สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๖๒

บทที่ ๓

แนวคําวินิจฉัยคดีปกครองเกี่ยวกับการสาธารณูปโภค

ขอพิพาทเกี่ยวกับการสาธารณูปโภคที่มีการนําคดีมาฟองตอศาลปกครอง

อาจแยกลักษณะของขอพิพาทเพื่อความสะดวกในการศึกษาคนควาออกเปน ๗ กลุม ดัง

น้ี

๑. ขอพิพาทเกี่ยวกับการใหบริการกระแสไฟฟา ไดแก ขอพิพาทเกี่ยวกับ

การกําหนดหลักเกณฑการขอใชไฟฟา การคิดคากระแสไฟฟา การวางหลักประกัน

การใชไฟฟา การเรียกเก็บคาปรับกรณีมีการปรับแตงมิเตอรไฟฟา การกําหนดคาทดแทน

การใชท่ีดินสําหรับปกเสาไฟฟาและเดินสายไฟฟา และการพาดสายสัญญาณเคเบิ้ล

ยึดกับเสาไฟฟา

๒. ขอพิพาทเกี่ยวกับการใหบริการประปา ไดแก ขอพิพาทเกี่ยวกับการกําหนด

หลักเกณฑการติดตั้งประปา การคิดคาน้ําประปา การขอถอนเงินประกันการใชนํ้า

ประปา การเรียกเก็บคาใชจายในการเชื่อมตอทอประปา การขอโอนกิจการประปา และ

การรับจางขยายเขตประปา

๓. ขอพิพาทเกี่ยวกับการใหบริการโทรศัพท ไดแก ขอพิพาทเกี่ยวกับความชอบ

ดวยกฎหมายของมติคณะรัฐมนตรีท่ีใหสิทธิพิเศษแกบริษัทผูใหบริการโทรศัพท การคิด

คาบริการโทรศัพท การวางเงินประกันการใชโทรศัพท และการกําหนดจุดตั้งตูชุมสาย

โทรศัพทและเสาโทรศัพท

๔. ขอพิพาทเกี่ยวกับการจัดใหมีและบํารุงถนนหรือทางสาธารณะ ไดแก

ขอพิพาทเกี่ยวกับการสรางถนนรุกล้ําที่ดินเอกชน การขอใหหนวยงานของรัฐซอมแซม

ถนนที่ชํารุด การขอใหสรางขอบทางถนนและทางเทา และการรับจางเหมากอสรางถนน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๖๓

๕. ขอพิพาทเกี่ยวกับการจัดใหมีทางระบายน้ํา การจัดระบบการกักเก็บนํ้าของ

เขื่อน

๖. ขอพิพาทเกี่ยวกับการสรางสะพาน ไดแก ขอพิพาทเกี่ยวกับการกําหนด

จุดกอสรางสะพานโดยไมเหมาะสม

๗. ขอพิพาทเกี่ยวกับการจัดแผงลอย แผงคา และตลาด ไดแก การจัดหาพื้นที่

ประกอบการคาใหแกประชาชน การกําหนดจุดใหตั้งแผงคา การจัดระเบียบตลาดนัด

และแผงลอยบนถนนและทางเทา

ขอพิพาทตาง ๆ ดังกลาวมีท้ังกรณีท่ีศาลวินิจฉัยวาเปนคดีท่ีอยูในอํานาจของ

ศาลปกครองและไมอยูในอํานาจของศาลปกครอง ซ่ึงในบทนี้จะเปนการรวบรวม

แนวคําวินิจฉัยคดีปกครองเกี่ยวกับการสาธารณูปโภคที่ศาลปกครองรับไวพิจารณา

พิพากษา โดยจําแนกคําวินิจฉัยตามประเภทคดีในมาตรา ๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง

ศาลปกครองฯ โดยมีสาระสําคัญดังนี้

๓.๑ แนวคําวินิจฉัยตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ

๓.๑.๑ คดีพิพาทเกี่ยวกับความชอบดวยกฎหมายของกฎ

(๑) การกําหนดใหผูขอใชไฟฟาตองวางหลักประกันการใชไฟฟามูลคา ๒ เทา ของคาไฟฟารายเดือนโดยเฉลี่ย ถือเปนระยะเวลาที่มีเหตุผลและไมสรางภาระใหเกิดกับประชาชนเกินสมควรหรือไมเปนธรรมกับประชาชนทั่วไป

กรณีฟองวา การไฟฟานครหลวง (ผูถูกฟองคดี) แจงใหผูฟองคดี

นําหลักประกันการใชไฟฟา จํานวน ๒ เทา ของคาไฟฟารายเดือนถัวเฉลี่ย ๓ เดือนหลัง

สุดติดตอกัน มาวางเปนหลักประกันการใชไฟฟา เนื่องจากหนังสือค้ําประกันการใชไฟ

ฟาของผูฟองคดีหมดอายุ ผูฟองคดีเห็นวาการบังคับใชขอ ๑๕ ถึงขอ ๑๗ ในหมวด ๒

การวางหลักประกันการใชไฟฟาของขอบังคับการไฟฟานครหลวง วาดวยการใชไฟฟา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๖๔

และบริการ พ.ศ. ๒๕๓๕ ท่ีกําหนดใหผูขอใชไฟฟาตองวางหลักประกันการใชไฟฟา

มีมูลคา ๒ เทา ของคาไฟฟารายเดือนโดยเฉลี่ย สรางความเดือดรอนใหแกผูฟองคดีและ

ประชาชนทั่วไปเกินสมควร เนื่องจากผูฟองคดีตองกูยืมเงินมาวางเปนหลักประกันการใช

ไฟฟาใหแกผูถูกฟองคดี ผูฟองคดีจึงฟองขอใหศาลสั่งเพิกถอนขอบังคับฯ ขอ ๑๕ ถึง

ขอ ๑๗ และสั่งใหคืนเงินประกันการใชไฟฟา ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา ขอ ๑๔

ของขอบังคับการไฟฟานครหลวง วาดวยการใชไฟฟาและบริการ พ.ศ. ๒๕๓๕ กําหนด

ประเภทของหลักประกันไว ๓ ประเภท ไดแก ๑. เงินสด ๒. พันธบัตรรัฐบาลหรือรัฐ

วิสาหกิจ ๓. หนังสือค้ําประกันของธนาคาร ผูฟองคดีจึงสามารถเลือกหลักประกันอยาง

อื่นนอกจากเงินสดไดโดยไมตองไปกูเงินซึ่งมีภาระดอกเบี้ยมาวางเปนหลักประกัน ดัง

น้ัน การเรียกใหผูฟองคดีวางหลักประกันจึงไมไดเปนการสรางความเดือดรอนใหแก

ผูฟองคดี และการที่ขอ ๑๖ ของขอบังคับดังกลาวไดกําหนดมูลคาหลักประกันการใชไฟ

ฟาเมื่อเริ่มใชไฟฟา เพิ่มขนาดเครื่องวัดไฟฟา รับโอนสิทธิการใชไฟฟา เปลี่ยนชื่อ

ผูใชไฟฟา หรือตัดตอนการใชไฟฟาใหเปนไปตามอัตราที่การไฟฟานครหลวงกําหนด

หากปรากฏภายหลังวาหลักประกันที่วางไวแลวมีมูลคานอยกวา ๒ เทา ของคาไฟฟา

รายเดือนโดยเฉลี่ย ผูใชไฟฟาหรือผูครอบครองสถานที่ใชไฟฟาตองวางหลักประกัน

การใชไฟฟาเพิ่มใหครบ ดังนั้น เมื่อหลักประกันการใชไฟฟาของผูฟองคดีหมดอายุลง

ผูถูกฟองคดีจึงคํานวณคาไฟฟาถัวเฉลี่ยจากคาไฟฟารายเดือน ๓ เดือนหลังสุดติดตอกัน

ของเครื่องวัดหนวยไฟฟาตามขอ ๑๖ ดังกลาว และแจงใหผูฟองคดีนําหลักประกัน

จํานวน ๒ เทา ของคาไฟฟารายเดือนเฉลี่ย มาวางเปนหลักประกันการใชไฟฟาตอ

ผูถูกฟองคดี เมื่อพิจารณาถึงเหตุท่ีผูถูกฟองคดีกําหนดไวในขอบังคับดังกลาววา

การวางหลักประกันการใชไฟฟาใหวางจํานวน ๒ เทา ของคาไฟฟารายเดือนเฉลี่ย

ก็เนื่องจากในการเรียกเก็บเงินคาใชไฟฟาโดยปกติผูถูกฟองคดีจะจดหนวยการใชไฟฟา

เดือนละครั้ง คือ หลังจากที่ผูใชไฟฟาไดใชไฟฟาไปแลวหนึ่งเดือนจึงนํามาจัดทําใบแจงหนี้

คาไฟฟา ซ่ึงเมื่อรวมกับระยะเวลาในการจัดทําใบแจงหนี้คาไฟฟาและจัดสงใหผูใชไฟฟา

ประมาณ ๓ วัน ระยะเวลาที่กําหนดใหผู ใชไฟฟาชําระเงินอีก ๗ วัน และขั้นตอน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๖๕

การงดจายไฟฟากรณีผูใชไฟฟาไมชําระประมาณ ๑๐ ถึง ๒๐ วัน รวมเปนระยะเวลาที่ผู

ใชไฟฟาไดใชไฟฟาลวงพนไปแลว ๒ เดือน ประกอบกับผูถูกฟองคดีจะตองจัดใหไดมาซึ่ง

กระแสไฟฟาโดยซื้อมาจากการไฟฟาฝายผลิต ทําใหผูถูกฟองคดีมีภาระหนาที่

ท่ีจะตองชําระคาไฟฟาที่ซ้ือมาคืนใหแกการไฟฟาฝายผลิตภายในกําหนด ๒ เดือน หาก

ผูถูกฟองคดีผิดนัดก็จะถูกปรับตามขอตกลงที่ไดทําไวกับการไฟฟาฝายผลิต ดังนั้น

ระยะเวลา ๒ เดือน ท่ีผูถูกฟองคดีนํามาใชคํานวณหลักประกันการใชไฟฟาตามขอ ๑๖

ของขอบังคับดังกลาว จึงถือวาเปนระยะเวลาที่มีเหตุผลและไมสรางภาระใหเกิดกับ

ประชาชนเกินสมควรหรือไมเปนธรรมกับประชาชนทั่วไป ดังนั้น หมวด ๒ การวางหลัก

ประกันการใชไฟฟาที่ใหผูฟองคดีตองวางหลักประกันของขอบังคับดังกลาว จึงชอบดวย

กฎหมาย และผูถูกฟองคดีไม จําตองคืนเงินประกันแกผูฟองคดี (คําพิพากษา ศาลปกครองกลางที่ ๙๖๙/๒๕๔๗)

(๒) การกําหนดหลักเกณฑเพ่ือแกไขปญหาคาไฟฟาที่สูญหาย

ของอาคารชุด ไมถือเปนการสรางภาระใหแกนิติบุคคลอาคารชุดซ่ึงเปนผูมีหนาที่เกี่ยวของโดยตรงในการดูแลสถานที่ที่ขอใชไฟฟา เมื่อหลักเกณฑดังกลาวใชกับอาคารชุดทุกแหงเหมือนกัน จึงไมเปนการเลือกปฏิบัติที่ไมเปนธรรม นิติบุคคลอาคารชุด (ผูฟองคดี) ฟองวา การไฟฟานครหลวง

(ผูถูกฟองคดี ) ออกหลักเกณฑการติดตั้ ง เครื่องวัดหนวยไฟฟ าและวิธีการคิด

คากระแสไฟฟาสําหรับอาคารชุด เพื่อใชแกไขปญหาคาไฟฟาที่สูญหายของอาคารชุด

โดยยกเลิกการติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟารองสําหรับไฟฟาสวนกลางของอาคารชุด

และคิดคากระแสไฟฟาสวนกลางโดยการนําเอาหนวยการใชไฟฟาจากเครื่องวัด

หนวยไฟฟารวมหักดวยหนวยการใชไฟฟาของเครื่องวัดหนวยไฟฟารองสําหรับเจาของหองชุด

ท้ังหมด และใหเจาหนาที่มาถอดเครื่องวัดหนวยไฟฟารองสําหรับไฟฟาสวนกลางออกไป

จากอาคารชุดของผูฟองคดี ผูฟองคดีเห็นวาหลักเกณฑดังกลาวขัดแยงกับขอบังคับ

การไฟฟานครหลวง วาดวยการใชไฟฟาและบริการ พ.ศ. ๒๕๓๕ และเมื่อนําหลักเกณฑ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๖๖

ดังกลาวมาใชคิดคากระแสไฟฟาสวนกลางกับผูฟองคดีจะมีผลทําใหคาไฟฟาสวนกลาง

ของผูฟองคดีเพิ่มสูงกวาเดิม การกําหนดหลักเกณฑดังกลาวจึงเปนการสรางภาระใหเกิด

แกผูฟองคดีเกินสมควร หรือเปนการเลือกปฏิบัติท่ีไมเปนธรรม ผูฟองคดีจึงขอใหศาล

พิพากษาใหยกเลิกหลักเกณฑและวิธีการคิดคากระแสไฟฟาดังกลาว ศาลปกครองกลาง

วินิจฉัยวา ขอบังคับการไฟฟานครหลวง วาดวยการใชไฟฟาและบริการ พ.ศ. ๒๕๓๕ เปน

ขอบังคับซ่ึงคณะกรรมการการไฟฟานครหลวงออกโดยอาศัยอํานาจตามมาตรา ๒๓ (๑)๓๖

แหงพระราชบัญญัติการไฟฟานครหลวง พ.ศ. ๒๕๐๑ และมีผลใชบังคับหรือผูกพัน

ใหผูถูกฟองคดีตองปฏิบัติงานเพื่อใหเปนไปตามขอบังคับดังกลาว กรณีอาคารชุดเปน

ผูขอใชไฟฟา ขอ ๑๐ (๒) ๓๗ ของขอบังคับดังกลาวไมไดกําหนดเปนเงื่อนไขบังคับใหตอง

ติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟารองสําหรับไฟฟาสวนกลางไว แตกําหนดใหเปนดุลพินิจ

ของผูถูกฟองคดีท่ีจะติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟารองสําหรับไฟฟาสวนกลางหรือไมก็ได

ดังนั้น เมื่อดําเนินการติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟารองสําหรับไฟฟาที่ใชกับทรัพยสินสวน

๓๖ พระราชบัญญัติการไฟฟานครหลวง พ.ศ. ๒๕๐๑

มาตรา ๒๓ ภายใตบังคับมาตรา ๔๑ ใหคณะกรรมการมีอํานาจหนาที่วางนโยบายและควบ

คุมดูแลกิจการของการไฟฟานครหลวง อํานาจหนาที่เชนวานี้ใหรวมถึง

(๑) วางขอบังคับเกี่ยวกับการตาง ๆ ตามความในมาตรา ๑๓

ฯลฯ ฯลฯ

๓๗ ขอบังคับการไฟฟานครหลวง วาดวยการใชไฟฟาและบริการ พ.ศ. ๒๕๓๕

ขอ ๑๐ การไฟฟานครหลวงจะติดตั้งเคร่ืองวัดหนวยไฟฟาใหสถานที่ใชไฟฟาตามหลักเกณฑ

ดังตอไปนี้

(๑) อาคารทั่วไปหรือส่ิงปลูกสรางแตละแหง โดยปกติจะติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟา

ใหเพียงเครื่องเดียว

(๒) อาคารชุด จะติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟารวมไวตนทาง กับติดตั้งเครื่องวัด

หนวยไฟฟารองสําหรับผูขอใชไฟฟาแตละราย และอาจติดตั้งเคร่ืองวัดหนวยไฟฟารองสําหรับไฟฟาที่ใชกับ

ทรัพยสินสวนกลางดวยก็ได

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๖๗

กลางใหแกอาคารชุดตาง ๆ ไปแลวเกิดปญหาในการปฏิบัติงาน เนื่องจากหนวยไฟฟา

ท่ีจดจากเครื่องวัดหนวยไฟฟารวมมากกวาผลรวมของหนวยไฟฟาที่จดจากเครื่องวัด

หนวยไฟฟารองทั้งหมด ผูถูกฟองคดียอมอาศัยอํานาจตามขอ ๖๓๘ ของขอบังคับดัง

กลาวออกหลักเกณฑการติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟาและวิธีการคิดคากระแสไฟฟาสวน

กลางสําหรับอาคารชุดขึ้นมาใชบังคับ โดยไมใหติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟารองที่ใชกับ

ทรัพยสินสวนกลางใหแกอาคารชุดอีกตอไปได ท้ังนี้ หลักเกณฑดังกลาวไมขัดหรือแยง

ตอขอ ๑๐ (๒) ของขอบังคับดังกลาว

นอกจากนี้ ขอเท็จจริงฟงไดวาปจจัยที่มีผลตอคาไฟฟาสวนกลาง

ของอาคารชุดมีดังนี้ (๑) การใชไฟฟาสําหรับทรัพยสวนกลาง (๒) การบํารุงรักษาสายไฟฟา

และอุปกรณไฟฟาภายใน (๓) การสูญเสียพลังงานไฟฟาในหมอแปลงไฟฟา และ (๔)

การลักใชกระแสไฟฟาโดยไมผานเครื่องวัดกระแสไฟฟารองสําหรับหองชุด โดยปจจัย

ขอ (๑) ถึงขอ (๓) น้ัน เมื่ออุปกรณไฟฟาภายในที่ติดตั้งไวหลังเครื่องวัดหนวยไฟฟา

รวมท้ังหมด (ยกเวนเครื่องวัดหนวยไฟฟารอง) รวมท้ังหมอแปลงไฟฟาเปนกรรมสิทธิ์ของ

ผูฟองคดีหรือเจาของหองชุดเองตามขอ ๒๑ (๒)๓๙ ของขอบังคับดังกลาว ดังนั้น

๓๘ ขอบังคับการไฟฟานครหลวง วาดวยการใชไฟฟาและบริการ พ.ศ. ๒๕๓๕

ขอ ๖ ใหผูวาการมีอํานาจออกกฎการติดตั้งทางไฟฟา วางระเบียบเกี่ยวกับการขอใชไฟฟา

ระเบียบเกี่ยวกับการชําระคาไฟฟา และระเบียบเกี่ยวกับวิธีชําระคาบริการและความสะดวกตาง ๆ

รวมทั้งออกคําส่ังหรือประกาศอื่นใดที่เกี่ยวของ และใหมีอํานาจผอนผันการปฏิบัติตามขอบังคับนี้ได

ตามที่คณะกรรมการการไฟฟานครหลวงมอบหมาย

๓๙ ขอบังคับการไฟฟานครหลวง วาดวยการใชไฟฟาและบริการ พ.ศ. ๒๕๓๕

ขอ ๒๑ กรรมสิทธิ์ในอุปกรณระบบจายไฟฟา เครื่องวัดหนวยไฟฟาและอุปกรณไฟฟาภายใน

ใหเปนไปดังนี้

(๑) กรณีที่สถานที่ใชไฟฟาติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟาเพียงเครื่องเดียว

อุปกรณระบบจายไฟฟารวมทั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟา เปนทรัพยสินของการไฟฟานครหลวง

(มีตอหนาถัดไป)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๖๘

คากระแสไฟฟาสวนกลางที่อาจเพิ่มสูงขึ้นจึงเกิดจากการนํากระแสไฟฟาไปใชกับ

อุปกรณไฟฟาภายในอันเปนทรัพยสินของผูฟองคดีและเจาของหองชุดทั้งสิ้น ผูฟองคดี

และเจาของหองชุดจึงตองรับผิดชอบคากระแสไฟฟาสวนกลางที่เพิ่มข้ึนดังกลาว นอก

จากน้ี เมื่ อหมอแปลงไฟฟาเปนอุปกรณ ไฟฟาภายในซึ่ งผูฟ องคดี เปนผู จัดหา

ติดตั้งและใชสอยอยูเองโดยความเห็นชอบของผูถูกฟองคดี และหมอแปลงไฟฟาดัง

กลาวจะกินไฟมากนอยเพียงใดขึ้นอยูกับคุณภาพ ขนาดและปริมาณการใชกระแสไฟฟา

ขอ งผู ฟ อ งคดี ป ระกอบกั บ เพื่ อ ค วาม เป น ธ รรม ผู ถู กฟ อ งคดี ได คิ ด หั ก ล ด

คาสูญเสียในหมอแปลงไฟฟาดังกลาวในใบเสร็จรับเงินคาไฟฟาสวนกลางใหดวยแลว

ดังนั้น การเปลี่ยนแปลงวิธีการติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟาและวิธีการคิดคากระแสไฟฟา

สําหรับอาคารชุดดังกลาวจึงไมมีเหตุมาจากตองการลดความสูญเสียพลังงานไฟฟาจาก

หมอแปลงไฟฟาของผูฟองคดีโดยการผลักภาระไปใหผูฟองคดีแตอยางใด

สวนปจจัยขอ (๔) การลักการใชกระแสไฟฟาโดยวิธีตอตรง

ไมใหกระแสไฟฟาผานเครื่องวัดหนวยไฟฟาสําหรับหองชุดนั้น ผูฟองคดียอมรับวา

เกิดกรณีดังกลาวขึ้นจริง จึงเชื่อไดวาปญหาการสูญเสียพลังงานไฟฟาของผูใชไฟฟา

ในกลุมอาคารชุดเกิดจากการลักใชกระแสไฟฟามากกวาปจจัยอื่น ๆ ประกอบกับเมื่อ

พิจารณาจากลักษณะและสภาพของอาคารชุดแลว ยอมเปนการยากที่ผูถูกฟองคดี

จะเขาไปตรวจสอบและปองกันไมใหมีการลักกระแสไฟฟาภายในอาคารชุดไดตลอดเวลา

รวมทั้งตามพระราชบัญญัติอาคารชุด พ.ศ. ๒๕๒๒ ไดกําหนดใหมีการจดทะเบียน

(ตอจากเชิงอรรถที่ ๓๙ หนา ๑๖๗)

(๒) กรณีที่สถานที่ ใชไฟฟาเปนอาคารชุด หรืออาคารทั่วไปซึ่งติดตั้ งเครื่องวัด

หนวยไฟฟาหลายเครื่องสําหรับผูใชไฟฟาหลายราย

อุปกรณระบบจายไฟฟาที่ติดตั้งไวกอนเครื่องวัดหนวยไฟฟารวม เครื่องวัดหนวยไฟฟารวม

และเครื่องวัดหนวยไฟฟารองเปนทรัพยสินของการไฟฟานครหลวง อุปกรณไฟฟาภายในที่ติดตั้งไว

ระหวางเครื่องวัดหนวยไฟฟารวมและเครื่องวัดหนวยไฟฟารองและหลังเคร่ืองวัดหนวยไฟฟารองเปนทรัพย

สินของผูใชไฟฟาและหรือผูครอบครองสถานที่ใชไฟฟา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๖๙

จัดตั้งนิติบุคคลอาคารชุดขึ้นทําหนาที่จัดการและดูแลรักษาทรัพยสวนกลางแทนเจาของ

หองชุดซึ่งเปนผูถือกรรมสิทธิ์รวม ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีกําหนดหลักเกณฑดังกลาว

เพื่อเปลี่ยนแปลงการติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟา โดยการถอดเครื่องวัดหนวยไฟฟารอง

สําหรับทรัพยสวนกลางออกและคิดคากระแสไฟฟาสําหรับทรัพยสวนกลางจากเครื่องวัด

หนวยไฟฟารวม ซ่ึงเทากับเปนการเปลี่ยนจุดสงมอบกระแสไฟฟาใหม โดยใหผูฟองคดี

ซ่ึงมีหนาที่จัดการและดูแลรักษาทรัพยสวนกลางแทนเจาของหองชุด เปนผูรับมอบ

กระแสไฟฟา ณ จุดที่ติดตั้งเครื่องวัดหนวยไฟฟารวมและมีหนาที่ดูแลปองกันไมใหมีการ

ลักใชกระแสไฟฟาภายในอาคารชุดกันเอง จึงเปนการกระทําที่มีเหตุผลท่ีรับฟงไดวา

ผูถูกฟองคดีมี เหตุ จําเปนตองกําหนดหลักเกณฑดั งกลาวขึ้น เพื่ อแก ไขปญหา

อันสืบเนื่องมาจากการกระทําของผูฟองคดีและเจาของหองชุดเอง และผูฟองคดีก็เปน

ผูท่ีมีหนาที่เกี่ยวของโดยตรงกับการดูแลสถานที่ท่ีขอใชไฟฟาดังกลาวอยูแลว จึงไมอาจ

ถือวาเปนการสรางภาระใหแกผูฟองคดีเกินสมควร นอกจากนี้ หลักเกณฑดังกลาว

ผูถูกฟองคดีไดนําไปใชกับอาคารชุดตาง ๆ ทุกแหงเหมือนกัน จึงไมมีการกระทําที่มี

ลักษณะเปนการเลือกปฏิบัติท่ีไมเปนธรรม (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๑๙๒๒/๒๕๔๕)

(๓) การกําหนดเงื่อนไขในการขอใชไฟฟาโดยกําหนดให ผูขอใชไฟฟาตองยื่นหลักฐานการเชาที่ราชพัสดุประกอบคําขอใชไฟฟา แมจะมีวัตถุประสงคเพ่ือแกไขปญหาการบุกรุกที่ดินของรัฐ ก็ถือเปนการกําหนดเง่ือนไขที่มีลักษณะเปนการสรางขั้นตอนโดยไมจําเปนหรือสรางภาระใหเกิดกับประชาชนเกินสมควร ผูฟองคดีท้ัง ๘๔ คน เปนราษฎรที่อาศัยอยูบนเกาะเสม็ดฟองวา

เมื่ อคณะรัฐมนตรีมี มติ ให ขยายเขตติดตั้ งระบบไฟฟ าให เกาะต าง ๆ รวมทั้ ง

เกาะเสม็ดดวย การไฟฟาสวนภูมิภาคไดจัดทําโครงการขยายเขตติดตั้งระบบไฟฟาให

เกาะเสม็ด ผูฟองคดีจึงยื่นคํารอง (วันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๕๔๕) ขอใชไฟฟา แตผูวาการ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๗๐

การไฟฟาสวนภูมิภาค (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) ไมอนุญาตใหใชไฟฟา เนื่องจากเห็นวาผูฟองคดี

เปนผูบุกรุกครอบครองที่ราชพัสดุเกาะเสม็ดโดยไมชอบดวยกฎหมายและโตแยง

กรรมสิทธิ์กับทางราชการอยู อีกทั้งไมมีหลักฐานตามหลักเกณฑการขอใชไฟฟาที่

ผูถูกฟองคดี ท่ี ๒ กําหนดเพิ่มเติมใหผูขอใชไฟฟายื่นหลักฐานการเชาที่ราชพัสดุ

เกาะเสม็ดหรือหนังสือรับรองจากธนารักษพื้นที่ระยอง (ผูถูกฟองคดีท่ี ๓) วาเปนผูเชาหรือ

คําอนุญาตจากหัวหนาอุทยานแหงชาติเขาแหลมหญา – หมูเกาะเสม็ด (ผูถูกฟองคดีท่ี ๔)

ในกรณีท่ีราชพัสดุน้ันอยูในเขตอุทยานแหงชาติ ซ่ึงเปนการกําหนดหลักเกณฑเพิ่มเติม

จากท่ีกําหนดไวในคําแนะนําการขอใชไฟฟาของผูถูกฟองคดีท่ี ๒ อันเปนผลมาจากการ

ท่ีผูวาราชการจังหวัดระยอง (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) มีหนังสือขอความรวมมือในการแกไข

ปญหาการบุกรุกครอบครองที่ราชพัสดุเกาะเสม็ดโดยไมชอบดวยกฎหมาย ผูฟองคดี

เห็นวาการกําหนดใหตองแสดงหลักฐานเพิ่มเติมนอกเหนือจากหลักฐานตามที่กําหนดไว

ในคําแนะนําการขอใชไฟฟามีลักษณะเปนการสรางขั้นตอนโดยไมจําเปนใหเกิดแก

ประชาชนเกินสมควร ผูฟองคดีจึงฟองขอใหศาลพิพากษาใหผูถูกฟองคดีท่ี ๒ ดําเนินการ

พิจารณาอนุญาตใหผูฟองคดีไดใชไฟฟาตามคําขอ ตอมา คณะรัฐมนตรีไดมีมติ

เมื่อวันที่ ๘ เมษายน ๒๕๔๖ วา เพื่อเปนการชวยปองกันและแกไขปญหาการบุกรุกที่ดิน

ของรัฐอีกทางหนึ่ง ใหสวนราชการ รัฐวิสาหกิจ และหนวยงานของรัฐ ซ่ึงมีหนาที่ในการให

บริการดานสาธารณูปโภคตาง ๆ เชน นํ้าประปา ไฟฟา เปนตน ถือเปนหลักปฏิบัติ

โดยเครงครัดวากรณีประชาชนผูไดรับทะเบียนบานชั่วคราวมาขออนุญาตใชบริการตาง ๆ

ดังกลาว จะอนุญาตไดตอเมื่อไดรับความยินยอมเปนลายลักษณอักษรจากสวนราชการ

รัฐวิสาหกิจ และหนวยงานของรัฐท่ีถือกรรมสิทธิ์ในที่ดินที่บานในทะเบียนบานชั่วคราวนั้น ๆ

ตั้งอยู โดยใหถือปฏิบัติตั้งแตวันที่คณะรัฐมนตรีมีมติเปนตนไป ศาลปกครองสูงสุด

วินิจฉัยวา เมื่อคณะรัฐมนตรีมีมติอนุมัติใหขยายเขตติดตั้งระบบไฟฟาใหเกาะตาง ๆ

รวมทั้งเกาะเสม็ดดวย โดยการไฟฟาสวนภูมิภาคไดติดตั้งอุปกรณปกเสาโยงสายไฟ

และเปดจําหนายกระแสไฟฟาใหกับประชาชนที่อาศัยอยูบนเกาะเสม็ดยื่นคําขอใชไฟฟา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๗๑

ไดแลว การไฟฟาสวนภูมิภาคจึงสามารถใหบริการไฟฟาแกผูฟองคดีได และผูฟองคดี

มีสิทธิท่ีจะไดรับการบริการใหใชไฟฟาตามมาตรา ๖ และมาตรา ๑๓ แหงพระราชบัญญัติ

การไฟฟาสวนภูมิภาค พ.ศ. ๒๕๐๓ ท่ีกําหนดใหผูถูกฟองคดีท่ี ๒ มีหนาที่บริการไฟฟา

ซ่ึงเปนสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานใหแกประชาชน การที่ผูฟองคดีมีขอพิพาทกับทางราชการ

ในปญหาสิทธิในที่ดินยังไมยุติ จึงไมใชกรณีท่ีตองปฏิบัติตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่

๘ เมษายน ๒๕๔๖ ประกอบกับปญหาขอพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินระหวางผูฟองคดี

กับทางราชการเปนคนละเรื่องกับการที่จะไดรับบริการใหใชไฟฟาจากทางราชการ

อันเปนสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานที่รัฐพึงบริการใหประชาชนทุกรายอยางเสมอภาค นอก

จากน้ี ทะเบียนบานไมวาจะเปนทะเบียนบานถาวรหรือทะเบียนบานชั่วคราวเปนเพียงขอ

มูลท่ีรัฐใชควบคุมดูแลการตั้งถิ่นฐานของบุคคลเทานั้น ไมกอใหเกิดสิทธิในที่ดิน

และไมทําใหเกิดความแตกตางของผูใชบริการสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐาน ดังนั้น การที่

ผูฟองคดีมีหลักฐานเปนทะเบียนบานไมวาจะถาวรหรือช่ัวคราวซึ่งยังมีขอพิพาทเกี่ยวกับ

สิทธิในที่ดินที่ยังไมยุติ ผูฟองคดียอมเปนผูมีคุณสมบัติเขาหลักเกณฑตามคําแนะนํา

การขอและใชไฟฟาของการไฟฟาสวนภูมิภาคที่กําหนดใหใชทะเบียนบานเปนหลักฐาน

ในการขอใชบริการไฟฟา การที่ผูถูกฟองคดีท้ังสี่รวมกันไมดําเนินการเพื่อใหผูฟองคดี

ไดใชไฟฟาตามคําขอโดยการกําหนดเงื่อนไขในการใหใชบริการไฟฟาที่ใหผูฟองคดียื่น

แสดงหลักฐานการเชาที่ราชพัสดุเกาะเสม็ด จึงเปนการกําหนดเงื่อนไขที่มีลักษณะเปน

การสรางขั้นตอนโดยไมจําเปนหรือสรางภาระใหเกิดกับประชาชนเกินสมควร อันเปน

การกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมาย สําหรับขออางเรื่องการปองกันการบุกรุกที่ดินของรัฐน้ัน

ศาลเห็นวามีมาตรการทางกฎหมายที่ทางราชการจะพึงเลือกใชไดหลายวิธีและเปน

มาตรการโดยตรงที่จะจัดการและแกไขปญหาดังกลาวใหหมดไปไดโดยไมจําตองสราง

เงื่อนไขยึดโยงใหกระทบไปถึงสิทธิข้ันพื้นฐานอื่นที่ประชาชนควรตองไดรับการคุมครอง

จากรัฐ อีกทั้ง การแกไขปญหาดังกลาวโดยการกําหนดเงื่อนไขในการขอใชบริการไฟฟา

ก็ไมสามารถปองกันและแกไขปญหาไดอยางแทจริง ดังนั้น การกําหนดเงื่อนไขในการขอ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๗๒

ใชบริการไฟฟาดังกลาวจึงไมไดเปนการชวยปองกันหรือแกไขปญหาการบุกรุกที่ดินของรัฐได

อยางที่ผูถูกฟองคดีท้ังสี่ตองการ แตกลับมีผลกระทบสิทธิข้ันพื้นฐานในการดํารงชีวิตของ

ประชาชนที่ควรมีควรไดรับจากรัฐ อันเปนการกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมาย พิพากษา

ใหยกเลิกการกําหนดเงื่อนไขในการขอใชไฟฟาดังกลาว และใหผูถูกฟองคดี ท่ี ๒

พิจารณาคําขอใชไฟฟาของผูฟองคดีตามหลักเกณฑ เดิมของผูถูกฟองคดี ท่ี ๒

ท่ีกําหนดในระเบียบขอบังคับเกี่ยวกับการนี้ใหแลวเสร็จภายใน ๓๐ วัน นับแตวันที่อาน

คําพิพากษา (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๕๗/๒๕๔๙)

คดีน้ีตุลาการผูแถลงคดีมีความเห็นแตกตางโดยเห็นวาคดีมีประเด็น

ท่ีจะตองวินิจฉัย ๒ ประเด็น คือ ๑) การกําหนดเงื่อนไขของผูถูกฟองคดีท่ี ๒ ตามคําฟอง

เปนการกําหนดเงื่อนไขที่ชอบดวยกฎหมายหรือไม ซ่ึงตุลาการผูแถลงคดีเห็นวา

การกําหนดหลักเกณฑดังกลาวเพื่อใหสอดคลองกับมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ ๘

เมษายน ๒๕๔๖ ซ่ึงเปนมติคณะรัฐมนตรีท่ีออกมาเพื่อเปนการชวยปองกันและแกไข

ปญหาการบุกรุกที่ดินของรัฐ อันเปนการใชดุลพินิจกําหนดหลักเกณฑท่ีไมเหมาะสม

และไมจําเปนอยางชัดแจง เนื่องจากไฟฟาเปนสิ่งสาธารณูปโภคที่จําเปนแกประชาชน

และการปกปองดูแลทรัพยสินของรัฐมีกฎหมายแพง กฎหมายอาญา กฎหมายเฉพาะ

เชน กฎหมายวาดวยอุทยานแหงชาติ กฎหมายวาดวยที่ราชพัสดุ ท่ีจะหวงกันขับไล

หรือเอาผิดทางอาญาตอผูกระทําผิดอยูแลว มติคณะรัฐมนตรีในประเด็นดังกลาว

จึงไมชอบดวยกฎหมายและทําใหหลัก เกณฑของผู ถูกฟองคดี ท่ี ๒ ท่ี เกี่ ยวกับ

ผูมีทะเบียนบานชั่วคราวไมชอบดวยกฎหมายเชนกัน ยิ่งไปกวานั้น การกําหนดให

ผูมีทะเบียนบานถาวรตองยื่นหลักฐานเพิ่มเติมดวย (ซ่ึงเปนการกําหนดเงื่อนไขท่ีเกินกวา

มติคณะรัฐมนตรี) ยอมเปนการบิดเบือนขั้นตอนวิธีการในการพิจารณาอนุญาตใหใชไฟ

ฟาเพื่อวัตถุประสงคในการปองกันและแกไขปญหาการบุกรุกที่ดินของรัฐ ซ่ึงการบิด

เบือนดังกลาวถือเปนการกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมาย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๗๓

๒) การที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๒ ไมอนุญาตใหผูฟองคดีใชไฟฟาตามคําขอ

เปนการละเลยตอหนาที่หรือไม และศาลจะสั่งใหพิจารณาอนุญาตไดหรือไม เพียงใด

เห็นวา เมื่อผูฟองคดียื่นคําขอใชไฟฟาโดยมีหลักฐานสําเนาบัตรประจําตัวประชาชนหรือ

บัตรอื่น และสําเนาทะเบียนบาน และยอมเสียคาใชจายในการขอใชไฟฟาตามระเบียบที่

กําหนดแลว การที่ผูถูกฟองคดีจะมีหลักฐานสัญญาเชาที่ราชพัสดุเกาะเสม็ดหรือไม

ก็ไมเปนเหตุท่ีผูถูกฟองคดีท่ี ๒ จะใชอํานาจดุลพินิจปฏิเสธการอนุญาตใหใชกระแสไฟฟาได

เพราะผูถูกฟองคดีมีหนาที่ผูกพันตามกฎหมายที่จะตองอนุญาตใหผูฟองคดีท่ีมีหลักฐาน

ครบถวนไดใชไฟฟา การท่ีผูถูกฟองคดีท่ี ๒ ปฏิเสธไมอนุญาตใหผูฟองคดีใชไฟฟา

จึงเปนการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัต ิ

หมายเหตุ ในคําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๔๖/๒๕๔๗๔๐ ศาลวินิจฉัยวา

ประกาศของการไฟฟาสวนภูมิภาคฯ ท่ีกําหนดประเภทของเอกสารที่ราษฎรตองยื่น

ประกอบคํารองขอใหไฟฟาเพิ่มเติมมีลักษณะเปนการกําหนดหลักเกณฑการขอใชไฟฟา

ท่ีมีผลบังคับเปนการทั่วไปกับราษฎรทุกคนที่อยูอาศัยบนเกาะเสม็ด ไมไดมุงใชบังคับกับ

ราษฎรคนใดเปนการเฉพาะ จึงมีลักษณะเปนกฎ

(๔) การเปลี่ยนสถานะของรัฐวิสาหกิจซ่ึงดําเนินการตาม

กฎหมายพิเศษที่ฝายนิติบัญญัติมอบใหฝายบริหารดําเนินการไดโดยไมตองเสนอกฎหมายตอฝายนิติบัญญัตินั้น การดําเนินการในทุกขั้นตอนจึงมีความสําคัญและตองเปนไปเพื่อปกปองการดําเนินการที่รัฐธรรมนูญถือวาอยูในอํานาจหนาที่ของฝายนิติบัญญัติ ดังนั้น คณะกรรมการหรือบุคคลที่เปนผูมีอํานาจหนาที่ในการดําเนินการดังกลาวตองเปนผูมีคุณสมบัติถูกตองครบถวนตามที่พระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจฯ กําหนดไวโดยเครงครัด การที่บุคคลที่มีสวนไดเสียในนิติบุคคลเอกชนซึ่งมีประโยชนเกี่ยวของกับกิจการของรัฐวิสาหกิจที่จะเปลี่ยนทุนเปนหุน ซ่ึงเปนผูมีลักษณะตองหามตามที่บัญญัติไวในพระราช

๔๐ อางแลว, หนา ๑๓

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๗๔

บัญญัติดังกลาวไดรับแตงตั้งเปนกรรมการผูทรงคุณวุฒิในคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัท ยอมถือไดวาเปนเหตุอันมีสภาพรายแรงอันอาจทําใหการดําเนินการของคณะกรรมการดังกลาวไมมีความเปนกลาง และเปนกรณีที่ไมอ าจนํ าห ลั ก ก ารพ น จ ากตํ าแห น ง ไม ก ระท บ ก ระ เทื อ น ถึ งก าร ใด ที่ ผูนั้นไดปฏิบัติไปตามอํานาจหนาที่เพราะเหตุขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะตองหามตามมาตรา ๑๙ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ มาใชกับกรณีนี้ จึงมีผลทําใหการกระทําใดๆ ของคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัทเสียไปทั้งหมดหรือไมมีผลในทางกฎหมาย

มูลนิธิเพื่อผูบริโภคกับพวก (ผูฟองคดี) ยื่นฟองนายกรัฐมนตรี

กับพวก (ผูถูกฟองคดี) วา พระราชกฤษฎีกากําหนดอํานาจ สิทธิ และประโยชนของ

บริษัท กฟผ. จํากัด (มหาชน) พ.ศ. ๒๕๔๘ และพระราชกฤษฎีกากําหนดเงื่อนเวลายก

เลิกกฎหมายวาดวยการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๔๘ ไมชอบดวย

กฎหมาย เนื่องจากกอนตราพระราชกฤษฎีกาทั้งสองฉบับไมไดจัดใหมีการรับฟง

ความคิดเห็นของประชาชนตามมาตรา ๑๙ (๙) แหงพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจ

พ.ศ. ๒๕๔๒ ทําใหผูฟองคดีไมมีโอกาสโตแยงคัดคานแสดงความคิดเห็นและตรวจสอบ

ข้ันตอนและเนื้อหาของพระราชกฤษฎีกาดังกลาว อันเปนการกระทบตอสาระสําคัญแหง

สิทธิและเสรีภาพของประชาชนตามรัฐธรรมนูญ นอกจากนั้น พระราชกฤษฎีกาดังกลาว

มีผลเปนการเปลี่ยนสถานะของการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทยเปน บมจ. กฟผ.

และเปนการโอนสิทธิและทรัพยสินของการไฟฟาฝายผลิตฯ ไปเปนของ บมจ. กฟผ.

ซ่ึงไมอาจกระทําได โดยเฉพาะอยางยิ่งในสวนของสิทธิในการใชประโยชนจากทรัพยากร

ธรรมชาติและการเวนคืนที่ดินซึ่งขัดตอเจตนารมณของกฎหมายวาดวยการเวนคืน

อสังหาริมทรัพย ผูฟองคดีจึงขอใหศาลพิพากษาหรือมีคําสั่งใหเพิกถอนพระราช

กฤษฎีกาทั้งสองฉบับดังกลาว ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา คดีมีประเด็นตองวินิจฉัย

ดังนี้

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๗๕

ประเด็นที่ ๑ การแตงตั้งกรรมการผูทรงคุณวุฒิในคณะกรรมการ

เตรียมการจัดตั้งบริษัทของการไฟฟาฝายผลิตฯ ชอบดวยกฎหมายหรือไม

ศาลเห็นวา การเปลี่ยนสถานะของรัฐวิสาหกิจประเภทองค

การของรัฐตามที่กฎหมายจัดตั้งขึ้นใหเปนรูปแบบบริษัทจํากัดหรือบริษัทมหาชนจํากัด

น้ัน มาตรา ๔ แหงพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจฯ บัญญัติใหคณะรัฐมนตรี คณะ

กรรมการนโยบายทุนรัฐวิสาหกิจ คณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัท และคณะ

กรรมการจัดทําการรับฟงความคิดเห็นของประชาชน เปนคณะบุคคลที่มีอํานาจหนาที่

ดําเนินการตามกระบวนการในแตละขั้นตอนอยางตอเนื่องและสัมพันธกัน ซ่ึงเมื่อแตละ

ข้ันตอนดําเนินการโดยชอบดวยกฎหมาย จึงจะดําเนินการในขั้นตอนสุดทายดวยการ

ออกพระราชกฤษฎีกาวาดวยการกําหนดอํานาจ สิทธิ และประโยชนของบริษัทตาม

มาตรา ๒๖ และออกพระราชกฤษฎีกาวาดวยการกําหนดเงื่อนเวลายกเลิกกฎหมายจัด

ตั้งรัฐวิสาหกิจตามมาตรา ๒๘ ได และโดยที่การเปลี่ยนสถานะของรัฐวิสาหกิจดังกลาวมี

ผลกระทบตอประโยชนสาธารณะและความมั่นคงของชาติ รวมทั้งเปนการดําเนินการ

ต าม กฎ หม ายพิ เศ ษ ที่ ฝ า ย นิ ติ บั ญ ญั ติ ม อบ ให ฝ า ยบ ริห า รดํ า เนิ น ก า รได

โดยไมตองเสนอกฎหมายตอฝายนิติบัญญัติอีก ดังนั้น การดําเนินการในทุกขั้นตอน

จึงมีความสําคัญ และตองเปนไปเพื่อปกปองการดําเนินการที่รัฐธรรมนูญถือวาอยูใน

อํานาจหนาที่ของฝายนิติบัญญัติ คณะกรรมการที่เปนผูมีอํานาจหนาที่ดําเนินการดัง

กลาว จึงตองมีคุณสมบัติถูกตองครบถวนตามที่พระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจฯ กําหนดไว

โดยเครงครัด ท้ังนี้ บทบาทและอํานาจหนาที่ของคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัท ถือ

เปนสาระสําคัญของการดําเนินการขางตน โดยเริ่มตั้งแตการกําหนดกิจการ สิทธิ หนี้

ความรับผิด และสินทรัพยของรัฐวิสาหกิจสวนที่จะโอนใหแกบริษัทที่จะจัดตั้งขึ้นและ

สวนที่จะใหตกเปนของกระทรวงการคลัง กําหนดพนักงานที่จะใหเปนลูกจางของบริษัท

กําหนดทุนเรือนหุนสําหรับการจดทะเบียนจัดตั้งบริษัท กําหนดจํานวนหุนและมูลคา

ของหุน กําหนดโครงสรางการบริหาร รายชื่อกรรมการบริษัท จัดทําหนังสือบริคณหสนธิ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๗๖

และขอบังคับของบริษัท ตลอดถึงการจัดทํารางพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๒๖

และมาตรา ๒๘ ของพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจฯ ดังกลาวขางตน ดังนั้น คุณสมบัติ

ของคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัทในสวนที่เปนกรรมการผูทรงคุณวุฒิจึงตองมีคุณ

สมบัติพิเศษแตกตางจากคณะกรรมการที่มีอํานาจพิจารณาทางปกครองเพื่อเตรียมการ

หรือดําเนินการจัดใหมีคําสั่งทางปกครองตามพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปก

ครองฯ ซ่ึงมีผลเฉพาะระหวางคูกรณีเทานั้น เมื่อขอเท็จจริงปรากฏวา วัตถุประสงค

ประการหน่ึงในการประกอบกิจการของ บมจ. กฟผ. ตามที่ระบุในหนังสือบริคณหสนธิ

ได แ ก ก า รป ร ะ ก อ บ กิ จ ก า ร เกี่ ย ว กั บ ร ะ บ บ สื่ อ ส า ร โท ร ค ม น า ค ม แ ล ะ

จัดจําหนายเครื่องมือ รวมทั้งอุปกรณท่ีเกี่ยวกับการสื่อสารโทรคมนาคม ประกอบกับปรากฏ

ตามหนังสือช้ีชวนเสนอขายหุนสามัญของบริษัทฯ วามีการเพิ่มประสิทธิภาพของระบบ

สงขอมูลดวยการติดตั้งเสนใยแกวนําแสงภายในสายดินของระบบสายสงไฟฟาแรงสูง

ของการไฟฟาฝายผลิตฯ ตั้งแตป พ.ศ. ๒๕๓๔ โดยใหผูประกอบการภายนอกใชระบบรับ

สงขอมูลดังกลาวโดยเรียกเก็บคาตอบแทน ดังนั้น เมื่อปรากฏวาในการแตงตั้งกรรมการผู

ทรงคุณวุฒิในคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้ง บมจ. กฟผ. ไดแตงตั้งผูดํารงตําแหนงรอง

ประธานกรรมการและประธานกรรมการของบริษัทเอกชนที่มีวัตถุประสงคในการ

ประกอบกิจการทํานองเดียวกันกับ บมจ. กฟผ. ขางตน รวมทั้งเปนผูดํารงตําแหนงกรรมการ

บริษัท ปตท. จํากัด (มหาชน) ซ่ึงเปนบริษัทที่การไฟฟาฝายผลิตฯ และ บมจ. กฟผ.

ตองซื้อกาซธรรมชาติจากบริษัทดังกลาว รวมเปนกรรมการในคณะกรรมการเตรียมการ

จัดตั้งบริษัทฯ ดวย จึงถือวากรรมการฯ ท่ีไดรับการแตงตั้งเปนผูมีสวนไดเสียในนิติบุคคล

ซ่ึงมีประโยชนไดเสียเกี่ยวของกับกิจการของการไฟฟาฝายผลิตฯ ท่ีเปลี่ยนทุนเปนหุน

ของ บมจ. กฟผ. อันเปนลักษณะตองหามตามมาตรา ๑๗ (๕) ประกอบกับมาตรา ๕

และมาตรา ๙ (๔) แหงพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจฯ ซ่ึงการมีคําสั่งแตงตั้งบุคคลดัง

กลาวเปนกรรมการฯ ถือไดวาเปนเหตุท่ีมีสภาพรายแรงอันอาจทําใหการดําเนินการของ

คณะกรรมการฯ ไมมีความเปนกลาง และไมอาจนําหลักการพนจากตําแหนง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๗๗

ไมกระทบกระเทือนถึงการใดที่ ผู น้ันไดปฏิ บัติ ไปตามอํานาจหนาที่ เพราะเหตุ

การขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะตองหามหรือการแตงตั้งไมชอบดวยกฎหมาย

ตามมาตรา ๑๙ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ มาใชกับกรณีน้ี

จึงมีผลทําใหการกระทําใด ๆ ของคณะกรรมการฯ ขางตนเสียไปทั้งหมดหรือไมมีผล

ทางกฎหมาย

ประเด็นที่ ๒ การจัดใหมีการรับฟงความคิดเห็นของประชา

ชนกอนการตราพระราชกฤษฎีกาทั้งสองฉบับ กระทําโดยชอบดวยกฎหมายหรือไม

ศาลเห็นวา ตามมาตรา ๑๙ วรรคหนึ่ง (๙) แหงพระราชบัญญัติ

ทุนรัฐวิสาหกิจฯ บัญญัติใหคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัทฯ ตองดําเนินการ

จัดใหมีการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนตามระเบียบที่คณะกรรมการนโยบายรัฐ

วิสาหกิจกําหนด โดยในขอ ๕ ของระเบียบคณะกรรมการนโยบายทุนรัฐวิสาหกิจ

วาดวยการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนฯ ไดกําหนดให “ผูดํารงตําแหนงทางการ

เมือง” เปนลักษณะตองหามในการเปนกรรมการจัดทําการรับฟงความคิดเห็นของประชา

ชน ดังนั้น เมื่อปรากฏวาคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้ งบริษัทฯ ไดแตงตั้ งให

ผูดํารงตําแหนงผูชวยรัฐมนตรีเปนประธานคณะกรรมการจัดทําการรับฟงความคิดเห็น

ของประชาชน ซ่ึงศาลเห็นวา ตําแหนงผูชวยรัฐมนตรี๔๑เปนตําแหนงอันเปนลักษณะตอง

๔๑ ตําแหนง “ผูชวยรัฐมนตรี” ตามขอ ๓ ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยคณะกรรมการผู

ชวยรัฐมนตรี พ.ศ. ๒๕๔๖ กําหนดวา นายกรัฐมนตรีโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีอาจแตงตั้งผูทรง

คุณวุฒิจํานวนไมเกิน ๓๐ คน ประกอบเปนคณะกรรมการผูชวยรัฐมนตรี มีอํานาจหนาที่รวมกันในฐานะ

คณะกรรมการหรือแยกกันปฏิบัติหนาที่ โดยเรียกวาผูชวยรัฐมนตรี ตามดวยชื่อกระทรวงที่นายกรัฐมนตรีมี

คํ า ส่ั งมอบหมายให ปฏิ บั ติ หน าที่ ป ระจํ า ผู ช วยรัฐมนตรีที่ ได รับมอบหมายให ปฏิ บั ติ หน าที่

ประจํากระทรวงใด ใหปฏิบัติงานในฐานะผูชวยของรัฐมนตรีทั้งหลายในกระทรวงนั้น เพื่อประโยชนราชการ

ทั่วไปของกระทรวงนั้น รวมทั้งการปฏิบัติหนาที่อื่น ๆ ตามที่นายกรัฐมนตรีหรือรัฐมนตรีมอบหมาย โดย

(มีตอหนาถัดไป)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๗๘

หามในการเปนกรรมการจัดทําการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนในทํานองเดียวกัน

กับผู ดํ ารงตํ าแหน งทางการเมื อ งตามขอ ๕ (๓) ของระ เบี ยบคณ ะกรรมการ

นโยบายทุนรัฐวิสาหกิจ วาดวยการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนฯ ดังนั้น การดําเนิน

การของคณะกรรมการจัดทําการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนชุดดังกลาว

จึงไมชอบดวยกฎหมาย ประกอบกับในขั้นตอนการรับฟงความคิดเห็นของประชาชน

อันเปนขั้นตอนที่เปนสาระสําคัญกอนการตราพระราชกฤษฎีกาทั้งสองฉบับตามคําฟอง

น้ัน ปรากฏขอเท็จจริงวาคณะกรรมการจัดทําการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนมิได

จัดทําสรุปเรื่องที่จะมีการรับฟงความคิดเห็นของประชาชน เชน การสรุปสาระสําคัญ

ของพระราชกฤษฎีกาที่พิพาทเพื่อประกาศทางวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน

และในหนังสือพิมพรายวันฉบับภาษาไทยติดตอในฉบับเดียวกันไมนอยกวาสามวัน

ตามขอ ๙ ของระเบียบคณะกรรมการนโยบายทุนรัฐวิสาหกิจ วาดวยการรับฟงความคิดเห็น

ของประชาชนฯ เพื่อใหประชาชนมีโอกาสทราบลวงหนาและเตรียมขอมูลสําหรับ

แสดงความคิดเห็นไดตรงตามเจตนารมณของพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจฯ โดยได

ดําเนินการประกาศในหนังสือพิมพแยกเปน ๓ ฉบับ ฉบับละ ๑ วัน ซ่ึงไมถูกตองตาม

ระเบียบดังกลาว อันเปนการจัดทําการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนที่ไมสอดคลอง

กับเจตนารมณของบทบัญญัติในมาตรา ๕๙ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย

พุทธศักราช ๒๕๔๐ และมาตรา ๑๙ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจฯ

ไมขัดตอกฎหมาย ภารกิจสําคัญของผูชวยรัฐมนตรีจึงเปนการชวยเหลือการปฏิบัติหนาที่ของรัฐมนตรี รวม

ทั้ งนายกรัฐมนตรีในการอํานวยการบริหารประเทศ หรือการควบคุมการบริหารราชการแผนดิน

อันเปนภารกิจทํานองเดียวกันกับผูดํารงตําแหนงที่ปรึกษารัฐมนตรี หรือเลขานุการรัฐมนตรี ซึ่งเปนขาราช

การการเมื อ ง ตามมาตรา ๔ แห งพ ระราชบัญญั ติ ระ เบี ยบข าราชการการเมื อ ง พ .ศ . ๒๕๓๕

ซึ่งตองหามมิใหเปนกรรมการจัดทําการรับฟงความคิดเห็นของประชาชน ในทางกฎหมายจึงถือวา

ผูชวยรัฐมนตรีเปนผูดํารงตําแหนงทางการเมืองซึ่งตองหามเปนกรรมการจัดทําการรับฟงความคิดเห็น

ของประชาชนตามระเบียบคณะกรรมการนโยบายทุนรัฐวิสาหกิจ วาดวยการรับฟงความคิดเห็น

ของประชาชน พ.ศ. ๒๕๔๓ ดวยเชนกัน

(ตอจากเชิงอรรถที่ ๔๑ หนา ๑๗๗)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๗๙

ประเด็นที่ ๓ บทบัญญัติในพระราชกฤษฎีกากําหนดอํานาจ

สิทธิ และประโยชนของบริษัท กฟผ. จํากัด (มหาชน)ฯ ชอบดวยกฎหมายหรือไม

ศาลเห็นวา เนื่องจากในการตราพระราชกฤษฎีกากําหนด

อํานาจ สิทธิ และประโยชนของบริษัท กฟผ. จํากัด (มหาชน)ฯ ไมมีบทบัญญัติใดที่จํากัด

อํานาจการเวนคืนอสังหาริมทรัพยท่ีการไฟฟาฝายผลิตฯ มีอยูเดิมตามมาตรา ๓๖

แหงพระราชบัญญัติการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทยฯ ซ่ึงเปนบทบัญญัติแหง

กฎหมายเฉพาะที่ใหอํานาจการไฟฟาฝายผลิตฯ ดําเนินการเวนคืนอสังหาริมทรัพย

อันเปนอํานาจมหาชนของรัฐตามมาตรา ๔๙ วรรคหนึ่ง ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณา

จักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ การที่พระราชกฤษฎีกาฉบับดังกลาวยังคงใหอํานาจ บมจ.

กฟ ผ . ใน ก า ร เวน คื น อ สั งห า ริ ม ท รัพ ย จึ งมี ผ ล ให อํ า น าจม ห าชน ข า งต น

โอนไปเปนของ บมจ. กฟผ . ซ่ึงไมอาจกระทําไดตามมาตรา ๔๘ และมาตรา ๔๙

ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ ประกอบกับมาตรา ๒๖

วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจฯ ซ่ึงการให บมจ. กฟผ. มีอํานาจเกี่ยวกับ

การเวนคืนอสังหาริมทรัพยตามพระราชบัญญัติการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทยฯ

ยอมกอใหเกิดความไมเปนธรรมในการแขงขันทางธุรกิจ เพราะบุคคลหรือนิติบุคคลอื่น

ตามกฎหมายเอกชนไมมีอํานาจมหาชนเชนวานั้น อันเปนการกระทําที่ขัดตอหลักความ

เสมอภาคและหลักความเทาเทียมกันอยางเปนธรรมในการแขงขันทางธุรกิจตาม

มาตรา ๓๐ และมาตรา ๕๐ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐

ประกอบกับมาตรา ๒๖ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจฯ และเปนการออก

กฎหมายที่ไมสอดคลองกับมาตรา ๘๗ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธ

ศักราช ๒๕๔๐

ดังนั้น เมื่อปรากฏวาขั้นตอนอันเปนสาระสําคัญกอนการตรา

พระราชกฤษฎีกากําหนดอํานาจ สิทธิ และประโยชนของบริษัท กฟผ. จํากัด (มหาชน)ฯ

เปนการกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมาย การกระทําดังกลาวยอมมีผลถึงความไมชอบดวย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๘๐

กฎหมายของการตราพระราชกฤษฎีกากําหนดเงื่อนเวลายกเลิกกฎหมายวาดวย

การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทยฯ ดวย เมื่อการดําเนินการในขั้นตอนที่เปนสาระ

สําคัญในการเปลี่ยนทุนของการไฟฟาฝายผลิตฯ เปนหุนของ บมจ. กฟผ. ไมชอบดวย

กฎหมาย โดยเฉพาะอยางยิ่งการกระทําของคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัทไดเสีย

ไปท้ังหมดหรือไมมีผลตามกฎหมาย ยอมมีผลทําใหการดําเนินการตอมา รวมทั้งมติของ

คณะรัฐมนตรี (ผูถูกฟองคดีท่ี ๕) ท่ีมีมติอนุมัติเปลี่ยนทุนของการไฟฟาฝายผลิตฯ เปน

หุนและจัดตั้ง บมจ. กฟผ. ตลอดจนการออกพระราชกฤษฎีกาพิพาททั้งสองฉบับ

อันไดแก พระราชกฤษฎีกากําหนดอํานาจ สิทธิ และประโยชนของบริษัท กฟผ. จํากัด

(มหาชน)ฯ และพระราชกฤษฎีกากําหนดเงื่อนเวลายกเลิกกฎหมายวาดวยการไฟฟา

ฝายผลิตแหงประเทศไทยฯ เสียไปดวยเชนกัน ศาลพิพากษาเพิกถอนพระราชกฤษฎีกา

ท้ังสองฉบับขางตนตั้งแตวันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๕๔๘ ซ่ึงเปนวันใชบังคับพระราช

กฤษฎีกาดังกลาว (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ ฟ.๕/๒๕๔๙)

หมายเหตุ เหตุผลของการไมนําหลักการพนจากตําแหนง

เพราะเหตุการขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะตองหามหรือแตงตั้งโดยไมชอบดวย

กฎหมายตามมาตรา ๑๙ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ มาใชกับ

กรณีการแตงตั้งกรรมการผูทรงคุณวุฒิในคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัท กฟผ.

จํากัด (มหาชน) น้ัน หากพิจารณาตามเจตนารมณของพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการ

ทางปกครองฯ แลวจะเห็นไดวา มาตรา ๑๙ ดังกลาว เปนบทบัญญัติท่ีอยูในหมวด ๒

วาดวย “คําสั่งทางปกครอง” สวนที่ ๑ “เจาหนาที่” ซ่ึงเปนบทบัญญัติท่ีใชบังคับแกการ

พิจารณาทางปกครองของเจาหนาที่ ซ่ึงในมาตรา ๕ ของพระราชบัญญัติฉบับเดียวกัน

น้ัน ไดนิยามคําวา “การพิจารณาทางปกครอง” หมายความวา การเตรียมการและการ

ดําเนินการของเจาหนาที่เพื่อจัดใหมีคําสั่งทางปกครอง เมื่อพิจารณาในแงน้ียอม

เห็นไดวา บทบัญญัติมาตรา ๑๙ ดังกลาว เปนบทบัญญัติท่ีใชบังคับเฉพาะการพิจารณา

ทางปกครองของเจาหนาที่หรือคณะกรรมการซึ่งจะมีผลเปนการออกคําสั่งทางปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๘๑

บังคับแกบุคคลใดบุคคลหนึ่งเปนการเฉพาะ แตในกรณีของคณะกรรมการเตรียมการจัด

ตั้งบริษัทฯ น้ัน ไมใชคณะกรรมการที่มีอํานาจพิจารณาทางปกครองตามความหมาย

ในมาตรา ๑๙ ดังกลาว หากแตเปนคณะกรรมการที่มีบทบาทและอํานาจหนาที่ในการ

ดําเนินการเปลี่ยนทุนของรัฐวิสาหกิจใหเปนรูปแบบบริษัทมหาชน จํากัด ซึ่งศาลปกครอง

สูงสุดเห็นวาคณะกรรมการดังกลาวตองมีคุณสมบัติพิเศษที่แตกตางจากคณะกรรมการ

ท่ีมีอํานาจพิจารณาทางปกครอง (๕) มติคณะรัฐมนตรีที่ใหสิทธิพิเศษแกองคการโทรศัพท

แหงประเทศไทย (ทศท.) ในการผูกขาดการใหบริการโทรศัพทแกหนวยราชการ รัฐวิสาหกิจ และหนวยงานอื่นของรัฐ โดยใหหนวยงานดังกลาวพิจารณาการขอ เลขหมายโทรศัพทใหมของ ทศท . เปนลําดับแรก เปนการจํากัดสิทธิของ ผูฟองคดีที่มีอยูตามสัญญารวมการงานและรวมลงทุนฯ กับ ทศท. เปนการออกกฎที่ ไมสอดคลองกับมาตรา ๓๐ และมาตรา ๓๓๕ (๒) ของรัฐธรรมนูญ แหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ และมีลักษณะเปนการเลือกปฏิบัติ ที่ไมเปนธรรมตอสิทธิของผูฟองคดี

ผูฟองคดีซ่ึงเปนผูรวมการงานและรวมลงทุนในการขยาย

บริการโทรศัพทในเขตนครหลวง จํานวน ๒,๐๐๐,๐๐๐ เลขหมาย กับ ทศท. ฟองวา

การที่คณะรัฐมนตรี (ผูถูกฟองคดี) มีมติใหความเห็นชอบกับมติของคณะกรรมการ

พิจารณาสิทธิพิเศษของหนวยงานและรัฐวิสาหกิจ ซ่ึงใหสิทธิพิเศษแกองคการโทรศัพท

แหงประเทศไทย (ทศท.) ในการผูกขาดการใหบริการโทรศัพทแกหนวยราชการ รัฐ

วิสาหกิจ และหนวยงานอื่นของรัฐ โดยใหหนวยงานดังกลาวพิจารณาการขอ

เลขหมายโทรศัพทใหมของ ทศท. เปนลําดับแรกนั้น เปนการจํากัดสิทธิและเลือกปฏิบัติ

โดยไมเปนธรรมแกผูฟองคดี ผูฟองคดีจึงขอใหศาลพิพากษาเพิกถอนมติของคณะ

กรรมการพิจารณาสิทธิพิเศษฯ และมติของผูถูกฟองคดีท่ีใหความเห็นชอบกับมติของ

คณะกรรมการดังกลาว ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา ผูถูกฟองคดีซ่ึงเปนผูใหความ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๘๒

เห็นชอบใหผูฟองคดีเขารวมการงานและรวมลงทุนขยายบริการโทรศัพทในเขตนครหลวง

กั บ ท ศ ท . ต อ ง กํ า กั บ ดู แ ล ใ ห ท ศ ท . ป ฏิ บั ติ ต า ม ข อ ต ก ล ง ที่ มี อ ยู

จึงจะเปนการกระทําที่ชอบดวยกฎหมาย ท้ังนี้ รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย

พุทธศักราช ๒๕๔๐ มีบทบัญญัติรับรองและใหความคุมครองผูท่ีเขาทําสัญญาจัดทํา

บริการสาธารณะหรือสัญญาสัมปทานกับรัฐไว อาทิ ตามมาตรา ๓๓๕ (๒) ซ่ึงกําหนดวา

การตรากฎหมายเกี่ ยวกับการจัดตั้ งองค กรกํ ากับดู แลการประกอบกิจการวิทยุ

กระจายเสียง วิทยุโทรทัศน และกิจการโทรคมนาคม จะตองไมกระทบกระเทือนกับ

สัญญาซึ่งมีผลสมบูรณอยูในขณะที่กฎหมายดังกลาวมีผลใชบังคับ ประกอบกับสัญญา

รวมการงานและรวมลงทุนฯ ระหวางผูฟองคดีกับ ทศท. ไมมีขอความใดที่จํากัดสิทธิ

หรือสงวนสิทธิของผูฟองคดีในการใหบริการโทรศัพทแกหนวยราชการ รัฐวิสาหกิจ

และหนวยงานอื่นของรัฐแตอยางใด ผูฟองคดีจึงมีสิทธิในการใหบริการแกหนวยงานดัง

กลาวเชนเดียวกับ ทศท. สําหรับการที่คณะกรรมการพิจารณาสิทธิพิเศษฯ มีมติใหสิทธิ

พิเศษแก ทศท. เปนเพราะเหตุท่ีมีผูขอใชบริการโทรศัพทในโครงขายของผูฟองคดีเพิ่มข้ึน

ในขณะที่มีผูขอใชบริการของ ทศท. ลดลง ซ่ึงเมื่อผูถูกฟองคดีมีมติใหความเห็นชอบการ

ใหสิทธิพิเศษดังกลาวและแจงใหหนวยราชการ รัฐวิสาหกิจ หนวยงานอื่นของรัฐ รวมท้ัง

องคกรปกครองสวนทองถิ่นถือปฏิบัติ อันมีลักษณะเปนการกําหนดหลักเกณฑหรือแนว

ทางปฏิบัติท่ีผูอยูในบังคับตองปฏิบัติตาม โดยหากฝาฝนยอมมีความรับผิดตามมา มติ

คณะรัฐมนตรีดังกลาวจึงมีสถานะเปนกฎตามมาตรา ๓ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาล

ป ก ค ร อ ง ฯ ดั ง นั้ น เ มื่ อ ม ติ ข อ ง ผู ถู ก ฟ อ ง ค ดี ทํ า ใ ห ผู ฟ อ ง ค ดี

ไมอาจใหบริการโทรศัพทแกหนวยงานตาง ๆ ดังที่กลาวมาขางตน ท้ังที่มีสิทธิในการให

บริการเทาเทียมกับ ทศท. กฎที่ออกโดยมติของผูถูกฟองคดีจึงเปนการจํากัดสิทธิของ

ผูฟองคดีท่ีมีอยูตามสัญญารวมการงานและรวมลงทุนฯ กับ ทศท. อันเปนการออกกฎที่

ไมสอดคลองกับมาตรา ๓๐ และมาตรา ๓๓๕ (๒) ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย

พุทธศักราช ๒๕๔๐ และมีลักษณะเปนการเลือกปฏิบัติ ท่ีไมเปนธรรมตอสิทธิของ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๘๓

ผูฟองคดีตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ มติของ

ผูถูกฟองคดีดังกลาวจึงเปนกฎที่ไมชอบดวยกฎหมาย ศาลพิพากษาใหเพิกถอนมติของ

ผูถูกฟองคดี (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ ฟ.๒๖/๒๕๔๖)

(๖) การออกขอบังคับกําหนดเงื่อนไขใหผูที่ไดรับอนุญาต

ใหใชน้ําประปาที่คางชําระคาน้ําประปาจนถูกงดจายน้ําประปา จะตองชําระ คาน้ําประปาที่คางอยู เสียกอนจึงจะไดรับอนุญาตใหใชน้ําประปาอีก นั้น เปนการรักษาผลประโยชนทางธุรกิจจําหนายน้ําประปาอันเปนวัตถุประสงคของการประปาสวนภูมิภาคตามกฎหมาย ไมมีลักษณะเปนการเลือกปฏิบัติโดย ไมเปนธรรมหรือเปนการสรางขั้นตอนโดยไมจําเปนหรือสรางภาระใหเกิดแกประชาชนที่ขอใชน้ําประปาเกินสมควร

กรณีฟองวา ผูฟองคดียื่นคํารองขอใชนํ้าประปาสําหรับบานที่

ผูฟองคดีเชาซื้อตอจากผู เชาซื้อคนเดิม แตเจาหนาที่ของการประปาสวนภูมิภาค

(ผูถูกฟองคดี) ตรวจสอบแลวพบวาบานหลังดังกลาวผู เชาซื้อคนเดิมคางชําระ

คาน้ําประปา จึงเรียกใหผูฟองคดีชําระหนี้คาน้ําประปากอนจึงจะใหบริการ ผูฟองคดีจึงขอ

เปลี่ยนเปนการขอยายมาตรวัดน้ําประปาจากบานหลังเดิมมาติดตั้งที่บานหลังดังกลาว

แตเจาหนาที่ของผูถูกฟองคดีแจงวาผิดระเบียบ ไมสามารถยายมาตรวัดน้ําได ผูฟองคดี

จึงยินยอมทําหนังสือรับสภาพหนี้คาน้ําดังกลาว ผูฟองคดีเห็นวาระเบียบการใหบริการ

นํ้าประปาแกประชาชนของผูถูกฟองคดีในสวนที่มีขอกําหนดใหผูขอใชนํ้าตองชดใชหนี้

คาน้ําประปาคางชําระแทนผูอื่นกอนจึงจะขอใชนํ้าได และหามผูใชนํ้าที่ไดรับอนุญาตแลว

ขอยายมาตรวัดน้ําไปติดตั้งบานพักหลังอื่น เปนระเบียบที่ไมเปนธรรมและสรางความ

เดือดรอนแกประชาชน ผูฟองคดีจึงขอใหศาลเพิกถอนระเบียบดังกลาว ศาลปกครอง

กลางวินิจฉัยวา ขอ ๑๔ และขอ ๑๘ ของขอบังคับการประปาสวนภูมิภาค วาดวยหลัก

เกณฑ วิธีการและเงื่อนไขในการใช นํ้าประปา และอัตราคาบริการ พ .ศ . ๒๕๔๐

เปนขอบังคับท่ีออกโดยคณะกรรมการการประปาสวนภูมิภาคซึ่งอาศัยอํานาจตาม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๘๔

มาตรา ๑๗ ประกอบกับมาตรา ๕ และมาตรา ๗ แหงพระราชบัญญัติการประปา

สวนภูมิภาค พ.ศ. ๒๕๒๒ โดยเงื่อนไขการขอใชนํ้าประปาตามขอ ๑๘ ของขอบังคับดัง

กลาวมีความมุ งหมายที่จะกําหนดเงื่อนไขใหผู ท่ี ได รับอนุญาตใหใช นํ้าประปา

ในอาคารหลังหนึ่งหลังใดที่คางชําระคาน้ําประปาจนถูกงดจายน้ําประปาในอาคารหลัง

ดังกลาวแลว หากประสงคจะขอใชนํ้าประปาในอาคารหลังดังกลาวอีก จะตองชําระ

คาน้ําประปาที่คางอยูเสียกอนจึงจะไดรับอนุญาตใหใชนํ้าประปาในอาคารหลังดังกลาว

ได ซ่ึงเงื่อนไขดังกลาวมีความหมายถึง ผูใชนํ้าประปาเปนรายเดียวกันและอาคารที่ไดรับ

อนุญาตใหใชนํ้าประปาเปนอาคารเดียวกัน ไมไดหมายความถึงผูขอใชนํ้ารายใหม

แตอยางใด ขอความในขอบังคับดังกลาวเปนการรักษาผลประโยชนทางธุรกิจจําหนาย

นํ้าประปาอันเปนวัตถุประสงคของผูถูกฟองคดีตามกฎหมาย ไมมีลักษณะเปนการ

เลือกปฏิบัติโดยไมเปนธรรมหรือมีลักษณะเปนการสรางขั้นตอนโดยไมจําเปนหรือสรางภาระ

ใหเกิดแกประชาชนที่ขอใชนํ้าประปาเกินสมควร สวนขอความในขอ ๑๔ ของขอบังคับ

ดังกลาวซึ่งกําหนดหลักเกณฑในการขอยายสถานที่ตั้งมาตรวัดน้ําประปาที่ไดรับ

อนุญาตใหใชแลว ก็ไมมีขอหามไมใหผูไดรับอนุญาตใหใชนํ้าประปาขอยายมาตรวัดน้ํา

จากสถานที่เดิมไปติดตั้งยังสถานที่ใหมดังที่ผูฟองคดีอางแตอยางใด ดังนั้น ขอความใน

ขอ ๑๔ และขอ ๑๘ ของขอบังคับดังกลาวจึงชอบดวยกฎหมาย และเมื่อเหตุแหงการฟองคดี

น้ีเกิดจากเจาหนาที่ของผูถูกฟองคดีกําหนดเงื่อนไขการขอใชนํ้าประปาใหผูฟองคดี

ปฏิบัติและไมอนุญาตใหผูฟองคดียายสถานที่ติดตั้งมาตรวัดน้ําผิดไปจากเงื่อนไขการใช

นํ้าประปาและหลักเกณฑการขอยายมาตรวัดน้ําที่ขอบังคับการประปาสวนภูมิภาคดัง

กลาวกําหนดไว โดยเจาหนาที่ของผูถูกฟองคดีเขาใจผิดในขอความของขอบังคับดัง

กลาว เมื่อตอมาผูถูกฟองคดีไดยกเลิกหนังสือรับสภาพหนี้ ท่ีไมชอบและไดจายน้ํา

ประปาใหผูฟองคดีอันเปนการแกไขเยียวยาความเดือดรอนเสียหายของผูฟองคดี

ใหหมดไปแลว พิพากษายกฟอง (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๑๓๘๐/๒๕๔๖)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๘๕

(๗) การกําหนดหลักเกณฑการเรียกเก็บคาใชจายในการติดตั้งประปาและหลักเกณฑการคํานวณคาใชจาย โดยการกําหนดความหมายของการติดตั้งประปาใหมใหมีความหมายรวมไปถึงกรณีที่ไมมีการเปลี่ยนทอหรืออุปกรณใดใหม มีเพียงการบรรจบมาตรวัดน้ําและการใชวัสดุอุปกรณบางสวนเทานั้น และการนําหนี้คางชําระคาน้ําประปาของผูใชน้ํารายเดิมมารวมเปนคาใชจ ายในการติดตั้ งอัน เปนการผลักภาระใหแกผู ใชน้ํ ารายใหม ซ่ึ งไม ได มีสวนผิดในการติดคางชําระคาน้ําประปา หลักเกณฑดังกลาวถือวาเปนการสรางภาระเกินสมควรแกผูขอใชน้ํา

กรณีฟองวา ผูฟองคดีไดยื่นคํารองขอใชนํ้าประปาตอสํานัก

งานประปา โดยขอติดตั้งประปาซ้ําขนาดเดิมเนื่องจากบานของผูฟองคดีท่ีซ้ือมาจากการ

ขายทอดตลาดได ถู กยก เลิ กและยุบทะเบี ยนการใช นํ้ า เนื่ อ งจากค างชํ าระ

คาน้ําประปา แตเจาหนาที่ของการประปานครหลวง (ผูถูกฟองคดี) เรียกเก็บคาธรรมเนียม

ประเภทคาติดตั้งใหมแบบเหมาจายจากผูฟองคดีโดยอาศัยคําสั่งการประปานครหลวง

ท่ี ๑๐๙/๒๕๔๔ เรื่อง หลักเกณฑและอัตราคาใชจายในการติดตั้งประปาใหม เปนฐาน

คํานวณคาใชจายในการติดตั้งแบบเหมาจาย ผูฟองคดีไมเห็นดวยจึงไดโตแยง แต

ผูถูกฟองคดียืนยันที่จะเรียกเก็บคาใชจายตามเดิมกอนจึงจะดําเนินการติดตั้งให

ผูฟองคดีมีความจําเปนตองใชนํ้าจึงยอมชําระเงิน ตอมาผูถูกฟองคดีจึงนํามาตรวัดน้ําไป

ติดตั้งใหผูฟองคดี ผูฟองคดีเห็นวาการเรียกเก็บคาใชจายในการติดตั้งประปาและหลัก

เกณฑการคํานวณคาใชจายไมถูกตอง จึงฟองขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งเรียกเก็บคาธรรม

เนียมในการติดตั้งมาตรวัดน้ําประปา พรอมท้ังขอใหคืนเงินคาติดตั้งสวนเกินใหแกผูฟอง

คดี ศาลปกครองกลางวิ นิจฉัยในประเด็นความชอบดวยกฎหมายของกฎ

ท่ีนํามาใชกับผูฟองคดีในการคิดคาธรรมเนียมการติดตั้งประปาโดยเห็นวา การที่

ผูถูกฟองคดีพิจารณาเห็นวาการขอติดตั้งประปาของผูฟองคดีมีลักษณะเปนการติดตั้ง

ประปาใหมและคิดคาใชจายแบบเหมาจายโดยอิงฐานที่มาจากระเบียบการประปา

นครหลวง ฉบับท่ี ๕๐ วาดวยการติดตั้งประปา (พ.ศ. ๒๕๔๔) และคําสั่งการประปา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๘๖

นครหลวง ท่ี ๑๐๙/๒๕๔๔ เรื่อง หลักเกณฑและอัตราคาใชจายในการติดตั้งประปาใหม

ซ่ึงขอ ๔ ของระเบียบการประปานครหลวงฯ กําหนดลักษณะของการติดตั้งประปา

แยกออกเปนสองลักษณะ คือ การติดตั้งประปาใหมและการติดตั้งประปาซ้ํา ซ่ึงเปนการ

กําหนดแบงประเภทของการติดตั้งตามลักษณะของงานที่จะตองทําในการติดตั้ง โดยให

มีขอแตกตางระหวางการติดตั้งในลักษณะที่ตองดําเนินการติดตั้งใหมกับการติดตั้ง

ในลักษณะที่ไมตองติดตั้งอุปกรณใหมท้ังหมดหรือสวนใหญ แตเปนการติดตั้งอุปกรณ

บางสวนเทานั้น ซ่ึงการกําหนดประเภทของการติดตั้งโดยแบงตามลักษณะของงานที่จะ

ตองทําในการติดตั้งดังกลาวสัมพันธโดยตรงกับการใหบริการและการคิดคาธรรมเนียม

และคาใชจายจากประชาชนผูใชบริการ ดังนั้น การกําหนดความหมายของการติดตั้ง

ประปาใหมจึงไมอาจกําหนดใหมีความหมายรวมไปถึงกรณีใด ๆ ก็ตามท่ีลักษณะของ

การทํ างานติดตั้ ง ไม ใชการทํ าขึ้ น ใหม และการที่ ผู ใช นํ้ าราย เดิ ม ไม ชํ าระหนี้

ก็เปนเรื่องการเรียกรองใหรับผิดระหวางผูถูกฟองคดีกับผูใชนํ้ารายเดิม จึงไมอาจนําหนี้

คางชําระคาน้ําประปาดังกลาวมารวมเปนคาใชจายในการติดตั้งได เพราะจะเปนการ

ผลักภาระใหแกผูใชนํ้ารายใหมซ่ึงไมไดมีสวนผิดในการติดคางชําระคาน้ําประปา ดังนั้น

เมื่อกรณีของผูฟองคดีไมมีการเปลี่ยนทอหรืออุปกรณใดใหม มีเพียงการบรรจบมาตรวัดน้ํา

และการใชวัสดุอุปกรณบางสวนเทานั้น จึงสมควรแยกกําหนดกรณีเหลานี้ไวใหชัดเจน

โดยไมใหรวมถึงกรณีผูขอใชนํ้ารายใหมและมีลักษณะของการทํางานติดตั้งที่ไมใชการ

ทําขึ้นใหม ท้ังนี้ เพราะจะมีผลตอการกําหนดคาธรรมเนียมและคาใชจายการติดตั้ง

ซ่ึงเปนการสรางภาระเกินสมควรแกผูขอใชนํ้าในลักษณะทํานองเดียวกันกับผูฟองคดี

สําหรับการคิดคาใชจายในการติดตั้งประปาใหมแบบเหมาจาย

ตามคําสั่งการประปานครหลวงที่ ๑๐๙/๒๕๔๔ น้ัน ศาลเห็นวา การกําหนดใหคิดคาใช

จายแบบเหมาจายไมถูกตอง เนื่องจากผูถูกฟองคดีเปนผูดําเนินบริการสาธารณะ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๘๗

ท่ีเปนสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐาน และถึงแมวาจะตองมีเงินลงทุนและคาใชจาย ตลอดจน

เงินสวนตางเพื่อใชในการปรับปรุงบริการสาธารณะก็ตาม แตการคิดคาใชจายจากผูใช

สาธารณูปโภคจะตองสอดคลองกับความจริงของการดําเนินงาน การใหคิดคาใชจาย

แบบเหมาจายไมสอดคลองกับความจริง อีกทั้งในการดําเนินงานของผูถูกฟองคดีท่ีผานมา

ก็คิดคาใชจายโดยแยกสวนคาใชจายซึ่งสามารถสะทอนคาใชจายที่แทจริงได แตการ

คิดคาใชจายตามคําสั่งที่ ๑๐๙/๒๕๔๔ กลับไมมีการแยกสวนคาใชจาย และกําหนดให

คิดแบบเหมาจาย ดังนั้น การคิดคํานวณคาใชจายแบบเหมาจายตามคําสั่งดังกลาว

จึงเปนการสรางภาระเกินสมควรเชนกัน สวนคําขอใหศาลกําหนดคําบังคับให

ผูถูกฟองคดีคืนเงินคาติดตั้งที่ไมเปนธรรมใหแกผูฟองคดีน้ัน กรณีเปนการโตแยงเกี่ยวกับ

หนี้เงินอันเกี่ยวกับการใหบริการระหวางผูใชบริการกับผูใหบริการ ซ่ึงไมอยูในเขตอํานาจ

ของศาลปกครอง

ศาลพิพากษาใหยกเลิกระเบียบการประปานครหลวงฯ

ขอ ๔.๑ ในสวนที่มีความหมายรวมถึงกรณีท่ีมีการขอใชนํ้าประปาแตลักษณะของการ

ทํางานติดตั้งไมไดมีลักษณะเปนการทําขึ้นใหมหรือติดตั้งอุปกรณสําคัญเปนสวนใหญ

และใหยกเลิกคําสั่งการประปานครหลวง ท่ี ๑๐๙/๒๕๔๔ฯ ในสวนที่กําหนดอัตราคาใช

จายเหมาจาย ท้ังนี้ โดยใหคําพิพากษามีผลนับแตวันที่คําพิพากษาถึงที่สุด นอกจาก

น้ัน ศาลมี ข อสั ง เกต เกี่ ย วกั บแนวทางหรือวิ ธี การดํ า เนิ นการให เป น ไปตาม

คําพิพากษา โดยใหผูถูกฟองคดีดําเนินการปรับปรุงแกไขกฎระเบียบที่เกี่ยวของเพื่อไมให

มีหลักเกณฑท่ีสรางภาระใหเกิดกับประชาชนเกินสมควรในลักษณะของคดีพิพาทนี้

ใหสอดคลองกับแนวคําวินิจฉัยของศาลในคดีน้ี (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่

๑๗๘๒/๒๕๔๘∗) (๘) การออกระเบียบกรุงเทพมหานคร วาดวยการจัดเก็บคา

บริการรักษาความสะอาดบริเวณทางเทาที่ใชตั้งวางแผงลอยฯ โดยอาศัยอํานาจตามกฎหมาย และกํ าหนดอัตราค าบริการรักษาความสะอาดบริ เวณ ทางเท าที่ ใชตั้ งวางแผงลอยไม เกินอัตราที่กํ าหนดไวในบัญชีค าบริการ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๘๘

ทายขอบัญญัติกรุงเทพมหานคร เรื่อง คาบริการฯ และเปนอัตราที่ใชกับผูไดรับอนุญาตใหจําหนายสินคาในที่สาธารณะในอัตราเดียวกันทุกพื้นที่ในเขตกรุงเทพมหานครโดยเสมอภาคกัน และระเบียบดังกลาวไดประกาศในราชกิจจานุเบกษาแลว จึงเปนระเบียบที่ชอบดวยกฎหมาย กรณีผูฟองคดีซ่ึงเปนผูตั้งวางแผงลอยบนทางเทาบริเวณ

จุดผอนผันหนาโรงพยาบาลกรุงเทพฟองวา ผูวาราชการกรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดี

ท่ี ๑) ออกระเบียบกรุงเทพมหานคร วาดวยการจัดเก็บคาบริการรักษาความสะอาด

บริเวณทางเทาที่ใชตั้งวางแผงลอย พ.ศ. ๒๕๔๔ และ พ.ศ. ๒๕๔๕ กําหนดใหผูตั้งวาง

แผงลอยบนทางเทาจะตองชําระคาบริการรักษาความสะอาดบริเวณทางเทาที่ใชตั้งวาง

แผงลอยตามอัตราที่กําหนด และผูอํานวยการเขตหวยขวาง (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) ออก

ประกาศสํานักงานเขตหวยขวาง เรื่อง การจัดเก็บคาบริการรักษาความสะอาดบริเวณ

ทางเทาที่ใชตั้งวางแผงลอย ลงวันที่ ๑๘ กันยายน ๒๕๔๔ และลงวันที่ ๑๙ พฤศจิกายน

๒๕๔๔ โดยไมชอบดวยกฎหมาย เนื่องจากไมไดทําตามขั้นตอนของกฎหมาย และไมไดรับ

ความเห็นชอบจากรัฐมนตรีวาการกระทรวงมหาดไทยและมติของคณะผูบริหาร

กรุงเทพมหานครที่เห็นวาการเรียกเก็บคาบริการตองมีผูรองขอ อีกทั้งอัตราคาบริการ

รักษาความสะอาดไมเหมาะสมและไมเปนธรรม ผูฟองคดีจึงฟองขอใหศาลเพิกถอน

ระเบียบกรุงเทพมหานครฯ และประกาศสํานักงานเขตหวยขวางฯ ดังกลาว ศาลปก

ครองกลางวินิจฉัยวา ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ มีอํานาจกําหนดอัตราคาบริการรักษาความ

สะอาดบริเวณทางเทาที่ใชตั้งวางแผงลอย และมีอํานาจออกระเบียบกรุงเทพมหานคร

วาดวยการจัดเก็บคาบริการรักษาความสะอาดบริเวณทางเทาที่ใชตั้งวางแผงลอยได

ตามมาตรา ๘๙ วรรคหนึ่ง (๔) และมาตรา ๙๒ แหงพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราช

ก า รก รุ ง เท พ ม ห าน ค ร พ .ศ . ๒๕๒๘ ม าต รา ๒๐ (๔) แห งพ ระ รา ช บั ญ ญั ติ

การสาธารณสุข พ.ศ. ๒๕๓๕ ประกอบกับขอบัญญัติกรุงเทพมหานคร เรื่อง คาบริการ

พ.ศ. ๒๕๔๓ แกไขเพิ่มเติมโดยขอบัญญัติฯ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ โดยไมตองนําเขาสู

การพิจารณาของคณะกรรมการกลั่นกรองรางขอบัญญัติและระเบียบของกรุงเทพมหานคร

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๘๙

ตามคําสั่งกรุงเทพมหานคร ท่ี ๔๒๘/๒๕๔๐ ลงวันที่ ๓๑ มกราคม ๒๕๔๐ และไมตองได

รับความเห็นชอบจากรัฐมนตรีวาการกระทรวงมหาดไทย อีกทั้งอัตราคาบริการรักษา

ความสะอาดบริเวณทางเทาที่ใชตั้งวางแผงลอยที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ กําหนดก็ไมเกินอัตรา

ท่ีกําหนดไวในบัญชีคาบริการทายขอบัญญัติกรุงเทพมหานคร เรื่อง คาบริการฯ และ

อัตราคาบริการดังกลาวเปนอัตราท่ีใชกับผูไดรับอนุญาตใหจําหนายสินคาในที่สาธารณะ

ในอัตราเดียวกันทุกพื้นที่ในเขตกรุงเทพมหานครโดยเสมอภาคกัน ประกอบกับระเบียบ

กรุงเทพมหานคร วาดวยการจัดเก็บคาบริการรักษาความสะอาดบริเวณทางเทาที่ใช

ตั้งวางแผงลอย พ.ศ. ๒๕๔๔ และ พ.ศ. ๒๕๔๕ ไดประกาศในราชกิจจานุเบกษาแลว

ระเบียบดังกลาวจึงเปนระเบียบที่ชอบดวยกฎหมาย เมื่อผูฟองคดีเปนผูท่ีไดรับอนุญาต

ใหคาขายในไหลทางสาธารณะ ผูฟองคดีจึงอยูในบังคับท่ีจะตองชําระคาบริการรักษา

ความสะอาดบริเวณทางเทาที่ใชตั้งวางแผงลอยตามอัตราคาบริการที่กําหนดในระเบียบ

ดังกลาวดวย เมื่อระเบียบดังกลาวเปนระเบียบที่ชอบดวยกฎหมาย การที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๒

ออกประกาศสํานักงานเขตหวยขวางฯ ลงวันที่ ๑๘ กันยายน ๒๕๔๔ และลงวันที่ ๑๙

พฤศจิกายน ๒๕๔๔ โดยมีเนื้อหาเปนเพียงการระบุอัตราคาบริการรักษาความสะอาด

บริเวณทางเทาที่ใชตั้งวางแผงลอยตามอัตราคาบริการที่กําหนดในระเบียบดังกลาว รวม

ท้ังกําหนดวันที่จะเริ่มจัดเก็บคาบริการดังกลาวเพื่อใหผูคาบริเวณจุดผอนผันและ

จุดทบทวนในเขตพื้นที่ความรับผิดชอบของผูถูกฟองคดีท่ี ๒ ทราบ ตามอํานาจหนาที่

ของผูถูกฟองคดีท่ี ๒ เทานั้น สวนขอความในขอ ๔ ของประกาศทั้งสองฉบับท่ีระบุวา

หากผูคารายใดไมชําระคาบริการติดตอกัน ๓ เดือน จะเพิกถอนสิทธิการคาในที่

สาธารณะของผูคานั้น ก็เปนไปตามเงื่อนไขหรือหลักเกณฑ ท่ีกําหนดในประกาศ

กรุงเทพมหานคร เรื่อง การจําหนายสินคาในที่สาธารณะ ลงวันที่ ๑๕ สิงหาคม ๒๕๔๓

ท่ีผูถูกฟองคดีท่ี ๒ อาจเพิกถอนสิทธิการคาไดอยูแลว ดังนั้น ประกาศดังกลาวจึงชอบ

ดวยกฎหมาย (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๑๗๗๓/๒๕๔๖)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๙๐

๓.๑.๒ คดีพิพาทเกี่ยวกับความชอบดวยกฎหมายของคําสั่ง

(๑) การที่องคการสื่อสารมวลชนแหงประเทศไทยมีมติอนุมัติใหผูไดรับใบอนุญาตใหประกอบกิจการโทรทัศนระบบบอกรับเปนสมาชิก ขึ้นราคาคาบริการหลังจากไดวิเคราะหขอมูลและขอเท็จจริงตาง ๆ เกี่ยวกับปญหาการขาดทุนของบริษัทแลว เปนการกระทําที่ชอบดวยกฎหมาย มิไดกอใหเกิดการผูกขาดการใหบริการ กรมประชาสัมพันธอนุญาตให IBC และ UTV ซ่ึงเปนคู

สัญญารวมดําเนินกิจการใหบริการโทรทัศนระบบบอกรับเปนสมาชิกกับองคการสื่อสาร

มวลชนแหงประเทศไทย (ผูถูกฟองคดี) ควบรวมกิจการภายใตช่ือ UBC ตอมา UBC มี

หนังสือลงวันที่ ๑ กุมภาพันธ ๒๕๔๒ ขอปรับเพิ่มอัตราคาบริการรายเดือนขึ้น ๒๐๐ บาท

ตั้งแตวันที่ ๑ พฤษภาคม ๒๕๔๒ ผูถูกฟองคดีพิจารณาแลวมีมติเมื่อวันที่ ๑๙ มีนาคม

๒๕๔๒ อนุมัติใหปรับคาบริการได ผูฟองคดีซ่ึงเปนสมาชิกของ UBC เห็นวาการอนุมัติ

ใหข้ึนอัตราคาบริการโทรทัศนระบบบอกรับเปนสมาชิกของผูถูกฟองคดีเปนการกระทําที่

ไมคํานึงถึงสิทธิของผูบริโภคที่ไดรับการคุมครองตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย

ทําใหมีการผูกขาดและนําไปสูการประกาศขึ้นราคาโดยไมมีการใหขอมูลหรือช้ีแจงราย

ละเอียดของการประกอบกิจการตอผูบริโภค ผูฟองคดีมีหนังสืออุทธรณการขึ้นราคาคา

บริการดังกลาวแตไมไดรับคําชี้แจง จึงนําคดีมาฟองเพื่อขอใหศาลพิพากษาเพิกถอนมติ

ของผูถูกฟองคดีท่ีอนุมัติใหข้ึนราคาคาบริการโทรทัศนระบบบอกรับเปนสมาชิก ศาล

ปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา การที่ผูถูกฟองคดีอนุมัติใหมีการปรับอัตราคาบริการโทรทัศน

ร ะ บ บ บ อ ก รั บ เ ป น ส ม า ชิ ก ข อ ง UBC เ ป น ก า ร อ นุ มั ติ ใ ห

สิทธิประโยชนแก UBC จึงเปนคําสั่งทางปกครองตามขอ ๑ (๒) ของกฎกระทรวง ฉบับท่ี ๑๒

(พ .ศ. ๒๕๔๓) ออกตามความในพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ

การที่กรรมการผูจัดการใหญของ UBC มีหนังสือถึงผูถูกฟองคดีขอขึ้นอัตราคาบริการ

โดยอางเหตุผลความจําเปนวามีการปรับปรุงรูปแบบการใหบริการใหม เปนการใชสิทธิ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๙๑

ตามเงื่อนไขแหงสัญญารวมดําเนินกิจการใหบริการโทรทัศนระบบบอกรับเปนสมาชิก

ระหวางผูถูกฟองคดีกับบริษัท UTV และ IBC เมื่อผูถูกฟองคดีพิจารณาคําเสนอขอปรับ

อัตราคาบริการโดยพิจารณาวิเคราะหขอมูลและขอเท็จจริง ท้ังในเร่ืองรายได รายจาย

และตนทุนการดําเนินการของ UBC รวมท้ังเอกสารขอมูลตาง ๆ ของคณะอนุกรรมการ

เพื่อพัฒนางานดานโทรทัศน วิทยุ การดําเนินธุรกิจ และเอกสารคําชี้แจงของ UBC แลว

เห็นวา UTV และ IBC ประสบปญหาการขาดทุนมาอยางตอเนื่องจากการรวมดําเนินกิจ

การใหบริการโทรทัศนระบบบอกรับเปนสมาชิกกับผูถูกฟองคดี โดยเฉพาะเมื่อคราว

ภาวะเศรษฐกิจของประเทศชะลอตัวถึงขั้นภาวะวิกฤติ ประกอบกับกิจการดังกลาว

เปนบริการนอกเหนือจากโทรทัศนปกติซ่ึงเปนทางเลือกของผูชมท่ีมีความตองการชมราย

การที่โทรทัศนปกติไมสามารถใหบริการได รวมทั้งผูเปนสมาชิกสวนใหญจะเปนผูท่ีมี

ความสามารถในการชําระคาสมาชิกได เนื่องจากเปนการเพิ่มอัตราคาบริการขึ้นเพียง

๒๐๐ บาท ตอเดือน ประกอบกับการที่ผูใดจะเขาเปนสมาชิกของ UBC หรือไม อยางไร

ข้ึนอยูกับความตองการของแตละบุคคล บนพื้นฐานแหงสิทธิเสรีภาพในการเลือกใชสิน

คาและบริการ เพราะยังคงมีการใหบริการ PACKAGE ข้ันต่ําซึ่งมีอัตราคาบริการ ๔๐๐

บาทตอ เดือนไว เปนทางเลือกอยู ดังนั้ น เมื่ อผู รับบ ริการมีสิทธิ ท่ีจะเลือกหรือ

ไมเลือกใชบริการภายหลังที่มีการขึ้นราคาคาบริการหรือจะเลือกใชบริการ PACKAGE ใดก็ได

ซ่ึ งเปนไปตามความตองการและความสมัครใจเปนสําคัญ ไม ไดมีการบั งคับ

แตประการใด จึงไมมีผลเปนการผูกขาดการใหบริการ ประกอบกับผูถูกฟองคดี

มีสถานะเปนรัฐวิสาหกิจ ยอมจะตองมีวิธีการดําเนินงานในเชิงธุรกิจเปนเปาหมาย ดัง

น้ัน การอนุมัติ ให เพิ่มอัตราคาบริการจึงเปนการกระทําโดยชอบดวยกฎหมาย (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๑๕/๒๕๔๘) (๒) คําสั่งไมอนุญาตใหปกเสาและพาดสายไฟฟาตามแนวไหลทางเพื่อนําไฟฟาเขาไปในบริเวณกอสรางที่ออกโดยไมมีเหตุผลสนับสนุนเพียงพอในการใชดุลพินิจ ถือไดวาเปนการใชดุลพินิจโดยไมชอบ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๙๒

ผูฟองคดีเปนผูประกอบกิจการผลิตเครื่องมือทางการเกษตร

และเปนผูไดรับใบอนุญาตใหกอสรางอาคารคลังเก็บสินคาและสํานักงานจากนายกเทศ

มนตรีตําบล (ผูถูกฟองคดี) ฟองวา อาคารที่ผูฟองคดีจะกอสรางตั้งอยูติดถนนเทศบาล

ซ่ึงเปนถนนสาธารณประโยชน ผูฟองคดียื่นคํารองตอการไฟฟาสวนภูมิภาคอําเภอบาน

บึ งให ทํ าการป ก เสาและพาดสายไฟฟ าตามแนวไหล ท าง เพื่ อ ขยาย ไฟฟ า

เขาไปในบริเวณที่จะกอสราง โดยผูฟองคดีเปนผูออกคาใชจายเอง ตอมาในเดือน

กรกฎาคม ๒๕๔๕ การไฟฟาสวนภูมิภาคเขาดําเนินการปกเสา แตผูถูกฟองคดีมีคําสั่ง

ใหหยุดดําเนินการและให ร้ือถอนเสาไฟฟาที่ปกไวออก ผูฟองคดีจึงมีหนังสือถึง

ผูถูกฟองคดีขออนุญาตใหการไฟฟาสวนภูมิภาคปกเสาขยายเขตไฟฟาเขาไปในบริเวณ

คลังเก็บสินคาและสํานักงานของผูฟองคดี แตผูถูกฟองคดีไมอนุญาตโดยอางวา

จะมีผลกระทบตอโครงการวางทอระบายน้ําและบอพัก ผูฟองคดีจึงขอใหศาลพิพากษา

เพิกถอนคําสั่งของผูถูกฟองคดีและอนุญาตใหปกเสาและพาดสายไฟฟาในเขตถนนเทศ

บาล รวมทั้งใหผูถูกฟองคดีชดใชเงินคาเสียหาย เนื่องจากขาดรายไดจากการประกอบ

การคาและคาใชจายในการกอสรางอาคารที่เพิ่มข้ึนเนื่องจากราคาเหล็กเพิ่มข้ึน ตอมา

ในระหวางการพิจารณาคดีของศาล ผูถูกฟองคดีไดอนุญาตใหผูฟองคดีปกเสาและพาด

ส าย ไฟ ฟ า ได โด ย ก า ร ไฟ ฟ า ส ว น ภู มิ ภ าค ได ป ก เส าแ ล ะพ าด ส าย ไฟ ฟ า

เมื่อเดือนกันยายน ๒๕๔๗ แลว ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา การปกเสาและพาดสาย

ตามไหลทางซึ่งเปนแนวเขตถนนเทศบาลโดยการไฟฟาสวนภูมิภาคในตอนเริ่มตน

น้ัน การไฟฟาสวนภูมิภาคไมไดขออนุญาตหรือทําความตกลงกับผูถูกฟองคดีตาม

มาตรา ๔๘๔๒ แหงพระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. ๒๕๓๕ ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดี

๔๒ พระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. ๒๕๓๕

มาตรา ๔๘ ผูใดมีความจําเปนตองปกเสา พาดสาย วางทอ หรือกระทําการใด ๆ ในเขตทางหลวงจะ

ตองไดรับอนุญาตเปนหนังสือจากผูอํานวยการทางหลวงหรือผูซึ่งไดรับมอบหมายจากผูอํานวยการ

ทางหลวงเสียกอน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๙๓

ใชอํานาจตามมาตรา ๓๗ วรรคสาม๔๓ แหงพระราชบัญญัติดังกลาว สั่งให ร้ือถอน

เสาไฟฟาที่ปกแลวออกไป จึงเปนคําสั่งที่ชอบดวยกฎหมาย แตเมื่อผูฟองคดียื่นขอ

อนุญาตใหปกเสาและพาดสายไฟฟา ผูถูกฟองคดีกลับมีคําสั่งไมอนุญาตโดยใหเหตุผล

เพียงวาเทศบาลมีโครงการวางทอระบายน้ําและบอพัก และการอนุญาตจะสงผลกระทบ

ตอโครงการดังกลาวซึ่งเปนโครงการที่ยังไมไดเริ่มลงมือดําเนินการนั้น เมื่อขอเท็จจริง

ปรากฏวา ผูถูกฟองคดีเปนผูอนุญาตใหผูฟองคดีกอสรางอาคารซึ่งโดยสภาพการกอ

สรางอาคารตามปกติยอมจะตองมีการใชไฟฟา กรณี จึงเปนเหตุใหจําตองมีการ

ปกเสาพาดสายไฟฟาเขาสูบริเวณกอสราง และแมผูถูกฟองคดีจะมีโครงการกอสราง

ทอระบายน้ําและบอพักจริง แตก็ยังไมไดดําเนินการ ยิ่งไปกวานั้น ความกวางของถนน

บริเวณพิพาทมีขนาดความกวางเพียงพอที่จะดําเนินการปกเสาและพาดสายไฟฟากับ ในการอนุญาตตามวรรคหนึ่ง ผูอํานวยการทางหลวงหรือผูซึ่งไดรับมอบหมายจากผูอํานวยการ

ทางหลวงจะกําหนดเงื่อนไขอยางใดก็ได และผูไดรับอนุญาตตองชําระคาใชเขตทางหลวงตามอัตรา

ที่กําหนดในกฎกระทรวง

ในกรณีที่การกระทําตามวรรคหนึ่งไดกระทําโดยไมไดรับอนุญาตหรือกระทําผิดเงื่อนไข

ใหนํามาตรา ๓๗ วรรคสาม มาใชบังคบัโดยอนุโลม

๔๓ พระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. ๒๕๓๕

มาตรา ๓๗ หามมิใหผูใดสรางทาง ถนน หรือส่ิงอื่นใดในเขตทางหลวงเพื่อเปนทางเขาออก

ทางหลวง เวนแตไดรับอนุญาตเปนหนังสือจากผูอํานวยการทางหลวงหรือผูซึ่งไดรับมอบหมายจากผูอํานวย

การทางหลวง ในการอนุญาต ผูอํานวยการทางหลวงหรือผูซึ่งไดรับมอบหมายจากผูอํานวยการทางหลวงจะ

กําหนดเงื่อนไขอยางใดก็ได รวมทั้งมีอํานาจกําหนดมาตรการในการจัดการเพื่อรักษาสิ่งแวดลอม การปอง

กันอุบัติภัย และการติดขัดของการจราจร

ฯลฯ ฯลฯ

ทาง ถนน หรือส่ิงอื่นใดที่สรางขึ้นโดยไมไดรับอนุญาตหรือไมปฏิบัติตามเงื่อนไขที่กําหนด

ใหผูอํานวยการทางหลวงหรือผูซึ่งไดรับมอบหมายจากผูอํานวยการทางหลวงมีอํานาจสั่งใหผูกระทําการดัง

กลาวรื้อถอนหรือทําลายภายในกําหนดเวลาอันสมควร ถาไมปฏิบัติตามใหผูอํานวยการทางหลวงหรือ

ผูซึ่งไดรับมอบหมายจากผูอํานวยการทางรื้อถอนหรือทําลาย โดยผูนั้นจะเรียกรองคาเสียหายไมได

และตองเปนผูเสียคาใชจายในการนั้น

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๙๔

ทําทอระบายน้ําและบอพักโดยไมกระทบกระเทือนตอกัน อีกทั้งผูถูกฟองคดีก็อาจ

กําหนดเงื่อนไขเกี่ยวกับแนวการวางหรือปกเสาไฟฟา โดยทําความตกลงกับการไฟฟา

สวนภูมิภาค หรือหากจะมีโครงการกอสรางทอระบายน้ําในอนาคตก็อาจเพิ่มเงื่อนไข

เพื่อเปนการปองกันหรือแกไขไมใหกระทบตอการสรางทอระบายน้ําก็ได ดังนั้น การที่

ผูถูกฟองคดีพิจารณาไมอนุญาตโดยอางเหตุผลเพียงเรื่องที่จะมีโครงการวางทอระบายน้ํา

และบอพัก จึงเห็นไดอยางแจงชัดวาไมมีเหตุผลสนับสนุนอยางเพียงพอในการใชดุลพินิจ

กรณีจึงถือไดวาเปนการใชดุลพินิจโดยไมชอบ แตเมื่อตอมาผูถูกฟองคดีไดอนุญาตให

ดําเนินการปกเสาและพาดสายไฟฟาแลว กรณีจึงไมมีเหตุใหศาลตองออกคําบังคับให

เพิกถอนคําสั่งไมอนุญาตดังกลาวอีก

สําหรับความเสียหายที่ เกิดจากการออกคําสั่งไมอนุญาต

โดยไมชอบดวยกฎหมายนั้น เมื่อผูฟองคดีไมไดแสดงพยานหลักฐานใหชัดแจงวา

หากไมไดรับอนุญาตใหปกเสาและพาดสายไฟฟา จะกอใหเกิดความเสียหายจากการ

ประกอบการคาแกผูฟองคดีเพียงใด เพียงแตกลาวอางหลักฐานรายไดจากใบเสร็จรับเงิน

ใบสงของ ใบกํากับภาษีในชวงระยะเวลาที่ผูฟองคดีคาดวาโรงงานจะแลวเสร็จ ซ่ึงการ

ผลิตสินคาดังกลาวนี้ ผูฟองคดีไดประกอบกิจการเชนนี้อยูแลวและสามารถที่จะกระทํา

ตอไปไดโดยไมเกี่ยวของกับการตั้งโรงงานแหงใหม ความเสียหายดังกลาวจึงเปนการ

คาดคะเนของผูฟองคดีโดยที่ยังไมมีความแนชัด ศาลไมอาจคํานวณและกําหนดคาเสีย

หายในสวนนี้ใหได สวนความเสียหายที่ผูฟองคดีตองเสียคาใชจายในการกอสรางเพิ่ม

ข้ึนเนื่องจากราคาเหล็กเพิ่มข้ึนนั้น ศาลไดพิเคราะหองคประกอบตาง ๆ ไดแก ความผิด

ของผูถูกฟองคดีท่ีใชดุลพินิจไมอนุญาตโดยไมชอบดวยกฎหมาย ความผิดของผูฟองคดี

ท่ีไมไดดําเนินการขออนุญาตตอผูถูกฟองคดีใหถูกตองตั้งแตตนจนถูกรื้อถอนเสาไฟฟาที่

ป ก แ ล ว อ อ ก ไ ป ก า ร ที่ มี ห น ท า ง อื่ น ใ น ก า ร ห า พ ลั ง ง า น ไ ฟ ฟ า

มาใชในการกอสรางไดแตผูฟองคดีก็ไมไดดําเนินการ ซ่ึงเหตุตาง ๆ ดังกลาวลวนเปนเหตุ

ท่ีทําใหการกอสรางตองเลื่อนชาออกไป จึงเห็นวาการออกคําสั่งไมอนุญาตใหปกเสา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๙๕

และพาดสายไฟฟาของผูถูกฟองคดีมีสวนกอใหเกิดความเสียหายเพียงหนึ่งในสี่สวนเทา

น้ัน ศาลจึงมีคําพิพากษาใหกําหนดคาเสียหายใหผูฟองคดีไดรับเพียงหนึ่งในสี่สวนของ

คาเสียหายที่ผูฟองคดีมีคําขอ ท้ังนี้ ตามมาตรา ๔๓๘ และมาตรา ๔๔๒ ประกอบกับ

มาตรา ๒๒๓ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่

๘๘๕/๒๕๔๘∗)

(๓) การออกประกาศกําหนดเขตเดินสายไฟฟาของการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทยเพื่อกอสรางสายสงไฟฟา ไมไดเปนโครงการที่มีผลกระทบอยางรุนแรงตอคุณภาพสิ่งแวดลอมจึงไมตองทําประชาพิจารณเพ่ือประมวลความเห็นของประชาชนที่อยูในขายที่จะไดรับผลกระทบจากความเสียหายกอนดําเนินการ

กรณีฟองวา การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย (ผูถูกฟองคดี)

ประกาศกําหนดเขตเดินสายไฟฟาตามโครงการกอสรางสายสงไฟฟาแรงสูงผานที่ดิน

ของผูฟองคดีโดยไมชอบดวยกฎหมาย เนื่องจากไมไดสํารวจความเห็นของเจาของที่ดิน

บริเวณแนวสายสงไฟฟากอนการประกาศกําหนดเขตเดินสายไฟฟา และไมไดทํา

ประชาพิจารณเพื่อประมวลความเห็นของประชาชนที่อยูในขายที่จะไดรับผลกระทบจาก

ความเสียหายกอน ทําใหผูฟองคดีไมอาจใชและแสวงหาประโยชนในฐานะเจาของ

กรรมสิทธิ์ ในที่ดินไดตามกฎหมาย ผูฟองคดีขอใหยกเลิกประกาศกําหนดเขต

เดินสายไฟฟาและขอใหเพิกถอนการสํารวจความเห็นของประชาชนของเจาหนาที่ของ

ผูถูกฟองคดีท่ีกระทําภายหลังการประกาศกําหนดเขตเดินสายไฟฟา ศาลปกครอง

กลางวินิจฉัยวา การสํารวจความเห็นของประชาชนโดยเจาหนาที่ของผูถูกฟองคดี

ท่ีไดกระทําขึ้นภายหลังจากที่ผูถูกฟองคดีประกาศกําหนดเขตเดินสายไฟฟาเปนการจัด

ทําขึ้นเนื่องจากผูฟองคดีไดยื่นอุทธรณ เพื่อขอใหแกไขแนวสายสงไฟฟาแรงสูง

ดังนั้น การดําเนินการดังกลาวจึงเปนการรวบรวมขอมูลเพื่อท่ีจะนําเสนอตอคณะ

กรรมการพิจารณาแนวสายสงไฟฟาเพื่ อใช เปนขอมูลในการพิจารณาอุทธรณ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๙๖

ของผูฟองคดีเทานั้น การกระทําดังกลาวไมใชคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๕

แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ผูฟองคดีจึงไมมีอํานาจฟองให

เพิกถอนการสํารวจความเห็นดังกลาว สําหรับการออกประกาศกําหนดเขตเดินสายไฟฟา

ของผูถูกฟองคดีเพื่อกอสรางสายสงไฟฟา ไมไดเปนโครงการที่มีผลกระทบอยางรุนแรง

ตอคุณภาพสิ่งแวดลอมอันจะตองสํารวจความคิดเห็นของประชาชนกอนดําเนินการ

การดําเนินการดังกลาวจึงไมตองดําเนินการตามมาตรา ๕๖ ของรัฐธรรมนูญ

แหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ ประกอบกับตามประกาศดังกลาว

ผูถูกฟองคดีไดระบุกรณีท่ีอาจอุทธรณหรือโตแยง และระยะเวลาสําหรับอุทธรณหรือโต

แยงไวในประกาศดังกลาวแลว แมผูฟองคดีจะไดอุทธรณประกาศดังกลาวเมื่อพนระยะ

เวลาอุทธรณ ผูถูกฟองคดีก็ยังพิจารณาอุทธรณของผูฟองคดี ดังนั้น กรณีจึงฟงไดวาผูถูก

ฟองคดีไดสงเสริมและสนับสนุนใหผูฟองคดีมีสวนรวมในกระบวนพิจารณาในการปฏิบัติ

ราชการทางปกครองตามมาตรา ๖๐ มาตรา ๗๖ และมาตรา ๗๙ ของรัฐธรรมนูญแหง

ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ แลว สวนการที่ผูฟองคดีตองไดรับความเสีย

หายจากการถูกจํากัดกรรมสิทธิ์ในที่ดินนั้น ผูฟองคดียอมสามารถที่จะใชสิทธิเรียกรอง

คาทดแทนไดตามกฎหมาย

สําหรับประเด็นในเรื่องการพิจารณาแนวสายสงนั้น ศาลเห็นวา

แมวาการกอสรางบริเวณที่ผูฟองคดีอุทธรณขอใหแกไขแนวสายสงไฟฟาจะกระทบตอท่ี

ดินของราษฎรบริเวณดังกลาวนอยกวา ทําใหตองจายคาทดแทนที่ดินนอยกวาเดิม เนื่อง

จากแนวเขตเดินสายไฟฟาแนวใหมบางสวนจะอยูในเขตลําเหมืองสาธารณะก็ตาม แต

เนื่องจากการวางแนวสายสงไฟฟาตามที่ผูฟองคดีอุทธรณน้ันจะทําใหแนวสายไฟฟาตอง

มี จุดหักมุมเพิ่มมากกวาแนวเดิม ซ่ึงจะทําใหตองเสียคาใชจายในการกอสราง

มากกวาเดิม และแนวดังกลาวไมมีความเหมาะสมทางดานวิศวกรรม เนื่องจากการสราง

เสาไฟฟาใกลลําเหมืองสาธารณะจะทําใหฐานเสาไมมีความมั่นคง หากเกิดน้ําหลาก

จะทําใหฐานเสาชํารุดเสียหายไดซ่ึงจะเปนอันตรายและเปนอุปสรรคในการบริการ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๙๗

สาธารณะ ดังนั้น กรณีจึงรับฟงไมไดวาการกําหนดเขตเดินสายไฟฟาไมชอบดวย

กฎหมาย (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๙๑๔/๒๕๔๗∗) (๔) การออกประกาศยกเลิกจุดผอนผันใหขายหรือจําหนาย

สินคาเนื่องจากผูไดรับอนุญาตฝาฝนกฎหมาย ตั้งเต็นทโดยไมไดรับอนุญาตและรุกล้ําออกไปนอกเขตพื้นที่ผอนผัน อีกทั้งยังเปนเหตุใหเกิดปญหาการรองเรียน เปนการใชดุลพินิจโดยชอบแลว

ผูฟองคดี ได รับอนุญาตให จําหนายสินคาในที่หรือทาง

สาธารณะทั้งวัน เปนการชั่วคราว ตามประกาศเทศบาลฯ เรื่อง กําหนดจุดผอนผันใหขาย

หรือจําหนายสินคา ตอมามีผูรองเรียนขอใหยายรานของผูฟองคดีออกจากบริเวณดัง

กลาว ประกอบกับผูฟองคดีกับผู รองเรียนมี เหตุทะเลาะวิวาทจนถูกดําเนินคดี

ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ (นายกเทศมนตรี) จึงมอบหมายใหผูถูกฟองคดีท่ี ๒ (ปลัดเทศบาล)

ตรวจสอบ ผลการตรวจสอบปรากฏวาผูฟองคดีตั้งเต็นทโดยไมไดรับอนุญาตจาก

เจาพนักงานทองถิ่นหรือพนักงานเจาหนาที่ตามมาตรา ๓๙ แหงพระราชบัญญัติรักษา

ความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ บางสวนของเต็นทรุกล้ํา

ออกไปนอกเขตพื้นที่ผอนผัน จึงแจงดวยวาจาใหแกไข แตผูฟองคดีไมดําเนินการและ

ไมยอมยายไปบริเวณจุดผอนผันที่เทศบาลจัดใหใหม ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จึงมีประกาศเทศ

บาลฯ ยกเลิกจุดผอนผันใหขายหรือจําหนายสินคาเฉพาะบริเวณที่ผูฟองคดีไดรับ

อนุญาต และมีคําสั่งใหผูฟองคดีขนยายอุปกรณจําหนายสินคาตาง ๆ ออกไปเพื่อ

สงมอบพื้นที่คืนเทศบาล ผูฟองคดีไมไดดําเนินการตามคําสั่งดังกลาวเนื่องจากเห็นวา

ไมเปนธรรม จึงอุทธรณประกาศดังกลาว ซ่ึงผูถูกฟองคดีท่ี ๓ (ผูวาราชการจังหวัด)

พิจารณาแลวมีคําสั่งใหยกอุทธรณของผูฟองคดี และตอมาผูถูกฟองคดีท่ี ๒ มีหนังสือ

ใหผูฟองคดีร้ือถอนเต็นทและขนยายอุปกรณจําหนายสินคาออกไปจากที่พิพาทภายใน

๑๕ วัน ผูฟองคดีจึงอุทธรณคําสั่งดังกลาว ซ่ึงคณะเทศมนตรีพิจารณาแลวมีมติ

ใหยกอุทธรณของผูฟองคดี ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองเพื่อขอใหศาลพิพากษายกเลิก

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๙๘

ประกาศเทศบาลฯ เรื่อง ยกเลิกจุดผอนผันใหขายหรือจําหนายสินคาและเพิกถอนคําสั่ง

ใหร้ือถอนเต็นทและอุปกรณจําหนายสินคาของผูฟองคดี และใหเทศบาลอนุญาตให

ผูฟองคดีจําหนายอาหารในที่เดิมตอไป ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา ผูถูกฟองคดีท่ี ๑

มีอํานาจที่จะออกประกาศยกเลิกจุดผอนผันบริเวณที่พิพาทไดโดยไมจําตองไดรับความ

เห็นชอบจากเจาพนักงานจราจรกอน เนื่องจากตามมาตรา ๒๐ แหงพระราชบัญญัติ

รักษาความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ ไมไดกําหนดวาการ

ประกาศยกเลิกจุดผอนผันตองไดรับความเห็นชอบจากเจาพนักงานจราจรดังเชนกรณี

การออกประกาศกําหนดจุดผอนผัน นอกจากนั้น การที่ประกาศดังกลาวลงนาม

โดยเทศมนตรีซ่ึงทําการแทนนายกเทศมนตรีตามคําสั่งเทศบาลฯ ซ่ึงออกโดยอาศัยอํานาจ

ตามมาตรา ๓๙ วรรคสาม แหงพระราชบัญญัติเทศบาลฯ อันเปนกฎหมายที่ใชอยู

ในขณะนั้นที่กําหนดใหนายกเทศมนตรีอาจมอบอํานาจโดยทําเปนหนังสือใหเทศมนตรี

ทําการสั่ง การอนุญาต การใหอนุมัติหรือการปฏิบัติกิจการที่นายกเทศมนตรีจะพึงปฏิบัติ

หรือดําเนินการตามกฎหมายได ดังนั้น การออกประกาศดังกลาวจึงชอบดวยกฎหมายแลว

สวนการที่มีผูรองเรียนวาผูฟองคดีตั้งรานปดกั้นหนาบานทําใหลําบากในการเขาออก

ปลูกรานรุกล้ําเขาไปบริเวณหนาบานทําใหหนาบานสกปรก ผูถูกฟองคดีท่ี ๒ จึงตรวจสอบ

ขอเท็จจริง ซ่ึงผลการตรวจสอบปรากฏวา ผูฟองคดีตั้งเต็นทโดยไมไดรับอนุญาตจาก

เจาพนักงานทองถิ่นตามมาตรา ๓๙ แหงพระราชบัญญัติรักษาความสะอาดและ

ความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ และรุกล้ําออกไปนอกเขตพื้นที่ผอนผันจริง

โดยทิศเหนือรุกล้ําทางเทาเทศบาลที่เทศบาลกันไวสําหรับประชาชนใชสัญจร ทิศใต

รุกล้ําทางเขาออกบานของผูรองเรียน ทิศตะวันตกรุกล้ําเขาไปที่สาธารณะที่ เปน

เขตทางหลวง ผูถูกฟองคดีท่ี ๒ จึงแจงดวยวาจาใหดําเนินการแกไข แตผูฟองคดี

ไมดําเนินการแกไขและไมยอมยายไปในจุดผอนผันบริเวณอื่นที่เทศบาลจัดใหใหม

ทําใหปญหาการรองเรียนไมไดขอยุติ ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ เห็นวาการกําหนด

จุดผอนผันบริเวณหนาบานของผูรองเรียนซึ่งเปนบริเวณที่ผูฟองคดีไดรับอนุญาตไมมี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๑๙๙

ความเหมาะสมอีกตอไป จึงออกประกาศยกเลิกจุดผอนผันในบริเวณดังกลาว จึงเปน

การใชดุลพินิจโดยชอบดวยกฎหมายแลว และเมื่อศาลวินิจฉัยวา ประกาศยกเลิก

จุดผอนผันใหผูฟองคดีขายหรือจําหนายสินคาชอบดวยกฎหมายแลว การที่ผูถูกฟองคดี

ท่ี ๒ ในฐานะพนักงานเจาหนาที่ตามพระราชบัญญัติรักษาความสะอาดและความเปน

ระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ มีคําสั่งใหผูฟองคดีซ่ึงฝาฝนไมยอมปฏิบัติตามขอตกลง

การเปรียบเทียบของพนักงานสอบสวนและไมไดรับอนุญาตใหประกอบกิจการในบริเวณ

ดังกลาว ร้ือถอนเต็นทและขนยายอุปกรณจําหนายสินคาจึงเปนคําสั่งที่ชอบดวยกฎหมาย (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๒๖/๒๕๔๙)

(๕) คําสั่งเรียกใหผูไดรับใบอนุญาตใหใชน้ําบาดาลชําระ คาน้ําบาดาลตามหลักเกณฑการใชน้ําบาดาล ผูฟองคดีซ่ึงเปนผูประกอบกิจการโรงแรมและคาขายอาหาร

ฟองวา ผูฟองคดีไดรับใบอนุญาตใหใชนํ้าบาดาลจํานวน ๒ ฉบับ (๒ บอ) จากสํานักงาน

ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมจังหวัดราชบุรี (ผูถูกฟองคดี) โดยอนุญาตให

ผูฟองคดีใชนํ้าบาดาลไดวันละไมเกิน ๔ ลูกบาศกเมตรตอ ๑ บอ และมีกําหนดชําระ

คาใชน้ําบาดาลปละ ๔ งวด ตอมาพนักงานน้ําบาดาลตรวจพบวาผูฟองคดีไมไดติดตั้ง

เครื่องวัดปริมาณน้ําบาดาล และเห็นวาการใชนํ้าของผูฟองคดีนาจะคลาดเคลื่อนจาก

ความเปนจริง จึงแจงใหผูฟองคดีติดตั้งเครื่องวัดปริมาณนํ้า แตผูฟองคดีแจงวาประสบ

ปญหาทางเศรษฐกิจจึงขอชะลอการติดตั้งไวกอน และเห็นวาการติดตั้งเครื่องวัดปริมาณ

การใชนํ้าบาดาลมีลักษณะคลายการผูกขาด อีกทั้งคาใชจายในการติดตั้งสูงเกินไป ตอ

มาเมื่อใบอนุญาตเดิมสิ้นอายุ ผูฟองคดีจึงยื่นคําขอใชนํ้าบาดาลใหม จํานวน ๒ ฉบับ (๒

บอ) โดยขอใชนํ้าเพิ่มเปนวันละ ๒๐ ลูกบาศกเมตรตอ ๑ บอ ซ่ึงผูถูกฟองคดีไดออกใบ

อนุญาตใหตามคําขอ จนเมื่ อถึงกําหนดชําระคาใช นํ้ าบาดาลประจํางวดที่ ๓

ผูถูกฟองคดีไดแจงใหผูฟองคดีชําระคาน้ําโดยคํานวณการใชตามปริมาณน้ําที่ระบุ

ในใบอนุญาตใหม ผูฟองคดีเห็นวาการเรียกใหชําระคาน้ําบาดาลดังกลาวไมเปนธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๐๐

เนื่องจากผูฟองคดีใชนํ้าจริงเพียง ๑ บอ สวนอีก ๑ บอ ติดตั้งไวเพื่อสํารองกรณีท่ีบอแรก

เครื่องเสีย ดังนั้น จึงควรคิดตามปริมาณที่ใชตามความเปนจริงโดยคํานวณจาก

จํานวนผูเขาพักในโรงแรมและจากสถิติผูเขาพักเปนเกณฑ ผูฟองคดีขอใหศาลพิพากษา

เพิกถอนคําสั่งดังกลาวของผูถูกฟองคดี และใหจัดเก็บคาใชนํ้าตามจํานวนผูเขาพักอาศัย

ตามความจริง และใหขยายเวลาในการติดตั้งมิเตอรนํ้าบาดาลออกไปอีก ๕ ป โดยมี

เงื่อนไขขอติดตั้งมิเตอรเพียง ๑ บอ ตามที่ใชจริงเทานั้น ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา

ตามขอ ๒ (๑) ของประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม ฉบับท่ี ๓ (พ.ศ. ๒๕๒๑) ออกตามความ

ในพระราชบัญญัตินํ้าบาดาล พ.ศ. ๒๕๒๐ เรื่อง กําหนดหลักเกณฑและมาตรการ

ในทางวิชาการสําหรับการใชนํ้าบาดาลแบบอนุรักษ แกไขเพิ่มเติมโดยประกาศฯ ฉบับท่ี ๗

(พ.ศ. ๒๕๒๘)ฯ กําหนดใหตองมีเครื่องวัดปริมาณนํ้าประจําบอนํ้าบาดาลทุกบอ เวนแต

คณะกรรมการน้ําบาดาลจะกําหนดเปนอยางอื่น เมื่อผูฟองคดีไดรับอนุญาตใหใช

นํ้าบาดาลและผูถูกฟองคดีมีหนังสือแจงใหผูฟองคดีติดตั้งเครื่องวัดปริมาณน้ําประจําบอ

แตผูฟองคดีไมไดติดตั้งเครื่องวัดปริมาณน้ํา และตอมาไดรับอนุญาตใหใชนํ้าบาดาล

วันละ ๒๐ ลูกบาศกเมตรตอ ๑ บอ เปนจํานวน ๒ บอ สําหรับการคํานวณคาใช

นํ้าบาดาลตองเปนไปตามขอ ๓ (๒) ของกฎกระทรวง ฉบับท่ี ๗ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตาม

ความในพระราชบัญญัตินํ้าบาดาล พ.ศ. ๒๕๒๐ ท่ีกําหนดใหกรณีท่ีไมอาจคํานวณ

ปริมาณนํ้าบาดาลไดจากเครื่องวัดปริมาณน้ําเพราะผูรับใบอนุญาตใชนํ้าบาดาลไมได

ติดตั้งเครื่องวัดปริมาณน้ํา ใหชําระคาใชนํ้าบาดาลตามปริมาณน้ําบาดาลสูงสุดที่

กําหนดไวในใบอนุญาต ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีมีคําสั่งเรียกใหชําระหนี้คาน้ําบาดาล

โดยคํานวณการใชนํ้าจากปริมาณวันละ ๒๐ ลูกบาศกเมตรตอ ๑ บอ จึงถูกตองและ

ชอบดวยกฎหมายแลว

สวนคําขอขยายเวลาในการติดตั้งเครื่องวัดปริมาณนํ้าออกไป

อีก ๕ ป และขอติดตั้งเพียง ๑ บอ น้ัน ผูฟองคดีซ่ึงเปนผูไดรับใบอนุญาตใหใชนํ้าบาดาล

ตกอยูในเงื่อนไขที่ตองดําเนินการตามขอ ๒ (๑) ของประกาศกระทรวงอุตสาหกรรมดัง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๐๑

กลาว โดยจะตองติดตั้งเครื่องวัดปริมาณนํ้าตามจํานวนบอนํ้าบาดาลที่ไดรับอนุญาตให

ใชท้ัง ๒ บอ และผูฟองคดีไมอาจอางเหตุจําเปนในการขอขยายเวลาในการติดตั้งเครื่อง

วัดปริมาณน้ําออกไปได เนื่องจากเครื่องวัดปริมาณน้ําบาดาลเปนสิ่งจําเปนตอการ

คํานวณปริมาณการใชนํ้าของผูไดรับอนุญาต ศาลไมอาจกําหนดคําบังคับตามคําขอ

ของผูฟองคดีได (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๑๔๐๖/๒๕๔๙)

๓.๑.๓ คดีพิพาทเกี่ยวกับความชอบดวยกฎหมายของการกระทําอื่น

ของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐ แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองในเรื่องการสาธารณูปโภค

ท่ี เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับความชอบดวยกฎหมายของการกระทําของหนวยงาน

ทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัด

ตั้งศาลปกครองฯ ไดแก

(๑) ขอพิพาทเกี่ยวกับการใชดุลพินิจกําหนดจุดกอสราง

สะพานวาเปนไปโดยชอบหรือไม ซ่ึงอาจแยกคําวินิจฉัยของศาลปกครองไดเปน

๒ กลุม คือ กลุมท่ีศาลเห็นวาการใชดุลพินิจกําหนดจุดกอสรางเปนไปโดยไมชอบ

และกลุมท่ีศาลเห็นวาการใชดุลพินิจเปนไปโดยชอบ

(๑.๑) กรณีที่ใชดุลพินิจกําหนดจุดกอสรางโดยไมชอบ เนื่องจากกระทําไปเพ่ือประโยชนแกกลุมบุคคล ไมใชเพ่ือประโยชนสาธารณะ หรือกํ าหนดจุดโดยไมสอดคลองกับลักษณะทางกายภาพของบริ เวณ ที่จะกอสราง เปนเหตุใหประชาชนไดรับความเดือดรอนเกินความจําเปน

๑) ผูฟองคดีท้ังสิบสองคนเปนผูอยูอาศัยในโครงการ

เคหะชุมชนธนบุรี ๑ สวน ๒ ฟองวา กรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) และสํานักงาน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๐๒

เขตบางขุนเทียน (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) ไดทุบกําแพงรั้วของโครงการเคหะชุมชนฯ ท่ีสรางขึ้น

เพื่อปองกันน้ําทวมและดินพังและแสดงอาณาเขตของการเคหะชุมชนธนบุรี ๑ สวน ๒

และกอสรางสะพาน ค.ส.ล. ขามคลองรางเขจากฝงดานที่ผูฟองคดีพักอาศัยไปยัง

ฝงตรงขามซึ่งเปนที่ดินของเอกชน ทําใหผูฟองคดีและผูอยูอาศัยในหมูบานรวมทั้ง

เด็กนักเรียนไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายจากการที่มีรถบรรทุกขนาดใหญวิ่งผาน

ถนนในหมูบานทําใหถนนเสียหาย เพราะถนนไมไดออกแบบรองรับรถบรรทุกขนาดใหญ

ท้ังยังเปนอันตรายตอเด็กนักเรียนและผูอยูอาศัยในโครงการที่อาจไดรับอุบัติเหตุจากรถ

ยนตท่ีมีจํานวนเพิ่มมากขึ้น ผูฟองคดีขอใหศาลมีคําสั่งใหร้ือสะพานขามคลองดังกลาว

และใหกอสรางกําแพงรั้วคอนกรีตแทนของเดิมท่ีถูกทุบท้ิง และใหปรับพื้นที่บริเวณคอ

ส ะ พ า น ให อ ยู ใ น ส ภ า พ เดิ ม ศ า ล ป ก ค ร อ ง สู ง สุ ด วิ นิ จ ฉั ย ว า แ ม ว า

ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จะมีอํานาจในการกอสรางสะพานไดตามอํานาจหนาที่ท่ีกําหนดไวใน

พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ แตการดําเนินการ

จะตองกระทําโดยมีเหตุผลอันสมควรและคํานึงถึงประโยชนสวนรวมเปนสําคัญ เมื่อขอ

เท็จจริงปรากฏวาสํานักงบประมาณกรุงเทพมหานครไดตรวจสอบสถานที่รวมกับ

ฝายโยธาแลวมีความเห็นวา สถานที่ท่ีจะสรางสะพานไมมีถนนรองรับ ประโยชนใชสอย

มีนอย ไมมีรถผาน เนื่องจากถนนในหมูบานบริเวณดังกลาวเปนทางตัน ในการพิจารณา

อนุมัติใหโอนเงินงบประมาณรายจายเพื่อการดังกลาวของรองผูวาราชการกรุงเทพมหานคร

ก็เพียงระบุเหตุผลกวาง ๆ วาเปนประโยชนและสมควรดําเนินการเทานั้น แสดงใหเห็นวา

การแบงแยกที่ดินใหเปนทางสาธารณประโยชน และการอุทิศที่ดินใหแกผูถูกฟองคดีท่ี ๑

ของเจาของที่ดินทั้ง ๙ แปลง น้ัน เปนการดําเนินการเพื่อใหมีนํ้าหนักสนับสนุนการอนุมัติ

ใหโอนงบประมาณรายจายที่นํามาใชกอสรางสะพานเพื่อประโยชนแตเฉพาะเจาของที่

ดินฝงตรงขามโครงการเคหะชุมชนธนบุรี ๑ สวน ๒ จํานวน ๙ แปลงดังกลาวเทานั้น

ท้ังงบประมาณที่นํามาสรางสะพานก็ไดมาจากการแปรญัตติเพิ่มงบประมาณรายจาย

ของสมาชิกสภากรุงเทพมหานครและการอนุมัติของรองผูวาราชการกรุงเทพมหานคร

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๐๓

โดยไมมีแผนงานโครงการหรือเหตุผลท่ีชัดเจน การดําเนินการเพื่อกอสรางสะพานขาม

คลองรางเขจึงเปนไปในทางมิชอบ เพื่อประโยชนแกเอกชนเฉพาะรายหรือเฉพาะกลุมไม

ไดเปนการกระทําเพื่อประโยชนสาธารณะ และการกระทําโดยมิชอบของผูถูกฟองคดีท้ัง

สองยังกอใหเกิดความเดือดรอนหรือเสียหายแกผูฟองคดีอันถือเปนการละเมิดดวย อยาง

ไรก็ดี แมการกอสรางสะพานขามคลองรางเขจะเปนการกระทําละเมิดตอผูฟองคดี แตเมื่อ

ปรากฏขอเท็จจริงวาเคหะชุมชนธนบุรี ๑ สวน ๒ ไดเปดทางไวทายซอย ๒๕ เพื่อใหผูถูก

ฟองคดีท่ี ๓ ถึงผูถูกฟองคดีท่ี ๓๒ กับพวก สามารถขามสะพานไมกระดานเดินผานเขา

ออกเคหะชุมชนดั งกล าวไปสู ถนนพระรามที่ ๒ ได ประกอบกับการเกิดน้ํ าท วม

ก็ไมไดเกิดจากการไมมีเขื่อนคอนกรีตที่ทายซอย ๒๓ แตเพียงประการเดียว กรณีจึงไมมี

ประโยชนท่ีจะกอสรางกําแพงรั้วคอนกรีตเพื่อจุดประสงคในการปองกันน้ําทวมตามที่

ผูฟองคดีขอมา เมื่อสะพานไมกระดานขามคลองรางเขบริเวณทายซอย ๒๕ ไดถูกรื้อถอน

ไปแลว จึงมีความจําเปนที่จะตองใหผูถูกฟองคดีท่ี ๓ ถึงผูถูกฟองคดีท่ี ๓๒ สามารถมี

ทางเดินเขาออกสูถนนพระรามที่ ๒ ดวยการใชสะพานพิพาทแทนสะพานไมเดิมได

กรณีจึงไมจําตองทุบสะพานทิ้งเพราะจะเปนการสิ้นเปลืองงบประมาณแผนดิน และ

เพื่อบรรเทาความเดือดรอนแกผูถูกฟองคดีท่ี ๓ ถึงผูถูกฟองคดีท่ี ๓๒ ไมใหตองสัญจร

ดวยเทาเพียงประการเดียว และการเปดชองทางเดินเทาบนสะพานดังกลาวใหมี

ความกวางประมาณ ๑ เมตร เพื่อใหผูถูกฟองคดีท่ี ๓ ถึงผูถูกฟองคดีท่ี ๓๒ สามารถใช

รถจักรยานยนตแลนผานไปมาได ยังไมถึงขนาดเปนการรบกวนสิทธิท่ีจะอยูอยางปกติสุข

ของผูฟองคดี เกินสมควร ศาลพิพากษาใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ กอสรางกําแพงรั้ว

คอนกรีตหรือสิ่งกีดกั้นอยางอื่นที่ใชประโยชนในลักษณะเดียวกันซึ่งมีความมั่นคงแข็งแรง

ความสูงไมต่ํากวา ๕๐ เซนติเมตร ปดกั้นสะพานขามคลองรางเขบริเวณทายซอย ๒๓

ของเคหะชุมชนธนบุรี ๑ สวน ๒ เพื่อไมใหรถยนตสามารถแลนขามสะพานดังกลาวได

แตใหเวนชองวางไว ๑ เมตร เพื่อใหคนและรถจักรยานยนตสามารถผานไปมาได (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๕๕/๒๕๔๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๐๔

๒) ผูฟองคดีประกอบกิจการขายเครื่องใชของสงฆ

ใหเชาพระพุทธรูป โตะหมูบูชา ฯลฯ ท่ีอาคารเลขที่ ๘๐/๒๖ ฟองวาไดรับความเดือดรอน

เสียหายจากการที่กรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดี) โดยคณะกรรมการพิจารณากําหนด

จุดกอสรางสะพานคนเดินขามถนนไดพิจารณากําหนดจุดกอสรางสะพานคนเดินขาม

ถนนบริเวณหนาหางสรรพสินคาโดยใหศูนยกลางตอมอสะพานอยูระหวางตึกแถว

เลขที่ ๘๐/๒๖ กับ ๘๐/๒๗ และใหบันไดขึ้นลงทั้งสองฝงทอดไปทางทิศตะวันออกขวาง

ตลอดหนาอาคารของผูฟองคดี ผูฟองคดีเห็นวาการกอสรางและการกําหนดจุดกอสราง

สะพานลอยไมเหมาะสม เพราะทําใหการยกพระพุทธรูปเขาออกหนารานอยูใตสะพาน

คนเดินขามถนน เปนการทําลายและสงผลกระทบตอภาพพจนของพุทธศาสนา สะพาน

พิพาทอยูใกลสะพานคนเดินขามถนนอีก ๒ แหง และเปนการกอสรางโดยผิดกฎหมาย

ขอใหศาลมีคําสั่งระงับการกอสรางและใหความเปนธรรมในการพิจารณากําหนด

จุดกอสรางสะพานลอย ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา การพิจารณากําหนดจุดกอสราง

สะพานคนเดินขามถนนของคณะกรรมการฯ ไมมีกฎหมายกําหนดหลักเกณฑ

การพิจารณาไว คงมีเพียงหลักเกณฑและแนวทางที่ใหคณะกรรมการฯ ใชประกอบการ

พิจารณาเทานั้น การใชอํานาจดังกลาวจึงเปนการใชอํานาจดุลพินิจ ดังนั้น เมื่อคณะ

กรรมการฯ ไดประชุมพิจารณาแลวเห็นวา ถนนเพชรเกษมมีปริมาณจราจรอยูในเกณฑสูง

ถนนมีความกวาง การกอสรางสะพานคนเดินขามถนนพิพาทเปนไปตามเงื่อนไขทายใบ

อ นุ ญ า ต ก อ ส ร า ง อ า ค า ร แ ล ะ ผู ไ ด รั บ ใบ อ นุ ญ า ต เป น ผู อ อ ก ค า ใ ช จ า ย

โดยมีวัตถุประสงคเพื่อแกไขปญหาการจราจรที่เกิดขึ้นเนื่องจากประชาชนมาใชบริการที่

หางสรรพสินคาดังกลาว ประกอบกับจุดที่กําหนดอยูใกลปายรถโดยสารประจําทาง

และอยูกึ่งกลางของสะพานคนเดินขามถนนที่มีอยูเดิมท้ัง ๒ ดาน ซ่ึงสอดคลองกับหลัก

เกณฑและแนวทางในการพิจารณากําหนดจุด กลาวคือ อยูไมหางไกลจากที่พักผู

โดยสารรถประจําทางหรือปายรถประจําทาง และมีระยะหางจากสะพานขางเคียง

ประมาณ ๒๐๐ เมตร รวมทั้งไดกระจายความเดือดรอน โดยกําหนดใหศูนยกลางตอมอ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๐๕

สะพานอยูระหวางอาคารเลขที่ ๘๐/๒๖ และ ๘๐/๒๗ ดังนั้น การที่คณะกรรมการฯ

กําหนดจุดกอสรางสะพานคนเดินขามถนนบริเวณหนาหางสรรพสินคาชอบดวยเหตุผลแลว

อยางไรก็ตาม หนาที่ ในการพิ จารณากําหนด

จุดกอสรางสะพานคนเดินขามถนนของคณะกรรมการฯ น้ัน รวมถึงการพิจารณาแบบ

ของสะพานท่ีจะกอสรางดวย ซ่ึงคณะกรรมการฯ จะตองพิจารณาแบบของสะพาน

ใหเปนไปตามลักษณะทางกายภาพของแตละพื้นที่ ท้ังนี้ เพื่อใหเปนไปตามความจําเปน

และเหมาะสมดวย เมื่อสะพานคนเดินขามถนนพิพาทกอสรางตามแบบมาตรฐาน

ท่ีใชเปนการทั่วไป ซ่ึงสํานักงานการโยธาเปนผูออกแบบ แมแบบดังกลาวจะมีมาตรฐาน

ท่ีสูงกวาหลักเกณฑท่ีกําหนดไวในขอ ๒๔๔๔ ของกฎกระทรวง ฉบับท่ี ๕๕ (พ.ศ. ๒๕๔๓)

ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ อันเปนมาตรฐานขั้นต่ํา

๔๔ กฎกระทรวง ฉบับที่ ๕๕ (พ.ศ. ๒๕๔๓) ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร

พ.ศ. ๒๕๒๒

ขอ ๒๔ บันไดของอาคารอยูอาศัยรวม หอพักตามกฎหมายวาดวยหอพัก สํานักงาน อาคาร

สาธารณะ อาคารพาณิชย โรงงาน และอาคารพิเศษ สําหรับที่ใชกับชั้นที่มีพื้นที่อาคารชั้นเหนือขึ้นไป

รวมกันไมเกิน ๓๐๐ ตารางเมตร ตองมีความกวางสุทธิไมนอยกวา ๑.๒๐ เมตร แตสําหรับบันไดของอาคาร

ดังกลาวที่ใชกับชั้นที่มีพื้นที่อาคารชั้นเหนือขึ้นไปรวมกันเกิน ๓๐๐ ตารางเมตร ตองมีความกวางสุทธิ

ไมนอยกวา ๑.๕๐ เมตร ถาความกวางสุทธิของบันไดนอยกวา ๑.๕๐ เมตร ตองมีบันไดอยางนอย

สองบันได และแตละบันไดตองมีความกวางสุทธิไมนอยวา ๑.๒๐ เมตร

ฯลฯ ฯลฯ

(มีตอหนาถัดไป)

(ตอจากเชิงอรรถที่ ๔๔ หนา ๒๐๕)

บันไดตามวรรคหนึ่งและวรรคสองตองมีลูกตั้งสูงไมเกิน ๑๘ เซนติเมตร ลูกนอนเมื่อหักสวนที่

ขั้นบันไดเหลื่อมกันออกแลวเหลือความกวางไมนอยกวา ๒๕ เซนติเมตร และตองมีราวบันไดกันตก บันไดที่

มีความกวางสุทธิเกิน ๖ เมตร และชวงบันไดสูงเกิน ๑ เมตร ตองมีราวบันไดทั้งสองขางบริเวณจมูกบันได

ตองมีวัสดุกันล่ืน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๐๖

ในการกอสรางบันไดอาคารสาธารณะ ซ่ึงไดคํานึงถึงหลักความปลอดภัยและ

ความสะดวกสบายในการใชสอยไวแลวก็ตาม แตหากพิจารณาดําเนินการกอสรางสะพาน

โดยใชหลักเกณฑท่ีกําหนดไวในกฎกระทรวงดังกลาว จะทําใหบันไดข้ึนลงทอดยาวสั้นลง

การปดบังหนารานของผูฟองคดีนอยลง นอกจากนี้ เมื่อพิจารณาถึงความกวางทางเดินเทา

หนารานของผูฟองคดีท่ีมีความกวางเพียง ๓.๙๐ เมตร ซ่ึงกวางนอยกวาทางเดินเทา

ฝงหนาหางสรรพสินคา ๖๐ เซนติ เมตร การใชความกวางของบันได ๑.๖๐ เมตร

ตามแบบมาตรฐานของสํานักการโยธา ทําใหมีชองวางระหวางที่ดินของผูฟองคดีกับ

แนวกอสรางสะพานเหลือกวางเพียง ๑.๕๐ เมตร ทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอน

ในการขนยายพระพุทธรูปขนาดใหญ ซ่ึงมีความกวาง ๑.๕๐ เมตร ยาว ๒.๕๐ เมตร

แตเมื่อใชหลักเกณฑตามท่ีกําหนดไวในกฎกระทรวง คือ ความกวางของบันไดสุทธิ ๑.๒๐ เมตร

จะทําใหมีชองวางระหวางที่ดินของผูฟองคดีกับแนวกอสรางสะพานกวางขึ้นอีกประมาณ

๔๐ เซนติเมตร อันจะทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนนอยลงและมีความสะดวก

ในการขนยายพระพุทธรูปมากขึ้น ประกอบกับมีหนวยงานของรัฐอื่นที่กอสรางสะพานคนเดินขาม

ถนนหนาหางสรรพสินคาตามหลักเกณฑท่ีกําหนดในกฎกระทรวง และเมื่อแบบสะพาน

คนเดินขามถนนที่กอสรางอยู ท่ัวไปในกรุงเทพมหานครไมไดใชแบบมาตรฐานของ

สํานักการโยธาแตเพียงแบบเดียว แตจะมีการปรับเปลี่ยนแกไขใหเหมาะสมกับลักษณะ

ทางกายภาพของแตละพื้นที่ ดังนั้น การที่คณะกรรมการฯ พิจารณาใหใชแบบมาตรฐาน

ในการกอสรางสะพานคนเดินขามถนนพิพาท โดยไมไดคํานึงถึงลักษณะทางกายภาพ

ท่ีแตกตางกัน ท้ั ง ๆ ท่ีควรพิจารณาแบบสะพานคนเดินขามถนนใหสอดคลองกับ

ลักษณะทางกายภาพของแตละพื้นที่ ซ่ึงแบบดังกลาวจะสรางความเดือดรอนใหผูฟองคดี

นอยลง ท้ังประชาชนก็ยังสามารถใชสอยดวยความสะดวกปลอดภัยตามหลักเกณฑ

มาตรฐานทั่วไป จึงเปนกรณี เกินความจําเปนและเปนการใชดุลพิ นิจโดยมิชอบ

ศาลพิพากษาใหเพิกถอนคําสั่งของผูถูกฟองคดีท่ีใหกอสรางสะพานคนเดินขามถนน

พิพาทตามมติของคณะกรรมการฯ เฉพาะสวนบันไดขึ้นลงฝงผูฟองคดี ใหผูถูกฟองคดี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๐๗

ร้ือถอนบันไดขึ้นลงฝงผูฟองคดีและใหพิจารณาแบบบันไดขึ้นลงฝงผูฟองคดีใหม

ตามความจําเปนและเหมาะสม (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๓๒๙/๒๕๔๘∗)

(๑.๒) กรณีที่ใชดุลพินิจโดยเหมาะสมแลว มีดังนี้ ๑) ผูฟองคดีเปนเจาของที่ดินซึ่งตั้งอยูริมทางหลวงฟองวา

นายชางแขวงการทางระยอง (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) ไดเปลี่ยนแปลงจุดกอสรางสะพานลอย

คนเดินขามจากท่ีไดประกาศไวเดิม มากอสรางบังหนาที่ดินของผูฟองคดี และสราง

บันไดทางขึ้นลงดานขวามือทอดยาวไปทางทิศตะวันตกและดานซายมือทอดยาวไปทาง

ทิศตะวันออก ซ่ึงแตกตางไปจากสะพานลอยคนเดินขามทั่วไป ผูฟองคดีเห็นวา

การเปลี่ยนจุดกอสรางดังกลาวทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนอยางมาก ไมสามารถ

เขาออกที่ดินได เปนการกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมายและสรางภาระใหเกิดกับประชา

ชนเกินสมควร ผูฟองคดีขอใหศาลพิพากษาใหผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ระงับการยายสะพาน

ลอยคนเดินขามและระงับการยายบันไดขึ้นลงใหผิดไปจากที่ประกาศไวหรือจากแบบที่

กําหนดไว ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา การกอสรางสะพานคนเดินขามถนน

ท่ีพิพาทในเขตทางหลวง เปนการกระทําตามอํานาจหนาที่ของกรมทางหลวงตาม

มาตรา ๔ แหงพระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. ๒๕๓๕ และมาตรา ๔ (๒) แหงพระราช

กฤษฎีกาแบงสวนราชการกรมทางหลวง กระทรวงคมนาคม พ.ศ. ๒๕๓๘ โดยอธิบดี

กรมทางหลวง (ผูถูกฟองคดี ท่ี ๒) ในฐานะผู รับผิดชอบในการปฏิบัติราชการของ

กรมทางหลวงไดมอบอํานาจใหผูถูกฟองคดีท่ี ๑ และผูอํานวยการสํานักทางหลวงที่ ๑๒

(ผูถูกฟองคดีท่ี ๓) รับผิดชอบการกอสราง ขอเท็จจริงฟงไดวาบริเวณพิพาทเปนสี่แยก

ซ่ึงไมมีสะพานลอยคนเดินขามถนน เปนเขตชุมชนและมีโรงเรียนอยูหลายแหง จึงถือไดวา

การกอสรางสะพานลอยที่พิพาทมีความจําเปนและเปนประโยชนแกประชาชนในบริเวณ

ดังกลาว ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ไดดําเนินการอยางเปดเผยตอสาธารณะ โดยการเชิญกลุมผู

ปกครองทองถิ่นมารวมพิจารณากําหนดจุดกอสรางที่ เหมาะสม มีการรับฟ ง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๐๘

ขอเรียกรองของผูฟองคดีซ่ึงเปนบุคคลท่ีมีประโยชนไดเสีย หรือไดรับผลกระทบจากการ

กอสรางเพื่อใหเกิดความเปนธรรมแกเจาของที่ดินทุกฝายตามมาตรา ๒๙ วรรคหนึ่ง

ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ แลว โดยในเบื้องตน

ไดกําหนดจดุกอสรางระหวางเขตที่ดินสองแปลง และใหชองความยาวของบันไดทางขึ้นลง

ของสะพานลอยคนเดินขามถนนอยูหนาที่ดินสองแปลงที่อยูติดกันเฉลี่ยระยะเทากัน

สวนกรณีท่ีตองมีการเปลี่ยนจุดกอสรางใหม เนื่องจากจุดกอสรางเดิมไมถูกตองตามหลัก

วิศวกรรมจราจรเกี่ยวกับระยะการมองเห็น และเปนจุดเพิ่มชองจราจรสําหรับทางเลี้ยว

ออกจากทางหลวง จึงพิจารณากอสรางบริเวณที่พิพาท ซ่ึงเปนจุดกอสรางที่อยูหางจาก

สี่แยกประมาณ ๗๐ เมตร และเปนจุดที่ประชาชนจํานวนมากมีความสะดวกในการขามถนน

เพราะเปนบริเวณชุมชน ซ่ึงหากเลื่อนจุดกอสรางใหหางจากสี่แยกออกไปอีกจะทําใหเกิด

ความเดือดรอนแกประชาชน ประกอบกับจุดที่ตั้งของสะพานลอยดังกลาวมีทางขึ้นลง

อยูใกลกับสถานีอนามัยและโรงพยาบาล ดังนั้น ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จึงใชดุลพินิจท่ีมีเหตุ

ผลอันสมควรในการกําหนดจุดกอสรางสะพานลอยที่เปนมูลเหตุพิพาทแลว

สําหรับความเดือดรอนเสียหายของผูฟองคดีจาก

การที่ตัวสะพานบังหนาที่ดิน ทําใหไมสามารถเขาออกที่ดินไดน้ัน ขอเท็จจริงปรากฏวา

บริเวณหนาที่ดินของผูฟองคดียังมีพื้นที่วางซึ่งมีความกวางเพียงพอที่จะทําทางเขาออก

จากท่ีดินได ไมใชความเดือดรอนเสียหายที่เกินขนาด จึงไมเปนการสรางภาระใหเกิดกับ

ผูฟองคดีเกินสมควร และเมื่อพิจารณาลักษณะทางกายภาพของการกอสรางดังกลาว

ก็ไมเปนการจํากัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคลเกินกวาที่จําเปน เนื่องจากผูถูกฟองคดี

ท้ังสามไดกําหนดจุดกอสรางสะพานลอยคนขามถนนซึ่งเปนประโยชนตอประชาชน

ในบริเวณดังกลาว โดยมีการใชดุลพินิจท่ีมีขอเท็จจริงและเหตุผลสนับสนุนตามสมควร

แมการกระทําดังกลาวจะทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหายอยูบาง แตเมื่อขอเสีย

และความเสียหายตาง ๆ ท่ีเกิดแกผูฟองคดีมีสัดสวนไมมากเกินไปเมื่อเทียบกับประโยชน

และผลดีอื่น ๆ ท่ีประชาชนสวนใหญจะไดรับ ดังนั้น การกําหนดจุดกอสรางสะพานลอย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๐๙

คนเดินขามถนนที่พิพาทของผูถูกฟองคดีท้ังสามจึงเปนการกระทําที่ชอบดวยกฎหมาย (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๑๓/๒๕๔๙)

๒) กรณีผูฟองคดี ซ่ึงเปนเจาของบริษัทหางราน ผู

ประกอบการรายยอย และประชาชนผูอยูอาศัยตลอดสองฝงถนนในแนวสะพาน

พาดผาน ฟองวา กรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดี) จะกอสรางสะพานรถยนตขามทางแยก

ถนนสุขุมวิท ๗๗ – ถนนศรีนครินทร ตามแนวถนนสุขุมวิทโดยไมรับฟงความคิดเห็นจาก

ประชาชน ทําใหประชาชนที่พักอาศัยและผูประกอบการรายยอยที่พักอาศัยอยูบริเวณ

สองฟากถนนสุขุมวิท ๗๗ (ซอยออนนุช) ไดรับความเดือดรอนจากการกอสราง เนื่องจาก

บริเวณดังกลาวเปนแหลงชุมชนที่มีประชาชนพักอาศัยอยูหนาแนนและเปนที่ตั้งของ

สถานศึกษาหลายแหง การที่ผูถูกฟองคดีกอสรางสะพานในบริเวณดังกลาว จะทําให

สภาพชองจราจรตองคับแคบมากกวาเดิม ทําใหการจราจรติดขัดและมีปญหาในการ

กลับรถ ท้ังอาคารพาณิชยจะไดรับความเสียหายจากการขุดเจาะหรือแรงกระแทกจาก

การกอสรางอันกระทบตอธุรกิจการคาจนอาจตองหยุดกิจการได ผูฟองคดีเห็นวา

หากมีการกอสรางสะพานดานถนนศรีนครินทรจะมีความเหมาะสมมากกวา จึงรองเรียน

เรื่องดังกลาวตอผูถูกฟองคดี แตผูถูกฟองคดีก็ไมไดดําเนินการแกไขแตอยางใด ผูฟองคดี

จึงขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งอนุมัติโครงการกอสรางสะพานรถยนตขามทางแยกดังกลาว

ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา การกําหนดจุดกอสรางสะพานรถยนตขามทางแยก

ถนนสุขุมวิท ๗๗ – ถนนศรีนครินทร เปนสวนหนึ่งของโครงการกอสรางสะพานรถยนต

ขามทางแยกที่ตัดกับถนนศรีนครินทรซ่ึงมีจํานวนทั้งหมด ๓ แหง โดยกอนดําเนินการกอสราง

ไดศึกษาเปรียบเทียบระหวางโครงการของกรมทางหลวงที่จะกอสรางสะพานตามแนว

ถนนศรีนครินทรกับโครงการของผูถูกฟองคดีแลว ปรากฏวาทั้งสองโครงการสามารถ

อํานวยประโยชนดานการรองรับการจราจรไดในระดับเดียวกัน โดยโครงการของ

ผูถูกฟองคดีเปนการกอสรางในชวงกลางของผิวการจราจรเดิม ไมตองทําการเวนคืนและ

อํานวยความสะดวกแกผูใชทางมากกวาโครงการของกรมทางหลวง กลาวคือ สามารถ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๑๐

อํานวยประโยชนไดแมจะกอสรางเพียงทางแยกใดทางแยกหนึ่งเทานั้น แตโครงการของ

กรมทางหลวงตองเวนคืนที่ดินบางสวนและจะอํานวยประโยชนอยางเหมาะสมก็ตอเมื่อ

ตองกอสรางครบทั้งสามทางแยกที่ตัดกับถนนศรีนครินทร สวนขอเสียของโครงการของ

ผูถูกฟองคดีคือ จะกอใหเกิดปญหาการจราจรในระหวางการกอสรางเนื่องจากถนนตาม

แนวของสะพานคอนขางแคบ เมื่อตองเสียผิวการจราจรในขณะกอสรางจะทําใหการ

จราจรแออัดเพิ่มข้ึน และขอเสียของโครงการของกรมทางหลวงคือ เมื่อกอสรางเสร็จจะมี

ปญหาคอขวดบริเวณทางขามรถไฟและแยกศรีนครินทร – พระราม ๙ อีกทั้ ง

บนถนนศรีนครินทรซ่ึงเปนถนนสายหลักจะมีการกอสรางทางดวนขั้นที่ ๓ จะตองมีการ

แยกสรางเปนสองสะพานเพื่อไมใหทับซอนกับถนนทางดวนและจะตองมีการออกแบบ

สะพานใหรองรับทางดวนดวยจึงจะสงผลกระทบนอยกวาโครงการของผูถูกฟองคดี ดัง

น้ัน การกําหนดจุดกอสรางของผูถูกฟองคดีจึงเหมาะสมแลว

ในสวนของการรับฟงความคิดเห็นของประชาชน

น้ัน เมื่อยังไมมีกฎหมายบัญญัติเกี่ยวกับกระบวนการรับฟงความคิดเห็นของประชาชน

ตามมาตรา ๕๘ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ และตามขอ

เท็จจริงไมปรากฏวาผูวาราชการกรุงเทพมหานครเห็นวาการกอสรางดังกลาว

อาจมีผลกระทบตอสิ่งแวดลอม วัฒนธรรม อาชีพ ความปลอดภัย วิถีชีวิต หรืออาจกอให

เกิดความเสียหายแก ชุมชนหรือสังคม และอาจนําไปสูการโต เถียงหลายฝาย

และรัฐมนตรีไมไดสั่งใหมีการประชาพิจารณ รวมทั้งผูฟองคดีก็ไมไดรองขอใหมีการ

ประชาพิจารณ การกอสรางสะพานรถยนตขามทางแยกดังกลาวจึงไมจําตองจัดใหมีการ

รับฟงความคิดเห็นตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยการรับฟงความคิดเห็นสาธารณะ

โดยวิธีประชาพิจารณ พ.ศ. ๒๕๓๙ สวนความเสียหายที่ผูฟองคดีอางวาจะกระทบตอ

ธุรกิจการคาจนอาจตองหยุดกิจการหรือยายสถานที่ทําการคา รวมท้ังปญหาอื่น ๆ น้ัน

ก็เปนเพียงความคาดหมายตามความเขาใจของผูฟองคดีเอง เมื่อผูถูกฟองคดีไดกระทํา

ตามอํานาจหนาที่เกี่ยวกับวิศวกรรมจราจรตามที่บัญญัติไวในมาตรา ๘๙ (๗) แหงพระ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๑๑

ราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ โดยกําหนดการกอ

สรางสะพานพิพาทบนที่สาธารณะ และไมมีสวนใดของสะพานรุกล้ําเขาไปในที่ดินของผู

ฟองคดี ความเสียหายของผูฟองคดีจึงมีเพียงสิทธิท่ีจะใชท่ีสาธารณะนอยลงกวาเดิมเทา

น้ัน เมื่อเทียบสัดสวนระหวางผลกระทบที่ผูฟองคดีไดรับกับประโยชนสาธารณะแลว การ

กอสรางสะพานพิพาทเปนประโยชนตอสาธารณะมากกวา ดังนั้น การกําหนดจุดกอ

สรางสะพานของผูถูกฟองคดีจึงชอบดวยกฎหมาย และไมเปนการกระทําละเมิดตอผู

ฟองคดี (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๙๗๒/๒๕๔๗)

ในเรื่องนี้ตุลาการผูแถลงคดีมีความเห็นแตกตางวา

การกอสรางสะพานขามทางแยกเปนการกระทําทางปกครองที่มีลักษณะเปนการ

กระทําทางกายภาพ ซ่ึงการกอสรางสะพานดังกลาวอาจมีผลกระทบตอสุขภาพอนามัย

คุณภาพชีวิตหรือสวนไดเสียสําคัญอื่นใดที่เกี่ยวกับผูฟองคดี จึงถือเปนกรณีความรับผิด

อยางอื่นจากการปฏิบัติตามอํานาจหนาที่ซ่ึงผูถูกฟองคดีในฐานะหนวยงานทางปกครอง

ท่ีทําการแทนรัฐจะตองรับผิดชอบในการกระทําตามอํานาจหนาที่ของตนเองตอประชา

ชน โดยตองดําเนินการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนจากบุคคลที่ประโยชน

ไดเสียไดรับผลกระทบจากการปฏิบัติตามอํานาจหนาที่ดังกลาว และนําขอเสียหรือ

ความเสียหายตาง ๆ จากการกอสรางสะพานขามทางแยกที่เปนมูลเหตุแหงการฟองคดี

มาพิจารณาแกไขเพื่อลดผลกระทบที่จะเกิดตอบุคคลเหลานั้นใหเหลือนอยที่สุด นอก

จากนี้ การจัดใหมีการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนดังกลาวยังสอดคลองกับเจตนา

รมณของพระราชกฤษฎีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการบริหารกิจการบานเมือง

ท่ีดี พ.ศ. ๒๕๔๖ ดวย

๓) กรณีฟองวา กรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดี) โดย

คณะกรรมการพิจารณากําหนดจุดกอสรางสะพานคนเดินขามไดมีมติในการประชุม

ครั้งที่ ๕/๒๕๔๒ ใหยายจุดกอสรางสะพานคนเดินขามไปอยูบริเวณปากซอยเจริญนคร ๕๒

กับปากซอยเจริญนคร ๕๔ แทนมติครั้งที่ ๑/๒๕๔๒ ท่ีกําหนดจุดกอสรางสะพานคนเดินขาม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๑๒

บริเวณปากซอยเจริญนคร ๔๘ น้ัน ผูฟองคดี ซ่ึงเปนประชาชนที่อาศัยอยูในพื้นที่

ดังกลาว เห็นวาผูถูกฟองคดีกําหนดจุดกอสรางโดยไมชอบดวยกฎหมาย เนื่องจาก

เปนการยายจุดกอสรางที่ไมตรงกับความตองการของประชาชนและมีความเหมาะสม

นอยกวาจุดเดิม ทําใหผูฟองคดี เด็กนักเรียนและประชาชนตองเดินไปขามสะพานไกล

อีกประมาณ ๑๐๐ เมตร ซ่ึงอาจไมได รับความปลอดภัยและจุดกอสรางแหงใหม

ก็อยูหางจากปายหยุดรถประจําทาง จึงขอใหศาลมีคําพิพากษาหรือคําสั่งใหผูถูกฟองคดี

เพิกถอนมติของคณะกรรมการฯ ครั้งที่ ๕/๒๕๔๒ และกําหนดจุดกอสรางสะพานคนเดินขาม

ณ จุดเดิมตามมติท่ีประชุมคณะกรรมการ ครั้งที่ ๑/๒๕๔๒ ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา

ในการพิจารณากําหนดจุดกอสรางสะพานคนเดินขามนั้น ไมมีบทกฎหมายใดที่กําหนด

หลักเกณฑทางกฎหมายไวอยางชัดแจง ผูถูกฟองคดีจึงเพียงแตกําหนดวิธีการปฏิบัติ

ในการกําหนดจุดกอสรางเอาไว โดยใหมีการแตงตั้งคณะกรรมการขึ้นคณะหนึ่งเพื่อ

พิจารณาและเสนอความเห็นเพื่อใหมีการตัดสินใจดําเนินการกอสราง ซ่ึงในคดีน้ี

ผูถูกฟองคดีอาศัยอํานาจตามมาตรา ๖๕ แหงพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการ

กรุงเทพมหานคร พ .ศ. ๒๕๒๘ ออกคําสั่งกรุงเทพมหานครแตงตั้งคณะกรรมการ

พิจารณาจุดกอสรางสะพานคนเดินขาม โดยใหคณะกรรมการมีหนาที่รับผิดชอบในการ

พิจารณากําหนดจุดกอสรางสะพานคนเดินขามถนน การใหยายหรือระงับจุด

ท่ีจะกอสรางกรณี ท่ีมีการรองเรียนวาไดรับความเดือดรอนจากการกอสรางสะพาน

คนเดินขามตามความจําเปนและความเหมาะสม และมีการกําหนดหลักเกณฑในการ

พิจารณากําหนดจุดกอสรางสะพานคนเดินขามถนนเอาไว ซ่ึงหลักเกณฑดังกลาว

เปนเพียงแนวทางในการพิจารณาเทานั้น เมื่อขอเท็จจริงปรากฏวาในการพิจารณา

และมีมติของคณะกรรมการพิจารณาจุดกอสรางสะพานคนเดินขามในการประชุม

ครั้งที่ ๑/๒๕๔๒ คณะกรรมการฯ ไดพิจารณาเห็นชอบกําหนดจุดกอสรางบริเวณ

ปากซอยเจริญนคร ๔๘ เปนจุดกอสราง เปนการพิจารณาที่ไดคํานึงถึงความปลอดภัย

และประโยชนของผูใชสะพานคนเดินขาม ซ่ึงสอดคลองกับวัตถุประสงคของการมี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๑๓

สะพานคนเดินขามแลว แตเมื่อสํานักโยธาไดตรวจสอบสถานที่กอสรางแลวพบวา

ไมสามารถออกแบบได เนื่องจากระยะตาง ๆ ในผังคลาดเคลื่อนไมตรงกับสถานที่จริง

โดยระยะทางเทาปลอดกันสาดมีความกวางไมเพียงพอและไมตรงตามแบบมาตรฐาน

ของสะพานลอยคนเดินขาม เมื่อการพิจารณายกเลิกจุดกอสรางเดิมไดพิจารณาอางอิง

เทียบกับแบบมาตรฐานและเห็นวามีขอจํากัดดานพื้นที่ จึงเปนการใชดุลพินิจพิจารณา

ท่ีมีเหตุผลสนับสนุนเพื่อใหบรรลุวัตถุประสงคของการมีสะพานลอยคนเดินขามแลว

สําหรับกรณีการกําหนดจุดกอสรางใหมบริเวณ

ปากซอยเจริญนคร ๕๒ และปากซอยเจริญนคร ๕๔ น้ัน แมหลักเกณฑและแนวทาง

ปฏิบัติในการพิจารณากําหนดจุดกอสรางสะพาน ขอ ๘ กําหนดไววา ใหหลีกเลี่ยง

ท่ีจะกําหนดจุดใกลเคียงกับธนาคารก็ตาม แตเมื่อธนาคารไมขัดของและสามารถแก

ปญหาขอจํากัดดานสถานที่เรื่องระยะทางเทาปลอดกันสาดไมเพียงพอ อันเปนปญหา

จากการกําหนดจุดเดิม อีกทั้งมีระยะหางจากจุดเดิมประมาณ ๕๐ – ๗๐ เมตร การ

พิจารณากําหนดจุดกอสรางใหมจึงเปนการใชดุลพินิจท่ีมีเหตุผลสนับสนุนและสอด

คลองกับวัตถุป ระสงค ของการมี สะพานคน เดิ นข ามแล ว เช นกั น และโดยที่

ศาลปกครองไมอาจกาวลวงเขาไปวินิจฉัยความเหมาะสมของการใชดุลพินิจกําหนดจุด

กอสรางไดวาการใชดุลพินิจครั้งใดมีความเหมาะสมกวา หากไมปรากฏวามีเหตุขอบก

พ ร อ งอ ย า ง ชั ด แ จ ง ใน ก า ร ใช ดุ ล พิ นิ จ ดั งนั้ น เมื่ อ ก า ร ใช ดุ ล พิ นิ จ ย ก เลิ ก

จุดกอสรางเดิมและการใชดุลพินิจพิจารณากําหนดจุดกอสรางใหม ตางก็มีเหตุผล

สนับสนุนในการใชดุลพินิจและกรณีไมปรากฏเหตุบกพรองอยางแจงชัดในการใชดุล

พินิจครั้งใด จึงตองถือวาการกําหนดจุดกอสรางสะพานคนเดินขามโดยเปลี่ยนจากเดิม

บริเวณปากซอยเจริญนคร ๔๘ มาเปนบริเวณระหวางปากซอยเจริญนคร ๕๒

กับปากซอยเจริญนคร ๕๔ เปนการกระทําที่ชอบดวยกฎหมายแลว (คําพิพากษา ศาลปกครองกลางที่ ๓๙๕ – ๓๙๖/๒๕๔๘)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๑๔

นอกจากนี้ มีคําวินิจฉัยในทํานองเดียวกัน ไดแก

กรณีฟองวา กรุงเทพมหานครกําหนดจุดกอสรางสะพานคนเดินขามถนนสุขุมวิท

ท่ีเอกชนบริจาคเงินคากอสราง โดยสรางบันไดขึ้น-ลง และตอมอสะพานปดหนาที่ดินและ

รุกล้ําแนวที่ดินของผูฟองคดี (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๕๖๑/๒๕๔๘) กรณี

ฟองวา กรุงเทพมหานครกําหนดจุดกอสรางสะพานคนเดินขามถนนสมเด็จพระเจาตากสิน

บริเวณหนาหางสรรพสินคา และฝงตรงขามเปนบริเวณหนาที่ดินของผูฟองคดีสวนที่

เปนสถานีนํ้ามัน (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๖๑๔/๒๕๔๘∗) กรณีฟองวา

กรมทางหลวงอนุญาตใหเอกชนเขาทําการกอสรางสะพานลอยคนเดินขามถนนที่เอกชน

บริจาคใหเปนสาธารณประโยชน โดยกําหนดใหกอสรางบริเวณถนนศรีนครินทรตําแหนง

ดานหนาที่ดินของผูฟองคดีซ่ึงอยูติดตอกับทางหลวงแผนดิน (คําพิพากษาศาลปก

ครองกลางที่ ๑๒๘๖/๒๕๔๗∗) กรณีฟองวา นายชางแขวงการทางเชียงใหมใชดุลพินิจ

กําหนดจุดกอสรางสะพานลอยคนเดินขามถนนบริเวณหนาตลาดบดบังหนารานคาของผูฟอง

คดี โดยไม ชอบ และไม ได สอบถามความยินยอมจากผู ฟ อ งคดี ก อน อีกทั้ ง

การสรางสะพานลอยบริเวณดังกลาวจะเปนการบดบังหนารานและทําใหผูฟองคดี

มีรายไดลดลงจากการประกอบธุรกิจ (คําพิพากษาศาลปกครองเชียงใหมที่

๑๓๔/๒๕๔๗) กรณีฟองวา ผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนเสียหายจากการที่เทศบาล

เมืองรังสิต นายชางแขวงการทางปทุมธานี และอธิบดีกรมทางหลวง กอสรางสะพาน

ลอยคนเดินขามทางหลวงแผนดินอยูตรงหนาที่ดินและอาคารทาวน เฮาสของ

ผูฟองคดีบริเวณใกลทางแยกเขาหมูบานเสนาวิลลา ๙๑ เนื่องจากเปนการรบกวนสิทธิ

ในความเปนสวนตัวของการพักอาศัยและโอกาสทําธุรกิจของผูฟองคดี อีกทั้งยังเปน

อุปสรรคตอรถยนตท่ีวิ่งผาน (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๒๕/๒๕๔๕)

(๒) การกอสรางทางหลวงโดยไมไดกําหนดใหมีทางเทา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๑๕

กรณีฟองวา อธิบดีกรมทางหลวง (ผูถูกฟองคดี) กําหนดแบบ

การกอสรางทางหลวงแผนดิน หมายเลข ๓๔ (บางนา – ตราด) โดยไมไดกําหนดใหมี

ทางเทาบริเวณหนาบานของผูฟองคดี และปรับปรุงพื้นที่ท่ีเหลืออยูขางเขตทางบริเวณ

หนาบานของผูฟองคดีสรางเปนถนนลอดใตสะพาน มีขนาดผิวจราจรกวางเพียง

๒.๕๐ เมตร ผูฟองคดีเห็นวาถนนลอดใตสะพานดังกลาวไมไดมาตรฐาน เนื่องจากไมมี

ทางเทาและระยะศูนยกลางถนนไมไดมาตรฐาน เปนเหตุใหผูฟองคดีและราษฎรที่อาศัย

ในบริเวณดังกลาวเดือดรอน ผูฟองคดีจึงขอใหศาลสั่งใหผูถูกฟองคดีจัดทําทางเทา

บริเวณหนาบานของผูฟองคดี ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา ผูถูกฟองคดีเปนเจาหนาที่

ผูมีอํานาจกําหนดมาตรฐานและลักษณะของทางหลวงและงานทางตามมาตรา ๒๕

แหงพระราชบัญญัติทางหลวง พ .ศ. ๒๕๓๕ การที่ผูถูกฟองคดีไมไดกําหนดใหมี

ทางกลับรถในบริเวณพิพาทเนื่องจากไดมีการกําหนดแบบเปนทางกลับรถไวแลว ๒ จุด คือ

ทางกลับรถยกระดับหางจากบริเวณพิพาท ๑.๔ กิโลเมตร และเปดเกาะใหกลับรถ

หางจากบริเวณพิพาท ๑.๒ กิโลเมตร และการที่ผูถูกฟองคดีสรางทางกลับรถบริเวณ

หนาบานของผูฟองคดีโดยมีผิวการจราจรเพียง ๒.๕๐ เมตร เนื่องจากผิวการจราจรดัง

กลาวเปนพื้นที่ ท่ีเหลือจากการสรางและผูถูกฟองคดีปรับปรุงพื้นที่ดังกลาวเพื่อให

ผูท่ีอาศัยอยูบริเวณชิดเขตทางรวมถึงผูฟองคดีไดใชเปนทางสํารองเขา-ออกไดตามความ

เหมาะสมเทานั้น ไมไดประสงคจะใชทางดังกลาวเปนทางกลับรถสําหรับรถยนตท่ีสัญจร

โดยทั่วไป ประกอบกับทางกลับรถดังกลาวเปนเพียงพื้นผิวจราจรขางทางสายหลัก

ท่ีเปนโครงขายเชื่อมระหวางจังหวัดเทานั้น ผูใชประโยชนจากทางพิพาทไมใชผูท่ีใชทาง

สายหลักและทางพิพาทดังกลาวเปนประโยชนใชสอยแกผูท่ีใชทางดังกลาวเพื่อเปนทาง

เขา-ออกสูทางสายหลักมากกวา นอกจากนี้ โดยสภาพการจราจรบริเวณทางพิพาทไม

คับคั่งหรือไมสามารถขับข่ีรถดวยความเร็วสูงได การที่ผูถูกฟองคดีปรับปรุงทางดังกลาว

โดยใหใชเปนทางเทารวมกับใหรถยนตขนาดเล็กสามารถผานไดจึงเปนการดําเนินการที่

เหมาะสมแลว ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีกําหนดแบบการกอสรางทางหลวงแผนดินโดย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๑๖

ไม ได กํ าหนดใหมี ทางเท าบริ เวณหน าบ านของผู ฟ องคดี และปรับป รุงพื้ นที่

ท่ีเหลืออยูขางเขตทางบริเวณหนาบานของผูฟองคดีสรางเปนถนนลอดใตสะพาน

มีขนาดผิวจราจรกวางเพียง ๒.๕๐ เมตร จึงเปนการกระทําที่ชอบดวยกฎหมาย

สําหรับระยะศูนยกลางถนนนั้น ผูถูกฟองคดีไดกอสรางตาม

แบบการกอสรางและพยานผูเชี่ยวชาญใหการรับรองวา ระยะหางดังกลาวเปนตําแหนงที่

ทําใหแนวสะพานกับแนวถนนเปนแนวเดียวกันไมเกิดการหักเบนแนวเฉพาะแหงในชวง

จํากัดทําใหผูใชทางสามารถขับข่ีไดอยางตอเนื่องตามความเร็วได อีกทั้ง ไมปรากฏขอ

เท็จจริงวาบริเวณพิพาทมีอุบัติเหตุทางจราจรแตอยางใด กรณีจึงฟงไมไดวาเปนการกอ

สรางโดยไมถูกตองตามหลักวิศวกรรมจราจรหรือไมไดมาตรฐาน (คําพิพากษา ศาลปกครองกลางที่ ๑๔๗๐/๒๕๔๖)

(๓) การกอสรางทางขึ้น-ลงสะพานและปรับลดขนาดทางเทาลง

โดยไมเหมาะสม กรณีฟองวา กรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดี) กอสรางทางขึน้-ลง

สะพานพระราม ๘ บริเวณปากทางเขาวัดบางยี่ ขัน โดยปรับลดทางเทาจากเดิมท่ี

กวาง ๔ เมตร ใหเหลือ ๒ เมตร และติดตั้งเครื่องหมายจราจร (ตีเสนแนวขาว – แดง)

หามจอดรถในบริเวณดังกลาว เปนเหตุใหผูฟองคดีซ่ึงเปนเจาของอาคารที่ตั้งอยูบริเวณ

ท่ีพิพาทและผูอาศัยอยูในบริเวณดังกลาวไดรับความเดือดรอนเสียหายในหลายดาน

เชน การดําเนินชีวิตและการคาขายตามปกติ ผลกระทบตอคุณภาพชีวิตและสุขภาพ

จากฝุนผงเขมาควันรถ เสียงดังจากยานพาหนะที่วิ่งผาน และความเดือดรอนจากเครื่อง

หมายจราจรที่หามจอดรถตั้งแตเวลา ๐๕.๐๐ – ๒๐.๐๐ นาฬิกา บริเวณหนาอาคารของ

ผูฟองคดี ผูฟองคดีจึงขอใหร้ือถอนทางขึ้น-ลงสะพานบริเวณที่พิพาท ใหเพิ่มทางเทาและ

ใหลดเขตเสนเครื่องหมายจราจรขาว – แดง หามจอดรถในบริเวณดังกลาว ศาลปก

ครอ งกลางวิ นิ จฉั ย ว า การออกแบบก อส รา ง โค รงการพ ระราม ๘ จากฝ ง

พระนครสูฝงธนบุรีบริเวณโรงงานสุราบางยี่ขันและจุดขึ้น – ลง ในบริเวณตาง ๆ เปนการ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๑๗

พิจารณาออกแบบโดยคณะวิศวกรที่มีความรูดานการโยธาและการจราจร และเปนการ

พิจารณาถึงโครงสรางที่เชื่อมตอกันทั้งระบบทั้งในปจจุบันและในอนาคต รวมทั้งมีการ

เวนคืนนอยที่สุด ประกอบกับผลการสํารวจและประเมินสภาพการจราจรและผลประโยชน

ทางเศรษฐกิจของสํานักงานคณะกรรมการจัดการระบบการจราจรทางบกฟงไดวา โครง

การดั งกล าวจะชวยลดปริมาณการจราจร และสามารถลดคาใชจ ายในการเดินทาง

และการใชยานพาหนะประมาณ ๒,๐๐๐ ลานบาท ซ่ึงทางขึ้น – ลงบริเวณชุมชน

บางยี่ขันและชุมชนบานปูนมีปริมาณจราจรขาเขาและขาออกประมาณ ๑๙,๐๐๐ – ๒๑,

๐๐๐ คันตอวัน หากไมมีทางขึ้น – ลงบริเวณพิพาท ปริมาณการจราจรจะตองไหลเวียน

ไปทางอื่นและจะสงผลกระทบการจราจรบริเวณใกลเคียงได จากขอเท็จจริงดังกลาวจึง

เห็นไดวา ผูถูกฟองคดีออกแบบกอสรางทางขึ้น-ลงสะพานในบริเวณที่พิพาทเพื่อใหบรรลุ

วัตถุประสงคของโครงการในการแกไขปญหาการจราจรแลว และการกําหนดจุดทางขึ้น-

ลงในบริเวณตาง ๆ รวมทั้งในบริเวณที่พิพาทมีความสําคัญตอระบบโครงขายการไหล

เวียนจราจรทั้งในปจจุบันและในอนาคต การกําหนดจุดทางขึ้น-ลงบริเวณอื่นแทนบริเวณ

ท่ี พิ พ า ท จ ะ ทํ า ใ ห ต อ ง เ ว น คื น ที่ ดิ น เพิ่ ม เ ติ ม แ ล ะ ใ ช ง บ ป ร ะ ม า ณ

ในการดําเนินการเพิ่มข้ึน นอกจากนี้ เพื่อใหการไหลเวียนของการจราจรคลองตัวยิ่งขึ้น

ทําใหตองปรับลดทางเดินเทาบริเวณพิพาทลง ซ่ึงเปนสภาพการณปกติของการดําเนิน

การกอสรางถนนโดยเฉพาะอยางยิ่งในกรุงเทพมหานคร ซ่ึงตองประสบปญหาการจราจร

มาเปนระยะเวลานาน ดังนั้น เมื่อเปรียบเทียบความเดือดรอนของผูฟองคดีกับผล

กระทบตอผูใชถนนและประชาชนบริเวณดังกลาวที่จะไดรับจากการเวนคืนที่ดินซ้ําถึง

สองครั้ง รวมทั้งงบประมาณของรัฐท่ีตองสูญเสีย ตลอดจนความสูญเสียทางเศรษฐกิจ

และการบริการสาธารณะซึ่งตองดําเนินไปอยางตอเนื่องแลว ศาลเห็นวาตองคํานึงถึงผู

ใชถนนรวมทั้งประชาชนบริเวณดังกลาว ตลอดจนงบประมาณของรัฐและการบริการ

สาธารณะเปนสําคัญ ประกอบกับเมื่อพิจารณาทําเลที่ตั้ งอาคารของผูฟองคดี

ซ่ึงอยูชิดหรือติดกับถนนสาธารณะ ซ่ึงจะตองยอมรับสภาพปญหาตาง ๆ ท่ีไมเกินสมควร

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๑๘

เพื่อประโยชนตอสวนรวม การกอสรางทางขึ้น-ลงสะพานบริเวณที่พิพาทจึงไมเปนการ

ละเมิดตอผูฟองคดี

สําหรับกรณี ท่ีผู ฟ องคดีขอผอนผันจอดรถในบริ เวณที่

ผูถูกฟองคดีติดตั้งเครื่องหมายจราจรหามจอดรถในบริเวณที่พิพาทซึ่งเปนการดําเนินการ

ตามขอบังคับเจาพนักงานจราจรในเขตกรุงเทพมหานคร วาดวยการหามหยุด หามจอด

ในถนนอรุณอัมรินทรบางตอน และถนนใตสะพานพระราม ๘ ลงวันที่ ๓๐ ตุลาคม

๒๕๔๕ น้ัน ศาลเห็นวา สภาพของถนนบริเวณที่พิพาทมีชองทางจราจรเพียง ๒ ชองทาง

หากมีการอนุญาตหรือผอนผันใหจอดรถไดแมจะเปนชวงหลังเวลาเรงดวนก็ตาม

ยอมสงผลกระทบถึงการจราจรในปจจุบันซึ่งไมมีความแนนอนในปริมาณการจราจรและ

อาจสงผลกระทบตอถนนสายอื่น ประกอบกับผูฟองคดีก็สามารถนํารถไปจอดที่อื่นได

แมการนํารถไปจอดที่อื่นอาจทําใหผูฟองคดีไมไดรับความสะดวกแตก็ไมถึงกับเดือดรอน

เสียหายจนถึงขนาดเปนการละเมิดตอผูฟองคดี (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๑๓๓๒/๒๕๔๗)

(๔) การทําทางลัดเชื่อมตอถนนในหมูบานเปนการกระทําที่

ไมชอบดวยกฎหมาย ผูฟองคดีเปนผูอยูอาศัยในหมูบานฟองวา ผูฟองคดีไดรับ

ความเดือดรอนจากการที่กรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) และผูอํานวยการเขต

(ผูถูกฟองคดีท่ี ๖) ดําเนินการโครงการกอสรางสะพานและทําถนนเปนทางลัดเชื่อมตอ

ถนนในหมูบาน เพื่อระบายรถผานเขามาในหมูบาน ทําใหประชาชนที่อาศัยในหมูบาน

ไดรับความเดือดรอนเสียหายตอสภาพการอยูอาศัย การจราจรติดขัดและเปนอันตราย

ตอผูอยูอาศัยในหมูบาน ผูฟองคดีจึงฟองขอใหศาลมีคําพิพากษาเพิกถอนการกระทํา

ของผูถูกฟองคดี ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา ขอเท็จจริงฟงไดวานิติบุคคลของหมู

บานที่ผูฟองคดีอาศัยอยูไดมีมติยกถนนในหมูบานใหเปนถนนสาธารณะแลว โดยขอให

สํานักงานเขตประกาศเปนทางสาธารณะและเมื่ อครบกําหนด ๓๐ วัน นับแต

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๑๙

วันประกาศเปนทางสาธารณะปรากฏวาไมมีผูใดคัดคาน พื้นที่ดังกลาวจึงตกเปน

ท่ีสาธารณะตามขอ ๗ ของระเบียบของกรุงเทพมหานคร วาดวยการกําหนดหลักเกณฑ

วิธีการและคาใชจายเกี่ยวกับการพัฒนาทรัพยสินที่ประชาชนทั่วไปใชสอยรวมกัน

พ .ศ. ๒๕๓๗ โดยปริยายและถูกตองตามกฎหมาย ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดี ท่ี ๖

เขาปรับปรุงถนนในหมูบานใหเปนทางสาธารณะจึงเปนการบํารุงรักษาทางในหมูบาน

อันอยู ในเขตปกครองของตน เมื่อผูถูกฟองคดี ท่ี ๖ เปนเจาหนาที่ ในสังกัดของ

ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จึงถือไดวาผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ไดดําเนินการเพื่อใหมีและบํารุงรักษา

ทางบกทางน้ําและทางระบายน้ําตามอํานาจหนาที่ท่ีบัญญัติไวตามมาตรา ๘๙ (๖)

แหงพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ .ศ . ๒๕๒๘ และ

ผูถูกฟองคดีที่ ๑ มีอํานาจกอสรางสะพานและทําถนนบนที่ดินที่เอกชนอุทิศใหเปน

ทางสาธารณะเพื่อแกไขปญหาการจราจรไดตามมาตรา ๘๙ (๗) แหงพระราชบัญญัติดัง

กลาว อยางไรก็ตาม แมวาเอกชนจะยกถนนภายในหมูบานใหเปนทางสาธารณะ

แลวก็ตาม แตสวนที่เปนกําแพงอันเปนที่กั้นแสดงเขตของหมูบานและพื้นที่บริเวณกอ

สรางกําแพงรอบหมูบานนั้น เอกชนไมไดยกใหเปนทางสาธารณะ ทางสาธารณะ

จึงไมครอบคลุมถึงกําแพงและพื้นที่บ ริเวณกอสรางกําแพงรอบหมูบาน ดังนั้น

การจัดทําโครงการดังกลาวจึงไมมีผลใหถนนในหมูบานและถนนที่กอสรางบนที่ดินที่เอก

ชนอุทิศใหกลายเปนทางสาธารณะที่เชื่อมตอกันแตอยางใด การเชื่อมตอถนนในซอยกับ

ถนนภายในหมู บ าน จึ งเปนการกระทํ าที่ ไม ชอบดวยกฎหมาย พิพากษาให

ผูถูกฟองคดีระงับโครงการทําทางลัดเชื่อมตอถนนกับซอยในหมูบาน (คําพิพากษา ศาลปกครองกลางที่ ๑๓๐๔/๒๕๔๙)

๓.๒ แนวคําวินิจฉัยตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๒) แหงพระราชบัญญัติจัด

ตั้งศาลปกครองฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๒๐

๓.๒.๑ คดีพิพาทเกี่ยวกับการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ

๓.๒.๑.๑ กรณีที่ศาลวินิจฉัยวาเปนการละเลยตอหนาที่ฯ

๑) อํานาจหนาที่ในการบํารุงรักษาคูน้ําใหคงอยูในสภาพที่ใชการไดดีตามพระราชบัญญัติคันและคูน้ําฯ

ก. ผูฟองคดีเปนราษฎรที่อยูชวงปลายคูนํ้าที่พิพาท

ฟองวา เมื่อป พ.ศ. ๒๕๓๘ ผูฟองคดีไดรองเรียนไปยังพนักงานเจาหนาที่เขตโครงการ

สงน้ําและบํารุงรักษามหาราช (ผูถูกฟองคดี) วา มีราษฎรกลบคูนํ้าของกรมชลประทาน

ทําใหผูฟองคดีไมมีนํ้าใชสําหรับทําการเกษตร ผูฟองคดีจึงรองเรียนไปยังผูถูกฟองคดี

แตจนถึงปจจุบันก็ยังไมมีการแกไขใด ๆ เปนเหตุใหผูฟองคดีและราษฎรรายอื่นตอง

เปลี่ยนไปใชนํ้าจากคลองสาธารณะทําใหเสียคาใชจายในการสูบนํ้าจากคลองดังกลาว

ผูฟองคดีจึงขอใหศาลมีคําสั่งใหผูถูกฟองคดีปฏิบัติหนาที่โดยทําใหคูนํ้าดังกลาวกลับคืน

สูสภาพเดิม ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา ผูถูกฟองคดีเปนพนักงานเจาหนาที่ซ่ึงไดรับ

แตงตั้งใหปฏิบัติหนาที่ตามมาตรา ๔ แหงพระราชบัญญัติคันและคูนํ้า พ.ศ. ๒๕๐๕

ซ่ึงขอเท็จจริงฟงไดวา ผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายเนื่องจากแนวคูนํ้า

ท่ีพิพาทถูกกลบในที่ดินของราษฎรสองราย ทําใหนํ้าจากลําธารสาธารณะไมสามารถ

ไหลเขามาสูชวงปลายคูนํ้าในที่ดินของผูฟองคดีได เมื่อคูนํ้าที่พิพาทถือเปนคูนํ้าตาม

มาตรา ๔ แหงพระราชบัญญัติคันและคู นํ้าฯ กรณี จึงเปนการที่ เจาของที่ดินและ

ผูครอบครองที่ดินไมบํารุงรักษาคูนํ้าใหคงอยูในสภาพที่ใชการไดดีตามมาตรา ๔

ประกอบมาตรา ๑๔ แหงพระราชบัญญัติดังกลาว ซ่ึงพนักงานเจาหนาที่มีอํานาจ

เขาดําเนินการเองไดโดยเจาของที่ดินและผูครอบครองที่ดินจะตองชดใชคาใชจายดังกลาว

ผูถูกฟองคดีเปนพนักงานเจาหนาที่ ซ่ึงมีอํานาจหนาที่ตามพระราชบัญญัติดังกลาว

ผูถูกฟองคดีจึงมีหนาที่ตองบํารุงรักษาคูนํ้าและขุดลอกคูนํ้าใหอยูในสภาพใชการ

ไดดี เมื่อผูถูกฟองคดีทราบเรื่องรองเรียนแลว แตไมดําเนินการตามอํานาจหนาที่

ท้ังปลอยใหเวลาลวงเลยมาเปนเวลานานโดยอางวาไมสามารถเขาไปปฏิบัติงานในพื้นที่

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๒๑

พิพาทไดเพราะราษฎรทั้งสองรายไมยินยอมนั้น เปนขออางที่ไมอาจรับฟงได เนื่องจาก

มาตรา ๑๖ ประกอบกับมาตรา ๑๗ และมาตรา ๒๗ แหงพระราชบัญญัติคันและคูนํ้าฯ

ไดใหอํานาจแกผูถูกฟองคดีท่ีจะเขาไปในที่ดินที่เกี่ยวของเพื่อบํารุงรักษาและขุดลอกคูนํ้า

ไดในเวลาอันสมควร และเจาของที่ดินหรือผูครอบครองที่ดินที่มีแนวคูนํ้าผานที่ของตน

ตองใหความสะดวกแกผูถูกฟองคดีดวย อีกทั้งกฎหมายก็ไดใหอํานาจหนาที่และกําหนด

โทษแกเจาของที่ดินและผูครอบครองที่ขัดขวางหรือไมใหความสะดวกแกพนักงานเจา

หนาที่ไวแลว ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีไมปฏิบัติการตามอํานาจหนาที่ดังกลาวยอมถือ

ไดวาเปนการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ ศาลพิพากษาใหผู

ถูกฟองคดีปฏิบัติหนาที่ตามมาตรา ๑๔ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติคันและคูนํ้าฯ

โดยให เริ่มดําเนินการภายใน ๙๐ วัน นับแตวันที่มีคํ าพิพากษา (คําพิพากษา ศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๒๐/๒๕๔๗)

ข. กรณีฟองวา ผูฟองคดีเปนเจาของที่ดินซึ่งอาศัย

การใช นํ้าเพื่อการเพาะปลูกจากคันคู นํ้าโครงการสงน้ําและบํารุงรักษาชัณสูตร

กรมชลประทาน โดยที่ดินของผูฟองคดีอยูปลายทางคูสงน้ํา ตอมา มีราษฎรเขามาถม

กลบคันคูนํ้าในชวงที่ผานที่ดินเพื่อใหท่ีดินเชื่อมตอเปนผืนเดียวกันโดยไมไดรับอนุญาต

เปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนจากการไมไดใชนํ้าเพื่อการเกษตร ผูฟองคดี

จึงรองทุกขตอองคการบริหารสวนตําบล (ผูถูกฟองคดี) ผูถูกฟองคดีจึงจัดประชุมรวมกัน

เพื่อแกไขปญหาขอพิพาทและมีขอตกลงใหราษฎรขุดดินที่นํามากลบถมคูนํ้าพิพาท

ออกจากคูสงน้ําพรอมท้ังปรับสภาพคูสงน้ําที่พิพาทใหอยูในสภาพเดิมในชวงระหวาง

เดือนมกราคม – เดือนพฤษภาคม ๒๕๔๖ แตราษฎรรายดังกลาวไมดําเนินการใด ๆ

ผูฟองคดีจึงรองขอความเปนธรรมตอผูถูกฟองคดี และไดรับแจงดวยวาจาวาผูถูกฟองคดี

ไมมีอํานาจในการดําเนินคดีกับผูกระทําความผิด ผูฟองคดีเห็นวาผูถูกฟองคดีมีอํานาจ

หนาที่แตละเลยตอหนาที่ดังกลาว จึงนําคดีมาฟองตอศาลเพื่อขอใหศาลพิพากษาให

ผูถูกฟองคดีดําเนินการขุดคูนํ้าสาธารณะพิพาทใหอยูในแนวเดิม ศาลปกครองสูงสุด

วินิจฉัยวา คูนํ้าพิพาทมีสภาพเปนคูนํ้าสาธารณประโยชน และอยูในอํานาจหนาที่ดูแล

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๒๒

รักษาของกรมชลประทานตามพระราชบัญญัติคันและคูนํ้าฯ แตเนื่องจากไดมีการโอน

ภารกิจงานจัดสรรน้ําในระดับแปลงนาหรือคันคูนํ้าอันเปนภารกิจเกี่ยวกับแหลงน้ํา

ซ่ึงเปนการสาธารณูปโภคที่เดิมอยูในอํานาจหนาที่ของกรมชลประทานใหแกองคกรปก

ครองสวนทองถิ่น โดยโครงการสงน้ําและบํารุงรักษาชัณสูตรไดลงนามสงมอบภารกิจ

งานจัดสรรน้ําในระดับแปลงนาหรือคันคูนํ้าตั้งแตวันที่ ๓ พฤษภาคม ๒๕๔๖ ดังนั้น

อํานาจหนาที่ในการดูแลรักษาคูนํ้าที่พิพาทจึงโอนมาเปนของผูถูกฟองคดีแลวตั้งแตวันที่

๔ พฤษภาคม ๒๕๔๖ แตผูถูกฟองคดีไมไดดําเนินการใด ๆ ภายหลังรับโอนภารกิจดัง

กลาวมาจากกรมชลประทาน จนกระทั่งผูฟองคดีไดยื่นฟองคดีเมื่อวันที่ ๒๐ มิถุนายน

๒๕๔๖ แมการถมกลบคู นํ้าพิพาทจะเกิดขึ้นกอนที่ผูถูกฟองคดีจะรับการถายโอน

ภารกิจงานจัดสรรน้ําในคูนํ้าพิพาทจากกรมชลประทาน และโครงการสงน้ําและบํารุง

รักษาชัณสูตรไดรองทุกขตอพนักงานสอบสวนเพื่อลงโทษราษฎรที่ทําการถมกลบ

คูนํ้าตามกฎหมายแลวก็ตาม แตผูถูกฟองคดีก็เปนผูมีสวนเกี่ยวของโดยจัดใหมีการ

ประชุมเพื่อแกไขปญหาตลอดมา จนกระทั่งผูถูกฟองคดีไดรับการถายโอนอํานาจหนาที่

ในการดูแลรักษาคูนํ้าพิพาทโดยตรง ผูถูกฟองคดีจึงทราบดีวาคูนํ้าพิพาทยังคงถูกบุกรุก

และถมกลบอยู ไมสามารถใชประโยชนในการจัดสรรน้ําไดตามภารกิจท่ีไดรับการ

ถายโอนมา ผูถูกฟองคดีซ่ึงมีภาระหนาที่ในการบํารุงรักษาทางน้ําและจัดทํากิจการใหมีนํ้า

เพื่อการเกษตรตามมาตรา ๖๗ (๑) และมาตรา ๖๘ (๑) แหงพระราชบัญญัติสภาตําบล

และองคการบริหารสวนตําบล พ.ศ. ๒๕๓๗ จึงมีภาระหนาที่ตองรีบดําเนินการขุดลอกคูนํ้า

พิพาทใหอยูในสภาพที่จะใชประโยชนไดดังเดิม การที่ผูถูกฟองคดีไมไดดําเนินการแกไข

การถมกลบคู นํ้าพิพาทเพื่อใหมีการขุดปรับสภาพคู นํ้าพิพาทใหอยูในสภาพเดิม

จึงถือไดวาเปนการละเลยตอหนาที่ตามท่ีกฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ พิพากษายืน

ตามคําพิพากษาศาลชั้นตนที่ใหผูถูกฟองคดีดําเนินการขุดลอกคูนํ้าที่พิพาทที่ถูกถมกลบ

ใหอยูในสภาพที่ใชประโยชนในการสงน้ําไดดี ใหแลวเสร็จภายใน ๙๐ วัน นับถัดจากวัน

ท่ีคดีถึงที่สุด (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๖๒/๒๕๔๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๒๓

๒) อํานาจหนาที่ ในการดูแลการจําหนายสินคา

บนถนนสาธารณะ ก. กรณีได รับความเดือดรอนเสียหายเนื่องจากมี

ผูวางขายสินคาบนผิวจราจรของถนนสาธารณะปดบังหนารานและผูฟองคดีไดรองเรียน

ไปยังนายกเทศมนตรี (ผูถูกฟองคดี) แลว แตผูถูกฟองคดีไมไดแกไขความเดือดรอนให

แกผูฟองคดีแตอยางใด จึงนําคดีมาฟองเพื่อขอใหศาลพิพากษาใหผูถูกฟองคดี

มีคําสั่งใหผูคาประเภทรถเข็นและแผงลอยยายไปที่อื่นที่เหมาะสม ศาลปกครองกลาง

วินิจฉัยวา ผูถูกฟองคดีในฐานะเจาพนักงานทองถิ่นมีอํานาจหนาที่ท่ีจะตองดําเนินการ

ตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบัญญัติรักษาความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอย

ของบานเมือง พ.ศ. ๒๕๓๕ ในการที่จะสอดสองและกวดขันไมใหมีการฝาฝนพระราชบัญญัติ

ดังกลาวโดยเครงครัด การที่ผูถูกฟองคดีผอนผันใหมีการจอดรถเข็นและตั้งแผงลอย

ขายสินคาประเภทอาหารและประเภทอื่น ๆ ตลอดมา โดยไมไดดําเนินการตามอํานาจ

หนาที่ท่ีกฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ ท้ัง ๆ ท่ีผูถูกฟองคดีมีอํานาจตามมาตรา ๒๐

แหงพระราชบัญญัติดังกลาว ท่ีจะออกประกาศผอนผันใหมีการขายหรือจําหนายสินคา

บนถนน หรือในสถานสาธารณะโดยถูกตองตามกฎหมายไดในระหวางวันเวลาที่กําหนด

ดวยความเห็นชอบของเจาพนักงานจราจร แตผูถูกฟองคดีก็ไมไดดําเนินการอยางใด

อยางหนึ่ง กรณีจึงเห็นไดวาผูถูกฟองคดีไดละเลยตอหนาที่ตามที่พระราชบัญญัติรักษา

ความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ กําหนดใหตองปฏิบัติ

พิพากษาใหผูถูกฟองคดีพิจารณาดําเนินการตามอํานาจหนาที่ตามที่บัญญัติไวใน

มาตรา ๔๔ ภายใน ๖๐ วัน นับแตวันที่มีคําพิพากษา (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๗๘/๒๕๔๖) ข. ผูฟองคดีซ่ึงเปนผูใชเสนทางในถนนตรอกวังหลัง

ในการเดินทางเขาออก ฟองวา ผูฟองคดีไมสามารถขับรถผานเขาออกถนนดังกลาว

ไดโดยสะดวก เนื่องจากมีการตั้งวางขายแผงลอยยื่นออกมาบนผิวถนนและมีรถเข็น

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๒๔

จําหนายสินคา หาบเร แผงลอยตั้งวาง และวัสดุสิ่งของอื่น ๆตั้งวางบนพื้นถนนและบนทางเทา

อันเปนการกีดขวางทางจราจร ผูฟ องคดี จึงนําคดีมาฟองขอใหมีคํ าพิพากษา

ใหผูวาราชการกรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) และผูอํานวยการเขตบางกอกนอย

(ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) ปฏิบัติหนาที่ตามระเบียบกฎหมายที่เกี่ยวของโดยเครงครัดภายใน

ระยะเวลาที่ศาลกําหนด ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา คูกรณีท้ังสองฝายตางรับขอเท็จ

จริงกันวามีการคาขายอยูบ ริเวณถนนตรอกวังหลังอันเปนพื้นที่ทางสาธารณะ

ซ่ึงแมวาผูถูกฟองคดีท้ังสองจะไดพยายามกวดขันและจับกุมผูฝาฝนตอกฎหมายแลว

แตเมื่อยังมีผูคาอยูบริเวณที่พิพาท กรณีจึงเปนหนาที่ของผูถูกฟองคดีท้ังสองที่จะตอง

ดําเนินการตามกฎหมายกับผูกระทําความผิดตอกฎหมาย อีกทั้งในบริเวณนั้นไมใช

บริเวณที่เจาพนักงานทองถิ่นหรือพนักงานเจาหนาที่ประกาศผอนผันใหทําการคาได ดัง

น้ัน การที่ผูถูกฟองคดีท้ังสองไมไดดําเนินการตามอํานาจหนาที่กับผูคาขายบนถนน

สาธารณะที่พิพาทที่กระทําฝาฝนตอกฎหมาย จึงเปนการละเลยตอหนาที่ตามที่

กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติตามมาตรา ๔๔ มาตรา ๕๐ ประกอบมาตรา ๕๑

แหงพระราชบัญญัติรักษาความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ

พิพากษาใหผูถูกฟองคดีท้ังสองปฏิบัติหนาที่สอดสองกวดขันจับกุมผูปรุงอาหาร

หรือจําหนายสินคาบริเวณที่พิพาท ภายใน ๓๐ วัน นับแตวันที่ศาลมีคําพิพากษา (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๔๒๓/๒๕๔๙)

๓.๒.๑.๒ กรณีที่ศาลวินิจฉัยวาไมเปนการละเลยตอหนาที่ฯ

๑) อํานาจหนาที่ในการกอสรางบอพักน้ําทิ้งบริเวณ หนาบานของผูฟองคดี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๒๕

ผูฟองคดีซ่ึงเปนเจาของบานสองหลังติดกัน (บาน

เลขที่ ๒๔๕/๖๘ และ ๒๔๕/๗๕) ฟองวา สํานักงานเขตภาษีเจริญ (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) และ

กรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) กอสรางทอระบายน้ําสาธารณะหลักในซอย

ท่ีผูฟองคดีอยูอาศัยไวฝงถนนดานตรงขามกับบานของผูฟองคดีตลอดแนว และมีบอพัก

ทอระบายน้ําอยูในแนวเดียวกันกับทอระบายน้ําสาธารณะเปนระยะ ๆ และกอสราง

บอพักทอลอดไวตรงขามกับบอพักทอระบายน้ําและมีการตอทอเชื่อมบอพักทอลอด

ไปยังบอพักทอระบายน้ํา ผูถูกฟองคดีท้ังสองไมไดกอสรางบอพักน้ําทิ้งบริเวณหนาบาน

ของผูฟองคดี ทําใหการระบายน้ําในบานของผูฟองคดีไมสะดวก เกิดน้ําทวมขัง และ

สงกลิ่นเหม็น ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองขอใหผูถูกฟองคดีกอสรางบอพักน้ําทิ้งบริเวณ

หนาบานของผูฟองคดีและตอทอเชื่อมไปสูทอระบายน้ําหลัก ศาลปกครองสูงสุด

วินิจฉัยวา เมื่อขอเท็จจริงฟงไดวาปญหาน้ําทวมขังในบริเวณบานของผูฟองคดีเกิดจาก

การที่ผูฟองคดีกอสรางทางระบายน้ําทิ้งในบานซึ่งเริ่มจากบานเลขที่ ๒๔๕/๖๘ ผานบาน

เลขที่ ๒๔๕/๗๕ เลียบไปตามกําแพงรั้วบานของบานเลขที่ ๒๔๕/๗๕ ไปลงบอพักน้ําทิ้ง

ท่ีตั้งอยูดานทิศตะวันออกของบานเลขที่ ๒๔๕/๗๕ ทําใหทางระบายน้ําทิ้งบางชวงอยูใต

พื้นหองน้ําและหองสวมของบานเลขที่ ๒๔๕/๗๕ ทําใหการระบายน้ําสูทอระบายน้ํา

สาธารณะเปนไปไดชาและเปนเหตุใหนํ้าทวมเมื่อมีฝนตก ซ่ึงผูฟองคดีสามารถที่จะแกไข

ปญหานี้ไดเองโดยตอเชื่อมทอนํ้าทิ้งที่ผูฟองคดีกอสรางไวแลวจากบานเลขที่ ๒๔๕/๖๘

ไปยังบอพักทอลอดสาธารณะที่อยูหางจากบานดังกลาวไปทางทิศตะวันตกประมาณ

๑.๕๐ เมตร ซ่ึงผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ไดอนุญาตใหผูฟองคดีแลว แตผูฟองคดีไมไดดําเนินการ

กอสรางตามที่ไดรับอนุญาต นอกจากนี้ ปรากฏขอเท็จจริงจากการตรวจพื้นที่พิพาทวา

ในการสรางบอพักทอลอดของผูถูกฟองคดี ไดวางทอระบายน้ําหลักริมถนนฝงดาน

ตรงขามบานของผูฟองคดีตลอดแนวและกอสรางบอพักไวเปนระยะ ๆ หางกันประมาณ

๕ – ๖ เมตร และริมถนนฝงดานบานของผูฟองคดีจะกอสรางบอพักทอลอดเปนจุด ๆ

เพื่อรับนํ้าทิ้งจากบานเรือนประชาชนระบายไปลงบอพักของทอระบายน้ําสาธารณะ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๒๖

หลักการกอสรางบอพักทอลอดดังกลาวของผูถูกฟองคดีจึงเปนไปตามหลักวิชาการ โดย

ผูถูกฟองคดีไดพิจารณาจุดกอสรางที่เหมาะสมซึ่งประชาชนสามารถตอทอระบายน้ําทิ้ง

จากบานเรือนของตนมายังบอพักทอลอดไดอยางทั่วถึงทุกหลัง แตไมไดกอสรางบอพัก

ทอลอดใหกับบานเรือนทุกหลัง ประกอบกับผู เชาบานของผูฟองคดีตางยืนยันวา

การระบายน้ําเสียจากบานพักสามารถระบายน้ําไดดี เวนแตฝนตกหนักระบายน้ําเสียไดชา

แตก็สามารถระบายน้ําเสียได เมื่อปญหาความเดือดรอนหรือเสียหายตามที่ผูฟองคดี

กลาวอางไมไดเกิดจากการที่ผูถูกฟองคดีไมกอสรางบอพักทอลอดหนาบานของผูฟองคดี

ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีท้ังสองไมกอสรางบอพักทอลอดบริเวณหนาบานผูฟองคดี

และตอทอเชื่อมไปยังบอพักของทอระบายน้ําตามที่ผูฟองคดีมีความประสงค จึงไมเปน

การละเลยการปฏิบัติหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติแตประการใด (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๑/๒๕๔๖)

๒) อํานาจหนาที่ในการจับกุมผูคาแผงลอยที่นําสิน

คามาวางขายในบริเวณที่เปนทางสาธารณะ ก. ผูฟองคดีเชาอาคารเพื่อคาขายสินคาประเภทผา

โดยบริเวณดานหนาอาคารดังกลาวเปนทางสาธารณะ (ซอยวานิช ๑) ตอมานางสาว ส.

ผูคาแผงลอยไดนําสินคามาวางขายบริเวณทางสาธารณะล้ําเขาไปหนาอาคารของ

ผูฟองคดีและปดบังหนารานของผูฟองคดี ทําใหลูกคาที่จะมาซื้อสินคามองไมเห็นรานคา

ของผูฟองคดี ท้ังยังกีดขวางทางเดินเขาออกรานคาดวย ผูฟองคดีจึงมีหนังสือรองเรียน

ตอผูอํานวยการเขต (ผูถูกฟองคดี) ใหจับกุมบุคคลดังกลาว แตผูถูกฟองคดีเพิกเฉย

และยังเลือกปฏิบัติโดยไมเปนธรรม ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองขอใหศาลพิพากษาให

ผูถูกฟองคดีจับกุมผูท่ีนําสินคามาวางปดบังหนารานของผูฟองคดีเพื่อใหเปนไปตาม

กฎหมาย ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา อํานาจของเจาพนักงานทองถิ่นและพนักงาน

เจาหนาที่ในการตักเตือนผูกระทําความผิดหรือจับกุมผูกระทําความผิดที่จําหนายสินคา

ในที่สาธารณะซึ่งไมเชื่อฟงคําตักเตือนเพื่อดําเนินคดีตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบัญญัติ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๒๗

รักษาความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมือง พ.ศ. ๒๕๓๕ น้ัน

จะเกิดขึ้นตอเมื่อมีการฝาฝนขอหามตามมาตรา ๒๐ แหงพระราชบัญญัติดังกลาว ดัง

น้ัน อํานาจหนาที่ ของเจาพนักงานทองถิ่นและพนักงานเจาหนาที่ จึงมี เฉพาะ

ในแตละคดีหรือแตละความผิดไป และเมื่อไดดําเนินการในคดีน้ันไปตามขั้นตอนและวิธี

การที่พระราชบัญญัติรักษาความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ

และตามมาตรา ๘๙ วรรคหนึ่ ง (๔) แห งพระราชบัญญั ติ ระเบี ยบบริหารราชการ

กรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ กําหนดจนเสร็จสิ้นแลว ก็ตองถือวาเจาพนักงานทองถิ่น

และพนักงานเจาหนาที่ของผูถูกฟองคดีไดปฏิบัติหนาที่ตามท่ีกฎหมายกําหนดใหตอง

ปฏิ บัติแลว หากตอมาภายหลังมีการกระทําความผิดขึ้นใหมอีก ยอมไมถือวา

เจาพนักงานทองถิ่นและพนักงานเจาหนาที่ละเลยไมปฏิบัติหนาที่ตามท่ีกฎหมาย

กําหนดใหตองปฏิ บัติ ในคดี เดิมอีก ดังนั้น เมื่ อขอเท็จจริงปรากฏวาเจาหนาที่

ไดเปรียบเทียบปรับนางสาว ส. ผูคาแผงลอยที่นําสินคามาวางขายในบริเวณที่เปนทาง

สาธารณะ ซ่ึงเปนการกระทําความผิดตามมาตรา ๒๐ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติ

รักษาความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ โดยเปรียบเทียบปรับ

ครั้งละ ๒๐๐ บาท รวม ๗ ครั้ง ตามมาตรา ๕๔ แหงพระราชบัญญัติดังกลาว กรณี

จึงเปนการดําเนินการตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน และมาตรา ๘๙

วรรคหนึ่ง (๔) แหงพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานครฯ แลว (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๓๒/๒๕๔๙) ข. ผูฟองคดีฟองวา ผูอํานวยการเขตสัมพันธวงศ

(ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) และผูกํากับการสถานีตํารวจนครบาลจักรวรรดิ (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) ละ

เลยไมปฏิบัติหนาที่ตามกฎหมาย ปลอยใหมีผูคาตั้งวางแผงลอยขายสินคาบริเวณทาง

เทาและบนถนนหนาบานผูฟองคดี ทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนในการสัญจร

ความสกปรก กลิ่นเหม็นของขยะ การไมเก็บอุปกรณการคาหลังเลิกคาขาย การทะเลาะ

วิวาท ผูฟองคดีจึงมีหนังสือรองเรียนขอใหผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ดําเนินการตามกฎหมายกับผู

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๒๘

คาดังกลาว ซ่ึงผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ไดช้ีแจงวาบริเวณดังกลาวเปนพื้นที่ผอนผันใหผูคา

ตั้งวางจําหนายสินคาไดเปนการชั่วคราว (จุดทบทวน) และอยูในระหวางประสานงานกับ

ผูถูกฟองคดีท่ี ๒ เพื่อแกไขปญหาดังกลาว ตอมา ผูถูกฟองคดีท้ังสองไดรวมกันจัดใหมี

การประชุมผูคาในบริเวณดังกลาว และผูคาลงมติวาจะปฏิบัติตามหลักเกณฑการ

ตั้งวางขายสินคาในที่สาธารณะ ซ่ึงปจจุบันผูบัญชาการตํารวจนครบาลไดใหความเห็นชอบ

ใหบริเวณดังกลาวเปนจุดผอนผัน และผูวาราชการกรุงเทพมหานครไดประกาศใหเปน

จุดผอนผันแลว ผูฟองคดีเห็นวาปจจุบันยังคงมีผูคาตั้งวางแผงลอยรุกล้ําที่สาธารณะ

และบนผิวจราจรจึงนําคดีมาฟองตอศาลเมื่อวันที่ ๑๐ พฤศจิกายน ๒๕๔๖ ขอใหศาล

พิพากษาใหผูถูกฟองคดีท่ี ๑ มีคําสั่งใหผูคารื้อถอนแผงลอยออกไปจากทางเทาและพื้น

ผิ วจราจร พรอม ท้ั งดู แลรักษาความสะอาดและความเปนระเบี ยบ เรียบรอย

ตามกฎหมาย และใหผูถูกฟองคดีท่ี ๒ ปฏิบัติหนาที่ตามพระราชบัญญัติจราจรทางบก

พ.ศ. ๒๕๒๒ ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา เมื่อมาตรา ๒๐ แหงพระราชบัญญัติรักษา

ความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมือง พ.ศ. ๒๕๓๕ ไมไดกําหนด

หลักเกณฑและขั้นตอนในการกําหนดจุดผอนผันไว รวมทั้งไมไดกําหนดใหหนวยงานใด

มีอํานาจดังกลาวไวเปนการเฉพาะ การกําหนดจุดผอนผันในเขตกรุงเทพมหานคร

จึงเปนดุลพินิจของผูวาราชการกรุงเทพมหานครหรือพนักงานเจาหนาที่ตามท่ีกฎหมาย

กําหนดไวดวยความเห็นชอบของผูบัญชาการตํารวจนครบาลหรือผูบังคับการตํารวจ

จราจร การที่ผูวาราชการกรุงเทพมหานครแตงตั้งคณะกรรมการจัดระเบียบหาบเรแผงลอย

ระดับ เขตขึ้นพิ จารณาพื้ นที่ ท่ี เหมาะสมเพื่ อกํ าหนดให เป นจุดผอนผัน โดยมี

ผูถูกฟองคดีท้ังสอง ตัวแทนประชาชนในพื้นที่ และเจาหนาที่ผูเกี่ยวของรวมเปนกรรมการ

ดวย และคณะกรรมการชุดดังกลาวมีมติกําหนดใหพื้นที่บริเวณถนนมหาจักรฝงซาย

และฝงขวาบริเวณที่หางขอบทางเทาไมเกิน ๑.๕ เมตร และทางเทาทั้งสองฝงถนนตั้งแต

แยกถนนเจริญกรุงถึงแยกถนนเยาวราชเปนจุดผอนผันใหจําหนายสินคาบนทางเทา

และพื้นผิวจราจร และไดเสนอเรื่องใหผูวาราชการกรุงเทพมหานครพิจารณาและสงให

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๒๙

ผูบัญชาการตํารวจนครบาลใหความเห็นชอบ ซ่ึงตอมาผูวาราชการกรุงเทพมหานคร

ประกาศใหเปนจุดผอนผันเมื่อวันที่ ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๔๘ กรณีจึงเห็นไดวากระบวน

การพิ จารณ าและการประกาศให พื้ นที่ พิ พ าท เป นจุ ดผ อนผั น ผู ว า ราชการ

กรุงเทพมหานครไดเปดโอกาสใหประชาชนในพื้นที่และสวนราชการที่ เกี่ยวของ

มีสวนรวมในการพิจารณาและกําหนดขอบเขตพื้นที่และชวงเวลาที่อนุญาตใหผูคา

ทําการคาในที่สาธารณะรวมกันแลว ประกอบกับท่ีตั้งและสภาพพื้นที่อยูในหลักเกณฑ

ท่ีสามารถประกาศใหเปนจุดผอนผันไดตามมาตรา ๒๐ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติ

ดังกลาว และแมการประกาศใหบริเวณดังกลาวเปนจุดผอนผันจะกระทบสิทธิของ

ผูฟองคดีในการใชทางสาธารณะอยูบางก็ตาม แตเมื่อเปรียบเทียบสัดสวนระหวาง

ประโยชนท่ีประชาชนจะไดรับในการประกอบอาชีพกับความเดือดรอนหรือเสียหาย

ท่ีผูฟ องคดี ได รับแลว ยังไม เกินสมควรแกกรณี การประกาศใหบ ริเวณพิพาท

เปนจุดผอนผันจึงเปนการใชดุลพินิจท่ีชอบดวยกฎหมาย ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๑

ไมไดหามผูคาทําการคาขายบริเวณที่พิพาทจึงไมเปนการละเลยตอหนาที่ตามที่

กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ

นอกจากนี้ แม ว าขณ ะยื่ นฟ อ งคดี ต อศาล

ผูวาราชการกรุงเทพมหานครจะยังไมไดประกาศใหบริเวณที่พิพาทเปนจุดผอนผันโดย

ชอบดวยกฎหมายก็ตาม แตก็อยูในระหวางการพิจารณาใหบริเวณพิพาทเปนจุดผอนผัน

ซ่ึงผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ไดดําเนินการจัดระเบียบผูคาเชนเดียวกับผูคาในจุดผอนผันโดยทั่ว

ไป และกํ าหนดหลั ก เกณ ฑ ให ผู ค าถื อปฏิ บั ติ เพิ่ ม เติ ม เพื่ อ แก ไขปญ หาตาม

ขอรองเรียนของผูฟองคดีแลว หากผูคารายใดฝาฝนหลักเกณฑท่ีผูถูกฟองคดีท่ี ๑

กําหนดใหปฏิบัติเพิ่มเติมเพื่อแกไขปญหาตามขอรองเรียนของผูฟองคดี ผูถูกฟองคดีท่ี ๑

ก็ไดดําเนินการจับกุมตามอํานาจหนาที่ตลอดมา และไดมีการจัดเก็บขยะตามอํานาจ

หนาที่แลว จึงไมอาจถือไดวาผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดให

ตองปฏิบัติ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๓๐

สวนผูถูกฟองคดีท่ี ๒ น้ัน เมื่อไดรับหนังสือจาก

ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ขอใหแกไขความเดือดรอนของประชาชนบริเวณดังกลาว ผูถูกฟองคดีท่ี ๒

ก็ไดออกคําสั่งมอบหมายใหเจาหนาที่ตํารวจรับผิดชอบกวดขันจับกุมผูกระทําผิด

กฎหมายจราจรบริเวณที่พิพาทและบริเวณใกลเคียงซึ่งเปนพื้นที่ท่ีเจาพนักงานจราจร

ทองที่ ท่ี รับผิดชอบอนุญาตใหมีการตั้งวางสินคาเปนการชั่วคราวตามมาตรา ๑๑๔

แหงพระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ. ๒๕๒๒ กรณีจึงไมอาจถือไดวาผูถูกฟองคดีท่ี ๒

ละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติเชนกัน (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๒๑/๒๕๔๙)

๓.๒.๒ คดี พิพาทเกี่ ยวกับการปฏิบัติหน าที่ ล าช าเกินสมควร

มีตัวอยางคําวินิจฉัยในกรณีตาง ๆ ดังนี้ ๑) การพิจารณาคําขอรับสัมปทานประกอบกิจการไฟฟา

กรณีฟองวา รัฐมนตรีวาการกระทรวงพลังงาน (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑)

ปลัดกระทรวงพลังงาน (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) อธิบดีกรมธุรกิจพลังงาน (ผูถูกฟองคดีท่ี ๓)

พิจารณาคําขอรับสัมปทานประกอบกิจการไฟฟาของผูฟองคดีลาชาเกินสมควร เนื่อง

จากไดลวงพนกําหนดระยะเวลาที่กฎหมายกําหนดแลวแตยังไมมีการสั่ งการ

แตอยางใด ผูฟองคดีจึงฟองขอใหศาลพิพากษาใหผูถูกฟองคดีท้ังสามพิจารณาคําขอรับ

สัมปทานประกอบกิจการไฟฟาของผูฟองคดีใหแลวเสร็จโดยเร็ว ศาลปกครองกลาง

วินิจฉัยวา การประกอบกิจการไฟฟาถือวาเปนกิจการคาขายอันเปนสาธารณูปโภคตาม

ขอ ๓ (๗) ของประกาศคณะปฏิวัติ ฉบับท่ี ๕๘ ลงวันที่ ๒๖ มกราคม ๒๕๑๕ ซ่ึงตองได

รับอนุญาตหรือไดรับสัมปทานจากรัฐมนตรีตามขอ ๔ ของประกาศคณะปฏิวัติดังกลาว

และการพิจารณาคําขอรับสัมปทานประกอบกิจการไฟฟาจะตองพิจารณาใหแลวเสร็จ

ภ ายในกํ าหนด เวลา ๙๐ วัน ตามขอ ๑๐ ของระ เบี ยบสํ านั กนายกรัฐมนตรี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๓๑

วาดวยการปฏิบัติราชการเพื่อประชาชนของหนวยงานของรัฐ พ.ศ. ๒๕๓๒๔๕ โดยในการ

ปฏิบัติกิจการในเบื้องตนของเจาหนาที่ผูรับคําขอมีข้ันตอนและระยะเวลาที่ตองปฏิบัติ

ตามขอ ๕ ของระเบียบกรมโยธาธิการ วาดวยการกําหนดขั้นตอนและระยะเวลาดําเนิน

การงานสัมปทานประกอบกิจการไฟฟาและกิจการประปา พ.ศ. ๒๕๓๘ ซ่ึงมีระยะเวลา

ดําเนินการทั้งสิ้น ๑๕ วัน ถาไมสามารถดําเนินการใหเสร็จภายในระยะเวลาดังกลาวอาจ

ขอขยายระยะเวลาไดอีกไมเกิน ๒๐ วัน และตองแจงการขยายระยะเวลาและเหตุผลใหผู

ยื่นคําขอทราบกอนสิ้นสุดระยะเวลาที่กําหนดไวในขอ ๕ หรือขอ ๖ ของระเบียบกรม

โยธาธิการฯ แตการใชเวลาในการดําเนินการตามขั้นตอนตาง ๆ ของระเบียบดังกลาวตั้ง

แ ต เ ริ่ ม พิ จ า ร ณ า คํ า ข อ จ น ก ร ะ ทั่ ง รั ฐ ม น ต รี มี คํ า สั่ ง อ นุ ญ า ต ห รื อ

ไมอนุญาตคําขอรับสัมปทานจะตองไมเกินกําหนด ๙๐ วัน ตามขอ ๑๐ ของระเบียบ

สํานักนายกรัฐมนตรีฯ เมื่อผูฟองคดียื่นคําขอรับสัมปทานประกอบกิจการไฟฟาตอ

ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ผานผูวาราชการจังหวัดเมื่อวันที่ ๒๓ มกราคม ๒๕๔๑ ซ่ึงผูวาฯ ไดสง

คําขอไปยังผูถูกฟองคดีท่ี ๓ ไมปรากฏวาผูถูกฟองคดีท่ี ๓ ไดปฏิบัติหนาที่ตามขอ ๕

ของระเบียบกรมโยธาธิการฯ หรือไม อยางใด จนเมื่อระยะเวลาลวงเลยไปประมาณ

๖ เดือนเศษ จนถึงเดือนพฤศจิกายน ๒๕๔๑ ซ่ึงพนกําหนดเวลาที่จะตองดําเนินการ

ตามขอ ๕ ของระเบียบกรมโยธาธิการฯ และพนกําหนดเวลา ๙๐ วัน ตามขอ ๑๐

ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีฯ มีประชาชนในพื้นที่ท่ีจะเปนที่ตั้งโครงการโรงไฟฟา

มาชุมนุมคัดคานจนคณะรัฐมนตรีตองนําเรื่องเขาพิจารณาและมีมติให จัดทํา

ประชาพิจารณ ตอมา ผูถูกฟองคดีท่ี ๓ มีหนังสือไมระบุวันที่ เดือนกันยายน ๒๕๔๔

แจงใหกรรมการผูมีอํานาจของผูฟองคดีไปลงนามในสมุดสัมปทานประกอบกิจการไฟ

ฟาและสัญญาสัมปทานตามระเบียบกรมโยธาธิการฯ แตการดําเนินการดังกลาว

๔๕ ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยการปฏิบัติราชการเพื่อประชาชนของหนวยงานของรัฐ

พ.ศ. ๒๕๓๒ ถูกยกเลิกโดยระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ยกเลิกระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีบางฉบับ

พ.ศ. ๒๕๔๖

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๓๒

เปนการดําเนินการภายหลังจากที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๓ ไดรับคําขอรับสัมปทานของผูฟองคดี

เปนเวลานานถึงสามปเศษ กรณีจึงเปนการปฏิบัติหนาที่ตามท่ีกฎหมายกําหนดลาชา

เกินสมควร สวนผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ซ่ึงเปนผูมีอํานาจในการใหสัมปทานตามประกาศ

คณะปฏิวัติฯ ซ่ึงเปนผูแตงตั้งใหผูถูกฟองคดีท่ี ๓ เปนพนักงานเจาหนาที่เพื่อปฏิบัติกิจ

การดังกลาวแทน จึงถือไดวาผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ปฏิบัติหนาที่ตามท่ีกฎหมายกําหนด

ใหตองปฏิบัติลาชาเกินสมควรดวย (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๒๔๑/๒๕๔๗∗) ๒) การออกฉลากแสดงระดับประสิทธิภาพเครื่องปรับอากาศ

ผูฟองคดีซ่ึงเปนผูประกอบกิจการผลิตและจําหนายผลิตภัณฑ

เครื่องไฟฟา และเปนเจาของโครงการ “แอรคุณภาพเบอร ๕ เอื้ออาทร” ไดยื่นคําขอ

ออกฉลากแสดงระดับประสิทธิภาพเครื่องปรับอากาศเมื่อวันที่ ๑ มีนาคม ๒๕๔๗

และในวันตอมาผูฟองคดีไดนําเครื่องปรับอากาศดังกลาวไปใหการไฟฟาฝายผลิตแหง

ประเทศไทย (ผูถูกฟองคดี) ทําการทดสอบ ผูถูกฟองคดีมีหนังสือลงวันที่ ๔ มีนาคม

๒๕๔๗ แจงผูฟองคดีวาเครื่องปรับอากาศของผูฟองคดีไดมาตรฐานการประหยัดไฟฟา

ตามขอกําหนดนับตั้งแตวันที่ผูฟองคดีไดยื่นคําขอเพื่อออกฉลากแสดงระดับประสิทธิภาพ

ดังกลาว และผูถูกฟองคดีไดกําหนดเงื่อนไขใหผูฟองคดีปฏิบัติภายหลังที่เครื่องปรับอากาศ

ผานการทดสอบ ซ่ึงผูฟองคดีไดปฏิบัติตามเงื่อนไขดังกลาวครบถวนแลว แตผูถูกฟองคดี

ก็ยังไมออกฉลากแสดงระดับประสิทธิภาพเครื่องปรับอากาศใหผูฟองคดีแตอยางใด

ผูฟองคดีเห็นวาการกระทําดังกลาวของผูถูกฟองคดีเปนการปฏิบัติหนาที่ลาชา

เกินสมควร และเปนเหตุใหผูฟองคดีขาดโอกาสในทางการคาและไดรับความเสียหาย

ในการจําหนายสินคา เนื่องจากขาดหลักประกันและรับรองคุณภาพสินคาที่ผูฟองคดีสม

ควรไดรับ ผูฟองคดีจึงฟองขอใหศาลพิพากษาใหผูถูกฟองคดีดําเนินการออกฉลากแสดง

ระดับประสิทธิภาพเครื่องปรับอากาศที่ไดผานการทดสอบใหแกผูฟองคดีภายใน

๑ เดือน นับแตวันที่ศาลมีคําพิพากษา ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา เมื่อขอเท็จจริง

รับฟงไดวาในวันที่ ๒ มีนาคม ๒๕๔๗ ผูฟองคดีสงเครื่องปรับอากาศเฉพาะที่จาง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๓๓

บริษัท ซ. ผลิต เขาทดสอบประสิทธิภาพกับสถาบันไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส (สฟอ.) และ

ไดรับทราบผลการทดสอบเมื่อวันที่ ๔ มีนาคม ๒๕๔๗ ตอมา เมื่อวันที่ ๒ กรกฎาคม

๒๕๔๗ บริษัท ซ. ไดแจงยกเลิกแผนการผลิตเครื่องปรับอากาศดังกลาวเนื่องจากไมได

รับการตอบรับจากผูฟองคดี ดังนั้น เมื่อนับระยะเวลาจากวันที่ ๑ มีนาคม ๒๕๔๗

ท่ีผูฟองคดียื่นคําขอเขารวมโครงการฯ ถึงวันที่ ๒ กรกฎาคม ๒๕๔๗ ท่ีบริษัท ซ .

แจงยกเลิกแผนการผลิตอันเปนเหตุใหผูถูกฟองคดีไมสามารถออกฉลากแสดงระดับประ

สิทธิภาพเครื่องปรับอากาศใหกับผูฟองคดีเปนเวลาถึง ๔ เดือนเศษ ซ่ึงเปนระยะเวลา

ท่ีลวงพน ๙๐ วัน ท่ีผูถูกฟองคดีควรจะออกฉลากแสดงระดับประสิทธิภาพเครื่องปรับ

อ า ก าศ ให กั บ ผู ฟ อ ง ค ดี ได ต า ม ม าต รา ๔๙ แ ห งพ ระ ร า ช บั ญ ญั ติ จั ด ตั้ ง

ศาลปกครองฯ แตเนื่องจากเหตุท่ีผูถูกฟองคดีออกฉลากแสดงระดับประสิทธิภาพเครื่อง

ปรับอากาศลาชาเกินสมควรไมไดเกิดจากการกระทําของผูถูกฟองคดี แตเปนเพราะผู

ฟองคดีและบริษัท ซ. ไมไดดําเนินการตามหลักเกณฑและขั้นตอนการเขารวมโครงการฯ

อย างครบถ วน กล าวคื อ ผู ฟ องคดี ระบุ ในคํ าขอวาได ว าจ างบริ ษั ท ๓ บ ริษัท

ใหเปนผูผลิตเครื่องปรับอากาศ ดังนั้น ผูฟองคดีจึงตองสงเครื่องปรับอากาศที่ผลิตจาก

ท้ัง ๓ บริษัทดังกลาวเขาทดสอบ แตผูฟองคดีกลับสงเพียงเครื่องปรับอากาศของบริษัท ซ.

เขาทดสอบประสิทธิภาพ และบริษัท ซ. ก็ไมสามารถผลิตเครื่องปรับอากาศใหผูฟองคดี

นําไปออกฉลากไดทันทีท่ีทราบผลการทดสอบเนื่องจากถูกมาตรการลงโทษใหยุติ

การเขารวมโครงการฯ เปนเวลา ๖ เดือน เนื่องจากผูถูกฟองคดีไดสุมตรวจพบวาเคร่ือง

ปรับอากาศที่ติดฉลากแสดงระดับประสิทธิภาพที่บ ริษัท ซ . เขารวมโครงการฯ

ในนามของบริษัทเองไดเปลี่ยนอุปกรณภายในเครื่องปรับอากาศโดยไมไดแจงให

ผูถูกฟองคดีทราบ ดังนั้น เมื่อบริษัท ซ. ถูกมาตรการลงโทษไมใหเขารวมโครงการฯ

๖ เดือน ระหวางวันที่ ๙ มกราคม ๒๕๔๗ ถึงวันที่ ๘ กรกฎาคม ๒๕๔๗ บริษัทดังกลาว

จึงไมสามารถผลิตเคร่ืองปรับอากาศสงใหผูฟองคดีนําไปออกฉลากในชวงเวลาดังกลาวได

ตอมาเมื่อพนกําหนดหามเขารวมโครงการฯ แลว บริษัท ซ. กลับแจงยกเลิกแผนการผลิต

เครื่องปรับอากาศดังกลาวเสีย อันเปนเหตุใหผูถูกฟองคดีไมอาจออกฉลากแสดงประ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๓๔

สิทธิภาพเครื่องปรับอากาศใหผูฟองคดีได ดังนั้น เหตุท่ีผูถูกฟองคดีไมอาจออกฉลาก

แสดงระดับประสิทธิภาพเครื่องปรับอากาศใหผูฟองคดีไดจึงเกิดจากการกระทําของผู

ฟองคดีเองและบริษัท ซ. ท่ีไมปฏิบัติตามหลักเกณฑและขั้นตอนการออกฉลากแสดง

ระดับประสิทธิภาพเครื่องปรับอากาศอยางครบถวน การกระทําของผูถูกฟองคดีจึงไม

เปนการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ลาชาเกิน

สมควรแตอยางใด (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๘๕๕/๒๕๔๘)

๓.๓ แนวคําวินิจฉัยตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ

๓.๓.๑ คดีพิพาทเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิด

๑) การฟองขอใหคืนเงินคาไฟฟาที่เรียกเก็บเกินไป ผูฟองคดีเปนผูใชไฟฟาประเภทที่ ๘ (ประเภทชั่วคราว) ไดรับ

ความเดือดรอนเสียหายจากการที่การไฟฟาสวนภูมิภาค (ผูถูกฟองคดี) ออกประกาศ

เมื่อวันที่ ๙ ตุลาคม ๒๕๔๓ ปรับปรุงโครงสรางอัตราคาไฟฟาใหมตามมติคณะรัฐมนตรี

เมื่อวันที่ ๓ ตุลาคม ๒๕๔๓ ซ่ึงมีเจตนาเพื่อลดภาระของผูใชไฟฟาในภาวะวิกฤต

เศรษฐกิจ โดยกําหนดใหเริ่มใชอัตราใหมตั้งแตคาไฟฟาประจําเดือนตุลาคม ๒๕๔๓

เปนตนไป แตผูถูกฟองคดีใชอัตราคาไฟฟาตามประกาศดังกลาวในการคิดเงินคาไฟฟาที่

ผูฟองคดีตองชําระงวดประจําเดือนตุลาคม ๒๕๔๓ ซ่ึงเปนงวดที่จดหนวยตั้งแตวันที่ ๑๐

กันยายน ๒๕๔๓ ถึงวันที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๔๓ ทําใหผูฟองคดีตองชําระเงินเกินกวา

ท่ีควรตองชําระ ผูฟองคดีจึงมีหนังสือขอใหผูถูกฟองคดีทบทวนการเรียกเก็บคาไฟฟา

ใหม แตผูถูกฟองคดีเห็นวาการเรียกเก็บคาไฟฟากับผูฟองคดีในงวดการใชไฟฟาดังกลาว

เปนการปฏิบัติตามมติคณะรัฐมนตรีและหลักเกณฑของผูถูกฟองคดีโดยถูกตองแลว

และมีหนังสือลงวันที่ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๔๔ แจงใหผูฟองคดีชําระเงินคาไฟฟาสวนที่

คางชําระพรอมดอกเบี้ยภายในวันที่ ๒๗ สิงหาคม ๒๕๔๔ หากไมชําระจะงดจายกระแส

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๓๕

ไฟฟา ผูฟ องคดี จึงชําระเงินคาไฟฟาดั งกลาวไปเมื่ อวันที่ ๒๓ สิงหาคม ๒๕๔๔

ผูฟองคดี เห็นวาการเรียกเก็บคาไฟฟาของผูถูกฟองคดี เปนการกระทําที่ ไมชอบ

และเปนการละเมิดตอผูฟองคดี ทําใหผูฟองคดีจะตองชําระคาไฟฟามากกวาที่ตองชําระ

จึงนําคดีมาฟองขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งของผูถูกฟองคดีท่ีเก็บเงินสวนที่เกินและใหคืน

เงินดังกลาวพรอมดอกเบี้ยใหแกผูฟองคดี ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา คณะรัฐมนตรี

มีมติเมื่อวันที่ ๓ ตุลาคม ๒๕๔๓ เรื่อง การปรับปรุงโครงสรางอัตราคาไฟฟาใหม ซ่ึงใหมี

ผลบังคับใชตั้งแตคาไฟฟาประจําเดือนตุลาคม ๒๕๔๓ เปนตนไป ผูถูกฟองคดีในฐานะ

เปนหนวยงานรัฐวิสาหกิจท่ีจัดตั้งโดยพระราชบัญญัติการไฟฟาสวนภูมิภาค พ.ศ. ๒๕๐๓

ซ่ึงเปนหนวยงานของรัฐประเภทหนึ่งที่อยูภายใตการกํากับดูแลและตองปฏิบัติตาม

มติคณะรัฐมนตรีจึงไดออกประกาศลงวันที่ ๙ ตุลาคม ๒๕๔๓ ปรับปรุงโครงสราง

อัตราคาไฟฟาใหมเพื่อใหเปนไปตามมติคณะรัฐมนตรีดังกลาว และแจงใหผูใชไฟฟา

ท่ัวประเทศทราบวาผูถูกฟองคดีไดเปลี่ยนแปลงคาไฟฟาใหม โดยใหมีผลตั้งแตคาไฟฟา

ประจําเดือนตุลาคม ๒๕๔๓ เปนตนไป ดังนั้น การคิดคาไฟฟาตามอัตราโครงสรางใหม

จึงตองเริ่มคิดตั้งแตวันที่ประกาศของผูถูกฟองคดีมีผลบังคับใช คือ ตั้งแตวันที่ ๑๐

ตุลาคม ๒๕๔๓ ซ่ึงเปนวันถัดจากวันที่ผูถูกฟองคดีออกประกาศดังกลาวเปนตนไป

การที่ผูถูกฟองคดีคํานวณคาไฟฟาตามอัตราโครงสรางใหม โดยนําหนวยกระแสไฟฟา

ท่ีใชในชวงระหวางวันที่ ๑๐ กันยายน ๒๕๔๓ ถึงวันที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๔๓ ไปคิดเปน

คาไฟฟ าประจําเดือนตุลาคม ๒๕๔๓ จึงเปนการคิดค าไฟฟ ายอนหลั งกอนที่

มติคณะรัฐมนตรีจะมีผลบังคับใช การดําเนินการดังกลาวของผูถูกฟองคดีจึงไมเปนไป

ตามหลักเกณฑตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ ๓ ตุลาคม ๒๕๔๓ และประกาศของ

ผูถูกฟองคดี ลงวันที่ ๙ ตุลาคม ๒๕๔๓ เปนเหตุใหผูฟองคดีตองจายคาไฟฟาเพิ่มข้ึน

กวาที่ควรจะตองจาย และยังตองชําระเงินที่ถูกเรียกเพิ่มพรอมดอกเบี้ย กรณีจึงเปนการ

กระทําละเมิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายของผูถูกฟองคดีทําใหผูฟองคดีไดรับ

ความเสียหายจากการถูกเรียกเก็บเงินคาไฟฟาเพิ่มข้ึนดังกลาว จึงพิพากษาใหผูถูกฟองคดี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๓๖

ชดใชเงินคาไฟฟาที่ผูฟองคดีชําระเกินจํานวนไปนับตั้งแตวันที่ผูฟองคดีนําเงินไปชําระให

แกผูถูกฟองคดี (๒๓ สิงหาคม ๒๕๔๔) พรอมดอกเบี้ยในอัตรารอยละ ๗.๕ ตอป

จากตนเงินดังกลาว นับตั้งแตวันที่ ๒๓ สิงหาคม ๒๕๔๔ เปนตนไป จนกวาจะชําระเสร็จ (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๐๘/๒๕๔๙)

ขอสังเกต ประกาศการไฟฟาสวนภูมิภาค ลงวันที่ ๙ ตุลาคม

๒๕๔๓ เรื่อง การปรับปรุงโครงสรางอัตราคาไฟฟาใหม การไฟฟาสวนภูมิภาคในฐานะที่

เปนหนวยงานทางปกครองออกโดยอาศัยอํานาจตามมาตรา ๑๓ แหงพระราชบัญญัติ

การไฟฟาสวนภูมิภาค พ.ศ. ๒๕๐๓ กําหนดหลักเกณฑการคิดคาไฟฟาที่มีผลบังคับ

เปนการทั่วไปกับผูใชไฟฟาโดยมิไดมุงใชบังคับกับผูใชไฟฟารายใดเปนการเฉพาะ

ประกาศดังกลาวจึงมีลักษณะเปนกฎตามมาตรา ๓ แหงพระราชบัญญัติ จัดตั้ง

ศาลปกครองฯ และประกาศดังกลาวกําหนดใหใชคาไฟฟาอัตราใหมสําหรับการใชไฟฟา

ประจําเดือนตุลาคม ๒๕๔๓ เปนตนไป แตการไฟฟาสวนภูมิภาคกลับนําคาไฟฟา

อัตราใหมไปใชกับการใชไฟฟาในชวงวันที่ ๑๐ กันยายน ๒๕๔๓ ถึงวันที่ ๑๐ ตุลาคม

๒๕๔๓ จึงเปนการนํากฎไปใชใหมีผลยอนหลังไปกระทบสิทธิหรือเปนผลรายตอบุคคล ๒) ขอพิพาทอันเกิดจากการจัดระเบียบการจําหนายสินคาใน

ทางสาธารณะปดบังหนาอาคารของเอกชน

๒.๑) ขอพิพาทเกี่ยวกับความชอบของประกาศกําหนด จุดผอนผันใหจําหนายสินคา

ผูฟองคดีซ่ึงเปนเจาของอาคารอเนกประสงคท่ีสรางขึ้น

โดยมีวัตถุประสงคเพื่อจําหนายสินคาและใหเชา ฟองวา เทศบาลนครระยอง (ผูถูกฟองคดี)

โดยนายกเทศมนตรีไดออกประกาศเทศบาลนครระยอง เรื่อง การจัดระเบียบการ

จําหนายสินคาในที่หรือทางสาธารณะ ลงวันที่ ๗ กุมภาพันธ ๒๕๔๕ กําหนดใหถนนชุมพล

เปนจุดผอนผันใหจําหนายสินคาได และกําหนดใหเวนชองทางเขาออกหนาอาคารของ

ผูฟองคดีเพียงหนึ่งชองทาง กวาง ๑.๑๐ เมตร ทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนเสีย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๓๗

หายจากการวางแผงขายสินคาปดบังบริเวณทางเขาออกอาคารของผูฟองคดี

ผูฟองคดีมีหนังสือถึงผูถูกฟองคดีขอใหยกเลิกการวางแผงขายสินคาหนาอาคารของ

ผูฟองคดี แตผูถูกฟองคดีไมไดดําเนินการ ผูฟองคดีจึงฟองขอใหศาลพิพากษาหรือ

มีคําสั่งยกเลิกการวางแผงขายสินคาเฉพาะสวนที่ตั้งบริเวณดานหนาอาคารของ

ผูฟองคดีโดยเวนชองทางเขาออกบริเวณอาคารเปนความกวางไมนอยกวา ๘ เมตร

ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา ตามมาตรา ๔ และมาตรา ๒๐ แหงพระราชบัญญัติ

รักษาความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมือง พ .ศ . ๒๕๓๕

ผูถูกฟองคดีโดยนายกเทศมนตรีมีอํานาจออกประกาศผอนผันใหขายหรือจําหนายสินคา

บนถนนหรือในสถานสาธารณะในระหวางวันเวลาที่กําหนดโดยความเห็นชอบของ

เจาพนักงานจราจรได ประกาศเทศบาลนครระยอง เรื่อง การจัดระเบียบการจําหนายสินคา

ในที่หรือทางสาธารณะ ลงวันที่ ๗ กุมภาพันธ ๒๕๔๕ กําหนดใหถนนชุมพลเปนจุดผอนผัน

ใหจําหนายสินคาในที่หรือทางสาธารณะโดยกําหนดชวงเวลาไว เปนประกาศที่ชอบดวย

กฎหมาย และผูถูกฟองคดีโดยนายกเทศมนตรีมีอํานาจหนาที่ดําเนินการควบคุม

ทางหลวงและงานทางที่เกี่ยวกับทางหลวงเทศบาลตามมาตรา ๒๑ แหงพระราชบัญญัติ

ทางหลวง พ .ศ . ๒๕๓๕ ประกอบกับผูถูกฟองคดี ได รับอนุญาตเปนหนังสือจาก

เจาพนักงานจราจรใหสามารถใชถนนดังกลาวไดตามมาตรา ๑๑๔ แหงพระราชบัญญัติ

การจราจรทางบก พ .ศ. ๒๕๒๒ ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีประกาศใหถนนชุมพล

ซ่ึงมีฐานะเปนทางหลวงเทศบาลเปนจุดผอนผันใหจําหนายสินคาได จึงเปนการดําเนิน

การตามอํานาจหนาที่ของผูถูกฟองคดี เมื่อขอเท็จจริงฟงไดวาอาคารอเนกประสงคของผู

ฟ อ ง ค ดี มี ห น า ก ว า ง ๑๖ เม ต ร โด ย แ ต เดิ ม ผู ฟ อ ง ค ดี จั ด ทํ า ช อ ง ท า ง

เขาออกอาคาร ๒ ชองทาง กวางชองทางละ ๒ เมตร เพื่อใหมีความสะดวกแกการเขาออก

อาคารของผูฟองคดี การที่ผูฟองคดีทําชองทางเขาออกอาคารดังกลาวไว มีผล

ทําใหพื้นที่บริเวณหนาอาคารยังเหลือถึง ๑๒ เมตร ซ่ึงเปนพื้นที่ท่ีมากพอสมควรแกการ

กําหนดใหเปนพื้นที่สําหรับจําหนายสินคาของผูถูกฟองคดี อีกทั้งยังเปนพื้นที่ท่ีผูฟองคดี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๓๘

ตองยินยอมสละการใชพื้นที่หนาอาคารใหแกผูถูกฟองคดีไปเพื่อประโยชนสาธารณะ

แตการท่ีผูถูกฟองคดีเวนชองทางเขาออกอาคารอเนกประสงคของผูฟองคดีเพียงหนึ่งชองทาง

กวาง ๑.๑๐ เมตร น้ัน มีลักษณะเปนการเวนชองทางเขาออกอาคารใหแกผูฟองคดี

ท่ีไมเหมาะสมตอการประกอบอาชีพของผูฟองคดีและไมเหมาะสมตอสัดสวนของพื้นที่

ระหวางความกวางของอาคารและชองทางเขาออกอาคารดังกลาว ประกอบกับอาคาร

ของผูฟองคดีมีวัตถุประสงคในการกอสรางเพื่อใชเปนสถานที่จําหนายสินคาและให

บุคคลทั่วไปเชาพื้นที่จําหนายสินคา การเปดชองทางเขาออกบริเวณหนาอาคารที่มี

ความกวางมาก ยอมเปนผลดีตอการประกอบอาชีพของผูฟองคดีและทําใหผูฟองคดี

สามารถใชอาคารไดสมตามวัตถุประสงค การที่ผูถูกฟองคดีอางวาบริเวณหนาอาคาร

ของผูฟองคดีมีผูจําหนายสินคาเปนจํานวนมากไมอาจขยับขยายไดจึงเวนชองทาง

เขาออกอาคารหนึ่งชองทาง กวาง ๑.๑๐ เมตร เปนกรณีท่ีผูถูกฟองคดีใชดุลพินิจท่ีสราง

ภาระใหเกิดกับผูฟองคดีมากเกินสมควร และเปนเหตุผลท่ีไมอาจรับฟงได เนื่องจาก

ผูถูกฟองคดีโดยนายกเทศมนตรีในฐานะเจาพนักงานทองถิ่นมีอํานาจที่จะจัดพื้นที่ใหม

ไดตามความเหมาะสมและจําเปน ท้ังนี้ ตามมาตรา ๔ และมาตรา ๔๑ แหงพระราช

บัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. ๒๕๓๕ ประกอบกับการที่ เดิมผูฟองคดีได เวนชองทาง

เขาออกอาคาร ๒ ชองทาง กวางชองทางละ ๒ เมตร เปนการเวนชองทางเขาออกที่พอ

สมควรและไมกอใหเกิดความเสียหายตอประโยชนสวนรวมแตอยางใด ดังนั้น การที่ผู

ถูกฟองคดีจัดพื้นที่สําหรับจําหนายสินคาบนถนนชุมพลตลอดแนวหนาอาคารของ

ผูฟองคดีโดยเวนชองทางเขาออกใหเพียงชองทางเดียว กวาง ๑.๑๐ เมตร จึงเปน

การกระทําที่มีลักษณะเปนการใชดุลพินิจโดยไมเหมาะสมอันมีผลเปนการกระทําละเมิด

ตอผูฟองคดี พิพากษาใหผูถูกฟองคดีจัดพื้นที่จําหนายสินคาบนถนนชุมพล โดยเวน

ชองทางเขาออกอาคารของผูฟองคดี ๒ ชองทาง กวางชองทางละ ๒ เมตร ตามชองทางเดิม

ท่ีผูฟองคดีไดเปดเปนทางเขาออกไวกอนนั้น (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๗๘/๒๕๔๘)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๓๙

๒.๒) ขอพิพาทเกี่ยวกับการอนุญาตใหจําหนายสินคา บนทางสาธารณะ

๒.๒.๑) กรณีผูคาเปนผูฟองคดี ผูฟ องคดี เปนผูค าผลไมแผงลอยบนทางเทา

สาธารณะหนาบริษัท ซ. บริเวณปากคลองตลาด เดิมกรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒)

มีนโยบายหามทําการคาหาบเร – แผงลอยในบริเวณที่สาธารณะในวันพุธ ตอมาผู

อํานวยการเขตพระนคร (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) จัดระเบียบการคาหาบเร-แผงลอยโดยการ

สํารวจจัดทําบัญชีรายชื่อผูคาและตีเสนกําหนดบริเวณสถานที่ขายสินคาใหชัดเจน และ

ข้ึนทะเบียนผูฟองคดีเปนผูคาแผงลอยลําดับท่ี ๔๑ แตหลังจากนั้นฝายเทศกิจทําบัญชีผู

คาระบุผู รองสอดเปนผูคาเพิ่ม เติมในลําดับ ท่ี ๔๑.๑ ผูฟองคดี เกิดขอพิพาทกับ

ผูรองสอดไมสามารถตกลงกันได ในที่สุดผูวาราชการกรุงเทพมหานครไดช้ีขาดให

ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ถอดถอนชื่อของผูฟองคดีออกจากบัญชีรายชื่อผูคาขายหาบเร-แผงลอย

และใหผูฟองคดีหยุดคาขายอยางเด็ดขาด ทําใหผูฟองคดีเสียสิทธิทําการคาและ

ขาดรายได ผูฟองคดีจึงฟองขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งผูวาราชการกรุงเทพมหานครและ

ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ และใหจัดสรรพื้นที่คาเดิมและเพิ่มช่ือในทะเบียนผูคาหาบเร-แผงลอย

แกผูฟองคดีตามสิทธิเดิม ใหผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จัดทําบัตรประจําตัวผูคาและใบทะเบียน

การคาในที่สาธารณะใหแกผูฟองคดีตามเดิม และใหผูถูกฟองคดีท่ี ๒ จายคาเสียหาย

จากการที่ผูฟองคดีไมสามารถคาขายได ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา เมื่อผูฟองคดี

และผูรองสอดไมไดเปนผูเชาพื้นที่พิพาทกับผูถูกฟองคดีท่ี ๑ และยังถือไมไดวาเปน

ผูไดรับการผอนผันใหขายสินคาในที่หรือทางสาธารณะไดตามพระราชบัญญัติรักษา

ความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ เนื่องจากพื้นที่พิพาท

เจาพนักงานจราจรยังไมไดพิจารณาใหความเห็นชอบใหเปนจุดผอนผันตามมาตรา ๒๐

แหงพระราชบัญญัติดังกลาว ผูฟองคดีและผูรองสอดจึงไมมีสิทธิใด ๆ ตามกฎหมาย

ท่ีจะโตแยงตอผูถูกฟองคดีเกี่ยวกับสิทธิการคาขายแผงลอยที่ตั้งอยูบนทางเทาสาธารณะ

ได การคาขายในที่พิพาทจึงเปนการฝาฝนมาตรา ๒๐ และมีความผิดตามมาตรา ๕๔

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๔๐

แหงพระราชบัญญัติดังกลาว การที่ผูฟองคดีและผูรองสอดคาขายสินคาในท่ีพิพาทได

ก็เนื่องจากผูถูกฟองคดีอนุญาตใหคาขายไดไปพลางกอนเทานั้น เมื่อเกิดกรณีพิพาท

ระหวางผูฟองคดีกับผูรองสอดในเรื่องแบงพื้นที่คาขายและวางสินคาปดบังทางเขา

หนาบริษัทเอกชนอันสืบเนื่องจากผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จัดระเบียบผูคาหาบเร – แผงลอย

ซ่ึงผูถูกฟองคดี ท่ี ๑ ได ใชดุลพิ นิจในการแกไขเหตุพิพาทโดยเสนอทางเลือกให

สามแนวทางคือ ใหคาขายสลับวันกัน แบงพื้นที่ใหคาขายฝายละครึ่งโดยคาขายไดทุกวัน

กับใหผูฟองคดียายไปคาขายบริเวณทางเทาดานเดียวกันแตตรงขามกับแผงลอยเดิม

แตผูฟองคดีไมตกลงทั้งสามแนวทาง ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จึงอาศัยอํานาจตามมาตรา ๒๐ (๑)

มาตรา ๓๕ และมาตรา ๔๔ แหงพระราชบัญญัติ รักษาความสะอาดและความเปน

ระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ ประกอบกับมาตรา ๒๗ มาตรา ๓๔ มาตรา ๓๔ ทวิ

มาตรา ๘๓ มาตรา ๑๓๐ และมาตรา ๑๓๒ แหงพระราชบัญญัติลักษณะปกครองทองที่

พระพุทธศักราช ๒๔๕๗ ถอดถอนรายชื่อผูฟองคดีและผูรองสอดออกจากบัญชีรายชื่อผู

คาหาบเร-แผงลอยบริเวณที่พิพาทและใหหยุดคาขายในที่พิพาทโดยเด็ดขาด

ต ามพ ระ ราชบั ญ ญั ติ ระ เบี ย บ บ ริห า รราชก าร

กรุงเทพมหานครฯ พระราชบัญญัติรักษาความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอย

ของบานเมืองฯ พระราชบัญญัติการสาธารณสุขฯ และพระราชบัญญัติลักษณะปกครอง

ทองที่ฯ ผูถูกฟองคดีท่ี ๒ มีอํานาจหนาที่ในการดูแลรักษาที่หรือทางสาธารณะ รักษา

ความสงบเรียบรอยของประชาชน ปองกันและหามไมใหผูใดบุกรุกครอบครองที่หรือ

ทางสาธารณะ ระงับเหตุแหงความไมสงบเรียบรอย และสั่งหามผูฟองคดีและผูรองสอด

วางสินคาและจําหนายสินคาในท่ีหรือทางสาธารณะในบริเวณที่ยังไมไดอนุญาตหรือ

ผอนผันใหคาขายได อํานาจหนาที่ดังกลาวเปนอํานาจหนาที่ในทางปกครองโดยทั่วไป

ท่ีผูถูกฟองคดีสามารถใชดุลพินิจในการวินิจฉัยสั่งการเพื่อแกไขปญหาทางการบริหาร

ท่ีเกิดขึ้นไดตามความเหมาะสมและจําเปนภายในกรอบแหงอํานาจหนาที่ท่ีกฎหมาย

บัญญัติไว ดังนั้น แมผูถูกฟองคดีจะไมไดกลาวอางอํานาจหนาที่ตามพระราชบัญญัติ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๔๑

ระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานครฯ และพระราชบัญญัติการสาธารณสุขฯ ในการ

พิจารณาเพิกถอนบัญชีรายชื่อผูคาหาบเร - แผงลอย และมีคําสั่งหามผูรองสอดและ

ผูฟองคดีคาขายในที่พิพาท ก็หาเปนเหตุใหอํานาจหนาที่ของผูถูกฟองคดีท่ีมีอยูตาม

กฎหมายหมดสิ้นไปหรือทําใหคําสั่งของผูถูกฟองคดีไมชอบดวยกฎหมายแตอยางใด

ขอกฎหมายดังกลาวเกี่ยวกับความสงบเรียบรอยของประชาชน ศาลมีอํานาจยกขึ้น

วินิจฉัยไดตามขอ ๙๒ ของระเบียบฯ วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครองฯ สําหรับกรณีท่ี

มาตรา ๕๐ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ บัญญัติเรื่องเสรี

ภาพในการประกอบกิจการหรือประกอบอาชีพนั้น เสรีภาพดังกลาวยอมอยูภายใตบท

บัญญัติแหงกฎหมายเฉพาะเพื่อประโยชนในการรักษาความสงบเรียบรอยหรือศีลธรรม

อันดีของประชาชน การจัดระเบียบและการประกอบอาชีพ การที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๒ ออกคํา

สั่งดังกลาวจึงชอบดวยขอเท็จจริงและชอบดวยกฎหมายแลว กรณีจึงไมมีมูลละเมิดที่จะ

ต อ งวิ นิ จฉั ย ในป ระ เด็ น ค า เสี ยห าย (คํ า พิ พ ากษ าศ าลปกครอ งสู งสุ ด ที่ อ.๑๖/๒๕๔๖)

๒.๒.๒) กรณีเจาของอาคารบริเวณเขตผอนผันเปน

ผูฟองคดี ก. ผูฟองคดีเปนเจาของอาคารซึ่งใชสําหรับพักอาศัย

และทําการคาซึ่งตั้งอยูริมถนนทาเกวียนซึ่งเปนทางสาธารณะในเขตเทศบาลตําบล

พนมสารคาม ตอมา เทศบาลตําบลพนมสารคามออกใบอนุญาตใหเอกชนรายหนึ่ง

จําหนายสินคาในท่ีหรือทางสาธารณะหนาอาคารของผูฟองคดี โดยระบุช่ือรานของ

ผูฟองคดีไวในใบอนุญาตดวย ผูฟองคดีมีหนังสือขอใหหัวหนาฝายสาธารณสุขเทศบาล

ตําบลพนมสารคาม (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) ซ่ึงเปนผูลงนามออกใบอนุญาตดังกลาวแกไขใบ

อนุญาตโดยไมใหวางขายของบริเวณหนาอาคารของผูฟองคดี รวมทั้งขอคัดสําเนา

เอกสารหลักฐานที่เกี่ยวกับการออกใบอนุญาต แตไมไดรับแจงคําตอบ ผูฟองคดีเห็นวา

การออกใบอนุญาตขางตนโดยไมแจงใหผูฟองคดีทราบกอนและปดบังขอมูลขาวสาร

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๔๒

โดยไมใหผูฟองคดีคัดสําเนาพยานหลักฐานตาง ๆ ท่ีเกี่ยวของ ทําใหผูฟองคดีไดรับความ

เดือดรอนหรือเสียหาย ผูฟองคดีจึงขอใหศาลมีคําพิพากษาหรือคําสั่งใหผูถูกฟองคดีแก

ไขใบอนุญาตจําหนายสินคาบริเวณหนาอาคารของผูฟองคดีของผูท่ีไดรับใบอนุญาตทุก

รายโดยใหไปจําหนายที่อื่น ใหผูถูกฟองคดีคัดสําเนาเอกสารเกี่ยวกับการออกใบอนุญาต

ข า ง ต น ใ ห แ ก ผู ฟ อ ง ค ดี แ ล ะ ให ผู ถู ก ฟ อ ง ค ดี ช ด ใ ช ค า เสี ย ห า ย ให แ ก

ผูฟองคดี ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา การตราเทศบัญญัติของเทศบาลตําบล

พนมสารคาม เรื่อง การจําหนายสินคาในที่หรือทางสาธารณะฯ และการออกประกาศ

เทศบาลตําบลพนมสารคาม เรื่อง การกําหนดเขตผอนผันการจําหนายสินคาในที่หรือ

ทางสาธารณะฯ เปนการดําเนินการที่กฎหมายที่ เกี่ยวของใหอํานาจไว กลาวคือ

มาตรา ๕๐ มาตรา ๕๑ และมาตรา ๖๐ แหงพระราชบัญญัติเทศบาลฯ บัญญัติใหเทศ

บาลตําบลมีอํานาจหนาที่จัดใหมีตลาด บํารุงและสงเสริมการทํามาหากินของราษฎร

โดยกํ าหนดให เทศบาลมี อํ านาจในการตราเทศบัญญั ติ และมี มาตรา ๔๓

แหงพระราชบัญญัติการสาธารณสุขฯ บัญญัติใหเทศบาลมีอํานาจออกขอกําหนด

ในการควบคุมการจําหนายสินคาในที่หรือทางสาธารณะ และมาตรา ๒๐ วรรคสอง

แหงพระราชบัญญัติรักษาความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ

บัญญัติใหนายกเทศมนตรีมีอํานาจประกาศผอนผันใหขายหรือจําหนายสินคาบนถนน

หรือในสถานสาธารณะไดในระหวางวันเวลาที่กําหนดดวยความเห็นชอบของ

เจาพนักงานจราจร ดังนั้น การตราเทศบัญญัติและการประกาศกําหนดเขตผอนผัน

การจําหนายสินคาในที่หรือทางสาธารณะดังกลาว จึงเปนไปโดยชอบดวยบทบัญญัติ

ของกฎหมาย ผูถูกฟองคดีจึงมีอํานาจออกใบอนุญาตจําหนายสินคาในท่ีหรือทางสาธารณะ

ใหแกผูขอรับใบอนุญาตที่ยื่นคําขอโดยถูกตองตามหลักเกณฑท่ีเทศบาลฯ กําหนดไวได

โดยไมจําเปนตองไดรับความยินยอมจากผูฟองคดี นอกจากนั้น การกําหนดเขตผอนผัน

การจําหนายสินคาบนพื้นผิวการจราจรของถนนทาเกวียนซึ่งเปนการกําหนดทั้งสองฝง

ถนนตลอดสาย เปนการกําหนดเขตผอนผันที่มีลักษณะเปนการทั่วไป ไมไดกําหนด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๔๓

เฉพาะบริเวณหนาอาคารของผูฟองคดี โดยผูฟองคดียังคงประกอบกิจการคาขายภายใน

อาคารของตนไดตามปกติ จึงไมไดทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายหรือ

ไมไดรับความสะดวกเกินสมควรอันจะเปนการละเมิดสิทธิเสรีภาพของผูฟองคดี

สําหรับกรณีการออกใบอนุญาตใหแกเอกชน

รายหนึ่ง น้ัน เมื่อปรากฏวามีการยื่นคําขออนุญาตและไดรับอนุญาตโดยเสียคาธรรมเนียม

ถูกตองตามหลักเกณฑท่ีกําหนด ประกอบกับมีการตั้งวางรานคาในที่ท่ีกําหนดไวใน

เทศบัญญัติ แมไมไดติดรูปถายของผูขออนุญาตในแบบคําขอใบอนุญาตและมีการออก

ใบอนุญาตในวันเดียวกันกับท่ีขออนุญาตโดยไมไดตรวจสอบวามีการขายสินคา

ในสถานที่และในเวลาที่กําหนดหรือไมก็ตาม ก็ไมทําใหเปนการออกใบอนุญาตโดย

ไมชอบดวยกฎหมาย เนื่องจากการไมติดรูปถายนั้น หากไดแกไขแลวยอมทําใหการขออนุญาต

จําหนายสินคาสมบูรณได ประกอบกับปรากฏขอเท็จจริงเปนที่ประจักษแกเจาหนาที่

อยูแลววาเอกชนรายนั้นคาขายอยูในบริเวณใด ฉะนั้น การออกใบอนุญาตภายใน

วันเดียวกันกับวันที่ยื่นคําขอโดยไมไดตรวจสอบสถานที่จึงไมทําใหเปนการออกใบอนุญาต

ท่ีไมชอบดวยกฎหมาย สวนกรณี ท่ีระบุ ช่ือรานของผูฟองคดีไวในใบอนุญาตนั้น

เปนเพียงการกําหนดบริเวณที่ผูไดรับอนุญาตจะจําหนายสินคาเทานั้น มิใชการนํา

ช่ือรานของผูฟองคดีไปหาประโยชน เปนการสวนตัวตามที่ผูฟองคดีกลาวอาง (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๐/๒๕๔๙) ข. ผูฟองคดีเปนเจาของที่ดินบริเวณตรอกวัดระฆัง

ฟองวา เจาของที่ดินขางเคียง (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) ไดติดตั้งดวงไฟและเดินสายไฟฟา

ผานทรัพยสินของผูฟองคดีและติดตั้งหลังคากันสาดล้ําเขามาในทรัพยสินของผูฟองคดี

จนทําใหไมสามารถเปดประตูบานได รวมทั้งยังใหบุคคลอื่นเชาพื้นที่เพื่อตั้งแผงจําหนาย

สินคา ซ่ึงผูคาแผงลอยไดนําเชือกมาผูกยึดโยงกับหลังคากันสาด ทําใหหลังคากันสาด

ทรุดจนนาจะเปนอันตรายแกผูสัญจรไปมา ผูฟองคดีจึงแจงความรองเรียนเรื่องดังกลาว

ตอสํานักงานเขตบางกอกนอย (ผูถูกฟองคดีท่ี ๗) หลายครั้ง แตไมมีการแกไขแตอยางใด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๔๔

ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองขอใหศาลพิพากษาใหผูถูกฟองคดีท่ี ๗ ร้ือถอนดวงไฟ สายไฟ

ฟา หลังคากันสาดและอุปกรณ ตาง ๆ ของผูถูกฟองคดี ท่ี ๒ และดําเนินการให

ผูตั้งแผงจําหนายสินคาขนยายทรัพยสินและอุปกรณตาง ๆ ออกไปจากใตหลังคากันสาด

และตัวบานของผูฟองคดี พรอมท้ังชดใชคาเสียหาย ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา ขอ

เท็จจ ริงฟ งได วา พื้ นที่พิพาท (ตรอกวัดระฆั ง) มีผู ค าจํานวนมากกวา ๖๐ ราย

ตั้งแผงลอยขายหรือจําหนายสินคาบนถนนในตรอกวัดระฆังซึ่งเปนทางสาธารณะตั้งแต

กอนที่ผูฟองคดีจะรองเรียนตอผูถูกฟองคดีท่ี ๗ โดยพื้นที่ดังกลาวไมมีประกาศของ

พนักงานเจาหนาที่ใหเปนจุดผอนผันผูคาหาบเร แผงลอย ดังนั้น การตั้งแผงลอย

ขายหรือจําหนายสินคาในบริเวณดังกลาวจึงเปนการกระทําความผิดตามมาตรา ๒๐

วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติรักษาความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอย

ของบานเมืองฯ เมื่อผูฟองคดีใชสิทธิตามมาตรา ๕๑ แจงความตอผูถูกฟองคดีท่ี ๗

ซ่ึงแมจะเปนการขอใหดําเนินการเฉพาะกับผูถูกฟองคดีท่ี ๒ และผูคาแผงลอย ๖ ราย

ท่ีผูถูกฟองคดีท่ี ๒ จัดแผงลอยใหขายหรือจําหนายสินคา ผูถูกฟองคดีท่ี ๗ ในฐานะผู

อํานวยการเขตและพนักงานเจาหนาที่ก็มีหนาที่ท่ีจะตองดําเนินการแกไขไมใหมีการ

กระทําความผิดดังกลาวอีกตอไปตามอํานาจหนาที่ตามมาตรา ๖๙ (๑) แหงพระราชบัญญัติ

ระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานครฯ ประกอบมาตรา ๑๑๘ แหงพระราชบัญญัติ

ลักษณะปกครองทองที่ฯ และตามมาตรา ๔๔ มาตรา ๕๐ แหงพระราชบัญญัติรักษา

ความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๗

ไมไดดําเนินการตามอํานาจหนาที่กับผูคาแผงลอยที่กระทําความผิด จึงเปนการละเลย

ตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ

สําหรับความเสียหายตามคําฟอง ศาลเห็นวา

ไมใชความเสียหายที่เกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ

ของผูถูกฟองคดีท่ี ๗ หากแตเปนความเสียหายที่ เกิดจากการกระทําโดยตรงของ

ผูถูกฟองคดีท่ี ๒ และผูคาแผงลอยจํานวน ๖ ราย ซ่ึงผูฟองคดีชอบที่จะฟองเปนคดีแพง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๔๕

ตอศาลยุติธรรม เพื่อเรียกคาสินไหมทดแทนจากบุคคลดังกลาว จึงพิพากษาให

ผูถูกฟองคดีท่ี ๗ ดําเนินการกับผูคาแผงลอยที่กระทําความผิดตามมาตรา ๒๐ วรรคหนึ่ง

ตามอํานาจหนาที่ตามมาตรา ๔๔ มาตรา ๕๐ ประกอบมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติ

รักษาความสะอาดและความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองฯ ภายในหกสิบวัน

นับแตวันที่ศาลมีคําพิพากษา ยกฟองผูฟองคดีในขอหาคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทํา

ละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่

ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติ

จัดตั้งศาลปกครองฯ และยกคําขออื่น (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๓๗๖/๒๕๔๗)

๓) ขอพิพาทเกี่ยวกับการกอสรางถนน วางทอน้ําประปา ตั้ง

เสาไฟฟา และเดินสายไฟฟา รุกล้ําที่ดินของผูฟองคดี ก. ผูฟองคดีเปนเจาของกรรมสิทธิ์ท่ีดินฟองวา เจาหนาที่ของเทศ

บาลเมือง (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) และการไฟฟาสวนภูมิภาค (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) กอสรางถนน

วางทอนํ้าประปา ตั้งเสาไฟฟา และเดินสายไฟฟา รุกล้ําที่ดินของผูฟองคดี จึงขอใหผูถูก

ฟองคดีร้ือถอนสิ่งปลูกสรางดังกลาวออกไปจากที่ดินของผูฟองคดี หากไมสามารถ

ดําเนินการไดใหชดใชคาเสียหาย ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา เมื่อขอเท็จจริงฟงไดวา

การกอสรางถนนและวางทอนํ้าประปาเปนการดําเนินการของเอกชนมิใชเปนการดําเนิน

การของเจาหนาที่ของผูถูกฟองคดีท่ี ๑ และไมปรากฏขอเท็จจริงใดวาเจาหนาที่ของผูถูก

ฟองคดี ท่ี ๑ มีส วนรวมในการกระทําดั งกลาว เจาหนาที่ ของผู ถูกฟ องคดี ท่ี ๑

จึงไมไดกระทําละเมิดตอผูฟองคดีตามมาตรา ๔๒๐ แหงประมวลกฎหมายแพงและ

พาณิชย ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จึงไมตองรับผิดตอผูฟองคดีแตอยางใด สําหรับการกอสราง

เสาไฟฟาและพาดสายไฟฟาเปนการดําเนินการโดยเจาหนาที่ของการไฟฟาสวนภูมิภาค

รังสิตตามคําขอของเจาของที่ดินเดิมซ่ึงไดอนุญาตไวและยังใหเงินชวยเหลือการดําเนิน

งานดังกลาวแกผูถูกฟองคดีท่ี ๒ ผูฟองคดีซ่ึงรับโอนที่ดินดังกลาวจากเจาของเดิมยอม

ตองรับโอนขอจํากัดการใช ท่ีดินดังกลาวดวย ผูถูกฟองคดี ท่ี ๒ จึงไมตองจายเงิน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๔๖

คาทดแทนการใชท่ีดินใหแกผูฟองคดีแตอยางใด เมื่อเจาหนาที่ของผูถูกฟองคดีท่ี ๒

เขาไปดําเนินการกอสรางเสาไฟฟาและพาดสายไฟฟาในที่ดินพิพาทโดยชอบดวย

กฎหมาย จึงไมเปนการกระทําละเมิดตอผูฟองคดี (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๗๐๐/๒๕๔๙) ข. ผูฟองคดีเปนเจาของที่ดินฟองวา องคการบริหารสวนตําบล

(ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) นายกองคการบริหารสวนตําบล (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) และองคการ

บริหารสวนจังหวัด (ผูถูกฟองคดี ท่ี ๓) กอสรางทางสาธารณะเปนถนน ค .ส .ล .

เชื่อมกับทางหลวงรุกล้ําเขาไปในท่ีดินของผูฟองคดี ผูฟองคดีแจงใหผูถูกฟองคดีท่ี ๒

ร้ือถอนทางสาธารณประโยชนในสวนที่ รุกล้ํา แตไมมีการดําเนินการแตอยางใด

จึงนําคดีมาฟองขอใหศาลมีคําพิพากษารื้อถอนสิ่งกอสรางที่รุกล้ําและปรับสภาพพื้นดิน

ใหอยูในสภาพเรียบรอย โดยผูถูกฟองคดีท้ังสามเปนผูออกคาใชจาย หากไมสามารถ

กระทําการดังกลาวได ใหชดใชราคาพรอมดอกเบี้ย และใหชดใชคาขาดไรประโยชน

จากการใชท่ีดินดวย ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา ขอเท็จจริงฟงไดวา ผูถูกฟองคดีท่ี ๓

ไดปรับปรุงทางสาธารณประโยชนท่ีพิพาทซึ่งผูถูกฟองคดีท่ี ๑ โดยผูถูกฟองคดีท่ี ๒ ได

ปรับปรุงไวเดิมเปนถนนดินขนาดถนนกวาง ๔ เมตร เปนทาง ค.ส.ล. ขนาดกวาง

๕ เมตร ผลการตรวจสอบรังวัดที่ดินปรากฏวาทางสาธารณประโยชนรุกล้ําที่ดินของ

ผูฟองคดี และทางสาธารณประโยชนท่ีพิพาทมีความกวางประมาณ ๓ เมตร เทานั้น ดัง

น้ัน การที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๓ ปรับปรุงทางเปนถนน ค.ส.ล. ขนาดกวาง ๕ เมตร โดยสํารวจ

พื้ นที่ และสภาพถนนดินที่ ผู ถู กฟ องคดี ท่ี ๑ ไดป รับป รุงไว โดยไม ไดตรวจสอบ

เขตทางสาธารณประโยชนท่ีพิพาทใหชัดเจนกอนดําเนินการดังกลาว อีกทั้งไมปรากฏวา

ผูถูกฟองคดีท่ี ๓ ไดขอความยินยอมกับเจาของกรรมสิทธิ์ท่ีดินขางเคียงทางสาธารณประโยชน

ท่ีพิพาทเพื่อดําเนินการกอสรางแตประการใด จึงอาจถือไดวาผูถูกฟองคดี ท่ี ๓

ปฏิบัติหนาที่ในการดําเนินการกอสรางทางสาธารณประโยชนรุกล้ําเขาไปในเขตที่ดิน

ของผูฟองคดีโดยไมไดใชความระมัดระวังตามสมควรแกเหตุ เปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๔๗

ความเสียหาย อันถือไดวาผูถูกฟองคดีท่ี ๓ กระทําละเมิดตอผูฟองคดีตามมาตรา ๔๒๐

แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ผูถูกฟองคดีท่ี ๓ จึงตองชดใชคาเสียหายจาก

การกระทําละเมิดใหกับผูฟองคดี สวนผูถูกฟองคดีท่ี ๑ และที่ ๒ ไมใชผูดําเนินการกอ

สรางทางสาธารณประโยชนท่ีพิพาท อีกทั้งไมไดมีสวนในการสํารวจ ออกแบบและ

ตั้งงบประมาณสําหรับการกอสราง ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ และท่ี ๒ จึงไมตองรวมรับผิดชดใช

คาเสียหายในการกระทําละเมิดตอผูฟองคดี

โดยที่ทางสาธารณประโยชนท่ีพิพาทกอสรางปรับปรุงเปน

ถนน ค.ส.ล. กวางประมาณ ๕ เมตร ซ่ึงประชาชนสามารถใชเปนทางสัญจรเชื่อมสูถนน

หลักได หากใหมีการรื้อถอนสภาพถนนในสวนที่รุกล้ําเขาไปในเขตที่ดินของผูฟองคดี

นอกจากจะทําใหประชาชนไมไดรับความสะดวกในการเดินทางแลว ผูถูกฟองคดีท่ี ๓ จะ

ตองเสียคาใชจายในการรื้อถอนอีก อันมีผลเสียหายตอสวนรวมมากกวาที่จะให

ผูถูกฟองคดีท่ี ๓ ชดใชคาสินไหมทดแทนใหผูฟองคดี เมื่อท่ีดินของผูฟองคดีอยูติดถนน

สายหลัก จึงไมอาจนําราคาที่ดินที่ซ้ือขายในทองตลาดตามที่เจาพนักงานที่ดินจังหวัดชี้

แจงตอศาลราคาตารางวาละ ๒๕๐ บาท ซ่ึงเปนกรณีการซื้อขายที่ดินที่ไมติดถนน

สายหลักมาปรับใชในกรณีน้ีได นอกจากนี้ ราคาประเมินทุนทรัพยเพื่อเรียกเก็บคาธรรม

เนียมในการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมสําหรับท่ีดินของผูฟองคดีท่ีกําหนดใหตารางวา

ละ ๑,๐๐๐ บาท ก็ เป นราคาที่ ต่ํ าเกิ นไป ซ่ึ งอาจไม เป นธรรมหากนํ ามากํ าหนด

คาสินไหมทดแทนใหผูฟองคดี จึงเห็นสมควรกําหนดคาทดแทนสําหรับท่ีดินที่ถูกรุกล้ํา

ของผูฟองคดี ตามราคาที่ดินที่ผูฟองคดี ซ้ือ ท่ีดิน ตารางวาละ ๒,๖๕๑.๕๖ บาท

ซ่ึงเปนราคาที่ดินที่เหมาะสมกับความเสียหายที่แทจริงของผูฟองคดี ท้ังนี้ ผูฟองคดี

มีสิทธิไดรับดอกเบี้ยรอยละ ๗.๕ ตอป ของตนเงินดังกลาวนับตั้งแตวันที่ทําละเมิด

แตเมื่อผูฟองคดีมีคําขอใหชําระดอกเบี้ยนับตั้งแตวันฟอง จึงพิพากษาใหตามคําขอ

สวนคําขอที่ใหชดใชคาเสียหายเปนคาขาดประโยชนหรือ

ขาดรายไดจากการใชท่ีดิน เมื่อผูฟองคดีไมไดใชประโยชนจากท่ีดินดังกลาว อีกทั้งคาเสีย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๔๘

หายที่ศาลกําหนดขางตนเหมาะสมกับความเสียหายที่ผูฟองคดีไดรับแลว จึงไมอาจกําหนด

คาเสียหายในสวนนี้อีก (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๑๖๒๖/๒๕๔๙)

๔) ขอพิพาทเกี่ยวกับการกําหนดแนวเขตกอสรางเขื่อนตาม

โครงการระบบปองกันน้ําทวมและระบายน้ําฝงธนบุรี ผูฟองคดีฟองวา กรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) กลาวอางวา

ผูฟองคดีปลูกสรางอาคารรุกล้ําคลองบางขุนนนทและไมยอมรื้อถอน ทําใหไมสามารถ

กอสรางเขื่อน ค.ส.ล. ตามโครงการระบบปองกันน้ําทวมและระบายน้ําฝงธนบุรีตามแบบ

แนวปองกันน้ําทวมหลักได จึงดําเนินการกอสรางเขื่อน ค.ส.ล. ตามแบบแนวปองกัน

นํ้าทวมสํารอง โดยการกอสรางเขื่อน ค.ส.ล. ออมเขาไปในที่ดินราชพัสดุดานหลังอาคาร

ของผูฟองคดีไปบรรจบกับเขื่อนเดิมในคลองบางขุนนนท ผูฟองคดีจึงมีหนังสือขอใหผู

อํานวยการเขตบางกอกนอย (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) ยืนยันวาบานของผูฟองคดีไมไดรุกล้ํา

คลองสาธารณะและขอใหระงับการกอสรางเขื่อน ค.ส.ล. ตามแบบแนวปองกันน้ําทวม

สํารองและใหดําเนินการกอสรางเขื่อนบริเวณหนาบานของผูฟองคดี เนื่องจากการกอ

สรางเขื่อน ค.ส.ล. ตามแบบแปลนกอสรางดังกลาวทําใหอาคารของผูฟองคดีอยูนอก

แนวเขตปองกันน้ําทวม เปนเหตุใหผูฟองคดีได รับความเสียหาย แตผูถูกฟองคดี

ไมดําเนินการตามที่ผูฟองคดีรองขอ ผูฟองคดีจึงขอใหศาลมีคําสั่งใหยกเลิกการกอสราง

เขื่อนปองกันน้ําทวมบริเวณหลังบานของผูฟองคดีและใหดําเนินการกอสรางเขื่อน

บริเวณหนาบานของผูฟองคดี ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา การที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จัด

ทําโครงการกอสรางระบบปองกันน้ําทวมและระบายน้ําฝงธนบุรีเปนการดําเนินการตาม

อํานาจหนาที่ของผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ตามมาตรา ๘๙ วรรคหนึ่ง (๖) แหงพระราชบัญญัติ

ระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ และผูถูกฟองคดีท่ี ๑ มีอํานาจ

หนาที่ในการดูแลรักษาที่สาธารณะตามมาตรา ๘๙ วรรคหนึ่ง (๑๐) แหงพระราชบัญญัติ ดัง

กลาว โดยมีผูถูกฟองคดีท่ี ๒ เปนพนักงานเจาหนาที่ในการปฏิบัติหนาที่ดังกลาว

ตามมาตรา ๙๐ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติเดียวกันดวย เมื่อผูถูกฟองคดีท่ี ๒

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๔๙

ยื่นขอรังวัดตรวจสอบแนวเขตแนวคลองสาธารณประโยชนบริเวณริมคลองบางขุนนนท

ท่ีจะทําการกอสรางเขื่อน ค.ส.ล. ตามแบบแนวปองกันน้ําทวมหลัก ผูฟองคดีไมยอม

นําชี้แนวเขตและไมยอมใหถอยคําตอพนักงานเจาหนาที่ ทําใหไมสามารถรังวัดตรวจ

สอบแนวเขตได ตอมาเจาหนาที่ไดดึงระยะตรวจสอบแนวเขตคลองแลวปรากฏวา

อาคารของผูฟองคดีปลูกสรางรุกล้ําเขาไปในคลองบางขุนนนทบางสวน ผูถูกฟองคดีท่ี ๒

จึงมีคําสั่งใหผูฟองคดีร้ือถอนอาคารสวนที่รุกล้ํา แตผูฟองคดีไมดําเนินการ ผูถูกฟองคดีท่ี ๑

จึงใหผูรับจางดําเนินการกอสรางเขื่อนตามแบบแนวปองกันน้ําทวมสํารอง ซ่ึงการกอ

สรางเขื่อนดังกลาวแมจะทําใหอาคารของผูฟองคดีอยูนอกแนวปองกันน้ําทวม

แตเนื่องจากการดําเนินการกอสรางเขื่อน ค.ส.ล. เพื่อปองกันน้ําทวมดังกลาวเปนการจัด

ทําบริการสาธารณะที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จะตองดําเนินการตามอํานาจหนาที่เพื่อประโยชน

สวนรวมของประชาชนที่ปลูกสรางอาคารริมคลองสาธารณะ ซ่ึงหากปลอยใหการดําเนิน

ก า รก อ ส ร า ง เขื่ อ น ค .ส .ล . ล า ช า อ อ ก ไป ก็ จ ะก อ ให เกิ ด ค วาม เสี ย ห าย แก

ทางราชการและประโยชนโดยรวมของประชาชน การที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ใชดุลพินิจ

สั่งใหผูรับจางดําเนินการกอสรางเขื่อน ค.ส.ล. ตามแบบแนวปองกันน้ําทวมสํารองดัง

กลาว ประโยชนโดยรวมจะตกอยูกับประชาชน ดังนั้น การกอสรางเขื่อน ค.ส.ล.

จึงเปนการดําเนินการที่ชอบดวยกฎหมายและไมเปนการกระทําละเมิดตอผูฟองคดี (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๑๔๙๐/๒๕๔๗)

๕) ขอพิพาทอันเกิดจากอํานาจหนาที่ดูแลรักษาที่สาธารณ

สมบัติของแผนดินสําหรับพลเมืองใชประโยชนรวมกัน (โครงการกอสรางพัฒนาบึงลําไผเพ่ือใชเปนที่รับน้ําและกักเก็บน้ํา เพ่ือใชสําหรับแกไขปญหาน้ําทวม และภัยแลง)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๕๐

ผูฟองคดีซ่ึงเปนเจาของกรรมสิทธิ์ในที่ดินซึ่งอยูติดกับท่ีสาธารณะ

บึงลําไผและไดใชประโยชนจากที่สาธารณะดังกลาวในการทํานา ฟองวา สํานักงานเขต

มีนบุรี (ผูถูกฟองคดี) ดําเนินการตามโครงการกอสรางพัฒนาบึงลําไผเพื่อใชเปนที่รับนํ้า

และกักเก็บนํ้า เพื่อใชสําหรับแกไขปญหาน้ําทวมและภัยแลง รวมทั้งจัดทําเปนสวน

สาธารณะและสวนจราจรเพื่อใหประชาชนสามารถเขาใชประโยชนได เปนเหตุให

ผูฟองคดีซ่ึงเปนผูใชนํ้าจากบึงดังกลาวในการทํานา ไมสามารถตั้งเครื่องสูบนํ้าเขานาได

และในการปรับปรุงพื้นที่ดังกลาวผูรับจางกอสรางตามสัญญากอสรางของผูถูกฟองคดี

ไดทําใหเกิดความเสียหายตอผูฟองคดี โดยในการกอสรางผูรับจางของผูถูกฟองคดี

ไดนําเครื่องจักรเขาไปในที่นาของผูฟองคดีโดยไมไดรับอนุญาต ทําใหตนขาวและคันนา

เสียหาย ทําใหหลักเขตที่ดินของผูฟองคดีสูญหาย รวมทั้งทิ้งเศษวัสดุลงในพื้นที่นาของ

ผูฟองคดี ทําใหคนทํานาไดรับอันตรายและอุปกรณทํานาไดรับความเสียหาย ผูฟองคดี

จึงขอใหศาลมีคําสั่งใหผูถูกฟองคดีร้ือร้ัวกั้นแนวเขตบึงลําไผและใหชดใชคาเสียหาย

ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา การที่ผูถูกฟองคดีซ่ึงเปนผูมีหนาที่ดูแลรักษาที่สาธารณะ

ตามมาตรา๑๔ แหงพระราชบัญญัติลักษณะปกครองทองที่ พระพุทธศักราช ๒๔๕๗

ประกอบกับมาตรา ๖๒ วรรคสาม แหงพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผนดิน

พ .ศ . ๒๕๓๔ และมาตรา ๖๙ (๑) แห งพระราชบัญญั ติ ระเบี ยบบริหารราชการ

กรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ ดําเนินการตามโครงการกอสรางพัฒนาบึงลําไผซ่ึงเปน

ท่ีสาธารณสมบัติของแผนดินสําหรับพลเมืองใชรวมกันตามมาตรา ๑๓๐๔ (๒)

แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย โดยมีวัตถุประสงคเพื่อดูแลรักษาสภาพ

ของบึงลําไผและที่สาธารณะของบึงลําไผใหคงอยูตอไป เพื่อใหประชาชนสามารถ

ใชประโยชนรวมกันไดดังเชนที่เคยใชประโยชนมาแตเดิม เนื่องจากยังคงมีสภาพเปน

บึงสาธารณะที่สามารถรองรับนํ้าหรือเก็บกักน้ําไดและไดมากกวาเดิม รวมทั้ ง

ยังพัฒนาการใชประโยชนของประชาชนใหมากยิ่งขึ้นกวาเดิมดวย โดยไดกอสราง

เปนสวนสาธารณะและสวนจราจร สวนการสรางรั้วกั้นแนวเขตบึงลําไผเปนการดําเนิน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๕๑

การเพื่อกําหนดขอบเขตของบึงลําไผใหชัดเจนและเปนการดูแลรักษาเพื่อหวงกันมิใหผู

ใดทําใหเสียความเปนสาธารณประโยชน ดังนั้น การดําเนินการโครงการดังกลาวจึงไมใช

การเปลี่ยนสภาพการใชประโยชน ในสาธารณสมบัติของแผนดินสําหรับพลเมือง

ใชประโยชนรวมกันและไมขัดตอรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐

สําหรับกรณีการสรางรั้วกั้นแนวเขตบึงลําไผน้ัน ผูถูกฟองคดีไดดําเนินการแกไขเพื่อให

ผูฟองคดีใชประโยชนจากบึงลําไผในการทํานาเชนเดิมแลว แมการใชประโยชนจากน้ํา

ในบึงลําไผของผูฟองคดีจะไมสะดวกเหมือนเดิมทุกประการแตผูฟองคดีก็ยังสามารถ

ใชประโยชนจากบึงลําไผไดโดยไมไดมีการหวงกัน จึงไมอาจถือไดวามีการเปลี่ยนสภาพ

การใชประโยชนในบึงลําไผแตอยางใด ดังนั้น การดําเนินโครงการของผูถูกฟองคดี

จึงไมจําตองดําเนินการถอนสภาพหรือเปลี่ยนสภาพการเปนสาธารณสมบัติของแผนดิน

สําหรับพลเมืองใชรวมกันตามมาตรา ๘ แหงประมวลกฎหมายที่ดิน แตอยางไรก็ตาม

การที่ผูถูกฟองคดีไมไดดําเนินการโครงการดังกลาวอันมีลักษณะเปนการใชท่ีดิน

ท่ีประชาชนใชประโยชนรวมกันตามความหมายของขอ ๗ (๒) ของระเบียบกระทรวง

มหาดไทย ว าด วยการดู แล รักษ าที่ ดิ น อั น เป นสาธารณ สมบั ติ ขอ งแผ นดิ น

พ.ศ. ๒๕๑๕ ซ่ึงใชบังคับอยูขณะเกิดเหตุ ซ่ึงระเบียบดังกลาวเปนกฎเกณฑภายในของ

ฝายปกครองที่จะตองปฏิบัติตามโดยไมอาจปฏิเสธได กรณีจึงถือไดวาผูถูกฟองคดีไมได

ดําเนินการตามหลักเกณฑภายในของฝายปกครอง ดังนั้น ผูถูกฟองคดีจึงตองดําเนินการ

เพื่ อขออนุมัติ ใช ท่ีดินสาธารณประโยชน บึงลําไผตามโครงการพัฒนาบึงลําไผ

ตอรัฐมนตรีวาการกระทรวงมหาดไทยตามระเบียบดังกลาว นอกจากนี้ การที่ผูรับจางของ

ผูถูกฟองคดีทําลายแนวคันนาและทิ้งเศษวัสดุลงในที่นาของผูฟองคดีอันเปนการกระทํา

ละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย เมื่อปรากฏขอเท็จจริงภายหลังวา

ผูถูกฟองคดีไดพยายามแกไขเยียวยาความเสียหายที่เกิดขึ้นโดยการชดใชคาเสียหายให

แกผูฟองคดีแลว กรณี จึงไมมีความจําเปนที่ศาลตองออกคําบังคับในสวนนี้ใหอีก

แตตองมีการรังวัดสอบเขตและปกหลักหมุดใหมใหแกผูฟองคดีจากการที่คันนากั้น

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๕๒

แนวเขตถูกทําลาย พิพากษาใหผูถูกฟองคดีดําเนินการเพื่อขออนุมัติใชท่ีดินสาธารณะ

บึงลําไผสําหรับโครงการพัฒนาบึงลําไผตอกระทรวงมหาดไทยโดยเร็ว แต ท้ังนี้

ตองไมเกิน ๑๐ วัน นับแตวันที่คดีถึงที่สุด และใหดําเนินการจัดใหมีการรังวัดสอบเขตที่

ดินของผูฟองคดีและปกหลักหมุดใหใหม รวมทั้งแกไขแนวรั้วมิให รุกล้ําที่ดินของ

ผู ฟ องคดี ให แล ว เสร็จภายใน ๑๒๐ วัน นับแต วันที่ คดี ถึ งที่ สุ ด (คํ าพิพากษา

ศาลปกครองกลางที่ ๓๙๙/๒๕๔๗∗) ๖) ขอพิพาทเกี่ยวกับการกําหนดแบบแปลนการกอสราง

สะพานขามคลอง กรณีฟองวากรมทางหลวง (ผูถูกฟองคดี) ดําเนินการขยาย

ทางหลวงหมายเลข ๓๕ สายธนบุรี – ปากทอ (พระราม ๒) เพื่อแกไขปญหาการจราจร

บริเวณคลองเลนเปน โดยกอสรางสะพานขามคลองเต็มพื้นที่เขตทางหลวง และสะพาน

ใหมท่ีกอสรางมีระดับต่ํากวาสะพานเดิมบนทางหลัก ๔๐ เซนติเมตร ทําใหผูฟองคดี

ไมสามารถนํารถจักรยานยนตวิ่งลอดใตสะพานขามฝงไปมาระหวางถนนไดอีกตอไป

ผูฟองคดีจึงขอใหศาลมีคําสั่งใหผูถูกฟองคดีแกไขปรับปรุงแบบแปลนการกอสราง

สะพานขามคลองเลนเปนทั้งฝงขาเขาและฝงขาออกใหมีระดับความสูงไมต่ํากวาสะพาน

เดิม ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา ตามขอ ๔ (๑) และ (๒) ของกฎกระทรวงแบงสวนราช

การ กรมทางหลวง กระทรวงคมนาคม พ .ศ . ๒๕๔๔ กํ าหนดให ผู ถู กฟ อ งคดี

มีอํานาจหนาที่วิจัยและพัฒนางานกอสรางบูรณะและบํารุงรักษาทางหลวงพิเศษ

ทางหลวงแผนดิน และทางหลวงสัมปทาน ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีกอสรางขยาย

ทางหลวงดังกลาวเพื่อแกไขปญหาการจราจรจึงเปนการกระทําตามอํานาจหนาที่ตาม

กฎกระทรวงดังกลาว แมวาการกอสรางสะพานคลองเลนเปนใหมไดกอสรางต่ํากวา

สะพานเดิม ๔๐ เซนติเมตร ทําใหผูฟองคดีและผูอยูอาศัยในบริเวณคลองเลนเปน

ขับ ข่ีรถจักรยานยนตลอดใตสะพานไม ได เชน เดิมก็ตาม แตผู ถู กฟ องคดีก็ ได

อํานวยความสะดวกและความปลอดภัยโดยการสรางสะพานกลับรถและสะพานลอย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๕๓

คนเดินขามถนน ความเสียหายของผูฟองคดีเปนเพียงการที่ ไมสามารถใชพื้นที่

ใตสะพานขามคลองเลนเปนและตองไปกลับรถจักรยานยนตไกลกวาเดิมเทานั้น

การกระทํ าของผู ถูกฟ องคดี จึงไม เป นการละเมิดตอผูฟ องคดี (คํ าพิพากษา ศาลปกครองกลางที่ ๕๓/๒๕๔๗) ๗) ขอพิพาทเกี่ยวกับการกําหนดจุดวางทอระบายน้ํา

ผูฟองคดีซ่ึงเปนเจาของที่ดินฟองวา ทางหลวงชนบทจังหวัด

นครปฐม (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) กอสรางถนนตามแนวทางสาธารณะเดิม โดยกําหนดจุด

วางทอระบายน้ําและตอทอระบายน้ําไมชิดแนวเขตที่ดินของผูฟองคดี ไมทําทางขึ้น – ลง

ใหผูฟองคดีอีกทางหนึ่ งตามที่ ไดตกลงไวในมติ ท่ีประชุมระหวางหนวยราชการ

และประชาชนผูไดรับผลกระทบ เปนเหตุใหนํ้าทวมบานพักและพื้นที่ทําการเกษตร

ของผูฟองคดี ทําใหพืชผลเสียหายและรถบรรทุกขึ้นลงทางไมสะดวกเนื่องจาก

ถนนมีระดับสูงกวาพื้นที่ของผูฟองคดี ผูฟองคดีจึงฟองขอใหผูถูกฟองคดีวางทอระบายน้ํา

ใหชิดแนวเขตที่ดินและทําทางขึ้น – ลงอีกหนึ่งแหงเพื่อเชื่อมเปนทางเขาออกกับทางหลวง

ชนบท ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ และอธิบดีกรมทางหลวงชนบท

(ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) เปนผูมีอํานาจหนาที่ในการกอสราง ขยาย บูรณะ และบํารุงรักษา

ทางหลวงชนบทตามมาตรา ๙ แหงพระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. ๒๕๓๕ การที่

ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ กอสรางบอพักและวางทอระบายน้ําลอดถนนที่พิพาทจากที่ดินฝงตรงขามที่

ดินของผูฟองคดีมายังที่ดินของผูฟองคดีตามแนวทางสาธารณะเดิมและเปน

บริเวณซึ่งเดิมกอนที่จะกอสรางถนนสายพิพาทก็มีนํ้าตามธรรมชาติไหลผานไปสูลําราง

สาธารณะดานหลังที่ดินของผูฟองคดีอยูแลว การวางทอระบายน้ําในบริเวณดังกลาว

จึงไมเปนการสรางภาระใหแกผูฟองคดี และการกอสรางบอพักน้ําตลอดจนตอทอระบายน้ํา

ในเขตที่ดินของผูฟองคดีก็เพื่อบรรเทาความเดือดรอนใหแกผูฟองคดี สวนการที่

ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ไมตอทอระบายน้ําดังกลาวไปใหชิดแนวเขตที่ดินของผูฟองคดีตามมติ

ท่ีประชุมฯ ก็เนื่องจากการกระทําดังกลาวจะทําใหปลายทอไปชิดแนวเขตที่ดินของเจา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๕๔

ของที่ดินขางเคียงและจะทําใหนํ้าไหลจากท่ีดินของผูฟองคดีไปสูท่ีดินของเจาของที่ดิน

ขางเคียงดานปลายทอระบายน้ํา อันเปนการสรางภาระความเดือดรอนใหแกเจาของที่ดิน

ดังกลาวได สําหรับการทําทางขึ้น – ลงถนนที่ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ สรางใหเพียงทางเดียว

เนื่องจากทางขึ้น – ลงอีกหนึ่งแหงอยูตรงจุดซึ่งเปนทางโคง หากมีทางขึ้น – ลง จะเปน

อันตรายแกผูใชเสนทางหลัก ดังนั้น เพื่อเปนการปองกันอุบัติภัยตามมาตรา ๓๑

แหงพระราชบัญญัติทางหลวงฯ จึงไมสามารถทําทางขึ้น – ลง อีกทางหนึ่งใหแก

ผูฟองคดีได กรณีจึงเห็นไดวาการที่ผูถูกฟองคดีไมดําเนินการตามคําขอของผูฟองคดี

จึงถือไดวามีเหตุผลท่ีรับฟงไดและไมเปนการสรางภาระความเดือดรอนเกินสมควรแก

ผูฟองคดี ผูถูกฟองคดีท้ังสองจึงไมไดกระทําละเมิดตอผูฟองคดีเนื่องจากการละเลยตอ

หนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติแตอยางใด (คําพิพากษาศาลปกครองกลาง ที่ ๓๒๗/๒๕๔๗) ๘) ขอพิพาทเกี่ยวกับการไมรื้อยายถังน้ําประปาหมูบาน ที่มีสภาพชํารุดและผุพังจนอาจกอใหเกิดอันตรายแกผูฟองคด ี ผูฟองคดีซ่ึงเปนเจาของที่ดินโดยรับโอนมรดกตามสัญญา

ใหท่ีดินพรอมสิ่งปลูกสรางในที่ดิน ฟองวา เมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๔ กํานันและผูใหญบาน

ไดขออนุญาตกอสรางถังน้ําประปาจากเจาของกรรมสิทธิ์ท่ีดินในขณะนั้น โดยตกลงวา

จะจายคาดูแลเปดปดถังน้ําและมอบหมายใหคณะกรรมการหมูบานเปนผูดูแลบริหารกิจ

การประปา ตอมา มีการโอนการบริหารกิจการประปาใหองคการบริหารสวนตําบล

(ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) เขามาดูแล ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ไดใชระบบเปดปดน้ําประปาแบบ

อัตโนมัติ จึงไม ไดจางผู ใดมาดูแลถังน้ํ าประปา ตอมา ป พ .ศ . ๒๕๔๔ ผูฟองคดี

ไดปลูกบานใกลกับถังน้ําประปาดังกลาวและเห็นวาถังน้ําประปามีสภาพชํารุดและหมด

อายุการใชงานแลว จึงแจงใหผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ร้ือถอนถังน้ําประปาออกจากที่ดิน

ของผูฟองคดี แตผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ไมดําเนินการโดยอางวาไมมีงบประมาณ ผูฟองคดี

จึงนําคดีมาฟองตอศาลปกครองเพื่อขอใหผูถูกฟองคดีร้ือยายถังน้ําประปาออกจากที่ดิน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๕๕

ของผูฟองคดี ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา หนังสือขออนุญาตกอสรางถังน้ําประปา

บนที่ดินของผูฟองคดีน้ัน มีลักษณะเปนการเขาครอบครองและใชประโยชนในที่ดิน

เพื่อประโยชนตามโครงการระบบประปาหมูบานเทานั้น ไมใชเปนการยกกรรมสิทธิ์และ

ไมมีการจํากัดสิทธิในการใชท่ีดินสวนที่เหลือ ดังนั้น ผูฟองคดีจึงมีสิทธิท่ีจะใชท่ีดิน

ของตนในสวนใดก็ไดเพื่อปลูกบาน เมื่อผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ในฐานะหนวยงานบริหารราชการ

สวนทองถิ่นไดรับโอนกิจการประปาหมูบานจากคณะกรรมการหมูบานมาดูแลบริหารจัด

การตามมติท่ีประชุมสภาองคการบริหารสวนตําบลแลว ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ในฐานะผูรับ

โอนทรัพยสินคือถังน้ําประปาซึ่งมีนายกองคการบริหารสวนตําบล (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒)

เปนผูบริหารและหัวหนาหนวยงานยอมมีหนาที่ตามมาตรา ๖๘ แหงพระราชบัญญัติ

สภาตําบลและองคการบริหารสวนตําบลฯ และขอ ๘ ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี

วาดวยการบริหารกิจการและการบํารุงรักษาระบบประปาชนบท พ.ศ. ๒๕๓๕ ท่ีจะตองดูแล

บํารุงรักษา และซอมแซม รวมถึงการรื้อยายถังน้ําประปาที่มีสภาพชํารุดและผุผังจนอาจ

เปนอันตรายตามที่ผูฟองคดีกลาวอาง ประกอบกับผูถูกฟองคดีท่ี ๑ ไมใชถังน้ําประปาดัง

กลาวในการดําเนินกิจการประปาหมูบานเพื่อแจกจายน้ําใหแกบุคคลในหมูบานแลว แต

ไดตอทอประปาจากหมูบ านอื่นมาใหบ ริการแกประชาชนในบริเวณดังกลาว

การรื้อยายถังน้ําประปาออกจากที่ดินของผูฟองคดีจึงไมเปนอุปสรรคตอการบริหารราช

การแผนดินแตประการใด อีกทั้ง ขออางที่วาไมสามารถดําเนินการไดเนื่องจาก

ไมมีงบประมาณเพียงพอนั้น ไมสามารถนํามาเปนขออางในการละเลยหรือละเวนการ

ปฏิบัติหนาที่ตามกฎหมายได ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีท้ังสองละเลยไมดําเนินการตาม

หนาที่ท่ีกฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติจนอาจเปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอน

เสียหาย จึงเปนการกระทําละเมิดอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนด

ใหตองปฏิบัติ พิพากษาใหผูถูกฟองคดีท้ังสองรื้อยายถังน้ําประปาออกจากที่ดินของผู

ฟองคดีภายใน ๖๐ วัน นับแตวันที่ศาลมีคําพิพากษา (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๒๓๐/๒๕๔๗)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๕๖

๙) ขอพิพาทเกี่ยวกับการกอสรางฝายน้ําลน ผูฟองคดีได รับอนุญาตใหทําประโยชนในเขตปฏิ รูปท่ีดิน

ฟองวา กรมทรัพยากรน้ํา (ผูถูกฟองคดี) โดยศูนยปฏิบัติการเรงรัดพัฒนาชนบทพุนพิน

กรมการเรงรัดพัฒนาชนบท เดิม ไดกอสรางฝายน้ําลนคลองคูพมาเปนเหตุใหเกิดน้ําทวม

สวนผลไมของผูฟองคดีไดรับความเสียหาย ผูฟองคดีไดรองเรียนตอผูวาราชการจังหวัด

และสํานักราชเลขาธิการแลว หลังจากนั้น ผูถูกฟองคดีไดปรับปรุงฝายน้ําลนและ

มอบกลาพันธุไมใหแกผูฟองคดี แตไมไดชดใชคาเสียหายแตอยางใด ผูฟองคดี

จึงขอใหศาลพิพากษาใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายเนื่องจากตนไมถูกน้ําทวมขัง

จนตาย ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา การที่ศูนยปฏิบัติการเรงรัดพัฒนาชนบทพุนพิน

ดําเนินการกอสรางฝายน้ําลนเปนการดําเนินการตามอํานาจหนาที่ของผูถูกฟองคดี

ตามขอ ๑ (๑๐) ของกฎกระทรวงแบ งสวนราชการกรมทรัพยากรน้ํ า กระทรวง

ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่ งแวดลอม พ .ศ . ๒๕๔๕ ประกอบกับมาตรา ๕ แห ง

พระราชกฤษฎีกาแบงสวนราชการสํานักงานเรงรัดพัฒนาชนบท กระทรวงมหาดไทย

พ.ศ. ๒๕๓๖ เมื่อการดําเนินการดังกลาวเปนเหตุใหท่ีดินที่ผูฟองคดีไดรับอนุญาต

ใหเขาทําประโยชนอยูต่ํากวาระดับนํ้าเก็บกักของฝายและระดับปากทอระบายน้ํา รวม

ท้ังต่ํากวาระดับดินถมปรับแตงดานหนาคันดินหูฝายและถูกน้ําทวมขังในเวลา

ตอมา อันทําใหตนไมท่ีผูฟองคดีปลูกไวตองตายลง ผูฟองคดีจึงเปนผูไดรับความเสียหาย

ซ่ึงเปนผลโดยตรงมาจากการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจากการใช

อํานาจตามกฎหมายของผูถูกฟองคดี ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติ

จัดตั้งศาลปกครองฯ และผูถูกฟองคดีมีหนาที่ตามกฎหมายที่จะตองชดใชคาสินไหมทด

แทนเพื่อการละเมิดนั้น ขอเท็จจริงฟงไดวาตนไมท่ีผูฟองคดีอางวาไดรับความเสียหายยังไม

ได ให ผลผลิ ต ศาลจึ งกํ าหนดราคาค า เสี ยหายให ตามที่ เห็ นสมควร ดั งนั้ น

เมื่อพิจารณาตามพฤติการณและความรายแรงแหงละเมิด ประกอบกับการที่ผูถูกฟองคดี

ไดแกไขถมดิน ทํารองน้ําและใหพันธุไมแกผูฟองคดี ซ่ึงเปนเพียงการบรรเทาความเสียหาย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๕๗

ใหผูฟองคดีภายหลังจากที่ตนไมของผูฟองคดีไดเสียหายไปแลว และผูฟองคดีจะตอง

เสียเวลาในการปลูกอีกหลายปกวาจะไดขนาดเทาเดิม ประกอบกับเมื่อพิจารณาความ

เห็นของนักวิชาการสงเสริมการเกษตรดวยแลว พิพากษาใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสีย

หายใหแกผูฟองคดีจากการที่ นํ้ าทวมสวนผลไมจนตนไมตายตามราคาตนไม

ท่ีนักวิชาการสงเสริมการเกษตรใหความเห็นไว (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๔๓/๒๕๔๙)

๓.๓.๒ คดีพิพาทเกี่ยวกับความรับผิดอยางอื่น ขอพิพาทที่อยูในประเภทคดีพิพาทเกี่ยวกับความรับผิดอยางอื่น ไดแก

คดีพิพาทเกี่ยวกับการกําหนดคาทดแทนการเวนคืนอสังหาริมทรัพยเพื่อนําไปใช

ประโยชนเกี่ยวกับการสาธารณูปโภค มีตัวอยางคําวินิจฉัยดังนี้ ๑) ขอพิพาทเกี่ยวกับการกําหนดแนวสายสงไฟฟาแรงสูง ก. การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย (ผูถูกฟองคดีท่ี ๑) ไดดําเนิน

การสํารวจทั่วไปและกําหนดแนวสายสงไฟฟาขนาด ๑๑๕ กิโลโวลต จากสถานีไฟฟา

ยอยอุดรธานี ๒ ไปยังสถานีไฟฟายอยหนองบัวลําภู ซ่ึงคณะกรรมการการไฟฟาฝายผลิต

แหงประเทศไทย (ผูถูกฟองคดีท่ี ๒) ไดอนุมัติโครงการขยายระบบสงไฟฟาตอเนื่องจาก

โค รงก าร เดิ ม ต าม ข อ เส น อขอ งผู ถู ก ฟ อ งคดี ท่ี ๑ ต อ ม า ผู ถู ก ฟ อ งค ดี ท่ี ๑

มีหนังสือแจงไปยังผูฟองคดีวาจะกอสรางสายสงไฟฟาพาดผานที่ดินของผูฟองคดี

ผูฟองคดีจึงมีหนังสือคัดคานพรอมท้ังเสนอใหผูถูกฟองคดีท่ี ๑ เปลี่ยนแนวสายสงไฟฟา

ดังกลาวโดยใหเดินขนานกับแนวสายสงไฟฟาแรงสูงอุดรธานี ๑ – หนองบัวลําภู ท่ีมีอยูแลว

แตผูถูกฟองคดี ท่ี ๑ ปฏิ เสธวาไมสามารถแกแนวสายสงไฟฟาได โดยไดศึกษา

ความเปนไปไดและรับฟงความคิดเห็นของราษฎรแลว ผูถูกฟองคดีท่ี ๒ จึงมีมติยืนยัน

การกอสรางตามแนวเดิม หลังจากนั้นผูถูกฟองคดีท่ี ๑ มีหนังสือแจงใหผูฟองคดี

ไปรับเงินคาทดแทนทรัพยสินที่ถูกเขตสายไฟฟา แตผูฟองคดีไมไปรับเงินคาทดแทน

ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จึงนําเงินไปฝากไวท่ีธนาคารออมสิน ผูฟองคดีเห็นวาคาทดแทนดัง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๕๘

กลาวต่ําเกินไป และการกําหนดแนวเขตที่จะกอสรางเสาและสายสงไฟฟาผานที่ดินของ

ผูฟองคดีเปนการกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมาย ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองตอศาลเพื่อขอ

ใหศาลมีคําพิพากษาใหยกเลิกคําสั่งการกอสรางเสาและสายสงไฟฟาที่พิพาท

ชวงผานที่ดินของผูฟองคดี และใหผูถูกฟองคดีท่ี ๑ เดินสายสงไฟฟาแรงสูงดังกลาวคู

ขนานไปกับแนวสายสงไฟฟาแรงสูงที่มีอยูเดิม ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา โครงการ

ก อ ส ร า ง เส าและสายส ง ไฟฟ าที่ พิ พ าท เป น โค รงการเชื่ อ ม โย งระบบ ไฟฟ า

ใหท่ัวประเทศและเพื่อสนองความตองการในการใชกระแสไฟฟาของประชาชนใหมีใช

อยางทั่วถึงและเพียงพอเพื่อประโยชนของสาธารณะ โดยเปนโครงการที่อยูในแผนหลัก

ของแผนพัฒนากําลังการผลิตไฟฟาของผูถูกฟองคดี ท่ี ๑ และไดผานการอนุมัติ

โครงการแลว ซ่ึงในการสํารวจทั่วไปเพื่อเลือกแนวสายสงไฟฟาดังกลาว ผูถูกฟองคดีท่ี ๑

ไดจัดทําประกาศ เรื่อง กําหนดเขตสํารวจสายสงไฟฟาฯ และสงไปปดประกาศไว

ณ ท่ีวาการอําเภอและที่ทําการตําบลทองที่ รวมท้ังไดลงประกาศในราชกิจจานุเบกษา

อันเปนการปฏิบัติตามมาตรา ๒๘ แหงพระราชบัญญัติการไฟฟาฝายผลิตแหง

ประเทศไทยฯ โดยชอบแลว ตอมาเมื่อกําหนดเขตสายไฟฟาแนนอนแลวก็ไดจัดทํา

แผนที่ประกาศกําหนดเขตเดินสายไฟฟาและสงไปปดประกาศไว ณ ท่ีวาการอําเภอ เพื่อ

ใหเจาของทรัพยสินที่ถูกเขตเดินสายไฟฟาตลอดจนผูเกี่ยวของทราบทั่วกัน อันเปนการ

ปฏิ บัติตามมาตรา ๒๙ วรรคหนึ่ ง (๒) แหงพระราชบัญญัติดังกลาว นอกจากนี้

การกอสรางเสาและสายสงไฟฟาที่พิพาท ผูถูกฟองคดีท่ี ๑ จําเปนตองมีสายไฟฟาเชื่อม

โยงไปที่ สถานี ไฟฟ าแรงสู งหนองบั วลํ าภู อย างน อยที่ สุ ด ๕ วงจร เพื่ อ รักษา

ความมั่นคงและเชื่อถือไดในการจายไฟฟา การกอสรางสายสงที่พิพาท จํานวน ๑ วงจร

จึงเปนความจําเปนทางเทคนิคเพื่อความมั่นคงในการจายไฟฟา ประกอบกับผลการ

ประเมินคาใชจายในการแกไขแนวสายสงไฟฟาตั้งแตชวงที่มีสายสงไฟฟาคูขนาน

กับสายสง ๑๑๕ กิโลโวลต อุดรธานี ๑ – เลย จนถึงสถานีไฟฟาแรงสูงหนองบัวลําภู

โดยเดินสายไฟฟารวมกันจะตองมีคาใชจายเพิ่มสูงมาก และหากดําเนินการปกเสา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๕๙

พาดสายขนานกับแนวเขตเดิม ก็จะทําใหเจาของที่ดินรายเดิมรับภาระเพิ่มข้ึน ดังนั้น

การที่ผูถูกฟองคดีท้ังสองใชดุลพินิจในการกําหนดแนวเขตการกอสรางเสาและสายสงไฟ

ฟ าที่พิพาท จึงเปนการใชดุลพิ นิจ ท่ีชอบดวยกฎหมายแลว สวนการจายเงิน

คาทดแทนที่ดินพิพาทนั้น เนื่องจากไมมีการโอนกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองในที่ดิน

ท่ีถูกเขตเดินสายไฟฟา จึงไมจายเงินคาทดแทนที่ดินใหเต็มราคาที่คณะกรรมการกําหนด

คาทดแทนทรัพยสินกําหนด แตจายเปนอัตรารอยละของราคาที่คณะกรรมการฯ

กําหนด โดยใชราคาที่ดินตามบัญชีกําหนดราคาประเมินทุนทรัพยเพื่อเรียกเก็บคาธรรม

เนียมในการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพยท่ีประกาศใชใน

ป จ จุ บัน (พ .ศ . ๒๕๔๓ ถึ ง พ .ศ . ๒๕๔๖) เป น เกณฑ ในการคํ านวณ ค าทดแทน

เมื่อแนวเขตเดินสายไฟฟาผานที่ดินของผูฟองคดีดานทิศใต ซ่ึงมีสภาพเปนที่นา

ไมไดเปนที่อยูอาศัย จึงพิจารณาจายตามหลักเกณฑท่ีกําหนดไวและผูถูกฟองคดีท่ี ๑

ไดแจงใหผูฟองคดีมารับคาทดแทนแลว แตผูฟองคดีไมมารับภายในเวลาที่กําหนด

ผูถูกฟองคดีจึงนําเงินดังกลาวไปฝากธนาคารออมสินในนามของผูฟองคดี อันเปนการ

ดําเนินการตามมาตรา ๓๐ แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน จากขอเท็จจริงดังกลาว

จึงเห็นได วาผู ถูกฟ องคดี ท้ั งสองไดดํ าเนินการตามขั้นตอนและอํานาจหนาที่

ตามท่ีพระราชบัญญัติการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทยฯ กําหนดไวโดยชอบดวย

กฎหมายแลว (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๗๒/๒๕๔๗)

ข . เจ าของที่ ดิ นฟ องว า การไฟฟ าฝ ายผลิ ตแห งประเทศไทย

(ผูถูกฟองคดี) ประกาศกําหนดแนวสายไฟฟาพาดผานเขาไปในที่ดินของผูฟองคดี

ทําใหผูฟองคดีไมสามารถใชประโยชนในที่ดินไดเต็มมูลคา ผูฟองคดียื่นเรื่องขอให

ผูถูกฟองคดีแกไขแนวสายไฟฟาแลว แตผูถูกฟองคดีไมดําเนินการ ผูฟองคดีจึงฟองขอให

ผูถูกฟองคดียกเลิกการกอสรางสายสงไฟฟาในที่ดินของผูฟองคดี ศาลปกครองกลาง

วินิจฉัยวา เมื่อสิ่งปลูกสรางของผูฟองคดีไมมีสภาพเปนโรงเรือน จึงไมใชกรณีท่ีตองหาม

มิใหผูถูกฟองคดีเดินสายไฟฟาพาดผานตามมาตรา ๒๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหง พระราช

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๖๐

บัญญัติการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๑๑ ประกอบกับคาใชจายในการ

ดําเนินการกอสรางสายสงไฟฟาตามแนวที่ผูถูกฟองคดีประกาศเปนจํานวนเงิน

ต่ํากวาแนวสายสงไฟฟาตามขอเสนอของผูฟองคดี และหากมีการยายแนวสายสงไฟฟา

ตามขอเสนอของผูฟองคดีจะมีผลกระทบตอท่ีดินแปลงอื่นอีกหลายแปลง ซ่ึงเจาของที่

ดินที่ไดรับผลกระทบสวนใหญไมยินยอม อันจะทําใหมีผลกระทบตอการจัดทําบริการ

สาธารณะของรัฐ เนื่องจากอาจเกิดการรองเรียนโดยไมมี ท่ีสิ้นสุด อีกทั้งปจจุบัน

ผูถูกฟองคดีไดดําเนินการกอสรางสายสงไฟฟาตามโครงการอันเปนมูลพิพาทในคดีน้ี

เสร็จเรียบรอยแลว และมีการจายกระแสไฟฟาผานสายสงไฟฟาดังกลาวแลว หากตองมี

การเปลี่ยนแนวตามที่ผูฟองคดีเสนอมาจะตองมีการดับกระแสไฟฟา ซ่ึงกอใหเกิดความ

เสียหายแกเศรษฐกิจโดยรวม ดังนั้น การกําหนดแนวสายสงไฟฟาของผูถูกฟองคดี

จึงเปนไปโดยมีเหตุอันสมควรและเปนการใชดุลพินิจโดยชอบแลว (คําพิพากษา ศาลปกครองกลางที่ ๒๓๙/๒๕๔๗)

๒) ขอพิพาทเกี่ยวกับการกําหนดคาทดแทน

ผูฟองคดีเปนเจาของกรรมสิทธิ์ในที่ดินที่ถูกเขตเดินสายไฟฟาฟองวา

การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย (ผูถูกฟองคดี) ดําเนินการตั้งเสาไฟฟาในท่ีดินของ

ผูฟองคดีโดยไมไดแจงใหผูฟองคดีทราบเพื่อคัดคานกอน และกําหนดคาทดแทนการใชท่ี

ดินที่ถูกเขตเดินสายไฟฟาโดยใชราคาที่ดินตามบัญชีราคาประเมินทุนทรัพยเพื่อเรียกเก็บคา

ธรรมเนียมในการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมของสํานักงานที่ดินกรุงเทพมหานคร

ท่ีประกาศใชในป พ.ศ. ๒๕๓๙ – พ.ศ. ๒๕๔๒ เปนเกณฑในการพิจารณา แตเนื่องจาก

ไมไดมีการโอนกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองในที่ดินสวนที่ถูกเขตเดินสายไฟฟา

จึงไมจายเงินคาทดแทนใหเต็มราคาประเมินทุนทรัพย แตถือจายใหเปนอัตรารอยละ

ของราคาประเมินทุนทรัพยฯ ท่ีกําหนดไว ผูฟองคดีไมพอใจคาทดแทนที่คณะกรรมการ

กําหนดคาทดแทนทรัพยสินกรุงเทพมหานครกําหนดให จึงมีหนังสือขอใหผูถูกฟองคดี

พิจารณาเงินคาทดแทนใหใหม แตผูถูกฟองคดียังคงยืนราคาคาทดแทนตามที่กําหนดไว

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๖๑

ผูฟองคดีจึงขอใหศาลกําหนดคาทดแทนการใชท่ีดินเพิ่ม ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา

การที่คณะกรรมการกําหนดคาทดแทนทรัพยสินกรุงเทพมหานครวางหลักเกณฑการจาย

เงินคาทดแทนการใชท่ีดินโดยใชราคาที่ดินตามราคาประเมินทุนทรัพยเพื่อเรียกเก็บคา

ธรรมเนียมการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมของสํานักงานที่ดินกรุงเทพมหานคร

ท่ีประกาศใชในป พ.ศ. ๒๕๓๙ – พ.ศ. ๒๕๔๒ เปนเกณฑ แตเนื่องจากไมมีการโอน

กรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองในที่ดินสวนที่ถูกเขตเดินสายไฟฟา จึงไมจายเงิน

คาทดแทนที่ดินใหเต็มราคาประเมินทุนทรัพยฯ แตถือจายใหเปนอัตรารอยละของราคา

ประเมินฯ โดยพิจารณาจายตามสภาพที่ดินที่ถูกกระทบกระเทือน กลาวคือ บริเวณที่ตั้ง

เสาไฟฟาใหจายเต็มรอยละ ๑๐๐ เนื่องจากเจาของที่ดินไมสามารถใชท่ีดินทําประโยชน

ตอไปได สําหรับท่ีบานซึ่งจะหมดสภาพของการเปนที่อยูอาศัยตอไปแตยังสามารถ

ใชทําประโยชนได จายใหในอัตราลดหลั่นลงมา สวนที่ตั้งเสาไฟฟาชั่วคราวเพื่อจาย

กระแสไฟฟาเขาระบบตามปกติจะมีการรื้อออกเมื่อการกอสรางเสาไฟฟาโครงเหล็กถาวร

เสร็จเรียบรอย ทําใหไมไดรับความเสียหาย จึงกําหนดเปนราคาเหมาจายคาทดแทนที่

ดินตามประเภทและขนาดของเสาไฟฟา หลักเกณฑดังกลาวเปนหลักเกณฑในการ

กําหนดเงินคาทดแทนการใชท่ีดินที่มีเหตุผลสอดคลองกับลักษณะที่ดินที่ถูกกําหนด

เปนเขตเดินสายไฟฟาและลักษณะการใชงานของเสาชั่วคราว จึงเปนการกําหนดหลัก

เกณฑ ท่ี เหมาะสมและเปนธรรมแลว และเมื่ อขอ เท็จจริงรับฟ งไดวาที่ ดินของ

ผูฟองคดีมีราคาประเมินทุนทรัพยฯ ป พ.ศ. ๒๕๓๙ – พ.ศ. ๒๕๔๒ ตารางวาละ ๑๐,

๐๐๐ บาท และในป พ.ศ. ๒๕๔๓ – พ.ศ. ๒๕๔๖ มีราคาประเมินทุนทรัพยฯ ลดลงเหลือ

ตารางวาละ ๖,๘๐๐ บาท การที่ ผู ถู กฟ องคดีจ ายค าทดแทนที่ ตั้ ง เสาไฟฟ าให

ผูฟองคดีตามราคาประเมินทุนทรัพยฯ พ.ศ. ๒๕๓๙ – พ.ศ. ๒๕๔๒ และที่ตั้งเสาไฟฟา

ช่ัวคราวกําหนดใหตามประเภทและขนาดของเสาไฟฟาที่กําหนดไวในหลักเกณฑท่ีคณะ

กรรมการฯ กําหนดไวโดยไมไดจายคาทดแทนการใชท่ีดินเพิ่ม เนื่องจากเปนการปรับปรุง

และก อสร างสายส งไฟฟ า ใหม ภ าย ใน เขต เดิ น ส าย ไฟฟ า เดิ ม การกํ าหนด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๖๒

คาทดแทนที่ตั้งเสาไฟฟาใหแกผูฟองคดีจึงเปนไปตามหลักเกณฑและเปนธรรมแลว

นอกจากนี้ ผูถูกฟองคดีมีหนังสือแจงการขอเขาดําเนินการกอสรางเพื่อเปลี่ยนแปลง

ระบบไฟฟาและขอความรวมมือช้ีแนวเขตที่ดินใหผูฟองคดีทราบแลวซึ่งปรากฏตามหลัก

ฐานการตอบรับทางไปรษณียวามีผู รับหนังสือไวโดยชอบ จึงถือไดวาผูฟองคดี

ไดทราบการดําเนินการของผูถูกฟองคดี และผูถูกฟองคดีไดดําเนินการโดยชอบ

ตามขั้นตอนของกฎหมายแลว (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๖๕๕/๒๕๔๘)

๓.๔ แนวคําวินิจฉัยตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๔) แหงพระราชบัญญัติจัด

ตั้งศาลปกครองฯ ขอพิพาทเกี่ยวกับการสาธารณูปโภคที่มีลักษณะเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับ

สัญญาทางปกครอง๔๖ มีตัวอยางคําวินิจฉัยที่ศาลรับคดีไวพิจารณาดังนี้ ๑) คดีพิพาทเกี่ยวกับสัญญาจางทําของ

ก. ผูฟองคดีเปนผูรับจางตามสัญญาจางเหมาขยายเขตประปาฟองวา

องคการบริหารสวนตําบล (ผูถูกฟองคดี) ตกลงทําสัญญาจางผูฟองคดีขยายเขตประปา

กําหนดสงมอบงานทั้งหมดภายในวันที่ ๑๙ สิงหาคม ๒๕๔๓ ผูฟองคดีมีหนังสือสงมอบ

งานเมื่อวันที่ ๗ สิงหาคม ๒๕๔๓ ผูถูกฟองคดีเขาตรวจงานจางแลวเห็นวางานไมถูกตอง

ตามแบบและมีหนังสือแจงใหผูฟองคดีแกไขงานหลายครั้ง เมื่อผูฟองคดีแกไขตามที่

ผูถูกฟองคดีกําหนดเสร็จแลว จึงมีหนังสือขอใหผูถูกฟองคดีตรวจรับงานจางและ

จายคาจาง แตผูถูกฟองคดีมีหนังสือบอกเลิกสัญญาและไมจายคาจางตามสัญญา

ผูฟองคดีเห็นวาการที่ผูถูกฟองคดีแจงใหแกไขงานหลายครั้งโดยไมไดตรวจรายละเอียด

ท้ังหมดในคราวเดียวกันและไมตรวจรับงาน เปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย

ท่ีตองดําเนินการแกไขงานหลายครั้ง และไมสามารถสงมอบงานได ผูฟองคดีจึงฟองขอ

๔๖ ขอพิพาทเกี่ยวกับการสาธารณูปโภคที่มีลักษณะเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับสัญญาทางปกครอง

สามารถดูรายละเอียดเพิ่มเติมไดในสรุปแนวคําวินิจฉัยศาลปกครอง เรื่อง สัญญาทางปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๖๓

ใหศาลมีคําพิพากษาใหผูถูกฟองคดีจายเงินคาจางตามสัญญาพรอมดอกเบี้ย

ศาลปกครองกลางวินิจฉัยวา การตรวจงานจางของคณะกรรมการตรวจการจางของ

ผูถูกฟองคดีไมเปนไปตามขอ ๔๘ ของระเบียบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการพัสดุของ

องคการบริหารสวนตําบล พ.ศ. ๒๕๓๘ เนื่องจากการตรวจการจางตามระเบียบฯ ดัง

กลาว จะตองตรวจงานทั้งหมดหรือแตละงวด แลวแตกรณี ใหเสร็จสิ้นไปโดยเร็วที่สุด

ดังนั้น เมื่องานจางผูฟองคดีใหกอสรางขยายเขตประปามีเพียงงวดเดียว และผูฟองคดี

ไดสงมอบงานทั้งหมดแลวเมื่อวันที่ ๗ สิงหาคม ๒๕๔๓ กอนถึงกําหนดแลวเสร็จ

ตามสัญญา (๑๙ สิงหาคม ๒๕๔๓) แตคณะกรรมการตรวจการจางของผูถูกฟองคดี

ตรวจงานจางครั้งแรกเมื่อวันที่ ๑๐ สิงหาคม ๒๕๔๓ โดยปรากฏขอบกพรองของงานจาง

เพียง ๒ รายการ เทานั้น และคณะกรรมการตรวจการจางทุกคนไดลงนามในบันทึกดัง

กลาวโดยไมมีกรรมการคนใดมีความเห็นแยง และประธานกรรมการบริหารของ

ผูถูกฟองคดีซ่ึงเปนประธานกรรมการตรวจการจางดวยไดมีหนังสือแจงใหผูฟองคดี

ดําเนินการแกไขงานที่บกพรอง ๒ รายการนั้น จึงตองถือวากระบวนการในการ

ตรวจงานจางทั้งโครงการเสร็จสิ้นแลว โดยมีขอบกพรองของงานจางเทาที่ไดแจง

ผูฟองคดี การที่ตอมาคณะกรรมการฯ ตรวจงานจางครั้งที่สองหลังจากผูฟองคดีแจงวา

ไดแกไขงานแลว และรายงานผลการตรวจการจางวายังคงมีขอบกพรอง ๑ รายการตาม

ท่ีแจงใหผูฟองคดีแก ไขไปในครั้งแรกแลว สวนอีก ๑ รายการผูฟองคดีไดแก ไข

ใหถูกตองแลว โดยไมปรากฏวาคณะกรรมการตรวจการจางคนใดมีความเห็นวา

มีขอบกพรองเพิ่มเติม จึงตองรับฟงวาในการตรวจงานจางมีขอบกพรองจํานวน

๒ รายการเทานั้น สวนขอบกพรองที่ตรวจพบเพิ่มเติมในภายหลังลวนแตเปนสิ่งที่ควร

ตรวจพบไดตั้งแตในการตรวจงานจางครั้งแรกทั้งสิ้น เมื่อผูฟองคดีสงมอบงานกอนกําหนด

แลวเสร็จตามสัญญา ซ่ึงหากผูถูกฟองคดีแจงขอบกพรองทั้งหมดใหผูฟองคดีดําเนินการ

แกไขตั้งแตในการตรวจงานจางคร้ังแรก ผูฟองคดีอาจแกไขงานใหสมบูรณไดภายใน

กําหนดเวลาแลวเสร็จตามสัญญาโดยไมตองชําระคาปรับ การที่ผูถูกฟองคดีไมไดแจง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๖๔

ตั้งแตในครั้งแรกทั้งที่ตองกระทําและสามารถกระทําได แตกลับมาแจงเพิ่มเติม

ในภายหลัง จึงเปนการกระทําที่มีเจตนาไมสุจริต

อยางไรก็ตาม เมื่อขอเท็จจริงปรากฏวาไดมีการเปดใชนํ้าประปาหมูบาน

ตามโครงการนี้แลวตั้งแตการตรวจงานจางคร้ังแรกหรือครั้งที่สอง และผูถูกฟองคดี

ก็รับทราบโดยไมไดทักทวงใด ๆ และไมปรากฏวามีปญหาในเรื่องการจายน้ําแตอยางใด

รวมทั้งผูถูกฟองคดีก็ไมไดดําเนินการสอบราคาครั้งใหมเพื่อแกไขขอบกพรองตามความ

เห็นของคณะกรรมการตรวจการจางแตอยางใด กรณีจึงตองถือวาผูถูกฟองคดีไดยินยอม

รับมอบงานนี้โดยปริยายและไดเขาใชประโยชนสมความมุงหมายของงานจางแลว ผูถูก

ฟองคดี จึงมีหนาที่ตองชําระคาจางใหแกผูฟ องคดีตามสัญญา เมื่ อปรากฏวา

ผูฟองคดีไดแกไขงานตามที่ผูถูกฟองคดีแจงใหดําเนินการตั้งแตการตรวจงานจาง

คร้ังแรกเปนตนมา และไดสงมอบงานครั้งที่สามซึ่งไดแกไขแลวตามหนังสือลงวันที่ ๔

กันยายน ๒๕๔๓ ซ่ึงผูถูกฟองคดีลงรับหนังสือดังกลาวไวเมื่อวันที่ ๗ กันยายน ๒๕๔๓

แตผูฟองคดีไมมีพยานหลักฐานหักลางวาผูฟองคดีไดสงมอบงานกอนวันที่ ๗ กันยายน

๒๕๔๓ ตามหลักฐานการลงรับหนังสือของผูถูกฟองคดี อีกทั้ง การกระทําของผูฟองคดี

ดังกลาวเปนการแสดงใหเห็นวาผูฟองคดียอมรับวางานยังไมแลวเสร็จสมบูรณตาม

สัญญา จึงไดแกไขงานดังกลาว ดังนั้น ผูฟองคดีจึงตองถูกปรับตามขอ ๑๕ ของสัญญา

จาง นับแตวันพนกําหนดแลวเสร็จตามสัญญา คือ วันที่ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๔๓ จนถึงวันที่

๗ กันยายน ๒๕๔๓ รวมเปนเวลา ๑๙ วัน จึงพิพากษาใหผูถูกฟองคดีชําระคาจางตาม

สัญญาใหแกผูฟองคดี หลังจากหักคาปรับแลว พรอมท้ังดอกเบี้ยอัตรารอยละ ๗.๕ ตอป

ของเงินตนดังกลาว (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๒๐๗๒/๒๕๔๕ (มีความเห็นแยง))๔๗

๔๗ ตุลาการศาลปกครองฝายขางนอย มีความเห็นแตกตางวา

(๑) ขอเท็จจริงรับฟงไดวามีการเปดใหประชาชนไดใชน้ําประปาหมูบานตามโครงการนี้ตั้งแต

การตรวจการจางงานครั้งแรกเมื่อวันที่ ๑๐ สิงหาคม ๒๕๔๓ หรือครั้งที่สองเมื่อวันที่ ๑๘ สิงหาคม ๒๕๔๓

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๖๕

ข. กรณีฟองวา องคการบริหารสวนตําบลเชิงทะเล (ผูถูกฟองคดี)

ทําสัญญาจางผูฟองคดีใหกอสรางระบบประปาหมูบาน โดยแบงจายเงินคาจางเปน

๓ งวด ตามความสําเร็จของงานที่จาง ผูฟองคดีสงมอบงานลาชากวาที่กําหนด

ในสัญญาเนื่องจากประสบเหตุขัดของในระหวางการทํางาน ๒ ครั้ง คือ ครั้งที่หนึ่ง

ผูฟองคดีไมสามารถเขาดําเนินงานกอสรางระบบประปาบนเนินเขาหมูท่ี ๓ ได เนื่องจาก

ผูถูกฟองคดีไดวาจางเอกชนรายหนึ่ งกอสรางถนน ซ่ึงผูฟองคดีใช เปนเสนทาง

ขนเครื่องจักรและอุปกรณข้ึนไปกอสรางระบบประปา ระหวางวันที่ ๒๗ กันยายน ๒๕๔๒

ถึงวันที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๔๓ ผูฟองคดีตองรอใหการกอสรางถนนดังกลาวแลวเสร็จ

จึงสามารถเขาดําเนินงานตามสัญญาได และครั้งที่สอง ในขณะที่ผูฟองคดีดําเนินงานกอ

สรางระบบประปาหมูบาน หมูท่ี ๔ ซ่ึงจะตองวางทอประปาบริเวณถนน ผูควบคุมงานของผู

ถูกฟองคดีมีคําสั่งใหผูฟองคดีหยุดงานชั่วคราว ตั้งแตวันที่ ๘ กุมภาพันธ ๒๕๔๓ เนื่อง

จากการวางทอไมไดรับอนุญาตจากแขวงการทาง และผูฟองคดีไดเริ่มงานอีกครั้งเมื่อวัน

โดยผูถูกฟองคดีรับทราบและไมไดทักทวงแตประการใด และจนถึงปจจุบันการใชน้ําประปายังคงเปนไป

อยางตอเนื่อง โดยไมปรากฏวามีปญหาในเรื่องการจายน้ํา จึงตองถือวาผูถูกฟองคดีไดตกลงยอมรับมอบ

งานที่จางโดยปริยายและไดเขาใชประโยชนในงานที่จางแลว และถือไดวาผูฟองคดีไดทํางานที่จางแลวเสร็จ

ครบถวนตั้งแตวันที่ผูฟองคดีสงมอบงานเมื่อวันที่ ๑๗ สิงหาคม ๒๕๔๓ ซึ่งเปนไปตามระยะเวลาที่กําหนดไว

ในสัญญาจาง ดังนั้น ผูถูกฟองคดีจึงตองจายเงินคาจางใหแกผูฟองคดีตามสัญญาจางดังกลาว พรอมทั้ง

ดอกเบี้ย นับตั้งแตวันที่ ๑๘ สิงหาคม ๒๕๔๓ เปนตนไป

(๒) การที่ตุลาการฝายเสียงขางมากวินิจฉัยโดยเห็นวา ผูฟองคดีจะตองถูกปรับตามขอ ๑๕

ของสัญญาจาง นับแตวันพนกําหนดแลวเสร็จตามสัญญาคือ วันที่ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๔๓ จนถึงวันที่ ๗

กันยายน ๒๕๔๓ (วันที่ ผูถูกฟองคดีลงรับหนังสือสงมอบงานครั้งที่สาม) เปนกรณีที่ ไมถูกตองและ

ไมเปนธรรมกับผูฟองคดี เนื่องจากเมื่อผูถูกฟองคดีไดรับทราบวาไดมีการเปดใชน้ําประปาหมูบานตามโครง

การนี้ แล วและไม ได มีการทักท วง อีกทั้ งนับแตนั้ นจนถึ งป จจุบันประชาชนยั งคงใชน้ํ าประปา

อยางตอเนื่องโดยไมปรากฏวามีปญหาในเรื่องการจายน้ํา กรณีจึงตองถือวาผูถูกฟองคดีตกลงยอมรับมอบ

งานที่จางโดยปริยายและถือไดวาผูฟองคดีไดทํางานแลวเสร็จตามระยะเวลาที่กําหนดไวในสัญญาจางแลว

ผูถูกฟองคดีจึงควรชําระเงินคาจางใหแกผูฟองคดีตามคําขอของผูฟองคดีโดยไมหักคาปรับผูฟองคดี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๖๖

ท่ี ๒๘ กุมภาพันธ ๒๕๔๓ เปนเหตุใหผูฟองคดีตองหยุดทําการกอสรางตามคําสั่งผูควบ

คุมงานของผูถูกฟองคดีเปนเวลา ๒๐ วัน และสงมอบงานลาชากวาที่กําหนดไว

ในสัญญา รวมทั้ งสิ้น ๑๗๗ วัน ผูฟองคดีมีหนังสือลงวันที่ ๑๔ กุมภาพันธ ๒๕๔๓

วันที่ ๒๕ กุมภาพันธ ๒๕๔๓ และวันที่ ๑๖ มิถุนายน ๒๕๔๓ ขอขยายเวลาทํ างาน

ตามสัญญาจาง แตผูถูกฟองคดีไมอนุญาตใหขยายเวลา และมีคําสั่งปรับผูฟองคดี

ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองขอใหศาลพิพากษาใหผูถูกฟองคดีคืนเงินคาปรับใหแกผูฟองคดี

ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา การที่ผูฟองคดีประสบเหตุขัดของครั้งแรก ผูฟองคดี

มีหนาที่ท่ีจะตองแจงเหตุขัดของดังกลาวตอผูถูกฟองคดีเพื่อใชสิทธิขอขยายเวลาทํางาน

ตามสัญญาจางภายใน ๑๕ วัน นับถัดจากวันที่ เหตุ ขัดของสิ้นสุดลงตามขอ ๒๐

ของสัญญาจาง ประกอบกับขอ ๖๑ ของระเบียบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการพัสดุ

ขององคการบริหารสวนตําบล พ.ศ. ๒๕๓๘ เมื่อขอเท็จจริงรับฟงไดวาการกอสรางถนน

ท่ีพิพาทแลวเสร็จในวันที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๔๓ ผูฟองคดีจึงมีสิทธิขอขยายเวลาทํางาน

ตามสัญญาจางตอผูถูกฟองคดีอยางชาที่สุดในวันที่ ๙ กุมภาพันธ ๒๕๔๓ การที่

ผูฟองคดียื่นหนังสือลงวันที่ ๑๖ มิถุนายน ๒๕๔๓ ขอขยายระยะเวลาตามสัญญาจาง

โดยอางเหตุขัดของดังกลาว จึงเปนการยื่นคําขอขยายเวลาทํางานตามสัญญาจาง

เมื่อพน ๑๕ วัน นับถัดจากวันที่เหตุขัดของสิ้นสุดลง ท้ังนี้ แมผูฟองคดีจะยื่นหนังสือ

ลงวันที่ ๑๔ กุมภาพันธ ๒๕๔๓ และวันที่ ๒๕ กุมภาพันธ ๒๕๔๓ ตอผูถูกฟองคดีเพื่อขอ

ขยายเวลาทํางานตามสัญญาจาง แตหนังสือท้ังสองฉบับดังกลาวไมไดระบุหรืออางถึง

เหตุขัดของดังกลาวของผูฟองคดี จึงถือวาผูฟองคดีสละสิทธิเรียกรองในการขอขยาย

ระยะเวลาทํางานตามสัญญา นอกจากนั้น ขอเท็จจริงปรากฏวายังมีเสนทางอื่นนอก

เหนือจากถนนที่พิพาทที่สามารถใช เปนเสนทางขนเครื่องจักรและอุปกรณ ได

และกรณีดังกลาวมิไดเปนเหตุสุดวิสัยหรือเหตุใด ๆ อันเนื่องมาจากความผิดหรือ

ความบกพรองของผูถูกฟองคดีท่ีจะตองขยายเวลาทํางานตามสัญญาจาง ดังนั้น

เมื่อผูฟองคดีสงมอบงานลาชากวาที่กําหนดไวในสัญญาถึง ๑๗๗ วัน และผูถูกฟองคดี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๖๗

ปรับผูฟองคดีตามจํานวนวันดังกลาว ผูฟองคดีจึงไมมีสิทธิท่ีจะยกเหตุขัดของมาลดคา

ปรับได

สําหรับเหตุขัดของครั้งที่สอง ผูถูกฟองคดีมีหนาที่ตองสงมอบพื้นที่ให

ผูฟองคดีสามารถดําเนินงานกอสรางตามสัญญา โดยปราศจากการรบกวนสิทธิ

เมื่อผูควบคุมงานของผูถูกฟองคดีมีคําสั่งใหผูฟองคดีหยุดงานวางทอประปาชั่วคราว ตั้ง

แตวันที่ ๘ กุมภาพันธ ๒๕๔๓ เนื่องจากการวางทอดังกลาวไมได รับอนุญาตจาก

แขวงการทาง และผูฟองคดีสามารถเริ่มทํางานไดอีกครั้งในวันที่ ๒๘ กุมภาพันธ ๒๕๔๓

ซ่ึงทําใหผูฟองคดีตองหยุดงานเปนเวลา ๒๐ วัน กรณีดังกลาวจึงเปนการสงมอบพื้นที่

โดยมีอุปสรรคและรบกวนสิทธิมิใหผูฟองคดีทํางานที่จางไดตามสัญญาและเปนความ

ผิดพลาดหรือความบกพรองที่เกิดขึ้นเพราะสภาพแหงงานที่จาง ซ่ึงผูถูกฟองคดีทราบดี

อยูแลวตั้งแตตนตามขอ ๒๐ ของสัญญาจาง ประกอบกับขอ ๖๑ ของระเบียบกระทรวง

มหาดไทย วาดวยการพัสดุขององคการบริหารสวนตําบลฯ เมื่อผูฟองคดียื่นหนังสือลงวัน

ท่ี ๑๔ กุมภาพันธ ๒๕๔๓ วันที่ ๒๕ กุมภาพันธ ๒๕๔๓ และวันที่ ๑๖ มิถุนายน ๒๕๔๓

ข อ ข ย า ย เ ว ล า ทํ า ง า น ต า ม สั ญ ญ า จ า ง แ ต ผู ถู ก ฟ อ ง ค ดี มี คํ า สั่ ง

ไมอนุญาตใหขยายเวลา คําสั่งดังกลาวของผูถูกฟองคดีจึงไมชอบดวยกฎหมาย ดังนั้น

เมื่อผูฟองคดีสงมอบงานลาชากวาที่กําหนดไวในสัญญา ๑๗๗ วัน และผูถูกฟองคดีปรับ

ผูฟองคดีโดยไมไดนําเหตุขัดของของผูฟองคดีในครั้งที่สองมาลดคาปรับ จึงเปนการปรับ

ผูฟองคดีโดยไมชอบดวยกฎหมาย ผูถูกฟองคดีตองลดคาปรับใหแกผูฟองคดี จํานวน

๒๐ วัน ศาลพิพากษาใหผูถูกฟองคดีคืนเงินคาปรับใหแกผูฟองคดี จํานวน ๒๐ วัน (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๑๑/๒๕๔๙)

ค. ผูฟองคดีทําสัญญารับจางวางทอเมนขยายเขตประปากับเทศบาล

ตําบล (ผูถูกฟองคดี) จํานวน ๒ สัญญา ในการดําเนินการกอสรางผูฟองคดีไดใช

ทอประปาที่ซ้ือจากบริษัทเอกชนที่ไดรับใบอนุญาตใหประกอบกิจการโรงงานผลิตทอเหล็ก

และบริษัทดังกลาวไดออกหนังสือรับรองวาจําหนายทอเหล็กกลาอาบสังกะสีท่ีไดรับ

อนุญาตจากกระทรวงอุตสาหกรรมใหใชไดตามมาตรฐาน มอก. ใหแกผูฟองคดีเพื่อใชใน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๖๘

หนวยงานของผูถูกฟองคดี หลังจากที่ผูฟองคดีดําเนินการวางทอเมนขยายเขตประปาดัง

กลาวแลวเสร็จและสงมอบงาน ชางควบคุมงานของผูถูกฟองคดีไดสุมตัวอยาง

ทอเหล็กกลาอาบสังกะสี ท่ีผูฟองคดีนํามาใชในการกอสรางพบวามี นํ้าหนักและ

ความหนานอยกวาทอเหล็กกลาอาบสังกะสี ท่ีผูถูกฟองคดีเคยตรวจรับงานจาก

ผูรับจางรายอื่นที่ทําสัญญารับจางวางทอประปาประเภทเดียวกับผูฟองคดี ผูถูกฟองคดี

จึงไมรับงานของผูฟองคดี และแนะนําใหผูฟองคดีนําทอเหล็กไปตรวจสอบกับกระทรวง

วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี แตผูฟองคดีไมนําไปตรวจสอบ แตนําทอเหล็กจํานวน ๕

ทอนไปวางไว ณ สํานักงานของผูถูกฟองคดี เปนเหตุใหผูถูกฟองคดีบอกเลิกสัญญาจาง

ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองขอใหผูถูกฟองคดีชดใชเงินคาจางและคาเสียหาย อันไดแก คา

ใชจายในการติดตอ ไดแก คาน้ํามันรถ คาโทรศัพท คาอาหาร และคาใชจายอื่น ๆ ศาล

ปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา สัญญาจางวางทอเมนขยายเขตประปาดังกลาวไมไดระบุถึง

ความหนาและน้ําหนักของทอเหล็กกลาอาบสังกะสีท่ีผูฟองคดีจะตองนํามาใชในการวาง

ท อ เม น ข ย า ย เข ต ป ร ะ ป า เพี ย ง แ ต ร ะ บุ ว า เป น ท อ เห ล็ ก อ า บ สั ง ก ะ สี

ชนิดหนา คาดน้ําเงิน มอก. ขนาดเสนผาศูนยกลาง ๑ น้ิวครึ่งเทานั้น จึงตองพิจารณาตาม

มาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรมทอเหล็กกลาโดยทั่วไป การที่ผูฟองคดีนําทอเหล็กกลา

อาบสังกะสีตามที่ไดรับอนุญาตจากกระทรวงอุตสาหกรรมใหใชไดตามมาตรฐาน มอก.

มาใชในการวางทอเมนขยายเขตประปาจึงเปนการปฏิบัติโดยถูกตองตามสัญญาแลว

เมื่อผูถูกฟองคดีไมรับงานของผูฟองคดีโดยพิจารณาเปรียบเทียบทอประปาที่ผูรับจาง

รายอื่นนํามาใชในการวางทอเมนขยายเขตประปากับผูถูกฟองคดีกับทอประปาที่ผูฟองคดี

นํามาใช เปนการตรวจสอบที่อยูนอกเหนือและเกินจากขอกําหนดในสัญญาพิพาท

การบอกเลิกสัญญาจางดังกลาวโดยอางอํานาจตามขอ ๑๓๐๔๘ ของระเบียบกระทรวง

๔๘ ระเบียบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการพัสดุของหนวยการบริหารราชการสวนทองถิ่น

พ.ศ. ๒๕๓๕

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๖๙

มหาด ไทย ว า ด ว ย ก า รพั ส ดุ ข อ งห น ว ย ก า รบ ริ ห า ร ร า ช ก า รส ว น ท อ งถิ่ น

พ.ศ. ๒๕๓๕ และขอ ๕ ก. ของสัญญาจางดังกลาว จึงเปนการกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมาย

เมื่ อผู ถู กฟ องคดี ไม รับงานและไม จ ายเงินค าจางให แกผู ฟ องคดีตามสัญญา

โดยปราศจากมูลอันจะอางกฎหมายได ยอมถือวาผูถูกฟองคดีตกเปนผูผิดนัด

ตามมาตรา ๒๐๗ และมาตรา ๒๒๒ วรรคหนึ่ง แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย

เมื่อขอเท็จจริงฟงไดวาผูฟองคดีสงมอบงานวันที่ ๑๔ ธันวาคม ๒๕๔๓ ประกอบกับ

ขอ ๖๕ (๓) ของระเบียบดังกลาว กําหนดใหคณะกรรมการตรวจการจาง โดยปกติให

ตรวจผลงานที่ผูรับจางสงมอบงานภายใน ๓ วันทําการ นับแตวันที่ประธานกรรมการได

รับทราบการสงมอบงาน และใหทําการตรวจรับใหเสร็จสิ้นไปโดยเร็วที่สุด อีกทั้ง

ระเบียบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการรับเงิน การเบิกจายเงิน การฝากเงิน การเก็บ

รักษาเงิน และการตรวจเงินขององคกรปกครองสวนทองถิ่น พ.ศ. ๒๕๔๑ ขอ ๔๖ กําหนดวา

การซื้อทรัพยสิน หรือจางทําของ ใหหนวยงานเจาของงบประมาณรีบดําเนินการวางฎีกา

เบิกเงินโดยเร็ว อยางชาไมเกิน ๗ วัน นับจากวันที่ไดตรวจรับทรัพยสินหรือตรวจรับงาน

ถูกตองแลว ขอ ๖๓ กําหนดวา การอนุมัติฎีกาเบิกเงินเพื่อจายเปนคาซื้อทรัพยสินและจางทําของ

ในกรณีท่ีไมมีเหตุทักทวงใหดําเนินการใหเสร็จภายใน ๗ วันทําการจากวันรับฎีกาและ

ขอ ๖๖ วรรคหนึ่ง กําหนดวา เมื่อผูมีอํานาจตามขอ ๖๑ อนุมัติจายเงินตามระเบียบนี้แลว

ใหหนวยงานคลังจายเงินใหแกเจาหนี้หรือผูมีสิทธิรับเงินโดยตรงในเวลาที่มาขอรับเงิน ฯลฯ

ดังนั้น เมื่อหักระยะเวลาที่ตองดําเนินการดังกลาว (รวม ๑๗ วัน) ออกแลว ผูถูกฟองคดี

ขอ ๑๓๐ ใหหัวหนาฝายบริหารของหนวยการบริหารราชการสวนทองถิ่นพิจารณาใชสิทธิ

บอกเลิกสัญญาหรือขอตกลง ในกรณีที่มีเหตุอันเชื่อไดวาผูรับจางไมสามารถทํางานใหแลวเสร็จภายใน

ระยะเวลาที่กําหนด

การตกลงกับคู สัญญาที่จะบอกเลิกสัญญาหรือขอตกลง ใหหัวหนาฝายบริหารของ

หนวยการบริหารราชการสวนทองถิ่นพิจารณาไดเฉพาะกรณีที่เปนประโยชนแกหนวยการบริหารราชการ

สวนทองถิ่นโดยตรง หรือเพื่อแกไขขอเสียเปรียบของหนวยการบริหารราชการสวนทองถิ่นในการที่จะปฏิบัติ

ตามสัญญาหรือขอตกลงนั้นตอไป

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๗๐

ยอมตกเปนผูผิดนัดตั้งแตวันที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๔๓ ผูถูกฟองคดีจึงตองรับผิดชดใชคาเสีย

หายเปนเงินคาจางตามสัญญาซึ่งถือไดวาเปนคาเสียหายที่ตามปกติยอมเกิดขึ้นจากการ

ผิดสัญญาดังกลาว

สําหรับคาใชจายที่ผูฟองคดีตองเสียไปในการติดตอกับผูถูกฟองคดี

ไดแก คาน้ํามัน คาโทรศัพท คาอาหาร คาใชจายอื่น ๆ คาธรรมเนียมศาล และคาประกัน

สัญญา ไมใชคาเสียหายเชนที่ตามปกติยอมเกิดขึ้นจากการผิดสัญญาของผูถูกฟองคดี

และมิอาจถือไดวาเปนคาเสียหายอันเกิดแตพฤติการณพิเศษที่คูกรณีไดคาดเห็นหรือควร

จะไดคาดเห็นลวงหนาแลว ผูฟองคดีจึงไมมีสิทธิเรียกรองคาสินไหมทดแทนสําหรับคา

เสียหายในสวนนี้ (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๗๖/๒๕๔๘)

หมายเหตุ ระยะเวลาที่ตองดําเนินการตามระเบียบฯ ศาลนํามาใช

พิจารณาในคดีน้ีมีอยู ๓ ชวง คือ

๑. ชวงของการตรวจรับผลงาน (๓ วันทําการ)

๒. ชวงของการวางฎีกาเบิกจาย (๗ วัน)

๓. ชวงของการอนุมัติฎีกา (๗ วันทําการ)

ดังนั้น ในการหักระยะเวลาที่ตองดําเนินการตามระเบียบ

ดังกลาวในชวงที่ ๑ และชวงที่ ๓ ซ่ึงระเบียบกําหนดเปนวันทําการจึงไมอาจนับระยะ

เวลาที่เปนวันหยุดราชการรวมดวยได ๒) คดีพิพาทเกี่ยวกับสัญญาเชา ผูฟองคดีฟองเทศบาลตําบลกุดจับ (ผูถูกฟองคดี ) วา เดิมขณะที่

ผูถูกฟองคดีเปนสุขาภิบาล นาง บ. พี่สาวของผูฟองคดีทําสัญญาเชาตลาดสดจาก

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๗๑

ผูถูกฟองคดี โดยมีหนาที่เก็บคาเขาขายสินคาในตลาดสดและสงรายไดใหผูถูกฟองคดี

เปนคาเชาทุกเดือน โดยสัญญาเชาฉบับสุดทายมีกําหนดระยะเวลาการเชาตั้งแตวันที่ ๑

เมษายน ๒๕๔๑ ถึงวันที่ ๓๑ มีนาคม ๒๕๔๒ ตอมา นาง บ. ไดรับเลือกเปนกรรมการ

สุขาภิบาลซ่ึงตองหามไมใหแสวงหาผลประโยชนในสุขาภิบาล ผูถูกฟองคดีจึงมีมติใหผู

แทน นาง บ. จัดเก็บคาเขาขายสินคาในตลาดสดแทนผูถูกฟองคดีตอไปช่ัวคราวตั้งแตวัน

ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๔๒ จนถึงวันที่ ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๔๒ โดยไมมีการระบุช่ือผูท่ีเปนผู

แทน เพียงแตในการรับเงินคาเชาตลาดผูถูกฟองคดีไดออกใบเสร็จรับเงินใหแก

ผูฟองคดีระบุการรับเงินคาเชาเดือนละ ๑๑,๐๐๐ บาท เมื่อผูถูกฟองคดียกฐานะขึ้นเปนเทศ

บาล นายกเทศมนตรีไดตกลงดวยวาจาใหผูฟองคดีเปนผูจัดเก็บรายได ดูแลพัฒนาตลาด

รักษาความสะอาดและความเรียบรอย และดูแลทรัพยสินใหอยูในสภาพที่ใชงานไดดี

แทนผูถูกฟองคดี ตั้ งแตวันที่ ๑ เมษายน ๒๕๔๓ - ๙ เมษายน ๒๕๔๔ ซ่ึงผูฟองคดี

ไดเขาดําเนินการและจายคาเชาตลาดใหผูถูกฟองคดีมาตลอด ตอมา เมื่อเดือนกันยายน

๒๕๔๓ ผูถูกฟองคดีเปลี่ยนผูบริหารใหม ผูถูกฟองคดีไดติดประกาศแจงวาผูถูกฟองคดี

จะเปนผู จัดเก็บคาเชาขายสินคาในตลาดสดเองตั้งแตวันที่ ๑ พฤศจิกายน ๒๕๔๓

เปนตนไป และใหผูฟองคดีงดจัดเก็บคาเขาขายสินคา ผูฟองคดีเห็นวาเปนการยกเลิกขอ

ตกลงอยางกะทันหัน ทําใหผูฟ องคดี ได รับความเดือดรอนไมสามารถปรับตัว

ท่ีจะประกอบอาชีพไดทัน รวมท้ังขาดรายไดท่ีควรจะไดและคาใชจายที่ไดลงทุนไปในการ

ปรับปรุงซอมแซมตลาด อีกทั้งการประกาศในที่ชุมชนใหผูฟองคดีงดเก็บเงินคาเขาขาย

สินคาทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหายแกช่ือเสียง เกียรติยศ และศักดิ์ศรี ผูฟองคดี

จึงขอใหศาลพิพากษาใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายจากคาใชจายในการปรับปรุงซอม

แซมตลาดขณะที่ผูฟองคดีทําหนาที่ดูแลอยู คาทดแทนในการประกอบอาชีพและคาเสีย

หายตอช่ือเสียง เกียรติยศและศักดิ์ศรีแกผูฟองคดี ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวา ขอตก

ลงใหผูฟองคดีเปนผูจัดเก็บรายไดและดูแลพัฒนาตลาดสด รักษาความสะอาดและ

ความเรียบรอยในบริเวณอาคารสถานที่ตลาดสดของผูถูกฟองคดี และจัดใหมีนํ้า ไฟฟา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๗๒

เวรยาม และดูแลทรัพยสินใหอยูในสภาพที่ใชงานไดดีแทนผูถูกฟองคดีตามกําหนดระยะ

เว ล า โด ย ผู ฟ อ ง ค ดี ต อ ง จ า ย ค า เช า เป น ร า ย เดื อ น ข อ ต ก ล ง ดั ง ก ล า ว

มีลักษณะเปนสัญญา และเมื่อพิจารณาจากเนื้อหาของสัญญาที่ใหผูฟองคดีเขาดําเนิน

การจัดเก็บคาเขาขายสินคาแทน ซ่ึงรวมถึงหนาที่เก็บขยะมูลฝอย สิ่งปฏิกูลตาง ๆ จาก

บริเวณตลาดสดไปเก็บในที่ท่ีผูถูกฟองคดีกําหนดเพื่อจัดการทําลาย มีหนาที่ปรับปรุงดู

แล รักษาความสะอาดของหองน้ํา – หองสุขา รับผิดชอบเกี่ยวกับคาน้ําประปา คา

กระแสไฟฟา และคาอุปกรณการจัดหาแสงสวางที่ใชในตลาดสด เห็นวา เนื้อหาของ

สัญญามีลักษณะเปนการใหจัดทําบริการสาธารณะ การที่ผูถูกฟองคดีตกลงใหผูฟองคดี

ดําเนินการจัดเก็บรายไดและดูแลพัฒนาตลาดสดตอไปแทนผูถูกฟองคดี จึงเปนการมอบ

ใหผูฟองคดีจัดทําบริการสาธารณะซึ่งเปนอํานาจหนาที่ของผูถูกฟองคดีตามมาตรา ๕๐ (๓)

และมาตรา ๕๑ (๑) แหงพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ สัญญาดังกลาวจึงเปน

สัญญาทางปกครองตามมาตรา ๓ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ซ่ึงไมมี

กฎหมายกําหนดแบบไววาจะตองทําเปนหนังสือ แตการไดมาซึ่งคูสัญญาหนวยงานราช

การจะตองดําเนินการตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการจัดหาประโยชน

ในทรัพยสินของหนวยการบริหารราชการสวนทองถิ่น พ.ศ. ๒๕๓๑ แตพฤติการณแหงคดีน้ี

มีเหตุใหผูฟองคดีเชื่อโดยสุจริตวาสัญญาเชาตลาดสดที่ตกลงดวยวาจามีผลผูกพัน

ตามกฎหมาย และไมปรากฏขอเท็จจริงวาผูฟองคดีไดสมรูรวมคิดหรือมีการสมยอมกัน

ระหวางผูฟองคดีกับผูแทนของผูถูกฟองคดี ดังนั้น การที่นายกเทศมนตรีผูมีอํานาจกระทํา

การแทนผูถูกฟองคดีไดตกลงดวยวาจาใหผูฟองคดีดําเนินการจัดเก็บรายไดจากตลาด

โดยไมไดดําเนินการใหถูกตองตามระเบียบดังกลาว ยอมเกิดสัญญาที่มีผลสมบูรณและ

มีผลผูกพันคูสัญญา และการไมไดจัดทําสัญญาตามแบบสัญญาเชาทรัพยสินที่แนบทาย

ระเบียบดังกลาว เปนเรื่องขั้นตอนการปฏิบัติภายในของเจาหนาที่ ซ่ึงไมอาจนํามา

เปนเหตุปฏิเสธความรับผิดตามสัญญาตอคูสัญญา ซ่ึงเปนบุคคลภายนอกได และหากมี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สรุปแนวการสาธารณูปโภค

๒๗๓

ความเสียหายเกิดขึ้น ก็เปนผลจากการกระทําของผูถูกฟองคดีเองที่ไมปฏิบัติตาม

ระเบียบและกฎหมาย

เมื่อพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ไมไดบัญญัติเกี่ยวกับวิธี

การบอกเลิกสัญญาทางปกครองไว จึงตองนํามาตรา ๓๘๖ แหงประมวลกฎหมายแพง

และพาณิ ชย มาใช บั งคับโดยอนุ โลมเทาที่ ไม ขัดหลักกฎหมายมหาชน การที่

ผูถูกฟองคดีอางวาคณะผูบริหารชุดเดิมทําสัญญาโดยไมไดดําเนินการตามขั้นตอน

ตามระเบียบกระทรวงมหาดไทยฯ จึงบอกเลิกสัญญากับผูฟองคดีน้ัน เหตุดังกลาว

ไมใชความผิดของผูฟองคดี การบอกเลิกสัญญาดังกลาวจึงไมไดเกิดจากสัญญาหรือมี

เหตุอื่นอันจะอางไดตามกฎหมาย จึงเปนการบอกเลิกสัญญาที่ไมชอบดวยกฎหมาย

ซ่ึงผูถูกฟองคดีจะตองรับผิดชดใชความเสียหายที่เกิดขึ้น ตามมาตรา ๒๒๒ แหงประมวล

กฎหมายแพงและพาณิชย พิพากษาใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดี ได

แก ความเสียหายจากการขาดรายไดจากการเก็บคาเขาขายสินคาและไมสามารถ

ประกอบอาชีพอื่นไดทัน จํานวน ๓๔,๐๐๐ บาท (ตามที่ศาลปกครองชั้นตนกําหนด)

อันถือเปนความเสียหายตามปกติท่ีเกิดขึ้นแกผูฟองคดี สวนคาเสียหายจากการที่

ผูฟองคดีไดจายเงินเปนคาวัสดุในการปรับปรุงซอมแซมตลาดเปนคาใชจายเล็กนอย

ท่ีผูฟองคดีมีหนาที่ตองปฏิบัติใหตลาดสดมีสภาพที่ใชงานไดดีตามปกติอยูแลว

ผูถูกฟองคดีจึงไมตองรับผิด สวนคาเสียหายตอช่ือเสียง เกียรติยศ น้ัน ไมปรากฏวา

ผูฟองคดีไดรับความเสียหายแตประการใด (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๒๗/๒๕๔๙)

ประธานคณะทํางาน นางสมฤดี ธัญญสิริ ผูอํานวยการสํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง คณะทํางาน นายบุญชัย สิงหโต พนักงานคดีปกครอง ๘

นางสาวมุกดา เอนกลาภากิจ พนักงานคดีปกครอง ๗ว

นางสาวหนูจันทร พิมพระ พนักงานคดีปกครอง ๔

นางสาวธาริณี องคสุทธิสวัสดิ์ พนักงานคดีปกครอง ๓

นางสาววศินี ใจแจม เจาหนาที่ศาลปกครอง ผูรับผิดชอบดําเนินการ นางสาวมุกดา เอนกลาภากิจ พนักงานคดีปกครอง ๗ว ผูพิมพ นางสาวทิพวรรณ เมธานิมิตพงศ เจาหนาที่บันทึกขอมูล ๑