โครงการ "แบตเตอรี่ยืมใช้ คืนแสงสว่างกลบัสู่ชุมชน" Project "Reuse Batteries for return light to backcountry Community" บทความโดย : นายพิรัฐ อินพานิช เจ้าหน้าที่วิเคราะห์นโยบายและแผน สสช.สป.พน. 089-4221468

จากซ้ายไปขวา นายถิรวัจ จิตต์ภักดี Plant Manager Wisetek Thailand นางสาวพิมานพัชร์ สัมมาจิรากุล ผู้อ านวยการส านักงานนิคมอุตสาหกรรมแหลมฉบัง และนายกณพงศ์ เทพากรณ์ ผู้อ านวยการส านักส่งเสริม

การมีส่วนร่วมของประชาชน กระทรวงพลังงาน ร่วมพิธีเปิดโครงการแบตเตอรี่ยิชืมใช้ คืนแสงสว่างกลับสู่ชุมชน ด้วยการเปิดหลอดไฟพลังงานแบตเตอรี่จากโครงการฯ

ส านักส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชน ส านักงานปลัดกระทรวงพลังงาน (สสช.สป.พน.) ร่วมกับ

#เครือข่ายรวมใจตามรอยพ่อบ้านป่าเด็ง ต.ป่าเด็ง อ.แก่งกระจาน จ.เพชรบุรี ซึ่งเป็นเครือข่ายชุมชนในพ้ืนที่ด าเนินโครงการวางแผนพลังงานชุมชน จ.เพชรบุรี ประจ าปี พ.ศ. ๒๕๕๕ ได้รับรางวัลชมเชยจากโครงการ อบต. Energy Awards ชุมชนต้นแบบพลังงานยังยืน จนสามารถพัฒนาเป็นศูนย์การเรียนรู้พลังงานทดแทนและเศรษฐกิจพอเพียง เมื่อวันที่ ๒๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๘

ในพ้ืนที่ต าบลป่าเด็ง มีบ้านหมู่ที่ ๑,๒,๖,๘,๑๐ ที่ระบบไฟฟ้าสายส่งเข้าไม่ถึง เนื่องจากอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน ครัวเรือนมีฐานะยากจน ชุมชนมีการพ่ึงพาระบบโซล่าเซลเพ่ือแสงสว่าง ต้องแบกภาระค่าใช้จ่ายในการซื้อแบตเตอรี่มาใช้งาน รวมทั้งมีแบตเตอรี่ที่เสื่อมสภาพกลายเป็นขยะอิเล็กทรอนิกส์ หากไม่มีการจัดการที่ดีอาจส่งผลกระทบเป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ประกอบกับ บริษัท ไวซ์เทค โซลูชั่น (ประเทศไทย) จ ากัด ซึ่งเป็นบริษัทรับจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์ซึ่งมีกระบวนการจัดการที่ได้มาตรฐาน และมีแบตเตอรี่มือสองสภาพดีสามารถน ามาใช้ซ้ า (Reuse) กับระบบโซล่าเซลชุมชนให้เต็มประสิทธิภาพ ก่อนน าไป

เข้ากระบวนการแปรสภาพเพ่ือกลับมาใช้ใหม่ (Recycle) มีความสนใจท าโครงการ CSR เกี่ยวกับการสร้างความรู้ความเข้าใจของประชาชนในการจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์อย่างถูกต้อง

ส านักส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนจึงท าหน้าที่ประสานให้เกิดความร่วมมือในการพัฒนา

โครงการระหว่างชุมชนกับภาคเอกชน จึงน ามาสู่โครงการ “แบตเตอรี่ยืมใช้ คืนแสงสว่างกลับสู่ชุมชน” โดยเชิญ บริษัท ไวซ์เทค โซลูชั่น (ประเทศไทย) จ ากัด เข้าร่วมโครงการ นอกจากนั้นยังได้รับความร่วมมือจากการนิคมอุตสาหกรรมแหลมฉบัง เกี่ยวกับขั้นตอนการเคลื่อนย้ายแบตเตอรี่อย่างถูกต้องตามระเบียบที่เกี่ยวข้อง โดยการด าเนินโครงการฯ ในระยะที่ ๑ ได้มีการส่งมอบแบตเตอรี่ส ารองไฟขนาด ๑๒V ๒๐Ah จ านวน ๔๐๐ ลูก ให้ชุมชนแล้ว เมื่อวันที่ ๙ ตุลาคม ๒๕๕๘

ในการด าเนินโครงการดังกล่าวนอกจากการประสานความร่วมมือแล้ว สสช.สป.พน. ยังมีบทบาทในการสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมกับคณะกรรมการเครือข่ายรวมใจตามรอยพ่อบ้านป่าเด็ง ในการก าหนดแนวทางการบริหารจัดการโครงการ การเก็บข้อมูล สรุปบทเรียน การแผยแพร่โครงการผ่านสื่อต่างๆ การจัดการศึกษาดูงานและฝึกอบรมการจัดการแบตเตอรี่ในระบบโซล่าเซลชุมชน ซึ่งผลการด าเนินโครงการ “แบตเตอรี่ยืมใช้ คืนแสงสว่างกลับสู่ชุมชน” ระยะที่ ๑ มี ๗๐ ครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการและได้รับการสนับสนุนแบตเตอรี่ทั้งหมด ๔๐๐ ลูก สามารถประหยัดค่าใช้จ่ายในการซื้อแบตเตอรี่ได้กว่า ๒๐๐,๐๐๐ บาท (ชุมชนตั้งราคาประเมินแบตเตอรี่มือสองลูกละ ๕๐๐บาท) ชุมชนมีแนวทางการบริหารจัดการร่วมกันโดยมีระบบยืมคืนและมีข้อตกลงร่วมกันในการดูแลรักษา เช่น ไม่แกะท าลายแบตเตอรี่ ไม่น าไปจ าหน่ายต่อ เป็นต้น

ส าหรับการขยายผลในระยะที่ ๒ จากการสรุปผลการด าเนินงานพบว่า มีครัวเรือนสนใจเข้าร่วมเพ่ิมขึ้นจ านวน 5 ครัวเรือนจากเดิม ๗๐ เป็น ๗๕ ครัวเรือน และมีความต้องการแบตเตอรี เพ่ิมเป็นจ านวน ๘๐๐ ลูก ส าหรับการขยายผลและเปลี่ยนให้กับสมาชิกในกรณีแบตเตอรี่เสื่อมสภาพ

จากผลการด าเนินโครงการข้างต้น แสดงให้เห็นถึงการสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมในการน าแบตเตอรี่มือสองสภาพดีสามารถน ามาใช้ซ้ า ( Reuse) กับระบบโซล่าเซลชุมชนให้เต็มประสิทธิภาพ ก่อนน าไปเข้า

กระบวนการแปรสภาพเพ่ือกลับมาใช้ใหม่ (Recycle) ตามมาตรฐานสิ่งแวดล้อม ดังนั้นเห็นควรที่ สสช.จะมีบทบาทในการเป็นหน่วยกลางในการประสานความร่วมมือกับภาคส่วนต่างๆ ในการด าเนินโครงการเพ่ือเป็นกรณีศึกษาแนวทางในการบริหารจัดการแบตเตอรีส าหรับโซล่าชุมชนอย่างครบวงจร เพ่ือประโยชน์ในการขยายผลต่อไป