มอะไรในเลม...

สาสนจากคณบด…………………………………………………………………….…...1

ประกาศเกยรตคณ ยกยอง “บณฑตคณภาพ”..............…………..……….….….…3

อาหารโปรตนส าหรบผสงวยในศตวรรษท 21 โดย ส ารวย มะลถอด……………………..………………………………………….….4

การผลตแตนเบยนเพอปองกนหนอนหวด า ศตรมะพราว” โดย ศรวรรณ แดงฉ า..............................................................................................9

ครเกษตร โดย ธรรมรงค กนทด...........................................................................16

หวานซอนราย ในน าอดลม โดย ประกาศ ชมภทอง……………………......…..…21

มารจกปลาทะเลมพษ โดย บญญต ศรธนาวงศ...................................................25

ปท 5 ฉบบท 2 เดอนสงหาคม 2557

P.4 P.9 P.16 P.25 P.21

เจาของ: คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร ต.นาวง อ.เมอง จ.เพชรบร 76000

โทรศพท/โทรสาร 032493 270 เวบไซต http://agriculture.pbru.ac.th

2

สาสนจากคณบด

ฉบบนเปนฉบบประจาป พ.ศ. 2557 ปท 5 ฉบบท 2 ซงในชวงทผานมา คณะเทคโนโลย การเกษตร มกจกรรมตางๆ เกดขนมากมาย ทงกจกรรมของคณาจารย บคลากร นกศกษาและศษยเกาของคณะฯ มการสรางเครอขายความรวมมอกบสถาบนการศกษาดานการเกษตร ในการสรางเวทเผยแพรผลงานวจยและผลงานทางวชาการใหกบนกศกษา ทาใหเกดการแลกเปลยนเรยนรดานวชาการการทาวจย และความรวมมอระหวางนกศกษา และบคลากรในเครอขายสถาบนดานการเกษตร มการเขารวมโครงการอาเซยนศกษาสาหรบนกศกษา และมการบรการวชาการแกชมชนอยางตอเนอง

ดร.มนญญา ปรยวชญภกด

3

ประกาศเกยรตคณ ยกยอง “บณฑตคณภาพ”

โครงการอาเซยนศกษาส าหรบนกศกษา

จากการเขารวมประกวด โครงการอาเซยนศกษาสาหรบนกศกษาในชวงเดอนกรกฎาคม–สงหาคม มนกศกษาเขารวมกจกรรม 2 ทม ดงน

1. นายกตตกร นพเกา นางสาวนนทพร ยงพลขนธ นายณฐชย คมสะอาด และนายยศวชญ กลนเรองแสง ซงเดนทางไปศกษาดงาน ณ สาธารณรฐแหงสหภาพพมา ระหวางวนท 13 – 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2557 โดยไดเขาศกษาดงานทางดานศลปวฒนธรรม วถชวตความเปนอย และการเลยงปนม

2. นายสทธพล บญเกด นางสาวรงฤด เรองเลศกล และนางสาวลกขณา วงศขยาย เดนทางไป

ศกษาดงาน ณ สาธารณรฐสงคโปร ระหวางวนท 12 – 15 สงหาคม พ.ศ. 2557 โดยไดเขาศกษาดงาน

ทางดานศลปวฒนธรรม วถชวตความเปนอย สนคาทางการเกษตร และพพธภณฑสตวนา

4

อาหารโปรตนส าหรบผสงวยในศตวรรษท 21

อาจารยส ารวย มะลถอด สาขาวชาสตวศาสตร คณะเทคโนโลยการเกษตร

Egg มนกคอไขนนเอง ไขนบไดวาเปนอาหารทถกปากสาหรบบคคลทกเพศ ทกวย เนองจากสามารถ

นามาประกอบอาหารไดทงอาหารหวาน อาหารคาว มากมายหลายชนด และมจาหนายทงในรปของไขสดและ

แปรรปเปนอาหารตงแตรมถนนจนขนภตตาคารระดบหาดาว ไขเปนอาหารทอดมไปดวยสารอาหารประเภท

โปรตน ทงยงมไขมน ธาตเหลก ฟอสฟอรส วตามนบ 12 วตามนเอ และแรธาต ซงมประโยชนตอการสราง

เซลลผวหนง ขน และเลบ เปนอาหารทใหพลงงานตา มคาประมาณ 80 กโลแคลอร/ฟอง (พจารณา

สามนจตต, 2553) FAO ไดจดไขวาเปนโปรตนทมคณภาพดทสด มคา Biological Value เปน 100

ซงหมายความวาเปนโปรตนทสมบรณ มประสทธภาพในการดดซมสงกวาโปรตนชนดอน (พนศร เลศลกขณ

วงศ, 2548) ซงมความจาเปนกบรางกายเปนอยางมาก และเมอเทยบราคาโปรตนตอหนวยกบอาหารชนดอนๆ

ถอวาไขมตนทนตาทสด ราคาถกใจทสด

Table 1 Nutrition information of egg

Nutrition information Per medium size egg Per 100 g Typical values Energy 277 KJ

66 kcal 547 KJ

131 kcal Fat of which saturates monounsaturates polyunsaturates

4.6 g 1.3 g 1.7 g 0.7 g

9.0 g 2.5 g 3.4 g 1.4 g

Carbohydrate of which sugars

Trace Trace

Protein 6.4 g 12.6 g Salt 0.2 g 0.4 g

ทมา : egginfo (2557)

5

ภาพท 1 องคประกอบทางเคมในไขไก 1 ฟอง ทมา : Anonymous (2557)

แตปจจบนการบรโภคไขในอกมมหนงทยงไดรบกระแสการตอตานเรองปรมาณหรอระดบคอเลสเตอรอลสง โดยเฉพาะบคคลในกลมผสงวยทกงวลในการรบประทานไขแลวจะเกดผลกระทบกบสขภาพในภาวะไขมนและคอเลสเตอรอลในเลอดสงแทจรงแลวนน พนศร เลศลกขณวงศ (2548) รายงานวาคอเลสเตอรอลเปนสารอาหารประเภทไขมน แตไมใหพลงงานแกรางกาย พบในอาหารทไดจากสตวในปรมาณทแตกตางไปตามชนด และอวยวะของสตวนน ๆ คอเลสเตอรอลเปนสวนประกอบทสาคญในการทางานของอวยวะตาง ๆ ในรางกาย พบไดทกเซลลในรางกาย ใชสรางฮอรโมนเพศ กรดนาด (Bile Arid) เพอใชในการดดซมไขมน และวตามนทละลายในไขมน เขาสรางกายทางระบบทางเดนอาหาร คอเลสเตอรอลทอยในอาหารทเรารบประทาน (Dietary Cholesterol) ไมไดแปลงไปเปนคอเลสเตอรอลในเลอดโดยตรง ตองผานกระบวนการตางๆ มากมาย ปรมาณคอเลสเตอรอล ในเลอด รอยละ 80-90 นน รางกายเราสรางขนมาเองจากการทางานของตบ และวตถดบหลก ทตบใชในการสรางคอเลสเตอรอล คอ น าตาล ดงนน การรบประทานอาหารหวานๆ นาหวาน นาตาลมากๆ รางกายใชไมหมด กจะถกแปลงเปนไขมนแทนเปนสาเหตของไขมนในเลอดสง นอกจากนชนดของไขมนทมในอาหารทเรารบประทาน เชน ไขมนชนดอมตว

6

(Saturated Fat) และ Trans Fatty Acids กมสวนสมพนธกบการเพมของคอเลสเตอรอล และมสวนทจะกาหนดความเสยงของโรคหลอดเลอดและหวใจ และสถานการณของสงคมในอกไมกปขางหนาทกาลงจะถงสงคมไทยจะกลายเปนสงคมผสงอายหรอผสงวย (Ageing Society) อาย 60 ปขนไป (ศภเจตน จนทรสาสน, 2553) คนกลมนมจานวนเพมขนอยางเหนไดชดเมอเปรยบเทยบกบกลมอน ๆ ในป พ.ศ. 2548 มประชากรสงอายอย 6 ลานคนเศษ (รอยละ 10) เมอถงป พ.ศ. 2578 จานวนผสงอายจะเพมขนเปน 16 ลานคน (รอยละ 25) เทากบเพมขนเกอบ 3 เทาตวในเวลาราว ๆ 30 ปเทานน (สถาบนวจยประชากรและสงคม, 2549)

ภาพท 2 จ านวนประชากรวยตาง ๆ พ.ศ. 2548 – 2578 ทมา : สถาบนวจยประชากรและสงคม (2549)

จากการรวบรวมขอมลพบวาผสงวยในศตวรรษท 21 จะมปญหาในการดาเนนชวตหลายๆ ดานโดยเฉพาะปญหาดานการเงนทไมมเงนออมเนองจากไมไดมการสงเสรมและวางแผนสาหรบผสงวย นนกาลงบงชถงความขดสนในเรองอาหารการกนในอนาคตของบคคลกลมน จากสาเหตดงกลาวจงควรตองเรงพฒนา ศกษาและวจย เพอรองรบปญหาในเรองของอาหารใหกบผสงวยในอนาคต นอกจากนอาหารททามาจากไขกยงเหมาะทจะเปนอาหารสาหรบบคคลอนๆ ดวยเชนเดม ดวยเหตนจากปญหาและภาวะดงกลาวจงเปนทมาของการวจยเกยวกบการใชสมนไพรในการเลยงสตวปก เชน แกนตะวน กระเจยบแดง และใบมะรม โดยนามาผสมในอาหารเลยงไกไข โดยมวตถประสงคเพอการศกษาสมรรถภาพการผลตของไกไขและคณภาพไขสด เนองจากสมนไพรมขอดหลายประการ จากการวจยของวลยลกษณ แกววงษา (2556) ไดศกษาผลของ

7

การใชแกนตะวนเสรมในอาหารตอสมรรถนะการผลตไขกบไกไขลกผสม พบวาการเสรมแกนตะวนผงในระดบ 0.50 เปอรเซนต มผลตอนาหนกไขตอฟอง (64.70 กรม) และอตราการเปลยนอาหารเปนไข (1.76) แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) กบกลมการทดลองอนๆ วศษย เกตปญญาพงศ (2553) ไดศกษาการใชกระเจยบแดงเสรมในอาหารนกกระทาไขระดบตางๆ พบวาการเสรมกระเจยบแดงระดบ 0.2 เปอรเซนต มปรมาณไขมนในชองทองเมอวดเปอรเซนตซากนอยกวากลมอนๆ (P<0.05) สณฐตา ตงคจวางกร และคณะ (มปป.) ทดลองการเสรมผลตภณฑสกดหยาบใบมะรมในอาหารไกกระทงตอสมรรถภาพการผลต และระบบ กลตาไธโอนทเลยงในโรงเรอนระบบเปด โดยทดลองในระดบตางๆ ผลการทดลองพบวาการเสรมใบมะรมสกดในระดบ 1 เปอรเซนต มผลทาใหประสทธภาพการใชอาหารตาทสด (2.08) แตกตางทางสถต (P<0.05) และมความสามารถในการตอบสนองตอการเกดความเครยดจากภาวะออกซเดชน (oxidation) ไดดทสด (23.85) เนองจากมะรมสกดมฤทธในการตานอนมลอสระทมประสทธภาพ และชวยในการสงเสรมการทางานของ กลตาไธโอนในการกาจดอนมลอสระทเกดขนภายในเซลล เมอถกกระตนใหเกดความเครยดดวยปจจยดานสภาพแวดลอมและยาปฏชวนะ ทาใหกระบวนการ oxidation ของกลตาไธโอนไปเปนออกซไดซกลตาไธโอนลดลง สวนการศกษาของเพญผกามาศ แสนสข และคณะ (2557) ศกษาการใชแกนตะวนและกระเจยบแดงหยาบแหงในอาหารไกไข พบวาการเสรมกระเจยบแดง (0.2%) + แกนตะวน (0.2%) สงผลใหมอตราการเจรญเตบโตตอวน (1.74) และนาหนกสดทายของการทดลอง (1.79 กรม/ตว) แตกตางจากกลมอนๆ (P<0.05) ในชวงไกไขอาย 22-25 สปดาห

Table 2 Show utilization Jerusalem and Rosella on performance of period Layer 22-25 weeks

Performance

Group

P-value T1 (control)

T2 (Rosella 0.2%)

T3 (Rosella 0.2%+ Jerusalem 0.2%)

T4 (Rosella 0.2%+ Jerusalem 0.4%)

Weight gain (g/h) 0.100.09 0.190.07 0.200.14 0.210.12 0.443

FI (g/h) 46.539.90 48.150.42 52.381.61 53.435.87 0.322

ADG (g/d/h) 1.600.00b 1.630.10b 1.740.08a 1.610.00b 0.033

FCR 3.300.93 3.620.19 3.640.12 3.890.51 0.513

Total egg/period 241.5021.06 222.008.76 238.506.14 233.7510.63 0.209

Mean egg per each 59.251.46 60.250.63 60.500.23 58.750.81 0.147

8

สวนผลการวจยในเชงลกจากการเสรมแกนตะวนและกระเจยบแดงนนอยในชวงรอผลการวเคราะห ซงผลทคาดวาไดรบจากการวจยในครงนคอ ไขสามารถเปนอาหารทคควรกบบคคลทกเพศทกวย และโดยเฉพาะผสงอายหรอผทปวยเปนโรคตางๆ เนองดวยคณสมบตของสมนไพรทนามาวจยนนลวนแลวแตสามารถลดระดบคอเลสเตอรอลในเลอดไดดงนนจงนาจะสงผลไปยงผลตภณฑของไก ( ไข) ไดระดบหนง สามารถตดตามผลการวเคราะหเชงลกไดในฉบบตอไป เอกสารอางอง พนศร เลศลกขณวงศ. (2548). การบรโภคไข. สานกโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

[ออนไลน] [เขาถงไดจาก]: http:// www. nutrition.anamai.moph.go.th. (12 กนยายน 2557) พจารณา สามนจตต. (2553). คณคาทางโภชนาการไข. [ออนไลน] [เขาถงไดจาก]: http:// www.

thailand.gms-ain.org. (12 กนยายน 2557) วลยลกษณ แกววงษา มณฑา ผวดา และวบล เปนสข. (2556). งานวจยผลของการใชผงแกนตะวนเสรมใน

อาหารตอสมรรถนะการผลตไข. ว. วทย. กษ. 44 : 1 (พเศษ) : 271-274 สณฐยา ตงคจวางกร แวววร บญเทยม และสเมธ กตตพงษไพศาล. (มปป.). งานวจยการเสรมผลตภณฑสาร

สกดหยาบใบมะรมในอาหารไกกระทงตอสมรรถภาพการผลตและระบบกลตาไธโอนทเลยงในโรงเรอนระบบเปดของพนทในจงหวดชยนาท. กรงเทพฯ : สาขาเกษตรศาสตร คณะเกษตรและชวภาพ มหาวทยาลยราชภฎจนทรเกษม.

ศภเจตน จนทรสาสน. (2557). อนาคตผสงวยไทย “ลาบาก”. เดลนวส 10 กนยายน 2557

9

การผลตแตนเบยนเพอปองกนหนอนหวด า ศตรมะพราว

ดร. ศรวรรณ แดงฉ า สาขาวชาเกษตรศาสตร คณะเทคโนโลยการเกษตร

ตาบลบางครก อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร มพนทปลกมะพราวโดยประมาณ 4 ,957 ไร

มประชากรทปลกมะพราวจานวน 407 ครวเรอน ซงในปจจบนไดมการแพรระบาดของแมลงศตรมะพราว ไดแก หนอนหวดา ในพนทใกลเคยง เชน ตาบลหนองปลาไหล อาเภอเขายอย และเรมแพรระบาดในพนทของตาบลบางครกบางแลว เกษตรกรจงเรมมการนาวธการควบคมศตรมะพราวทไมเหมาะสม เชน การใชสารเคมควบคมศตรพช ทาใหแมลงศตรพชเกดความตานทานตอสารเคม มสารพษตกคางในสงแวดลอม ตนทนการผลตเพมสงขน ตลอดจนอาจถกกดกนจากประเทศคคา ดงนนจงควรมการปองกนและควบคมแมลงศตรมะพราว (หนอนหวดา) ไมใหมการระบาดเพมขน ตลอดจนตองมการสรางความรความเขาใจใหกบเกษตรกรในการควบคม และปองกนกาจดหนอนหวดา และสงเสรมใหเกษตรกรผลตสนคาเกษตรทปลอดภยไดมาตรฐาน

หนอนหวดามะพราว หรอ Coconut black-headed caterpillar มชอวทยาศาสตรวา Opisina arenosella ตวเตมวยของหนอนหวดามะพราวเปนผเสอกลางคน ขนาดลาตววดจากหวถงปลายทองยาวประมาณ 1-1.2 เซนตเมตร ปกสเทาออน มจดสเทาเขมทปลายปก ลาตวแบน ชอบเกาะนงแนบตวตดผวพนทเกาะ เวลากลางวนจะเกาะนงหลบอยใตใบมะพราว หรอในทรม ผเสอเพศเมยมขนาดใหญกวาเพศผเลกนอย ผเสอหนอนหวดามะพราวเพศเมยวางไขตวละประมาณ 200 ฟอง ไขมลกษณะกลมร แบน วางไขเปนกลม ไขเมอวางใหม ๆ มสเหลองออน เมอใกลฟกสจะเขมขน ตวหนอนเมอฟกออกจากไขใหม จะอยรวมกนเปนกลม 1-2 วน กอนจะยายไปกดกนใบมะพราว ตวหนอนทฟกใหม จะมหวสดา ลาตวสเหลอง สของสวนหวจะเปลยนเปนสนาตาลเขมเมออายมากขน ลาตวของตวหนอนมสนาตาลออนมลายสนาตาลเขมพาดยาวตามลาตว เมอโตเตมทจะยาวประมาณ 2 – 2.5 เซนตเมตร การทาลายเกดในระยะตวหนอนเทานน มกจะพบหนอนหลายขนาดกดกนอยในใบมะพราวใบเดยวกนโดยตวหนอนจะถกใยดงใบมะพราวมาเรยงตดกนเปนแพ และสรางอโมงคเปนทางยาวอาศยกดกนใบอยภายในอโมงค การทาลายสวนใหญพบบนใบแก ใบทถกทาลายจะมลกษณะแหงเปนสนาตาล ใบยอยแตละใบจะถกดงยดเรยงกนเปนแพ เมอตวหนอนโตเตมทแลวจะถกใยหมลาตวอกครง และเขาดกแดอยภายในอโมงค ดกแดมสนาตาลเขม ดกแดเพศผจะมขนาดเลกกวาดกแด เพศเมยเลกนอย (ภาพท 1)

10

ภาพท 1 สภาพแปลงปลกมะพราวทมการระบาดของหนอนหวด า (ก-ข) ต าบลบางครกและพนทใกลเคยง อ าเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร ลกษณะการเขาท าลาย (ค) ตวหนอน (ง) ดกแด (จ) และผเสอซงเปนตวเตมวย (ฉ) ของหนอนหวด า

ก

ค

ข

ง

จ ฉ

11

นอกจากหนอนหวดาจะระบาดทาลายมะพราวแลว ยงมพชอาหารอกหลายชนด เชน ตนตาล หมาก กลวย และปาลมประดบ ไดแก ตาลฟา อนทผลม ปาลม หมากนวล หมากเขยว หมากแดง และจง เปนตน

การปองกนก าจดหนอนหวด า สามารถปฏบตไดหลายวธ เชน 1. ตดทางใบมะพราวทถกหนอนหวดาทาลายมาเผาทาลายทนท เพอตดวงจรการระบาดในระยะไข

ตวหนอนและดกแด 2. ฉดพนดวย Bacillus thuringiensis (Bt) อตรา 80-100 มลลลตร/นา 20 ลตร ผสมดวยสารจบใบ

ตามอตราแนะนา ฉดพนตนละ 3-5 ลตร ทก 7-10 วน ตดตอกน 3-5 ครง ไมควรฉดพนในขณะทมแสงแดดจด เพราะจะทาใหเชอ Bt ออนแอ แนะนาใหฉดพนกอนเวลา 10.00 น. และหลง 16.00 น.

3. ปลอยแตนเบยนไขตรโคแกรมมา (Trichogramma sp.) เพอควบคมหนอนหวดาในระยะไข อตรา 20,000 ตว/ไร ปลอยหางกน 7 วน ประมาณ 5-7 ครง และถายงสารวจพบประชากรของหนอนหวดาอย ใหปลอยซาอก

4. ปลอยแตนเบยนหนอนบราคอน (Bracon hebetor) เพอควบคมระยะหนอน โดยปลอยชวงเชา อตรา 200 ตว/ไร ปลอยทก 7-10 วน ประมาณ 3-5 ครง

5. ใชสารเคม กรมวชาการเกษตรไดทาการทดสอบประสทธภาพของสารปองกนกาจดหนอนหวดามะพราวโดยวธการฉดเขาตน (Trunk injection) ทจงหวดประจวบครขนธ กบมะพราวทมความสงเฉลย 12 เมตร และ 18 เมตร พบวาการใชสารอมาเมกตนเบนโซเอต 1.92%EC (emamectin benzoate 1.92%EC) อตรา 30 และ 50 มลลลตร/ตน มประสทธภาพในการปองกนกาจดหนอนหวดามะพราวไดประมาณ 3 เดอน ไมพบสารพษตกคางอมาเมกตนเบนโซเอตในตวอยางเนอและนามะพราว ภายหลงการทดลองใชสารนเปนเวลา 3, 6, 10, 15, 30, 60 และ 90 วน ยกเวนตวอยางนามะพราวในตนทความสงตาทสดทใชในการทดลอง (8.6 เมตร) และพบนอยมากเพยง 0.0017 มลลกรม/ลตร เทานน ซงเปนคาทปลอดภย จงมการแนะนาใหใชสารอมาเมกตนเบนโซเอตในการปองกนกาจดหนอนหวดาดวยวธการฉดเขาตน อตรา 30 มลลลตร/ตน ซงเปนอตราทเหมาะสมและมความคมคา โดยแนะนาเฉพาะตนทมความสงมากกวา 12 เมตรขนไป และหามใชกบมะพราวนาหอมและมะพราวกะท เนองจากผลการวจยยงไมครอบคลมถง

สาหรบกรณของพนทปลกมะพราวในตาบลบางครกนน เปนมะพราวทมความสงไมมากนก และเกษตรกรใชประโยชนในการเกบนาตาลเพอแปรรปเปนหลก รวมทงมเกษตรกรผปลกมะพราวนาหอมดวย สาขาวชาเกษตรศาสตร คณะเทคโนโลยการเกษตร ไดตระหนกถงปญหาการระบาดของแมลงศตรมะพราว และไดมการลงทางานในพนทอยางตอเนอง ตงแตการระบาดของแมลงดาหนาม ดวงมะพราว จนถงหนอนหวดา รวมทงคณะเทคโนโลยการเกษตรไดกาหนดประเดนชนาสงคมในเรองการนอมนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชเพอเสรมสรางความเขมแขงใหชมชน การจดการเรยนการสอนในรายวชาการผลตไมผลซงตระหนกถงปญหาดงกลาวจงไดรวมกบกลมงานอารกพช สานกงานเกษตรจงหวดเพชรบร ศนยจดการศตรพชชมชนในพนท จดกจกรรมการเลยงขยายแตนเบยนบราคอนขน โดยการใชแตนเบยนบราคอน (Barcon hebetor) เพอปองกนกาจดหนอนหวดา และชะลอการระบาดไมใหเพมมากขน โดยวธการใหความรและ

12

วธการปฏบตทถกตองกบเกษตรกร เพอใหเกษตรกรสามารถจดการศตรมะพราวไดอยางยงยนตอไป โดยมขนตอนการดาเนนการ ดงน

การผลตขยายแตนเบยนบราคอน ในการเลยงแตนเบยนบราคอนใหไดปรมาณมากนน จะตองมการเลยงอาหารของแตนเบยน

บราคอนกอน ซงในทนจะใชหนอนผเสอขาวสารเปนอาหารสาหรบเลยงและขยายพนธแตนเบยนบราคอน จงตองมการผลตและขยายหนอนผเสอขาวสารกอน และนามาใชในการเลยงแตนเบยนบราคอนอกครง

1. การผลตขยายหนอนผเสอขาวสาร 1.1 วสดและอปกรณ ดงน ราละเอยด 2 สวน ปลายขาวสาร 1 สวน ไขผเสอขาวสารและกลอง

พลาสตก ขนาด 19x28x11 ซม. สาหรบการเลยงหนอนผเสอขาวสาร ซงจะตองเจาะรปดดวยตาขายตาถ 1.2 ขนตอนการเลยง มดงน

- ผสมราละเอยดและปลายขาวสาร อตราสวน 2:1 คลกเคลาใหเขากน รมดวยอะลมเนยมฟอสไฟด อตรา 1-2 เมด/ลกบาศกเมตร นาน 5-7 วน จากนนปลอยใหระเหดอก 2-3 วน แลวตกใสกลองพลาสตกสาหรบเลยงกลองละ ประมาณ 2 กโลกรม

- โรยไขผเสอขาวสารประมาณ 0.20 กรม/กลอง (ประมาณ 4,000 ฟอง) จากนนปดฝากลองพรอมพนดวยเทปกาวรอบฝาเพอปองกนศตรอน ๆ รบกวน วางในทรม ไมใหโดนแสงแดด เลยงประมาณ 40-45 วน จะไดหนอนผเสอขาวสารวย 5 จงนามาใชเลยงแตนเบยนบราคอน โดยแบงหนอนบางสวน เลยงตอไปอก 6-13 วน จะไดตวเตมวย เพอใชเปนพอ-แมพนธ เกบตวเตมวยใสถงสาหรบวางไข ทาการเกบไขทกวนเพอใชขยายพนธตอไป

2. การเลยงแตนเบยนบราคอน 2.1 วสดและอปกรณ ไดแก กลองเลยงพอ-แมพนธ ฝาปดดานบน ปากคบ ภาชนะสาหรบปลอย

แตนเบยน นาผง 2.2 ขนตอนการเลยงแตนเบยนบราคอน

ก) การเลยงนอกกลอง - คดพอ-แมพนธแตนเบยนทสมบรณและแขงแรง นาพอแมพนธใสกลองเลยง จานวน

40 ค/กลอง ใหนาผงเปนอาหาร พกไวประมาณ 2 วน เพอใหพอ-แมพนธแตนเบยนผสมพนธ - คดแยกหนอนผเสอขาวสารวย 5 โดยไมใหเศษอาหารตดมาดวยเพอปองกนหนอนเกาะ

กลมกน จานวน 40 ตว/กลอง - เทหนอนผเสอทไดลงดานบนกลองทเจาะรและกรดวยตาขายเพอใหแตนเบยนวางไขแลว

ปดทบดวยฝาปด ทกรดวยตาขาย แลวรดดวยเทปกาวใหแนนปองกนหนอนออก วางไว 1 วน จงนาหนอนผเสอออกใสภาชนะ จานวน 10 ตว/กลอง

13

- แยกหนอนทมไขแตนเบยนตดอย ใสภาชนะเพอใหแตนเบยนพฒนา กลองละประมาณ 10 ตว แลววางเรยงบนชนทปองกนมดและแมลงอน ๆ รบกวน วางไว 4-5 วน หนอนจะเขาดกแด หลงจากนน 5-7 วน จะฟกเปนตวเตมวย หนอน 1 ตว จะไดแตนเบยนประมาณ 8-10 ตว ใหนาผงเปนอาหาร พรอมทงใชเขมเจาะร วางไว 2 วนเพอใหแตนเบยนมโอกาสผสมพนธกนกอน จงนาไปปลอย

ข) การเลยงในกลอง - ใชวธการเลยงเชนเดยวกน แตใชพอ-แมพนธ 8 ค/หนอน 40 ตว เลยงจนครบวงจรชวต

(13 วน) ใหนาผงเปนอาหาร วางไว 2 วนจงนาไปปลอย การน าแตนเบยนไปใช

นาแตนเบยนในภาชนะทพรอมปลอย ไปเปดฝากลองออกในสวนมะพราวทมหนอนหวดาระบาดในชวงเชา ปลอยกระจายใหทวแปลง อตรา 200 ตว/ไร ตดตอกน 5-7 ครง ทก 7 วน แตนเบยนบราคอน ตวเมยจะบนขนไปวางไขบนตวหนอนหวดามะพราว

ภาพท 2 การจบผเสอหนอนขาวสาร เพอผลตไข (ก) การโรยไขผเสอขาวสาร (ข) ลงในร าละเอยดผสม

ปลายขาวสารทรมดวยอะลมเนยมฟอสไฟดแลว เพอผลตหนอนผเสอขาวสาร ส าหรบน ามาใช

เพาะขยายแตนเบยนบราคอน

ข ก

14

ภาพท 3 อาหารทใชเลยงหนอนผเสอขาสาร (ก-ข) การคดเลอกหนอนในวยท 5 (ค-ง) และการน า

หนอนผเสอขาวสารมารอนเอาเศษอาหารออก (จ-ฉ) เพอปองกนไมใหหนอนผเสอขาวสาร

รวมกนเปนกลม

ข ก

ค ง

ฉ จ

15

ภาพท 4 การใชส าลชบน าผงใสในกลองเพอเปนอาหาร (ก) การดดพอ-แมพนธแตนเบยนบราคอน ใสลงในกลองทเลยงหนอนผเสอขาวสารไว (ข) แตนเบยนบราคอนทพรอมปลอย (ค-ง) และ การปลอยแตนเบยนบราคอนในแปลงปลกมะพราวต าบลบางครก (จ-ฉ)

จ ฉ

ก ข

ค ง

16

ครเกษตร

อาจารยธรรมรงค กนทด สาขาวชาครศาสตรเกษตร คณะเทคโนโลยการเกษตร

คร คร คอ บคคลทกอใหเกดการเรยนรและเกดพฒนาการโดยรอบขนในตวผเรยนเปนผมคณธรรมในระดบทวญญชนจะพงปฏบตได และมลกษณะทพงประสงคทงในแงบคลกทวไป ความสมพนธตอศษยและบทบาทตอสงคมเมอมองในอกลกษณะหนง ครกคลาย ๆ กบคนสวนทจะชวยรดนาพรวนดน ชวยใสปย และเสรมสรางบรรยากาศใหตนไมแตละตน ไดเจรญเตบโตตามทเขาถนดและตามทเขาพอใจครเปนองคประกอบทสาคญทสดอยางหนงของระบบการศกษาทกระดบ แมวาสถานศกษาใดจะมอาคาร ทดน วสดอปกรณ ฯลฯ พรอมเพยงใดกตาม ถาองคประกอบทเรยกวา “คร” ไมดแลวกยอมทาใหการสอนการเรยนหยอนประสทธภาพได ความสาคญของครสามารถจะเขยนเปนสมการไดดงน ครด + การสอนด = โรงเรยนด ครในระดบประถมศกษาถอไดวาเปนครทสาคญทสด เพราะเขาเปนผวางรากฐานและหลอหลอมเยาวชนไทยใหเปนคนดในอนาคฅ เหมอนดงคาขวญทวา เดกดเปนศรแกชาต เดกฉลาดชาตมนคง ดงนนครเกษตร หรอครสามญและผททาหนาทสอนวชาเกษตร ควรจะมลกษณะ บทบาทและหนาทตองานภายในสถานศกษาและนอกสถานศกษา การศกษาเกษตร การศกษาเกษตร (Agricultural Education) หมายถง การใหการศกษาเพอเตรยมคน ออกไปทาหนาทสอน การนเทศ และบรหาร เกยวกบการจดการเรยนการสอนสาขาเกษตรกรรม ในระดบการศกษาทก ๆระดบ ตงแตระดบประถมศกษา มธยมศกษา อาชวศกษา หรอระดบอดมศกษา รวมทงการสงเสรมการศกษานอกระบบ การศกษาผ ใหญ และการสงเสรมอาชพเกษตรกรรมตาง ๆ ทจดขนโดยรฐ และเอกชน มวตถประสงคของการศกษาเกษตรโดยสวนรวมดงตอไปน

1. ผลตเกษตรกรทมคณภาพออกไปประกอบอาชพอสระ 2. ผลตคร-อาจารยทสอนวชาเกษตรในระดบตางๆ

3. ผลตนกวชาการเกษตร นกวจยคนควาทางการเกษตรทมคณภาพ 4. ผลตนกสงเสรม และนกบรหารสงเสรมเผยแพรความรทางการเกษตรใหแกหนวยงานของรฐและ

เอกชน

17

เพอการมงผลตบคลากรทางการเกษตรดานตางๆ ใหมคณภาพ โดยการสรางหรอผลตบคลากรทมคณภาพนน การศกษาเกษตรในแตละระดบกมจดมงหมายเฉพาะทแตกตางออกไป แตเมอพจารณาเฉพาะความมงหมายในการใหการศกษาอาจกลาวไดวา การศกษาเกษตรมงทจะฝกใหบคคลมความสามารถ 3 ประการ คอ

1. ความรทางเทคนคการเกษตร (Technical Knowledge) 2. ทกษะในการเกษตร (Technical Skills) 3. เจตคตทมตองานเกษตร (Agricultural Attitude) และทสาคญทสด คอ ตองมความสามารถในการจดการความร ทกษะ และเจตคตจงเปนบคคลทม

ความสามารถอยางแทจรง คณลกษณะของครเกษตรหรอผทจะสอนวชาเกษตร

1. ใจรก ตองเปนผทชอบการปลกพชเลยงสตว ธรรมชาตวทยา และมความจรงใจในอาชพครเกษตร 2. อดทน เนองจากงานเกษตรเหนผลชา กราแดดกราฝนจงตองมความอดทนมาก 3. เสยสละ งานเกษตรไมมวนหยดราชการ เชน สตวกตองกนอาหารทก ๆ วน ผรบผดชอบจงตอง

อทศตนและเสยสละเวลามาดแลบอย ๆ 4. รจรง ครเกษตรและผทจะสอนวชาเกษตรตองรจรงทงภาคทฤษฏและปฏบต และสามารถประสาน

สมพนธวชาเกษตรใหเขากบวชาอนได 5. รเรม ครเกษตรควรมความคดรเรม และทานาเปนตวอยางแกคนอน ๆ 6. รจกเดก ตองเขาใจระบบการเรยนรของเดกและความตองการของเดกวยตาง ๆ สนใจตอการ

พฒนาตวเดกไปพรอม ๆ กบการพฒนาสงคม 7. รหนาทงานครทแทจรง เชนความมงหมายของการศกษา กระบวนการเรยนร ระเบยบตาง ๆ และ

ความสมพนธกบบคคลอน ๆ 8. มความเชอมนตอตนเองในการสอน และเตรยมพรอมอยเสมอดวยการผกตนเอง พดซอมหนา

กระจก อดเทปฟงด ทาโนฅยอในบตรเลกๆ เหลานเปนตน 9. รจกเทคนคและกลวธสอนแบบตาง ๆ เพอตวเองจะไดเลอกใชใหเหมาะสม ทาใหผเรยนไดเรยนร

และนาความรใปใชประโยชนได 10. รจกกาหนดขอบเขตการสอน มการวางแผนและการเตรยมการสอน ตลอดจนการวางตน และ

ปรบปรงบคลกภาพของตนใหกระฉบกระเฉงอยเสมอ

18

หนาทและบทบาทของครเกษตร ครเกษตรควรจะมบทบาทและหนาทตอสงคมเหมอนกบครสามญและครคนอน ๆ แตในฐานะท

ประเทศของเราเปนประเทศเกษตรกรรม ครเกษตรควรจะไดแสดงบทบาทใหมากขน และแสดงบทบาทนาหนาในหลาย ๆ ดาน เชน

1. เปนครสอนวชาการเกษตรและสาขาอนๆ แกเดก 2. จดเปนวทยากรทางวชาเกษตรสาหรบประชาชนในชนบท 3. จดหรอรวมจดอบรมหลกสตรระยะสนทงในและนอกโรงเรยนใหแกประชาชน และเกษตรกรใน

ทองถน 4. จดหรอรวมจดประชมอภปรายหรอจดนทรรศการเกยวกบปญหาการเกษตรและการทามาหากนใน

ทองถน 5. เปนผนาทางวชาการและปฏบตวชาเกษตรแผนใหมใหเปนตวอยางแกประชาชน 6. เปนนกสงคมสงเคราะห เปนพฒนากร และเปนมตรของประชาชน 7. เปนนกสงเสรมการเกษตร หรอเปนตวการทจะทาใหเกดการเปลยนแปลงในตวเกษตรกร 8. เปนผสะสมและคนหาวทยาการแผนใหมอยเสมอ 9. เปนทปรกษาของชมนม สหกรณ และกลมยวเกษตรกรตาง ๆ 10. รวมมอกบครคนอน ๆ เพอจดหารายไดจากฟารมโรงเรยนเพอนาเงนมาใช เปนสวสดการของคร

และนกเรยนในโรงเรยนของคน 11. อบรมสงสอนใหศษยมความร มความประพฤตดสามารถเลยงดตนเอง และทาประโยชนใหแก

สงคมได 12. รกษาและถายทอดศลปวฒนธรรมอนดงามของชาตใหคงอยตลอดไป 13. กระตนเตอนใหประชาชนชอบแสวงหาความรใหม ๆ อยเสมอ 14. เปนผคอยแนะนาสงทดงามและวทยาการแผนใหมใหเเกศษยและอนชนรนหลง

จตวญญาณความเปนครเกษตร

จากการทครเกษตรมลกษณะงานและมความสาคญในดานการประกอบอาชพ เพราะงานอาชพครเกษตรเปนอาชพงานวชาชพชนสง (Professional) และมลกษณะงานดานวชาการ ซงตองมความรความเขาใจและมความพรอมทตองปฏบตได ดงนน ครเกษตรจงจาเปนทจะตองมวธการสรางคณลกษณะและเสรมสรางจตวญญาณใหเกดขนกบตนเองเพอทวาครเกษตรสามารถทจะปฏบตงานไดอยางเขมขนและมประสทธภาพไดอยางแทจรงดวยการฝกฝนตนเองใหตรงตามคณลกษณะของครเกษตร ดงน

19

มคณธรรม จรยธรรมในวชาคร

มความตงใจ มนคงในการท างาน

มสตสมปชญญะ และเปนนกคด

สรางสรรค

มวฒภาวะทางอารมณ

มสมรรถภาพทางรางกาย

มสขภาพกายและสขภาพจตด

มความรทางดานวชาสามญ

สมพนธและความรรอบตวด

มความเปนผน า

มความตงใจ/ปรารถนาทจะ

ท าการสอนอยเปนนจ

มเจตคตทดงาม

แตงกายสภาพเรยบรอย

อยางเปนนจ

มความรความเขาใจในสภาพ

ของชมชน

มอปนสยและบคลกภาพด

มการประเมน/วจยการสอนของตน เพอสรางความเชอมนแหงตน

มความรในวชาทสอน

มความออนนอมถอม

ตน

มความตงใจในการสรางเสรม

ประสานสมพนธ/รวมมอกบผอน

20

สรป หากครเกษตรไดมการทบทวนและฝกฝนตนเองตามคณลกษณะดงกลาว แลวจะทาใหมความมนใจในสงทตนเองฝกฝนแลวกจะเปนผลใหครเกษตรผนน “ไดสรางจตวญญาณความเปนครเกษตรอยางแทจรง” โดยทคณลกษณะนามาซงการทางานและการปฏบตตนเปนครเกษตรทสมบรณ ทงในดานความเปนผทรงไวในวชาชพชนสง (Professional) และดานลกษณะทางวชาการงานอาชพครเกษตรของตนเองไดอยางดและสมบรณแบบ อยางไรกตามครเกษตรจาเปนทจะตองปฏบตงานอยางตอเนองและทรงไวซงคณภาพ อกทงกาวทนตอความเจรญกาวหนาในวชาชพความเปนครและความเจรญกาวหนาของการเกษตรสมยใหม ดงนน ครเกษตรจงจาเปนตองมเทคนควธการเสรมสรางจตวญญาณความเปนครเกษตรเพมเตมอยเสมอ โดยการศกษาทาความรจกคนเคยกบปจจยตางๆ เพอความมนคงในอาชพเทคนค และวธการเสรมสรางจตวญญาณความเปนครเพมเตมของครเกษตร ทงทเปนครเกษตรในระยะเรมแรก (ครใหม) และครเกษตรในปจจบนสามารถดาเนนการไดตาม เอกสารอางอง ปญญา หรญรศม และคณะ. (2520). ความรพนฐานการศกษาเกษตร. กรงเทพฯ : โรงพมพอกษรสมพนธ. นพคณ ศรวรรณ. (2532). เกษตรกรรมยคใหม. กรงเทพฯ : ศนยการพมพพลชย. _________. (2532). งานฟารม กลยทธสาคญของอาชวศกษาเกษตร. กรงเทพฯ : ศนยการพมพพลชย. _________. (2537). ความตองการพฒนาการเรยนการสอนวชาเกษตรของคร - อาจารยผสอนวชาเกษตรใน

สถานศกษาชนมธยมศกษาและประถมศกษาเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล. รายงานการวจย. ภาควชาครศาสตรเกษตร คณะครศาสตรอตสาหกรรม. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

_________. (2556). การพฒนาจตวญญาณความเปนคร : แดคร..ผสรางสรรค. เอกสารประกอบการเสวนาเรอง “การพฒนาจตวญญาณและความเปนคร” ณ หองประชมคณหญงวนดา ธปะเตมย คณะครศาสตรอตสาหกรรม. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. 16 มกราคม 2556.

Phipp, LIoyo J. (1980). Handbook on Agricultural Education in Public Schools. Illionis : the Interstate Printers and Publishers.Inc.

21

หวานซอนราย ในน าอดลม

ผชวยศาสตราจารยประกาศ ชมภทอง สาขาวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยการอาหาร คณะเทคโนโลยการเกษตร

นาอดลมถอวาเปนเครองดมทอยในกลม อาหาร Empty Calories หรอ อาหารไรคณคาทางอาหาร เเตกถอวาเปนเครองดมทคลายรอนดบกระหายไดด ดมแลวจะรสกสดชน หายเหนอย แตทราบหรอไมวา องคประกอบของนาอดลมนนมอะไรบาง ทาไมดมแลวรสกสดชน กระปรกระเปรา

เรมจากองคประกอบแรกและเปนองคประกอบพนฐานของนาอดลม คอ น า รางกายเรามนาเปนองคประกอบประมาณรอยละ 60 - 70 นอกจากนาจะทาใหเราสดชนแลว นายงเปนตวรกษาสมดลตางๆ ใหกบรางกาย เชน ทาใหรางกายมอณหภมคงท เพราะนามความจความรอนมาก ชวยละลายสารอาหารตางๆ เชน วตามน แรธาต ทาใหเซลลตางๆ ดดซมสารอาหารและนาไปใชประโยชนได นอกจากนยงชวยในระบบขบถาย และเจอจางสารพษทรางกายไดรบอกดวย แตน า ไมได ใหพลงงานแกรางกายแตอยางใด น าตาล เปนสารอาหารชนดเดยวทอยในขวดนาอดลม เพราะเปนสารทใหความหวานและพลงงาน นาตาลทใชในนาอดลม คอ ซโครส หรอนาตาลทราย เปนสารอาหารประเภทคารโบไฮเดรต ซงจะใหพลงงาน 4 กโลแคลอรตอกรม ถาดจากขางขวดกจะพบวาในทกๆ 100 มลลลตร จะประกอบดวยนาตาลประมาณ 10.6 กรม (ขนอยกบชนดของนาอดลม) ประมาณ 42.4 กโลแคลอร ถาเราดมนาอดลม 1 ลตร จะใหพลงงาน 424 กโลแคลอร ขณะทโดยปกตรางกายตองการพลงงานวนละประมาณ 2,000 – 2,500 กโลแคลอร จงทาให

22

เรารสกอมและสดชน การทมนาตาลในกระแสเลอดมากกวาทรางกายตองการ อนซลนจะทางานหนกเพอทจะเกบนาตาลทมากเกนพอในกระแสเลอดนนในรปของไกลโคเจนและไขมนใตผวหนง เปนเหตใหเรามนาหนกมากขนและอวนขนนนเอง (ถาไดรบพลงงานมากกวาทรางกายตองการ 7,700 กโลแคลอร กจะทาใหนาหนกเพมขน 1 กโลกรม) นอกจากนการบรโภคนาอดลมมาก จะทาใหอมและรบประทานอาหารไดนอยลง อาจเปนเหตใหขาดสมดลทางโภชนาการ นาตาลทสงมากในนาอดลมทกขวด เปนตวสรางปญหาใหกบเราในเรองนาหนกตวทเกนปกต เพราะนาอดลม 1 กระปองหรอขวด มนาตาลสงเทยบเทานาตาลทราย 15 - 20 ชอนชา เรยกวาเราไดพลงงานมหาศาลถง 300-400 แคลอร หากใชไมหมดมนกจะมการสะสมเปนชนไขมนในพง หรอในตนขาของเรา การบรโภคนาตาลในปรมาณมากๆ และบอยๆ ไมเปนผลดตอระบบภายในรางกาย เมอนาตาลสงรางกายกตองพงฮอรโมนอนซลนในการลดนาตาลในเลอด ตบออนกตองทางานหนก อาจเกดความเสอมไดเรวกวาปกต ซงเปนสาเหตของโรคเบาหวาน โรคอนๆ ทตามมา อาท ความดนสง หลอดเลอดตบ โรคหวใจ

กรดคารบอนก เปนองคประกอบททาใหนาอดลมซา มฟอง และมรสเปรยวออนๆ กรดคารบอนกไดจากปฏกรยาระหวางนากบกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) โดยใชความดนส งบงคบ (อด) ใหกาซคารบอนไดออกไซดทาปฏกรยากบนาใหได เพราะในสภาวะความดนปกตคารบอนไดออกไซดจะไมละลายนา หรอทาปฏกรยากบนาเลย แตกรดคารบอนกทเกดขนนนไมเสถยร คอสลายตวไดงายในสภาวะความดนปกต ยงถามความรอนดวยจะยงเรงการสลายตวใหเรวยงขน ผลตภณฑทไดจากการสลายตวของกรดคารบอนก คอนากบคารบอนไดออกไซด นนเอง ดงนนจงตองเกบนาอดลมภายใตความดน กอนทจะถงมอผบรโภค ดวยเหตนเราจงเรยกวาเครองดมชนดนวา “นาอดลม” เมอเปดขวดออก ความดนสงในขวดกจะลดลงเทากบความดนปกต จงทาใหกรดคารบอนกสลายตวออกมา ไดกาซคารบอนไดออกไซด ทาใหเกดฟองนนเอง กรดคารบอนกยงสามารถยอยสลายหนปนได จงสามารถกดกรอนกระดกและฟนไดเชนกน

23

คาเฟอน เปนสารทมกลนหอมและพบมากในชา กาแฟ เปนสารชวยกระตนประสาททไดรบความนยมมากทสดในโลก มฤทธในการกระตนระบบประสาทสวนกลาง ทาใหรางกายเกดความตนตวและลดความงวงลง เมอไดรบคาเฟอน รางกายจะมความตองการคาเฟอนมากขน และถาหยดบรโภคคาเฟอนอยางทนท อาจทาใหเกดอาการปวดศรษะและคลนไสอาเจยนได การบรโภคคาเฟอนมากเปนเวลานาน อาจนาไปสภาวะเสพตดคาเฟอนได ซงจะปรากฏอาการตางๆ เชน กระสบกระสาย วตกกงวล กลามเนอกระตก นอนไมหลบ ใจสน หรอแผลในกระเพาะอาหาร ลาไสอกเสบ เดกทดมนาอดลมเปนประจา จะทาใหมรปแบบการนอนทผดแผกไปจากเดม เดกเหลานจะนอนไมหลบในเวลากลางคน และงวงนอนในเวลากลางวน ทาใหประสทธภาพในการทากจกรรมตางๆ ลดลง

ปรมาณคาเฟอนโดยทวไปจะม 3 ระดบ คอ - ระดบตา มปรมาณคาเฟอน 50 - 200 มลลกรม เมอไดรบเขาไปจะทาใหสดชนและไมงวง

- ระดบปานกลาง มปรมาณคาเฟอน 200 - 500 มลลกรม เมอไดรบเขาไปจะทาใหปวดศรษะกระวน

กระวายและนอนไมหลบ

- ระดบสง มปรมาณคาเฟอนประมาณ 1,000 มลลกรม เมอไดรบเขาไปจะทาใหหวใจเตนเรว ใจสน

เบออาหาร และทาใหเกดคาเฟอนนซม ไดปรมาณคาเฟอนในนาอดลมจะอยในระดบตาตอกระปองหรอตอขวด

ดงนนเมอไดรบประทานเขาไปจงทาใหรสกสดชน กระปรกระเปราได แตไมควรรบประทานมากเกนไป

สารกนบดหรอวตถกนเสย ใสเพอใหสามารถเกบนาอดลมไดนาน ในนาอดลมนยมใชโซเดยมเบนโซเอท

(Sodium benzoate) ไดมาจากกรดเบนโซอค (Benzoic acid) ซงจดอยในประเภทพษปานกลาง

ถาไดรบในปรมาณนอยจะไมทาใหเกดการสะสมขนในรางกาย เนองจากรางกายมกลไกลในการขจดความเปน

พษของกรดเบนโซอกและเกลอเบนโซเอตออกไปได แตถาไดรบปรมาณมากจะเกดการสะสมเกดเปนพษเรอรง

กรดซตรก (เปนกรดทอยในมะนาว) สามารถปองกนการเจรญเตบโตของแบคทเรยและยสตไดด

สวนส กลนและรส เปนสารเคมสงเคราะห ถาไดรบมากเกนไปอาจจะทาใหมความสยงในการเปนโรคมะเรงได

งายขน

สมบตทวไปของน าอดลม คา pH หรอคาความเปนกรด – เบสของนาอดลมมคาประมาณ 3.4 คา pH ระดบนแสดงวานาอดลมมสมบตเปนกรด ซงสามารถทาใหกระดกและฟนผกรอนได

จากขอมลขององคการอนามยโลก แนะนาใหคนรบประทานนาตาลแควนละ 6 ชอนชาเทานน

เพอหลกเลยงโรคเบาหวาน ทถกยกระดบใหเปนโรคอนตรายเทยบเทา "โรคเอดส" แตนาตกใจเหลอเกนทจาก

การสารวจของกรมอนามย และสานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) กลบพบวา คนไทย

บรโภคนาตาลมากถงวนละ 20 ชอนชา เกนกวาปรมาณแนะนาถง 3 เทา โดยเฉพาะเดก ๆ ทชอบดมนาอดลม

วนละหลายขวด หลายกระปอง เราจงไดเหนเดกไทยจานวนมากในยคนมภาวะนาหนกเกนตามมา จนสถตอวน

24

ลงพงของเดกไทยพงสงขนทสดในโลก และในรอบ 5 ปทผานมาน พบเดกไทยอายตากวา 15 ป ปวยเปน

โรคเบาหวานเพมขนถง 6 เทา ขณะเดยวกนยงพบวา มคนไทยถง 17 ลานคน ดมนาอดลมทกวน ไมแปลกเลย

ทสถตผปวยโรคเบาหวาน โรคอวน จะพงสงขนตามไปดวย

แนวทางในการดมน าอดลมทถกตอง

1. ไมดมในปรมาณมากเกนไป

2. ไมดมนาอดลมระหวางมออาหารหลก หรอควรดมในปรมาณนอย

3. หลงดมนาอดลม ควรบวนปากหรอแปรงฟนเสมอ เพอปองกนการเกดโรคฟนผ

4. ไมควรดมบอยโดยเฉพาะผทเปนโรคกระเพาะ อาจจะทาใหกระเพาะเกดแผลเปนโรคกระเพาะ

เรอรงได

เอกสารอางอง ชตมา ศรกลชยานนท. (2556). สวนประกอบของนาอดลม. นครปฐม : ภาควชาโภชนวทยา

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล. ธระวฒน เหมะจฑา. (2557). ภยรายของ ‘เครองดมรสหวาน’. [ออนไลน] [เขาถงไดจาก]

http: //www. thaihealth.or.th/Content/25655 .(19 กนยายน 2557) สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท) . (2556). นาอดลม:สวนผสม. [ออนไลน]

[เขาถงไดจาก] http://www.khaosod.co.th/. (19 กนยายน 2557)

25

มารจกปลาทะเลมพษ

รองศาสตราจารย ดร.บญญต ศรธนาวงศ สาขาวชาเพาะเลยงสตวน า คณะเทคโนโลยการเกษตร

เปนททราบกนมานานแลววาปลาทะเลหลายชนดมพษ แตการศกษายงมไมมากนกเมอเทยบกบ

การศกษาพษจากสตวบก เชน ง แมงมม หรอสตวบกมพษชนดอน ๆ ปลาทะเลมมากกวา 22,000 ชนด แตมประมาณกวา 200 ชนดเทานนทมพษ เชน ปลากะเบน ปลากะรงหวโขน ปลาปกเปา ปลากดทะเล และปลาดกทะเล โดยอวยวะสาหรบใชสรางพษของปลาเปลยนรปมาจากผวหนงและตอมเมอก และสามารถปลอยสารพษไปทารายสตวทเขามาใกล ทาใหไดรบความเจบปวดจนอาจทาใหเสยชวตได ปลาเหลานสวนใหญไมคอยเคลอนไหวหรอเคลอนไหวชา ชอบอยในนาตน หวงถน และไมมการอพยพยายถนมากนก ลกษณะเชนนเขาใจวานาจะเกยวของกบการววฒนาการของพษในตวปลาดวย การพฒนาของพษในปลามตงแตปลาทววฒนาการคอนขางโบราณ เชน ปลากระดกออนไปจนกระทงปลากระดกแขงทวไป ปลาบางชนดสามารถสรางสารพษไดจากตอมใตผวหนง ทเรยกวา อคทโอไครโนทอกซน (Ichthyocrinotoxins) เพอใชในการปองกนตวและรอดพนจากศตรได พษของสตวทะเลททาอนตรายตอมนษยแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. พษทเกดจากการรบประทาน ปลาทรบประทานแลวมพษ ไดแก ปลาปกเปา ในทะเลไทยมปลาปกเปาอยไมนอยกวา 23 ชนด พษของปลาปกเปา ไมสลายตวดวยความรอน แตละลายในนาหรอแอลกอฮอลไดด สารพษมฤทธตอระบบประสาทพษจะสะสมอยในกลามเนอ ตบ ไต รงไข และอวยวะตางๆ มผลทาใหกลามเนอไมทางาน เกดอาการอมพาต ในกรณทไดรบพษจานวนมาก ทาใหระบบประสาทสวนกลางไมสามารถควบคมการหายใจและการเตนของหวใจ จนเปนอนตรายถงเสยชวตได

ภาพท 1 ปลาปกเปา

26

2. พษทเกดจากการถกแทงโดยเงยง โดยปกตแลวกระบวนการปลอยพษของปลาจะประกอบดวย

อวยวะสาคญ 3 สวนดวยกน ไดแก กานครบแขง เซลลสรางสารพษและเซลลเยอหมผวของตอมพษ การ

ปลดปลอยพษเขาสรางกายของเหยอ กระทาโดยการทปลามการพฒนากานครบแขงบรเวณครบอกหรอครบหลง

เพอเปนการนาสารพษเขาสตวเหยอ พษจะเขาสรางกายเหยอเมอกานครบแขงแทงลงไปในตวเหยอ โดยทวไป

พษจะออกฤทธตอระบบทางานทควบคมโดยประสาทอตโนมต ปลาทะเลทเปนอนตรายตอมนษยมดงน

2.1 ปลากะเบน มลาตวแบน ครบอกขนาดใหญ แผออกขางตว ทาใหเหนลาตวเปน

แผนรปราง เกอบกลมคลายวาวหรอจาน สวนหางเรยวคลายแส แยกออกจากลาตวเหนชดเจน มหนามแหลม

บรเวณโคนหางดานบน ซงมลกษณะแตกตางกนในแตละชนด หนามเปนแทงแบน ยาว ปลายแหลม ขอบทง

สองขางมรอยหยกเปนฟนเลอย ดานบนมรองจากโคนถงปลาย กลมเซลลสรางพษหรอตอมพษอยใตผวหนง

ปลากระเบนทมพษรนแรงในนานนาไทย ไดแก ปลากะเบนธง และปลากระเบนนก

ภาพท 2 ปลากระเบนธง ภาพท 3 ปลากระเบนนก

อาการผทถกหนามหรอเงยงปลากระเบน แผลมลกษณะคลายแผลมดบาด การท

เงยงปลากระเบนตา แผลมลกษณะคลายฟนเลอย เมอชกเงยงออกจากบาดแผลทาใหแผลฉกมากขน หลงถกตาจะมอาการปวดเปนระยะๆ ตอมาแผลจะอกเสบ บวม อนตรายมกเกดจากการเหยยบปลากระเบนทฝงตวอยตามพนทราย หรอทรายปนโคลน

2.2 ปลาขตงเบด จดเปนปลาทมลาตวแบนกวางรปไขหรอคอนขางยาวหนงหนา เกลดเลก ครบหลงและครบกนยาว มหนามแขงบรเวณโคนหางดานขางทงสองขาง บางชนดมสสนสวยงาม เชน สฟาหรอสเหลอง บางชนดมลายตามตว หรอมสโทนนาตาล เทา หรอดา สวนใหญกนสาหรายหรอพชนาเปนอาหาร อนตรายเกดจากการสมผสหนามซงอยบรเวณโคนหาง

27

ภาพท 4 ปลาขตงเบด

2.3 ปลาสลดหน บางชนดมสสนสดใส บางชนดมจดตามลาตว มกพบในเขตชายฝง ตามพนทองทะเล กองหน แนวปะการง และแนวหญาทะเล อนตรายเกดจากการไดรบพษจากตอมพษบรเวณกานครบแขงและพษเขาสรางกายทางบาดแผลทถกแทง โดยพษประเภทนจะถกสรางขนในตอมทอยใกลกบโคนเงยงแหลมพษประเภทนจะมผลตอระบบเลอดและระบบประสาท เมอถกตาจะเจบปวดมาก

ภาพท 5 ปลาสลดหน

28

2.4 ปลาตะกรบ ลกษณะลาตวปอมสน แบนขาง เกลดขนาดเลก ครบหลงยาว

สพนลาตวดานลางมสนาเงนอมเขยว ดานทองสขาวเงน ตลอดลาตวและครบมจดสเปนวงสนาตาลอมเทา

มกานครบแขงขนาดใหญทครบหลงครบทอง และครบกน อนตรายเกดจากถกกานครบแทง

ภาพท 6 ปลาตะกรบ

2.5 ปลากะรงหวโขน อาศยตามพนทองทะเล มลกษณะลาตวปอม หนงหนา

เกลดละเอยด ครบหลงยาว ครบอกกวาง มกานครบแขงขนาดใหญทครบหลง ครบอก และครบทอง กานครบแขงมลกษณะเปนหนาม สวนปลายของกานครบแขงจะปลอยพษเมอเยอหมกานครบแขงมเซลลทผลตพษหมอยอนตรายเกดจากการไปสมผสถกกานครบแขงบรเวณตางๆ และหนามบรเวณหว อาการของผทไดรบพษจะมความรนแรงมากเมอถกตาหรอบาดจะปวดและบวมทนท ในกรณทรบพษจานวนมากหรอแพ ผปวยอาจมอาการคอแหง ปวดเมอยตามขอตางๆ ซม และไมไดสต ตองรบพาไปพบแพทย

29

ภาพท 7 ปลากะรงหวโขน

2.6 ปลาสงโต ลาตวปกคลมดวยแผนกระดกและมหนามจานวนมาก เกลดขนาดเลก ครบหลงและครบอกขนาดใหญแผกวาง หวและลาตวมแถบลายสนาตาลปนแดง โดยทวไปครบอกมขนาดใหญ แหลมคม กนปลาหรอกงขนาดเลกกวาเปนอาหาร เมอมอนตรายเขาใกลปลาสงโตจะกางครบ เปนการขมข ตอมพษมลกษณะคลายกบปลากะรงหวโขน ปลาสงโตมกวายชาๆ หรอลอยตวนงๆ ตามแนวปะการง และบรเวณแนวหนในเขตนาตนชายฝงทวไป พษของปลาสงโตเหมอนกบพษของปลากะรงหวโขน แตมความรนแรงนอยกวา

ภาพท 8 ปลาสงโต

30

2.7 ปลากดทะเล เปนปลาไมมเกลด ลาตวมเมอกลน หวแบนปกคลมดวยกระดกเปนสน และเปนตมเมดหยาบๆ ครบหางรปสอม ครบหลงอนแรกและครมอกมกานครบแขงซงมลกษณะเปนหยกคมคลายฟนเลอยขนาดใหญ มตอมพษอยทผวของเยอทคลมกานครบและทตอนกลางของกระดกกานครบ

ภาพท 9 ปลากดทะเล

2.8 ปลาดกทะเล เปนปลาทะเลชนดหนงทมพษรายแรง โดยมกานครบแขงอยบรเวณครบหลงอนแรกและครบอกทงสองขาง อนตรายจากปลากลมนเกดจากการไปสมผสโดนกานครบแขงบรเวณครบหลงและครบอก โดยเฉพาะขณะทจบปลาเพอปลดออกจากเครองมอประมง เชน เบด แห หรออวน หรออาจเกดจากการไปเหยยบถกตวเนองจากปลาดกทะเลเปนปลาทอาศยอยตามหนาดน

ภาพท 10 ปลาดกทะเล

31

เอกสารอางอง กรมประมง. (2507). ปลาทะเลของไทย. กรงเทพมหานคร: กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ. Burgess, Naren E. (1989). Freshwater and Marine catfish. Newyork : T.F.H. Publication, Inc. Haddad V Jr. and Martins IA. (2006). Frequency and gravity of human envenomations caused

by marine catfish(suborder siluroidei):clinical and epidemiological study. Toxicon. Jun 15;47(8):838-43.

Halstead, Bruce. W. (1970). Poisonous and Venomous Marine Animals of the World vol. 3 Vertebrate. Washington. D.C. : United States Government Printing office.

32

ปรชญา “คณธรรมน าร สปญหา สภมปญญา พฒนาทองถน”

WITH MORALS AND KNOWLEDGE APPLICATION, FACING PROBLEMS THROUGH WISDOM,

FOCUSING ON COMMUNITY DEVELOPMENT.

วสยทศน คณะเทคโนโลยการเกษตร เปนองคกรผลตบณฑต ดานการเกษตรและเทคโนโลยทมคณภาพ ไดมาตรฐานทงดานวชาการ และมคณธรรม จรยธรรม อาจารยมศกยภาพ

ดานวชาการ การวจย และการบรการชมชน มเครอขายความรวมมอทางวชาการทงภายในและภายนอก ม

สภาพแวดลอมและบรรยากาศในการท างานทด

บรรณาธการ กองบรรณาธการ ผชวยศาสตราจารยวรรณา กอวฒนาวรานนท

ดร.ศรวรรณ แดงฉ า ดร.มนญญา ปรยวชญภกด ดร.ชมดาว ข าจรง เรยบเรยงและพสจนอกษร อาจารยชลดา ชางแกว อาจารยทรงศกด ธรรมจ ารส

ดร.ศรวรรณ แดงฉ า อาจารยวนดา มากศร อาจารยวรพล เสยงสนน

นางสาวสวรรณา ดวงงาม รองศาสตราจารย ดร.บญญต ศรธนาวงศ ผชวยศาสตราจารยประกาศ ชมภทอง

นกเขยนประจ าฉบบ ดร.อจฉรย ภมวรรณ ผชวยศาสตราจารยสภทรา กล าสกล อาจารยส ารวย มะลถอด อาจารยทพยสดา ชงดเวช ผชวยศาสตราจารยอรอนงค ศรพวาทกล

ดร.ศรวรรณ แดงฉ า อาจารยจฑามาศ ทะแกลวพนธ ผชวยศาสตราจารยบ าเพญ นมเขยน

อาจารยธรรมรงค กนทด ดร. รงกานต กลาหาญ ผชวยศาสตราจารย ดร.จนตนา วบลยศรกล

ผชวยศาสตราจารยประกาศ ชมภทอง ผชวยศาสตราจารย ดร.มหศร ประภาสโนบล ดร.กตตมา ลละพงศวฒนากล

รองศาสตราจารยบญญต ศรธนาวงศ อาจารยส ารวย มะลถอด ดร.กญญา รชตชยยศ อาจารยด ารงศกด อาลย พนทพา เกตพรม

ผชวยศาสตราจารยอบล สมทรง ฐตชญาน รตนเยนใจ ผชวยศาสตราจารยนนทนภส สวรรณสนธ สรรตน ชมภทอง