คมอท ๔

จดทำและเผยแพรโดย สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการ อนเนองมาจากพระราชดำร (สำนกงาน กปร.) ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร จงหวดสกลนคร

สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการ

ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร จงหวดสกลนคร

ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพาน

อนเนองมาจากพระราชดำร

ชอ คมอท ๔ การเลยงสกรภพานพมพครงท ๒ ตลาคม ๒๕๕๕ จำนวน ๔,๐๐๐ เลมวตถประสงค เพอเปนคมอในการศกษาเรองการเลยงสกรภพานผจดพมพ สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงาน โครงการอนเนองมาจากพระราชดำร (สำนกงาน กปร.) ๒๐๑๒ ซอยอรณอมรนทร ๓๖ ถนนอรณอมรนทร แขวงบางยขน เขตบางพลด กรงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ โทรศพท ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐-๖ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ http://www.rdpb.go.thพมพท บรษท มฟเมนท เจน ทร จำกด

บรรณานกรม

สมฤทธ แสนบว, วศาล ศรสรยะ, กมล ฉววรรณ, จรพรรณ นพวงศ ณอยธยา, สภาวลย บรรเลงทอง และ วโรชา เจยมรมย. 2546. กองบำรงพนธสตว กรมปศสตวกระทรวง เกษตรและสหกรณ.

การเลยงสกรภพาน

สอบถามขอมลเพมเตมไดทงานศกษาและพฒนาดานปศสตว ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำรต ปณ. ๒๑ บานนานกเคา ตำบลหวยยาง อำเภอเมอง จงหวดสกลนคร ๔๗๐๐๐โทรศพท ๐ ๔๒๗๔ ๗๔๕๘-๙ โทรสาร ๐ ๔๒๗๔ ๗๔๖๐www.royal.rid.go.th/phuphan

คมอท ๑ สายธารแหงชวตคมอท ๒ การเลยงโคเนอภพานคมอท ๓ การเลยงไกดำภพานคมอท ๔ การเลยงสกรภพานคมอท ๕ การปลกขาว พนธสกลนครคมอท ๖ การปลกขาว พนธขาวดอกมะล ๑๐๕คมอท ๗ ลนจ นพ.๑คมอท ๘ การเลยงสตวปกเพอควบคมศตรพชสวนไมผลคมอท ๙ การผลตวนเสนจากถวเขยวคมอท ๑๐ การเลยงปลานลแดงรวมกบ เปดบาบาลลกผสมในบอครวเรอนคมอท ๑๑ การเลยงปลาดกในบอซเมนตคมอท ๑๒ เกษตรทฤษฎใหมคมอท ๑๓ การจดการดนเคม เพอปลกขาวคมอท ๑๔ การจดการดนลกรง เพอผลผลตพชคมอท ๑๕ การเพาะเหดเศรษฐกจและเหดพนเมองคมอท ๑๖ การปลกยางพาราคมอท ๑๗ หมอนพนธสกลนครและไหมพนธนางตยคมอท ๑๘ การแปรรปผลตภณฑจากพชสมนไพรคมอท ๑๙ การผลตผายอมคราม

คมอท ๔

จดทำและเผยแพรโดย สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการ อนเนองมาจากพระราชดำร (สำนกงาน กปร.) ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร จงหวดสกลนคร

สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการ

ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร จงหวดสกลนคร

ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพาน

อนเนองมาจากพระราชดำร

ชอ คมอท ๔ การเลยงสกรภพานพมพครงท ๒ ตลาคม ๒๕๕๕ จำนวน ๔,๐๐๐ เลมวตถประสงค เพอเปนคมอในการศกษาเรองการเลยงสกรภพานผจดพมพ สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงาน โครงการอนเนองมาจากพระราชดำร (สำนกงาน กปร.) ๒๐๑๒ ซอยอรณอมรนทร ๓๖ ถนนอรณอมรนทร แขวงบางยขน เขตบางพลด กรงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ โทรศพท ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐-๖ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ http://www.rdpb.go.thพมพท บรษท มฟเมนท เจน ทร จำกด

บรรณานกรม

สมฤทธ แสนบว, วศาล ศรสรยะ, กมล ฉววรรณ, จรพรรณ นพวงศ ณอยธยา, สภาวลย บรรเลงทอง และ วโรชา เจยมรมย. 2546. กองบำรงพนธสตว กรมปศสตวกระทรวง เกษตรและสหกรณ.

การเลยงสกรภพาน

สอบถามขอมลเพมเตมไดทงานศกษาและพฒนาดานปศสตว ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำรต ปณ. ๒๑ บานนานกเคา ตำบลหวยยาง อำเภอเมอง จงหวดสกลนคร ๔๗๐๐๐โทรศพท ๐ ๔๒๗๔ ๗๔๕๘-๙ โทรสาร ๐ ๔๒๗๔ ๗๔๖๐www.royal.rid.go.th/phuphan

คมอท ๑ สายธารแหงชวตคมอท ๒ การเลยงโคเนอภพานคมอท ๓ การเลยงไกดำภพานคมอท ๔ การเลยงสกรภพานคมอท ๕ การปลกขาว พนธสกลนครคมอท ๖ การปลกขาว พนธขาวดอกมะล ๑๐๕คมอท ๗ ลนจ นพ.๑คมอท ๘ การเลยงสตวปกเพอควบคมศตรพชสวนไมผลคมอท ๙ การผลตวนเสนจากถวเขยวคมอท ๑๐ การเลยงปลานลแดงรวมกบ เปดบาบาลลกผสมในบอครวเรอนคมอท ๑๑ การเลยงปลาดกในบอซเมนตคมอท ๑๒ เกษตรทฤษฎใหมคมอท ๑๓ การจดการดนเคม เพอปลกขาวคมอท ๑๔ การจดการดนลกรง เพอผลผลตพชคมอท ๑๕ การเพาะเหดเศรษฐกจและเหดพนเมองคมอท ๑๖ การปลกยางพาราคมอท ๑๗ หมอนพนธสกลนครและไหมพนธนางตยคมอท ๑๘ การแปรรปผลตภณฑจากพชสมนไพรคมอท ๑๙ การผลตผายอมคราม

คมอท ๔การเลยงสกรภพาน

เรยบเรยงโดยงานศกษาและพฒนาดานปศสตวศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำรจงหวดสกลนคร

คำนำ

ปจจบนเทคโนโลยการผลตสกรททนสมยจนถอไดวาเปนอตสาหกรรมการผลตสกรซงใหผลผลตทดมคณภาพเปนทตองการของตลาดไมวาจะเปนการจดการผลตการดแลสขภาพสกร โรงเรอน การจดการการใหอาหารทเหมาะสมและมคณภาพและสกรพนธดหากจะดำเนนการเลยงสกรใหประสบผลสำเรจตองคำนงถงการพฒนาทางดานการตลาด การบรหารดานการเงนประสทธภาพการผลต ซงเปนหลกทสามารถนำไปใชไดตงแตเกษตรกรรายยอยจนถงธรกจฟารมขนาดใหญ ซงจะไดรวบรวมไวในเอกสารฉบบน

สารบญ หนา

ปจจยทจะทำใหการเลยงสกรประสบความสำเรจ ๔

สายพนธสกร ๔

หลกในการสรางโรงเรอน ๙

อาหารและการใหอาหาร ๑๐

การจดการสกรพอพนธ ๑๒

หลกการใชพอพนธ ๑๒

การจดการสกรแมพนธ ๑๒

การผสมพนธสกร ๑๓

การจดการแมสกรกอนคลอด ๑๓

การจดการแมสกรคลอดถงหยานม ๑๔

การจดการแมสกรหลงคลอดและหยานม ๑๕

การจดการสกรกอนขน ๑๖

การจดการสขาภบาลและการปองกนโรค ๑๗

โรคทสำคญในสกร ๑๗

โปรแกรมการทำวคซน ๒๐

ตนทนการเลยงสกรภพาน ๒๐

การเลยงสกร

ปจจยทจะทำใหการเลยงสกรประสบความสำเรจ

๑. สกรพนธด ๒.อาหารคณภาพดและการใหอยางเหมาะสม ๓. การจดการดโรงเรอนด ๔. การจดการเลยงดด ๕. การปองกนโรคด

สายพนธสกร

๑.สกรพนธดรอคเจอรซ ถนกำเนดประเทศสหรฐอเมรกา เปนสกรประเภทเนอมลกษณะสแดง หรอนำตาลแดงถงสนำตาลดำ นำหนกโตเตมท๒๐๐-๒๕๐กโลกรมใหลกไมดกเฉลย๘-๙ตวเลยงลกไมเกงหยานมตอคอก เฉลย ๖ - ๗ ตว จงนยมใชเปนพอพนธเพอผลตสกรลกขนสามสาย

สกรพนธดรอคเจอรซ สกรพนธแลนดเรซ

๔ ๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

๕

๒.สกรพนธแลนดเรซ ถนกำเนดประเทศเดนมารกมลกษณะลำตวสขาวหวเรยวเลกหปรกลำตวยาวหลงโคงเลกนอยมซโครง๑๖-๑๗ค โตเตมทนำหนก๒๐๐-๒๕๐กโลกรมใหลกดกเฉลย๙-๑๐ตวใหนมดเลยงลกเกงหยานมเฉลย๘-๙ตวจงนยมใชเปนสายแมพนธในการผลตสกรขนสามสาย

๓.สกรพนธลารจไวท ถนกำเนดประเทศองกฤษ มลกษณะลำตวสขาว หตง ลำตวยาว หนาสนหวใหญนำหนกโตเตมท๒๐๐-๒๕๐กโลกรมใหลกดกเฉลย๙-๑๐ตวเลยงลกเกงหยานมเฉลย ๘ - ๙ ตว โตเรว คณภาพซากด สกรพนธลารจไวทเหมาะทใชเปนทงสายพอพนธและแมพนธ

๔.สกรพนธเพยเทรยน ถนกำเนดจากประเทศเบลเยยมมลำตวสดำสลบขาวหรอเหลองกลามเนอเปนมดๆแผนหลงกวางสะโพกกลมโตนำหนกโตเตมท๑๕๐-๒๐๐กโลกรมมเปอรเซนตเนอแดงสงมาก มขอเสยคอ ตนตกใจ ชอกตายงาย ปจจบนนยมใชผสมขามพนธในการผลตสกรขนสามสาย

สกรพนธลารจไวท สกรพนธเพยเทรยน

๕คมอการเลยงสกรภพาน

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

๕.สกรสายพนธภพาน สกรภพานเกดจากงานศกษาและพฒนาดานปศสตว ศนยศกษาการพฒนาภพานฯ ไดเรมดำเนนโครงการพฒนาสกรสายพนธภพาน ในป พ.ศ.๒๕๔๕และจนถงปจจบน ซงจากผลการศกษาการเจรญเตบโตและทดสอบเปอรเซนตซากอยในเกณฑด ตรงตามความตองการของเกษตรกร ในดานตนทนการผลตเพอใหเกษตรกรสามารถเลยงสกรทมลกษณะเลยงงายโตเรวปรบตวเขากบสถานทการเลยงของเกษตรกรไดด มความทนทานตอโรค ใหลกดก เลยงลกเกงและใหปรมาณเนอแดงมากเมอนำไปขนดงนนจงไดวางแผนการพฒนาสายพนธจากสกร๔สายพนธทมจดเดนของแตละสายพนธทแตกตางกนคอ ๑. สกรพนธเหมยซาน ใหลกดก เลยงลกเกง ปรบตวเขากบสภาพการเลยงของเกษตรกรไดด ๒.สกรพนธพนเมองสกลนครขนาดลำตวกะทดรดทนตอโรคระบาดใบหเลก ๓. สกรพนธดรอคเจอรซ ลำตวยาว ใหปรมาณเนอแดงมากและไขมนตำเหมาะสำหรบใชเปนสายพนธ ๔. สกรพนธแลนดเรซ เลยงลกเกงมความสามารถใหนมดเปนพเศษ เหมาะสำหรบใชเปนสายแมพนธ จงไดสกรสายพนธภพาน๑ทมลกษณะลำตวสดำลำตวไมใหญมากนกเลบดำหตงกงปรกเลกนอยจมกสนเลยงงายทนตอสภาพแวดลอมไดดแขงแรงมเนอแดงมากมนนอย

๖

สกรสายพนธภพาน๑

คมอการเลยงสกรภพาน ๗

สกรสายพนธภพาน๒ทมลกษณะลำตวสขาวมจดสดำทหวและสะโพกลำตวไมใหญมากนกขาและเลบสขาวหตงกงปรกเลกนอยจมกสนเลยงงายทนตอสภาพแวดลอมไดดโตเรวเนอดมนนอย

สกรพนธพนเมอง(เพศเมย) สกรพนธเหมยซาน(เพศผ)๑๐๐%

พนเมอง๕๐%เหมยซาน๕๐%(เพศเมย) สกรดรอคซเจอซ๑๐๐%(เพศผ)

ดรอค๕๐%พนเมอง๒๕%เหมยซาน๒๕% สกรดรอคซเจอซ๑๐๐%(เพศผ)

ดรอค๗๕%พนเมอง๑๒.๕%เหมยซาน๑๒.๕% ขวท๒

ดรอค๖๒.๕%พนเมอง๑๘.๗๕%เหมยซาน๑๘.๗๕% ขวท๕

สกรภพาน๑

ผสมกบ

ผสมกบ

ผสมกบ

ผสมกบ

ผสมกบ

แผนผงการผลตสกรพนธภพาน๑

ขวท๑

ขวท๒

ขวท๓

ขวท๔

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร๘

แผนผงการผลตสกรพนธภพาน๒

แลนดเรด๑๐๐% สกรภพาน๑ขวท๒ดรอค๕๐% เหมยซาน๒๕%พนเมอง๒๕%

แลนดเรด๕๐%เหมยซาน๑๒.๕% สกรภพาน๑ขวท๒ดรอค๕๐%พนเมอง๑๒.๕%ดรอค๒๕% เหมยซาน๒๕%พนเมอง๒๕%

แลนดเรด๒๕%เหมยซาน๑๘.๗๕% แลนดเรด๒๕%เหมยซาน๑๘.๗๕%พนเมอง๑๘.๗๕%ดรอค๓๗.๕% พนเมอง๑๘.๗๕%ดรอค๓๗.๕%

ผสมกบ

ผสมกบ

ผสมกบ

ขวท๓

ขวท๔

ขวท๕

สกรภพาน๒

คมอการเลยงสกรภพาน ๙

สกรสายพนธภพาน๒ สกรพนธพนเมอง

๖.สกรพนธพนเมอง จดเปนสกรขนาดเลก ลำตวสดำ ลำตวสน ซโครง ๘ - ๙ ค นำหนกตวประมาณ ๖๐ - ๘๐ กโลกรม ใบหเลกตงชน หนาเลกแหลม วองไว ปราดเปรยวหากนในปาไดเกง ทนทานตอโรค จงมชอเรยกตามทองถนในภาคตางๆ เชนภาคเหนอ เรยกวา หมควาย หมตาขาว ภาคกลางและภาคตะวนตก เรยกวาสกรไหหลำและภาคตะวนออกเฉยงเหนอเรยกวาหมกหมราดหมกระโดน

หลกในการสรางโรงเรอน ๑. บรเวณทสรางควรเปนทสงนำทวมไมถงระบายนำและของเสยไดด ๒.สรางโรงเรอนตามแนวตะวนออก-ตะวนตก ๓. การคมนาคมขนสงสะดวก ๔. ไมอยใกลแหลงทอยอาศยมากเกนไปเพอปองกนโรคตดตอและกลน ๕. ควรเปนสถานทมแหลงนำสะอาด

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร๑๐

การจดการฟารม

อาหารและการใหอาหาร ๑. ผสมอาหารใชเอง ไดแกกากถวเหลอง ปลาปน ปลายขาว ขาวโพดรำละเอยด และไวตามนแรธาตในรปของพรมกซมาผสมตามสตรอาหารและความตองการของสกร ๒.อาหารเมดสำเรจรปไดแกสกรออนสกรเลกสกรรนสกรขนและสกรพนธขอดคอสะดวกในการใชมจำหนายตามทองตลาดขอเสยคอราคาแพง ๓. หวอาหารสำเรจมโปรตนประมาณ๓๒-๓๖%และผสมไวตามนแรธาตไวแลวใชผสมกบปลายขาว ขาวโพด รำละเอยด ตามอตราสวนทระบขางถงอาหารการใชในสกรแตละขนาดใหคำนงถงเปอรเซนตโปรตนในอาหารผสมดวย

คมอการเลยงสกรภพาน ๑๑

รายการ หมนม สกรหยานม

สกรรน๒๕-๙๐กก.

สกรพนธ๒๕-๙๐กก.

สกรพอแมพนธอมทอง

แมสกรเลยงลก

%โปรตนวตถดบ

ขาวโพด - - - - - - ๘

ปลายขาวนง ๔๕.๐ ๔๙.๘ - - - - ๘

ปลายขาว - - ๕๘.๐ ๕๑.๗ ๕๐.๐ ๕๖.๐ ๘

รำละเอยด - - ๒๐.๐ ๑๕.๐ ๓๐.๐ ๒๐.๐ ๑๒

หางนมผง ๑๐.๐ ๕.๐ - - - - ๒๖

เศษเสนหม - - - - - - ๔

กากถวเหลอง

สกดนำมน- ๑๖.๐ ๑๕.๐ ๒๑.๐ ๑๓.๐ ๑๖.๐ ๔๔

ถวเหลอง

อบไขมนสง๓๒.๐ ๑๖.๐ - - - - ๓๘

ปลาปน ๗.๐ ๕.๐ ๔.๐ ๕.๐ ๔.๐ ๔.๐ ๕๖

ไดแคลเซยม

ฟอสเฟต๒.๐ ๓.๐ ๒.๐ ๔.๐ ๒.๐ ๓.๐ -

นำตาลทราย ๓.๐ ๒.๐ - - - - -

ไขมน - ๒.๐ - ๒.๐ - - -

เกลอปน - ๐.๓ ๐.๕ ๐.๕ ๐.๕ ๐.๕ -

ยาปฏชวนะ ๐.๕ ๐.๔ ๐.๒๕ ๐.๓ ๐.๑๕ ๐.๒๕ -

พรมกซ ๐.๕ ๐.๕ ๐.๕ ๐.๕ ๐.๕ ๐.๕ -

รวม ๑๐๐ ๑๐๐ ๑๐๐.๒๕ ๑๐๐ ๑๐๐.๑๕ ๑๐๐.๒๕ -

%โปรตน ๒๒.๒๘ ๒๑.๒๐ ๑๕.๑๖ ๑๗.๙๘ ๑๕.๕๖ ๑๖.๑๖ -

ตารางท๑สตรอาหารสกรระยะตางๆ

๑๒

การจดการสกรพอพนธ สกรพอพนธทมอาย ๕ เดอน ควรแยกขงเดยวเพอควบคมการเจรญเตบโตสกรพอพนธหนมอาย ๘ เดอน นำหนก ๘๐ - ๑๐๐ กโลกรม ควรเรมฝกหดผสมใหอาหารครงละ ๑.๒๕ กโลกรม และใหหญาสดกนเตมท ใหพอสกรเดนไปตามหนาคอกแมสกรเปนการออกกำลงกายและกระตนแมสกรใหเปนสด สำหรบสกรพอพนธทมนำหนก๑๐๐-๑๕๐กโลกรมใหอาหารวนละ๒กโลกรมและสกรพอพนธทมนำหนก๑๕๐กโลกรมขนไปควรไดรบอาหารทมเปอรเซนตโปรตน๑๔เปอรเซนตโดยใหอาหารวนละ๒-๒.๕กโลกรม

หลกการใชพอพนธ พอสกรอาย๘-๑๒เดอนควรผสมอาทตยละ๒ครงพอสกรอาย๑๒เดอนขนไปผสมอาทตยละ๔-๖ครงอายการใชงานของพอสกรมประมาณ๒-๓ปอตราสวนของพอพนธตอแมพนธแบบผสมจรงควรใชพอพนธ๑ตวตอแมพนธ๑๕ตวและอตราสวนของพอพนธตอแมพนธแบบผสมเทยมควรอยท๑ตวตอ๑๐๐ตวและไมควรหยดใชพอพนธผสมนานเกน๑เดอน

การจดการสกรแมพนธ การใหอาหารสกรแมพนธทดแทนสกรสาวอาย๖เดอนนำหนกประมาณ๘๐กโลกรมควรยายสกรสาวจากคอกขงรวมมายงคอกขงเดยวเพอควบคมการเจรญเตบโตควรจำกดอาหารไมใหอวนเกนไปใชอาหารโปรตน๑๖เปอรเซนตใหวนละ๒.๒๕กโลกรมและเกบไวเปนแมพนธตอไป

ไลพอพนธกระตนการเปนสดทกวน

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

๑๓

หลกการกระตนสกรสาวใหเปนสดสกรสาวจะเปนสดครงแรกเมออาย๗-๘เดอนหรอนำหนกประมาณ๘๐-๙๐กโลกรมและจะเปนสดทกๆ๒๑วนในการเลยงสกรสาวควรปฏบตดงน

๑. แยกขงเดยวในคอกหรอหองขงเดยว ๒. ไลสกรพอพนธผานหนาคอกใหสกรสาวไดกลนตวผเพอกระตนการเปนสดทกวนอาการเปนสดของแมสกกรมอาการทแสดงออกใหเหนดงน ๒.๑กระวนกระวายอวยยะเพศบวมแดงขนและสงเสยงรอง ๒.๒ปสสาวะบอยๆโดยเฉพาะเวลาอยใกลสกรตวผ ๒.๓สกรบางตวกนอาหารนอยลง ๒.๔มกขนทบตวอนและมนำเมอกไหลตามชองคลอด ๒.๕เมอเอามอกดทหลงเพศเมยหรอนงบนหลงแมสกรมอาการยนนงและหตงชน

การผสมพนธสกร เมอแมสกรเปนสดชวงเวลาทเหมาะสมในการผสมพนธ ประมาณ ๑๒ - ๑๘ชวโมงหลงการเปนสดควรผสม๒ครงในชวงเชาหรอเยนและผสมหางจากครงแรก๑๒ชวโมง

การจดการแมสกรกอนคลอด

การจดการแมสกรอมทอง สกรตงทองประมาณ๑๑๔วนควรใหอาหารทมโปรตนประมาณ๑๕-๑๖%แมสกรอมทองแบงไดเปน๓ระยะดงน ๑. อมทองระยะ๙๔วนควรใหอาหารวนละ๑.๕-๒.๐กโลกรม ๒.อมทองระยะ๓๐วนกอนคลอดควรใหอาหารวนละ๒.๐-๒.๕กโลกรม ๓. กอนคลอด๕-๗วนควรใหอาหารวนละ๑.๐-๑.๕กโลกรม

๑๓คมอการเลยงสกรภพาน

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร๑๔

ในชวง๗วนอาการกอนคลอดมดงน ๑. กระวนกระวายไมอยนงตกใจงายกดคอกตะกยพนดวยขาหนาเตรยมพนทสำหรบการคลอดลก ๒.อวยวะเพศบวมแดงประมาณ ๓ - ๔ วนกอนคลอด เตานมเรมขยายเมอบบหวนมจะมนำนมไหลออกมาอาจคลอดภายใน๒๔ชวโมง ๓. ปากชองคลอดเรมขยายตวและมนำเมอกไหลออกมา เพอใหสะดวกในการผานของลกออน ลกสกรคลอดแลวควรเชดตวใหแหงและสะอาด ขงในกลองกกจนแขงแรงจงใหกนนมนำเหลองทกตวในปรมาณทเพยงพอภายใน ๓ ชวโมง หลงคลอดถาลกสกรทออนแอใหชวยรดนมนำเหลองใหกนโดยเรว

การจดการลกสกรคลอดถงหยานม ลกสกรแรกเกดควรไดดมนมนำเหลองภายใน๓ชวโมงและใหไฟกก ๑. การตดสายสะดอ ตอนคลอดใหมๆ ใชดายมดสายสะดอหางจากทองประมาณ ๑ นวและใชมดทฆาเชอแลวตดหางออกประมาณ๑นวแลวจมสายสะดอดวยนำยาฆาเชอ เชนทงเจอรไอโอดนและปลอยสายสะดอคอยๆแหงไป ๒.การตดเขยวลกสกร ระยะแรกเกดเพอปองกนเตานมแมและตวลกสกรทกดกน ควรตดเขยวใหเรยบเสมอโคนเหงอก ระวงอยามสวนแหลมหรอมคม อาจทำใหเหงอกเปนแผลกรรไกรตดเขยวควรแชในนำยาฆาเชอระหวางการตดเขยว

ตดเขยวลกสกร การฉดธาตเหลก

คมอการปลกขาวพนธขาวดอกมะล ๑๐๕คมอการเลยงสกรภพาน ๑๕

๓. การฉดธาตเหลก ลกสกรเกดใหมฉดวนท ๓ หลงจากคลอด บรเวณทฉดควรเปนกลามเนอคอหลงใบหหรอทโคนขาฉดจำนวน๑ซซ ๔. การตอน คอการผาเอาลกอณฑะออกทง๒ขางเมอลกสกรมอาย๗-๑๐วนใชมดกรดลงบนผนงหมอณฑะแตละขาง แลวจงใชนวดงลกอณฑะออกมาจากรอยผา

ของแผลแลวใชทงเจอรไอโอดนทาแผลโรยดวยยาเนกาชน๕. การทำเครองหมาย มหลายวธ เชน การสกตวเลขบนใบหการใชแผนพลาสตกตดใบหและการตดใบหลกสกรควรตดใบหในระยะอายไมเกน๗-๑๐วน๖. การตดหางลกสกร ควรตดตงแตแรกเกดใหสนตด๐.๕นวจากโคนหางเพอลดปญหาการตดเชอและสะดวกในการผสมพนธ๗. การหยานม ควรหยานมเมอลกสกรอายได๒๑-๒๘วนเรวหรอชาขนอยกบความสมบรณของแมและลกสกร

การจดการแมสกรหลงคลอดและหยานม๑. แมสกรหยานมวนแรกใหอาหารวนละ๑.๐-๑.๕กโลกรม

๒.แมสกรหยานม๒วนขนไปถงแมสกรเปนสดใหอาหารวนละ๓-๔กโลกรมเพอใหสมบรณพนธเรว ๓. แมสกรเปนสดและผสมพนธแลวใหอาหารวนละ๑.๕-๒กโลกรม ๔. แมสกรไมเปนสดเกน ๑๕ วน แสดงวาผดปกต ใหลดอาหารลงเหลอวนละ๒กโลกรม

การตอนลกสกร

การตดเบอรห

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร๑๖

การใหอาหารสกรอนบาล-รน-ขน ๑. สกรนำหนก๖-๘กโลกรมใหอาหารสกรโปรตน๒๐เปอรเซนตจนถงอาย๒เดอนหรอนำหนก๑๕-๒๐กโลกรม ๒.สกรนำหนก ๒๐ - ๓๕ กโลกรม ใหอาหารสกรโปรตน ๑๘ เปอรเซนตโดยใหสกรกนอยางเตมทโดยสกรสามารถกนอาหารไดวนละ๑.๕-๒กโลกรม ๓. สกรนำหนก ๓๕ - ๖๐ กโลกรม ใหอาหารสกรโปรตน ๑๖ เปอรเซนตโดยสกรสามารถกนอาหารไดวนละ๒-๒.๕กโลกรม ๔. สกรนำหนก๓๐กโลกรมถงสงตลาดใหอาหารสกรโปรตน๑๔เปอรเซนตโดยสกรสามารถกนอาหารไดวนละ๒.๕-๓.๕กโลกรม

การจดการสกรกอนขน ๑. สกรทซอจากทอนควรดแหลงทซอมาวามโรคระบาดหรอไมและการจดการลกสกรหยานมเมออาย๒๑-๒๘วนการทำวคซนและผานการตอนมาแลว ๒.ทำการขนยายสกรในชวงอากาศเยน ๓. ทำความสะอาดคอกกอนนำสกรเขาคอก๓วนดวยการฉดยาฆาเชอ ๔. ถานำมาจากขางนอกตองแยกคอกหรอนำเขาคอกพกประมาณ๒-๓สปดาหกอนนำมารวมกบสกรคอก ๕. หลงจากมาถงแลว๔ชวโมงหาอาหารหมออนโดยใหทละนอยๆ ๖. วคซนสำหรบสกรขนวคซนปองกนอหวาหสกร,ปากและเทาเปอย ๗.ตองคดสกรขนาดและนำหนกไลเลยกนใหอยในคอกเดยวกน ๘. ควรสงเกตการกนอาหารและอาการทองเสย

สกรอนบาล แมสกรหลงคลอด

คมอการเลยงสกรภพาน ๑๗

การจดการสขาภบาลและการปองกนโรค ๑. โรงเรอนควรหางชมชนระบายอากาศดไมรอนอณหภมประมาณ๑๘องศาเซลเซยสไมควรเลยงสกรแออดเกนไป ๒.อปกรณในโรงเรอนเชนรางนำรางอาหารพนคอกตองสะอาด ๓. มนำทสะอาดใหสกรดมและมนำใชในฟารมอยางเพยงพอ ๔. อาหารทใหกนควรใหมเสมออาหารเหลอเปนแหลงเพาะเชอโรค ๕. ทำความสะอาดฆาเชอโรคตวสกรและโรงเรอนกอนนำสกรเขาและหลงนำสกรออกทกครง ๖. ไมอนญาตใหบคคลภายนอกเขาไปโดยไมจำเปน ๗.หมนกำจดขยะและมลสกรเปนประจำ ๘. กำจดนกหนและแมลงวนทเปนพาหะของโรคบอยๆ ๙. เมอสกรปวยขนตองแยกเลยงตางหากจากสกรปกต ๑๐.ทำวคซนและถายพยาธตามโปรแกรม ๑๑.คอกแตละคอกควรมอางนำยาฆาเชอ ๑๒.หมนตรวจสขภาพสกรบอยๆหากผดปกตใหรบรกษาโดยเรว

โรคทสำคญในสกร

๑. โรคอหวาตสกร เปนไดในสกรทกอาย มอตราการปวยเกอบ ๑๐๐ เปอรเซนต และมอตราการตาย๑๐เปอรเซนต สาเหตเกดจากเชอไวรสชอเอชซ-ไวรส การตดตอระบาดรวดเรวการสมผสการกนเขาไปแมผานรกไปสลกในทองการสดดมปสสาวะและมลสตวปวยตดมากบคนและแมลงตางๆ อาการแบบชนดเฉยบพลนรนแรงหรอแบบเรอรงสกรบางตวตายอยางรวดเรวภายใน ๔ - ๘ วนหลงจากรบเชอเขาไป สกรบางตวจะมไขสง แสดงอาการเคยวฟนหนาวสนหลงโกง เกรงตวแบบแขงเปนตะครวแบบเรอรงสกรจะมอาการซบผอมหลงโกงขาหลงออนแอเดนไมตรงมกพบผวหนงอกเสบเรอรงอยเสมอ การรกษาไมมยารกษาทใหผลการปองกนโรคแทรกซอนเทานน การปองกนฉดวคซนปองกนแกสกรทกตวเมออาย๒-๓เดอนแมสกรสาวควรฉดวคซนกอนผสมพนธพอและแมพนธควรฉดวคซนซำทกป

๑๘

๒.โรคปากและเทาเปอยในสกร ระบาดอยางรวดเรว แมสกรทกำลงตงทองมกแทงลก ตดตอระหวางสตวกบคดวยกนเชนววควายแพะแกะ สาเหตเกดจากเชอไวรสประเทศไทยพบเชอชนดเอโอเอเชย๑ การตดตอการสมผสโดยการกนการหายใจและจากนำเชอของพอสกรรวมทงพาหะตางๆ อาการ อาการทพบไดแก จมกแหง ซม เบออาหาร เปนไข ปากอกเสบเกดเมดตมในกระพงแกม เหงอก เพดานปาก ลน และเทา สกรไมอยากลกเดนและกนอาหารตอมาตมเหลานจะพพอง การรกษาไมมยารกษาโดยตรง การปองกนโดยการฉดวคซนปองกนโรค

๓.โรคแทงตดตอในสกร คอแทงลกและผสมตดยากตดตอมนษยได สาเหตเกดจากเชอแบคทเรยบรเซลลาซอสเกดโรคในสกรมากทสด การตดตอ การสมผสโดยตรง การกนอาหาร การดมนำทมเชอโรค การผสมพนธตามธรรมชาตและการตดเชอทางบาดแผล อาการสกรทตดเชอจะผสมไมตดสกรทองอาจแทงลกไดซงมกเกดในวนท๑๖-๑๙ของการตงทองสกรตวผจะแสดงอาการขออกเสบเดนขากระเผกอณฑะอกเสบบวมทง๒ขาง การรกษาโรคนไมมยาทรกษาไดผล การปองกนโรงเรอนใหสะอาดตลอดเวลาพอแมพนธทถกตรวจพบวาเปนโรคนจะตองกำจดทงและควรตรวจเลอดเปนประจำทกป

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

๑๙

๔. โรคพษสนขบาเทยม เกดไดในสกรทกชวงอายสวนใหญเกดกบลกสกรหลงหยานมสกรขนและสกรอมทองในลกสกรมอตราการตายเกอบ๑๐๐เปอรเซนตสำหรบสกรอาย๔-๖สปดาหจะมอตราการตายนอยกวา๕เปอรเซนต สาเหตเกดจากเชอไวรสชอเฮอรเปสไวรส การตดตอการสมผสโดยตรงทางนำมกนำลายซากสตวปวยปะปนในอาหารและนำ อาการสกรเลกเกดโรคแลวตายลงโดยไมแสดงอาการปวยมากอนบางตวอาจพบอาการยนหลงโกง หตก ผวหนงหยาบกราน ขนตวชน บางตวหายใจมเสยงผดปกตลกสกรอาย๒-๓สปดาหอาจมอาการทองเสยอาเจยนนำลายเปนฟองมไขอาการทางประสาท กลามเนอกระตกและสน บางตวแสดงอาการชก เคลอนไหวไมไดและเปนอมพาตอาจตายภายใน๑๒ชวโมง การรกษา การจดการสขาภบาลทด บรเวณทเคยขงสกรปวยควรทำความสะอาดและทำลายดวยนำยาฆาเชอ การปองกนไมมยารกษาสกรปวยแลวสงสยตองแยกออกหรอทำลาย

๕. โรคปอดอกเสบตดตอในสกร เปนโรคเรอรงทระบบทางเดนหายใจเกดในสกรทกอายสกรขนาดเลกตดตอไดงายกวาสกรขนาดใหญ สาเหตเกดจากเชอมยโคพลาสมาซอสนวโมเนย การตดตอ โรคนจะปะปนกบละอองนำเลกๆ ในอากาศทสตวปวยหายใจออกมา อาการมกเกดกบสกรเลกอาย๓-๑๐สปดาหโดยลกสกรจะแสดงอาการทองเสยไอและจามการไอมกเปนมากในตอนเชาสกรสวนมากยงคงกนอาหารปกตและไมคอยแสดงอาการปวยแตจะเจรญเตบโตชาแคระแกรน การรกษายาปฏชวนะเชนคลอเตตราซยคลนและออกซเตตราซยคลน

๑๙คมอการเลยงสกรภพาน

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร๒๐

ตนทนการเลยงสกรภพาน

ตนทน - คาพนธสกรเพศเมยจำนวน๒ตว ๒,๐๐๐ - คาโรงเรอนและอปกรณการเลยง ๘,๐๐๐ - คาอาหารสำหรบแมพนธเฉลย ๑๒,๐๐๐ ตวละ๖,๐๐๐บาท/ป - คาผสมหมแมพนธจำนวน๕๐๐บาท/ครง ๒,๐๐๐ (ตวละ๒ครง/ป) รวมตนทนการผลต ๒๔,๐๐๐

รายได - แมพนธ๒ตวใหลกหมเฉลย๓๐ตว/รน ๖๐,๐๐๐ และใหลก๒รน๒ปรวม๖๐ตว/ปจำหนาย ลกหมหยานมอาย๑เดอน ราคาตวละ๑,๐๐๐บาท - มลสกรสามารถขายไดเฉลยปละ๑,๕๐๐บาท/ป ๑,๕๐๐ รวมรายได ๖๑,๕๐๐ กำไรจากการจำหนายลกสกรอาย๑เดอน ๓๗,๕๐๐ และมลสกร

หมายเหต ระยะเวลาการทำวคซน และชนดของวคซน ตองพจารณาตามความเหมาะสมหรอสภาพแวดลอมในพนท

โปรแกรมการทำวคซนอายสกร

รายการ ตนทน/บาท/ป

ชนดของวคซน ขนาดและวธใช หมายเหต

๖สปดาห อหวาตสกร ฉดเขากลามเนอตวละ ฉดวคซนปองกนทก

๑ซซ. ๖เดอน

๗สปดาห ปากและเทาเปอย ฉดเขาใหผวหนง ตอไปฉดวคซนปองกนทก

๔เดอน