วชา 9011106 การบรหารทรพยากรมนษย

บรรยายโดย

อาจารยกรรณการ สวรรณศร 1 KANNIKA SUWANSRI

บทท 2 ววฒนาการและทฤษฏ

การบรหารทรพยากรมนษย

2 KANNIKA SUWANSRI

การบรหารทรพยากรมนษยมความสมพนธกบสงคม การเมองและเศรษฐกจ เมอสงคม การเมอง และเศรษฐกจเปลยนแปลง จะสงผลกระทบตอการบรหารทรพยากรมนษย เนองจากมนษยมความสมพนธกบสภ าพแ วด ล อมด ง ก ล า ว เ ม อ สภ าพ เ ห ล า น น เปลยนแปลงและกาวหนา การบรหารทรพยากรมนษยจงตองพฒนาตามไปดวย

3 KANNIKA SUWANSRI

ความกาวหนาทางการบรหารทรพยากรมนษยเกดจากแนวคดของนกทฤษฏ นกบรหาร และนกวชาการ ไดก าหนดหลกการหรอชดของหลกการเรยกวา ทฤษฏ (Theory) ซงอธบายหรอก าหนดความสมพนธระหวางขอเทจจรง ทสามารถสงเกตไดนน มความเทยงตรงทอธบายไดตรงหลายๆ ครง นอกจากนน วธของทฤษฏสามารถประยกตไปยงเหตการณอนๆ ไดอก (Owens 1981 : 43-45)

4 KANNIKA SUWANSRI

ววฒนาการทางการบรหารทรพยากรมนษย

การบรหารทรพยากรมนษยมววฒนาการมายาวนาน เรมตงแต มนษยรจกการท างานรวมกนทเปน หลกฐานปรากฏ ผลจากการบรหารคอ ผลงานการคดออกแบบและการสรางพระมดแหงแรกของอยปต ซงตองการความสามารถสงสดในการวางแผน การจดองคการทซบซอน ผน าทมทกษะและรายละเอยดในการประสานงานมากมาย มความเกาแกอยางนองทสดสองพนปกอนครสตศกราชใชแรงงานถงหนงแสนคน และใชเวลากอสรางนานยสบป ซงเมอเปรยบเทยบแลวมขนาดใหญเปนสามเทาขององคการบรหารของบรษทน ามนเชลล

5 KANNIKA SUWANSRI

เชนเดยวกน ชาวจนกไดชอวาเปนผทมความเชยวชาญในการจดระบบการบรหารขนาดใหญในเวลาเดยวกนกบการกอสรางพระมด ซงแนวความคดทางการบรหารหลายอยางไดน ามาใชในปจจบน ระบบการบรหารของโบสถครสต หรอผน าทางทหารทยงใหญของโลก เชน ซซาร นโปเลยน ดกลาส แมคอาเธอร เปนตน ทไดสอนเกยวกบการวางแผน การจดองคการ การสอสาร และการจงใจ (Owens 1981 : 6-7)

6 KANNIKA SUWANSRI

ในศตวรรษท 19 ค า วา การบรหาร (Administration) ไดน ามาใชในการด าเนนงานของรฐบาล วดโร วลสน (Woodrow Wilson) ไดกลาวถงแนวคดในเบองตน เกยวกบวชาชพทางการบรหารไว ในบทความทมชอเสยงมาก คอ การศกษาเรองการบรหาร (The Study of Administration) ตพมพในป ค.ศ.1887 วลสน กลาววา การปรบปรงเทคนคการบรหารขนอยกบการศกษาอยางแตกฉาน และการเรยนร เฉพาะในสาขาการบรหารนนๆ

(Owens 1981 : 7)

7 KANNIKA SUWANSRI

ยคของทฤษฏการบรหารทรพยากรมนษย

สามารถแบงได 4 ยคดงน

8 KANNIKA SUWANSRI

1. การบรหารตามแนวคดกลมคลาสสค (Classical Apporach) จากการปฏวตอตสาหกรรมในประเทศองกฤษตงแตป ค.ศ. 1700 เปนตนมา

และไดขยายไปสสหรฐอเมรกาในศตวรรษท 19 ซงในยคนจะมการผลตสนคาเปนจ านวนมาก การบรหารทดระบบการขนสงทมประสทธภาพ และน าเครองจกรมาใชแทนแรงมนษย จงเกดระบบโรงงานขนมการจดองคการในโรงงานเทคโนโลยทน ามาใชในแรงงานจงทวเพมขนอยางรวดเรว

ยคของทฤษฏการบรหารทรพยากรมนษย

9 KANNIKA SUWANSRI

วธการบรหารแบบคลาสสค ประกอบดวย 2 แนวคอ 1.การบรหารแบบวทยาศาสตร (Scientific Management) หลกการส าคญของการบรหารแบบน ตงอยบนฐานความเชอทวาผลผลตหรอประสทธภาพของงานจะเพมขนไดโดยการจดระบบขององคการใหเหมาะสม ซงประกอบดวย การจดโครงสรางขององคการ (Structure of Organization) งานขององคการ (Functions of Organization) และการบรหารในองคการ (Management of Organization)

ยคของทฤษฏการบรหารทรพยากรมนษย

10 KANNIKA SUWANSRI

นกทฤษฏทไดรบการยกยองวาเปนบดาของการบรหารแบบวทยาศาสตร คอ เฟรดเดอรรค ดบเบลย เทยเลอร

(Frederick W. Taylor) (Daft 2000 : 45-48)

11 KANNIKA SUWANSRI

เทเลอรไดชวยแกปญหาในโรงงานตางๆ ทวสหรฐอเมรกาเขาไดพฒนาระบบทรจกกนดตอมา คอ หลกการบรหารแบบวทยาศาสตร

1. ก าหนดและแบงงานแตละงานใหชดเจน เพอคนหาวธการปฏบตงานใหเกดผลดทสดในทกงาน

2. ก าหนดเงอนไขและมาตรฐานของงานแตละงาน พรอมทงก าหนดวธการทจะใหแตละงานประสบผมส าเรจ

3. ระบบการจงใจทมประสทธภาพและผลผลตทสง มระบบการจายเงน ผลการปฏบตงานทมประสทธภาพและมระบบการลงโทษในกรณทท างานผดพลาดดวย

4. ตองรบผดชอบในการวางแผนปฏบตงานและควบคมงานใหส าเรจ พนกงานตองไดรบการฝกฝน เพอใหสามารถปฏบตงานไดตามแผนภายใตการนเทศอยางใกลชด

12 KANNIKA SUWANSRI

เฮนร แอล แกนท (Henry L. Gantt) ค.ศ.1861 – 1919

แนวคดการใชแผนภมก าหนดการวางแผนและควบคมการท างานของแตละวน ในวนเรมท างานและวนสนสดโครงการตาง ๆ ทเรยกวา Gantt Chart กเกดจากแนวความคดของแกนท ซงแนวคดนยงไดรบความนยมมาจนถงปจจบน

13 KANNIKA SUWANSRI

2. การจดการแบบหลกบรหาร (Administrative Menagement) วธการบรหาร

แบบน แทนทจะเนนงานและบรหารพนกงานเปนรายบคคลจะเนนทตวผจดการและแนวทางการจดการองคการวาควรท าอยางไร

ผรเรมวธการบรหารแบบนในยคแรกม 2 คนคอ 1.เฮนร ฟาโยล (Henri Fayol) 2.แมค เวเบอร (Max Weber)

14 KANNIKA SUWANSRI

ภารกจทางการบรหาร ในทน ฟาโยลไดก าหนดไวม 5 ประการ คอ

1.การวางแผน (Planning)

2.การจดองคการ (Organizing)

3.การสงการ (Commanding)

4.การประสานงาน (Coordinating)

5.ควบคม (Contrilling) (Scott,Mitchell and Birbarm 1981

: 7-8)

15 KANNIKA SUWANSRI

โดย ฟาโยลไดพฒนาหลกการบรหารเพอชวยเหลอผจดการใหประสบความส าเรจทางการบรหาร ซงทงหมดม 14 ขอ (Stoner and Freeman 1989 : 43)

ดในหนงสอหนา 29 ประกอบ

16 KANNIKA SUWANSRI

แมค เวเบอร (Max Weber) ค.ศ. 1864-1920 เวเบอร เปนนกสงคมศกษา ชาวเยอรมนไดท าการวจยเก ยวกบการจดต งองคการทเหมาะสมและไดเสนอทฤษฏ “ระบบร า ชก า ร ” (Bureaucracy) (Stoner and Freeman 1989 : 42)

เวเบอร ไดตพมพผลงานเผยแพรในหนงสอ The Theory of Social and Economic

17 KANNIKA SUWANSRI

เวเบอรไดใหหลกส าคญในการจดองคการตามทฤษฏระบบราชการ มสาระสรปไดดงน

1. มการแบงงาน (Divistion of Labor)

2. มการรวมอ านาจ (Control of Authority)

3. มกฎระเบยบตางๆ (Rules and Regulations)

4. มการเลอกบคลากรอยางมเหตผล

(Rational Program of Personnel Selection)

5. มการจดบนทกหลกฐาน (Written Record)

18 KANNIKA SUWANSRI

2. การบรหารตามวธการทางของพฤตกรรม (The Behavioral Approach)

วธการบรหารตามวธการทางพฤตกรรม มความเชอพนฐานวา การใหความสนใจถงความตองการของคนงานกอใหเกดความพงพอใจและผลผลตมากขน ซงตรงกนขามกบวธการบรหารแบบวทยาศาสตรวธการบรหารแบบพฤตกรรมนมงเนนไปทบคคล วธการเชนนมความเชอวาคนงานสวนมากแลวไดรบการปลกเราและการควบคมไดจากความสมพนธทางสงคมในการท างาน

19 KANNIKA SUWANSRI

แมร ปารเกอร ฟอลเลทท (Mary Parker Follett) ค.ศ. 1868-1933 เปนผน าท ส า คญในว ธ ก า รบ รหารแบบพฤตกรรมน และเ ปนบคคลแรกทยอมรบความส าคญของบคคลในองคการ โ ด ย ไ ด เ สนอแนวค ด ไ ว ใ นห น ง ส อ Creative Experience ซงตพมพในป ค.ศ.2467 วา องคการคอประชาชน โดยย าใหพจารณาปจจยเกยวกบบคล และคณคาศลธรรมในการบรหาร

20 KANNIKA SUWANSRI

แนวคดพนฐานของฟอลเลททมความเหนวา การบรหารเปนกระบวนการทางสงคมซงจะตองเกยวของกบสถานการณเฉพาะ ในการบรหารงานของผบรหาร จงมทางเลอกในการปฏบตอย 3 ทางคอ (Owens 1981 : 15-16)

1.โดยการใชพลงอ านาจ

2.โดยการประนประนอม

3.โดยการผสมผสาน

21 KANNIKA SUWANSRI

เอลตน เมโย (Elton Mayo) ค.ศ. 1880 -1949 ได รบแนวคดของฟอลเลทท เมโยได เดนทางมาสหรฐอเมรกา ใน ป ค .ศ. 1922 ในฐานะนกวจยอตสาหกรรมเมเมโยและคณะไดท าการศกษาปญหาคนงานสภาพการท างาน แรงจงใจในการท างาน การจงใจในการท างาน และผลงานของคนงานไดตพมพผลการศกษาในหนงสอ The Human Problems of an Industrial Civilization ตพมพเมอป ค.ศ.1933 เมโยไดรบการยกยองวาเปนผคนพบทฤษฏมนษยสมพนธในขณะทเปนศาสตราจารยอยทมหาวทยาลยฮารวารดเขาสนใจจากคนงานหยดงาน เนองจากความเหนอยลา อบตเหต และการใหออกจากงาน เมโยไดทดลองท าการศกษาทม ชอเ สยงมาก เ รยกวา Hawthorne Studies 22 KANNIKA SUWANSRI

ผทมสวนชวยใหเกดความเคลอนไหวดานมนษยสมพนธทส าคญ ม 2 คนคอ ดกลาส แมคเกรเกอร () และอบราฮม มาสโลว (Abraham Maslow) (Robbins & Coulter 1999 : 48-53)

Abraham Maslow

Douglas McGregor

23 KANNIKA SUWANSRI

ดกลาส แมคเกรเกอร (Douglas McGregor) ค.ศ. 1900-1964 ไดเสนอแนวคดทางการบรหารในหนงสอ The Human Side Enterprise เมอ ค.ศ. 1960 แนวความคดทางการบรหารของเขาเรยกวา ทฤษฏ Y

เขาเชอวา แนวคดของเทยเลอรเปนทฤษฏ X

• ทฤษฏ X เปนขอสมมตฐานในทางลบเกยวกบคน

• ส าหรบทฤษฏ Y นน จะมองคนในดานบวก

X & Y 24 KANNIKA SUWANSRI

มาสโลว (Maslow) ค.ศ.1908-1970 เสนอท ฤ ษ ฏ ล า ด บ ค ว า มต อ ง ก า ร ข อ ง ม น ษ ย (Theory of motivation) 5 ขน จากระดบต าไปสง

25 KANNIKA SUWANSRI

3.การบรหารทน าเอาวธการเชงปรมาณมาใช (Quantitative Approach)

วธการบรหารแบบนเปนการตดสนใจทางการบรหารทมพนฐานมาจากวธทางวทยาศาสตร วธการเชงปรมาณเรยกกนทวไปวา ศาสตรทางการบรหาร ( Management Science) หรอการวจยเชงปฏบตการ (Operetion Research = OR) ซงความจรงแลว ค าวา ศาสตรทางการบรหาร วธการเชงปรมาณและการวจยปฏบตการใชแทนกนได (Durin and Ireland 1993 :112-118)

26 KANNIKA SUWANSRI

วธการบรหารทน าเอาวธการเชงปรมาณมาใชนมพนฐานมาจากผลงานของ Frederick W. Taylor

27 KANNIKA SUWANSRI

4. การบรหารยคปจจบน (The Contemporary Approach)

จากวธการบรหารทกลาวมาแลว 3 วธการ คอ วธการแบบคลาสสค ชวยใหผบรหารไดรบความมนคงในการท างาน วธการทางพฤตกรรมชวยใหผบรหารไดเหนคณคาและยอมรบในความตองการของบคคลและของกลม ในการสรางความสมพนธในการท างานรวมกน ในขณะทวธการบรหารแบบเชงประมาณ จะชวยใหผบรหารสามารถวเคราะหขอมลประกอบการตดสนใจไดดและมคณภาพมากขน

28 KANNIKA SUWANSRI

ต งแตป ค.ศ. 1960 เปนตนมา องคการตางประสบปญหาทซบซอนมากขน การทจะใชวธการแกปญหาดวยวธการใดเพยงอยางเดยวไมเพยงพอ วธการทางระบบ (Systems Approach) และวธการจดการเชงสถานการณ (Contigency Approach) ทงสองวธไดน ามาพจารณารวมกนในการแกไขปญหาในสถานการณบรหารในปจจบน

29 KANNIKA SUWANSRI

1. วธการทางระบบ หมายถง การจดเปนกลมในสวนอสระตางๆ ตามบทบาทหนาทแลวรวมกนเขาเพอใหบรรลวตถประสงคอยางใดอยางหนง

2. วธการตามสถานการณ หมายถง การบรหารทค านงถงสถานการณทเกยวของ ซงมความเชอวาไมมวธการบรหารวธใดดทสดในสถานการณใดๆ

30 KANNIKA SUWANSRI

ตวอยาง System Theory (ดหนา 34)

31 KANNIKA SUWANSRI

วธการบรหารตามทฤษฏของ Ouchi ทฤษฏ Z ของ Ouchi (Ouchi ’s Theory Z)

William G. Ouchi ไดพฒนาทฤษฏ Z หลงจากศกษาการจดการของธรกจญปนและสหรฐอเมรกา โดยไดอธบายทศนะการจดการดงน

1. ทฤษฏ A (Theory A) แทนทศนะการจดการของสหรฐอเมรกา

2. ทฤษฏ J (Theory J) แทนทศนะการจดการของญปน

3. ทฤษฏ Z (Theory Z) แทนทศนะการจดการประสมประสาน ระหวาง ญปนและสหรฐอเมรกา ซงเนนการจางงานตลอดชพ

วธการตามสถานการณ

32 KANNIKA SUWANSRI

ววฒนาการการบรหารทรพยากรมนษยของไทย

1. ววฒนาการบรหารงานบคคลใน

ระบบราชการไทย

2. ววฒนาการของการบรหารทรพยากรมนษยของธรกจเอกชน

33 KANNIKA SUWANSRI

ววฒนาการบรหารงานบคคลในระบบราชการไทย

ววฒนาการบรหารทรพยากรมนษยของไทยมมาชานาน ตงแตสมยกรงสโขทยจนถงยคปจจบน ในสมยกรงสโขทย การบรหารบคคลมลกษณะเปนแบบอปถมภ เนองจากมระบบการปกครองแบบบดาปกครองบตร พระมหากษตรย เปนเสมอนพอ ขาราชการเปนขาราชบรพารเปรยบเสมอนลกหรอคนในครอบครว

34 KANNIKA SUWANSRI

ในสมยกรงศรอยธยาและสมยตนรตนโกสนทร ลกษณะการบรหาร เปล ยนแปลงไปมการบางสวนราชการออกเปน เวยง วง คลง และ นา เปนการแบงงานตามลกษณะเฉพาะ ส าหรบการเลอกสรรบคคลเขารบราชกร กยงเปนระบบอปถมภ

35 KANNIKA SUWANSRI

เวยง วง คลง นา

36 KANNIKA SUWANSRI

ในรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว พ.ศ.2468 สมเดจเจาฟากรมหลวงนครสวรรควรพนจ ทรงเสนอตอ อภรฐมนตรสภาวา ควรมการสอบคดเลอกคนทจะเขารบราชการ พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวจงทรงโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหสมเดจพระด ารงราชานภาพ รบไปยกรางระเบยบขาราชการพลเรอนขน ดงนน การวางรากฐานการบรหารบคคลของไทย จงเรมตนเมอ พ.ศ. 2468 นนเอง

พ.ศ. 2468

37 KANNIKA SUWANSRI

จงเหนไดวาจากกระแสพระราชด ารสนไดระบหลกการส าคญของ

การบรหารบคคลแบบใหมเขาไวเกอบครบถวน ตอมาไดมการแกไขอย 3 ป จงไดตราพระราชบญญตระเบยบขอราชการพลเรอน พทธศกราช 2471 ขนเมอวนท 23 กมภาพนธ 2471 และใชกฎหมายนตงแต วนท 1 เมษายา 2472 เปนตนไป ซงในกฎหมายฉบบนมเปาหมายในเรองการบรหารบคคลทเหนชดเจนคอ

38 KANNIKA SUWANSRI

• 1. การรบคนเขารบราชการนนใหเลอกสรรจากผมความร ความสามารถ • 2. การเลอกเฟนใหใชวธการสอบทเปนกลางยตธรรมและใหโอกาสแกผทมความ

อตสาหพยายามเลาเรยนจนมความรด • 3. การรบราชการใหถอเปนอาชพ ไมใชงานชวคราว ขาราชการจะตองไมกงวล

แสวงหาผลประโยชนทางอน • 4. ขาราชการจะตองมความสะพรง พรอมจะปฏบตราชการ โดยมความสามารถ

ความรอบรในวธและอบายของราชการคอ มความพรอม มความสามารถ มความรทงทางทฤษฏ กฎหมาย ระเบยบแบบแผน และความร ทางปฏบต

• 5. ขาราชการตองมหนาท ความรบผดชอบและมวนยตลอดเวลา • 6. การบรหารบคคลของสวนราชการตางๆ จะตองมระเบยบแบบแผนคลายกน

และมความแนนอนขาราชการพลเรอนจงจะไดรบความยตธรรม มสทธและหนาทเหมอนกนทงหมด สม าเสมอกน

39 KANNIKA SUWANSRI

หลกการทง 6 ประการน สวนมากจะตรงกบหลกคณธรรม ในการบรหารบคคล คอ หลกความเสมอภาค (Equality of Opportunity) หลกความสามารถ (Competence) หลกความมนคง (Security on Tenure) และหลกความเปนกลางทางการเมอง (Political Neutrality) หลก 4 ม.

40 KANNIKA SUWANSRI

เพญศร วายวานนท (2537 : 13-15) ไดกลาวถงววฒนาการของระบบการจดการงานบคคลของธรกจเอกชนไวดงน การประกอบการคาแบบอตสาหกรรมในประเทศไทย เรมมขนประมาณ พ.ศ. 2468 คอเรมมโรงงานอตสาหกรรม ตอมาถงแมมการเปลยนแปลงการปกครองในป พ.ศ. 2475 แลว จนกระทงเรมพฒนาอตสาหกรรมแรงงานธรกจ การจดการเกยวกบคนท างานในบรษทหางรานของเอกชน ยงเปนลกษณะงานประจ าแบบอนรกษนยมไมเปนลกษณะงานนโยบาย ดานการบรหารและหนกไปในการดแลความถกตองใหเปนจามระบบ

ววฒนาการของการบรหารทรพยากรมนษยของธรกจเอกชน

41 KANNIKA SUWANSRI

ในชวงระหวาง พ.ศ.2495-2496 รฐบาลไดเรมสนใจปญหาสงคมสงเคราะห โดยมสภาวฒนธรรมแหงชาตไดเรมจดฝกอบรม นกสงคมสงเคราะห เพอออกไปปฏบตงานสงเคราะหในสถานประกอบการตางๆ ท งในราชการและเอกชนนอกจากนน ไดมกองกรรมการในกรมประชาสงเคราะห ซงในระยะเรมตนนน ยงไมมกฎหมายแรงงานและไมมหลกเกณฑเกยวกบการบรหารแรงงานแตอยางไร ในป พ.ศ.2499 ไดมการประกาศใชพระราชบญญตแรงงานฉบบแรก ซงมบทบญญตวาดวยการคมครองแรงงานสมพนธรวมไวดวยกน จากบทบญญตของพระราชบญญตดงกลาวท าใหมสภาพแรงงานเกดขนเปนจ านวนมากในป พ .ศ. 2500 ตอมาความปนปวนทางการเมองในสมยนนไดเขามาพวพนกบสหภาพแรงงานดวย จนถงวกฤตการณและมการประกาศยกเลกกฎหมายแรงงานและสหภาพแรงงานในปลายป พ.ศ. 2501

42 KANNIKA SUWANSRI

ในดานการพฒนาการทางการคมครองแรงงาน และแรงงานสมพนธนนในป พ.ศ. 2515 ไดมการก าหนดหลกการและแนวทาง โดยประกาศคณะปฏวตและประกาศกระทรวงมหาดไทยซงเปดโอกาสใหมการจดตงสมาคมลกจางเพอวตถประสงคในการแสวงหาและคมครองประโยชนเกยวกบสหภาพแรงงาน สวสดภาพในการท างาน การจดสวสดการ และการสงเสรมความสมพนธอนดระหวางนายจางกบลกจางดวยกน

43 KANNIKA SUWANSRI

สนามบนสวรรณภม จงหวดสมทรปราการ 44 KANNIKA SUWANSRI

สถานรถไฟ (หวล าโพง) 45 KANNIKA SUWANSRI

ทท าการการไปรษณย

46 KANNIKA SUWANSRI

การบาน

ใหนกศกษาท าแบบฝกหดทายบทท 2 ในสมด

ดวยนะคะ

47 KANNIKA SUWANSRI

48 KANNIKA SUWANSRI