คําถามท ี่ 2 : ทําน้ําดื่มต วอย างการประเม นผลว ทยาศาสตร นานาชาต : PISA และ

ตวอยางการประเมนผลวทยาศาสตรนานาชาต: PISA และ TIMSS

49

คาถามท 2 : ทานาดม

การทาใหนาสะอาดเกดขนหลายขนตอน ในเทคนคตางๆ กระบวนการทาความสะอาดนา ทแสดงในรปมสขน (หมายเลข 1 – 4) ในขนทสอง นาถกเกบไวในสระสาหรบตกตะกอน

ในขนท 2 นาถกทาใหสะอาดไดอยางไร

1. แบคทเรยในนาตาย 2. ออกซเจนถกเตมลงไปในนา 3. กรวดและทรายจมลงสดานลาง 4. สารพษสลายตวไป


ในขนท 4 ของกระบวนการทาความสะอาด คลอรนถกเตมลงไปในนา

คลอรนถกเตมลงไปในนาเพออะไร

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

คะแนนเตม ไมมคะแนน

คาตอบอางถงการกาจด การฆาหรอทาลายแบคทเรย (หรอจลนทรย หรอไวรส หรอเชอโรค) เชน

• ทาใหปลอดจากแบคทเรย • คลอรนฆาแบคทเรย

• เพอฆาสาหรายตางๆ ใหหมดไป

คาตอบอนๆ เชน • นาเปนกรดนอยลงและจะไมมสาหราย • แบคทเรย • มนเปนเหมอนฟลออไรด

คะแนนเตม ขอ 3. กรวดและทรายจมลงสดานลาง

ไมมคะแนน คาตอบอนๆ

ลกษณะเฉพาะของขอสอบ

สมรรถนะ : การอธบายปรากฏการณเชงวทยาศาสตร

ความร : ระบบทางกายภาพ (ความรวทยาศาสตร)

การใชความร : สขภาพ

สถานการณ : สงคม

ลกษณะของขอสอบ : เลอกตอบ

ประเทศ % ตอบถก ไทย 56.13

หมายเหต: เปนขอสอบทใชเฉพาะ การทดลองภาคสนามจงไมมขอมลของประเทศอน



ความร : ระบบการดารงชวต (ความรวทยาศาสตร)



ลกษณะของขอสอบ : สรางคาตอบอสระ




50


สมมตวา นกวทยาศาสตรทดสอบนาในโรงทานาประปา พบวายงมแบคทเรยบางชนดทเปนอนตรายอยในนาหลงจากผานกระบวนการทาความสะอาดทงหมด

ผทใชนาทางบานควรทาอะไรกบนากอนใชดม

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

คะแนนเตม

คาตอบทอางถงการตมนา เชน • ตมนา • ตมนาหรอกรองนาผานทกรอง

หรอ คาตอบทอางถงวธอนๆ ในการทาความสะอาดทเปนไปไดตอความปลอดภยในการใชนาทบานเรอน เชน

• ทานาใหสะอาดโดยใสคลอรน

• ใชเครองกรองทมชองวางขนาดเลกมากจนสามารถกรองแบคทเรยได

ไมมคะแนน

คาตอบทอางถงวธการ “ระดบสง” สาหรบการทาความสะอาดทเปนไปไมไดทจะใชเพอความปลอดภยในบานเรอน เชน

• ผสมนากบคลอรนในถงนาแลวใชดม • เพมคลอรน สารเคมและอปกรณทางชวภาพ

• กลนนา

หรอ คาตอบอนๆ เชน • ทาใหนาบรสทธอกครง • อนนาใหรอน และทาใหแบคทเรยตาย










51


การดมนาทมมลพษทาใหเกดปญหาสขภาพตอไปนไดหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละขอ

นาดมทสกปรกสามารถทา ใหเกดปญหานตอสขภาพ หรอไม

ใช หรอ ไมใช

เบาหวาน ใช / ไมใช

ทองรวง ใช / ไมใช

โรคภมคมกนบกพรอง / เอดส ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ไมใช ใช ไมใช ตามลาดบ






สถานการณ : สวนตว

ลกษณะของขอสอบ : เลอกตอบเชงซอน




52

ฟนผ

แบคทเรยทอยในปากเปนสาเหตของฟนผ ฟนผเปนปญหามาตงแตป ค.ศ.1700 นบตงแตมนาตาลจากการขยายอตสาหกรรมนาตาลจากออย

ปจจบนน เรามความรมากเกยวกบฟนผ ตวอยางเชน:

• แบคทเรยทเปนสาเหตของฟนผกนนาตาลเปนอาหาร

• นาตาลถกเปลยนไปเปนกรด

• กรดทาลายผวของฟน

• การแปรงฟนชวยปองกนฟนผ

คาถามท 1 : ฟนผ

แบคทเรยมบทบาทใดททาใหฟนผ 1. แบคทเรยสรางสารเคลอบฟน 2. แบคทเรยสรางนาตาล 3. แบคทเรยสรางแรธาต 4. แบคทเรยสรางกรด

1 2

3

ฟน

แบคทเรย

1 นาตาล 2 � กรด 3 � แรธาตจากสารเคลอบฟน

คะแนนเตม ขอ 4. แบคทเรยสรางกรด



สมรรถนะ : การใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร

ความร : การอธบายเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)







53

กราฟตอไปน แสดงถงการบรโภคนาตาลและจานวนของฟนผในประเทศตางๆ แตละประเทศแสดงดวยจดบนกราฟ


ขอมลจากกราฟสนบสนนขอความใดตอไปน

1. ในบางประเทศ คนแปรงฟนบอยครงกวาประเทศอน 2. ยงคนกนนาตาลมาก อตราเกดฟนผกยงมากขน 3. เมอไมกปมาน อตราของการเกดฟนผเพมขนในหลายประเทศ 4. เมอไมกปมาน การบรโภคนาตาลเพมขนในหลายประเทศ

คะแนนเตม ขอ 2. ยงคนกนนาตาลมาก อตรา

เกดฟนผกยงมากขน










1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

20 40 60 80 100 120 140

คาเฉลย

ของจานวนฟน

ผตอค

น ในประเทศ

ตางๆ

คาเฉลยของการบรโภคนาตาล (กรม/คน/วน)


54


ในประเทศหนง มจานวนฟนผตอคนสงมาก คาถามตอไปนเกยวกบฟนผในประเทศน สามารถตอบไดโดยการทดลองทางวทยาศาสตรหรอไม

จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาถาม

คาถามทเกยวกบฟนผเหลาน สามารถตอบได โดยการทดลองทางวทยาศาสตรหรอไม


การใสฟลออไรดในนาประปาจะมผลตอฟนผอยางไร ใช / ไมใช

การไปหาทนตแพทยควรเสยคาใชจายเทาใด ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสองขอ: ใช ไมใช ตามลาดบ



สมรรถนะ : การระบคาถามเชงวทยาศาสตร

ความร : การสบสวนเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)







55

ความรอน

คาถามท 1 : ความรอน

ปตกาลงทางานซอมแซมบาน เขานาขวดนา ตะปเหลก และไมชนหนงไวในทายรถยนต หลงจากทรถออกไปอยกลางแดดเปนเวลา 3 ชวโมง อณหภมภายในรถสงถงประมาณ 40๐C

เกดอะไรขนกบวตถในรถยนต จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละขอความ

เหตการณนเกดขนกบวตถหรอไม ใช หรอ ไมใช

วตถทกชนดมอณหภมเทากน ใช / ไมใช

หลงจากระยะเวลาหนงนาเรมเดอด ใช / ไมใช

หลงจากระยะเวลาหนงตะปเหลกเรมรอนแดง ใช / ไมใช

คาถามท 2 : ความรอน

ในวนนน ปตมกาแฟรอน 1 ถวยทมอณหภมประมาณ 90๐C และนาแรเยน 1 ถวยทมอณหภมประมาณ 5๐C ถวยทงสองเหมอนกนทกประการทงลกษณะ ขนาด และปรมาตรของเครองดมแตละอยางกเทากน ปตวางถวยไวในหองทอณหภมประมาณ 20๐C

อณหภมของกาแฟและนาแรนาจะเปนเทาใดหลงจากตงไว 10 นาท 1. 70ºC และ 10ºC

2. 90ºC และ 5ºC



คะแนนเตม ขอ 1. 70๐C และ 10๐C





การใชความร : ขอบเขตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย



คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ไมใช ตามลาดบ













56

ฝดาษหน

ไวรสททาใหเกดฝในสตวมอยหลายชนด ตามปกตไวรสแตละชนดจะทาใหเกดโรคในสตวเพยงชนดเดยวเทานน นตยสารฉบบหนงรายงานวา นกวทยาศาสตรไดใชพนธวศวกรรมเพอดดแปลงดเอนเอ (DNA) ของฝดาษหน ไวรสทดดแปลงนฆาหนทกตวทตดโรคน

นกวทยาศาสตรบอกวา การวจยเรองการดดแปลงไวรส จาเปนตองทาเพอควบคมสตวททาลายอาหารของมนษย มคาวจารณงานวจยนคอ ไวรสอาจจะหนหลดรอดไปจากหองปฏบตการ และทาใหสตวอนเกดโรค ยงมความกงวลอกดวยวาเชอไวรสฝดาษดดแปลงเกดโรคในสตวชนดหนง อาจจะทาใหเกดโรคในสตวชนดอนไดดวยโดยเฉพาะอยางยงในมนษย

คนเปนโรคจากเชอไวรสฝทเรยกวาเปนฝดาษ คนทเปนฝดาษมกจะตายเกอบทงหมด ในขณะทคดกนวาโรคนไดถกกาจดใหหมดโลกแลว ยงมตวอยางเชอไวรสฝดาษทถกเกบไวในหองปฏบตการตางๆ ทวโลก

คาถามท 1: ฝดาษหน

คาวจารณทแสดงความกงวลวา ไวรสฝดาษหนอาจทาใหเกดโรคในสตวชนดอนนอกเหนอจากหนได เหตผลใดเปนคาอธบายความกงวลนไดดทสด

1. ยนของไวรสฝดาษ และยนของไวรสฝดาษหนทดดแปลงแลวเหมอนกนทกประการ 2. การเกดมวเตตของดเอนเอของฝดาษหน อาจทาใหเชอไวรสไปเกดโรคกบสตวชนดอนได 3. การเกดมวเตตอาจทาใหดเอนเอของไวรสฝดาษหน เหมอนกบดเอนเอของฝดาษทกประการ 4. จานวนยนในไวรสฝดาษหนมเทากนกบไวรสฝชนดอนๆ





สถานการณ : โลก




คะแนนเตม ขอ 2. การเกดมวเตตของดเอนเอของฝดาษหน

อาจทาใหเชอไวรสไปเกดโรคกบสตวชนดอนได



57

คาถามท 2 : ฝดาษหน

คนทวจารณการวจยกงวลวา ไวรสฝดาษหนทถกดดแปลง อาจจะหลดออกไปจากหองปฏบตการ ไวรสนอาจทาใหหนบางชนดสญพนธได ถาหนบางชนดสญพนธจะเกดผลเหลานหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา ”ใช” หรอ ”ไมใช” ในแตละขอ

ถาหนบางชนดสญพนธ ผลทเกดตามมาตอไปน อาจเกดขนหรอไม


หวงโซอาหารบางหวงอาจจะถกกระทบ ใช / ไมใช

แมวตามบานอาจตายเพราะขาดอาหาร ใช / ไมใช

พชทหนกนเมลดเปนอาหารอาจเพมจานวนมากขน ใช / ไมใช

คาถามท 3 : ฝดาษหน

บรษทหนงกาลงพยายามพฒนาไวรสทจะทาใหหนเปนหมน (ไมใหหนมลกได) ไวรสดงกลาวอาจชวยควบคมจานวนหนได สมมตวาบรษทนนประสบความสาเรจ และกอนทจะปลอยไวรสนออกไป ควรมการวจยเพอตอบคาถามเหลานหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา ”ใช” หรอ ”ไมใช” ในแตละขอ

คาถามนควรจะมการวจยเพอหาคาตอบ กอนทจะปลอยไวรส ออกไป หรอไม ใช หรอ ไมใช

วธไหนจะดทสดในการแพรไวรส ใช / ไมใช

เปนเวลานานเทาไรกวาทหนจะสรางภมตานทานไวรสน ใช / ไมใช

ไวรสนจะเกดผลกบสตวชนดอนไดหรอไม ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ใช ตามลาดบ


คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ใช ใช ตามลาดบ










ลกษณะเฉพาะของขอสอบ สมรรถนะ : การอธบายปรากฏการณเชงวทยาศาสตร /การระบ

คาถามเชงวทยาศาสตร ความร : ระบบการดารงชวต (ความรวทยาศาสตร)/การสบสวน

เชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร) การใชความร : ขอบเขตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย สถานการณ : สงคม ลกษณะของขอสอบ : เลอกตอบเชงซอน




58

แกรนดแคนยอน

แกรนดแคนยอนตงอยในทะเลทรายแหงหนงในสหรฐอเมรกา เปนหบเขาทกวางใหญและลกมากประกอบดวยชนหนหลายชน ในอดตกาลการเคลอนทของเปลอกโลกไดยกชนหนเหลานขนมาเหนอผวดนปจจบนแกรนดแคนยอนหลายสวนมความลก 1.6 กม. มแมนาโคโลราโดไหลผานดานลางสดของหบเขา จงดรปของแกรนดแคนยอนทถายจากขอบดานทศใต สามารถเหนชนหนทแตกตางกนหลายชนไดชดตามแนวผนงของหบเขา

คาถามท 1 : แกรนดแคนยอน

ทกๆ ปมคนประมาณหาลานคนไปเทยวอทยานแหงชาตแกรนดแคนยอน มความกงวลกนวาจะมความเสยหายทเกดกบอทยานเนองจากมคนไปเทยวจานวนมาก

คาถามตอไปนสามารถตอบโดยการตรวจสอบทางวทยาศาสตรไดหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาถาม

คาถามนสามารถตอบโดยการตรวจสอบทางวทยาศาสตรไดหรอไม ใช หรอ ไมใช

การกรอนทเกดขนจากการใชเสนทางเดน มมากนอยเทาใด ใช / ไมใช

พนทของอทยานมความสวยงามเทากบเมอ 100 ปกอนหรอไม ใช / ไมใช

หนปน A

หนชนวน A

หนปน B

หนชนวน B

หนชสตและหนแกรนต


สมรรถนะ : การระบปญหาเชงวทยาศาสตร

ความร : ระบบการดารงชวต (ความรวทยาศาสตร) และการสบสวนเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)

การใชความร : สงแวดลอม





ประเทศ % ตอบถก ญปน 53.76 เกาหล 72.24 จน-ฮองกง 67.55 จน-มาเกา 66.51 จน-ไทเป 63.76 ไทย 47.31


59


อณหภมในแกรนดแคนยอนอยในชวงตงแตตากวา 0๐C จนถงสงกวา 40๐C แมวาจะเปนบรเวณทะเลทราย บางครงรอยแตกของหนกกกเกบนาไว การเปลยนแปลงของอณหภม และนาในรอยแตกของหนไปเรงการแตกราวของหนไดอยางไร

1. นาทเปนนาแขงละลายหนทรอน 2. นาทาใหหนเชอมตดกน 3. นาแขงขดผวหนาของหนใหราบเรยบ 4. นาทกาลงแขงตวจะขยายตวในรอยแตกของหน


มฟอสซลของซากสตวทะเลหลายชนด เชน หอยกาบ ปลา และปะการง อยในชนหนปน A ของ แกรนดแคนยอน มอะไรเกดขนเมอหลายลานปกอนทอธบายวาทาไมฟอสซลเหลานจงถกพบทนน

1. ในสมยโบราณ ผคนนาอาหารทะเลจากมหาสมทรเขามาในบรเวณน 2. ครงหนงมหาสมทรมคลนรนแรงมากและคลนยกษพดพาสงมชวตในทะเลขนมาบนบก 3. ในสมยกอนบรเวณนนเปนบรเวณทมมหาสมทรปกคลม และไดเหอดแหงไปในตอนหลง 4. สตวทะเลบางชนดครงหนงมชวตอยบนบกกอนทจะอพยพลงสทะเล



ความร : โลกและอวกาศ (ความรวทยาศาสตร)








การใชความร : ทรพยากรธรรมชาต



คะแนนเตม ขอ 3. ในสมยกอนบรเวณนนเปนบรเวณทมมหาสมทร

ปกคลม และไดเหอดแหงไปในตอนหลง


คะแนนเตม (ระดบ 2) ขอ 4. นาทกาลงแขงตวจะขยายตวใน

รอยแตกของหน




60

พฤตกรรมของปลาหลงหนาม

ปลาหลงหนามเปนปลาทเลยงงายในตปลา

• ในฤดผสมพนธทองของปลาหลงหนามตวผจะเปลยนจากสเงนเปนสแดง

• ปลาหลงหนามตวผจะโจมตคแขงตวผตวอนๆ ทเขามาในบรเวณทครอบครองและพยายามขบไลออกไปจากบรเวณนน

• ถามปลาตวเมยสเงนเขามาใกล ปลาตวผจะพยายามนาปลาตวเมยไปทรงของตวเอง เพอใหปลาตวเมยไดวางไข

นกเรยนคนหนงทดลองเพอสารวจตรวจสอบวา อะไรทาใหปลาหลงหนามตวผแสดงพฤตกรรมกาวราว

ในตปลาของนกเรยนไดเลยงปลาหลงหนามตวผไวหนงตว นกเรยนไดนาหนของปลาททาดวยขผงสามแบบผกตดไวกบลวด เขาแขวนหนปลาทงสามแบบแยกกนไวในตปลาในระยะเวลาทเทากน แลวนบจานวนครงทปลาตวผแสดงปฏกรยาอยางกาวราวโดยการพงใสปลาขผง

ผลการทดลองแสดงดงรปขางลาง

จานวนครงทปลาตวผ แสดงพฤตกรรมกาวราว

หนปลาแบบท 1 สเงน

หนปลาแบบท 2 สแดง

หนปลาแบบท 3 สแดงเขม

30

15

0

ตวเมย ตวผ


61

จานวนครงทปลาตวผ แสดงพฤตกรรมเกยวพาราส

30

15

0

= สแดง = สเงน

คาถามท 1 : พฤตกรรมของปลาหลงหนาม

การทดลองนพยายามตอบคาถามอะไร

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................


คาตอบกลาวถงสทยวยใหปลาหลงหนามตวผแสดงพฤตกรรมกาวราวออกมามากทสด

• ปลาหลงหนามตวผแสดงปฏกรยากาวราวตอหนปลาสแดงมากกวาหนปลาสเงนใชหรอไม

• มความสมพนธระหวางสกบพฤตกรรมกาวราวใชหรอไม • สของปลาเปนสาเหตใหปลาตวผแสดงอาการกาวราวใชหรอไม

คาตอบอนๆ (รวมถงทกคาตอบทไมไดอางถง ส ของการกระตน/ หนปลา/ปลา)

ในชวงของการผสมพนธ ถาปลาหลงหนามตวผเหนปลาตวเมย มนจะพยายามดงดดตวเมยโดยการแสดงพฤตกรรมเกยวพาราสซงดคลายกบการเตนราเลกๆ ในการทดลองครงทสองไดสารวจตรวจสอบพฤตกรรมเกยวพาราสน

อกครงทใชหนขผงสามแบบผกตดกบลวด ตวหนงสแดง อกสองตวสเงนซงตวหนงมทองแบน สวนอกตวทองปอง นกเรยนนบจานวนครง (ในเวลาทกาหนด) ทปลาหลงหนามตวผแสดงปฏกรยาตอหนจาลองโดยแสดงพฤตกรรมเกยวพาราส ผลการทดลองแสดงดงรปขางลาง










62


นกเรยนสคนสรปผลของตวเองตามผลทไดจากการทดลองครงทสองน ขอสรปเหลาน ถกตองตามขอมลทไดจากกราฟหรอไม

จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละขอสรป

ขอสรปนถกตองตามขอมลทไดจากกราฟหรอไม ใช หรอ ไมใช

สแดงกอใหเกดพฤตกรรมเกยวพาราสของปลาหลงหนามตวผ ใช / ไมใช

ปลาหลงหนามตวเมยทองแบน ทาใหปลาหลงหนามตวผแสดงพฤตกรรมเกยวพาราสมากทสด

ใช / ไมใช

ปลาหลงหนามตวผแสดงพฤตกรรมเกยวพาราสกบปลาตวเมยทองปองมากกวาปลาตวเมยทองแบน

ใช / ไมใช

การทดลองไดแสดงพฤตกรรมกาวราวของปลาหลงหนามตวผตอหนปลาทองสแดง และแสดงพฤตกรรมเกยวพาราสตอหนปลาทองสเงน ในการทดลองครงทสาม ไดกลบมาใชหนของปลาทงสแบบอกครง:

หนปลาแบบท 1 หนปลาแบบท 2 หนปลาแบบท 3 หนปลาแบบท 4

= สแดง = สเงน

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ไมใช ไมใช ใช

ตามลาดบ











63

จานวนของปฏกรยาตวผ

ก ค ข = จานวนของพฤตกรรมกาวราว = จานวนของพฤตกรรมเกยวพาราส


แผนภมสามรปขางลางน แสดงปฏกรยาทเปนไปไดของปลาหลงหนามตวผทมตอหนแตละแบบดานบน

ปฏกรยาใดทนกเรยนทานายวาจะเกดกบแบบจาลองของปลาแตละแบบ

จงเตมอกษร ก ข หรอ ค เพยงตวอกษรเดยวทเปนผลเกดจากหนแตละแบบ

ปฏกรยา

แบบท 1

แบบท 2

แบบท 3

แบบท 4

คะแนนเตม คะแนนบางสวน ไมมคะแนน

ถกทงสขอ: ค ก ค ข ตามลาดบ ถกเพยงสามในสขอ คาตอบอนๆ



ความร : การอธบายเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร) การใชความร : ขอบเขตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย


ลกษณะของขอสอบ : สรางคาตอบแบบปด




64

การสบยา

คนนายาสบมาใชในรปของบหร ซการ และกลองสบยา การวจยแสดงวาโรคทเกยวของกบยาสบทาใหทวโลกมผเสยชวตเกอบ 13,500 คนในแตละวน และมการทานายวาในป 2020 โรคทเกยวของกบยาสบจะทาใหคนตายประมาณ 12% ของการตายทงหมดในโลก

ควนของยาสบมสารทเปนอนตรายอยหลายชนด สวนทเปนอนตรายมากทสดคอ นามนดน นโคตนและคารบอนมอนอกไซด

คาถามท 1 : การสบยา

ควนของยาสบจะถกสดเขาไปสปอด นามนดนจากควนจะเกาะอยทปอดและทาใหปอดทางานไมไดอยางเตมท

ขอความใดตอไปนเปนหนาทของปอด

1. สบฉดโลหตไปยงสวนตางๆ ของรางกาย 2. แลกเปลยนออกซเจนจากอากาศทหายใจไปสเลอด 3. ทาใหเลอดบรสทธโดยลดคารบอนไดออกไซดจนเปนศนย 4. เปลยนโมเลกลของคารบอนไดออกไซดใหเปนโมเลกลของออกซเจน

คาถามท.2 : การสบยา

การสบยาเพมความเสยงของการเปนมะเรงปอดและโรคอนๆ ความเสยงในการเกดโรคตอไปน เพมขนจากการสบยาสบหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาถาม

ความเสยงของการเกดโรคเหลานเพมขน

จากการสบยาสบหรอไม ใช หรอ ไมใช

โรคถงลมโปงพอง ใช / ไมใช

โรคภมคมกนบกพรอง/โรคเอดส ใช / ไมใช

โรคอสกอใส ใช / ไมใช


ขอ 2. แลกเปลยนออกซเจนจากอากาศทหายใจไปสเลอด



ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ไมใช ตามลาดบ
















ประเทศ % ตอบถก ไทย 48.86 หมายเหต: เปนขอสอบทใชเฉพาะ การทดลองภาคสนามจงไมมขอมลของประเทศอน


65

บางคนใชแผนนโคตนชวยในการเลกสบยา แผนนโคตนจะถกแปะตดทผวหนงและปลอยนโคตน สเลอด เพอชวยลดอาการอยากและอาการขาดยาเมอหยดสบยาแลว

เพอศกษาผลของแผนนโคตน ผสบทตองการเลกสบ 100 คน ถกเลอกมาโดยการสม ใชเวลาในการศกษา 6 เดอน การวดประสทธภาพของแผนนโคตนทาโดยการหาวามกคนทไมกลบไปสบยาอกเมอสนสดการทดลอง


การออกแบบการทดลองใดตอไปนทดทสด

1. ทกคนในกลมตดแผนนโคตน 2. ทกคนตดแผนนโคตนยกเวนหนงคนทพยายามเลกสบยาโดยไมใชแผนนโคตน 3. แตละคนเลอกเองวาจะตดหรอไมตดแผนนโคตนเพอชวยเลกสบยากได 4. สมคนครงหนงใหใชแผนนโคตนและอกครงหนงไมใช


มวธการหลายวธทใชชกจงใหคนเลกสบยาสบ

วธการตอไปนใชเทคโนโลยเปนพนฐานหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาถาม

วธทใชลดการสบยาสบนใชพนฐานทางเทคโนโลยหรอไม ใช หรอ ไมใช

ขนราคาบหร ใช / ไมใช

ผลตแผนนโคตนเพอชวยใหคนเลกสบบหร ใช / ไมใช

หามสบบหรในบรเวณทสาธารณะ ใช / ไมใช


ขอ 4. สมคนครงหนงใหใชแผนนโคตนและอกครงหนงไมใช

ไมไดคะแนน คาตอบอนๆ


ถกทงสามขอ: ไมใช ใช ไมใช ตามลาดบ






สถานการณ : สวนตว / สงคม





ความร : ระบบทางเทคโนโลย (ความรวทยาศาสตร)







66

แสงของดาว

ธงชยชอบดดาว แตเขาไมสามารถสงเกตเหนดาวไดชดในเวลากลางคนเนองจากเขาอยในเมองใหญ เมอปทแลว ธงชยไปเทยวชนบทและปนขนไปบนเขา เขาสงเกตเหนดาวเปนจานวนมากซงเขาไมสามารถมองเหนไดเมออยในเมอง

คาถามท 1 : แสงของดาว

ทาไมจงสามารถมองเหนดาวไดเปนจานวนมากในชนบทเมอเทยบกบในเมองใหญ

1. ในเมองมดวงจนทรทสวางกวาและบดบงแสงจากดาวอนๆ 2. ในชนบทมฝนอยในอากาศมากจงสะทอนแสงไดดกวาในเมอง 3. ความสวางของแสงไฟในเมองทาใหมองเหนดาวไดยาก 4. อากาศในเมองอบอนกวาเนองจากการปลอยความรอนจาก

รถยนต เครองจกร และบานเรอน

คาถามท 2 : แสงของดาว

ธงชยใชกลองโทรทรรศนทเลนสมเสนผานศนยกลางขนาดใหญสองดดาวทมความสวางนอย

ทาไมการใชกลองโทรทรรศนทเลนสมเสนผานศนยกลางขนาดใหญ จงทาใหสงเกตเหนดาวทมความสวางนอยได

1. เลนสทมขนาดใหญขนจะรบแสงไดมากขน 2. เลนสทมขนาดใหญขนจะมกาลงขยายมากขน 3. เลนสขนาดใหญจะทาใหมองเหนทองฟาไดมากขน 4. เลนสขนาดใหญจะสามารถรบสเขมจากดาวได

คะแนนเตม ขอ 3. ความสวางของแสงไฟในเมอง

ทาใหมองเหนดาวไดยาก


คะแนนเตม ขอ 2. เลนสทมขนาดใหญขนจะม

กาลงขยายมากขน



















67

กนแดด

มนาและดนย สงสยวาสารกนแดดชนดใดจะปองกนผวจากแสงแดดไดดทสด สารกนแดดมคาการปองกนแสงแดด (SPF) ทชบอกวาผลตภณฑแตละชนดดดกลนรงสอลตราไวโอเลตจากแสงแดดไดดเพยงใด ผลตภณฑทมคา SPF สงจะปกปองผวไดนานกวาผลตภณฑทมคา SPF ตา (SPF ยอมาจาก Sun Protection Factor)

ทงสองคนหาวธเปรยบเทยบสารกนแดดชนดตางๆ จงไดรวบรวมสงตอไปน

• แผนพลาสตกใสทไมดดกลนแสงแดดสองแผน

• กระดาษไวแสงหนงแผน

• นามนแร (M) และครมทมสวนประกอบของซงคออกไซด (ZnO) และ

• สารกนแดดสชนด ใชชอ S1 S2 S3 และ S4 เขาใชนามนแรเพราะวายอมใหแสงแดดผานไปไดเกอบทงหมด สวนซงคออกไซดจะกนแสงแดดไดเกอบสมบรณ

ดนยหยดสารชนดละหนงหยดลงภายในวงกลมทเขยนไวบนแผนพลาสตกแผนทหนง แลวใชแผนพลาสตกแผนทสองวางทบดานบน กดทบบนแผนพลาสตกทงสองดวยหนงสอเลมใหญๆ

ตอจากนน มนาวางแผนพลาสตกทงสองบนกระดาษไวแสง กระดาษไวแสงมสมบตเปลยนสจากเทาเขมเปนสขาว(หรอสเทาออนมาก) ขนอยกบวามนจะถกแสงแดดนานเทาใด แลวดนยนาทงหมดไปวางไวกลางแดด

คาถามท 1 : กนแดด

ขอความใดตอไปนบอกถงบทบาทของนามนแรและซงคออกไซด ในการเปรยบเทยบประสทธภาพของสารกนแดด

1. นามนแรและซงคออกไซดเปนตวทถกทดสอบทงค 2. นามนแรเปนตวทถกทดสอบ ซงคออกไซดเปนสารใชเปรยบเทยบผลการทดลอง 3. นามนแรเปนสารใชเปรยบเทยบผลการทดลอง และซงคออกไซดเปนตวทถกทดสอบ 4. ทงนามนแรและซงคออกไซดเปนสารใชเปรยบเทยบผลการทดลอง

M S1

ZnO

S2

S3 S4

แผนพลาสตก

กระดาษไวแสง

คะแนนเตม ขอ 4. ทงนามนแรและซงคออกไซดเปน

สารใชเปรยบเทยบผลการทดลอง



68

คาถามท 2 : กนแดด

มนาและดนยพยายามหาคาตอบของคาถามขอใด ตอไปน

1. สารกนแดดแตละชนดกนแดดไดดเพยงใด เมอเปรยบเทยบกบชนดอน 2. สารกนแดดปกปองผวของเราจากรงสอลตราไวโอเลตไดอยางไร 3. มสารกนแดดชนดใดหรอไม ทใหการปกปองนอยกวานามนแร 4. มสารกนแดดชนดใดหรอไม ทใหการปกปองมากกวาซงคออกไซด

คาถามท 3: กนแดด

ทาไมจงตองกดแผนพลาสตกใสแผนทสองลงบนแผนแรก

1. เพอไมใหหยดของสารแหงไป 2. เพอใหหยดของสารกระจายตวออกมากทสด 3. เพอเกบหยดของสารใหอยในเครองหมายวงกลม 4. เพอทาใหหยดของสารมความหนาเทากน

คะแนนเตม ขอ 1. สารกนแดดแตละชนดกนแดด

ไดดเพยงใด เมอเปรยบเทยบกบ ชนดอน


คะแนนเตม ขอ 4 เพอทาใหหยดของสารมความหนา

เทากน


















ความร : การสบสวนเชงวทยาศ าสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)






69

คาถามท 4: กนแดด

กระดาษไวแสงทมสเทาเขม และจะจางลงเปนสเทาออนเมอถกแสงแดดเลกนอย จนเปนสขาวเมอถกแสงแดดมากๆ

รปในขอใดตอไปนจะเกดขนจากการทดลอง จงอธบายวาทาไมนกเรยนจงเลอกขอน

คะแนนเตม คะแนนบางสวน

ตอบขอ 1. พรอมคาอธบายทวาจด ZnO ยงคงเปนสเทาเขม (เพราะวามนกนแสงแดดไว) และ จด M เปลยนเปนสขาว (เพราะนามนแรดดกลนแสงแดดไดนอยมาก) เชน [ไมจาเปนตองมคาอธบายเพมเตมดงในวงเลบ (ถาคาตอบมคาอธบายมากพอ)]

• ขอ 1. ZnO กนแสงแดดไวตามทมนควรจะเปน และ M ปลอยใหแสงแดดทะลเขาไปได

• ฉนเลอกขอ 1. เพราะนามนแรจะตองเปลยนเปนสทออนทสด ในขณะทซงคออกไซดเปนสเขมทสด

ตอบขอ 1. ใหคาอธบายถกเพยงจด ZnO หรอ จด M จดใดจดหนง แตไมไดอธบายถกทงสองจด เชน

• ขอ 1. นามนแรมความตานทานตอแสงยวตาทสด ดงนนกระดาษตรงทมสารอนๆ จะไมเปนสขาว

• ขอ 1. ในเชงปฏบตซงคออกไซดดดกลนรงสทงหมดไว และแผนผงแสดงวาเปนเชนนน

• ขอ 1. เพราะ ZnO กนแสงไว และ M ดดกลนแสง

ไมมคะแนน คาตอบอนๆ เชน

• ขอ 1 (ไมใหเหตผล)

• ขอ 2 ZnO กนแสงแดดไว และนามนแรปลอยใหแสงแดดผานไปได








ZnO

S1 S2

S4 S3

M

1.

ZnO

S1 S2

S4 S3

M

3.

ZnO

S1 S2

S4 S3

M

2.

ZnO

S1 S2

S4 S3

M

4.


70

อลตราซาวด ในหลายประเทศมการถายภาพของทารกในครรภโดยการถายภาพดวยอลตราซาวดซงมการพจารณาแลววาปลอดภย ทงมารดาและทารกในครรภ

แพทยจะถอเครองตรวจจบคลนและเคลอนทไปมาบนทองของแม คลนอลตราซาวดถกสงผานไปในทอง คลนจะสะทอนทผวของทารกในครรภ คลนสะทอนเหลานถกตรวจจบไดโดยเครองตรวจจบคลนและสงผานไปยงเครองสรางภาพ

คาถามท 1 : อลตราซาวด

ในการสรางภาพ เครองอลตราซาวดตองคานวณระยะทางระหวางทารกในครรภกบเครองตรวจจบคลน คลนอลตราซาวดเคลอนทผานทองดวยความเรว 1540 เมตร/วนาท เพอใหสามารถคานวณ ระยะทางไดเครองจะตองวดอะไรดวย ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................


ตองวดระยะเวลาทคลนเดนทางจากเครองตรวจจบคลนไปยงพนผวของทารกและสะทอนกลบมา เชน

• ระยะเวลาทคลนเดนทาง • ระยะเวลาการเดนทางของคลน • เวลา

• เวลา เพราะระยะทาง = ความเรวตอเวลา

คาตอบอนๆ เชน • ระยะทาง










71

คาถามท 2: อลตราซาวด

ภาพทารกในครรภอาจไดจากการใชรงสเอกซเชนเดยวกน แตผหญงทอยในระหวางตงครรภ จะไดรบคาแนะนาใหหลกเลยงการฉายรงสเอกซบรเวณทอง

ทาไมผหญงโดยเฉพาะทอยในระหวางตงครรภจงควรหลกเลยงการฉายรงสเอกซบรเวณทอง

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


คาตอบทกลาวถงรงสเอกซเปนอนตรายตอทารกในครรภ • รงสเอกซเปนอนตรายตอทารกในครรภ • รงสเอกซอาจทาใหเกดการกลายพนธของทารกในครรภ • รงสเอกซสามารถทาใหทารกในครรภเกดมาผดปกต

• เดกอาจไดรบรงสเอกซบางสวน

คาตอบอนๆ เชน • รงสเอกซไมใหภาพทารกในครรภ

ทชดเจน

คาถามท 3: อลตราซาวด

การตรวจอลตราซาวดของแมทกาลงตงครรภสามารถตอบคาถามตอไปนไดหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาถาม

การตรวจอลตราซาวดสามารถตอบ คาถามนไดหรอไม


มทารกมากกวาหนงคนหรอไม ใช / ไมใช

ตาของทารกเปนสอะไร ใช / ไมใช

ทารกมขนาดปกตหรอไม ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ใช




















72

ลปมน

ตารางขางลางน แสดงสวนผสมทแตกตางกนสองสตร ของเครองสาอางทนกเรยนสามารถทาเองได ลปสตกจะแขงกวาลปมนซงออนและเปนมนกวา

ลปมน

สวนผสม :

นามนละหง 5 กรม ไขผง 0.2 กรม ไขมนปาลม 0.2 กรม สผสมอาหาร 1 ชอนชา สารแตงรสชาต 1 หยด วธทา : อนนามนและไขในภาชนะทแชอยในนารอน จนผสมเขากนด จงเตมสผสมอาหารและสารแตงรสชาต แลวคนใหเขากน

ลปสตก

สวนผสม :

นามนละหง 5 กรม ไขผง 1 กรม ไขมนปาลม 1 กรม สผสมอาหาร 1 ชอนชา สารแตงรสชาต 1 หยด วธทา : อนนามนและไขในภาชนะทแชอยในนารอน จนผสมเขากนด จงเตมสผสมอาหารและสารแตงรสชาต แลวคนใหเขากน

คาถามท 1: ลปมน

ในการทาลปมนและลปสตก นามนและไขถกผสมเขาดวยกน แลวเตมสผสมอาหารและสารแตงรสชาต

ลปสตกททาจากสวนผสมนจะแขงและใชยาก

นกเรยนจะเปลยนสดสวนของสวนผสมอยางไรเพอทาใหลปสตกออนลงกวาเดม

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................


คาตอบทแสดงวานกเรยนจะใสไขนอยลง และ/หรอ ใสนามนเพมขน เชน

• ควรใชไขผงและไขมนปาลมลดลงเลกนอย

• เตมนามนละหงมากขน

คาตอบอนๆ เชน • อนของผสมใหนานขนเพอใหออนลง










73


นามนและไขเปนสารทผสมกนไดอยางด นามนไมผสมกบนาและไขกไมละลายในนา

ขอใดตอไปนนาจะเกดขนไดมากทสด ถานาจานวนมาก หกลงในสวนผสมของลปสตกในขณะกาลงอน

1. ไดของผสมทมนและออนตวกวา 2. ของผสมจบตวกนแนนขน 3. ของผสมแทบจะไมเปลยนไปเลย 4. มกอนไขมนลอยอยเหนอนา


เมอเตมสารทเรยกวาอมลซฟายเออรลงไปจะทาใหนามนและไขผสมกบนาได

ทาไมสบและนาจงสามารถลบลปสตกออกได

1. นามอมลซฟายเออรททาใหสบและลปสตกผสมกนได 2. สบทาหนาทเปนอมลซฟายเออร ทาใหนาและลปสตกผสมกนได 3. อมลซฟายเออรในลปสตกทาใหสบและนาผสมกนได 4. สบและลปสตกผสมกนจนเปนอมลซฟายเออรทผสมกบนาได

คะแนนเตม ขอ 4 มกอนไขมนลอยอยเหนอนา


คะแนนเตม ขอ 2 สบทาหนาทเปนอมลซฟายเออร

ทาใหนาและลปสตกผสมกนได



















74

ววฒนาการ

ปจจบนมาสวนใหญจะดเพรยวลมและสามารถวงไดเรว

นกวทยาศาสตรไดพบฟอสซลโครงกระดกของสตวทมรปรางคลายกบมา พวกเขาคดวาฟอสซลเหลานนเปนบรรพบรษของมาในปจจบน นกวทยาศาสตรยงสามารถตรวจสอบชวงเวลาทฟอสซลเหลานนมชวตอยไดดวย

ตารางขางลางน แสดงขอสนเทศของฟอสซลสามชนดและมาในยคปจจบน

ชอ ไฮราโคเธเรยม เมโซฮปปส เมอรฮปปส อควส (มาในปจจบน)

รปราง ภายนอก

(มาตราสวนเดยวกน)

ชวงเวลาทมชวต 55 ถง 50 ลานปกอน 39 ถง 31 ลานปกอน 19 ถง 11 ลานปกอน 2 ลานปกอนถงปจจบน

โครงกระดก ของขา

(มาตราสวนเดยวกน)

คาถามท 1: ววฒนาการ

ขอสนเทศใดในตารางทแสดงวา มาในยคปจจบนมววฒนาการมาจากซากฟอสซลทงสามชนด ในตาราง จงอธบาย

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................


คาตอบทอางถงการเปลยนแปลงของโครงสรางของโครงกระดกขา เชน

• โครงกระดกขาเหมอนกนมากแตมการเปลยนแปลงทละนอย • นวเทา/กบเทามาเชอมรวมกนในชวง 55 ถง 2 ลานปกอน • กบเทามามการเปลยนแปลง

• จานวนนวเทาลดลง

คาตอบทอางถงการเปลยนแปลงของรปรางทงหมด • พวกมนมรปรางทเหมอนกน แลวเรมมรปราง

ทใหญขน

• มาตวใหญขน


75


คาตอบอนๆ เชน • ขาหลง • ขาของมายาวขนในชวงเวลาทผานมา • ขามการเปลยนแปลง • พวกมนถกเรยกวา ฮปปส

• เมอเวลาผานไป มาสญหายไปหลายลานป • การเปลยนแปลงลกษณะทางพนธกรรมเปนสาเหตใหเกดการเปลยน

รปราง • [ถกตอง แตไมใชคาตอบของคาถามน] เชน กะโหลกศรษะใหญขนๆ


นกวทยาศาสตรสามารถทาวจยตอในเรองใดเพอหาวามามววฒนาการมาอยางไร ในชวงเวลาทผานมา

จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละขอความ

งานวจยนจะชวยใหคนพบไดวามามววฒนาการมาอยางไรในชวงเวลาทผานมา ใชหรอไม


เปรยบเทยบจานวนของมาทมชวตอยในชวงเวลาทตางกน ใช / ไมใช

คนหาโครงกระดกของบรรพบรษมาทมชวตในชวง 50 – 40 ลานปกอน ใช / ไมใช

คะแนนเตม ตอบถกทงสองขอ: ไมใช ใช ตามลาดบ ไมมคะแนน คาตอบอนๆ


















76


ขอความใดตอไปนทนามาประยกตใชไดดทสดกบทฤษฎววฒนาการ

1. ทฤษฏไมสามารถเชอถอไดเพราะเปนไปไมไดทสามารถเหนการเปลยนแปลงของสปชส

2. ทฤษฎววฒนาการของสตวเปนไปได แตไมสามารถนามาประยกตใชกบมนษยได

3. ววฒนาการเปนทฤษฎวทยาศาสตรทปจจบนตงอยบนพนฐานของประจกษพยานทมากพอ

4. ววฒนาการเปนทฤษฎทไดรบการพสจนแลววาถกตองโดยการทดลองทางวทยาศาสตร









คะแนนเตม ขอ 3 ววฒนาการเปนทฤษฎวทยาศาสตรท

ปจจบนตงอยบนพนฐานของประจกษพยานทมากพอ



77

แมร มองตาก

อานบทความจากหนงสอพมพตอไปน และตอบคาถาม

ประวตของการฉดวคซน

แมร มองตาก เปนผหญงสวย เธอรอดชวตจากการตดเชอฝดาษเมอป ค.ศ .1715 แตยงมแผลเปนเตมไปทวผวหนง ขณะทอยในตรกในป ค.ศ 1717 เธอสงเกตวธการทเรยกวาการปลกฝซงใชกนอยทวไป วธการนใชการขดเชอไวรสฝดาษทออนแอลงบนผวหนงของคนทอายนอยและมสขภาพด ซงตอมาจะมอาการไขแตทกรายจะมอาการของโรคอยางออนๆ เทานน

แมร มองตาก เชอมนในความปลอดภยของการปลกฝ จนยอมใหลกชายและลกสาวของเธอ ไดปลกฝ

ในป ค.ศ .1796 เอดเวรด เจนเนอร ใชวธการปลกฝดวยเชอโรคทใกลเคยงกนคอ ฝดาษในวว เพอผลตสารตานทานโรคฝดาษ เมอเปรยบเทยบกบการปลกฝดวยเชอฝดาษ วธการนมผลขางเคยงนอยและผทไดรบจะไมสามารถแพรเชอใหผอน วธการนเปนทรจกกนวาการฉดวคซน

คาถามท 2: แมร มองตาก

โรคชนดใดบางทมนษยสามารถฉดวคซนปองกนได

1. โรคทางพนธกรรม เชน โรคฮโมฟเลย (โรคเลอดไหลไมหยด) 2. โรคทเกดจากเชอไวรส เชน โปลโอ 3. โรคทเกดจากการทางานผดปกตของรางกาย เชน เบาหวาน 4. โรคทกชนดทไมมทางรกษา


ถาสตวหรอมนษยปวยจากการตดเชอแบคทเรยและหายจากโรคแลว

ปกตแบคทเรยททาใหเกดโรคนน จะไมทาใหสตวหรอมนษยปวยซาอก

เพราะเหตใดจงเปนเชนนน 1. รางกายฆาแบคทเรยทงหมดทเปนสาเหตใหเกดโรคชนดเดยวกนน 2. รางกายสรางสารตอตาน (แอนตบอด) ซงฆาแบคทเรยชนดนนกอนทจะเพมจานวน 3. เซลลเมดเลอดแดงฆาแบคทเรยทงหมดทเปนสาเหตใหเกดโรคชนดเดยวกนน 4. เซลลเมดเลอดแดงจบและกาจดแบคทเรยชนดนใหหมดไปจากรางกาย

คะแนนเตม ขอ 2 โรคทเกดจากเชอไวรส เชน โปลโอ


คะแนนเตม ขอ 2. รางกายสรางสารตอตาน (แอนตบอด)

ซงฆาแบคทเรยชนดนนกอนทจะเพมจานวน










78


จงใหเหตผลหนงขอวา ทาไมจงแนะนาใหฉดวคซนปองกนไขหวดใหญโดยเฉพาะเดกและคนแก

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................


คาตอบอางถงเดกและ/หรอคนแกมระบบภมคมกนทออนแอกวาคนอนหรอคาตอบในทานองคลายๆ กน ขอสงเกตในการใหคะแนน: เหตผลทใหมาตองอางถงเดกหรอคนแกโดยเฉพาะ – ไมใชคนโดยทวไป และคาตอบตองชบอกโดยตรง หรอโดยนยวา คนเหลาน มระบบภมคมกนทออนแอกวาคนอน – ไมใชตอบกวางๆ วา “ออนแอกวา” เชน

• คนเหลานมความตานทานตอการเจบปวยนอย • เดกและคนแกไมสามารถตอสกบเชอโรคไดงายเหมอนคนอน • เขาเหลานนมแนวโนมทจะตดเชอไขหวดใหญไดงาย • ถาพวกเขาไดรบเชอไขหวดใหญจะสงผลรนแรงในคนเหลาน • เพราะระบบตางๆ ของรางกายเดกและคนแกออนแอกวา • คนแกปวยไดงายกวา

คาตอบอนๆ • ดงนน เขาจงไมตดเชอไขหวดใหญ • พวกเขาออนแอกวา • พวกเขาตองการความชวยเหลอ

ในการตอสกบไขหวดใหญ
















79

ฝนกรด

รปถายขางลางน เปนรปแกะสลกทเรยกวา แครยาทด ซงถกสรางไวทมหาวหารอโครโพลสใน กรงเอเธนสเมอกวา 2,500 ปมาแลว รปแกะสลกนทาดวยหนชนดหนงทเรยกวาหนออน หนออนประกอบดวยแคลเซยมคารบอเนต

ในป ค.ศ.1980 รปแกะสลกเดมถกยายมาอยภายในพพธภณฑของอโครโพลสและเอารปสลกจาลองวางไวแทนท เนองจากรปแกะสลกเดมถกกดกรอนจากฝนกรด

คาถามท 1: ฝนกรด

นาฝนปกตมความเปนกรดเลกนอย เพราะดดซบคารบอนไดออกไซดจากอากาศ สวนฝนกรด มความเปนกรดมากกวาฝนปกต เพราะฝนกรดดดซบกาซ เชน ออกไซดของซลเฟอรและ ออกไซดของไนโตรเจนไวดวย

ออกไซดของซลเฟอร และออกไซดของไนโตรเจนในอากาศมาจากไหน

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................



ความร : ระบบกายภาพ (ความรวทยาศาสตร)

การใชความร : ภยอนตราย





80


คาตอบใดคาตอบหนง เชน ไอเสยรถยนต การปลอยของเสยจากโรงงาน การเผาไหมเชอเพลงฟอสซล เชน นามน และ ถานหน กาซจากภเขาไฟ หรอสงอนทคลายคลงกน เชน

• การเผาไหมของถานหนและกาซ • ออกไซดในอากาศมาจากมลภาวะจากโรงงานและอตสาหกรรม • ภเขาไฟ • ไอเสยจากโรงไฟฟา [“โรงไฟฟา” นบรวมโรงไฟฟาทใชเชอเพลงฟอสซล]

• มนมาจากการเผาไหมวตถทประกอบดวยซลเฟอรและไนโตรเจน

คะแนนบางสวน

คาตอบบอกแหลงของมลภาวะมทงทไมถกตอง และทถกตอง เชน • เชอเพลงฟอสซล และโรงไฟฟาพลงนวเคลยร [โรงไฟฟานวเคลยรไมใชแหลงของฝนกรด] • ออกไซดทมาจากโอโซน ชนบรรยากาศ และอกกาบาตทตกลงสโลก รวมทงการเผาไหมเชอเพลงฟอสซล

หรอ คาตอบทอางถง “มลภาวะ”แตไมไดชถงแหลงของมลภาวะทเปนสาเหตหลกของการเกดฝนกรด เชน • มลภาวะ • สงแวดลอมโดยทวไป บรรยากาศทเราอาศยอย เชน มลภาวะ • การเกดกาซ มลภาวะ ไฟ บหร

[ความหมายของ “การเกดกาซ” “ไฟ” ยงชดเจนและเฉพาะเจาะจงไมเพยงพอ ควนบหรไมใชสาเหตหลกของฝนกรด] • มลภาวะ เชนจากโรงไฟฟานวเคลยร

ขอสงเกตในการใหคะแนน: คาตอบทกลาวถงคาวา“มลภาวะ” กพอทจะถกบางสวน แตตองตรวจดตวอยางทมากบคาตอบวา จะถกตองสมบรณหรอไม


คาตอบอนๆ รวมทงคาตอบทไมไดกลาวถง “มลภาวะ” และ สาเหตหลกของการเกดฝนกรด เชน • พวกมนถกปลอยออกมาจากพลาสตก • พวกมนเปนสวนประกอบของอากาศตามธรรมชาต • บหร • ถาน และนามน [ยงเฉพาะเจาะจงไมเพยงพอไมไดอางถง การเผาไหม”] • โรงไฟฟานวเคลยร

• ของเสยจากโรงงานอตสาหกรรม [ยงเฉพาะเจาะจงไมเพยงพอ

ผลของฝนกรดทมตอหนออน จาลองไดโดยใสเศษหนออนลงในนาสมสายช ตงทงไวคางคน นาสมสายชและฝนกรดมความเปนกรดใกลเคยงกน เมอใสเศษหนออนลงในนาสมสายชจะมฟองกาซเกดขน เราสามารถชงนาหนกของหนออนแหงกอนและหลงการทดลองได

คาถามท 3: ฝนกรด หนออนชนเลกๆ กอนใสลงในนาสมสายชมมวล 2.0 กรม

เมอใสลงในนาสมสายช ตงทงไวคางคน วนรงขนนาเศษหนขนมาและทาใหแหง มวลของหนออนทแหงแลวควรเปนเทาใด

1. นอยกวา 2.0 กรม 2. 2.0 กรมเทาเดม 3. ระหวาง 2.0 – 2.4 กรม 4. มากกวา 2.4 กรม

คะแนนเตม ขอ1. นอยกวา 2.0 กรม



81

คาถามท 4: ฝนกรด

นกเรยนททาการทดลองขางตน ไดทดลองใสหนออนชนเลกๆลงในนาบรสทธ (นากลน) และตงทงไวคางคนเชนกน

จงอธบายเหตผลวา ทาไมนกเรยนผนจงทาการทดลองขนตอนนดวย


เพอแสดงใหเหนวากรด (นาสมสายช) เปนสงจาเปนตอการเกดปฏกรยา เชน

• เพอใหแนใจวานาฝนตองมความเปนกรดเชนเดยวกบ ฝนกรด จงทาใหเกดปฏกรยาน

• เพอดวามสาเหตอนในการเกดรพรนบนเศษหนออนหรอไม

• เพราะมนแสดงวาเศษหนออนไมใชจะทาปฏกรยากบของเหลวใดกได เนองจากนาเปนกลาง


คาตอบอนๆ เชน • เพอแสดงใหเหนวานากลนไมมฤทธเปนกรด

มการเปรยบเทยบกบการทดลองระหวางนาสมสายชกบหนออน แตไมมการอธบายใหชดเจนวากรด(นาสมสายช) จาเปนสาหรบการเกดปฏกรยา เชน

• เปรยบเทยบกบหลอดทดลองอนเพอดวาเศษหนออนมการเปลยนแปลงในนาบรสทธหรอไม

• นกเรยนทาขนตอนนเพอแสดงวาเกดอะไรขนเมอฝนตกลงบนหนออนตามปกต

• เพราะนากลนไมเปนกรด • เพอเปนชดควบคม • เพอดความแตกตางระหวางนาธรรมดาและนาทเปนกรด (นาสมสายช)
















82

การออกกาลงกาย

การออกกาลงกายอยางสมาเสมอแตพอประมาณเปนสงทดสาหรบสขภาพ

คาถามท 1: การออกกาลงกาย

ขอดของการออกกาลงกายอยางสมาเสมอคออะไร


ตอไปนเปนขอดของการออกกาลงกายอยางสมาเสมอใชหรอไม ใช หรอ ไมใช

การออกกาลงกายชวยปองกนโรคหวใจและโรคทเกดจากการไหลเวยนโลหต ใช / ไมใช

การออกกาลงกายนาไปสการกนอาหารทดตอสขภาพ ใช / ไมใช

การออกกาลงกายชวยหลกเลยงการมนาหนกมากเกนไป ใช / ไมใช


มอะไรเกดขนเมอกลามเนอไดออกกาลง


สงนเกดขนเมอกลามเนอไดออกกาลงใชหรอไม ใช หรอ ไมใช

กลามเนอมเลอดไหลเวยนมากขน ใช / ไมใช

ไขมนเกดขนในกลามเนอ ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ใช ตามลาดบ ไมมคะแนน คาตอบอนๆ


















83


ทาไมขณะทกาลงออกกาลงกายจงตองหายใจแรงกวาขณะทกาลงพกผอน

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


คาตอบทหมายความวาเพอกาจดคารบอนไดออกไซดทมระดบเพมขน และใหออกซเจนมากขนกบรางกาย [ไมยอมรบคาตอบทใชคาวา “อากาศ” แทน “คารบอนไดออกไซด” หรอ “ออกซเจน”] เชน

• เมอออกกาลงกาย รางกายตองการออกซเจนมากขน และสรางคารบอนไดออกไซดมากขน การหายใจจงเปนเชนนน

• การหายใจเรวขน ทาใหไดรบออกซเจนเขาสกระแสโลหตเพมขน และคารบอนไดออกไซดถกกาจดมากขน

คาตอบทหมายความวาเพอกาจดคารบอนไดออกไซดทมระดบเพมขนออกจากรางกาย หรอ เพอใหออกซเจนกบรางกายมากขน [หมายเหต: ไมยอมรบคาตอบทใชคาวา “อากาศ” แทน “คารบอนไดออกไซด” หรอ “ออกซเจน”] เชน

• เพราะเราตองกาจดคารบอนไดออกไซดทสรางเพมขน • เพราะกลามเนอตองการออกซเจน [นยคอ : รางกายของคณตองการ

ออกซเจนเพมขนในขณะออกกาลงกาย (ใชกลามเนอ)] • เพราะการออกกาลงกายใชออกซเจนหมดไป • คณหายใจแรงขน เพราะคณหายใจเอาออกซเจนเขาสปอดเพมขน

[ตอบไดไมคอยด แตกรไดวารางกายไดรบออกซเจนเพมขน]

• เมอคณใชพลงงานมากขนาดนน รางกายของคณตองการอากาศเพมขน 2 หรอ 3 เทา นอกจากนยงตองการกาจดคารบอนไดออกไซดในรางกายอกดวย [ประโยคหลงคอ คารบอนไดออกไซดสวนทเกนจะถกกาจดออกจากรางกายของคณ กไมไดขดแยงกบประโยคแรกแตถาตอบเพยงประโยคแรกจะไมไดคะแนน]


คาตอบอนๆ เชน • อากาศเขาสปอดมากขน • เพราะกลามเนอใชพลงงานมากขน [ไมเจาะจงพอ] • เพราะหวใจของคณเตนเรวขน • รางกายของคณตองการออกซเจน [ไมไดอางถงความตองการออกซเจนทเพมขน]









84

แปงขนมปง

การทาแปงขนมปง คนททาจะผสมแปง นา เกลอ และยสตเขาดวยกน หลงจากผสมแลวจะเกบแปงไวในภาชนะหลายชวโมงเพอใหเกดการหมก ในระหวางหมกมการเปลยนแปลงทางเคมเกดขนในแปงโดยยสต (เหดราเซลลเดยว) ชวยเปลยนแปงและนาตาลในแปงใหเปนคารบอนไดออกไซดและแอลกอฮอล

คาถามท 1: แปงขนมปง

การหมกทาใหแปงขนมปงฟขน ทาไมแปงขนมปงจงฟขนได

1. แปงขนมปงฟขน เพราะแอลกอฮอลถกสรางขนและเปลยนเปนกาซ 2. แปงขนมปงฟขน เพราะยสตเกดการแบงเซลลเพมจานวน 3. แปงขนมปงฟขน เพราะกาซคารบอนไดออกไซดถกสรางขน 4. แปงขนมปงฟขน เพราะการหมกทาใหนากลายเปนไอ

คะแนนเตม ขอ 3. แปงขนมปงฟขน เพราะกาซคารบอนไดออกไซด

ถกสรางขน ไมมคะแนน คาตอบอนๆ










85

เครองชง

ทปด

แปง นา เกลอ และยสต

ภาชนะ

การทดลองท 1


แปง นา เกลอ และยสต

ภาชนะแบบเปด



แปง นา เกลอ ไมมยสต

ภาชนะ แบบเปด



ทปด

ภาชนะ


แปง นา เกลอ ไมมยสต

ตอนเรมตนการทดลองทงสตามรปขางลาง แปงมนาหนกเทากน

หลงจากผสมแปงขนมปงแลวสองถงสามชวโมงคนทาขนมปงชงแปงและเหนวานาหนกของแปงลดลง


ถาตองการทดสอบวายสตเปนตนเหตใหนาหนกหายไปหรอไม

คนทาขนมปงควรทดสอบการทดลองคใด

1. คนทาขนมปงควรเปรยบเทยบการทดลองท 1 และ 2 2. คนทาขนมปงควรเปรยบเทยบการทดลองท 1 และ 3 3. คนทาขนมปงควรเปรยบเทยบการทดลองท 2 และ 4 4. คนทาขนมปงควรเปรยบเทยบการทดลองท 3 และ 4

คะแนนเตม ขอ 4. คนทาขนมปงควรเปรยบเทยบ

การทดลองท 3 และ 4











86


ในแปงขนมปง ยสตชวยทาใหแปงและนาตาลในแปงเปลยนแปลง มปฏกรยาเคมเกดขน

ซงในระหวางมปฏกรยานนเกดคารบอนไดออกไซดและแอลกอฮอล

คารบอนอะตอมในคารบอนไดออกไซดและแอลกอฮอลมาจากไหน

จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาอธบาย

คาอธบายนอธบายไดถกตองใชหรอไมวาคารบอนอะตอมมาจากไหน ใช หรอ ไมใช

คารบอนอะตอมบางสวนมาจากนาตาล ใช / ไมใช

คารบอนอะตอมบางสวนเปนสวนหนงของโมเลกลของเกลอ ใช / ไมใช

คารบอนอะตอมบางสวนมาจากนา ใช / ไมใช


เมอแปงขนมปงทฟขน(มระดบสงขน) ถกนาไปอบในตอบ ฟองอากาศและไอนา ในแปงขนมปงจะขยายตว

ทาไมกาซและไอนาจงขยายตวเมอไดรบความรอน

1. โมเลกลของกาซและไอนาใหญขน 2. โมเลกลของกาซและไอนาเคลอนทเรวขน 3. โมเลกลของกาซและไอนามจานวนเพมขน 4. โมเลกลของกาซและไอนามการชนกนลดลง

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ไมใช



คะแนนเตม ขอ 2. โมเลกลของกาซและไอนา

เคลอนทเรวขน



















87

การเคลอนผานของดาวศกร

วนท 8 มถนายน ค.ศ. 2004 สามารถมองเหนดาวศกรเคลอนทผานดวงอาทตยไดในหลายบรเวณของโลก เรยกปรากฏการณนวา “การเคลอนผาน” ของดาวศกร และจะเกดขนเมอวงโคจรของดาวศกรมาอยระหวางดวงอาทตยและโลก การเคลอนผานของดาวศกรครงทแลวเกดขนในป ค.ศ. 1882 และมการทานายวาครงตอไปวาจะเกดขนในป ค.ศ. 2012

รปขางลาง แสดงถงการเคลอนผานของดาวศกรในป ค.ศ. 2004 โดยสองกลองโทรทรรศนไปทดวงอาทตยและฉายภาพลงบนกระดาษขาว

คาถามท 1: การเคลอนผานของดาวศกร

ทาไมการสงเกตการเคลอนผานของดาวศกรจงตองฉายภาพลงบนกระดาษขาว

แทนทจะมองผานกลองโทรทรรศนดวยตาเปลาโดยตรง

1. แสงอาทตยสวางมากเกนไปทจะมองเหนดาวศกรได 2. ดวงอาทตยมขนาดใหญมากจนมองเหนไดโดยไมตองขยาย 3. การมองดวงอาทตยผานกลองโทรทศนอาจเปนอนตรายตอดวงตา 4. ตองทาภาพใหเลกลงดวยการฉายลงบนกระดาษ

ดาวศกร

พนผวของดวงอาทตย

คะแนนเตม ขอ 3. การมองดวงอาทตยผาน

กลองโทรทศนอาจเปนอนตรายตอดวงตา











88


เมอมองจากโลก สามารถมองเหนการเคลอนผานดวงอาทตยของดาวเคราะหดวงใดไดในบางเวลา

1. ดาวพธ 2. ดาวองคาร 3. ดาวพฤหส 4. ดาวเสาร


ขอความตอไปนมคาหลายคาในขอความถกขดเสนใตไว

นกดาราศาสตร ทานายวาการมองจากดาวเนปจน จะเหนการเคลอนผานของดาวเสาร ผานดวงอาทตยในชวงปลายศตวรรษน

คาทขดเสนใตสามคาใดทเปนคาทมประโยชนทสดในการคนหาขอสนเทศจากอนเทอรเนต หรอ หองสมด เพอคนหาวาจะเกดการเคลอนผานเมอใด

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................


คาตอบประกอบดวย การเคลอนผาน ดาวเนปจน และ ดาวเสารเทานน

• ดาวเสาร ดาวเนปจน การเคลอนผาน

คาตอบอนๆ เชน ม 4 คา • การเคลอนผาน ดาวเสาร ดวงอาทตย ดาวเนปจน

• นกดาราศาสตร การเคลอนผาน ดาวเสาร ดาวเนปจน

คะแนนเตม ขอ 1. ดาวพธ






สถานการณ : สวนตว / โลก









ลกษณะของขอสอบ : สรางคาตอบแบบปด




89

พชดดแปลงพนธกรรม

ขาวโพดดดแปลงพนธกรรมควรถกหาม

กลมอนรกษพนธพชและสตวปากาลงเรยกรองใหยกเลกขาวโพดดดแปลงพนธกรรม (GM)

ขาวโพดดดแปลงพนธกรรม ถกออกแบบมาเพอไมใหถกทาลายโดยสารฆาวชพชชนดใหมทมประสทธภาพฆาขาวโพดพนธเดมได สารฆาวชพชใหมนจะฆาวชพชเกอบทกชนดในไรขาวโพด

นกอนรกษบอกวา เนองจากวชพชเปนอาหารของสตวเลกๆ โดยเฉพาะแมลง การใชสารฆาวชพชใหมกบขาวโพดดดแปลงพนธกรรมจะเปนผลเสยตอสงแวดลอม แตผสนบสนนการใชขาวโพดดดแปลงพนธกรรมบอกวา การศกษาทางวทยาศาสตรไดแสดงวาจะไมเปนเชนนน

ตอไปนคอ รายละเอยดของการศกษาทางวทยาศาสตรทกลาวถงในบทความขางบน:

• มการปลกขาวโพด 200 แปลงทวประเทศ

• แตละแปลงถกแบงเปนสองสวน ครงหนงปลกขาวโพดดดแปลงพนธกรรม (GM) ทใชสารฆาวชพชใหม สวนอกครงหนงปลกขาวโพดพนธเดมทใชสารฆาวชพชเดม

• จานวนแมลงทพบในแปลงขาวโพดดดแปลงพนธกรรมทใชสารฆาวชพชใหมมจานวนพอๆ กบแมลงในแปลงทปลกขาวโพดพนธเดมทใชสารฆาวชพชเดม

คาถามท 2: พชดดแปลงพนธกรรม

การศกษาทางวทยาศาสตรทกลาวถงขางตน มปจจยใดทตงใจทาใหแตกตางกน

จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละปจจย

การศกษาตงใจทาใหปจจยนแตกตางกนหรอไม ใช หรอ ไมใช

จานวนของแมลงในสงแวดลอม ใช / ไมใช

ชนดของสารฆาวชพชทใช ใช / ไมใช

คะแนนเตม (ระดบ 2) ถกทงสองขอ: ไมใช ใช ตามลาดบ










90

คาถามท 3: พชดดแปลงพนธกรรม

ขาวโพดถกปลกในทตางๆ 200 แปลงทวประเทศ เพราะเหตใดนกวทยาศาสตรจงใชพนทปลกมากกวาหนงแหง

1. เพอเกษตรกรจานวนมาก จะไดลองปลกขาวโพดดดแปลงพนธกรรม 2. เพอดวาขาวโพดดดแปลงพนธกรรมจะเจรญเตบโตไดมากเพยงใด 3. เพอใหขาวโพดดดแปลงพนธกรรมครอบคลมพนทใหมากทสดเทาทจะเปนได 4. เพอใหมสภาวะทแตกตางกนหลายๆ แบบในการเจรญเตบโตของขาวโพด

คะแนนเตม ขอ 4. เพอใหมสภาวะทแตกตางกน

หลายๆ แบบในการเจรญเตบโตของขาวโพด





การใชความร :ขอบเขตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย





91

ความเสยงของสขภาพ

สมมตวา นกเรยนอาศยอยใกลโรงงานเคมขนาดใหญทผลตปยสาหรบใชในการเกษตร เมอไมกปมานมคนจานวนมากในละแวกนนปวยดวยโรคทางเดนหายใจเรอรง คนในทองถนเชอวาอาการเหลานนเกดจากควนพษทปลอยออกมาจากโรงงานปยเคมทอยใกลเคยง

ชาวบานมาประชมกนเพออภปรายถงอนตรายทนาจะเกดขนจากโรงงานเคม ตอสขภาพของผทอยอาศยในทองถน นกวทยาศาสตรไดเสนอขอสรปตอทประชมดงตอไปน

คากลาวของนกวทยาศาสตรททางานใหกบบรษทเคม

“เราไดศกษาความเปนพษตอดนในบรเวณใกลเคยง เราไมพบหลกฐานทแสดงถงพษของสารเคมในตวอยางดนทเราเกบมา”

คากลาวของนกวทยาศาสตรทหวงใยชมชนในทองถน

“เราไดศกษาผปวยระบบทางเดนหายใจเรอรงหลายกรณในทองถนเปรยบเทยบกบจานวนกรณในบรเวณทหางออกไปจากโรงงานเคม ปรากฏวามการเจบปวยมากกวาในบรเวณทอยใกลกบโรงงานเคม”

คาถามท 1: ความเสยงของสขภาพ

เจาของโรงงานเคมใชคากลาวของนกวทยาศาสตรททางานใหกบบรษทเพอโตแยงวา “การปลอยควนจากโรงงานไมมความเสยงตอสขภาพของผทอยอาศยในทองถน”

จงใหเหตผลหนงขอเพอแสดงความสงสยวานกวทยาศาสตรททางานใหกบบรษทเขาขางเจาของบรษท โดยใชขอความทไมเหมอนกบคากลาวของนกวทยาศาสตรทหวงใยชมชน

................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................


ใหเหตผลทแสดงความสงสยวานกวทยาศาสตรททางานใหกบบรษทเขาขางเจาของบรษท เชน

• สารททาใหเกดโรคทางเดนหายใจบางทนกวทยาศาสตรยงไมรวาเปนสารพษ • โรคทางเดนหายใจอาจเกดจากสารเคมทอยในอากาศ ไมใชในดน • สารพษอาจเปลยนหรอสลายตวเมอเวลาผานไป และทาใหเหนวาไมใชสารพษ

• เราไมรวากลมตวอยางผปวยเปนตวแทนของพนทนนไดจรงหรอไม

คาตอบอนๆ


92

คาถามท 3: ความเสยงของสขภาพ

นกวทยาศาสตรทหวงใยชมชน ไดเปรยบเทยบจานวนผปวยโรคทางเดนหายใจเรอรงทอาศยอยใกลกบโรงงานเคมกบจานวนผปวยทอยหางจากโรงงาน

จงบอกถงความแตกตางของทงสองบรเวณทเปนไปไดหนงประการททาใหการเปรยบเทยบไมสมเหตสมผล

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................


คาตอบควรจะเนนความแตกตางทเปนไปไดระหวางสองบรเวณทสารวจตรวจสอบ เชน

• จานวนคนในสองบรเวณอาจแตกตางกน • บรเวณหนงอาจไดรบบรการการแพทยดกวาอกบรเวณหนง • สภาพอากาศอาจไมเหมอนกน • อาจมจานวนคนแกตางกนในแตละบรเวณ

• อาจเปนมลภาวะทางอากาศอนๆ ในบรเวณอน



















93

เครองแปลงไอเสย

รถยนตรนใหมสวนใหญไดตดตงเครองแปลงไอเสย ซงทาใหไอเสยของรถยนตเปนอนตรายตอคนและสงแวดลอมนอยลง ประมาณ 90% ของกาซอนตรายถกแปลงเปนกาซทมอนตรายนอยลง

ตอไปนคอกาซบางชนดทเขาไปในเครองแปลงและออกมาจากเครอง

คาถามท 1: เครองแปลงไอเสย

จงใชขอมลจากแผนผงขางบน เพอยกตวอยางวาเครองแปลงไอเสยทาใหไอจากทอไอเสยเปนอนตรายนอยลงไดอยางไร

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


คาตอบกลาวถงการเปลยนแปลงคารบอนมอนนอกไซดหรอไนโตรเจนออกไซดไปเปนสารอนๆ เชน

• คารบอนมอนนอกไซดถกเปลยนเปนคารบอนไดออกไซด

• ไนโตรเจนออกไซดถกเปลยนเปนไนโตรเจน

• คารบอนมอนนอกไซดและไนโตรเจนออกไซดทเปนพษถกเปลยนเปนคารบอนไดออกไซดและไนโตรเจนทเปนพษนอยลง

คาตอบอนๆ เชน

• กาซเปนพษนอยลง

กาซทเขาไป กาซทออกมา ไนโตรเจน N2

คารบอนไดออกไซด CO2

ไนโตรเจน N2

คารบอนไดออกไซด CO2

นา (ไอนา) H2O นา (ไอนา) H2O

คารบอนมอนนอกไซด CO

ออกไซดของไนโตรเจน NO,NO2

คารบอนมอนนอกไซด CO (10%) คารบอนไดออกไซด CO2 (90%) ออกไซดของไนโตรเจน NO, NO2 (10%) ไนโตรเจน N2 (90%)

เครองแปลงไอเสย


94


จงอธบายถงการเปลยนแปลงในระดบอะตอม และ โมเลกล ในการเปลยนแปลงทเกดขนกบกาซในเครองแปลงไอเสย

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................


คาตอบแสดงถงแนวคดทสาคญวาอะตอมถกจดใหมเพอใหเกดเปนโมเลกลทแตกตางจากเดม โดยใชทงคาวาอะตอมและโมเลกล เชน

• โมเลกลแตกออกและอะตอมถกรวมกนใหมเกดเปนโมเลกลทแตกตางจากเดม

• อะตอมจดเรยงตวใหมทาใหไดโมเลกลทแตกตางจากเดม


ระบแนวคดทสาคญวามการจดใหม แตไมไดกลาวถงทงอะตอมและโมเลกล หรอ ไมไดอธบายชดเจนเพยงพอระหวางบทบาทของอะตอมและโมเลกล เชน

• อะตอมจดเรยงตวใหมทาใหเกดสารทแตกตางกน

• โมเลกลเปลยนไปเปนโมเลกลอนๆ


คาตอบอนๆ รวมทงทไมไดกลาวมากไปกวาทโจทยใหมา เชน • คารบอนไดออกไซดถกเปลยนเปนคารบอนมอนนอกไซด











ความร : ระบบทางกายภาพ (ความรวทยาศาสตร) /การอธบายปรากฎการณทางวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)







95


ตรวจดกาซทปลอยออกมาจากเครองแปลงไอเสย วศวกรและนกวทยาศาสตรททาเครองแปลงไอเสยเพอใหผลตกาซทเปนอนตรายนอยลงยงมปญหาทควรตองแกไข ปญหาหนงนนคออะไร

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


คาตอบทยอมรบไดควรเกยวของกบการปรบปรงเพอกาจดกาซทเปนพษ (คารบอนมอนนอกไซดและไนโตรเจนออกไซด) หรอ กาจดคารบอนไดออกไซดออกจากกาซทปลอยสบรรยากาศ เชน

• คารบอนมอนนอกไซดไมถกเปลยนเปนคารบอนไดออกไซดทงหมด • การเปลยนแปลงไมเพยงพอทจะเปลยนไนโตนเจนออกไซดเปนไนโตรเจน • การปรบปรงรอยละของคารบอนมอนนอกไซดทเปลยนเปนคารบอนไดออกไซด และรอยละของ

ไนโตนเจนออกไซดทเปลยนเปนไนโตรเจน • คารบอนไดออกไซดทปลอยออกมาควรถกตรวจจบและไมยอมใหปลอยสบรรยากาศ

• การเปลยนแปลงทสมบรณขนของกาซทเปนพษใหเปนพษนอยลง












96

การผาตดใหญ

การผาตดใหญททาในหองผาตดทตดตงเครองมอผาตดพเศษเปนสงจาเปนสาหรบการรกษาโรคหลายโรค ในขณะผาตดใหญคนไขถกวางยาสลบจงไมรเจบปวด ยาสลบมกถกใชในรปของกาซผานหนากากทครอบจมกและปาก

คาถามท 1: การผาตดใหญ

ระบบรางกายของมนษยตอไปนเกยวของกบการทางานของกาซยาสลบหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละระบบ

ระบบนเกยวของกบการทางานของ กาซยาสลบหรอไม


ระบบยอยอาหาร ใช / ไมใช

ระบบประสาท ใช / ไมใช

ระบบหายใจ ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ไมใช ใช ใช ตามลาดบ






สถานการณ : สวนตว/สงคม





97


จงอธบายวาทาไมเครองมอผาตดทใชในหองผาตดจงตองทาใหปลอดเชอ

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


นกเรยนกลาวถงทงความจาเปนทตองใหแนใจวาไมมแบคทเรย/เชอโรคบนเครองมอ และ เพอหยดการกระจายของเชอโรค เชน

• เพอหยดแบคทเรยไมใหเขาไปในรางกายของผปวยอนทเขามารบการผาตด


นกเรยนกลาวถงความตองการททาใหแนใจวาไมมแบคทเรย แต ไมกลาวถงวาเปนการหยดการกระจายของเชอโรค เชน

• เพอฆาเชอโรคบนเครองมอ

หรอ

นกเรยนกลาวถงการหยดการกระจายของเชอโรค แต ไมกลาวถงความตองการททาใหแนใจวาไมมแบคทเรย บนเครองมอ เชน

• เพอไมใหผปวยตดเชอ


คาตอบอนๆ เชน • เพอรกษาความสะอาด

• เพราะวาเครองมอผานทางแผลผาตดในระหวางการผาตด










98


ผปวยอาจไมสามารถกนและดมหลงการผาตด ดงนนจงใหอาหารโดยการหยด (นาเกลอ) ทประกอบดวย นา นาตาล และเกลอแร บางครงยาปฏชวนะและยานอนหลบถกเตมเขาไปดวย

ทาไมนาตาลทเตมเขาไปในนาเกลอ จงมความสาคญสาหรบผปวยหลงผาตด

1. เพอหลกเลยงการสญเสยนา 2. เพอควบคมการเจบปวดหลงผาตด 3. เพอรกษาการตดเชอหลงผาตด 4. เพอใหอาหารทจาเปน

คะแนนเตม ขอ 4. เพอใหอาหารทจาเปน






สถานการณ : สวนตว/สงคม





99

การปลกถายอวยวะทเกยวของกบการผาตดใหญเปนเรองธรรมดามากขนเรอยๆ กราฟขางลางแสดงจานวนของการปลกถายทโรงพยาบาลแหงหนงในชวงป 2003


ขอสรปตอไปนสามารถสรปจากกราฟขางบนไดหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละขอสรป

ขอสรปนสามารถสรปจากกราฟไดหรอไม ใช หรอ ไมใช

ถาปอดไดรบการปลกถาย หวใจตองปลกถายดวย ใช / ไมใช

ไตเปนอวยวะทสาคญทสดในรางกายมนษย ใช / ไมใช

ผปวยสวนใหญทปลกถายอวยวะเปนผปวยโรคไต ใช / ไมใช



ความร : การอธบายปรากฎการณทางวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)






คะแนนเตม ตอบถกทงสามขอ: ไมใช ไมใช ใช ตามลาดบ


ไต ตบ หวใจ ปอด

9 2 2 0

10 20 30 40 50 60

อวยวะทปลกถาย

จานวนก

ารปล

กถาย

49


100

การผลตพลงงานจากลม

คนจานวนมากเชอวาลมสามารถเปนแหลงของพลงงานทดแทนนามนและถานหนซงเปนแหลงผลตกระแสไฟฟาในรปกงหนลมทใชลมหมนใบพด การหมนนทาใหพลงงานไฟฟาเกดขนโดยเครองกาเนดไฟฟาทถกหมนดวยกงหนลม

คาถามท 1: การผลตพลงงานจากลม

กราฟขางลางน แสดงความเรวลมเฉลยตลอดปในสบรเวณตางกน กราฟในขอใดชบอกบรเวณทเหมาะสมในการตงเครองผลตกระแสไฟฟาจากพลงลม

1.

ความเรวลม

มกราคม

ธนวาคม

0

2.

ธนวาคม

มกราคม


0

4.

ธนวาคม

มกราคม

ความ

เรวลม

0

3.

ธนวาคม

มกราคม

ความ

เรวลม

0

คะแนนเตม ขอ 3

ไมไดคะแนน คาตอบอนๆ



ความร : ระบบทางเทคโนโลย (ความรวทยาศาสตร) / การอธบายเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบ วทยาศาสตร)







101

ยงลมแรง ใบพดของกงหนลมยงหมนเรวและยงไดไฟฟามาก อยางไรกตามความสมพนธระหวางความเรวลมกบกาลงไฟฟาไมไดเปนเชนนนตรงๆ ในการผลตจรง ขางลางนเปนภาวะของการผลตไฟฟาจากพลงงานลมในเครองผลตจรงๆ

• ใบพดจะเรมหมนเมอความเรวลมเปน V1

• กาลงไฟฟาทไดจะสงสด (W) เมอความเรวลมเทากบ V2

• ดวยเหตผลของความปลอดภยจะทาใหใบพดจะไมหมนเรวขนเมอความเรวลมสงกวา V2

• ใบพดจะหยดหมนเมอความเรวลมถง V3


กราฟในขอใดตอไปนทแสดงถงความสมพนธระหวางความเรวลมและกาลงไฟฟาทไดออกมาภายใตภาวะดงกลาวไดดทสด

3. W

0 V1 V2 V3

0 กาลง

ไฟฟา


1. W

0 V2 V3 0 กา

ลงไฟฟา

ความเรวลม V1

4. W

0 V1 V2 V3

0 กาลง

ไฟฟา


2. W

0 V1 V2 V3

0 กาลง

ไฟฟา


คะแนนเตม ขอ 2



สมรรถนะ :การใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร








102


ในความเรวลมเทากน ทระดบความสงยงเพมขนกงหนลมจะยงหมนชาลง

ขอใดตอไปนเปนเหตผลดทสดทอธบายวา ทาไมใบพดของกงหนลมจงหมนชาลงเมออยในทสงขนเมอความเรวลมเทากน

1. อากาศหนาแนนนอยลงเมอความสงเพมขน 2. อณหภมลดลงเมอความสงเพมขน 3. แรงโนมถวงลดลงเมอความสงเพมขน 4. ฝนตกบอยขนเมอความสงเพมขน


จงบอกถงขอดและขอเสยอยางละ 1 ขอของการใชลมผลตไฟฟา เปรยบเทยบกบใชเชอเพลงฟอสซล เชน ถานหนและนามน

ขอด .............................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................................... ขอเสย........................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................


อธบายทงขอดและขอเสยอยางละหนงขอในเรองของพลงงานลมอยางชดเจนและถกตอง [ขอด] เชน

• ไมปลอยคารบอนไดออกไซด (CO2) • ไมใชเชอเพลงฟอสซล • แหลงลมจะไมถกใชหมดไป • หลงจากตดตงเครองผลตกระแสไฟฟาจากพลงลม ตนทน

ของการผลตกระแสไฟฟาถก • ไมมของเสยและ/หรอสารพษทจะปลอยออกมา • ใชแรงตามธรรมชาตหรอพลงงานสะอาด

[ขอเสย] เชน • การผลตตามความตองการเปนไปไมได [เพราะวาความเรว

ลมไมสามารถควบคมได] • บรเวณทดสาหรบกงหนลมมจากด • กงหนลมสามารถถกทาใหเสยหายไดเมอมลมทแรงมาก • ปรมาณของพลงงานทผลตไดจากกงหนลมแตละอน

คอนขางนอย • ในบางกรณมลภาวะทางเสยงเกดขน • ในบางกรณคลนแมเหลกไฟฟา (เชน คลนโทรทศน)

สามารถถกรบกวนได • บางครงนกถกฆาเมอนกบนไปชนกบใบพดทหมน • ทศนยภาพทางธรรมชาตถกเปลยนแปลง

• การตดตงและบารงรกษามราคาแพง

คะแนนเตม ขอ 1. อากาศหนาแนนนอยลงเมอ

ความสงเพมขน











103


อธบายขอดหรอขอเสยไดถกตองเพยงอยางใดอยางหนง (ดงแสดงในตวอยางคะแนนเตม) แตไมไดอธบายถกทงค


คาตอบทอธบายขอดหรอขอเสยไมถกตอง • ดสาหรบสงแวดลอมหรอธรรมชาต [คาตอบนเปนขอความทมความหมายทวๆ ไป] • ไมดสาหรบสงแวดลอมหรอธรรมชาต

• การสรางเครองผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานลมมตนทนนอยกวาสรางโรงไฟฟาเชอเพลงฟอสซล [ไมสนใจขอเทจจรงทวาจะตองใชเครองผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานลมจานวนมาก จงจะผลตพลงงานไดปรมาณเทากบทผลตไดจากโรงไฟฟาเชอเพลงฟอสซล]



ความร : ระบบเทคโนโลย (ความรวทยาศาสตร)







105

สวนท 2 : กรอบโครงสรางการประเมนผล วทยาศาสตรของ TIMSS

การประเมนผลของ TIMSS มจดสาคญแตกตางจากการประเมนผลของ PISA ในขณะท PISA ประเมนเชงอนาคตซงเนนการประเมนสมรรถนะของนกเรยนในการใชความรวทยาศาสตรในชวตจรงในอนาคต แตการประเมนผลของ TIMSS ประเมนสถานการณการเรยนรปจจบน ซงเนนความชดเจนกบการเรยนการสอนในโรงเรยนตามหลกสตรปจจบนทนกเรยนกาลงเรยนอย กรอบโครงสรางการประเมนผลของ TIMSS จากดการประเมนไวสองดาน คอ การประเมนเชงสาระเนอหา (Content domain) และเชงการคด หรอการใชสตปญญา (Cognitive domain) นอกจากนยงมองคประกอบของการคนควาทางวทยาศาสตร (Scientific inquiry) แตไมไดแยกออกมาประเมนโดยเฉพาะ แตจะครอบคลมอยในทกๆ สาขาทมการประเมน

สาระเนอหาวทยาศาสตรสาหรบนกเรยนชนปท สาระเนอหาวทยาศาสตรสาหรบนกเรยนชนปท 8 8 การประเมนผลดานสาระเนอหาวทยาศาสตรสาหรบชนปท 8 ของ TIMSS 2003 นยามวาประกอบดวยสสาขา ไดแก วทยาศาสตรสงมชวต เคม ฟสกส และวทยาศาสตรเกยวกบโลก โดยมนาหนกของสาระตางๆ ประกอบในกรอบการประเมนผลเปนดงน

วทยาศาสตรสงมชวต 35% เคม 25% ฟสกส 25% วทยาศาสตรเกยวกบโลก 20%

วทยาศาสตรสงมชวต/ชววทยา วทยาศาสตรสงมชวตหรอชววทยา ประกอบดวยความรความเขาใจในเรองโครงสราง กระบวนการของชวต ความหลากหลาย และการพงพากนของสงมชวต ดงน

ลกษณะ การจาแนก และกระบวนการของชวต เซลล และหนาทของเซลล วงชวต การขยายพนธ และกรรมพนธ


106

ระบบนเวศ สขภาพของมนษย

TIMSS คาดหวงวานกเรยนชนปท 8 สามารถบอกนยามของลกษณะของหมวดหมใหญของสงมชวต และจดจาแนกหมวดหมของสงมชวตตามลกษณะดงกลาว สามารถบอกถงตาแหนงอวยวะสาคญตางๆ ของสงมชวตและสามารถเชอมโยงโครงสรางและหนาทของอวยวะและระบบของอวยวะกบพนฐานทางชววทยา

นกเรยนควรจะมความเขาใจเบองตนในเรองเซลลและหนาทของเซลล โดยดจากความสามารถของนกเรยนทจะบรรยายสวนประกอบของเซลล โครงสรางของเซลล และเชอมโยงกบหนาทของเซลล และควรจะสามารถบรรยายกระบวนการทางชววทยาบางกระบวนการ เชน กระบวนการสงเคราะหดวยแสง และการหายใจ ซงเปนกระบวนการพนฐานของการมชวต

นกเรยนควรจะสามารถแยกแยะระหวางการเจรญเตบโตและพฒนาการในสงมชวตชนดตางๆ นอกจากนนกเรยนควรจะสามารถเปรยบเทยบระหวางการสบพนธแบบมเพศและไมมเพศในทางชววทยาระดบเซลล รวมทงแนวคดเรองกรรมพนธทสงผานวตถทางพนธกรรมจากพอแมไปยงลกหลาน

นอกจากน นกเรยนชนปท 8 ยงถกคาดหวงวาควรจะมความเขาใจระดบหนงในเรองของความหลากหลาย การปรบตว การคดเลอกตามธรรมชาต ระหวางสงมชวต ควรจะรจกสงมชวตยคปจจบนในเชงความคลายคลงกนของลกษณะและการขยายพนธของสงมชวตทเกยวของกน และนกเรยนควรจะสามารถเชอมโยงความหลากหลายของลกษณะกบการมชวตรอด หรอการสญพนธของสงมชวตในสงแวดลอมทเปลยนแปลง นกเรยนถกคาดหวงวาควรจะเรมรจกพจารณา หลกฐานทแสดงถงประวตการเปลยนแปลงรปแบบของชวตบนโลกจากการเปรยบเทยบสงมชวตปจจบนกบซากฟอสซล

ในระบบนเวศ นกเรยนตองเขาใจความสมพนธซงกนและกนของสงมชวต และความสมพนธของสงมชวตกบสงแวดลอมทางกายภาพ ในชนปท 8 นกเรยนควรจะแสดงความเขาใจระดบเรม ในเรองของสงมชวตทตองพงพาอาศยซงกนและกนระหวางประชากรสงมชวต เพอรกษาสมดลในระบบนเวศ รบทบาทของสงมชวตในวงจรของวตถ และคาดการณผลกระทบทจะเกดขนจากการเปลยนแปลงของระบบนเวศ ทสาคญตองรผลกระทบจากกจกรรมของมนษยตอระบบนเวศและสงแวดลอม

TIMSS คาดหวงใหนกเรยน แสดงวามความรเรองสขภาพ โภชนาการ และโรคภยไขเจบ ควรจะรสาเหตของโรค สามารถสอสารเรองการตดตอของโรค และรเรองความสาคญของระบบภมคมกน และสามารถบรรยายบทบาทของสารอาหารเฉพาะอยางในการทาหนาทของรางกายคน


107

เคม ในสาระเคมจะประเมนความเขาใจของนกเรยนในแนวคดทเกยวของกบหวขอตอไปน

การจาแนก และองคประกอบของสสาร สมบตของสสาร การเปลยนแปลงทางเคม

นกเรยนชนปท 8 ควรสามารถจาแนกสารบนพนฐานของสมบตทางกายภาพ และรวาสามารถจดกลมสารตามสมบตทคลายกนทงทางกายภาพและทางเคม สามารถแยกแยะระหวางธาต สารประกอบ และของผสม โดยมองในแงขององคประกอบ และนกเรยนควรมความเขาใจเบองตนในเรองของโครงสรางเชงอนภาคของสารในแงของอะตอมและโมเลกล

นกเรยนควรมความเขาใจชดเจนถงเรองสมบตของสสาร ควรจะสามารถบรรยายวธการแยกของผสมโดยอาศยสมบตทางกายภาพ สามารถใหนยามสารละลาย และสามารถระบปจจยทมผลตอการละลายของสาร นกเรยนถกคาดหวงใหแสดงวามความรถงสมบตบางประการของโลหะและการใชประโยชน สามารถเปรยบเทยบสมบตของกรดและเบส

ในเรองการเปลยนแปลงทางเคม นกเรยนถกคาดหวงวาตองรความแตกตางระหวางการเปลยนแปลงทางกายภาพและทางเคม แสดงวามความรพนฐานของการอนรกษของสสารในระหวางการเปลยนแปลง รวาตองมออกซเจนในการเกดสนม การเผาไหม และการเกดปฏกรยาแบบเดยวกนในสารทนกเรยนรจกคนเคย นอกจากน นกเรยนควรจะสามารถระบบอกถงปฏกรยาเคมทดดกลนหรอคายความรอนออก

ฟสกส ประเมนความรความเขาใจในแนวคดทเกยวของกบพลงงาน และกระบวนการทางกายภาพ ในสาระตอไปน

สถานะทางกายภาพ และการเปลยนแปลงของสาร การเปลยนแปลงพลงงาน ความรอน และอณหภม แสง เสยง ไฟฟา และแมเหลก แรงและการเคลอนท


108

นกเรยนควรจะสามารถบรรยายกระบวนการทเกยวของในการเปลยนสถานะ และเรมทจะเชอมโยงความเขาใจเรองของสถานะเขากบเรองของระยะทางระหวางอนภาคและการเคลอนทในหมของอนภาค นกเรยนควรแสดงความเขาใจวามวลของสารไมสญหายไปในระหวางการเปลยนแปลงทางกายภาพ

ในชนปท 8 มการประเมนแนวคดเกยวกบการเปลยนรปพลงงาน ความรอน และอณหภม นกเรยนถกคาดหวงใหสามารถระบพลงงานรปตางๆ บรรยายการเปลยนรปพลงงานแบบไมซบซอน และใชหลกการอนรกษพลงงานในสถานการณภาคปฏบต และคาดหวงใหนกเรยนรจกความรอนในรปแบบของการถายเทพลงงาน และสามารถเชอมโยงเรองอณหภมกบเรองของการเคลอนทหรอความเรวของอนภาค

นกเรยนถกคาดหวงใหรจกสมบตพนฐานของแสง และการปะทะสมพนธของแสงกบวตถ สามารถใชออฟตกเชงเรขาคณตในการแกปญหาภาคปฏบต สามารถเชอมโยงลกษณะทปรากฏและสของวตถกบสมบตของแสง และคาดหวงใหรจกลกษณะและสมบตบางประการของเสยง

ในขอบเขตของไฟฟาและแมเหลก มการประเมนความเขาใจของนกเรยนในเรองไฟฟาซงครอบคลมการไหลของกระแสไฟฟาในวงจร แผนผงวงจรแบบทไมซบซอน และความสมพนธระหวางกระแสไฟฟากบคาความตางศกยในวงจร นอกจากนยงคาดหวงใหนกเรยนสามารถบอกสมบตและแรงของแมเหลก ลกษณะเดนและการใชประโยชนของแมเหลกไฟฟา

วทยาศาสตรเกยวกบโลก วทยาศาสตรเกยวกบโลก (Earth science) เกยวของกบการศกษาเรองราวของโลกและตาแหนงของโลกในจกรวาล หวขอทครอบคลมรวมทง เรองของดน หน นา มหาสมทร และดาราศาสตร โดยนามาเชอมโยงกบสงมชวต เคม และฟสกส แมวาทกประเทศจะไมมการแยกวชาวทยาศาสตรโลกในหลกสตรระดบชนปท 8 แตกคาดหวงวาความเขาใจทเกยวของกบหวขอของวทยาศาสตรเกยวกบโลก มการสอนอยในหลกสตรวทยาศาสตรและถอวาเรองราวของโลกเปนเรองสาคญทนกเรยนทเรยนถงชนปท 8 ควรไดเรยนรถงเรองของดาวเคราะหดวงทพวกเขาอาศยอย หวขอทครอบคลม ไดแก

โครงสราง และคณลกษณะทางกายภาพของโลก กระบวนการของเปลอกโลก ทรพยากร การใช และการอนรกษ โลกในระบบสรยะ และในจกรวาล


109

นกเรยนควรมความรทวไปเกยวกบโครงสรางและลกษณะทางกายภาพของโลก นกเรยนควรแสดงวามความรโครงสรางและลกษณะทางกายภาพของเปลอกโลก ผวโลก และแกนของโลก สามารถบอกลกษณะการกระจายของนาบนโลก และสถานะทางกายภาพ สวนประกอบ และการเคลอนทของนาในโลก นกเรยนควรจะมความคนเคยกบขอมลดานปรมาณ (เปรยบเทยบ) องคประกอบของอากาศ และการเปลยนแปลงในบรรยากาศของโลกในระดบความสงตางๆ กน

ในขอบเขตของกระบวนการของโลก วฏจกร และประวตของโลก คาดหวงใหนกเรยนบรรยายบนพนฐานของแบบรป และวฏจกร โดยเฉพาะอยางยงนกเรยนควรสามารถเขยนคาบรรยายได หรอเขยนแผนผงเกยวกบวฏจกรของหน และนา คาดหวงวานกเรยนสามารถตความ แปลความ และใชขอมลจากแผนทเกยวกบอากาศ ทงปจจยในทองถนและสากล และจาแนกความแตกตางของอากาศประจาวน และดนฟาอากาศทวไปในทองถนตางๆ ของโลก นกเรยนยงถกคาดหวงใหรสกถงเรองความยาวนานของกาลเวลา และบอกถงกระบวนการทางกายภาพและเหตการณทางธรณวทยาทเกดขนบนโลกนบลานๆ ปมาแลว

นกเรยนควรจะสามารถแสดงความรเรองทรพยากรของโลก การใชประโยชนและการอนรกษทรพยากร โดยใหตวอยางของแหลงทรพยากรทใชแลวหมดไป และแหลงทใชหมนเวยนได โดยเชอมโยงกบการใชทรพยากรพนดนของมนษย และวธใชในการเกษตร และโดยการอภปรายถงปจจยของความตองการและการจดหานาใชในการเกษตร

นกเรยนชนปท 8 ถกคาดหวงใหมความรระบบสรยะบางในแงมมของระยะทาง ขนาดเปรยบเทยบ และการเคลอนทของดวงอาทตย ดาวเคราะห และดวงจนทรของดาวเคราะห ตลอดจนรวาปรากฏการณบนโลกเกยวของกบการเคลอนทของวตถในทองฟาอยางไร นกเรยนควรจะสามารถเปรยบเทยบลกษณะทางกายภาพของโลก ดวงจนทร และดาวเคราะหอนๆ ในแงทวาดวงดาวเหลานนจะมสภาพเหมาะสมสาหรบสงมชวตอยไดหรอไม

ดานการคดหรอการใชสตปญญา ดานการคดหรอการใชสตปญญา

นอกจากสาระเนอหาวทยาศาสตรแลว TIMSS ยงคาดหวงดานการคด หรอใชสตปญญา (Cognitive domain) ซงหมายถงทกษะและความสามารถหลายรปแบบดวยกน ไดแก การร (Knowing) การประยกต ใชความร (Applying) การใชเหตผล (Reasoning) หรอการวเคราะห ซงใชทงการประเมนชนปท 4 และปท 8 แตแตกตางกนในสดสวน เชน ในชนปท 4 การรจะมสดสวนสง แตการใชเหตผลจะมสดสวนสงกวาในชนปท 8 และระดบความยากของขอสอบกตางกน


110

การร (Knowing) หมายถง ความรของนกเรยนบนพนฐานของขอเทจจรง สาระ แนวคด และกระบวนการ การรจรงและรกวางทาใหนกเรยนสามารถทากจกรรมทางสตปญญาทซบซอนซงเปนสงจาเปนในการทางานทางวทยาศาสตร สาหรบดานการร นกเรยนถกคาดหวงใหนกหรอเรยกคนขอความทถกตองทางวทยาศาสตร มความรคาศพท ขอเทจจรง สาระ สญลกษณ หนวย และวธการ และสามารถเลอกอปกรณ เครองมอทเหมาะสม สามารถทาการทดลองเพอการสารวจตรวจสอบทางวทยาศาสตร การรครอบคลม ความสามารถตอไปน

การนกได จาได การใหนยาม การบรรยาย การใหตวอยาง การใชเครองมอ และกระบวนการ

การประยกตใช (Applying) เนนความสามารถของนกเรยนในการใชความรและความเขาใจแนวคดในสถานการณตางๆ ทตรงๆ นกเรยนจะถกประเมนความสามารถในการเปรยบเทยบ บอกความคลาย ความแตกตาง จาแนก ตความสาระทางวทยาศาสตร และใชความเขาใจแนวคดและหลกการในการหาคาตอบของปญหา หรอการสรางคาอธบาย ในการสรางคาอธบายนกเรยนควรจะสามารถใชแผนผง แผนภาพ ตวแบบ (models) เพอประกอบการอธบายโครงสรางหรอความสมพนธ และแสดงการรในแนวคดทางวทยาศาสตร

TIMSS นยามการประยกตวารวมทกษะ ตอไปน การเปรยบเทยบความเหมอน ความแตกตาง การจดจาแนกพวก การใชตวแบบ การเชอมโยง การตความสาระขอมล การหาคาตอบ การอธบาย

การใชเหตผล (Reasoning) การใชเหตผล และการวเคราะหสถานการณตางๆ ทมากกวาปญหาหรอสถานการณทเคยชน ไปสสถานการณใหมๆ ทไมเคยชน ในบรบททซบซอนยงขน และปญหาทมขนตอนซบซอนกวาทเคยพบเปนประจา


111

จดประสงคหนงของการศกษาวทยาศาสตรคอการเตรยมนกเรยนใหมความเปนเหตเปนผลในการแกปญหา การสรางคาอธบาย และการขยายความรไปสสถานการณใหม เปนภารกจเกยวของกบวทยาศาสตรทซบซอนมากขน ในสถานการณการแกปญหาบางอยางทไมคนเคยหรอทมบรบททซบซอน นกเรยนตองใชเหตผลจากหลกการทางวทยาศาสตรเพอหาคาตอบ นกเรยนอาจจะตองแบงปญหาออกเปนปญหายอยๆ อาจตองวเคราะหวามหลกการใดบางเขามาเกยวของ ตองใชสมการ สตร ความสมพนธทเหมาะสม ตองใชเทคนคการวเคราะห การประเมนคาตอบ การไดคาตอบทถกตองอาจมาจากการใชกลยทธทแตกตางกนหลายแบบ และการเลอกกลยทธ เหลานเปนสงทตองการใหเกดขนในนกเรยน การใชเหตผล ตามนยามของ TIMSS หมายรวมถงทกษะตางๆ เหลาน

การวเคราะห / การแกปญหา การบรณาการ / การสงเคราะห การตงสมมตฐาน / การคาดการณ การออกแบบ / วางแผน การสรป การสรางกฎเกณฑทวไป การประเมน การใหเหตผลยนยนคาอธบาย

การคนควาหาควการคนควาหาความรทางวทยาศาสตรามรทางวทยาศาสตร หลกสตรวทยาศาสตรในโรงเรยนเกอบทกประเทศมการเนนความสาคญของการใหนกเรยนทางานวทยาศาสตรโดยผานกระบวนการคนควาทางวทยาศาสตร (Scientific inquiry) ในกระบวนการน นกเรยนจะตองผกพนอยกบการตงคาถาม การวางแผน ทาการสารวจตรวจสอบเพอเกบขอมล และสรางคาอธบายบนพนฐานของหลกฐานจากการสงเกตและความเขาใจทางวทยาศาสตร กระบวนการทางานแบบนเปนสงจาเปนในการพฒนาพลเมองทไดชอวามความร หรอรเรองในวธการ กระบวนการ และผลตผลของวทยาศาสตร ซงเปนกระบวนการทนอกจากเตรยมพลเมองทรเรองแลวยงเปนการเตรยมนกวทยาศาสตรของอนาคตอกดวย

เนองจากการเรยนวทยาศาสตรมการเนนยาการใชกระบวนการคนควาหาความร ดงนนในการประเมนผลการเรยนรจงจาเปนตองรวมการประเมนความสามารถและทกษะของนกเรยนททางานโดยผานกระบวนการน

การประเมนกระบวนการครอบคลมหรอซอนอยในการประเมนสาระเนอหาทกสาขาวชา ซงมทงเนอหาและทกษะรวมอยดวยกน ขอสอบตองการใหนกเรยนแสดงวามความรของกระบวนการและวธการทจาเปนในการทางานทางวทยาศาสตร และใชความเขาใจทางวทยาศาสตรในการสรางคาอธบาย


112

แมวากระบวนการหาความรเปนเปาหมายของการเรยนการสอนวทยาศาสตร ทงในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา แตการประเมนตองมความยากงาย หรอความลกของภารกจตางกนตามพฒนาการทางสตปญญาของนกเรยน นกเรยนชนปท 4 ถกคาดหวงเพยงใหแสดงความสามารถในการสงเกต และการบรรยายจากการสงเกต นกเรยนควรสามารถตงคาถามทมคาตอบงายๆ จากการสงเกต หรอสาระทพบเหนไดทวไปในธรรมชาต และควรจะหาประจกษพยานทจะตอบคาถามทไมซบซอนเหลานน นอกจากนนกเรยนควรจะแสดงวารวาการทดสอบใดตรงไปตรงมา (Fair test) ไมลาเอยงไปทางตวแปรตวใดตวหนงในการออกแบบ และสามารถบอกเลาและทาการสารวจตรวจสอบบนพนฐานของการสงเกต โดยใชเครองมอทไมซบซอน นกเรยนถกคาดหวงใหสามารถรายงานการคนพบโดยใชแผนภาพ แผนภมงายๆ หรอคานวณคาทวดไดโดยใชคณตศาสตรงายๆ และสามารถบอกผลการทดลองอยางสนๆ และสามารถเขยนคาตอบของคาถามอยางสนๆ ได

นกเรยนในชนปท 8 ถกคาดหวงใหแสดงทกษะทซบซอนขน รวมถงทกษะตางเหลาน การคดเชงจานวน กฎ สตร การตดสนใจ และการประเมนผลงานทได สรางสมมตฐาน หรอคาดคะเนผลบนพนฐานของการสงเกตทสามารถทดสอบได นกเรยนควรแสดงออกวามความเขาใจถงความเปนเหตและผล และความสาคญของการระบตวแปรทจะตองควบคมและตวแปรทตองเปลยนแปลงในการออกแบบการสารวจ

ตดสนใจเกยวกบการวดปรมาณทตองทา อปกรณ และวธทา ทตองใชในการสารวจตรวจสอบ ใชคาศพทเฉพาะ หนวย และมาตรา แสดงทกษะในการวเคราะหขอมลระดบสงขนในการเลอกใชคณตศาสตร และบอกแบบรปของขอมล

ประเมนผลของการสารวจตรวจสอบของตนโดยมขอมลสนบสนนทเพยงพอ ในระดบนนกเรยนควรจะเรมแสดงออกวารจกทางเลอกของการอธบาย การประยกต หรอการขยายขอสรปไปยงสถานการณใหม

หมายเหต ประเทศไทยไมไดเขารวมโครงการ TIMSS 2003

Documents

คําถามท ี่ 2 : ทําน้ําดื่มต วอย างการประเม นผลว ทยาศาสตร นานาชาต : PISA และ