ข้าว: Â¬ ´ª¸ «´ รอยยิ้มของชาวนา · ประสงค์ให้จัดตั้ง “ธนาคารข้าว” เพื่อช่วยเหลือ

13

เสนาศกษา

เสนาศกษา เลมท ๘๐ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๕๗

ปวงประชาเปนสขศานต

ขาว: รอยยมของชาวนา:กบการพงพาตนเองอยางยงยนตามแนวพระราชด�าร

ฤดท�ำนำในประเทศไทยปกตจะเรม ราวเดอนพฤษภาคมถงเดอนกรกฎาคมของทกป แตในปนฝนทงชวงนานท�าใหขาดแคลนน�าในการท�านา กรมอตนยมวทยาไดวดปรมาณน�าฝนใน ชวงวนท ๑ - ๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๗ พบวาปรมาณน�าฝนนอยกวาเกณฑเฉลยถงรอยละ ๒๓ กรมชลประทานจงแนะใหชาวนาลมแมน�าเจาพระยาบางสวนเลอนฤดการท�านาออกไปตนเดอนสงหาคม และหากฝนยงตกนอยกจะสงผลกระทบตอการ ท�านาปรงในป ๒๕๕๘ และหากยงนอยกวาเกณฑ เฉลยกอาจตองงดการท�านาปรงในป ๒๕๕๘ ดวย ปญหาเรองน�าเปนปญหาทชาวนาสวนใหญตองเผชญ เนองจากรอยละ ๗๓ ของพนทเพาะปลกขาวของชาวนาไทยอาศยน�าฝน ดงนนผลผลตจงขนอยกบสภาพดนฟาอากาศ

นอกจากปญหาการขาดแคลนน�าแลว สงหนงทชาวนาตองประสบคอ ปญหาเรองผลผลตและราคาขาว อนเปนปจจยส�าคญในการหลอเลยงและ

น.ส.อ�าภา ชางเกวยน

ขบเคลอนวถชวตชาวนา ในสมยกอนชาวนาท�านาตามวถธรรมชาต ใชแรงงานเปนหลก แตในปจจบนกระบวนการท�านาเปลยนแปลงไป ชาวนาอาศยเครองจกรในการท�างานเพมขน พงพงปยและสารเคม เปลยนแปลงสายพนธขาวทเคยปลกโดยหนมาปลกขาวสายพนธทมรอบการเกบเกยวเรวขน เพอใหไดผลผลตทรวดเรวท�าใหในแตละปท�าใหสามารถท�านาไดหลายรอบ ความเปลยนแปลงทเกดขนสงผลใหเกดปญหาอน ๆ ตามมาอนไดแก ตนทนการผลตสง ดนเสอมสภาพ ผลผลตลดลงและขาดคณภาพ ขาวไมมราคา และชาวนาเปนหนสน

หลายปทผานมาชาวนาเรมมการตนตว เกดการรวมกลมกนในหลายพนทเพอหาทางออกในการแกปญหา ยกตวอยางเครอขายเกษตรกรทางเลอกภาคอสาน ใน พ.ศ. ๒๕๕๔ (Alternative Agricul-ture Network - Esan) ไดมการหารอวเคราะห ถงปญหาและวธการแกปญหาของชาวนาทงระบบ โดยมแนวคดส�าคญในเรองการพฒนาอยางยงยน

เสนาศกษา เสนาศกษา เสนา

ศกษา เสนาศกษา

เสนาศกษา เสนาศกษา เ

สนาศกษา เสนาศกษา

เสนาศกษา เสนาศกษา เสนาศ

กษา เสนาศกษา

เสนาศกษา เสนาศกษา






สนา

14 เสนาศกษา เลมท ๘๐ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๕๗

ทงกลไกการตลาดการผลตและการเพมคณภาพ

ชวตของชาวนา ในทศทางทสนบสนนสงเสรม

ศกยภาพและบทบาทของเกษตรกร เนนสรางความ

รใหเกษตรกร ลดตนทนการผลต เพาะปลกตาม

ความตองการของตลาด แปรรปเพอเพมมลคา

ผลผลตใหมากขน และใหมการรวมกลมกนทงภาค

ชมชนและสงคมเพอใหเกษตรกรสามารถพงพา

ตนเองได

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดทรงตระหนก

และชใหเหนถงความส�าคญของการพงตนเองมา

ชานาน พระองคทรงมพระราชด�ารถงการพงตนเอง

วาเปนรากฐานส�าคญประการหนงของการพฒนา

ประเทศ ทรงสนบสนนการด�าเนนงานดานการเกษตร

โดยเฉพาะเรองขาว ทรงทมเทเพอการศกษาวจย

และพฒนาขาวอยางตอเนอง โดยทรงพระกรณา

โปรดเกลาฯ ใหกรมวชาการเกษตรด�าเนนการวจย

และสงเสรมการปลกขาว ตลอดจนการปรบปรง

ระบบการผลตขาวในโครงการศนยการศกษาพฒนา

ตามแนวพระราชด�าร ๖ แหง ซงกระจายอย ทว

ภมภาค

ดานการขาดแคลนน�า พระองคพระราชทาน

พระราชด�าร “ทฤษฎใหม” เพอแกปญหาส�าหรบ

พนททอยในเขตทมฝนคอนขางนอยซงสวนใหญ

เปนนาขาว มความเสยงกบความเสยหายเนองจาก

ความแปรปรวนของดนฟาอากาศและฝนทงชวง

ทฤษฎใหมเปนวธการบรหารจดการแหลงน�าและ

ทดนใหเกดประโยชนสงสด มการค�านวณโดยหลก

วชาการเกยวกบปรมาณน�าทจะกกเกบใหเพยงพอ

ตอการเพาะปลกไดตลอดป นอกจากนยงมการแบง

พนทออกเปนสดสวนรอยละ ๓๐:๓๐:๓๐:๑๐

สวนทหนง รอยละ ๓๐ เปนบอเกบน�าฝน

ส�าหรบอปโภคบรโภค ใชรดน�าพชเมอแลงหรอเพาะ

ปลกพชอายสนราคาด

สวนทสอง รอยละ ๓๐ ใชส�าหรบปลกขาว

เนองจากขาวเปนอาหารหลกของคนไทย จงควรปลก

ใหมปรมาณทเพยงพอส�าหรบการบรโภคตลอดป

สวนทสาม รอยละ ๓๐ ใชส�าหรบปลกพช

สวน ไมยนตน พชผกและพชไรแบบผสมผสานเพอ

ใชบรโภคและจ�าหนาย

สวนทส รอยละ ๑๐ ส�าหรบทอยอาศย ถนน

ยงขาว โรงเลยงสตวและเลยงปลา

โครงกำรพฒนำพนทบรเวณวดมงคลชย

พฒนำ จงหวดสระบร ตามแนวเกษตรทฤษฎใหม

ไดพสจนแลววาการบรหารจดการน�าและทดน

สามารถแกป ญหาการขาดแคลนน�า ช วยเพม

ผลผลตใหสงขน ท�าใหเกษตรกรมขาวและอาหาร

เพยงพอส�าหรบการบรโภคและมรายไดพอเลยงชพ

ตลอดป

นอกจากนยงมโครงกำรฝนหลวง อนเกด

จากพระราชด�ารสตอนหนงวา “นามการคนควา

ทดลอง น�าเทคโนโลยมาท�าฝนเทยม ซงใชไดผลด

ในตางประเทศ เพอบรรเทาความเดอดรอนของ

ราษฎร”กระทรวงเกษตรและสหกรณไดรบสนองพระ

ราชด�ารน โดยจดตง “โครงกำรคนควำทดลองกำร

ท�ำฝนเทยม” ขนใน พ.ศ. ๒๕๑๒ และปฏบตการ

ฝนเทยมกรรมวธใหมชวยเหลอราษฎรส�าเรจครงแรก

ในเดอนกรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๔

นอกจากนนยงพระราชทานพระราชทรพย

สวนพระองคเกยวกบการคนควาวจยและพฒนา

พนธขาวอยางตอเนอง ใน พ.ศ. ๒๕๐๔ ทรงพระ

กรณาโปรดเกลาฯ ใหกรมการขาว (กรมวชาการ













สนา

15เสนาศกษา เลมท ๘๐ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๕๗

เกษตรในปจจบน) ด�าเนนการทดลองเพาะปลกขาวพนธตาง ๆ เพอท�าการศกษาในบรเวณสวนจตรลดา ปจจบนเมลดพนธขาวทไดจากนาทดลองจะน�าไปใชในพระราชพธพชมงคลจรดพระนงคลแรกนาขวญ และน�าไปบรรจซองจดเปน “พนธขำวทรงปลกพระรำชทำน” แจกจายพสกนกรและเกษตรกร ทวประเทศ เพอบ�ารงขวญใหก�าลงใจแกเกษตรกร ทถอเปนกระดกสนหลงของชาต

พระราชพธพชมงคลจรดพระนงคลแรกนาขวญในปแรก (พ.ศ. ๒๕๐๓) พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดทรงมพระราชด�ารสพระราชทานแกกลมชาวนาทมาเฝาทลละอองธลพระบาทวา

“ขาพเจามโอกาสไดศกษาและทดลอง ท�านามาบาง เพราะทราบดวาการท�านานนมความยากล�าบากเปนอปสรรคอยมใชนอย จ�าเปนตองอาศยขาวพนธด และตองใชวชาการตาง ๆ ดวย จงจะไดผลเปนล�าเปนสน อกประการหนง ทนานนเมอสนฤดท�านาแลว ควรจะปลกพช อน ๆ บาง เพราะจะเพมรายไดใหอกไมนอย ทงจะชวยใหดนรวน ชวยเพมปยกากพช ท�าใหลกษณะเนอดนดขน เหมาะส�าหรบจะท�านาในฤดตอไป”

การวจยและพฒนาพนธขาวสายพนธตาง ๆ มทงพนธพนเมอง และพนธทไดรบการพฒนามาจากพนธพนเมอง เพอน�ามาปลกใหไดผลผลตสง ตานทานโรคและแมลง คณภาพการหงตมด และผลจากการพฒนานเอง ท�าใหปจจบนพนธขาวไทยสามารถพฒนาไปสขาวทมคณคาทางโภชนาการสงชวยแกปญหาเรองคณภาพขาวแกชาวนาไทยได

เปนอยางด เมอขาวมคณภาพดกยอมเปนทตองการของตลาด

ระบบสหกรณเปนอกแนวทางหนงทพระองคพระราชทานเพอแนะวธการแกไขปญหาราคาขาว ทรงสงเสรมใหมการรวมกล มกนเพอเพมอ�านาจ การตอรอง และการพงพาตนเองของชมชน ดง พระราชด�ารสทวา

“...อนนเปนปญหาส�าคญถาจะแกปญหาน กจะตองแกจดน ตองแกดวยการรวมกลมเปนกลมผบรโภคเหมอนกน แลวกไปตดตอกบกลมผผลต โดยทไปตกลงกนและอาจจะตองตง หรอไปตกลงกบโรงสใหแน จะไดไมตองผานหลายมอ ถาทกคนทบรโภคขาวตงตวเปนกลม แลวกไปซอขาวเปลอก แลวไปพยายามสเองหรอใหผแทนของตวส กผานมอเพยงผทผลต ผทส และผทบรโภค กตดปญหาอนน (คนกลาง) ลงไป”

ขอดของระบบสหกรณ คอสอนใหราษฎรรจกชวยเหลอตวเอง ชวยเหลอซงกนและกน ลดการเอาเปรยบของพอคาคนกลางและนายทน ลดตนทนการผลตและเพมราคาผลผลตของตนเอง โครงกำรสหกรณตำมแนวพระรำชด�ำรครอบคลมถงกจการโรงสขาว ธนาคารขาวและธนาคารโค-กระบอ













สนา

16 เสนาศกษา เลมท ๘๐ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๕๗

พระบาทสมเดจพระเจาอย หวมพระราชประสงคใหจดตง “ธนาคารขาว” เพอชวยเหลอราษฎรในถนทรกนดารหรอยามทราษฎรประสบภยพบตทางธรรมชาต โดยมการรวมกล มท�าบญช ยม-คนขาวพรอมดอกเบยจ�านวนเลกนอยตามทตกลงกน ขาวทเปนดอกเบยจะสะสมไวเปนสวนรวม

การจดตงโรงสขาวเรมขนใน พ.ศ. ๒๕๑๔ เพอท�าการทดลองสขาวและสรางยงฉางเกบขาว นอกจากนยงรบซอขาวเปลอกจากชาวนาและกลมสหกรณในราคาเปนธรรมเพอน�ามาสเปนขาวสารและขาวซอมมอจ�าหนายเพอเพมรายไดใหกบชาวนา

กจการเกษตร แตเมอราคาน�ามนเชอเพลงแพงขน ความกาวหนาในการใชเครองกลไกเสยไป จ�าเปนตองหนมาพงแรงงานจากสตวทเคยใชอยกอน เมอหนกลบมากปรากฏวา มปญหามากเพราะชาวนาไมมเงนซอโคและกระบอมาเลยงเพอใชแรงงาน” การจดตงธนาคารโค กระบอ ถอเปนการลดตนทนการผลต ดานเครองจกรและพลงงาน อกทงยงเปนการสบสานวถชวตชาวนาไทยแบบดงเดม

นบเปนความโชคดของคนไทยทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวสนพระทยในงานเกษตรกรรม ทรงใหความส�าคญกบการพฒนาคณภาพชวตของชาวนาในระยะยาว ทรงทมเทพระวรกายบ�าเพญพระราชกรณยกจดานการพฒนาขาวไทย และพฒนาชวตความเปนอย ของชาวนาใหสามารถพงพาตนเองไดอยางยงยน

แมปนฝนจะทงชวงนานอาจสงผลเสยบาง ในการผลตขาว แตหากชาวนาหนมาท�านาแบบพงตนเองตามแนวพระราชด�ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวกจะชวยบรรเทาทกขของชาวนา ขจดปญหาหนสน แตละครอบครวมอยมกนสรางรอยยมใหคนในชมชนกอเกดเปนสงคมทเขมแขงหยดยนอยทามกลางความเปลยนแปลงของสงคมโลกสมยใหมอยางมความสขและยงยน

สวนธนาคารโค-กระบอนนมพระราชด�ารวา “ธนาคารโคและกระบอกคอ การวบรวมโคและกระบอ โดยมบญชควบคมดแลรกษาแจกจายใหยม เพอใชประโยชนในการเกษตรและเพมปรมาณโคและกระบอตามหลกการของธนาคาร ธนาคารโคและกระบอเปนเรองใหมของโลกเพราะปจจบนมความคดแตจะใชเครองกลไกเปนเครองทนแรงใน

อำงองhttp://aanesan.wordpress.com/2009/12/16/ขาว-นโยบายแกปญหาอยางยงยนhttp://www.chaipat.or.th/chaipat/index.php/th/concept-and-theory-development/to-develop-self-reliance-of-farmers https://web.ku.ac.th/king72/2539/kaset7.htmhttp://www.posttoday.com2สงคม/สงคมทวไป/304827/น�าในเขอนไมพอขอนอกเขตชลประทานเลอนท�านาhttp://www.thairice.org/html/culture/culture04.html













สนา

19


เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๒ เดอน มนาคม - เมษายน ๒๕๕๘


เมอวนท ๑๑ กมภาพนธ ๒๕๓๘ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดเสดจฯ เยยมราษฎรและทอดพระเนตรบอเกลอสนเธาว ณ บานบอหลวง อ�าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ทรงเหนสภาพความเปนอย ของราษฎรทมความดอยโอกาสทงทางเศรษฐกจและสงคม จงมพระราชด�ารใหชวยเหลอการพฒนาในพนทอ�าเภอบอเกลอ โดยเรมพฒนาทโรงเรยนประถมศกษากอนเปนอนดบแรก แลวจงขยายไปยงศนยการเรยน

ร.ท.หญง ฉฐรภรณ ยศสนทร ผเรยบเรยง

ชมชนชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง” จากนนขยายงาน

พฒนาดานอน ๆ เพอชวยเหลอครอบครวของเดกตอ

ไป ดงนนในเวลาตอมางานโครงการพฒนาตาง ๆ

ในพนทอ�าเภอบอเกลอและอ�าเภอเฉลมพระเกยรต

จงหวดนาน จงม ชอเรยกรวมกนวา “โครงการภฟา

พฒนา ตามพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตน

ราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร” ซงครอบคลม

งานพฒนาดงตอไปน

๑. การพฒนาเดกและเยาวชนในโรงเรยน

และศนยการเรยนชมชนชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง”

๒. การพฒนาศนยศกษาและถายทอด

เทคโนโลยการจดการทรพยากรธรรมชาตและสง

แวดลอมภฟา

๓. การพฒนาและสงเสรมอาชพภาคเกษตร

และอาชพนอกภาคเกษตรทสอดคลองกบทรพยากร

ธรรมชาต และภมปญญาทองถน

๔. การอนรกษวฒนธรรมทองถน

กบโครงการภฟาพฒนาตามพระราชดำาร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

พระต�าหนกทรงงาน













สนา

20 เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๒ เดอน มนาคม - เมษายน ๒๕๕๘

๑. การพฒนาเดกและเยาวชนในโรงเรยนและศนยการเรยนชมชนชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง”

การพฒนาเดกและเยาวชนฯ “แมฟาหลวง” อ�าเภอบอเกลอและอ�าเภอเฉลมพระเกยรต กเชนเดยวกบการพฒนาเดกและเยาวชนในพนททรกนดารอน ๆ ทมเปาหมายสงสดของการพฒนาคอ

เดกและเยาวชนในถนทรกนดาร มโภชนาการด สขภาพแขงแรง มความซอสตย เสยสละ สามคค และเมตตาผอน มความรและทกษะทงทางวชาการและการอาชพ ทเปนรากฐานของการพงตนเองและพฒนาทองถนได น�าไปสการมคณภาพชวตทดขน และมโอกาสไดรบการศกษาในระดบสงขนตามศกยภาพของตนเอง เปนคนมประสทธภาพดยงขน

ซงกล มเปาหมายของการพฒนาเดกและเยาวชนฯ “แมฟาหลวง” มตงแตทารกไปจนถงเดกนกเรยนชนมธยมศกษา ดงนนหลกการพฒนาของศนยฯ แหงนจงเรมตงแตการสงเสรมโภชนาการและสขภาพของเดกตงแตอยในครรภมารดา เมอถงวยเขาเรยนกสงเสรมใหครไดมการจดการเรยนการสอนวชาตาง ๆ ทงภาษาไทย วทยาศาสตร การเกษตร การงานอาชพอน ๆ และสหกรณ ควบคไปกบการใหเดกนกเรยนไดฝ กปฏบตจรงอยางตอเนอง

สม�าเสมอ ซงผลทไดนอกจากจะใชแกปญหาไดโดยตรงแลว เดกนกเรยนยงเกดการเรยนร และพฒนาตนเองใหมศกยภาพพอเพยงทจะด�ารงชวตตอในชมชนได พรอมทงมโอกาสพฒนาในระดบสงขนดวย

๒. การพฒนาศนยศกษาและถายทอดเทคโนโลยการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมภฟา

สภาพพนทของอ�าเภอบอเกลอและอ�าเภอเฉลมพระเกยรตครอบคลมพนทท เปนเทอกเขาส�าคญหลายแหง พนทปาอดมสมบรณและเปนตนก�าเนดแมน�านาน ซงเปนแมน�าสายส�าคญของประเทศ แตในชวงเวลาสบกวาปทผานมาไดถกราษฎรบกรก โคน เผา และถางตนไม เพอใชพนทในการปลกขาวไรในรปแบบของไรเลอนลอยและหมนเวยน ท�าใหความอดมสมบรณของเนอดนลดลง พนทสภาพเสอมโทรมเพมขน สงผลกระทบตอสมดลของระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพททวความรนแรงขนตามล�าดบ

แมทผานมา หลายหนวยงานทงภาครฐและเอกชนไดใหความสนใจศกษา คนควา ทดลอง และฟนฟพนทดงกลาว แตกยงท�าไดในขอบเขตจ�ากด และกระจดกระจายเปนลกษณะตางคนตางท�า ไมมศนยกลางทจะรวบรวมขอมลและประสบการณ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจฯ เยยมนกเรยนเสนาศกษา เสนาศกษา เสนา












สนา

21เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๒ เดอน มนาคม - เมษายน ๒๕๕๘

บรเวณศนยศกษาทดลองการปลกผกปลอดสารพษ

ทศนยภาพบนภฟา...การทองเทยวเชงอนรกษ

ตาง ๆ เหลานไว สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงเหนถงความจ�าเปนอยางยงทจะตองเรงอนรกษและฟนฟพนทปาของทงสองอ�าเภออยางเปนระบบ จงโปรดเกลาฯ ใหจดตง “ศนยศกษาและถายทอดเทคโนโลยการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมภฟา” ขนทต�าบลภฟา อ�าเภอบอเกลอ เมอวนท ๓๐ พฤศจกายน ๒๕๔๒ โดยมพระราชประสงคเพอใหเปน (๑) ห องเรยนและพพธภณฑส�าหรบเดก โดยเดกสามารถมาศกษาคนควา ท�าโครงงานตาง ๆ รวมทงเปนท เรยนวทยาศาสตร และ (๒) ศนยศกษา การพฒนาส�าหรบประชาชน โดยศนยด�าเนนการศกษาทดลอง เมอไดผลส�าเรจแลวจงถายทอด ความรใหแกประชาชน เพอไมใหประชาชนตองรบความเสยงตอการลงทนแลวไมประสบความส�าเรจ

๓. การพฒนาและสงเสรมอาชพภาคเกษตรและอาชพนอกภาคเกษตรทสอดคลองกบทรพยากร ธรรมชาตและภมปญญาทองถน

การทราษฎรยงคงด�ารงชวตอยดวยการเกษตรแบบดงเดม นอกจากจะท�าใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมถกท�าลายและเสอมโทรมลงอยางรวดเรวแลวนนยงสงผลท�าใหผลผลตการเกษตรของราษฎรต�าลงดวย ผลผลตซงสวนใหญเปนขาวไรจงไมเพยงพอแมแตจะบรโภคภายในครอบครว และยงท�าใหราษฎรมรายไดไมแนนอน เมอหมดฤดการเกบเกยวแลว ราษฎรกไมไดประกอบอาชพอนใดอก ดงนนเพอใหราษฎรทงในอ�าเภอบอเกลอและอ�าเภอเฉลมพระเกยรตมรายไดเพมขนโดยทยงคงรกษาวถการด�ารงชวตตามแบบสงคมเกษตรกรรม แตเปนสงคมเกษตรกรรมแบบเศรษฐกจพอเพยง โครงการ













สนา

22 เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๒ เดอน มนาคม - เมษายน ๒๕๕๘

ภฟาพฒนาฯ จงสงเสรมการเกษตรเพอผลตอาหารใหเพยงพอส�าหรบชมชน อนไดแก การปลกขาวไร การท�าไรนาสวนผสม และการเลยงสตว นอกจากนยงสงเสรมการสรางอาชพภายหลงฤดการเกบเกยวเพอเพมรายไดเสรมใหแกครวเรอนดวย เชน การแปรรปผลผลตการเกษตร เครองชงสมนไพร การจกสาน การท�าไมกวาด การท�าเครองเงน และการทองเทยวเชงอนรกษ

๔. การอนรกษวฒนธรรมทองถน

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรม ราชกมาร ทรงเหนวาราษฎรทอาศยอย ในพนทอ�าเภอบอเกลอ และอ�าเภอเฉลมพระเกยรต มวฒนธรรมประเพณตาง ๆ รวมทงภาษาพดทเปนเอกลกษณเฉพาะของตน จงมพระราชด�ารใหมการศกษาคนควาและอนรกษสงทมคณคาเหลานใหด�ารงสบตอไป และปองกนมใหวฒนธรรมของ ทองถนไดรบผลกระทบจากการพฒนาดานอน ๆ

ประเพณวฒนธรรมทเปนเอกลกษณของราษฎรแถบนซงเปนชาวไทยภเขา เชน ประเพณกนดอกแดง ประเพณสขวญขาว ประเพณสขวญควาย ประเพณเลยงผประจ�าปของหมบานในเดอน ๕ ของทกป นอกจากนยงมประเพณวฒนธรรมทคลายกบของชาวภาคเหนอ เชน ประเพณสงกรานต ประเพณลอยกระทง ซงไดยดถอปฏบตสบตอกนมาเปนเวลานาน สมควรแกการอนรกษไว

การปลกชาอหลง...รายไดอกทางหนง

ขอขอบคณขอมลจาก: http://www.psproject.org/Plans.htm ของส�านกงานโครงการสวนพระองคสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

ศนยวฒนธรรมภฟาสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจฯ เยยมกลมชมชนชาวไทยภเขามลาบรเสนาศกษา เ

สนาศกษา เสนาศกษา เสนาศ

กษา











สนา

13เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๓ เดอน พฤษภาคม - มถนายน ๒๕๕๘


พระราชด�ารสสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร พระราชทานสมภาษณขอคดเหนเกยวกบปญหาชนบทไทย เมอ พ.ศ. ๒๕๒๘ แสดงใหเหนถงความเขาพระราชหฤทยปญหา ในชนบท พระองคทรงพจารณาอยางรอบดาน ครอบคลมสาเหตและปจจยทกอใหเกดปญหาทงระยะสนและระยะยาว ทรงใหความส�าคญกบชวตความเปนอยของราษฎร มพระราชวนจฉยวาหาก

อำ�ภ� ช�งเกวยน ผเรยบเรยง

ภฟาสรางงาน สานตอโครงการสงเสรมอาชพตามแนวพระราชด�าร

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร


แกปญหาความเปนอย ในชนบทใหประชาชนมคณภาพชวตทดไดกจะสามารถขจดปญหาการ ทงถนฐานยายแรงงานเขาสเมองไดอยางถาวรได เชนกน

การด�าเนนงานโครงการชวยเหลอประชาชนในพนททรกนดาร ทรงเนนการพฒนาเพอชวยแกปญหาพนฐาน ๔ ประการ อนไดแก ความยากจน ปญหาโภชนการและสขภาพอนามย การขาดโอกาส

“...คนไทยเปนจ�ำนวนมำกอำศยอยในชนบท เมอมคนอยมำกยอมมปญหำมำกเปนธรรมดำ ปญหำชนบทเกยวเนองดวยกำรด�ำเนนชวตของประชำชนและกำรท�ำมำหำกน สวนใหญ ผทอยในชนบทจะประกอบอำชพขนอยกบปจจยหลำย ๆ อยำง เชน ทดน น�ำ พนธพช แรงงำน ดนฟำอำกำศ และตลำด ถำสงใดสงหนงขำดแคลนรำยไดกจะนอย ผลตอำหำรไดไมพอกน อนเปนผลใหเกดปญหำอน ๆ เชน สขภำพรำงกำยไมสมบรณแขงแรง ไมมเรยวแรงท�ำงำน ไมมโอกำส เขำรบกำรศกษำ อนจะท�ำใหพฒนำตนเองไดยำก เมอหมดหนทำงหำกน ผทอยในชนบทกมกจะหำทำงเขำสเมอง และตองผจญปญหำตำง ๆ อก ฉะนน ก�รแกปญห�ชนบทจงเปนก�รชวยแกไขปญห�ทงชนบทและปญห�ในเมอง...”













สนา

14 เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๓ เดอน พฤษภาคม - มถนายน ๒๕๕๘

ทางการศกษา และความเสอมโทรมของสภาพแวดลอมและทรพยากรทางธรรมชาต ปญหาเหลานมความเกยวพนเปนลกโซกอใหเกดความทกข ยากเรอรงแกประชาชน พระองคทรงเหนวาเดก และเยาวชนเปนกลมทไดรบผลกระทบจากปญหาเหลานมากทสด จงทรงมงพฒนาเดกและเยาวชนเปนเปาหมายหลก ใหเดกเหลานไดรบการศกษา เพอน�ามาพฒนาชวตความเปนอย ของตนเอง ครอบครวและสงคมในภายหนา ในระยะแรกของการพฒนามพระราชด�ารจดตงโครงการตาง ๆ เชน โครงการเกษตรเพออาหารกลางวน โครงการควบคมโรคขาดสารไอโอดน โครงการสงเสรมโภชนาการและสขภาพอนามยแมและเดกในถนทรกนดาร และโครงการสงเสรมคณภาพการศกษา ฯลฯ นอกจากนนยงมพระราชประสงคใหขยายความรจากโรงเรยนสชมชน ในเรองการเกษตรและการอตสาหกรรม เพอใหชมชนสามารถท�าอตสาหกรรมในครวเรอนได กอใหเกดการสรางรายไดแกครอบครว เมอครอบครวมรายไดเพยงพอ กมความสามารถในการจดหาอาหาร ดแลสขภาพอนามยของสมาชก และการศกษาของบตรหลาน สงผลใหเกดความมนคงในการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในถนทรกนดารอยางยงยนถาวร

ใน พ.ศ. ๒๕๓๘ พระองคจงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหส�านกงานโครงการสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (สสท.) จดตง “โครงการสงเสรมอาชพ ตามพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร” เรมตนจากครอบครวของเดกนกเรยนในโรงเรยนต�ารวจตระเวนชายแดน ศนยการเรยนรชมชนชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง” รวมทงราษฎรในชมชนใกลเคยงทไมมอาชพ ไมมรายได หรอมรายไดบางแตไมเพยงพอตอการด�ารงชพ ซงชาวบานสวนใหญมอาชพเกษตรกรรม ผลผลตทเพยงพอแคการบรโภคในครวเรอนหรอมการจ�าหนายบางแตเปนสวนนอย ดงนน

ชาวบานจงไมมรายไดอน ๆ นอกเหนอจากพชผก ผลไมทปลก โครงการสงเสรมอาชพ ตามพระราช ด�ารฯ จงชวยแกไขปญหาเหลาน ดวยการสรางงานใหเกดขนกบชมชน โดยมวตถประสงคเพอใหประชาชนในถนทรกนดารรวมกลมอาชพผลตสนคาพนเมองจ�าหนายเพมรายไดแกครอบครว สงผลใหประชาชนในทองถนคณภาพชวตดขนและชมชน มความเขมแขงสามารถพงตนเองได

กลมอาชพเหลานกระจายอยทวทกภมภาคของประเทศไทย ตามเขตบรการของโรงเรยนต�ารวจตระเวนชายแดน ศนยการเรยนรชมชนชาวไทยภเขา หรอพนทโครงการตามพระราชด�ารฯ ททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหความชวยเหลอในจงหวด ตาง ๆ เชน เชยงใหม นาน สกลนคร ขอนแกน ฉะเชงเทรา จนทบร นราธวาส และสงขลา ฯลฯ นอกจากนยงมกลมอาชพทพระราชทานความชวยเหลอในพนทประสบภยตาง ๆ เชน พนทจงหวดทางภาคใตทประสบภยสนาม และพนทจงหวดอตรดตถซงประสบอทกภย

ผลตภณฑจากรานภฟา













สนา

15เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๓ เดอน พฤษภาคม - มถนายน ๒๕๕๘

๓. กลมผลตภณฑเครองจกสานและแกะสลก

๔. กลมผลตภณฑแปรรปผลผลตทางการเกษตร

๕. กล มผลตภณฑผาไหมและผลตภณฑแปรรปจากผาไหม

๖. กลมผลตภณฑปกและตกแตงผา

๗. กล มผลตภณฑผ าฝ ายทอมอย อมสธรรมชาต และแปรรปผลตภณฑผา (ผาฝายยอมสธรรมชาตทอมอกะเหรยง)

โครงการสงเสรมอาชพฯ ยงคงอนรกษการประกอบอาชพเสรมหลก ๆ ไว เพอสบทอดแก อนชนรนหลง เชน ผาทอมอของชาวไทยโส จงหวดสกลนคร ผาไหมไทย จงหวดขอนแกน เครองจกสานจากหวายและหญาสามเหลยม จงหวดนาน และผากะเหรยงทอมอ จงหวดตาก กลมอาชพตาง ๆ ไดสงผลตภณฑไปจ�าหนายยงตลาดทองถน คอการออกรานน�าสนคาไปจดแสดงและจ�าหนายตามงานหรอเทศกาลตาง ๆ และตลาดประจ�า โดยมส�านกงานโครงการสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (สสท.) ท�าหนาทในการรบซอและรวมรวมผลตภณฑ เพอสงตอไปจ�าหนายยงรานภฟา ซงกระจายอยตามเมองทองเทยวตาง ๆ เชน กรงเทพ มหานคร เชยงใหม ภเกต และหวหน ฯลฯ นอกจากน สสท. ยงรวมกบรานภฟาท�าการเกบขอมลและประเมนผลการด�าเนนงานของกลมอาชพฯ เพอน�ามาก�าหนดเปาหมาย ปรบปรงการด�าเนนงาน และเพอใหเปนแนวทางในการพฒนางานโครงการสงเสรมอาชพตอไป

หลงจากด�าเนนงานตามโครงการมาไดระยะหนงชาวบานสามารถผลตสนคาได แตยงขาดตลาด(สถานท) วางจ�าหนาย จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหส�านกงานโครงการสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (สสท.) รบซอผลตภณฑจากชาวบานไว และน�ามาจ�าหนายครงแรกในงานกาชาด เมอ พ.ศ. ๒๕๔๒ ณ สวนอมพร ซงงานกาชาดจดขนเปนประจ�าทกป ปละครง แตกยงไมสามารถเปนจดจ�าหนายผลตภณฑชาวบานไดอยางเพยงพอและตอเนอง

ตอมาใน พ.ศ. ๒๕๔๔ พระองคจงทรง พระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดตงรานคาขนในความดแลของกองทนพฒนาเดกและเยาวชนในถนทรกนดาร (กพด.) พระราชทานชอรานวา “ภฟา” โดยชอร าน ภฟามทมาจากภเขาในต�าบลภฟา อ�าเภอบอเกลอ จงหวดนาน รานภฟาจดตงขนเพอสนบสนนการจ�าหนายผลตภณฑต าง ๆ ของโครงการสงเสรมอาชพ ตามพระราชด�ารฯ เปนการสรางวงจรการผลตและการตลาดทสมบรณ จากการผลตของชาวบานสกระบวนการทางการตลาดไปยงลกคาในเมอง เพอใหผลตภณฑเหลานนมการจดการคลงสนคาทเหมาะสมและมแหลงจ�าหนายประจ�าทถาวร สนบสนนและสงเสรมการจดสรรผลประโยชนกลบคนสชมชน ตลอดจนเดกและเยาวชนในทองถนทรกนดาร เพอใหประชาชนเหลานนไดมคณภาพชวตทดขน

ปจจบนกล มอาชพประชาชนในโครงการ สงเสรมอาชพฯ มการพฒนาทกษะอาชพทหลากหลายเพอใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป ผลตภณฑทผลตไดม ๗ กลม ไดแก

๑. กล มผลตภณฑผาทอมอ (ผาหม/ผาขาวมา)

๒. กล มผลตภณฑ ตดเยบและแปรรปผลตภณฑผา













สนา

16 เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๓ เดอน พฤษภาคม - มถนายน ๒๕๕๘

เมอรานภฟามรายไดเหนอรายจาย ทรง พระกรณาโปรดเกลาฯ จดสรรเงนออกเปน ๓ กองทน ส�าหรบชวยเหลอเดกและชาวบานในพนทโครงการฯ ไดแก

๑. โครงการพฒนาอาชพ

๒. โครงการอาหารกลางวนเดกและนกเรยน

๓. คาภตตาหารเพลส�าหรบสามเณรในโรงเรยนพระปรยตธรรม

ในสวนโครงการพฒนาอาชพฯ สมดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงตระหนกวาเงนทนเปนปจจยส�าคญในการด�าเนนงานกลมอาชพ จงพระราชทานเงนจดตงเปนกองทนเพอใหกลมใชเปนเงนทนหมนเวยนในการผลต การจดการศกษาดงาน ตลอดจนการซอมบ�ารงอปกรณและเครองมอของกลมอาชพฯ นอกจากนแตละกลมอาชพยงม การระดมทนจากสมาชกในรปของเงนฝาก (หน) และมการจดสรรรายไดสวนหนงเขาสมทบกองทนนอกดวย

โครงการสงเสรมอาชพ ตามพระราชด�ารฯ ไมเพยงแตพฒนาคณภาพชวตชาวบานในชนบทเทานน แตยงครอบคลมถงครอบครวขาราชการใน รร.จปร. สมดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร ทรงหวงใยชวตความเปนอยของครอบครวขาราชการ รร.จปร. จงมพระราชด�าร ใหจดตงกลมแมบานทยงไมมงานประจ�าใหมงานท�า รบสงวาทรง

รบผาฝมอชาวเขาเพอน�ามาจ�าหนายทรานภฟา เปนจ�านวนมาก ผาเหลานสามารถน�ามาแปรรปเปนผลตภณฑตาง ๆ เพอเพมมลคาและสรางรายไดใหแกครอบครวขาราชการ โดยมการจดอบรมความรทางวชาชพการตดเยบเสอผ าและการแปรรปผลตภณฑ ซงไดรบความรวมมอจากวทยาลยการอาชพ และศนย พฒนาฝ มอแรงงาน จงหวดนครนายก ตงแต พ.ศ. ๒๕๔๙ เปนตนมา นอกจากนยงมการสงเสรมอาชพอน ๆ อยางตอเนอง เชน การท�าพวงหรด การท�าน�ายาเอนกประสงค และงานกลมจกสาน

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรม ราชกมาร ทรงหวงใยชวตความเปนอยของราษฎรอยางทวถง ในดานการพฒนาคณภาพชวตของ ประชาชนพระองคมพระราชด�ารแยบยลในการแกไขปญหาทเรอรงมาอยางยาวนาน ดวยงานดานการ สงเสรมอาชพ ถอเปนการคลคลายปญหาหนงเพอบรรเทาอกหลายปญหา ดงพระราชด�ารสทว า “ก�รแกปญห�ชนบทจงเปนก�รชวยแกไขปญห�ทงชนบทและปญห�ในเมอง” ประชาชนทวทกภมภาคจงมคณภาพชวตทด มความผาสก รมเยน และสามารถพงตนเองได นบเปนพระมหากรณาธคณยงแกพสกนกรชาวไทย

อางองแผนภฟาพฒนาตามพระราชด�ารสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารพ.ศ. ๒๕๔๕- ๒๕๔๙ ของส�านกงานโครงการสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ส�านกพระราชวงสวนจตรลดาสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารทรงบรรยายเรองประสบการณการพฒนาชนบททเปนมตรกบสงแวดลอม “ปณธาน สเขยว เพอชนบทสะอาด” เนองในการสมมนาความสมพนธไทย–จน ครงท ๗ ประจ�าป ๒๕๕๓http://kanchanapisek.or.th/kp14/Projects.htmhttp://www.sirindhorn.net/Development-Duties.php













สนา

24 เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๕๘

AW2 September 23, 2015 9:22 PM


อทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธรเปนโครงการในพระราชด�ารของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทไดพระราชทานพระราชด�ารแกนายสเมธ ตนตเวชกล เลขาธการ กปร. ในขณะนน ณ พระราชนเวศนมฤคทายวน ใหจดหาพนททเหมาะสมเพอทดลองปลกและฟนฟสภาพปาชายเลนเพอใหระบบนเวศปาชายเลนกลบคนส ธรรมชาต ตอมาเมอวนท ๑๗ สงหาคม ๒๕๓๗ ได

เสดจพระราชด�าเนนไปทรงปลกปาชายเลนชนดตาง ๆ ทคลองบางตราใหญและคลองบางตรานอย และไดพระราชทานพระราชด�ารเพมเตมแกผก�ากบการ ๑ กองบงคบการฝกพเศษ ในขณะนน ใหด�าเนนการหาวธทจะดแลรกษาใหตนไมชายเลนทปลกไวนอยรอดและใหด�าเนนการปลกปาชายเลนตอไปในพนททเหลออยทงสองแหงทบรเวณคลองบางตราใหญและคลองบางตรานอย

ในวนท ๒ เมษายน ๒๕๔๑ ขณะทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจ

ร.อ.หญง บษด อรสรวรรณ ผเรยบเรยง

โครงการอทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร


พระราชด�าเนนมาทรงจกรยาน และทรงวงออกก�าลงพระวรกายบรเวณคายพระรามหก ไดทอดพระเนตรสภาพดนและพนทรกรางทมคราบเกลอบนพนดน

จงไดพระราชทานพระราชด�ารแกทานผหญง บตร วระไวทยะ ใหหาทางฟนฟดนเสอมโทรมดงกลาวใหเปนพนทสเขยวและมความสวยงามตามธรรมชาต

เพอใชเปนพนทนนทนาการและเปนพนทส�าหรบศกษาระบบนเวศทไดปรบตวหลงจากมการปรบปรงพนทแลว













สนา

25เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๕๘


จนกระทงในปพทธศกราช ๒๕๔๓ กองบญชาการต�ารวจตระเวนชายแดน ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด�าร และมลนธพระราชนเวศนมฤคทายวน ในพระอปถมภสมเดจพระเจาภคนเธอ เจาฟาเพชรรตนราชสดา

สรโสภาพณณวด จงไดรวมกนจดตง “อทยานสงแวดลอมนานาชาต” ณ คายพระรามหก อ�าเภอชะอ�า จงหวดเพชรบร นอมเกลาฯ ถวายสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในวโรกาสทเจรญพระชนมายครบ ๔ รอบ ในปพทธศกราช

๒๕๔๖ โดยมแนวทางในการด�าเนนการตามแนวพระราชด�ารและพระราชกรณยกจทไดเสดจพระราช ด�าเนนมาทรงงานในบรเวณคายพระรามหก เปนแนวทางในการด�าเนนงานใหอทยานฯ เปนเสมอนพพธภณฑธรรมชาตทมชวต โดยม งหวงวาเมอ อทยานฯ แหงนเสรจสมบรณแลว จะเปนสถานทเผยแพรพระเกยรตคณและพระปรชาสามารถ ในดานการอนรกษธรรมชาต สงแวดลอม ประวตศาสตรและศลปวฒนธรรม ใหเปนทประจกษทงชาวไทยและชาวตางประเทศ และจะเปนสถานทศกษาหา ความรทางดานการฟนฟปาชายเลน ปาชายหาด ปาเบญจพรรณ และทอย อาศยของสตวนานาชนด ตลอดจนเปนสถานทสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศและเชงประวตศาสตร อนทรงคณคาของประเทศ ไทยและของโลก

ตอมาเมอวนท ๑๓ พฤศจกายน ๒๕๔๓ ทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมพระราชทานพระราชานญาตใหอญเชญพระนามาภไธยเปนนามอทยานวา “อทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร” (The Sirindhorn International Environmental Park) และพระราชทานพระราชานญาตใหอญเชญอกษรพระนามาภไธย “สธ” ประดบตราสญลกษณของอทยาน

อทยานส งแวดล อมนานาชาตส รนธร บรหารจดการโดยมลนธอทยานส งแวดล อม

นานาชาตสรนธร ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ซงมนายสเมธ ตนตเวชกล เปนประธานกรรมการกอตงมลนธฯ

เพอใหด�าเนนงานไปตามแนวทางพระราชด�าร โดยไดรบพระมหากรณาธคณใหอยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ตงแตวนท ๒๘ พฤษภาคม ๒๕๔๕ เปนตนมา

นอกจากน อทยานสงแวดลอมนานาชาต สรนธร ยงไดรบพระมหากรณาธคณเปนลนพนจากสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

ในการเสดจพระราชด�าเนนมาทรงเปดอทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธรอยางเปนทางการ เมอ วนท ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๕๑ น�าความปลาบปลมมาสคณะผบรหาร และบคลากร ตลอดจนหนวยงานตาง ๆ ทให การสนบสนนการด�าเนนงานตามแนวทางพระราชด�ารของอทยานส งแวดล อมนานาชาตสรนธรเปนอยางยง

สญลกษณอทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร

บนสดคอ อกษรพระนามาภไธย “สธ” หมายถง การเฉลมพระเกยรตเนองในวโรกาสทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร จะทรงเจรญพระชนมายครบ ๔๘ พรรษา เพอแสดงใหเหนถงพระเกยรตคณและพระปรชาสามารถของ













สนา

26 เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๕๘


อทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธรนจงเปนสถานทอนแสดงใหเหนถงความใสพระทยในสงแวดลอม ประวตศาสตรและศลปวฒนธรรม ตลอดจนพระปรชาสามารถในดานการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอมของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เจาฟานกพฒนาของประชาชนชาวไทย ซงพระองคไดทมเทพระวรกายเพอพฒนา

ผนแผนดนไทยใหด�ารงอยอยางยงยนตลอดไป

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในดานการอนรกษสงแวดลอม ประวตศาสตรและวฒนธรรม

รปตนไมสเขยว หมายถง อทยานสงแวด ลอมนานาชาตสรนธรเปนสถานทฟนฟสงแวดลอม ปาชายเลน ปาเบญจพรรณ เปนทอยอาศยของสตวนานาชนดในทนแสดงเปนรปนกเพอใหร วาการท

นกบนเขามาหาอาหาร หรอมาท�ารง แสดงวาทนน ยอมมความอดมสมบรณของปาและสตวหลากหลายชนด

เสนสฟา หมายถง การฟนฟ การดแลรกษาปาชายเลน ปาชายหาด ใหกลบมามความอดมสมบรณ เปรยบเสมอนน�าพระทยทคอยใหความ ชวยเหลอ การอนรกษผนปาทเปนแหลงทอยอาศยของสตวปา พชพนธตาง ๆ ไว

รปสน�าเงน หมายถง มหาสมทร ทะเล รปปลา ปะการง หญาทะเล อทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร เปนอทยานทางชายฝงทะเลท มความอดมสมบรณของทรพยากรทางธรรมชาต เป นเสมอนทท องเทยวเชงนเวศวทยาและเชงประวตศาสตร อนทรงคณคาของประเทศไทยและของโลก

อางองhttp://www.rdpb.go.th/rdpb/Front/Projects/Important Detail.aspx?projectid=67http://sirindhornpark.or.th/2014/TH/about1.php













สนา

21เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๕ เดอน กนยายน - ตลาคม ๒๕๕๘


เมอพดถง “ราชาแหงผลไม” ตางคงคดถงผล

ไมชนดเดยวกนนนคอ ทเรยน และทเรยนทขนชอ

ลอชาเรองรสชาตและมเนออนละเอยดนมแลวคงหน

ไมพน “ทเรยนนนท” หรอทเรยนจากจงหวดนนทบร

ซงมชอเสยงจนกระทงน�าไประบในค�าขวญประจ�า

จงหวดนนทบรทวา “พระต�ำหนกสงำงำม ลอนำม

สวนสมเดจ เกำะเกรดแหลงดนเผำ วดเกำนำมระบอ

เลองลอทเรยนนนท งำมนำยลศนยรำชกำร” มการ

กลาวกนวา สาเหตทท�าใหทเรยนเมองนนทบรมเนอ

หนานม ละเอยดและมรสชาตทดมากนนเปนเพราะ

ดนในแถบนนทบรเปนดนเหนยวทมธาตอาหารของ

พชอยางบรบรณ แตกตางจากดนในแถบอน ๆ ทม

การปลกทเรยน ท�าใหทเรยนทปลกในสวนนนทบรม

ราคาสงและชาวสวนทเรยนเมองนนทบรสวนใหญก

มฐานะดตามไปดวย แตระยะหลงทเรยนนนทเรม

หายไปจากความนยมเพราะเยาวชนรนหลงไมนยม

อาชพชาวสวนตามแบบบรรพบรษ จงท�าใหสวน

ทเรยนมนอยลง และหลายพนทเสยหายเนองจาก

พ.ต.หญง ชนหทย สรยโสภาพนธ

ทเรยนนนทเกอบสญพนธ เมอวนมหาอทกภยแตเพราะเจาฟานกอนรกษไทย ทรงรกษาไว ไมใหหายไปจาก...แผนดน


น�าทวมใหญเมอป ๒๕๓๘ แตนนยงไมเลวรายเทากบเหตการณมหาอทกภยป ๒๕๕๔ ทเกอบท�าใหทเรยนนนทกลายเปนเพยงต�านานเทานน

ทเรยนนนทเกอบสญพนธอทกภยประเทศไทย ป ๒๕๕๔ หรอทนยม

เรยกกนวา มหาอทกภย เปนเหตการณน�าทวมครงใหญทสดในรอบ ๗๐ ป เพราะสรางความเสยหายใหแกประเทศราว ๑.๔๔ ลานลานบาท กนพนท ๖๕ จงหวด และเปนระยะเวลายาวนานกวา ๑๗๕ วน













สนา

22 เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๕ เดอน กนยายน - ตลาคม ๒๕๕๘

ส�าหรบพนทในจงหวดนนทบรบางแหงมน�าทวมสงถง ๒ เมตร ชาวบานตองใชชวตเหมอนอยในเมองบาดาลนานหลายเดอน และนคอสาเหตทท�าใหตนทเรยนนนทตายไปกวารอยละ ๙๐ เรยกวาได ทเรยนนนทเกอบสญพนธไปแลวอยางถาวร

โชคดของคนนนทบรเกษตรกรชาวสวนทเรยนเมองนนทยงไมโชค

รายเกนไปนก เนองจากทเรยนเปนหนงในพชเปาหมายของโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�ารสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.) ณ ศนยวจยพชสวนจนทบร ดงนน เมอเกดเหตการณมหาอทกภยขน ทางศนยฯ รวมมอกบองคการบรหารสวนต�าบลบางสทอง อ.บางกรวย จ.นนทบร จงไดจดสงเจาหนาทเขาไปรวมเกบกพนธทเรยนในชวง ๑๕-๑๖ ตลาคม ๒๕๕๔ และสามารถรกษาพนธทเรยนในพนทไมใหสญพนธ รวม ๑๖ สายพนธ เชน สาวนอยเรอนงาม, กบพวง, กบจ�าปา, กบสนวล, กะเทยเนอเหลอง และทองยอยฉตร เปนตน หลงเหตการณน�าทวมไดผานพนไป ทางศนยฯ สามารถสงคนพนธทเรยนใหแกชาวสวนนนทบร จ�านวน ๒๕,๐๐๐ ตน โดย สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดพระราชทานใหแกเกษตรกรดวยพระองคเอง ในวนท ๘ สงหาคม ๒๕๕๕ ณ วงสวนปทม ยงความปลาบปลมมาใหเกษตรกรและคนรกทเรยนนนทเปนอยางยง

ก�าเนดโครงการอนรกษพนธกรรมพชฯจดเรมตนของโครงการอนรกษพนธกรรมพช

อนเนองมาจากพระราชด�ารสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เรมตนจากการเจรญรอยตามพระยคลบาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ททรงเลงเหนความส�าคญของการอนรกษพนธกรรมพชตงแตป ๒๕๐๓ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจฯ ไปประทบแรม ณ วงไกลกงวล จ.ประจวบ ครขนธ โดยผาน อ.ทายาง จ.เพชรบร ทอดพระเนตรเหนตนยางนาทสงสงา จงทรงน�ามาทดลองปลกไวทสวนจตรลดา จ�านวน ๑,๒๕๐ ตน ดงนน แมตนยางนาททายางจะสญสน แตพนธกรรมยางนาเหลานนยงคงไดรบการอนรกษไวเปนอยางด นอกจากน พระองคยงทรงใหน�าพรรณไมจากพนทตาง ๆ ทวทกภมภาคมาปลกไวในบรเวณสวนจตรลดา และใหเปนพนทศกษาพรรณไมของนสตนกศกษาทวไป

ป ๒๕๒๘ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวมพระราชกระแสใหอนรกษพนธ ตนขนนหลงพระต�าหนกไพศาลทกษณในเขตพระราชฐานชนในของพระบรมมหาราชวง ขนนตนนคอตนทเจ าจอมมารดาเทยง ในสมยรชกาลท ๔ ไดปลกไวตามโบราณคตวา ปลกตนขนนแลวจะมคนเกอหนน ผลกดนใหเจรญกาวหนา อกทงยงปลกไวเพอทรงหลงน�า

สบสานจากกษตรย พระขตตยะมานะ พฤกษศาสตรพฒนา เจาฟานกอนรกษไทยเสนาศกษา เ


กษา











สนา

23เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๕ เดอน กนยายน - ตลาคม ๒๕๕๘

ไมเหลานนจะหมดไป และอกครงหนงมพระราชอารมณขนเมอทรงกล าวถงสาเหตท เลอกท�าโครงการอนรกษพนธกรรมพชแทนการอนรกษพนธกรรมสตวปา ดงความตอนหนงวา

“ขาพเจายนดและขอบคณทกคนทเขามาประชมกนพรอมหนาในวนนดงทไดกลาวมาแลววาโครงการอนรกษพนธกรรมพชฯ นไดด�าเนนการมาเปนเวลาถง ๕ ป แลวและคดกนวาจะท�าตอในชวงทสองอก ๕ ป และคดมาใหมวาในขนทสองนจะท�าในลกษณะไหน ทจรงในเบองตนนนขาพเจากมไดเปนนกพฤกษศาสตรหรอศกษาทางนมาโดยตรง ถงแมศกษาตอนนกคงจะสายไปเสยแลว เพราะวาขณะนไมสามารถจ�าชอคน สตว สงของไดมากเทาทควร แตวาเหตทสนใจพชพรรณและทรพยากรของประเทศเรามานานแลวโดยเฉพาะอยางยงทางพช เหตผลทศกษา เพราะถอว าง ายตอการศกษามากกวาอยางอน เวลาไปไหนทมคนตามกนเยอะแยะ ถาจะศกษาสตวสตวกวงหนหมด แตพชนนเขาอยใหศกษาได...” (วนท ๑๔ สงหาคม ๒๕๔๐ ณ ศาลาดสดาลย สวนจตรลดา กรงเทพมหานคร)

การด�าเนนงานโครงการอนรกษ พนธกรรมพชฯ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร พระราชทานแนวทางการอนรกษพนธกรรมพชไววา ใหชวยกนอนรกษพฒนาและเสรมศกยภาพฐานขอมลดานพช และเปนแหลงพนธพชทดแทนหากเกดสภาวะวกฤต จากนนขยายผลไปถงการศกษาคณประโยชนหรอโทษของพชพรรณดวย เพอประชาชนทน�าไปบรโภคจะไดตระหนกถงพษภยของพชบางชนดกอนทจะกอใหเกดความเสยหาย นอกจากนแลว ยงทรงตระหนกถงการสอนและอบรมใหเดกรนหลงมจตส�านกในการชวยกนอนรกษพนธกรรมพช โดยใชวธใหเดกไดเขาคายใกลชดธรรมชาต จนกระทงเหนความส�าคญ และเกดความสนใจอยากรและคนควาขอมลเพมเตมดวยตนเองตอไป

พระพทธมนตหลงพระราชพธสงฆ ซงนบรวม

อายขนนตนนแลวไมต�ากวา ๑๕๐ ป พระบาท

สมเดจพระเจาอย หวโปรดผลขนนจากตนนมาก

แมขนาดผลไมใหญ แตมเนอหนาและรสหวานจด

มหาวทยาลยเกษตรศาสตรไดมาขดผวล�าตนไป

เพาะเลยงเนอเยอและขยายพนธไดเปนผลส�าเรจ

สวนหนงน�าไปปลกไวทสวนสมเดจพระนางเจาฯ ท

อยตดกบสวนจตจกรเปนจ�านวนหลายสบตน และ

อกสวนหนงน�าไปแจกจายใหเกษตรกรไดทดลอง

ปลก นอกจากโครงการอนรกษพนธกรรมพชดง

กลาวแลว ยงขยายผลไปถงพชพรรณชนดอน ๆ เชน

พชเศรษฐกจ พชพรรณตามเกาะ และพชทควรคา

แกการอนรกษตาง ๆ ดวย

ป ๒๕๓๕ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร ไดทรงสบทอดพระราชปณธาน

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มพระราชด�ารให

กอตงโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจาก

พระราชด�ารฯ (อพ.สธ.) ตอมาป ๒๕๓๖ ไดทรง

สนบสนนงบประมาณจดสรางธนาคารพชพรรณเพอ

เกบรกษาพนธกรรมพชทงทเปนเมลดและเนอเยอไว

ไมใหสญหายไปจากแผนดนไทย

ดงครงหนง เมอเสดจฯ ผานไปทาง จ.นนทบร

มพระราชปรารภวา นนทบรมพนธไมเกา ๆ อยมาก

เชน ทเรยนบางพนธ อาจยงคงมลกษณะดอยแลว

แตสวนเหลานจะเปลยนสภาพไป จงทรงหวงวาพนธ













สนา

24 เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๕ เดอน กนยายน - ตลาคม ๒๕๕๘

ขอมลดานพนธกรรมพชทมการท�าวจยหรอได ศกษาไว แล วจะถกบน ทกด วยโปรแกรมคอมพวเตอรเพอชนรนหลงทตองการศกษาจะไดคนควาสะดวก ทงน สามารถสบคนและเรยนรไดอยางไมนาเบอ เพราะมโปรแกรมแสดงลกษณะพนธกรรมพชแบบภาพสสนสวยงาม และใหเรยนร

แบบเกมคอมพวเตอร เชน เกมคนหาสายพนธ ทเรยน ๕๐๔ สายพนธ เปนตน

ประเทศไทยเรานโชคดทมพระมหากษตรยและเจาฟานกอนรกษททรงรกประชาชนอยางแทจรง เพราะพระองคมพระวสยทศนอนกวางไกล ทรงพยายามอนรกษ และหวงแหนส งอนเป นประโยชนไวใหแกปวงชนชาวไทย เมอนกยอนไปวา หากไมมโครงการอนรกษพนธกรรมพชฯ น พชพรรณหลายสายพนธ รวมทงทเรยนนนทบรคงหมดสนไมเหลอใหคนร นหลงไดลมรสชาตอนหอมหวานอก ตอไป เพราะพชพรรณทงหลายไดตายไปกบมหาอทกภยครงนน และคนรนลกรนหลานจะท�าไดกเพยงการจนตนาการถงรสชาตทมบนทกไวเปนต�านานเทานน

ทมา- เอกสารผลการด�าเนนงานโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราช

สดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.) ศนยวจยพชสวนจนทบร โดย นายสมบต ตงเตา, นายเทดพงศ สทธอาภาพงศ และคณะ.- www.duriannon.com/13771276/ประวตทเรยนนนท- www.thaiwater.net/current/flood54.html- www.rspg.or.th/index_sub.html- www.komchadluek.net/mobile/detail/20090306/3962/ขนนไพศาลทกษณมงคลแหงพนธไมพระราชทาน.

html (ฉบบวนท ๖ มนาคม ๒๕๕๒)













สนา

17เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๖ เดอน พฤศจกายน - ธนวาคม ๒๕๕๘


วนท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๔๗ คลนสนาม

พดเขาทวมท�าลายบานเรอนตามแนวชายฝงโดย

รอบมหาสมทรอนเดย หลายประเทศไดรบความเสย

หายทงชวตและทรพยสน ประเทศไทยกเชนเดยวกน

มผเสยชวตทงชาวไทยและชาวตางชาตเกอบ ๕,๔๐๐

คน บาดเจบและสญหายราว ๑๑,๐๐๐ คน ทรพยสน

ทงทเปนของสวนบคคลตลอดจนสาธารณปโภคของ

ทองถนใน ๖ จงหวดภาคใต อยางไฟฟา ประปา

โทรศพท ถนนหนทาง เสยหายจ�านวนมาก นบเปน

มลคาหลายพนลานบาท สมเดจพระเทพรตนราช

สดาฯ สยามบรมราชกมาร จงทรงพระกรณาโปรด

เกลาฯ ใหจดตง หนวยเฉพาะกจสรนธร เพอ

ด�าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยพบตคลน

ยกษสนาม ในพนทดงกลาว ตามพระราชด�าร ทวา

“จงชวยเหลอชาวบานใหกลบไปใชชวตไดตาม

ปกตสข และสามารถกลบไปประกอบอาชพได

ดงเดม”

ร.ท.หญง ฉฐรภรณ ยศสนทร ผเรยบเรยง

กบหนวยเฉพาะกจสรนธร ตามพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร


หนวยเฉพาะกจสรนธร กอตงขนเมอวนท

๒ เมษายน ๒๕๔๘ เปนโครงการพเศษขนตรงตอ

กองงานในพระองคสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร เมอแรกเรมนนหนวยฯ นจดตง

ขนเพอใหความชวยเหลอบรรเทาทกขเบองตนและ

เปนขวญก�าลงใจใหกบผประสบภยสนามในพนท ๖

จงหวดภาคใต ไดแก ระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง

และสตล และเกบขอมลของผไดรบความเดอดรอน

ทตองการความชวยเหลอเพมเตม แตปจจบน หนวย

เฉพาะกจสรนธรไดขยายความชวยเหลอบรรเทา

ทกขผประสบภยและสนบสนนการอบรมชมชนเพอ

เตรยมความพรอมรบมอกบภยพบตตาง ๆ จาก

ธรรมชาต ในพนทอน ๆ ของไทยดวย

หนวยเฉพาะกจสรนธร มขนตอนการ

ปฏบตหนาท คอ

ล�าดบแรก ทางหนวยเฉพาะกจสรนธรจะน�า

ขอมลตาง ๆ ของผประสบภยทไดรบผลกระทบจาก













สนา

18 เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๖ เดอน พฤศจกายน - ธนวาคม ๒๕๕๘

ภยพบตซงทางภาครฐมขอมลดวยโดยน�าขอมล มาพจารณาวาพนทใดจ�าเปนตองลงไปใหการชวยเหลอเปนการเรงดวน หลงจากนนทางหนวยฯ กจะวางแผนและประสานงานเพอจะไดลงไปสมภาษณเพอจะไดบรรเทาทกขเบองตน และเปนขวญก�าลงใจแก ราษฎรผ ประสบภยโดยการน�าส งของพระราชทานทจ�าเปนตอการด�ารงชพในเบองตน พร อมสมภาษณถงความเดอดร อนและความตองการใหชวยเหลอจากหนวยฯ โดยหนวยฯ จะสมภาษณราษฎรทกครวเรอนอยางละเอยด ตามแนวทางของการเกบขอมลดงน

๑. ชอ นามสกล เพศ อาย ศาสนา

๒. ทอยตามบตรประจ�าตวประชาชน, ทอยเดม, ทอยปจจบน

๓. จ�านวนสมาชกในครอบครว, อายของสมาชกในครอบครว

๔. ผลกระทบจากภยพบตตาง ๆ

๕. ขอมลความชวยเหลอทไดรบจากหนวยงานภาครฐ และเอกชน หลงจากเกดภยพบต

๖. ขอมลความตองการทจะใหหนวยเฉพาะกจสรนธรชวยเหลอเพมเตมหรอประสานงานกบภาครฐและเอกชน

๗. ขอมลของสาธารณประโยชนของพนทประสบภยทไดรบผลกระทบ และตองการใหทางหนวยฯ ประสานงานชวยเหลอ

หลงจากมการเกบขอมลเปนทเรยบรอยแลว ทางหนวยฯ ไดน�าขอมลความเดอดรอนทงหมดมารวบรวมจดท�าเปนทะเบยนทตองการความชวยเหลอ และจะมการประชมพจารณาวเคราะหรวมกนวาครอบครวใดสมควรทจะไดรบความชวยเหลอเรงดวน เมอพจารณาเปนทเรยบรอยแลวจะท�าสรปขอมลเพอใหความชวยเหลอในดานตาง ๆ แลวเสนอเปนโครงการไปยงกองงานสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เมอพจารณาอนมตใหด�าเนนการและจดสรรงบประมาณใหหนวยฯ โดยจะ

แบงเปนการชวยเหลอหลายระดบ ตงแตครวเรอน หมบาน และกลมชมชน นอกจากนยงมการชวยเหลอแบบลกษณะโครงการตอเนอง เพอพฒนาและสงเสรมดานอาชพตาง ๆ พรอมกบอนรกษสบสานวฒนธรรมของผประสบภยตอไปในระยะยาวดวย

เมอการใหความชวยเหลอเสรจสน หนวยเฉพาะกจสรนธรจะตดตามผล โดยจะไปสมภาษณเกบขอมลสภาพการด�ารงชวตของผประสบภยเพอจะไดฟนฟสภาพจตใจตอไป และจะตดตามลงพนทส�ารวจการชวยเหลอทก ๆ ๖ เดอน

ภาพการชวยเหลอผประสบภยในพนทจงหวดพงงา













สนา

19เสนาศกษา เลมท ๘๑ ตอนท ๖ เดอน พฤศจกายน - ธนวาคม ๒๕๕๘

ตามจงหวดในภาคตาง ๆ ทงภาคเหนอ ภาคใต ภาคตะวนตก และกรงเทพฯ เพอเตรยมความพรอมรบมอภยพบตทอาจเกดขนในอนาคต

แม หน วยเฉพาะกจสรนธรจะจดต งขน

เนองจากภารกจชวยเหลอและฟนฟผ ประสบภย

สนามในภาคใต แตปจจบน หนวยฯ นยงชวย

บรรเทาทกขและสนบสนนการอบรมใหชมชนม

ความร และเตรยมความพรอมรบมอกบภยพบต

ตาง ๆ จากธรรมชาต ในพนทอน ๆ ของไทยดวย

ดงจะเหนไดจากการด�าเนนงานชวยเหลอผประสบ

ภยจากอทกภยและดนถลม ในพนทจงหวดอตรดตถ

ระหวางวนท ๙ กรกฎาคม - ๓๐ กนยายน ๒๕๔๙

ภาพการชวยเหลอผประสบภยจากอทกภยและดนถลม

ในพนทจงหวดอตรดตถ

หรอการจดโครงการฝกอบรมการเตรยมความพรอมรบมอภยพบตฯ ครงท ๑ ณ โรงเรยนพานพเศษพทยา ต�าบลสนตสข อ�าเภอพาน จงหวดเชยงราย ระหวางวนท ๑๕-๑๖ กนยายน ๒๕๕๗ โดยทางหนวยเฉพาะกจสรนธรไดเชญคณฮโรคาซ นากาตะ จากสถาบน Plus Arts ประเทศญปน มาเปนวทยากรมาบรรยายใหแกเยาวชนในพนทเสยง

หนวยเฉพาะกจสรนธรจงมเปนเพยงหนวยงานทชวยเหลอผประสบภยสนามเทานน หากแตเปนหนงในน�าพระทยและพระมหากรณาธคณในสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ททรงมต อพสกนกรชาวไทยทกหม เหลาในทกภมภาคอยางเทาเทยมกน

ขอขอบคณขอมลจาก: http://www.sirindhornspecialtas-

kunit.com/index.php

ภาพการจดโครงการฝกอบรมการเตรยมความพรอม

รบมอภยพบตฯ ครงท ๑ ณ โรงเรยนพานพเศษพทยา

ต�าบลสนตสข อ�าเภอพาน จงหวดเชยงราย

ระหวางวนท ๑๕-๑๖ กนยายน ๒๕๕๗













สนา

13เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๑ เดอน มกราคม - กมภาพนธ ๒๕๕๙


ในวาระท สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ทรงเจรญพระชนมพรรษาครบ ๗ รอบ ในป ๒๕๕๙ นตยสารเสนาศกษาจงไดพมพบทความเฉลมพระเกยรตในคอลมน ปวงประชาเปนสขศานต เพอเผยแพรพระมหากรณาธคณทพระองคไดทรงบ�าบดทกขบ�ารงสขแกอาณาประชาราษฎรมาตลอดระยะเวลา ๖๖ ป ททรงเปนราชนของชาวไทย

“ยอมเหนอย...แตละปไมอยากใหเวลาผานไปเฉย ๆ ไปทไหนขอใหไดผลดตอราษฎร”

พระราชด�ารสทแสดงถงความหวงใยตอ ชวตความเปนอย ของพสกนกร จากการโดยเสดจพระราชด�าเนนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไปทรงเยยมราษฎรในทวทกภมภาค ท�าใหพระองคทรงรบรปญหาของประชาชนอยางลกซง ทรงตระหนกถงความยากจนอนเปนอปสรรคใหญในการพฒนาประเทศระยะยาว จงทรงหาวธขจดปญหาใหประชาชนพนจากสภาพความยากจน ความเจบไข

ร.ต.หญง อำาภา ชางเกวยน ผเรยบเรยง

พระมหากรณาธคณปกแผแกการศกษาไทยสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ


และความไมร ดวยเหตนจงเกดเปนโครงการอน เนองมาจากพระราชด�ารฯ กวา ๒,๐๐๐ โครงการ กระจายอยทวประเทศ เพอแกปญหาความยากจนขดสนและพฒนาชวตความเปนอยของผยากไรให มคณภาพชวตทดขน ตลอดจนสนบสนนใหคน ทองถนอนรกษมรดกของชมชนไวชวลกหลาน

สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงมสายพระเนตรกวางไกล ทรงเลงเหนประโยชนของการศกษากบการพฒนาชาต ทรงสงเสรมใหประชาชนรกการศกษา รจกศกษาดวยตนเอง และเสรมสรางความรดวยการอานหนงสอ ทรงมพระราชประสงคใหชาวบานทอยหางไกลไดทราบขาวสาร เหตการณบานเมองทถกตองและทนตอความเคลอนไหวอยเสมอ

เมอครงเสดจฯ แปรพระราชฐานไปประทบแรมทวงไกลกงวล อ�าเภอหวหน จงหวดประจวบ- ครขนธ ทรงใชศาลารมหาดปราณบร ประทบสอน













สนา

14 เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๑ เดอน มกราคม - กมภาพนธ ๒๕๕๙

หนงสอราษฎรดวยพระองคเอง ทรงวางแผนการศกษาอยางเปนระบบ โดยทรงจดคร (ขาราชบรพารทตามเสดจ) เปนกลม ๆ ตามความรพนฐานผเรยน และพระราชทานหนงสอซงมทงหนงสอเรยน หนงสออานประกอบ และหนงสอความรทวไป เชน นทานพนบาน นทานชาดก ประวตศาสตร ฯลฯ ตอมาป พ.ศ. ๒๕๑๙ มพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดสราง “ศาลารวมใจ” ขนในทองถนตาง ๆ เพอใหเยาวชนและประชาชนในถนกนดารมหนงสอดส�าหรบอานบ�ารงปญญา เขาถงขาวสาร สามารถอาน เขยน มพนฐานความรทงดานสขอนามย การปฐมพยาบาล และการประกอบอาชพ

นอกจากจะทรงเปนครใหแกราษฎรในพนทหางไกลแลวยงทรงเปนแบบอยางของการเปนครทด โดยทรงประพฤตพระองคเปนตนแบบในการรกการอาน ซงเปนพระอปนสยทถายทอดมายงพระราชโอรสและพระราชธดาทกพระองค สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารทรงเลาไวใน “สมเดจแมกบการศกษา” วา สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ โปรดการเปนครมาตงแตทรงพระเยาว โดยทรงเลนเปนครและนกเรยนกบเดกทบาน ทรงมวธการสอนทสนก เดก ๆ บานจงชอบเปนลกศษยของพระองค

ทรงสนพระราชหฤทยศกษาหาความร อย ตลอดเวลา ดวยการอาน การเขยน การสนทนากบผร การฟงและการทอดพระเนตรสงตาง ๆ หนงสอททรงอานมหลายประเภท ทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ จากการศกษาและการใชพระราชวจารณญาณพจารณาเหตผลความเปนไปไดนจงท�าใหพระองคมพระราชด�ารรเรมเรองราว ตาง ๆ มากมาย

พระองคยงทรงพระเมตตาปวงประชาประดจมารดาเมตตาบตร ทรงสงเสรมการศกษาแกราษฎรเปนอยางมาก โดยเฉพาะผดอยโอกาส ทงเดกพการและเดกทครอบครวยากจน ทรงรบนกเรยนเหลานน

ไวในพระบรมราชานเคราะหและ พระราชทาน พระราชทรพยสวนพระองคแกสภาสงคมสงเคราะหแหงประเทศไทยฯ เปนทนในการชวยเหลอเดกและเยาวชนใหมโอกาสไดเลาเรยน มความรประกอบอาชพ ด�าเนนชวตในแนวทางทถกทควรเพอพฒนาชวต สงคม และประเทศชาต ดงพระราชด�ารส

“…การฝกฝนอบรมใหเดกมความรและความประพฤตตวด รถงคณคาของการบำาเพญประโยชนเพอสวนรวม เปนสงสำาคญทจะทำาใหชาตบานเมองมความเจรญกาวหนา และเปนกศลสงเคราะหอนนาอนโมทนา…”

พระองคยงทรงปลกจตส�านกของประชาชนใหเหนความส�าคญของการศกษา ซงเปนสงจ�าเปนตอการพฒนาชาตดานการศกษาในระบบ โปรดเกลาฯ ใหจดตงโรงเรยนเจาแมหลวงอปถมภ ส�าหรบชาวไทยภเขา พระราชทานทนการศกษาแกนกเรยนยากจนททรงพบดวยพระองคเองระหวางการเสดจพระราชด�าเนนทรงเยยมราษฎร จ�านวนเกอบ ๒,๐๐๐ คน และเพมจ�านวนขนเรอย ๆ ตามล�าดบ นกเรยนในพระบรมราชานเคราะหมทงในกรงเทพมหานครและตางจงหวด

พระมหากรณาธคณตอการศกษานอกระบบ ทรงรเรมโครงการศกษานอกโรงเรยน ทรงสนบสนน













สนา

15เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๑ เดอน มกราคม - กมภาพนธ ๒๕๕๙

ศกษาในระบบโรงเรยน (Formal Education) นอกระบบโรงเรยน (Informal Education) เขาดวยกน ประชาชนสามารถเลอกศกษาไดในชวงเวลาตาง ๆ ของชวตตามความเหมาะสม การศกษา และการเรยนรเกดขนไดทกแหงทงในครอบครว วด ชมชน สถาบนการศกษา สถานประกอบการ และแหลงวชาตาง ๆ ซงสอดคลองกบปรชญาการศกษาในปจจบน “การศกษาคอชวต”

ด วยพระวรยะอตสาหะททรงท มเทพระวรกาย พระสตปญญา ตลอดจนพระราชทรพยในการปฏบตพระราชกรณยกจช วยเหลออาณาประชาราษฎร ดานการศกษา ท�าใหพระองคทรงไดรบปรญญาบตรและรางวลประกาศพระเกยรตคณจากนานาประเทศ เช น ปรญญาดษฎบณฑต

และชวยเหลอประชาชนทงเดกและผใหญใหศกษาตามความเหมาะสมกบความสามารถ สภาพแวดลอมและใหเกดความรกทจะศกษาหาความรอยเสมอ พระองคคอย ๆ เปลยนการ “ให” เปนความพยายามใหราษฎรสามารถชวยเหลอตนเองไดตามแนวทางและวธการ โดยอาศยความรความสามารถทราษฎรแตละทองถนมแตอาจหลงลมน�ามาพฒนาดวยการศกษาเรยนรเพอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาคณภาพชวตของผคนในชมชน

แมวาพระองคมไดศกษาดานการศกษาโดยตรง แตพระราชภารกจททรงพฒนาการศกษาทงศาลารวมใจ โครงการศลปาชพ โรงเรยนในพระบรมราชนปถมภ และนกเรยนในพระบรมราชานเคราะห ลวนแสดงถงพระปรชาญาณดานการจดการศกษาทงสน การสรางศาลารวมใจจงนบวาเปนการสงเสรมการศกษาทไมจ�ากดอยแคในโรงเรยนหรอมหาวทยาลย แตเปนการรวมเอาการ













สนา

16 เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๑ เดอน มกราคม - กมภาพนธ ๒๕๕๙

กตตมศกด สาขามนษยธรรม จากมหาวทยาลย ทฟส แหงรฐแมสซาซเซตส สหรฐอเมรกา ในฐานะ ทพระองคทรงยกระดบฐานะการครองชพของประชาชน และชวยบรรเทาทกขของเดก ๆ ในหม ผ ลภย และเมอป พ.ศ. ๒๕๒๔ ทรงไดรบรางวลบคคลดเดนดานพทกษเดก จากสหพนธเดกแหงนครนวยอรก สหรฐอเมรกา (Save the Children Fed-eration) นอกจากนยงมมหาวทยาลยและสถาบนอน ๆ อกมากมายททลเกลาฯ ถวายปรญญา และรางวลประกาศพระเกยรตคณแดพระองค

นบวาเปนพระมหากรณาธคณอยางยงตอปวงชนชาวไทย ทสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงหวงใยทกขสขของราษฎร ทรงเหนความส�าคญของการศกษาตอการพฒนาชาตบานเมอง และทรงปฏบตพระราชกรณยกจเกอกลประโยชนสขของพสกนกรจนปรากฏผลเปนทประจกษแกปวงชนชาวไทยและนานาอารยประเทศ

อางองพระแมแหงสยาม. นทรรศการเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ เนองในโอกาส มหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗๗ พรรษา ๑๒ สงหาคม ๒๕๕๒. ส�านกงานเลขาธการสภา ผแทนราษฎร.มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร. พระราชกรณยกจสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ. ๓ มกราคม ๒๕๕๙. สบคนจาก http://web.sut.ac.th/2012/queen58/index3.php.สถานวทยโทรทศนกองทพบก. พระราชกรณยกจสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ. ๓ มกราคม ๒๕๕๙. สบคนจาก http://www.tv5.co.th/ queen54/wrok01.html













สนา

21เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๒ เดอน มนาคม - เมษายน ๒๕๕๙

Aw2 May 29, 2016 1:36 PM




ฤดรอนป ๒๕๕๙ น หลายพนทในประเทศ ไทยประสบภาวะแลงน�าอยางหนก รฐบาลตองออกมาประกาศใหประชาชนงดใชน�าเพอการเกษตรเพราะตองเกบน�าไวใชส�าหรบอปโภคและบรโภค แตกยงตองใชกนแบบประหยด แมเทศกาลสงกรานตไทยซงเปนประเพณทยงใหญของคนไทย ทกปทผาน

มาคนไทยเคยไดเลนน�ากนอยางสนกสนานเตมท ชาวตางชาตกหลงไหลเขามาเพอสมผสกบความสนกสนานและซมซบบรรยากาศประเพณน แตปน

ทงรฐบาลและเอกชนตางกออกมารณรงคใหเลนน�าสงกรานตกนแบบประหยด ถงขนตองใชขวดน�า สเปรยเพอฉดเลนกนแตเบา ๆ เทานน

ปญหาภยแลงขนาดหนกนเกดจากผลของปรากฏการณทางธรรมชาตทเรยกวา “เอลนโญ” แตป ๒๕๕๙ ไมใชเอลนโญทมาแบบปกต แตองคการบรหารการบนและอวกาศแหงชาต หรอ

แลงหนกเกอบทกพนท แตจงหวดนยงมน�ำอดมสมบรณ“สโขทยโมเดล”

นาซา (National Aeronautics and Space Admin-istration – NASA) เรยกปรากฏการณทเกดขนในปนวา “ซเปอรเอลนโญ”

องคการนาซาเตอนชาวโลกลวงหนาตงแตป ๒๕๕๘ วา ก�าลงจะเผชญภยแลงอยางทไมเคยเปนมากอนในป ๒๕๕๙ ผคนกวาสบลานจะหวโหย เนองจากภาวะ “เอลนโญ” และไมใช เอลนโญ แบบธรรมดาแตเปน... “ซเปอรเอลนโญ” !!!













สนา

22 เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๒ เดอน มนาคม - เมษายน ๒๕๕๙

Aw2 May 29, 2016 1:36 PM

“โนอา” หรอองคการบรหารจดการดานมหาสมทรและชนบรรยากาศแหงสหรฐอเมรกา

(NOAA) ตอกย�าภยพบตแลงทก�าลงกระจายไปทวโลก ดวยรายงานวเคราะหสภาพอากาศเมอเดอนตลาคม ๒๐๑๕ วา อณหภมผวดนและผวน�าทะเลวดไดสงสดในรอบ ๑๓๖ ป เปนเหตใหอณหภมเฉลยทวโลกสงจนท�าลายสถตทเคยบนทกไว

ทมา : http://www.komchadluek.net/detail/ 20160118/220729.html เขาถงเมอวนท ๑๗ เม.ย. ๕๙

ขอขาวขางตนคงท�าใหตระหนกชดเจนกนแลววา ปรากฏการณทเกดขนมสาเหตมาจากอะไร ซงปจจบนนหลายพนทถกประกาศใหเปนพนทประสบปญหาภยแลง หนวยงานของรฐตองระดม

เจาหนาทเขาไปชวยขดเจาะน�าบาดาลเพอใชอปโภคบรโภค แตบางแหงไมสามารถขดเจาะได ตองใชเพยงการชวยล�าเลยงน�าไปบรรเทาความเดอดรอน นอกจากนยงมขาวอน ๆ ทท�าใหตองตระหนกกนอยางมาก เชน

“ไทยรอนจด พบอณหภม ๑๖ มนาคม สงตดอนดบโลกถง ๔ พนท!!!”

“เขอนอบลรตนวกฤตหนก เหลอน�าใชการไดอก ๒๓ วน วอนชวยกนประหยดน�า”

“รอนจด! ปลานบหมนตวนอกน�าตายเกลอนบอเทศบาลกระบ”

“วกฤตภยแลง เขอนเจาพระยาเหลอน�าใช ๑๒๖ วน กระทบฝงลงอดอาหาร”

ทมา : http://news.kapook.com/topics/ เขาถงเมอวนท ๑๓ เม.ย. ๕๙

ในขณะทหลายพนทก�าลงประสบปญหาภยแลงอยางหนก แตท จงหวดสโขทย ในสวนของพนททเรยกวา “สโขทยโมเดล” มการบรหารจดการน�าใหมแนวพระราชด�ารของพระบาทสมเดจพระเจา อยหว ท�าใหปน สโขทยโมเดลสวนกระแสของค�าวาขาดแคลนน�า กลายเปนพนททยงมน�าอดมสมบรณ และพลกฟนจากผนดนทเคยถกกลาวขานวา “เวลาทพนทอนน�าทวม แตสโขทยกยงแลงอยด” เกยวกบเรองน ดร.รอยยล จตรดอน กรรมการและเลขาธการมลนธอทกพฒน ใหสมภาษณรายการวทย คลน ๙๗.๐๐ MHz รายการรทนเศรษฐกจ ชวงรทนภยแลง ออกอากาศเมอวนท ๑๙ ม.ค. ๕๙ เวลา ๑๐.๐๐-๑๑.๐๐ น. ความตอนหนงวา

ทมา : https://th-th.facebook.com/Utokapat.F เขาถงเมอวนท ๑๖ เม.ย. ๕๙

พธกร - โมเดลสโขทย พนททเคยชอวาแลงซ�าซาก น�าทวมซ�าซาก เปนอยางไรครบ

ดร.รอยยล - ชาวบานไดมาพบ ดร.สเมธ ตนตเวชกล ตงแตป ๒๕๕๓ และไดรวมวางแผนกน

มา และเรมท�างานกบกองทพบกในการทจะพฒนาแหลงน�ากบชมชน ตงแตป ๒๕๕๕ ฟนท�าแกมลง เปลยนเรองประตน�าและคคลองตาง ๆ เสรจกรวา ยงไงน�ากไมพอ จงตองปรบเปลยนการใชน�าดวย กท�าทฤษฎใหมกนบางสวน บางสวนกหนมาท�า













สนา

23เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๒ เดอน มนาคม - เมษายน ๒๕๕๙

Aw2 May 29, 2016 1:36 PM

ประมงเลย เพราะวาในเมอเราพฒนาแกมลงแลว เรามแหลงน�าแลวกท�าประมงเสรมเขาไป และประมงกรายไดดกวาท�านามากครบ กประสบความส�าเรจคอนขางดครบ โดยเฉพาะในพนทบรเวณตอนเหนอแถวศรสชนาลย ตรงนนมพนททเขาเขาไปฟนปาได ๒-๓ พนไร กแบงออกมาท�าเปนแหลงน�า ประมาณ ผมจ�าตวเลขไมไดหมด ประมาณสกสองรอยหรอรอยกวาไร และบรเวณรอบนอกแทนทจะท�านาปนาปรงกหนมาท�าพนธขาวครบ ออกมาไดดครบ

พธกร - แสดงวาสโขทยกไมไดแลงจรงตามทมขาวออกมาบางนะครบ เพราะยงมบางจดบางพนททอดมสมบรณ

ดร.รอยยล - ครบ เพราะมการบรหาร

จดการใหม เรมฟนล�าน�า ทส�าคญทสด เราพบวา บางพนททเปนหนองน�า แหลงน�า ทขดกนไวนะครบ เสรจแลวแผนทตกหลนสองถงสามแหง แหงหนงมเจดรอยไร เชอไหมครบวาไมไดใชการ ทางทหารทาง

ชาวบานกไปฟนขนมา อกทหนงสรอย กน�ามากลบมาใชงาน

พธกร - ถอวาเปนขาวดนะ สโขทยไมแลงอยางทหลายคนเขาใจนะ มบางจดบางทยงชวยให

ประชาชนอยเยนเปนสข ไมแลง ไมน�าทวมดร.รอยยล - ขนาดเวลาเขาน�าทวมกนเนย

สโขทยยงบอกวาแลงเลยครบ จะไดยนขาวตลอดถงแมเปนปทน�าทวมนะครบ

พธกร - กเรยกวาสบายใจขนนะครบ ทาง การกลงไปชวยแลว ประเดนเปนอยางนครบอาจารยครบ มนแลงกแลงไป เพราะวาเปนเรองธรรมชาต

ครบ ประเดนกคอเมอแลงแลวจะท�าอยางไรครบอาจารย

นอกจากน ดร.รอยยล ยงเสรมใหเขาใจถง

กระบวนการบรหารจดการน�าของพระบาทสมเดจพระเจาอยหววา ทรงแนะใหเรมตนทการดปรมาณน�าฝนในปนน ๆ จดตวเลขแตละพนทไว แลวท�าเปนแผนทน�าวามอยตรงไหนบาง จากนนจงจะบรหารจดการไดวา ควรเกบไวเพอการใดเทาไร และสามารถวางแผนไดวา ปนนควรท�าการเกษตรแบบใด หากมน�านอยกควรปลกพชทใชน�านอย เปนตน

ตลอดระยะเวลาของการครองราชย พระบาทสมเดจพระเจาอย หวทรงงานหนกและตรากตร�าอยางไมเคยหยดหยอน ทรงใหความส�าคญกบ เรองน�า เพราะน�าคอชวตและหลอเลยงใหด�ารง อย ได พระองคทรงเปนผ ทเขาถงในทกพนทของประเทศไทย ทรงจดและวาดแผนทน�าดวยพระองคเอง อาจนบไดวา พระองคทรงมขอมลแหลงน�ามากทสดและดทสดในประเทศไทย และพระองคทรงเปน “ธ จอมราชยปราชญแหงน�า” โดยแทจรง













สนา

13เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๓ เดอน พฤษภาคม - มถนายน ๒๕๕๙


ร.อ.หญง บษด อรสรวรรณ : ผเรยบเรยง


เมอพ.ศ. ๒๕๐๕ นายเปรม อกษรสวาง สมาชกสภาจงหวดพทลงและนายกพทธกสมาคมบางแกว ไดน�าสมาชกฯ ยวกสกรและประชาชนประมาณ ๕๐๐ คน ขดลอกเหมองสงน�าจากคลองตะโหมดหรอคลองทาเชยดเพอน�าไปใชในเขตอ�าเภอเขาชยสน จงหวดพทลง แตไมไดผล เนองจากจะตองขดเหมองสงน�าลกประมาณ ๕-๖ เมตร ซงเกนก�าลงท เกษตรกรจะท�าได ต องใช เทคนคและเครองจกรเครองมอในการด�าเนนงาน จงรองเรยนผานชลประทานภาคใตในสมยนน ขอใหพจารณาเปดโครงการทาเชยดขน เพอชวยเหลอพนทเพาะปลกดงกลาว ชลประทานภาคใตไดสงเจาหนาทไปพจารณาเหนวาลทางทจะเปดการกอสรางโครงการขนไดจงสงเจาหนาทออกไปท�าการส�ารวจรายละเอยดภมประเทศและสถตตาง ๆ เพอน�ามาวางโครงการและออกแบบ และไดกอสรางโครงการเสรจ

สนใน พ.ศ. ๒๕๑๔ มพนททงหมด๑๒๑,๕๒๗ ไร พนทชลประทาน ๑๐๐,๐๐๐ ไร

วนท ๑๔ กนยายน ๒๕๒๐ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดมพระราชด�ารใหกรมชลประทานพจารณาโครงการชลประทานเพอชวยเหลอการ ท� านาในเขตจ งหวดพทล ง ต อมาส� านกงานชลประทานท ๑๒ (ปจจบนคอ ส�านกชลประทานท ๑๖) ได รบหนงสอจากอ�าเภอตะโหมด ขอใหพจารณาความเปนไปไดโครงการอางเกบน�าโละหนน ตามพระราชด�าร เพอชวยเหลอพนทเพาะปลกใน เขตโครงการชลประทานทาเชยด จ�านวน ๑๐๐,๐๐๐ ไร และลดอนตรายจากอทกภยในเขตอ�าเภอตะโหมด อ�าเภอเขาชยสน จงหวดพทลง

ประธานสภาต�าบลตะโหมด (นายบญชอบ เพชรหน) ประธานสภาต�าบลคลองใหญ (นายหวง เสถยร) และประธานต�าบลแมขร (นายสวสด

โครงการอางเกบน�าคลองหวชางอนเนองมาจากพระราชด�าร จงหวดพทลง













สนา

14 เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๓ เดอน พฤษภาคม - มถนายน ๒๕๕๙

มสกะสงค) ไดมหนงสอเรยนราชเลขาธการ ขอพระราชทานสรางอางเกบน�าคลองหวชาง โดยใหเหตผลวาทองทต�าบลตะโหมด ต�าบลคลองใหญ ต�าบลแมขร อ�าเภอตะโหมด จงหวดพทลงรวม ๒๕ หมบาน ประชากร ๒๑,๔๔๓ คน มการท�านา ท�าสวนเปนอาชพหลก เนอทการเกษตร ๗๓,๑๕๘ ไร แตการประกอบอาชพ ดงกลาวไมไดผลเตมท เนองจากขาดแคลนน�าเพอการเกษตร และเปนคลงจายน�าใหกบโครงการชลประทานทาเชยด

ตอมาราชเลขาธการ ไดมหนงสอเรยนอธบดกรมชลประทาน และผวาราชการจงหวดพทลง แจงใหทราบถงความประสงคของราษฎรทตองการใหกอสรางอางเกบน�าคลองหวชาง จงขอใหพจารณาในเรองน และหากมความคดเหนหรอขอเสนอแนะประการใด แจงใหส�านกราชเลขาธการทราบดวย จากการประสานงานระหวางกรมชลประทาน โดยส�านกชลประทานท ๑๒ (ปจจบนคอ ส�านกชลประทานท ๑๖) กบจงหวดพทลง เหนวามความเปนไปไดทจะด�าเนนการในเรองน และไดด�าเนนการพจารณา เบองตนแลวเสรจเมอเดอนตลาคม ๒๕๓๓ กรมชลประทานจงมหนงสอเรยนราชเลขาธการ เพอน�าความกราบบงคมทลพระกรณารบเปนโครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร ซงส�านกราชเลขาธการกมหนงสอแจงใหกรมชลประทานและผวาราชการ

จงหวดทราบ ตามล�าดบ วาความทราบฝาละอองธลพระบาทแลว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ รบเปนโครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร

ทตงของโครงการ :บานหวชาง (หมท ๒) และบานคลองนย

(หมท ๕) ต�าบลตะโหมด อ�าเภอตะโหมด จงหวดพทลง

วตถประสงคของโครงการ : ๑. เพอเปนแหลงน�าตนทนชวยเหลอการ

เพาะปลกใหแกโครงการสงน�าและบ�ารงรกษาทา เชยด จงหวดพทลง แกไขปญหาการขาดแคลนน�าในภาวะฝนทงชวง

๒. เพอชวยเหลอการเพาะปลกและชวยบรรเทาอทกภยในฤดฝน ในเขตอ�าเภอตะโหมด อ�าเภอเขาชยสน จงหวดพทลง และเปนแหลงทองเทยวหรอพกผอนของประชาชนบรเวณใกลเคยง

๓. เพอเปนแหลงน�าส�าหรบชวยเหลอการอปโภค - บรโภค

๔. เพอเปนแหลงเพาะพนธสตวน�า

ประโยชนทไดรบ : ๑. สามารถสงน�าชวยเหลอการเพาะปลกใน

ชวงฤดแลงในเขตโครงการสงน�าและบ�ารง รกษาทาเชยด จ�านวน ๓๘,๐๐๐ ไร (พนทชลประทาน ๑๐๓,๒๙๘ ไร)

๒. สามารถใชน�าในอางฯ เพอการอปโภค - บรโภคของราษฎรทอาศยอยในบรเวณใกลเคยง

๓. บรรเทาอทกภยในชวงฤดฝนในเขต อ�าเภอตะโหมด อ�าเภอเขาชยสน และอ�าเภอบางแกว จงหวดพทลง

๔. ส งน�าช วยเหลอพนทโครงการฟารมตวอยางตามพระราชเสาวนย ของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ต�าบลนาปะขอ อ�าเภอบางแกว จงหวดพทลง













สนา

15เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๓ เดอน พฤษภาคม - มถนายน ๒๕๕๙

๕. สงน�าสนบสนน โครงการแกไขปญหาและพฒนาพนทหม บานอาพด และหมบานใกลเคยง อ�าเภอเขาชยสน อนเนองมาจากพระราชด�าร

๖. สามารถใชตวอางเกบน�าเปนแหลงแพร เพาะ และขยายพนธปลาน�าจดรวมทงเปนแหลงจบปลาของราษฎรทอาศยอยในบรเวณใกลเคยง ท�าให

ราษฎรมรายไดเพมขนอกสวนหนงดวย๗. ใชเปนสถานทพกหยอนใจของราษฎรท

อาศยอยในบรเวณใกลเคยง

ทมาของภาพ : http://www.rdpbproject.com/press56/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=155

ส�านกงาน กปร. และโครงการชลประทานพทลง กรมชลประทาน













สนา

17เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๕๙


รอยโทหญง ฉฐรภรณ ยศสนทร : ผเรยบเรยง


เนองจากมหาอทกภยเมอปลายป พ.ศ.๒๕๕๔ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานทนทรพย จ�านวน ๘๔ ลานบาท ตงมลนธอทกพฒน พรอมใหใช พระมหาพชยมงกฎเปนเครองหมายประจ�ามลนธฯ

ชอของมลนธอทกพฒน น�ามาจากค�า ๒ ค�ารวมกน คอ “อทก” แปลวา “น�า” ขณะท “พฒน” มาจากค�าวาพฒนา มความหมายวา มลนธเพอการพฒนาเรองน�า และถอเปนมลนธเกยวกบน�ามลนธแรกทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทาน ใหอยในพระบรมราชปถมภ โดยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงเปนประธานกรรมการกตตมศกด

มลนธฯ ไดนอมน�าแนวพระราชด�ารและหลกการทรงงานของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เปนแนวทางด�าเนนงานของมลนธฯ โดยเฉพาะในการบรหารจดการทรพยากรน�า รวมกบหนวยงานตาง ๆ ทท�างานดานน�าเพอใหการบรหารจดการน�าของประเทศเปนไปในทศทางถกตอง เหมาะสม และ

สอดคลองกบสภาพพนท ระบบการบรหารจดการ น�าของประเทศคอนขางมปญหาตงแตแมน�าสาย ใหญ ๆ จนถงน�าในชมชน

โครงการประกวดพน�านองรกษน�าตามแนวพระราชด�าร เปนกจกรรมหนงทมลนธฯ ไดด�าเนนการรวมกบหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชน โดยเรมขนตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๑ และจดประกวดตอเนองมาตลอดทกป โครงการนเปน

กบโครงการประกวดพน�านองรกษน�า ตามแนวพระราชด�าร พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ภาพขณะกลมเยาวชนทผานเขารอบไดมาเขารวมกจกรรมคายและพธประกาศผล วนท ๒๖-๒๙ เมษายน ๒๕๕๙

ณ อทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร อ.ชะอ�า จ.เพชรบร













สนา

18 เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๕๙

โครงการทสนบสนนใหเยาวชนไทยอายระหวาง ๑๒-๒๕ ป ได ร วมแลกเปล ยน เ ร ยนร จ ากประสบการณตรง ในพนทจรง เกดเครอขายเยาวชนรวมกนบรหารจดการน�า ตามแนวพระราชด�าร กจกรรมโครงการจะมการถายทอดความร ความเขาใจ และน�าเทคโน โลยไปใชในการบรหารจดการทรพยากรน�า กล มเยาวชนทชนะเลศจะไดรบโลพระราชทานจากสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

คณสมบตและหลกเกณฑ • ผแทนกลมเยาวชนในชมชน หรอเยาวชน

ในสถานศกษา จะตองมอายระหวาง ๑๒-๒๕ ป (ผทเกดระหวางป พ.ศ. ๒๕๓๔-๒๕๔๗ ณ วนทสมครเขารวมโครงการ) โรงเรยนหรอชมชนละ ๖ คน

• ด�าเนนโครงการดานการจดการทรพยากรน�าชมชน ภายในสถานศกษาหรอชมชนของตน และทกคนสามารถเขารวมกจกรรมของโครงการอยาง ตอเนองทงระดบภาคและระดบประเทศ

• เปนโครงการทนอมน�าแนวพระราชด�ารไปปรบใชในการจดการทรพยากรน�าของโรงเรยนและ/หรอชมชน

• เปนโครงการทรเรมมาอยางนอย ๑ ป หรอเปนโครงการทขยายผลจากโครงการเดมทมอย และขบเคลอนโดยเยาวชนอยางตอเนอง

เมอวนท ๒๙ เมษายน ๒๕๕๙ มลนธฯ ได

ประกาศผลและมอบรางวลผชนะการประกวด “พน�านองรกษน�า ตามแนวพระราชด�าร พ.ศ. ๒๕๕๘” ณ อทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร อ.ชะอ�า จ.เพชรบร ซงมคณะครและนกเรยน โรงเรยนตาง ๆ เยาวชน และผแทนจากหนวยงานทงภาครฐ และภาคเอกชน เขารวมงาน

โครงการประกวดพน�านองรกษน�า ตามแนวพระราชด�าร พ.ศ. ๒๕๕๘ มกลมเยาวชนผานเขาสรอบตดสนจ�านวน ๙ กลม จากทงหมด ๔๐ กลม ซงคณะท�างานและกรรมการตดสน ไดเดนทางไปตดตามผลการด�าเนนงานของกลมเยาวชนทง ๙ กลมในพนท จากนนกลมเยาวชนทผานเขารอบไดมาเขารวมกจกรรมคายและพธประกาศผล ระหวางวนท ๒๖-๒๙ เมษายน ๒๕๕๙ ณ อทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร อ.ชะอ�า จ.เพชรบร เพอน�าเสนอผลส�าเรจของโครงการ รวมทงแลกเปลยนความรและประสบการณรวมกน ระหวางรนพกบ รนนอง พรอมกบศกษาดงานทโครงการสวนสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน และโครงการศกษาวจยและพฒนาสงแวดลอมแหลมผกเบย อนเนองมาจากพระราชด�าร จ.เพชรบร

ส�าหรบผชนะเลศโครงการประกวดพน�านองรกษน�า ตามแนวพระราชด�าร พ.ศ. ๒๕๕๘ ไดแก โรงเรยนมธยมสวทยเสรอนสรณ กรงเทพฯ ซง โดดเดนในเรองการตงเครอขายบรหารจดการน�า

ภาพกลมเยาวชนโรงเรยนมธยมสวทยเสรอนสรณ กรงเทพฯ ผชนะเลศโครงการประกวดพน�านองรกษน�า ตามแนว

พระราชด�าร พ.ศ.๒๕๕๘ภาพการบ�าบดน�าเสยจากครวเรอน กอนไหลลงสบงหนองบอน

พนทโครงการแกมลงตามแนวพระราชด�ารเสนาศกษา เสนาศกษา เสนา












สนา

19เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๕๙

ในชมชน รวมฟ นฟทางน�าเขาออกของแกมลง หนองบอน รวมกนก�าจดวชพชและบ�าบดน�าเนาเสย โดยใชถงดกไขมนและธรรมชาตบ�าบดธรรมชาต สวนรางวลรองชนะเลศ มกลมเยาวชนไดรบรางวล ๒ กลม ไดแก กลมแกนน�าเยาวชนเพาะพนธกลาไมต�าบลขนควร อ.ปง จ.พะเยา ซงด�าเนนงานอนรกษและฟนฟปาตนน�า และสรางฝายชะลอความชมชน และกลมเยาวชนคนดศรสวนพล ท�าดถวายในหลวง จ.นครศรธรรมราช ด�าเนนงานรกษาแหลงน�าในชมชนเพอแกปญหาน�าแลงน�าหลาก โดยการสรางฝายมชวตรวมกบชมชนและหนวยงานภายนอก ชวยใหแหลงน�ามระบบนเวศดขน

กลมเยาวชนโรงเรยนมธยมสวทยเสรอนสรณ กรงเทพฯ ผ ชนะเลศโครงการประกวดพน�านอง รกษน�า ตามแนวพระราชด�าร พ.ศ. ๒๕๕๘ นน มจดเรมตนจากเมอป พ.ศ. ๒๕๕๔ กรงเทพฯ เกดอทกภยครงใหญ ประชาชนประสบปญหาทงน�าทวม

และน�าขงจนเนาเสย ท�าใหกลมเยาวชนสงแวดลอมศกษา เพอการพฒนาอยางยงยน (Eco Students) โดยโรงเรยนมธยมสวทยเสรอนสรณ รวมกบชมชน ๔ แหงในพนทคอ ชมชนศาลาลอย ชมชนคลองมะขามเทศ ชมชนบงหนองบอน ชมชนหมบานเสร ส�านก งานเขตประเวศ และบรษท รโก (ประเทศไทย) จ�ากด รวมกนหาทางแกไขปญหาสงแวดลอม ทงในโรงเรยน ชมชน หนวยงานราชการ และเอกชน

กลมเยาวชนฯ ใชชมชนเปนหองเรยน โดยมลนธอทกพฒนฯ ภายใตโครงการประกวดพน�านองรกษน�าตามแนวพระราชด�าร ไดเขาไปสนบสนนความรในการบรหารจดการน�าตามแนวพระราชด�าร เช น การบ�าบดน�าเสยโดยใช ธรรมชาตบ�าบดธรรมชาต การท�าถงดกไขมนในครวเรอน และเชอมโครงขายน�า วเคราะหและเรมด�าเนนงานแกปญหาเชงพนท จนเกดผลส�าเรจในโรงเรยน และขยายผลไปสชมชน

ในป ๒๕๕๙ น กลมเยาวชนโรงเรยนมธยมสวทยเสรอนสรณ ไดขยายผลด�าเนนงานบรหารจดการทรพยากรน�าชมชนตามแนวพระราชด�าร ฟ นฟและพฒนาแหลงน�าในพนท ไปยงคลองสาธารณะบรเวณหม บานเสร คลองมะขามเทศ คลองศาลาลอย รวมทงบ�าบดน�าเสยจากครวเรอน กอนไหลลงสบงหนองบอน พนทโครงการแกมลงตามแนวพระราชด�าร อกดวย

นอกจากนยงมพนทตวอยางความส�าเรจ

ภาพถงดกไขมนในครวเรอน และการใชจลนทรยน�าหยดเสนาศกษา เสนาศกษา เสนา












สนา

20 เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๕๙

การบรหารจดการน�าตามแนวพระราชด�ารของกลมเยาวชนฯ ประกอบดวย

- คลองอแว เปนคลองขดความยาว ๕๐๐ เมตร สามารถใชเรยนรวทยาศาสตรนอกหองเรยน ปรบสภาพดนเปรยวจนสามารถปลกพชผสมผสานได พนททดลองบ�าบดน�าเสยดวยวธ “ธรรมชาตบ�าบดธรรมชาต” เชน ผกตบชวา จอกหหน เครองเตมอากาศ กอนปลอยน�าลงคลองมะขามเทศ

- คลองศาลาลอย - มสยดอามานาตลอสลาม เปนพนทขยายผลบ�าบดน�าเสย ฟนฟคลอง ตดตงถงดกไขมนในครวเรอน และจลนทรยน�าหยด

โครงการประกวดพน�านองรกษน�าตามแนวพระราชด�ารของมลนธอทกพฒน จงไมเปนเพยงแต

โครงการประกวดทมคณประโยชนตอเยาวชนซงถอเปนคนร นใหมของประเทศไทยเทานน แตยงสามารถน�าไปใชแกไขปญหาในการบรหารจดการทรพยากรน�าในชมชนไดจรงอกดวย นบเปนพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทมตอพสกนกรชาวไทย

ขอขอบคณขอมลจาก : http://utokapat.org/index.html













สนา

19เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๕ เดอน กนยายน - ตลาคม ๒๕๕๙


รอยโทหญง อ�ำภำ ชำงเกวยน : ผเขยน


“รวมคด รวมท�ำ รวมเรยนร น�ำสงคมสควำมรมเยนเปนสขอยำงยงยน” คงเปนค�ำนยำมทอธบำยวถชวตของคนในชมชนชำยขอบจงหวดนครรำชสมำแหงนไดเปนอยำงด หมบำนหนองกระทม หมบำนหนองบวสะอำด และหมบำนปำตองเปน ๓ หมบำนในพนทต�ำบลหนองบวสะอำด อ�ำเภอบวใหญ จงหวดนครรำชสมำ ชำวบำนสวนใหญทนประกอบอำชพเกษตรกรรม ปลกพช เลยงสตว และท�ำนำ ยดวถเกษตรพนบำนควบคกบกำรท�ำกำรเกษตรผสมผสำนตำมแนวพระรำชด�ำร โดยนอมน�ำหลกปรชญำเศรษฐกจพอเพยงของพระบำทสมเดจพระเจำอยหวมำเปนแนวทำงในกำรด�ำเนนชวต ดวยหลกควำมพอประมำณ มเหตผล มภมคมกน มควำมรคคณธรรมอนจะท�ำใหชมชนเขมแขง มควำมพอกนพอใชในครวเรอน ไมฟมเฟอย พงตนเองไดและขยำยผลไปสบำนใกลเรอนเคยงตลอดจนชมชนและสงคม

ในอดตชมชนแหงนมกำรตดตนไมจำกปำ “โสกบก” (โสก ภำษำอสำน หมำยถง บอน�ำตำม

ธรรมชำต และ บก หมำยถง ลดลง) ซงเปนปำแหงเดยวของชมชน ชำวบำนไดน�ำไมไปเผำถำนเพอใชเปนเชอเพลงในครวเรอนและเพอขำยเปนรำยไดเสรมใหแกครอบครว เมอตำงคนตำงตดตนไมจงเรมรอยหรอ เหดธรรมชำตจำกปำทชำวบำนเคยเกบไปประกอบอำหำรกลดนอยลงเนองจำกพนดนขำดควำมชมชน หนอไมไมแตกหนอเหมอนอยำงเคย ในฤดรอนมกเกดไฟไหมปำอยบอยครง โสกบกทเคยอดมสมบรณจงกลำยเปนปำเสอมโทรมทไมสำมำรถใหประโยชนแกชำวบำนไดเหมอนแตกอน

ในขณะทปำโสกบกเสอมโทรม เดกรนใหมทเตบโตขนพรอมกบควำมทนสมยกยงหำงไกลจำกปำชมชนมำกขน จนกระทงวนหนงผน�ำชมชนไดเลงเหนถงควำมส�ำคญของกำรฟนฟปำเพอกำรใชสอยรวมกนอยำงยงยน ตำมแนวพระรำชด�ำรพระบำทสมเดจพระเจำอย หวได พระองคมพระรำชด�ำรเรองประโยชนของปำกบมนษยมใจควำมวำ ปำไมนนอ�ำนวยประโยชนแกมนษยทงทำงตรงและ

ทรพยในดนถน “ทม บว ตอง” สขใดไหนเลา เทาสขอยางพอเพยง

ตามรอยพระราชด�าร พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

บำน วด โรงเรยน รวมกนปลกตนไมฟนฟปำโสกบก เนองในวนเฉลมพระชนมพรรษำ ๑๒ สงหำคม ๒๕๕๙













สนา

20 เสนาศกษา เลมท ๘๒ ตอนท ๕ เดอน กนยายน - ตลาคม ๒๕๕๙

ทำงออม ชวยควบคมสภำพดนฟำอำกำศ รกษำตนน�ำล�ำธำร พนธพฤกษชำตและสตวปำ มนษยสำมำรถเกบของปำ แปรรปผลตภณฑจำกไม และยงสำมำรถใชปำเปนทพกผอนหยอนใจได

กำรประชมในแตละครงผใหญบำนจงรณรงคใหลกบำนตระหนกถงควำมสมพนธระหวำงปำกบชมชน ตลอดจนชใหเหนถงขอเสยหำกปลอยโสกบกเปนปำรำงไรประโยชน ในระยะแรกไดรวบรวมลกบำนทตงใจจะพลกฟนคนปำใหแกชมชน ใหพำกนหยบจอบหยบเสยมชวยกนขดหลมปลกตนไมทดแทนตนทถกตดหรอถกไฟไหม เมอชำวบำนกลมนนไดเขำไปสมผสกบปำจงเรมซมซำบเขำใจและเกดควำมรกควำมหวงแหนปำมำกขน ประกอบกบไดปรำชญชำวบำนคอยใหควำมรเรองกำรปลกปำ ๓ อยำง ไดประโยชน ๔ อยำง ตำมแนวพระรำชด�ำรพระบำทสมเดจพระเจำอยหว ปำ ๓ อยำง คอ กำรปลกไมใชสอย ไมกนได และไมเศรษฐกจ สวนประโยชน ๔ อยำง หมำยถง ประโยชนดำนกำรชลประทำน กำรดดซบน�ำ อดชวงไหลตำมรองหวยโดยรบน�ำฝนอยำงเดยว และกำรอนรกษดนและน�ำ

เมอชำวบำนกลมแรกมควำมเขำใจจงเรมขยำยผลไปสคนอน ๆ ในชมชน ปจจบนมจ�ำนวนผ เข ำ รวมกจกรรมกำรปลกปำในแต ละครงกวำ ๑,๐๐๐ คน บำงปทำงวดปำหนองกระทมไดจดผำปำตนไม เพอ

แหลงเรยนรชมชน สวนตำเลศ สถำนทจดกจกรรมกำรเรยนรแบบบรณำกำรระหวำงกำรศกษำกบชวต

ใหชำวบำนน�ำตนไมมำบรจำคเปนกำรท�ำทำนอก วธหนง โดยก�ำหนดวำตนไมทบรจำคจะตองเปนตนทโตพอหรอรอดตำยแลว เชน ตนแคนำ ตนทองกวำว ตนชมพพนทพย เปนตน ในชวง ๖ ปทผำนมำ ไดด�ำเนนกำรมำอยำงตอเนองโดยปลกในวนส�ำคญ คอ วนเฉลมพระชนมพรรษำพระบำทสมเดจพระเจำอยหวและสมเดจพระนำงเจำฯ พระบรมรำชนนำถ ซงจดขนโดยองคกรสวนทองถนรวมกบวด โรงเรยน และ ชำวบำน ปำโสกบกทกวนนจงกลบมำสมบรณอกครง ชำวบำนไดกลบมำใชประโยชน เกบเหด เกบผกหวำน หำหนอไม ไดฟน ไดกบ ไดน�ำผงปำ ฯลฯ ซงเปนสนคำไมตองซอหำ ถอวำเปนกำรสรำงภมคมกนทดใหแกชมชนทท�ำใหปำกลบมำมคณคำอกครง

ปำโสกบกนอกจำกเปนแหลงอำหำรของ ชำวบำนแลว ยงเปนแหลงเรยนร ทำงธรรมชำตส�ำหรบเดกนกเรยนโรงเรยนบำนหนองกระทม นบวำเปนกำรจดกำรเรยนรทสมพนธกบวถชวตธรรมชำต และควำมเปนอยของผเรยนโดยแทจรง ผเขยนไดสอบถำมผอ�ำนวยกำรโรงเรยน นำยบญเทยม โทแหลง ถงแนวคดกำรน�ำนกเรยนไปเรยนรยงปำชมชน ทำนกลำววำ กำรสงเสรมชมชนใหรกถนฐำนบำนเกดไมใชแคเพยงกำรชกชวนชำวบำนรนพอแมใหรจกรกษำทรพยำกรหรอประกอบอำชพดวยภมปญญำ













สนา


โดยไมทงถนฐำนเทำนน ยงจะตองปลกฝงควำมส�ำนกรกนไปยงลกหลำน เมอยำมทเขำเรยนจบใหเขำไดตระหนกถงคณคำของปำไม หวย หนอง ทองนำทดแลหลอเลยงชวตผคนมำตงแตรนปยำ ตำยำย จนถงปจจบน และใหเขำอยำกกลบมำพฒนำ บำนเกดเมองนอนตำมควำมถนดตำมก�ำลงควำมสำมำรถของเขำ

ทำงโรงเรยนไดน�ำหลกปรชญำเศรษฐกจพอเพยงมำเปนแนวทำงในกำรด�ำเนนงำนโครงกำรและกจกรรมตำมนโยบำยของกระทรวงศกษำธกำร เพอสงเสรมใหนกเรยนรจกประหยดอดออม ไมฟงเฟอ รจกหำรำยได ลดรำยจำยครอบครว อนจะเปนผลดเมอเตบใหญเปนก�ำลงของชำตในอนำคต โครงกำรทโรงเรยนจดขน ไดแก โครงกำรธนำคำรเพชรพลอย (ขยะ) โครงกำรปลกมะละกอรอบรวโรงเรยน โครงกำรเลยงปลำดก โครงกำรปลกไผหวำน สหกรณโรงเรยน และกจกรรมปลกผกเพออำหำรกลำงวน

นอกจำกนแลวโรงเรยนยงมกจกรรมกำรเรยนรแบบบรณำกำร ๕ กลมสำระกำรเรยนร ไดแก กลมสำระกำรเรยนรภำษำไทย กลมสำระกำรเรยนร วทยำศำสตร กลมสำระกำรเรยนร คณตศำสตร กลมสำระกำรเรยนรสงคมศกษำ และกลมสำระกำรเรยนร กำรงำนอำชพและเทคโนโลย ในระดบชนประถมศกษำปท ๕ โดยคณครไดพำนกเรยนปน

จกรยำนไปศกษำแหลงเรยนรชมชนอกแหงหนงซงเดก ๆ เรยกกนวำ “สวนตำเลศ” กจกรรมกำรเรยนร เรมขนตงแตเวลำ ๐๘.๓๐-๑๕.๓๐ น. ตลอดทงวนเปนกจกรรมทเนนกำรปฏบต ในชวงเชำคณตำเลศเจำของสวนจะเปนผบรรยำยใหเดก ๆ ทรำบถงควำมส�ำคญของตนไม แนวคดและกำรเรมตนท�ำกำรเกษตรทฤษฎใหม เพอกำรกนอยอยำงพอเพยงตำมแนวพระรำชด�ำร หลงจำกนนเดก ๆ เดนชมสวน เรยนรตนไมในทองถน และลงมอผสมดนเตรยมเพำะเมลดพนธ คณตำสอนใหปลกไม ๒ ชนด ในถงเพำะกลำไม ๑ ถง คณตำใหเหตผลวำพนธไมแตละชนดใชเวลำในกำรเจรญเตบโตแตกตำงกน ดงนนจงสำมำรถปลกทงพรกซงเปนพชอำยสน และนอยหนำหรอขนนซงเปนพชยนตนในถงเดยวกนได ถอเปนกำรใชทรพยำกรอยำงคมคำและเกดประโยชนสงสด นกเรยนสนกสนำนกบกำรเพำะกลำไมโดยคณตำมอบเปนของขวญน�ำกลบบำนคนละ ๑ ถง กอนเวลำอำหำรกลำงวนคณตำใหเดก ๆ แบงกลมท�ำอำหำรพนบำน ๕ อยำง คอ แกงปลำ ปลำดกยำง สมต�ำ และย�ำไขมดแดง สวนอำหำรหวำนคอ บวดมน คณตำบอกวำสงเดยวทเรำตองซอส�ำหรบอำหำรมอนคอน�ำตำล ทเหลอเดก ๆ สำมำรถแยกยำยไปเกบไดในสวน ชำวบำนเมอทรำบวำนกเรยนจะมำเรยนทสวนตำเลศกเตรยมอปกรณออกมำชวยสอนวธ

โครงกำรธนำคำรเพชรพลอย (ขยะ) และกจกรรมปลกผกเพออำหำรกลำงวน สงเสรมควำมพอประมำณ มเหตผล มภมคมกนในตนเองเสนาศกษา เ


กษา











สนา


แหยไขมดแดง สอนวธจบปลำใหแกเดก ๆ และวธประกอบอำหำรแบบอสำนพนถน

เมอถงเวลำอำหำรกลำงวน มอำหำรเพมมำ ๑ อยำง คอ กงทอด ซงตดมำกบสวงชอนปลำในบอ กำรรบประทำนอำหำรรวมกนระหวำง ผอ�ำนวยกำร คร นกเรยน และชำวบำนในวนนนสะทอนภำพควำมสำมคคของคนในชมชน กำรพงพำอำศยกนระหวำงบำนกบโรงเรยนแสดงใหเหนวำกำรศกษำกบกำรด�ำรงชวตเปนสงเดยวกน กำรเรยนรในชวงเชำเปนกำรเรยนรจำกกำรลงมอปฏบต มกำรสอดแทรกคำนยมควำมรกถนใหเดก ๆ ไดเตบโตเปนผใหญทรจกตนเอง รจกชมชน รจกสงคมทตนอำศย รจกวถชวตดงเดม และกำรไมหลงใหลไปตำมกระแสวฒนธรรมควำมเปนอยสมยใหม ท�ำใหชวตมจดยน พงพำตนเองได ซงทงหมดนถอเปนสงทสรำงควำมสขตำมอตภำพของคนไทยเสมอมำ

คณตำบญเลศ ประสทธนอก ปรำชญชำวบำนวย ๖๕ ป ไดเลำถงทมำของสวนตำเลศวำ แตเดมพนทสวนนนเปนนำขำวทงหมดจ�ำนวน ๓๒ ไร ๒ งำน แตไดผลผลตไมคอยดนก บำงปไมเพยงพอตอกำรบรโภคเนองจำกนำเปนดนเคมและประสบปญหำภยแลง จงเกดแนวควำมคดในกำรสรำงแหลงน�ำในไรนำขนกอน สมยนนตำเปนผใหญบำนมโครงกำรใหไปอบรมศกษำดงำนดำนกำรเกษตร ทศนยกำร

เรยนรตำมแนวพระรำชด�ำรพระบำทสมเดจพระเจำ อยหวทำงภำคเหนอ เปนเวลำ ๑ สปดำห เมอกลบมำจงไดลงมอท�ำอยำงจรงจง เรมจำกกำรขดบอกกเกบน�ำ หลงจำกนนจงเรมปลกปำ จดสรรทดนออกเปน ๔ สวน ตำมแนวทำงเกษตรทฤษฎใหม ทเพมเตมคอกำรปลกปำในวนส�ำคญตำง ๆ ตลอดทงป ท�ำใหมปำเปนแหลงอำหำรทปลอดภยอยรอบบำนและทนำ

คณตำบญเลศเปนชำวนำคนแรก ๆ ของชมชนทหนมำท�ำเกษตรทฤษฎใหมตำมแนวพระรำชด�ำรพระบำทสมเดจพระเจำอยหว ตำเลำวำกำรขดสระในทงนำและปลกสวนปำระยะแรกนนตองใชควำมอดทนสงเพรำะตองทะเลำะกบภรรยำและแมยำยดวยควำมเขำใจทไมตรงกน ชำวบำนสวนใหญยงใหควำมส�ำคญกบกำรท�ำเกษตรเชงเดยวคอกำรปลกขำว โดยมควำมเชอวำกำรท�ำนำปลกขำวมำก ๆ จะสรำงรำยไดเพมขน บำงคนกวำตำเปนคนบำทขดบอกลำงไรนำซ�ำยงเอำพนทนำมำปลกปำ ซงมองไมเหนควำมเปนไปได ดวยศรทธำและคดเสมอวำในหลวงทำนทรงคดมำอยำงรอบคอบแลวจงไดทรงชแนะแนวทำงชวยเหลอประชำชนใหพนจำกควำมทกขยำก จงมควำมตงใจเพยรทดลองท�ำเกษตรทฤษฎใหม คณตำเรมยำยทอย จำกในหมบำนมำอย ท งนำ หลงจำกกำรเพยรพยำยำม

คณตำบญเลศ ประสทธนอก เจำของสวนตำเลศแหลงเรยนรชมชน “ทม บว ตอง” เสนาศกษา เสนาศกษา เสนา












สนา


อดทน เอำใจใส อยหลำยปตนไมของตำกเรมผลดอกออกผล เมอมมำกจนเหลอตำกน�ำไปแจกจำยชำวบำน ด�ำเนนชวตตำมแนวพระรำชด�ำร ปลกทกอยำงทกน กนทกอยำงทปลก พงตนเอง สมถะและไมท�ำอะไรเกนตว เปนหนทำงไปสควำมสขบนพนฐำนควำมพอเพยง

สวนของตำเลศนนตงอยเลขท ๒๕ หมท ๑ ต�ำบลหนองบวสะอำด อ�ำเภอบวใหญ จงหวดนครรำชสมำ มกำรแบงพนทส�ำหรบใชเปนแหลงน�ำ ๙ ไร ท�ำนำ ๙ ไร ปำและไมยนตน ๙ ไร ปศสตวอก ๕ ไร และทอยอำศยอก ๒ งำน ขดบอหลก ๆ ไว ๒ บอ บอแรกส�ำหรบอปโภค อกหนงบอส�ำหรบเลยงปลำ บอเลยงปลำนนอยตดกบคลองยำวไปตำมแปลงนำไวส�ำหรบใหน�ำนำขำว ขำวทตำปลกเปนขำวเหนยวซงถอเปนอำหำรหลกของคนอสำน ตอมำมกำรปลกขำวไรซเบอรและขำวเหนยวอำยสนเสรม สมยกอนตำขำยเฉพำะขำวเปลอกปจจบนหนมำขำยขำวสำรประกอบดวย โดยเนนกำรปลกขำวแบบปลอดสำรพษไมใชปยเคมและยำฆำแมลง มกำรปลกถวเพอบ�ำรงดน และหมกปยมลโคไวใสนำขำวเอง สวนสวนปำของตำนนปลกไมยนตน เชน แตว นอยหนำ มะมวง ฝรง ละมด เพกำ กระทอน มะนำว ฯลฯ นอกจำกนนใตดนยงมมนตำง ๆ และเสำวรสเปนพชเครอขนตำมตนไม เมอสวนปำอดมสมบรณมควำมปลอดภยกเหมำะจะเปนทอยอำศยของนกกำ ในเวลำโพลเพลหำกแวะไปสวนตำเลศกจะเหนฝงนกจ�ำนวนมำกบนกลบรงเตมทองฟำ นอกจำกนแลวสวนของตำยงมกำรเลยงสตว ไดแก โค ไก เปด ปลำดก ปลำนล และกบ ตำบอกวำเลยงไวเปนอำหำร เหลอกนแลวจงขำย ตำไมไดใหคณคำกบรำคำทไดจำกกำรขำยของในสวนเทำใดนก บำงทกกลววำเดก ๆ จะเขำใจผด วำกำรลงทนท�ำเกษตรมำก ๆ ขดบอ ซอพนธตนไม ซอพนธสตวเยอะ ๆ จำงแรงงำนหลำย ๆ คน จะท�ำใหไดผลผลตมำกท�ำใหรวยเรว ตำอยำกใหคอย ๆ ท�ำ ท�ำเทำทท�ำไหว

ท�ำเทำทมทน มแรง วนหนงกจะเหนผลเหมอนอยำงทตำท�ำ

นำดนเคมของคนบำในวนนน ตอนนไดกลำยเปนแหลงเรยนรทำงกำรเกษตรทงในระดบต�ำบลและอ�ำเภอ มหนวยงำนตำง ๆ เขำมำสนบสนนใหควำมชวยเหลอมจดกำรอบรมขยำยผลสชมชนอน ๆ พรอมทงตงชอศนยให เชน ศนยเรยนรพฒนำทดนตำมแนวเศรษฐกจพอเพยง ศนยถำยทอดเทคโนโลย และศนยเรยนรกำรเพมประสทธภำพกำรผลตสนคำเกษตร ปจจบนสวนตำเลศไดจดโครงกำรอบรมเผยแพรควำมรทำงกำรเกษตรใหแกเกษตรกรทมควำมสนใจหลำยตอหลำยร น นอกจำกนคณตำยงได ไปบรรยำยพเศษเพมพนควำมรใหแกชำวบำนในละแวกใกลเคยง ควำมส�ำเรจของคณตำบญเลศ ประสทธนอก จงเปนบทพสจนวำ “เกษตรทฤษฎใหม” และกำรใชชวตตำม “หลกปรชญำเศรษฐกจพอเพยง” ของพระบำทสมเดจพระเจำอยหว สำมำรถน�ำมำปรบใชใหเกดประโยชนสงสดตอครอบครวและสวนรวม หำกรจกประมำณตน อดทน ขยน บนพนฐำนควำมพอเพยงชวตกเปนสขไดตำมอตภำพ มควำมมนคงและยงยนแบบวถไทย แมโลกจะเกดควำมเปลยนแปลงดำนเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมอยำงไร กไมกระทบกระเทอนสนไหวไปตำมกระแสนน

แนวคด ปำ ๓ อยำงประโยชน ๔ อยำง และเกษตรทฤษฎใหมตำมแนวพระรำชด�ำร ไดท�ำใหชำวชมชน ทม บว ตอง ด�ำรงชวตอยำงมเหตผล มควำมพอประมำณ มภมคมกน ชำวบำน วด และโรงเรยน ตำงรวมมอรวมใจกนในกำรสงเสรมแลกเปลยนเรยนร รวมคดรวมท�ำ รวมรบผดชอบ และรวมรกษำผลประโยชนของชมชน ท�ำใหชมชนมควำมเขมแขงพงตนเองไดอยำงยงยน นบเปนพระมหำกรณำธคณทพระบำทสมเดจพระเจำอยหวไดพระรำชทำนพระรำชด�ำรแนวทำงกำรด�ำรงชวตตำมหลกปรชญำเศรษฐกจพอเพยงนแกพสกนกรชำวไทย ซงเปนหลก













สนา


กำรด�ำรงชวตทเรยบงำยเหมำะสมกบสภำพสงคมไทย ชำวไทยจงควรนอมน�ำไปใชในกำรด�ำเนนชวต เพอเปนฐำนหลกอนมนคงไมใหไหลลไปตำมกระแสสงคมทเชยวกรำก น�ำควำมสขมำสสงคมอยำงยงยน สมดงพระรำชปณธำนของพระบำทสมเดจพระเจำ อยหวทพระรำชทำนพระรำชด�ำรสไว

“...คนอนจะวำอยำงไรกชำงเขำ จะวำเมองไทยลำสมย วำเมองไทยเชย วำเมองไทยไมมสงทสมยใหม แตเรำอยพอมพอกน และขอใหทกคนมควำมปรำรถนำทจะใหเมองไทย พออยพอกน มควำมสงบ และท�ำงำนตงจตอธษฐำน

ตงปณธำน ในทำงนทจะใหเมองไทยอยแบบพออยพอกน ไมใชวำจะรงเรองอยำงยอด แตวำมควำมพออยพอกน มควำมสงบ เปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ถำเรำรกษำควำมพออยพอกนนได เรำกจะยอดยงยวดได...”

(พระรำชด�ำรสพระบำทสมเดจพระเจำอยหว ๔ ธนวำคม ๒๕๑๗)

ขอบคณขอมลจำก

นำยบญเลศ ประสทธนอก สมภำษณเมอวนท ๔ กนยำยน ๒๕๕๙

นำยบญเทยม โทแหลง ผอ�ำนวยกำรโรงเรยนบำนหนองกระทม สมภำษณเมอวนท ๒ กนยำยน ๒๕๕๙

นำงอำภรรตน เกศศรพงษศำ ครช�ำนำญกำรพเศษโรงเรยนบำนหนองกระทม (ภำพประกอบบทควำม)

เทศบำลต�ำบลหนองบวสะอำด อ�ำเภอบวใหญ จงหวดนครรำชสมำ













สนา

15

Aw2 March 6, 2017 8:14 PM

เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๑ เดอน มกราคม - กมภาพนธ ๒๕๖๐

พ.อ.หญง ผศ.ศรวรรณ กาญจนโหต


ผอานหลายคนอาจเคยไดยนเพลง “ในหลวงรชกาลท ๙” กนทกวน วนละหลายรอบ ทงทางโทรทศนและวทยตงแตตนป ๒๕๖๐ เปนตนมา เพลงนเปนเพลงท พล.อ.เฉลมชย สทธสาท ผ บญชาการทหารบก ไดสงการในทประชมหนวยขนตรงกองทพบกเมอ ๒๓ ธนวาคม ๒๕๕๙ ใหกรมดรยางคทหารบก ประพนธเพลงเทดพระเกยรต แสดงความอาลย และความจงรกภกด “ในหลวงรชกาลท ๙” ฐานะททรงเปนจอมทพไทย ตลอดจนมอบเปนของขวญปใหมใหชาวไทยทกคนไดนอมรา

ร.๙ จอมทพไทย พลงใจทหารแหงแผนดน

“ธ ทรงเปนจอมทพไทยมงขวญเหลาทหาร

จงรกภกดยงยนนานเพอราชวงศจกร

ดวยพระมหากรณาธคณใตรมพระบารม

กองทพไทยสดดถวายเกยรตดวยชวน”

(เพลง “ในหลวงรชกาลท ๙” : พนตร สรชย ถวลไพร ผประพนธค�ารอง)

ลกถงพระมหากรณาธคณอยางหาทสดมได อานวยการผลตโดย พลตร กฤษดา สารกา ผขบรองคอ นายสทธพงษ วฒนจง (ชมพ ฟรตต) เนอหาของบทเพลงสะทอนใหเหนวา ร.๙ ทรงเปนจอมทพไทยและทรงเปนมงขวญเหลาทหาร กองทพไทยนอม

ราลกในพระมหากรณาธคณ จงรกภกด และเทดทนราชวงศจกรไวดวยชวต

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงเปน “จอมทพไทย” ทเปยมดวยพระมหากรณาธคณอยางหาทสดมได ทรงสรางความ













สนา

16 เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๑ เดอน มกราคม - กมภาพนธ ๒๕๖๐

Aw2 March 6, 2017 8:14 PM

เปนปกแผนใหแกกองทพไทยตลอดมา ทาใหภารกจของกองทพกาวหนาจนถงยคไทยแลนด ๔.๐ ทหารไทยพรอมปฏบตภารกจและปกปองอธปไตย ตลอดจนรกษาผลประโยชนสวนรวม เพอความผาสกปวงชนชาวไทย นอกจากนแลวยงทรงเปนแบบอยางใหทหารหาญไดเดนตามรอยเบองพระยคลบาทมาโดยตลอด ทรงปฏบตพระราชกรณยกจดานการทหารมาอยางตอเนอง ดงเหนไดจากการ

เสดจพระราชดาเนนทรงตรวจเยยมทหารทปฏบตหนาทในพนทตาง ๆ รวมทงทหารทไดรบบาดเจบระหวางการปฏบตหนาท มพระราชดารฟนฟสมรรถ ภาพทหารพการพรอมพระราชทานอาชพ ทรง

เสดจพระราชดาเนนทรงตรวจเยยมทหารทปฏบตหนาทในพนทตาง ๆ รวมทงทหารทไดรบบาดเจบระหวางการปฏบตหนาท

เสดจพระราชดาเนนไปในการพระราชพธตรงหมดและพระราชทานธงชยเฉลมพล

พระราชนพนธเพลงมารชราชวลลภ มารชราชนาวกโยธน มารชธงไชยเฉลมพล เรา-เหลาราบ ๒๑ และความฝนอนสงสดพระราชทานแกทหารตารวจ เพอเปนขวญกาลงใจในการปฏบตหนาทและตอสกบอปสรรคนานปการ อกทงเสรมสรางอดมการณ ความรกชาตและความกลาหาญ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหมพระราชพธตรงหมดและพระราช ทานธงชยเฉลมพลแกกรมกองของทหารทกเหลาทพ รวมถงกองอาสาสมคร กองอาสารกษาดนแดน พระราชพธพระราชทานเครองราชอสรยาภรณอนมศกด

รามาธบด เพอพระราชทานบาเหนจความชอบในราชการแผนดนแกผ ถวายชวตเปนราชพล เพอ













สนา

17เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๑ เดอน มกราคม - กมภาพนธ ๒๕๖๐

Aw2 March 6, 2017 8:14 PM

ปกปองผนดนไทยและผทาคณประโยชนแกราชการทหาร พระราชพธถอนาพระพพฒนสตยา เพอสรางจตสานกอนแรงกลาในความซอสตย เสยสละ จงรกภกดตอประเทศชาตและประชาชน พระราชพธเจมเรอและขนระวางประจาการเรอ นอกเหนอจากนยงไดเสดจพระราชดาเนนไปในการพระราชพธตาง ๆ เชน พธพระราชทานกระบใหแกผสาเรจการศกษาจากโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา โรงเรยนนายเรอ โรงเรยนนายเรออากาศ และสถาบนการศกษาในสงกดกระทรวงกลาโหม

ในยามทประเทศชาตเกดความขดแย งพระองคไดพระราชทานพระบรมราโชบายใหทกคน

อภยซงกนและกน จนทาใหแผนดนแหงนกลบคนสความสงบรมเยน ยนหยดไดอยางมนคง ปวงประชาดารงอยดวยความสขบนพนฐานแหงความพอเพยง

เมอเหตการณไมสงบในจงหวดชายแดน ภาคใตในป พ.ศ. ๒๕๓๖ พระองคไดเสดจพระราช

ดาเนนทรงเยยมเยยนผนาศาสนาและราษฎร ณ มสยดกลางจงหวดปตตาน ภายหลงเหตการณไมสงบภายในสามจงหวดชายแดนภาคใตไดปะทรนแรงขนใน พ.ศ.๒๕๔๗ พระองคไดพระราชทานยทธศาสตร “เขาใจ เขาถง พฒนา” เพอเสรมสรางสนตสขในพนทดงกลาวจนถงทกวนน

นอกจากพระราชกรณยกจดานการทหารทกลาวขางตนแลวยงมพระราชกรณยกจดานการ

ทหารททรงปฏบตมาตลอดเพอใหพลงใจสาคญในการปฏบตหนาทของทหาร ไดแก การเสดจพระ ราชดาเนนตรวจพลสวนสนามและทรงรบการถวายสตยปฏญาณตนของทหารรกษาพระองค เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ๕ ธนวาคม ณ ลานพระราชวงดสต ตงแตป พ.ศ. ๒๔๙๖-๒๕๕๑

ตอมาในป พ.ศ. ๒๕๕๒ สานกราชเลขาธการไดประกาศเลอนพธถวายสตยปฏญาณตนและสวนสนามของทหารรกษาพระองคออกไป เนองจาก

พธพระราชทานกระบใหแกผสาเรจการศกษาจากโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา













สนา


Aw2 March 6, 2017 8:14 PM

พธถวายสตยปฏญาณตนและสวนสนามของทหารรกษาพระองค เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา













สนา

19เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๑ เดอน มกราคม - กมภาพนธ ๒๕๖๐

Aw2 March 6, 2017 8:14 PM

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เสดจฯมาประทบทโรงพยาบาลศรราช วนท ๑๙ กนยายน พ.ศ. ๒๕๕๒

หลงจากนนในป พ.ศ. ๒๕๕๓-๒๕๕๖ พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหกระทาพธถวายสตยปฏญาณตนของทหารรกษาพระองค เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา โดยงดพธสวนสนามและ

กระทาพธรวมกบการเสดจออกมหาสมาคม แตละปสถานทประกอบพธไดเปลยนแปลงไปตามความเหมาะสม เชน ทองพระโรง พระทนงอมรนทร

วนจฉย สนามหนามขเดจ พระทนงจกรมหาปราสาท สหบญชร พระทนงอนนตสมาคม ศาลาราชประชาสมาคม วงไกลกงวล อ.หวหน จ.ประจวบครขนธ

พ.ศ. ๒๕๕๗-๒๕๕๘ กองทพไทยจดพธเทดพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ มณฑลพธทองสนามหลวง ทงน การถวายสตย

ปฏญาณตนของทหารรกษาพระองคกระทาตอหนาพระบรมสาทสลกษณพระบาทสมเดจพระปรมนทร มหาภมพลอดลยเดช

การจดกจกรรมดงกลาวเปนการแสดงความ

จงรกภกด และสานกในพระมหากรณาธ คณในหลวง ร.๙ ททรงปฏบตพระราชกรณยกจนานปการใหประชาชนมความสข ทรงเปนจอมทพไทยทสรางคณปการใหแกกองทพ และทรงเปน

มงขวญของเหลาทหารทาใหมความเชอมนศรทธาในการปฏบตภารกจเพอชาต













สนา


Aw2 March 6, 2017 8:14 PM

ในแตละปหลงจากเสรจสนภารกจสวนสนามของทหารรกษาพระองค ผเขยนไดพดคยกบลกศษยลกหาทเปนกาลงพลสวนสนามซงตองผานการฝกซอมอยางหนกหนวง ทงการซอมยอย ซอมใหญ ซอมเหมอนจรง ซอมสถานทจรง ซอมตามเวลาจรง ผทสวนสนามตางพดเปนเสยงเดยวกนวา เพยงแตเหนพระพกตรในหลวง ร.๙ ความมหศจรรยกเกดขนแลว ความเหนดเหนอยเมอยลาหายไปในบดดล กลบกลายเปนความสข ความปลมปต และความเปนสรมงคลในชวตทหารรกษาพระองค

บรรดาญาตมตรของกาลงพลสวนสนามกมความอดทนไมแพกน เดนทางมาจากทวทกสารทศ เพอรอเฝาฯ รบเสดจ ชนชมความพรอมเพรยง และความสงางามของการเดนสวนสนาม มความเพยร

ในการรอคอยจบจองทยน ทนง(แบบไมมเกาอ) ตงแตเชาตร กวาจะไดดขบวนสวนสนามกเยนใกลเวลาพระอาทตยตกดน พอเหนขบวนสวนสนามเรมกาวเดนตามจงหวะการบรรเลงเพลงของวงดรยางคความออนเพลยจากการรอคอยคอย ๆ เลอนหายไปเปลยนเปนความสขเขามาแทนท ยงเหนขบวนเสดจหรอรถยนตพระทนงผานมาความเหนอยลากหมดสนไปทนทเชนกน สงเหลานจงเปนทประจกษชดวา พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงเปนพลงใจของทหารแหงแผนดนและพสกนกรไทยอยางไมมวนเสอมคลาย

พธถวายสตยปฏญาณตนของทหารรกษาพระองคและการเสดจออกมหาสมาคม เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ สนามหนามขเดจ พระทนงจกรมหาปราสาท













สนา

26 เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๒ เดอน มนาคม - เมษายน ๒๕๖๐


ศาสตรแหงพระราชา คอ แนวคด ภมปญญาน�ามาสการปฏบต เพอท�า คน ใหเปน ฅน ซงอาจจะหมายความถง โครงการตามพระราชด�ารกวาสพนโครงการ ทงการจดการดน จดการน�า การเกษตรแปรรป พลงงานทางเลอก สงแวดลอมชมชน การปลกปา ปลกตนไม ฯลฯ เพอใหเหนภาพของศาสตรพระราชา สามารถจดความรเปน ๖ หมวดหม ซงเกอบจะครอบคลมการพฒนาชนบท ความรขอท ๑. การจดการดน ๒. การปองกนและแกไขปญหาเกยวกบน�า ๓. การเกษตรและแปรรป ๔. พลงงานทางเลอก ซงพระองคทานสนพระทยมานานแลว วาเราจะใชพลงงานฟอสซลอยางเดยวไมได พระองคทานรบสงไวตงแตกอนทจะมกระแสการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ฉะนนเราตองพยายามวจยเพอหาพลงงานทางเลอก ๕. ปาไมพระองคสนพระทยเรองปาไมมาก เพราะปาทพระองคทรงใหท�าจะมหลายลกษณะ ปาธรรมชาต ปาเศรษฐกจ ปาชมชน ในประเทศของเรามคนไทยอยหลากหลายพนททงใกลและไกลปา ฉะนนตองหาความเหมาะสม พระองคทานพยายามหาสมดลระหวางธรรมชาตกบมนษย ๖. สงแวดลอมกบชมชน ศาสตรของพระราชาประกอบไปดวยความร ๖ เรองดวยกน

๑. การบรหารจดการดน“ดน” เปนทรพยากรธรรมชาตทมความส�าคญ

ตอความคงอย ของสงมชวตทกชนด และยงเปนปจจยการผลตทส�าคญเคยงค กบ “น�า” ในการ ท�าเกษตรกรรม เพราะตอใหมน�าอดมสมบรณด เพยงใด แตถาสภาพดนไมด ปราศจากธาตอาหารทจ�าเปนตอการเตบโตของพช กยากตอการปลกพชพรรณชนดใดใหเตบโตแขงแรงออกดอกออกผล ตามทตองการได การอนรกษทรพยากรดนจงมความจ�าเปนตอความเปนอยและความมนคงของประเทศชาต ดวยเหตนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวจงทรงใหความส�าคญกบดนทงการปรบปรงบ�ารงดนและการจดสรรทดน ซงเปนหวใจส�าคญของประเทศทท�าการเกษตรเปนหลกอยางประเทศไทย จงน�ามาสแนวพระราชด�ารในการแกไขปญหาดนทส�าคญคอ

อนรกษและฟนฟดน พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙

ทรงใหความส�าคญในงานอนรกษและฟนฟดนทมสภาพธรรมชาตและปญหาทแตกตางกนไปในแตละภมภาค จงมพระราชด�ารในการแกไขปญหาดนทเฉพาะเจาะจงมากขน เชน การศกษาวจยเพอแกไขปญหาดนเคม ดนเปรยว ดนทราย ในภาคกลางและ














สนา

27เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๒ เดอน มนาคม - เมษายน ๒๕๖๐

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ปญหาดนพรในภาคใต และทดนชายฝงทะเล รวมถงการแกไขปรบปรงและฟนฟดนทเสอมโทรมพงทลายจากการชะลางหนาดน ตลอดจนการท�าแปลงสาธตการพฒนาทดนเพอการเกษตรกรรมในพนททมปญหาดนเสอมโทรม เพอใหพนททมปญหาเรองดนกลบมาใชประโยชนทางการเกษตรไดอกครง โดยแนวพระราชด�ารในดานการอนรกษและฟนฟดนทส�าคญแบงเปน ๔ สวน คอ

๑. การสรางแบบจ�าลองการพฒนาพนททมสภาพขาดความสมบรณ ดนปนทราย และปญหาการชะลางพงทลาย โดยทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดตงศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจาก พระราชด�าร ๖ แหงทวประเทศ รวมทงพระราชทานโครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร เพอเปนแหลงศกษาวจยการแกไขปญหาและพฒนาพนททมสภาพปญหาตางกนตามภมสงคม ตลอดจนเปนแหลงศกษาดงานและน�าความร ไปปรบใชตามสภาพปญหาของพนท

๒. การแกปญหาดนเปรยวโดยทฤษฎแกลงดน เรมจากวธการแกลงดนใหเปรยว ดวยการท�าให

ดนแหงและเปยกสลบกนไปเพอเรงปฏกรยาทางเคมของดน ซงจะไปกระตนใหสารไพไรตท�าปฏกรยากบออกซเจนแลวปลดปลอยกรดก�ามะถนออกมา ท�าใหดนเปนกรดจดจนถงขน “แกลงดนใหเปรยวสดขด” จนกระทงถงจดทพชไมสามารถเจรญงอกงามได จากนนจงหาวธการปรบปรงดนดงกลาวใหสามารถปลกพชได

๓. การอนรกษดนโดยหญาแฝก ซงเปนวชพชทมคณสมบตพเศษไมว าจะเปนการชวยปองกนการชะลางพงทลายของหนาดน ชวยเกบกกรกษาความชมชนใตดนไว นอกจากนหญาแฝกยงชวยกรองน�าเสยใหกลายเปนน�าใส ทงยงใชเปนก�าแพงสเขยวกนไฟปาลกลามเพราะแมในฤดแลงหญาแฝกกยงคงเขยวชะอมไวได

๔. การหมดน เพอใหดนมความช มชน จลนทรยท�างานไดด อนจะสงผลใหดนบรเวณนนท�าการเกษตรไดอยางมประสทธภาพ ปองกนการชะลางพงทลายของดนและพฒนาทรพยากรดนใหเกดแรธาต ทงนการหมดนมอยดวยกนหลายวธการ เชน ใชฟางและเศษใบไมมาหมดนหรอวสดอนตามทหาไดตามสภาพทวไปของพนท การใชพรมใย













สนา


ปาลมเปนผาหมดน นอกจากนน การหมดนยงจะชวยคลมหนาดนปองกนวชพชไดอกดวย

การแกปญหาขาดแคลนทดนท�ากนของเกษตรกร

ปญหาการขาดแคลนทดนท�ากนของเกษตรกร เปนปญหาส�าคญยงในชวงหลายสบปทผานมา พระราชด�ารแนวทางหนงในการแกไขปญหาเรองดน คอ ทรงน�าเอาวธการปฏรปทดนมาใชในการจดและพฒนาทดนทเปนปาเสอมโทรม ทรกรางวางเปลา น�ามาจดสรรใหเกษตรกรทไรทท�ากนไดประกอบอาชพในรปของหมบานสหกรณและโครงการจดและพฒนาทดนในรปแบบอน ๆ ทงนโดยใหสทธท�ากนชวลกชวหลาน แตไมใหกรรมสทธในการถอครอง พรอมกบจดบรการพนฐานใหตามความเหมาะสม นอกจากน ยงมการจดพนทท�ากนใหราษฎรชาวไทยภเขาสามารถด�ารงชพอยไดเปนหลกแหลง โดยไมตองท�าลายปาอกตอไป

ในการจดพนทตาง ๆ ดงทกลาวมาน พระองคทานทรงมหลกการวาตองมการวางแผนการจดการใหดเสยตงแตตน โดยใชแผนทและภาพถายทางอากาศชวย ไมควรท�าแผนผงทท�ากนเปนลกษณะตารางสเหลยมโดยไมค�านงถงสภาพภมประเทศ แตควรจดสรรพนทท�ากนแนวพนทรบน�าจากโครงการชลประทาน นนคอ จะตองด�าเนนโครงการเกยวกบการพฒนาทดนเพอการเกษตรควบค ไปกบการพฒนาแหลงน�า พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงปฏบตพระราชกรณยกจเกยวกบการพฒนาทดน มาอยางตอเนองยาวนานจนเกดสมฤทธผลและคณปการหลายหลากปรากฏเปนทประจกษและไดรบการยอมรบอยางกวางขวางทงในประเทศและตางประเทศ ทางองคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) จงเทดพระเกยรตพระองคทานโดยก�าหนดใหวนท ๕ ธนวาคมของทกป ซงตรงกบวนคลายวนพระราชสมภพของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เปน “วนดนโลก” (World Soil Day)

ยงกวานน ยงประกาศให ป ๒๕๕๘ เปน “ปดนสากล” หรอ International Year of Soils นบไดวาพระเกยรตยศทนานาชาตใหการแซซองสรรเสรญ นลวนมาจากพระจรยวตรดานการพฒนาซงออก มาจากความหมายของพระนาม “ภมพลอดลยเดช” ทสมเดจยาเคยมรบสงกบพระบาทสมเดจพระเจา อยหวไววา “อนทจรงเธอกชอภมพล ทแปลวา ก�าลงของแผนดน” โดยแท

๒. การบรหารจดการน�าศาสตรของพระราชาเปนศาสตรทมงเนนการ

พฒนาชมชนและสงคมตามหลกการองคความร ๖ มต ไดแก น�า ดน เกษตร พลงงานทดแทน ปา และสงแวดลอมทเหมาะสมกบสภาพภมสงคมและสภาพของปญหาในแตละพนท โดยเฉพาะเรอง “น�า” นน พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ ทรงใหความส�าคญเปนอยางมาก เพอใหประชาชนไดมน�าสะอาดเพยงพอส�าหรบการอปโภคบรโภค ไปจนถงการประกอบเกษตรกรรมและอตสาหกรรม อยางไรกตามแมประเทศไทยจะตงอย ในจดภม ศาสตรทอากาศรอนชน ฝนตกชก ท�าใหมปรมาณน�าตนทนทงน�าผวดนและน�าใตดนจ�านวนมาก แตหากการบรหารจดการน�าไมดพอกไมสามารถเกบกกน�าเหลานไวใชใหเกดประโยชนไดอยางเตมท ในขณะทปญหาการบกรกท�าลายปาตนน�ายงมผลใหปรมาณน�าลดนอยลงจนเกดปญหาภยแลงและเมอ













สนา


ถงฤดฝนกไมมก�าแพงธรรมชาตของผนปาคอยกน น�า ท�าใหน�าไหลบาเขาทวมบานเรอนจนเกดปญหาอทกภยซ�าเตม ในขณะทชมชนเมองตองเผชญกบปญหาน�าทวมขงและน�าเสยอยเปนประจ�า จากการเสดจฯ เยยมราษฎรในภมภาคตาง ๆ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพบวาปญหาความเดอดรอนของราษฎรในเรองน�าจ�าแนกเปน ๓ ดานหลกคอ น�าแลง น�าทวม และน�าเสย จงน�ามาสแนวพระราชด�ารในการแกปญหาน�าแบบองครวมคอ การแกปญหาขาดแคลนน�า การแกปญหาน�าทวม และการแกปญหาคณภาพน�า โดยประเภทของโครงการ อนเนองมาจากพระราชด�าร เรอง “น�า” ทส�าคญประกอบดวย

๑. โครงการฝนหลวง๒. โครงการพฒนาแหลงน�าเพอการเกษตร ๓. โครงการพฒนาแหลงน�าเพอการผลต

ไฟฟา ๔. โครงการพฒนาแหลงน�าเพอการรกษา

ตนน�าล�าธาร๕. โครงการระบายน�าออกจากพนทลม๖. โครงการปองกนและบรรเทาอทกภย

๗. โครงการบรรเทาน�าเนาเสย ๘. โครงการแกมลง ตลอดระยะเวลาทผานมาโครงการพฒนา

แหลงน�าอนเนองมาจากพระราชด�ารไดกอใหเกดประโยชนแกประชาชนและประเทศชาตเปนสวนรวมในหลาย ๆ ดาน คอ

- ช วยใหพนท เพาะปลกมน�าอยางอดมสมบรณ ปลกพชไดทงฤดฝนและฤดแลง หรอท�าการเพาะปลกครงทสองได อนเปนการชวยเพมผลผลตและท�าใหราษฎรมรายไดมากขน

- บางทองททเคยมน�าทวมขงจนไมสามารถเพาะปลก หรอปลกแลวไมไดผลดเทาทควร โครง การระบายน�าออกจากพนทล มอนเนองมาจาก พระราชด�ารเชนบรเวณขอบพร ท�าใหพนดนแหงลงจนสามารถจดสรรพนทดงกลาวใหราษฎรทไมมทดนเปนของตนเองเขาไปท�ากนได เพอไมใหพวกเขาเหลานนไปบกรกท�าลายปาเพอหาทท�ากน เปนการชวยรกษาปาไมอนเปนทรพยากรของชาตไวได

- เมอมการกอสรางอางเกบน�าขนาดตาง ๆ ไว จะมการปลอยพนธปลาลงไป ท�าใหราษฎรตามหมบานทอยใกลเคยงมปลาบรโภคภายในครอบครว













สนา


หรอจบขายเพอเสรมรายได - ชวยใหราษฎรมน�าสะอาดเพอการอปโภค

บรโภคอยางพอเพยงตลอดป ท�าใหราษฎรมสขภาพพลานามยดขน และยงชวยใหมแหลงน�าส�าหรบการเลยงสตวดวย

- บางโครงการมวตถประสงคเพอบรรเทาอทกภยในเขตชมชนเมองใหญ เชน กรงเทพฯ และปรมณฑล ชวยลดความเสยหายตอระบบเศรษฐกจ ทงกบภาคเอกชนและภาครฐบาล

- โครงการพฒนาแหลงน�าเพอผลตไฟฟา ชวยใหราษฎรทอยในปาเขาและในทองททรกนดาร ไดมไฟฟาไวใชส�าหรบแสงสวางในครวเรอน

- โครงการพฒนาแหลงน�าเพอการรกษาตนน�าล�าธาร โดยการสรางฝายเกบกกน�าบรเวณตนน�าเปนชน ๆ พรอมระบบกระจายน�าจากฝาย ตาง ๆ ไปสพนทสองฝงของล�าธาร สงผลใหพนดนและปาชมชน มลกษณะเปนปาเปยก ซงจะชวยปองกนไฟปาเปนแนวกระจายไปทวบรเวณตนน�าล�าธาร ท�าใหทรพยากรธรรมชาตมความอดมสมบรณตอไป

เปนทประจกษชดวาสาเหตทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ ทรงใหความสนพระราชหฤทยเกยวกบการพฒนาแหลงน�าและการบรหารจดการน�าเปนพเศษเพราะทรงเขาใจความสมพนธทวา “น�าคอชวต” ดงพระราชด�ารส ณ พระต�าหนกจตรลดารโหฐาน เมอวนท ๑๗ มนาคม ๒๕๒๙ ความตอนหนงวา “หลกส�าคญวาตองมน�าบรโภค น�าใช น�าเพอการเพาะปลก เพราะวาชวตอยทนน ถามน�าคนอยได ถาไมมน�า คนอยไมได ไมมไฟฟาคนอยไมได แตถามไฟฟาไมมน�าคนอยไมได”

๓. การเกษตรจาก “น�า” และ “ดน” ซงเปนหลกการองค

ความร ใน ๒ มตแรกแหงศาสตรของพระราชา ไดแสดงใหเหนอยางแจมชดในพระราชประสงค

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ วาพระราชกจทงปวงลวนมงสเปาหมายหลกคอความอยดกนดของปวงชนชาวไทยบนพนฐานของการพฒนาอยางยงยนตามภมสงคม นอกจากนนบนเสนทางการพฒนาดงกลาวพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงใหความส�าคญในเรองเกษตรกรรมซงเปนอาชพหลกของประเทศ ทรงใชหลกการพฒนาการเกษตรทสงเสรมใหเกษตรกรสามารถพงพาตนเองได โดยเฉพาะในดานอาหารเปนอนดบแรกไมวาจะเปนขาว พชผก ผลไม ทงยงทรงเนนไมใหเกษตรกรพงพาเฉพาะพชเกษตรแตเพยงอยางเดยวเพราะมความเสยงจากความแปรปรวนของตลาดและความไมแนนอนของธรรมชาต โดยทรงหาชองทางใหเกษตรกรมรายไดเพมขนนอกเหนอไปจากภาคเกษตร เชน โครงการศลปาชพทวประเทศ โครงการฝกอบรมและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรในหมบานรอบศนยศกษาการพฒนาตามแนวพระราชด�าร โครงการ สงเสรมอตสาหกรรมน�ามนปาลมขนาดเลก โครงการศนยบรการการพฒนาขยายพนธไมดอกไมผล และโครงการอน ๆ อกมาก ในการพฒนาการเกษตรใหบรรลตามวตถประสงค พระบาทสมเดจพระเจาอยหวมแนวพระราชด�ารทถอเปนหลกเกณฑหรอเทคนควธการซงเปนศาสตรดานการเกษตรทสามารถน�าไปประยกตใชไดในทกพนท เชน

- การพฒนาการเกษตรทจะไดผลจรงนน จะตองลงมอทดลองคนควา ตองปฏบตอยางคอยเปน













สนา


คอยไป ใหมการคนควาทดลองทงกอนการผลตและหลงจากผลต คอ พจารณาดตงแตเรองความเหมาะสมของพช ความเหมาะสมของดน พชอยางใดจะเหมาะกบดนประเภทใด

- การคนควาเกยวกบความตองการของตลาดคอ การปลกพชทตลาดตองการ ผลตออกมาแลวมทขาย

- การดแลคณภาพของผลผลต โดยการใสใจในทกขนตอนการผลตและคดสรรผลผลตทดออก ส ตลาดเพอใหเกดความเชอมนทงตอผ ซอและผ บรโภค

- การสงเสรมความรใหเกษตรกรไดมความรเบองตนในดานการบญชและธรกจการเกษตร ในลกษณะทพอจะท�าธรกจแบบพงตนเองได ส�าหรบในเรองนพระองคทานทรงเหนวา การรวมกลมกนของเกษตรกรจะชวยไดเปนอยางด

- การเพมประสทธภาพการผลต แตไมจ�าเปนตองสงเสรมผลผลตใหไดปรมาณสงสดแตเพยงอยางเดยว เพราะเปนการสนเปลองคาโสหยและท�าลายคณภาพดนในระยะยาว

- การพฒนาคณภาพชวตของเกษตรกรใน

ระยะยาว เพอใหเกษตรกรมความเจรญกาวหนาอยางคอยเปนคอยไปและมสภาพชวตทมความสข ไมเครงเครยดกบการเรงรดใหเกดความเจรญรวดเรวเกนไป

- การประหยด ลดคาใชจายทางการเกษตรโดยอาศยพงพงธรรมชาตเปนปจจยส�าคญ เชน สนบสนนใหใชโค กระบอ ในการท�านามากกวาใหใชเครองจกร การปลกพชหมนเวยน โดยเฉพาะพชตระกลถว เพอลดคาใชจายเรองปย หรอการใชปยธรรมชาตแทนปยเคมซงมราคาแพง มผลกระทบตอคณภาพของดน

นอกจากนนทรงเหนว าการพฒนาฟ นฟทรพยากรธรรมชาตมผลโดยตรงตอการพฒนาการเกษตร จงทรงมงทจะใหมการพฒนาและอนรกษทรพยากรธรรมชาต เพอเปนรากฐานของการพฒนาประเทศในระยะยาว ทรงสนพระราชหฤทยอยางยงตอการทจะท�านบ�ารง ปรบปรงสภาพของทรพยากร ธรรมชาตตาง ๆ ไมวาจะเปนปาไม ทดน แหลงน�า ใหอยในสภาพทจะมผลตอการเพมประสทธภาพการผลตอยางมากทสดโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารในดานการพฒนาการเกษตรทกระจายอย













สนา


ทวประเทศ ไมวาจะเปน โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารดานการพฒนาการเกษตรในชนบท โครงการตามพระราชด�ารดานการพฒนาชาวเขาและการเกษตรทสง โครงการเกษตรทฤษฎใหม อนเนองมาจากพระราชด�าร โครงการเกษตรผสมผสานตามแนวพระราชด�าร ไดสงผลโดยตรงตอความกนดอยดของเกษตรกรถวนหนา เนองจากเปนโครงการทมงแกปญหาหลกดานการพฒนาการเกษตร ท�าใหเกษตรกรมโอกาสมากขนในการเขาถงแหลงความรในดานเทคนคและวชาการเกษตรสมยใหม ใหเกษตรกรไดมโอกาสเรยนร และเหนตวอยางของความส�าเรจของการผลตในพนทตาง ๆ และสามารถน�าไปปรบใชในการเพาะปลกของตนเองอยางไดผล

๔. พลงงานทดแทนพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙

ทรงหวงใยในเรองสถานการณของน�ามนในโลกซงเปนทรพยากรทนบวนจะคอย ๆ หมดไปและอาจเกดภาวะน�ามนขาดแคลนขนไดในอนาคต จงทรงใหความสนพระราชหฤทยเกยวกบการพฒนาพลงงานทดแทนซงจะเขามามบทบาทแทนน�ามนไดใน อนาคต ดงพระราชด�ารสทพระราชทานแกคณะบคคลตาง ๆ ทเขาเฝาฯ ถวายชยมงคล ในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสดาลย สวนจตรลดา พระราชวงดสตฯ วนอาทตยท ๔ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๘ วา “ถาน�ามนเชอเพลงหมดแลว กใชเชอเพลงอยางอนได ม แตตองขยน หาวธทท�าใหเชอเพลงเกดใหม เชอเพลงทเรยกวาน�ามนนนมนจะหมด ภายในไมกปหรอไมกสบปกหมด ถาไมไดท�าเชอเพลงทดแทน เรากเดอดรอน” พระองคจงทรงรเรมการศกษาวจยเรองพลงงานทดแทนรปแบบ ตาง ๆ ผานโครงการสวนพระองคสวน จตรลดาอยางเปนรปธรรมมาอยางตอเนอง โดยมพระราชด�ารใหน�าพชผลการเกษตรมาผลตเปนพลงงานทดแทน เพอให คนไทยสามารถพงพาตวเองไดในดาน

พลงงาน รวมทงรองรบปญหาราคาพชผลเกษตรตกต�า ตลอดจนเปนการน�าเศษวสดเหลอใชมาท�าประโยชนใหคมคาทสดและสรางระบบนเวศใหเกดความสมดลและยงยน เชน การท�าเชอเพลงแทงจากวสดเหลอใชและการผลตแกสชวภาพจากมลโค โดยมพระราชด�ารวา ควรน�าแกลบมาใชงานใหเปนประโยชน ทงดานการท�าเปนปยส�าหรบปรบปรงสภาพดน และท�าเปนเชอเพลง โดยไดทดลองน�าวสดตาง ๆ อาท แกลบบด ผกตบชวา และขเลอยจากถงเพาะเหดมาอดเปนเชอเพลงแทงทใหความรอนไดด รวมทงผลตแกสชวภาพจากมลโคนมในการด�าเนนงานโรงโคนมสวนจตรลดา เพอไมใหมลโคเหลานถกขนไปทงโดยเปลาประโยชน โดยน�ามาเกบใสถงหมกเพอผลตแกสชวภาพเพอใชในโรงโคนมตอไป

การวจยและพฒนาโรงงานแปรรปปาลมน�ามน หรอไบโอดเซล พระองคทรงคนพบวาปาลมน�ามนเปนพชทใหปรมาณน�ามนสงกวาพชน�ามนชนดใด ๆ ในโลก จงมพระราชด�ารใหท�าการวจยและพฒนาโรงงานแปรรปปาลมน�ามน โดยไดพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหมหาวทยาลยสงขลานครนทรท�าการวจยและพฒนาโรงงานสกดน�ามนปาลมขนาดเลกใหกลมเกษตรกรสวนปาลมรายยอย และจดสรางโรงงานทดลองขนทสหกรณนคมอาวลก จงหวดกระบ จนกระทงป ๒๕๓๑ ไดรบสงใหสรางโรงงานแปรรปน�ามนปาลมขนาดเลกครบวงจรทศนยศกษา













สนา


การพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด�าร จงหวดนราธวาส ตอมาโครงการสวนพระองค สวนจตรลดา และกองงานสวนพระองค วงไกลกงวล อ�าเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ ไดเรมการทดลองใชน�ามนปาลมเปนเชอเพลงส�าหรบเครองยนตดเซล และจากการทดสอบพบวาน�ามนปาลมกลนบรสทธ ๑๐๐ เปอรเซนต สามารถใชเปนน�ามนเชอเพลงส�าหรบเครองยนตดเซลโดยไมตองผสมกบน�ามนเชอเพลงอน ๆ ซงท�าใหมการเคลอนไหวและตนตวในการศกษาคนควาทดลอง และท�าวจยเกยวกบการน�าน�ามนพชมาใชเปนเชอเพลงกนอยางกวางขวาง โดยสวนใหญเปนการน�าน�ามนพชและน�ามนมะพราวมาใชในเครองยนตและเรยกเชอเพลงทไดจากน�ามนพชนรวม ๆ วา “ไบโอดเซล” แกสโซฮอล พลงงานทดแทนน�ามนเบนซน พระองคมพระราชด�ารสใหศกษาตนทนการผลตเอทานอลจากออย เพอรองรบสถานการณในอนาคตทอาจจะเกดภาวะน�ามนขาดแคลนหรอราคาออยตกต�ามาตงแตป ๒๕๒๘ เพราะทรงเลงเหนวาการน�าออยมาแปรรปเปนเอทานอลเพอใชเป นพลงงานทดแทนเปนแนวทางหนงทจะแกปญหาไดซงแมวาในชวงป

๒๕๒๘-๒๕๓๐ น�ามนเบนซนยงคงมราคาถกแตพระองคยงทรงใหศกษาวจย ปรบปรงและพฒนา เอทานอลอยางตอเนองมาตลอด ดงนนเมอเกดวกฤตราคาน�ามนขนสง จงไดมการน�าผลการศกษาวจยพลงงานทดแทนตามพระราชด�ารมาตอยอดขยายผลในเช งพาณชย ได อย างรวดเร วทนสถานการณ

นอกจากน ส�าหรบพลงงานดานอน ๆ พระองคทรงศกษาเกยวกบน�าอยางละเอยดลกซง ท�าใหทรงทราบถงปรมาณน�าทสามารถน�ามาใช ให เกดประโยชนดานตาง ๆ และพระราชทานขอสงเกต แนวทางแกปญหาแกเจาหนาททเกยวของน�าไปพฒนาการใชพลงงานน�าใหสมบรณยงขน รวมถงพระราชด�ารเกยวกบการสรางเขอนและโรงไฟฟาพลงน�าขนาดเลก เพอกกเกบน�าไวใชประโยชนและสรางกระแสไฟฟาใหชมชนในละแวกใกลเคยงในพนทชนบทหางไกล และมพระราชด�ารเกยวกบการพฒนาพลงงานลมซงสวนใหญน�ามาใชในการสบน�า เชน มพระราชด�ารใหปลกปาดวยการน�าพลงงานลมมาใชสบน�าขนไปบนภเขา เพอใหดนมความชมชน สรางสภาพแวดลอมทเหมาะแกการเจรญเตบโตของ













สนา


ตนไม โดยทรงน�าไปใชประโยชนในโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารเปนจ�านวนมาก

จะเหนไดวาโครงการตามแนวพระราชด�ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวลวนเกดขนดวยพระปรชาสามารถและสายพระเนตรอนยาวไกลในเรองพลงงาน พระองคจงมพระราชด�ารใหศกษา คนควา และทรงรเรมการพฒนาพลงงานทดแทนโดยเปนไปตามหลกการ “พงตนเอง” คอลดการน�าเขาจากตางประเทศเพราะสามารถผลตใชเองไดบางสวน กลาวไดวาพระมหากรณาธคณททรงจดตงโครงการพลงงานทดแทนชวยใหประเทศมพลงงานหลากหลายรปแบบทสามารถน�ามาใชไดอยางทนทวงท รวมถงสงผลดตอระบบเศรษฐกจและความมนคงของชาตเปนอยางยง

๕. ปาไมพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ ม

ความสนพระราชหฤทยและทรงตระหนกถงความส�าคญของทรพยากรธรรมชาตเปนอยางมาก เนอง จากเปนตนทนพนฐานของวถการด�ารงชวตของประชาชนโดยตรง จากการเสดจพระราชด�าเนนไปเยยมราษฎรในพนทตาง ๆ ทรงพบวาปญหาปาเสอมโทรมไดทวความรนแรงจนนาวตกและสงผล กระทบใหเกดปญหาดานอน ๆ ตามมาเปนลกโซไมเฉพาะแตปญหาเรองดนและน�าเทานน หากโยงใยถงปญหาทางสงคมเศรษฐกจ การเมอง คณธรรม และระบบนเวศของพนทโดยรวมอกดวย

ดวยเหตนพระองคจงไดพระราชทานแนวพระราชด�ารในการแกไขปญหาปาเสอมโทรม ซงมไดเปนแนวทางปฏบตทด�าเนนไปอยางโดด ๆ อยางเปนเอกเทศ หากแตทรงบรณาการงานพฒนาทเกยวเนองทงหมดเขาไปท�างานในพนทอยางประสานสมพนธกนแนวพระราชด�ารดานปาไม เพอลดการตดไมท�าลายปาและสงเสรมใหมการปลกปาในรปแบบตาง ๆ โดยการปลกฝงจตส�านกใหชมชน

เหนความส�าคญของปาไม ชวยกนอนรกษ ดแลรกษาและใชประโยชนจากปาอยางถกวธ เพอใหมนษยกบธรรมชาตอยรวมกนไดอยางมความสขและยงยน โดยแนวพระราชด�ารในการแกไขปญหาปาไมจ�าแนกเปนหมวดหมไดดงน

๑. การอนรกษปาและสงแวดลอม ดวยทรง เล ง เหนถ งป ญหาความเส อมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมซงสงผลกระทบตอความสมดลทางธรรมชาต จงพระราชทานแนวพระราชด�ารในการจดการอนรกษปาและสงแวดลอม ไดแก

- การรกษาปาตนน�า ตามหลกการขนพนฐานคอ เมอมปากจะมน�า มดนอนอดมสมบรณ มความชมชนของอากาศ และเกอกลตอการด�ารงชวต โดยพระองคไดพระราชทานพระราชด�าร “ทฤษฎปาเปยก” โดยทรงใหหาวธใหน�าจากปาไหลผานลกลงในใตดนเพอรกษาหนาดนใหมความชน ซงเปนกลยทธในการสรางแนวปองกนไฟในระยะยาวไดอกดวย

- การจดการเรองน�าและการสรางความชมชนในบรเวณพนทอนรกษ โดยการกกเกบน�าไวบนทสงใหมากทสด แลวจายปนลดหลนลงมาดวยการควบคมและจดการสภาวะการไหลของน�าใหสม�าเสมอ ดวยการสรางฝายชะลอความชมชน หรอ Check Dam ปดกนร องน�าในเขตตนน�าล�าธารเพอแผกระจายความชมชนออกไปใหกวางขวาง อนจะชวย













สนา


ฟนฟสภาพปาในบรเวณทสงใหสมบรณขนเปนภเขาของปาและน�าในอนาคต

- การจายปนน�า เพอแผขยายความชมชนแกสงแวดลอมในพนท เพอการอปโภคบรโภคและเพอการเพาะปลกของประชาชนในพนทใกลเคยง โดยการท�าทอสงและล�าเหมองในการกระจายน�าไปยงพนทการเกษตร ซงพระองคทรงเนนการใชวสดในพนททหางายและประหยดเปนหลก

- การอนรกษทรพยากรปาไม (สตวปาและอทยาน) โดยจดใหมการเพาะเลยงขยายพนธสตวปาใหแพรหลาย รวมทงสงเสรมใหราษฎรเลยงสตวป าเป นอาชพ และหากพนทโครงการมสภาพภมประเทศสวยงามอดมสมบรณ มความเหมาะสมกใหด�าเนนการจดตงเปนวนอทยานหรออทยานแหงชาตตอไป

- การรกษาปาชายเลน โดยสงเสรมการปลกปาไมชายเลนดวยการอาศยระบบน�าขนน�าลงในการเตบโต อนเปนแนวปองกนลมและปองกนการกดเซาะชายฝงรวมทงเปนแหลงอาศยของสตวน�า ซงเปนการชวยสรางความสมดลใหแกธรรมชาตใหกลบคนสความอดมสมบรณดงเดม

๒. การฟนฟสภาพปาและการปลกปา พระองคมแนวพระราชด�ารในการฟนฟสภาพปาและการปลกปาไดแก “ปลกปาในใจคน” โดยการท�าความเขาใจกบราษฎรใหร ถงประโยชนของปาและการอย ร วมกบปาอยางพงพาอาศยกน ใหราษฎรไดเขามามสวนรวมในการปลกปา ตลอดจนร จกน�าพชพรรณมาใชสอยอยางถกตอง ดงเชนโครงการพฒนาพนทลมน�าหวยบางทรายตอนบนอนเนองมาจากพระราชด�าร จงหวดมกดาหาร และโครงการพฒนาพนทลมน�าแมอาวอนเนองมาจากพระราชด�าร จงหวดล�าพน “ปลกปา ๓ อยาง ใหประโยชน ๔ อยาง” เปนแนวคดของการผสมผสานการอนรกษดน น�า และการฟนฟทรพยากรปาไม ควบคกบความตองการดานเศรษฐกจ ดวยการจ�าแนกปา ๓ อยาง คอ ปาไมใชสอย ปาไมกน และปาไมเศรษฐกจ ซงชวยอนรกษดนและตนน�าล�าธารดวย “การปลกปาทดแทน” โดยการปลกปาทดแทนปาทถกท�าลายตามไหลเขาและในพนทปาเสอมโทรม

นอกจากน ทรงชแนะแนวทางโดยถอหลกใหธรรมชาตฟนตวเอง เชน “การปลกปาโดยไมตอง













สนา


ปลก” โดยการปรบสภาพแวดลอมใหเออตอการเตบโตของตนไม และควบคมไมใหคนเขาไปตดตนไมหรอรบกวนเหยยบย�าตนไมเลก ๆ เมอทงไวชวงระยะหนง พช ลกไม พนธไมตาง ๆ จะคอย ๆ เจรญเตบโตและขยายพนธฟนตวขน เชน โครงการศกษาวธการฟนฟทดนเสอมโทรมเขาชะงมอนเนองมาจากพระราชด�าร ต�าบลเขาชะงม อ�าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

๓. การพฒนาเพอใหชมชนอยรวมกบปาอยางยงยน พระองคมพระราชด�ารใหคนอยรวมกบปาได โดยพยายามเปลยนราษฎรจากผ บกรกท�าลายปาใหกลายมาเปนผอนรกษทรพยากรปาดวยทรงตระหนกถงการพงพาของคนและปา โดยทรงมแนวพระราชด�ารในการสงเสรมใหทกคนมสวนรวมในกจกรรมการปลกปาและจดการทรพยากรดวยตนเอง ทรงแนะน�าใหตง “ปาไมหมบาน” เพอใหราษฎรเพาะตนกลาใหแกราชการ เปนการเออประโยชนต อกน และเสรมสร างคณธรรมและจตส�านกเปนปจจยอนส�าคญทจะชวยใหตนน�าล�าธารยงคงอย การสรางจตส�านกแกราษฎรตามแนวพระราชด�ารนเปนการด�าเนนการรวมกนทชาวบานเหนและสมผสได ตลอดจนไดรบประโยชนไดจรงจากความอดมสมบรณของปา ดน และน�า

๖. สงแวดลอมการพฒนาทางเศรษฐกจและความเจรญ

กาวหนาของประเทศตาง ๆ มกเกดปญหาส�าคญประการหนงควบคกนมาคอปญหาดานสงแวดลอม กลาวคอ ยงการพฒนารดหนาไปเทาใด ปญหาคณภาพสงแวดลอมและภาวะมลพษกยงกอตวและทวความรนแรงมากยงขนเทานน ประเทศไทยเองกประสบกบปญหาดงกลาวเชนกน ทงนเพราะการพฒนาเศรษฐกจในชวงทผานมาไดใหความส�าคญกบความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยการน�าเอาทรพยากรธรรมชาตมาใชประโยชนโดยขาดการ

วางแผนการจดการทเหมาะสมเพอรองรบปญหาทจะเกดขน ท�าใหทรพยากรธรรมชาตทเหลออย มสภาพเสอมโทรมลงจนสงผลกระทบตอชวตความเปนอย ของประชาชนและระบบนเวศโดยรวม พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงหวงใยตอคณภาพชวตของประชาชน ดวยทรงยดมนในแนวพระราชด�ารการพฒนาประเทศใหกาวหนาควบคกบการอนรกษสภาพแวดลอมใหด�ารงอยไดอยางยงยน จงไดพระราชทานโครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร ซงสวนใหญจะเปนวธการปรบปรงสภาพทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมใหดขน โดยในดานการแกไขปญหาสงแวดลอมนน ทรงเนนงานการอนรกษและฟนฟ โดยเฉพาะอยางยงในเรองของปญหาน�าเนาเสยและปญหาขยะ ทรงใชหลกการพลกฟนคนชวตดวยวถแหงธรรมชาตผสมผสานกบหลกวชาการตามแนววทยาศาสตร เพอให สามารถจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดตามพระราชประสงค เพอใหประชาชนสามารถด�ารงชวตอย อยางเปนมตรกบสงแวดลอมในระยะยาว โดยพระราชด�าร พระราชกรณยกจ และโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารดานการจดการน�าเสยและขยะเพอสรางสงแวดลอมทดขนสรปไดดงน

การใชน�าคณภาพดมาชวยบรรเทาน�าเนาเสย หรอทเรยกกนวา “น�าดไลน�าเสย” ไดแก การใชน�าทมคณภาพดชวยผลกดนน�าเนาเสยออกไปและชวยใหน�าเนาเสยมสภาพเจอจางลง ทงนโดย













สนา


รบน�าจากแมน�าเจาพระยาหรอจากแหลงน�าภาย นอกสงไปตามคลองตาง ๆ เชน คลองบางเขน คลองบางซอ คลองแสนแสบ คลองเทเวศร หรอคลองบางล�าภ ซงกระแสน�าจะไหลแผกระจายขยายไปตามคลองซอยทเชอมกบแมน�าเจาพระยาอกดานหนง ดงนนเมอมการก�าหนดวงรอบเกยวกบการไหลของน�าไปตามคลองตาง ๆ นบแตปากคลองทน�าไหลเขามาจนถงปลายคลองทน�าไหลออกไดอยางเหมาะสม โดยน�าสามารถไหลเวยนไปตามล�าคลองไดตลอดแลว จะท�าใหสามารถเจอจางน�าเนาเสยและชะลางสงโสโครกออกไป ซงจะเปนวธการชวยบรรเทาน�าเนาเสยในคลองตาง ๆ ตอนชวงฤดแลงไดเปนอยางด การบ�าบดน�าเสยโดยใชเครองกรองน�าธรรมชาต โดยการน�าผกตบชวามาท�าหนาทดดซบความสกปรกและโลหะหนก รวมทงสารพษจากน�าเนาเสย หรอทพระบาทสมเดจพระเจาอย หว ทรงเรยกวา “ใชอธรรมปราบอธรรม” ในโครงการปรบปรงบงมกกะสนททรงศกษาดวยพระองคเอง ซงจากการทดสอบคณภาพน�าในบงพบวามคาออกซเจนทละลายในน�าตามจดตาง ๆ มปรมาณเพมขน แสดงวาน�าในบงเมอไดรบการปรบปรงโดย

ทวไปมคณภาพดขนดงพระราชด�ารส เมอวนท ๑๕ พฤศจกายน ๒๕๒๘ ความตอนหนงวา “บงมกกะสนน ท�าโครงการ ทเรยกวาแบบคนจน โดยใชหลกวาผกตบชวาทมอยทวไปนน เปนพชดดความโสโครกออกมาแลวกท�าใหน�าสะอาดขนได เปนเครองกรองธรรมชาตใชพลงงานแสงอาทตย และธรรมชาตของการเตบโตของพช”

การบ�าบดน�าเสยดวยการผสมผสานระหวางพชน�ากบระบบเตมอากาศ ดวยทรงหวงใยในปญหาน�าเนาเสยทเกดขนในหนองหาน จงหวดสกลนคร ซงเปนแหลงรบน�าเสยจากครวเรอนในเขตเทศบาลเมองสกลนคร ทมสภาพเกนขดความสามารถในการรองรบของเสย จงพระราชทานแนวพระราชด�ารทฤษฎการบ�าบดน�าเสยดวยการผสมผสานระหวางพชน�ากบระบบการเตมอากาศ ณ บรเวณหนองสนม-หนองหาน จงหวดสกลนคร ซงเปนการผสมผสานระหวางวธธรรมชาตกบเทคโนโลยแบบประหยด โดยมกรมประมงรวมกบกรมชล ประทานด�าเนนการศกษาและกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยในบรเวณดงกลาว โดยมระบบบ�าบดดวยพชน�าซงเปนวธการบ�าบดน�าเสยดวยวธธรรมชาต













สนา


การบ�าบดน�าเสยดวยระบบบอบ�าบด และพชน�า ทรงน�าวธการทางธรรมชาตมาใชบ�าบด น�าเสยชมชน โดยมตวอยางทเหนผลชดเจนคอ โครงการศกษาวจยและพฒนาสงแวดลอมแหลม ผกเบยอนเนองมาจากพระราชด�าร อ�าเภอบาน แหลม จงหวดเพชรบร เปนพนทศกษาทดลองการบ�าบดน�าเสยดวยระบบบอบ�าบดและวชพชตามแนวพระราชด�าร โดยน�าน�าเสยจากเทศบาลเมองเพชรบรสงตอดวยระบบทอมายงพนทโครงการฯ โดยการบ�าบดเรมจากระบบบอบ�าบดน�าเสย กกพกน�าเสยไวในระยะเวลาทเหมาะสม เตมออกซเจนดวยกระบวนการสงเคราะหแสงของแพลงกตอนและสาหรายอาศยแรงลมชวยเตมอากาศ การยอยสลายสารอนทรย ระบบพชและหญากรองน�าเสย ใชพชชวยบ�าบด ระบบพนทช มน�าเทยม ท�าแปลงหรอบอน�าเพอบ�าบดน�าเสยโดยปลกพชน�า ๒ ชนดคอ กกกลม (กกจนทรบร) และธปฤาษ ชวยในการบ�าบดน�าเสย ระบบแปลงพชปาชายเลน ใชหลกการเจอจางระหวางน�าเสยกบน�าทะเล ซงสามารถพสจนไดวาระบบบ�าบดน�าเสยดวยบอบ�าบดและพชนสามารถบ�าบดน�าเสยไดเปนอยางด

กงหนน�าชยพฒนา ทรงสนพระราชหฤทยเกยวกบอปกรณการเตมอากาศ และทรงคนคดทฤษฎบ�าบดน�าเสยดวยวธการเตมอากาศ ซงเปนรปแบบสงประดษฐทเรยบงาย ประหยด ใชหลกการใหใบพดเคลอนน�าและชองรบน�าไปสาดกระจายเปนฝอยเพอใหสมผสกบอากาศไดอยางทวถง ท�าใหออกซเจนในอากาศสามารถละลายเขาไปในน�าไดอยางรวดเรว และในชวงทน�าเสยถกยกขนมา กระจายสมผสกบอากาศตกลงไปยงผวน�าจะท�าใหเกดฟองอากาศจมตามลงไป กอใหเกดการถายเทออกซเจนอกสวนหนง ซงกงหนน�าชยพฒนาจะใชประโยชนไดทงการเตมอากาศ การกวนแบบผสมผสาน และการท�าใหเกดการไหลตามทศทางทก�าหนดเพอใชในการบ�าบดน�าเสยทเกดจากแหลง

ชมชนและแหลงอตสาหกรรม และไดมการน�าไปใชงานทวประเทศ

การก�าจดขยะแบบครบวงจร นบวนขยะมแตจะเพมขนในขณะทมพนททงลดลง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานแนวพระราช ด�ารเกยวกบการก�าจดขยะทผานการทดลองและใชไดอยางเปนรปธรรมคอ ท�าใหสามารถใชกาซทเกดจากขยะกอน จากนนใหน�าขยะไปรอนแยกสวนประกอบแลวน�าเอาสารปรบปรงดนไปใชในการปลกพช สวนทเหลอใชเปนเชอเพลงได ใหน�าเอาไปเผาเพอน�าเอาพลงงานความร อนมาใช ประโยชน นอกจากนนสวนทเหลอใหน�าเอาไปอดแทงน�าไปใชประโยชนในทางกอสราง ครนพนทขยะทน�าออกไปใชประโยชนแลววางลง กสามารถน�าขยะชดใหมเขาไป แลวท�าในลกษณะเดยวกน ยงผลใหเกดพนทรองรบขยะหมนเวยนกนไป

การน�าศาสตรของพระราชามาใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ทในหลวงทรงท�า

ไวเปนแบบอยางจะเปนทางรอดทแทจรงของคนไทยทกคน ยอนกลบไปเมอป พ.ศ. ๒๕๔๗ ในปนนพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เคยพระราชทาน ส.ค.ส. แกปวงชนชาวไทย เปนรปประเทศไทยลอมไปดวยระเบด ๔ ลก พรอมค�าทปรากฏบนภาพใน ส.ค.ส. วา มระเบดเกอบทวโลกและในบรเวณทเปนประเทศไทยนนมค�าวา “สามคค













สนา


เปนพลงค�าจนแผนดนไทย” ภาพ ส.ค.ส. พระราชทาน ครงนน เปรยบเสมอน “ค�าเตอน” ถง ภยพบต ๔ ประการ ซงสถาบนเศรษฐกจพอเพยง โดยการน�าของ “อาจารยยกษ” ดร.ววฒน ศลยก�าธร ตความวา หมายถง วกฤตภยทางธรรมชาต วกฤตโรคระบาด วกฤตเศรษฐกจขาวยากหมากแพง และ วกฤตความขดแยงทางสงคม ในชวงหลายปทผานมา ปญหาภาวะโลกรอน น�าทวม ภยแลง แผนดนไหว ภยพบตทเกดขนทงในประเทศและ ทวโลกกลายเปนภาพขาว และเหตการณทปรากฏใหเหนกนแลวอยางมากมาย อาจารยยกษ เชอวาจากนไปความเสยงดานภยพบตทางธรรมชาตจะกลายเปนสวนหนงของชวตทยากจะหลกเลยง ปญหาสภาวะอากาศแปรปรวนจาก โลกรอน ภยแลง ประชากรโลกทเพมขน ทามกลางปญหาการขาดแคลนน�า พลงงาน และอาหาร ก�าลงกลายเปนปญหาใหญ แตดวยแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทในหลวงทรงท�าไวเปนแบบอยางจะเปนทางรอดทแทจรงของคนไทย ทกคน อดตขาราชการทใชชวตตวเองบน วถพงพาตนเองมาเปนบทพสจนของ การน�าหลกเศรษฐกจพอเพยงมาใช บอกดวยความเชอมน อน

เปนทมาของปณธานในการจดตง ศนยกสกรรมธรรมชาตมาบเออง ทบานมาบเออง ต�าบลหนองบอนแดง อ�าเภอบานบง จงหวดชลบร เพอถายทอดองคความร ทเรยกกวา “ศาสตรพระราชา” ใหคนไทย จากทกภมภาค สามารถอย รอดทามกลางสงคมทปรวนแปรจากวกฤตระเบด ทง ๔ ลก หนงในโครงการทม งใหเกดการสรางคนเพอรบมอกบ ภยพบต คอ โครงการ CMS ทยอมาจากค�าวา Crisis Management and Survival Camps หรอโครงการพฒนาศกยภาพผน�าอาสาสมครเพอการปองกน เตอนภยและฟนฟชมชนในภาวะวกฤต โดยท�างานรวมกบส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) แกนน�าสถาบนเศรษฐกจพอเพยง บอกวา หลงจากรเรมฝกอบรมอาสาสมคร ประชาชนรนแรกไปไดไมนาน เวลาตอมา ประเทศไทยกไดเผชญกบเหตการณมหาอทกภยน�าทวมครงใหญขนจรง ๆ ในป ๒๕๕๔ “กอนหนาน เราพยายามบอก และเตอนมาโดยตลอด แตกยงไมมคนรวมมอดวยเทาไหร จนกระทงเกดเหตการณน�าทวมภาคใต ตามมาดวยเกดเหตการณน�าทวมใหญกรงเทพฯ ป ๒๕๕๔ คนเรมเชอกนแลววา สงทพระองคทาน













สนา


เตอน และคอยสอน หากหยบมาฝกฝนลงมอท�าใหเกดผล จะสามารถชวยคนไดมากมาย ตอนนน เราเปดศนยกสกรรมธรรมชาตท มาบเอองซงเปนทเดยวทไมจมน�า ใหเปนศนยพกพง ใหคนมากนอยฟร อบรมความรใหฟร รวมทงสานตอโครงการอบรมอาสาสมคร CMS ต อเนองมาจนถงป จจบน” อาจารยยกษเลาถงจดเรมตนของการอบรมใหความรเพอ “สรางคน” ใหมความพรอมรบมอเมอเกดภยพบต โดยการนอมน�าศาสตรพระราชาเรองการ จดการดนน�าปาและภมปญญาชาวบาน ตลอดจนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงส การพฒนาศกยภาพผน�าอาสาสมคร เพอการปองกน เตอนภยและฟนฟชมชน ในภาวะวกฤต

ศาสตรพระราชาทน�ามานอมน�า ใชยงมทงการออกแบบพนทเพอการจดการน�าประยกตจากเกษตรทฤษฎใหมทวดมงคลชยพฒนา เพอสรางแหลงน�า ขนาดเลกไวในพนทของประชาชนใหเพยงพอ ยดหลกการอางใหญ เตมอางเลก อางเลกเตมสระน�า ในขณะทหากเปนพนทนอกเขตชลประทาน ประชาชนยงสามารถเกบน�าฝนทตกลงในพนทของตนไวใชในยามฝนทงชวง และชวยชะลอน�า เมอยามเกดน�าหลาก

นอกจากน ยงนอมน�าหลกการปลกปา ๓ อยาง ประโยชน ๔ อยาง เพอเปนแหลงสะสมอาหารทยงยน แมในยามไมมภยพบต พรอมกบ การฝกอบรมเพอเร งสร างกองก�าลงอาสาสมครภาคประชาชน ส�าหรบการเตอนภยและเผชญเหต เมอเกด ภยพบตสามารถเชอมโยงเครอขายอน ๆ ในพนทและรวมตวกนเปนเครอขายระดบประเทศเพอชวยเหลอพงพากนเองไดอยางทนทวงท นอกจากเปาหมายของการ “สรางคน” แลว โครงการ CMS ยงมองไปถง เปาหมายการสรางรปธรรม “พนทตวอยางฐาน ๔ พอ” ไดแก “พอกน พออย พอใช พอรมเยน” เพอเปนพนท ตนแบบส�าหรบการแกไขปญหาภยแลง น�าทวมและการพงตนเอง เปนแหลง

สะสมเสบยงอาหารและตวอยางการฟ นฟระบบนเวศใหสมดลจากศาสตร พระราชา จนสามารถสรางศนยฝกอบรมเพอเปนแหลงรวบรวมองคความรในการพงตนเอง ใน ๑๙ พนท ๑๓ จงหวด ทวประเทศ ภายใตแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ไดทรงท�าใหเหนเปนตวอยางทสามารถน�าไปใชไดกบทกอาชพ ไมวาจะเปนเกษตรกรรม คร หมอ ธรกจภาคอตสาหกรรม หรออาชพอนๆ โดย สงทส�าคญทสดทในหลวงทรงทมเทอยางมาก คอ การสรางมนคงดานอาหาร น�า และสภาพแวดลอม “จากนไป สงทพวกเราในฐานะอาสาสมครประชาชนทศรทธาในแนวทางของพระองคทานตองเรงปฏบต คอ การสรางความพอพนฐานใหไดใน ๔ เรอง คอ พอกน พอใช พออยอาศย และพอรมเยน สวนใครทก�าลงความสามารถมากพอ อยากใหมาชวยกนเปดศนยฝกอบรมเพอใหคนไทยไดเขามาเรยนรงานของพระเจาอยหว รวมถง ชวยกนเผยแพรองคความรออกไป ใหมากทสดเทาทจะมากได

แนวทางการพฒนาตามศาสตรพระราชาถอเปนแนวทางหนงซงไดรบการพสจนแลวในพนทพฒนาดอยตงจงหวดเชยงรายวาเปนหนทางทสามารถน�าไปสการพฒนาทยงยนได โดย ม.ร.ว.ดศนดดาไดถายทอดประสบการณในการน�าหลกการพฒนาทมตนแบบจากศาสตรของพระราชามาเปนแนวทางในการปฏบตเพอแกปญหาตาง ๆ ในพนท













สนา


ดอยตง เชน ปญหาความมนคง การตดไมท�าลายปาเพอการเพาะปลก การคายาเสพตดและอาวธ ปญหาสขภาพ การขาดแคลนโครงสรางพนฐาน การขาดทดนท�ากน และปญหาสทธความเปนพลเมองของชนกลมนอยโดยสาเหตส�าคญทเปนรากเหงาของปญหาเหลานคอความยากจน และการขาดโอกาสในการท�ามาหากน จงเหนความจ�าเปนทจะตองไดรบการจดการแบบยงยน

ศาสตรของพระราชา เนนการพฒนาทม งสรางความสมดลทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรม ตลอดจนสรางความสขแบบยงยนภายใตหลก 3S ไดแก Survival (การอยรอด) Suf-ficiency (พอเพยง) และ Sustainability (ยงยน) การท�างานในพนทดอยตงเปนการสงเสรมใหชมชนอยรอด มรายไดทมนคงในระยะยาวโดยไดรเรมโครงการปาเศรษฐกจ เพอใหประชาชนสามารถหารายไดจากการเพมมลคาทางการเกษตร และปกปองสงแวดลอมไปพรอม ๆ กน และเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยภายในทองถนทกคนเขามามสวนรวมในทก ๆ ขนตอนการพฒนา เพอสรางความรสกเปนเจาของ โดยเรมจากการระบปญหา ความ

ตองการ และสงทเปนความจ�าเปนเรงดวน และรวมกนออกแบบโครงการ วธการด�าเนนงาน และการประเมนผล กระตนใหชาวบานในพนทรจกคดและลงมอท�าเอง เพอสรางความเขมแขงใหกบผ ม สวนไดสวนเสยในทองถนใหสามารถขบเคลอนกระบวนการพฒนาไดดวยตวเอง ม.ร.ว.ดศนดดา ไดกลาวตอไปวา หลกการส�าคญอกประการของศาสตรพระราชาคอ “การพฒนาแบบองครวมและการบรณาการ” การท�างานในพนทดอยตง เปนความรวมมอกนระหวางหนวยราชการกวา 35 หนวยงาน ภาคเอกชนและองคกรทองถนโดยงานพฒนาครอบคลมตงแตการสรางความมนคงทางอาหารและน�า ไปจนถงการพฒนาโครงสร างสาธารณปโภคพนฐาน การชลประทาน ถนนและไฟฟา เพอปทางไปสโครงการพฒนาในระยะยาว นอกจากนนยงไดใหความส�าคญกบเรองของการพฒนาคน สขภาวะ การด�ารงชวต และการศกษา อยางมบรณาการและเปนองครวม เพอใหเกดการแกปญหาทรอบดานและยงยน

ผลของการใชศาสตรของพระราชาในการพฒนาพนทดอยตง คอการสามารถชวยเหลอ













สนา


ปลดแอกความทกขยากและสรางความสขทยงยนใหกบประชาชนในพนทไดปจจบนประชาชนในพนทมรายไดเพมขนถง ๒๐ เทา และทส�าคญ เกดธรกจเพอสงคม ภายใตแบรนดดอยตงทสามารถสรางความยงยนใหกบประชาชนได ในดานสงคม คนในพนทจ�านวนมากทเคยอานไมออกเขยนไมได กลายเปนคนร นใหมทจบการศกษาระดบปรญญาตร ปรญญาโท และระดบทสงกวาขนไป หลายคนไดท�างานในระดบหวหนาและสามารถใชชวตอยางมความสขอยในชมชนบานเกดได สวนในดานสงแวดลอม พนทปาไดรบการฟนฟ เปนการแกไขปญหาโลกรอนทตนตอของปญหา โดยใหชาวบานเปนผคดเองท�าเองและสามารถอยกบสงแวดลอมไดอยางกลมกลน ทงยงสามารถรกษามรดกทางวฒนธรรม ไดรบศกดศรและความภาคภมใจในตนเองกลบคนมา ตนแบบของการใชศาสตรของพระราชาในการพฒนาเพอความยงยนดงกลาวไมเพยงปรากฏผลสมฤทธทดอยตงเทานน หากยงมการน�าไปปรบใชในพนทอนของประเทศไทยซงยงคงยดหลกการและแนวทางในการปฏบตแบบเดยวกน เพยงแตปรบใหเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงดานภมสงคมและเศรษฐกจของแตละพนท มความรวมมอกบหนวยงานราชการตาง ๆ ในประเทศไทย เพอน�าตนแบบแหงการพฒนายงยนดงกลาวบรรจไวในนโยบายระดบชาตของประเทศ โดยกระตนใหเจาหนาทของรฐและผ มอ�านาจในทองถนน�าไปประยกต ใช เป นแนวทางปฏบตในการด�าเนนโครงการพฒนาเพอใหเกดความสขอยางยงยนทวประเทศ นอกจากความส�าเรจระดบประเทศตนแบบของการพฒนาดงกลาวยงกาวไปสระดบสากลโดยไดมการรเรมโครงการพฒนาตนแบบในอกหลายประเทศในภมภาคเอเชย-แปซฟก ไดแกประเทศอฟกานสถาน เมยนมาร และอาเจะห–อนโดนเซยจนท�าใหไดรบความสนใจจากประชาคมโลกมากยงขน

ผลจากการด�าเนนโครงการอยางตอเนอง ไมเพยงท�าใหประเทศไทยไดรบการถอดรายชอออกจากประเทศทมการปลกพชเสพตดในป พ.ศ. ๒๕๔๖ โครงการพฒนาดอยตงยงไดรบการยกยองจาก UNODC ใหเปนตวอยางของการพฒนาชนบทอยางครบวงจรทสามารถแกปญหาความยากจนและท�าใหประชาชนสามารถพงพาตนเองได อนเปนหวใจหลกของวถการพฒนาแหงความยงยน ตลอดระยะเวลาเกอบสามสบปทโครงการพฒนาดอยตงไดพยายามน�าแนวคดของศาสตรพระราชามาตอยอดสภาคปฏบต ซงไดรบการพสจนและการยอมรบ แลววา สามารถน�าไปใชแกไขปญหาตาง ๆ ไดจรงทงในระดบประเทศและสากลโดยนายโคฟอนนน เลขาธการองคการสหประชาชาต ไดถวายรางวลความส�าเรจสงสดดานการพฒนามนษย ใหแกพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๙ ดวยแนวคดการพฒนาทเนนคนเปนศนยกลางและการสรางอาชพทหลากหลาย น�ามาสวถการพฒนาทางเลอกททวโลกใหการยอมรบ โดยภายหลงการแสดงปาฐกถาดงกลาว ม.ร.ว.ดศนดดากลาววาผ เข าร วมงานเสวนาใหความสนใจกบแนวคดดงกลาวเปนอยางมากโดยหลายประเทศแสดงความตองการใหน�าองคความรไปปรบใชในการพฒนาเชงพนทในประเทศของตน













สนา


สรปศาสตรพระราชา คอ แนวทางการพฒนาของ

ในหลวง รชกาลท ๙ ทมความลมลก รอบดาน มองการณไกล และเนนความยงยนมายาวนานกอนทประชาคมโลกจะตนตวในเรองน เปนแนวทางการพฒนาทมงยกระดบคณภาพชวตของคนไทยทกหมเหลา องคประกอบของศาสตรพระราชา คอ การศกษาและสขภาพ การเพมผลตภาพการผลต การคนควาวจย การบรหารความเสยง การอนรกษธรรมชาต และปรชญาเศรษฐกจพอเพยง แตละองคประกอบลวนมสวนชวยยกระดบคณภาพชวตของทกผคนโดยเฉพาะคนจนและผยากไร

ความโดดเดนของศาสตรพระราชา คอ แนวปฏบตทมกระบวนการทมเอกลกษณ ค�านงถงบรบททางภมศาสตร เศรษฐกจ และสงคมของแตละพนท แกปญหาแบบองครวม ใหความส�าคญกบความรสกเปนเจาของโครงการของคนในพนท ตามหลกการทรงงานขอทวาการพฒนาตอง ‘ระเบดจากภายใน’ ตวอยางเรองเอกลกษณการท�างานตาม แนวศาสตรพระราชา คอ การแบงเปาหมายเปน ๓ ขนตอน ไดแก เพออยรอด (Survival) พงตนเอง (Self-reliance) และยงยน (Sustainable) ดงผทไดตามเสดจพระราชด�าเนนเลาวาพระองคทานมกทรงตรสถามชาวบานวา ‘พอมพอกน’ หรอไม แสดงวาพระองคทานทรงมล�าดบขนการพฒนาทชดเจน และยงหมายถงการเอาใจใสตอคนจนทสด (Poorest of the poor) ซงมกถกละเลยโดยภาครฐและกลไกตลาดอกความโดดเดนของศาสตรพระราชา คอ เนนการคนควาวทยาการเพอเพมมลคาทางเศรษฐกจ ไมวาจะเปนวทยาการดานน�า ดานดน การเพาะพนธใหม ๆ การแปรรป เปนตน เปนสงทนกพฒนาในยคหลงเหนตรงกนวา คอองคประกอบทส�าคญของการพฒนาอยางยงยน ซงยอมหมายถงการแกปญหาความยากจนอยางยงยนดวยเชนกน สวนการอนรกษธรรมชาตนน นอกจากจะเปนการสรางความ

ยงยนของระบบนเวศแลว ยงมสวนชวยคณภาพชวตของคนยากคนจนทตองพงพงทรพยากรธรรมชาต เชน การหาของจากปา และทส�าคญยงชวยลดผลของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate change) ทมกกระทบชวตของคนยากจนมากกวาคนรวย และการทศาสตรพระราชาเนน ‘ปลกคน’ กอน ‘ปลกปา’ นนเปนการแกปญหาทตรงจดและยงยนกวามาตรการปลายทางทท�ากนอยทวไป

ในดานปญหาความเหลอมล�า การยกระดบคณภาพชวตคนจนยอมมผลท�าใหความเหลอมล�าลดลงโดยตรง และในอกดานหนง หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทสอนใหคนมความซอสตย สจรต หากปฏบตตามจะมสวนส�าคญในการลดความร�ารวยทไมชอบธรรม เชน ร�ารวยจากการฉอราษฎรบงหลวง ผกขาด เอารดเอาเปรยบ ซงเปนสงทท�าใหความเหลอมล�าในไทยสงมากตดอนดบโลกเชนทกวนน หลายประการทกลาวถงขางตนลวนแฝงไวดวยแนวคดการพฒนาทยงยนของศาสตรพระราชา แตทละเลยไมกลาวถงไมได คอ การทพระองคทานทรงใหความส�าคญกบมตของจตใจและทศนคตการด�าเนนชวตทถกตอง ตวอยางเชน พระวรยอตสาหะทพระองคทานทรงปฏบตตลอดรชกาลนนเปนแบบอยางทหาคามไดของพระราชหฤทยทแนวแนและมงมนสงทประเทศไทยควรท�า คอ นอมน�าศาสตรพระราชามาปรบใชเพอการพฒนาอยางยงยน รวมทงสรางความรบร ในระดบสากลโดยเฉพาะดานกระบวนการท�างานทมเอกลกษณ เปนองครวม และค�านงถงบรบทของพนท

เขาใจ เขาถง และพฒนา เปนศาสตรทลกซงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ นอกเหนอจากปรชญา “เศรษฐกจพอเพยง” ทไดรบการยอมรบกนทวโลก สงผลใหประเทศไทยไดปฏรปความมนคง มงคง และยงยนมาสปวงชนชาวไทย “เขาใจ เขาถง และพฒนา” เปนศาสตรทใชไดกบทกมต มใชน�ามาประยกตใชหรอเปนแนวทางการ













สนา


แกปญหาและพฒนา ๓ จงหวดชายแดนใตเทานน แตสามารถน�ามาใชกบการพฒนาในระดบประเทศ ระดบองคกร ระดบชมชน ระดบครอบครว หรอเปนรายบคคลอกดวย ดวยพระมหากรณาธคณในโครงการพระราชด�ารทกโครงการ เหนไดชดวาสามารถเปลยนคณภาพชวต หรอวถชวตใหมความพอเพยงมากยงขน ดงเชนโครงการหลวงชาวเขาทเคยอดอยากยากไรปลกฝนขาย ไดเปลยนวถชวตมาปลกพชเศรษฐกจทวทงภเขา นนคอ พระองคทานทรงเขาใจของปญหาชาวเขาหรอเผาพนธอนทอยใตพระบรมโพธสมภาร ทเปรยบเสมอนเปนชนชาตไทยเชนกน พระองคทานเขาถงปญหาเปนรายบคคลหรอเปนรายครอบครว ไดทรงทราบปญหาทแทจรงดวยพระองคเอง จงน�ามาซงโครงการพระราชด�ารมากมายถง ๔,๐๐๐ กวาโครงการ เพอพฒนาพวกเขาเหลานใหมคณภาพชวตทมความสขดวยความพอเพยง เปนทประจกษแกชาวโลก

ประเทศไทย ๔.๐ (Thailand 4.0) จะเปนเปาหมายไปสประเทศทพฒนาแลว รฐบาลคงตองใชศาสตรของพระองคไดเขาใจ เขาถง ปญหาทแทจรงของประชาชน แลวจงมาตงโจทยเพอพฒนา โดยใชปรชญา “เศรษฐกจพอเพยง” มาบรณาการดวย แมวาตองใชเวลาถง ๒๐ ป หากรฐบาลยดหลกศาสตรพระราชาและปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาสการปฏบต มนใจไดวาประชาชนจะมโอกาสเหนประเทศไทยยนอยบนโลกใบนไมนอยหนาใครอก ตอไป

พระองคทานทมเทพระวรกายมายาวนาน ประสบความส�าเรจในการบ�าบดทกข บ�ารงสข ใหทวยราษฎรทกหมเหลา โครงการพระราชด�ารจงเปนโครงการพสจนใหเหนวา ถาเขาใจ เขาถง แลวพฒนา จะมโอกาสบรรลวตถประสงคได แลวท�าไมรฐบาลทผาน ๆ มาจงไมคดโครงการทเปนประโยชนเหลานนใหแกประชาชน ถารฐบาลใชศาสตรและปรชญาของพระองคทานเปนแนวทางการพฒนา

ปานนประเทศไทยคงไมต องมาปฏรปประเทศ กนใหมเหมอนปจจบนทรพยากรธรรมชาตของประเทศไทยมเหลอเฟอและลนเหลอจนหลายประเทศอจฉาทเขาตองซออาหารการกนมาจากตางประเทศ ในขณะทไทยเราไมเดอดรอน เพยงแตไมสามารถพฒนาทรพยากรเหลานนใหเปนนวตกรรมเพอการสงออกไปคาขายใหกบชาวโลก แถมชาวนายงจนอยเชนเดม ราคาขาวเปลอกต�าท�าใหขาดทน แตราคาขาวสารมแตสงขนไมเคยลดเหมอนราคาขาวเปลอก

ศาสตรพระราชากบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง นบเปนต�าราทนาอศจรรยไมมเขยนไวในต�าราเศรษฐศาสตรเล มใด มแตต องน�าศาสตรของพระองคทานไปใสไวในต�าราใหลกหลานและชาวโลกไดศกษาและน�าไปใชใหเกดประโยชนในการพฒนาชาตบานเมองทตองจารกเปนประวตศาสตรอนยงใหญของพระมหากษตรยไทยสบไป

เปาหมายในการพฒนาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ คอ ‘การพฒนาทยงยน’ เพอปรบปรงชวตความเปนอยของคน โดยไมท�าลายสงแวดลอม ใหคนมความสข โดยตองค�านงเรองสภาพภมศาสตร ความเชอทางศาสนา เชอชาต และภมหลงทางเศรษฐกจ สงคม แมวาวธการพฒนามหลากหลาย แตทส�าคญคอนกพฒนาจะตองมความรก ความหวงใย ความรบผดชอบ และการเคารพในเพอนมนษย จะเหนไดวาการพฒนาเกยวของกบมนษยชาต และเปนเรองของจตใจ นบแตป พ.ศ.๒๔๙๓ ทพระบาทสมเดจพระเจาอย หวเสดจขนครองราชสมบต พระบาทสมเดจพระเจาอย หว รชกาลท ๙ ทรงครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยามสมดงพระปฐมบรมราช โองการโดยแท แมวนนพระองคทานจะจากเราไป หากแต “องคความร” ททรงใชในการพฒนาเพอบ�าบดทกข บ�ารงสขราษฎรนน ยงคงตอยอดขยายออกไปอยางไมมทสนสด ผานผเกยวของและหนวย













สนา


งานในโครงการพระราชด�ารตาง ๆ ม.ร.ว.ดศนดดา ดศกล เลขาธการมลนธแมฟาหลวง ในพระบรมราชปถมภ เปนหนงในผทไดสมผสและรเรมน�าองคความรของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไปใชและเกดผลส�าเรจอยางเปนรปธรรมไดใหนยามองคความรทส�าคญของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวนวาเปน “ศาสตรพระราชา” โดยกลาววา “ศาสตรพระราชา คอ การลงไปศกษาเรยนรจากชมชน ใหชมชนบอกวาปญหาคออะไร ความตองการของชาวบานคออะไร พระเจาอยหวทรงท�าใหเหนมาตลอด หรอแมแตสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงไปนงคยกบชาวบาน ผาเอามาดทละชนแลวบอกวา อนนด อนนไมด และควรจะท�ายงไงตอ คณภาพของผาจงดขนเรอย ๆ ถาไมมพระองค ปานนผาไหมคงสญหายไปจากเมองไทยแลว และนกคอ ศาสตร พระราชน” ไมเพยงเทานน ผท�างานสนองคณแผนดนมาเกอบ ๕ ทศวรรษยงบอกวา นอกจากศาสตรพระราชาแลว ยงมศาสตรพระราชน ศาสตรสมเดจยา ศาสตรสมเดจพระเทพฯ โดยมพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเปน “ผน�า” ของศาสตรทกศาสตร นนเอง เทาทพบรอยละ ๙๐ ของปญหาคอเรอง หนสน พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙

พระองคทานไดเรยนรจากชมชนแลวมาศกษาจนไดหนทางแกไข ผมกเรยนรจากพระองคทานโดยเอาศาสตรพระราชามาศกษากบชมชนวาปญหาคออะไร ความตองการคออะไร แลวดวามโครงการพระราชด�ารไหนของพระองคไหนทจะน�าไปแกไขได ผมไปศกษาความรของพระองคแลวไดค�าตอบมานาจะเปนแบบน ๆ แลวกให ชาวบานมาดโครงการ พระราชด�ารนน ๆ ถาชาวบานบอกวาใชกจะน�าไปปฏบตจรงตอไป ศาสตรของพระราชาเปนการท�าจากลางขนบน”

ฉะนนจงไมนาแปลกใจเลยวา ศาสตรพระราชา เปนศาสตรททนสมยมาตงแตเมอ ๖๐ กวาปทแลวจนถงปจจบน เพราะมศนยกลางการเรยน ร และการแกปญหาคอ “คน” นนเอง โดย ม.ร.ว. ดศนดดาไดกลาวสรปรวบยอดถงคณปการของศาสตรพระราชาและพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหววา “พระองคมไดทรงเปนครทดของผมเทานน แตทรงเปนครทดของ คนไทย และของโลกดวย”

บรรณานกรมดร.วชย พยคฆโส, ศาสตรพระราชา “เขาใจ เขาถง พฒนา” เพอพฒนาชาตภาณมาศ ทกษณา, ศาสตรพระราชา” คอ โครงการตามพระราชด�าร ทมองคความรอยใน ปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง นนเองกรงเทพธรกจออนไลน, ศาสตรพระราชา” หนทางสการพฒนาทยงยนแหงศตวรรษท ๒๑สมชย จตสชน, ศาสตรพระราชากบการแกปญหาความยากจนและความเหลอมล�าอยางยงยนศ.ดร.นพนธ ตงธรรม, ศาสตรพระราชา ดานทรพยากรดน น�า ปาไมหลกการองคความรแหงศาตรของพระราชา, http://www.manpattanalibrary.com (สบคนเมอ

วนท ๑๕ มกราคม ๒๕๖๐)ววฒน ศลยก�าธร, ตองรวมกนสานตอ ศาสตรพระราชาอยรอดปลอดภย ดวยศาสตรของพระราชา, https://goo.gl/SYmVJc (สบคนเมอวนท ๑๕

มกราคม ๒๕๖๐)













สนา

33เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๓ เดอน พฤษภาคม - มถนายน ๒๕๖๐


พ.อ.หญง ผศ.ศรวรรณ กาญจนโหต


น�าทวมเปนปรากฏการณทเกดขนตามธรรมชาต เนองจากฝนตกปรมาณมากและตกตด ตอกนเปนเวลานาน จนเกดน�าไหลบามาตามผวดนลงสรองน�า ล�าธาร และแมน�า หากล�าน�าตอนใดไมสามารถรบปรมาณน�าไดกจะลนตลงเขาไปทวมพนทตาง ๆ น�าทวมบางพนทกเกดจากการกระท�าของมนษย หรอชมชนทไมมการระบายน�าทสมบรณ ดงนนเมอเกดฝนตกหนกเปนเวลานาน ๆ ในแตละครง พนทหลายแหงมกประสบปญหาน�าทวมขง ท�าความเสยหายใหแกพนทเพาะปลกและทรพยสนตาง ๆ ราษฎรไดรบความเดอดรอนอยเปนประจ�า ทกป

เมอป พ.ศ. ๒๕๓๘ เกดน�าทวมในกรงเทพฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชทรงหวงใยราษฎรทไดรบความเดอดรอนและไดเสดจฯ

ทอดพระเนตรสภาพน�าทวมดวยพระองคเองหลายครง เพอทรงวางแผนการระบายน�าออกจากพนท น�าทวม พระราชทานค�าแนะน�าในการระบายน�า รวมทงการจดหาพนทพกน�า เพอบรรเทาความเสยหาย อนกอใหเกดโครงการแกมลงอนเนองมาจากพระราชด�าร

“แกมลง” เปนศาสตรพระราชาในการแกปญหาน�าทวมกรงเทพฯ และปรมณฑล นอกเหนอจากนแลวยงสะทอนถงพระอจฉรยภาพความรอบรในศาสตรหลายแขนง ทงดานการชลประทาน โดยใชวธขดคลองระบายน�าภายในบรเวณพนทลมใหสามารถระบายน�าออกจากพนทน�าทวมขง ดานวศวกรรมศาสตรโดยกอสรางประตระบายน�าท�าหนาทควบคมการเกบกกน�าในคลองและปองกนน�าจากบรเวณดานนอกไมใหไหลยอนเขาในพนท

“แกมลง” ศาสตรพระราชาในการแกปญหาน�าทวมกรงเทพฯ และปรมณฑล :

บทพสจนพระอจฉรยภาพทรอบรศาสตรหลายแขนง

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงด�าร "โครงการประตระบายน�าคลองลดโพธ"

ภาพจาก http://www.manager.co.th













สนา

34 เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๓ เดอน พฤษภาคม - มถนายน ๒๕๖๐

รวมทงจดหาสถานทเกบกกน�าตามจดตาง ๆ ในกรงเทพฯ เพอรองรบน�าฝนไวชวคราว สวนดานดาราศาสตรและฟสกส ใชเมอถงเวลาทคลองพอ จะระบายน�าไดจงคอยระบายน�าจากสวนทกกเกบไวออกไป หรอเรงระบายน�าจากคลองดงกลาวผานประตระบายน�า อาศยหลกการทฤษฎแรงโนมถวงของโลก (Gravity Flow) ตามธรรมชาต ตอจากนนเรมสบน�าออกจากคลองทท�าหนาทแกมลง เพอท�าใหน�าตอนบนคอย ๆ ไหลมาเอง จงท�าใหน�าททวมพนทลดนอยลง จนในทสดเมอระดบน�าทะเลสงกวาระดบในคลอง จงปดประตระบายน�า ใหน�าไหลลงทางเดยว (One Way Flow) และศาสตรส�าคญทสดกคอ สตวศาสตร พระบาทสมเดจพระเจาอย หวภมพลอดลยเดชทรงสงเกตเหนลงทอมกลวย ไวในกระพ งแกมไดคราวละมาก ๆ จงเปนทมา “โครงการแกมลง อนเนองมาจากพระราชด�าร” ดงพระราชด�ารสทพระราชทานแกคณะบคคลทเขาเฝาฯ เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลม พระชนมพรรษา เมอ ๔ ธนวาคม ๒๕๓๘ ความ ตอนหนงวา “...ลงโดยทวไปถาเราสงกลวยให

ลงจะรบปอกเปลอก เอาเขาปากเคยว แลวน�าไปเกบไวทแกมกอน ลงจะท�าอยางนจนกลวยหมดหวหรอเตมกระพงแกม จากนนจะคอย ๆ น�าออกมาเคยวและกลนกนภายหลง ดวยพฤตกรรมการน�ากลวยหรออาหารมาสะสมไวทกระพงแกมกอนการกลนน จงเปนพฤตกรรมตวอยางทจะน�ามาใชในการระบายน�าทวมออกจากพนทน�าทวมขงบรเวณทศตะวนออกและทศตะวนตกของแมน�าเจาพระยา...” นอกจากนยงทรงพระอจฉรยภาพดานอกษรศาสตร ทรงเลอกใชค�าไทยงาย ๆ เพยง ๒ ค�า คอ แกม กบ ลง มาตงชอโครงการ ประกอบกบทรงเลอกใชภาพพจนอปมาเปรยบเทยบลกษณะการด�าเนนโครงการกบแกมลง ในเวลาทลงกนกลวยไมไดเคยวไปกลนไปแบบสตวชนดอน แตน�ากลวยทเคยวแลวไปเกบไวทกระพงแกมจนเตม แลวจงคอย ๆ กลนลงไป ท�าใหผรบสารมองเหนภาพไดชดเจน เขาใจลกษณะการด�าเนนงาน และจดจ�างายจนตดปากตดหคนไทยไมรลม จะเหนไดวา วธการของโครงการแกมลงมหลก งาย ๆ คอ เมอเกดน�าทวมกขดสระหรอคลอง เพอชกน�าใหไหลมารวมกนแลวน�ามาเกบไวเปนบอพกน�าอนเปรยบเทยบไดกบแกมลง แลวจงระบายน�าลงทะเลเมอปรมาณน�าทะเลลดลง

โครงการแกมลงบงหนองบอน แกปญหาน�าทวมกรงเทพฝงตะวนออก

ภาพจาก http://welovethaiking.com/













สนา


การพจารณาจดหาพนทแกมลงควรเลอกสถานทและเสนทางทเหมาะสมเปนบอพก ชกน�าทวมใหไหลเขาสบอพกไดสะดวก สามารถระบายน�าออกจากบอพกไดอยางตอเนอง ดงเชน พนทแกมลงทฝ งตะวนออกของแมน�าเจาพระยาใชคลองชาย ทะเลดานจงหวดสมทรปราการ สวนพนทแกมลงทฝงตะวนตกของแมน�าเจาพระยาใชคลองชายทะเลดานจงหวดสมทรสาคร

ดวยพระอจฉรยภาพทรอบรในศาสตรหลายแขนง และพระมหากรณาธคณในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชททรงหวงใยพสกนกร พระองคจงไดพระราชทานแนวทางการบรหารจดการน�าทวม (Flood Management) ไดแก

การกอสรางคนกนน�า เปนวธปองกนไมใหน�าลนตลงเขาไปทวมพนทใหไดรบความเสยหาย ดวยการเสรมขอบตลงใหมระดบสงขน การกอสรางคนดนกนน�าขนาดทเหมาะสมขนานไปตามล�าน�าหางจากขอบตลงพอสมควร เพอปองกนมใหน�าลน

ตลงไปทวมพนทดานใน เชน การท�าคนดนปองกนน�าทวมบรเวณตาง ๆ ในโครงการปองกนน�าทวมกรงเทพฯ และปรมณฑล ซงสามารถปองกนน�าจากแมน�าเจาพระยาและน�าตามคลองไมใหไหลบาเขามาทวมกรงเทพฯ ชนในและพนทเศรษฐกจไดเปนอยางด ฯลฯ

การกอสรางทางผนน�า การกอสรางทางผนน�าหรอขดคลองสายใหมเชอมตอกบล�าน�าทมปญหาน�าทวม โดยใหน�าททวมพนทไหลไปตามทางผนน�าทขดขนใหมไปลงล�าน�าสายอน หรอระบายออกสทะเลตามความเหมาะสม ตองสรางประตระบายน�าหรออาคารเพอควบคมและบงคบน�าบรเวณปากทางใหเชอมกบล�าน�าสายใหญ นอกจากนการกอสรางทางผนน�ายงชวยควบคมปรมาณน�าปองกนมใหเกดน�าทวม และลดปญหาการรกล�าของน�าเคมในฤดแลงอกดวย ดงเชน โครงการประตระบายน�าคลองลดโพธ อนเนองมาจากพระราชด�าร ชวยแกปญหาน�าทวมทใชหลกการเบยงน�า (Diversion) กรม

โครงการแกมลงทงมะขามหยอง

ภาพจาก http://www.tnews.co.th/













สนา


ชลประทานไดด�าเนนการสนองพระราชด�าร โดยปรบปรงสภาพล�าน�าเจาพระยาทมลกษณะไหล วนคดเคยว ตนเขน ความยาว ๑๘ กโลเมตร รนระยะทางเหลอ ๖๐๐ เมตร ใชเวลาระบายน�าจากเดม ๘ ชวโมง เหลอ ๘ นาท ชวยระบายน�าทหลากและน�าททวมของ ๒ ฝงแมน�าเจาพระยาลงสทะเลไดทนทในชวงกอนน�าทะเลหนน และปดประตระบายน�าคลองลดโพธเมอน�าทะเลหนนเพอหนวงน�าทะเลไมใหลดเลาะไปตามแนวแมน�าเจาพระยา ท�าใหเพมประสทธภาพการระบายน�าของแมน�าเจาพระยา

การปรบปรงสภาพล�าน�า อาจใชวธการขดลอกล�าน�าตนเขนใหน�าไหลสะดวกขน ตกแตงดนตามลาดตลงใหเรยบมใหเปนอปสรรคตอทางเดนของน�า ก�าจดวชพช ผกตบชวา และรอท�าลายสงกดขวางทางน�าไหลใหออกไปจนหมดสน หากล�าน�าคดโคงมากใหหาแนวทางขดคลองใหมเปนล�าน�าสายตรงใหน�าไหลสะดวก การปรบปรงสภาพล�าน�าเปนศาสตรพระราชาทสมเดจพระเจาอยหวมหาวชรา

ลงกรณ บดนทรเทพยวรางกร ทรงนอมน�ามาเปนแนวทางปองกนปญหาน�าทวม โดยทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหหนวยทหารมหาดเลกราชวลลภรกษาพระองค รวมกบ ขาราชบรพาร หนวยราชการในพนท และประชาชนจตอาสาก�าจดวชพชและสงกดขวางทางระบายน�า รวมทงขดลอกคคลองเพอปองกนและบรรเทาปญหาน�าทวม ดวยทรงหวงใยความเดอดรอนของราษฎรและทรงสบสานงาน

“ทงทะเลหลวง” โครงการแกมลงในพระราชด�าร

ประตระบายน�าคลองลดโพธ อ.พระประแดง จ.สมทรปราการ

ภาพจาก http://www.weekendhobby.com

ภาพจาก http://welovethaiking.com/













สนา


พระราชด�ารในสมเดจพระบรมชนกนาถ ตลอดจนทรงเปนแบบอยางในการตามรอยศาสตรพระราชา อนน�าพาประโยชนสขมาสราษฎรอยางแทจรง

การกอสรางเขอนเกบกกน�า เปนมาตรการปองกนน�าทวมทส�าคญประการหนง ในการกกเกบ

น�าทไหลทวมลนในฤดน�าหลาก โดยเกบไวทางดานเหนอเขอนในลกษณะอางเกบน�า พระบาทสมเดจพระเจาอย หว ภมพลอดลยเดชมพระราชด�ารใหหนวยงานทเกยวของแกไขปญหาน�าทวมพนทเกษตรกรรมและชมชนตาง ๆ ดวยการกอสรางเขอนกกเกบน�าหลายพนทดวยกน เชน เขอนปาสกชลสทธ จงหวดลพบร และเขอนขนดานปราการชล จงหวดนครนายก ซงท�าหนาทเกบกกน�าไว โดยระบายน�าออกจากแหลงกกเกบน�าทละนอย ๆ เพอน�ามาใชประโยชนไดอกหลายดาน โดยเฉพาะอยางยงเพอการเพาะปลกในชวงเวลาฝนไมตกหรอชวง ฤดแลง ครนเมอเขาส ฤดฝนปตอไป เขอนกจะมปรมาณพนทรองรบน�าจ�านวนมาก ซงสามารถปองกนและบรรเทาปญหาน�าทวมในพนทตอนลาง รวมถงกรงเทพฯ นอกจากนแลวการกอสรางเขอน ยงใชประโยชนในการผลตกระแสไฟฟาไดอกดวย เชน เขอนภมพล เขอนสรกต เขอนแมงดสมบรณชล เขอนอบลรตน เขอนศรนครนทร ฯลฯ ศาสตรทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชทรงคดคนลวนแตแสดงใหเหนถงการใชทรพยากรอยาง













สนา


ขอขอบคณขอมลจาก คณะกรรมการอ�านวยการจดงานฉลองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป สารานกรมพระราชกรณยกจพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวในรอบ๖๐ปแหงการครองราชยกรงเทพฯ : กรมศลปากร, ๒๕๕๑.ส�านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร (ส�านกงาน กปร.). จอมปราชญแหงการพฒนาน�าคอชวต กรงเทพฯ : บรษทอมรนทพรนตงแอนดพบลชชง จ�ากด มหาชน, ๒๕๕๕. การแกปญหาน�าทวม.ทมา www.utokapat.orgทฤษฎการแกปญหาน�าทวมอนเนองมาจากพระราชด�ารทมา www.chaipat.or.th

คมคายงกวายงปนนดเดยวไดนกสองตวศาสตรพระราชาดานการบรหารจดการน�า

ทวมทงแกมลง การกอสรางคนกนน�า การกอสรางทางผนน�า การปรบปรงสภาพล�าน�า การกอสรางเขอนเกบกกน�า เปนบทพสจนใหเหนถงพระอจฉรยภาพทรอบร ในศาสตรหลายแขนงอยางถองแท ชวยแกไขและปองกนปญหาน�าทวม ปญหาการขาดแคลนน�า รวมทงเปนตนทนน�าในฤดแลง เปนแหลงทองเทยวหรอจดดงดดความสนใจใหแกนก

ทองเทยว และยงเปนการชวยอนรกษน�าและสงแวดลอมอกดวย เปรยบเสมอนแสงสองทางใหประชาชนไดรอดพนจากความมดมด ผานพนวกฤตอทกภยไปไดดวยด สมควรอยางยงทพสกนกรชาวไทยจะไดนอมน�าศาสตรพระราชามาประยกตใชใหเกดประโยชนแกตนเอง ชมชน และประเทศชาตสบไป

เขอนปาสกชลสทธ เปนเขอนดนกกเกบน�าทยาวทสดในประเทศไทย เขอนนสรางจากพระราชด�ารขององคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เพอแกไขปญหาน�าทวมในฤดน�าหลาก

ภาพจาก http://www.muaklek.net/













สนา

15เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๖๐




พระอจฉรยภาพกษตรยดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ทานผอานทราบหรอไมวา ประเทศไทยมพนดน ๕๑๓,๑๑๕ ตร.กม. หรอประมาณ ๓๒๐ ลานไร แตมแหลงน�าอยเพยงรอยละ ๐.๔ (๒,๒๓๐ ตร.กม.) ของพนททงหมด หรอมเพยง ๑.๓ ลานไร พนดนทมทงหมดไมไดสามารถน�ามาใชประโยชน ไดอยางเตมทนก เพราะมพนดนทเปนปญหามากถง ๑๘๖ ลานไร หรออาจเรยกไดวา พนดนปญหาในประเทศไทยมสดสวนมากกวาครงหนงของประเทศ๑ (ขอมลเมอป ๒๕๕๗) ซงปญหานสงผลโดยตรงตอการท�ามาหากนเลยงปากทองของประชากรสวนใหญของประเทศทท�าอาชพเกษตรกรรม และรวมถง

ปญหาราษฎรปราชญทรงแก ไรขอแมความเดยดฉนท

ทกคนชนทกชน เทยมเทากนทงแผนดน

ปญหาเรองปากทอง ทรงตรตรองเปนนจศล

ด�ารวางทางท�ากน พทกษถนฐานชาวไทย

ปญหาดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทนบวนจะยงถกท�าลายไปอยางนาเสยดาย

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงเลงเหนปญหาการท�ากนของราษฎรเปนเรองส�าคญทตองแกไขโดยดวน ทรงมองวา ประเทศไทยยงมทรพยากรบรบรณ เพยงแตตองบรหารจดการใหเกดประโยชนมากทสด คมคาทสด ดงพระราชด�ารสเมอครงเสดจออกมหาสมาคมในงานพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา ๕ ธ.ค. ๒๙ ความตอนหนงวา

๑ ทมาจากเวบไซต ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม http://www.onep.go.th/env_data/01_02/

เขาถงเมอวนท ๒๓ พ.ค. ๖๐













สนา

16 เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๔ เดอน กรกฎาคม - สงหาคม ๒๕๖๐

“...ทกวนน ประเทศไทยยงมทรพยากรพรอมมล ทงทรพยากรธรรมชาตและทรพยากรบคคล ซงเราสามารถน�ามาใชเสรมสรางความอดมสมบรณ และเสถยรภาพอนถาวรของบานเมองไดเปนอยางด ขอส�าคญ เราตองรจกใชทรพยากรนนอยางฉลาด คอไมน�ามาทมเทใชใหเปลองไปโดยไรประโยชนหรอไดประโยชนไมคมคา หากแตการระมดระวงใชดวยความประหยดรอบคอบ ประกอบดวยความคดพจารณาตามหลกวชา เหตผลและความถกตองเหมาะสม โดยมงถงประโยชนแทจรงทจะเกดแกประเทศชาต ทงในปจจบนและอนาคตอนยนยาว...”

จากพระราชด�ารสขางตนไดเกดเปนโครงการตาง ๆ ขน เพอบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเกดประโยชนสงสด โดยเฉพาะเรองของ ดน น�า ปา ทงหมดนมการด�าเนนการอยางแยบยล เพราะแตละโครงการจะค�านงถงพนฐานสภาพทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และท�าใหสอดคลองกบระบบนเวศในพนท

ราษฎรมปญหา ดน น�า ปา เกนแกไขแต ธ ทรงหวงใย ด�ารไขใหครรลอง

ประชาชนไทยประสบปญหาดานทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมมาตลอด แตหลายพนท มความเปนอยทดขน เพราะพระบาทสมเดจพระ ปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชไดเสดจประพาสไป ในทกพนท ทรงศกษารากฐานของปญหา และพระราชทานแนวพระราชด�ารเพอแกไขปญหา ไดอยางปราชญผ ทรงปฏภาณ ในทนจงขอสรป พระอจฉรยภาพดานการบรหารจดการทรพยากร ธรรมชาต ๓ ดาน คอ ดน น�า และปา แมเปนเพยงสวนเลก ๆ ของพระราชกรณยกจทพระองคทรงท�า แตสามารถสะทอนใหเหนไดวา พระองคทรงหวงใยราษฎรเพยงใด

ดน

ปญหาไมมทดนท�ากน จดการดวย “การใหกรรมสทธทดนปาเตรยมสงวน” ปญหาไมมทดนท�ากนน พระองคไดพระราช

ทานแนวพระราชด�ารวา ควรใหกรรมสทธแกราษฎรในการท�ากนในพนทปาเตรยมสงวนไดอยางถกตองตามกฎหมาย แตมได เป นการออกโฉนดทจะสามารถน�าไปซอขายได เพยงแตควรออกใบหนงสอรบรองสทธท�ากจ (สทก.) แบบสามารถเปนมรดกตกทอดแกทายาทใหสามารถท�ากนไดตลอดไป และดวยวธการนจะชวยใหราษฎรมกรรมสทธทดนเปนของตนเองและครอบครว โดยไมอาจน�าทดนนนไปขายและจะไมไปบกรกพนทปาสงวนอน ๆ













สนา


ปญหาดนเปรยว จดการดวย “การแกลงดน”ปญหาดนเปรยวนเกดขนทวไปในหลายพนท

โดยเฉพาะอยางยงเกษตรกรในจงหวดนราธวาส ท�าใหเพาะปลกไมไดผล พระองคจงทรงแนะใหใชวธการแกลงดน คอ เรมจากการแกลงดนใหเปรยวสดขด ดวยการท�าใหดนแหงและเปยกสลบกนเพอเรงปฏกรยาทางเคมของดนพรทมสารประกอบของก�ามะถนทท�าใหดนมสภาพเปนกรด เมอดนแหงจงปรบปรงดนดวยการชะลางหนาดนเพอขจดกรดออกไป ผลคอสามารถปรบใหดนมาอยในสภาพเหมาะสมทจะเพาะปลกตอไปได

ปญหาพนทลาดชนและหนาดนพงทลาย จดการดวย “การปลกหญาแฝก”ปญหาพนทดนในประเทศไทยบางสวนตงอย

ในบรเวณทมความลาดชน เชน พนทเชงเขา อกทงยงมสภาพเสอมโทรมเนองจากการชะลางพงทลายของหนาดน ท�าใหแรธาตทเหมาะสมกบการปลกพชนนถกกดเซาะออกไป พระองคจงทรงด�ารใหแกปญหานโดยใชวถธรรมชาต คอ การปลกหญาแฝก เพราะระบบรากฝอยของหญาแฝกจะแขงแรงและหนาแนน สามารถชอนไชหยงลกลงในดนตามแนวดงไดถง ๓ เมตร และรากจะไมเจรญแผขยายออกทางดานกวาง ท�าใหไมแยงอาหารของพชหล กทปลกใกลเคยงกน ทส�าคญคอหญาแฝกมรากแกนและรากแขนงอวบใหญ จงท�าใหเกาะยดดนและดดซบน�าไวไดเปนอยางด

น�า

ปญหาภยแลง จดการดวย “ฝนหลวง แกมลง ฯลฯ”ปญหาภยแลงเปนปญหาหนกซงเปนความ

เดอดรอนทกขยากของราษฎรทขาดแคลนน�าอปโภคบรโภคและการเกษตร พระองคจงไดพระราชทานโครงการพระราชด�าร “ฝนหลวง” ให ม.ร.ว.เทพฤทธ เทวกล ไปด�าเนนการจนกระทงประสบความส�าเรจ โดยใชเครองบนบรรจสารเคมขนไปโปรยในทองฟาโดยดจากความชนของเมฆและสภาพทศทางลมประกอบกน ใชความรอนชนปะทะความเยนจนกลนตวเปนฝนตกลงมา วธการนใชไดดในฤดทแลงน�า ส วนในฤดทมน�ามากเกดปญหาน�าทวมเพราะปรมาณน�ามากเกนความตองการ แลวกตองระบายน�านนให ออกไปจากพนท โดยเปลาประโยชน พระองคจงมแนวพระราชด�ารโครงการแกมลง ใหใชพนทว างกนเปนแนวเพอใชระบายน�าเมอฤดน�าหลากและสามารถเกบกกน�าไวใชในฤดแลงได นจงเป นการบรหารจดการน�าทชาญฉลาดและได ประโยชนคมคา













สนา


ปญหาน�าเนาเสย จดการดวย “กงหนน�าชยพฒนา, น�าดไลน�าเสย, ผกตบชวา ฯลฯ”ปญหาน�าเนาเสยเปนปญหาทเกดขนทงใน

สงคมเมองและสงคมชนบท ประชาชนไมสามารถน�าน�าในแหลงน�ามาใชประโยชนในดานการอปโภคบรโภค เลยงสตว หรอดานการเกษตรได บอยครงยงกอใหเกดปญหามลภาวะเปนพษเพราะกลนของน�าเนาเสยทรนแรงท�าใหเกดโรคระบบทางเดนหายใจ พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงตระหนกถงปญหาใหญหลวงน และทรงคดคนวธการแกไขปญหาทเหมาะกบสภาพระบบนเวศของแหลงน�าแตละแหงดวย กลวธทไดมหลายวธ เชน การใชน�าดไลน�าเสย ใชไดดในพนทอ�าเภอธญบรและตามล�าคลองตาง ๆ ในเขตกรงเทพฯ, การบ�าบดน�าเสยดวยผกตบชวา ใชไดดทบงมกกะสน กรงเทพฯ และหนองบงทวไป, การบ�าบดน�าเสยดวยระบบ

บอบ�าบดและวชพชบ�าบด ใชไดดในพนททมขยะมลฝอย และกลวธทมชอเสยงไปทวโลกคอ การบ�าบดน�าเสยดวย “กงหนน�าชยพฒนา” เปนเครองกลเตมอากาศเพมออกซเจนใหน�า กงหนน�าชยพฒนาไดรบรางวลเหรยญทองจาก The Belgian Chamber of Inventor จากองคกรทางดานนวตกรรมทเกาแกของประเทศเบลเยยมในงาน Brussels Eureka 2000 ณ กรงบรสเซลล ประเทศเบลเยยม













สนา


ปา

ปญหาปาถกบกรก ปาเสอมโทรม ไฟปา พนทปาลดนอยลง จดการดวย “การอนรกษและฟนฟปาไม”ปญหาปาไมเปนปญหาทเกยวโยงไปถง

ปญหาทรพยากรธรรมชาตอน ๆ ดวย เพราะปา คอตนก�าเนดของความอดมสมบรณตามธรรมชาต เพอแกไขปญหาทเกดขนกบปา เชน ปาไมถกบกรกหรอแผวถางเพอใชพนทในการท�ามาหากน ปาไมเสอมโทรม ไฟปา พนทปาลดนอยลง ปญหาเหลานพระองคทรงมงเนนในดานการอนรกษและฟนฟปาไม

โดยมแนวพระราชด�ารทสะทอนถงพระอจฉรยภาพในการบรหารจดการทรพยากรปาไมไดอยางยอดเยยม เชน ทฤษฎปลกปาโดยไมตองปลก คอ ปลอยพนทบางแหงไวไมใหใครเขาไปรบกวน ไมชาปาไมกจะขนสมบรณเอง, ทฤษฎปลกปา ๓ อยาง เพอประโยชน ๔ อยาง คอ การปลกปาและแบงเขตใหเปนปาส�าหรบไมใชสอย ปาส�าหรบเปนไมผล และปาส�าหรบเปนเชอเพลง ปาทง ๓ ประเภทน สามารถ













สนา


ใหประโยชนตามชอแลวยงเปนการปลกปาเพอชวยอนรกษดนและตนน�าล�าธารไดอกทางหนงดวย

พระอจฉรยภาพทางดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตของพระบาทสมเดจพระปรมนทร มหาภมพลอดลยเดช ดงขางตน ไดแสดงใหเหนแลววา พระองคทรงหวงใยพสกนกรของพระองคทกหมเหลา และทรงเลงเหนปญหาปากทองหรอความเปนอยของราษฎรเปนส�าคญ แนวพระราชด�ารตาง ๆ กเพอเปนแนวทางในการใชทรพยากรของประเทศใหไดประโยชนตอทกคนทกฝายใหไดมากทสด และ

พระองคทรงกระท�าตอเนองมายาวนานตลอดระยะเวลา ๗๐ ปในการครองราชย พวกเราในฐานะประชาชนคนไทยขอจงรวมภมใจทไดเปนสวนหนงในผนแผนดนทองแหงน และขอเชญชวนมารวมใจกนรกและรกษทรพยากรของชาตไวเพอใหอยยงยนจนชวลกหลานตอไป













สนา

15

AW2 November 16, 2017 9:38 PM

เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๕ เดอน กนยายน - ตลาคม ๒๕๖๐


เรยบเรยงโดย ร.อ.หญง บษด อรสรวรรณ


พลงงานเปนสงส�ำคญตอวถชวตของมนษย พลงงำนทใชในประเทศไทยกวำรอยละ ๕๐ เปนพลงงำนทน�ำเขำจำกตำงประเทศ เนองจำกแหลงพลงงำนภำยในประเทศมจ�ำกด กำรผลตพลงงำนไมเพยงพอตอกำรใชพลงงำนท�ำใหเกดปญหำขำดควำมมนคงดำนพลงงำน หำกเปนเชนนนำนวนกจะเกดกำรขำดแคลนพลงงำน อนเปนผลกระทบตอ วถชวตของคนไทยทงประเทศ

สถำนกำรณกำรใชพลงงำนของประเทศไทยเพมสงขนทกป มรำยงำนวำมกำรใชพลงงำนโดยรวมถงปละ ๑.๔ ลำนลำนบำท เปนพลงงำนทน�ำเขำพลงงำนจำกตำงประเทศคดเปนมลคำปละกวำ ๗๐๐,๐๐๐ ลำนบำท ทงยงมควำมผนผวนเรองรำคำ

มำก สงผลใหเกดควำมไมมนคงในดำนกำรจดหำและกำรจดสรรใชทรพยำกรของประเทศ ขณะเดยวกนทรพยำกรธรรมชำตภำยในประเทศทสำมำรถน�ำมำผลตและใชเปนพลงงำนไดกมปรมำณลดลง เสอมโทรมลง และจะหมดไปในทสด ดงนน กำรแสวงหำพลงงำนในรปแบบตำง ๆ เพอมำทดแทนจงมควำมส�ำคญอยำงยง

พระบำทสมเดจพระเจำอยหวทรงตระหนกถงปญหำกำรใชพลงงำนของคนไทยและประชำคมโลก รวมถงปญหำกำรขำดแคลนพลงงำนทจะเกดขนในอนำคต จงทรงคนควำวจยตลอดระยะเวลำนบสบปเพอหำแนวทำงกำรใชพลงงำนทเหมำะสม กบประเทศ โดยน�ำทรพยำกรทมอย มำใชใหเกด

พระอจฉรยภาพดานพลงงานของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

ทมำภ

ำพ :

http

s://w

ww

.kha

osod

.co.

th/m

onito

r-new

s/ne

ws_

1249

79













สนา

16



ประโยชนสงสดและยงยน ทงยงพระรำชทำนพระรำชด�ำรเกดเปนโครงกำรดำนกำรพฒนำใชแหลงพลงงำนหมนเวยนภำยในประเทศ ไดแก พลงงำนน�ำ พลงงำนแสงอำทตย พลงงำนลม และพลงงำนจำกมวลชวภำพ ซงสำมำรถทดแทนกำรน�ำเขำเชอเพลงจำกตำงประเทศ เปนกำรเพมเสถยรภำพดำนพลงงำน อกทงยงชวยลดปญหำดำนสงแวดลอมอกดวย

นอกจำกน เรำคนไทยยงไดประจกษวำพระรำชด�ำรของพระบำทสมเดจพระเจำอย หวเรอง “เศรษฐกจพอเพยง” นนเปนแนวทำงในกำรพฒนำพลงงำนบนพนฐำนของทรพยำกรทมอยอยำงเปนเหตเปนผล พอประมำณและมภมคมกน เพอมงหวงใหคนไทยสำมำรถพงพำตนเองไดอยำงยงยน

“...ถำน�ำมนเชอเพลงหมดแลว กใชเชอเพลงอยำงอนได มแตตองขยนหำวธทท�ำใหเชอเพลงเกดใหมเชอเพลงทเรยกวำน�ำมนนนมนจะหมดภำยในไมกป หรอไมกสบปกหมด..... ถำไมไดท�ำเชอเพลงทดแทนเรำกเดอดรอน......”

พระรำชด�ำรสพระรำชทำนแกคณะบคคลตำง ๆ ทเขำเฝำฯ ถวำยชยมงคล ในโอกำสวนเฉลมพระชนมพรรษำ ณ ศำลำดสดำลย สวนจตรลดำ พระรำชวงดสตฯ เมอวนอำทตยท ๔ ธนวำคม พ.ศ. ๒๕๔๘ แสดงใหเหนพระวสยทศนอนยำวไกล และพระรำชหฤทยทเปนหวงพสกนกรชำวไทย พระรำชด�ำรสของพระองคทำนไดเตอนสตใหคนไทยร จกใชพลงงำนอยำงร คณคำ และหำพลงงำนทดแทน เพอใหเรำไมขำดแคลนพลงงำนในอนำคต

โดยทวไปสำมำรถจ�ำแนกพลงงำนทเรำทกคนใชกนอยในชวตประจ�ำวนเพอกำรศกษำอยำงงำย ๆ ไดเปน ๒ ประเภท คอ

๑. พลงงำนตนก�ำเนด (Primary energy) หมำยถง แหลงพลงงำนทเกดขน หรอมอยแลวตำมธรรมชำต สำมำรถน�ำมำใชประโยชนไดโดยตรง ไดแก น�ำ แสงแดด ลม เชอเพลงตำมธรรมชำต เชน น�ำมนดบถำนหน กำซธรรมชำต พลงงำนควำมรอนใตพภพ แร นวเคลยร ไมฟน แกลบชำนออย

๒. พลงงำนแปรรป (Secondary energy) หมำยถง สภำวะของพลงงำนซงได มำโดยน�ำพลงงำน ตนก�ำเนดดงกลำวแลวขำงตนมำแปรรปปรบปรง ปรงแตงใหอย ในรปทสำมำรถน�ำไปใชประโยชนในลกษณะตำง ๆ กนไดตำมควำมตองกำร เชน พลงงำนไฟฟำ ผลตภณฑปโตรเลยม ถำนไม กำซปโตรเลยมเหลว

พระรำชกรณยกจดำนพลงงำนทเหนไดชดคอ กำรพฒนำพลงงำนน�ำ พลงงำนทดแทน และพลงงำนชวภำพ อนไดแก กำรพฒนำเอทำนอลและไบโอดเซล ซงน�ำไปสควำมสำมำรถในกำรลดกำรพงพำกำรน�ำเขำน�ำมนจำกตำงชำต ขณะเดยวกนยงเปนกำรชวยเหลอเกษตรกรในกำรพยงรำคำพชผลทน�ำมำใชเปนวตถดบอกอยำงหนงดวย

พลงงานน�าพระบำทสมเดจพระเจำอย หวทรงสนพระ

รำชหฤทยในเรองน�ำ ไมเฉพำะแตดำนกำรเกษตรและกำรอปโภคบรโภคเทำนน แตยงสนพระรำชหฤทยกำรจดกำรทรพยำกรน�ำใหเกดประโยชนดำนกำรพลงงำนดวย ดงทไดพระรำชทำนพระรำชด�ำรวำ “อำงเกบน�ำทมลกษณะเหมำะสมทจะผลตไฟฟำก�ำลงน�ำควรพจำรณำตดตงเครองก�ำเนดไฟฟำพลงน�ำขนำดชนบทในทองถนทรกนดำรทหำงไกลจำกเขตชมชนซงระบบไฟฟำปกตจะตองเสยคำใชจำยสง” ดงนน โครงกำรพฒนำแหลงน�ำอนเนองมำจำกพระรำชด�ำรบำงแหง จงมวตถประสงคในกำรผลต













สนา

17



ไฟฟำพลงน�ำดวย เชน เขอนปำสกชลสทธสรำงกนแมน�ำปำสก ทจงหวดลพบรตอกบจงหวดสระบรมก�ำลงกำรผลตสงสด ๖.๗ เมกะวตต ผลตพลงงำนไฟฟำได ๓๖ ลำนกโลวตตชวโมงตอป เขอนแมงดสมบรณชล สรำงกนล�ำน�ำแมงด จงหวดเชยงใหม มก�ำลงกำรผลตสงสด ๙.๓ เมกะวตต ผลตพลงงำนไฟฟำได ๑๙ ลำนกโลวตตชวโมงตอป เขอนบำนสนต จงหวดยะลำ มก�ำลงกำรผลตสงสด ๑.๒๗๕ เมกะวตต สำมำรถผลตพลงงำนไฟฟำได ๖ ลำนกโลวตตชวโมงตอป และเขอนบำนยำง จงหวดเชยงใหม มก�ำลงกำรผลตสงสด ๐.๑๒๕ เมกะวตต เปนตน

พลงงานแสงอาทตย ประเทศไทยมศกยภำพพลงงำนแสงอำทตย

คอนขำงสง ดวยมควำมเขมแสงอำทตยโดยเฉลย ๑๘.๕ เมกะจล (Megajoule) ตอตำรำงเมตรตอวน พระบำทสมเดจพระเจำอยหวสนพระรำชหฤทยท จะใชพลงงำนแสงอำทตยเปนแหลงผลตไฟฟำ ในโครงกำรพระรำชด�ำรใหพนทหำงไกลทสำยสงไฟฟำไปไมถง โดยน�ำระบบเซลลแสงอำทตยมำใชผลตไฟฟำเพอกจกรรมตำง ๆ ของโครงกำร เชน ใชส�ำหรบวทยสอสำร ขนำด ๑๐๐ วตต ทโครงกำรหลวงแมปนหลวง และโครงกำรหลวงปำงอง ใชในกำรสบน�ำและอปกรณ เครองใชไฟฟำตำง ๆ ทศนยศกษำกำรพฒนำพกลทอง อนเนองมำจำกพระรำชด�ำร และศนยศกษำกำรพฒนำเขำหนซอน อนเนองมำจำกพระรำชด�ำร

พลงงานลม พระบำทสมเดจพระเจำอยหว ทรงสนพระ

รำชหฤทยในกำรน�ำพลงงำนลมไปใชในกำรสบน�ำเขำพนทท�ำ กำรเกษตรในโครงกำรพระรำชด�ำร เชน โครงกำรสวนพระองคสวนจตรลดำ มกงหนลมสบน�ำ จ�ำนวน ๒ เครอง ตดตงทบรเวณดำนหนำโครงกำรฯ และทบรเวณโรงเพำะเหด ขนำดควำมสง ๑๘ เมตร ขนำดควำมกวำงของใบพด ๒๐ ฟต จ�ำนวนใบพด ๔๕ ใบ ปรมำณน�ำทสบได ๒,๐๐๐-๒๔,๐๐๐ ลตรตอชวโมง (ทควำมเรวลม ๔-๓๐ กโลเมตรตอชวโมง) ทอดดและสงน�ำมขนำดเสนผำนศนยกลำง ๘ นว ปจจบนกงหนลมทงสองเครองใชสบน�ำจำกคลองรอบพระต�ำหนกเขำมำทบอเลยงปลำนลทดำนหนำโครงกำรฯ และน�ำน�ำจำกคลองมำใชในกำรอปโภคทบรเวณโรงเพำะเหด

พลงงานจากมวลชวภาพ มวลชวภำพเปนแหลงพลงงำนหมนเวยน

ภำยในประเทศทมศกยภำพสง น�ำมำใชเพอผลตและจำยกระแสไฟฟำแกรำษฎรในหมบำนชนบท โดยเฉพำะหมบำนทอยในโครงกำรตำมพระรำชด�ำรพลงงำนจำกมวลชวภำพ ไดแก เชอเพลงถำนอดแทงจำกแกลบ ปกตหลงกำรสขำวจะไดแกลบซงอำจน�ำไปใชเปนอำหำรสตว ท�ำปย และเชอเพลงไดตำมควำมตองกำร โดยเฉพำะกำรใชงำนแกลบเปนเชอเพลงไดอยำงมประสทธภำพสงขน และสะดวก













สนา

18



ตอกำรใชงำน ใน พ.ศ. ๒๕๑๘ พระบำทสมเดจพระ เจำอยหวมพระรำชด�ำรใหน�ำแกลบทไดจำก โรงสขำวตวอยำงในโครงกำรสวนพระองคสวนจตรลดำ มำใชประโยชนทงในดำนกำรท�ำปยส�ำหรบปรบปรงสภำพดน และท�ำเปนเชอเพลง ตอมำใน พ.ศ. ๒๕๒๓ จงไดมกำรทดลองน�ำแกลบมำอดใหเปนแทงและแปรสภำพใหเปนเชอเพลงแทง เรมจำกกำรน�ำแกลบทไดจำกโรงสขำวตวอยำงในสวนจตรลดำมำทดลองใชงำน โดยไดรบควำมรวมมอในกำรวจยและคนควำ จำกสถำบนวจยวทยำศำสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย แกลบทไดจำกโรงสขำวตวอยำงจะถกเลอกใชเฉพำะสวนทมควำมชนไมเกนรอยละ ๑๐ ขนตอนกำรผลตเรมจำกกำรขบแกลบใหไหลผำนสกร แลวจะมเครองท�ำหนำทบดแกลบใหละเอยดและท�ำใหแนนผำนกระบอก โดยกระบอกจะถกเผำดวยเศษแกลบอดแทงซงมควำมรอนประมำณ ๒๕๐-๒๗๐ องศำเซลเซยส เนองจำกวสดแกลบประกอบดวยสำรเซลลโลส ลกนน และคำรโบไฮเดรต ดงนน เมอสำรเซลลโลสถกควำมรอนจำกกระบอก สำรเซลลโลสจะหลอมละลำยและเคลอบดำนนอกของแทงแกลบใหแขง ท�ำใหแกลบเกำะกนเปนแทง

แกสโซฮอล “...น�ำมนสมยใหมมนแพง ไมรท�ำไมมนแพง

สมยนอะไร ๆ กแพงขนทกทจะใหน�ำมนมนถกลงมำกล�ำบำก นอกจำกหำวธทจะท�ำน�ำมนทรำคำถก ซง

กท�ำไดเหมอนกน ถกกวำนดหนอย คอแทนทจะใชน�ำมนทมออกเทน ๙๕ กใชออกเทน ๙๑ แลวกเตมแอลกอฮอลเขำไปนดนง กเปนออกเทน ๙๕ อำจเปนไดวำรถจะวงไมเรวกดเหมอนกน รถไมวงเรวเกนไป รถจะไดไมชนมำกเกนไป กจะชวยประหยด ทงหมดนเปนควำมคดทใหพอเพยง…”

“…พดแบบคนไมรเรอง ไมรเรองกำรคลงกำรเศรษฐกจ แตวำลองนกดถำสมมตวำ ใชของทท�ำในเมองไทย ท�ำในประเทศไดเอง แลวกท�ำไดดมมำก ออยทปลกทตำง ๆ เขำบนวำมมำกเกนไปขำยไม ไดรำคำตก เรำกไปซอในรำคำทดพอสมควร มำท�ำแอลกอฮอล แลวผ ทปลกออยกได เงน ผ ทท�ำแอลกอฮอลกไดเงน…”

สวนหนงของพระรำชด�ำรสทพระบำทสมเดจพระเจำอย หว พระรำชทำนแกผ เขำเฝำฯ ถวำยชยมงคล เนองในโอกำสเฉลมพระชนมพรรษำ ๕ ธนวำคม พทธศกรำช ๒๕๔๓ น�ำมำสกำรพฒนำกำรใชเอทำนอล (แอลกอฮอล) ผสมกบน�ำมนเบนซนเพอใชเปนแกสโซฮอล ทงนมพระรำชด�ำรใหทดลองใชงำนภำยในสวนจตรลดำมำตงแต พ.ศ. ๒๕๒๘ ในครำวนนพระบำทสมเดจพระเจำอยหวเสดจพระ รำชด�ำเนนไปทรงตรวจเยยมโครงกำรสวนพระองคสวนจตรลดำ และมพระรำชกระแสรบสงใหศกษำตนทนกำรผลตเอทำนอลจำกออย ดวยทรงเลงเหนวำในอนำคตอำจเกดภำวะน�ำมนขำดแคลนหรอรำคำออยตกต�ำ กำรน�ำออยมำแปรรปเปนเอทำนอลเพอใชเปนพลงงำนทดแทน จงเปนแนวทำงหนงทจะแกปญหำนได













สนา

19



ไบโอดเซล ไบโอดเซล คอ น�ำมนเชอเพลงทผลตจำก

น�ำมนพชหรอไขมนสตว โดยผำนกระบวนกำรทท�ำให โมเลกลเลกลงอยในรปของเอทลเอสเตอร (Ethyl Ester) หรอเมทลเอสเตอร (Methyl Ester) ซงมคณสมบต ใกลเคยงกบน�ำมนดเซลมำก สำมำรถใชแทนน�ำมนดเซลไดโดยตรง โครงกำรพฒนำพลงงำนทดแทนโดยกำรศกษำแนวทำงกำรน�ำน�ำมนจำกพช โดยเฉพำะอยำงยงน�ำมนปำลมมำใชงำนแทนน�ำมนดเซล เรมขนเมอ พ.ศ. ๒๕๒๘ พระบำทสมเดจพระเจำอย หวมพระรำชด�ำรใหมหำวทยำลยสงขลำนครนทรสรำงโรงงำนสกดน�ำมนปำลมขนำดเลกทสหกรณนคมอำวลก จงหวดกระบ และทรงพระกรณำโปรดเกลำฯ ใหสรำงโรงงำนสกดน�ำมนปำลมบรสทธขนำดเลก ก�ำลงผลตวนละ ๑๑๐ ลตร ทศนยศกษำกำรพฒนำพกลทองอนเนองมำจำกพระรำชด�ำร จงหวดนรำธวำส กำรทดลองใชน�ำมนปำลมกลนบรสทธเปนน�ำมนเชอเพลงส�ำหรบเครองยนตดเซล ไดเรมตงแตเดอนกนยำยน พ.ศ. ๒๕๔๓ โดยทดลองใชรถยนตเครองยนตดเซลของ กองงำนสวนพระองค ทวงไกลกงวล อ�ำเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ กำรใชน�ำมนปำลมกลนบรสทธท�ำใหเพมก�ำลงแรงบดใหกบเครองยนต ลดมลพษในไอเสยของเครองยนต เพมกำรหลอลน ท�ำใหเครองยนตมอำยกำรใชงำนไดนำน ประหยด

เงนตรำในกำรน�ำเขำน�ำมนเชอเพลงดเซลไดบำงสวน ชวยเหลอเกษตรกร นอกจำกน ยงเปนทำงเลอกใหมในกำรใชน�ำมนเชอเพลงทสำมำรถปลกทดแทนได

ในวนท ๙ เมษำยน พ.ศ. ๒๕๔๔ พระบำทสมเดจพระเจำอยหว ทรงพระกรณำโปรดเกลำฯ ใหนำยอ�ำพล เสนำณรงค องคมนตรเปนผ แทนพระองค ยนจดสทธบตร ณ กรมทรพยสนทำงปญญำ กระทรวงพำณชยในพระปรมำภไธยของพระบำทสมเดจพระเจำอยหว ชอทแสดงถงกำรประดษฐ คอ “กำรใชน�ำมนปำลมกลนบรสทธเปนน�ำมนเชอเพลงเครองยนตดเซล” สทธบตรเลขท ๑๐๗๖๔ และในปเดยวกน ส�ำนกงำน คณะกรรมกำรวจยแหงชำตไดจดสงผลงำนในพระบำทสมเดจพระเจำอยหว ไปรวมแสดงในงำนนทรรศกำร สงประดษฐนำนำชำต “BRUSSELS EUREKA 2001” ณ กรงบรสเซลส ประเทศเบลเยยม จดโดย The Belgian Chamber of Inventor ซงเปนองคกรจดแสดงผลงำนกำรประดษฐคดคน รวมทงมอบรำงวลใหแกนกประดษฐ หรอนกวจยทมผลงำนดเดน อนกอใหเกดประโยชนในกำรพฒนำดำนตำง ๆ ของโลก ไดมมต ทลเกลำฯ ถวำยเหรยญทอง ถวยรำงวล พรอมประกำศนยบตรแดพระบำทสมเดจพระเจำอยหว เพอสดดพระเกยรตคณในพระอจฉรยภำพและพระปรชำสำมำรถททรงประดษฐคดคนผลงำนทเปนประโยชนตอกำรพฒนำประเทศ ไดแก โครงกำรทฤษฎใหม โครงกำร













สนา

20



ฝนหลวง และโครงกำรน�ำมนไบโอดเซล สตรสกดจำกน�ำมนปำลม น�ำมำซงควำมปลำบปลมปตยนดแกประชำชนชำวไทยทงมวล

พระรำชด�ำรและโครงกำรในพระรำชด�ำรดำนกำรจดกำรพลงงำน แสดงใหเหนถงสำยพระเนตรอนกวำงไกลและพระอจฉรยภำพทำงดำนกำรจดกำรพลงงำน ซงประจกษชดในหวใจชำวไทยทงแผนดน จงถอเปนกำรเหมำะควรแลวทจะยกยองใหพระองคทำนทรงเปน “พระบดำแหงกำรพฒนำพลงงำนไทย” ดวยพระองคทรงเปนผรเรม “เดน” อยำงคอยเปนคอยไป เพอสรำงแนวทำงอนเปนแบบอยำงทดแกพสกนกร ท�ำใหพวกเรำทกคนได “กำวตำมรอยเบองพระยคลบำท” ไปสอนำคตทมพลงงำนใชอยำงพอเพยงและยงยน อกทงยงสะทอนใหเหน

ถงน�ำพระรำชหฤทยของพระบำทสมเดจพระเจำอยหว ททรงเปนหวงพสกนกรของพระองค ทรงทดลองและวจยเพอสรำงควำมมนคงดำนพลงงำน ลดกำรพงพำกำรน�ำเขำพลงงำนเชอเพลง ทงยงชวยใหเกษตรกรมรำยไดและชวตควำมเปนอยทดขน

หำกแสงอำทตยเปนพลงงำนทสองสวำงแกทกชวตในระบบสรยะอยำงไมมทสนสด น�ำพระรำชหฤทยและพระเมตตำของพระบำทสมเดจพระเจำ อยหวภมพลอดลยเดช กเปนพลงงำนทสองสวำงแกหวใจคนไทยอยำงไมมทสนสดเชนเดยวกน

เอกสารอางองธนช สขวมลเสร. ในหลวงกบพระอจฉรยภาพดานพลงงาน. Engineering Today. Hilight. ปท ๕

ฉบบท ๖๐ (ธนวำคม ๒๕๕๐).

http://www.eppo.go.th/images/Infromation_service/Publication/Publication/King/publication.pdf













สนา

15เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๖ เดอน พฤศจกายน - ธนวาคม ๒๕๖๐


อาจารยสารศา เขยวงา


พระราชนพนธอนแยบยล บนดาลดลความสขทวแผนดน

นอกเหนอจากพระราชกรณยกจนานปการทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงทมเทพระวรกายอยางมทรงเหนแกความเหนอยยากแลว พระองคยงมความสนพระราชหฤทยในศาสตรและศลปหลากหลายแขนงทงดนตร ศลปะ รวมไปถงภาษาและวรรณคดซงแสดงใหเหนถงพระปรชาสามารถทล วนบนดาลความเปรมปตและความอมเอมใจใหแกพสกนกรชาวไทยและชาวโลกไดยากหาทใดเสมอเหมอน

บทพระราชนพนธทรอยเรยงจากพระปรชาสามารถ ผสานดวยปรชญาอนแยบยลปรากฏหลากหลายรปแบบ ทงเรยงความ นทาน ตลอดจนพระราชนพนธแปลทแสดงใหเหนถงการใชภาษาไดอยางดเลศจนสามารถถายทอดออกมาไดอยางงดงามทงรอยแกวและรอยกรอง

“เมอขาพเจาจากสยามสสวตเซอรแลนด” เปนบทพระราชนพนธทพระองคทรงพระราชนพนธเปนเรองแรกหลงจากทเสดจขนครองราชย พระราชนพนธเรองนเปนบนทกททรงพระราชนพนธขนในชวงเวลาทเสดจฯ กลบไปทรงศกษาตอ ณ ประเทศสวตเซอรแลนดอกครง เมอวนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๙ ตพมพครงแรกในนตยสารรายเดอน “วงวรรณคด” ฉบบเดอนสงหาคม พ.ศ. ๒๔๙๐

“วงวรรณคด ไดขอรองใหขาพเจาเขยนเรอง เลก ๆ นอย ๆ ทถนดมาลงในหนงสอนนานมาแลว อนทจรงขาพเจากไมใชนกประพนธ เมออยโรงเรยน เรยงความและแตงเรองกท�าไมไดดนก อยางไรกดขาพเจา กปรารถนาทจะสนองความตองการของ “วงวรรณคด” อยบาง และเนองดวยไมสามารถท จะเขยนเรองทข าพเจ าร บ างเช นดนตร ศลปะ













สนา

16 เสนาศกษา เลมท ๘๓ ตอนท ๖ เดอน พฤศจกายน - ธนวาคม ๒๕๖๐

วทยาศาสตร ประวตศาสตร หรอ กฎหมาย ฯลฯ ได เพราะไมมความรในเรองเหลานดพอ ฉะนนจงตกลงใจสงบนทกประจ�าวนทเขยนไวกอนและระหวาง วนเดนทางจากสยามมาสสวสเซอรแลนดมาใหและในโอกาสนจงขอขอบใจเปนการสวนตวตอทก ๆ คน ทมาถวายความจงรกภกดตอสมเดจพระบรมเชษฐาธราชของขาพเจา ณ พระมหาปราสาท ตลอดจนความปรารถนาดทมตอตวขาพเจาเองกบขอขอบใจเหลาทหาร และเจาหนาทผ ปฏบตการดวยความจงรกภกดตอเราดวย”

“...รถแลนฝาฝงคนไปไดอยางชาทสดถงวดเบญจมบพตร รถแลนเรวขนไดบางตามทางทผานมา ไดยนเสยงใครคนหนงขนมาดง ๆ วา อยาทงประชาชน อยากจะรองออกบอกเขาลงไปวา ถาประชาชนไมทงขาพเจาแลว ขาพเจาจะละทงอยางไรได แตรถวงเรวและเลยไปไกลเสยแลว...”

ขอความทปรากฏในบทพระราชนพนธนนไมเพยงแตเปนค�าปรารภหรอบนทกประจ�าวนเทานน แตเปนเสมอนน�าทพยชโลมใจใหแกเหลาพสกนกร

ชาวไทยทรอคอยพระมหากษตรยผเปยมดวยพระปรชาสามารถและพระเมตตาทจะยงประโยชนและความสขมาสผนแผนดนไทย นอกจากนยงเหนถงความใสพระราชหฤทยของพระองคทมตอประชาชนของพระองคแมเพยงเรองเลก ๆ นอย ๆ กมทรงละเวน

บทพระราชนพนธประเภทนทานทพระองคทรงพระราชนพนธไวนนเปรยบเสมอนของขวญอนเลอคาทพระราชทานใหแกประชาชน เนองจากเปนทงความร ขอคด และคตธรรมเชน บทพระราชนพนธเรอง พระมหาชนก เปนชาดกชาตสดทาย ของพระโพธสตวกอนทจะมาประสตเปนเจาชายสทธตถะและตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา เปนเรองของการบ�าเพญความเพยรเป นบารม ซงพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงคนควาและดดแปลงจากเรองพระมหาชนกชาดกในพระไตรปฎกเปนภาษาไทย ภาษาองกฤษ และภาษาสนสกฤต นอกจากนแลวยงทรงท�าแผนทฝพระหตถ แสดงทตงทางภมศาสตรของเมองและขอมลอตนยมวทยาเกยวกบทศทางลม ทรงคาดคะเนโดยอาศยขอมลทางโหราศาสตรก�าหนดวน เดนทะเลตลอดจนจดอบปางของเรอ แสดงถงพระปรชาสามารถในดานอกษรศาสตร ภมศาสตร และโหราศาสตร













สนา


บทพระราชนพนธเรองพระมหาชนกนจงเปนเสมอนกศโลบายทใหประชาชนชาวไทยและชาวโลกไดเหนถงความเพยรพยายาม ความมมานะอตสาหะในการท�าสงใดสงหนงอยางสดก�าลงความสามารถจนบรรลผลแหงความเพยรพยายามนน และผลของความเพยรนนมกจะบนดาลความสข ส�าเรจใหแก ผมความเพยรเสมอ

บทพระราชนพนธเรอง ทองแดง เปนพระราชนพนธททรงคณคาอกเรองหนงเพราะนอกจากจะเปนเรองราวทใหความบนเทงแกผ อ านทกเพศ ทกวยแลว ยงสอดแทรกคณธรรมส�าคญอยางความกตญญเอาไวดวย คณทองแดงเปนสนขทรงเลยงททรงเกบมาจากสนขจรจด พระองคทรงดแล เลยงดใหคณทองแดงมคณภาพชวตทดกวาสนขจรจดทวไป ถงแมวาจะเปนสนข แตคณทองแดงกลบมคณธรรมส�าคญคอความกตญญรคณ พระองคจงทรงพระราชนพนธเรองทองแดงขนมาเพอเผยแพรคณธรรมขอนผานคณทองแดงเพอใหเยาวชนไดอานและซมซบความกตญญตงแตยงเดก เพราะความกตญญเปนเสมอนอาภรณอนงดงามใหแก

เยาวชนเพอทจะเตบโตเปนก�าลงของชาตทดในภายภาคหนา

นอกจากนยงทรงพระปรชาสามารถในดานการแปลเปนอยางยง พระองคทรงแปลหนงสอเรองนายอนทรผปดทองหลงพระซงเปนเรององประวต ศาสตรในชวงสงครามโลกครงท ๒ แปลจากเรอง A Man Called Intrepid ของเซอรวลเลยม สตเฟนสน (William Stevenson) เปนเรองราวของกลมคนทท�างานลบในสงครามชวงป ค.ศ. ๑๙๓๙-๑๙๔๕ ท�าใหฮตเลอรแพสงคราม ประพนธโดยใชทงรอยแกวและรอยกรอง ซงพระบาทสมเดจพระปรมนทร มหาภมพลอดลยเดชทรงแปลออกเปนทงรอยแกวและรอยกรอง มกลอน ๖ กลอน ๘ และกาพยยาน ๑๑ สวน “ตโต” นนเปนบทพระราชนพนธแปลจากหนงสอ Tito ของ Phyllis Auty เปนชวประวตของ Josif Broz ผทรวบรวมยโกสลาเวยใหเปนปกแผนและรอดพนจากภยสงคราม













สนา


ดงจะเหนไดวาบทพระราชนพนธแปลเรองนายอนทรผ ปดทองหลงพระ และเรองตโต เปนหนงสอทมคณคามาก เพราะแสดงใหเหนถงคณคาของความเสยสละ รวมถงการท�าความดเพอสงคมและประเทศชาต เพอเปนตวอยางทดใหเยาวชนและคนในชาตไดอยางแยบยล

นอกจากจะมพระปรชาสามารถดานวรรณ กรรมแลว เพลงพระราชนพนธกเปนสงทแสดงใหเหนถงพระปรชาสามารถของพระบาทสมเดจพระ ปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชไดเชนกน พระองคทรงพระราชนพนธท�านองเพลงทสรางแรงบนดาลใจและก�าลงใจใหแกประชาชน เชน เพลงแสงเทยน ททรงพระราชนพนธท�านองตงแตยงทรงพระเยาว โดยมพระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาจกรพนธเพญศร เปนผนพนธค�ารองภาษาไทย และศาสตราจารยสดใส พนธมโกมล ประพนธค�ารองภาษาองกฤษ เนอเพลงกลาวถงสจธรรมของชวตเรองของความตายทตองพบเจอทกคน แสดงใหเหนถงอนจจง ของสงขารทเปรยบเสมอนแสงเทยน หรอเพลงยมสเปนเพลงทมอบใหแกคนตาบอดเพอก�าลงใจและสรางพลงในการตอสกบชวต พระองคทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหพระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาจกรพนธเพญศร นพนธค�ารองภาษาไทย เพลงยมสเปนเพลงพระราชนพนธทมท�านองสนกสนาน และเนอรองทใหก�าลงใจท�าใหผทไดรบฟงเกดพลงทจะ













สนา














สนา


สามารถกาวขามอปสรรคไปได แมหนทางขางหนาจะยากล�าบากเพยงใด แตถายมส กจะผานพนไปได ดวยด ท�าใหหลายคนใชเพลงนบรรเทาจตใจเวลาพบความยากล�าบาก หรอความทอแทในชวต

นอกจากนแลวพระบาทสมเดจพระปรมนทร มหาภมพลอดลยเดชยงไดพระราชทาน ส.ค.ส. เพอสงความสข สวสดใหแกพสกนกรชาวไทยทก ๆ ป ซงในแตละปนนจะมขอความทสอดแทรกไปดวยคตธรรม ค�าสอนทชวยเตอนสตคนไทยใหปฏบต ตวเหมาะสมและมสตมากขน ส.ค.ส. พระราชทาน

จงเปนเสมอนพรปใหมทคนไทยรอคอยและนอมน�ามาเปนหลกธรรมประจ�าใจในการใชชวต

บทพระราชนพนธของพระองคไมเพยงแตเปนวรรณกรรมทเกบไวในชนหนงสอ หรอเกบไวเปนทระลกเทานน หากแตเปนเสมอนขมทรพยแหงความร เปนแสงสวางแหงคณธรรม และเปนพรอนประเสรฐทยากจะหาพรใดเปรยบได หากคนไทยทกคนไดน�าความร คณธรรม และคตธรรมทสอดแทรกอยในวรรณกรรมนไปใชแลว ยอมเกดประโยชนและความผาสกแกผนนยงกวาการมทรพยสมบตใด

ทรงลขตขดเขยนรอยเรยงพจน ใหปรากฏวรรณกรรมค�าสงสอน

บทพระราชนพนธดลดงพร ดบทกขรอนบนดาลสขทวแผนดน













สนา

Documents

ข้าว: Â¬ ´ª¸ «´ รอยยิ้มของชาวนา · ประสงค์ให้จัดตั้ง “ธนาคารข้าว” เพื่อช่วยเหลือ