บทท 2

วรรณกรรมทเกยวของ ในการวจยเรองการสงเคราะหวทยานพนธทเกยวของกบการมสวนรวมทางการศกษาของสาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ผวจยไดศกษาวรรณกรรมทเกยวของดงน 1. นโยบายของรฐเกยวกบการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการจดการศกษา 2. แนวคดทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมทางการศกษา

2.1 ความหมายและความส าคญของการมสวนรวม 2.2 ลกษณะ/ รปแบบการมสวนรวม 2.3 ทฤษฎทเกยวของกบการมสวนรวม 2.4 ปจจยทสงผลตอการมสวนรวม

3. การสงเคราะหงานวจย 3.1 ความหมายของการสงเคราะห 3.2 ความส าคญของการสงเคราะหงานวจย 3.3 ประเภทและวธการของการสงเคราะหงานวจย 3.4 ขนตอนการสงเคราะหงานวจย

4. งานวจยทเกยวของ

1. นโยบายของรฐเกยวกบการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการจดการศกษา สถานศกษาเปนสถาบนทางสงคมและเปนหนวยงานทสงคมจดตงขนเพอสนองความตองการของสงคมในดานการใหบรการทางการศกษาทเหมาะสม สอดคลองกบความตองการของสงคม และวธหนงทจะทราบถงความตองการของสงคม คอ การใหประชาชนมสวนรวมในการจดการศกษา (เสรมศกด วศาลาภรณ 2537 : 188) ดงทเหนไดจากการทรฐมนโยบายสนบสนน

7

สงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการจดการศกษาโดยก าหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แผนพฒนาการศกษาแหงชาต ซงพอสรปไดดงน 1.1 นโยบายตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

มาตรา 43 ก าหนดใหบคคลมสทธเสมอกนในการรบบรการ การศกษาขนพนฐานไมนอยกวาสบสองป รฐตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย การจดการศกษาตองค านงถงการมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน และเอกชน มาตรา 81 ก าหนดไววา รฐตองจดการศกษาอบรม และสนบสนนใหเอกชนจดการศกษาอบรมใหเกดความรคคณธรรม จดใหมกฎหมายการศกษาแหงชาต และมาตรา 89 วรรคสองก าหนดไววา องคกรปกครองสวนทองถนยอมมสทธทจะจดการศกษาอบรม การฝกอาชพตามความเหมาะสม และตามความตองการภายในทองถน และเขาไปมสวนรวมในการจดการศกษาอบรมของรฐ 1.2 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542

กลาวถงเรองการมสวนรวมในการจดการศกษาของชมชน สงคม ไวดงน มาตรา 8 (2) การจดการศกษา ใหยดหลกใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา มาตรา 9 การจดระบบโครงสราง และกระบวนการจดการศกษา ใหยดหลกการ

กระจายอ านาจไปสเขตพนทการศกษา สถานศกษาและองคกรปกครองสวนทองถน มาตรา 9 (5) ระดมทรพยากรจากแหลงตางๆ มาใชในการจดการศกษา และ มาตรา 9 (6) การมสวนรวมของบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกร

ปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนทางศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน

มาตรา 24 (6) กลาวถงการจดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลา ทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดา มารดา ผปกครอง และบคคลในชมชน

มาตรา 29 ใหสถานศกษารวมกบบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกร ปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถานบนทางศาสนา สถานประกอบการ และสถานบนสงคมอน สงเสรมความเขมแขงของชมชน โดยการจดกระบวนการเรยนรภายในชมชน (พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542)

มาตรา 40 ก าหนดเกยวกบคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานไววาใหมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน เพอท าหนาทก ากบและสงเสรม สนบสนนกจการของสถานศกษาประกอบดวย ผแทนผปกครอง ผแทนองคกรชมชน ผแทนศษยเกาของสถานศกษาผแทนองคกรปกครองสวนทองถน ผแทนคร ผทรงคณวฒ และผบรหารสถานศกษา

8

1.3 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549)

ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 เปนแผนปฏบตรปความคดและคณคาใหมของสงคมไทยทมงเนนการพฒนาคน วธการพฒนาแบบองครวม เปดโอกาสใหทกฝายในสงคมมสวนรวมในทกขนตอนของการพฒนาทเนนการมสวนรวมของประชาชน และแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 (2545-2549) คงใชการผนกก าลงรวมกนของประชาชนของประชาชนทกภาคสวนในสงคมไทยทเนนกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในทกระดบทกขนตอน โดยยดหลกรวมกนคด รวมกนท าและรวมกนรบผดชอบ ในลกษณะเครอขายการพฒนา (ธรรมรกษ การพศษฐ และสวรรณ ค ามน 2545: 66 -68) 1.4 แผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2535

หมวด 3 เรองแนวนโยบายการศกษาขอ 13 ระบวา สงเสรมและสนบสนนบทบาทครอบครว ชมชน สถานบนอนๆ และสอมวลชน ใหมสวนรวมในกระบวนการจดการศกษา การอนรกษ และพฒนาทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม วฒนธรรม และภมปญญาทองถน ขอ 17 ระบวาปรบปรงการบรหารการศกษาใหมเอกภาพดานนโยบายและมาตรฐานการศกษา รวมทงใหกระจายอ านาจไปสทองถนและสถานศกษาเพอใหสถานศกษามความคลองตวในการบรการ และการจดการภายในสถานศกษา สนบสนนใหบคคลและองคกรในชมชนมสวนรวมในการตดสนใจและการจดการศกษาของชมชน

2. แนวคดทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมทางการศกษา จากการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ปพทธศกราช 2540 รฐธรรมนญและการประกาศใชรฐธรรมนญแหงชาตอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2549 ไดชน าการปฏบตรปภาคสงคมอยางกวางขวาง ทงการปฏรประบบบรหารภาครฐ และการปฏรปการศกษา มการกระจายอ านาจทน าไปสการมสวนรวม หรอการเพมบทบาทของส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ในการจดการศกษาเพอประชาชนในทองถนเพมมากขน การมสวนรวมของประชาชนและชมชน เปนยทธวธทส าคญตอความส าคญตอความส าเรจของการพฒนาคน และสงเสรมความเปนธรรมในสงคม 2.1 ความหมายและความส าคญของการมสวนรวม

ความหมายของการมสวนรวม

9

เมอพจารณากจกรรมทเขารวมและวตถประสงคของการเขารวมแลว พอสรปความหมายของการมสวนรวมไดเปน 2 ลกษณะ คอ ความหมายโดยทวไปและความหมายเฉพาะตามวตถประสงคของกจกรรม ซงในทนจะกลาวถงการมสวนรวมในการจดการศกษา (อดม คณชมพ 2549: 11)

2.1.1 การมสวนรวมโดยทวไป ความหมายของการมสวนรวมโดยทวไปไดมนกบรหารและนกวชาการ

หลายทานไดใหความหมายของการมสวนรวมไว เชน ยวฒน วฒเมธ (2534 : 17) กลาวา สาระส าคญของการมสวนรวมของ

ประชาชนน น หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการคดรเ รม การพจารณาตดสนใจ การรวมปฏบต และพรอมรบผดชอบในเรองตางๆ อนมผลกระทบมาถงตวประชาชนเอง การมสวนรวมของประชาชนเปนแนวคดทางยทธศาสตรของหลกการพฒนาชมชน ทจะท าใหประชาชนบงเกดมความศรทธาในตวเอง (Self-reliance) ความเชอมนในตวเอง (Self-confidence) ความรสกเปนเจาของ (Sense of belonging) ในการด าเนนการตามโครงการพฒนาตางๆ ในชมชน ซงจะน าไปสความสามารถและประสทธาพในการปกครองตนเองในระบบประชาธปไตยของประชาชน

เสรมศกด วศาลาภรณ (2537 : 182-183) ไดใหความหมายของการมสวนรวม (Participation) วาเปนการทบคคลหรอคณะบคคลเขามาชวยเหลอสนบสนนท าประโยชนในเรองตางๆ หรอกจกรรมตางๆ อาจเปนการมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ หรอกระบวนการบรหารประสทธผลขององคกรขนอยกบการรวมพลงของบคคลทเกยวของกบองคกรนน ในการปฏบตภารกจใหบรรลเปาหมาย วธการหนงในการรวมพลงความคด สตปญญา กคอการใหมสวนรวม การใหบคคลมสวนรวมในองคกรนน บคคลจะตองมสวนเกยวของ (involvement) ในการด าเนนการหรอปฏบตภารกจตาง เปนผลใหบคคลนนมความผกพน (commitment) ตอกจกรรมและองคการในทสด

อรรณพ พงษวาท (2539 : 98) กลาวถง การมสวนรวมของประชาชน คอ การเรมตงแตประชาชนไดเขามามสวนรวมในกระบวนการวางแผน จนถงการลงมอปฏบตตามแผนและประเมนผลซงจะตองมการปรกษาหารอรวมกนเพอระบปญหา และจดล าดบความส าคญของปญหา ตลอดจนวธปฏบตทเหนวาเปนไปได

อรณ รกธรรม (2537 : 270) ใหความหมายของการมสวนรวม วา หมายถง การทบคคลเขาไปเกยวของกบการด าเนนกจกรรมในดานการก าหนดแนวทางการปฏบตงาน หรอเขาไปมสวนรวมในกระบวนการใดกระบวนการหนงขององคการ

10

เออรวน (Ervin, อางถงใน อาภาพรรณ สสนหกนก 2544 : 9) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา หมายถง กระบวนการทใหประชาชนเขามามสวนรวมเกยวของในการด าเนนงาน โดยรวมคด รวมตดสนใจ รวมแกปญหาของตนเองเนนการมสวนรวมใชจตส านกความรสกนกคด

อารนสไตน (Arnstein, อางถงใน อรณ รกธรรม 2536 : 270) อารนสไตนใหความหมายของการมสวนรวมวา การมสวนรวมทม “คณภาพ” นนผเขาไปมสวนรวมจะตองมอ านาจและการควบคมอยางแทจรง ในอนทจะกระท าอยางใดอยางหนงใหบงเกดผลขนมา มใชเพยงแตเขาไปมสวนรวมเฉยๆ

เมตต เมตตการณจต (2541 : 17) ไดใหความหมายของการมสวนรวมวา หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนไมวาจะเปนบคคล หรอกลมบคคล เขามามสวนรวมในกจกรรมไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออมในลกษณะของการรวมรบร รวมคด รวมท าทมผลกระทบตอตนเองหรอชมชน

นคม สวรรณทา (2542 : 29) ไดใหความหมายของการมสวนรวมวา การทบคคล หรอกลมบคคลทมผลประโยชนรวมกนจากการด าเนนงานอยางใดอยางหนงทางสงคม ไมวาจะเปนผลประโยชนโดยตรงหรอโดยออมกตาม ไดรบโอกาสใหเขามามสวนรวมในการรวมคดรวมท าและรวมแกไข ทงนกเพอใหเกดผลส าเรจตามวตถประสงคทตงไว

เขมเพชร แกนสา (2543 : 39) ไดใหความหมายของการมสวนรวมวา การพฒนาหรอประกอบกจการใดๆ ควรใหประชาชนเขามามสวนรวมในกจกรรมนนๆ โดยใหเปนไปตามหลกประชาธปไตยโดยใหชมชนมสวนรวมรบรในขนตอนของกจกรรม นบตงแตการศกษาสภาพปญหา ก าหนดจดประสงค วางแผน รวมปฏบตงาน จนถงขนประเมนผล พยายามสรางจตส านกใหประชาชนวากจกรรมทกระท าอยนน เปนผลงานทพวกเขาตองรบผดชอบ กรณทกจกรรมมกลมผลประโยชนหลายกลมเขามาเกยวของ ตองพยายามดงตวแทนของกลมใหมาปฏบตงานรวมกน เพอใหทกฝายยอมรบผลทตามมาของกจกรรมนน

โดยสรปแลว ความหมายของการมสวนรวมโดยทวไปนน หมายถง การทบคคลหรอกลมบคคลทมผลประโยชนรวมกนในการด าเนนงานอยางใดอยางหนงทางสงคมไมวาจะเพอผลประโยชนโดยตรงหรอโดยออมกตาม ไดรบโอกาสใหเขามามสวนรวมในการรวมคด รวมท าและรวมแกไขในดานนโยบายและการวางแผน การด าเนนงาน การประสานงาน การตดตามและประเมนผล เพอใหเกดผลส าเรจตามวตถประสงคทตงไว

11

2.1.2 การมสวนรวมในการจดการศกษา การมสวนรวมในการจดการศกษาเปนการรวมกจกรรมทมวตถประสงคทาง

การศกษาโดยเฉพาะ ซงไดมนกบรหารและนกวชาการหลายทานไดใหความหมายไวหลากหลายเชนเดยวกน สวนใหญกจะมแนวคดคลายคลงกบการมสวนรวมโดยทวไป แตจะเนนกจกรรมดานการศกษา เชน

ประยร ศรประสาธน และคณะ (2537-2539 : 3) กลาวถงการมสวนรวมของประชาชนในการจดการบรหารการศกษาวาเปนการเปดโอกาสหรอจดใหประชาชนไดเขารวมเปนกรรมการของหนวยงาน หรอเขารวมแสดงความคดเหนเพอการด าเนนงานกจกรรมอยางใดอยางหนงของหนวยงานหรอเขารวมแสดงความคดเหน เพอการด าเนนงานของหนวยงานทรบผดชอบจด และบรหารการศกษาในระดบกระทรวง ทบวง กรม จงหวด อ าเภอ และสถานศกษา

ศรกาญจน โกสมภ (2542 : 38) สรปความหมายของการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาขนพนฐานไววา เปนการจดการศกษาทประชาชน หรอผเกยวของมสวนรวมในการรวมตดสนใจในการรวมด าเนนการในการรวมสนบสนนและสงเสรมการจดการศกษาขนพนฐานและการมสทธรวมรบประโยชนในการจดการศกษาขนพนฐาน ทงทเปนการเกยวของโดยทางตรงและโดยทางออม

กรเกลา แกวโชต (2544: 9) ไดอธบายความหมายของการมสวนรวม พอสรปไดวาการมสวนรวมในการจดการศกษาของผปกครอง หมายถง การทผปกครองตงใจเขามาใหความรวมมออยางตอเนอง และเปนระบบในการใหขอเสนอแนะ การแสดงความคดเหน การรวมวางแผนรวมตดสนใจ รวมด าเนนงานและรวมประเมนผลดวยเทคนคและวธการตางๆ ทงในดานการบรหารจดการ ดานวชาการ และดานการสงเสรมสนบสนนการเรยนการสอน เพอใหบรรลวตถประสงคของการจดการศกษาทโรงเรยนตงไว

โดยสรปแลว ความหมายของการมสวนรวมในการจดการศกษา จากแนวคดของนกบรหารและนกวชาการดงกลาวขางตน หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนไดมสวนรวมในการวางแผน การตดสนใจ การด าเนนงาน การสนบสนนสงเสรม การประสานงาน และการตดตามประเมนผลในการจดการศกษา เพอใหบรรลวตถประสงคของการจดการศกษาตามทตงเปาหมายไว

ความส าคญของการมสวนรวม ปจจบนสงคมไทยมการพฒนาไปอยางรวดเรวในทกๆ ดาน โดยเฉพาะใน

ชองทศวรรษทผานมา หากพจารณาในเชงของความย งยน ยงขาดภาวะสมดล ยงมปญหาส าคญๆ ทตองปรบปรงแกไขทงปญหาทเกดจากสภาพภายในสงคมของเราเอง และจากการคลอยตาม

12

กระแสการภวฒนของโลก (กระทรวงศกษาธการ 2546 : 135-136) มประเดนปญหาใหญๆ ทควรมการพจารณาทบทวน เพอใหเกดความตระหนกรรวมกนดงน

1. ผลจากวกฤตเศรษฐกจท าใหอตราการวางงานสงขน มปญหาทางสงคมอนๆ ตามมา เชน ความยากจน ยาเสพตด อาชญากรรม ครอบครวแตกแยกเปนตน

2. การพฒนาในระดบภมภาคและระดบนานาชาต ไดสรางความรนแรงในการแขงขน จงมความจ าเปนทจะตองเสรมสรางฐานความรทเขมแขงใหกบประเทศ เพอความสามารถในการปรบตว รเทาทน ไมใหตกไปอยในฐานผเสยเปรยบ

3. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมความเสอมโทรมอยางรนแรง น าไปสความขดแยงในสงคมมากยงขน

4. คณภาพการศกษาของประชากรไทยโดยเฉลยต าลง และมมาตรฐานคอนขางต า เมอเทยบกบหลายประเทศในระดบเดยวกน

5. การศกษาขาดเอกภาพดานนโยบาย สถานศกษาขาดอสระ และความคลองตวในการบรหารจดการ ขาดการมสวนรวมจากภาคประชาชน ชมชน สถาบนทางสงคม

6. สงคมตกอยในกระแสบรโภค เหนแกประโยชนสวนตนมากกวาประโยชนสวนรวม คนสวนใหญขาดความสามารถในการกลนกรองคดสรรทางวฒนธรรม

7. ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทย ศลปะไทยททรงคณคาถกละเลย 8. สถาบนศาสนา ซงเคยเปนพลงส าคญ และเปนแหลงเรยนรฝกอบรม

ของกลบตร กลธดาของศาสนกชน ไดรบการยอมรบในฐานะทพ งทางใจนอยลง การด าเนนกจกรรมทางศาสนายงคงเนนทพธกรรมมากกวาเนนหลกธรรม

ดวยเหตดงกลาวจงมความจ าเปนอยางยง ทจะตองสงเสรมและสรางสภาพการณเพอการเปนเอกภาพ เพอพฒนาคณภาพ ประสทธภาพ และขดความสามารถของคนสวนใหญในประเทศ โดยยดหลกการใหทกภาคสวนของสงคมเขามามสวนรวมในการก าหนดและตดสนใจในกจกรรมสาธารณะทเกยวของกบตนเองและชมชนทองถน การสนบสนนในสงคม ทกสวนและทกระดบไดรบการพฒนาเตมตามศกยภาพและการสรางสภาพแวดลอมใหเออตอความส าเรจในการใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษาจะท าใหเกดพลงชมชนทองถนทเขมแขงอนจะเปนฐานรากทมนคงในการพฒนาประเทศอยางมเสถยรภาพและย งยนตลอดไป

อยางไรกตาม ในการบรหารจดการศกษาใหบรรลเปาหมายตามทก าหนดไวจ าเปนอยางยงทผบรหารการศกษาจะตองมกระบวนการในการบรหารทเหมาะสมกบสภาวการณของหนวยงาน ซงไดมผใหแนวคดเกยวกบภารกจและกระบวนการบรหารการศกษาไวหลายแนวคด เชน แนวคดแบบ POSDCORB ของกลค และเออรวค (Gulick and Urwick) แบง

13

กระบวนการบรหารออกเปน 7 ขนตอน การวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การจดคนเขาท างาน (Staffing) การอ านวยการ (Directing) การประสานงาน (Coordinating) การรายงาน (Reporting) และงบประมาณ (Budgeting) สวน ฟาโยล (Fayol) ไดแบงกระบวนการบรหารออกเปน 5 ขนตอน ไดแก การวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การสงการ (Commanding) การประสานงาน (Coordinating) และการควบคม (Controlling) (อางในผองศร เรยงตระกล 2544 : 31-32)

ส าหรบแนวคดเกยวกบเหตผลความจ าเปนและความส าคญของการบรหารแบบมสวนรวมนน ไดมผใหแนวคดไวอยางหลากหลาย เชน

ธรรมรส โชตกญชร (2536 : 228) ไดใหเหตผลและความจ าเปนในการบรหารแบบมสวนรวมไว ดงน

1. ท าใหการบรหารจดการมประสทธภาพและประสทธผลในเชงคณภาพคาดหวงวา

1.1 เพมคณภาพของการตดสนใจทางการบรหารใหดขน 1.2 เพมประสทธภาพการท างานของพนกงานใหดขน 1.3 เพมขวญ และความพอใจในงานของพนกงานใหดขน 1.4 ชวยใหองคการตอบสนองตอความตองการของสภาพแวดลอมให

ดขน 2. พฤตกรรมของบคคลมความสอดคลองกบวตถประสงคขององคการ 3. สนองความตองการทางจตใจตามทฤษฎการจงใจของมาสโลว (Needs

Hierarchy Theory) และทฤษฎการจงใจของเฮอรซเบอรก (Motivation – Hygiene Theory) 4. สามารถคลคลายความขดแยงระหวางความตองการของบคคลแต

ละคนได 5. เปนเรองทไดรบความสนใจจากนกวจยมาก เชน มาโย (Mayo)

ชใหเหนวา การมสวนรวมเปนปจจยในการเพมประสทธภาพการท างานและขวญของพนกงานใหสงขน

โคช และเฟรนซ (Coach and French) พบวาประสทธภาพการท างานเพมมากทสดในกลมของการมสวนรวมของคนงานทกคน

ลเคอรท (Likert) ใหความส าคญภาวะผน ากบภาวการณบรหารโดยมสวนรวมกอใหเกดการประสานงาน แรงจงใจ และประสทธภาพทดกวา

14

เสรมศกด วศาลาภรณ (2544: 180-181) ไดกลาวถงความจ าเปนในการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารการศกษา ดงน การมสวนรวมของประชาชนในการบรหารการศกษาเปนวธการทส าคญอยางหนงในการพฒนาการศกษาของชาต โรงเรยนเปนสถาบนทางสงคม (social institution) เชนเดยวกบบาน เปนตวแทนของสถาบนครอบครว หรอจดเปนตวแทนของสถาบนศาสนา โรงเรยนเปนหนวยงานทสงคมจดตงขนมาเพอสนองความตองการของสงคมในดานใหบรการทางการศกษาแกสมาชกของสงคมนนๆ ดงนน ภารกจของโรงเรยน คอ การใหบรการทางการศกษาทเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของสงคมวธการหนงทจะทราบความตองการของสงคมกคอการใหประชาชนมสวนรวมในการบรหาร

โรงเรยนต งอยในชมชน และเปนสวนหนงของชมชน ชมชนเปนสงแวดลอมอยางหนงทมอทธพลตอโรงเรยนเปนอยางมาก ดงนน โรงเรยนจะตองรบผดชอบตอประชาชนในการจดการศกษาใหแกสมาชกของชมชนนน ดวยเหตน ประชาชนจงควรมสวนรวมในการก าหนดนโยบายของโรงเรยน นกการศกษายอมรบวา การศกษาเปนหนาทของทองถน (Sergiovanni and Carer 1980 : 246) ดงนน ประชาชนจงควรมสวนรวมในการบรหาร ในบางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา ประชาชนตองเสยภาษการศกษา เปนภาษโดยตรงทจะตองเสยใหทองถน ประชาชนจงตองเขามามสวนรวมเปนกรรมการในคณะกรรมการการศกษา (Board of Education) เพอก าหนดนโยบาย ควบคม ตดตามและประเมนผลการจดการศกษาของทองถน

ดงน น ผ บรหารจ าเปนจะตองตระหนกถงความสนใจของประชาชน (Public interest) ซงความสนใจของประชาชนมความหมายรวมถงความตองการของเยาวชน ความตองการของชมชน และความตองการของสงคม ปญหาความตองการของประชาชนเปนเรองทซบซอน เมอความสนใจของประชาชนมความส าคญ ผบรหารจงจ าเปนจะตองหาขอมลตางๆ โดยขอความรวมมอจากชมชนโดยใหประชาชนมสวนรวมในการบรหาร

หนาทส าคญอยางหนงของผ บรหาร คอ จดหา จดระบบ และจดสรรทรพยากรตางๆ ใหแกคณะคร ชมชนเปนแหงทรพยากรทส าคญ ภมปญญาทองถนเปนทรพยากรทส าคญในการจดการศกษา โรงเรยนประสบความส าเรจเพราะใหประชาชนมาเกยวของดวยการมสวนรวมของผปกครองและชมชน ท าใหผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนสงขน

ในโรงเรยนทมประสทธผลนน ผบรหารจ าเปนจะตองรจกหนาทของความสมพนธระหวางบาน - โรงเรยน – ชมชน โดยจะตองใหผปกครอง และประชาชนมาเกยวของในกจการของโรงเรยน การมสวนรวมท าใหผปกครองมความพอใจในโรงเรยน มความเชอถอและศรทธาโรงเรยน

15

โดยสรป การบรหารแบบมสวนรวมท าใหประสทธภาพและประสทธผลในการบรหารจดการเพมสงขน พนกงานมขวญและก าลงใจในการท างานและยงสามารถลดความขดแยงของบคคลแตละคนได อกทงกอใหเกดความสอดคลองในวตถประสงคระหวางบคคลกบองคการอกดวย ดงนน การบรหารแบบมสวนรวมจงเหมาะสมกบการบรหารสถานศกษาเปนอยางยงกบสถานการณปจจบน

นอกจากเหตผลและความจ าเปนดงกลาวขางตนแลว การบรหารแบบมสวนรวมยงกอใหเกดประโยชน ดงน

1. เมอผรวมงานใดมสวนรวมในการตดสนใจในการเปลยนแปลง เขาจะยอมรบในการเปลยนแปลง แทนทจะตอตานการเปลยนแปลง

2. ความสมพนธระหวางผบงคบบญชา – ผใตบงคบบญชา จะมความราบรนมากขน ความไมพอใจ – การรองทกขนอยลง

3. ความผกพนของบคลากรกบองคการจะรสกผพนมากขน 4. บคลากรจะไววางใจฝายบรหารมากขน เพราะบคลากรร แรงจงใจและ

ความตองการของฝายบรหาร 5. การบรหารผใตบงคบบญชามความงายขน เพราะผใตบงคบบญชา

ยอมรบการเปลยนแปลง และไววางใจฝายบรหารมากขน 6. การตดสนใจทางการบรหารมคณภาพดขน 7. การตดตอสอสารระหวางองคกรระดบสงกบองคกรระดบต ามขน 8. กอใหเกดการสรางทมงานทมประสทธภาพ สมฤทธ กางเพง (2544 : 10-10) กลาวถง ความส าคญของการมสวนรวม

เปนการเปดโอกาสใหผปฏบตงาน หรอผทเกยวของผกพนกบงานขององคการ ความรสกผกพนเกยวของน หากมการตดสนใจด าเนนการอยางใดอยางหนงรวมกนแลวจะเปนผลใหเกดขอผกมดหรอสงทตกลงรวมกน นอกจากน สมฤทธ กางเพง ไดกลาวถงประโยชนของการบรหารแบบมสวนรวม ดงน

1. การมสวนรวมกอใหเกดการระดมความคด และอภปรายรวมกนระหวาง ผทเกยวของท าใหเกดความคดเหนหลากหลาย การปฏบตมความเปนไปไดมากกวาการคดเพยงคนเดยว

2. การมสวนรวมในการบรหารมผลทางจตวทยา คอ ท าใหเกดการตอตานนอยลงในขณะเดยวกนเกดการยอมรบมากขน

16

3. เปดโอกาสใหมการสอสารท ดกวา สามารถแลกเปลยนขอมลประสบการณในการท างานรวมกน ตลอดจนเสรมสรางความสมพนธทดตอกน

4. เปดโอกาสใหผรวมงานหรอผทเกยวของมโอกาสใชความสามารถ และทกษะในการท างานรวมกน เกดความมน าใจ (Team spirit) และความจงรกภกด ตอหนวยงานมากขน

5. การมสวนรวมท าใหผลการปฏบตงานดขน การตดสนใจมคณภาพมากขน และสงเสรมใหการปรบปรงงานมความเปนไปไดสง ตลอดจนผรวมงานมความพงพอใจในการปฏบตงานมากขนดวย

ชาญชย อาจณสมาจารย (2548 : 40-42) ไดกลาววา ประโยชนทโรงเรยนจะไดรบจากการบรหารแบบมสวนรวม ถาด าเนนงานโดยประสบความส าเรจ กระบวนการกลยทธแบบมสวนรวมสามารถหลกเลยงปญหาการบรหารบางอยางไดโดยใชองคประกอบทส าคญ 5 ประการตอสถาบนหรอระบบการศกษา คอ

1. ความกระจางในจดประสงค/ เปาหมายทใหค าจ ากดความอยางชดเจน จะสงเสรมความรสกของการตกลงและความผกพนภายใน คณะครจะเขาใจเปาหมายและมความผกพนกบการน าออกใชเพราะเขามสวนรวมในการรวบรวม การมสวนรวมในการออกแบบกลยทธน าไปสเปาหมายททาทายยงขน และระดบการจงใจสการท าเปาหมายเหลานนใหบรรลผล

2. มความผกพนและการประสานงานมากขนตอการตดสนใจ เปาหมายทชดเจนและเปนทยอมรบสามารถใชเพอประสานการตดสนใจและการกระท าของครและผบรหารในขอบขายจ านวนหนง เปาหมายทสรางขนรวมกนจะเปนจดรวมทส าคญและเปนจดอางองส าหรบการตดสนใจในอนาคต เมอเอกบคคลเขาใจจดประสงคขององคกร เขากมแนวโนมทจะมความผกพนมากขนตอการตดสนใจเหลานน

3. การแกปญหาความขดแยงอยางมประสทธผล เปาหมายทเหนพองตองกนใหกลไกส าหรบแกปญหาความขดแยงทเกดขนระหวางหนวยงานหรอเอกบคคลขององคการเปาหมายใหกรอบของขอตกลงภายในทงหมดซงสามารถจดการกบความขดแยงไดอยางสรางสรรค

4. ความสามารถในการปรบตวสถานการณทเปลยนแปลง เปาหมายทตดสนรวมกนชวยเพมความสามารถขององคการเพอตอบสนองตอสงแวดลอมทเปลยนแปลงกระบวนการจดตงเปาหมายอยางตอเนองทใหโรงเรยนเขารวมในการประเมนตนเองในการตอบสนองตอความตองการของลกคา และประสทธผลของโปรแกรมเปนตวน าทมประโยชน

17

ส าหรบผบรหารและคณะครเพอวเคราะหกนในสภาวะการเปลยนแปลงและเพอหาค าตอบของปญหารวมกน

5. ปรบปรงใหม กระบวนการตงเปาหมายแบบมสวนรวมใหโอกาสอยางตอเนองในการปรบปรงระดบพนกงานขององคการเสยใหม โดยใชการประเมนเพอความเปนเลศ

จะเหนไดวา ประโยชนของการบรหารแบบมสวนรวมมผลโดยตรงตอการเพมประสทธภาพการท างานและก าลงใจของพนกงาน อนจะเปนผลใหเกดการยอมรบและมความผกพนระหวางบคลากรดวยกนและมผลตอการเปลยนแปลงมากขน 2.2 ลกษณะ/ รปแบบการมสวนรวม ลกษณะหรอรปแบบของการมสวนรวมนน มนกวชาการหลายๆ ทานไดกลาวถง และเสนอไวหลายรปแบบในลกษณะตางๆ กน ขนอยกบกรอบแนวคดและวตถประสงคในการศกษาของแตละคนวาจะใชเกณฑใดในการศกษาดงตอไปน เสรมศกด วศาลาภรณ (2545: 176) ไดสรปค าอธบายลกษณะการมสวนรวมของ เดวส และนวสตรอม ไววา กจกรรมของมนษยสวนใหญอาศยการมสวนรวม คนๆ เดยวไมสามารถจะท ากจกรรมทกอยางไดดวยตนเอง ทงนเพราะมขอจ ากดทางดานชววทยา และทางดานเศรษฐกจ การมสวนรวมเปนความเกยวของในดานจตใจ และอารมณของบคคลทมตอกจกรรมของกลม เปนตวกระตนใหท างานส าเรจตามเปาหมาย ลกษณะการมสวนรวม (participation) จงเกยวของกบ 1. การเขาไปเกยวของดวย (involvement) 2. การชวยเหลอและท าประโยชน (contribution) 3. การรบผดชอบ (responsibility) อาภาพรรณ สสนหกนก (2544: 12) ไดสรปลกษณะการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนของกรมพฒนาชมชนไว 17 ลกษณะคอ

1. มสวนรวมในการตดสนใจด าเนนงาน 2. มสวนรวมในการตดสนใจใชทรพยากร 3. มสวนรวมในการออกความเหนและใหขอเสนอแนะ 4. มสวนรวมในการคนหาปญหาและสาเหตของปญหา 5. มสวนรวมในการคดหาวธในการแกปญหา 6. มสวนรวมในการวางแผน 7. มสวนรวมในการประชม 8. มสวนรวมในกจกรรมกลม

18

9. มสวนรวมในการสนบสนน หรอคดคานปญหา 10. มสวนรวมในการเปนคณะกรรมการ หรอบรหารงาน 11. มสวนรวมในการเปนสมาชก 12. มสวนรวมในการเปนผชกชวนหรอประชาสมพนธ 13. มสวนรวมในการด าเนนการตามกจกรรมทวางไว 14. มสวนรวมในการลงทนหรอบรจาคเงน / ทรพยสน 15. มสวนรวมในการออกแรง หรอ สละแรงงาน 16. มสวนรวมในการออกวสด อปกรณ 17. มสวนรวมในการดแล รกษา ตดตาม หรอประเมนผล ศรกาญจน โกสมภ (2542 : 209-212) ไดเสนอแนวคดถงกระบวนการมสวนรวม

ของชมชน และโรงเรยนในการจดการศกษาขนพนฐานวามลกษณะการด าเนนการ 8 ขนตอน คอ 1. การศกษาขอมลพนฐานกอนรวมด าเนนการ 2. การสรางความสมพนธกบประชาชนในชมชน 3. การสรางเครอขายของกลมผมสวนรวม 4. การสรางกจกรรม 5. การตอรองเพอด าเนนการ 6. การรวมด าเนนการ 7. การรวมกนประเมนผลการด าเนนการ 8. การรวมกนรบผลประโยชนจากการด าเนนการ

เมตต เมตตการณจต (2541 : 24-25) ไดสรปลกษณะการมสวนรวมวาสามารถพจารณาไดหลายมมมอง ดงน

1. จ าแนกตามกระบวนการบรหาร 1.1 การมสวนรวมในการวางแผน 1.2 การมสวนรวมในการตดสนใจ 1.3 การมสวนรวมในการจดองคการ 1.4 การมสวนรวมในการสอสาร 1.5 การมสวนรวมในการใชอทธพล 1.6 การมสวนรวมในการประสานงาน 1.7 การมสวนรวมในในการประเมนผล

2. จ าแนกตามประเภทของกจกรรมทเขารวม

19

2.1 การมสวนรวมประชม 2.2 การมสวนรวมในการออกเงน 2.3 การมสวนรวมเปนกรรมการ 2.4 การมสวนรวมเปนผน า 2.5 การมสวนรวมเปนผชกชวน 2.6 การมสวนรวมเปนผใชแรงงาน

3. จ าแนกตามระดบความเขมของการมสวนรวม 3.1 ระดบของการมสวนรวมเทยม 3.2 ระดบของการมสวนรวมเทยมบางสวน 3.3 ระดบของการมสวนรวมทแทจรง

4. จ าแนกตามวธการมสวนรวม 4.1 การมสวนรวมโดยตรง 4.2 การมสวนรวมโดยออม

ชชาต พวงสมจตร (2540: 28-29) ไดแบงประเภทของการมสวนรวมโดยสรปออกมาเปน 11 กลมใหญ มสาระโดยสงเขป ดงน 1. จ าแนกตามกจกรรมในการมสวนรวม เปนการจ าแนกทพจารณาจากกจกรรมของโครงการนนๆ วามกจกรรมอะไรบางทประชาชนเขาไปมสวนเกยวของดวย ซงกจกรรมตางๆ อาจมความแตกตางกนไปตามลกษณะของงานหรอโครงการ แตโดยทวไปแลวการพจารณามสวนรวมในมตนเกยวของกบ

1.1 การมสวนรวมในการรเรมโครงการ 1.2 การมสวนรวมในการด าเนนโครงการ 1.3 การมสวนรวมในการสนบสนนโครงการ

2. จ าแนกตามประเภทของกจกรรมหรอขนตอนของการมสวนรวมประกอบดวย 4 ขนตอน คอ

2.1 การมสวนรวมในการรเรมงาน/ โครงการ 2.2 การมสวนรวมในขนตอนการวางแผน 2.3 การมสวนรวมในขนด าเนนโครงการ 2.4 การมสวนรวมในขนการประเมนผลโครงการ

3. จ าแนกตามระดบความสมครใจในการเขารวม แบงระดบของความสมครใจออกเปน 3 ระดบ ดงน

20

3.1 การมสวนรวมโดยสมครใจ 3.2 การมสวนรวมโดยการถกชกน า 3.3 การมสวนรวมโดยการบงคบ หรอการเกณฑจากผทมอ านาจเหนอกวา

4. จ าแนกตามวธของการมสวนรวม แบงออกเปน 2 วธ คอ 4.1 การมสวนรวมโดยตรง 4.2 การมสวนรวมโดยออม

5. จ าแนกตามระดบความเขมของการมสวนรวม แบงระดบของความเขมในการมสวนรวมออกเปน 3 ระดบ คอ

5.1 ระดบของการมสวนรวมเทยม 5.2 ระดบของการมสวนรวมเทยมบางสวน 5.3 ระดบของการมสวนรวมทแทจรง

6. จ าแนกตามระดบความถของการมสวนรวม เปนการพจารณาจากจ านวนของผ ทเขาเปนสวนรวม และหรอจ านวนครงหนงของผทเขามามสวนรวม 7. จ าแนกตามประสทธผลของการมสวนรวม แบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ

7.1 การมสวนรวมทมประสทธผล หมายถง การมสวนรวมทผเขามามสวนรวมเขาใจวตถประสงคของโครงการอยางชดเจน

7.2 การมสวนรวมทไมมประสทธผล หมายถง การมสวนรวมทผทเขามามสวนรวมเขาใจวตถประสงคของโครงการเพยงบางสวน 8. จ าแนกตามพสยของกจกรรม แบงออกเปน 2 ลกษณะคอ

8.1 การมสวนรวมอยางตอเนอง 8.2 การมสวนรวมเปนชวงๆ

9. จ าแนกตามระดบขององคการ แบงเปน 3 ระดบ คอ 9.1 การมสวนรวมในระดบลางขององคการ 9.2 การมสวนรวมในระดบกลางขององคการ 9.3 การมสวนรวมในระดบสงขององคการ

10. จ าแนกตามประเภทของผมสวนรวม แบงออกเปน 4 ประเภท คอ 10.1 ผทอาศยอยในทองถน 10.2 ผน าทองถน 10.3 เจาหนาทของรฐ 10.4 คนตางถน

21

11. จ าแนกตามลกษณะของการวางแผน แบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ 11.1 การวางแผนจากบนลงลาง 11.2 การวางแผนจากลางขนบน

นฤตพงษ ไชยวงษ (2540 : 51-52) ไดสรปวธการเขามามสวนรวมของประชาชนวามลกษณะดงน 1. การรวมประชม (discussion) เปนการรวมถกปญหา หรอเนอหาสาระของการวางแผน หรอการจดท าแผนโครงการแบบ Face-to-Face ระหวางเจาหนาทของรฐ หรอบคคลภายนอกของชมชนกบประชาชนในทองถน หรอชมชนเพอสอบถามความคดเหนของประชาชน 2. การถกเถยง (debate) เปนการแสดงความคดเหนโตแยงกนแบบประชาธปไตยใหทราบถงผลด ผลเสยในกรณตางๆ 3. การใหค าปรกษาแนะน า (consultation) โดยทประชาชนเขารวมเปนกรรมการใหคณะกรรมการตางๆ เพอใหมนใจวาประชาชนทไดรบผลกระทบมสวนรบร และมสวนในการวางแผน 4. การส ารวจ (survey) โดยการส ารวจความคดเหนของประชาชน ใหโอกาสกบประชาชนรวมแสดงความคดเหนตางๆ 5. การประสานงานรวมกน (cooperation) เปนการเขามสวนรวมของประชาชนตงแตการคดเลอกตวแทนกลมเขาไปบรหารหรอจดการ หรอเขารวมในคณะกรรมการทปรกษาจากฝายประชาชน 6. การสมภาษณ หรอพดคยอยางไมเปนทางการกบผน า (key informants interview) และประชาชนผไดรบผลประโยชน (beneficiaries) เพอหาขอมลเกยวกบความคดเหนและความตองการของประชาชนในทองถน 7. การจดทศนศลปะ (field trip) ไปยงบรเวณเปาหมายเพอส ารวจตรวจสอบขอเทจจรงกอนรวมตดสนใจ 8. การไตสวนสาธารณะ (public hearings) เปนการไตสวนขอมลจากประชาชนคอ การเปดโอกาสใหประชาชนทกคน และทกกลมในสงคมมสวนรวม แสดงความคดเหนตอกฎระเบยบ และนโยบายประเดนตางๆ ทส าคญๆ ของรฐบาลทมผลกระทบตอประชาชนโดยรวม 9. การสาธต (demonstration) เปนการใชเทคนคการสอสารรปแบบ เชน โปสเตอร แผนพบ โทรทศน วทย ฯลฯ เพอเผยแพรขอมลขาวสารทางราชการไปสประชาชนอยางทวถงกนเพอกระตนแรงจงใจใหเกดการมสวนรวมของประชาชน

22

10. การลงคะแนนเสยง (voting) เปนการออกเสยงเพอตดสนใจเลอกในสงทประชาชนตองการมากทสด 11. การประชามตโดยตรง (referendum) เปนการตอบค าถามจากราชการโดยประชาชนในสงคมทกคนออกความเหน และรวมตดสน 12. การรายงานผล (report back) เปนขนตอนสดทายของกรรมวธการมสวนรวมในการวางแผน และการจดวางแผน ผลของการตดสนใจในกระบวนการวางแผนจะสงกลบมาทประชาชนในทองถน เพอถามย าความแนใจจากทองถนกอนตดสนใจ เพอเปดโอกาสใหประชาชนไดพจารณาอกครง นรนดร จงวฒเวศย (2537 : 188) ไดจ าแนกรปแบบของการมสวนรวม ออกเปน 3 ประการ ตามลกษณะของการมสวนรวม ดงน 1. การทประชาชนมสวนรวมโดยตรง (Direct participation) โดยผานองคกรจดตงของประชาชน (Inclusive organization) เชน การรวมกลมของเยาวชนกลมตางๆ 2. การทประชาชนมสวนรวมทางสงคม (Indirect participation) โดยผานองคกรผแทนของประชาชน (Representative organization) เชน กรรมการของกลม หรอ ชมชนกรรมการหมบาน 3. การทประชาชนมสวนรวม โดยเปดโอกาสใหมสวนรวม (Open participation) โดยผานองคกรทไมใชผแทนประชาชน (Non representative organization) เชน สถาบนหรอหนวยงานทเชญชวน หรอเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมเมอไรกไดทกเวลา เสรมศกด วศาลาภรณ (2537 : 187) ไดศกษาวเคราะหพระราชบญญตและระเบยบของสถาบนการศกษาตางๆ ในสวนทใหเอกชนมสวนรวมในการบรหารการศกษาทภาครฐจดด าเนนการ ปรากฏวา การมสวนรวมของประชาชนในการบรหารการศกษาจะมอยในลกษณะเดยวคอ ในรปของ “คณะกรรมการ” การเขารวมในคณะกรรมการกจะอยในลกษณะของ “ผทรงคณวฒ” ซงผทรงคณวฒ มความหมายรวมถงขาราชการในหนวยงานอน ขาราชการทเกษยณแลวหรอประชาชนทวไป นรวรรณ พรหมชม และคณะ (2537 : 7) ไดศกษาวจยการมสวนรวมของกรรมการ ศกษาประจ าโรงเรยนในโครงการการศกษาเพอพฒนาหมบานในเขตชนบทยากจนจงหวดขอนแกน โดยแบงรปแบบของการมสวนรวมของกรรมการศกษาไวเปน 2 ดาน คอ 1. การมสวนรวมในดานนโยบาย ไดแก การใหขอมล การใหค าแนะน า และการรวมตดสนใจ

23

2. การมสวนรวมในดานการปฏบตการ เชน แรงงาน เงน/ วสดอปกรณ ประชาสมพนธ และประสานงาน อดม แยมชนพงศ (2537 : 30-31) ไดสรปลกษณะการมสวนรวมไวดงน คอ

1. การมสวนรวมศกษาปญหา 2. การมสวนรวมวางแผน 3. การมสวนรวมปฏบตงาน 4. การมสวนรวมตดตามผลและประเมนผล 5. การมสวนรวมบ ารงรกษา

กตตชย การโสภา (2536: 37) ไดสรปลกษณะการมสวนรวมของประชาชนในการจดท าหลกสตรทองถนไวดงน

1. มสวนรวมในการแสดงความคดเหนหรอขอเสนอแนะ 2. มสวนรวมในการตดสนใจ 3. มสวนรวมในการวางแผน 4. มสวนรวมในการด าเนนการ 5. มสวนรวมในการควบคมหรอตรวจสอบ 6. มสวนรวมในการเสยสละเงน 7. มสวนรวมในการเสยสละแรงงาน 8. มสวนรวมในการเสยสละวสดอปกรณ 9. มสวนรวมในการประชม 10. มสวนรวมเปนวทยากร

โคเฮน และอพฮอฟฟ (Cohen and Uphoff 1980: 219-222 อางถงใน สภารตน ค าเพราะ 2547: 32) ไดแบงขนตอนลกษณะของการมสวนรวมออกเปน 4 ลกษณะดงน 1. การมสวนรวมในการตดสนใจ (decision making) ประกอบดวย 3 ขนตอน คอ รเรมตดสนใจ ด าเนนการตดสนใจ และตดสนใจปฏบต 2. การมสวนรวมในการปฏบตการ (implementation) ประกอบดวยการสนบสนนดานทรพยากร การบรหาร และการประสานความรวมมอ 3. การมสวนรวมในการรบผลประโยชน (benefits) เกดขนจากการพฒนาไปเปนผลประโยชนดานวตถ ผลประโยชนดานสงคม หรอผลประโยชนสวนบคคล 4. การมสวนรวมในการประเมนผล

24

ไพโรจน สขสมฤทธ (2531: 25) ไดกลาวถงการมสวนรวมของประชาชนโดยอางถงความหมายทองคการสหประชาชาตใหไววา ลกษณะการมสวนรวมจะตองครอบคลมถง การทประชาชนมสวนรวมในผลประโยชนทเกดขนจากโครงการพฒนา การทประชาชนมสวนรวมชวยเหลอในการปฏบตตามโครงการพฒนา และการทประชาชนมสวนรวมในการตดสนใจทกขนตอนในกระบวนการพฒนา และอธบายระดบการมสวนรวมไว 7 ระดบ คอ ระดบท 1 ถกบงคบ ไมมสวนรวมเลย ระดบท 2 ถกลอ มสวนรวมนอย ระดบท 3 ถกชกชวน มสวนรวมนอย ระดบท 4 ถกสมภาษณความตองการ มสวนรวมปานกลาง ระดบท 5 มโอกาสเสนอความเหน มสวนรวมปานกลาง ระดบท 6 มโอกาสเสนอโครงการ มสวนรวมระดบสง ระดบท 7 มโอกาสตดสนใจดวยตนเอง มสวนรวมในระดบอดมคต ลกษณะ หรอ รปแบบการมสวนรวมจากแนวคดของนกวชาการ ดงกลาว ขางตน สรปไดวา ลกษณะของการมสวนรวมสามารถแบงออกได หลายลกษณะหรอหลายรปแบบขนอยกบกรอบแนวคด และวตถประสงคในการแบงวาจะใชเกณฑใด จากลกษณะการมสวนรวมทกลาวมา พอประมวลไดวาลกษณะของการมสวนรวม สามารถแบงออกได 4 ลกษณะดงน การรวมรบร เปนการมสวนรวมรบร รบทราบการด าเนนงานของหนวยงานสถานศกษา การรวมปฏบต เปนการมสวนรวมปฏบตกจกรรมของสถานศกษา ตามทก าหนด การรวมวางแผน เปนการมสวนรวมในการแสดงความคดเหนใหขอเสนอแนวทางในการด าเนนงาน เพอประกอบการตดสนใจ การรวมตดสนใจ เปนการมสวนรวมในการตดสนใจในทกขนตอน ตงแตการก าหนดปญหา การวางแผน การด าเนนงานตามแผน และการประเมนผล ซงถอเปนเปาหมายสงสดของการมสวนรวม 2.3 ทฤษฎทเกยวของกบการมสวนรวม ตน ปรชญพฤทธ (อางถงใน อนนต ธค า 2544 : 17) กลาววา ทฤษฎการมสวนรวมสามารถแบงออกเปน 2 กลม ใหญๆ ดงน 1. ทฤษฎความเปนผแทน (Representative) ทฤษฎนเนนความเปนผแทนของผน าและถอวาการมสวนรวมในการเลอกต ง/ ถอดถอนผน า เปนเครองหมายของการทจะใหหลกประกน กบการบรหารงานด การมสวนรวมตามทฤษฎน มไดเปดโอกาสใหผตามไดเขามาม

25

สวนรวมตดสนใจขององคการอยางแทจรง ผทมสวนรวมอยางแทจรงในการตดสนใจ ไดแก บรรดาผน าตางๆ ทเสนอตวเขารบการเลอกตง สวนผตามนนเปนเพยงแคไมประดบเทานน 2. ทฤษฎประชาธปไตยแบบมสวนรวม (Participation Democracy) ทฤษฎนเนนการมสวนรวมทกขนตอน ของการวางนโยบาย ยงกวานน ทฤษฎนยงมองการมสวนรวมเปนการใหการศกษาและพฒนาการก าหนดทางการเมอง และสงคมทมความรบผดชอบ นนกคอ การไมยอมใหมสวนรวม นบวาเปนการคกคามตอเสรภาพของผตาม เฮาสและมทเซลล (House and Mitchell อางถงใน เสรมศกด วศาลาภรณ 2544 : 91) กลาวถงทฤษฎวถทางเปาหมาย ซงไดแบงพฤตกรรมผน าออกเปน 4 แบบคอ ภาวะผน าแบบสงการ ภาวะผน าแบบมงความส าเรจของงาน ภาวะผน าแบบสนบสนน ภาวะผน าแบบใหมสวนรวม ทฤษฎวถทาง – เปาหมาย อธบายความเหมาะสมของผน าแบบใหมสวนรวม เปนพฤตกรรมทมงปรกษาหารอกบผใตบงคบบญชา หรอผทเกยวของ ใชขอเสนอแนะของผเกยวของประกอบการตดสนใจ กฤษณเทพ อปจนทร (2542 : 32-33) กลาวถง การบรหารแบบยดโรงเรยนเปนฐาน (School Based Management หรอ เรยกโดยยอวา SBM) วาหมายถง การบรหารโรงเรยนทยดหลกการกระจายอ านาจ จากสวนกลางทมงใหมการตดสนใจรวมกนในระดบหนวยปฏบตระหวางบคคล 2 กลม คอ 1. กลมผใหบรการการศกษา ไดแก ผบรหารโรงเรยน ผแทนคร และบคลากรทางการศกษา 2. กลมผรบบรการการศกษา ไดแก ผแทนผปกครอง ผแทนนกเรยน และผแทนองคกรประเภทตางๆ ในชมชน โดยใหโรงเรยนตดสนใจโดยอาศยการมสวนรวมของประชาชนอยางมอสระสงขน และมความรบผดชอบตอบทบาทภารกจของโรงเรยนทพงประสงค ทพงมตอสงแวดลอมเพมมากขน ทงในดานวชาการ ดานบคลากร ดานงบประมาณ และดานการบรหารทวไป โคเฮน และฮพฮอฟฟ (1980: 219-222) ไดแบงขนตอนการมสวนรวมออกเปน 4 ขนตอนคอ 1. การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision Making) ประการแรกทสดทจะตองกระท าคอ การก าหนดความตองการและการจดล าดบความส าคญ ตอจากนนกเลอกนโยบาย และ

26

ประชาชนทเกยวของ การตดสนใจในชวงเรมตน การตดสนใจชวงด าเนนการวางแผนและการตดสนใจในชวงการปฏบตตามแผนทวางไว 2. การมสวนรวมในการปฏบตการ (Implementation) ประกอบดวย การสนบสนนดานทรพยากร การบรหาร และการประสานความรวมมอ ในสวนทเปนองคประกอบของการด าเนนงานโครงการนนจะไดค าถามทวา ใครจะท าประโยชนใหแกโครงการไดบาง และจะท าประโยชนไดโดยวธใด เชน การชวยเหลอดานทรพยากร การบรหารงานและประสานงาน และการขอความชวยเหลอ เปนตน 3. การมสวนรวมในผลประโยชน (Benefits) ในสวนทเกยวกบผลประโยชนนน นอกจากความส าคญของผลประโยชนในเชงปรมาณและเชงคณภาคแลว ยงจะตองตองพจารณาถงการกระจายผลประโยชนภายในกลมดวย ผลประโยชนของโครงการนรวมทงผลประโยชนในทางบวก และผลทเกดขนในทางลบทเปนผลเสยของโครงการ ซงจะเปนประโยชนและเปนโทษตอบคคลและสงคมดวย 4. การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation) การมสวนรวมในการประเมนผลนน สงส าคญทจะตองสงเกตกคอความเหน (Views) ความชอบ (Preferences) และความคาดหวง (Expectation) ซงจะมอทธพลสามารถแปรเปลยนพฤตกรรมของบคคลในกลมตางๆ ได วรมและเยทตน (Vroom and Yetton, 1973) ไดเสนอแนวทางในการทจะก าหนดวาเมอไรควรจะมสวนรวมในการตดสนใจและควรจะมสวนรวมมากนอยอยางไรในการตดสนใจรปแบบ (model) ของ วรมและเยทตนไดเสนอแนะวา การมสวนรวมในการตดสนใจน ควรจะขนกบธรรมชาตของปญหาและสถานการณในการก าหนดรปแบบและปรมาณของการมสวนรวมในการตดสนใจนน วรมและเยทตนไดเสนอเกณฑเกยวกบการตดสนใจไวส าหรบบคคล 2 กลม คอ 1. ครกลมแรกเปนการสงเสรมคณภาพของการตดสนใจ 2. ครกลมทสองเปนการสงเสรมการยอมรบการตดสนใจ ในการตดสนใจนนมทางเลอกอย 5 วธ ตงแตผบรหารตดสนใจเองคนเดยว (unilateral) ไปจนถงการมสวนรวมในการตดสนใจอยางเตมท (shared) ทางเลอกในการตดสนใจทง 5 วธ มดงน 1. ผบรหารใชขอมลทมอยแลวตดสนใจเองตามล าพง 2. ผบรหารแสวงหาขอมลจากผอนและตดสนใจเอง

27

3. ผบรหารหารอผเกยวของเปนรายคนแสวงหาความคดและขอเสนอแนะแลวตดสนใจเอง 4. ผบรหารปรกษากบผเกยวของเปนกลมแสวงหาความคดเหนรวมกนโดยการอภปรายแลวตดสนใจ 5. ผบรหารรวมคดกบกลมเกยวกบสถานการณและปญหาแลวกลมตดสนใจ จากแนวคดของวรม และเยทตน (Vroom and Yetton) พอสรปไดวา การมสวนรวมในการตดสนใจ จ าเปนตองอาศยขอมลจากแหลงตางๆ ประกอบดวย เชน จากบคคล กลมบคคล เพอใหเกดการตดสนใจทมคณภาพ และเกดการยอมรบในการตดสนใจนน ดงนน ขอมลจงถอวาเปนปจจยทสงผลตอการมสวนรวมในการตดสนใจ 2.4 ปจจยทสงผลตอการมสวนรวม

2.4.1 ความหมายของปจจย พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2542: 686) ไดใหความหมายของค า

วาปจจย หมายถง เหต หนทาง เหตอนเปนทางใหเกดผล อนนต ธค า (2544 : 9) ไดใหความหมายของค าวาปจจยหมายถง เหต

หรอการกระท าใดๆ ทสนบสนนการเขาไปมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาในโรงเรยนประถมศกษา

ดารณ พาลสก (2530 : 157) กลาววา แรงจงใจเปนปจจยหรอองคประกอบทผลกดนบคคลใหเกดพลงน าไปสการกระท า เพอใหบรรลจดมงหมายหรอเปาหมายตามทตองการ

พอสรปไดวา ปจจยหมายถงสงทเปนเหตกอใหเกดผลกระทบ สมพนธ หรอกอใหเกดการกระท าอยางใดอยางหนงขน 2.4.2 ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมโดยทวไป

ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมมองคประกอบหลายประการ จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ และผลงานการวจยของนกวชาการหลายๆ คนปรากฏวา มแนวคดขอสรปทหลากหลายทนาสนใจ พอสรปไดดงน

ไพโรจน พรมสาสน (2530: 328-330) ไดกลาวถงปจจยทมผลตอการมสวนรวมของชมชนในการพฒนาวาปจจยส าคญทมผลตอการมสวนรวมของชมชนโดยทวๆ ไป อาจแบงไดเปน 3 ปจจยใหญคอ ปจจยจากชมชนเอง จ าแนกไดเปน 4 สวน คอ ศกยภาพของชมชนทางดานกายภาพ (Physical potentiality) ศกยภาพของชมชนทางดานเศรษฐกจ (Economic potentiality) ศกยภาพดานสงคม (Social potentiality) และศกยภาพทางการเมอง (Political

28

potentiality) ปจจยจากขาราชการและระบบราชการ พจารณาได 2 ลกษณะคอ ปจจยจากระบบบรหารราชการ และปจจยจากตวขาราชการเอง ปจจยจากสภาพแวดลอมอนๆ เชน สภาพความเจรญของสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ การเมอง สงคม และสภาพสงคมใหญทชมชนนนๆ สงกดดวย

จอหน เอม โคเฮน และนอรแมน ท อพฮอฟฟ (John M. Cohen and Norman T. Uphoff, 1977 : 143-158) ไดกลาวถงกลมปจจยทเปนบรบทของการมสวนรวมในการพฒนาชนบททเกยวของกบผออกแบบโครงการ ผน าโครงการไปปฏบต และผประเมนโครงการ 6 กลมปจจย คอ

1. ปจจยดานกายภาพและชวภาพ (Physical and Biological Factors) ไดแก สภาพภมอากาศการเพาะปลกพช ความสมพนธระหวางประชากรกบพนท

2. ปจจยทางดานเศรษฐกจ (Economic Factors) ไดแก การเปนเจาของกจการ/ ทดน การเปนผเชา การออม การจางงาน ลกษณะอาชพ ระดบรายได – รายจาย การพฒนาอตสาหกรรม การตลาด การขนสง และปจจยพนฐาน

3. ปจจยทางดานการเมอง (Political Factors) ไดแก โครงสรางของรฐบาลทรวมอ านาจ หรอกระจายอ านาจ การแขงขนของกลมการเมอง หรอกลมการเมองแบบเดยว ความเชอทางการเมอง การปรบตวของประชาชน

4. ปจจยทางดานสงคม (Social Factors) ไดแก ความสมพนธระหวางบคคลความสมพนธระหวางกลม ความสมพนธระหวางกลมกบบคคล รปแบบขององคกร รปแบบของกจกรรม ทตง และโครงสรางของชมชน พนฐานลกษณะของการรวมกลม (ความเปนญาต ศาสนา ภาษา)

5. ปจจยทางดานวฒนธรรม (Cultural Factors) ไดแก ความเชอ คานยม ทศนคต การปรบตว ความรวมมอ บทบาท ความแตกตางทางเพศ ความแตกตางทางการเมอง สงคม

6. ปจจยทางดานประวตความเปนมา (Historical Factors) ไดแก การตงถนฐานการเปนอาณานคม ความสมพนธกบผมอ านาจทางการเมอง ความซบซอนของเทคโนโลยประสบการณเดมในการพฒนาชนบท

รดเดอร (Reeder) อางใน จฑารตน วฒสมบรณ (2538: 25) ไดสรปปจจยตางๆ ทมผลตอการศกษาการทสวนรวมของประชาชนไว 11 ประการ ดงน

29

1. การปฏบตตนใหคลอยตามความเชอพนฐาน กลาวคอ บคคลและกลมบคคลดเหมอนจะเลอกแบบวธการปฏบต ซงสอดคลองและคลายคลงกบความเชอพนฐานของตนเอง

2. มาตรฐานคณคา บคคล และกลมบคคลดเหมอนจะปฏบตในลกษณะทสอดคลองกบมาตรฐานคณคาของตนเอง

3. เปาหมาย บคคลและกลมบคคล ดเหมอนจะสงเสรม ปกปองและรกษาเปาหมายของตนเอง

4. ประสบการณทผดปกตธรรมดา พฤตกรรมของบคคลและกลมบคคลบางครงมรากฐานมาจากประสบการณทผดปกตธรรมดา

5. ความคาดหมายบคคลและกลมบคคล จะประพฤตตามแบบทตนคาดหมายวาจะประพฤตในสถานการณเชนน ทงยงชอบปฏบตตอผอนในลกษณะทตนคาดหวงจากผอนดวยเชนกน

6. การบบบงคบ บคคลและกลมบคคลมกจะท าสงตางๆ ซงคดวาตวเองถกบงคบใหท า

7. การมองแตตนเอง บคคลและกลมบคคลมกจะท าสงตางๆ ซงคดวาตวเองถกบงคบท า

8. นสย และประเพณ บคคลและกลมบคคลมกจะท าสงตางๆ ซงเรามนสยชอบกระท าเมออยในสถานการณนนๆ

9. โอกาส บคคลและกลมบคคลมกจะเขามามสวนรวมในรปแบบการปฏบตของสงคมโดยเฉพาะในทางทเกยวของกบจ านวนและชนดของโอกาส ซงโครงการของสงคมเอออ านวยเขามามสวนรวมในการกระท าเชนนน เทาทพวกเขาไดรบรมา

10. ความสามารถบคคล และกลมบคคล มกจะเขามามสวนรวมในกจกรรมบางอยางทตนเหนวาสามารถท าในสงทตองการใหท าใหสถานการณเชนนน

11. การสนบสนนบคคล และกลมบคคลมกจะเรมปฏบตเมอเขารวาไดรบการสนบสนนทดพอใหกระท าการเชนนน

มารค เอส โฮแมน (Mark S. Homan, 1999: 182) ไดกลาวถงปจจยทนาสนใจในการมสวนรวมไว 6 ประการ คอ ภาวะผน าของผมสวนรวม บคคลผมสวนรวม ผสนบสนนการมสวนรวมโดยตรง ผมสวนรวมชวคราว ทปรกษาผใหการสนบสนนภายนอก

อาจสรปไดวา ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมโดยทวไปประกอบดวยปจจยภายในองคการไดแกบคคล โครงสราง ระบบบรหาร ปจจยภายนอกองคการไดแกสภาพสงคม

30

เศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรม ซงสงตางๆ ดงกลาวลวนเปนปจจยทสงผลตอการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของบคคลหรอองคการ

2.4.3 ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมในการจดการศกษา

ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมในการจดการศกษา องคประกอบและรปแบบในการมสวนรวมสวนใหญแลวจะมลกษณะทคลายคลงหรออาศยรปแบบ หลกการและวธการอยางเดยวกนกบปจจยของการมสวนรวมโดยทวไปเพยงแตจะเนนเกยวกบกจกรรมการมสวนรวมทางการศกษา และไดมนกวชาการ นกการศกษาหลายทานไดเสนอแนวคดทเกยวของกบปจจยทสงผลตอการมสวนรวมในการจดการศกษาไวทนาสนใจไดแก

สมศกด จเพชร (2544: 20-21) ไดสรปวา ปจจยทเกยวของกบการมสวนรวมของกรรมการสถานศกษาม 4 กลมปจจย ไดแก

1. กลมปจจยเกยวกบกรรมการสถานศกษา ซงประกอบดวย ขอมลทวไป ไดแก เพศ อาย การศกษา หนาทการงาน/ อาชพ ประเภทกรรมการทไดรบการแตงต ง สถานภาพการสมรส จ านวนบตร รายได ทพกปจจบน และปจจยเกยวกบตวกรรมการ ไดแก ความเขาใจในบทบาทหนาท ความคนเคยผกพนกบบคลากรในโรงเรยน การบรจาคทรพยสนทดน การเปนศษยเกา การเคยเปนบคลากรของโรงเรยน การเคยเปนกรรมการอนของโรงเรยน การเปนผน าชมชน การเปนผทชมชนยกยองใหเกยรต ความเขาใจหลกการมสวนรวม ความรสกวาตนเองมประโยชนตอสงคมความเชอทางศาสนาและวฒนธรรม การมประสบการณดานการบรหารการศกษา ความตองการรกษาผลประโยชนของนกเรยนและผปกครอง การมบตรหลานทอยในปกครองเปนนกเรยนอยในโรงเรยน

2. กลมปจจยเกยวกบโรงเรยน ประกอบดวย ดานโรงเรยน ไดแก ชอเสยงของโรงเรยน การก าหนดเขตบรการเพอรบนกเรยน การเปดโอกาสใหกรรมการมสวนรวม การตดตอสอสารระหวางโรงเรยนกบชมชน การชแจงใหความรแกกรรมการ วธสรรหาคดเลอกกรรมการ ความชดเจนในนโยบายเปาหมาย แนวทางการใหการศกษาอบรม งบประมาณทไดรบการมเทคโนโลยทกาวหนาทนสมย ทรพยสนรายได การยกยองใหเกยรตกรรมการ สงตอบแทนกรรมการ การสรางความเขาใจ ดานผบรหาร ไดแก ลกษณะการเปนผน า ความซอสตยสจรต ความมคณธรรม จรยธรรม การมมนษยสมพนธ ชอเสยง ความเสยสละ ดานคร อาจารย ไดแก ความสามคค ความเสยสละ ความซอสตยสจรต คณธรรม จรยธรรม การมมนษยสมพนธ ชอเสยง การปฏบตงาน ดานนกเรยน ไดแก ความสามารถดานวชาการ ความสามารถทางดานกจกรรม ความมระเบยบวนย ชอเสยง

31

3. กลมปจจยทเกยวกบชมชนทโรงเรยนตงอย ไดแก ความเจรญ หรอลาหลงความร ความสามารถของคน ความรก ความสามคคของคน ความเชอ ประเพณวฒนธรรม ความรความสามารถของผน า ลกษณะของชมชน

4. กลมปจจยทเกยวกบสภาพแวดลอม ไดแก สภาพเศรษฐกจ บทบาท เจาหนาทของรฐ ความกาวหนาทางเทคโนโลย นโยบายของรฐ สภาพสงคม การสงเสรมสนบสนนจากผน าประเทศ

เสรมศกด วศาลาภรณ (2543: 23) ไดเสนอวา ปจจยทมอทธพลตอการศกษาไทย มปจจยหรอองคประกอบ (factors) ทส าคญ 8 ประการ ไดแก การเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม ประชากร วทยาศาสตร เทคโนโลย และโลกานวตร

ชชาต พวงสมจตร (2540: 268-275) ไดกลาวถงปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการมสวนรวมของชมชนกบโรงเรยนในการจดการศกษาไว ดงน

ปจจยทสงเสรมการมสวนรวมของชมชนกบโรงเรยน จ าแนกออกเปน 3 ดาน คอ ปจจยเกยวกบสภาพแวดลอม ปจจยเกยวกบชมชน และปจจยเกยวกบโรงเรยน

1. ปจจยเกยวกบสภาพแวดลอม ทสงเสรมการมสวนรวมของชมชนกบโรงเรยนไดแก

1.1 ปจจยดานเศรษฐกจ ประกอบดวย 1.1.1 โครงสรางทางเศรษฐกจทมการอตสาหกรรมเปนแกนหลก

ชวยใหชมชนมความพรอมในการสนบสนนทรพยากรใหกบโรงเรยน 1.1.2 สภาวะทางเศรษฐกจด สงเสรมใหโรงเรยนไดรบการ

สนบสนนจากชมชนมาก 1.2 ปจจยดานการเมองการปกครอง ไดแก การเปลยนแปลงทางดาน

การเมอง การปกครองในทองถน กอใหเกดการแขงขนทางการเมอง ซงในชวงทมการเลอกตงผสมครมกจะตองไปพบประชาชนและชวยเหลอกจกรรมของสงคม โดยเฉพาะวดกบโรงเรยนอนเปนสถาบนหลกของชมชน จงเปนปจจยกระตนใหนกการเมองทองถนเขามามสวนรวมกบโรงเรยน

1.3 ปจจยดานสงคมและวฒนธรรม ไดแก ความเชอ และคานยมของคนไทยทมนสยชอบท าบญบรจาคใหทาน และไมคอยจะปฏเสธค ารองขอของผอน โดยเฉพาะโรงเรยนอนเปนสถาบนสอนบตรหลานใหเปนคนดมความร จงเปนปจจยใหชมชนเขามามสวนรวมกบโรงเรยน

32

2. ปจจยเกยวกบชมชน ทสงเสรมการมสวนรวมของชมชนกบโรงเรยนประกอบดวย

2.1 ความศรทธาของชมชนทมตอโรงเรยน หากโรงเรยนสรางความศรทธาใหกบชมชนได เชน ผลการเรยนด นกเรยนสามารถสอบชงทนหรอสอบเขาสถาบนทมชอเสยงได โรงเรยนไดรบรางวลชนะเลศ คร อาจารย เอาใจใสตอนกเรยน โรงเรยนชนะการประกวดผลงานทางวชาการ ฯลฯ สงเหลานจะท าใหชมชนเกดความศรทธาตอโรงเรยน

2.2 ชมชนมความรสกวาตนเองเปนเจาของโรงเรยน และตองมหนาทตอโรงเรยน ความรสกดงกลาวมกจะอยในรปของโรงเรยนของเรา การเปนศษยเกา การเปนบคคลทมสวนรวมในการกอตงและท านบ ารงโรงเรยน การเปนผปกครองนกเรยน ฯลฯ

2.3 ความคาดหวงของชมชนตอโรงเรยน ไดแก ความคาดหวงวาโรงเรยนจะสงสอนบตรหลานของเขาใหเปนคนเกง คนด และคาดหวงใหโรงเรยนมคณภาพไมเปนรองโรงเรยนอน

2.4 ชมชนมความสมพนธอนดกบโรงเรยน หากผบรหารและครเขารวมกจกรรมกบชมชนอยางสม าเสมอ โรงเรยนใหการตอนรบประชาชนอยางด โรงเรยนเอาใจใสบตรหลานของประชาชน ชมชนกจะใหความรวมมอกบโรงเรยนดวยด

3. ปจจยทเกยวกบโรงเรยน ในสวนของปจจยเกยวกบโรงเรยนทเปนปจจยสงเสรมการเขามามสวนรวมของชมชนกบโรงเรยน จ าแนกออกเปน 4 สวน คอ ปจจยเกยวกบบคลากรของโรงเรยน ปจจยเกยวกบวธปฏบตงานของโรงเรยน ปจจยเกยวกบผลการปฏบตงานของโรงเรยน และปจจยเกยวกบโรงเรยน

3.1 ปจจยเกยวกบบคลากรของโรงเรยน ประกอบดวย ปจจยเกยวกบผบรหารโรงเรยน ไดแก 1) ผบรหารรนกอนสรางสมศรทธาเอาไว 2) ผบรหารโรงเรยนมความสมพนธอนดกบชมชน 3) ผบรหารโรงเรยนท างานเขากบกรรมการศกษา/ กรรมการ

โรงเรยนได 4) ผบรหารใหเกยรตและใหก าลงใจแกผเขามามสวนรวมกบ

โรงเรยน 5) ผบรหารประพฤตปฏบตตวด และมความรความสามารถด 6) ผบรหารโรงเรยนเปนคนทองถน ปจจยเกยวกบครในโรงเรยน ไดแก

33

1) ครในโรงเรยนมความสมพนธอนดกบชมชน 2) ครมความรกความผกพนและรสกวาเปนเจาของโรงเรยน 3) โรงเรยนมครเกาแกหรอมศษยเกาปฏบตหนาทอยในโรงเรยน 4) ครสนใจเดกและเอาใจใสการเรยนการสอนด 5) คณะครมความสมครสมานสามคคกน

3.2 ปจจยเกยวกบวธปฏบตงานของโรงเรยน ไดแก 1) โรงเรยนเปนผเขาไปขอความรวมมอจากชมชน 2) โรงเรยนสรางระบบทเออใหชมชนเขามามสวนรวม เชน เชญ

บคคลในชมชนใหเขามาเปนกรรมการทปรกษาของโรงเรยน 3) โรงเรยนใหความเออเฟอแกชมชน เชน การใหบรการตางๆ

แกชมชน 4) โรงเรยนสรางความสมพนธอนดกบชมชน 5) สรางความมนใจใหกบชมชนวาเดกทเขามาเรยนในโรงเรยนจะ

ไดรบความปลอดภย 3.3 ปจจยเกยวกบผลการปฏบตงานของโรงเรยน ไดแก

1) โรงเรยนมนโยบายและแผนงานทด 2) โรงเรยนมความนาเชอถอดานการเงน 3) โรงเรยนมชอเสยงด ไดแกชอเสยงดานการเรยนและอนๆ 4) โรงเรยนมการพฒนาทด เชน ในดานคณภาพการเรยนการ

สอน ดานอาคารสถานท เปนตน 3.4 ปจจยเกยวกบโรงเรยนในดานอนๆ ไดแก

1) ประวตความเปนมาของโรงเรยน 2) ความเปนโรงเรยนของชมชน ไดแก โรงเรยนตงอยในทองถน

ใหบรการแกคนในทองถน หรอคนในทองถนมสวนในการกอสรางท านบ ารง 3) โรงเรยนมทมงานทด ท งผบรหาร คณะครและกรรมการ

การศกษา 4) ชอของโรงเรยนทเกยวของกบคนในชมชน เชน โรงเรยนทตง

ชอตามชอหรอชอสกลของคนในชมชน สงผลใหคนในตระกลนนๆ เขามาชวยท านบ ารงโรงเรยนในระยะเวลาตอมา

5) โรงเรยนเปนแหลงสรางประโยชนใหแกผทเขามามสวนรวม

34

ปจจยทเปนอปสรรคตอการมสวนรวม ชชาต พวงสมจตร (2540: 61-62) กลาวถงปญหาและอปสรรคในการมสวนรวมของประชาชนไว 2 ประเดน ดงน 1. ปจจยเกยวกบตวของชาวชนบท ซงมประเดนส าคญๆ ดงน

1.1 ชาวชนบทขาดนสยการท างานรวมกนอยางจรงจงและถาวร จะมแตการท างานเปนครงคราว ท งน เพราะในอดตประเทศไทยเปนสงคมทมนคง จงไมจ าเปนตองเสรมสรางการท างานรวมกน

1.2 ชาวชนบทไทยประกอบอาชพเกษตรกรรมทเตมไปดวยความไมแนนอน เพราะตองพงพาธรรมชาตเปนอยางมาก สงผลตอการทจะยอมรบของแปลกใหมกตอเมอแนใจวาจะไดรบประโยชนโดยตรงในระยะส น ดงนน การมสวนรวมทหวงผลระยะยาวจงคอนขางยากล าบาก

1.3 ชาวชนบทไทยอยภายใตระบบอปถมภ และลทธพอปกครองลก (Patemalism) ท าใหคดหวงพงบคคลภายนอกมากเกนไปและหวงทจะใหคนอนท าทกสงทกอยางให

1.4 ชาวชนบททราบวาตนเปนผมฐานต าตอยในสงคม ท าใหกลวคนภายนอกดถก เจาหนาท และนกพฒนาจงหาขอมลทแทจรงจากชนบทไดยาก

1.5 ชาวชนบทมกจะเลอกผน าทคดวาจะสามารถอปถมภตนได จงมกจะเลอกจากคนรวย ผมหนามตาหรอสายสมพนธกบเจาหนาทหรอบคคลภายนอก

1.6 คนไทยทวไปโดยเฉพาะชาวชนบทไมชอบแสดงตวเปนศตรกนซงหนาและไมชอบโตเถยง

1.7 ชาวบานไมค นเคยกบการฝกใหวางแผนการท างานลวงหนา ดงน น ผลงานของชาวชนบทจงไมคอยเปนระบบและขาดทศนะดานเวลา

2. ปญหาเกยวกบตวเจาหนาทหรอระบบราชการ จ าแนกเปนประเดนยอยๆ ไดดงน

2.1 นโยบายในระบบราชการมกมาจากเบองบน 2.2 ระบบการจดสรรงบประมาณจดท ากนในสวนกลาง ท าใหโครงการทมา

จากเจาหนาท และชาวชนบทจงเกดขนยากล าบาก 2.3 ระบบการบรหารทถกสงการมาจากเบองบน ท าใหการประสานงานของ

เจาหนาทระดบสนามของแตละกรม กอง เปนไปดวยความยากล าบาก รวมทงแนวทางการมสวนรวมและการด าเนนงานของเจาหนาทแตละฝายมความเขาใจแตกตางกน

35

2.4 ระบบการใหคณใหโทษ ไมไดใชผลของการปฏบตงานทเกดแกชาวบานอยางแทจรง แตถอเอาความพอใจของผบงคบบญชาและกจกรรมทเกดขนเปนหลก

2.5 วฒนธรรมความสมพนธแบบผใหญ – ผนอย และระบบอปถมภ ท าใหเจาหนาทเขาใจวาตนเองมฐานะสงกวาชาวชนบท

2.6 เจาหนาทราชการมแนวโนมทจะชอบท างานส านกงาน 2.7 บคคลภายนอกและผเกยวของกบเกษตรบางคน ยงไมตองการใหชาว

ชนบทรวมมอกนและรวมตวกนอยางแทจรง เมตต เมตตการณจต (2541: 7) ไดกลาวถงปจจยทสมพนธกบการมสวนรวม

ในการบรหารโรงเรยนไดแกดานกรรมการศกษาและดานโรงเรยน โรเบรต อ รอกเวลล (Robert E.Rockwell, 1966: 12) ไดกลาวถงปจจยทม

ผลกระทบถงการมสวนรวมของผปกครองตอการวางแผน/ โครงการ ระหวางผปกครองและคร ไดแก ความเชอ ความเขาใจทางดานการศกษา พฤตกรรมทมผลตอนกเรยน ความซาบซงตอการอ านวยความสะดวกของคร

จากการประมวลแนวคดของนกวชาการตางๆ ดงกลาวขางตน พบสรปไดดงน คอ สภาพการมสวนรวมในการจดการศกษา มกจะมการรวมในดานการวางแผน การจดหาทรพยากร การกระตนการท างาน การประสานงาน และการตดตามประเมนผล ส าหรบปจจยทสงผลตอการมสวนรวมในการจดการศกษา ไดแก ปจจยเกยวกบสภาพแวดลอม ประกอบดวย สภาพเศรษฐกจ การเมอง สงคมและวฒนธรรม ปจจยเกยวกบองคการบรหารสวนต าบล ซงเปนองคกรสวนหนงของชมชน ประกอบดวย ความศรทธา บทบาทหนาท และความสมพนธ ปจจยเกยวกบสถานศกษา ประกอบดวย วธปฏบตงานและผลการปฏบตงาน

3. การสงเคราะหงานวจย การสงเคราะหงานวจยเกดขนเนองมาจากความตองการน าผลการวจยไปใช แตมาพบวามงานวจยทศกษาปญหาเดยวกนมจ านวนมาก และผลการวจยขดแยงกน ฉะนนถามการสงเคราะหงานวจยทศกษาเรองเดยวกนหรอเรองใกลเคยงกน และมการสรปผลทชดเจน มหลกฐานอางองทางสถตทเชอถอไดกจะเปนประโยชนตอผน าไปใชเปนอยางมาก 3.1 ความหมายของการสงเคราะหงานวจย สโลพร ตรพงษพนธ (2547 : 36) สรปวา การสงเคราะหงานวจย เปนการรวบรวมงานวจยทศกษาในประเดนหรอปญหาในดานเดยวกนจ านวนหลายๆ เรอง มาท าการศกษา

36

วเคราะหและสงเคราะหโดยอาศยระเบยบวธการทางการวจยเพอใหเกดขอสรปหรอขอเทจจรงบางประการแลวน าเสนอขอสรปใหมหรอขอเทจจรงนนอยางเปนระบบ คเปอร (Cooper 1988: อางถงใน สโลพร ตรพงษพนธ 2547: 35) ไดใหความหมายของการสงเคราะหงานวจย (Research Synthesis) ไววา เปนการสรปงานวจยในอดตทผานมาโดยการรวบรวมผลการวจยของงานวจยของงานวจยยอยๆ ทเกยวของหรอมสมมตฐานเหมอนกน โดยน าเสนอองคความรทคนพบไดจากความสมพนธของงานวจยยอยๆ เหลานน รวมทงเปนการใหความส าคญแกประเดนส าคญทผวจ ยมไดกลาวถง ซงศพททมความหมายใกลเคยงกบการสงเคราะหงานวจยซงสามารถใชแทนกนได หากแตมความหมายทแคบหรอกวางกวากนเทานน เชน การทบทวนวรรณกรรม (Literature Review) การทบทวนงานวจย (Research Review) การทบทวนการบรณาการงานวจย (Integrative Research Review) และการวเคราะหเมตตา (Meta-Analysis) สทธา รตนศกด (2544: 17) ทใหความหมายวาการสงเคราะหงานวจย เปนการน างานวจยทศกษาปญหาเดยวกนหลายๆ เลม มาวเคราะหอยางมระบบ เพอสรางความรใหม โดยการเชอมโยงความรเกาเขาดวยกน แลวน าเสนอขอสรปใหชดเจน มาเรยม นลพนธ (2543: 21) ไดใหความหมายของการสงเคราะหงานวจยวา เปนการสงเคราะหงานวจย การรวบรวมงานวจยทมลกษณะคลายคลงกน หรอเปนเรองราวท านองเดยวกนหลายๆ เลม มาท าการศกษา วเคราะห สงเคราะห โดยอาศยระเบยบวธการวจยเพอกอใหเกดขอสรปใหม หรอขอสรปขอเทจจรงบางประการ แลวน าเสนอขอสรปใหม หรอขอเทจจรงนนอยางมระบบ นงลกษณ วรชชย (2529 อางถง สรตน สงหเวยง 2543 : 19) ไดใหความหมายของการสงเคราะหงานวจย โดยสรปวา การสงเคราะหงานวจยเปนระเบยบวธการศกษาหาขอเทจจรงเพอตอบปญหาใดปญหาหนง โดยการรวบรวมงานวจยเกยวกบปญหานนๆ หลายๆ เรองมาศกษาวเคราะห และน าเสนอ ขอสรปอยางมระบบใหไดค าตอบปญหาทเปนขอยต ศพททมความหมายใกลเคยงและใชแทนศพทการสงเคราะหงานวจย ไดแก ระเบยบวธบรณาการงานวจย (Method of integrating research) ระเบยงวธผสมผสานงานวจย (Method of combining research) การวเคราะหผลการวเคราะห (Analysis of analysis) หรอการวจยงานวจย (Research of research) สรตน สงหเวยง (2542: 33) สรปวาการสงเคราะหการวจย เปนการน าหนวยยอย หรอสวนตางๆ ของผลการวจยทเปนขอความรจากงานวจยหลายๆ เรองทศกษาปญหาเดยวกนหรอใกลเคยงกน มาสงเคราะหอยางมระบบและน ามาบรรยายสรปรวมกนเปนขอความรทสอดคลองกน

37

หรอขดแยงกนใหเปนเนอเรองเดยวกน จนเกดเปนองคความรใหมและเปนขอสรปของปญหานนๆ อยางชดเจน นอกจากน นงลกษณ วรชชย (2529: 26) ใหความหมายของการสงเคราะหงานวจยวาเปนระเบยบวธการศกษาหาขอเทจจรงเพอตอบปญหาหนง โดยการรวบรวมงานวจยทเกยวกบปญหานนๆ หลายเรองมาศกษาวเคราะหและน าเสนอขอมลสรปอยางมระบบ ใหไดค าตอบปญหาทเปนขอยต ศพททมความหมายใกลเคยงและใชแทนศพท การสงเคราะหงานวจยไดแก ระเบยบวธการบรณาการงานวจย ระเบยบวธผสมผสานงานวจย การวเคราะหผลการวเคราะหหรองานวจย นกวจยท าการสงเคราะหงานวจยไดเปนสองลกษณะ ลกษณะแรกในสวนหนงของการวจย ไดแก กจกรรมการศกษาคนควางานวจยทเกยวของ โดยการสงเคราะหงานวจยเพอเปนพนฐานในการออกแบบการวจยและก าหนดสมมตฐาน ลกษณะทสองเปนการวจยเพอแสวงหาความรใหม และน าความรไปใชใหเกดประโยชนตอมวลมนษยและสงคม จากความหมายของการสงเคราะหงานวจยทกลาวขางตน สรปไดวาการสงเคราะหงานวจยเปนการรวบรวมผลการวจยทเปนขอความรความขอคนพบของงานวจยหลายๆ เรองทเกยวของกนหรอมสมมตฐานเหมอนกนมาสงเคราะหดวยวธการทางสถตและสรปตามกรอบเนอหาทก าหนด เปนขอความรทสอดคลองกนหรอขดแยงกน จนเกดเปนองคความรใหมและเปนขอสรปของปญหานนๆ ทชดเจน 3.2 ความส าคญของการสงเคราะหงานวจย สพณ จนดาพล (2548: 31) อธบายความส าคญของการสงเคราะหงานวจยไววา การสงเคราะหงานวจยเปนกจกรรมทส าคญตอความกาวหนาของศาสตรทนกวชกาการและนกวจยจ าเปนตองท าคอ การบรณาการขอความรทเกดขนในงานวจยตางๆ เพอใหรถงสภาวะปจจบนของขอคนพบอนเปนประโยชนโดยทวไปในการเขาใจเครอขาย พรมแดนการสะสมและการงอกงามของขอความรในศาสตรนนๆ สวฒนา สวรรณเขต (2529 อางถงใน สรตน สงเวยง 2543: 20) กลาวถงความส าคญของการสงเคราะหงานวจย ไววา การทมงานวจยทเพมมากขน เพราะนกวชาการตระหนกถงความส าคญของการวจยและปรากฏวา มงานวจยจ านวนนบรอยทศกษาปญหาเดยวกนโดยใชรปแบบวธการวจย และกลมตวอยางตางกน ผลการวจยเหลานนมทงทสอดคลองและขดแยงกน เปนผลใหผทท าการวจยตอยอดและผตองการใชประโยชนผลงานวจยเกดความสบสนและไมสามารถหาขอสรปทเปนการยตได ดวยเหตนนกวจยจงใหความส าคญกบการสงเคราะหงานวจย และพยายามพฒนาวธการวเคราะหใหมระบบ มความเทยงตรง เชอถอได เพอใหไดผล

38

การสงเคราะหงานวจยทมคณคา เปนประโยชนตอการวจยสบเนองและการน าผลการวจยไปประยกตใชกบสงคมอยางแทจรง ศรยพา พลสวรรณ (2530 อางถงใน สพณ จนดาพล 2548 : 32) กลาววา การสงเคราะหงานวจยเกดขนเนองมาจากความตองการน าผลการวจยไปใชซงผทจะน าไปใชมกพบปญหาทท าใหลงเลไมแนใจผลการวจยเหลานน เพราะงานวจยทศกษาปญหาเดยวกนมจ านวนมากแตผลการวจยขดแยงกน ท าใหไมแนใจวาจะเชอฝายใด ดงนนถาการสงเคราะหงานวจยจ านวนมากทศกษาเรองเดยวกนหรอใกลเคยงกน และสรปผลการวจยทชดเจน มหลกฐานอางองทางสถตทเชอถอได ยอมเปนประโยชนตอผน าไปใชเปนอยางยง นอกจากนน สพณ จนดาพล (2548: 32) ยงไดกลาวถงลกษณะเฉพาะของการสงเคราะหงานวจยทแตกตางจากการวจยทวๆ ไปทลกษณะขอมลและวธการวเคราะหขอมลดวยวา การวจยทวๆ ไปเปนขอเทจจรงจากแหลงปฐมภมหรอแหลงทตยภมทนกวจยรวบรวมจากกลมตวอยาง หรอประชากรแตขอมลส าหรบการวจยแบบสงเคราะหงานวจยนน คอ รายงานการวจยจ านวนหลายๆ เรองทศกษาปญหาเดยวกน ในการวเคราะหขอมลส าหรบการวจยทวๆ ไป นกวจยวเคราะหขอมลเพอบรรยายและหรออนมานใหไดขอเทจจรงทเปนจรง ขอสรปเกยวกบประชากร สวนในการสงเคราะหงานวจยนนเนองจากขอมลคองานวจยหลายๆ เรองแตละเรองใชมาตรฐานวดดวยตวแปร แบบแผนการวจย วธการวเคราะหขอมลทแตกตางกน รวมทงผลการวจยทไดจนมทงทสอดคลองกนบาง แตกตางกนและขดแยงกนบาง ดงนนการวเคราะหงานวจยของนกสงเคราะหจงตองสรางมาตรฐานกลางจากงานวจยแตละเรองกอนเพอปรบงานวจยท งหมดใหเปนหนวยเดยวกน แลวจงวเคราะหหาขอสรปสดทายส าหรบประชากร การสงเคราะหงานวจยแตกตางจากงานวจยทวๆ ไปทลกษณะขอมลและวธการวเคราะหขอมล ดงน งานวจยทวไป การสงเคราะหงานวจย ลกษณะขอมล เปนขอเทจจรงจากแหลงปฐมภม

หรอแหลงทตยภมทนกวจยรวบรวมจากกลมตวอยางหรอประชากร

รายงานการวจยจ านวนหลายๆ เรองทศกษาปญหาเดยวกน

วธการวเคราะหขอมล วเคราะหขอมลเพอบรรยาย และหรออนมานใหไดขอ เท จจ ร ง ท เ ปนขอสรปเกยวกบกลมตวอยางหรอประชากร

การจดกระท ากบขอมล ซงเปนผลการวจย ขอคนพบรายละเอยดและวธการวจยจากงานวจยหลายๆ เรองเพอขอสรปวาสอดคลองหรอขดแยงกน

39

3.3 ประเภทและวธการของการสงเคราะหงานวจย อทมพร จามรมาน (2527: 1) ไดกลาวถง ประเภทของการสงเคราะหงานวจย โดยจ าแนกไดเปน 2 ประเภทคอ 1. การสงเคราะหเชงคณลกษณะ (Qualitative Synthesis) ไดแก การอานรายงานการวจยแลวน ามาสรปเขาดวยกน ซงจะพบจากบทท 2 ในงานวทยานพนธของนสตนกศกษาภายใตหวขอวาวรรณคดทเกยวของ (Review of Literature) 2. การสงเคราะหเชงปรมาณ (Quantitative Synthesis) เปนการวเคราะหตวเลข คอ คาสถตทปรากฏในการวจยท งหลาย การสงเคราะหเชงปรมาณ จงเปนการวเคราะหผลวเคราะห (Analysis of Analyses) หรอการวเคราะหเชงผสมผสาน (Integrative Analysis) หรอการวจยงานวจย (Research of Research) ศรยพา พลสวรรณ (2541 อางใน ชนะ ชนสะอาด 2549 : 31-32) ไดแบงประเภทการสงเคราะหงานวจยตามวธการสงเคราะหงานวจยและตามลกษณะขอมล/ เนอหาไวดงน 1. แบงตามวธการสงเคราะห

แบงออกได 2 ประเภท ดงน 1.1 Cumulative Research Review เปนการสงเคราะหแบบโบราณ (Narrative

Review) หรอแบบขนมชน ผสงเคราะหจะใชวธอานงานวจย หรออานบทคดยองานวจยเมอไดขอสรปมาหนงยอหนา การสงเคราะหจะแสดงขอมลวาผวจยท าวจยเรองอะไรบาง ในปใด ไดผลอยางไร อกยอหนาหนงกจะเปนงานวจยเลมใหมโดยการสงเคราะหแบบเดยวกน การสงเคราะหแบบนเรยกวาการสงเคราะหแบบขนมชนเพราะเปนการน างานวจยมาตอๆ กนนนเอง

1.2 Integrative Research Review เปนการบรณาการน าขอมลจากงานวจยหลายเรองมาหาขอสรป เปนการบรณาการงานวจยทงเลม เชน งานวจยทศกษาปญหาการวจยแบบเดยวกนแลวดผลการวจยทไดวาตางกนหรอไม เพราะอะไร หรออาจจะน าผลการวจยทมอยหาขอสรปเขาดวยกน 2. แบงตามลกษณะขอมล/ เนอหา

การแบงตามลกษณะขอมล/ เนอหา แบงได 2 ประเภท ดงน 2.1 การสงเคราะหงานวจยเชงคณภาพหรอเชงคณลกษณะ (Qualitative

Synthesis) ดวยวธการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) โดยการสรปประเดนหลกของผลการวจยแตละเรองแลวบรรยายใหเหนความสมพนธและความขดแยงระหวางผลการวจยเหลานนใชไดกบการสงเคราะหงานวจยทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ มกเปนวธวจยของนกวจย

40

เชงคณภาพ โดยเฉพาะนกวจยทางประวตศาสตรและมานษยวทยาใชในการวเคราะหขอมลเชงบรรยาย ส าหรบนกวจยทวไปนยมใชเปนกจกรรมในการรายงานเอกสารและงานวจยทเกยวของหรอเรยกวาบทท 2 ของรายงานการวจย (Review of Literature)

2.2 การสงเคราะหงานวจยเชงปรมาณ (Quantitative Synthesis) ดวยวธการวเคราะหอภมาน (Meta Analysis) นกสงเคราะหจะใชวธการทมระบบ ความร หลกการและระเบยบวธทางสถตวเคราะหผลการวจย เพอหาขอสรปทเปนวตถประสงคหรอขอยตของการหาค าตอบ งานวจยทน ามาวเคราะหตองเปนงานวจยเชงปรมาณ มผลการวจยทสามารถน ามาวเคราะหดวยระเบยบวธทางสถตได การสงเคราะหประเภทนจะแกปญหาการสงเคราะหหรอสรปผลการวจยทตอบปญหาเดยวกน แตผลการวจยมทงสอดคลองและขดแยงกน จงใชวธการทางสถตทเชอถอไดมาวเคราะห

ในขณะเดยวกน สพณ จนดาพล (2548: 33-34) ไดอธบายสรปถงวธการของการวเคราะหงานวจยประเภทท 2 ดงกลาวขางตนใหเหนถงวธการด าเนนการดงน

การสงเคราะหเชงคณภาพหรอเชงคณลกษณะ หรอ (Qualitative Analysis) เปนการสงเคราะหเชงตรรกวทยาอาศยหลกเหตผลและความรความช านาญของผวจยประกอบ ซงเปนการบรรยายสรปผลการวจยจากเรองตางๆ มาเรยบเรยงใหตอเนองผสมกลมกลนกน เรยงตามล าดบเนอหาและประเดนการวจยเพอใหเหนวา ปญหาการวจยทน ามาสงเคราะหมการท าวจยในเรองหรอประเดนอะไรไปแลวบาง ท ากบกลมเปาหมายใด ใชวธการวจยอยางไร ไดผลการวจยอยางไร ผลการวจยเรองใดทสอดคลองหรอสมพนธเกยวของกน เรองใดบางทใหผลการวจยขดแยงไมสอดคลองกน สงเคราะหหาขอสรปใหไดวา มปญหาหรอประเดนใดบางไดขอสรปทเปนขอยตแนนอนแลว และปญหาหรอประเดนใดบางยงไมสามารถสรปเปนขอยตทแนนอนได ทงนผสงเคราะหตองบรรยายสรปดวยความเทยงธรรมไมล าเอยงไมผนวกความคดเหนของตนเองในการสงเคราะห

การสงเคราะหเชงปรมาณ (Quantitative Synthesis) เปนการสงเคราะหเชงสถตตวเลขโดยอาศยวธการวเคราะหทางสถตเขาชวยเพอหาขอสรปของผลการสงเคราะหงานวจยทจะน ามาสงเคราะหเชงปรมาณไดตองเปนงานวจยประเภทการทดลองและการหาความสมพนธผลการวจยจะเสนอคาสถตตางๆ ไดแก คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน สมประสทธสหสมพนธและคาสถตอนๆ ทใชทดสอบสมมตฐานกบคาความนาจะเปน ฉะนนวธการสงเคราะหเชงปรมาณจงเนนการสรางดชนมาตรฐานจากผลการวจยแตละเรอง วธการสงเคราะหเชงปรมาณท าไดหลายวธ เชน วธการนบคะแนนเสยง วธการทดสอบนยส าคญทางสถตของผลการสงเคราะห วธการประมาณคาจากการนบคะแนนเสยง และวธการสงเคราะหคาประมาณดชนมาตรฐาน หรอท

41

เรยกวา เทคนคการวเคราะหเมตตา (Meta Analysis) ซงวธการนเปนวธทกลาวถงกนมากทสด การวเคราะหเมตตา เปนการสงเคราะหงานวจยเชงปรมาณทใชวธการทางสถตมาสงเคราะหงานวจยหลายๆ เรองทศกษาปญหาการวจยเดยวกนโดยมงานวจยแตละเรองเปนหนวยมาตรฐานเดยวกนและน ามาเปนตวแปรตามในการสงเคราะหงานวจย สวนตวแปรอสระ คอ คณลกษณะของงานวจย

นอกจากนน นงลกษณ วรชชย และสวมล วองวาณช (2542: 58) ไดกลาววา ตามหลกการสงเคราะหรายงานวจย วธการสงเคราะหทนยมใชกนม 2 วธคอ

1. การสงเคราะหเนอหาสาระสวนทเปนลกษณะงานวจย รายละเอยดวธด าเนนการวจยและผลงานวจย โดยใชเทคนคการวเคราะหแบบ เมตตา (Meta Analysis) ซงเปนวธการสงเคราะหเชงปรมาณทตองใชระเบยบวธทางสถต เปนการน าเสนอขอคนพบจากงานวจยทกๆ เรองในหนวยมาตรฐานเดยวกน และบรณาการขอคนพบจากงานวจยทกๆ เรองในหนวยมาตรฐานเดยวกน และบรณาการขอคนพบของรายงานการวจยทน ามาสงเคราะหทงหมด

2. การสงเคราะหเนอหาสาระเฉพาะสวนทเปนขอคนพบของรายงานการวจยโดยใชวธการวเคราะหเนอหาแลวน ามาสงเคราะห เสนอผลการสงเคราะหดวยวธการบรรยายจะไดบทสรปรวมขอคนพบของรายงานการวจยทน ามาสงเคราะหโดยอาจยงคงสาระของงานวจยแตละเรองไดดวยหรออาจน าเสนอบทสรปรวมในลกษณะภาพรวมโดยไมคงสาระงานวจยแตละเรองกได 3.4 ขนตอนการสงเคราะหงานวจย นงลกษณ วรชชย (2529: 26-27) และนงลกษณ วรชชย (2530 อางถงใน สพณ จนดาพล 2548: 38-39) ไดกลาวถงขนตอนการสงเคราะหงานวจยโดยทวไปวาประกอบดวยขนตอนในการด าเนนงาน 5 ขนตอน สรปไดดงน 1. การก าหนดหวขอปญหา

การสงเคราะหงานวจยเรมตนจากการก าหนดปญหาการท าวจยแลวอยางนอยสองราย เนองจากปญหาจากการวจยทมคณคา นาสนใจ และเปนปญหาทยงไมมค าตอบแนชด มกเปนปญหาทนกวจยสนใจและท าวจยเปนจ านวนมาก ในลกษณะดงกลาวจงเปนปญหาทเหมาะสมตอการสงเคราะหงานวจย 2. การวเคราะหปญหา

เมอก าหนดหวขอปญหาแลว นกสงเคราะหงานวจยตองนยามปญหาใหชดเจนศกษาแนวคด หลกการทฤษฎทเกยวของกบปญหาใหแจมชด เพอเปนพนฐานในการก าหนดแบบแผนและสมมตฐานาการวจย

42

3. การเสาะคน คดเลอก และรวบรวมงานวจย 3.1 การเสาะคนงานวจย โดยแสวงหางานวจยทงหมดทเกยวกบปญหาทผวจย

ก าหนดไว การเสาะคนงานวจยสวนใหญจะไดจากเอกสารเชน รายงานการวจย วทยานพนธ บทคดยอ วทยานพนธ วารสาร ดชน วารสาร และศนยทรพยากรขอมลทางการศกษา เปนตน

3.2 การคดเลอกงานวจย นกสงเคราะหตองอานงานวจย ศกษาตรวจสอบงานวจยแตละเรองอยางละเอยด ตองสรางหลกเกณฑการคดเลอกงานวจยและคดเลอกงานวจยทมคณคามความเทยงตรงภายนอกและภายในสงสดตามเกณฑทก าหนดไว

3.3 การรวบรวมผลงานวจยหลงจากคดเลอกงานวจยใชในการสงเคราะหแลว ขนตอไปคอการรวบรวมรายละเอยดและผลการวจยนน วธการรวบรวมอาจใชการจดบนทก การถายเอกสารหรอการกรอกแบบฟอรมกได ทงนนกสงเคราะหงานวจยตองใชความระมดระวงในการเกบรวบรวมขอมลใหไดขอมลทมความเทยงตรง เชอถอไดครบถวน 4. การวเคราะหเพอสงเคราะหผลการวจย

เ ปนข นตอนทจดท าและว เคราะหขอมล ซงประกอบดวยผลการวจย รายละเอยดลกษณะและวธการจากงานวจยทงหมด เพอสงเคราะหหาขอมลทเปนขอยต และทดสอบวาสอดคลองตามสมมตฐานการวจยทต งไวหรอไม จากนนจงแปลความหมายผลการวเคราะหเพอตอบปญหาการวจย ซงการวเคราะหเพอสงเคราะหผลการวจยทใชกนอยในสาขาสงคมศาสตรแบงตามวธการไดเปนสองประเภท คอ

4.1 การวเคราะหเชงคณภาพเพอสงเคราะหผลการวจย การวเคราะหประเภทนเปนการบรรยายสรปผลการสงเคราะหผลการวจย โดยนกสงเคราะหสรปประเดนหลกของผลการวจยแตละเรอง แลวบรรยายใหเหนถงความสมพนธและความขดแยงระหวางผลการวจยเหลานน ทงน นกสงเคราะหตองบรรยายสรปดวยความเทยงตรง ไมล าเอยง และไมผนวกความคดเหนของตนเองในการวเคราะห

4.2 การวเคราะหเชงปรมาณเพอสงเคราะหผลการวจย การวเคราะหเชงปรมาณน นกสงเคราะหจะใชวธการทมระบบ ใชความรหลกการและระเบยบวธทางสถตวเคราะหผลการวจยเพอหาขอสรปทเปนขอยตในการสงเคราะหงานวจย งานวจยทจะน ามาสงเคราะหดวย การวเคราะหประเภทนตองเปนงานวจยเชงปรมาณ ซงมผลการวจยทนกสงเคราะหสามารถน ามาวเคราะหดวยวธทางสถตได

43

5. การเสนอรายงานการสงเคราะหงานวจย การเขยนรายงาน การสงเคราะหงานวจยมหลกการเชนเดยวกบการเขยนรายงานวจยทวไป

นกสงเคราะหงานวจยตองเสนอรายงานวธการด าเนนงานทกขนตอน พรอมทงสรปขอคนพบและขอเสนอแนะจากการสงเคราะหงานวจย โดยใชภาษาถกตอง กะทดรด และชดเจน

จากลกษณะ รปแบบและวธการของการสงเคราะหงานวจยดงทกลาวมาแลวขางตน ผวจยไดใชวธการสงเคราะหตามรปแบบ/ วธการของนงลกษณ วรชชย โดยการสงเคราะหเชงคณภาพหรอเชงคณลกษณะ (Qualitative Analysis) ดวยวธวเคราะหเนอหา ซงเปนการบรรยายสรปผลการวจยจากเรองตางๆ น ามาเรยบเรยงตามล าดบเนอหาและประเดนปญหาการวจยเพอใหเหนวา ปญหาการวจยทน ามาสงเคราะหมการท าวจยในเรองหรอประเดนอะไรไปบางแลว ไดท ากบกลมเปาหมายใด ใชวธการวจยอยางไร ไดผลการวจยอยางไร ผลการวจยเรองใดทสอดคลองหรอ สมพนธเกยวของกน เรองใดบางทใหผลการวจยขดแยง ไมสอดคลองกนและสงเคราะห หาขอสรปใหไดวา มปญหาหรอประเดนใดบางทไดขอสรปทเปนขอยตแนนอนแลว และปญหาหรอประเดนใดบางทยงไมสามารถสรปเปนขอยตทแนนอนได

4. งานวจยทเกยวของ ในปจจบนมผใหความสนใจในการศกษาการสงเคราะหงานวจยในหลายๆ สาขาวชา โดยมความแตกตางกนออกไปตามบรบทของความสนใจในเรองทจะศกษา เรณ ประสงคกล (2547) ไดสงเคราะหวรรณกรรมและงานวจยทางดานการมสวนรวมในการจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ตามขอบขายและภาระกจการบรหารและจดการสถานศกษา 4 ดาน สรปไดดงน 1. การมสวนรวมในการบรหารวชาการของโรงเรยนก าหนดนโยบายหรอแนวทางการพฒนาคณภาพการศกษา 2. การมสวนรวมในการบรหารงบประมาณจดหางบประมาณสนบสนนอนมตการจดตงและบรหารงบประมาณ อนมตการบรหารการเงนและพสด 3. การมสวนรวมในการบรหารงานบคคลงานบคลากรพจารณา และอนมตการด าเนนงานบคลากรในสถานศกษาตามทผบรหารเสนอ 4. การมสวนรวมในการบรหารทวไปใหความเหนชอบรายงานผลการด าเนนงานประจ าปของสถานศกษากอนเสนอตอสาธารณะชน ใหความเหนชอบเกยวกบระเบยบ ขอบงคบประกาศค าสงของสถานศกษา

44

เพญณ แนรอทและคณะ (2547) ไดสงเคราะหงานวจยทางการศกษาทพมพเผยแพรในชวงป พ.ศ. 2543-2546 และทศทางการวจยในอนาคต โดยมวตถประสงค 1) เพอศกษาสภาพปจจบนของการวจยทางการศกษาทมสาระครอบคลมตามหมวดของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 2) เพอศกษาและวเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลงทศทางการวจยการศกษาในประเทศไทยในอนาคต และ 3) เพอจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายเกยวกบประเดนดานวชาการ การวจยและพฒนาการศกษา แหลงขอมลประชากรทใชในการวจยคอ งานวจยทางการศกษาทตพมพเผยแพรในชวงป พ.ศ. 2543-2546 จ านวน 1,903 เรอง เปนวทยานพนธดษฎบณฑต 87 เรอง วทยานพนธมหาบณฑต 1,431 เรอง งานวจยสวนบคคล 345 เ รอง และงานวจยสถาบน 40 เ รอง จากสถาบน 12 แหง (มหาวทยาลยขอนแกน จฬาลงกรณมหาวทย าลย มหาวทยาลยศ รนครนทรวโรฒ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยนเรศวร มหาวทยาลยมหาสารคาม มหาวทยาลยศลปากร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช มหาวทยาลยทกษณ มหาวทยาลยมหดล สถาบนเทคโนโลยราชมงคล ส านกงานคณะกรรมการการวจยแหงชาต ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา วทยาลยสาธารณสขและกระทรวงศกษาธการ) เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสรปรายงานการวจย ประกอบดวยเนอหา 3 สวน คอ ขอมลพนฐานของงานวจย ขอมลเกยวกบเนอหางานวจย และผลการวจยและขอเสนอแนะ การวเคราะหขอมลใชการสงเคราะหงานวจยเชงคณภาพหรอเชงคณภาพหรอเชงบรรยาย (Qualitative Synthesis) โดยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) เปนหลก ขอมลทไดรบถกแจกแจงตามสาระของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 รวม 12 ประเดนหลกคอ 1) ความมงหมายและนโยบายการศกษา 2) สทธและหนาททางการศกษา 3) ระบบการศกษา 4) แนวทางการจดการศกษา 5) หลกสตรและการสอน 6) การบรหารและการจดการศกษา 7) มาตรฐานและการประกนคณภาพ 8) คร อาจารย และบคลากรทางการศกษา 9) ทรพยากรและการลงทนทางการศกษา 10) เทคโนโลยเพอการศกษา 11) ผเรยน 12) การปฏรปการศกษา ขอคนพบทส าคญจากการวจยสรปไดดงน ปรมาณงานวจยกลมใหญทสดเปนการวจยในประเดนแนวทางการจดการศกษา และ/หรอการพฒนาการเรยนการสอน มงานวจยทน ามาสงเคราะห 631 เรอง (รอยละ 33.16) รองลงมา คอ สาระเทคโนโลยเพอการศกษา 262 เรอง (รอยละ 13.77) งานวจยทเกยวของกบผเรยน 200 เรอง (รอยละ 10.51) งานวจยเกยวกบคร อาจารยและบคลากรทางการศกษาและการบรหารและการจดการ มจ านวนงานทน ามาสงเคราะหใกลเคยงกนคอ 170 และ 168 เรอง (รอยละ 8.93 และ 8.83) ตามล าดบ งานวจยทมปรมาณนอย

45

ทสด คอ สาระทรพยากรและการลงทนทางการศกษา จ านวน 17 เรอง (รอยละ 0.89) รองลงมาคอ ความมงหมายและนโยบายทางการศกษามงานวจย 25 เรอง (รอยละ 1.31) นยนา ตนตวสทธ (2546) ไดสงเคราะหงานวจยเกยวกบพฤตกรรมผน าในการบรหารงานวชาการในโรงเรยนประถมศกษา มความมงหมายเพอศกษาคณลกษณะของงานวจยเกยวกบพฤตกรรมผน าในการบรหารงานวชาการในโรงเรยนประถมศกษา สรปขอคนพบและขอเสนอแนะทไดจากงานวจย โดยก าหนดขอบเขตของเนอหาในการสงเคราะหพฤตกรรมของผบรหารไว 4 ดาน เกยวกบ 1) สภาพการจดการบรหารงานวชาการ 2) สภาพปญหาในการบรหารงานวชาการ 3) แนวทางการพฒนาการบรหารงานวชาการ และ 4) พฤตกรรมผบรหารในการบรหารงานวชาการ งานวจยทน ามาสงเคราะหเปนปรญญานพนธ/ วทยานพนธ หรอรายงานการคนควาอสระของนสต นกศกษาระดบมหาบณฑต จากมหาวทยาลยของรฐ ไดแก มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยมหาสารคาม มหาวทยาลยศรนครทรวโรฒ มหาวทยาลยศลปากร และมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ในชวงป พ.ศ. 2530-2544 จ านวน 50 เรอง น าเสนอผลการสงเคราะหงานวจยเปน 3 ตอน คอ ตอนท 1 ขอมลคณลกษณะของงานวจยประกอบดวย ชอผวจย ชองานวจย ประเภทของงานวจย สถาบน และ ป พ.ศ. ทท าวจย ระดบของสถานศกษาทท าการวจย ประชากรและกลมตวอยาง การสมกลมตวอยาง ตวแปรทศกษา สมมตฐานการวจย ประเภทของเครองมอทใชในการวจย วธการสรางเครองมอ การตรวจสอบคณภาพของเครองมอและคาสถตทใชในการวจย ตอนท 2 ผลการสงเคราะหผลการวจยใน 4 ดาน สรปไดวา 1) สภาพการจดการบรหารงานวชาการ ผบรหารโรงเรยนสวนใหญปฏบตงานหลกสตรและการน าหลกสตรไปใช งานการเรยนการสอน งานวสดประกอบหลกสตรและสอการเรยนการสอน งานวดผลและประเมนผล และงานนเทศภายในอยในระดบมาก 2) สภาพปญหาการบรหารงานวชาการ ผบรหารโรงเรยนบางสวนขาดความรความเขาใจในการบรหารงานวชาการขาดการวางแผนและตดตามผลการปฏบตงานอยางเปนระบบและขาดการสงเสรมสนบสนนการปฏบตงานวชาการของคร 3) แนวทางการพฒนาการบรหารงานวชาการ ผบรหารโรงเรยนมการวางแผนการด าเนนงานวชาการรวมกบคร มการสงเสรมและสนบสนนใหครมความรในการปฏบตงานวชาการและมความตองการในการพฒนางานวชาการ 4) พฤตกรรมผบรหารในการบรหารงานวชาการ ผบรหารโรงเรยนทมผลสมฤทธทางการเรยนสง มความเปนผน าทางวชาการมากกวาผบรหารโรงเรยนทมผลสมฤทธทางการเรยนต า ตอนท 3 ขอเสนอแนะเพอการปฏบตและขอเสนอแนะเพอการวจยตอไปของงานวจยทน ามาสงเคราะหในครงน

46

นศรา นตยา (2545) ไดสงเคราะหงานวจยเกยวกบการใชสอประสมและชดการสอนในระดบการศกษามหาบณฑต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ระหวางปการศกษา 2530-2544 โดยมความมงหมายเพอสงเคราะหงานวจยเกยวกบการใชสอประสมและชดการสอนในระดบการศกษามหาบณฑต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ระหวางปการศกษา 2530-2544 จ านวน 67 เรอง เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสรปลกษณะรายละเอยดของงานวจย และแบบวเคราะหงานวจย เพอบนทกรายละเอยดตางๆ ในการสงเคราะหงานวจย ผลการวจยพบวา 1) จากงานวจยทงหมด 67 เรอง พบจ านวนงานวจยสวนใหญทเกยวกบสอประสมและชดการสอนเปนประเภทวทยานพนธ ในสาขาการประถมศกษา ปการศกษา 2538 เนอหาวชาสรางเสรมประสบการณชวต มวตถประสงคเพอสรางและพฒนาสอประสมและชดการสอน ใชกลมทดลองในระดบประถมศกษา จ านวนนกเรยน 25-40 คน ใชวธการสมตวอยางแบบเจาะจง ระยะเวลาทดลอง 4-6 ชวโมง 2) ประสทธภาพการเรยนของนกเรยนทเรยนดวยสอประสมและชดการสอนในสาขาวชาตางๆ ทศกษาสงกวาวธการสอนแบบปกต โดยมคาเฉลยขนาดอทธพลในสาขาวชาเทคโนโลยการศกษาเทากบ 2.50 สาขาวชาการประถมศกษาเทากบ 4.25 สาขาวชาการสอนสงคมศกษาเทากบ 5.58 และสาขาวชาจตวทยาการศกษาเทากบ 10.77 3) นกเรยนทเรยนดวยสอประสมและชดการสอนสามารถคงผลของการเรยนหรอความสามารถทจะระลกในความรเกยวกบเนอหาวชาไดไมแตกตางจากผลสมฤทธทางการเรยนหลงจากเรยนจบแลว 2 สปดาห นงลกษณ วรชชย และสวมล วองวาณช (2542) ไดสงเคราะหงานวจยทางการศกษาดวยการวเคราะหอภมานและการวเคราะหเนอหา การวจยครงนมวตถประสงคเพอสงเคราะหรายงานการวจยทางการศกษาและทเกยวของกบการศกษา จ านวน 323 เรองทเสนอ ในการประชมทางวชาการครงท 9 ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต การสงเคราะหงานวจยครงน ประกอบดวยการสงเคราะหดวยการวเคราะหอภมานงาน วจยเชงปรมาณทใชแบบการวจยเชงทดลอง แบบการวจยเชงสหสมพนธและการเปรยบเทยบ จ านวน 144 เรอง และการสงเคราะหงานวจยดวยการวเคราะหเนอหา งานวจยทเปนการวจยเชงคณลกษณะและการวจยแบบบรรยาย จ านวน 179 เรอง ในการวเคราะหอภมานเปนการเกบรวบรวมและวเคราะหฐานขอมล 2 ชด การวเคราะหชดแรกใชงานวจยแตละเรองทง 323 เรอง เปนหนวยในการวเคราะห และมการก าหนดรหสตวแปร 50 ตวแปร แทนลกษณะจดมงหมาย เนอหาสาระ ประวตการพมพงานวจย และภมหลงของผท าวจย ในการวเคราะหชดทสองมการใหรหสตวแปรเพมอก 15 ตวแปร เพอแทนประเภท จ านวนหนวย และคณภาพของกลมตวอยาง ประเภทและความเทยงของเครองมอวจยประเภทของตวแปรอสระและตวแปรตาม วธการวเคราะห และผลการวเคราะห เน องจาก

47

งานวจยบางเรองมการรายงานขอคนพบมากกวาหนงประเดน ดงนนหนวยการวเคราะหชดทสอง จงประกอบดวยคาขนาดอทธพล 208 คา และคาสมประสทธสหสมพนธ 336 คา จากงานวจย 144 เรอง ผวจยทงสองคนแยกกนท าประเมนและลงรหสรายงานวจยแตละเรอง เมอเสรจแลวจงรวมกนพจารณา จงรวมกนพจารณาทบทวนผลการประเมนและแบบการใหรหส โดยมการอภปรายและตรวจสอบซ าเมอมผลงานตางกน เพอใหไดผลสรปตรงกน วธการวเคราะหขอมลประกอบดวยดชนมาตรฐาน 2 ดชน (ขนาดอทธพล และสมประสทธสหสมพนธ) การตรวจสอบการแจกแจงของคาประมาณดชนมาตรฐาน การบรณาการคาประมาณดชนมาตรฐาน และการวเคราะหความสมพนธระหวางคณลกษณะงานวจยกบดชนมาตรฐาน โดยใชวธการเสนอโดย กลาส และคณะ ฮนเตอรและคณะเฮดเจส และออลคน และโรเซนทาล ส าหรบการวเคราะหเนอหา ผวจยทงสองคนแยกกนศกษางานวจยทง 179 เรอง แลวท าสรปยอและจดกลมตามเนอหาสาระ จากนนจงรวมกนพจารณาทบทวนการจดกลม และจดท าโครงรางการวเคราะหเนอหารวมกน ผลการวเคราะหเนอหางานวจย 10 กลม พบวา ในจ านวนงานวจย 179 เรอง มงานวจย 14 เรอง ในกลมแรกศกษาดานหลกสตรและไดผลการวจยเปนหลกสตรใหมทพฒนาขน หลกสตรทตรวจสอบแลววาเหมาะสม มงานวจย 27 เรอง ศกษาปญหาและวธแกไขเกยวกบกระบวนการเรยนร ผลการวจยพบวามปญหาระดบปานกลาง และมปญหานอยเกยวกบคณลกษณะนกเรยนและผส าเรจการศกษา มงานวจย 10 เรอง ท าการประเมนวธการสอนและพบวาคณภาพการสอนอยในระดบปานกลางถงสง และเสนอแนะใหมการพฒนาบคลากร มงานวจย 58 เรอง ท าการวจยดานการบรหารการศกษาและใหขอเสนอแนะวายงมความตองการจ าเปนในเรองการบรหารงานบคคล การพฒนาศกยภาพของบคลากร แตการวางแผนและการบรหารจดการโดยทวไปมความเหมาะสม มงานวจย 9 เรอง รายงานวาคณภาพการนเทศการศกษามความเหมาะสม มปญหาระดบนอยถงปานกลาง และมรายงานการพฒนาชดของตวบงชส าหรบวดความส าเรจของการนเทศ มงานวจย 4 เรอง ศกษาดานการแนะแนว สรปไดวานกเรยน คร และผบรหารเหนดวยกบการใชระเบยบขอบงคบเรองวนย และการลงโทษ ตลอดจนกระบวนการแนะแนว มงานวจย 27 เรอง ท าการวจยและพฒนาดานการวดและประเมนผลการศกษาไดแบบสอบ/ เครองมอวด/ วธการวนจฉย/ แบบประเมน รวมกน 20 รายการและไดโปรแกรมคอมพวเตอรส าหรบสรางธนาคารขอสอบสองโปรแกรม มงานวจย 6 เรอง ท าการวจยเกยวกบวธวทยาการวจยโดยศกษาวธการวดและประเมนผลการศกษา และการเพมอตราตอบกลบแบบสอบถาม มงานวจย 5 เรอง ท าการวจยเกยวกบจตวทยาสงคมและพฤตกรรมศาสตร (แมวาจะเปนการวจยเชงปรมาณแตผท าวจยเสนอรายงานในเชงพรรณนาเทานน) และในกลมสดทายม

48

งานวจย 16 เรอง ศกษาเชงพรรณนา/ บรรยายสภาวะ/ วถชวต/ ประเดนส าคญในชมชนและการบรหารองคกร จากขอคนพบในการวจย มขอเสนอแนะทส าคญ 4 ประการ ประการแรก ควรกระตนและสนบสนนใหนกการศกษาท าการวจยขนสงในสาขาทมการวจยนอยใหมากขน ประการทสองควรมการน าผลการวจยตามตวแปรทใหคาเฉลยขนาดอทธพลสงไปใชใหเกดผลในทางปฏบตเพอสงเสรมการเรยนรของผเรยน และการขยายบรการการการศกษาส าหรบกลมผดอยโอกาส ประการทสาม องคกรทเกยวของกบการวจยควรไดรบการสงเสรมใหจดกจกรรมฝกอบรมท าวจย และจดกจกรรมการเผยแพรผลงานวจยอยางมประสทธภาพ ตลอดจนจดใหมการพฒนาระบบสารสนเทศเกยวกบผลการวจยและประการสดทายส าหรบการวจยตอไปควรมการพฒนาเทคนคการวเคราะหอภมานใหไดผลการวเคราะหถกตองและแปลความหมายไดครอบคลมมากยงขนและควรมการน าวธการวเคราะหทางสถตขนสง เชน ลสเรล เอช.แอล.เอม. มาใชเพอใหไดผลการสงเคราะหทดยงขนกวาเดม ชชาต พวงสมจตร (2540: 266) ไดศกษาวจยเรอง การวเคราะหปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการมสวนรวมของชมชนกบโรงเรยนประถมศกษาในเขตปรมณฑลกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา คนในชมชนทเขามามสวนรวมกบโรงเรยนมากทสดคอ กลมกรรมการศกษา หรอกลมกรรมการโรงเรยน โดยชมชนจะเขามามสวนรวมในการบรจาคทรพยและวสดของมากทสด ส าหรบวธการเขามามสวนรวมของชมชนทงทางตรงและทางออมนน เมอโรงเรยนมกจกรรมทส าคญและรองขอความรวมมอแลวชมชนจะใหความรวมมอเปนอยางด ส าหรบปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการเขามามสวนรวมของชมชนกบโรงเรยนนนกมปจจยดานสภาพแวดลอม ไดแก เศรษฐกจ การเมอง สงคม วฒนธรรมและเทคโนโลย ปจจยเกยวกบชมชนไดแก ประวตความเปนมา ลกษณะและองคประกอบของชมชนและคณลกษณะของบคคลในชมชน ปจจยเกยวกบโรงเรยนไดแก ผบรหารและคร ผลงานและวธปฏบตงาน และปจจยเกยวกบโรงเรยนดานอนๆ