พาราควอท ยาฆาหญา ทประเทศไทย ตองเลกใช

ผศ.นพ. พรหมพศษฐ โจทยกง ภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

พาราควอท

• พาราควอท ไดถกน ามาใชเปนครงแรก ทางเกษตรกรรมในป พ.ศ. 2501 โดยบรษท ICI ประเทศองกฤษ ใชชอทางการคาวา "กรมมอกโซน" (Gramoxone)

• ตอมาไดมบรษทอน ๆ ผลตพาราควอท ออกมาโดยใชชอทางการคา ตาง ๆ เชน แอคชน (Action), อะโกรควอท (Agroquat),

อะโกรโซน (Agroxone), เฮอโบโซน (Herboxon), เฮอบคว (Herbikill), พาควอท (Paquat), พารา (Para), พาราเบล (Parable), และ พาราโค (Paraco) เปนตน

ปรมาณการน าเขาสารก าจดศตรพชของไทย

ป ยาฆาแมลง (ตน) ยาฆาหญา (ตน)

2544 16,700 3,200

2549 20,500 62,100

2551 25,332 68,825

2552 24,680 97,957

2553 23,417 80,278

2554 34,672 112,177

2555 16,797 106,860

การตกคางของพาราควอท

• การตกคางของพาราควอทในน า สภาพร ใจการณ และคณะ(2557) พบวา มการตกคางในน าของประเทศไทย

เทากบ 28.23±0.51 ไมโครกรม/ลตร ขณะท ประเทศอนโดนเซยพบ เทากบ 11.15±0.94

• คา MAC = 10 ไมโครกรม/ลตร • MAC คอ Maximum allowable concentration

พาราควอท

• ใชก าจดวชพชทกชนด ( Non – Selective herbicide )

• โดยการ สมผสดดซมทใบไม แลวรบกวนการสงเคราะหแสง และ ท าใหเยอหมเซลลแตก ซงท าให น ารวออกมา น าไปสการแหงของใบไมอยางรวดเรว พาราควอท ยงสามารถเคลอนยายภายในพช จงเปนไปไดทจะมสารตกคางเพมขน

พาราควอทในดน

• พาราควอท ปนเปอนในดน สามารถทนตอการยอยสลายของจลนทรย ภายใตสภาวะทมออกซเจนและไมมออกซเจน เวลาครงชวต นานกวา 17 ป

• การยอยสลายทางชวภาพ (Biodegradation) มจลนทรย ทมความส าคญ ตอการยอยสลาย ไดแก แบคทเรย , เชอรา , Actinomyces และ ยสต โดยใชแหลงไนโตรเจน จากสารพาราควอท มาชวยในการเจรญเตบโต

พาราควอทในน า

• เวลาครงชวต ของพาราควอท ในน า ของยโรปตอนกลาง อยประมาณ 2 – 820 ป โดยขนอยกบแสงแดด และ ระดบความลกของน า

• พาราควอท สามารถพบไดในน าผวดน น าดม และน าใตดน

พาราควอทในอากาศ

• พาราควอท เปนสารเคมทไมระเหย ดงนนจงแขวนลอยอยในอากาศ ในลกษณะเปนอนภาค

• พาราควอท สามารถละลายน าไดด เมอเกดฝนตกจงท าใหละลาย ไปพรอมกบน า

• การใชสารพาราควอท ใกลกบชมชน พบวา พาราควอท สามารถลองลอยไปยงพนทดงกลาว และสงผลกระทบตอสขภาพ

การสมผสทางผวหนง

การกนพาราควอท เพอฆาตวตาย

• ผทกน สารพาราควอท ในความเขมขนทสง จะท าใหเสยชวต จากการรายงานของ ValeJA, et al.,

1987 ผปวยทกนสารละลายทมพาราควอท 20%

ปรมาตร 15 ml หรอ 1 ชอนโตะ (หรอ > 40 mg

Paraquat/kg) จะเสยชวตภายในไมกชวโมงถง

ภายในหนงวน เนองจากไมมยาแกพษ

การกนสารพาราควอท เพอฆาตวตาย

• มารดา ทกลนกนพาราควอทในปรมาณมาก จะเสยชวต และ จากผลการตรวจวดปรมาณพาราควอทในเลอดของทารกในครรภ พบวามปรมาณสงกวาในเลอดของมารดา 4 – 6 เทา นอกจากน ยงพบวาทารกแรกเกด ทไดรบสารพาราควอท จะเสยชวตเนองจากปอด และ อวยวะอนๆ ถกท าลาย

การรบสมผสพาราควอทโดยวธอ น

• การฉดพน ในพนทเกษตรกรรม จะท าใหปนเปอนในสงแวดลอม เชน การปนเปอนในพชผก ผลไม ดน น า และ อากาศ

• เกษตรกรผใช และคนทวไป มโอกาสไดรบสารเขาสรางกาย เนองจากการปนเปอน ในสงแวดลอม

• เดกเลก ยงสามารถรบสารเขาสรางกาย จากการเลน ในสนามหญา ทมการปนเปอนของ สารพาราควอท

การเกดพษของพาราควอท

• พาราควอท ถก reduce โดยออกซเจน เกด Superoxide radical (อนมลอสระ) หลงจากนนโดยเอนไซม superoxide

dismutase จะท าให superoxide

radical ท าปฏกรยากบ น า เกด Hydrogen peroxide

การเกดพษของพาราควอท

Superoxide radical

และ Hydrogen peroxide จะออกฤทธ ไป ท าลายผนงเซลลของอวยวะตางๆ ทงรางกาย

การเกดพษของพาราควอท

• เมอพาราควอทเขามาในเซลลประสาท จะท าใหเซลลตาย (Paraquat – induce cell

death)

• เกดความเสยหายตอ Mitochondria ของเซลล และการท าใหเกดอนมลอสระ และOxidative stress จะไปขดขวาง

กระบวนการชวเคม เปนสาเหตท าใหเซลลตาย

พษของพาราควอท

• เมอกนสารพาราควอท ในกรณฆาตวตายหรอการกนโดยไมไดตงใจ จะมอาการปวดแสบปวดรอนทปากและล าคอ เกดการอกเสบของกระเพาะอาหาร และล าไส มอาการปวดทอง เบออาหาร คลนไส อาเจยน และ อจจาระรวง

• หากพาราควอท กระเดนเขาตา จะท าใหตาอกเสบ ปวดแสบ ปวดรอน และ เปนแผล ทกระจกตา

พษของพาราควอท

• เมอรบ สารพาราควอท เขาสรางกาย อวยวะแรก ทถกท าลาย คอ ปอด พาราควอทจะท าใหเซลลปอด ไดรบความเสยหาย เกดโรคถงลมอกเสบ เกดภาวะปอดบวมน า และ ท าใหปอดเปนพงพด

Parkinson’s disease

• เนองจาก มอนมลอสระเกดขนมากเกนกวาจะควบคมได หรอ เรยกวาเกดภาวะ oxidative stress ท าใหเซลลประสาท Substantia nigra ซงมหนาทสรางสารโดปามน (Dopamine)มจ านวนลดลง จงสงผลใหสารโดปามน ทมหนาทควบคมการท างานของรางกายมปรมาณลดลงตามไปดวย และ สงผลใหสมองสญเสยการควบคม การสงงานของกลามเนอ

Parkinson’s disease

• ส าหรบอาการในระยะแรกของผปวย จะมปญหาเกยวกบกลามเนอ เชน ปญหาในการเรมการเคลอนไหว การเคลอนไหวชา กลามเนอแขงเกรง มอาการสน และ มลกษณะการเดนทชาลง ไหลงม และ ลมงาย

พาราควอทสงผลกระทบตอระบบประสาท

• ปรมาณ การรบพาราควอท เขาสรางกาย มความสมพนธ กบการเกด โรคพารกนสน

• สารพาราควอท ท าลายเซลลประสาท ในสมอง และ ท าลายสมองสวน Hippocampus region ซงสงผลกระทบท าใหการเรยนร และ การจดจ าลดลง

Epidemiological studies linking

Parkinson’s Disease to paraquat exposure Studie and Country Risk Ratio (95% CI) Comment

Hertzman et al., 1994, Canada 1.25 (0.34–4.63) Hospital PD cases

Hertzman et al., 1994, Canada 1.11 (0.32–3.87) Community PD cases

Liou et al., 1997, Taiwan

Kuopio et al., 1999, Finland 1.2 (not significant)

Engel et al., 2001, USA 0.8 (0.5–1.3) Parkinsonism

Firestone et al., 2005, USA 1.7 (0.2–12.8)

Kamel et al., 2007, USA 1.8(1.0-3.4) Prevalent PD

Kamel et al., 2007, USA 1.0 (0.5–1.4) Incident PD

Ritz et al., 2009, USA 2.99 (0.88–10.2) Paraquat & maneb exp

Ritz et al., 2009, USA 4.53 (1.70–12.1) Paraquat & maneb exp susceptible persons

Tanner et al., 2009, USA 2.80 (0.81–9.72)

การเลกใชพาราควอท

Paraquat banned Country Regulation, (year), Comment

Bosnia & Herzegovina Use banned. (2009)

Cambodia Use banned. (2003)

European Union(27 Member States)

Use banned. (2010) Several EU Member

States prohibited the use of paraquat before

Syria Use banned. (2005)

Kuwait Use banned. (1985)

Sri Lanka Use banned. (2011). UNEP (2010)

Reason for ban was the high number of suicides.

Ivory Coast Use banned. (2004)

Norway No product authorization. (1996)

Switzerland Use banned. (1989)

• ค.ศ. 1985 ประเทศคเวต หามใช พาราควอท ดวยเหตผลดานสขภาพ และสงแวดลอม

• ค.ศ. 2003 ประเทศกมพชา หามใช พาราควอท • ค.ศ. 2004 ประเทศไอวอรโคสต หามน าเขา เพอการผลต และการใชในเกษตรกรรม

• ค.ศ. 2005 ประเทศซเรย หามใช ประเทศอาหรบเอมเรตส หามใช • ค.ศ. 2010 ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว หามใช

• ค.ศ. 2007 ศาลของสหภาพยโรป ไดยกเลกอ านาจ การอนญาตใหใชพาราควอทของ ประเทศในสหภาพยโรป เพราะไมสามารถจดการปองกนผลกระทบตอสขภาพของมนษยได อยางเปนทนาพอใจ โดยเฉพาะการสมผสกบสารพาราควอทของผใช อกทงยงลมเหลวในการประเมนความเสยงตอการเกดโรค พารกนสน และ ขาดการประเมนตรวจสอบความเสยงตอสตว

พาราควอท ท าใหเสยงตอการเปนเบาหวาน

1. Oxidative stress ท าใหรางกายดอตอ insulin

2. มผลยบยง การออกฤทธของ insulin

3. ยบยง การดดซมน าตาลดวย Oxidative stress

4. ท าใหเกด ภาวะน าตาลในเลอดสง (ของแกะ)

พาราควอท เชอมโยงกบภาวะระบบภมคมกนท าลายตนเอง

• พาราควอท มผลเสยตอการพฒนาสมองของเดก แมเดกจะสมผสกบพาราควอท ปรมาณต า

• พาราควอท ผาน Blood Brain Barrier

ได ท าใหเปนพษตอระบบสมองสวนกลาง รบกวนการท างานของสมอง

• พาราควอท ผาน รกได ท าใหเดกตายในครรภ หรอมผลกระทบอยางเรอรง คงอยตลอดชวต

• พาราควอท อาจท าใหเปนมะเรง เพราะท าใหเกด Oxidative stress มากขน เกดพษตอยน พบวา

เมดเลอดขาวชนด lymphocytes ของมนษย เกด micronuclei , มความเสยหายตอ DNA , Chromosome เกดความผดปกต , มการแลกเปลยน sister-chromatid

- เซลลเยอบผว ของทารกในครรภ อาย 1-8 สปดาห ของมนษยมการสงเคราะห DNA ไมเปนไป ตามก าหนดเวลา

• พาราควอท ท าใหมความเสยงตอการเกดโรคมะเรง - เมดเลอดขาว Acute lymphocytic leukemia

- Squamous cell carcinoma

- melanoma

- non-Hodgkin’s lymphoma

- พบวาเกด CA brain เพม 11 เทา - ทดลองในหน เกด mammary gland

cysts, adenomas,fibromas, fibroadenomas และadenocarcinomas

• พาราควอท เปนพษตอระบบสบพนธของตวผ ทงจากการกน และสมผสทางผวหนง

- ในหนทดลอง (ขนาด 5 มก./กก. , 20 มก./กก.) ท าใหอวยวะสบพนธ มน าหนกลดลง เสนผาศนยกลางของ seminiferous tubules มขนาดลดลง มการเสอมของเยอบ กลมทอน าอสจ มการลดลงของ spermatogonia , spermatocyes , spermatids และเซลล Leydig

ตวอสจมการตายสงขน และมลกษณะผดปกต มการลดลงของ Hormone testosterone , follicle-

stimulating , luteinizing และ prolactin.

การเกดทารกวรป

• เปนพษตอตวออนในครรภ และกอวรปในกบ

• แมกบ มการตายของตวออนในครรภ และลกออด สงขน และท าใหการเจรญเตบโตหยดชะงก

• ลกออด มหางทคดผดปกต และล าไสมวนเปนวง

• ลกออด ทรอดตายจะเจรญเตบโตชา หรอหยดชะงก

• พบภาวะพการแตก าเนด ของเดกประเทศสเปน จากการสมผส กบพาราควอท (RR = 2.77)

• เกดภาวะวรป ในตวออนของปลา คางคก • ปลา ท ไดรบพษ แบบเฉยบพลน จะมอาการ ดงน - มอาการกลนกนอากาศอยางมาก - วายอยางไมมทศทาง แนนอน - การเคลอนไหวลดลง - สญเสยการทรงตว หงายทองวายน า - วนวายสบสน มการหลงเมอกมากขน - เปนอมพาต

• เปนพษ ตอยนของสตวครงบกครงน า โดย ท าลาย DNA ของลกออดคางคกจน

• เกดผลรายตอกงน าจด ท าใหกนอาหารลดลง น าหนกลดลง และลดการใชออกซเจน

• เกดผลเสย ตอสาหรายน าจด และพชน า macrophytes

• มผลตอการสบพนธ หรอการฟกไข ของนก • ผง ทสมผส พาราควอท โดยตรง พบวา ภายใน 2 วน ตาย 55 % หลงจาก 3 วน ตาย 99 %

• เปนพษตอ สาหราย สเขยว – น าเงน ทมประโยชน ตอการจบไนโตรเจน ในนาขาว

- พาราควอท เปนพษตอยน

- ท าให ไตของสตวทใชฟนแทะ เกดภาวะผวไตหยาบขรขระ ไตอกเสบและหลอดไตมการสลายตว

- ท าใหเกด ถงน าในตอมหมวกไต

- เกดภาวะขนของเลนสตา และตอกระจก ในสตวทใชฟนแทะ

- ท าให ปอดงอกขยาย และหนาตวแบบเรอรง

• พาราควอท เปนพษตอ เชอรา และแบคทเรย ในดน โดยท าใหปรมาณลดลง

• พาราควอท ท าใหแหลงอาหารสาหราย ลดลง และถนทอยอาศยลดลง