จดหมายขาวสถาบนวจย

Research Institute for Languages and Cultures of Asia

Mahidol University

ป ท ๓๑ ฉ บบ ท ๑ : มกราคม - ม น าคม ๒๕๕๓ Vol. 31 No. 1 : January - March 2010

การจดทาแผนยทธศาสตร ปงบประมาณ 2553-2556

จดหมายขาวสถาบนวจย 2

แนะนาผบรหารใหม

รองศาสตราจารยดวงพร คานณวฒน

Assoc. Prof. Duangporn Kamnoonwatana ตาแหนง ผอานวยการ

คณวฒ M.A. (Communication) Western Michigan University, USA

รองศาสตราจารย ดร.เสาวภา พรสรพงษ Assoc. Prof. Dr.Saowapa Pornsiripongse

ตาแหนง รองผอานวยการฝายแผนและพฒนาคณภาพ คณวฒ ศศ.ด. (พฒนศาสตร) มหาวทยาลยขอนแกน

อาจารย ดร.สรนทร พบลภานวธน

Dr.Sirintorn Bhibulbhanuvat ตาแหนง รองผอานวยการฝายบรหาร คณวฒ น.ด. (การสอสารระหวางบคคล)

มหาวทยาลยกรงเทพ (หลกสตรนานาชาต)

อาจารย ดร.ขวญจต ศศวงศาโรจน

Dr.Kwanchit Sasiwongsaroj ตาแหนง รองผอานวยการฝายวจยและวชาการ

คณวฒ ปร.ด. (ประชากรศาสตร) มหาวทยาลยมหดล

อาจารยสนดา ศวปฐมชย

Lect. Sunida Siwapathomchai ตาแหนง รองผอานวยการฝายสอสารองคกร

คณวฒ ศศ.ม. (ภาษาและวฒนธรรมเพอการสอสารและการพฒนา) มหาวทยาลยมหดล

อาจารย ดร.ธรพงษ บญรกษา

Dr.Theeraphong Boonrugsa ตาแหนง ผชวยผอานวยการฝายพฒนาทรพยากรบคคล คณวฒ ปร.ด. (บรหารธรกจ) มหาวทยาลยรามคาแหง

ภาษาและวฒนธรรมเอเชย 3

เสยวหนง ของ ฉางซา (Changsha) อนนต สบฤกษ∗

เมอเอยถงประเทศจนหรอชอเตมวา สาธารณรฐประชาชนจน นอยคนทจะไมรจก ผเขยนไดมโอกาสเดนทางไปเผยแพรศลปวฒนธรรมไทย ดานดนตรและนาฏศลปไทยหลายครง เรมตงแต คณหมง ลเจยง ปกกง ฉางชน ซอาน และฉางซา แตละเมองจะมประวตศาสตรอนเกาแก บางเมองไดรบการอนรกษใหขนทะเบยนใหเปนมรดกโลก รวมทงเปนสงมหศจรรยของโลกดวย เชน กาแพงเมองจนทหลายคนใฝฝนอยากจะไปเดนบนกาแพงสกครง

เมอวนท 20-31 สงหาคม 2552 ผเขยนไดรบเชญ จากคณะศลปศกษา สถาบนบณฑตพฒนศลป ใหรวมเดนทางไปเผยแพรดนตรและนาฏศลปไทยทเมองคณหมง และเมองฉางซา ในงานเทศกาลอาหารไทยและการแสดงทางวฒนธรรม ซงกงสลใหญ ณ นครคนหมงเปนผจด มวตถประสงคเพอเปนการสงเสรมชอเสยงดานวฒนธรรมของประเทศไทยใหเปนทรจกแพรหลายในประเทศจนตามนโยบายการทตวฒนธรรม

ฉางซา (CHANGSHA) เปนเมองหลวงของมณฑลหหนาน (HUNAN) อยทางตอนใตของประเทศจน เปนเมองทมความสาคญทางประวตศาสตรและวฒนธรรมแหงหนงของจน โดยเฉพาะพพธภณฑหมาหวงตย ทแสดงการคนพบสสานโบราณ พบศพสตรทมความสมบรณ มเสนผมเปนประกาย ผวหนงกลามเนอยงออนนม ขอตอยงใชได และมอวยวะภายในครบ พรอมทงเครองใชและสงของตางๆ ทใชในสมยโบราณ

ดวย นอกจากนยงเปนเมองเกดของบคคลสาคญของผนาจนหลายคน เชน บานของประธานพรรคคอมมวนสต เหมาเจอตง ซงปจจบนไดจดเปนพพธภณฑใหคนเขาไปชมอกดวย

บรเวณทผเขยนและคณะไดพกเปนยานทมรานคาและศนยการคาเปนจานวนมาก มถนนคนเดนทงกลางวนและกลางคน โดยเฉพาะกลางคนจะมรานคาตงขายของมอสอง และของใหม ตามทางเทาบรเวณสแยกตงแต 4 ทม ถง ต 2 ทกวน คนจะมาซอกนชนดไหลไปไหลมาแทบจะหยดตอรองราคากนไมได สาเหตทคน

มาซอของกนมากในตอนกลางคนเพราะกลางวนอากาศรอนมาก ชวงเดอนกรกฎาคม – กนยายน อณหภมประมาณ 38 C ขนไป แตถาถง 40 C ทกคนจะไดหยดงานโดยไดรบเงนตามปกต แตอณหภมไมเคยถง 40 C ทสงสดประมาณ 39.5 C ทกคนเลยไมไดหยดงาน (ขอมลจากไกด)

ถนนคนเดนผเขยนประทบใจและแปลกใจทเหนสงทจดแสดงเปนพพธภณฑกลางแจงใหคนรนใหมรวมถงนกทองเทยวไดเหนวถชวต การละเลนของเดก ๆ ซงในสมยหนงเคยเลนกน ผเขยนไมทราบวาเดกสมยนยงเลนกนอยหรอเปลา เชน ลกขาง ลกลอ ตงเต รวมถงรานอาหารทเปนหาบเร เชน เตาหทอด และอาชพบางอาชพทปจจบนไมไดทาแลว เชน ชางซอมกระทะ ชางซอมรองเทา ชางลบมด ชางตดผม เปนตน สงเหลานถกหลอดวยทองเหลองรมดาขนาดเทาตวจรง ยดดวยสกรอยางแขงแรง นกทองเทยวรวมถงคณะของเราอดทจะถายรปกนไมได ผเขยนอยากเหนสงเหลานเกดขนในประเทศไทยบาง อยางนอยกเปนสงเตอนใจใหคนรนใหมเหนคณคาและรากเหงาของตวเองบางไมมากกนอย

∗อาจารยประจาสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

จดหมายขาวสถาบนวจย 4

เรยนรจากการสรางอตลกษณในศาสนาซกข นายนาพงศ ฉมสข∗

“ศรครสงหสภา” สถานทแหงนเปรยบเสมอนครทวารหรอประตสพระเจาของชาวซกข จงไมนาแปลกใจทบรรดาชาวซกขทอาศยอยในเมองไทยและทมาจากตางประเทศ หลากหลายวย หลากหลายอาชพจะเดนทางมายงทนเพอประกอบพธกรรมทางศาสนาอยางไมขาดสายตลอดทงวน ขาพเจาไดประจกษแกสายตาตนเองถงพลงแหงความศรทธาในศาสนาซกขของบรรดาซกขศาสนกชนทงหลาย ดวยเหตนจงนาไปสการตงคาถามในประเดน “การสรางอตลกษณในศาสนาซกข” ทแมวาจะผานกาลเวลามาหลายรอยปวถปฏบตของชาวซกขกยงคงดารงอยสบเนองมาจนถงปจจบน ศาสนาซกขกบการสรางอตลกษณ

คาวา “ซกข” นนตรงกบภาษาบาลวา สกขา อนหมายถงการศกษา ผศกษาหรอผใฝศกษา ใฝเรยนร ชาวซกขนนมความรกศรทธาอยางสงสดใน วาเฮคร (พระเจาในศาสนา) และศาสโนวาทของพระศาสดาทงสบองคในพระมหาคมภรครครนถซาฮบ จนอาจ

กลาวไดวาครหรอครของชาวซกข คอ พระเจา องคคร และพระคมภรนนเอง ศาสนาซกขถอกาเนดขนในบรเวณแควนปญจาบทามกลางความขดแยงทกอตวขนภายใตการปกครองของกษตรยนกรบมสลม โดยประสานแนวคดระหวางศาสนาฮนดและอสลามเขาไวดวยกน อนเปนจดมงหมายประการหนงในการทจะสรางความสมครสมานสามคคของผคนทงสองศาสนา ในขณะอกดานหนงในหวงเวลาทศาสนานถอกาเนดขนอยในภาวะสงคราม ศาสนาซกขจงมอกดานหนงทแสดงออกถงการเปนศาสนาของเหลาผกลาและนกรบดวยเชนกน ผใหกาเนดศาสนาซกขคอพระศาสดาครนานกเดวญทานครไดวางรากฐานการปฏบตตนใหเปนแบบอยางอนงดงามของการดารงชวตในกรอบศลธรรม และมบทบาทอนเขมแขงในทางโลกควบคไปดวย

การถอกาเนดขนของศาสนาซกขภายใตการนาของครนานก เดวญ จนมาถงปจจบนสงทยงคงอยอยางเดนชดคออตลกษณของศาสนาซกขซงสามารถพบเหนไดไปตงแตการแตงตวตาม

หลกปญจกะการ ตราสญลกษณรปดาบไขว ตลอดจนสวรรณวหาร เปนตน หลกปญจกะการ

ชาวซกขนนมเอกลกษณทเดนชดอยางหนงทเปนทสงเกตไดคอการโพกผาและไวหนวดเคราดนาเครงขรม แตถามองใหลกซงไปกวานนจะพบวาชาวซกขนนจะยดถอหลกปญจกะการ หรอทมกเรยกวาหลก 5 ก ทประกอบไปดวย เกศา, กงฆะ, การา, กาซา และกรปาน ทง 5 สงนลวนมความหมายในทางศาสนาแฝงอยดวยทงสน ชาวซกขสวนใหญจะปฏบตตามหลกปญจะการอยางเครงครดจนเปนทปรากฏอยางชดเจนถงความศรทธาในผนบถอศาสนาซกข อนแสดงใหเหนอตลกษณทมนคงในศาสนาซกข คนดา (สญลกษณดาบไขว วงจกร และดาบสองคม)

คนดาเปนสญลกษณในศาสนาซกขทเปนรปดาบคและตรงกลางเปนดาบสองคม ลอมรอบดวยรศมเปนวงกลม สญลกษณดงกลาวแสดงออกถงการปกปองและพทกษศาสนาซกขจากศตรทงหลาย เนองจากการกาเนดขนของศาสนาซกขในชวงเวลานนเกดสงครามทางศาสนาทาใหมการรบพงอยตลอดเวลา การจบอาวธขนตอสจงเปนอดมการณสงสดเพอรกษาศาสนา คนดานเปรยบไดกบสญลกษณทเปนสากลในศาสนาซกขทจะคอยยาเตอนใหระลกถงความกลาหาญของนกรบชาวซกขผเสยสละแมกระทงชวตเพอปกปองศาสนาจากผรกราน ฮรมนดรซาฮบ (สวรรณวหาร)

ฮรมนดรซาฮบ หรอ สวรรณวหาร หมายถงวหารของพระเปนเจา ตงอยในเมองอมฤตสระ รฐปญจาบ สถานทแหงนเปรยบเสมอนสญลกษณแหงความเชอมนทางดานจตใจและขนบธรรมเนยมประเพณของชาวซกข เปนความมงหมายสงสดในการทชาวซกขจะไปทาการสกการะพระคมภรและระลกถงองคครทง 10 รวมไปถงการไดลงไปชาระรางกายในสระนารอบสวรรณวหารอนเปรยบไดกบการชาระรางกายเบองตนจากสงไมดทงปวงและเปนจดเรมตนในการชาระจตใจใหบรสทธเพอสามารถเขาถงองคพระผเปนเจา

∗นกศกษาหลกสตรวฒนธรรมและการพฒนา สาขาพพธภณฑศกษา บทความน เรยบเรยงจากรายงานวชา วภวศ 534 การจดการและการอนรกษวตถพพธภณฑ

ตราสญลกษณอยางหนงของศาสนาซกข

สวรรณวหาร ศนยรวมนาใจของชาวซกข

ตวอกษรปญจาบทใชสอนแกชาวซกข

ภาษาและวฒนธรรมเอเชย 5

บทสรปจากการสรางอตลกษณรวมสชมชนในจนตนาการของชาวซกข การสรางอตลกษณรวมของผทนบถอศาสนาซกขไดนาไปสผลลพธอนสมฤทธทแสดงใหเหนถงทกพนททศาสนาไดเขาไปมสวน

ในการประกอบสรางความหมายในทกๆพนท เชนในมตของพนททางกายภาพทปรากฏเปนรปธรรมอยาง การปฏบตตามหลกหลก ปญจกะการ รปสญลกษณรปดาบไขว ตลอดจนสวรรณวหาร สถานทสาคญทางศาสนา ฯลฯ นอกจากนนยงไดสถาปนาพนทแหงความเปนซกขขนมาในจตใจของผนบถอศาสนา ซงเปนพนทแหงการปฏบตการทเชอมโยงไปสชมชนในจนตนาการของชาวซกขทกคน

ดงนนศาสนาซกขจงเปนอนหนงอนเดยวกบหมมวลชาวซกข เปนทกอยางทในวถชวต เปนแนวทางปฏบตทจะสอนใหหางไกลจากสงชวราย และเขาถงสจธรรมสงสดทพระศาสดาไดวางแนวทางปฏบตเอาไวดงคากลาวทวา “สตย ศร อกาล พระผเปนเจาทรง สจจรง” และในทกครงทพนองชาวซกขทกทายกนดวยประโยคนนน กเปนการแสดงใหเหนวาพระผเปนเจาจะสถตยอยกบพวกเขาตลอดไป

ขอแสดงความยนดกบ

ศาสตราจารย ดร.สมทรง บรษพฒน ในโอกาสทผลงานวจยเรอง

“การเปรยบเทยบคาลกษณะนามในภาษาตระกลไท กะได” ไดรบรางวลผลงานวจยดานมนษยศาสตร จากการตดสนรางวลผลงานวจยทไดรบการตพมพใน

วารสารวชาการระดบนานาชาตของมหาวทยาลยมหดล ประจาป พ.ศ. 2552

และ

คณจตกานต จนารกษ นกวชาการดนตรไทย ศนยขอมลวฒนธรรมดนตรไทยและเอเชยอาคเนย

เปนผไดรบการคดเลอก (จากทวประเทศ) เขารอบสดทาย

ในการสรรหาและเชดชผทาคณประโยชนตอเดกและเยาวชน ประจาป พ.ศ. 2552

จดหมายขาวสถาบนวจย 6

ภาพเปนขาว∗

20 มกราคม 2553 สถาบนฯ จดกจกรรมรองราทาเพลงทเรอนไทย ครงท 56 โดยมการซอเมองและฟอนแอนโกศย คณะละออนแป "สบสานตานานพนบาน สอสารสขภาพ ซอเวยงโกศย" โดยสภาเดกและเยาวชนตาบลเหมองหมอ อาเภอเมองฯ จงหวดแพร องคการบรหารสวนตาบล เหมองหมอ อ.เมอง จ.แพร ณ อาคารเรอนไทย (ระเบยบ คณะเกษม)

28 - 29 มกราคม 2553 สถาบนฯ จดการอบรมเรอง “สทศาสตรปฏบตเพอการออกเสยงทดกวา” รนท 17 โดย รองศาสตราจารยอมร แสงมณ ณ หอง 316

28 - 29 มกราคม 2553 สถาบนฯ จดการบรรยายเรอง “บาอล: ดนตรศกดสทธของชมชน (โลก)” โดย คณวรยะ สวางโชต ณ หอง ณฐ ภมรประวต

2 กมภาพนธ 2553 สถาบนฯ จดกจกรรม

“รวมพลงยววจยประวตศาสตรทองถนภาคกลาง” ณ หองประชมอาคารอเนกประสงค ชน 2

16 กมภาพนธ 2553 สถาบนฯ จดพธปดโครงการ “รกษดนตรไทย” ครงท 8 ณ อาคารเรอนไทย (ระเบยบ คณะเกษม)

17-18 กมภาพนธ 2553 สถาบนฯ รบการเยยมสารวจจาก

คณะกรรมการ (MUQD)

24 กมภาพนธ 2553 สถาบนฯ จดการเสวนาหวขอ "เรองเลาหลากหลาย สไตลหนมเมองจนทน" โดย คณสรกล อดลยานนท หรอ หนมเมองจนทน ณ หอง ณฐ ภมรประวต

∗รวบรวมโดยนางสาวคตกา จนทรโชตพฒนะ นกประชาสมพนธ ประจาสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

ภาษาและวฒนธรรมเอเชย 7

26 กมภาพนธ 2553 สถาบนฯ จดการเสวนาหวขอ ธรรมะกบการใชชวตเชงบวก โดยคณแทนคณ จตอสระ ณ เรอนไทย (ระเบยบ คณะเกษม)

2 มนาคม 2553 ผอานวยการและบคลากรสถาบนฯ ไปรวมงาน “41 ป วนพระราชทานนามมหาวทยาลยมหดล” ณ สานกงานอธการบด

10 มนาคม 2553 สถาบนฯ จดการเสวนาหวขอ "กจกรรมตองทาพอาร"

โดย คณสรกล อดลยานนท หรอหนมเมองจนทน ณ หอง ณฐ ภมรประวต

17 มนาคม 2553 สถาบนฯ จดกจกรรมรองราทาเพลงทเรอนไทย ครงท 57 ตอน กะเหรยงกองมองทะ ณ เรอนไทย (ระเบยบ คณะเกษม)

22 มนาคม 2553 สถาบนฯ ประชมเรองการทาแผนยทธศาสตร ณ หอง

ประชมอเนกประสงค ชน 2

25 มนาคม 2553 สถาบนฯ จดพธเปดโครงการ “คายภาษาและวฒนธรรมภาคฤดรอน” รนท 11 ณ หอง ณฐ ภมรประวต

แนะนาบคลากรใหม

นายยเนยนสาสมตา สาเมาะ

Mr.Unionsasmeeta Samor ตาแหนง นกปฏบตการวจย

คณวฒ M.A. (Malay Language) ตงแตวนท 1 ตลาคม 2552

นายสทธลกษณ สงหางหวา

Mr.Suttilak Soonghangwa ตาแหนง นกเอกสารสนเทศ

คณวฒ ศกษาศาสตรมหาบณฑต (เทคโนโลยการศกษา) ตงแตวนท 4 มกราคม 2553

จดหมายขาวสถาบนวจย 8

โครงการยววจย “ประวตศาสตรทองถนพนทภาคกลาง”

เชาวนมนส ประภกด∗ การศกษาประวตศาสตรทองถน เปนการศกษาถงเรองราวของผคนตวเลกๆ ทอยทามกลางกระแสสงคมทมการเปลยนแปลง

ทงทางดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง ดงนนเรองราวในอดตของทองถนทมการสบตอกนมาผานคาบอกเลาจงมไดถกนามาใชประโยชน และนบวนจะเลอนหายไปจากความทรงจาของผคน เชนเดยวกบเรองราวทางประวตศาสตรของทองถนภาคกลาง ทถอวาเปนอกพนทหนงทอดมไปดวยเรองราวอนหลากหลายทางประวตศาสตร ดวยปจจยสาคญในการเปนดนแดนอนอดมสมบรณดวยทรพยากรธรรมชาต เปนศนยกลางการคาขายแลกเปลยน เปนแหลงอารยธรรม และเปนศนยกลางของอานาจทางการเมอง แตดวยระบบการศกษาไทยในปจจบน ทเนนใหเยาวชนเรยนรสงทอยไกลตว จงทาใหไมรเรองราวทองถนใกลตวของตน ดงนนจงสงผลใหเยาวชนในปจจบนขาดความรกและความผกพนตอทองถนของตน

ดวยเหตดงกลาวน การศกษาประวตศาสตรทองถนจงเปนวธการทสาคญอนจะชวยใหเยาวชนมสานกรกตระหนกถงคณคาและเปนการสรางความผกพนใหกบทองถนของตนไดอกทางหนง

ในชวงระยะเวลาแปดเดอนทผานมา นบตงแตเดอนมถนายน 2552 เดกนกเรยนชนมธยมปลายจากโรงเรยนใน 7 จงหวดของพนทภาคกลาง คอ จงหวดนครปฐม ราชบร เพชรบร กาญจนบร สมทรสงคราม สมทรสาครและสพรรณบร ไดมโอกาสสรางทกษะการวจย ผานการศกษาประวตศาสตรและเรองราวในทองถนของตนเอง ตามโครงการความรวมมอระหวาง สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) กบ สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ทดาเนนการไปพรอมๆ กนกบมหาวทยาลยอนๆ ในทวทกภมภาคของประเทศ

ตลอดระยะเวลาดาเนนงานนน โครงการไดดาเนนการเสรมทกษะเพมเตมความสามารถดานการวจยประวตศาสตรทองถนใหกบครทปรกษาและนกเรยน โดยการจดใหมการเขาคายสาหรบนกเรยน ผลดเปลยนหมนเวยนไปตามโรงเรยนตางๆ ใน 7 จงหวด มการจดประชมหนนเสรมความรเพอครทปรกษาไดแลกเปลยนเรยนรวธการทางานดานการวจยซงกนและกน ทงนกเพอใหทงครทปรกษาและนกเรยนผทาวจย ไดใชประโยชนจากเครองมอวจย ในการสบคนและเขาถงขอมลทางประวตศาสตรของทองถนตนเองอยางมประสทธภาพและถกตองทสด

“...ชมชนของหนเปลยนแปลงไปมากมาย หลงจากสงครามมหาเอเชยบรพา...ในงานวจย หนไดขอมลจากคณตาชาวมลาย วย 82 ป คนงานสรางทางรถไฟ ททหารญปนเรยกวา “ฮโร” เปนขอมลอกดานหนงของทหารญปน แตกตางไปจากทหนเคยร...”

“...โรงงานกระดาษแหงแรกของประเทศตงอยทจงหวดกาญจนบร เมองกาญจนเคยมไมไผมาก แคมมดอนเดยวกหากนได ตดไผขนไปขายท “ซอง” (สถานทรบซอไมไผ) เปนซองนายบญ ซองนายจน ลองแพไปขายทแมกลอง ราชบร เดยวนไมไผแทบไมเหลอ หนไปคนหาวาไมไผหายไปไหน ตงแตเมอไหร เพราะอะไร และชาวบานจะทาอะไรกน...”

“...หนศกษาเรองราวความสขของชาวสวน ทตลาดนาทาคาคะ...” “...ลองอานเรอง สขาภบาลกบการเปลยนแปลงโฉมหนาประวตศาสตรทาฉลอม ของกลมผมสครบ เปนประวตศาสตรหนาใหม

จากกลมผมเอง...” “...กลมหนศกษา วถชวตคนจากการทาปนแดง เปลยนแปลงทงคนทาและคนใชปนคะ...” “...ความคงอย เลอนไหล หายไป ของวถไทยทรงดา ทบานหนองจก เปนหวขอของกลมผมครบ...” “...นครปฐมเปลยนแปลงเรวมากครบ งานของกลมผมเรอง สายนาทเปลยนไปในคลองจนดา เลาเรองการปรบตวของชาวสวนครบ...” “...ชาวสพรรณศกษาประวตศาสตรจากปลามา ปลาหมาคะ...”

ฯลฯ คาพดเหลานเปนเพยงสวนหนงจากยววจย 124 โครงการ 98 โรงเรยน ทรวมในโครงการยววจยประวตศาสตรทองถนภาคกลาง

นกเรยน 5 ครทปรกษา 1 ไดพฒนาหวขอวจย ฝกฝนวทยายทธเพอพฒนาเทคนคการเกบขอมล การตงคาถาม เนนการเรยนรประวตศาสตรผานคาบอกเลาจากชมชน สงเคราะหขอมล เรยบเรยงเปนประวตศาสตรนพนธเชงสารคดเสรจเรยบรอยแลว ไดมการจดกจกรรม “หนนเสรมคนความรสชมชน” เพอนาเสนอขอมลทไดจากการวจยในรปแบบของนทรรศการตามจงหวดตางๆ และในทายทสด ทกโครงการไดรวมกนนาเสนองานวจยในรปแบบของนทรรศการ ซงเปนสวนหนงของงาน “รวมพลงยววจยประวตศาสตรทองถนภาคกลาง” ทจดไปเมอวนองคารท 2 กมภาพนธ 2553 ณ สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

∗ผประสานงานโครงการยววจยฯ ภาคกลาง สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

ภาษาและวฒนธรรมเอเชย 9

ศาลายา จงหวดนครปฐม ทผานมา พลงและคณคาของความรวมมอในการเสรมสรางใหเยาวชนไดรจกวธการศกษาประวตศาสตรทองถนของตนในครงน นอกจาก

จะนาไปสการขบเคลอนการเรยนการสอนประวตศาสตร ทครไดเปลยนบทบาทจาก ‘ผใชความร’ เปน ‘ผสรางความร’ และนาประโยชนไปสนกเรยนแลวนน ทกษะการวจยยงกลายเปนเครองมอทฝกใหเยาวชนหรอ “ยววจย” ไดตระหนกร ถงความสลบซบซอนและการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของสงคม นบวาเปนการเพาะเมลดพนธใหกบคนรนใหมทสามารถพฒนาตวเองไดอยางรเทาทน รวมตดสนใจและไมยอมสยบตอการเปลยนแปลงทไมเปนประโยชน ซงไดกอตวขนกบชมชนของตนไดเปนอยางด

การบรณะอาคารเรอนไทยฯกบมตใหมของสถาบนฯ และมหาวทยาลยฯ

อนรกษ กานจนทร∗ งาน“ชมจนทร วนศาลายา” สนสดลงแลว แตภารกจของ

เรายงคงดาเนนตอไป สงทเหลอไวคอภาพแหงความทรงจาทคละเคลาไปดวย คราบนาตา รอยยม เสยงหวเราะ ทคงอยในใจทกคนตลอดไป ซงมใชสงสาคญ หากยอนเวลากลบไป สงทคาดหวงคงมใชเพยงเรองกาไรหรอขาดทน แตหมายถงความลลวงของงานทพวกเราอยากทามนใหดทสดเทาทกาลงและสตปญญาจะทาได

ยอดเงนบรจาคจากผมจตศรทธาตางทยอยมาเปนระยะ ทงหลกรอย หลกพน หลกหมน หลกแสน จนถงหลกลาน ตงแตกอนเรมงานเสมอนนาหลอเลยงชโลมจตใจของพวกเราทกคน เมอยามออนลาหรอทอแทพวกเราจงไมเคยทอถอยหรอสนหวงหยดกลางครน ในขณะทสถานการณของสถาบนฯ ประสบภาวะยากลาเขญ ดวยความรวมมอรวมใจของพวกเรางานจงผานไปไดดวยในดสายตาของผชมเบองหนา ทวาเบองหลงกลบมไดสวยหรดงภาพทปรากฏ พวกเราตองคอยลนระทกอยแทบทกลมหายใจเขาออกทไมคอยทวทองนก จนกระทงเพลงสรรเสรญพระบารมและเสยงพลดอกไมไฟดง ความกงวลหนกอกหนกใจทงหลายทงปวงจงมลายหายไปหมดสน

สรปยอดการบรจาคไดเงนมากวา 8 ลาน มหาวทยาลยจงรบดาเนนโครงการปรบปรงอาคารเรอนไทยฯตอทนท แมจะไมครอบคลมถงแบบปรบปรงทงหมด แตกไดซอมแซมสวนตวเรอนทถอวาสาคญทสด ซงครงนพวกเราไดเขามามสวนรวมดวยอกครง นนใชวา“หนทางจะโรยดวยกลบกหลาบ” ความเหนอยยากไดกอตวขนอกครง แตพวกเรายนยอมพรอมใจเผชญรบดวยความเตมใจ ปญหาไมไดอยทเรองของตวเงนหากอยทระบบการจดการท “ยบยอย” แต “ทรงประสทธภาพ” ทตองเรยนรและเทาทน

ณ เวลานพวกเราตระหนกวา เรามไดเดนอยบนหนทางทยาวไกลและไมมจดสนสดเพยงผเดยว แตเรามกลยาณมตรผเปนเพอนรวมทางและผใหญทคอยนาทางตงแตเรมสรางเรอนไทยฯเรอยมาจนถงครงงาน“ชมจนทร วนศาลายา” ซงทาใหเรากาวสอนาคตตอไปอยางมหยดยงดวยความอนใจและมนคง

∗เจาหนาทบรหารงานทวไป ประจาสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

จดหมายขาวสถาบนวจย 10

สรางความรจากการฟง เรอง: โสฬส ศรไสย*

เรยนรจากการฟงกบ Otto Scharmer Otto Scharmer เปนอาจารยสอนท MIT (Massachusetts Institute of Technology) และเปนผกอตง Emerging

Leaders Innovate Across Sectors –ELIAS ซงเปนสถาบนใหคาปรกษาและฝกอบรมเกยวกบการสรางผนาในองคกรภาครฐและเอกชนระดบโลก

ความสาเรจของนกวชาการระดบโลกรายนคอ การเอาธรรมะของศาสนาพทธไปเขยนในแนว ”ธรรมวทยาศาสตร” คอเขยนดวยสานวนภาษาแบบตะวนตก โดยไมยดตดกบกรอบจารตเดมทเตมไปดวยคาบาลสนสกฤต ผลกคอทาใหงานเขยนของเขา มความสดและใหม ชวยใหคนตะวนตกสามารถเขาถงสาระทางธรรมไดงายขน โดยไมตดอปสรรคของคาศพทภาษาทไมคนเคย งานของชาเมอร จงเปนตวอยางทดเกยวกบการนานามธรรมทมอยในตวมนษยทกคน มาปนเปนความรททาใหเกดคณภาพใหม (transcended knowledge) และสามารถนาไปพฒนาภาวะผนาไดกบคนทกชาตทกภาษา

งานเขยนเรอง Theory U ชาเมอรแบงการฟงออกเปน 4 ระดบ คอ ระดบทหนง การรบฟงแบบดาวนโหลด (downloading listening) เปนการคดลอกสงทไดยนทงหมด และแสดงผลการไดยน

แบบตรงไปตรงมา คอ ไดยนอยางไร กจดจาและนาไปพดตอหรอปฏบตตามอยางทไดยน ระดบทสอง การรบฟงแบบเลอกฟง (factual listening) เปนการเปดรบฟงเฉพาะจด เชน ฟงเพราะเหตวาสงทไดยนนนตรง

กบสงทอยากฟง ปดการรบฟงเพราะสงทไดยนไมตรงกบสงทตองการรบฟง หรอเพราะเหตวา สงทไดยนไมตรงกบสงทตนเองเขาใจ ระดบทสาม การฟงเอาใจเขามาใสใจเรา (empathic listening) เปนขนการรบฟงทสงขนซงเกดจากผฟงสามารถเปดใจรบร

ความจรงในแงมมของผอน สามารถสมผสความรสกของคนอน เอาความรสกของคนอนมาเปนความรสกของตวเองได เมอคนสามารถเขาถงการฟงในระดบนได พรมแดนความแตกตางระหวางตวเองกบคนอนจะเรมเจอจางและสามารถระลกร (sensing)ความเชอมโยงระหวางตนเองกบผอน

ระดบทส การฟงเสยงทดงจากภายในของตวเอง (generative listening) การเขาถงการฟงระดบน สามารถทาไดดวยการฝกฝนทางจตใหเกดสมาธ

เสยงจากภายในเกดขนไดอยางไร ผเขยนนกถงประสบการณเมอครงทเอาตวเองไปฝกสมาธกบพระนกปฏบตกรรมฐานสายหลวงปมน แตกอนอนตองขอบอกไวกอนวา ประสบการณนเปนประสบการณสนๆทเกดขนเพยงชวคราว และไมสามารถอางไดวา ผเขยน มศกยภาพในการฟงระดบนอยางเปนนสย

เรองมอยวาคนหนง “พระอาจารย” สงใหผเขยนกางเตนทนอนในปาเพยงลาพง ทานคงมจดมงหมายเพอใหผเขยนอยกบความสะดงกลว จตจะไดตนตลอดเวลา จะไดฝกสมาธไดอยางตอเนองโดยไมงวงเหงาหาวนอน เหตการณเปนไปตามคาด คอ ผเขยนไมกลาหลบตา เพราะมเสยงแปลกประหลาดดงรบกวนอยตลอดเวลา ความจรงกคอเสยงลมพด เสยงกงไมหก เสยงสตวกลางคน ฯลฯ แตเพราะความแปลกใหม ไมคนชนทาใหความตนกลวเขาครอบงา และคดปรงแตงตางๆนานา

จตใจอนขลาดเขลาอยกบความสะดงกลวตงแตสามทมถงตหนง เหงอกาฬแตกพลก ไมกลาแมจะกระดกตว สงเกตดประสาทไขสนหลงสะดงวาบทกครงเมอมเสยงดงเกดขนและอธบายไมไดวาเปนเสยงอะไร เปนความทกขทสาหสทสดครงหนงในชวต ไหนจะกลว ไหนจะปวดขา ปวดเขา ไหนจะรอนตบแตก แลวยงตองมากลวอก

เมอความกลวดาเนนไปจนถงทสด กมเสยงชนดหนงดงขนมาจากภายในตวเอง คอในขณะทสนเปนเจาเขาอยนน มคาถามดงขนมาในใจ กลวอะไรกนน ใครหรอทกาลงกลว ตวทกาลงกลวอยหนาตามนเปนแบบไหน ปรากฏวา ตอบคาถามเหลานน ดวยเหตดวยผลไมไดเลย แตสงเกตวา ประสาทไขสนหลงทกาลงตนกลว กบคนทกาลงตงคาถาม เปนคนละสวนกน เพราะเสยงทดงอยภายใน สงบนงและเยอกเยน ผดกบอาการทเกดขนกบประสาทไขสนหลงทกาลงรอนรมและลนลาน

เสยงทเกดขนจากภายในดงอยเปนระยะๆ ใครกลว กลวอะไร และทกาลงกลวอย หนาตาเปนอยางไร เคยเหนไหม ในขณะทไลถามไปเรอยๆ ความกลวเรมลดลง ไมแสดงอาการลนลาน รอนรมเหมอนชวงกอนทจะมเสยงภายในเกดขน เมอความกลวลดลง กมเวลาพจารณาทมาของเสยงเหลานนอยางใครครวญ และเปดโอกาสใหกบความเปนไปไดอนๆ มากขน เชน อาจจะเปนเสยงหนทออกหากน เสยงลมพด เสยงเสยดสของกงไม ฯลฯ

คาคนอนสดแสนทรมานผานไป ผมสรปเอาจากประสบการณครงนนวา เสยงทดงขน เปนเสยงของ “สต” ของเรานเอง เปนตวสตททาใหสามารถตงหลกเผชญหนากบปรากฏการณ และใชความคดพจารณาอยางใครครวญเพอพาตวเองออกจากความกลว ผเขยน

*อาจารยประจาสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

ภาษาและวฒนธรรมเอเชย 11

คาดคะเนวา ถาหากไมมเสยงเหลานดงจากภายใน ตวเองอาจจมอยกบความหวาดกลวทงคน หรอวงออกจากเตนท หวดรองแบบคนเสยสตกได ใครจะไปร

ประสบการณครงนนสอนผเขยนหลายอยาง การไมเปนอสระจากความกลว ความไมร เปนโทษอยางมหนต เพราะความกลว และความไมรน จะพาใหคดเตลดเปดเปงไปเรอย และนาความทกขเขาหาตวเอง แตโชคดทยงม “เสยงแหงสต” เจรญงอกงาม (generate) ขนมาทนเวลา ชวยกระตกใหหยดคด เพอตงหลก พจารณาสงทเกดขนตามทมนเปนจรง และปลดปลอยตวเองออกจากอานาจของความกลว

ยอนกลบไปคดถงวนนน ทาใหผเขยนรสกเสยดายทเสยงแหงสตถกกลบดวยเสยงออองของความคดอกแลว คงตองกลบไปอยกบความสะดงกลว เพอฝกฝนจตใจตวเองอก อางอง Scharmer C.O 2007 Theory U Leading from the Future as it Emerges The Social technology of Presensing, MIT

Cambridge Scharmer C.O (2007) Addressing the Blind Spot of Our Time An Exclusive Summary of the NewBook by Otto

Scharmer Theory U: Leading from the Future as It Emerges. www.TheoryU.com

บคลากรสถาบนฯ รวมเสนอผลงานทางวชาการ

เมอวนท 25-26 กมภาพนธ 2553 ดร.ศรจต สนนตะ อาจารยประจาหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวฒนธรรมและการพฒนาไดรบเชญใหเขารวมเสนอผลงานวชาการในการประชมเชงปฏบตการเรอง Rural-Urban Networks and Transitions in Asia: Re-Spatializing Cultural and Political Imaginaries จดโดยกลมวจยความเปนเมองในเอเชย (Asian Urbanism Cluster) ณ สถาบนวจยเอเชย มหาวทยาลยแหงชาตสงคโปร การประชมเชงปฏบตการครงน มจดมงหมายเพอนาเสนอและแลกเปลยนมมมองทางวชาการในประเดนความสมพนธระหวางเมองกบชนบทในภมภาคเอเชย และเพอพฒนาองคความรเรองความเปนเมองจากมมมองของเอเชย โดยมนกวชาการ13 ทาน จากหลากหลายประเทศไดรบเชญใหเขารวมนาเสนอผลงานวจยทมาจาก 4 ประเทศในเอเชย ไดแก อนเดย ไทย อนโดนเซย และมาเลยเซย ในสวนของการวจยจากประเทศไทย นกวจย 3 ทาน ไดแก ดร.พชญ พงษสวสด จากคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รศ.ดร.ไชยรตน เจรญสนโอฬาร จากคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร และ ดร.ศรจต สนนตะ จากมหาวทยาลยมหดล รวมกนเสนอประเดนศกษา ภายใตหวขอ “การเปลยนแปลงทางสงคมและพนทกบการเปลยนผานทางการเมองในประเทศไทย” โดย ดร.ศรจต สนนตะ เสนอเรอง “ความคดเหนตอเมยฝรงในสงคมไทย” นอกจากนยงมนกวชาการระดบแนวหนาจากมหาวทยาลยแหงชาตสงคโปรและมหาวทยาลยบรตชโคลมเบย ประเทศแคนาดา เขารวมอภปรายและแลกเปลยนความคดเหน ผลงานทนาเสนอในการประชมเชงปฏบตการครงนจะนาไปตพมพเผยแพรรวมกนตอไป

จดหมายขาวสถาบนวจย 12

เปดซองทกทาย สวสดครบผอานทกทาน จดหมายขาวฉบบนมเรองทนายนดควร

แจงใหทราบหลายเรองครบ เรมดวยการขอใชโอกาสนรวมแสดงความยนดและขอตอนรบคณะผบรหารชดใหมของสถาบนฯ ซงมรองศาสตราจารยดวงพร คานณวฒน เปนผอานวยการสถาบนฯ (รายละเอยดโปรดอานหนา 2 ครบ) ขอแสดงความยนดกบ ศาสตราจารย ดร. สมทรง บรษพฒน ในโอกาสทผลงานวจยเรอง “การเปรยบเทยบคาลกษณะนามในภาษาตระกลไท กะได” ไดรบรางวลผลงานวจยดานมนษยศาสตร จากการตดสนรางวลผลงานวจยทไดรบการตพมพในวารสารวชาการระดบนานาชาตของมหาวทยาลยมหดล ประจาป พ.ศ. 2552 และขอแสดงความยนดกบคณ จตกานต จนารกษ ซงเปนผทไดรบการคดเลอก (จากทวประเทศ) เขารอบสดทายในการสรรหาและเชดชผ ทาคณประโยชนตอเดกและเยาวชน ประจาป พ.ศ. 2552 สวนเรองทนายนดสาหรบผตดตามจดหมายขาวของสถาบนฯ กคอ จดหมายขาวจะมคอลมนประจาชอวา “สรางความรจากการฟง” ซงจดหมายขาวไดเรยนเชญและไดรบเกยรตจากอาจารย ดร.โสฬส ศรไสย เปนผเขยนประจาคอลมนดงกลาวประเดมดวยเรอง “เรยนรจากการฟงกบ Otto Scharmer”

สาหรบเนอหาภายในจดหมายขาวฉบบนยงคงมความนาสนใจเชนเคยครบ เรมจาก “เสยวหนงของฉางซา” โดย อาจารยอนนต สบฤกษ “การสรางอตลกษณในศาสนาซกข” โดย คณนาพงศ ฉมสข “ภาพเปนขาว” โดย คณคตกา จทรโชตพฒนะ “โครงการยววจยประวตศาสตรทองถนพนทภาคกลาง” โดย คณเชาวนมนส ประภกด ควนหลงจากงานชมจนทรวนศาลายาเรอง “การบรณะอาคารเรอนไทยฯ กบมตใหมของสถาบนฯ และมหาวทยาลยฯ” โดย คณอนรกษ กานจนทร และขาวการเขารวมเสนอผลงานวชาการ ณ มหาวทยาลยแหงชาตสงคโปร โดยอาจารย ดร.ศรจต สนนตะ หวงวาผอานทกทานคงจะไดรบสารประโยชน จากจดหมายขาวฉบบนเชนเคยนะครบ แลวพบกนใหมครบ

บรรณาธการ

เจาของ

สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ศาลายา จงหวดนครปฐม 73170 โทรศพท 0-2800-2341 โทรสาร 0-2800-2332 E-mail: lcsuttilak@mahidol.ac.th Web page: http://www.lc.mahidol.ac.th ทปรกษา ผอานวยการสถาบนฯ รองผอานวยการฝายสอสารองคกร บรรณาธการ นายสทธลกษณ สงหางหวา กองบรรณาธการ งานผลต และเผยแพรผลงานวชาการ ประสานงาน นางสาวอาไพ หนเลก ศลปกรรม นางสาวกานดา ยาก ภาพ งานเทคโนโลยการศกษาและประชาสมพนธ

พมพท หางหนสวนจากด สามลดา 9/1205 หม 1 ถนนสะแกงาม แขวงแสมดา เขตบางขนเทยน กทม. 10150 โทรศพท 0-2462-0303

ไมถงผรบโปรดสงคน สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ตาบลศาลายา อาเภอพทธมณฑล นครปฐม 73170

ผสนใจ ตองการทราบขอมลขาวสารของสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย จาก “จดหมายขาว” ตดตอ คณอาไพ หนเลก งานผลต เผยแพร และทานบารงศลปวฒนธรรม

ชาระคาฝากสงเปนรายเดอน ใบอนญาต 11/2543

ปทจ.ศาลายา