ครศตวรรษ โยวาศร โรงเรยนกดชมวทยาคม จงหวดยโสธร

~ ๑ ~

ความหมายของบทรอยกรอง บทรอยกรอง คอ งานเขยนทน าถอยค ามาประกอบกนโดยมลกษณะบงคบ จ ากดค า และ วรรคตอนใหรบสมผสกนไพเราะตามกฎเกณฑทวางไวในฉนทลกษณ ค าวา รอยกรองน เรยกกนไดหลายชอ เชน กวนพนธ กาพยกลอน กาพย กลอน ฉนท ค ากานท ค าประพนธ ค าประดบ และกววจนะ ซงค าตาง ๆ น ในสมยกอนมความหมายกวาง หมายถง ค าประพนธทกชนด รปแบบของบทรอยกรอง รปแบบของบทรอยกรองหรอค าประพนธไทย ไดแกถอยค าทน ามาเรยบเรยงกนโดยมก าหนด เอาไวเปนแบบแผน จ าแนกออกเปนประเภทใหญ ๆ ได ๕ ประเภท ไดแก ๑. กลอน ๒. โคลง ๓. ราย ๔. กาพย ๕. ฉนท ในบางครงผประพนธอาจน ารอยกรองแตละประเภทมาแตงรวมกนไป เชน น าค าประพนธ ประเภทโคลงกบรายมาแตงรวมกนเรยกวา ลลต น าฉนทกบกาพยมาแตงรวมกนเรยกวา ค าฉนท น าโคลงและกาพยมาแตงรวมกนเรยกวา กาพยหอโคลง และรวมไปถงกลอนเปลา ทนาจะไดรบอทธพล มาจากกวนพนธตะวนตกกควรจะนบเปนรปแบบรอยกรองดวย วธการอานจบใจความส าคญจากบทรอยกรอง การอานบทรอยกรองโดยทวไป อานไดทง ๒ วธ คอ ๑. อานในใจ ๒. อานออกเสยง ในการอานตามวตถประสงคในทนขอกลาวเพยงการอานในใจเพอจบใจความส าคญเทานน การอานเพอจบใจความส าคญจากบทรอยกรอง เนองจากรอยกรองมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากรอยแกว การจบใจความจากการอานจงยงยากซบซอนมากกวา ซงผอานจ าเปนตองรวธถอดความ และวธสรปความจากการอานรอยกรองเสยกอน จงจะสามารถจบใจความจากรอยกรองไดถกตอง การถอดความกระท าไดโดยการเปลยนแปลงถอยค าจากภาษารอยกรองเปนรอยแกวทไดความ ชดเจนตรงเนอความเดมมากทสด การถอดความมแนวปฏบต ดงน

ครศตวรรษ โยวาศร โรงเรยนกดชมวทยาคม จงหวดยโสธร

~ ๒ ~

๑. อานค าประพนธแลวจบประเดนส าคญโดยสวนรวมไวใหได หากมค าศพทยากตองพจารณาความหมายใหสอดคลองกบบรบทหรอค าแวดลอมดวย ๒. ถอดความในแตละวรรค โดยพจารณารายละเอยดได ดงน ๒.๑ หากเนอความตอนใดไมสมบรณ เนองจากผเขยนละค าบางค าไว เชน ประธาน ค าเชอม ควรเตมเขาไปใหเหมาะสม ๒.๒ ตองรกษาเนอความเดมใหมากทสด ไมควรแทรกความคดเหนสวนตวโดยไมจ าเปน ถาจ าเปนตองท ากใหใชวงเลบ ๒.๓ ตองใชบรษสรรพนามตามฉบบเดม ถาเปนราชาศพทควรเลอกใชใหถกตองตามชนของ บคคล ๒.๔ พยายามคงความไพเราะจากส านวนโวหาร และความรสกทกวไดสอดแทรกไวใหคงเดมหรอใกลเคยงความเดมทสด

ตวอยาง การถอดความ

“ บงเนอกเนอเตน พศเสนสรรรว ทวรางและทงตว กระรกระรวไหว แลหลงละลามโล หตโอเลอะหลงไป เพงผาดอนาถใจ กะระรอยเพราะรอยหวาย เนองนบอเนกแนว ระยะแถวตลอดลาย เฆยนครบสยบกาย ศระพบพะกบคา” (สามคคเภทคาฉนท) สามารถถอดความไดวา (เมอวสสการพราหมณถกโบยนน) มองดเนอกเหนเนอเตน มองด เสนสายทวกายกสน รางกายกไหวหวนสนคลอนอยรก ๆ มองดดานหลงกมโลหตไหลเลอะเทอะไปทว แมมองเพยงผาด ๆ กยงนาสมเพช เพราะเหนรางกายเปนแผลดวยรอยหวาย มแนวนบไมถวนตลอดกาย พอเฆยนครบรางกทรดลง ศรษะพบอยกบ

ตวอยางการถอดความและจบใจความส าคญ ค าชแจง ใหนกเรยนถอดความค าประพนธทก าหนดใหทละวรรค จากนนใหน าขอความทไดจากการถอดความมาเรยบเรยงใหเปนเรองเดยวและหาใจความส าคญจากทนกเรยนถอดความได แลวน ามารวมกนเปน เรองเดยวกน

พระคณแม ค าประพนธ ถอดความ รวมนภาโลกามหาสมทร รวบรวมทองฟา โลกและมหาสมทร ยงไมสดดจรกจากแมให กไมเทยบเทากบความรกของแม รวมความดทลกท าทงกายใจ รวมเอาความดทงหมดของลก ยงหาไมทแมใฝใหเรามา กไมเทากบความหวงดทแมใหเรา

ครศตวรรษ โยวาศร โรงเรยนกดชมวทยาคม จงหวดยโสธร

~ ๓ ~

สรปเรอง ไมวาจะรวบรวมเอาทองฟามหาสมทร และคณความดของลกเขาไวดวยกน กไมอาจเทยบเทาความรกและความหวงดของผเปนแม ใจความส าคญ ความรกและความหวงดของแม ยงใหญสดทจะหาสงใดมาเทยบได ค าประพนธ ถอดความ เลยงลกนอยคอยเตบใหญดงใจคด เลยงลกมาตงแตเลกจนโต นมจากจตมตรจากใจใฝฝนหา ดวยนานมทเปยมไปดวยความรกของแม ตวลกนมสขทกเวลา ลกมความสขตอลอดเวลา สขอราเมอแมมาใกลใกลเรา ในเวลาทมแมอยเคยงขาง สรปเรอง แมคอยประคองเลยงดลกตงแตเลกจนโต และลกกมความสขทกเวลาทมแมอยใกล ใจความส าคญ แมคอผใหและเปนทงทพงพงของลก ใจความส าคญของเรอง พระคณของแมยงใหญไมมสงใดมาเทยบเทยม แมเปนทงผให ผปกปองและทพงของลก

บรรณานกรม

เตอนใจ บวคล. (๒๕๔๕). ปนมากบม อ. พมพ ครงท ๑๒. กรงเทพฯ: ส าน กพมพ ดอกหญา. ประพนธ เรองณรงค . (๒๕๔๕). กลมสาระการเรยนร ภาษาไทย ช วงช นท ๓ (ม.๑-๓). กรงเทพฯ:

ส าน กพ มพประสานมตร. พรทพย แฟงสด. (๒๕๕๔). สอเสร มสาระการเรยนร รายว ชาพนฐาน ภาษาไทย ม. ๕. กรงเทพฯ:

ฟ สกสเซนเตอร . ภาสกร เกดอ อน และคณะ. (๒๕๕๔). หลกภาษาและการใชภาษา ชนมธยมศ กษาป ท ๖. กรงเทพฯ:

อ กษรเจรญทศน . วราภรณ บารงกล. (๒๕๓๗). รอยกรอง. พ มพครงท ๒. กรงเทพฯ: ตนออ. ว เช ยร เกษประทม. (๒๕๕๐). ลกษณะคำประพนธ ไทย. กรงเทพฯ: ส าน กพ มพพ ฒนาศกษา.

ครศตวรรษ โยวาศร โรงเรยนกดชมวทยาคม จงหวดยโสธร

~ ๔ ~

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนลงในกระดาษค าตอบทครแจกให

๑. ขอใดกลาวถงบทรอยกรองไดถกตอง ก. บทรอยกรองมความซบซอน ค าศพทยากพอ ๆ กบรอยแกว ข. การเทศนมหาชาตไมใชบทรอยกรองเปนเพยงค าสอนธรรมะของพระสงฆ ค. บทรอยกรองมลกษณะบงคบฉนลกษณ ประเภท จ านวนวรรค จ านวนค าชดเจน ง. การถอดความจากบทรอยกรองเปนการสรปสาระส าคญทงเรอง ๒. “ลลต” เกดจากการน ารอยกรองประเภทใดมาแตงรวมกน ก. ฉนท กบ โคลง ข. กาพย กบ โคลง ค. โคลง กบ ราย ง. ราย กบ กาพย ๓. ขอใดกลาวถกตองทสดเกยวกบการจบใจความจากบทรอยกรอง ก. สรปสาระส าคญตองคงค าศพทเดมไว ข. ตองเปลยนบรษสรรพนามใหมใหเหมาะสม ค. หากเนอความตอนใดไมสมบรณสามารถหาค าเชอมมาตอเตมได ง. เพอความรวดเรวในการจบใจความไมจ าเปนตองอานและถอดความทละวรรค ๔. ขอใดกลาวไมถกตองเกยวกบหลกการถอดค าประพนธ ก. ถอดความทละวรรค ข. อานสรปเนอความเดมไวใหไดมากทสด ค. ใชบรษสรรพนามตามเดม ง. อานใหจบแลวถอดค าประพนธครงเดยว ๕. การอานจบใจความส าคญรองกรองสามารถท าไดกวธ อะไรบาง ก. ๓ วธ คอ ถอดความ สรปความ จบใจความ ข. ๒ วธ คอ อานออกเสยงและอานในใจ ค. ๒ วธ คอ ถอดความ จบใจความ ง. ๒ วธ คอ อานในใจ จบใจความ

แบบฝกหดท ๑

ครศตวรรษ โยวาศร โรงเรยนกดชมวทยาคม จงหวดยโสธร

~ ๕ ~

ค าชแจง ใชค าประพนธตอไปนตอบค าถามขอท ๖ – ๗ โรงเรยนคอทรวมผใหญและเดก คนเลกกบคนใหญมาเจอหนา ตามหลกการวาเพอเรยนวชา เขาหมายถง ตารา เทานน แตแมวานอกจากสงในกระดาษ เราอาจเรยนไดมากกวานน ทาททครแสดงอยทกวน บอกใหรวาเปนชนชนดใด เรยนคนสนกกวาเรยนหนงสอ ยงผทคนนบถอต าแหนงใหญ เปนตวอยางแจมชดยงกวาใคร ทงในทางชวและทางด จงสงเกตใหมากนะลก ผดหรอถกดใหถวนดใหถ แลวเดนตามใหถกทางตวอยางม อยโรงเรยนสบกวาปจงเรยนร

(ปนมากบมอ : เตอนใจ บวคล) ๖. จากบทรอยกรองขางตนผเขยนมจดประสงคใด ก. เตอนสต ข. ใหโอวาท ค. ใหคาปรกษา ง. ใหคาแนะนา ๗. สาระส าคญจากรอยกรองนตรงกบขอใด ก. มาโรงเรยนขอใหลกเรยนรใหเตมท ข. มาโรงเรยนขอใหลกไดเรยนรทงในต าราและวชาการปฏบตตนของคร ค. ความรในโรงเรยนมทงในและนอกตาราขอใหพจารณาศกษาแลวนาสงด มประโยชนไปใช ง. มาโรงเรยนขอใหลกไดน าความรจากในต าราและแบบอยางความประพฤตทดของครไปใช ค าชแจง อานบทรอยกรองตอไปนแลวตอบค าถามขอ ๗-๑๐

ครงหนงมดงาม ไตตามตนไม พลดตกลงไป น าไหลพดมา ตะเกยกตะกาย วายตามธารา นกเขาบนมา เมตตามดจง รบบนเรวร ไมมรอรง พามดขนฝง ใหรอดปลอดภย มดรอดชวต คดตอบขอบใจ แตนกบนไกล ไมทนเจรจา ไมนานพรานไพร เขาไปในปา เหนนกเขามา ตงทาจะยง มดงามมองเหน เปนนกเขาจรง ตดสนใจวง ไตเขากดขา พรานเจบตกใจ ลนไกขนฟา นกรอดชวา เพราะมดกตญญ ๘. เพราะเหตใดนกจงรอดชวต ก. นกบนหนทน ข. นกรองใหชวยเหลอ ค. มดชวยเหลอไว ง. นายพรานไมเจตนายงนก ๙. ขอใดเปนขอคดเหน ก. นกมความเมตตา ข. นกปลอดภย ค. นายพรานตกใจ ง. เพราะมดกตญญ ๑๐. ผแตงมจดประสงคเพออะไร ก. แนะน า ข. สงสอน ค. ใหขอคด ง. ตกเตอน

ครศตวรรษ โยวาศร โรงเรยนกดชมวทยาคม จงหวดยโสธร

~ ๖ ~

ค าชแจง ตอนท ๒ ใหนกเรยนหาค ายากทปรากฏในค าประพนธทก าหนดใหโดยใชพจนานกรม จากนนเขยนความหมายของค าประพนธในแตบท

ค ามนสญญา ถงมวยดนสนฟามหาสมทร ไมสนสดความรกสมคสมาน แมเกดในใตฟาสธาธาร ขอพบพานพศวาสไมคลาดคลา แมเนอเยนเปนหวงมหรรณพ พขอพบศรสวสดเปนมจฉา แมเปนบวตวพเปนกมรา เชยผกาโกสมปทมทอง เจาเปนถ าอ าไพรขอใหพ เปนราชสหสมสเปนคสอง จะตดตามทรามสงวนนวลละออง เปนคครองพศวาสทชาตไป

ค ายากทปรากฏในค าประพนธ ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ........................................................ ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ....................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ....................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ....................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ....................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ....................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ....................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ....................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ....................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ....................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ...................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ...................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ...................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ...................................................... ......................... หมายถง ......................... ......................... หมายถง ......................................................

ครศตวรรษ โยวาศร โรงเรยนกดชมวทยาคม จงหวดยโสธร

~ ๗ ~

ตอนท ๒ ค าชแจง ใหนกเรยนถอดค าประพนธในแตละบท

ค ามนสญญา ถงมวยดนสนฟามหาสมทร ไมสนสดความรกสมคสมาน แมเกดในใตฟาสธาธาร ขอพบพานพศวาสไมคลาดคลา ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................................................................................ แมเนอเยนเปนหวงมหรรณพ พขอพบศรสวสดเปนมจฉา แมเปนบวตวพเปนกมรา เชยผกาโกสมปทมทอง ......................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................. ................................................. เจาเปนถ าอ าไพรขอใหพ เปนราชสหสมสเปนคสอง จะตดตามทรามสงวนนวลละออง เปนคครองพศวาสทชาตไป ........................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................... .................................................

ตอนท ๓ ค าชแจง ใหนกเรยนสรปความหมายของค าประพนธทงหมดโดยดจากความหมายของเนอหาทนกเรยนหาในตอนท ๒ ใหไดใจความสนทสดและไดความหมายสมบรณทสด ..................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................ ..................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................. ...................................................................................................................... .........................................................................................................

ครศตวรรษ โยวาศร โรงเรยนกดชมวทยาคม จงหวดยโสธร

~ ๘ ~

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าประพนธจากเรองกาพยเหชมเครองคาวหวาน จากหนงสอวรรณคดวจกษ ทนกเรยนชนชอบมาคนละ ๒ บท แลวปฏบตตามค าสงตอไปน ๑. เขยนค าศพทจากค าประพนธทนกเรยนเลอกมา พรอมความหมายอายงนอย ๕ ค า ๒. ถอดค าประพนธในแตละบท ๓. เขยนสรปใจความส าคญจากค าประพนธทนกเรยนไดเรยนมา …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ครศตวรรษ โยวาศร โรงเรยนกดชมวทยาคม จงหวดยโสธร

~ ๙ ~

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ตงใจท ำงำนในนะครบ