Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
สารบญ
บทน�า สามญส�านก - เมอสามญชนปฏวต
ธเนศ อาภรณสวรรณ8
สามญส�านก โธมส เพน เขยน
ภควด วระภาสพงษ แปล36
บทตามสามญส�านก ของ โธมส เพน
ปราบดา หยน152
บนทกการออกแบบ กตตพล สรคคานนท
170
ประวตผแปล175
หนาปก สามญส�านก (Common Sense) จลสารการเมองททรงอทธพลทสด
ในประวตศาสตรการเมองสหรฐอเมรกา ฉบบพมพครงแรก 10 มกราคม 1776
8
ภาพวาดสน�ามนโธมส เพน ราวป 1792 โดยศลปนฝรงเศส ออกสต มลลแยร
(Auguste Millière) ทมา: wikimedia.org
9
บทน�าสามญส�านก - เมอสามญชนปฏวต
ธเนศ อาภรณสวรรณ
ในวนท 10 มกราคม 1776 จลสารเลมเลกในหวขอทไมนา
ตนเตนเทาไรนก - สามญส�านก (Common Sense) - ปรากฏตว
ตอมหาชนในเมองฟลาเดลเฟย ในเวลานนมสงพมพเผยแพร
ความคดทางการเมองออกมาไมนอยในรปแบบตางๆ โดยเฉพาะ
จลสารและแผนปลว (pamphlet) สะทอนความเคลอนไหวของ
ชาวอาณานคมอเมรกนในอเมรกาเหนอทเตบใหญเคยงขางกบ
การเตบโตของเมองและเศรษฐกจการผลตแบบทนของชนชน
กระฎมพ
สามญส�านก ตางจากจลสารทางการเมองฉบบอนๆ
ตรงทน�าเสนอขอถกเถยงททรงพลงยง อนน�าไปสการตดสนใจ
ประกาศเอกราชจากจกรภพองกฤษของชาวอาณานคม ประเดน
อนเปนหวใจของจลสารนนคอการวพากษระบอบกษตรยทสราง
ระบบการปกครองจากการสบมรดกทางครอบครว ในขณะ
เดยวกนกเสนอภาพทเหนอกวาของระบอบมหาชนรฐทมาจาก
ประชาชน ไมเพยงแตในเรองรปแบบของการปกครองเทานน
1 0
แตทส�าคญยงคอจดหมายของการปกครองและรฐบาล วาตอง
เปนการปกครองเพอความดงามของสวนรวม (public good)
ไมใชของอภสทธชนเทานน
อทธพลและความส�าคญของ สามญส�านก เปนท
ประจกษชด จลสารเลมนขายไดนบแสนเลมในระยะเวลา 3 เดอน
หลงตพมพ และหาแสนเลมในปแหงการปฏวตอเมรกน ทงท
ประชากรในอาณานคมยคนนมเพยง 2-3 ลานคน
ถงฤดใบไมผลป 1776 จลสารดงกลาวไดสลายความรสก
จงรกภกดตอกษตรยจอรจท 3 แหงองกฤษทยงคาราคาซงอยใน
หมชาวอาณานคมลงไปโดยสนเชง นนคอการเอาอปสรรคทาง
จตวทยาอนสดทายทขวางกนการเปนเอกราชออกไป ดงททราบ
กนด วนท 4 กรกฎาคม 1776 ขบวนการตอสเพออสรภาพของ
คนอเมรกนกประกาศเอกราช ตดความสมพนธแบบอาณานคม
และการเปนขาราชบรพารของกษตรยองกฤษลงไป จากนนก
เขาส การท�าสงครามเอกราชกบกองทพองกฤษอยางเตมตว
กระทงไดรบเอกราชในป 1783 สามญส�านก จงไดรบการยกยอง
วาเปนจลสารทมอทธพลสงยงตอการปฏวตอเมรกา
บคคลผเขยนจลสาร สามญส�านก คอโธมส เพน (Thomas
Paine) หรอทรจกกนทวไปในนาม ทอม เพน ทนาแปลกใจคอเขา
เปนคนองกฤษ ไมใชชาวอาณานคมอเมรกนมากอน เพนเกดเมอ
ป 1737 ในเมองเธทฟอรด เขตนอรฟอลก อยหางกรงลอนดอน
ขนไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ 70 ไมล เมองนมชอวาเปน
ศนยกลางของหตถอตสาหกรรมในชนบท แมประชากรสวนใหญ
ในศตวรรษท 18 เปนเกษตรกร หลายคนกทอผาปนฝายในบาน
1 1
เพอสงใหอตสาหกรรมทอผาทก�าลงเตบใหญ ความคกคกของ
การคาเหนไดจากการทเมองนมตลาดทกวนเสารและงานเทศกาล
ประจ�าปในวนท 1 พฤษภาคม นอกจากนนแลวกไมมอะไรสลก
ส�าคญทนกประวตศาสตรใหความสนใจ
ยงเปนเรองเปนไปไมไดหากจะมใครสกคนท�านายวา
เดกทเกดในเมองนในวนหนงขางหนาจะเปนบคคลส�าคญของ
โลกในศตวรรษท 18
โธมส เพน - ภมหลงทางครอบครวและการงาน
โธมส เพน เกดในครอบครวทไมถงกบยากไรไมสอย
แตกไมร�ารวย พอเปนชางท�าสเตยรดรปและเกษตรกรขนาดเลก
ทส�าคญพอของเพนเปนเควกเกอร ซงเปนกลมครสเตยนทเหน
ตางจากคาทอลก สวนแมเปนลกสาวของอยการทองถน และเปน
แองกลคน ครอบครวจงพอสงเพนเขาโรงเรยนจนจบได
จากนน เพนกเรมท�างานดวยการเปนลกมอฝกหดใน
โรงท�าสเตยตามแบบพอ เขาท�างานชางฝมออย 12 ป จากการเปน
ลกมอฝกหด ไปเปนชางรบงาน และเปนนายชาง โดยรวมแลว
เพนไมมความสขกบอาชพและงานทเขาท�านก เนองจากตองใช
แรงงานมากและไดแตพดคยกบผหญงมากกวาการไดสงสรรคกบ
คนมความรในเมอง เมออายได 16 ป เขาจงตดสนใจไปเผชญโชค
ครงแรกดวยการสมครท�างานในเรอเดนทะเล
ในป 1767 เพนกลบมาบาน และไปท�างานกบชางสเตย
มชอในกรงลอนดอน ท�าได 2 ปกยายไปเมองโดเวอร นายจางใหม
1 2
ใจดใหเงนเขา 10 ปอนดเพอเปดรานท�าสเตยของตนเอง ชวงนเอง
เขาเจอแมร แลมเบรต ซงท�างานเปนคนใชของเจาของรานขาย
ของช�า เพนแตงงานกบเธอ แตไมถงปภรรยากเสยชวต ตอมา
พอตาซงเปนเจาหนาทศลกากรและภาษในเมอง ไดชกจงใหเพน
มาท�างานราชการเปนเจาหนาทศลกากรและภาษ เขาจง
กลบไปเรยนวชาคณตศาสตรและการเขยนภาษาองกฤษเพอ
สอบเขาเปนพนกงานศลกากร
ในป 1762 เพนไดรบการบรรจในต�าแหนงต�าทสด
ของหนวยงาน ท�าได 3 ปเขากถกไลออก ดวยขอหาทเจอกน
บอยคอไมไดตรวจดสนคาทงหมดทออกใบภาษให จากนนเขา
ภาพวาดสน�ามนกรงลอนดอนราวป 1757 โดยศลปนองกฤษ ซามเอล สกอตต
ทมา: commons.wikimedia.org
1 3
ยายไปลอนดอน คราวนเขาหางานทอยากท�ามากหนอยเปน
งานสอนภาษาองกฤษในโรงเรยนเลกๆ ซงใหเงนเดอนนอยมาก
แทบไมพอยาไส ไดเพยงครงหนงของเงนเดอนตอนเปนเจาหนาท
ศลกากร ระหวางนเพนเรมมกจกรรมกบชาวบานชาวเมองมากขน
คอไปเทศนาและพดคยกบคนกลมเลกๆ ในยานทพกของเขา
แสดงวาเขามนสยชอบท�างานมวลชนและอภปรายปญหาของ
ชาวบาน
ในป 1768 เพนท�าเรองยอมรบผดและขอกลบเขา
ท�างานอก ในทสดเขากไดกลบไปท�างานศลกากรอกครงทเมอง
ลอส ในซสเซกซ เมองการคาหางจากลอนดอน 50 ไมล เพนพก
อาศยอยในบานของเจาของธรกจยาสบซงเปนคนมฐานะและเปน
พลเมองมชอ เคยไดรบเลอกเปนต�ารวจประจ�าเมอง หลงจาก
เจาของตาย เพนแตงงานกบลกสาวของเขาและท�าธรกจยาสบ
1 4
ของครอบครวตอ นอกเหนอจากงานเกบภาษและศลกากร
แมสภาพการงานและการเงนท�าทาดขนกวาแตกอน แตเพนกลบ
เตมไปดวยความไมพอใจตอสภาพแวดลอมทงหลายในตอนนน
เขาเดนทางไปกรงลอนดอนในชวงป 1772-1773 เพอรวบรวม
พรรคพวกทไมพอใจกบการท�างานศลกากร ท�าการเคลอนไหว
เรยกรองขนเงนเดอน เขาถกไลออกจากราชการดวยขอหา
ละทงงานในหนาท ในขณะเดยวกนรานขายยาสบของภรรยาก
ลมละลาย ท�าใหเขากบภรรยาแยกทางกน
ในป 1774 เพนตดสนใจไปแสวงหาชวตใหมในอเมรกา
ดวยวย 37 ป
การศกษาทางการเมองของโธมส เพน
โธมส เพน ศกษาและสรางมโนทศนทางการเมอง
ขนมาจากการเตบโตในครอบครวทปลกฝงความคดอสรเสร
ใหแกเขามาแตเลก และอกดานจากอาชพการงานทงทเปน
ชางอสระและเปนพนกงานรฐ ความคดทมสวนพวพนกบ
การเมองของเพนมาจากความเปนเควกเกอรของครอบครวเปน
ประการแรก
พวกเควกเกอร เป นกล มครสเตยนฝายเหนต าง
(dissenter) จากคาทอลก กอตงในองกฤษในชวงกลางศตวรรษ
ท 17 เมอเกดการปฏรปศาสนาเปนนกายโปรเตสแตนต คาทอลก
ในองกฤษกลายเปนแองกลคน จากนนมการตอส ระหวาง
สองฝาย เควกเกอรอยในฝายโปรเตสแตนตแตกมศรทธาและ
1 5
วตรปฏบตของตนเองทไมเหมอนนกายอนๆ หลกการใหญคอ
การเคารพความเปนอสระและแสงสวางในตวเองของแตละคน
ในการเขาถงพระเจา เมอน�าความเชอทางศาสนาดงกลาวไป
ตรวจสอบสภาพความเปนจรงทด�ารงอยในสงคมและการปกครอง
ของรฐบาลองกฤษขณะนน สงแรกทเพนไมอาจยอมรบไดคอ
การด�ารงอยของความเหลอมล�าไมเทาเทยมกนของคนในสงคม
อทธพลประการตอมาของลทธเควกเกอร ได แก
ความตองการปฏรปสงคม พวกเควกเกอรเปนคนมการศกษา
มความร และเทคโนโลย จงสามารถประกอบกจการและจดการ
ปญหาตางๆ ได แตพวกเขาขาดโอกาสและอ�านาจในการปกครอง
สงทพวกเขาน�าเสนอและหาทางกระต นใหคนอนท�าตามคอ
โครงการปฏรปตางๆ ในยคนนวาระการปฏรปทส�าคญ ไดแก
การตอตานและท�าลายระบบทาสผวด�า สวนในระดบทองถนคอ
การยกเลกระบบการดวลปน อกเรองคอการยอมรบใหพวกท
คดเหนตางจากส�านกกระแสหลกสามารถเขารบต�าแหนง
การงานในระบบราชการได และสดทายคอความคดใหแยกศาสนา
ออกจากรฐและการเมอง
แนวคดอกดานทมผลตอความคดทางการเมองแบบ
ราดคลของเพนอยางไมนาเชอ คออทธพลของวทยาศาสตรแบบ
นวตน ซงสอนวาจกรวาลนมระเบยบและความสมานฉนท
(harmony and order) ทชน�าโดยกฎธรรมชาต เพนคดวาเขา
สามารถจนตนาการถงสงคมและการเมองทมระเบยบและความ
สมานฉนทแบบหนงขนมาไดเหมอนกน กลาวคอ สถาบนทาง
การเมองทงหมดยอมน�ามาตดสนดวยเหตผลได เมอมองจากจด
1 6
ทเปนวทยาศาสตรและเหตผลนยม เขาพบวาระบบการปกครอง
ขององกฤษซงวางอยบนกฎทท�าสบกนมา (precedent) ยอมขด
และเปนปฏปกษตอสปรตของการคนควาความจรง รวมถงการ
วพากษและการปรบปรงใหดขน
ความขดแยงในระดบพนฐานดงกลาวกลายมาเปนฐาน
ใหแกการถกเถยงและการแพรหลายของความคดทางการเมอง
แบบราดคล โดยเฉพาะในระยะกลางศตวรรษท 18 เมอชนชน
ปกครององกฤษทวการมองวาความคดเชงเหตผลนยมเหลาน
ก�าลงเปนอนตรายตอความมนคงของสถาบนทางจารตประเพณ
ดวยกรอบคดและสภาพทางการเมองขององกฤษดงกลาวนเอง
ท�าใหนกวทยาศาสตรผ ตอมากลายเปนมตรและเพอนรวม
อดมการณการเมองในอเมรกา คอเบนจามน รช (Benjamin
Rush) แหงเมองฟลาเดลเฟย กลาววา “วทยาศาสตรนนลวนแต
ชอบเสรภาพกนทงนน”
ความสนใจในเรองทางวทยาศาสตร ท�าใหเพนเรยนร
และทดลองเครองมอวทยาศาสตรเทาทเขาสามารถท�าได
จากการตดตามศกษาวทยาศาสตรนเอง ท�าใหเขาไดเขาไปรจก
นกวทยาศาสตรมชอหลายคน เชน จอหน เบวส (John Bevis)
และทส�าคญคอ จอรจ ลอส สกอตต (George Lewis Scott)
ซงเปนนกคณตศาสตรมชอเสยง และเปนผแนะน�าใหเพนรจกกบ
เบนจามน แฟรงคลน (Benjamin Franklin)
เพนใชชวตตลอด 37 ปในองกฤษ เตบใหญผาน
การท�างานหลากหลายอาชพในชวงชวตทเตมไปดวยความ
คบของใจ ความกดดน และความขดแยง ความรสกเหลานน
1 7
แผกระจายไปในความคดและความเขาใจของเขา กอนตดสนใจ
ลงเรอไปอเมรกา เขาสรปวาอนาคตของการแกไขปฏรปใน
องกฤษนนเบาบางและไรน�าหนก ไมมหนทางของการปฏรป
ทางการเมองและเศรษฐกจใดๆ จะเกดและด�าเนนไปไดทามกลาง
โครงสรางอ�านาจและการปกครองทไมเปนเหตเปนผลแบบน
ทางออกสดทายส�าหรบเขาคอการไปสรางชวตใหม
และผลกดนอดมการณทางการเมองทเขาศรทธาและเชอถอใน
โลกใหม
โชคดทเพนไดเงนกอนหนงหลงจากหยารางกบภรรยา
และขายทงกจการยาสบ ส�าหรบเปนคาโดยสารเรอไปอเมรกา
ในหองโดยสารชนหนง แทนทจะนงไปอยางทรมานและล�าบาก
ล�าบนเหมอนอยางพวกชาวบานและนกโทษ ตวเขาไมตองม
สภาพเปน “ลกจางมสญญา” (indentured servant) ซงตองท�า
ใบสญญากเงนคาโดยสาร แลวชดใชดวยการท�างานใชแรงให
นายจางในอเมรกา จนกวาจายคาโดยสารหมดถงจะไดเสรภาพ
ในการท�างานของตนเองตอไป
เพนกาวขนฝงในอเมรกาพรอมกบจดหมายแนะน�าตว
ทเขยนโดยเบนจามน แฟรงคลน เขาเดนเขาไปในนครทก�าลง
คกรนดวยความขดแยงทางการเมองทดเดอด พรอมกบอารมณ
รมรอนถงความไมเปนธรรมและความไมเปนเหตเปนผลของ
ระบอบกษตรยองกฤษ เขาจงแทบไมตองปรบตวใหเขากบ
สภาพความเปนจรงทก�าลงกอตวขนในฟลาเดลเฟย หากแต
เขาใชประสบการณทงหมดและความรจากองกฤษไปตอยอดใน
ขบวนการปฏวตอเมรกาไดทนท