เสภาเรอง ขนชางขนแผน

ตอนขนชางถวายฎกา วชาภาษาไทย

ชนมธยมศกษาปท ๖

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

บทเสภาเรองขนชางขนแผน มกวเอกหลายทานรวมกนแตง สนนษฐานวาแตงตงแตสมย สมเดจพระนารายณมหาราช สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด ารงราชานภาพ ทรงสนนษฐานวา - ตอน ขนแผนขนเรอนขนชาง และตอน ขนแผนพานางวนทองหน เปนพระราชนพนธพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย

ผแตง

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

- ตอนขนชางขอนางพม และ ตอนขนชางตามนางวนทอง เปนพระราชนพนธพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว (เมอครงยงด ารงพระอสรยยศเปนกรมหมนเจษฎาบดนทร) - ตอน ก าเนดพลายงาม เปนส านวนของสนทรภ - ตอน ขนชางถวายฎกาน ไมปรากฏนามผแตง แตเปนหนง ใน ๘ ตอนทไดรบการยกยองจากสมาคมวรรณคด (สมยรชกาลท ๗) วาแตงดเปนเยยม โดยเฉพาะกระบวนกลอนทสออารมณสะเทอนใจ

ผแตง

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

ขนชางขนแผนเปนต านานทเลาสบตอกนมาในเมองสพรรณบร และกาญจนบร โดยเชอกนวาเปนเรองทเกดขนจรงในปลายแผนดนสมเดจพระบรมไตรโลกนาถตอเนองถงรชสมยสมเดจพระรามาธบดท ๒ แหงกรงศรอยธยา โดยในต านานเลาเพยงวา นายทหารยศขนแผนผหนง ไดถวายดาบฟาฟนแดสมเดจพระพนวษา จากเคาเรองเดมไดมผตกแตงใหมเนอเรองนาสนกสนานมากขน ซงใชวธการถายทอดโดยการเลาสบตอกนมาเปนนทาน

ทมาของเรอง

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

ตอมามการน าเรอง ขนชางขนแผน มาแตงเปนกลอนสภาพ ขบเปนล าน า ใชกรบเปนเครองประกอบจงหวะ จงกลายเปนบทเสภา มทงหมด ๔๓ ตอนดวยกน ตอนทน ามาเปนบทเรยนน คอ ตอนท ๓๕ บทขบเสภาเรอง ขนชางขนแผน ซงไดรบการยกยอจากวรรณคดสโมสรวา เปนยอดของกลอนสภาพทมความไพเราะ ดเลศทงเนอเรองและกระบวนกลอน

ทมาของเรอง

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

• นางวนทอง มชอเดมวา พมพลาไลย ซงเปนเพอนเลนกบ พลายแกว และ ขนชาง ในตอนเดก • เมอโตขน นางพมไดพบกบ พลายแกว อกครง ซงในตอนนน พลายแกว บวชเณรอย ซงทงสองกแอบรกใครชอบพอกน เณรแกวจงแอบสกและขนไปหานางพมบนเรอน • ทางดาน ขนชาง ซงมฐานะร ารวย แตหนาตาอปลกษณกหลงรกนางพมเชนกน จงวอนให นางเทพทอง (เปนมารดา) ไปสขอนางพม

เสภาเรองขนชางขนแผน

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

• นางพมเกรงวา มารดาตนจะรบขนหมากของขนชาง จงใหนางสายทอง (พเลยง) ไปสงขาวใหเณรแกว รบชงมาสขอกอน • เณรแกว ลาสกขา และใหนางทองประศร มารดาของตน ไปสขอนางพม ทงคจงไดแตงงานกน • หลงเขาหอไดเพยงสองวน พลายแกวไดรบค าสงใหน าทพไปรบกบ พระเจาเชยงใหม

เสภาเรองขนชางขนแผน

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

• นางพมตรอมใจดวยความคดถงพลายแกว บวกกบขนชางซงท าทกอยางเพอใหนางพมใจออนมาเปนภรรยาตน จงลมปวยลง และไดเปลยนชอเปน วนทอง • ขนชางหลอก วนทอง วา พลายแกว เสยชวตในสนามรบไปแลว นางศรประจน(แมของวนทอง) เกรงวาวนทองจะถกรบเปนมายหลวง จงบงคบใหแตงงานกบขนชาง นางจงตองแตง แตวนทอง ยงไมเชอวาพลายแกวตายแลว จงเฝารอ พลายแกว และขดขนยงไมยอมเปนภรรยาขนชาง

เสภาเรองขนชางขนแผน

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

•พลายแกวชนะศกกลบมา ไดรบยศเปน ขนแผน และไดรบพระราชทานนางลาวทอง มาเปนภรรยาดวย เมอขนแผนไดพบกบ วนทอง กเกดทะเลาะววาทกน วาวนทองไปแตงงานใหม สวนวนทองกวาขนแผนนอกใจไปมภรรยาใหม ขนแผนโกรธจงเขาขางลาวทอง และพานางไปอยกบแมทกาญจนบร • นางวนทองทงโกรธแคนเสยใจ และคดวาขนแผนหมดรกตนแลว จงยอมตกเปนภรรยาขนชาง ในคนนนเอง

เสภาเรองขนชางขนแผน

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

• ขนแผนยงคงคดถงวนทอง จงไดแอบขนเรอนขนชางไป และพบวนทองนอนคกบขนชางอย กโกรธ แตท าอะไรไมไดนอกจากดประจานใหอบอาและจากไป ท าใหขนชางแคนใจมาก • ตอมาขนชางไดโอกาส เมอนางลาวทองไมสบาย ขนแผนซงเขาเวรอย เปนหวง อยากกลบไปดแล จงฝากเวรไวกบขนชาง ซงขนชางกไดน าความไปทล สมเดจพระพนวษา วาขนแผนหนเวร สมเดจพระพนวษาจงลงโทษดวยการใหขนแผนออกไปตระเวณดานอยชายแดน และ น าตวลาวทองมากกไวไมใหทงสองพบกน

เสภาเรองขนชางขนแผน

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

• ขนแผนโกรธแคนขนชาง จงคดชงตวนางวนทอง โดยรวบรวมของวเศษ 3 อยาง ไดแก กมารทอง ดาบฟาฟน มาสหมอก • จากนนขนแผนจง ลอบขนเรอนขนชางอกครง ซงไดพบกบนางแกวกรยาธดาสโขทย ทบดาน ามาขดดอกกบขนชางไว และไดนางเปนภรรยา จากนนจงเขาไปหานางวนทอง ซงวนทองไมอาจจากขนชางได แตเพราะดวยความรกขนแผน จงยอมตามไปอยกบขนแผน

เสภาเรองขนชางขนแผน

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

• ขนชางโกรธทขนแผนพาตวนางวนทองไปจงถวายฎการองทกข สมเดจพระพนวษา • ขนแผนพาวนทองเรรอนไปอยตามปา จนนางตงครรภ ขนแผนสงสารวนทองทไดรบความล าบากจงใหพระพจตรพาไปมอบตวและกราบทลเรองราวทงหมด สมเดจพระพนวษาจงตดสนใหขนแผนไดนางวนทองคนและขนชางถกปรบไหม

เสภาเรองขนชางขนแผน

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

• ตอมาขนแผนคดถงนางลาวทองจงขอพระราชทานคน สมเดจพระพนวษากรวมาก และมรบสงใหจบขนแผนไปขงคก ซงขนแผนยอมตดคกโดยไมคดหน (ทงๆทมวชาอาคมสามารถหนได) • วนหนงขนชางสบโอกาส ใหบาวไพรมาฉดนางวนทองซงก าลงไปเยยมขนแผน นางจงตองกลบไปอยกบขนชาง และคลอดลกชอ พลายงาม

เสภาเรองขนชางขนแผน

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

• ยงพลายงามโตขนกยงหนาตาละมายคลายขนแผน ขนชางเมอรวาไมใชลกตน จงลวงพลายงามไปฆาในปา แตไดผพรายของขนแผนชวยไว จงรอดมาได นางวนทองจงใหพลายงามไปอยกบนางทองประศร(แมของขนแผน) ทกาญจนบร สวนตวนางจ าตองอยกบขนชาง จนเมอพลายงามโตขนไดรบราชการ ท าความดความชอบ ไดเปนจมนไวยวรนาถ

เสภาเรองขนชางขนแผน

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

• ในงานแตงงานของพลายงาม ขนชางและนางวนทอง มาชวยงาน ขนชางเมาและมเรองกบพลายงาม จงถกพลายงามท าราย ขนชางจงไปถวายฎกากลาวโทษพลายงาม และไดมการด าน าพสจนกน ปรากฏวาขนชางแพ และถกตดสนประหารชวต แตนางวนทองขอใหพลายงาม ขอพระราชทานอภยโทษไว เพราะขนชางกเคยดกบนาง

เสภาเรองขนชางขนแผน

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

• พลายงามคดถงมารดา อยากใหกลบมาอยดวยกนพรอมหนา จงลอบขนเรอนและพานางหน รงขนกเกรงวาขนชางจะเอาผด จงใหบาวไปสงความวาตนปวยหนก อยากใหแมมาดใจสกพก แลวจะสงคน • ขนชางโกรธ จงรางฎกาถวายถวายตอสมเดจพระพนวษาอก • สมเดจพระพนวษามรบสงใหไปเรยกทกคนทเกยวของมา และเรมท าการตดสนคดความ ฝายพลายงามผดดวยการไปลอบขนบานผอน ท าเชนบานเมองไมมกฎหมาย ฝายขนชางกผดทวาไปแยงวนทองมา

เสภาเรองขนชางขนแผน

ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย

• สมเดจพระพนวษาใหนางวนทองเขาเฝาและตรสถามใหกระจางวานางจะเลอกอยกบใคร ขนแผน ขนชาง หรอ พลายงาม ดวยความประหมา และ ณ ตอนนนชะตาถงฆาต ท าใหนางตอบออกไปวา นางกรกขนแผน แตขนชางกแสนด สวนพลายงามนกลกในอก • พระพนวษาโกรธมาก จงมรบสงใหประหารชวตนาง

เสภาเรองขนชางขนแผน