บทท 2ววฒนาการของกฎหมาย

• ววฒนาการกฎหมายสากล• ววฒนาการกฎหมายไทย

สกลกฎหมายทส าคญของโลก1. Romano-Germanic Law Family

2. Common Law Family

3. Socialist Law Family

4. Religious or Traditional Law Family

ววฒนาการกฎหมายสากล

Rene David เปนผจดสกลกฎหมาย

ใชเกณฑ-ววฒนาการทางประวตศาสตร-แนวความคดพนฐาน-โครงสรางระบบกฎหมาย

-ทมากฎหมาย และลกษณะการใชกฎหมาย

พฒนาการกฎหมายโรมน• 450 ปกอนครสตศกราช• อาณาจกรโรมนม 2 ชนชน

ชนชนปกครอง (Patricians)ชนชนใตการปกครอง (Plebeians)

กฎหมายสบสองโตะ (The Twelve Tables)

• โตะท1,2,3 วธพจารณาความและการบงคบคด -โตะท4 ครอบครว-โตะท 5,6,7 มรดกและทรพยสน-โตะท 8 เกยวกบอาชญากรรม -โตะท 9 เกยวกบมหาชน-โตะท10 กฎหมายพระ-โตะท 11,12 เปนบทเพมเตม

ก.ม.สบสองโตะบอกอะไรกบโลก• ก.ม.จารตประเพณมาบญญตเปนลายลกษณอกษร• ก.ม.ตองมการประกาศใช ใหประชาชนทราบ• การแบงแยกประเภท ก.ม.

ก.ม.มหาชน (Jus Publicum)

ก.ม. เอกชน (Jus Privatum)หรอ ก.ม.แพง (Jus Civil)

• เกดวชานตศาสตรโรมน เชน วธการตความแบบเทยบเคยง ( Analogy)

ความเสยหายจากสตว 4 เทาผเปนเจาของตองรบผด

• ความเสยหายจากสตว 2 เทาผเปนเจาของตองรบผดหรอไม• สงทมเหตผลเหมอนกนตองใชบทบญญตท านองเดยวกนบงคบ

• สงทเหมอนกนคอ ความเสยหายทเกดจากสตว เปนสาระส าคญของเรอง

• สงทตางกนคอจ านวนเทาของสตวแตไมใชสาระส าคญของเรอง

• ดงนนเจาของสตว 2 เทาตองรบผด

ม. 1349 ทดนแปลงใดมทดนแปลงอนลอมอยจนไมมทางออกถงทางสาธารณะไดไซร ทานวาเจาของทดนแปลงนนจะผานทดนซงลอมอยไปสทางสาธารณะได

ทดนแปลงใดมทางออกได แตเมอตองขามสระ บง หรอทะเลหรอมทชนอนระดบทดนกบทางสาธารณะสงกวากนมากไซร ทานวาใหใชความในวรรคตนบงคบ

ถนน

แมน า

ถนน

ปาชายเลน

ค.ศ.527-565 Justinian• Corpus Juris Civillis

1. Pandect (รวมหลกกฎหมาย)2. Institutions (ยอหลกกฎหมาย)3. Codex (รวมกฎหมายเกา)4. Novel (รวมกฎหมายใหม)

Pandect• เกดจากการรวบรวมผลงานนกนตศาสตรโรมน มจ านวน 3 ลานบรรทด ยอเหลอ 150,000บรรทด

• มคณคาทางนตศาสตร อางองถงแหลงทมาของหลกกฎหมาย

Institutionsมการจดหมวดหมเปน 3หมวด

1.Persona บคคล2.Res ทรพย3.Actio ด าเนนคด

วธแบงแบบนเรยกวา Roman System

สภาพสงคมยคกลางสนตะปาปาจกรพรรด

กษตรย

เจาศกดนาชนผใหญ(ดก,เคานท)

เจาศกดนาชนผนอย (ไวทเคานท, ปราสาท)

อาณาจกรโรมนลมสลาย ใน ศ. 6เขาสยคกลาง(feudalism)

กฎหมายจารตประเพณเขามาแทนท ก.ม.โรมน

ศ. 11-12 ส านก GLOSSATOR•U. of Bologna เอากฎหมายโรมนมาศกษาโดยการแปล ก.ม.โรมน(ภาษาลาตน) ตามตวอกษร•ไมไดน าเอา ก.ม. โรมนไปปรบใชกบสงคมไดจรง จงเปนการศกษาในเชงภาษาศาสตร มใชนตศาสตร

ศ. 13-15 ส านก Post- GLOSSATOR

•ศกษา ก.ม. โรมนเพอน าไปปรบใชกบสงคมไดจรง จงเปนการศกษาในเชงนตศาสตร

•ท าใหเกด ก.ม. ทเปนระบบเดยวกนของยโรปอกครงหนง(Jus Commune)

ศ. 16-17 ส านกความคดก.ม.ธรรมชาต•ก.ม. เกดขนจากธรรมชาต เหตผลของมนษยสราง กฎระเบยบ

ของสงคมขนมาได

•วพากษวจารณ ก.ม.โรมน ทไมสอดคลองกบ ก.ม. ธรรมชาต จงท าให ก.ม. โรมนมเหต มผลมากขนซงมบทบาทในการพฒนา ก.ม.เอกชน

•แนวคดในการจ ากดอ านาจรฐ Social Contract เปนจดเรมตนของการพฒนา ก.ม. มหาชนยคใหมตอไป

ศ. 18 ยคการจดท าประมวล ก.ม.

•ส านกความคด ก.ม.ธรรมชาต + Enlightenment (ปรชญาแหงแสงสวาง) เชอในสตปญญาของมนษย ทจะท า ก.ม.จดระเบยบสงคม น าไปสการจดท า ประมวล ก.ม.ในยโรป

การจดท าประมวล ก.ม. แพง Fr 1804

•รปแบบจดท า Roman System1.บคคล2.ทรพย3. หน

•เนอหา ม N.L เปนพนฐาน

เสรภาพเสมอภาคภารดรภาพ

ส านกความคดก.ม.ประวตศาสตร(Savigny)

•ก.ม ตองสอดคลองกบผลผลตของววฒนาการทางประวตศาสตร( ก.ม โรมน )

•สอดคลองกบวฒนธรรมจารตประเพณของคนในชาตเยอรมน

•มความสมบรณและออนตวปรบเขากบสภาพสงคมเยอรมนไดดกวาป.แพง Fr. 1804

การจดท าประมวล ก.ม. แพง G. 1900

•รปแบบจดท า แบงเปน 5 หมวดหม1.บทบญญตทวไป2. หน3. ทรพย4. ครอบครว5. มรดก

การพฒนาของ ก.ม. มหาชน•ปฏวต Fr.1789 เปนผลมาจากแนวคด

กฎหมายธรรมชาต•Social Contract โอนอ านาจอธปไตย

จาก รฐ ( King )สประชาชน•เกดการปกครองภายใต ก.ม.(Legal State)

การกระท าของรฐตองชอบดวย ก.ม.

ผน าปฏวต Fr.ออก ก.ม. หามไมใหศาลยตธรรมกาวกายงานของฝายปกครอง

ฝายบรหารสงการCouncil of State

(ฟอง)•ป.ช.ช V รฐคดปกครอง

ศาลยตธรรม(ฟอง)

•ป.ช.ช Vป.ช.ช คดแพง/อาญา.

ศาลปกครอง

- ตองไมใช ก.ม. เอกชนมาปรบกบคดปกครอง- พฒนา ก.ม. มหาชนจากหลก Legal State เชน

.หลกความเสมอภาคของบรการสาธารณะ. หลกสมานประโยชนสาธารณะ กบสทธเสรภาพของประชาชน

- พฒนาเปนองคกรควบคมฝายปกครองอยางมประสทธภาพแลวจงไดรบ ยกฐานะเปนศาลปกครอง(ตดอ านาจสงการของฝายบรหาร)

สรปพฒนาการของก.มโรมน

• มพฒนาการยาวนานสองพนกวาปจนกระทงมconceptรวบยอดอยในรปของประมวลกฎหมายใชกนทวโลก

• วธการพฒนากฎหมายเรมจากตวบทกฎหมายสบสองโตะมาสประมวลกฎหมาย ฉะนนกฎหมาย จงอยในรปของ กฏเกณฑทวไป

• มโครงสรางของระบบก.มมหาชนแยกออกจากก.มเอกชน

สกล Common Law1. ยคกอน ค.ศ. 1066

องกฤษมชนพนเมอง คอ Angloและ Saxon มกฎหมายจารตประเพณของตนเอง

2. ยคก าเนดคอมมอนลอว (ค.ศ.1066-1485)

องกฤษถกครอบครองโดยชาว Norman โดย King William

•ตงศาลหลวง Court of Westminster

•คลง (Exchequer)

•ทดน(Common pleas)

•อาญาตอราชบลลงก(king’s bench)

•สรางวธพจารณาความ ขอหมาย(writ)

ประชาชนตอง ขอพระบรมราชาอนญาตฟองยงศาลหลวงโดยบรรยายฟองวามขอพพาทและวธการเยยวยาอยางไร

ศาลเหนวามหลกกฎหมายทจะเยยวยาได กจะออกหมายบงคบคด(writ)ใหจ าเลยปฏบตตาม เชน

writ of detinue ใหจ าเลยสงมอบทรพยสนของคนอนทจ าเลยครอบครอง

โดยไมมกรรมสทธคน Writ of debt ใหจ าเลยชดใชหนทจ าเลยยอมรบ

ในเอกสารท ท าขนอยางเปนทางการวาตนเปนลกหน

Writ of trespass บงคบใหจ าเลยชดใชคาเสยหายฐาน ละเมดตอตวบคคลทรพยสน บกรก

ประชาชนนยมฟองศาลหลวงมากขน เพราะมระบบวธพจารณาความดกวาศาลทองถน กษตรยจงจดใหมศาลเคลอนท

ศาลหลวงไดท าการจดระบบค าพพากษาทตดสนตามจารตประเพณทองถน ซงมความแตกตางในแตละทองท เพอเปน แบบอยางค าพพากษาทตองปฏบตตาม (หลก Precedent) ทใชรวมกนทง England เกด Common Law (ก.ม.ทใชรวมกนทงเกาะEngland)

การขยายอ านาจของศาลหลวง

Common LawCase Law หมายถงระบบ

กฎหมายทเกดขนจากค าพพากษาของศาล Common Law ทยดหลก Precedent

ศาลมพนธะทจะตองถอตามค าพพากษาของศาลในเรองเดยวกนของศาลทมศกดสงกวาหรอระดบเทากน(a court of equivalent standing)

ศาลทมศกดสงกวายอมมอ านาจทจะกลบค าพพากษาของศาลลางหรอตนเองได

ในกรณทไมเคยมการวางหลกกฎหมายในค าพพากษาใดมากอนศาลกจะวางหลกกฎหมายขนใหมแลวเปนแบบอยางใหศาลใชในการตดสนตอไป

ค าพพากษาบรรทดฐาน (The Doctrine of Precedent)

• ประเดนแหงคด ทเปนเหตผลค าวนจฉย (Ratio Decidendi)

•คด Wilkinson V. Downton (1897) Mr. Downton หยอกลอ Ms. Wilkinson วาสามของนางถกรถชน Ms. Wilkinsonจงเปนลม ประสาทเสย ตองรกษาเปนเวลานาน ศาลตดสนวากลาวเทจเปนเหตใหเสยหายเปนละเมด ตองใชคาเสยหาย

สาวใชชาว Fr. ชอ Janvier ถก Mr.Sweeney ข

เขญใหบอกความลบสวนตว มฉะนนจะแจง ต.ม.มาจบ

Janvier ตกใจกลวจนประสาทเสย ศาลตดสนวาการข

ดวยขอความอนเปนเทจ เปนละเมด

คด Janvier V. Sweeney (1919)

คด Butterfield V.Forester ( 1809)โจทกเมาขมามาชนเสาซงจ าเลยวางขวางถนน

ไว ศาลตดสนวา โจทกมสวนรวมในการประมาทเลนเลอดวย ถาหากโจทกไดใชความระมดระวงตามสมควรกจะไมเกดอบตเหต โจทกและจ าเลย ไมอาจเรยกคาเสยหายอกฝายหนงได

คด Davies V. Mann 1842โจทกขบรถมาชนลาของจ าเลย ซงผกไวในทาง

หลวงถาโจทกใชความระมดระวง ตาม สมควรกจะไมชน โจทกมสวนรวมในการประมาทเลนเลอดวย

ศาลตดสนวาโจทกไมมอ านาจฟอง

3. ยคแหงการแขงขนระหวางศาลCommon Law กบ ศาล Equity

(ค.ศ.1485-1871)

ขอบกพรองของ Common Law เดม

“Remedies precede rights”

(วธการเยยวยามากอนสทธ)

•ใหความส าคญกบกระบวนวธพจารณามากเกนไป โดยไมค านงถง

• สทธ-หนาท ระหวางคความมอยจรงหรอไม

•ประชาชนจงหนไปขอความเปนธรรมจากกษตรย

หลกกฎหมาย Equity

Injunction หามมใหกระท าในสงทตนไดใหค ามนไวจะไมกระท า

Specific performanceการบงคบ ช าระหนโดยเฉพาะเจาะจง

•ประชาชนไมไดรบการเยยวยาจากหลก Common

Law

•กษตรยเปนทมาซงความยตธรรม

•ทรงใชหลกความยตธรรม Equity โดยไมค านงถงหลก ก.ม. Common Law

ฟอง พฒนา

พฒนาการของศาล Equity

ประชาชน กษตรย Court ofChanceryศาล EquityChancellor

การแขงขนระหวางศาล Common Law กบศาล Equity

–แบงแยกศาล Common Law ออกจากศาล Equity

–แบงแยกนกกฎหมาย–เปนเวลาเกอบ 400 ป–ขดแยงกนรนแรงถงขนไมยอมรบผลของค าพพากษาของกนและกน เชน ศาล Common Law เคยตดสนวา จ าเลยฆา เจาพนกงานบงคบคดของศาล Equity เปนการปองกนโดยชอบดวย ก.ม.

การปองกนโดยชอบดวยก.ม1. ปองกนดวยสทธของตนเอง หรอผอน

2. เพอใหพนภยนอนตรายอนละเมดก.ม

3. ปองกนในระหวางทภยใกลจะถงและกอนภยสนสด

4. กระท าไปพอสมควรแกเหต

ผลคอ ไมมความผดเลย

หลกการวนจฉยวาปองกนพอสมควรแกเหต

1. ทฤษฎสดสวน

• ภยทมาสผปองกนเทากบภยทผปองกนไดกระท าตอบ

• 2.ทฤษฎวถทางทนอยทสด• ตองเปนวถทางทนอยทสดทจ าเปนเพอปองกน• ถาเกนสมควรแกเหต ผลคอ ผดแตศาลอาจลงโทษนอยลงได

ปญหาความขดแยงกไมไดลดลง ศาล Equity ยอมลดบทบาทลงในฐานะอดชองวางทศาลCommon Law ไมสามารถใหความยตธรรมแกประชาชนได

กษตรยทรงตดสนใหศาล Equity ชนะ

- The Judicature Acts 1973ปฏรปยบรวมศาลCommon Law

และ Equity เขาดวยกน

ปจจบนมศาลCommon Law เดยวเทานน

4. ยคสมยใหม 1832 - ปจจบน เกดการเปลยนแปลงครงส าคญ ศ.19

•ส านกความคดอรรถประโยชนนยม•ประชาชนตองสละประโยชนสวนตวเพอ

ประโยชนของคนสวนใหญ

•ชยชนะของความคดประชาธปไตยและรฐสภาออกกม.ของรฐสภาจ านวนมาก

ศ. 20 Eng. เขาสรฐสวสดการ (Welfare State)

•รฐสภาออกก.ม.ใหรฐแทรกแซงทางเศรษฐกจของเอกชนและรองรบกบปญหาของรฐสมยใหม

•ฝายปกครองมอ านาจเหนอประชาชนคลายก.มมหาชนของประเทศภาคพนยโรป

•วธการใชก.มทเครงครด•ทศนะคตของนกรฐธรรมนญชอ DiceyทถอวารฐและประชาชนมความเสมอภาคภายใตCommon Law เดยวกน และ ศาลCommonlawเดยวกน ไมจ าเปนตองมก.มมหาชนตางหาก พรอมกบวจารณกฎหมายมหาชนของฝรงเศสวามไวเพอใหฝายปกครองใชอ านาจโดยพลการ•ยดถอความเปนเอกภาพของ Common Law

•ความไมเพยงพอของ ก.ม. Common Law แบบดงเดมกบปญหาของรฐสมยใหมเชน

การปรบปรง ก.ม.ปกครององกฤษ•พฒนาศาลฝายบรหาร(tribunal)ทมความเชยวชาญเฉพาะสาขาเชน

– คณะกรรมการอาหารและยา สภาทนายความ

•tribunalอยภายใตการควบคมความชอบดวยก.มของศาลCommon law

ระบบศาลเดยว

ศาลฎกา

ศาลอทธรณ

ศาลชนตนทวไป ศาลแรงงาน ศาลทรพยสนทางปญญา

คณะกรรมการอาหารและยา สภาทนายความ

คณะกรรมการ (TRIBUNAL)

Common Law ปจจบน

•ก.ม. ทเกดจาก CaseของศาลCommon law และศาลEquity

•ก.ม. ของรฐสภา•ก.ม. E.U. (สหภาพยโรป)

เปรยบเทยบ 2 สกล

- พฒนามาจาก ก.ม. โรมน Corpus Juris Civillis

มหาวทยาลยในยโรป

จดท าประมวล ก.ม. (ศ.19-20)

- พฒนาจาก ก.ม. จารตประเพณของพวก Anglo Saxon

ศาล Common Law

ศาล Equity

ปฏรประบบศาลใหม-บทบาทของรฐสภา,EU

.สกลโรมาโน- เยอรมนนค Common Law1.พฒนาการทางประวตศาสตร

ก.ม.เอกชน ( ศาลยตธรรม )

เอกชน V เอกชนก.ม.มหาชน( ศาลปครอง)

รฐ V เอกชน*ใชระบบศาลค

เสมอภาค

2.โครงสรางของระบบ กฎหมาย

อยเหนอ

ยดหลกความเปนเอกภาพของ Common Law ไมมการ

แบงแยก ก.ม. มหาชนและ ก.ม. เอกชนออกจากกน

ใชระบบศาลเดยว

อาจแบงตามหลก ก.ม.หลก Common Lawหลก Equityก.ม. ของรฐสภา

2.จดโครงสรางศาล

• คดตาม กฎหมายมหาชน(คดปกครอง)

• ระบบศาลปกครอง

• ศาลปกครองสงสด

• ศาลปกครองอทธรณ

• ศาลปกครองชนตน

• คดตามกฎหมายเอกชน

(คดแพง / คดอาญา)

• ระบบศาลยตธรรม• ศาลฎกา• ศาลอทธรณ• ศาลชนตน

หลกความเชยวชาญเฉพาะสาขา

ระบบศาลเดยว

ศาลฎกา

ศาลอทธรณ

ศาลชนตนทวไป ศาลแรงงาน ศาลทรพยสนทางปญญา

คณะกรรมการอาหารและยา สภาทนายความ

คณะกรรมการ (TRIBUNAL)

3. แนวคดและทศนคตทมตอระบบ ก.ม.ก.ม. คอ กฎเกณฑทวไป มอย

แลวอยเหนอคดเปนธรรม* ตวบท ก.ม. ในรปประมวล

ก.ม.- สามารถคาดหมายผลของ

คดได- นกนตศาสตรมบทบาทสง

/ทงใช ก.ม. และปรบปรง ก.ม.

• กฎเกณฑทเกดขนจากเรอง

เฉพาะเรอง (Case) ไปสกฎเกณฑ

ทาง ก.ม. (Case Law)

• ไมสามารถคาดหมายผลของคดขนอยกบศาล

• ผพพากษามบทบาทในการสราง

ก.ม. มาก

ทฤษฎความสมพนธระหวางการกระท าและผล

• เงอนไขหรอความเทากนแหงเหต• มลเหตเหมาะสม (การกระท าและผลมความสมพนธกนอยางใกลชด)

• ศกษางาย • ก.ม. ถกเรยบเรยงอยางเปนระบบ/มต ารา งานเขยน ก.ม. มาก

• ศกษายาก • หลกก.ม กระจดกระจายตาม ค าพพากษาตางๆ ต ารา งานเขยนทางก.ม มนอย

โครงสรางหลกก.ม• นตเหต การกระท าหรอเหตการณทท า

ใหเกดผลทางกฎหมายโดยไมตงใจ

• นตกรรม(Juristic act) การแสดงเจตนาทกอใหเกดผลทางก.ม

• มลหน(Obligation)เกดจาก

1.สญญา(Contract)

2.ละเมด(Tort)

3.ลาภมควรได(Undue enrichment)

4.จดการงานนอกสง

5.ผลของก.ม

• สญญา(Contract)ค าเสนอ+ค าสนอง• สนจางหรอประโยชน

(Consideration)• Trust, Trustee• ละเมด(Tort)• จงใจ(Intentional tort)• ประมาท(Negligence tort)• ความรบผดเดดขาด(No fault or

strict liability)• Estoppel(ก.ม ปดปาก)

การไดมาซงสทธ-หนาท ม 2 เหต

1. นตเหต คอ เหตการณหรอการกระท าท กอใหเกดสทธหนาทโดยไมตงใจ

2. นตกรรม คอ การแสดงเจตนาทตงใจ กอใหเกดสทธหนาท

นตเหตอาจเกดจาก

1. กฎหมายก าหนด เชน ผมเงนไดตองเสยภาษ2. ธรรมชาต เชน การเกด ท าใหมสภาพบคคล3. ละเมด คอ การจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าใหผอน

ไดรบความเสยหาย

4. ลาภมควรได คอ ไดทรพยสนมาโดยปราศจากมล (เหตผล) อนจะอางกฎหมายได

5. จดการงานนอกสง คอ การทบคคลเขาจดท าการงานแทนเจาของกจการโดยเขาไมไดวาขานวานใชแลวสมประโยชน และสมประสงคของเจาของกจการ

2. นตกรรม คอ1. การแสดงเจตนา2. ดวยใจสมคร3. ชอบดวยกฎหมาย4. มงโดยตรงตอการผกนตสมพนธ5. เพอใหเกดการเปลยนแปลงในสถานะทางกฎหมายเพอจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน หรอระงบซงสทธ

1.มการแสดงเจตนา• ดวยวาจา • กรยา • ลายลกษณอกษร • นง ไมถอเปนการแสดงเจตนา ยกเวน กฎหมายจะบญญตวาเปนการแสดงเจตนา เชนใน สญญาเชา และสญญาแรงงาน)

2.ดวยใจสมคร• ตองเปนการแสดงเจตนาทใจสมครเตมรอย • ถาแสดงเจตนาบกพรองเพราะถกขมข ถกหลอก หรอส าคญผด

• ผลกจะเปนโมฆยะ สามารถบอกลางได

3.ชอบดวยกฎหมาย

• ตองเปนการแสดงเจตนาทชอบดวยกฎหมาย• ถาไมชอบดวยกฎหมายกจะมผลเปนโมฆะ เชน การวาจางฆาคน คายาเสพตด

4.มงโดยตรงตอการผกนตสมพนธ

– กฎหมายจะบงคบใหเฉพาะในสงทตงใจ ดงนนถาแสดงเจตนาไมตรงกบเจตนาแทจรง ยอมไมมผลหรอตกเปนโมฆะ เชน การแสดงเจตนาลวงโดยสมรรวมคดกบคกรณอกฝายหนง การท านตกรรมอ าพราง

– แคบอกวาจะซอ เปนแคค าปรารภ ไมเปนนตกรรม

5. เพอใหเกดการเปลยนแปลงในสถานะทางกฎหมาย

• กอ เชน ท าสญญาท าใหกอสทธ-หนาท• เปลยนแปลง เชน การแปลงหน• โอน เชน โอนกรรมสทธ• สงวน เชน การรบสภาพหน• หรอระงบซงสทธ เชน การปลดหน

สกลโรมาโน-เยอรมนนค• นตกรรม(Juristic act) การแสดง

เจตนาทกอใหเกดผลทางก.ม

• นตกรรมฝายเดยว เชน ค าเสนอ ค าสนอง การใหความยนยอม การบอกลางฯ การใหสตยาบน พนยกรรม

• นตกรรมสองฝาย ไดแก สญญา(Contract) คอ ค าเสนอและค าสนอง ตกตองตรงกนโดยไมจ าเปนตองมสนจางหรอประโยชนตอบแทนกน

• สญญาเพอประโยชนของบคคลทสามหรอบคคลภายนอก

• ไมมนตกรรม(Juristic act)

• สญญา(Contract)ค าเสนอ+ค าสนอง

และตองมการตกลงใหสนจางหรอประโยชนตอบแทนกน(Consideration) เชน ซอขาย ตองมการช าระราคาและโอนกรรมสทธ / ลกคาเอาเงนฝากธนาคารๆจายดอกเบยใหลกคา แตถามขอตกลงใหจายดอกเบยแกบคคลทสาม ไมถอวาบคคลทสามมสญญาตอธนาคารเพราะไมมการใหสนจางแกธนาคาร(ไมมสญญาเพอประโยชนของบคคลทสาม)

สกลคอมมอนลอว

สกลโรมาโน-เยอรมนนค• สญญาเพอประโยชนของบคคลทสาม

หรอบคคลภายนอก

• กรณก.มบญญตใหเกดสทธ เชน

• ขอจ ากดแดนแหงกรรมสทธ เชนภาระจ ายอม สทธครอบครอง

• อ านาจปกครองผไรความสามารถ

• การจดการทรพยสนแทนผไมอย

• การจดการมรดก เปนตน

• จดการงานนอกสง

หลกฎหมาย Trust

ผกอตงTrust (Settler) จะโดยสญญาหรอโดยพนยกรรม มอบใหTrustee ผทรบความไววางใจใหครอบครองทรพยหรอเปนเจาของแตในนาม ตองจดการทรพยสนเพอประโยชนของบคคลท 3 หรอผรบประโยชน(Beneficiary) เชน ขอตกลงใหจายดอกเบยแกบคคลท 3 ไมถอวามสญญาตอธนาคารเพราะบคคลท3ไมมการใหสนจางแกธนาคาร แตมสทธในฐานะผรบประโยชน

สกลคอมมอนลอว

สกลโรมาโน-เยอรมนนค• ลาภมควรได(Undue enrichment)

• คดอทลม อยการฟองบดาแทนบตร

หลก Constructive Trust เกดโดยผลของกฎหมายโดยพฤตการณทผไดรบทรพยสนไมใชเจาของกรรมสทธทแทจรงหรอไดมาโดยปราศจากมลอนจะอางกฎหมายได แตไดทรพยมาเพอประโยชนของผอน(เจาของ)ตองจดการทรพยสนในระหวางทยงไมไดคนเพอประโยชนแกผรบประโยชน(เจาของทแทจรง)

หลก Constructive Trust ในละเมดกรณการฟองเรยกคาเสยหายแทนผอน

สกลคอมมอนลอว

สกลโรมาโน-เยอรมนนค• หลกคมครองบคคลทสามผกระท า

การโดยสจรต หลกฎหมายปดปาก( Estoppel) บคคลไดแสดงขอเทจจรงท า ใ ห บคคลอนหลงเชอเปนเหตใหเสยหาย บคคลนนจะปฏเสธความรบผดไมได

-โดยค าพพากษา เชน ฟองซ า ฟองซอน

-โดยสญญา เชน การเปนตวแทนเชดตวแทนโดยปรยาย

-โดยประมาท เชน การกลาวขอความโดยประมาทท าใหคนหลงเชอและปฏบตตามจนไดรบความเสยหาย

สกลคอมมอนลอว

สกลโรมาโน-เยอรมนนค• ละเมด(Tort) เปนละเมดหลกทวไป

ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอท าใหผอนไดรบความเสยหาย

• ความรบผดเดดขาด(No fault or strict liability) ความเสยหายเกดขนเพราะทรพยทอยในความครอบครอง

ละเมด(Tort) มหลายฐานความผดละเมดไดแก

- จงใจ(Intentional tort)

- ประมาท(Negligence tort)

- ความรบผดเดดขาด(No fault or strictliability)ความรบผดในผลตภณฑ(Product liability) ความเสยหายเกดขนเพราะทรพยทอยในความครอบครอง

สกลคอมมอนลอว

ก.ม. เอกชน- ประมวล ก.ม. และ

ก.ม.ลายลกษณอกษร- จารตประเพณ- หลก ก.ม.ทวไป ค า

พพากษา ไมใชทมาของ ก.ม. แตเปนตวอยางของการตความ ก.ม.

- ค าพพากษาของศาล

(ยดหลก Precedent)

- ก.ม. ของรฐสภา

- ก.ม. E.U.

4.ทมาของก.ม (source of law )

ทมาของก.ม• ก.ม มหาชน• หลกการทวไปแหงก.มมหาชน

the Rule of Law เปนตน• ค าพพากษาของศาลปกครอง(ระบบ Case law ทไมยดหลกprecedent) ไมมประมวล ก.ม มหาชน เพราะยงตองพลวตร

• ก.มลายลกษณอกษร

• ไมมก.มมหาชนแยกตางหากจากก.มเอกชน

ววฒนาการกฎหมายไทย1. สมยสโขทย พ.ศ. 1781 - 1893

พอขนรามค าแหงจดท าหลกศลาจารกพอขนรามค าแหง ถอเปน ก.ม.ฉบบแรกของไทย

1) คมภรพระธรรมศาสตร2) พระราชศาสตร (พระบรมราชวนจฉย) หรอ

Case Law

หลก ก.ม.ในหลกศลาจารกพอขนรามฯ

เปนรฐธรรมนญฉบบแรกของไทย มหลกการปกครองแบบพอปกครองลก

1. การคาเสรไมมก าแพงภาษ “เจาเมองบเอา จกอบในไพร”

2. หลกเสรภาพในการประกอบการ “ใครจกใครคาชางคา ใครจกใครคามาคา ใครจกใครคาเฮอนคาทอง คา”

3. หลกกฎหมายมรดก เมอผใดตายทรพยสนตกไดแกลก “ไพรฟาหนาใสลกเจาลกขนผใดแลลมตายหายกวา …. ไวแกลกมนสน”

4. หลกการพจารณาคด ศาลตองเปนกลาง ไมมอคต (BIAS) “ไพรฟาลกเจาลกขน ผแลผดแผกแสกวางกน สวนดแทจงแลงความแกขาดวยซอ บเขาผลกมกผซอน เหนเขาทานบใครพน เหนผนทานบใครเดอด”

5. หลก ก.ม.รองทกข “ในปากปตมกดงอนณง

แขวนไวหน ไพรฟาหนาปก มถอย มความ เจบทอง

ของใจ….ไปลนกดง อนทานแขวนไว….”

6. สทธในทรพยสนของประชาชน “สรางปา

หมากปาพล ทวเมองนทกแหง …… ใครสรางได

ไวแกมน”

ในสมยเดยวกน ทางตอนเหนอของไทย มอาณาจกรลานนา พระเจามงราย เปนกษตรย

ก.ม. มงรายศาสตร

- คมภรพระธรรมศาสตร

- วนจฉยมงราย

ก.ม. มงรายศาสตร

(2) สมยอยธยา (พ.ศ.1893-2310)- คลายสโขทยม คมภรพระธรรมศาสตร

พระราชศาสตร- ม ก.ม.ศกดนาชดเจนกวาสโขทย

- เจา, ขนนาง, ไพร, ทาส- กรงศรแตก พมาเผาเมอง และเอกสาร ก.ม. ทงหมดเลย

(3) สมยธนบร (15 ป)

- ยงคงใช ก.ม. เกาในครงกรงศรทผพพากษา

ท าส าเนาเอาไวใชเอง

(4) สมยรตนโกสนทรตอนตน (2325 - ร.4)

ก.ม. ทใชยงคงเปน ก.ม.เกาสมยกรงศรอยธยา

จนถง พ.ศ. 2347 รชกาลท 1 ไดรบค าถวายฎกาไมไดรบความเปนธรรมของนายบญศร จากคดท นายบญศร ถกภรยา (อ าแดงปอม) ฟองหยา เพราะ เหตภรยามช และไดทรพยสนเดมไปทงหมด

รชกาลท 1 สงใหช าระสะสาง ก.ม.

ก.ม. ทตรา 3 ดวง ท าตนฉบบ 3 ฉบบมขอความตรงกน

ตราราชสห = มหาดไทย

ตราคชสห = กลาโหม

ตราบวแกว = คลง

ก.ม.ตราสามดวง1. กฎหมายอาญา - ลกษณะอาญาหลวง, อาญาราษฎร, โจร, ววาท, ขบถศก, กรมศกด (ปรบไหม)

2. กฎหมายแพง - ลกษณะผวเมย, ทาส, ลกพา, มรดก, กหน เบดเสรจ (บานและสวน) มลคดววาท

3. กฎหมายวธพจารณาความ - ลกษณะพระธรรมนญ, รบฟอง, ลกษณะพยาน พสจนด าน าลยเพลง, ตระลาการ, อทธรณ

รชกาลท 4 ฝรงเขามาท าการคาขาย เชน Eng.

USA. Fr. ฯลฯ

ฝรงตงขอรงเกลยด ก.ม.ไทย ไมยอมขนศาลไทย

ขอต าหนกฎหมายไทย1. ไมมหลกประกนความยตธรรมเพยงพอ ยงม

อทธพลเขาแทรกแซงได2. บทลงโทษรนแรงและทารณ

3. ตวบทลาสมย โดยเฉพาะ ก.ม. พาณชย

4. วธพจาณาความ ทไมใหหลกประกนสทธของ

คความ เชน การด าน าลยไฟ ทรมานใหรบ

สารภาพ และมความลาชาในการพจารณาคด

การเสยเอกราชทางการศาลไทย

สญญาเบารง (พ.ศ. 2398) องกฤษตงศาลกงศลเอง

ท าใหไทยเสยสทธ สภาพนอกอาณาเขต

*เปนเหตส าคญทไทยจะตองปฏรป ก.ม.ไทย

(5) การปฏรป ก.ม.ไทยในรชกาลท 5รชกาลท 5 มงทจะใหไดสทธสภาพนอก

อาณาเขตกลบคนมา จงพยายามปฏรป ก.ม.ไทยใหทนสมยอยางตะวนตก

• สงนกเรยนไทยไปศกษา ก.ม. ในตางประเทศ• จางทปรกษาชาวตางประเทศ เชน ชาวเบลเยยม

Rolin Jacquemyns, ชาวญปน Tokichi Masao

การวางรากฐานการสอนกฎหมายไทยพระบดากฎหมายไทยคอกรมหลวงราชบรดเรก

ฤทธ (พระองคเจาระพพฒนศกด) จบCommon Lawองกฤษ ทรงมบทบาทในการวางรากฐาน ก.ม. ไทยโดยตงโรงเรยนกฎหมาย ในกระทรวงยตธรรมขนปรบปรง ก.ม. ตราสามดวง (ก.ม. ราชบร) น ามาสอน ควบคกบหลก ก.ม. องกฤษท าใหมนกกฎหมายทถกสอนอยางCommon Lawมาก

ก.ม. ไทยเดนอยบนทางสองแพรง

• Common Law (Eng.)

• Civil Law

รชกาลท 5 ทรงตดสนพระทยเลอกใชระบบ

Civil Law ในการปฏรป ก.ม. ไทยดวยเหตผล

- ระบบ Civil Law เขยนเปนลายลกษณอกษร จง

เปนการงายในการเขยนประมวล ก.ม. ใชเวลาไมนาน

และมหลกฐานเปนลายลกษณอกษรในการเจรจาตอรอง

เพอขอสทธสภาพนอกอาณาเขตกลบคนมา ดตวอยาง

จากญปน

• ระบบ Common Law เปนระบบ Case Law ทตอง

อาศยการพฒนา ก.ม. Case Law ยาวนาน

• การจะน าค าพพากษาของ Eng. มาใชกคงไม

เหมาะสมกบไทย

การจดท าประมวลก.ม

รชกาลท 5 ทรงตงคณะกรรมการจดท ารางประมวล ก.ม. ขนในป 2440 ประกอบดวยชาวตางชาต และคนไทย ไดแก กรมหลวงราชบรฯเปนประธาน นายชเลสเซอรและนายMasaoเปนกรรมการยกรางประมวลก.ม อาญากอนฉบบแรก

• แตรางประมวลก.ม อาญาฉบบแรกไมส าเรจ

บทบาทของFr.ตอการจดท าประมวลก.มไทย

• Fr. บงคบไทยใหจางทปรกษา ก.ม.ชาวฝรงเศสคอ

• นายGeorge Padoux และทรงแตงตงใหเปน

ประธานยกรางประมวลก.มลกษณะอาญารวมกบ

ผพพากษาไทยเสรจในป 2450

• ท าการแปลเปนภาษาองกฤษกบภาษาฝรงเศส

การจดท าประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

รชการท 5 ตงคณะกรรมการรางประมวล ก.ม.แพงและพาณชยขน ในป 2451 คณะกรรมการยกรางม 1 นาย Padoux 2 นาย Masao 3 นาย Alfred Tilleke 4 นาย Shinner Turner และนกกฎหมายไทย

ป 2453 สนรชกาลท 5 รชกาลท 6 ทรงด าเนนนโยบายสบตอรชกาลท 5

- มการตงคณะกรรมการตรวจแกไขรางประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 1-2 หลายครงมความลาชา จนกระทงประกาศใชในวนท 11พฤศจกายน 2466 โดยใหมผลบงคบใชตงแตวนท 1มกราคม 2467

• ประมวลกฎหมายฉบบนรางขนตามแนวฝรงเศส• ท าตนรางเปนภาษาองกฤษ แลวแปลเปนภาษาไทย

ขอบกพรองของป.แพงฉบบแรกตองแกไขใหรดกม

• พระยามานวราชเสว มบทบาทในการปรบปรงขอบกพรอง โดยน าประมวลกฎหมายแพงฯ ฉบบแรกไปปรบโดยใชโครงรางแบบเยอรมนและญปนเปนหลก มผลบงคบใช 1 มกราคม 2468 พรอมกบบรรพ 3

• บรรพ 4 1 เมษายน 2473• บรรพ 5 และบรรพ 6 พ.ศ. 2478

ปจจบนเรามประมวล ก.ม. ทงหมด 7 ฉบบ1. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย2. ประมวลกฎหมายอาญา3. ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง4. ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา5. ประมวลกฎหมายอาญาทหาร6. ประมวลกฎหมายทดน7. ประมวลรษฎากร

การปรบปรงก.มหลงมประมวลก.มแลว

ร.ธ.น2517 ก าหนดใหแก ก.ม.ให ชาย-หญง

มสทธเทาเทยมกน

ปรบปรงป.แพง ในป 2519 (บรรพ 5)

อทธพล ก.ม. (Common Law)1. ตอการบญญตประมวล ก.ม. เชน ก.ม. ซอขาย,

ตวเงน ก.มลมละลายฯลฯ

2. ตอการใชการตความ ก.ม.

- ใหความส าคญกบค าพพากษาฎกามาก เกนไป

- ตความเครงครด

- ความสบสนในการแบงประเภทของ ก.ม. เอาConcept ก.ม. เอกชนมาตความ ก.ม. มหาชน

- หลกสตรการเรยนการสอนในมหาวทยาลย และเนตบณฑตยสภา เนนตวบทและฎกา ไมใหความส าคญในเชงนตศาสตร