25
บทที2 ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ในการศึกษาเรื่อง “ประสิทธิภาพการปฏิบัติงานของบุคลากร ของสานักงานที่ดินจังหวัดเชียงใหมผู้ศึกษาได้ทบทวนแนวคิด ทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องเพื่อเป็นแนวทางในการกาหนดกรอบใน การศึกษาดังนี 2.1 สาระสาคัญพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2551 2.2 หลักเกณฑ์และวิธีการประเมินผลการปฏิบัติราชการของข้าราชการพลเรือน 2.3 แนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับประสิทธิภาพการปฏิบัติงาน 2.4 แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับความผูกพันต่อองค์กร 2.5 งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง 2.6 กรอบแนวคิดที่ใช้ในการศึกษา 2.1 สาระสาคัญพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2551 เนื ้อหาสาระหลักที่มีในการปรับปรุงพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน .. 2551 (สานักงาน .. , 2551 .:10-11) แสดงถึงการปรับเปลี่ยนระบบบริหารทรัพยากรบุคคลภาค ราชการซึ ่งมี 2 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ กลไกระบบบริหารทรัพยากรบุคคล (ลักษณะ1)และกลไก ระบบพิทักษ์คุณธรรม (ลักษณะ2)โดยมีสาระสาคัญหลายประเด็นได้แก่ประเด็นที1 การปรับปรุง ระบบตาแหน่งและประเภทตาแหน่งของข้าราชการพลเรือนสามัญให้เหมาะสมกับลักษณะงานเพื่อ จ่ายค่าตอบแทนที่เป็นธรรม (ลักษณะ4 หมวด 2) ประเด็นที2 ในกรณีที่มีความจาเป็นและเป็น ประโยชน์ต่อราชการ สาหรับตาแหน่งบางประเภทและบางระดับ อาจให้ข้าราชการต่อได้หลังอายุ ครบ 60 ปีบริบูรณ์ แต่ไม่เกิน 5 ปี (มาตรา 106) ประเด็นที3 การกระจายอานาจการบริหารทรัพยากร บุคคลให้ส่วนราชการเจ้าสังกัดดาเนินการมากขึ ้น (มาตรา 46) ประเด็นที4 การปรับปรุงระบบวินัย อุทธรณ์ และร้องทุกข์ให้มีความเข้มเข็ง (หมวด 6) ประเด็นที5 การจัดตั ้งคณะกรรมการพิทักษ์ ระบบคุณธรรม (..) (มาตรา 24)

บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

  • Upload
    others

  • View
    12

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

บทท 2 ทฤษฎ แนวคดเอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาเรอง “ประสทธภาพการปฏบตงานของบคลากร ของส านกงานทดนจงหวดเชยงใหม ผศกษาไดทบทวนแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของเพอเปนแนวทางในการก าหนดกรอบในการศกษาดงน 2.1 สาระส าคญพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 2.2 หลกเกณฑและวธการประเมนผลการปฏบตราชการของขาราชการพลเรอน 2.3 แนวคดและทฤษฎเกยวกบประสทธภาพการปฏบตงาน 2.4 แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบความผกพนตอองคกร 2.5 งานวจยทเกยวของ 2.6 กรอบแนวคดทใชในการศกษา 2.1 สาระส าคญพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551

เนอหาสาระหลกทมในการปรบปรงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 (ส านกงาน ก.พ. , 2551 จ.:10-11) แสดงถงการปรบเปลยนระบบบรหารทรพยากรบคคลภาคราชการซงม 2 องคประกอบหลก ไดแก กลไกระบบบรหารทรพยากรบคคล (ลกษณะ1)และกลไกระบบพทกษคณธรรม (ลกษณะ2)โดยมสาระส าคญหลายประเดนไดแกประเดนท 1 การปรบปรงระบบต าแหนงและประเภทต าแหนงของขาราชการพลเรอนสามญใหเหมาะสมกบลกษณะงานเพอจายคาตอบแทนทเปนธรรม (ลกษณะ4 หมวด 2) ประเดนท 2 ในกรณทมความจ าเปนและเปนประโยชนตอราชการ ส าหรบต าแหนงบางประเภทและบางระดบ อาจใหขาราชการตอไดหลงอายครบ 60 ปบรบรณ แตไมเกน 5 ป (มาตรา 106) ประเดนท 3 การกระจายอ านาจการบรหารทรพยากรบคคลใหสวนราชการเจาสงกดด าเนนการมากขน (มาตรา 46) ประเดนท 4 การปรบปรงระบบวนย อทธรณ และรองทกขใหมความเขมเขง (หมวด 6) ประเดนท 5 การจดตงคณะกรรมการพทกษระบบคณธรรม (ก.พ.ค) (มาตรา 24)

Page 2: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

7

กลไกระบบบรหารทรพยากรบคคลในภาคราชการ(ส านกงาน ก.พ. , 2551. จ.: 12) มการปรบเปลยนระบบบรหารทรพยากรบคคลใน 8 ดาน ไดแก ดานระบบการก าหนดต าแหนง ดานโครงสรางชนงานและประเภทต าแหนงใหม ดานวธการก าหนดต าแหนง ดานการบรหารโดยยดหลกความร ความสามารถ ดานระบบคาตอบแทน ดานการบรรจแตงตง ดานการเพมประสทธภาพ และสรางแรงจงใจ และดานบทบาท ก.พ. และส านกงาน ก.พ. โดยมระบบการก าหนดต าแหนง(มาตรา 44, 45) มการจดประเภทต าแหนงใหสอดคลองกบลกษณะงานในปจจบนซงเดมมการก าหนดประเภทต าแหนงออกเปน 3 ประเภท โดยมมาตรฐานกลางในการก าหนดระดบต าแหนงเพยงหนงเดยว ซงเรยกกนงายๆ วา “ซ” คอการม Common Level ทก าหนดรวมกนไดเปน 11 ระดบในขณะทราง พ.ร.บ. ฉบบใหมนจะยกเลก “ซ” หรอ Common Level และจดท ามาตรฐานก าหนดระดบต าแหนงแยกตามลกษณะของประเภทต าแหนง ซงราง พ.ร.บ. ฉบบใหมมการก าหนดประเภทต าแหนงออกเปน 4 ประเภท ไดแก ประเภทท 1 ต าแหนงประเภทบรหาร แบงเปน 2 ระดบคอระดบตนและระดบสง ประเภทท 2 ต าแหนงประเภทอ านวยการ แบงเปน 2 ระดบคอระดบตน ระดบสง ประเภทท 3 ต าแหนงประเภทวชาการ แบงเปน 5 ระดบคอ ระดบปฏบตการ ระดบช านาญการ ระดบช านาญการพเศษ ระดบเชยวชาญ และระดบทรงคณวฒ ประเภทท 4 ต าแหนงประเภททวไปแบงเปน 4 ระดบ คอ ระดบปฏบตการ ระดบช านาญงาน ระดบอาวโส และระดบทกษะพเศษ โดยพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มการก าหนดโครงสรางชนงานและประเภทต าแหนงใหม (มาตรา 44, 45) ดงตาราง ตาราง 2.1 โครงสรางชนงานและประเภทต าแหนงใหม ทรงคณวฒ

เชยวชาญ ทกษะพเศษ

ช านาญการพเศษ อาวโส

สง สง ช านาญการ ช านาญงาน

ตน ตน ปฏบตการ ปฏบตงาน

บรหาร อ านวยการ วชาการ ทวไป

ทมา: ส านกงาน ก.พ., 2551 ก.: ออนไลน.

Page 3: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

8

ในการก าหนดต าแหนงตามรางพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มวธ

ก าหนดต าแหนง (มาตรา 43, 46, 47) โดยเนนกระจายอ านาจไปยงสวนราชการ กลาวคอ เดม ก.พ. จดท ามาตรฐานการก าหนดต าแหนงโดยก าหนดระดบมาตรฐานกลาง (Common Level) หรอท เรยกกนวา “ซ” และเปนผก าหนดทงจ านวนและระดบต าแหนงใหแกสวนราชการ สวนราชการจะสามารถก าหนดระดบต าแหนงไดเฉพาะท ก.พ. มอบอ านาจให ในขณะทตามราง พ.ร.บ. ฉบบใหมน ก.พ. จะจดท ามาตรฐานก าหนดต าแหนงตามแนวทางระบบจ าแนกต าแหนงใหม โดยจะมอบอ านาจใหสวนราชการก าหนดจ านวนต าแหนงไดตามกรอบงบประมาณและหลกเกณฑ และจดต าแหนงไดตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงตามท ก.พ.ก าหนดไว มการบรหารโดยยดหลกความรความสามารถ( มาตรา 70) ทกกระบวนการของการบรหารทรพยากรบคคลตามราง พ.ร.บ. ฉบบใหม กลาวคอ ทงกระบวนการสรรหา การบรรจแตงตง การเพมพนประสทธภาพและเสรมสรางแรงจงใจในการปฏบตราชการ การก าหนดต าแหนง และอนๆ จะด าเนนการโดยค านงถงความรวามสามารถเปนส าคญ เพอใหขาราชการมคณภาพ คณธรรม คณภาพชวต มขวญและก าลงใจในการปฏบตราชการใหเกดผลสมฤทธตอภารกจของภาครฐ มการปรบปรงระบบคาตอบแทน (มาตรา 49) มการปรบปรงเงนเดอนพนฐานสอดคลองกบคางานจรงมากขน เนองจากระบบเงนเดอนแบบเดมใชบญชเงนเดอนเดยวกนทกประเภทต าแหนง ท าใหไมยดหยนและไมสนบสนนการท างานรปแบบใหมทมงเนนผลงานและการพฒนาความร ประกอบกบบญชเงนเดอนพนฐานหางจากเอกชนมาก จงไมสามารถดงดดหรอจงใจใหผมความรความสามารถเขามารบราชการและไมสามารถรกษาผมศกยภาพสงไวได ดงนน จงมการปรบปรงระบบเงนเดอนใหม โดยก าหนดใหมบญชเงนเดอนหลากหลายมากขนแยกตามประเภทต าแหนง เพอประโยชนทงในการปรบอตราเงนเดอนใหสอดคลองกบตลาด และการบรหารผลงานและความรความสามารถของขาราชการแตละประเภทไดคลองตว รวมทงสะทอนคางานของต าแหนงในแตละประเภทไดอยางแทจรงดงตารางบญชเงนเดอนขนต าขนสงและบญชเงนประจ าต าแหนงของขาราชการพลเรอนสามญต าแหนงประเภทตาง ๆ ตอไปน ตาราง 2.2 แสดงบญชเงนเดอนต าแหนงประเภทบรหาร

ระดบ ขนต าชวคราว/บาท ขนต า/บาท ขนสง/บาท ตน 23,230 48,700 64,340 สง 28,550 53,690 66,480

ทมา: ส านกงาน ก.พ. , 2554 ค.: ออนไลน.

Page 4: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

9

ตาราง 2.3 แสดงบญชเงนเดอนต าแหนงประเภทอ านวยการ

ระดบ ขนต าชวคราว/บาท ขนต า/บาท ขนสง/บาท ตน 18,910 25,390 50,550 สง 23,230 31,280 59,770

ทมา: ส านกงาน ก.พ. , 2554 ค. : ออนไลน.

ตาราง 2.4 แสดงบญชเงนเดอนต าแหนงประเภทวชาการ ระดบ ขนต าชวคราว/บาท ขนต า/บาท ขนสง/บาท

ปฏบตการ 6,800 7,940 22,220 ช านาญการ 12,530 14,330 36,020

ช านาญการพเศษ 18,910 21,080 50,550 เชยวชาญ 23,230 29,900 59,770 ทรงคณวฒ 28,550 41,720 66,480

ทมา: ส านกงาน ก.พ. , 2554 ค.: ออนไลน. ตาราง 2.5 แสดงบญชเงนเดอนต าแหนงประเภททวไป

ระดบ ขนต า/บาท ขนสง/บาท ปฏบตงาน 4,630 18,190 ช านาญงาน 10,190 33,540 อาวโส 15,410 47,450

ทกษะพเศษ 48,220 59,770 ทมา: ส านกงาน ก.พ. , 2554 ค. : ออนไลน. ตาราง 2.6 แสดงเงนประจ าต าแหนงประเภทบรหาร

ระดบ อตรา(บาท/เดอน) ระดบสง 21,000 ระดบตน 14,500

ทมา: ส านกงาน ก.พ. , 2554 ค.: ออนไลน.

Page 5: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

10

ตาราง 2.7 แสดงเงนประจ าต าแหนงประเภทอ านวยการ

ระดบ อตรา(บาท/เดอน) ระดบสง 10,000 ระดบตน 5,600

ทมา: ส านกงาน ก.พ. , 2554 ค. : ออนไลน.

ตาราง 2.8 แสดงเงนประจ าต าแหนงประเภทวชาการ ระดบ อตรา(บาท/เดอน)

ทรงคณวฒ 15,600 13,000

เชยวชาญ 9,900 ช านาญการพเศษ 5,600 ช านาญการ 3,500

ทมา: ส านกงาน ก.พ. , 2554 ค. : ออนไลน. ตาราง 2.9 แสดงเงนประจ าต าแหนงประเภททวไป

ระดบ อตรา(บาท/เดอน) ทกษะพเศษ 9,900

ทมา: ส านกงาน ก.พ. , 2554 ค. : ออนไลน. นอกจากนในพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มเนอหาทแตกตางจากพระราชบญญตเดมหลายประเดน ไดแก ประเดนท 1 การบรรจแตงตง (มาตรา 55) ไดมการเปดโอกาสใหมการสรรหาแบบเปดจากเดมทเคยเนนบรรจแตงตงภายในสวนราชการ เปลยนเปนการเปดใหสามารถบรรจแตงตงขาราชการไดทงจากภายในและภายนอกสวนราชการในบางกรณกอาจรวมถงจากภายนอกราชการดวย ประเดนท 2 การเพมประสทธภาพและสรางแรงจงใจ (หมวด 4) มการมงเพมพนประสทธภาพและเสรมสรางแรงจงใจขาราชการดวยกลยทธทชดเจนและสอดคลองกบเปาหมายการบรหารราชการ โดยเนนด าเนนการตามหลกการจดระเบยบขาราชการพลเรอน สงเสรมผม

Page 6: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

11

ความสามารถ ความอตสาหะ รกษาจรรยา รวมทงพฒนาใหขาราชการมจรรยาขาราชการ เพอดแลคนดและเกงไวในราชการ ประเดนท 3 บทบาท ก.พ. และส านกงาน ก.พ. (มาตรา 8, 13) จากเดมทคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) เปนทงผจดการทรพยากรบคคลของฝายบรหาร ผพทกษระบบคณธรรมและผจดโครงสรางสวนราชการ ไดปรบบทบาทในการพทกษคณธรรมใหแกคณะกรรมการพทกษระบบคณธรรม (ก.พ.ค.) (มาตรา 31) สวนบทบาทของส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ส านกงาน ก.พ.) จากเดมทเปนเจาหนาทเกยวกบการด าเนนการของคณะกรรมการขาราชการพลเรอน เปลยนใหเปนเจาหนาทของคณะกรรมการขาราชการ พลเรอนและคณะกรรมการพทกษระบบคณธรรม (มาตรา 13) ก.พ. ในฐานะผรบผดชอบยทธศาสตรดานทรพยากรบคคลของรฐบาลด าเนนการจดท ายทธศาสตรการบรหารก าลงคนและสรางก าลงคนทมประสทธภาพ เนนบทบาทวางแผนก าลงคนภาคราชการพลเรอน สรรหาคนเกง คนดมคณภาพ สรางทางกาวหนา เกยรตศกดศร สรางทศนคต วฒนธรรมการท างานทพงประสงคและสรางคณภาพชวตทดบนหลกของผลงาน ความร ความสามารถและคณธรรม (มาตรา 8) 2.2 หลกเกณฑและวธการประเมนผลการปฏบตราชการของขาราชการพลเรอนสามญ (ตามหนงสอส านกงาน ก.พ. ท นร 1012/ว 20 ลงวนท 3 กนยายน พ.ศ. 2552) เพอใหเปนไปตามมาตรา 76 วรรคหนง แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 และเพอใหการประเมนผลการปฏบตราชการเปนไปโดยโปรงใส เปนธรรม และตรวจสอบได ก.พ. จงก าหนดหลกเกณฑและวธการประเมนผลการปฏบตราชการของ ขาราชการพลเรอนสามญไว ดงตอไปน ขอ 1 หลกเกณฑและวธการประเมนผลการปฏบตราชการของขาราชการพลเรอน สามญน ใหใชส าหรบการประเมนผลการปฏบตราชการส าหรบรอบการประเมนตงแตวนท ๑ ตลาคม ๒๕๕๒ ถง ๓๑ มนาคม ๒๕๕๓ เปนตนไป ขอ 2 ผประเมนผลการปฏบตราชการของขาราชการพลเรอนสามญ ไดแก (1) นายกรฐมนตร ส าหรบปลดส านกนายกรฐมนตรและหวหนาสวนราชการ ระดบกรมทอยในบงคบบญชาหรอรบผดชอบการปฏบตราชการขนตรงตอนายกรฐมนตร (2) รฐมนตรเจาสงกดส าหรบปลดกระทรวงและหวหนาสวนราชการระดบกรมทอยในบงคบบญชาหรอรบผดชอบการปฏบตราชการขนตรงตอรฐมนตร

Page 7: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

12

(3) ปลดส านกนายกรฐมนตร หรอปลดกระทรวง ส าหรบหวหนาสวนราชการ ตาม (4) และ (5) และขาราชการพลเรอนสามญทอยในส านกงานปลดส านกนายกรฐมนตร หรอส านกงานปลดกระทรวง (4) หวหนาสวนราชการระดบกรม ส าหรบขาราชการพลเรอนสามญทอยใน บงคบบญชา ยกเวน กรณการประเมนตาม (9) (10) และ (11) (5) หวหนาสวนราชการซงไมมฐานะเปนกรม แตมผบงคบบญชาเปนอธบด หรอต าแหนงทเรยกชออยางอนทมฐานะเปนอธบด ส าหรบขาราชการพลเรอนสามญทอยใน บงคบบญชา (6) เลขานการรฐมนตร ส าหรบขาราชการพลเรอนสามญทอยในบงคบบญชา (7) ผบงคบบญชาระดบส านก กอง หรอสวนราชการทเรยกชออยางอนทมฐานะ เทยบเทาส านกหรอกอง ส าหรบขาราชการพลเรอนสามญทอยในบงคบบญชา ๒ (8) ปลดจงหวด และ หวหนาสวนราชการประจ าจงหวด ส าหรบขาราชการ พลเรอนสามญทอยในบงคบบญชา ยกเวนปลดอ าเภอ หวหนาสวนราชการประจ าอ าเภอ และ ขาราชการ พลเรอนสามญทอยในบงคบบญชาของหวหนาสวนราชการประจ าอ าเภอ (9) นายอ าเภอส าหรบปลดอ าเภอ และหวหนาสวนราชการประจ าอ าเภอ (10) ปลดอ าเภอ และหวหนาสวนราชการประจ าอ าเภอส าหรบขาราชการพลเรอน สามญทอยในบงคบบญชา (11) ผบงคบบญชาทไดรบมอบหมายจากผบงคบบญชาตาม (1) (2) (3) (4) (5) (5) (7) (8) (9) หรอ (10) แลวแตกรณ ในกรณทเปนการประเมนรองผวาราชการจงหวด ปลดจงหวด หวหนาสวนราชการ ประจ าจงหวด การประเมนขาราชการพลเรอนสามญผไดรบมอบหมายใหไปชวยราชการหรอ ปฏบตราชการในสวนราชการหรอหนวยงานอน หรอการประเมนขาราชการพลเรอนสามญ ทมใชบคคลในคณะผแทนซงประจ าอยในตางประเทศ ใหผวาราชการจงหวดหรอหวหนา สวนราชการหรอหวหนาหนวยงานทผรบการประเมนไปชวยราชการหรอปฏบตหนาทราชการ หรอหวหนาคณะผแทน แลวแตกรณ เปนผใหขอมลและความเหนเพอประกอบการประเมนของ ผมอ านาจหนาทประเมน ขอ 3 การประเมนผลการปฏบตราชการ ใหด าเนนการประเมนปละ 2 รอบ ตามปงบประมาณ ดงน รอบท 1 เปนการประเมนผลการปฏบตราชการระหวางวนท 1 ตลาคม ถง 31 มนาคม

Page 8: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

13

รอบท 2 เปนการประเมนผลการปฏบตราชการระหวางวนท 1 เมษายน ถง 30 กนยายน ขอ 4 การประเมนผลการปฏบตราชการ ใหประเมนอยางนอยสององคประกอบ ไดแกผลสมฤทธของงาน และพฤตกรรมการปฏบตราชการหรอสมรรถนะ โดยผลสมฤทธของงาน จะตองมสดสวนคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 ผลสมฤทธของงาน ใหประเมนจาก ปรมาณผลงาน คณภาพผลงาน ความรวดเรว หรอตรงตามเวลาทก าหนด หรอความประหยด หรอความคมคาของการใชทรพยากร พฤตกรรมการปฏบตราชการ ใหประเมนจากสมรรถนะหลกตามท ก.พ. ก าหนด และสมรรถนะทเกยวของกบการปฏบตราชการตามทสวนราชการก าหนด สวนราชการอาจก าหนดองคประกอบการประเมนอน ๆ เพมเตมตามความเหมาะสม กบลกษณะงานและสภาพการปฏบตราชการของขาราชการพลเรอนสามญในต าแหนงตาง ๆ กได ในกรณทเปนการประเมนผลการปฏบตราชการของขาราชการพลเรอนสามญ ทอยระหวางทดลองปฏบตหนาทราชการ หรอมระยะเวลาทดลองปฏบตหนาทราชการอยใน ระหวางรอบการประเมน ใหประเมนผลสมฤทธ ของงานและพฤตกรรมการปฏบตราชการ โดยมสดสวนคะแนนของแตละองคประกอบรอยละ 50 ขอ 5 ในแตละรอบการประเมน ใหสวนราชการน าผลคะแนนการประเมนผลการปฏบต ราชการมาจดกลมตามผลคะแนน โดยอยางนอยใหแบงกลมคะแนนผลการประเมนเปน 5 ระดบ คอ ดเดน ดมาก ด พอใช ตองปรบปรง แตสวนราชการอาจก าหนดใหแบงกลมมากกวา 5 ระดบ กได ชวงคะแนนประเมนของแตละระดบ ใหเปนดลพนจของสวนราชการทจะก าหนด แตคะแนนต าสดของระดบพอใชตองไมต ากวารอยละ 60 ขอ 6 การประเมนผลการปฏบตราชการตองมความชดเจนและมหลกฐาน และใหเปนไปตามแบบประเมนผลการปฏบตราชการทสวนราชการก าหนด สรปการประเมนผลการปฏบตราชการใหเปนไปตามแบบแนบทายหลกเกณฑน ในกรณทสวนราชการเหนควรจดท าแบบสรปการประเมนผลการปฏบตราชการเปนอยางอน เพอใหสอดคลองกบลกษณะงานของสวนราชการของตน หรอในกรณท อ.ก.พ. กระทรวง เหนควรจดท าแบบสรปผลการประเมนของผด ารงต าแหนงประเภทบรหารในกระทรวงของตน เปนอยางอน กใหกระท าได แตทงน ตองมสาระไมนอยกวาแบบแนบทายหลกเกณฑน ขอ 7 ใหสวนราชการระดบกรมหรอจงหวดจดใหมระบบการจดเกบผลการประเมน และหลกฐานแสดงความส าเรจของงาน และพฤตกรรมการปฏบตราชการหรอสมรรถนะ ของผรบการประเมน เพอใชประกอบการพจารณาการบรหารทรพยากรบคคลในเรองตาง ๆ

Page 9: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

14

ส าหรบแบบสรปการประเมนผลการปฏบตราชการ ใหผบงคบบญชาเกบส าเนา ไวทส านก กอง หรอสวนราชการทเรยกชออยางอนทมฐานะเทยบเทาส านกหรอกองทผนนสงกด เปนเวลาอยางนอยสองรอบการประเมน และใหหนวยงานทรบผดชอบงานการเจาหนาทของสวนราชการจดเกบตนฉบบไวในแฟมประวตขาราชการ หรอจดเกบในรปแบบอนตามความเหมาะสม กได ขอ 8 ผลการประเมนผลการปฏบตราชการของขาราชการพลเรอนสามญในสงกด ใหสวนราชการระดบกรม จงหวด และผบงคบบญชาน าไปใชประกอบการแตงตง การเลอน เงนเดอนการใหออกจากราชการ และการพฒนาและเพมพนประสทธภาพการปฏบตราชการ ตามหลกเกณฑและวธการวาดวยการนน และอาจน าไปใชประกอบการตดสนใจดานการบรหาร ทรพยากรบคคลในเรองตางๆ เชน การใหรางวลประจ าป รางวลจงใจและคาตอบแทนตางๆ ดวยกได ขอ 9 การประเมนผลการปฏบตราชการของขาราชการพลเรอนสามญ ใหด าเนนการ ตามวธการ ดงตอไปน (1) กอนเรมรอบการประเมนหรอในชวงเรมรอบการประเมนใหสวนราชการ ระดบกรมหรอจงหวด ประกาศหลกเกณฑและวธการประเมนผลการปฏบตราชการใหขาราชการ พลเรอนสามญในสงกดทราบโดยทวกน (2) ในแตละรอบการประเมนใหผประเมนและผรบการประเมนก าหนด ขอตกลงรวมกนเกยวกบการมอบหมายงานและการประเมนผลการปฏบตราชการ ก าหนดดชน ชวดหรอหลกฐานบงชความส าเรจของงานอยางเปนรปธรรมและเหมาะสมกบลกษณะงาน ส าหรบการก าหนดดชนชวด ใหพจารณาวธการถายทอดตวชวดจากบนลงลางเปนหลกกอน ในกรณทไมอาจด าเนนการไดหรอไมเพยงพอ อาจเลอกวธการก าหนดดชนชวดวธใดวธหนง หรอหลายวธท เหมาะสมแทนหรอเพมเตม รวมทงระบพฤตกรรมหรอสมรรถนะในการปฏบต ราชการ ทงน ตามแบบทสวนราชการก าหนด (3) ในแตละรอบการประเมนใหผประเมนตามขอ 2 ประเมนผลการปฏบต ราชการของผรบการประเมนตามหลกเกณฑและวธการทไดประกาศไว และตามขอตกลง ทไดท าไวกบผรบการประเมน (4) ในระหวางรอบการประเมนใหผประเมนตามขอ 2 ใหค าปรกษาแนะน า ผรบการประเมนเพอการปรบปรง แกไข พฒนาเพอน าไปสผลสมฤทธของงาน และพฤตกรรม หรอสมรรถนะในการปฏบตราชการ และเมอสนรอบการประเมนผประเมนดงกลาวกบผรบการประเมน ควรรวมกนท าการวเคราะหผลส าเรจของงาน และพฤตกรรมหรอสมรรถนะ ในการปฏบตราชการ เพอหาความจ าเปนในการพฒนาเปนรายบคคลดวย

Page 10: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

15

(5) ในการประเมนผลการปฏบตราชการในแตละครง ใหผประเมนตามขอ 2 แจงผลการประเมนใหผรบการประเมนทราบเปนรายบคคล โดยใหผรบการประเมนลงลายมอชอ รบทราบผลการประเมน กรณทผรบการประเมนไมยนยอมลงลายมอชอรบทราบผลการ ประเมน ใหขาราชการพลเรอนสามญอยางนอยหนงคนในสวนราชการระดบกรมหรอจงหวดน น ลงลายมอชอเปนพยานวาไดมการแจงผลการประเมนดงกลาวแลวดวย (6) ใหผประเมนตามขอ 2 ประกาศรายชอขาราชการพลเรอนสามญผม ผลการปฏบตราชการอยในระดบดเดนและดมากในทเปดเผยใหทราบโดยทวกน เพอเปนการ ยกยองชมเชยและสรางแรงจงใจใหพฒนาผลการปฏบตราชการในรอบการประเมนตอไป ใหดยงขน ส าหรบสวนราชการทมการก าหนดระดบผลการประเมนผลการปฏบตราชการ เกนกวา 5 ระดบ ใหผประเมนประกาศรายชอผมผลการปฏบตราชการอยในระดบสงกวา ระดบดขนไป (7) ใหผประเมนตามขอ 2 (7) หรอ (8) โดยความเหนชอบของผบงคบบญชา หรอผบงคบบญชาเหนอขนไปอกชนหนง ถาม จดสงผลการประเมนผลการปฏบตราชการของ ขาราชการในหนวยงานของตน เสนอตอคณะกรรมการกลนกรองผลการประเมนผลการปฏบต ราชการของขาราชการพลเรอนสามญ กอนน าเสนอตอหวหนาสวนราชการระดบกรมหรอจงหวด ขอ 10 เพอใหมกลไกสนบสนนความโปรงใสและเปนธรรมในการประเมนผลการ ปฏบตราชการ ใหหวหนาสวนราชการระดบกรมหรอจงหวดแตงตงคณะกรรมการกลนกรอง ผลการประเมนผลการปฏบตราชการของขาราชการพลเรอนสามญ ท าหนาทพจารณาเสนอ ความเหนเกยวกบมาตรฐานและความเปนธรรมของการประเมนผลการปฏบตราชการของ ขาราชการพลเรอนสามญในสงกด โดยใหมองคประกอบและหนาท ดงน (1) คณะกรรมการกลนกรองผลการประเมนผลการปฏบตราชการของขาราชการ พลเรอนสามญระดบกรม มหนาทเสนอความเหนเกยวกบผลการประเมนผลการปฏบตราชการ ของขาราชการพลเรอนสามญประเภทอ านวยการ ประเภทวชาการ และประเภททวไปทกระดบ ประกอบดวย รองหวหนาสวนราชการผรบผดชอบงานดานการบรหารทรพยากรบคคลของ สวนราชการเปนประธานกรรมการ ขาราชการพลเรอนสามญในสวนราชการนนตามทหวหนา 6 สวนราชการเหนสมควร ไมนอยกวา 4 คน เปนกรรมการ และใหหวหนาหนวยงานทรบผดชอบงานการเจาหนาทของสวนราชการเปนเลขานการ (2) คณะกรรมการกลนกรองผลการประเมนผลการปฏบตราชการของ ขาราชการพลเรอนสามญระดบจงหวด มหนาทเสนอความเหนเกยวกบผลการประเมนผล การปฏบตราชการของขาราชการพลเรอนสามญผด ารงต าแหนงในราชการบรหารสวนภมภาค ในจงหวดนนๆ ยกเวนรองผวาราชการจงหวด ปลดจงหวด และผด ารงต าแหนงหวหนา สวนราชการประจ าจงหวด

Page 11: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

16

ประกอบดวย รองผวาราชการจงหวดผรบผดชอบงานดานการบรหาร ทรพยากรบคคลของจงหวดเปนประธานกรรมการ ขาราชการพลเรอนสามญในราชการบรหาร สวนภมภาคในจงหวดนนตามทผวาราชการจงหวดเหนสมควร ไมนอยกวา 4 คน เปนกรรมการ และใหหวหนาหนวยงานทรบผดชอบงานการเจาหนาทของจงหวดเปนเลขานการ ขอ 11 หลกเกณฑนใหใชกบการประเมนผลการปฏบตราชการของผด ารงต าแหนง ทกประเภท ขอ 12 ในกรณทมความจ าเปน เนองจากลกษณะงาน สภาพการปฏบตราชการ หรอ มเหตผลอนสมควร ส านกงาน ก.พ. อาจรวมกบสวนราชการระดบกรมหรอจงหวดก าหนด หลกเกณฑและวธการประเมนผลการปฏบตราชการเพมเตมเปนการเฉพาะตามทเหนสมควร กได 2.3 แนวคดและทฤษฎเกยวกบประสทธภาพการปฏบตงาน 1. ความหมายของประสทธภาพการปฏบตงาน จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ไดมผใหความหมายของประสทธภาพการท างานไว ดงน 1) สฏฐากร ชทรพย และมนสชย กรตผจญ (2547 : 3) ไดใหความหมายไววาประสทธภาพ หมายถง การเปรยบเทยบทรพยากรทใชไปกบผลทไดจากการท างานวาดขนอยางไร แคไหน ในขณะทก าลงท างานตามเปาหมายขององคกร 2) รตตกาล ทพยมหงษ (2545 : 3) ไดใหความหมายไววา ประสทธภาพการท างานหมายถง ความประหยด ความมประสทธภาพ และคณภาพในการใหบรการ 3) ธงชย สนตวงษ (2542 : 257) ไดใหความหมายไววา ประสทธภาพการท างาน หมายถง ความสามารถในการท างานใหไดผลงานตามเกณฑทก าหนด หรอมากกวาและประหยดคาใชจาย (จายตามเกณฑหรอต ากวาเกณฑ) โดยทคณภาพเกยวกบงานเปนไปตามเกณฑมาตรฐานทก าหนดหรอสงกวา ประสทธภาพการท างาน 4) มลเลท (1954 : 4) ใหความหมายของค าวาประสทธภาพ หมายถง ผลการปฏบตงานทท าใหเกดความพงพอใจและไดรบผลก าไรจาการปฏบตงาน ซงความพงพอใจหมายถง ความพงพอใจในการใหบรการประชาชน โดยพจารณาจาก 1. การใหบรการอยางเทาเทยมกน

2. การใหบรการอยางรวดเรวทนเวลา 3. การใหบรการอยางเพยงพอ 4. การใหบรการอยางตอเนอง

Page 12: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

17

5. การใหบรการอยางกาวหนา 6) ทพาวด เมฆสวรรค (2538: 2) กลาวถงประสทธภาพในระบบราชการวา มความหมายรวมถง ผลตภาพและประสทธภาพ โดยประสทธภาพเปนสงทวดไดหลายมตตามแตวตถประสงคทตองพจารณา 1. ประสทธภาพในมตของคาใชจายหรอตนทนการผลต (Input) ไดแก การใชทรพยากรทงคน เงน วสด เทคโนโลย ทมอยอยางประหยด คมคา และเกดความสญเสยนอยทสด 2. ประสทธภาพในมตของกระบวนการบรหาร (Process) ไดแก การท างานทถกตองไดมาตรฐานรวดเรว และใชเทคนคทสะดวกกวาเดม 3. ประสทธภาพในมตของผลผลตและผลลพธ (Output) ไดแก การท างานทมคณภาพเกดประโยชนตอสงคม เกดผลก าไรทนเวลา ผปฏบตงานมจตส านกทดกบการท างานและบรการเปนทนาพอใจ ของลกคาหรอผมารบบรการ จากความหมายตาง ๆ ทกลาวมาขางตน สรปไดวา ประสทธภาพการปฏบตงาน หมายถงการปฏบตงานทไดรบมอบหมายใหมคณภาพ สนเปลองตนทนและเวลานอย โดยมการปรบปรงแกไขและพฒนาเพมขดความสามารถและทกษะในการท างานของตนเอง ใหดขนเพอใหบรรลเปาหมายและเกดผลสมฤทธแกองคกร 2. ปจจยทมผลตอประสทธภาพการปฏบตงานของบคลากร สมใจ ลกษณะ (2546 : 8-10) ไดแบงปจจยทมผลตอประสทธภาพการปฏบตงานของบคลากรไว 6 ประเภท ดงน 1) ความรความสามารถและคณสมบตสวนบคคล การเปนคนทมความกระตอรอรนและพฒนาตนเอง การปฏบตตามค าสงและมระเบยบวนย ความพรอมทจะประสานและใหความรวมมอ มมนษยสมพนธกบเพอนรวมงาน เปนผตรงตอเวลาและใชเวลาใหเกดประโยชน มความร ความเขาใจในการระวงรกษา ดแล การใชเครองมอ อปกรณและทรพยสนตาง ๆ สามารถวเคราะห ตดสนใจ แกปญหาใหทนตอเหตการณ 2) ปรมาณงานและคณภาพของการด าเนนงาน เปนความสามารถในการปฏบตงานทไดรบมอบหมายใหส าเรจลลวงตามระยะเวลาหรอมาตรฐานทตงไว มความรบผดชอบ ตงใจปฏบตหนาท มความรอบร ช านาญในขนตอนหรอวธด าเนนงาน มความคดรเรมสรางสรรคในการปรบปรงระบบงานและวธการท างานใหมประสทธภาพ

Page 13: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

18

3) ความคดรเรมสรางสรรค เปนการสรางสรรคสงใหม ๆ เชน คดหาค าตอบของปญหาไดหลาย ๆ อยางในเวลาจ ากด สามารถเสนอวธการแกปญหาใดปญหาหนงไดหลายแนวทาง รวมทงรจกวธการท างานแปลกใหม ทมความเปนไปได สามารถยดหยนวธการท างาน เพอความส าเรจของงาน มแนวคดทจะสรางและปรบวธการท างานใหดขน 4) ทกษะในการปฏบตงาน การเสรมสรางประสทธภาพในการท างานทางดานเทคนค ขนตอนหรอวธการท างานเฉพาะดาน การท างานรวมกบผอน การประสานงานกบบคคลในองคกร มความรความคดและความสามารถทางสตปญญา 5) บคลกภาพ เจตคต และคานยมในการท างาน หมายถง คณสมบตตาง ๆ ทประกอบกนขนเปนบคคล การกระท าตาง ๆ ไมวาจะเปนการพด การปฏบตตน ความคดและลกษณะนสยทบคคลตองปฏบตตามบทบาทหนาทใหมประสทธภาพ การแสดงออกถงเจตคตทดตอการท างาน มความรกความพงพอใจและเหนคณคาในการท างาน ปฏบตตามระเบยบ กฎเกณฑและค าสงของผบงคบบญชาไดอยางเตมใจและสบายใจ 6) ขวญและก าลงใจการปฏบตงาน เปนการมงมนทจะท างานอยางเตมความสามารถโดยไมยอทอตออปสรรคตาง ๆ มความสขในการท างาน มความรสกมงคงในหนาทการงาน มนใจวาตนมโอกาสทจะเจรญกาวหนาในอาชพ มความรสกผกพนตอเพอนรวมงานและองคกร 3. การวดประสทธภาพขององคกร ดนย เทยนพฒ (2543 : 46) กลาววา การวดประสทธภาพขององคกรสามารถท าได 2 วธ ดงน 1) ใชการวดดานมตพฤตกรรม (ทกษะความรความคดและพฤตกรรม) ขององคกร ดวยการมงไปทการวดทพฤตกรรมหลกทมผลตอการด าเนนการภารกจขององคการ โดยจะใชวธการวเคราะหวา บคลากรขององคการนนมพฤตกรรม (Behavioral Analysis) ทสอดคลองกบลกษณะของพฤตกรรมทเอออ านวยตอความส าเรจของการด าเนนการตามภารกจขององคกรนนหรอไม วธการวเคราะหแบบนเรยกวาเทคนคการสมภาษณเหตการณเชงพฤตกรรม (Behavioral Event Interviews : BEIs) 2) ใชวธการวดโดยการเปรยบเทยบมาตรฐานการท างานขององคการนน มาตรฐานการท างานขององคการทถอวาเปนตนแบบของการประสบความส าเรจ หรออกนยหนงคอ การใชวธเทยบเคยง (Benchmarking) นนเอง โดยในกระบวนการวเคราะหนนจะใชการวเคราะหหนาทงาน (Functional Analysis) วาอะไรคอขอบเขตงานและมาตรฐานงานทถอวาเปนดชนชวดความส าเรจ (Key Performance Indicators : KPIs) แลวน าองคกรทจะวดระดบความสามารถความพรอมนน มา

Page 14: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

19

ท าการเปรยบเทยบวามขอบเขตงานและมาตรฐานงานทสอดคลองกบดชนชวดผลส าเรจหรอไมอยางไร ปจจยทบงชถงความมประสทธภาพ (Lusthaus, Adrien and Carden. 1999 : unpaged) ประกอบดวย ตนทนของงาน (Cost Per Program) ตนทนในการบรการลกคา (Cost Per Client Served) ตนทนของผลก าไรในงาน (Cost-benefit of Programs) ผลงานตอพนกงานแตละคน (Output Per Staff) อตราการขาดงานและการลาออกของพนกงาน (Employee Absenteeism and Turnover) อตราความสมบรณของงาน (Program-Completion Rates) ตนทนโสหยของงานทงหมด (Overhead-Total Program Cost) ความถของความเสยหายของระบบ (Frequency of System Breakdowns) ความเหมาะสมของการสงมอบการบรการ (Timeliness of Service Delivery) ประสทธภาพของบคลากร เปนสวนหนงของประสทธภาพภายในองคกรและสามารถวดไดจากลกษณะทางกายภาพหรอหนวยของตนทนในแตละสวนของงานหรอทงหมดของกจการ นอกจากน ประสทธภาพของพนกงาน สามารถดไดจากแรงจงใจ และความพงพอใจในงาน ซงจะพจารณาในจดทมความสขและประสทธภาพการท างานมาบรรจบกน จะเหนไดวา ประสทธภาพการปฏบตงานของบคลากร เปนหวใจส าคญของการน าองคกรไปสการบรรลความส าเรจของการด าเนนงาน องคกรจะมผลผลตเปนทนาพอใจ ทงในดานการผลตและการบรการ มความเจรญกาวหนาและสรางความพงพอใจใหแกลกคาและบคลากรขององคกรตลอดไป 4. ตวชวดประสทธภาพการท างาน วฒนา วงเกยรตรตน (2547: 10-11) ไดแบงแนวคดตวชวดประสทธภาพการท างานไว 3 สวน ดงน 1) ผลการปฏบตงาน หมายถง ผลลพธของการปฏบตงานของบคคลทปฏบตงานของบคคลทปฏบตหนาทตามความรบผดชอบ เชน ปรมาณงานทท าได ความเขาใจในงาน ความเขาใจค าสง ความถกตองของงานทท า ความตนตว ความคดรเรม การประสานงาน และความรวมมอตาง ๆ โดยกอใหเกดคณคาและประโยชนตอหนวยงานทสงกดมากหรอนอยกวาท ควรจะเปน 2) ตนทน หมายถง มลคาของทรพยากรทใชในการผลตหรอการใหบรการในสวน ทเรยกวา มลคาของปจจยน าเขา (Input Value) ของระบบตนทน ซงอาจเปนเงนสดหรอคาใชจายในรปแบบอนทจายไปเพอจะใหไดมาซงบรการหรอผลผลตในทางธรกจ ตนทน คอ คาใชจายสวนทจายเพอใหไดผลตอบแทนหรอรายได ตนทนจงเปนสวนส าคญในการตดสนใจทางธรกจ ตาง ๆ

Page 15: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

20

3) เวลา หมายถง ระยะเวลาทใชในการท างานตามปรมาณงานทก าหนดใหแลวเสรจ นนคอ จะท างานในปรมาณทก าหนดใหเสรจตองใชเวลาท างานเทาไรนนเอง 2.4 แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบความผกพนตอองคกร 1. ความหมายของความผกพนตอองคกร บชานน (Buchanan, 1974, pp. 553 546) ใหนยามความผกพนตอองคกรวา คอ การเปนพรรคพวก การผกตด (Affective Attachment) ทางใจตอเปาหมายและคณคาขององคกร ความผกพนมองคประกอบทส าคญ 3 ประการ คอ 1. การแสดงตวโดยการยอมรบเปาหมายและคานยมขององคกร 2. การมสวนเกยวของโดยการทมตวในบทบาทของตนเอง 3. ความจงรกภกดโดยความรสกทางใจและการผกตดกบองคกร นอรทคราฟ และนล (Northcraft & Neale, 1990, pp. 465 – 466) อางถงใน วนวสาข แสงประชม, 2547) ใหความหมายวา ความผกพน หมายถง ความสมพนธอยางลกซงแนนแฟนระหวางบคคลใดบคคลหนงในองคกรใดองคกรหนงโดยมองคประกอบโดยทวไป 3 ประการ คอ 1. มความศรทธาและเชอมนในเปาหมายและคณคาขององคกร 2. มความตงใจและพรอมทจะใชความพยายามทมอยเพอองคกร 3. มความตงใจทจะอยเปนสมาชกขององคกร ความผกพนของสมาชกในองคกร มใชเพยงความจงรกภกดตอองคกรเทานน แตเปนเรองของบทบาทและวธปฏบตของเขาทมตอองคกรดวย พอรตเตอร, เสตยรส, เมาวเดย และบลอน (Porter, Strees, Mowday & Boulion, 1974, pp. 603 – 609) ใหนยามความผกพนตอองคกรวาคอ ความแขงแกรงของการแสดงตวและการทมเทใหกบองคกร ซงจะแสดงออกมาในรปของความศรทธาและยอมรบในเปาหมาย และคณคาขององคกร หมายถง การทเปาหมายขององคกรและของบคคลสอดคลองกนหรอไปในทศทางเดยวกน เมอบคคลพจารณาแลวเหนวาบรรทดฐานและคานยมขององคกรเปนสงทยอมรบได บคคลกจะแสดงตนเองวาเหนดวยกบจดหมายปลายทางขององคกร และตงใจทจะยอมรบจดหมายนน บคคลจะประเมนองคกรและรสกตอองคกรในทางทด รสกยนดและภาคภมใจกบการเปนสมาชกหรอเปนสวนหนงขององคกร มสวนรวมในกจกรรมขององคกร เชอวาองคกรจะน าเขาไปสความส าเรจได และมองเหนแนวทางทจะท าใหองคกรบรรลถงเปาหมายมโอกาสและสามารถประสบความส าเรจในการท างานดวยความเตมใจทจะใชพลงอยางเตมทในการปฏบตงานใหกบองคกร หมายถง การแสดงออกถงความพยายามอยางเตมท เตมใจและตงใจทจะอทศแรงกาย แรงใจ สตปญญาในการท างานทดใหเปนประโยชนตอองคกร รวมแกไขปญหากบองคกร ความ

Page 16: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

21

ปรารถนาอยางแรงกลาทจะยงคงเปนสมาชกขององคกร หมายถง การแสดงออกถงความรสกจงรกภกด ซอสตยตอองคกร เปนความตอเนองในการปฏบตงานโดยไมโยกยายเปลยนแปลงทท างาน พยายามทจะรกษาสมาชกภาพไวโดยไมโยกยายไปไหน จะแสดงใหเปนถงความไมเตมใจหรอปฏเสธทจะลาออกจากองคกรหรอเปลยนงาน ไมวาจะเปนการเพมเงนเดอน รายได สถานภาพ ต าแหนง ความมอสระทางวชาชพ ตลอดจนความสมพนธกบเพอนรวมงานทดขน เปนความตงใจและความปรารถนาอยางแนวแนทจะคงความเปนสมาชกตอไป เพอท างานใหบรรลเปาหมายขององคกร ไมคดทจะลาออก ไมวาองคกรจะอยในสภาวะปกต หรออยในฐานะวกฤต อนเนองมาจากสาเหตตาง ๆ จากความหมายของความผกพนตอองคกรขางตน พอสรปไดวาองคการเปนระบบท างานของบคคลทมเปาหมายในการท างานรวมกนเปนความสมพนธทเกดขนระหวางบคคลกบองคกร ในเรองของความรสกและทศนคตทมความสอดคลองกบวตถประสงคและคานยมขององคและรสกวาตนเองไดเขาไปมสวนรวมเกยวพนเปนสวนหนงขององคกร และพรอมทจะทมเทก าลงกาย ก าลงใจ และความจงรกภกดเพอใหการด าเนนงานบรรลวตถประสงค ยอมรบเปาหมายขององคกร และยนดทจะปฏบตงานในองคกรใหบรรลเปาหมาย มความปรารถนาทจะเปนสมาชกขององคกรตอไป 2. องคประกอบของความผกพนตอองคกร ความผกพนตอองคกร ตามแนวความคดของเมาวเดย พอรตเตอร และเสตยรส และนกวชาการทศกษาวจยในเรองน สวนใหญต งบนพนฐานแบบจ าลองความผกพนตอองคกรองคประกอบเดยว แตในยคหลงน ไดเรมมนกวชาการบางทานศกษาวจยและสรปผลวาความผกพนตอองคกรมหลายองคประกอบ อาท เอเลน และเมเยอร (Allen & Msyer, 1986, pp. 1 – 18) เสนอวาความผกพนตอองคกรซงประกอบดวย ลกษณะสามประการ คอ ดานความผกพน ดานจตใจ ดานการคงอย และดานบรรทดฐาน โดยทวไปแลวความผกพนตอองคกรจะเปนสงยดเหนยวระหวางพนกงานกบองคกร ชวยใหพนกงานมความจงรกภกดและยงคงอยกบองคกร แตหากพจารณาแลวจะเหนไดวาสงยดเหนยวทวานอาจจะไมไดปรากฏในรปแบบเดยวกน กลาวคอ การทพนกงานทมความผกพนดานจตใจ (Affective Commitment) อาจเปนไดวา พวกเขาจ าเปนทจะอยในองคกร (Need) และในขณะทพนกงานทมความผกพนดานบรรทดฐาน (Normative Commitment) กเพราะพวกเขารสกวาเขาควรจะอยในองคกร เชลเดน (Shelden, 1971, p. 144) เหนวาองคประกอบทสมพนธกบความผกพนตอองคกรจะเกยวของกบระยะเวลาในการปฏบตงาน อาย เพศ ต าแหนง รวมถงปจจยทเปนประสบการณของผปฏบตงาน คอ ระยะเวลาทใชในการศกษาเพอประกอบอาชพ ความผกพนกบ

Page 17: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

22

เพอนรวมงาน ซงมสวนผลกดนใหเกดความนยมตออาชพและการพฒนาประสบการณและความสนใจในอาชพ เมาวเดย และเสตยรส (Mowday, & Steers, 1982, pp. 28-43) ไดเสนอแบบจ าลองปจจยเบองตนและอทธพลของความผกพนตอองคกรวา ปจจยทมอทธพลตอความผกพนตอองคกรมอย 4 ปจจย ซงแตละปจจยตางกมความสมพนธซงกนและกน ดงน คณลกษณะบคคล (Personal Characteristics) ไดแก อาย เพศ การศกษา บคลกลกษณะ บทบาท (Role – Characteristics) ไดแก ความขดแยงในบทบาท ความคลมเครอในบทบาท ความทาทายในงาน โครงสรางองคกร (Structural Characteristics) ไดแก ขนาดขององคกร การรวมอ านาจ การกระจายอ านาจ การมสวนรวมในการตดสนใจ ความเปนทางการประสบการณในการท างาน (Work Experiences) ไดแก สมพนธภาพในองคกร สไตลการบรหารงานของผบรหาร ปจจยดงกลาวน จะเปนตวบงชไดวาความผกพนตอองคกรจะมอทธพลตอความพยายามในการท างาน ซงสงผลกระทบตอประสทธผลการปฏบตงานตลอดจนมอทธพลตอการขาดงาน ความเฉอยชา และการเปลยนงาน นอกจากนจากการศกษาวเคราะหยงพบวาปจจยความผกพนตอองคกรตางมความสมพนธกนและมอทธพลตอความผกพนตอองคกร ขณะเดยวกนความผกพนตอองคกรทมผลกระทบหรอมอทธพลตอความปรารถนาทจะอยในองคกร ความตงใจทจะอยในองคกร ความตงใจท างาน การคงรกษาพนกงานไวได จากแนวคดดงกลาวองคกรเปนระบบการท างานของบคคลทมเปาหมายในการท างานรวมกนเพอใหการด าเนนงานบรรลวตถประสงคทก าหนดไวซงในองคกรจะมระเบยบวธการ ในการปฏบตงานรวมกน เมอบคคลปฏบตงานในองคกรยอมมปจจยในดานตาง ๆ ทท าใหผปฏบตงานเกดเจตคตทดตอองคกรยอมรบเปาหมายขององคกร และยนดทจะปฏบตงานในองคกรใหบรรลเปาหมาย มความปรารถนาทจะเปนสมาชกขององคกรตอไป 3. แนวคดเกยวกบความผกพนตอองคกร ความผกพนองคกรเปนทศนคตทจะสะทอนออกใหเหนถงความสมพนธระหวางตวพนกงานและองคกร โดยความสมพนธนมความเกยวพนกบแนวโนมของบคลากรทจะคงอยกบองคการหรอไม ซง แอลเลน และเมเยอร (Allen & Meyer, 1986, pp. 1 – 18) ไดมการระบถงประเภทของความผกพนองคกรมความแตกตางกน 3 ประเภท ดงน 1) ความผกพนทางจตใจ (Affective Commitment) เปนความผกพนทางดานอารมณของผคนและความรสกเกยวของผกพน บคคลทมความผกพนทางดานจตใจตอองคกรสง บคคลนนจะอยกบองคกร เนองจากเขาตองการอยรวมในองคกร ซงเกดจากความรสกทสนใจและพงพอใจกบประเภทของงาน ดงนน การทบางครงองคกรใหบคลากรปฏบตงานทไมทาทาย บคลากร

Page 18: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

23

ไมมความส าคญในงานหรอไมมสวนรวมในการปฏบตงาน สงนสามารถท าใหเกดผลกระทบในดานตาง ๆ ในความผกพนทางดานจตใจได แตงานทมบทบาทอยางชดเจนและท าใหเกดความกาวหนาขนกบตวบคลากร เปนสงทสามารถท าใหเกดความผกพนทางดานจตใจได 2) ความผกพนตอเนอง (Continuance Commitment) เปนความผกพนทตงอยบนฐานของตนทนและผลประโยชนทจะไดรบเมอเขาอยหรอออกไปจากองคกร วาเขาไดรบอะไรบาง บคคลทมความผกพนตอเนองสง บคคลนนจะยงคงอยกบองคกร เนองจากเขาจ าตองอยในองคกร ความผกพนประเภทนเกดขนเมอบคคลรสกวาการออกจากองคกรท าใหเขารสกสญเสย และรบรวา ไมมทางเลอกในการปฏบตงานทอนทดกวาองคกรเดม ไมวาจะในเรองของผลตอบแทน การเลอนต าแหนง การอยในสงคมทด จะท าใหคงอยในองคการมากวาจะออกไปปฏบตงานยงทอน ๆ 3) ความผกพนปกต (Normative Commitment) เปนความผกพนทตงอยบนฐานของความเชอหรอความรสกเกยวกบหนาทหรอสงทตองกระท าใหกบองคกร บคคลทมความผกพนปกตสงบคคลนนจะยงคงอยกบองคกร เนองจากเขาคดวาเขาควรจะท าเชนนน หรอความคดทวา “ฉนควรจะอยกบองคกร” เกดจากการทบคลากรไดรบผลประโยชนจากองคกรท าใหเกดความรวามหนาท หรอสงทจะตองท าใหกบองคกรเพอเปนการชดเชยการสอนงาน หรอการฝกอบรมพเศษตาง ๆ ทจะเพมทกษะท าใหกบบคลากรหรอใหความส าคญกบผลผลตหรอบรการขององคกร (Allen & Meyer, 1986, pp. 1 – 18) ความผกพนองคกรเปนการแสดงออกจากบคคลทเกยวของสมพนธ (Engage) กบพฤตกรรมบางอยาง อนสบเนองมาจากทเขาไดลงทนเสยเวลาและพลงงานไปกบสงนน ๆ (Side Bet) ซงความผกพนนใชในการวเคราะหพฤตกรรมของบคคลในองคกร ท าใหทราบถงบคลกภาพเฉพาะบคคลและกลมคน ตลอดจนปรากฏการณทางสงคม (Social Phenomena) ดวย เชน การใชอ านาจ การเขาสอาชพ พฤตกรรมขององคกรทเปนทางการ และพฤตกรรมเฉพาะทางการเมอง ความผกพนองคกร หมายถง ความคาดหวงของบลากรทจะใชความพยายามอยางมากเพอประโยชนขององคกร เปนความปรารถนาอยางแรงกลาทจะท างานอยกบองคการในระดบการเปนเจาของมความจงรกภกดตอองคกร การยอมรบในเปาหมายและคานยมขององคกร ตลอดจนการประเมนองคการไปในทางทด (Buchanan, 1974, pp. 533 - 546) ความผกพนองคกรเปนลกษณะของความสมพนธในการแสดงออกถงความเชอมโยงทงหมดระหวางบคลากรและองคกรแสดงใหเหน 3 ลกษณะทส าคญคอ 1. การมความเชอมนยอมรบในเปาหมายและคานยมขององคกร (A Strong Belief in and Acceptance of the Goals and Norms of the Organization)

Page 19: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

24

2. ความเตมใจทจะปฏบตงานเพอองคกรอยางเตมท (The Willingness to Make a Lot of Efforts in Favor of the Organization) 3. ความปรารถนาทจะปฏบตงาน และรกษาความเปนบคลากรภาพในองคกรนนตอไป (A strong Desire to Remain Part of the Organization) ความผกพนองคกรเปนทศนคตของผปฏบตงานทเชอมโยงระหวางบคคลนน ๆ กบองคกรเปนสงทบคคลพจารณาลงทนในองคกร การลงทนในทนหมายถง การใชก าลงกาย แรงใจ ระยะเวลาในการปฏบตงานในองคกร ซงท าใหพวกเขาสญเสยโอกาสทจะปฏบตงานทอน ๆ แตสง ทลงทนไปนนกจะมผลตอบแทนกลบมา นนกคออาจจะเปนในลกษณะของระดบความอาวโสในงาน ระดบต าแหนง การไดรบการยอมรบ คาตอบแทนทสงขน สวสดการทด เปนตน (Shelden, 1965 cited in Hackman & Brousseau, & Weiss, 1976, p. 246) ความผกพนองคกรวาเปนความรสกหรอความสมพนธทเหนยวแนน เปนอนหนงอนเดยวกนของบคลากรในการเขารวมกจกรรมขององคกรดวยความเตมใจ ซงความผกพนองคกรประกอบดวย ลกษณะส าคญ 3 ประการคอ 1. ความเชอมนอยางแรงกลาในการยอมรบเปาหมายและคานยมขององคกร 2. ความเตมใจทจะทมเทความพยายามอยางมากเพอประโยชนขององคกร 3. ความปรารถนาอยางแรงกลาทจะคงไวซงความเปนบคลากรขององคกร (Steers, 1977) 4. ผลของความผกพนตอองคกร ความผกพนตอองคการมความส าคญอยางยงตอองคการ เพราะความผกพนตอองคการจะท าใหบคคลมความเชอมนในจดมงหมายขององคการ รสกเปนอนหนงอนเดยวกนมสวนรวมในกจกรรมขององคการสง และการขาดงานหรอลาออกจากงานจะมอตราต า อาจกลาวไดวา ความผกพนมผลตอทศนคตและพฤตกรรมของสมาชกในองคการ ดงนนแตละองคการจงตองพยายามรกษาพนกงานของตนไว จากการศกษาของ Steer and Porter (อางถงใน ภทรวธ สทธศาสตร, 2542, หนา 43-44) พบวา ผลของความผกพนตอองคการแบงเปน 4 ลกษณะ ดงน 1) ผลการปฏบตงาน (Job Performance) จากการศกษาความสมพนธระหวางความผกพนกบผลการปฏบตงานทงในระดบบคคลและในระดบกลม พบวา มความสมพนธกนนอย จากทฤษฎแรงจงใจ พบวา ผลการปฏบตงานไดรบอทธพลหลายอยางรวมทงระดบของแรงจงใจบทบาททชดเจน และทศนคตของพนกงาน ดงนน จงไมสามารถคาดหวงวาจะมความสมพนธทชดเจนระหวางความผกพนกบผลการปฏบตงาน

Page 20: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

25

2) ระยะเวลาในการปฏบตงานในองคการ (Tenure in Organization) พนกงานทมความผกพนอยในระดบสงตองการทจะอยในองคการ มการศกษาพบวา ระยะเวลาในการปฏบตงานทเพมขน จะมความสมพนธกบการผกพนตอองคการ จงเปนความสมพนธเชงบวก 3) อตราการขาดงาน (Absenteeism) พนกงานทมความผกพนอยในระดบสง จะมสวนในกจกรรมขององคการมากกวา พนกงานเหลานจะชวยสนบสนนใหเปาหมายขององคการบรรลผลส าเรจ แมวาพนกงานจะไมสนกกบงาน แตแรงจงใจเปนสงทพวกเคาตองการในการท างาน ท าใหเกดความรบผดชอบตองานและไมขาดงาน 4) อตราการเขา-ออกงาน (Turnover) ความผกพนน ามาซงพฤตกรรมทหลากหลายพนกงานจะมความผกพนระดบสง จะใชความพยายามในการท างานในระดบสงดวย และผลการปฏบตงานทออกมาจะอยในระดบทด ระยะเวลาในการปฏบตงานยาวนานกวา และมการใหความรวมมอ ภรณ กรตบตร (2529, หนา 97) กลาวไววา ผลของความผกพนตอองคการจะน าไปสประสทธภาพขององคการ ดงน 1. พนกงานทมความผกพนตอองคการ ตอเป าหมายและคานยมขององคการ มแนวโนมทจะมสวนรวมในกจกรรมขององคการในองคการในระดบทสง 2. พนกงานทมความผกพนตอองคการในระดบสง จะมความปรารถนาอยางแรงกลาทจะอยกบองคการตอไป เพอท างานใหบรรลเป าหมายขององคการ 3. พนกงานทมความผกพนตอองคการ และเลอมใสในศรทธาและเปาหมายขององคการรสกวาตนมสวนรวมในองคการ รสกผกพนอยางมากตองาน รสกวาตนสามารถท าประโยชนใหกบองคการ ใหบรรลเปาหมายไดส าเรจ 4. พนกงานทมความผกพนตอองคการในระดบสง เตมใจทจะใชความพยายามในการท างานใหกบองคการ ความพยายามดงกลาวมผลท าใหงานอยในระดบด สรปไดวา ผลความผกพนตอองคการ ความผกพนตอองคการมผลตอการปฏบตงานท าใหเกดประสทธผลในการท างาน ระยะเวลาในการปฏบตงาน ท าใหพนกงานมความผกพนตอองคการในระดบสง เพราะมความเตมใจทจะพยายามท างานใหกบองคการ และเลอมใสใน เปาหมายขององคการ ท าใหความผกพนทจะคงอยกบองคการอยในระดบสง ท าใหลดอตราการขาดงาน และลดอตราการเขา-ออกจากงานของพนกงาน สรปความผกพนองคกรเปนกลมใหญ ๆ ได 2 กลม คอกลมท 1 แนวคดทางดานทศนคต คอการทบคลากรขององคกรมความรสกวาตนเองเปนสวนหนงขององคกรและมความปรารถนาหรอความตองการทจะอยกบองคกรและมความรสกวาเปาหมายและวตถประสงคในการ

Page 21: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

26

ปฏบตงานของเขากบองคกรมความสอดคลองกนท าใหยอมรบเปาหมายขององคกรมทศนคตทดตอองคกรและมความรสกเปนเจาขององคกรและมความพรอมและเตมใจทจะปฏบตงานเพอองคกร เพอใหองคกรบรรลเปาหมายทวางเอาไว กลมท 2 แนวความคดดานพฤตกรรมเปนการแสดงออกในรปแบบของความสม าเสมอของพฤตกรรม เปนการแสดงออกอยางตอเนองหรอคงเสนคงวาในการปฏบตงานโดยไมมการโยกยายเปลยนแปลงทปฏบตงาน มความเตมใจตงใจทจะปฏบตงานเพอใหองคกรประสบความส าเรจ ความผกพนทเกดขนมานน เนองมาจากไดมการเปรยบเทยบ ผลดและผลเสยทเกดขน หากมการละทงสภาพของการเปนบคลากรหรอลาออกจากองคกรซงผลเสยนไดพจารณาในลกษณะของตนทนทอาจจะเกดขนหรอผลประโยชนทจะเสยไป 2.5 งานวจยทเกยวของ พลยพร พวงสวสด (2551) ไดศกษาประสทธภาพการปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสขในเขตเทศบาล ต าบลชมพร อ าเภอวงจนทร จงหวดระยอง พบวา เพศ อาชพ อาย ระดบการศกษา รายไดเฉลยตอเดอน ระยะเวลาปฏบตงานในหนาท และวธการไดรบคดเลอกเขามาสงผลตอประสทธภาพในการปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสขอยในระดบสง ปญหาและอปสรรคในการปฏบตของอาสาสมครสาธารณสข พบวา จ านวนอาสาสมครสาธารณสขทมอยไมเพยงพอตอการรบผดชอบตอครวเรอนผน าชมชนไมใหความส าคญในการสนบสนนการปฏบตหนาทของอาสาสมครสาธารณสข มสาเหตมาจากความไมเขาใจในบทบาทหนาทของอาสาสมครสาธารณสข สวทย จนทรเพชร และคณะ (2549) ไดศกษาศกยภาพการปฏบตงานของบคลากรองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดสงขลา พบวา 1) ระดบศกยภาพการปฏบตงานของบคลากร องคการบรหารสวนต าบลในจงหวดสงขลามความรความสามารถในการปฏบตงานในระดบปานกลางถงระดบสง และมพฤตกรรมการปฏบตงานทนาพงพอใจระดบปานกลาง ถงระดบมาก 2) ความตองการในการพฒนาของบคลากรองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดสงขลา มความตองการพฒนาตนเองแตกตางกนตามต าแหนงงานทแตละคนปฏบต ขจรศกด นามบวนอย (2548) ไดศกษาประสทธภาพการท างานของพนกงานธนาคารออมสนในเขตจงหวดนครราชสมา พบวา พนกงานมความเหนดวยเกยวกบประสทธภาพโดยรวมอยในระดบมากและเปนรายดานอยในระดบมาก จ านวน 4 ดาน ระดบปานกลางจ านวน 1 ดานระบบประเมนผลการท างานยงไมสะทอนถงประสทธภาพการท างาน ไมสามารถน าไปปฏบตไดจรงหลกเกณฑในการเลอนต าแหนง การโยกยายพนกงานยงไมชดเจน และการจดพนกงานลงไปท างานไมเหมาะสมกบงานทรบผดชอบ และรบผดชอบงานหลายหนาท ขอสรปน สามารถน าไปใช

Page 22: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

27

ในการพฒนาและปรบปรงการท างาน ในธนาคารใหมประสทธภาพมากยงขน กอใหเกดประโยชนและเปนแนวทางในการบรหารงานเกยวกบธนาคารท าใหไดเปรยบคแขงขนทางธรกจได พระมหาจนเตม มะเดอ (2546) ไดศกษาประสทธภาพในการบรหารงานเกยวกบองคการบรหารสวนต าบล : ศกษาเฉพาะกรณ อ าเภอคอวง จงหวดยโสธร พบวา พนกงาน/ลกจาง/สมาชกองคการบรหารสวนต าบล ขาดความรความสามารถและประสบการณในการท างานขาดความเขาใจ กฎ ระเบยบ ขอบงคบ มวฒการศกษาต ากวาปรญญาตร มความขดแยงระหวางสภาองคการบรหาร สวนต าบล ซงสวนใหญอนเนองมาจากการท างานททจรต และมการบรหารงานทไมมความโปรงใส มงเขาไปเพอทจะแสวงหาผลประโยชนมากกวาการพฒนาทองถนเกยวกบตนเองใหเจรญอยางแทจรงและประชาชนในพนทยงขาดความร ความเขาใจทเกยวกบรปแบบ โครงสรางและอ านาจหนาท มสวนรวมในการปกครองทองถนอยางจ ากด ทงทางดานการตดตามและการตรวจสอบ

มนตร เนยมจน (2544) ไดศกษาประสทธภาพการใหบรการของสหกรณออมทรพยการเคหะแหงชาต จ ากด พบวา1) ประสทธภาพการใหบรการของสหกรณฯ อยในระดบสง โดยแยกเปนรายดาน ดงน (1) ดานระบบการใหบรการอยในระดบสง (2) ดานกระบวนการอยในระดบปานกลาง (3) ดานเจาหนาทผใหบรการอยในระดบสง 2) ปจจยทมผลตอประสทธภาพการใหบรการของสหกรณฯ ไดแกระดบการศกษาและการมสวนรวมของสมาชกสหกรณฯ สวนปจจยทไมมผลไดแก เพศ อาย รายไดเฉลยตอเดอน ต าแหนงหนาทการงาน ความสมพนธของสมาชกและความพงพอใจของสมาชกสหกรณฯ

รวงทพย สรวชย (2542) ไดศกษาสภาพปญหาและความตองการในการพฒนาบคลากร สาย ข และ สาย ค ในมหาวทยาลยเชยงใหม พบวา สวนใหญเคยเขารวมกจกรรมการพฒนาบคลากรในรปแบบตาง ๆ กน เชน การฝกอบรม การประชมสมมนา การศกษาดงาน เปนตน หนวยงานตนสงกดเปนผสงเสรมและสนบสนนการเขารวมกจกรรมพฒนาบคลากร ปญหาการพฒนาบคลากรโดยทวไปไมถอวามปญหา อยางไรกตามในกรณทหนวยงานภายนอกจดรวมถงตางประเทศ ผบงคบบญชาจะไมสนบสนนใหเขารวมกจกรรม ส าหรบความตองการในการฝกอบรม มความตองการฝกอบรมในเรองเนอหาเกยวกบการท างาน แตกมความคดเหนเพมเตมวาควรจดกจกรรมดานพฒนาจตใจดวย ภาวณ วรรณสข (2541) ไดศกษาความคดเหนของขาราชการ สาย ข และสาย ค ตอการพฒนาบคลากรของมหาวทยาลยรามค าแหง พบวา ดานการศกษาตอ ดานการฝกอบรม และดานการพฒนาตนเอง โดยจ าแนกตามเพศ วฒการศกษา ประสบการณการท างาน โดยรวมทกดานและรายดานอยในระดบปานกลาง การเปรยบเทยบการปฏบตงานการพฒนาบคลากรจ าแนกตามเพศ ใน

Page 23: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

28

ดานการศกษาตอ มความคดเหนตอการปฏบตงานการพฒนาบคลากรแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และในดานการฝกอบรมและการพฒนาตนเอง มความคดเหนไมแตกตางกน สวนดานการฝกอบรมและดานการพฒนาตนเอง ขาราชการสาย ข และสาย ค ทมประสบการณการท างานตางกน มความคดเหนตอการพฒนาบคลากรของมหาวทยาลยรามค าแหงไมแตกตางกนมากขนดานการฝกอบรม สรปในภาพรวมสวนใหญตองการใหมการฝกอบรมทตรงกบสายการ ปฏบตงาน สวนดานการพฒนาตนเอง ควรจะกระตนและกระจายงานใหทวถงทงในดานการท างานและการศกษาตอ

สรปผลการศกษางานวจย พบวา ประสทธภาพการใหบรการของพนกงานขนอยกบปจจยหลายประการ รปแบบการใหบรการ คณภาพการใหบรการ ความรวดเรวในการใหบรการและระดบความประทบใจในการใหบรการปจจยทเกยวของตอประสทธภาพการใหบรการ ไดแก ปจจยภายใน เชน ปจจยดานอาคาร ปจจยดานการบรการ การน าเทคโนโลยมาใชและปจจยการเปลยนแปลงภายนอกองคกร ไมวาจะเปนปจจยภายในหรอปจจยภายนอกกตาม ตองมการสรางความมนใจและขวญก าลงใจในการท างานใหกบพนกงาน เชน น าเอาระบบเทคโนโลยมาใชเพอเปนการลดขนตอนการท างานทซ าซอนจะใชบคลากรทนอยลง แตกมการขยายสาขาเพอใหพนกงานในสาขาทมอตราก าลงมากเกนไป ขยบขยายไปยงสาขาทเปดใหม พนกงานจะมความมนใจมากขนวาไมมการลดคนหรอจางคนออก สวนดานขวญก าลงใจนนอาจเนนไปทการจายคาตอบแทนทสงขนหรอจายตามผลงานและใหรวมถงการเลอนต าแหนงใหกบผทมผลงานดวย บชานน (สามารถ ศภรตนอาภรณ. 2544 : 24 ; อางองจาก Buchanan. 1974. Administrative Science Qyarterly 19. p. 533-545) ไดท าการศกษาเรอง ความผกพนตอองคกรของผจดการของบรษทธรกจและรฐบาล พบวา ระยะเวลาทท างานในองคกรมความสมพนธกบความผกพนตอองคกร โดยผจ ดการจะมความผกพนตอองคกรเพมมากขนตามระยะเวลาทปฏบตงานอยในองคกร สเตยร (สามารถ ศภรตนอาภรณ. 2544 : 30 ; อางองจาก Steers. 1977. Administrative Science Quarterly 22.) ไดท าการศกษาวศวกร นกวจยในหองปฏบตการ พนกงานและผบรหารในโรงพยาบาล พบวาความรสกวาตนมความส าคญตอองคกรมความสมพนธตอความผกพนตอองคกรในระดบสง สามารถ ศภรตนอาภรณ (2544) ไดศกษาเรอง ความผกพนตอองคกร : ศกษากรณฝายปฏบตการคลงสนคา บรษท การบนไทย จ ากด (มหาชน) ผลการศกษาพบวา (1) พนกงานฯ มความผกพนตอองคกรโดยรวมและรายไดอยในระดบสง (2) ตวแปรความสมพนธกบเพอนรวมงาน ความตระหนกวาตนมความส าคญตอองคกรและอายงานในองคกร สามารถรวมกน

Page 24: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

29

อธบายการเปลยนแปลงความผกพนตอองคกรโดยรวมของพนกงานฝายปฏบตการคลงสนคาของบรษทฯ ไดรอยละ 17.50 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 (3) ตวแปรความสมพนธกบเพอนรวมงานและโอกาสกาวหนาในงาน สามารถรวมกนอธบายการเปลยนแปลงความผกพนตอองคกรดานความรสกของพนกงานฝายปฏบตการคลงสนคาของบรษทฯ ไดรอยละ 22.00 อยางนยส าคญทางสถตทระดบ .001 (4) ตวแปรความตระหนกวาตนมความส าคญตอองคกร อายงาน ในองคกร และความสมพนธกบผบงคบบญชา สามารถรวมกนอธบายการเปลยนแปลงความผกพนตอองคกรดานความตอเนองของพนกงานฝายปฏบตการคลงสนคาของบรษทฯ ไดรอยละ13.00 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 (5) ตวแปรความสมพนธกบเพอนรวมงานและอายงานในองคกร สามารถรวมกนอธบายการเปลยนแปลงความผกพนตอองคกรดานบรรทดฐานทางสงคมของพนกงานฝายปฏบตการคลงสนคาของบรษทฯ ไดรอยละ 9.60 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 ญาณศา ลมรตน (2547) ศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล บรรยากาศ จรยธรรมในงานของกลมการพยาบาล คณภาพชวตการท างาน กบความยดมนผกพนตอองคการของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลทวไป กลมตวอยางคอ พยาบาลวชาชพระดบปฏบตการทปฏบตงานในโรงพยาบาลทวไป จ านวน 384 คน ผลการศกษาพบวา 1. ความยดมนผกพนตอองคกร บรรยากาศจรยธรรมในงานของกลมการพยาบาลและคณภาพชวตการท างานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลทวไปอยในระดบสง 2. ปจจยสวนบคคลดานประสบการในการท างานมความสมพนธทางบวกกบความยดมนผกพนในองคการของพยาบาลวชาชพ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 3. บรรยากาศจรยธรรมในงานของกลมการพยาบาลมความสมพนธทางบวกกบความยดมนผกพนในองคการพยาบาลวชาชพ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 4. คณภาพชวตการท างานมความสมพนธทางบวกกบความยดมนผกพนในองคการของพยาบาลวชาชพ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 5. ตวแปรทรวมกนพยากรณมความยดมนผกพนในองคการของพยาบาลวชาชพ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 คอ คณภาพชวตการท างาน และบรรยากาศจรยธรรมในงานของกลมการพยาบาลไดรอยละ 50.7

Page 25: บทที่ Z ทฤษฎี แนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2555/mpa31055yw_ch2.pdf ·

30

2.6 กรอบแนวคดทใชในการศกษา ในการศกษาวจยประสทธภาพการปฏบตงานของบคลากรน ผศกษาจะใชกรอบแนวคดในการศกษาดงตอไปน ตวแปรตน ตวแปรตาม

รปท 1 กรอบแนวคด

ปจจยลกษณะเฉพาะบคคล 1. เพศ 2. อาย 3. ระดบการศกษา 4. ประเภทต าแหนง 5. รายได 6. ระยะเวลาในการปฏบตงาน

ประสทธภาพการปฏบตงาน 1. ดานความรความสามารถ 2. ดานปรมาณงานและคณภาพ

ของงาน 3. ดานความคดรเรมสรางสรรค 4. ดานทกษะในการปฏบตงาน 5. ดานผลการปฏบตงาน 6. ดานการใชทรพยากร

ผลกระทบตอความผกพนตอองคกรในเรองตอไปน

1. ความตงใจอยางเตมทในการปฏบตหนาทเพอความส าเรจขององคกร 2. ความภมใจทไดเปนสวนหนงขององคการ 3. ความหวงใยในอนาคตขององคการ 4. การปกปองชอเสยงและภาพลกษณขององคการ 5. ความตองการด ารงอยของความเปนสมาชกในองคการ