21
พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang Duangjan phenomenon of Luk Thung songs สัญญา ชีวะประเสริฐ [email protected] บทคัดย่อ บทเพลงและภาพลักษณ์ของพุ่มพวง ดวงจันทร์ ไม่ได้เป็นเพียงจุดเปลี่ยนของเพลง ลูกทุ่งเท่านั้น แต่ความสําเร็จของเธอยังเป็นปรากฏการณ์ที่ไม่เกิดซ้ําอีกด้วย พุ่มพวง ดวงจันทร์ โด่งดัง กลายเป็น “ราชินีลูกทุ่ง” ระหว่างครึ่งหลังของทศวรรษที2520 ถึงต้นทศวรรษที2530 เพลงของพุ่มพวง ดวงจันทร์ ที่มักจะแต่งโดยลพ บุรีรัตน์ สร้างภาพลักษณ์และนําเรื่องราวใหมมาสู่วงการเพลงลูกทุ่ง เป็นภาพสะท้อนความเปลี่ยนแปลงของสังคมไทย หลายเพลงของ พุ่มพวงเสนอเรื่องราวจากมุมมองและทัศนคติที่แตกต่างจากเพลงลูกทุ่งในยุคก่อน บางเพลง เหมือนเสียงของหญิงสาวที่จากบ้านในชนบทเข้าไปทํางานในเมืองกรุง ซึ่งเป็นตัวละครทีพบบ่อยในเพลงลูกทุ่ง แต่มักจะถูกมองจากมุมมองของชายคนรักที่รอคอยให้หญิงสาวกลับมา เพลงกลุ่มที่ดังที่สุดของพุ่มพวงมักจะเป็นเพลงสนุกๆ เป็นเสียงของผู้หญิงที่พูดกับผู้ชายใน ลักษณะยั่วเย้า เป็นผู้ชี้นํา บางเพลงพูดถึงเรื่องเพศด้วยอารมณ์ขัน เนื้อหาที่กล้าและลําหน้า สังคม รวมทั้งการเรียบเรียงดนตรีที่ทันสมัย ทําให้ภาพลักษณ์ของเพลงในกลุ่มนี้กลายเป็น ภาพลักษณ์สําคัญที่มีผู้จดจําพุ่มพวง ดวงจันทร์ อาจจะเป็นครั้งเดียวที่เพลงลูกทุ่งดูทันสมัยกว่า เพลงของเมือง คาสาคัญ : เพลงลูกทุ่ง, พุ่มพวง ดวงจันทร์ อาจารย์ประจําภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

พมพวง ดวงจนทร ปรากฏการณของเพลงลกทง Phumphuang Duangjan phenomenon of Luk Thung songs

สญญา ชวะประเสรฐ

[email protected]

บทคดยอ บทเพลงและภาพลกษณของพมพวง ดวงจนทร ไมไดเปนเพยงจดเปลยนของเพลง

ลกทงเทานน แตความสาเรจของเธอยงเปนปรากฏการณทไมเกดซาอกดวย พมพวง ดวงจนทร โดงดง กลายเปน “ราชนลกทง” ระหวางครงหลงของทศวรรษท 2520 ถงตนทศวรรษท 2530 เพลงของพมพวง ดวงจนทร ทมกจะแตงโดยลพ บรรตน สรางภาพลกษณและนาเรองราวใหมมาสวงการเพลงลกทง เปนภาพสะทอนความเปลยนแปลงของสงคมไทย หลายเพลงของ พมพวงเสนอเรองราวจากมมมองและทศนคตทแตกตางจากเพลงลกทงในยคกอน บางเพลงเหมอนเสยงของหญงสาวทจากบานในชนบทเขาไปทางานในเมองกรง ซงเปนตวละครท พบบอยในเพลงลกทง แตมกจะถกมองจากมมมองของชายคนรกทรอคอยใหหญงสาวกลบมา เพลงกลมทดงทสดของพมพวงมกจะเปนเพลงสนกๆ เปนเสยงของผหญงทพดกบผชายในลกษณะยวเยา เปนผชนา บางเพลงพดถงเรองเพศดวยอารมณขน เนอหาทกลาและลาหนาสงคม รวมทงการเรยบเรยงดนตรททนสมย ทาใหภาพลกษณของเพลงในกลมนกลายเปนภาพลกษณสาคญทมผจดจาพมพวง ดวงจนทร อาจจะเปนครงเดยวทเพลงลกทงดทนสมยกวาเพลงของเมอง ค าส าคญ : เพลงลกทง, พมพวง ดวงจนทร

อาจารยประจาภาควชาประวตศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

Page 2: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

134 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 36 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2560)

Abstract Songs and image of Phumphuang Duangjan are not only a historical

evolution in Luk Thung songs, but also a phenomenon that will likely never happen again. Phumphuang Duangjan became the most famous Luk Thung singer, the so-called Luk Thung queen, during the early 2520s to the late 2530s Budhist era. Most of Phumphuang’s songs were written by Lop Burirat. They created her image, and brought a new paradigm of storylines to the Luk Thung paths that reflect the evolution of Thai society. Unlike traditional’s Luk Thung songs, most of Phumphuang’s songs represent new point of view and attitude. Some of them are voices of young women who left their rural homeland for the city. The most common theme in Luk Thung songs is that of absent love from the perspective of the boy lover. Many of Phumphuang “greatest hits” are hilarious songs that represent women voices flirting with men seductively and enticing them with their behaviors, including lyrics containing equivocal sexual humor. Adventurous and ultramodern utterances, together with progressive compositions in some super-hits from Phumphuang are embedded impressions and rememberance. Phumphuang’s era was the first and only time Luk Thung songs were more popular than urban songs. Keywords: Luk Thung songs, Phumphuang Duangjan

Page 3: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

พมพวง ดวงจนทร ปรากฏการณของเพลงลกทง 135

1. บทน า พมพวง ดวงจนทร ถอไดวาเปนนกรองทสาคญทสดคนหนงของวงการเพลงไทย

ชวงเวลาทเธอมชอเสยงทสดตอนปลายทศวรรษ 2520 ถงตนทศวรรษ 2530 พมพวงไดรบฉายาวาเปน “ราชนลกทง” ภาพลกษณของพมพวงทมาจากเนอหาในบทเพลง เรองราวในชวตของเธอ การตอบรบของแฟนเพลง กลายเปนภาพใหมของวงการเพลงลกทง ทเคยเนนเรองของคนชนบททมกพดเรองความเสยเปรยบผดหวงทตองจาทน มาเปนเรองของชาวชนบททเขามาอยในเมอง ชนชนลางทตอสเพอเปลยนแปลงชวต รกในความมงคง และเปดเผยในเรองทางเพศ พมพวงไมเพยงแตเปนผนาในการเปลยนแปลงครงใหญของเพลงลกทงเทานน แตเธอยงเปนนกรองเพลงลกทงทเปนทชนชอบของคนเมองทเปนแฟนเพลงลกกรง สตรง อยางทไมมนกรองลกทงกอนหนาและหลงจากเธอทาได จงกลาวไดวา พมพวงนนเปนปรากฏการณทไมเคยมมากอนและไมเกดขนอกหลงจากนน

มผตงขอสงเกตถงการทเพลงลกทงเปลยนมาเลาเรองของคนเมอง อยางในววฒนาการ เพลงลกทงในสงคมไทยของศรพร กรอบทอง (2547) แตภาพรวมของการอธบายในงานชนนมงไปทการอธบายภาพของเพลงลกทงโดยรวมทเปนอนหนงอนเดยวมากกวาทจะชวาเปนการเปลยนแปลงครงสาคญ หรอการอธบายวาพมพวง ดวงจนทร เปนจดเปลยนทสาคญของเพลงลกทง ในวทยานพนธเรอง “พมพวง ดวงจนทร : จดพลกผนของเพลงลกทงไทย” ของภทราภรณ จนทนะสต (2549) มจดเนนอยทการวเคราะหเพลงดง ๆของพมพวง พฒนาการของรปแบบของดนตรการแสดง และเพลงทไดรบความนยมในวงการ มากกวาทจะอธบายภาพรวมของผลกระทบทภาพลกษณทแปลกใหมของ พมพวง ดวงจนทร มตอเพลงลกทง

บทความนเปนการศกษาภาพลกษณของพมพวง ดวงจนทร จากบทเพลง ประวตชวต และความทรงจาของแฟนเพลงทมตอพมพวงและเพลงของเธอ การทภาพลกษณทแปลกใหมของพมพวงนาความเปลยนแปลงมาสวงการเพลงลกทง และยงสะทอนใหเหนภาพความเปลยนแปลงของสงคม ความคดเกยวกบตวตนของคนชนบท คนชนลางในเมองทเปนแฟนเพลงลกทงในชวงเวลานนไดระดบหนง 2. เพลงลกทงกอนยครงเรองของพมพวง ดวงจนทร

เพลงลกทงเปนสาขาหนงของเพลงไทยสากล ซงเรมมาจากการนาเอาวงดนตรสากลมาบรรเลงเพลงทมเนอรองเปนภาษาไทย โดยผบกเบกในการแตงเพลงไทยสากลอยางเชน พรานบรพ, มานต เสณะวณน ฯ เปนผแตงเพลงสาหรบละครเวทหรอภาพยนตร การแตงเพลงแบบใหมนเรมมาตงแตกอนยคเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 เลกนอย (ศรพร กรอบทอง, 2547) เพลง ไทยสากลเปนทนยมทงในโรงภาพยนตรและโรงละครเวท โดยเฉพาะยคทละครเวทรงเรอง คอ ชวงระหวางสงครามโลกครงท 2 มการแตงเพลงไทยสากลประกอบละครเวทเปนจานวนมาก สวนในโรงภาพยนตรกมการรองเพลงหนามานสลบฉาก ทาใหเกดนกรองทเปนทนยมขน หลายคน (วฒน วรรลยางกร, 2551)

Page 4: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

136 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 36 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2560)

แสงนภา บญราศร ไดแตงเพลงเลาเรองชวตคนจนออกมาเผยแพรจนเปนทนยมและถกเรยกวาเพลงชวต มนกแตงเพลงอยางไพบลย บตรขน, เสนห โกมารชน ทเขยนเพลงใน แนวเพลงชวตขนมาดวย (เจมส มตเชลล, 2557) ประมาณป พ.ศ.2498 นกแตงเพลงและนกจดรายการวทย ป. วรานนท เปนผเรมแบงเพลงไทยสากลเปนเพลงผดและเพลงตลาด ซงเพลงชวตจดวาเปนกลมหนงของเพลงตลาดดวย ตอมาในป พ.ศ.2507 จานง รงสกล ไดตงชอรายการเพลงทางโทรทศนวารายการเพลงลกทง คาวาเพลงลกทงถกนามาใชแทนคาวาเพลงตลาด และเปนทนยมจนคาวาเพลงผดกถกเปลยนเปนเพลงลกกรงเพอใหรบกบเพลงลกทง (ฉกาจ ราชบร, 2537)

แมจะยงมการถกเถยงกนอยมากถงเสนแบงของเพลงลกทงและลกกรง (ฉกาจ ราชบร, 2537) แตภาพกวางๆ ของเพลงลกทงเปนเพลงทมลลา ภาษา สาเนยง ทศนะ ทเกยวกบชนชนลาง คนชนบท ขณะทลกกรงเปนของเมองและชนชนกลาง ในยคเพลงชวตและเพลงตลาดซงเปน ตนกาเนดของเพลงลกทง นกแตงเพลงรนบกเบกนาเสนอเนอหาทหลากหลาย นอกเหนอจาก เพลงรกทเปนเนอเรองยอดนยมแลว หลายเพลงเปนเพลงวจารณการเมอง เปนเรองเลาวาดวยชวตชนชนลางทยากลาบากทงในเมอง และชนบท เชน แสงนภา บญราศร แตงเพลง “คนปาดตาล” หรอเสนห โกมารชน แตงเพลง “สามลอเคน” ไพบลย บตรขนเขยนเพลง “กลนโคลนสาปควาย” เพลงทมทาทวพากษวจารณสงคม การเมองหลายเพลงกลายเปนเพลงยอดนยม และทาใหเกดความไมพอใจจากผมอานาจในรฐบาล ตงแตรฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม จนถงจอมพล สฤษด ธนะรชต มการขมขนกแตงเพลง นกรอง ไปจนถงการหามออกอากาศเพลงทผมอานาจไมชอบใจ (วฒน วรรลยางกล, 2550; ศรพร กรอบทอง 2547) เพลงสะทอนชวตในแนวการเมองจงคอยๆ หายไปจากเพลงลกทง

ถงแม “ราชาเพลงลกทง” คนแรกอยางสรพล สมบตเจรญ จะเสนอเพลงทสอดแทรกอารมณขน มองชวตอยางสนกสนาน เชน “สนกเกอ”, “เสยวไส”, “ของปลอม” โดยท เพลงสนกๆ ของสรพลมกจะเปนเพลงสวนทเลาเรองชวตคนเมองมากกวาชนบท หลงจาก การเสยชวตของสรพลแลว นกรองเพลงลกทงทมชอเสยงทสดคอ สายณห สญญา “ราชา เพลงลกทง” คนทสอง ซงมภาพลกษณตรงกนขามกบสรพล สายณห สญญา นนเปน “นกเพลงคนเศรา”1 เพลงดงจานวนมากของเขาแสดงภาพคนจน ชาวชนบทตอยตาทพายแพสญเสย คนรกใหกบคนรวย คนมยศศกด หรอชายตาศกดทไดแตหมายปองหญงทอยในฐานะสงกวา ตองทนรบความเศราโดยไมสามารถทาอะไรได เชน เพลง “ลกสาวผการ”, “ลานเทสะเทอน”, “จาปาลมตน” ฯลฯ ตวละครในเพลงของสายณห สญญา มกจะเปนผผดหวง เพราะความดอยของตน ไมวาจะเปนฐานะทางการเงน ศกดศร อานาจ และตองทนยอมรบความผดหวงทหลกเลยงไมได ตวละครแบบนดจะเปนภาพหลกของเพลงลกทงในทศวรรษ 2510-2520 กอนทพมพวง ดวงจนทร จะโดงดง

Page 5: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

พมพวง ดวงจนทร ปรากฏการณของเพลงลกทง 137

3. เรองราวของพมพวง ดวงจนทร และครลพ บรรตน พมพวง ดวงจนทร มพนเพเปนคนบานนอกกอนทจะเขามาเปนนกรองในกรงเทพฯ

เชนเดยวกบนกรองเพลงลกทงสวนใหญในสมยนน พมพวง ดวงจนทร เดมมชอวาราพง จตรหาญ เกดเมอวนท 4 สงหาคม พ.ศ.2504 ทจงหวดกาแพงเพชร ไมไดเกดทสพรรณบรอยางทหลายคนเขาใจ (เจนภพ จบกระบวนวรรณ, 2550) พอของพมพวงคอ นายสาราญ จตรหาญ มาจากเพชรบรณ นายสาราญเปนพระเอกลเกเกา และยงมความสามารถในการเลนโขนสด สวนแม ของพมพวงชอนางราพง หรอนางเลก จตรหาญ (เจนภพ จบกระบวนวรรณ, 2535)

ครอบครวของพมพวง ดวงจนทร เปนแบบชาวชนบทรนเกาคอมลกมากถง 12 คน พมพวงเปนลกคนท 5 ครอบครวนมอาชพทางานในไรออย “ตระเวนทวตงแตยานสโขทย ชยนาท กาแพงเพชร พจตร นครสวรรค สพรรณบร กาญจนบร ราชบร และนครปฐม แถบกาแพงแสน เปนตน เรยกวาปกหลกทามาหากนในแถบฝงตะวนตกของประเทศไทยนนเอง” (เจนภพ จบกระบวนวรรณ, 2535, น.148) ครอบครวของพมพวงยายมารบจางอยทไรออยอาเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบร ชวงทพมพวงอาย 5-6 ขวบไดเขาเรยนชนประถมหนงทสพรรณบร แตกออกจากโรงเรยนตอนชนประถมสองเพอมาชวยครอบครวทางาน พมพวงเปนคนอานหนงสอไมออก แตเปนคนมความจาดเยยม เมอเปนนกรองไดรบการยกยองจากครเพลงวาสามารถจาเนอเพลงไดอยางรวดเรว

เจนภพ จบกระบวนวรรณ (2535) นกอนรกษเพลงลกทงไดอธบายวา อทธพลทมตอการรองเพลงของพมพวง ดวงจนทร คออทธพลจากสายเลอดทางพอทเปนศลปน รวมกบในชวงทพมพวงเปนเดก ผองศร วรนช เปนนกรองทมชอเสยงมาก คงเปนตนแบบและอทธพลแกพมพวง นอกจากน พมพวงยงตองคนเคยกบเพลงพนบานแถบสพรรณบร รวมกบชวงท พมพวงมาอยสพรรณบร ขวญจต ศรประจนต แมเพลงพนบานของสพรรณบรกกาลงมชอเสยง เมอหนมารองเพลงลกทง “เพราะขวญจตเปนเดกในวงไวพจน เพชรสพรรณ มากอน ลลาลกทงผสมพนบานของขวญจตทโดดเดนเปนเอกลกษณเฉพาะตว ประกอบกบอทธพลเพลงในยานสพรรณทเปนแหลงเพลงฉอย เพลงอแซว เพลงเกยวขาว คงทาใหพมพวงตวนอยๆ หนเห ความสนใจมาทางเพลงสไตลขวญจต กคอทางเพลงแบบไวพจนนนเอง พมพวง ดวงจนทร จงม รองเสยงตนแบบของเธอมาจากผองศร วรนช คนมโนรมย ชยนาท ผสมกบขวญจต ศรประจนต คนศรประจนต สพรรณบร” (เจนภพ จบกระบวนวรรณ, 2535, น.149)

ตอมาพมพวงไดเขาเปนหางเครองในวงดนตรไวพจน เพชรสพรรณ และขยบขนมาเปนนกรองจนไดบนทกเสยง เพลงแรกทไวพจนแตงใหคอเพลง “แกวรอพ” ในป พ.ศ.2518 โดยใชชอวา “นาผง เมองสพรรณ” ขณะนนพมพวงมอายเพยง 14 ป พมพวงไดพบรกและแตงงานอยกนกบนายธรพล แสนสข ซงเปนนกดนตรแซกโซโฟนในวงดนตรไวพจน เพชรสพรรณ

พมพวงและธรพลไดแยกตวจากวงดนตรไวพจน เพชรสพรรณ มาตงวงของตนเอง รวมกบรง โพธาราม นกรองรนพทเคยอยในวงดนตรไวพจน เพชรสพรรณ มากอน โดยไดรบ การสนบสนนจากมนต เมองเหนอ โปรโมเตอรในวงการลกทง แตไมประสบความสาเรจ ตองเลกวง

Page 6: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

138 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 36 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2560)

พมพวงและธรพลพยายามทาวงดนตรขนมาอกโดยลงทนกนเอง ไดรบเงนสนบสนนจากแมของ พมพวง แตกลมเหลวอกครงหนง (ฉกาจ ราชบร, 2537) ทาใหพมพวงตองไปเปนทงนกรอง และ หางเครองในวงดนตร ศรเพชร ศรสพรรณ และตอมาไดเปนนกรองในวงดนตรขวญชย เพชรรอยเอด

ระหวางทรองเพลงอยกบวงดนตรขวญชย เพชรรอยเอด มนต เมองเหนอ ไดสนบสนนใหพมพวงบนทกเสยงเพลงอกครงหนงคอ เพลง “รกไมอนตราย” เปนเพลงตอบกบเพลงดงของขวญชยทชอ “รกอนตราย” โดยใชชอ “พมพวง ดวงจนทร” ในการรองเพลง เปนครงแรก เมอป พ.ศ.2519 (ภทราภรณ จนทนสต, 2549)2 หลงจากนนพมพวงและธรพลไดออกจากวงดนตรขวญชย เพชรรอยเอดมาตงวงดนตรของตนเองอกครงหนง อกทงยงไดบนทกเสยงเพลงอกหลายเพลง และไดรบรางวลพระราชทานเสาอากาศทองคาในป พ.ศ.2521 จากเพลง “อกสาวเหนอสะอน” แตงโดยธรพล แสนสข สามคนแรกของเธอเอง

ในยครงเรองของการขายเทปคาสเสตต พมพวงไดทาสญญากบบรษทอโซนาโปรโมชน ในป พ.ศ.2525 เปนชวงทเพลงสตรงเฟองฟและเพลงลกทงกาลงลดความนยมลง พมพวงซงมกจะรองเพลงของวเชยร คาเจรญ โดยมกจะมอเนก รงเรอง เปนผเรยบเรยงเสยงประสาน ไดรวมกนสรางบทเพลงทเปนสวนผสมแปลกใหมและไดรบความนยมอยางสง ทาใหพมพวง ดวงจนทร กลายเปนนกรองคนสาคญทสดคนหนงของประวตศาสตรเพลงไทย เพลงดงของพมพวงสวนใหญเปนเพลงทบนทกเสยงในชวงหลงจากป พ.ศ.2525 น เปนตนมา ตงแต “คนดงลมหลงควาย”3, “สาวนาสงแฟน”, “กระแซะเขามาซ”, “ผชายในฝน” ฯลฯ ประสบความสาเรจอยางสง จนไดรบฉายา “ราชนลกทง” หรอ “นางพญาลกทง” แมตอมาพมพวง จะเปลยนบรษททสงกด แตกยงมเพลงดงทแตงโดยวเชยร คาเจรญ อยางเพลง “หนไมร”, “หนไมเอา”4 , “ขอใหรวย”, เปนชวงสดทาย ชวงหลงๆ พมพวงหนไปบนทกเสยงเพลงเกาๆ เสยมากกอนทจะเสยชวตในป พ.ศ.2535 (ฉกาจ ราชบร, 2537; 17 ปแหงความหลง “พมพวง ดวงจนทร” (2) พสจนรกไกรสร, 2552)

แฟนเพลงรจกเรองชวตของพมพวงและมกจะเชอมโยงเพลงของพมพวงกบเรองราวชวตของเธอ เพลงของพมพวงหลายเพลงผแตงตงใจจะแตงจากเรองจรงของเธอ (ผาสก พงษไพจตร และครส เบเคอร, 2539) เรองราวของพมพวงเปนตนแบบชวตของสาวบานนอกทเขามาทางานในเมอง ความสาเรจของพมพวงทงการเปนนกรองดง เปนนางเอกหนง และแตงงานกบพระเอกหนง5 เปนเรองราวของความฝนทเปนจรงสาหรบแฟนเพลงหลายๆ คน และยงเปนตวอยางทแสดงใหเหนความเปนไปไดของคนบานนอกททาการตอสอยางหนกจนประสบความสาเรจ ชวงเวลาทพมพวงมชอเสยงมากทสดตอนปลายทศวรรษ 2520 เธอมอาย 20 ตนๆ เทานน แตกอยในวงการเพลงมาแลวกวา 10 ป เคยตองเปลยนจากนกรองไปเปนนกเตนหางเครอง เกอบจะประสบความสาเรจหลงจากไดบนทกเสยงเพลง แตกลบลมเหลวในการทาวงดนตรถงสองครง ตองกลบไปเปนหางเครอง ชวตพลกผนตลอดสบกวาปกอนจะกลายเปนนกรองทมชอเสยงระดบแนวหนา

Page 7: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

พมพวง ดวงจนทร ปรากฏการณของเพลงลกทง 139

เรองราวของพมพวงยงหกมมจบแบบโศกนาฏกรรมเมอเธอปวยเปนโรครายและเสยชวตเมออายเพยง 31 ป ขาวการเสยชวตของพมพวงมทงเรองการไดรบการรกษาทไมเหมาะสม (ผาสก พงษไพจตร และครส เบเคอร, 2539) เนองจากครอบครวของเธอตองการใหพมพวงไดรบการรกษาแบบแผนโบราณโดยใชไสยศาสตร ความขดแยงระหวางสามของพมพวงกบญาตพนองของพมพวงในเรองมรดก มการเปดเผยเทปบนทกเสยงของพมพวงแสดงความรสกวาเธอโดดเดยว ไมไดรบการดแลจากสาม และเสยชวตอยางวาเหว ทอแท (ดอกฟา, ม.ป.ป.)

หลงการเสยชวตพมพวง ดวงจนทร ถกนบถอเปนสงศกดสทธ ผนบถอมากราบไหวหน ของเธอทวดทบกระดาน อาเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบร มทงแฟนเพลงทมาขอหวย โชคลาภ นกรองรนหลงทมาขอศรมงคลเพอความกาวหนาในอาชพ6

ครลพ บรรตน หรอชอจรงวาวเชยร คาเจรญ นกแตงเพลงคนสาคญทแตงเพลงดงหลายเพลงใหกบพมพวง ดวงจนทร กมภมหลงในแบบเดยวกนกบนกรองนกแตงเพลงลกทงสวนใหญ วเชยรเปนชาวลพบร เกดทอาเภอทาวง เรยบจบสายอาชพชางตดผมจากโรงเรยนการชางลพบร เคยเขากรงเทพฯ เพอมาสมครงานในวงดนตร แตไมมใครรบ ตองกลบไปอยบาน อกปหนงจงกลบมาใหม โดยฝากตวเองกบวงดนตรจากกรงเทพฯ ทไปแสดงทลพบร คราวนมาฝากตวเปนศษยเรยนเขยนเพลงกบครไพบลย บตรขน และเขาทางานในวงดนตรจฬารตน เปนตงแตคนขายหนงสอทระลก ยนคมประตเกบคาเขาชม

จนป พ.ศ.2506 ครไพบลยแตงเพลง “ลเกสมครเลน” ใหรอง สวนดานการแตงเพลงวเชยร ไดแตงเพลง “บานใกลเรอนเคยง” ใหชาย เมองสงห เพอรวมวงจฬารตนรองอดแผนเสยง เปนเพลงแรกทแตงแลวไดบนทกเสยง เมอป พ.ศ.2508 เพลงนกลายเปนเพลงดงอมตะของชาย เมองสงห เพลงหนง และยงไดแตงเพลง “คณหมอคะ” ใหเรณ เบญจวรรณ รองเมอป พ.ศ.2510 เพลงนมเนอหาแบบผหญงจบผชายทชวนใหนกถงเพลงทวเชยรแตงใหพมพวง ดวงจนทร ในสมยหลง นอกจากนวเชยรยงแตงเพลงใหวงจฬารตนอกหลายเพลงอยาง “โนราหหาย”, “แหมมกะป”, “รกพสกหนอย”

หลงจากจฬารตนยบวงในป พ.ศ.2516 วเชยรในนามลพ บรรตน แตงเพลงรองเองอยาง “เดยวกหมาเสยหรอก” และแตงเพลงใหนกรองคนอนมเพลงดงจานวนมาก อยาง “เขาเวรรอ”, “มอเตอรไซคทาหลน” รองโดยศรเพชร ศรสพรรณ “คนอกหกพกบานน”, “เกลยดหองเบอรหา” รองโดยสายณห สญญา “30 ยงแจว”, “เดกมนยว” โดยยอดรก สลกใจ

วเชยรไดแตงเพลงใหกบพมพวง ดวงจนทร บนทกเสยงลงเทปคาสเสตตยคบรษท อโซนาโปรโมชน ชดแรกคอ “ดวงตาดวงใจ” ในป พ.ศ.2525 ซงแตงรวมกบนกแตงเพลงอก หลายคน และโดงดงทสดในชด “ออหอ...หลอจง” ป พ.ศ.2528 และ “หางหนอยถอยนด” ในป พ.ศ.2529 ทงสองชดนวเชยร คาเจรญ เปนผแตงเพลงทงหมด พมพวงมผลงานกบบรษท อโซนา 15 ชด หลงจากนนออกไปสงกดบรษทอน วเชยร คาเจรญ ยงไดเขยนเพลงใหพมพวง ดวงจนทร อกในชด “ตกแตนผกโบว” สงกดซบเอส และ “หนไมร”, “หนไมเอา”, “เงนนะ

Page 8: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

140 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 36 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2560)

มมย” สงกดทอปไลน เปนเพลงดงในยคสดทายของพมพวง (สกปพเศษ-ลพ บรรตน : ขนพลเพลงสนก โดนใจคนไทย, 2552; ลพ บรรตน, ม.ป.ป.)

ทงพมพวงและครลพตางกเปนคนตางจงหวดทแสวงหาความกาวหนาใหตวเองดวยการเขามาทางานในวงการเพลงลกทง ซงมศนยกลางอยในกรงเทพฯ ในลกษณะเสยงดวง ลมลกคลกคลาน กอนจะประสบความสาเรจมชอเสยงและความมงคงรารวยกนทงค เปนภาพชวตในอดมคตแบบใหมของคนชนบท ชนชนลางทแสวงหาความกาวหนา ตองการประสบความความสาเรจ ไมตางจากชนชนกลาง

4. เพลงลกทงของพมพวง ดวงจนทร

นกรองเพลงลกทงสวนใหญไมไดเขยนเพลงเองอาจจะเปรยบเทยบไดกบนกแสดงทตองรบบทหลากหลาย ไมไดแสดงตวตนผานเนอหาของเพลง แตปรบเปลยนตวเองตามเนอหาทมผอนเขยนให พมพวง ดวงจนทร บนทกเสยงเพลงไวเปนจานวนมาก ซงมเนอหาทหลากหลาย จากนกแตงเพลงจานวนมาก ภาพลกษณของเธอในเพลงจงมหลากหลาย ทงทกลมกลนสบตอจากนกรองลกทงยคกอน ทเปนเรองชาวชนบททตอยตา ยอมจานนตอโชคชะตา หรอเสนอมมมองทศนคตใหมๆ เรองราวใหมๆ ทสะทอนใหเหนความเปลยนแปลงของสงคม โดยเฉพาะเรองของชาวชนบททเขามาทางานในเมอง แสดงความมงหวงทจะเปลยนแปลงชวตใหดขน ผกโยงกบความสนใจในความมงคง การแลกศกดศรกบเงน การใชเสนหของผหญงเปนอานาจตอรอง ในอกดานหนง พมพวงกมเพลงแบบอนรกษนยมแสดงคณคาของทองถน ครอบครว ชาตนยม การทพมพวงเปนผขบรองเพลง “สมตา” พระราชนพนธในสมเดจพระเทพฯ เหมอนวามความใกลชดกบสถาบนกเปนการสนบสนนภาพลกษณในดานน แตภาพลกษณทถกจดจามากทสดของพมพวงมาจากเพลงฮตจานวนมากของเธอ เปนเสยงของผหญงสมยใหมทกลาแสดงความตองการของตนอยางทอาจจะฝาฝนคานยมอนดของสงคม เปนภาพของพมพวง ดวงจนทร ทรจกกนด แมแตในหมคนเมองทไมใชแฟนเพลงลกทง

ถงแมวาเพลงดงๆ ของพมพวง ดวงจนทร มกจะมเนอหาทแปลกใหม แตเพลงของ พมพวงสวนใหญแลวจะเปนเพลงทมเนอเรองทสบทอดมาจากเพลงลกทงรนกอน อยาง โครงเรองยอดนยมของเพลงลกทงแบบทใหตวละครเหนภาพหรอฟงเสยงงานแตงงานหรองานหมนของแฟนเกาดวยความเศราใจอยางในเพลง “ขนหมากเศรษฐ” หรอ “แหขนหมาก” พมพวงกยงมเพลง “นอนฟงเครองไฟ” ทแตงโดยลพ บรรตน เปนเพลงดงเพลงหนงของเธอ แตเพลงของพมพวงยงกมความแปลกใหมตรงทเพลงนนาจะเปนครงแรกทเนอเรองแบบนถกเลาโดยตวละครทเปนผหญง หลงจากพมพวงแลว ตอมายงมเพลง “อะไรจะเกดใหมนเกด” ของคทลยา มารศร นกรองหญงทเอาโครงเรองแบบนไปทาเปนเพลงดงไดอก ลพ บรรตน เองกเคยแตงเพลงดงดวยโครงเรองแบบนมาแลวอยางนอยสองครง คอ “จาใจด” รองโดยยอดรก สลกใจ และ “ใจจะขาด” ซงเปนเพลงทดงทสดเพลงหนงของศรเพชร ศรสพรรณ ทมลลาใกลเคยงกบเพลง “นอนฟงเครองไฟ” ตรงทมทอนทใหนกรองครวญครางดวยอารมณเจบปวดเปนทอนท

Page 9: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

พมพวง ดวงจนทร ปรากฏการณของเพลงลกทง 141

ตดใจคนฟง ในเพลงของศรเพชร เขาโชวเสยงสงและเขยาลกคอตรงคาวา “ใจจะขาดแลวเอย ใจจะขาดแลวเอย” ในเพลงของพมพวงกมทอนคลายๆ กนตรงทรองขนเสยงสงวา “เขาจบกนแนแลว เขากอดกนแนแลว” โครงเรองแบบนยงถกเลาซาๆ ตอไปอกในเพลงลกทงรนหลง เปนแนวเรองเดมๆ ทตวละครตองยอมรบความเจบปวดผดหวงโดยทไมสามารถทาอะไรได อยางในเพลง “นาตาผาเหลา” หรอ “พเมาวนเขาหมน”

แนวเรองทวาดวยหญงสาวบานนอกเขากรงเทพฯ แลวตองพบกบความผดหวง สญเสย ซงเปนแนวเรองยอดนยมอกแบบหนงของเพลงลกทงมกจะถกเลาผานเสยงของผชาย สวนมากจะเปนคนรกเกา มทงอารมณเศรา สงสาร หรอสะใจ เนองจากหญงสาวในเพลงมกจะเขากรงเทพฯ ไปดวยความทะเยอทะยาน เหอเหม อยากรวย อยากดง ซงเปนความตองการทผดขนบสาหรบเพลงลกทงรนเกาๆ เพลงทเลาดวยโครงเรองแบบนหลายเพลงมกจะจบดวยการใหอภยยอมรบหญงสาวกลบมา

เพลง “ดาวเรองดาวโรย”7 ซงเปนเพลงดงของพมพวง เปนเรองเลาแบบเดมๆ ของเพลงลกทง ทมมมมองแปลกใหมดวยการมองผานสายตาผหญงทผดหวงจากกรงเทพฯ แมวาเพลงนจะสรางเรองราวทมสสน คอ ใหสาวบานนอกเขาไปเปนนางแบบ เปนดาราในกรงเทพฯ แตตงทองกอนทจะถายหนงจบ ตองอมทองกลบบานนอก แตเรองราวทดหวอหวากลบถกเสนอออกมาเปนเพลงทชาเนบนาบ มอารมณราบเรยบเสมอกนเกอบทงเพลง ถงพมพวงจะแทนตวเองเปนตวละครในเพลง แตเพลงแทบไมพดถงอารมณความรสกของตวละครนอยางชดเจนเลย เธอเขาใกลความสาเรจ แตผดพลาดและตองพายแพกลบบานนอก จนถกเยาะเยย โดยไอหนมบานนอก พมพวงรองเพลงนดวยเสยงเศราๆ เนบๆ เกอบทงเพลงเปนรายงานทราบเรยบเหมอนเลาถงบคคลท 3 และไมไดบอกคนฟงมากนกวาตวละครในเพลงนคดหรอ รสกอยางไรกบประสบการณในกรงเทพฯ ของเธอ

“ตอนทานาขาชอดาวเรอง พอเขาในเมองชอขาเฟองเลองลอ เปนดาราหนาปกหนงสอ เออ เออ เอง เอย ขาเปลยนชอเปนแววดาว แววดาวเรอง ชกเหลองเรองรอง แมวจองแมวมองความผดผองแพรวพราว คาเยนยอ เออออกนเกรยวกราว เออ เออ เอง เอยดวยขาสาววไล พาไปลองผานกลองถายหนง แหมขาเขนจงแตขานงภมใจ อนจาขาไมทนดงได ถายมาถายไปทองขาใหญขนมา นางดาวเรอง หรอนามแววดาวสนสดหมดสาวกลายเปนขาวกลบนา นางดาวเรองโดนไอหนมแซวมา เออ เออ เอง เอย เรยกอหมาดาวโรย...”

กรงเทพฯ รวมทงสงคมเมองเปนสถานทเลวรายในทศนะของเพลงลกทงสวนใหญ ตวละครในเพลงลกทงทเขากรงเทพฯ มกจะเปนหญงสาว เหตผลในการเขากรงเทพฯ และผลลพธของการเขากรงเทพฯ นนมกจะถกมองเปนดานลบแทบทงสน แตการเขาสกรงเทพฯ ของแรงงานจากตางจงหวดทเพมมากขนเรอยๆ กรงเทพฯ และเมองกลายเปนสถานททคนเคยมากขนสาหรบคนบานนอก รวมทงตวคนบานนอกเองแมจะอยในชนบทกเรมเปลยนแปลง

Page 10: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

142 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 36 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2560)

เนองจากมความสมพนธกบเมองมากขนเรอยๆ เพลงลกทงหนกลบไปใชฉากของเมองหรอกรงเทพฯ มากขน กรงเทพฯ ไมไดถกมองอยหางๆ หรอเปนเพยงสถานททถกกลาวขาน ผานสายตาของชนบท แตเปนทอยทใชชวตของแรงงานจากชนบททเรมจะมความคนเคยกบวถชวตแบบเมองมากขนเรอยๆ

ในหมคนบานนอกทเขามาทางานในกรงเทพฯ ครเพลงและนกรองเพลงลกทงกคอสวนหนงของคนกลมน เมอแรงงานจากชนบทเพมมากขนเรอยๆ เปนธรรมดาทเพลงลกทงจะหนมามองภาพผานสายตาของคนกลมนมากขน เพลงลกทงเรมกลายเปนเสยงของคนชนบททมความคนเคยกบเมองในระดบหนง แตกไมไดเปนอนหนงอนเดยวกนกบเมอง ยงมความขดแยง แตกตาง เมองยงมดานทนากลวและเลวรายสาหรบเพลงลกทงอย

เรองของหญงสาวทจากไปสกรงเทพฯ ทมกจะถกเลาผานสายตาของคนรกทรออยบานนอกในเพลงลกทงรนกอน เพลงของพมพวง ดวงจนทร หลายเพลงเหมอนเปนการเปลยนมมมองใหหญงสาวเหลานนไดเลาเรองของตนเองจากกรงเทพฯ บาง และบางเรองกเปนเรองของตวเธอเอง โดยเฉพาะเพลง “นกรองบานนอก” ทแตงโดยไวพจน เพชรสพรรณ เปนเพลงทเลาเรองวาดวยสาวบานนอกเขากรงเทพฯ ของพมพวงทรจกกนแพรหลายมากทสดเพลงหนง

“เมอสรยนยาสนธยา หมนกกากบนมาสรง ใหมาคดถงบานนาเสยจง ปานฉะนคงคอยหวง เมอไหรจะกลบบานนา เมออยเมองกรงใจกมงแตอยากจะดง ดวยความหวงอยากจะเปนดารา ลาบากลาบนกจะทนกมหนา กอนจะจากบานนาเพอนมนวาใหอาย กอนจากบานมา เพอนมนวาใหชาทรวง ไปเปนนกรองใหเขาลวง มนเจบชาทรวงไมหาย ไมเดนไมดงจะไมหนหลงกลบไป ทกวนคนนอนรองไห อกเมอไรจะโชคด เมอสรยนยาสนธยา จะกลบบานนาตอนชอเสยงเราม จะยากจะจน ถงอดจะทนเตมท นกรองบานนอกคนนจะกลอมนองพ และแฟนเพลง...”

ความอยากดง ทะเยอทะยาน รวมไปถงอยากรวย เปนสงทขดกบคานยมของเพลงลกทงรนเกา ทาใหผหญงทเขากรงตองถกประณามหรอสมนาหนา โดยเฉพาะถาพลาดพลงถกหลอก ตองเสยตว แตในเพลงน ความเดนดงเปนเปาหมายทตวละครในเพลงตองการบรรล แมจะตอง ฝาฟนกบความยากลาบากและคาสบประมาท ถงกบตงปณธานวา “ไมเดนไมดงจะไมหนหลงกลบไป” ทงทเนอเพลงไดบรรยายวา เธอกาลงคดถงบานอยางหนก การบรรลจดมงหมายคอการ มชอเสยงแลวไดกลบไปบานจงเปนเปาหมายทดมคณคาและนาเอาใจชวย สาวบานนอกในเพลงนไมไดถกหลอกหรอหลงใหลกบแสงสในกรงเทพฯ เธอมจดหมายและมความมงมนทจะไปใหถง

กรงเทพฯ ยงเปนสถานททยากลาบาก แตกเปนททจะประสบความสาเรจได ไมเพยงแต “ถงอดจะทนเตมท” เทานน แตยงตอง “โชคด” อกดวย นนคอ มความไมแนนอนสงในกรงเทพฯ อกเพลงทไปไกลกวานนในการพดถงสาวบานนอกเขามาทางานเมองกรงคอ เพลง “มาเสยงดวง” ทวา

Page 11: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

พมพวง ดวงจนทร ปรากฏการณของเพลงลกทง 143

“จนเหลอคณาเลยมาเสยงดวง นงรถงวงตงดๆ มคนมานงตดๆ มาตสนทจะหางานใหดๆ พอรถวงมาไมทนเทาไร คนนงใกลจบโนนลบน จะหนกไมใชท ขดใจเขาซ เดยวเขาจะไมใหงาน จบเลยตองปลอยเขาจบ จบเลยตองปลอยเขาจบ ไมกลาขยบทนนงอกนาน นกในใจนกวาจะไดทางาน ตองทนอกนานเทาไหรหนา ดรายกตองลองไปเสยงด ทนนงคกบคนพามา เปนไงกเปนเถดหนา เอาไงเอาวา บอกแลวฉนมาเสยงดวง ...” ความรายกาจของเมองในเพลงนเลวรายถงกบลวนลามสาวบานนอกตงแตยงอยบน

รถประจาทาง ตวละครสาวในเพลงนเปนทงเหยอและนกส เพราะเธอมภารกจสาคญตองจดการกบความ “จนเหลอคณา” ดงนนเธอจงตองมงมน “เปนไงกเปนเถดหนา เอาไงเอาวา บอกแลวฉนมาเสยงดวง” ดเหมอนเธอจะไมใชหญงสาวไรเดยงสา ไมรเรองรราว เธอรจกความชวรายของเมอง แตเธอตงใจจะตอรองกบมน

ภาพของการตอสของคนบานนอกในกรงเทพฯ ในเพลงของพมพวงนนเหมอนเปนการตอรองทบางครงกตองสละหรอสญเสย มขอขดแยงในจตใจ ในลกษณะทคลายคลงกนสภาพชวตในเมองทตองมการชงนาหนกระหวางศกดศรกบเงน ถกเลาในเพลงทมอารมณตลกๆ ของพมพวง คอ เพลง “เงนนะมไหม”8

“เรารกกนชอบกนดวยใจ ของอะไรกไมตองเอามาฝาก ฉนรกตว ไมไดรก ของฝาก หวมาฝากใหลาบากทาไม แตตอนนฉนเดอดรอน หาเงนผอนแทบ ไมไหว ฉนเดอดรอนอกตงบาน คาเชาบานกยงตดไว ฉนรกเธอไมไดหวงกอบโกย โอยโอยโอยโอย แตเงนนะมไหม เงนนะมไหม ฉนรกตวชอบตว แนแท ถงจะแกฉนกไมแครใครดอก ฉนรกจรงไมไดหวงปอกลอก ถอยคาทบอกเชอได เชอได แตเยนนสคาแชร ไมมสงแนเชอไหม ไมอยากไปรบกวน มนจะชวนใหขนของใจ อยาเขาใจวาฉนเปนกระสอ หอ ฮอ ฮอ ฮอ แตเงน มไหม เงนนะมไหม” ดเหมอนตวละคร “เธอ” กาลงเปนเหยอของตวละคร “ฉน” แตตวละครฉนเองกอาย

และรสกผดอยบางทจะเอาเปรยบตวละครเธอ และพยายามพดเพอกศกดศรของตวเอง พมพวงมเพลงอกหลายเพลงทเปนลกษณะพดแบบไมใหเชอ หรอจรงเทจมากนอยแคไหนตองคดกนเอาเอง การทตวละคร “ฉน” พยายามปฏเสธความเปนจรง ทาใหดมนาเสยงขมขนปนอยในเพลงทสนกสนาน

เพลงของพมพวงหลายเพลงนาเสนอตวละครทหวานเสนหกบคนทแตงงานแลว มทาทจะฝาฝนคตผวเดยวเมยเดยวของสงคม แตนาเสนอผานเพลงทมลลาสนกและมอารมณขนกลายเปนเรองครมใจทไมดเลวราย อยางเพลง “หนไมเอา”9 ทตวละครในเพลงพจารณาทจะ คบหากบผชายทแตงงานแลวหรอมแฟนแลว ถาหากไมถกจบไดหรอถาหากวามชายคนนนมเงน

Page 12: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

144 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 36 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2560)

“แนะ แฟนใครหนอรปหลอ เขามานงจอจบฉนตงนาน ทราบมาวาเธอแตงงาน และมแมบานคอยอยเสมอ หนไมเอา คนมแฟน จะควงแขนกกลวแฟนเจอ หนไมเอา กลวแฟนเธอ ถาแฟนเผลอมาหนอยกด อย แฟนใครหนอยงหนม เปนเจาบญทมทมเงนทกท ทมด หนด มาดด แหม มาเสยทมแฟนควงเดน หนไมเอาคนมแฟน จะควงแขนกกลวไมเพลน หนไมเอา ไมตองเชญ แตมเงนนซคดกอน...” ในอกหลายเพลงของพมพวงพดถงความสาคญของเงน ทงเพอจะแกปญหาความจน

หรอเพราะรกความมงม ถงบางครงจะแฝงนาเสยงลอเลยน แตกยอมรบตรงๆ วาเงนมความสาคญตอชวต ตวละครในหลายเพลงอาจจะยอมแลกศกดศรหรอความสาวเพอเงน ความรกหรอความพงใจทมตอผชายไมแยกขาดจากเรองความมงม เพลง “ขอใหรวย”10 เพลงดงเพลงสดทายของพมพวง เหมอนเปนเพลงเฉลมฉลองความสาเรจของการทางานมายาวนานดวยความมงคง เพลงนปดทายดวยการรองทอนสรอยซาแลวซาอก

“ขอใหรวย ขอใหรวย ทมาชวยงานบญวนน ใหโชคดโชคดสขเกษมเปรมปรด ขอใหรวยขอใหรวย ...” การพดแสดงความตองการแบบทไมตรงกบมาตรฐานของสงคม เปดโอกาสใหเพลง

ของพมพวงเสนอเรองราวทหลากหลายและบางครงกดตดดน เปนจรงมากกวาเพลงลกทง ยคกอนหนา แตกทาใหแฟนเพลงหรอนกวจารณ ทคาดหวงวาเพลงจะสะทอนอดมคต สนบสนนศลธรรม มองวาเปนความเสอมของวงการเพลง ในดานตรงขามกบความตองการแบบดบๆ และวตถนยม ซงไมใชการการแสดงออกทสงคมคาดหวง เพลงของพมพวงหลายเพลงกเสนอเรองเกยวกบคณคาทางใจทสอดคลองกบคณคาของสงคม คอ การใหความสาคญกบครอบครว บานเกด เปนอดมการณสงสดในชวต ในเพลง “นกรองบานนอก” ทไวพจน เพชรสพรรณ แตงใหเปนเรองของพมพวงโดยตรง แสดงความปรารถนาอยางแรงกลาทจะ กลบบานเมอประสบความสาเรจแลว อกเพลงหนงทลพ บรรตน เขยนใหเปนเรองของพมพวงโดยตรง คอ เพลง “โลกของผง” พดถงหนาทสาคญทสดทผลกดนใหเธอตองฝาฟนอปสรรคของชวต คอการไดเลยงดครอบครวใหสขสบาย

“โลกสดสวยอนแสนกวางไกล มวลพษภยดมากม แตชวตในโลกทกชวยงตอง มดนรน ผงนอยตวหนงนดนหนพษภยทผจญ ตองทกข ตองทน เพอชพตนและคนรวมเดน ผงผกผนบนลอยลวเควง เอาเสยงเพลงแลกเงน ผงกหวงแฟนผงยงไมเมน ปลอยผงเดนทสลว ผงไดกนใชไดกนเพยงตว ทางครอบครวกอมกน...”

Page 13: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

พมพวง ดวงจนทร ปรากฏการณของเพลงลกทง 145

พมพวงยงมเพลงดงในแนวชาตนยมอยาง “สยามเมองยม” ซงเปนหนงในเพลงท ลพ บรรตน ถอวาเปนผลงานทเขาภาคภมใจในฐานะนกแตงเพลง (เลศชาย คชยทธ, 2535)

“จงภมใจเถดทเกดเปนไทย มเปนทาสใคร แหละมนาใจลนปรม ทวโลกกลาวขาน ขนานนามใหวาสยามเมองยม เราควรกระหยมถงความดงาม คนเยนใจซอไดชอวาไท รอนมาจากไหน ชาตไทยไมเคยหวงหาม ขามเขตขามโขงถนนาขน มาพงใบบญเมองสยาม เรายมรบตามททานตองการ เลองชอลอนาม สยามมแตนาใจ ขอเตอนทานผอาศย อยาทาอะไรใหไทยราวราน คนไทยใจซอ เขาถอแตโบราณกาล แคเพยงขาวสกหนงจาน ใครลมของทานนน เนรคณ คนไทยรกชาตแหละศาสนา เทดองคเจาฟา ผทรงเปยมเนอนาบญ ถาทานเคารพสทธของไทย ทานอยตอไดอกนานคณ สยามใจบญ ยงยมเสมอ” นอกจากน พมพวงยงเปนผรองเพลงพระราชนพนธของสมเดจพระเทพฯ “สมตา”

ในงานกงศตวรรษเพลงลกทงไทยอกดวย และเมอเธอเสยชวต สมเดจพระเทพฯ ไดเสดจฯ ในงานพระราชทานเพลงศพ

แฟนเพลงของพมพวง ดวงจนทร ขนานแททเปนคนฟงเพลงลกทง จะรจกเพลงของ พมพวงหลากหลายแบบ ทงหวาน เศรา ตลก สนก แตคนทไมไดฟงเพลงลกทงทรจกและชอบเพลงของพมพวงอยบาง มกจะรจกพมพวง ดวงจนทร จากเพลงกลมทดงทสดทเปนเพลงสนกๆ11

เพลงกลมนกลายเปนภาพลกษณของพมพวงทถกคนจดจามากทสดและมคนชนชอบมากทสด เพลงกลมนคอเพลงทดงทสดในยครงเรองของพมพวง ชวงปลายทศวรรษ 2520 ถงตนทศวรรษ 2530 อยาง “กระแซะเขามาซ”, “ผชายในฝน”, “หนไมร”, “ออฮอ...หลอจง”, “หางหนอยถอยนด”, “สาวนาสงแฟน”, “คนดงลมหลงควาย” ฯลฯ เกอบทงหมดแตงโดยลพ บรรตน เพลงกลมนของพมพวงมกจะแสดงภาพของผหญงทมความมนใจ กลาทจะพดถงความตองการของตนเอง เปนผชนาผชายในความสมพนธ บางเพลงพดเรองเพศดวยอารมณขน ใชคาผวน คาคลาย อปมา ใชนาเสยงสอสารไดอยางเหมาะเจาะ จนไดรบความนยมจากผฟงในวงกวาง เพลงกลมนดเหมอนเอาสนกเปนหลก ไมไดตองการจะนาเสนอประเดนอะไรจรงจง พมพวง ลพ บรรตน และบรษทเทปกคงสรางเพลงกลมนขนมาดวยเหตผลทางการตลาด แตความนยมอยางมากมายทมตอเพลงเหลานทาใหเพลงเหลานถกออกอากาศทางวทยซาแลวซาอก ถกนาไปรองโดยแฟนเพลงทเปนนกรองสมครเลนตามงานเลยงตางๆ หรอในการประกวดรองเพลง ถกนาไปรองโดยนกรองอาชพตามคาเฟ รวมถงนกรองเพลงลกทงรนหลงทนาไปบนทกเสยงใหมอกหลายรอบ กลายเปนการใหขอมลซาๆ ทเปลยนภาพลกษณของผหญงในสงคมไทยและในวงการเพลงไทยไปอยางมาก เพลงดงทสดเพลงหนงของพมพวงคอ “กระแซะเขามาซ”

Page 14: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

146 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 36 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2560)

“เขยบ เขยบ เขยบ เขยบ เขา มา ซ กระแซะ กระแซะ กระแซะ กระแซะ เขามา ส ...หากวาคณรก ปกดวงใจปอง แตคณมวนงมอง ฉนกขอต ใกลเขามานด ตดเขามาซ ถาจะรรกสาวตองกาวไว ลกกระทอนหนา ถาจะใหหวาน คอยๆ ทบรบทาน หวานขนมาได หากวาชอบฉน หมนมาเอาใจ จะไปไหนลกไกในกามอ...มาดกนาลน หนกเจงแจว เชองดงแมวงวงนอนในกฏ ใหคนมอแปขดมะพราวนด บบกะทเมอไรจะไดมน กตวรกเขา เฝาแตมองตา หางตงวาสองวา โถ ยงขาสน เกดมาเปนชาย ถามวอายกน อกกวนจะไดเจาะไขแดง...” เพลงนทาดนตรเปนเพลงรอคในยคทเพลงรอคยงเปนดนตรเฉพาะกลมในเมองไทย

(พ.ศ.2528) มเสยงกตารไฟฟาทดเดอดอยางทไมเคยปรากฏในเพลงยอดนยมของไทยมากอน คารองของเพลงนใชภาษาแบบลกทง โดยทเนอหามทศนคตแบบทเพลงรอคควรจะเปน คอพดในสงทสงคมไมคาดหวงจะไดยน เพราะตวละครในเพลงนฝนกฎของความเปนกลสตรไทยดวยการชกชวนใหผชายเขามาสานสมพนธ และยงแนะในประโยคสดทายวา การสานสมพนธจะนาไปสการมเพศสมพนธ พมพวงและทมงานทาเพลงนออกมาเปนเพลงรอคในอารมณแบบขาๆ แตกมความแรงและอารมณขบถ ชนดทวงดนตรรอคยอดนยมของไทยทจะเกดขนทหลงกยงทาไดไมคอยถงระดบน

ทาทของพมพวง ดวงจนทร ในเพลงสนกๆ เหลานมผเปรยบวาเหมอนกบแมเพลงพนบาน หรอมนกวชาการเรยกวาเปน “แมเพลงไฮเทค” (ภทราภรณ จนทนสต, 2549, น.48) ในยคทเพลงสตรงกาลงครองตลาดผผลตเทปมงโฆษณาเพลงในตลาดวยรน วงดนตรในแนวสตรงกเปนวงดนตรวยรนทมกจะเสนอเพลงทมเนอหาสารวจความรกแบบมอใหม อยางเพลง “สะพานรก” เพลงดงในป พ.ศ.2528 ของวงครบน

“เมอเรมมรกฟาทเคยมดกลบสดใส รกเปนสงใดทาไมใจจงตองการ จากวนนนเปนวนทเนนนานแสนนาน เราไดพบกนบนสะพานแหงความรกนนไง เปนสะพานททอดใหเรากาวเดน เปนความบงเอญทเราเกดมาพบกน เธอสงรอยยมพรอมสบตาฉน ชางเปนคนวนทฉนสขใจไมลม ดอกไมรมทางเรมบานแลวคราน ฟาเรมมสสวยสดใส เหลาฝงปลาวายทวนนาอยางสขใจ ประหนงฤทยฉนในตอนน...” ปเดยวกนนนพมพวง ดวงจนทร มเพลงฮต “ ออฮอ หลอจง” “ออฮอ หลอจง อะฮา หลอจรง คใครนะนงเปนบา นแคมองสบตา หางกนตงสวา อะฮา ใจหายวาบ ออฮอ เทจรง ออฮอ บกบน นายนคลองแขนขนาบ ดทาทางสภาพ โสดใชไหมอยากทราบ งาบเสยดไหมเรา วงแขนกลามเปนมดๆ อย นาจะกดแขนเลนเบาๆ นากระซบ เบยดกายกระแซะ แลววางมอแหมะ ไวบนหวเขา อยากกระซบเบาๆ วาตอนนเหงาใจจงเลย ออฮอ หลอจง อะฮา

Page 15: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

พมพวง ดวงจนทร ปรากฏการณของเพลงลกทง 147

มาดแมน นแฟนของใครกนเอย ถาพองามทรามเชย โจทยไมมเปดเผย จะนงเขาเกยคยดวยทงคน...” ถงเพลงของพมพวงจะมสวนผสมแปลกๆ ของคาแบบลกทงกบคาสมยใหมของ

กรงเทพฯ แตทาทของตวละครในเพลงนพนจากระดบมอใหมไปแลว การไดฟงผหญงมาพดชมรปโฉมของชายหนมและพดถงความปรารถนาแบบถงเนอถงตว เหมอนแมเพลงพนบาน กลายเปนเรองลาสมยสาหรบแฟนเพลงวยรน รวมทงการทาดนตรของเพลงนทไมเหมอนกบเพลงลกทงทวไปในทองตลาด แตเหมอนเอาลลามาจากเพลงสากลทกาลงเปนทนยมในชวงนน กลายเปนเพลงทดงดดใจวยรนผฟงเพลงสตรงสวนหนง ใหสามารถกาวขามความรสกแบงแยกทวาเพลงลกทงเปนเพลงของคนบานนอกทเชย ลาสมยกวาคนเมอง ดอยกวากรงเทพฯ จนหนมาเปนแฟนเพลงของพมพวง

อนทจรงแลวในยคทเพลงลกทง-ลกกรงเปนตวแทนของชนบทและเมอง ดนตรของเพลงลกทงมความโดดเดนและไวในการประยกตอทธพลจากทตางๆ มากกวา ไมวาจะเปนการนาเอาเสยงของเพลงรอคอเมรกนมาใชในเพลง “ฝนตกฟารอง” ของศรคร ศรประจวบ การใชเสยงเครองเปาแบบเดยวกบเพลงดสโกในเพลงเลาเรองตลกหลายเพลงของเพลน พรมแดน หรอแมแตการเอาเสยงมโหรอนเดยมาใสในเพลง “ธรณชวต” และ “โฉมนาง” ของชาตร ศรชล ขณะทเพลงลกกรงมความเปนอนรกษนยม และมความเปลยนแปลงนอยมาก ดนตรของคนเมองหนมาปรบเปลยนอยางรวดเรวในยคเพลงสตรงนเอง

เพลงดงของพมพวงมกจะนาเสนอเรองราวทไมสอดคลองกบคานยมของสงคมใน ยคนน แตกไมเคยถกตอตานอยางรนแรง ไมเคยถกหามออกอากาศ ตรงกนขาม กลบไดรบความนยมอยางมากมาย แมแตในหมชาวกรงเทพฯ หรอเดกตวเลกๆ เพลงของพมพวงเปนเพลงยอดนยมทขามแดนของเพลงลกทง คอวทยเอ.เอม ไปเปดในแดนของเพลงสตรง คอวทย เอฟ.เอม (ภทราภรณ จนทนสต, 2549) คนทไมเคยสนใจเพลงลกทงบางคนกยงเปนแฟนเพลงพมพวง พมพวงยงไดไปแสดงดนตรในสถานทสาหรบเพลงสตรงอยางลานโลกดนตรหรอสถานทสาหรบชนชนสงอยางโรงแรมดสตธาน และตอหนาพระทนง ณ โรงแรมโอเรยนเตล (เจนภพ จบกระบวนวรรณ, 2550)12

เปนไปไดไหมวา เพราะความเปนลกทงในสายตาของชาวกรงเทพฯ คอความ นอกกรอบ ไมมมาตรฐานอยแลว พมพวง ดวงจนทร และลพ บรรตน จงมชองวางจะนาเสนอเนอหาทแตกตาง หลากหลาย แมแตสงทคานกบคานยมกระแสหลกของสงคมหรอคานยมแบบคนกรงเทพฯ คนบานนอกยากจนดจะมความชอบธรรมมากกวาคนเมองรารวยทจะพดวาเงนเปนเรองสาคญของชวต บางครงกตองละศกดศรเพอเงน การทพมพวงรองเพลงแสดงตวเปนผหญง “แรด” คนทไมชอบกอาจจะแคคดวา มนเปนการแสดงออกของสาวลกทง ไมไดกระทบคณคาทดงามของสงคมชาวเมอง เรองราวทคนเมองคด แตไมกลาพด เมอถกนาเสนอผานคาพดของสาวลกทงทสะดวกทจะพดเรองเหลานมากกวากลายเปนเพลงทถกใจคนเมองไปดวย

Page 16: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

148 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 36 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2560)

ถงอยางไรกตาม การแสดงออกในเพลงของพมพวงนนกมความเหมาะเจาะพอดบางอยาง จนไมมใครสามารถทาไดอยางพมพวงอกเลย แมจะมความพยายามทจะสรางนกรองในแนวทรองเพลงสนกๆ แบบของพมพวงขนมาอกมาก แตกไมใครททาไดใกลเคยง จนตนา ยศสนทร กลาวถงพมพวงวา “การรองเพลงทมเนอรองคอนขางหมนเหม ซงดฉนวาถาเปน คนอนกถกหามไปนานแลว แตพมพวงรองกระเซาเยาแหย ยว ซงมองดแลวไมนา เกลยดอะไร มพมพวงทาไดคนเดยว ไมมใครทาไดอก” (ภทราภรณ จนทนสต, 2549, น.50)

สจตต วงษเทศ พดถงเพลงของพมพวง ดวงจนทร ในงานราลกถงพมพวงเมอป พ.ศ.2535 วา “ผหญงในทรรศนะของเพลงลกทง กอนหนาคณพมพวง ดวงจนทร นน เปนผหญงทขแพ เอะอะอะไรกทอแลว กอยกบบาน แลวกโวยวายฟมฟาย นาตาเชดหวเขา แตพมพวง ดวงจนทร คอลกษณะแมเพลงไฮเทครนใหม ไมงอสงคม และไมงอผชาย คอ หมายความวา ผหญงอยางพมพวง ดวงจนทร ไมมวนจะถกผชายหลอก หมายความถงวา อารมณเพลงทออกมานนเปนตวแทนผหญงสมยใหมทอยกบไฮเทค และไมคดวาสงเหลานมนเปนลกทงหรอเปนลกกรง แตคอเพลงทสะทอนชวตสงคมปจจบน สะทอนชวตสงคมไฮเทค” (ภทราภรณ จนทนสต, 2549, น.48)

เพลงของพมพวง ดวงจนทร ไดนาเสนอภาพใหมๆ ของคนบานนอกและแรงงานจากชนบทในกรงเทพฯ ทเหมอนเปนภาพตรงขามกบภาพของชาวชนบทในเพลงของสายณห สญญา ซงมกจะอมทกขอยเงยบๆ อดทน เจยมตว นาสงสาร ไมคอยมปากเสยง เฝารอ แต ไมคอยมความหวง เปนผถกกระทา แตคนในเพลงของพมพวงมกมจดมงหมายทตองการจะ ไปถง มความคาดหวงตอชวต แมหนทางจะมดมน มความไมแนนอนสง ยนดจะฝาฟน แมจะตองลาบาก เจบปวด สญเสย ไมแครกฎเกณฑของสงคม เรยกรองแสดงความตองการ ของตน และเปนผกระทา

เพลงลกทงของพมพวงยคท โดงดง เปนราชนลกท งกบเพลงลก ทงยคกอนม ความแตกตางอยางเดนชด เจนภพ จบกระบวนวรรณ (2550, น.84-85) เขยนไววา เพลงของพมพวง ดวงจนทร “ยคแรกเปนแนวลกทงแท จากไวพจน เพชรสพรรณ , กอง กาจกาแหง, ธรพล แสนสข ฯลฯ ยคตอมาเปนงานของวเชยร คาเจรญ ทสงใหเธอเปนนกรองหมายเลขหนงของเมองไทย” และเพลงลกทงกอนและหลงยคของพมพวงกมความตางกน ชนดทวาณช จรงกจอนนต นกเขยนซไรตผนยมเพลงลกทงถงกบกลาววา “เธอเปนนกรองลกทงคนสดทายของยคสมย ถานบวาการเกดในวงการเพลงของสรพล สมบต เจรญ เปนการเรมยคเพลงลกทงเปนเวลาเกอบสสบป หากสรพลเปนคนเปดฉากเพลงลกทง คนปดฉากคอพมพวง ดวงจนทร” (ภทราภรณ จนทนสต, 2549, น.45)

Page 17: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

พมพวง ดวงจนทร ปรากฏการณของเพลงลกทง 149

5. มรดกของพมพวง ดวงจนทร ตงแตยครงเรองของพมพวง ดวงจนทร เสยงของนกรองหญงกลายเปนเสยงสาคญ

ของเพลงลกทงทกอนหนานเตมไปดวยเสยงของนกรองชาย แตในยคทพมพวงโดงดงนกรองลกทงรวมสมยทมชอเสยงรองลงมาเปนนกรองหญงอกคนหนงคอ ศรนทรา นยากร ตอจากนนมา มนกรองหญงทไดรบความนยมสงตดตามมาอยางตอเนอง ตงแตสนาร ราชสมา, พมพา พรศร, จนตหรา พลลาภ, ฝน ธนสนทร, ศรพร อาไพพงษ และตาย อรทย ฯลฯ

ความสาเรจของการจดงานกงศตวรรษเพลงลกทงในป พ.ศ.2532 และ 2534 และการเสยชวตของพมพวง ดวงจนทร ในป พ.ศ.2535 กลายเปนแรงกระตนใหวงการเพลงลกทงคกคก นอกจากเพลงลกทงเกาๆ ทถกนามาบนทกเสยงใหม เพลงลกทงใหมๆ โดยเฉพาะกระแสการสรางนกรองหญงทรองเพลงแนวสนกๆ ตามแบบเพลงดงของพมพวง ดวงจนทร ทาใหเกดนกรองใหมๆ และนกรองเกาๆ ทหนมารองเพลงแบบพมพวงจานวนมาก เชน บษบา อธฐาน , มยรา ฟาสทอง, ดาว มยร, แมงปอ ชลธชา, ยย ญาตเยอะฯลฯ

เรองราว มมมอง และทศนะทปรากฏในเพลงของพมพวง ดวงจนทร ยงถกสงตอหรอ ขยายความในเพลงของนกรองลกทงหญง ซงมกจะเลาเรองราวของคนเมอง และมมมมองแบบคนเมองเพมมากขน ภาพผหญงทมความมนใจ มความมงมน กลาเรยกรองสงทตองการ ไมแครสงคม ไมยดตดกบคานยมเดมๆ กลายเปนภาพของผหญงในเพลงลกทงทมอชอเสยงหลายเพลง ในระดบความเขมขนตางๆ กน เชน ในเพลง “จะขอกรบขอ” ของศรนทรา นยากร ทตวละครในเพลงแสดงความตองการเรงรดใหคนรกมาสขอ หรอเพลง “กราบเทายาโม” ของสนาร ราชสมา ทตวละครในเพลงแสดงความมงมนจะเปนนกรองทมชอเสยง เหมอนกบในเพลง “นกรองบานนอก” ของพมพวง ดวงจนทร จนมาถงเพลงในรนใหมอยาง “ดอกหญาในปาปน” ของตาย อรทย ทเลาถงตวละครในเพลงเขามาทางานในเมองเพอสงตวเองเรยนใหจบปรญญา ตวละครในเพลงลกทงหลายเพลงแสดงความคาดหวงถงความกาวหนาในชวตไมตางจาก ชนชนกลาง บางเพลงอาจพดถงความเสยเปรยบของการเปนคนบานนอก หรอคนจนทจะตองใชความพยายามอยางหนกเพอจะบรรลความตองการนน

ความฝน ความหวงทจะมความกาวหนาในชวต ปรากฏเปนภาพความรารวย มงคง วถการบรโภคแบบคนเมอง ความสวยความงามซงเปนอานาจทางเพศของผหญง กลายเปน หวเรองทเพลงลกทงใหความสนใจ

ยย ญาตเยอะ (จรยา ปรดากล) เปนนกรองทมชอเสยงตงแตเดกจากการรองเพลง ในแบบพมพวง ดวงจนทร ตอมาถกสรางใหเปนนกรองเพลงแนวสนกแบบพมพวง เพลงของยยมกจะพดถงตวละครทมนใจในเสนหของตนเอง แสดงความชนชอบผชายทความรวยและ ความหลอ ไมสนใจวาจะโสดหรอเปลา การใชเสนหเรยกรองขอของกานลจากผชาย อยางในเพลงดงของเธออยาง “พกเมยมาดวยเหรอ” “หนชอบชอบ”

เพลงลกทงทพดถงความตนตาตนใจในทรพยสนเงนทอง ใหคณคาสงกบเงนและ ความมงคง หรอสนใจวตถขาวของ แฟชน และความสวยงาม กลายเปนกระแสทมคนแตงเพลง

Page 18: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

150 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 36 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2560)

แนวนมากมาย นอกจากเพลงของยย ญาตเยอะ แลวยงมเพลงนกของนกรองคนอนอกหลายคน โดยเฉพาะในชวงทบรษทเทปตองการจะขายนกรองและเพลงในแบบของพมพวง ดวงจนทร เพลงแนวนเปนเพลงเรว บรรยากาศครกครน ทนกรองมกจะรองเพลงดวยเสยงแบบยวเยา ออดออน เพลงเหลานจะเปนเพลงทถกนามาโฆษณาเพอขายเทปมากทสด กลายเปนทศนะทเหนเดนชดในเพลงลกทงในทศวรรษท 2530 - 254013 ในเพลง “มเงนคอยมา” ของฝน ศลารตน แสดงความคดเหนเกยวกบคณคาของเงนอยางจรงจง

“...กรกแทรกกนปานจะกน เหนรกยงสญสนเมอเงนทองจางหาย แตม เงนทองถงไมรกกพอทนได ขาดเงนตองอดตาย ขาดรกอยไดนเปนเรองจรง...” (จรรยา บวบาน, 2548, น.23) หญงสาวในเพลงหลายเพลงมกจะเรยกรองขาวของเงนทองจากคนรก ตงแตเสอผา

ของใช โทรศพทมอถอ ไปถงบาน และรถยนต ดวยนาเสยงทเลนทจรง เรองราวในบางเพลงเลยเถดกลายเปนภาพความฝนแบบบาระหา อยางเพลง “เปนอะไรกได” ของธดา ดวงดาว หญงสาวในเพลงขอเครองบนจากชายคนรก โดยมขอเสนอวา “ใหเปนเมยนอย เมยหลวง เปนแคคควงกไดนะพ” (จรรยา บวบาน, 2548, น.25)

ขณะทตวละครในเพลง “สวยไวกอน” ของสดา ศรลาดวน มความเหนแตกตาง “...จะมกนหรอไมมกน ไมเคยถวลถงความรารวย ขอใหสวยไวกอน ไมรา ไมรวยกขอใหสวยไวกอน อยากงามตองตามแฟชน สเลบสละวนแฟชนตองมากอน เปรยบเหมอนไมขาดใบกงกาน ลมพดทงวนกไมมพรวออน ไมรวย แตฉนสวยไมเลก ไมเวรคกพอมแวว เพราะเรามนสวยบางแลว...” นอกจากการใหความสนใจในทรพยสนเงนทอง ความมงม คนบานนอกกลายเปนผม

ความรเกยวกบการบรโภคของคนเมอง เมอตอนทพมพวง ดวงจนทร ฝากคนรกซอของจากกรงเทพฯ ในเพลง “สาวนาสงแฟน” เธอสงไดแตวา “หากมเวลาซอผาตาตาฝากนองบางเนอ” หลายปตอมา สลกจต ดวงจนทร นองสาวของพมพวง ฝากคนรกซอของจากกรงเทพฯ ในเพลง “โชคดนะพ” เธอรจกแฟชนของกรงเทพฯ เปนอยางด “หากพมตงคกลบนาซอใหหนอย อยากไดเสอทเอวลอยๆ อยาลมนะจะคอย เอาแบบลอยๆ ใหเหนสะดอ” (จรรยา บวบาน, 2548, น.54)

เพลงลกทงทดงทสดของป พ.ศ.2544 คอเพลง “คณลาใย”ซงมเนอหากงๆ ลอเลยน สาวบานนอกทตองการเปลยนตวเองเปนคนกรง มทอนทบรรยายความเพลดเพลนของการบรโภคตามแบบคนเมอง

“...เธอหรอจะมแฟนทหนดอยางฉน ทรวดทรงน ลกครงแบบมะรกน เปลยนสไตลทกวน นาแฟชนททนสมย จมกดสนเปนคม เสนผมยงทาไฮไลต กระเปากคอกโคไดร กางเกงกยนสลวายส จะเรยกลาใย คดดใหด...”

Page 19: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

พมพวง ดวงจนทร ปรากฏการณของเพลงลกทง 151

นกรองเพลงลกทงหลงจากพมพวง ดวงจนทร หนมาเสนอภาพคนบานนอก คนจนทมความตองการหรอใฝฝนถงความกาวหนาในชวต ตองการตอสดนรนเพอชวตทดกวา บางครงกไมแครกฎเกณฑของสงคม พรอมกนนนกบรรยายถงการบรรลความฝนถงชวตทดดวยภาพของความมงคง รารวย วถการบรโภคแบบคนเมอง แบบดบๆ ตรงๆ ซงเปนสงทพมพวง ดวงจนทรเรมตนไวในเพลงของเธอ

6. บทสรป

เพลงของพมพวง ดวงจนทร เปลยนภาพของชาวชนบทในเพลงลกทง จากเดมทเปนคนเจยมตว รสกตอยตา และยอมรบความผดหวงในเพลงลกทงยคกอน มาเปนคนชนบททมความมงหวง มความฝน มงมนทจะตอส รกเงน และความรารวย กลาทจะทาตวแตกตางจากคานยมของสงคม หรอคานยมของคนเมอง หลายเพลงเปนเรองของคนชนบทในกรงเทพฯ ตวละครในเพลงกลมทม ชอเสยงทสดของพมพวง ดวงจนทร เปนผหญงทมความมนใจ กลาแสดงออก แสดงความตองการของตน สะทอนภาพคนชนบทรนใหมทมความสานกถงตนเองไมตางจากชนชนกลางในเมอง รวมทงภาพของผหญงสมยใหมทมความมนใจทจะแสดงความตองการของตวเองมากขน ตวละครแบบทพบในเพลงของพมพวง ดวงจนทร ถกสงตอไปในเพลงลกทงรนหลง สะทอนใหเหนสานกเกยวกบตวเองทเปลยนไปของชาวชนบทผเปน แฟนเพลงลกทงทมความคลายคลงกบคนเมอง ชนชนกลางมากขน

ดวยภาพลกษณแปลกใหมพมพวง ดวงจนทร ประสบความสาเรจในการไดรบความนยมจากผฟงทเปนชาวเมอง คนทไมใชแฟนเพลงลกทง อยางทไมมนกรองลกทงกอนหนาและหลงจากเธอทาไดเลย แมวาเรองราวแปลกใหมทเธอนามาสเพลงลกทงจะถกนาไปสานตอโดยนกรองรนหลงจนเปลยนภาพลกษณของเพลงลกทงมาจนถงปจจบนน

เชงอรรถ

1 เปนชอเพลงทชลธ ธารทอง แตงใหกบสายณห สญญา 2 แตในคลปวดโอพมพวง ดวงจนทร (https://www.youtube.com/watch?v=f-SNL5npfOI, ม.ป.ป.) พมพวงใหสมภาษณวา บนทกเสยงเพลงในชอพมพวง ดวงจนทร ชวงป พ.ศ.2522-2523 สวนฉกาจ ราชบร ใหขอมลวา พมพวงใชชอพมพวง ดวงจนทร ตงแตทาวงดนตรกบรง โพธาราม และไดบนทกเสยงเพลง “ความรกเหมอนยาขม” (ตอมากลายเปนเพลงดงของสายณห สญญา) ผลงานของกอง กาจกาแหง ซงเปนผเขยนเพลง “รกไมอนตราย” เชนเดยวกน 3 แตงโดยฉลอง ภสวาง 4 ชวงนมประยงค ชนเยน เปนผเรยบเรยงเสยงประสาน 5 ไกสร แสงอนนต สามคนทสองของพมพวง พบกบพมพวงเพราะแสดงหนงดวยกน

Page 20: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

152 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 36 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2560)

6 มคลปในยทบเปนจานวนมากเกยวกบงานราลกและบวงสรวงทวดทบกระดาน แฟนเพลงหลายคนทแสดงความเหนตอคลป เรยกพมพวงวา “แมผง” มนยทงความชนชอบในฐานะนกรองและการนบถอแบบเคารพบชา 7 แตงโดยลพ บรรตน 8 แตงโดยลพ บรรตน 9 แตงโดยลพ บรรตน 10 แตงโดยลพ บรรตน 11 “ราลก พมพวง จนทรกระพรบ” (https://www.youtube.com/watch?v=f-SNL5npfOI, ม.ป.ป.) 12 “คอนเสรตพมพวง ป 2529” (https://www.youtube.com/watch?v=vjUwQ1mmozA &spfreload=10, 2014) 13 การศกษาแนวโนมแบบนในเพลงลกทงอยในวทยานพนธของจรรยา บวบาน เรองคานยมทางวตถทปรากฏในเพลงลกทงชวงป พ.ศ.2540-2547

เอกสารอางอง 17 ปแหงความหลง “พมพวง ดวงจนทร” (2) พสจนรกไกรสร. (2552). สบคนจาก

http://www.manager.co.th/Entertainment/ViewNews.aspx?NewsID=9520000068341

คอนเสรตพมพวง ป 2529. (2014). สบคนจาก https://www.youtube.com/watch?v=vjU wQ1mmozA&spfreload=10

จรรยา บวบาน. (2548). คานยมทางวตถทปรากฏในเพลงลกทงชวงป พ.ศ.2540 - 2547. (สารนพนธการศกษามหาบณฑต), มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.

เจนภพ จบกระบวนวรรณ. (2535). พมพวง ดวงจนทร ไมใชคนสพรรณ. ศลปวฒนธรรม, 14(1), 147-149..

เจนภพ จบกระบวนวรรณ. (2550). เพลงลกทง. กรงเทพฯ: สานกพมพสารคด. เจมส มตเชลล. (2557). เพลงแดงและเพลงเหลอง : การวเคราะหเชงประวตศาสตร วาดวยการ

ใชดนตรของ นปช.และพนธมตร. อาน-ยอนยค. 206-226. ฉกาจ ราชบร. (2537) ประวตศาสตรธรกจเพลงลกทงไทย พ.ศ.2507-2535. วทยานพนธ

ศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร, กรงเทพฯ. ดอกฟา. (ม.ป.ป.). จนทรเตมดวงฟาลขตราชนลกทงพมพวง ดวงจนทร . ชลบร : บรษท

ยอดมาลา จากด. ผาสก พงษไพจตร และครส เบเคอร. (2539). เศรษฐกจการเมองไทยสมยกรงเทพฯ. เชยงใหม:

ซลคเวอรมบคส. พมพวง ดวงจนทร. (ม.ป.ป.). สบคนจาก https://www.youtube.com/watch?v=IpgrHfjXbTk

Page 21: พุ่มพวง ดวงจันทร์ ปรากฏการณ์ของเพลงลูกทุ่ง Phumphuang ... · 134 วารสารภาษาและวัฒนธรรมปีที่

พมพวง ดวงจนทร ปรากฏการณของเพลงลกทง 153

ภทราภรณ จนทนะสต. (2549). พมพวง ดวงจนทร : จดพลกผนของเพลงลกทงไทย. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

ร าลก พมพวง จนทรกระพรบ. (ม.ป.ป.). สบคนจาก https://www.youtube.com/watch?v=f-SNL5npfOI

ลพ บรรตน. (ม.ป.ป.). สบคนจาก https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A5%E0%B8%9E _%E0%B8%9A%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%99%E0%B9%8C

เลศชาย คชยทธ. (2535). ไขเคลดลบ-ลกเลน ครเพลง ลพ บรรตน. ศลปวฒนธรรม, 14(2), 150-154.

วฒน วรรลยางกร. (2550). คตกวลกทง ไพบลย บตรขน. กรงเทพฯ: แพรวสานกพมพ. วฒน วรรลยางกร. (2551). ทล ทองใจ เทพบตรเสยงกงสดาล. กรงเทพฯ: สานกพมพแสงดาว. ศรพร กรอบทอง. (2547). ววฒนาการเพลงลกทงในสงคมไทย. กรงเทพฯ: พนธกจ. สกปพเศษ-ลพบรรตน : ขนพลเพลงสนก โดนใจคนไทย. (2552). Retrieved from

http://www.manager.co.th/Entertainment/ViewNews.aspx?NewsID=9520000082220