บทท 2 ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

การศกษาทกษะการใชงานโปรแกรมคนหาส าหรบการสบคนสารสนเทศ ของนกศกษาระดบอดมศกษาในจงหวดล าปางน ผท าวจยไดท าการศกษาเอกสาร ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของในประเดนตาง ๆ ทงทเปนสวนของเทคโนโลยทเกยวของกบการใชงานโปรแกรมคนหา ค านยามและค าจ ากดความของทกษะในการใชงาน ซงเปนขอมลและทฤษฎทจ าเปนตอการท าวจยในเรองน โดยมหวขอดงตอไปน

2.1 ความหมายและความส าคญของสารสนเทศ 2.2 การคนคนสารสนเทศ 2.3 หลกการ 5W+ ในการพจารณาหาแหลงสารสนเทศและการสบคนขอมล 2.4 พฤตกรรมการใชงานอนเทอรเนต 2.5 เทคนคและวธการคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนต 2.6 โปรแกรมคนหาสารสนเทศบนอนเทอรเนต (Search Engine) 2.7 สาเหตความลมเหลวในการคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนต 2.8 งานวจยทเกยวของ

2.1 ความหมายและความส าคญของสารสนเทศ ความหมายของสารสนเทศ

สารสนเทศ หรอ สารนเทศ บญญตมาจากค าวา “information” ราชบณฑตยสถานก าหนดใหใชไดทงสองค า ค าวา “สารสนเทศ” มกนยมใชในวงการคอมพวเตอร การสอสาร และธรกจ สวนในวงการบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร ใชค าวา “สารนเทศ” ดงทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงกลาวถงความหมายและความแตกตางของทงสองค าดงน (สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร, 2538, อางถงใน ประหยด ชวยงาน, 2549)

สารสนเทศ คอ ขอมล ขาวสาร ความคดเหน หรอประสบการณ ในรปแบบตาง ๆ เชน ตวอกษร ตวเลข สญลกษณ รปภาพ เสยง ทผานกระบวนการประมวลผล และบนทกไวอยางเปนระบบตามหลกวชาการในสอประเภทตาง ๆ เชน หนงสอ วารสาร หนงสอพมพ วดโอ ซดรอม ฐานขอมลอเลกทรอนกส ฯลฯ เพอน าออกเผยแพร และใชประโยชนไมวาจะเปนเรองของการบรหาร การบรการ การผลต การศกษา การแพทยสาธารณสข ธรกจการคา การคมนาคม และอน ๆ

6

นอกจากนมค าอน ๆ ทเกยวของกบสารสนเทศ ไดแก“เทคโนโลยสารสนเทศ” (information technology) หมายถง วธการและอปกรณเครองมอทน ามาใชกบสารสนเทศท งทางดานการประมวลผลขอมล การจดเกบ การคนคน การเผยแพร และการน าไปใชประโยชน ซงเทคโนโลยทใชในการประมวลผล จดเกบและคนคนกคอ คอมพวเตอรและโปรแกรมจดการฐานขอมล สวนเทคโนโลย ท ใชในการเผยแพรไดแ ก เทคโนโลย เพ อการ สอสารตาง ๆ เ ชน วทย โทรทศน โทรศพท ระบบเครอขายคอมพวเตอร รวมทงระบบเครอขายอนเทอรเนต เปนตน

ความส าคญของสารสนเทศ มค ากลาวถงความส าคญของสารสนเทศวา “สารสนเทศคออ านาจ” (information is

power) หมายถง ผทมสารสนเทศหรอไดรบสารสนเทศทมคณคาและทนสมย มความตอเนองทนเหตการณ และสามารถใชสารสนเทศใหเกดประโยชนสงสด ผนนยอมมพลงหรอมอ านาจ ไดเปรยบผอนในทก ๆ ดาน

ในสงคมขาวสาร หรอสงคมสารสนเทศ ( information society) จ าเปนตองใชสารสนเทศ เพอใหเกดความรและความเขาใจในเรองทตนเกยวของ และน าความรความเขาใจมาตดสนใจแกไขปญหาทเกดขนไดอยางถกตอง แมนย า และรวดเรว ทนเวลากบสถานการณตาง ๆ ทเกดขนไดอยางเหมาะสม ความส าคญของสารสนเทศจงไมจ ากดเฉพาะนกศกษา นกวชาการ แตมความส าคญกบผคนในสงคมทกอาชพ สารสนเทศนอกจากมความส าคญตอตวบคคลแลว ยงมความส าคญตอสงคมในดานตาง ๆ ดงน

1. ความส าคญดานการศกษา การจดการเรยนการสอนในปจจบนมงเนนผเรยนเปนศนยกลาง โดยครผสอนท าหนาทเปนผแนะน าชวยเหลอ และกระตนใหผเรยนไดศกษาคนควาหาความรดวยตนเอง สงผลใหสารสนเทศมความส าคญตอการเรยนการสอนในทกระดบการศกษา สารสนเทศทดมคณคาและทนสมย จะชวยใหการเรยนการสอนมประสทธภาพและประสทธผล การศกษาคนควาวจยเพอพฒนาองคความรใหม ๆ จ าเปนตองใชสารสนเทศทมอยอยางสมบรณถกตองจากหลายแขนงวชามาพฒนาใหเกดความรใหมขนมาได

2. ความส าคญดานสงคม สารสนเทศชวยพฒนาสตปญญาของมนษย ชวยพฒนาบคลกภาพสวนบคคลใหอยรวมกบผอนไดอยางมความสข อกทงชวยใหเกดความคดสรางสรรค เกดการประดษฐคดคนเทคโนโลยใหม ๆ ทน ามาซงความสะดวกสบายในการด าเนนชวต เราใชสารสนเทศเพอการตดสนใจในเรองตาง ๆ ทงการประกอบอาชพ การปองกนและแกไขปญหาชวต สารสนเทศชวยขยายโลกทศนของผไดรบใหกวางขวาง สรางความเขาใจอนดระหวางมนษยชาต ชวยลดความขดแยง ท าใหอยรวมกนไดอยางมความสข

3. ความส าคญดานเศรษฐกจ สารสนเทศมความส าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจยคใหมทเรยกวา เศรษฐกจบนฐานความร (knowledge-based economy) หนวยงานหรอผประกอบการธรกจให

7

ความส าคญกบ “การจดการความร” (knowledge management) เพอรกษาองคความรขององคกรไว สารสนเทศดานธรกจการคาจงถอเปนตนทนการผลตทส าคญในการแขงขน ทงนเพราะสารสนเทศชวยประหยดเวลาในการผลต ลดขนตอนการลองผดลองถก อกทงชวยใหองคกรไดพฒนาผลตภณฑใหม ๆ ไดตามความตองการของตลาด นโยบายในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทย ไดตระหนกถงความส าคญของสารสนเทศ จงมงปรบฐานเศรษฐกจไปสการเปนเศรษฐกจทมประสทธภาพบนพนฐานความร มการสรางความพรอมและความรอบรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอน ามาประยกตใชและพฒนานวตกรรมของตนเองอยางเหมาะสม ควบคไปกบการพฒนาทรพยากรมนษย (คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.), 2546)

4. ความส าคญดานวฒนธรรม สารสนเทศเปนรากฐานทจ าเปนส าหรบความกาวหนาของ อารยธรรม สารสนเทศชวยสบทอด คานยม ทศนคต ศลปะ และวฒนธรรมทเปนเอกลกษณอนดงามของชาต กอใหเกดความภาคภมใจ ความสามคค ความมนคงในชาต 2.2 การคนคนสารสนเทศ การคนคนสารสนเทศ (Information Retrieval) เปนศาสตรของการคนหาขอมลหรอ สารสนเทศ (ศภชย ตงวงศศานต, 2551, หนา 4) ทมความหลากหลาย ทงขอความ รปภาพ เสยง และวดทศน ในยคของ ICT เทคโนโลยมความเจรญกาวหนา การคนหาขอมลจงไดพฒนาจากการ คนหาในหองสมดมาเปนการคนหาไดในทกหนทกแหงทอนเทอรเนตไปถง ดวยเครองมอทม ใหบรการอยางมากมาย โดยสงทตองการคนหาอาจจะเปนเอกสารทเขยนเปนขอความหรอ ตวอกษรทเรยงตอกนเปนค า วล หรอประโยคทมความหมาย ซงการคนคนสารสนเทศในรปแบบน เรยกวา text retrieval นอกจากนนสงทตองการคนหาอาจจะเปนเสยงคน เสยงดนตรหรอ เสยงเพลง (speech/music retrieval) ซงตองอาศยหลกการรจ าเสยง (speech recognition) ส าหรบการคนคนภาพ (image retrieval) และการคนคนวดทศน (video retrieval) ตองอาศย หลกการประมวลผลภาพ (image processing) และการรจ าภาพ (pattern recognition) เปน ส าคญ โดยระบบการคนคนสารสนเทศทดตองสามารถดงเอาสารสนเทศทเกยวของกบสงทผใช ตองการออกมาไดอยางรวดเรว ถกตอง แมนย า และครบถวนสมบรณ

8

กระบวนการคนคนสารสนเทศ

ภาพท 2-1 กระบวนการคนคนสารสนเทศ ทมา : ศภชย ตงวงศศานต, 2551, หนา4)

กระบวนการคนคนสารสนเทศเรมจากผใชใสค าสอบถาม (query) เขาไปในระบบ ค า

สอบถามเปนสารสนเทศทผใชตองการคนหา เชน การใสค าส าคญในชองทใหใสค าสอบถาม หรอใสค าคน เมอระบบรบทราบค าสอบถาม กจะท าการคนคนสารสนเทศจากเอกสารหรอสงท ตองการ ในทนเรยกวา เอกสาร (documents) โดยอาจจะมลกษณะเปนขอความ รปภาพ เสยง และวดทศน ซงอาจจะอยในแผนซด/ดวด หรออยในระบบเครอขายคอมพวเตอร ผลลพธทได น าเสนอเปนสารสนเทศทถกดงออกมา (information retrieved) ซงอาจจะเปนขอความ รปภาพ เสยง หรอวดทศน ขนกบความตองการของผใช โดยทวไปจะไมใชมเพยงรายการเดยว แตจะมหลายรายการ ซงควรสอดคลองสมพนธ (relevance) กบสงทผใชตองการคนหา อยางไรกตามหากผลลพธมหลายรายการควรมการจดอนดบ (rank) ตามความสอดคลองมากนอย โดยใหรายการทมความสอดคลองกบสงทตองการคนหาอยกอน สวนรายการทมความสอดคลองนอยอยหลง และทส าคญหากไมสอดคลองกบสงทตองการคนหาเลย กไมควรอยในรายการทถกดงออกมา (ศภชย ตงวงศศานต, 2551, หนา 5) สดทายผใชตองพจารณาวารายการทดงออกมาสอดคลองกบสงท ผ ใช ตองการคนหาหรอไม ถาไมสอดคลองกสามารถปรบเปลยนค าสอบถาม (query reformulation) เปนค าสอบถามใหม และปอนเขาไปในระบบใหมอกครง

ค ำสอบถำม (Query)

กำรคนคนสำรสนเทศ (Information Retrieval)

สำรสนเทศทถกดงออกมำ (Information Retrieved)

เอกสำร (Documents)

9

ขนตอนการประมวลผลการคนคนสารสนเทศ การประมวลผลการคนคนสารสนเทศมขนตอนหลกๆ 5 ขนตอน ดงน 1. การท าดรรชน (Indexing) เปนขนตอนการสรางตวแทนเอกสาร วตถประสงคของการท าดรรชนกเพอท าเปนตวแทนเอกสาร โดยจดเปนหมวดหมอยาง

เปนระบบ อนเปนการเตรยมการในขนตนของการคนคนสารสนเทศ เพอการสบคนตอไปใหด าเนนการไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ขนตอนการท าดรรชนสามารถสรางดวยแรงหรอสรางอยางอตโนมตได รปแบบแสดงขนตอนการท าดรรชนจากตนแหลงทเปนเอกสาร

ขนตอนแรกเปน Lexical analysis โดยท าการแปลงสายตวอกษรในเอกสารหรอสงเปาหมายกลายเปนสายของค าศพท เมอไดค าแตละค าในขอความแลว ใหจดการท าทเปนตวเลข ค าทเชอมดวยอกษรตวใหญเลก หรอค าทเชอมดวยเครองหมาย Punctuation ตามขอก าหนด และสงตอในขนตอไป ล าดบตอไปเปนการจ ากดค าโหล (Stop-word) อนหมายถง ค าทปรากฏบอยครงมากจนไมมผลในการสบคนทางปฏบต จงไมจ าเปนตองน ามาสรางเปนดรรชน ขนตอมาคอ Stemming เปนการหารากศพทของค าในขอความ เพอใชค า Stem นนเปนตวแทนในการสรางดรรชนตอไป ตดตามดวยการเลอกค าศพท เชน กลมของนามเพอสรางดรรชน จากนนเปนการสรางค าศพทสมพนธ (Thesaurus construction) เพอจดกลมค าทมความหมายเดยวกนใหเชอมตอกนอยางเปนระบบและก าหนดค าศพทควบคม (Controlled Vocabulary) เมอไดค าศพทตามกระบวนการขางตน ผลลพธทไดน ามาจดท าดรรชนและจดเกบตามการออกแบบของโครงสราง ทส าคญกจะมรปแบบของแฟมขอมลผกผน (Inverted File) เพอการสบคนตอไป

2. การจดรปแบบค าสอบถาม (Query Formulation) เปนการสรางตวแทนค าสอบถาม การเขยนค าสอบถามเพอการคนหาสารสนเทศทตองการท าไดในหลากหลายรปแบบท

งายและสะดวกคอการใสค าส าคญ (Keywords) เปนหนงค าศพทหรอหลาย ๆ ค าเรยงตอกนไดตามทตองการ เชน ตองการคนหาเรอง Quantum Computing เขยนโดย Joseph Stelmach กเพยงเขยนค าสอบถามวา Quantum Computing Joseph Stelmach ปอนถาม Search Engine กจะไดผลลพธตามทเทยบเคยงได การเขยนรปแบบขางตนสามารถขยายผลโดยเชอมตอดวย Boolean Operators อนไดแก AND OR และ NOT เชน (Quantum OR Computing) AND (Not Stelmach) การเขยนค าสอบถามดวยตวเชอมเหลาน จะท าใหการเขยนมความซบซอน แตในขณะเดยวกนกมความหมายทเจาะจงมากขน อนท าใหผลลพธสอดคลองตามความตองการมากขน อกวธหนงเปนการสบคนแบบ pattern โดยการอนญาตใหใชตว Wild Card Character แทนตวอกษรทเปน Prefix หรอ Suffix ของค าเชน ใชสญลกษณ * แทน Wild Card ตวอยางการเขยนทเปน Pattern คอ compu*,*ters, *กมาร* เปนตน

10

3. การเทยบเคยงจบค (Matching) ตวแทนค าถามกบตวแทนเอกสาร เปนการจบคระหวางค าสอบถามกบเอกสารโดยใชตวแทนจากทไดมาในขนตอนกอน

หนาน วธการขนอยกบโมเดลของ การคนคนสารสนเทศ หากเปน Boolean Model หรอโมเดลทเปนลกษณะเดยวกนน กจะใหคาการเทยบเคยงเปนเพยง 2 คา คอ สอดคลองหรอไมสอดคลอง จะไมมคาระหวางกลางท าใหผลของการสบคนไดคา Recall ทต า ส าหรบ Vector Model หรอโมเดลในท านองเดยวกน คาการเทยบเคยงจะไดจาก Inner product ของเวกเตอรของค าสอบถามและของเอกสาร ซงเปนการวดความใกลเคยงสอดคลองของแตละค หากไดคาสง แสดงถงความเกยวของสอดคลองกนมาก ในทางตรงกนขาม หากไดคาต า หมายถง ความสอดคลองนอยจากคาทได ยงสามารถน าไปจดล าดบของเอกสารในผลลพธตามความส าคญกอนหลง คาสงอยกอน ค าต าอยหลง อนง คาการจบคยงอาจปรบไดในทางค านวณโดยการใหน าหนกของเทอมในค าสอบถามรวมทงคาน าหนกใน Term-Document Matrix ทสอดคลองกนอยางเหมาะสม

การจดล าดบของเอกสารทนยมในระบบ Search Engine ทส าคญ เชน Google ยงไดจดล าดบทเรยกวา PageRank โดยมกระบวนการค านวณจากความส าคญของเวบไซตนนมการถกอางองมากนอย โดยดจากจ านวนสายเชอมโยง (Hyperlink)

4. การเลอก (Selection) รายการผลลพธทตรงประเดน เปนการเลอกของผใชในผลลพธทปรากฏของเอกสารทสอดคลองตรงประเดน ซง

ผลลพธของการสบคนอาจจะเรยงล าดบความส าคญในกลมหวเรอง ๆ ตาง ๆ หรอกลมประเภทตาง ๆ อยางอตโนมต (Classification หรอ Clustering) นอกจากน เพอชวยผใชในการเลอกทชดเจน ผลลพธอาจจะแสดงเปนหวเรอง (Title) สวนของบทคดยอ (Abstract) พรอมทงเนนเปนแถบสวาง (Highlight) ทชดเจนในค าศพทหรอเทอมของค าสอบถามทตองการคนหา

5. การปรบเปลยนค าสอบถามใหม (Query Reformulation) ในรอบตอไป ในระบบการคนคนสารสนเทศ ผใชมกจะมปญหาการตงค าสอบถามปญหาไมใชตง

ไมไดแตการตงทใหผลการสบคนทมประสทธภาพนนท าไดไมงายนก บอยครงทผใชตองเสยเวลาในการเลอกดชดเอกสารทเปนผลลพธทไดมามากมายแตมขยะปะปนมากมาก แนวทางหนงในการแกปญหานเพอสรางความพงพอใจแกผใชคอ การปรบเปลยนค าสอบถามใหม (Query Reformulation) ดวยเทคนค Query Expansion หรอของ Relevance Feedback หรอรวมกนทงสองเทคนค

Query Expansion หมายถงการเพมเทอมในค าสอบถามของระบบการคนคนสารสนเทศ เพอใหการสบคนในรอบตอไปมผลลพธทดขน ซงเทอมทเพมขนนนอาจจะมาจากการ Feedback หรอไมกแลวแตกรณ รวมทงอาจเปลยนคาน าหนกของเทอมเพอความเหมาะสมสวน Relevance Feedback หมายถง การปอนความเกยวพนธยอนกลบ อนเปนการใชประโยชนจากขอมลยอนกลบน

11

ไปปรบเปลยนค าสอบถามเกามาเปนค าสอบถามใหมของการสบคนในแตละรอบ วธการเปนไปไดทงอตโนมตและกงอตโนมตโดยใชแรงคนรวมปฏบตการดวย

ส าหรบแหลงขอมลเพอการปรบเปลยนค าสอบถามใหมเปนไปไดใน 3 แหลงคอ จาก Local Analysis, Global Analysis และ/หรอ Query Reuse

2.3 หลกการ 5W+ ในการพจารณาหาแหลงสารสนเทศและการสบคนขอมล การสบคนขอมลเพอตอบสนองความตองการสารสนเทศของบคคลใหมประสทธภาพนนสามารถใชหลกการ 5W+ ซงนกขาวหรอบรรณารกษใชเปนหลกการในการสบคนขอมลเพอบรการผใชหรอเพอประกอบการท างาน ในการสบคนขอมลโดยเฉพาะเมอใชเพอการคนหาแหลงขอมลและการสบคนสารสนเทศจากฐานขอมลซงมราคาแพง โดยเฉพาะการสบคนขอมลจากฐานขอมลทใหบรการในสถาบนบรการสารสนเทศเชงพาณชย การใชบรการอยางไมมจดมงหมาย หรอก าหนดขอบเขตและกลยทธไวกอนจะท าใหสญเสยหลายประการ และไมคมคา เนองจากทกวนาททเขาสระบบจะมมลคาราคาทงสน การสบคนขอมลเพอท ารายงานจะตางจากการสบคนเพอแสวงหาวตถดบมาเขยนเรองใหม ๆ การหาบนทกภายใน การหาหนงสอนวนยายเพออานคลายเครยดในวนหยด เปนตน แตไมวาจะเปนเหตผลใด การตงค าถามจะชวยใหบคคลสามารถคนหาขอมลไดถกทาง ดงน

12

ตารางท 2-1 การใชหลก 5W+ ในการพจารณาแหลงสารสนเทศและในการสบคนขอมล

หลกการ 5W+ ในการพจารณาหาแหลงสารสนเทศ หลกการ 5W+ ในการสบคนขอมล ใคร (who) - ใครบางทจะมขอมลทเราตองการ - ใครบางทจะมขอมลททนสมยทสด - ใครเคยพดถงหรอเคยศกษาในเรองทเราตองการไวบางแลว - ใครจะรบผดชอบในการเกบรวบรวมขอมลทเราคนหามาได

ใคร (who) - โครงการน เรองราวทก าลงตองการคนหาเกยวกบใคร นกการเมอง ดาราละคร คนทไมมใครรจก ฆาตกร/อาชญากร ต ารวจ คแขง ลกคา ฯลฯ - ไดคยกบใครมาบางแลว (ทงกบอาจารยทปรกษา และผใหขอมล) - ควรจะตองไปคยกบใครบาง (อาจารยทปรกษาและบคคลเปาหมาย)

อะไร (what) - การสบคนอะไรบางทเราตองการจาก www จะใช search engine ใดบาง จะไปใชหองสมดหรอแหลงขอมลออนไลน เพอคนหารายการหนงสอ - มขอมลอะไรทไมถกตองบาง - จะท าอะไรบางถาหากไมพบขอมลทตองการ หรอในทางกลบกนหากพบขอมลจ านวนมากมาย

อะไร (what) - สารสนเทศอะไรบางทตองการ เรองราวเกยวกบคน สถานท บรษท รายงานโครงการทางวทยาศาสตร ฯลฯ - สารสนเทศประเภทใดทเราตองการ เชน บทสมภาษณจากทวโลก สถต หรอขอมล แหลงสารสนเทศใหม ๆ หรอการหาขอมลเพอสนบสนนสงทเรารแลว - ทรพยากรสารสนเทศประเภทใดบางทจะมประโยชนทสดในการสนองความตองการสารสนเทศครงน - ทรพยากรสารสนเทศประเภทใดบางทเรามอยในมอแลว - รปแบบของสารสนเทศทเราตองการคราวนควรจะเปนอะไร เชน

13

หลกการ 5W+ ในการพจารณาหาแหลงสารสนเทศ หลกการ 5W+ ในการสบคนขอมล เอกสาร หนงสอ เอกสารฉบบถายส าเนา ขอมลจากฐานขอมล ขอมลจากเวบไซต ฯลฯ

เมอไร (when) - เมอไรจะท าการสบคนเรองเฉพาะหวขอ ถาตองการเขยนตนฉบบ หรอจ าเปนตองเดนทางบอยตองท าเปนโครงแผนท (road map) ไวชวยจ า - ถาตองการใชฐานขอมลออนไลนเชงพาณชย จะใชเมอไร ถาใชจากเครอขายของหนวยงานจะมชองทางใดบาง เพอหลกเลยงการคบคงของผใช หรอใชบรการจากหองสมด โดยตองหาชวงเวลาทสะดวกไมมคนรอนานเกนไป

เมอไร (when) - ตองการใชสารเทศเมอใด เชน ทนททมขาวใหม ๆ เกดขน อยางดวน ส าหรบลกคาคนส าคญ ภายใน 2-3 เดอนส าหรบโครงการใหญ - เรองทเราก าลงตองการคนหานนเกดขนในหวงเวลาใด เพราะตองน ามาเปรยบเทยบกบขอบเขตของฐานขอมลเพราะถาเกามากกอาจจะไมสามารถคนหาไดจากฐานขอมล อาจจะตองไปด าเนนการสบคนดวยระบบคนหาแบบเกา - สารสนเทศทตองการเปลยนแปลงรวดเรวแคไหน เมอใด เชน เปลยนแปลงทกนาทส าหรบราคาหน ทกชวโมงส าหรบการพยากรณอากาศ ไมเปลยนแปลงส าหรบเอกสารจดหมายเหต เปนตน

ทไหน (where) - จะคนหาจากทไหน จากหองสมด หรอจากรอบตว จากใครบางคนทสามารถเปนแหลงสารสนเทศได - ถาสบคนจากเวบไซตจะตองพจารณาวาเวบไซต ใดทจะใหขอมลทนาเชอถอมากทสด

ทไหน (where) - เรองทก าลงคนควานนเกดขนทใด - เรองทเราตองการนนไดเคยไปคนหาจากแหลงใดมากอนบางแลว - เราจะไปคนหาสารสนเทศทตองการไดจากทไหนในอนาคต

14

หลกการ 5W+ ในการพจารณาหาแหลงสารสนเทศ หลกการ 5W+ ในการสบคนขอมล ท าไม (why) - ท าไมเราตองท าการสบคนขอมล เราก าลงมองหาสารสนเทศทส าคญบางประการหรออยางไร เรามความตองการ (need) สารสนเทศนนจรง ๆ หรอแคเพยงอยากได (want) - ท าไมสารสนเทศในแหลงนน ๆ จงถกเกบรวบรวมไวเชนนน เชน เปนสงทพมพรฐบาล เกบเปนฐานขอมล เกบอยในฐานขอมลเชงพาณชยโดยฝายการตลาด จากคนเขยนเวบไซตอสระ ทเปดใหประชาชนผสนใจเขาใชไดโดยไมเสยคาใชจาย หรอหวงผลประโยชนตอบแทน

ท าไม (why) - เราแสดงหาสารเทศมาเพออะไร ท าไม ตรวจสอบความถกตองของขอมลทมอยแลวในมอมองหาแหลงสารสนเทศอน ๆ ทสามารถใชทดแทนกนได เพอสรางแนวทางใหม หรอความคดใหม ๆ

อยางไร (how) - จะรวบรวมใหขอมลทคนไดถกน ามาสงเคราะหอยางไร - จะใชเงนเทาไร และเรามงบประมาณเพยงพอส าหรบการสบคนเรองนเทาไร - ถาตองคนหาขอมลจากระบบออนไลน เราจะมวธการหาขอมลเพมเตมเชนเดยวกนจากระบบออฟไลน อยางไร - ถาคนจากระบบออฟไลนแลว เราจะมวธการไดขอมลเชนเดยวกนทางระบบออนไลนอยางไร - จะขอความชวยเหลออยางไรถามปญหาเกดขน

อยางไร (how) - จะใชสารสนเทศทไดมาอยางไร ในรปขอความหรอรายงาน ในรปตาราง กราฟ แปลงขอมลเปนดจตอลเพอจดเกบไวในหนวยความจ าของคอมพวเตอรซงสามารถจะดงมาใชงานภายหลง - เราตองการใหน าสงขอมลสารสนเทศอยางไร ในรปแฟมขอมลคอมพวเตอรเพอจะไดน ามาพมพใชงานตามตองการภายหลง อาจจะตองวางไวใหบรการ เปนรปหนงสอเพอจะน าเปดไดตามตองการ หรอจะถายเอกสารขอมลเฉพาะสวนทตองการ

15

หลกการ 5W+ ในการพจารณาหาแหลงสารสนเทศ หลกการ 5W+ ในการสบคนขอมล - จะอางองอยางไร - จะตรวจสอบวาสารสนเทศเรองเดยวกนทไดจากแหลงตางกนมความสอดคลองกนหรอไมอยางไร

16

2.4 พฤตกรรมการใชงานอนเตอรเนต ความหมายของพฤตกรรม (Behavior) “พฤตกรรมมนษย” (Human Behavior) หมายถง กรยาอาการทไดมาภายหลงการก าเนด จากการทไดรวมสงสรรคกบเพอนมนษย ซงแตกตางจากพฤตกรรมทมมาแตก าเนด พฤตกรรมมนษยสวนใหญจะประพฤตปฏบตตามแบบแผนของกฎระเบยบ หรอวธการ ทมอยในสงคมรวมทงวฒนธรรมทมอยในสงคมนน ๆ ซงมนษยยอมเขาใจในสถานภาพและบทบาทตามทกลมสงคมคาดหวง (ประยทธ ไทยธาน. 2550 : 1-3) ประภาเพญ สวรรณ (2534 : 14) กลาววา พฤตกรรม หมายถง ปฏกรยา หรอกจกรรมทกชนดของสงมชวต จะสงเกตไดหรอไมไดกตาม ประกอบดวยพฤตรกรมภายใน เปนพฤตกรรมทเกดขนในตวบคคล ซงทงสองสงจะท าหนาทรวบรวม สะสม สงการ ท าใหมคณภาพเหนอกวาสตว มการเปนระบบ มการคาดการณในอนาคต สวนปณธาน หลอเลศวทย (2541 : 2) ใหความเหนวา พฤตกรรม หมายถง กจกรรม หรอการปฏบตใด ๆ ของปจเจกบคคล เพอกระท าไปเพอจดประสงคใดจดประสงคหนง สอดคลองกบบลม (Bloom. : 1976 : 35) ทกลาววา พฤตกรรมเปนกจกรรมทกประเภททมนษยอาจกระท า อาจจะเปนสงสงเกตได และพฤตกรรม แบงเปน 3 สวน คอ พฤตกรรมดานความร พฤตกรรมดานทศนคต และพฤตกรรมดานการปฏบต สรปไดวา พฤตกรรม หมายถง กรยาอาการทแสดงออก หรอการปฏบตใด ๆ โดยกระท าซงมทงพฤตกรรมภายนอก และพฤตกรรมภายใน เปนไปโดยรสกตว และไมรสกตว โดยทวไปแลวพฤตกรรมอาจเปนไดทงสงทพงประสงคหรอไมพงประสงค การใชงานอนเทอรเนตของนกศกษานน โดยทวไปนกศกษาเนนการใชอนเทอรเนตในดานทใกลตว หรอใหความส าคญในการใชงานเปนอนดบแรกเนองจากปจจบนนอนเทอรเนต มบทบาททส าคญตอนกศกษา ไมวาจะเปนใชงานในดานการเรยนหรอการด าเนนชวต ซงสามารถแบงออกเปนดานตาง ๆ ตามประเภทและวตถประสงคในการใชงานไดดงน

1. ดานการศกษา การศกษาบนอนเทอรเนตจะชวยเสรมสรางคณภาพทางดานการศกษาโดยเฉพาะ

อยางยงการใชสอการสอนทางไกล ในปจจบนมการจดท าอยางเปนหลกสตรเพอใหผเรยนลงทะเบยน ช าระเงน สงงาน ปรกษาหารอกบผสอน การเรยนการสอนของสถานศกษาในประเทศไทย ปจจบนมการน าเอาเทคโนโลยมารวมใช เชน มการสรางโฮมเพจรายวชาเพอใหนกศกษาทลงทะเบยนรายวชาตาง ๆ สามารถศกษาไดดวยตนเอง เสรมจากการเรยนในหองเรยน ในสวนการเรยนการสอนของสถานศกษาตางประเทศบางแหงมการเรยนการสอนดวยระบบหองเรยนเสมอนจรง (Virtual Classroom) ชนเรยนออนไลน (Online Class) การเรยนการสอนผานอนเทอรเนต (Internet based Instruction) อาจารยและนกศกษาไมตองมาเรยนในหองเรยนจรง แตใชการประชมทางไกลทางอนเทอรเนตในการเรยนการสอนแทน สามารถใชเปนแหลงคนควาหาขอมล ไมวาเปนขอมลทาง

17

วชาการ หรออานต าราทมอยในเวบไซต ทงทสามารถอานไดจากหนาเวบไซต หรอดาวนโหลดขอมลมาอานในภายหลง นกศกษาในมหาวทยาลย สามารถใชอนเทอรเนตเพอตดตอกบมหาวทยาลยอน ๆ เพอหาขอมลทตองการ ไมวาขอมลนนจะอยในรปแบบใด ๆ กตาม เชน ขอความ ภาพ เสยง และภาพเคลอนไหวตาง ๆ เปนตน (ไพฑรย ศรฟา. 2543:85-86)

นอกจากการหาขอมลจากการศกษาแลว การใชอนเทอรเนตยงมขอมลทนยมใชกนอยางกวางขวาง เปนการคนหาขอมลขาวสารตาง ๆ เชน การคนหาหมายเลขโทรศพท สถานททองเทยว อตราการแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ ขอมลขาวสารทางราชการ การสบคนไมยงยากและซบซอน อกท งขอมลทนสมย อนเทอรเนตถอเปนขอมลทดส าหรบการเรยนร ท าใหสามารถเรยนรโลกภายนอกไดอยางใกลชด ถอเปนการหาขอมลและเปนการเรยนรสงใหม ๆ ขอมลทอยบนอนเทอรเนตนนมทกเรองราวทผทสนใจสามารถเขาไปสบคนไดตลอดเวลา ดงนนเปนไปไดยากทจะควบคมมาตรฐานของขอมล ดงนนผทจะบรโภคขอมลขาวสารบนอนเทอรเนตควรทจะเลอกบรโภค และรบขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอตนเอง

2. ดานการตดตอสอสาร การตดตอสอสารทางอนเทอรเนตเปนรปแบบทไดรบการนยมสงสด โดยใชขอความทเปน

ตวอกษร ไดแก จดหมายอเลกทรอนกส (E-mail) เปนการสอสารทรวดเรว ไรพรมแดน ไมตองเสยคาใชจายมากนก ดงนนการใชงานดานอเมล ถอเปนการตดตอสอสารทเปนนยมอยางหนงบนเครอขายอนเทอรเนต ทงหนวยงาน และองคกรตาง ๆ ใชอเมลในการตดตอสอสาร ตดตามความเคลอนไหวตาง ๆ ทวโลกไดอยางรวดเรว รปแบบการตดตอสอสารทเปนทนยมอกอยางคอหองสนทนา (Chat room) เปนการคยตอบโตกนชวงเวลานน การสนทนาแบบน มขอดคอ ไดความเพลดเพลน สวนการตดตอสอสารดวยภาพและเสยง ไดแก การโทรศพททางไกลดวยอนเทอรเนตไมคอยไดรบความนยมมากนก นอกจากนยงมซอฟทแวรส าหรบการสอสารดวยภาพและเสยงผานอนเทอรเนต ผใชงานตองมอปกรณเพมเตม เชน ไมโครโฟน การดเสยง กลองวดโอ เพราะการตดตอดวยภาพและเสยงนนมการใชงานทซบซอน จงจะสามารถคยผานแบบเหนหนากนได นอกจากนแลวยงสามารถไปประยกตกบการประชมทางไกลทางอนเทอรเนต สถานศกษาหลายแหงไดมการน าเอารปแบบการสอสารแบบนมาใช อาจารยสามารถบรรยายพรอมน าเสนอขอมลและภาพประกอบ รวมทงนกศกษาสามารถอภปรายและตอบขอซกถาม อนาคตการเรยนการสอนประเภทนจะไดรบความนยมสงเพราะท าใหเกดความเทาเทยมในการศกษามากยงขน

3. ดานความบนเทง นอกเหนอจากการใชอนเทอรเนตเพอการคนหาขอมลเพอวตถประสงคในดานตาง ๆ ท

กลาวมา การใชอนเทอรเนตเพอความบนเทงถอเปนกจกรรมอกประเภทหนงบนอนเทอรเนตทเปนทนยมของทกเพศทกวย ถอเปนการรบขอมลขาวสารดานบนเทง ในการพกผอนหยอนใจ เชน การ

18

คนหาวารสาร หนงสอพมพ ภาพและขาวสารอน ๆ การเลนเกมสออนไลน ฟงวทยหรอดการถายทอดสดผานระบบอนเทอรเนต เรยกใชขอมล (Download) เพลง ภาพยนตร เพอความบนเทงรวมไปถงการแลกเปลยนขอมลดานบนเทงนนไปยงผทมความสนใจในดานบนเทงเหมอนกน ซงความบนเทงจะท าใหผทใชอนเทอรเนต สามารถเขาใชงานไดงายและมความสนใจในการใชอนเทอรเนตมากกวาดานอน ๆ เนองจากเปนขอมลททกคนสามารถเขาไปใชงานไดงานและสามารถหาขอมลดานบนเทงนนไดงายเชนกน (สมชาย น าประเสรฐชย. 2543:84:85)

1) ดหนงฟงเพล โดยใช Real Player MPS ทงในดานของเรองยอ ขาวสาร ภาพยนตร รายการโทรทศน การฟงวทยผานทางอนเทอรเนต

2) เกมและการตน เนองจากเกมและการตนมการพฒนาและปรบปรงใหเหมาะกบวย 3) การทอง Cyber Space โดยสอผสมตาง ๆ ไดรบความนยมซงเปนเวบไซตทางดานกฬา

ศลปะและการทองเทยว 4) โปสการดอเลกทรอนกส เพอใชแสดงความรสกในโอกาสตาง ๆ ซงโปสการด

อเลกทรอนกส มทงเสยงและภาพเคลอนไหว ตลอดรปแบบทหลากหลายใหเลอก และมเวบไซตมากมายทใหบรการทงฟรและเสยคาใชจาย

นบวาแนวโนมในการใชอนเทอรเนตเพอความบนเทงไดรบความนยมเพมขนอยางตอเนองเพราะเปนชองทางททกคนทสนใจขอมลดานสามารถเขาถงไดอยางสะดวก รวดเรว และผใหบรการสามารถปรบปรงขอมลใหมความทนสมยอยเสมอ เหมาะส าหรบผทสนใจ

2.5 เทคนคและวธการคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนต แหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนตนบเปนแหลงสารสนเทศทมเนอหาหลากหลายสาขาวชาและหลากหลายประเภทมากทสดแหลงหนง รวมทงมการเปลยนแปลง แกไขอยตลอดเวลา ดงนน เพอใหไดรบสารสนเทศทตรงกบความตองการจงจ าเปนอยางยงทตองเรยนรถงเทคนคและวธการคนคนตาง ๆ เพอน าไปปรบใชกบโปรแกรมคนหาแตละโปรแกรม เพอใหเกดประสทธภาพสงสดในการคนคน ซงการคนคนสารสนเทศ (Information Retrieval) เปนกระบวนการแสวงหาสารสนเทศทเกยวของกบโครงสราง การวเคราะห การจดการ การจดเกบ การคนหา และการเผยแพรสารสนเทศ โดยใชวธคนหาในรปแบบตาง ๆ เพอใหทราบถงแหลงทอยของสารสนเทศและสารสนเทศทเกยวของกบเรองทตองการ (สงวน พงศกจวทร : 2541) โดยทวไปสามารถแบงลกษณะการคนคนสารสนเทศได 2 ลกษณะ คอ

1. ผสบคนทราบรายละเอยดบางสวนของทรพยากรสารสนเทศทตองการ (Know item search) เชน ทราบชอผแตงกสามารถใชชอผแตงเปนค าคน ถาทราบชอเรองกสามารถใชชอเรองเปน

19

ค าคน เปนตน ท าใหการคนหาท าไดรวดเรว และไมจ าเปนตองมความช านาญในการคนหา การคนคนลกษณะนเรยกวา การคนคนแบบพนฐาน (Basic Search)

2. ผสบคนไมทราบรายละเอยดของทรพยากรสารสนเทศทตองการคน (Unknown item search) ผสบคนจะตองคดและก าหนดค าคนทเปนค าหรอวลเพอใชแทนเนอหาสาระหรอประเดนหลกของค าถาม หรอเรองทจะตองการจะคนหา เพอใหการคนหาขอมล หรอสารสนเทศมประสทธภาพและรวดเรว ค าคนในลกษณะนมหลายประเภท ไดแก หวเรอง อภธาน และค าส าคญ เปนตน ซงเปนเครองมอชวยคนทส าคญในการเขาถงสารสนเทศทตองการ การคนคนลกษณะนเรยกวา การคนคนแบบขนสง (Advanced search หรอ enhanced Search)

ดงนนการคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนตโดยใชโปรแกรมคนหา เพอใหไดรบสารสนเทศทตรงตามความตองการ จ าเปนตองมเทคนคและวธการดงน

1. ก าหนดเปาหมาย และวตถประสงคในการคนหาทชดเจน เพอใหสามารถก าหนดขอบเขตของแหลงสารสนเทศทตองการใหแคบลง เชนลกษณะของสารสนเทศทตองการ ขอบเขตของเรองทตองการ ทงนเพอใหผลการคนคนมปรมาณไมมากเกนไป และตรงกบความตองการมากทสด

2. ก าหนดค าส าคญในการคน ค าส าคญ หมายถง ค าหรอวลทส าคญและมความหมายทสามารถใชเปนค าคนเพอ

เชอมโยงไปยงเนอหาของสารสนเทศ มกจะปรากฏอยในชอเรอง สาระสงเขป และเนอหา เพอท าหนาทบงบอกถงเนอหาของสารสนเทศนน ๆ ซงเอกสารหนงเรองอาจจะมค าส าคญไดมากกวา 1 ค า ทงนแลวแตวาจะมค าส าคญปรากฏอยในเอกสารจ านวนเทาใด ในการคดค าส าคญทจะใชเปนสอในการคนคนจงตองพยายามคดค าทตรงใจ ตรงความตองการของเราใหมากทสด โดยมขนตอนทใชเปนแนวทางการวเคราะหค าถามเพอหาค าส าคญ ดงน

2.1 ค าทเปนประเดนทใหญทสดของเรองทตองการคนหา 2.2 ค าเฉพาะ หรอชอเรยกเฉพาะในสาขาหรอกลมวชา 2.3 กลมค าทเปนวล หรอประโยคของเรอง หรอขอบเขตของเรอง 2.4 ค าทจ าเปนตองม หรอตองปรากฏในการคนหา เชน ปพ.ศ. ชอประเทศ เปนตน 2.5 ค าทไมควรม และไมตองการใหปรากฏในการคนหา

3. การใชค าเหมอนหรอใกลเคยงกบค าส าคญ ซงเปนค าทนอกเหนอจากค าทคนพบในขนตอนท 2 เชน

ค าส าคญ คอ กฎหมายรฐธรรมนญ ค าทใกลเคยงค าส าคญ คอ กฎหมายปกครอง รฐธรรมนญ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

20

4. การใชหวเรอง หวเรอง หมายถง ค าหรอวล ทก าหนดขนแทนหรอบงบอกเนอหาทส าคญของสารสนเทศ

เพอใชเปนเครองชน าไปยงเนอหาทแทจรงของสารสนเทศ หวเรองทดควรเปนค าหรอกลมค าทส นกะทดรด และมความหายเฉพาะเจาะจง ครอบคลมเนอหาทแทจรงของสารสนเทศหวเรองจะท าใหเราทราบวาสถาบนบรการสารสนเทศหรอฐานขอมลทเราก าลงใชมสารสนเทศใดบางทมเนอหาเหมอนกนหรอสมพนธกน หวเรองจะมประโยชนในการชวยสบคนสารสนเทศทตองการไดรวดเรว และชวยในการรวบรวมสารสนเทศทมเนอหาในสาขาเดยวกนหรอสมพนธกนไวดวยกน

4.1 ประเภทของหวเรอง แบงเปน 2 ประเภท คอ 1) หวเรองใหญ หมายถง ค าหรอวลทก าหนดขนเพอระบถงเนอเรองของสารสนเทศ

โดยตรงและสามารถใชเปนหวเรองโดด ๆ ได หรออาจมหวเรองยอยประกอบได 2) หวเรองยอย หมายถง เปนค าหรอวลทก าหนดขนใชตามหลงหวเรองใหญเพอก าหนด

ขอบเขตหรอความหมายของหวเรองใหเฉพาะเจาะจงลงไปโดยมเครองหมาย – คน เพอระบแงมมเฉพาะดานของเรอง รปแบบการเขยน ยคสมยหรอล าดบเหตการณ ระยะเวลา และเขตภมศาสตร หวเรองยอยบางหวเรองกสามารถใชเปนหวเรองยอยได

ลกษณะของค าทใชเปนหวเรอง ค าทสามารถใชเปนหวเรองได แบงเปน 2 ประเภท ไดแก 1) ค าวสามายนาม ซงเปนค านามเฉพาะทใชเปน ชอบคคล ชอสกล สถานท ประเทศ ชอ

ลกษณะภมประเทศ ชอสญชาต ภาษาและวรรณคดของชาตตาง ๆ ชอสนธสญญา ชอขาวเผาพนเมองตาง ๆ ชอวนส าคญ ชอพธส าคญ และชอสถาบนตาง ๆ

2) ค าสามายนาม ไดแก ชอของสตว ชอของพช ชอของโรค ชอกฬา ชอเครองดนตร ชออวยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย ชอแรธาต

5. การใชวลเพอจ ากดการคนหา เปนการใชเครองหมายอญประกาศ “-” เมอตองการก าหนดใหคนหาค าทงสองค าโดยเรยงตามทก าหนดเทานน ดงตวอยาง

ค าส าคญ สถานะ ผลลพธ

กฎหมาย รฐธรรมนญ 2 ค าแยกจากกน 230,000 “กฎหมายรฐธรรมนญ” วล 2,000

6. การใชเทคนคการตดปลายค า (Truncation) การคนคนสารสนเทศบางครงตองการใช

ค าศพททมรปแตกตางกน จากรากศพทเดยวกน เพอใหไดสารสนเทศครบถวน เชนตองการคนเกยวกบเรอง CENSOR กตองคนค าทเกยวของ เชน CENSORING, CENSORED หรอ

21

CENSORSHIP การพมพทกค าจะเสยเวลา จงมวธการตดปลายค า โดยใชเครองหมาย ? ตอทายค าศพททรากค า เชน CENSOR? หรอ LIBRA? ระบบจะคนค าศพททขนตนดวยค าดงกลาว และค าหรอวลทตอทายดวยอกขระอน ๆ เทาทมในดรรชน ดงน

การตดปลายค าจะตองระวงไมใชค าทสนเกนไป เพราะอาจจะไดเรองทไมตองการออกมาดวย

เชน ค าศพท BAN? ระบบจะคนค า BAN, BANANA, BAND, BANDAGERY, BANDIT, BANK, BANNER, BANTER เปนตน ซงค าตาง ๆ เหลานไมมความสมพนธกนเลย

7. การเลอกรปแบบการสบคน เชน Basic Search และ Advanced Search 8. การเลอกใชขอบเขตของขอมลในการคนคน เชน รปแบบของเอกสารทตองการ text:

กฎหมาย ทอยของเวบไซต url:org เพอจ ากดการคนใหแคบลง 9. การก าหนดขอบเขตของค าคน โดยใชตวเชอมบลน (Boolean operators) เชน AND OR

และ NOT เปนตน หรอการคนวล (phrase searching) การตดค า หรอการใชค าเหมอน ดงตารางท 2-2

เทคนคการตดปลายค า (Truncation)

CENSO LIBRA CENSO LIBRA CENSO LIBRA CENSO LIBRA LIBRA LIBRA LIBRA LIBRA

R RED RING RSHIP

RIAN RIANS RIES RY RY ADMINISTRATION RY AUTOMATION RY MANAGEMENT RY SERVICES

CENSOR?

LIBRA?

22

ตารางท 2-2 ค าเชอมและเครองหมายทใชในการคนคนสารสนเทศ ค าเชอม/เครองหมาย ค าอธบาย ตวอยาง

AND เปนการเชอมค าคนตงแตสองค าขนไป โดยทผลการคนคน ตองปรากฏค าทงสองในระเบยนผลการคนคน

คอมพวเตอร AND อนเทอรเนต

OR เปนการเชอมค าคนตงแตสองค าขนไป โดยทผลการคนคนจะปรากฏค าใดค าหนง หรอค าท งสองในระเบยนผลการคนคน

คอมพวเตอร OR อนเทอรเนต

NOT เปนการเชอมค าคนตงแตสองค าขนไป โดยทผลการคนคนจะ ปรากฏค าแรกเพยงค าเดยวเทานน และไมตองการใหปรากฏ ค าหลงในระเบยนผลการคนคน (อาจใชเครองหมาย –แทน NOT ได)

คอมพวเตอรNOT อนเทอรเนต

? เปนการใชสญลกษณ“?” แทนตวอกษรใดๆ ในการคนคน ขอมล โดยทผลการคนคนจะปรากฏค าทใชในการคนคนใน ระเบยนผลการคนคนเชน int??net ผลการคนคนคอ internet, intranet …

Int??net

* เปนการคนกลมค า หรอค าทไมแนใจดวยสญลกษณ“ * ” ซงจะแทนตวอกษรใดๆ ทตามหลงค าคนในการคนคนขอมล โดยทผลการคนคนจะปรากฏค าทใชในการคนคนในระเบยน ผลการคนคน โดยเขยนใหอยในเครองหมายค าพด เชน “int*” ผลการคนคนคอ inter, internet, international,

“Inter*”

# เปนการใชสญลกษณ“#” เพอก าหนดใหคนคนขอมลเฉพาะ ค าทก าหนดไวเทานน โดยทผลการคนคนจะปรากฏเฉพาะค า ทใชในการคนคนในระเบยนผลการคนคน

Program#

”คนหาค าพองความหมาย (synonyms) ดวยเครองหมาย “ โดยผลลพธของการคนคนจะปรากฏค าทมความหมายคลาย หรอใกลเคยงกบค าคน

food

23

ค าเชอม/เครองหมาย ค าอธบาย ตวอยาง “” คนหาใหตรงกบค าน นดวยเครองหมายค าพด ใช

ส าหรบ คนหาสงททราบแนนอน เชน ชอบคคล ชอหนงสอ ชอเพลง และชอสถานท เปนตน

“ปรศนา มชฌมา”

10. การใชภาษาธรรมชาต (Natural Language) เปนการคนคนโดยใชค าถาม เชน เลก

ทาสเมอไร ควรนอนทศไหน สารสนเทศคออะไร เปนตน 11. การก าหนดประเภทของสารสนเทศทตองการ เนองจากสารสนเทศบนอนเทอรเนตม

หลากหลายประเภท อาท ขอความ ภาพวาด ภาพเขยน ภาพถาย เสยง เปนตน 12. การเลอกใชโปรแกรมคนหาทเหมาะสมกบสารสนเทศทตองการเนองจาก โปรแกรม

คนหาแตละโปรแกรมมลกษณะการใชแบบผสมผสานไมไดจ ากดการคนคนเฉพาะรปแบบใดรปแบบหนงเทานน เชน Google ไดจดท าบรการจดหมวดหม เพอขยายขอบเขตของการคนคนหรอ Dog pile ทท าหนาทเปนตวกลางชวยสงค าคนทตองการคนคนไปยงโปรแกรมคนหาโปรแกรมอน ๆ โดยผ สบคนไมตองใชโปรแกรมคนหาทละโปรแกรมเพอใหไดสารสนเทศทตองการ

2.6 โปแกรมคนหาสารสนเทศบนอนเทอรเนต (Search Engine) อนเทอรเนต (Internet) เปนเครอขายคอมพวเตอรขนาดใหญ ทมการเชอมตอระหวางเครอขายหลาย ๆ เครอขายทวโลก โดยผใชสามารถสอสารเพอแลกเปลยนขอมล สารสนเทศ ขาวสาร ความร ตาง ๆ ไดตลอดเวลา ถอไดวาอนเทอรเนตเปนแหลงการเรยนรทส าคญส าหรบผใชทกเพศทกวย เนองจากเปนแหลงสารสนเทศทผใชสามารถเขาถงสารสนเทศไดอยางเสรตามความสนใจของแตละบคคลในทก ๆ ดาน ทงดานวชาการ และบนเทง อาทเชน การศกษา สขภาพ ดนตร ธรกจ การเงน การตลาด ภาษา การทองเทยว การเมองการปกครอง ภาพยนตร กฬา ทอยอาศย วรรณกรรม ศลปะ กฎหมาย เปนตน รปแบบของสารสนเทศบนเครอขายอนเทอรเนต มดงน (ลดดา จตคตตานนท : 2544)

1. สารสนเทศแบบตวอกษร เปนการน าเสนอสารสนเทศในรปแบบของขอความคลายหนงสอ วารสารตาง ๆ โดยผใชสามารถอานไดทละหนา

2. สารสนเทศแบบกราฟฟค เปนการน าเสนอสารสนเทศในรปแบบของภาพ 3. สารสนเทศแบบเสยง เปนการน าเสนอสารสนเทศในรปแบบของเสยง 4. สารสนเทศแบบสอประสม เปนการน าเสนอสารสนเทศในรปแบบทมท งตวอกษร

รปภาพ เสยงและภาพเคลอนไหวพรอม ๆ กน

24

5. สารสนเทศลกษณะ Hypermedia เปนการน าเสนอสารสนเทศในรปแบบทผใชสามารถเชอมโยงไปยงสารสนเทศอน ๆ ทตองการอานไดในขณะทอานสารสนเทศนน ๆ อย และยงสามารถยอนกลบมาอานสารสนเทศเดมไดตลอดเวลาทตองการ ในลกษณะการคนคนแบบ เวลด ไวด เวบ (World Wide Web)

สารสนเทศทปรากฏบนเวลด ไวด เวบ มลกษณะของการน าเสนอสารสนเทศทสามารถเรยกหรอเชอมโยงไปยงจดอน ๆ ในระบบกราฟค ท าใหสารสนเทศนน ๆ มจดดงดดความสนใจใหเรยกดโดยมลกษณะการท างานแบบโตตอบกบผใช ซงผใชสามารถเลอกรายการ หรอสารสนเทศทสนใจไดทนททตองการ สารสนเทศทน าเสนอบนเวลด ไวด เวบนนไมยดตดกบระบบปฏบตการเนองจากสารสนเทศดงกลาวถกจดเกบเปนแฟมขอมล ดงน นไมวาจะถกเกบไวในคอมพวเตอรทใชระบบปฏบตการใด กสามารถเรยกดจากคอมพวเตอรทใชระบบปฏบตการทแตกตางจากคอมพวเตอรทเปนแมขายได นอกจากนสารสนเทศในระบบอนเทอรเนตสามารถเผยแพรไดอยางรวดเรว และกวางไกล โดยผใชจากทกแหงทวโลกสามารถเขาถงสารสนเทศจ านวนมากมายทมการเผยแพรไดตลอดเวลา (ชมจตต แซฉน. 2550)

ดงนนในการคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอใหไดสารสนเทศตรงตามความตองการ และสะดวกรวดเรว โดยไมจ าเปนตองจ าชอเวบไซตของเจาของสารสนเทศนน จงจ าเปนอยางยงทตองใชโปรแกรมคนหาสารสนเทศบนอนเทอรเนต

โปรแกรมคนหาสารสนเทศบนอนเทอรเนต เปนโปรแกรมทชวยในการคนหาสารสนเทศโดยเฉพาะสารสนเทศบนอนเทอรเนตผานเวลด ไวด เวบ โดยครอบคลมท งขอความ รปภาพ ภาพเคลอนไหว เพลง ซอฟตแวร แผนท ขอมลบคคล กลมขาว และอน ๆ ซงแตละโปรแกรมมความสามารถแตกตางกนขนอยกบผใหบรการในแตละราย โปรแกรมแกรมคนหาสวนใหญจะคนขอมลสารสนเทศจากค าส าคญทผใชปอนเขาไป เพอคนหาสารสนเทศทตองการ จากนนโปรแกรมคนหาจะประมวลผล และแสดงรายการผลลพธแกผใช เพอบอกต าแหนงทอยของสารสนเทศทผใชตองการ ซงสามารถแบงตามประเภทของฐานขอมลทใชในการคนคนได 4 ประเภท คอ (น าทพย วภาวน.2543)

1. Search Engine หรอ automated Indexing เปนโปรแกรมชวยคนทมโปรแกรม Spider หรอ Robot ดงขอมลจากหนาเวบเพจอน ๆ มาท าดรรชนชวยคนเกบไวเปนฐานขอมลของตนเอง โดย ท าหนาทเสมอนเวบไซตของดรรชนขอมลทโยงไปสเวบไซตอน ๆ ทมขอมลนนอยม 2 ประเภท คอ Full-text indexing เปนการดงค าทกค าในหนาเอกสารมาท าดรรชน และ Keyword indexing เปนการดงเฉพาะค าส าคญ ๆ มาท าดรรชน

2. Subject Directory หรอ Human Indexing เปนบรการฐานขอมลทเชอมโยงไปยงเวบไซตอน ๆ โดยการเสนอแนะของเจาของเวบไซต และผเชยวชาญในการจดหมวดหมเปนหวเรอง ซงมการ

25

ก าหนดเกณฑการเลอกหวเรองไวใน Directory และ Sub-directory มการท าดรรชนไวเปนฐานขอมล และมกลไกการคนโดยใชค าคน 2 ประเภท คอ Academic Directory เปนการรวบรวมหวเรองและแหลงขอมลทางวชาการ และวชาชพ เชน http://archive.org เปนตน และCommercial Directory เปนการรวบรวมทอยของแหลงขอมลดานบนเทง ธรกจ งานอดเรก กฬา การทองเทยว เ ชน http://yahoo.com เปนตน

3. Meta Search Engine เปนโปรแกรมการคนหาจากฐานขอมลหลาย ๆ โปรแกรมคนหาโดยปอนค าคนหาใหไปคนหายงโปรแกรมคนหาทก าหนด แลวรวมผลลพธทไดมาแสดงไวในหนาเดยว โดยไมมฐานขอมลตนเอง เชน http://www.dogpile.com http://www.metacrawler.com เปนตน

4. Subject specific search engines เปนโปรแกรมคนหาในเนอหาเฉพาะเรองใดเรองหนง (Subject area) ซงมชอเรยกตางกนไป เชน Specifilize search engines บางครงอาจเรยกเพยง Specific search engines โปรแกรมคนหาประเภทนมวตถประสงคใหการสบคนไดสารสนเทศในเชงลก มประโยชนอยางมากในกรณทผใชมค าถามทแนนอนชดเจน ในเฉพาะสาขาใดสาขาหนงอยแลว ตวอยางของโปรแกรมคนหาประเภทน เชน Scirus ส าหรบคนหาเอกสารดานวทยาศาสตร fealth ส าหรบคนหาเอกสารดานสขภาพ หรอ FindLaw ส าหรบคนหาเอกสารดานกฎหมาย เปนตน

การท างานของโปรแกรมสบคนขอมลทางอนเตอรเนตอาจแบงออกไดเปน 3 กลม (ประพนธ เศวตนนทน 2546:1) ดงน

1. Crawler-Based Search Engines เปน Search Engine ทมโปรแกรมทเรยกวา Crawler หรอ Spider ท าหนาทออกไปเยยมเยอนเวบไซตทเกดใหมแลวตาม Links ตาง ๆ ในเวบไซตนน มาบนทกขอมลพรอมท า Index แลวน ามาเกบรวบรวมไวท Server ของตนเพอเปนฐานขอมลและมโปรแกรมทชวยจดการอ านวยความสะดวกในการสบคนและน าขอมลมาแสดงผลแกผใชบรการ ความถในการออกไปเกบรวบรวมเวบไซตเกดใหมแลวแตวาเจาของเวบไซตจะก าหนด อตราการเพมของจ านวนขอมลเครอขายเวบเกดใหมจะมการเพมโดยอตโนมต ทนททพบวามการปรบปรงเปลยนแปลงในเวบไซต ขอมลทไดจากการสบคนผาน Search Engine ชนดนจะหลากหลายมากตลอดเวลา และเจาของเวบไซตตองยนขอจดทะเบยนใน Search Engine นกอน ตวอยาง Search Engine นไดแก HotBot Google ซงในขณะน Crawler-based search engine mดทสดคอ Google ซงเปน Search engine ตางประเทศทใหบรการการคนเปนภาษาไทยได

2. Human-Based Search Engines เปนระบบการสบคนโดยมนษยเปนผด าเนนการสบคน ดงนนเวบไซตทมชอเสยงจะไดรบการเอาใจใสทด เวบไซตเลก ๆ ทคนไมคอยรจกอาจจะไมปรากฏในการสบคนกได ในการน าชอเวบไซตทจดท าขนมาใหมเขาส Search Engine ประเภทนเจาของตองยนขอจดทะเบยนและอาจเสยคาท าเนยมในบาง Search Engine ตวอยางของ Search Engine กลมนคอ Yahoo ทจดวาเปน Human-Based Search Engines ทดและนาใช มการแบงหมวดหมเวบไซต (Search

26

directory) ทชวยใหสามารถคนขอมลไดตามความตองการมากขน นอกจากนนยงม Lycos ซงเปน Search Engine ทไดชอมาจากภาษาลาตนทมความหมายถง “wolf spider”

3. Hybrid Search Engines เปนโปรแกรมลกผสม ใชทงสองวธการ ซงสวนมากเปน mixed results ซงปจจบนผใหบรการจะเนนแบบใดแบบหนงเพยงอยางเดยวไมไดจงมกจะใชทงสองแบบในการท างานคขนานกนไป เชน Yahoo แมจะเนนการท างานไปท Human-Based กจรงแตกมการท างานแบบ Crawler-Based คขนานกนไปดวย ตวอยาง Hybrid Search engine ทดไดแก Excite ทใหบรการคอนขางเอนกประสงค

ในป พ.ศ. 2555 About.com ไดส ารวจเพอคนหาโปรแกรมคนหาสารสนเทศบนอนเทอรเนตทด 10 โปรแกรม จากการส ารวจวเคราะหโปรแกรมคนหาทงหมดจ านวน 290 โปรแกรม เกบขอมลจากความชนชอบของผใชโปรแกรมคนหาสารสนเทศบนอนเทอรเนต จากการเสนอแนะทางจดหมายอเลกทรอนกส โดยก าหนดขอบเขตความตองการของโปรแกรมคนหาสารสนเทศบนอนเทอรเนต 3 ดาน คอ การน าเสนอขอมลสารสนเทศตรงตามความตองการของผคนหาจรง ๆ รปแบบการน าเสนอทงายตอการเขาใจ และมเครองมอชวยคนหาขอมลสารสนเทศทใชงานไดสะดวก ซงการน าเสนอผลการส ารวจดงกลาวไมไดมการจดอบดบแตอยางใด มดงน

1. Google (www.google.com หรอ www.google.co.th)

ภาพท 2-2 หนาแรก google.com

ทมา : http://www.google.com/ : 4 ธนวาคม 2558

Google เปนโปรแกรมคนหาทไดรบความนยม และใชงานอยางแพรหลาย เนองจากสามารถคนหาไดรวดเรว และหลากหลาย สนบสนนการคนหาขอความ URL รปภาพ แผนท โดย

27

สนบสนนค าทกค าทปอนลงในขอความคนหา โดยไมค านงถงตวพมพใหญ ตวพมพเลก เชน การคนหาค าวา new York times จะเหมอนกบการคนหาค าวา New York Times และไมสนใจเครองหมายวรรคตอน และอกขระพเศษอน ๆ ไดแก @#$%^&*()=+[ ]\ เปนตน

ภาพท2-3 ผลการคนหาจาก google ทมา : https://www.google.co.th/-t7LoDQ#q=thailand :4 ธนวาคม 2558

2. Ask (http://www.ask.com)

ภาพท 2-4 หนาแรก Ask.com

ทมา : http://www.ask.com/ : 4 ธนวาคม 2558

28

Ask หรอ AJ หรอ Ask Jeeves เปนโปรแกรมคนหาทมชอเสยงโปรแกรมหนงของโลกอนเทอรเนต ซงเปนคแขงส าคญของโปรแกรมคนหาอยาง Google, Duck Duck Go รวมทง Bing ดวยตวชวยในการคนหาทมประสทธภาพ Ask ใหความแตกตางในเรองของหนาคนหาโดยจดเปนกลม ๆ ไวอยางเปนระเบยบ ท าใหโดดเดน อานงาย สบายตา และมความสามารถคดกรองประเภทของการคนหาได ไมวาจะเปนการคนหาแผนท รปภาพ พจนานกรม พยากรณอากาศ หรอไฟลเอกสารตาง ๆ ผใชสามารถคนหาค าทเปนประโยคค าถามโดยใชหลกของภาษาธรรมชาต เปนลกษณะถามตอบได

ภาพท 2-5 ผลการคนหาจาก Ask

ทมา : http://www.ask.com/web?q=thailand&qsrc=178 :4 ธนวาคม 2558

3. Yahoo (http://www.yahoo.com : http://yahoo.co.th)

ภาพท2-6 หนาแรก yahoo.com

ทมา : https://www.yahoo.com/ : 4 ธนวาคม 2558

29

Yahoo เปนโปรแกรมคนหาทมชอเสยง และไดรบความนยมอยางมาก เกดขนจาก

นกศกษาปรญญาเอกสองคนจากมหาวทยาลยสแตนฟอรด คอ เจอรร หยาง และเดวด ฟโล ซงประกอบดวยโปรแกรมคนหา Yahoo! Directory, Yahoo! Mail, Yahoo! News และ Yahoo! Photo เปนแหลงรวบรวมขาวสาร แหลงซอสนคาออนไลน และบรการจดหมายอเลกทรอนกสลกษณะเดนของ Yahoo คอเปนโปรแกรมคนหาประเภทเวบไดเรคทอรทรวบรวมเวบลงกทนาสนใจ และเรยบเรยงเปนหมวดหมทชดเจนส าหรบการคนหา

ภาพท2-7 ผลการคนหาจาก yahoo

ทมา : https://search.yahoo.com/search;_ylt = thailand :4 ธนวาคม 2558

4. Dogpile (http://www.dogpile.com)

ภาพท 2-8 หนาแรก dogpil.com

ทมา http://www.dogpile.com/: 4 ธนวาคม 2558

30

Dogpile เปนโปรแกรมคนหาแบบ Meta-Search Engine เมอผใชปอนค าคนระบบจะประมวลผลเพอสบคนจากโปรแกรมคนหาหลาย ๆ แหลงในเวลาเดยวกน ท าใหผใชสะดวกในการเปรยบเทยบเนอหา รวมทงไดขอมลสารสารเทศทหลากหลาย เนองจากความสามารถของโปรแกรมคนหา แตละแหลงมความสามารถแตกตางกน โดย Dogpile จะสบคนจากโปรแกรมคนหา 3 แหลงไดแก Google, Yahoo และ Yandex แตผลลพธทไดกไมไดมาจากทใดทหนงเปนหลก บรการของ Dogpile จะเปนการรวบรวมลงคของผลลพธทไดจากการคนหามาไวรวมกน นอกจากน Dogpile ยงมท าเนยบนาม (White pages) ทเตรยมเอาไวส าหรบใหคนหาบคคล หรอธรกจตาง ๆ ไดอกดวย

ภาพท 2-9 ผลการคนหาจาก dogpile

ทมา : http://www.dogpile.com/search/web?fcoid=417 : 4 ธนวาคม 2558

5. Bing (http://www.bing.com)

ภาพท 2-10 หนาแรก dogpil.com

ทมา http://www.bing.com/: 4 ธนวาคม 2558

31

Bing เปนโปรแกรมคนหาของบรษท Microsoft ซงเปนคแขงส าคญของ Google และ Yahoo โดย Bing ถกใชรวมกบ MSN และ Hotmail จดเดนของ Bing คอการแสดงพนฐานของหนาเวบเพจเปนรปภาพขนาดใหญ และจะเปลยนเปนรปภาพอน ๆ ไปเรอย ๆ นอกจากนผใชสามารถเลอกใช Bing ในหนาของประเทศอน ๆ ไดโดยคลกเลอกการตงคาเพอก าหนดคณลกษณะตาง ๆ มมขวามอบน รวมทงเลอกภาษาทตองการใหแสดง ลกษณะการท างานของ Bing จะมตวชวยเหลอดานขอมลของผใชโดยอาศยการเรยง และการจดกลมไวทางดานขวามอ เพองายตอการคนหา และมตวชวยในการคนหาเพอใหไดขอมลอยางถกตองและสะดวกขน รวมทงชวยคดกรองการสะกดค าคนของผใช ในกรณทคาดวาผใชอาจสะกดค าคนผด นอกจากจะชวยคนแหลงสารสนเทศจากเวบ ภาพ วดโอ ขาว ยงมบรการแปลภาษา โดยสามารถแปลไดถง 42 ภาษา

ภาพท 2-11 ผลการคนหาจาก bing

ทมา http://www.bing.com/search?q=thailand : 4 ธนวาคม 2558

32

6. The Internet Archive (http://archive.org/search.php)

ภาพท 2-12 หนาแรก archive.org

ทมา https://archive.org/: 4 ธนวาคม 2558

The Internet Archive เปนโปรแกรมคนหาทไดรบความนยมมานาน โดยมลกษณะการจดเรยงเนอหาเปนหมวดหม มสญลกษณทงายตอการเขาใจ ม Screen short หรอ Snapshots เพอแสดงขอมลทคนหา รปลกษณหนาเวบเพจออกแบบลกษณะยอนยค (retro style) The Internet Archive ท าหนาทเกบขอมลเวบไซตทว ๆ ไปในลกษณะของหองสมดดจตล โดยเกบขอมลเกา ๆ ของขอมล สารสนเทศและสอตาง ๆ ทปรากฏบนอนเทอรเนต โดยการรวบรวมหนาตาเวบไซต ในแตละชวงเวลาตงแตอดตจนถงปจจบน รวมถงเวบไซตทใหบรการขอมลฟร ส าหรบนกวจย และนกวชาการส าหรบคนควาในดานประวตศาสตรทางอนเตอรเนต นอกจากน Internet Archive ไดสแกนหนงสอมากกวา 400,000 เลม รวมทงรวบรวม เพลง รปภาพ และเสยงตาง ๆ อกจ านวนมากใหผใชสามารถคนหาและน าใชงาน โดยสามารถคลกเลอกท OpenLibrary

33

ภาพท 2-13 ผลการคนหาจาก archive

ทมา https://archive.org/search.php?query=thailand : 4 ธนวาคม 2558

7. Yippy (formerly’Clusty’) (http://yippy.com)

ภาพท 2-14 หนาแรก yippy.com

ทมา http://yippy.com/: 4 ธนวาคม 2558

34

Yippy เปนโปรแกรมคนหาแบบ Deep Web Engine ซงแตกตางกบแบบ Regular Web Engine ทใชการคนหาจากความถในการเขาใชขอมลของเวบนน ๆ โดย Deep Web Engine เปนลกษณะการคนหาจากผลการคนหาของ Regular Web Engine ตวอน ๆ อกท หากผใชตองการคนหาขอมล เวบ หรอ บลอกทลกลบ งานอดเรก หรอขอมลทยากตอการคนหาและเขาถง เชน ขอมลของหนวยงาน หรองานวจยตาง ๆ Yippy จะเปนโปรแกรมคนหาทสามารถชวยใหผใชเขาถงขอมลสารสนเทศดงกลาวได โดยมการจดกลมผลการคนคนไวในกรอบทางซายมอ ไดแก การแบงเปนหมวดหม (clouds) การแบงตามแหลงทมาของสารสนเทศ (Sources) ไดแก แหลงอน ๆ เพมเตม สารานกรม และ Yippy การแบงประเภทตามแหลงของโดเมนเนม (sites) เชน .com .org .net .th เปนตน การแบงตามระยะเวลาของการน าเสนอสารสนเทศ (time)

ภาพท 2-15 ผลการคนหาจาก yippy ทมา http://new.yippy.com/search?query=thailand : 4 ธนวาคม 2558

35

8. duckduckGo (http://duckduckgo.com)

ภาพท 2-16 หนาแรก DuckduckGo.com

ทมา : https://duckduckgo.com/ : 4 ธนวาคม 2558 DuckDuckGo เปนโปรแกรมคนหาทมรปแบบการท างานทเรยบงาย มลกษณะหนาตาเหมอนกบ Google ทออกแบบใหมแตชองคนหาเทานน แตแตกตางกนท DuckDuckGo มรปแบบในการท างานสะดวกรวดเรวทเรยกวา Zero Click การน าเสนอขอมลทคาดเดาวาผคนหาตองการอยในกรอบ นอกจากนยงมตวชวยในการไขปญหา เพอการคนหาทดเยยม โดยมคยเวรดแนะน า (Search suggestions) เพมเตมใหผใชสามารถเลอกใช เพอเพมชองทางการเขาถงขอมลสารสนเทศทตรงตามความตองการไดมากขน งายขน และท าใหลดเวลาของผใชในการคดหาค าคน ทงยงมสารสนเทศทมการโฆษณาแฝงนอยกวา Google เพราะ DuckDuckGo มความสามารถในการกรอง Shopping Site ออกจาก Info site (non-shopping site)

36

ภาพท 2-17 ผลการคนหาจาก duckduckGo

ทมา : https://duckduckgo.com/?q=thailand&ia=news : 4 ธนวาคม 2558

9. Mahalo (http://www.mahalo.com)

ภาพท 2-18 หนาแรก mahalo.com

ทมา : http://mahalo.com/ : 4 ธนวาคม 2558

Mahalo เปนเวบทมบรการคนหาขอมลสารสนเทศทผใชตองสมครเปนสมาชกกอน มลกษณะเปนโปรแกรมคนหาทใชพลงมนษย คอการใชคนในการคดกรองความสมพนธ และเนอหาของหวขอทผใชตองการคนหา ซงผใชตองใชเวลารอผลการคนคนสกคร เนองจากค าคนทผใชปอนเพอคนหาตองน าไปเทยบกบฐานขอมลเดมของ Mahalo และ/หรอตองไปคนในโปรแกรมคนหาโปรแกรมอนกอน โดยขอดของ Mahalo คอผใชมโอกาสทจะไดขอมลสารสนเทศทตรงตามความ

37

ตองการมากกวาโปรแกรมคนหาอน นอกจากนยงมการจดหมวดหมหวขอสารสนเทศ และคมอการท างานหรอวธการเรยนร (HowTo) โปรแกรมการเรยนร (Courses) ค าตอบ (Answers) เพอใหผใชสามารถเขาถงไดสะดวก

10. Webopedia (www.webopedia.com)

ภาพท 2-19 หนาแรก webopedia.com

ทมา : http://www.webopedia.com/ : 4 ธนวาคม 2558

Webopedia เปนเวบพจนานกรมออนไลนทสนบสนนการคนหาดวยค า วล และค ายอ Webopedia อาจเรยกไมไดวาเปนโปรแกรมคนหาอยางแทจรง แตเปนเวบทใหขอมลหรอคนขอมลจากการก าหนดค าศพททเกยวกบเทคโนโลย คอมพวเตอร เทคโนโลยสารสนเทศ หรออน ๆ โดยสามารถก าหนดประเภทได เปนแหลงความร และแหลงขอมลสารสนเทศไดเปนอยางด ส าหรบผใชทตองการเรยนร หาความหมาย หรอวธการใชงานตาง ๆ

38

ภาพท 2-20 ผลการคนหาจาก webopedia ทมา : http://www.webopedia.com/sgsearch/ =window+2010 : 4 ธนวาคม 2558

ในประเทศไทยมการพฒนาโปรแกรมคนหาของไทยชอ สรรสาร พฒนาขนโดยเนคเทค

(http://www.sansarn.com) เปนโปรแกรมส าหรบพฒนา และจดการระบบคนคนขอมลผาน Web Browser ผใชสามารถสงใหโปรแกรมสรางดชนจากไฟลเอกสารทอยบนฮารดดสกของเครองคอมพวเตอร หรอจะเปนเอกสารบนเวบ โปรแกรมจะท างานโดยผาน Interface ของ Web Browser ดงนนจงท าใหการจดการขอมล การสงงาน รวมทงการตงคาตาง ๆ ทเกยวของกบระบบสามารถเปนไปอยางงายดาย และสะดวก จดเดนของสรรสา คอความสามารถในการคนคนภาษาไทยไดถกตอง และมความครอบคลมสง โดยมโปรแกรมการตดค าภาษาไทย (LexTo และ TLoexs) รวมทงยงมการเพมคณลกษณะตาง ๆ ทท าใหการคนคนเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน เชน การแนะน าค าทใชคนคน (Query Suggestion) เปนตน โดยผใชสามารถคนหาขาวสารตาง ๆ ภาพ รวมทงมระบบแจงขาวสารเกยวกบภยพบต

39

ภาพท 2-21 หนาแรก sansarn.com

ทมา : http://www.sansarn.com : 4 ธนวาคม 2558 นอกจากสรรสาร ซงเปนโปรแกรมคนหาทไดรบการสนบสนนงบประมาณจากภาครฐแลว

ยงมโปรแกรมคนหาทนาสนใจอน ๆ อก เชน 1. Sanook (http://www.sanook.com)

Sanook เรมกอตงเมอป พ.ศ. 2541 ภายใตชอบรษท เอบเวบ (ประเทศไทย) จ ากด โดยเรมใหบรการในลกษณะของสารบญเวบไทย โดยใหบรการขอมลขาวสารเชงวชาการและความบนเทงปจจบนไดพฒนาบรการตาง ๆ บนอนเทอรเนต เชน บรการขอมลขาวสาร ความบนเทง เชน ฟงเพลงใหม ขอมลภาพยนตร คลปวดโอ แชท ดดวง เวบบอรด ความรก การเงน ไอท เกมส กฬา รถยนต เปนตน ในทกรปแบบบรการคนหา บรการซอขายออนไลนท าหนาทเปนแหลงรวมสนคาคณภาพ และสนคาทหลากหลายประกอบไปดวยรานคามากกวา 1,500 รานคา และสนคามากกวา 200,000 ชน ทงสนคาแฟชน แบรนดเนม Gadget และสนคาทวไป นอกจากนผใชยงสามารถเลอกหาคปองสวนลดพเศษทงรานอาหาร ทพก สถานบนเทง แหลงชอปปง และอกมากมายโดยไมตองเสยเวลาคนหาดวยตวเอง รวมทงเปนผใหบรการเกมสทใหญทสดในประเทศ มเกมสแฟชใหเลอกเลนมากกวา 10,000 เกมส พรอมใหบรการขอมลขาวสารเกมส พรววเกมส เทคนคเกมสของเกมสออนไลน เกมสพซ เกมสคอนโซล คลปวดโอเกมสใหม ภาพเกมส ภาพพรตต งานเกมส และคอสเพลย เปนตน

40

ภาพท 2-22 หนาแรก sanook.com ทมา : http://www.sanook.com : 4 ธนวาคม 2558

ภาพท 2-23 ผลการคนหาจาก sanook

ทมา : http://search.sanook.com/ : 4 ธนวาคม 2558

41

2. Thailander (http://www.thailander.com) Thailander เปนโปรแกรมคนหาเฉพาะเรอง โดยเนนการทองเทยวภายในประเทศไทย

ดานสถานททองเทยวทนาสนใจ วฒนธรรมประเพณ ทพก รวมทงแนะน าการทองเทยวในประเทศไทยในลกษณะของบทความ โดยน าเสนอในรปแบบกจกรรมแตละเดอน นอกจากนผใชสามารถคนหาโดยระบค าคนดวยตนเอง และเลอกตามหวเรองทก าหนด เชน การเงน สขภาพ ศลปะและความบนเทง สปาไทย โรงแรม เปนตน

ภาพท 2-24 หนาแรก Thailander.com ทมา : http://www.thailander.com/

ภาพท 2-25 ผลการคนหาจาก Thailander ทมา : http://www.thailander.com/: 4 ธนวาคม 2558

42

2.7 สาเหตความลมเหลวในการคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนต การคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนตจ าเปนอยางยงทผใชตองก าหนดวธการคนคนเพอใหไดรบสารสนเทศตามความตองการ แตบางครงผใชกไมไดรบสารสนเทศตามความตองการ เนองจากความผดพลาดทอาจเกดจากตวของผใชในการคนคน ดงน (สงวน พงศกจวทร .2541)

1. ความผดพลาดทางตรรกศาสตร โดยใช And Or Not ยอมเกดความผดพลาดไดเนองจากผใชสวนใหญไมทราบถงความแตกตางของผลการใชค าดงกลาว เชนถาผใชตองการสารสนเทศทเกยวกบการปลกดอกกหลาบและดอกกลวยไม หากผใชใช And ในการระบค าคน เชนดอกกหลาบ and ดอกกลวยไม สารสนเทศทจะไดตองมเนอหาทเกยวกบดอกกหลาบและดอกกลวยไม สวนเนอหาทเกยวกบดอกกหลาบเพยงเรองเดยว หรอดอกกลวยไมเพยงเองเดยวจะไมสามารถคนได

2. การเวนวรรคหรอไมเวนวรรคในค าทใชคนมสวนท าใหไดรบผลลพธทแตกตางกน 3. การสะกดค าคนผดพลาด ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ เชน ค าวา “ปอก” กบ “ปลอก”

ซงมความหมายไมเหมอนกน ค าวา “ปอก” เปนค ากรยา แปลวา เอาเปลอกหรอสงทหอหมออก แตค าวา “ปลอก” เปนค านาม แปลวา สงทท าส าหรบสวมหรอรดของตาง ๆ

4. การใชค าคนทเปนอกษรยอหรอชอยอ เนองจากโปรแกรมคนหาบางระบบไมสนบสนนการคนดงกลาว

5. ความแตกตางของโปรแกรมคนหาแตละโปรแกรม ซงมความแตกตางกนสนบสนนการคนทแตกตางกน เชนการชวยเหลอในการคนค าซ า หรอการชวยเหลอในการคนค าทพมพหรอสะกดไมถกตอง เปนตน

6. การไววางใจในระบบการคนคนของโปรแกรมคนหามากเกนไป โดยเชอถอวาระบบการคนคนสามารถตอบสนองความตองการไดดจนไมคดคนหาวธการคนใหม ๆ เพอใหไดรบสารสนเทศไดดยงขน

7. การตความของเนอหาทตองการคนคนไมครอบคลมเพยงพอ ท าใหเลอกใชค าคนไดไมตรงกบความตองการ

8. การรบตดสนใจในการปฏบตการคนคนสารสนเทศ โดยไมศกษาใหรอบครอบถงวธการคนหรอค าสงทตองใชใหดกอนการคนคนในแตละครง

2.8 งานวจยทเกยวของ สายสนย ค าวรรณะ (2551) ไดศกษาเรอง การศกษาทกษะการสบคนสารสนเทศโดยใชโปรแกรมคนหาของนกศกษาระดบปรญญาตร มหาวทยาลยราชภฎอตรดตถ โดยมวตถประสงคเพอศกษาทกษะการคนหาสารสนเทศโดยใชโปรแกรมคนหา ศกษาปญหาการสบคนสารสนเทศโดยใชโปรแกรมคนหา และเสนอแนวทางพฒนาทกษะการสบคนสารสนเทศโดยใชโปรแกรมคนหาของ

43

นกศกษาระดบปรญญาตร มหาวทยาลยราชภฎอตรดตถ กลมตวอยาง คอนกศกษาระดบปรญญาตร มหาวทยาลยราชภฎอตรดตถ ในปการศกษา 1/2550 จ านวน 380 คน เครองมอทใชคอ แบบสอบถาม และการสนทนากลม ผลการวจยพบวา นกศกษามวตถประสงคในการสบคนสารสนเทศเพอการเรยนมากทสด โดยสวนใหญทราบแหลงสารสนเทศากอาจารยผสอน และการแนะน าของเพอน มระยะเวลาในการใชอนเทอรเนตตอวนประมาณ 1 ชวโมง เรยนรวธการสบคนของโปรแกรมคนหาดวยตนเอง และนยมใชโปรแกรมคนหาของตางประเทศโดยเฉพาะ Google มากกวาของไทย และไมทราบวามโปรแกรมคนหาอน ๆ นอกเหนอจากโปรแกรมคนหาประเภทคนหาจากค าส าคญ นกศกษาสวนใหญมทกษะการสบคนสารสนเทศอยในระดบต า และไมเคยใชการสบคนขนสง รวมถงการก าหนดรปแบบการสบคนโดยใชตดค า และการระบค าคนจากเขตขอมลและการจ ากดค าคน ในดานปญหาการใชโปรแกรมคนหาพบวานกศกษามปญหาการใชในระดบมาก ท งปญหาการใชงานโปรแกรมคนหาไดอยางถกตอง และการขาดทกษะการสบคน ท าใหผลการสบคนไมตรงตามความตองการ ชมจตต แซฉน (2550) ไดศกษาเรอง กลยทธการสบคนและความคดเหนตอสารสนเทศของนกศกษาระดบปรญญาตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร โดยมวตถประสงคเพอศกษากลยทธ ปญหา และขอเสนอแนะในการสบคนสารสนเทศจากเวบ และเปรยบเทยบความคดเหนตอสารสนเทศจากเวบของนกศกษาตามตวแปร เพศ ชนปทศกษา คณะทศกษา และประสบการณการสบคนสารสนเทศจาก เวบ ก ลมตวอยา ง ท ใชในการวจย เ ปนนก ศกษาระดบปรญญาตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน จ านวน 361 คน รวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามและการสนทนากลม (focus Group) ผลการวจยพบวา นกศกษาแสวงหาแหลงสารสนเทศเวบโดยการสอบถามจากบรรณารกษเปนอนดบแรก เครองมอทใชในการสบคนอนดบแรกคอ google.com ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ โดยใชวธการพมพค าคนในชองการคนทก าหนดใหมากทสด มการก าหนดขอบเขตการคนนอย โดยระบภาษาทตองการ คอภาษาไทยในระดบมาก การตรวจสอบและคดเลอกผลลพธทไดจากการสบคนจะเปด 10 อนดบแรก และใชวธการอานอยางคราว ๆ ทกเวบไซต ปญหาหลกในการสบคนสารสนเทศจากเวบคอ มความรทจ ากดดานแหลงสารสนเทศเวบ จ าทอยเวบไมได และวธการสบคนสารสนเทศเวบ นกศกษาตองการใหเครองมอสบคนมสารสนเทศทครบถวน ทนสมย และมระบบชวยเหลอ ดานความคดเหนตอสารสนเทศจากเวบของนกศกษา โดยภาพรวมพบวานกศกษามความคดเหนตอสารสนเทศจากเวบในทางบวกระดบมาก เมอเปรยบเทยบความคดเหนของนกศกษาตอสารสนเทศจากเวบจ าแนกตามตวแปรพบวานกศกษาทมเพศ และคณะทศกษาทแตกตางกนมความคดเหนตอสารสนเทศจากเวบไมแตกตางกน สวนนกศกษาทมชนปทศกษา และประสบการณการสบคนสารสนเทศจากเวบทแตกตางกน มความคดเหนตอสารสนเทศจากเวบแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และ 0.01 ตามล าดบ

44

พมลพรรณ ไชยนนท (2548) ไดศกษาเรอง บทบาทของเสรนเอนจนทมบรการสบคนดวยภาษาไทยในการคดเลอกเนอหา โดยมวตถประสงคเพอศกษาถงบทบาทของเสรนเอนจนทมบรการสบคนดวยภาษาไทยในการคดเลอกเนอหาทน าเสนอใหแกผใชบรการ โดยใชระบบวธวจยเชงคณภาพ คอการศกษาเอกสาร การสมภาษณเชงลก และระเบยบวธวจยเชงปรมาณ คอการทดลองสบคนขอมล โดยในงานวจยฉบบนมสวนทเกยวของกบประสบการณการใชงานเสรนเอนจนของผใชบรการ ผลการวจยพบวา ผใชบรการมวตถประสงคของการสบคนขอมลเพอสนบสนนความตองการตามลกษณะทางประชากรศาสตรเปนหลก การเลอกใชเสรจเอนจนจะเลอกใช Google ตวเดยวเปนหลก โดยตองการใหสามารถสบคนขอมลไดหลายภาษา การใชบรการเสรจเอนจนไดผลลพธตามความตองการ อบดบของผลลพธมความสมพนธกบความตรงของเนอหาทตองการ และการพจารณาความนาเชอถอของเนอหาทไดผานเสรนเอนจนจะพจารณาจากเวบไซตแหลงทมาของผลลพธ

ประภาพนธ พลายจนทร (2546) ไดศกษาเรอง การสบคนสารนเทศผานระบบเครอขายอนเทอรเนตของนกศกษา คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม โดยมวตถประสงค เพอศกษาและวเคราะหสภาพการใช ปญหาและอปสรรคตลอดจนความตองการในการใชบรการระบบเครอขายอนเทอรเนต ของนกศกษาคณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลจากนกศกษาระดบปรญญาตร จ านวน 295 คน และนกศกษาระดบบณฑตศกษา จ านวน 210 คน ผลการวจยพบวา นกศกษาคณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมสวนใหญทงระดบปรญญาตรและระดบบณฑตศกษา มสภาพการใชบรการอนเทอรเนตเหมอนกน คอ เรยนรวธการใชอนเทอรเนตดวยตนเอง ใชเวลาในการสบคนขอมล 1-2 ชวโมง สาขาวชาทใชคอ สาขาเกษตรศาสตรทวไปและสาขาพชสวน ทมอายการผลตในชวงปปจจบน บรการทใชสงสดคอ เวลดไวดเวบ ฐานขอมลออนไลนใชคอฐานขอมลรายชอสงพมพของหองสมด (CMUL OPAC) และจดเกบขอมลทคนไดไวในแผนดสก ปญหาทประสบเหมอนกน คอ ปญหาขาดการฝกอบรมการใชฐานขอมลออนไลน การไมทราบถงแหลงสารนเทศในระดบเครอขาย นกศกษาระดบปรญญาตรสวนใหญโดยมวตถประสงคในการใชเพอนนทนาการและประกอบการเรยน ทางเลอกทใชในการสบคนสารนเทศคอ หวเรอง (Subject) ในขณะทนกศกษาระดบบณฑตศกษาสวนใหญใชบรการอนเทอรเนตระหวางเวลา 12.00 - 16.00 น. สถานทใชบรการบอยทสดคอ ทภาควชาทสงกดและทหองสมดคณะเกษตรศาสตร มวตถประสงคในการใชเพอการศกษาคนควาท ารายงาน/วทยานพนธ และเพอการสบคนขอมลขาวสารทวไป ทางเลอกทใชในการสบคนสารนเทศคอ ค าส าคญ (Key Words)