนซลนไมเพยงพอ อนสงผลท าใหระดบน าตาลในกระแสเลอดสงเกน โรคเบาหวานจะมอาการเกดขนเนองมาจากการทรางกายไมสามารถใชน าตาลได อยางเหมาะสม ซงโดยปกตน าตาลจะเขาสเซลลรางกายเพอใชเปนพลงงานภายใตการควบคม ของฮอรโมนอนซลน ซงผทเปนโรคเบาหวานรางกายจะไมสามารถน าน าตาลไปใชงานไดอยางม ประสทธภาพ ผลทเกดขนท าใหระดบน าตาลในเลอดสงขน ในระยะยาวจะมผลในการท าลายหลอดเลอด ถาหากไมไดรบการรกษาอยางเหมาะสม อาจน าไปสสภาวะแทรกซอนทรนแรงได ป 2550 พบผปวยเบาหวานแลวถง 246 ลานคน โดยผปวยเบาหวานทวโลก 4 ใน 5 เปนชาวเอเชย โรคเบาหวาน เปนโรคทเปนกนมากขนทกปจนมการก าหนดใหวนท 14 พฤษจกายน ของทกปเปนวนเบาหวานโลกเพอใหมการรณรงคปองกนใหเปนทแพรหลาย นอกจากนนโรคเบาหวานยงท าใหผปวยเกดอาการแทรกซอนของ โรคเบาหวานตามมามากมาย เชน ภาวะแทรกซอนทางสายตา (Diabetic retinopathy), ภาวะแทรกซอนทางไต (Diabetic nephropathy), ภาวะแทรกซอนทางระบบประสาท (Diabetic neuropathy), โรคหลอดเลอดหวใจ (Coronary vascular disease) , โรคหลอดเลอดสมอง (Cerebrovascular disease) , โรคของหลอดเลอดสวนปลาย (Peripheral vascular disease) และ แผลเรอรงจากเบาหวาน (Diabetic ulcer) อยางไรกตามเปนทยอมรบวาหากควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยโรคเบาหวาน ใหอยใกลระดบปกตสามารถลดโอกาส จากเหตผลดงกลาวขางตน ผวจยจงมความสนใจศกษา เพอทจะวางแนวทางการแกไขปญหาดงกลาว เพอทจะท าใหผปวยเขาใจในโรคเบาหวาน และการรบประทานยาอยางถกตอง เพอลดการเกดภาวะแทรกซอนและลดอตราการเสยชวตได วตถประสงคของการวจย เพอศกษาปญหาจากการใชยาในผปวยทมภาวะน าตาลในเลอดสงในผปวยโรคเบาหวานในโรงพยาบาลทรายมล นยามศพทเฉพาะ 1. คลนกโรคเบาหวาน หมายถง หนวยบรการทางการแพทย ทท าหนารกษาและใหค าปรกษากบโรคเบาหวาน 2 ผปวยโรคเบาหวาน หมายถง ผทมความผดปกตของการเผาผลาญอนซลนในรางกาย ท าใหเมตาบอลซมผดปกตทงคารโบไฮเดรต ไขมน และโปรตนมลกษณะเดนชดคอ มระดบน าตาลกลโกสในเลอดสงกวาปกต

2

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยในครงน ผวจยไดศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ สรปไดดงน

1. แนวคดและทฤษฎเกยวกบโรคเบาหวาน 1.1 สาเหตของโรคเบาหวาน 1.2 ประเภทของโรคเบาหวาน 1.3 อาการและอาการแสดงของโรคเบาหวาน 1.4 การวนจฉยโรคเบาหวาน 1.5 ภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน 1.6 ยารกษาโรคเบาหวาน 2. งานวจยทเกยวของ 3. กรอบแนวคดในการวจย 1. แนวคดและทฤษฎเกยวกบโรคเบาหวาน โรคเบาหวาน ( Diabetes Mellitus: DM) เป นภาวะ ความผดปกตท เกดจ ากกา รเผา ผลา ญ (Metabolism) กอใหดเกดระดบน าตาลสงขน ประกอบดวยการเผาผลาญ คารโบไฮเดรต โปรตนและไขมนอนมผลมาจากการขาดอนซลนและความผดปกตในการออกฤทธของอนซลน (รชน โชตมงคล, 2543 : 36) ซงเปนฮอรโมนทสรางจากเบตาเซลลของตบออนท าหนาทเปนกลไก ส าคญในการควบคมระดบน าตาลในเลอดของรางกาย หากเปนโรคระยะเวลานานจะท าใหเกดการท าลายและมผลเสยตออวยวะตางๆทส า คญ คอ ตา ไต เสนประสาท หวใจ และหลอดเลอด (สวรรณชย วฒนายงเจรญชย, 2543: 40) 1.1 สาเหตการเกดโรคเบาหวาน 1. พนธกรรม สาเหตหลกของผปวยเบาหวานคอ พนธกรรม พบวาประมาณหนงในสาม ของผปวยโรคเบาหวานมประวตญาตเปนเบาหวาน ลกษณะยนของการเปนเบาหวานเปนลกษณะทางพนธกรรม 2. ความอวน ความอวนเปนสาเหตหนงของการเกดโรคเบาหวานเนองจากจะท าให เซลลของรางกายตอบสนองตอฮอรโมนอนซลนลดนอยลง อนซลนไมสามารถพาน าตาลเขาสเซลลไดดเหมอนเดม 3. อาย เมออายมากขนอวยวะตางๆ ยอมตองเสอมลง รวมทงตบออนทท าหนาทสงเคราะหและผลตฮอรโมนอนซลน กจะท าหนาทไดลดลงจงเปนสาเหตหนงของโรคเบาหวาน 4. ตบออนไมสมบรณ เกดจากการทตบออนไดรบการกระทบกระเทอนหรอเกดอบตเหตทมผลกระทบตอตบออน รวมทงอาจเกดจากโรค เชน ตบออนอกเสบเรอรงจากการดมสรามากไป 5. การตดเชอไวรสบางชนด เมอเขาสรางกายแลวมผลขางเคยงในการเกดโรค เชน คางทม หดเยอรมน เชอไวรสบางชนด เมอเขาสรางกายแลวมผลขางเคยงในการเกดโรค เชน คางทม หดเยอรมน

3

6.ยาบางชนด ยาบางชนดมผลตอการเกดโรคเบาหวาน เชน ยาขบปสาวะ ยาคมก าเนด เนองจากท าใหระดบน าตาลในเลอดสงขนได จงควรปรกษาแพทยกอนใชยา โดยเฉพาะเวลาทตองใชยาตดตอนนานๆ 7. ภาวะตงครรภ เนองจากฮอรโมนหลายชนดทรกสงเคราะหขนมานน มผลยบยงการท างานของฮอรโมนอนซลน ผท ตงครรภจงเสยงตอการเกดโรคเบาหวาน โดยเฉพาะผทมยนสเบาหวานอยในรางกายมาก จงไดรบการดแลจากแพทยอยางใกลชด 1.2 ประเภทของโรคเบาหวาน 1. โรคเบาหวาน ชนดพงอนซลน (Insulin-dependent diabetes) เปนชนดทพบไดนอย แตมความรนแรงและอนตรายสง มกพบในเดกและคนอายต ากวา 25 ป แตกอาจพบในคนสงอายไดบาง ตบออนของผปวยชนดนจะสรางอนซลนไมไดเลยหรอไดนอยมาก เชอวารางกายมการสรางภมคมกนขนตอตานตบออนของตวเอง จนไมสามารถสรางอนซลนได ดงทเรยกวา "โรคภมแพตอตวเอง" (autoimmune) ทงน เปนผลมาจากความผดปกตทางกรรมพนธรวมกบการตดเชอหรอการไดรบสารพษจากภายนอก ดงนน ผปวย โรคเบาหวาน จงจ าเปนตองพงพาการฉดอนซลนเขาทดแทนในรางกายทกวน จงจะสามารถเผาผลาญน าตาลไดเปนปกต มเชนนน รางกายจะเผาผลาญไขมนจนท าใหผายผอมอยางรวดเรว และถาเปนรนแรง จะมการคงของสารคโตน (Ketones) ของเสยทเกดจากการเผาผลาญไขมน ซงสารนจะเปนพษตอระบบประสาท ท าใหผปวยหมดสตและท าใหเสยชวตไดอยางรวดเรว เรยกวา "ภาวะคงสารคโตน"หรอ"คโตซส"(Ketosis) 2. โรคเบาหวาน ชนดไมพงอนซลน (Non-insulin dependent diabetes) เปน เบาหวานชนดทพบเหนกนเปนสวนใหญ มความรนแรงนอย มกพบในคนอายมากกวา 40 ปขนไป แตกอาจพบในเดกหรอวยหนมสาวไดบาง โดยตบออนของผปวยชนดนยงสามารถสรางอนซลนได แตไมเพยงพอกบความตองการของรางกาย จงท าใหมน าตาลทเหลอใชกลายเปนเบาหวานได บางครงถาระดบน าตาลสงมาก ๆ กอาจตองใชอนซลนฉดเปนครงคราว แตไมตองใชอนซลนตลอดไป และผปวยมกไมเกดภาวะคโตซส เหมอนกบชนดพงอนซลน

1.3 อาการเบองตนของ เบาหวาน

1. ปวด ปสสาวะบอย ครงขน เนองจากในกระแสเลอดและอวยวะตางๆมน าตาลคางอยมาก ไตจงท าการกรองออกมาในปสสาวะ ท าใหปสสาวะหวาน สงเกตจากการทมมดมาตอมปสสาวะ จงเปนทมาของการเรยก เบาหวาน

2. ปสสาวะกลางคนบอยขน 3. กระหายน า และดมน าในปรมาณมากๆตอครง 4. ออนเพลย เหนอยงายไมมเรยวแรง 5. เบออาหาร 6. น าหนก ตวลดโดยไมทราบสาเหต โดยเฉพาะถาหากน าหนกเคยมากมากอน อนเนองมาจากรางกายไม

สามารถน าน าตาลไปสรางพลงงานไดเตมทจงตองน า ไขมนและโปรตนจากกลามเนอมาใชทดแทน

4

7. ตดเชอบอยกวาปรกต เชนตดเชอทางผวหนงและกระเพาะอาหาร สงเกตไดจากเมอเปนแผลแลวแผลจะหายยาก

8. สายตาพรามองไมชดเจน 9. อาการชาไมคอยมความรสก เนองมาจากเบาหวานจะท าลายเสนประสาทใหเสอมสมรรถภาพลง

ความสามารถในการรบรความรสกจงถดถอยลง 10. อาจจะมอาการของโรคหวใจ และโรคไต

1.4 การวนจฉยโรคเบาหวาน การตรวจหาเบาหวานนน ท าไดดวยการตรวจทางแลบ โดยแพทยจะสงตรวจเลอดและเกบปส สาวะเพอน าไปวเคราะห ซงโดยทวไปจะเปนการตรวจหาน าตาลและวดระดบไขมนในเลอดตรวจระดบน าตาลในปสสาวะและตรวจระดบฮโมโกลบน เอ วน ซ ตรวจระดบน าตาลในเลอด การตรวจระดบน าตาลในเลอดนนเปนวธทจะท าใหเราทราบไดอยางชดเจนวามระดบน าตาลสงเพยงใด ซงท าใหทราบวาเปนเบาหวานหรอไมคอนขางทจะแนนอน ในคนปกตระดบน าตาลในเลอดจะคงท คอประมาณ 80-110 มลลลกรม/เดซลตร โดยระดบน าตาลกอนรบประทานอาหารเชามคาประมาณ 70 -115 มลลกรม/เดซลตร เมอรบประทานอาหาร อาหารจะถกยอยสลายเปนน าตาลกลโคสและถกดดซมเขาสกระแสเลอด ท าใหระดบน าตาลในเลอดสงขนแตจะไมเกน 140 มลลลกรม/เดซลตร หลงรบประทานอาหารเชาแลว 2 ชวโมง แตหากตรวจพบระดบน าตาลทสงเกน 140 มลลกรม/เดซลตร อยางนอย 2 ครงขนไปกจะถอวาผนนเปน “เบาหวาน” ตรวจระดบน าตาลในปสสาวะ กรณทตรวจระดบน าตาลในปสสาวะและพบวามน าตาลปนออกดวยนน ยอมแสดงวาผปวยนนเปนโรคเบาหวาน โดยดประกอบกบการมระดบน าตาลในเลอดสงกวา 180-200 มลลกรม/เดซลตร เหตท เปนเชนนเนองจากไตของคนเรามความสามารถกรองน าตาลไดประมาณ 180-200 มลลกรม/เดซลตร ฉะนนหากรางกายมน าตาลในเลอดสงกวาระดบน ไตกจะไมสามารถกรองน าตาลเอาไวไดน าตาลสวนทเกนออกมาเหลานนกจะถกขบออกมากบปสสาวะ ซงตรวจพบไดโดยการทดสอบทางแลบ ตรวจระดบไขมนในเลอด การตรวจเลอดนนนอกจากวดระดบน าตาลในเลอดแลวยงตองตรวจระดบของโคเลสเตอรอลและไตรกลเซอไรด วามปรมาณสงเกนไปรวมดวยหรอไม ตรวจหาฮโมโกลบน เอ วน ซ (Hb A1 C) คอ การตรวจจ านวนน าตาลท จบกบฮโมโกบน ซงเปนสารโปรตนชนดหนงในเมดเลอดแดงมหนาทน าออกซเจนเขาสเซลล การตรวจดวยวธนจะใชหลงการรกษาแลวเพอตรวจผลของการของการควบคมโรคมากวาตรวจเพอหาโรค การตรวจโรคเบาหวานดวยกรรมวธตางๆ เหลานหากไดผลชดเจนแลววาผรบการตรวจปวยเปนโรคเบาหวาน ผปวยจะไดรบค าแนะน าใหมาตรวจวดน าตาลในเลอดและตรวจปสสาวะเปนประจ า ส าหรบเบาหวานชนดท 1 และ 2 ทตองพงอนซลนนนควรไดรบการตรวจอยางนอยปละ 4 ครง หากเปนเบาหวานชนดท 2 แบบไมตองพงอนซลนควรเขารบการตรวจปละ 2 ครง

5

1.5 ภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน ผปวยเบาหวานทกประเภท เกดจากโรคแทรกซอนทมอนตรายและคกคามชวตได ปจจยส าคญซงท าใหเกดโรคแทรกซอนในผปวยเบาหวาน คอระยะเวลาทเปนโรค การควบคมโรคไมด ระดบโคเลสเตอรอลสง ความดนโลหตสง การสบบหร อายมาก สวนมากผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 จะมปญหาทเกดจากโรคแทรกซอน โรค แทรกซอนแบงได 2 ประเภท คอ 1.5.1 โรคแทรกซอนเฉยบพลน 1.5.1.1 ภาวะน าตาลในเลอดต า

สาเหต : เกดจาการอาหาร รบประทานอาหารนอยไป หรอเวนระยะหางระหวางมอนานไป ออกก าลงกายมากเกนไปเปนพเศษ ไดรบอนซลนมากไปหรอรบประทานยาลดระดบน าตาลในเลอด เกนขนาด อาการทเกดขน : สน หวใจเตนเรวถ เหงออก วตกกวล วงเวยน หว มองภาพซอน ออนเพลย ปวดศรษะ หงดหงด กระวนกระวาย วธแกไข :

1. ดมน าหวานหรออมลกกวาด เพอเพมน าตาลในเลอดโดยเรว 2. นงพกหรอนอนพก งดเวนการท างาน 3. ถา 10-15 นาทผานไป อาการยงไมดขน ใหหาของวางรบประทานเพม 4. เพอปองกนมใหเกดภาวะน าตาลในเลอดต าในระหวางออกก าลงกายหรอหลงออกก าลงกาย

ควรทานอาหารวางกอนออกก าลงกาย เชน ขนมปงทาเนย หรอแครกเกอร เปนตน 5. ควรพกบตรประจ าตวผปวยเบาหวาน เผอกาณฉกเฉน ทงนบตรประจ าตวดงกลาวควรม

รายละเอยด ชอ-นามสกลของตวผปวย แพทยผรกษา โรงพยาบาล ยาทใชและขนาดยาทใช 1.5.1.2 ภาวะน าตาลในเลอดสงและโลหตเปนพษ

สาเหต : เมอโรคเบาหวานเกดอาการก าเรบหนกจนโลหตเปนพษ จะมการสะสมสารบางอยางในโลหต ซงอาจท าใหเกดอาการหมดสต (Coma) ได ซงสาเหตทเกดการสะสมของเสยทเปนพษแกรางกาย มกสบเนองจาก

1. ละเวนการฉดอนซลน ซงฉดอยเปนประจ า 2. เกดการอกเสบทอวยวะแหงใดแหงหนง หรอมไขเกดขน 3. บาดเจบจากอบตเหต หรอรบการผาตด 4. รบประทานอาหารเกนปกต

อาการ : กระหายน า ปสาวะบอย ผวแหง หว มองภาพไมชด งวงนอน คลนไส อาเจยน ปวดสนหลง ปวดทองซม กระสบสาย หายใจถเรวและผดปกต การปฏบตตวเมอเกดอาการ:

1. ควรไปพบแพทยทนท 2. ใหนอนในทเงยบๆ ทอากาศถยเทสะดวก ดมน าอน 1 แกว ทก 4-6 ชวโมง ถาดม

ไดมากกวานน โดยไมเกดอาการคลนไสหรอ อาเจยน ใหดมไดตามตองการ 3. อาหารใหรบประทานเฉพาะอาหารชนดออนหรอเหลวทยอยงาย

1.5.2 โรคแทรกซอนเรอรง 1.5.2.1 โรคแทรกซอนทางตา

6

อาการทควรสงเกต : การมองภาพทเปลยนไป เหนภาพไมชด เบลอหรอซอน ถาเปนมากอาจถงตาบอดทนททนใดได นอกจากนนยงเกดตอกระจก และตอหนมากกวาคนธรรมดา ขอควรปฏบต :

1. บอกแพทยในสงผดปกตเกยวกบตา 2. พบจกษแพทยทกป 3. ควบคมระดบน าตาลในเลอดใหอยในระดบทเหมาะสม 4. ควบคมความดนโลหตใหปกต

1.5.2.2 โรคแทรกซอนทางไต อาการทควรสงเกต : ท าใหบวม ถาเปนมาก ท าใหการขบน าและเกลอแรไมได เปนผลใหน าคง

ในรางกาย มอาการหอบเหนอย ของเสยคงในรางกาย ท าใหมคลนไสอาเจยน ความดนโลหตสง หรออาจ หรออาจตรวจหาโปนรตนในปสสาวะ

ขอควรปฏบต : - ควบคมระดบน าตาลในเลอดใหอยในระดบทเหมาะสม - ควบคมความดนโลหตใหปกต - จ ากดอาหารจ าพวกโปรตน

1.5.2.3 โรคแทรกซอนหวใจและหลอดเลอด อาการทควรสงเกต: ปวดแนนหนาอก หายใจสน บวมตามขอ

ขอควรปฏบต : - บอกแพทยเกยวกบปญหาทเกดขน - ควบคมระดบน าตาลในเลอดใหอยในระดบทเหมาะสม - ควบคมความดนโลหตใหปกต - หลกเลยงการบรโภคอาหารเคม - ออกก าลงกาย (ตามค าแนะน าของแพทย) - ควบคมระดบโคเลสเตอรอลใหปกต 1.5.24 โรคแทรกซอนทางระบบประสาทสวนปลาย

อาการทควรสงเกต: มอเทาชา ไมมความรสก,รสกซา, รอน, บางครงอาจมอาการเจบรวมดวย

ขอควรปฏบต : - บอกแพทยเกยวกบปญหาทเกดขน - ควบคมระดบน าตาลในเลอดใหอยในระดบทเหมาะสม - การใชยาบางอยางอาจชวยได 1.5.25 โรคแทรกซอนทางเหงอกและฟน

อาการทควรสงเกต: อาการปวดหรอมเลอดออก ขอควรปฏบต : - รกษาความสะอาดในชองปากหลงรบประทานอาหาร - พบทนตแพทย 2 ครง/ป - ควรบอกทนตแพทยวาคณเปนเบาหวาน - ควบคมระดบน าตาลในเลอดใหอยในระดบทเหมาะสม

7

1.5.25 โรคแทรกซอนทเทา - Peripheral neuropathy เนองจากผปวยไมรสกเจบปวด เมอเหยยบวตถมคม หรอโดนวตถทมอณหภมสง หรอโดนรดทเทาจงเกดเปนแผลโดยไมรตว และเมอเปนอยนาน ท าใหเกดosteoarthopathy ได - Peripheral vascular disease เมอมการอดตนของเสนเลอด ท าใหเกด gangreen เปนเหตใหเนอตายและตดเชอ - การตดเชอ เนองจากเบาหวานทควบคมไมด ท าใหภมตานทานเสยไป ประกอบกบเสนเลอดไปเลยงไมด ท าใหโรคตดเชอลกลาม ยาปฏชวนะทใหไป

1.6 ยารกษาโรคเบาหวาน ยาเมดลดระดบน าตาลออกเปน 2 ประเภท

1.1 เสรมการออกฤทธของอนซลน Agents Enhancing the Effectiveness of Insulin ยาในกลมนไมท าใหเกดภาวะน าตาลในเลอดต ายาในกลมนไดแก Metformin, Troglitazone, Acabose แตยาทมใชในโรงพยาบาลทรายมล คอ Metformin

1.2 ยาเพมการหลงของอนซลน Agents Augmentating the supply of Insulin ยาในกลมนเพมการหลงของอนซลน ไดแก Sulfonylurea, Repalinide,Insulin ยาทมใชในโรงพยาบาลทรายมล ม 2 กลม Sulfonylurea, Insulin

กลมอนพนธไบกวไนด : Metformin

ขอบงใช : เนองจากยานมผลท าใหเบออาหาร ดงนนจงเหมาะส าหรบผปวยทมน าหนกมาก ยานลดน าหนกไดประมาณ 0.6 กโลกรม มผลดตอระดบไขมนในเลอดเพราะสามารถลด Triglyceride 10-20% ลด Cholesterol 5-10 % ลด LDL 8% เพม HDL 2% ท าใหลด Fasting blood sugar ลงได 58 มก.% ลด HbA1cได 1.8% หากใชรวมกบ sulfonylurea สามารถลด FBG ได 100 mg% ดงนนหากน าตาลในเลอดมากกวา 300 mg% มกไมไดผลจากยารบประทาน กลไกการออกฤทธ : - ลดการสรางน าตาลจากตบ (decrease glycogenolysis, decrease gluconeogenesis) - ท าใหน าตาลเขาเซลลดขน (insulin-stimulated glucose transport in muscle cell)

รปแบบ : - ยาเมด Tablet ขนาด 500 mg ขนาดยา : - ผใหญ : เรมจากวนละ 1 เมด (500 mg) วนละ 2 ครง ตอนเชาและเยน

เพมขนาดยาไดสปดาหละ 1 เมด (500 mg) จนสามารถควบคมน าตาลไดตามตองการ แตตองไมเกนวนละ 6 เมด (3000 mg) ตามปกตน าตาลในเลอดจะลดลงภายใน 2-3 วน หลงจากเรมใชยา แตบางรายอาจตองรอนานถง 2 สปดาห

- ขนาดควบคม : รบประทานครงละ 1 เมด (500 mg) วนละ 2-3 ครง ผลขางเคยง : - มอาการคลนไสอาเจยน

- ทองอด ทองเสย ควรแนะน าใหรบประทานยาพรอมอาหารหรอหลงอาหาร - ภาวะเปนกรดในเลอด Lactic acidosis โดยมากพบในผปวยทมปจจยเสยง เชน

โรคไต โรคตบ ภาวะตดเชอ

8

ขอควรระวง : - ไมควรใชยานในหญงมครรภ ระยะใหนมบตรและเดก - การใชยาตดตอกนเปนเวลานาน อาจท าใหการดดซมของ Folic และVitamin B12 ลดลง ผปวยควรไดรบการตรวจ Folic และ Vitamin B12 ทกๆ 1-2 ป

- ควรตรวจการท างานของไตเปนระยะในระหวางการใชยาน เนองจากยาถกไต - ผปวยทไดรบยานรวมกบกลมซลโฟนลยเรย หรออนซลน ควรไดรบการตรวจระดบ

น าตาลเปนระยะ เพอปองกนการเกดน าตาลในเลอดต ากวาปกต - ควรระวงการใชยานรวมกบยาอนๆ เชน แอลกอฮลล, cimetidine และ

furosemide ขอหามใช : - ไตเสอม คา serum creatinine >1.5 mg%

- มภาวะอนๆทมโอกาสเกด Lactic acidosis - ผปวยทมโรคหวใจ โรคตบ และผสงอายควรใชอยางระมดระวง

กลม Sulfonylurea : Glibenclamide, Gliprizide ขอบงใช : ยากลมนดดซมไดดเมอใหยากอนอาหาร ยาจะถกขบออกทางไตเปนสวนใหญดงนน

ผปวยทไตเสอมจงไมควรใชยาในกลมน ยาในกลมนจะมกลไกการออกฤทธคลายกน แตระยะเวลาในการออกฤทธตางกนดงนนจงหามใชยาในกลมนรวมกน ควรรบประทานยากอนอาหารครงชวโมง กลไกการอกฤทธของยา : - กระตนการหลงอนซลนจาก beta cell ของตบออน พบวาการกระตนเกดเพยงชวคราว 3-6 เดอนหลงจากนนการหลงของอนซลนจะมลกษณะเหมอนกอนร กษา - กดการสราง glucose ทตบ ขอบงชในการใชยา : - ผปวยจะตอบสนองตอยากลมนไดดจะมลกษณะดงน - เปนเบาหวานนอยกวา 5 ปและเปนชนดทสอง - อายมากกวา 40 ป - คนอวน - น าตาลกอนอาหารเชานอยกวา 200 มก% - ถาเคยไดอนซลนมากอนควรไดนอยกวา 40 ยนตตอวน รปแบบ : - Glibenclamide : ยาเมด Tablet ขนาด 5 mg

- Gliprizide : ยาเมด Tablet ขนาด 5 mg ขนาดยา : - Glibenclamide : - ผใหญ : ขนาดเรมตน รบประทานครงละ ½ - 1 เมด (2.5-5 mg)

วนละครงพรอมอาหารเชา ปรบขนาดยาไดไมเกน 2.5 mg ทก 1 สปดาห ตามความจ าเปน ขนาดควบคม : รบประทานวนละ ¼ -4 เมด (1.25 – 20 mg) ขนาดรบประทานทไมเกน 2 เมด (10 mg) ใหรบประทานวนละครงพรอมอาหารเชา ถาขนาดรบประทานเกน 2 เมด (10 mg) ใหแบงรบประทานวนละ 2 ครง กอนอาหารเชา-เยน

- ผปวยออนเพลย ขาดอาหาร ผสงอาย หรอผทมความเสยงในการเกดภาวะน าตาลในเลอดต า ใหเรมรบประทาน 1.25 mg วนละครง

- Gliprizide :

9

- ผใหญ : ขนาดเรมตน รบระทานครงละ ½ - 1 เมด (2.5-5 mg)วนละครงพรอมอาหารเชา ปรบขนาดยาไดไมเกน ½ - 1 เมด (2.5-5 mg) ตามความจ าเปน ขนาดสงสด 6 เมด/วน (30 mg)

ขอหามใช : - เปนเบาหวานชนดทหนง

- ผปวยถกตดตบออนออกหมด - มโรคแทรกซอนของเบาหวานอยางเฉยบพลน - มภาวะตดเชออยางรนแรง - มโรคตบหรอไต - ระหวางผาตดใหญ - ระยะตงครรภ - มประวตแพยากลมซลโฟนาไมด - ในภาวะชอก

ผลขางเคยงของยา : - ภาวะน าตาลในเลอดต าพบไดบอยในผปวยท อายมากกวา 70 ป ภาวะขาดอาหาร ตดสรา การท างานของไตผดปกต

- ภาวะเกลอแรโซเดยมต า (Hyponatremia) - มน าหนกเพมขน 2.8 กโลกรม - เกลดเลอด และเมดเลอดขาวต า - ผนแพตามผวหนง

การเลอกและตดตามการใชยา : - การรกษาอาจจะเรมดวยยาชนดใดกได แตควรจะค านงถงราคายา และความ

สะดวกในการใชยาดวย เพราะตองใชระยะยาว - ผสงอายไมควรใชยา Chlorpropamide และ Glibenclamide เพราะมโอกาสท า

ใหน าตาลในเลอดต าไดงาย - Chlorpropamide ยงอาจจะท าใหมโซเดยมในเลอดต าจงไมควรใชรวมกบยาขบ

ปสสาวะและระวงท าใหเกดหวใจวาย - ในแงของการออกฤทธ glipizide มฤทธสนกวาและออนกวา glibenclamide

โอกาสทจะท าใหน าตาลต าอาจจะมนอยกวา - ควรจะเรมใชขนาดนอยๆกอน เชน ครงเมดตอวนกอนอาหารหนงชวโมง แลวจง

คอยเพมขนาดทก 1-2 สปดาห เมอคมระดบเบาหวานไดดแลวควรจะลดขนาดของยาใหเหลอนอยทสดเทาทยงควบคมระดบน าตาลไดด การใชยาในขนากเดมในระยะนอาจจะท าใหเกดภาวะน าตาลในเลอดต าได การตอบสนองตอยา :

- ประมาณรอยละ 60-70 ของผปวยเบาหวานชนดท 2 ตอบสนองตอยา กลมน ตอมาการตอบสนองจะลดลงไปเรอยๆเรยกวาเกด secondary drug failure พบไดประมาณรอยละ 5-10 ของผปวยตอป ดงนนเมอรกษาผปวยไปได 10 ปผปวยสวนใหญอาจจะไมตอบสนองตอยาน และตองใชอนซลน

10

- ผปวยบางรายไมตอบสนองตอยากลมนอาจจะเกดจากการไมควบคมอาหาร การมภาวะเครยด เชน โรคหวใจ หลอดเลอดสมอง โรคตดเชอ การบาดเจบ หลงฉดอนซลนไประยะหนงจนระดบน าตาลในเลอดลดลงมา และรอจนภาวะเครยดหายไปหรอจนคมอาหารไดดขนผปวยอาจจะกลบมาใชยาเมดไดอก Insulin

แบงตามระยะเวลาการออกฤทธ

1. ออกฤทธเรว Rapid acting หรออนซลนน าใส กอนใชไมตองคลงขวดไดแก เชน Humalog( insulin lispro),novolog(insulin aspart),apidra ( insulin glulisine) อนซลนชนดนเมอฉดแลวจะออกฤทธทนทดงนนควรจะฉดยากอนอาหารไม เกน 15 นาทหรออาจจะฉดหลงอาหารในเดกซงไมสามารถทราบปรมาณอาหารทรบประทาน หรอในผปวยเบาหวานทระบบประสาทอตโนมตเสยท าใหกระเพาะอาการไมท างาน ไมสามารถคาดการณเรองการดดซม เนองจากยานออกฤทธสนระดบยาจงไมพอทจะคมระดบน าตาลมอตอไป

2. Short acting insulin ไดแก Regular insulin [actrapid,humalin-R ] เรมออกฤทธ 30-45 นาทหลงฉด ยาออกฤทธสงสด 2-4 ชวโมงหลงฉด และอยไดนาน 4-6 ชวโมงหลงฉด ยานจะมระบยาทสามารถคมระดบน าตาลกอนอาหารมอตอไป

3. ออกฤทธปานกลาง Intermediate-Acting Insulin หรอชนดน าขนแบงออกเปนสองชนด

NPH insulin [neutral protamine hagedorn insulin] หรออาจเรยก isophane insulin ใชสาร protamine ท าใหอนซลนออกฤทธยาวขนไดแก Humalin-N เรมออกฤทธ 1-4 ชม.หลงฉด ออกฤทธสงสด 4-10 ชม. และยาอยไดนาน 12-20 ชม.ใชฉดใตผวหนงไดอยางเดยวหากฉดยาตอนเชายาจะออกฤทธเตมทตอน เยน หากฉดกอนนอนจะออกฤทธเตมทตอนเชามด

Lente insulin ใช zinc ท าใหยาออกฤทธนานขนเรมออกฤทธ 2-4 ชม.หลงฉด ออกฤทธสงสด 8-12 ชม. และยาอยไดนาน 12-20 ชม.

4. ออกฤทธระยะยาว Long-Acting Insulin ไดแก insulin glargine,insulin detemir ออกฤทธนานสด เรมออกฤทธ 3-5 ชม.หลงฉด ออกฤทธสงสด 10-16 ชม.และยาอยไดนาน 18-24 ชม.

5. Inhaled Insulin อนซลนชนดนใหโดยการดดลงในปอดและจะถกดดซมทปอด การออกฤทธจะเรวเหมอนอนซลนชนดออกฤทธเรวจะใหกอนอาหาร ชนดดดชนจะไมใชในผปวยทสบบหร โรคหอบหด หรอโรคถงลมโปงพอง เดก และคนทมการตดเชอทางเดนหายใจ

6. อนซลนผสม Insulin Mixtures เปนการผสมอนซลนออกฤทธเรวกบอนซลนออกฤทธปานกลางโดยมากผสมอตราสวน30:70

11

ความเขมขนของอนซลน

ปจจบนนยมใช U100อยางเดยวหมายถงอนซลน 1 ซซ.มปรมาณยาอนซลน 100 ยนต อนซลนหนงขวด 10 ซซ.ม 1000 ยนต อนซลนชนดปากกาม 3 ซซ.จะมปรมาณยา 300 ยนค

การเกบอนซลน

เกบไวทอณหภม 2-8 ซ อยได30 เดอนไมตองแชแขง สามารถเกบทอณหภมหองไดเปนเวลานาน 1 เดอนดงนนไมจ าเปนตองแชน าแขงระหวางเดนทาง ระวงมใหถกแสงหรออณหภมทรอนเกนไปผปวยควรทจะมส ารองอนซลนไวอยางนอยหนงขวด

ควรเกบยาไวในตเยน หามแชในชองแชแขง เพราะท าใหอนซลนเสอมสภาพ กรณทไมมตเยน ใหเกบไวในกระปองทมฝาปดมดชดแลวแชในหมอดนทมน าหลออยต ากวากระปอง

เลกนอย กรณเดนทางควรเกบไวในกระเปาถอตดตว หลกเลยงการตากแดด ถาไมแนใจใหแชในกระตกน าแขง ควรมอนซลนส ารองไวหนงขวดเสมอ

2. งานวจยทเกยวของ กรรณกา โมฬฤกษภม ไดศกษาเปรยบเทยบระดบน าตาลในเลอดของผปวยนอกโรคเบาหวาน กอนและหลงใหค าแนะน าปรกษาโดยเภสชกร โรงพยาบาลบางบาล เปนการศกษาเปรยบเทยบกอนและหลง โดยแบงกลมศกษา 39 คน กลมควบคม (Control group) จ านวน 40 คน รวม 79 คน บนทกประวตการใชยา และการใหค าแนะน าในแบบบนทกการใชยาของผปวย บนทดคา FBS ของผปวยของผปวย 3 ครง หลงใหค าแนะน าและเปรยบเทยบกบกลมควบคม พบวาผปวยโรคเบาหวานหลงจากไดรบค าแนะน าจากเภสชกร แลวคา FBS ลดลงอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.01) โดยเปรยบเทยบกบกลม Non Counselling ซงเปนกลมควบคมและ Counselling ซงเปนกลมศกษา ทงชวงกอนการวจยและหลงการวจยทง 3 ชวง

ปญญา อยประเสรฐ ศกษาเปรยบเทยบผลการใหค าปรกษาดานยา ในผปวยโรคเบาหวานทโรงพยาบาลปทมธาน ทมตอปญหาจาการใชยาและระดบน าตาลในเลอดในผปวยโรคเบาหวาน กลมทดลองและควบคมกลมละ 33 คน เปรยบเทยบระหวางเมอเรมตนการศกษาและสนสดการศกษาพบปญหาจาการใชยาในกลมผปวยทดลองลดลงอยางมนยส าคญ 3.21 ปญหา/ราย เหลอ 1.03 ปญหา/ราย (P< 0.001) ระดบน าตาลในเลอดลดลงจาก 248.67 ±45.42 มลลกรม/เดซลตร หรอ 176 .50 ±60.02 มลลกรม/เดซลตร (P< .0001) และปญหาการไมใชยาตามสงลดลงจาก 1.12 ปญหา/ราย เหลอ 0.12 ปญหา /ราย (P<0.001) สวนในกลมควบคมเมอเรมตนการศกษา พบผปวยมปญหาจาการใชยาเฉลย 3.12 ปญหา/ราย และเมอสนสดการศกษาพบปญหาจากการใชยา เพมขนเปน 3.47 ปญหา/ราย เมอเปรยบเทยบจ านวนปญหาจากการใชยา ระดบน าตาลในเลอด และปญหาการไมใชยาตามสงในกลมควบคม พบวา ไมมความแตกตางกนระหวางเรมตนและสนสดการศกษา และเมอเปรยบเทยบปญหาจากการใชยาในกลมทดลองและกลมควบคมชวงเร มตนศกษาไมพบวาแตกตางกน แตเมอสนสดการศกษาพบวาปญหาจากการใชยา(1.031.06 ปญหา/ราย เทยบกบ 3.471.55 ปญหา/ราย ,P< 0.001) ร ะดบน าตาลใน เลอด (176.5060.02 มลลกรม/เดซลตร เทยบกบ 215.4060.21 มลลกรม/เดซลตร, P= 0.013) ปญหาการไมใชยาตามสง (0.120.42 ปญหา/ราย เทยบ

12

กบ 1.471.04 ปญหา/ราย, P<0.001) ในกลมทดลองมคานอยกวากลมควบคมอยางมนยส าคญ ลกษณะปญหาจาการใชยาทพบเมอเรมตนศกษามความคลายคลงกนทง 2 กลม ปญหาทพบมากคอ การไมใชยาคามสงแพทย โดยมสาแหตมาจากการขาดความร ความเขาใจ การไมไดอานหนาซอง และการไมสนใจการรกษา ปญหาทพบรองลงมา คอ การใชยาทยงไมมขอพสจน สวนใหญเปนการใชยาสมนไพร ยาแผนโบราณ และยาลกกลอน

ปยวรรณ เหลองจรโณทยและคณะ ไดศกษาความรวมมอในการใชยารกษาโรคเบา หวานชนดรบประทานกบการควบคมระดบน าตาลในเลอด ทบทวนขอมลการใชยาของผปวย 1,816 ราย ผปวยทศกษามอายเฉลย 56.5± 10.6 ป เปนเพศหญงรอยละ 67.5 พบอตราความรวมมอในการใชยารกษาโรคเบาหวานรอยละ 67.9 ทเหลอ 582 ราย (รยละ 32.1 ) ไมรวมมอในการใชยา โดยจ าแนก 3 ประเภท ไดแก ลมรบประทานยา รบประทานยา ผดวธ และทงลมรบประทานยาและและรบประทานยาผดวธ คดเปนรอยละ 51.1, 45.7 และ 2.2 ตามล าดบ กลมทใหความรวมมอในการใชยา จ านวน 1,234 ราย มคาระดบน าตาลในเลอดอยในชวงทตองการ มากกวากลมทไมใหความรวมมอในการใชยาอยางมนยส าคญทางสถต (รยละ 70.5 และรอยละ 52.2 , p<0.001) ในขณะเดยวกน เมอวเคราะหกลมในกลมผปวยทควบคมอาหารรวมดวย จ านวน 1,1161 ราย พบวากลมทใหความรวมมอในการใชยา มระดบน าตาลในเลอดอยในเกณฑทตองการมากกวากลมทไมใหความรวมมออยางมนยส าคญทางสถตเชนกน (รอยละ 85.7 และรอยละ 75.6, p< 0.001)

3. กรอบแนวคดในการวจย

ปจจยสวนบคคล

1. เพศ 2. อาย 3. การศกษา 4. อาชพ 5. ระยะเวลาทเปนเบาหวาน

การควบคมระดบน าตาล

พฤตกรรมการใชยา

1. การใชยาทผดวธ 2. การเพม-ลด ขนาดยา 3. การหยดใชยา 4. การใชยาอนรวม

13

บทท 3

วธด าเนนการวจย รปแบบการวจย การศกษาวจยนเปนการศกษาเชงพรรณณา(Descriptive research) เรมเกบขอมลตงแต พฤศจกายน 2554 –มกราคม 2555 โดยด าเนนตามขนตอนดงน

1. สรางเครองมอในการเกบขอมล 2. เตรยมความพรอมของหนวยงาน ทงเจาหนาทหองยาและพยาบาลงานผปวยนอก 3. คดเลอกผปวยเขาสมภาษณเกบรวบรวมขอมล

ประชากรทใชในการวจย ผปวยนอกโรคเบาหวานทมารบยาทโรงพยาบาลทรายมล ตงแตเดอน พฤศจกายน 2554 –มกราคม 2555 ทใชยาเบาหวานไมถกตองตามทแพทยสงจากการตรวจในรอบทผานมา และน าตาลมากกวาหรอเทากบ 180 mg โดยเกบขอมลผปวยทงหมด 3 รอบ การนดผปวย และประเมนการรบประทานยาตามเครองมอทเกบ แลวน ามาประมวลผลในโปรแกรมส าเรจรป การวเคราะหขอมล ใชโปรแกรมส าเรจ ชวยในการประมวลและวเคราะห สถตทใชในการวจย สถตทใชในการวจยครงนไดแก สถตเชงพรรณนา (Descriptive statistics) ประกอบดวย การแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

14

บทท 4 ผลการวจย

ตาราง 1 ขอมลทวไปของผปวย

ลกษณะผปวย จ านวน (คน) รอยละ 1. เพศ ชาย 13 28.90 หญง 32 71.10 2. อาย นอยกวา 40 ป 1 2.20 40-49 ป 4 8.90 50-59 ป 21 46.70 60-69 ป 15 33.30 มากกวา 70 ป 4 8.90 3. การศกษา ไมไดเรยนหนงสอ - ชนประถมศกษา 43 95.60 มธยมศกษาตอนตน 2 4.40

มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. - อนปรญญา/ปวส. - ปรญญาตร - สงกวาปรญญาตร - 4. อาชพ ไมไดท างาน 2 4.40 เกษตรกรรม 41 91.10 รฐวสาหจ/รบราชการ 1 2.20 คาขาย 1 2.20 รบจาง - 5. รายไดตอเดอน ไมมรายได 5 11.10 ต ากวา 5,000 บาท 30 66.70 5,000-10,000 บาท 8 17.80 10,001-15,000 บาท - 2.20 15,001- 20,000 บาท 1 2.20 มากกวา 20,001 บาท 1 2.20

15

ตาราง 1 ขอมลทวไปของผปวย(ตอ)

ลกษณะผปวย จ านวน (คน) รอยละ 6. สถานภาพ โสด - ค 44 97.80 หมาย 1 2.20 แยกกนอย/หยา 7. จ านวนคนในครอบครวทอาศยอยดวยกน

2-5 คน 35 77.80 มากวา 5 คน 10 22.20 8. ระยะเวลาทเปนโรคเบาหวาน 1 -5 ป 14 31.10 6-10 ป 22 48.90 11-15 ป 6 13.30 16-20 ป - 21-25 ป 1 2.20 26-30 ป - 31-35 ป 1 2.20 36-40 ป 1 2.20 9. อาการแทรกซอนของโรค ม HT 17 37.80 ม Renal Failure 1 2.20 ไมม 27 60 10. คา BMI ของผปวย นอยกวา 18.50 1 2.20 18.50-23.40 33 73.30 23.50-28.40 9 20 28.050-32.40 2 4.40

จากตารางท1 ขอมลทวไปของผปวยพบวา เพศหญง 32 คน คดเปนรอยละ 71.10 เพศชาย 13

คน คดเปนรอยละ 28.90 ชวงอายสวนใหญ อาย 50-59 ป จ านวน 21 คน คดเปนรอยละ 46.70 การศกษาสวนใหญเรยนจบชนประถมศกษา 43 คดเปนรอยละ 95.60 จบมธยมศกษาตอนตน 2 คน คดปนรอยละ 4.40 อาชพสวนใหญท างานเกษตรกรรม 41 คน คดเปนรอยละ 91.10 รายไดสวนใหญต ากวา 5,000 บาท จ านวน 30 คน คดเปนรอยละ 66.70 อาการแทรกซอน พบโรคความดนโลหตสง จ านวน 17 คน คดเปนรอยละ 37.80 และ โรคไตเสอม 1 คน คดเปนรอยละ 2.20 ไมมโรคแทรกซอน 27 คน ค

16

เปนรอยละ 60 ระยะเวลาการเปนเบาหวานสวนใหญเปนมาแลว 6-10 ป จพนวน 22 คน คดเปนรอยละ 48.90 รองลงมา คอ 1-5 ป จ านวน 14 คน คดเปนรอยละ 31.10 และ 11-15 ป จ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 13.30 ตามล าดบ

ตาราง ๒ ระดบคาน าตาลผปวย ระดบคาน าตาลผปวย

(mg/dl) ครงท 1 ครงท 2 ครงท 3

จ านวน (คน) รอยละ จ านวน (คน) รอยละ จ านวน (คน) รอยละ 80-100 - 2 4.40 1 2.20

101-140 1 2.20 1 2.20 5 11.10 มากกวา 140 44 97.80 42 93.30 39 86.70

จากตารางท 2 ระดบน าตาลผปวยครงท 1 ครงท 2 และ ครงท 3 สวนใหญมระดบน าตาล มากกวา 140 mg/dl จ านวน 44 คน คดเปนรอยละ 97.80 , จ านวน 42 คน คดเปนรอยละ 93.30 และ จ านวน 39 คน คดเปนรอยละ 86.70 ตามล าดบ ตาราง 3 ขอมลเกยวกบการใชยาของผปวย

การใชยาเบาหวานของผปวย จ านวน (คน) รอยละ 1. การรบประทานยา Glipizide 5 mg ครงท

1

มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง 1 2.20 ไมใชยาเลย 44 97.80 2. การรบประทานยา Glipizide 5 mg ครงท 2

มากกวาแพทยสง 1 2.20 นอยกวาแพทยสง - ใชยาถกตอง - ไมใชยาเลย 44 97.80 3. การรบประทานยา Glipizide 5 mg ครงท3 มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง - ใชยาถกตอง 1 2.20 ไมใชยาเลย 44

17

ตาราง 3 ขอมลเกยวกบการใชยาของผปวย (ตอ)

การใชยาเบาหวานของผปวย จ านวน (คน) รอยละ 4. การรบประทานยา Glibenclamide 5 mg ครงท 1

97.80

มากกวาแพทยสง 3 6.70 นอยกวาแพทยสง 23 51.10 ไมใชยาเลย 19 42.20 5. การรบประทานยา Glibenclamide 5 mg ครงท 2

มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง 1 2.20 ใชยาถกตอง 25 55.60 ไมใชยาเลย -

6.การรบประทานยาGlibenclamide 5 mg ครงท 3

มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง - ไมใชยาเลย 19 42.22 ใชยาถกตอง 26 57.78

7. การรบประทานยา Metformin 500 mg ครงท 1

มากกวาแพทยสง 1 2.20 นอยกวาแพทยสง 15 33.30 ไมใชยาเลย 29 64.40

8. การรบประทานยา Metformin 500 mg ครงท 2

มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง - ไมใชยาเลย 29 64.40 ใชยาถกตอง 16 35.50

9. การรบประทานยา Metformin 500 mg ครงท 3

มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง - ไมใชยาเลย 29 64.40 ใชยาถกตอง 16 35.50

18

ตาราง 3 ขอมลเกวกบการใชยา (ตอ)

การใชยาเบาหวานของผปวย จ านวน (คน) รอยละ 10. การใชยาฉด Mixtard ครงท 1

มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง 2 4.40 ไมใชยาเลย 43 95.60

11. การใชยาฉด Mixtard ครงท 2 มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง - ไมใชยาเลย 43 95.60 ใชยาถกตอง 2 4.40

12. การใชยาฉด Mixtard ครงท 3 มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง - ไมใชยาเลย 43 95.60 ใชยาถกตอง 2 4.40

13. การใชยาฉด Insulatard ครงท 1 มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง - ไมใชยาเลย 45 100

14. การใชยาฉด Insulatard ครงท 2 มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง - ไมใชยาเลย 45 100 ใชยาถกตอง -

15. การใชยาฉด Insulatard ครงท 3 มากกวาแพทยสง - นอยกวาแพทยสง - ไมใชยาเลย 45 100 ใชยาถกตอง -

จากตารางท 3 ขอมลการใชยาของผปวย พบวา

1. ผปวยทใชยา Glipizide 5 mg ครงท 1 ใชยานอยกวาทแพทยสง จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 2.20 ครงท 2 ใชยามากกวาทแพทยสง จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 2.20 และครงท 3 ใชยาถกตอง 1 คน คดปนรอยละ 2.20

19

2. ผปวยทใชยา Glibenclamide 5 mg ครงท 1 ผปวยใชยาผดรวมทงหมด 26 คน ใชยามากกวาทแพทยสง 3 คน ใชยานอยกวาทแพทยสง 23 คน คดเปนรอยละ 6.70 และ 51.10 ตามล าดบ การใชยาครงท 2 พบวา ใชยานอยกวาทแพทยสง 1 คน และใชยาถกตอง 25 คน คดเปนรอยละ 2.20 และ 55.60 ตามล าดบ การใชยาครงท 3 พบวาผปวยใชยาถกตอง 26 คน คดเปนรอยละ 57.78 3. ผปวยทใชยา Metformin 500 mg ครงท 1 ผปวยใชยาผดทงหมด 16 คน ใชยามากกวาทแพทยสง 1 คน และใชยานอยกวาทแพทยสง 15 คน คเปนรอยละ 2.20 และ 33.30 ตามล าดบ การใชยาครงท 2 และ3 ใชยานอยกวา ใชยาถกตอง 16 คน คดเปนรอยละ 35.60 4. ผปวยใชยาฉด Mixtaed ครงท 1 พบวาผปวยใชยาผดรวมทงหมด 2 คน คอใชยานอยกวาทแทยสง จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 4.40 การใชยาครงท2 และ 3 พบวาผปวยใชยาถกตอง2 คน คดเปนรอยละ 4.40 5. ผปวยใชยาฉด Insulatard ไมมผทใชยาฉด Insulatard ฉดยาผด

20

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ สรปผล การศกษาครงนเปนการศกษา โดยการเกบขอมลตงแต เดอน พฤศจกายน 2554 – เมษายน 2555 โดยใชเกณฑผปวยใชยาเบาหวานผดและคาระดบน าตาลสงเกน 180 mg/dl ขนไป ตดตามเกบขอมลของผปวย 3 รอบ ตามการนดของแพทย พบวาผปวยทมปญหาในการใชยา เปนเพศหญง มอายในชวง 50-59 ป การศกษาสวนเรยนจบชนประถมศกษา ท าอาชพ เกษตรกรรม รายไดต ากวา 5,000 บา/เดอน ระยะการเปนเบาหวานสวนใหญ 6-10 ป และสวนใหญไมมอาการแทรกซอนของโรค การประเมนการใชยาของผปวยชนดยารบประทานทง Glipizide , Glibenclamide และ Metformin ในครงท 1 พบวา ผปวยใชยานอยกวาทแพทยสง โดยเฉพาะยา Glibenclamide การประเมนการใชยาฉดผปวยในครงท 1 พบวาใชนอยกวาทแพทยสงเชนเดยวกนกบยาเมดชนดรบประทาน สาเหตของการใชยาไมถกตองในครงท 1 พบวาผปวยสวนใหญจ าวธรบประทานยาไมได และขนาดการสงใชยาของแพทยยากเกนไป สวนสาเหตทใชยาไมถกตองในครงท2 และ 3 คลายกนคอ จ าวธรบประทานยามาไดและ กลวอาการขางเคยงของยา ขอเสนอแนะ

1. คาระดบน าตาลของผปวยทไดเปน FBS ซงไมสามารถระบไดวาผปวยใหความรวมมอในการรบประทานยาหรอไม จงควรใชคา HbA1C วดกอนและหลงการใหความรโดยเภสชกร

2. ในการทดลองครงตอไปควรท าการเปรยบเทยบความรของผปวยกอนและหลงใหความรโดยเภสชกร

3. การทดลองครงนมขอจ ากดเรองผปวยไมมาตรงนด และการนดจะเปนไปตามระดบน าตาลในเลอดของผปวย จงควรก าชบผปวยใหมาตรงนด

4. ในผปวยเบาหวานทไดรบยาเบาหวานหลายชนด จะมการรบประทานยาผดในแตละครงไมเหมอนกน จงไมสามารถบอกไดวาผปวยรบประทานยาไดถกตองหรอไม จงอาจเกบขอมลผปวยโดยแยกเปนยาแตละชนดแทน

21

บรรณานกรม

1. กรรณกา โมฬฤกษภม. ไดศกษาเปรยบเทยบระดบน าตาลในเลอดของผปวยนอกโรคเบาหวานกอนและหลงใหค าแนะน าปรกษาโดยเภสชกร.โรงพยาบาลบาง.ล าปาง ; 2552. 2. ปยวรรณ เหลองจรโณทย, ศภธดา สทธหลอ, รงทวา หมนปา. ความรวมมอในการใชยารกษาโรคเบาหวานชนดรบประทานกบการควบคมระดบน าตาลในเลอด : กรณศกษา ณ คลนกพเศษอายรกรรม . วารสารเภสชกรรมโรงพยาบาล 2550;17(3) :223-30. 3. ปญญา อยประเสรฐ. ผลของการใหค าปรกษาดานยาในผปวยโรคเบาหวานทโรงพยาบาลปทมธาน.(วทยานพนธ ภ.ม.) กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยศลปากร; 2546. 4. มทตา ชมภศร, วจตร ศรสพรรณ, ดลกา ไตรไพบลย. ปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยทเปนโรคเบาหวานทหนวยบรการปบมภมในเขตอ าเภอสบปราบ จงหวดล าปาง. พยาบาลสารปท 35 ฉบบท 4; 2551.