การคัดกรอง - HAPPY HOME CLINIC · แบบประเมินจุดแข็งและจุดอ่อน sdq 22 แบบสอบถามพฤติกรรม

การคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน

นายแพทยทวศกด สรรตนเรขา จตแพทยเดกและวยรน

ชอหนงสอ การคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน

ผเขยน นายแพทยทวศกดสรรตนเรขา

จตแพทยเดกและวยรน

ISBN 978-974-296-882-3

พมพครงท 1 สงหาคมพ.ศ.2560

สำ�นกพมพ บรษทบยอนดพบลสชงจำากด

จดพมพโดย ศนยสขภาพจตท13กรมสขภาพจต

งบประม�ณ ศนยสขภาพจตท13กรมสขภาพจต

จำ�นวน 1,000เลม

ขอมลท�งบรรณ�นกรม

ทวศกดสรรตนเรขา.(2560).ก�รคดกรองสขภ�พจตเดกวยเรยน.

กรงเทพฯ:บยอนดพบลสชง.


ก

คำานำา

การคดกรองสขภาพจต เปนการใชชดเครองมอหรอการทดสอบแบบยอและเฉพาะเจาะจง เพอระบความเสยง

หรอโอกาสทจะพบประเดนเฉพาะทางสขภาพจตปญหาสขภาพจตหรอโรคทางจตเวชในประชากรกลมเปาหมาย

เดกวยเรยนคอเดกในชวงอาย6-12ปหรอระดบชนประถมศกษาซงเปนชวงวยแหงการพฒนาการเรยนรตางๆ

เพอเพมพนทกษะชวตและทกษะทางวชาการ

การคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน ปจจบนมการดำาเนนการในหลายระดบ หลายรปแบบ และมการนำาเครองมอ

คดกรองมาใชอยางหลากหลายทำาใหในบางกรณเกดความเขาใจผดใชผดวตถประสงคและแปลผลคลาดเคลอน

หนงสอ“การคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน” เปนการรวบรวมความรตางๆ เกยวกบการคดกรองสขภาพจตเดก

วยเรยนทมการนำามาใชในประเทศไทยในปจจบนเพอใหบคลากรทเกยวของในการดแลเดกวยเรยนและผทสนใจเขาใจ

ถงความหมายความสำาคญหลกการแนวคดและแนวทางในการคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยนและสามารถนำาไปใชได

อยางเขาใจและสมเหตสมผล

นายแพทยทวศกดสรรตนเรขา

จตแพทยเดกและวยรน

สารบญ


ข

หนา

คำ�นำ� ก

ส�รบญ ข

คว�มรในก�รคดกรองสขภ�พจตเดกวยเรยน 1

ความหมายของการคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน 2

ความสำาคญของการคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน 6

หลกการคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน 10

ระบบการคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน 13

การใชเครองมอคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน 18

เครองมอคดกรองสขภ�พจตเดกวยเรยน 21

แบบประเมนจดแขงและจดออนSDQ 22

แบบสอบถามพฤตกรรมPSC 32

แบบคดกรองนกเรยนทมภาวะสมาธสนบกพรองทางการเรยนร 38

และออทซมKUS-SI

แบบคดกรองบคคลทมความตองการพเศษทางการศกษา 40

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

แบบสงเกตพฤตกรรมสำาหรบเดกทมระดบสตปญญาตำากวาเกณฑ 53

ภาวะบกพรองของทกษะการเรยนโรคสมาธสนและกลมอาการออทซม

แบบประเมนพฤตกรรมSNAP-IV(ShortForm) 58

แบบสำารวจพฒนาการเดกPDDSQ 61

แบบสอบวดภาวะซมเศราในเดกCDI 64

แบบสอบถามผลกระทบจากเหตการณภยพบตสำาหรบเดกCRIES-13 68

แบบทดสอบการตดเกมGAST 71

บรรณ�นกรม 77

ภ�คผนวก 83

ขอมลศนยสขภาพจตท13 84

ประวตและผลงานผเขยน 85


2

ความหมายของการคดกรอง

สขภาพจตเดกวยเรยน

“เดกวยเรยน” ตรงกบคำาศพทภาษาองกฤษวา “school age” ในนยามทวไป หมายถง เดกชวงอายระหวาง

6ถง12ปหรอเดกนกเรยนในระดบชนประถมศกษาเปนชวงวยแหงการเตรยมความพรอมทงดานรางกายอารมณสงคม

และสตปญญา เปนวยทเดกเรมเรยนรสงตางๆจากสงคมและสงแวดลอมนอกบานมากขนผานการเรยนและการเลน

มความใฝรและพยายามทำาสงตาง ๆ ใหประสบความสำาเรจ ใหไดรบการยอมรบ ซงจำาเปนตองไดรบการสงเสรมและ

ชวยเหลอจากผใหญและสงคมรอบตวเพอใหเดกมการพฒนาศกยภาพสงสด โดยไมทำาใหเดกเกดความรสกดอยคาหรอ

ไมมความสามารถ

ในหนงสอเลมน ใชนยามเดกวยเรยนตามขางตน ซงปจจบนมการดแลสขภาพจตในชวงวยนอยางเปนระบบเพอ

ใหเดกมการพฒนาเตมศกยภาพ การคดกรองเปนกระบวนการหนงซงนำามาใชแพรหลายทงในระบบการศกษาและ

ระบบสาธารณสขดงนนจงควรมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบการคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยนเพอใหบรรล

เปาหมายการพฒนาเดกวยเรยนตามทตงไว

การคดกรอง

“การคดกรอง”ตรงกบคำาศพทภาษาองกฤษวา“screening”หมายถงกลยทธทนำามาใชในการระบความเสยงตอ

ปญหาความผดปกตความบกพรองหรอความพการในกลมประชากรทวไปซงอาจยงไมปรากฏอาการชดเจนหรอเรม

มอาการแลวแตยงไมไดเขาสระบบการรกษาพยาบาลในสถานบรการสาธารณสขดำาเนนการโดยการตรวจทางคลนกการ

ตรวจทางหองปฏบตการหรอการทดสอบอนๆ

เมอบคคลใดรบการคดกรองแลวมผลการคดกรองเปนบวกคอจดอยในกลมเสยงตอปญหาหรอกลมมปญหาควรเขารบ

การประเมนเฉพาะดานในขนตอนตอไปจนไดรบการวนจฉยจากแพทยในทสดชวยใหสามารถแกไขหรอดแลชวยเหลอได

อยางทนทวงทเพอชวยลดผลกระทบจากความผดปกตความบกพรองหรอความพการตางๆทมโอกาสเกดขนตามมา

การคดกรองมวตถประสงคเพอ

1. การคดกรองโรค (disease screening) คอ การคดกรองวาบคคลใดปวยเปนโรคบาง หากสงสยวาจะมโรค

จะทำาการสงตรวจเพอการวนจฉยตอไป

2. การคดกรองความเสยง(riskscreening)คอการคดกรองวาบคคลใดมโอกาสเกดปญหาสขภาพหรอปจจย

เสยงตอการเกดโรคบางขณะทยงไมไดปวยเปนโรคหากพบจะดำาเนนการใหคำาแนะนำาในการลดปจจยเสยงนน

ซงการคดกรองความเสยงเปนเครองมอสำาคญในการกระตนใหประชาชนเกดความตระหนก และนำาไปสแรงจงใจ

ในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ ดงนน การพฒนาเครองมอในการคดกรองควรเปนเครองมอทประชาชนสามารถ

เขาถงไดงายและใชทำาการทดสอบดวยตนเองได


3

การคดกรองสขภาพจต

“การคดกรองสขภาพจต” (mental health screening) เปนการใชชดเครองมอหรอการทดสอบแบบยอและ

เฉพาะเจาะจงเพอระบความเสยงหรอโอกาสทจะพบประเดนเฉพาะทางสขภาพจตปญหาสขภาพจตหรอโรคทางจตเวช

ในประชากรกลมเปาหมาย

เปาหมายของการคดกรองสขภาพจต เปนการคนหาปจจยเสยง ลกษณะพฤตกรรม หรออาการในระยะเรมแรก

ทเปนตวทำานายความผดปกตของจตใจอารมณและพฤตกรรมแตมขอควรระวงคอไมใชการวนจฉยโรคหรอบงชวา

มความผดปกต

เปนกระบวนการในการคดแยกประชากรออกเปนกลมๆตามประเดนเฉพาะปญหาสขภาพจตหรอโรคทางจตเวช

ทมคอกลมผปวย/กลมทมปญหากลมเสยงและกลมปกตเพอการสงตอตามขนตอนจนถงการตรวจวนจฉยหาความ

ผดปกตทางจตใจตอไปหรอแนะนำาใหกลมเสยงไปปรบปรงแกไขพฒนาตามขนตอนการปองกนปญหาสขภาพจต

มกใชชดเครองมอคดกรองสขภาพจตทสามารถดำาเนนการโดยบคลากรวชาชพทไดรบการอบรมดานการใชเครองมอนนๆ

นอกจากนยงมการคดกรองทใหผสงสยหรอสนใจดานสขภาพจต สามารถทำาการทดสอบดวยตนเอง หรอทางระบบ

ออนไลนเพอเปนขอมลตดสนใจเบองตนไดทจะเขาบำาบดรกษาหรอใชพฒนาสขภาพจตดานตางๆตอไป

การใชเครองมอคดกรองในทางสขภาพจต มขอแตกตางจากทวไปอยบาง คอ ไมมการตรวจทางหองปฏบตการ

หรอเครองมอทดสอบทวดไดชดเจนเหมอนโรคทางกาย มเพยงการใชแบบสอบถาม (questionnaire) และการสงเกต

(observation)ซงมการใชคาคะแนนในแตละหวขอแตละหมวดหรอคะแนนรวมเปนเครองมอคดกรองทสำาคญ

นอกจากนผลการคดกรองยงยากทจะตดสนทคะแนนจดตด(cutoffpoint)ไมสามารถสรปวาเปนหรอไมเปนโรค

แตหมายถงความเสยงของโรค ปญหา หรอภาวะทสนใจ และคะแนนยงสะทอนใหเหนถงระดบความรนแรงของภาวะ

ดงกลาวได

การคดกรองสขภาพจตอาจนำามาใชเปนสวนหนงของกระบวนการเขารบการตรวจรกษาของผปวย เพอตดตาม

ความกาวหนาในการรกษาผลลพธและการเปลยนแปลงของอาการ

การคดกรอง การประเมน การทดสอบ และการประเมนผล

มความแตกตางกนระหวางคำาวา “การคดกรอง” (screening) กบศพทคำาอนทมความหมายใกลเคยงกน คอ

“การประเมน”(assessment)“การทดสอบ”(testing)และ“การประเมนผล”(evaluation)ในการนำามาใชในงาน

ดานสขภาพจตถงแมวาจะใชแทนกนไดในบางกรณแตละคำากมความหมายเฉพาะแตกตางกน

คำาวา“การประเมน”(assessment)เปนกระบวนการใชชดเครองมอหรอการทดสอบทมความละเอยดและครอบคลม

มากขนเพอประเมนความผดปกตดานจตใจทมความชดเจนมากขนสามารถระบถงปญหาสขภาพจตและประเมนระดบ

ความรนแรงของปญหาสขภาพจตหรอโรคทางจตเวช ในประชากรกลมเปาหมาย เพอเปนขอมลในการชวยวนจฉยโรค

การตดสนใจวางแผนการบำาบดรกษา การจดบรการทเหมาะสม และการชวยเหลอทตรงตามความจำาเปนตอไป ซงมก

ดำาเนนการโดยนกจตวทยาหรอบคลากรวชาชพทไดรบการอบรมเฉพาะดานในการใชเครองมอประเมน

การประเมนสขภาพจตครอบคลมถงการประเมนระดบความสามารถของสมองและจตใจในมตตางๆเชนความจำา

(memory)ภาษา(language)การแกไขปญหา(problemsolving)ความสามารถของสมองดานการจดการ(executive

functioning)ความสามารถในการปรบตว(adaptivefunctioning)ศกยภาพในการดแลตนเอง(capacityforself-care)

สภาวะทางจต(psychologicalstatus)


4

การเลอกใชเครองมอในการประเมนทเหมาะสมอาจตองพจารณาจากผลการคดกรองประกอบดวยและการแปลผล

การประเมนทครอบคลมอาจตองพจารณาผลการคดกรองรวมกบขอมลตางๆทไดจากการประเมน

การประเมนจะใชชดเครองมอทมความละเอยดและครอบคลมมากกวาการคดกรอง การคดกรองจะไดรถงระดบ

ความเสยงตอปญหาในขณะทการประเมนจะไดรถงระดบความผดปกตและความรนแรงของปญหาการคดกรองจะทำา

โดยบคลากรวชาชพหรอทดสอบดวยตนเองกไดในขณะทการประเมนมกทำาโดยบคลากรวชาชพเทานน

การคดกรองกบการประเมนจงมความแตกตางกนทงในดานเปาหมายทตองการขอบงชในการนำามาใชระดบของ

ความซบซอนและผลลพธทได

สวนคำาวา“การทดสอบ”(testing)เปนคำาสามญทใชไดทวไปในหลายบรบทมความหมายกวางครอบคลมทงการ

คดกรองและการประเมน โดยสวนใหญ หมายถง กระบวนการทบคลากรวชาชพ เชน แพทย พยาบาล นกจตวทยา

ผใหการปรกษาคร ครการศกษาพเศษฯลฯตองการเรยนรเพมเตมเกยวกบประชากรเปาหมายการทดสอบสามารถ

แสดงใหเหนถงจดแขงจดออนชวยในการวนจฉยตามอาการและสามารถใหขอมลเกยวกบระดบสตปญญาผลสมฤทธ

ทางการศกษาหรอพฤตกรรมทเปนปญหา

นอกจากนยงมคำาวา“การประเมนผล”(evaluation)ซงเปนกระบวนการทมความละเอยดและครอบคลมมากทสด

ประกอบดวยการคดกรองการประเมนและการทดสอบตามทกลาวขางตนรวมกบการสมภาษณประชากรเปาหมาย

ครอบครวและผทเกยวของเพอรวบรวมขอมลประวตพนเพปจจยตางๆทเกยวของทำาใหไดขอมลครอบคลมทกมต

ตามประเดนเฉพาะหรอปญหาสขภาพจต ผลลพธทไดสามารถนำาไปใชในกระบวนการดแลชวยเหลอทงดานการแพทย

การศกษาและกระบวนการทางศาลซงบคลากรทมสหวชาชพรวมกนดำาเนนการ


“การคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน”คอการคดกรองเพอคนหาปญหาทางสขภาพจตหรอโรคทางจตเวชในเดกวยเรยน

(ชวงอายระหวาง 6 ถง 12 ป หรอ เดกนกเรยนในระดบชนประถมศกษา) ซงในทนครอบคลมถงปญหาพฒนาการ

สตปญญาอารมณจตใจพฤตกรรมการปรบตวและการเรยน

ชวงวยเรยนเปนวยแหงการเตรยมความพรอมทงดานรางกายอารมณสงคมและสตปญญาเปนวยทรางกายกำาลง

เจรญเตบโตมความกระตอรอรนในการเรยนรสงใหมๆรอบตวชอบซกถามชอบทดลองทำาสงททาทายความสามารถ

ชอบเลนกบเพอนเปนกลมชอบการแขงขนชอบออกกำาลงกายและแสดงออกในรปแบบตางๆตองการใหคนรอบขาง

สนใจยกยองชมเชยรวมทงการยอมรบ

เดกวยเรยนจะใชเวลาสวนใหญอยในโรงเรยนและรบเขาบรการทางการแพทยทหนวยบรการสาธารณสขระดบปฐมภม

ดงนนสถานทเหมาะสมในการคดกรองสขภาพจตในชวงวยนจงควรทำาในโรงเรยนหรอหนวยบรการสาธารณสขเมอเดก

มารบบรการ เพอคดกรองความเสยงและอาการในระยะเรมแรก ซงเดกจะไดรบผลกระทบจากการคดกรองนอยทสด

สามารถดำาเนนการไดงายและตนทนไมสงเมอเทยบกบการคดกรองในชมชน

ขอควรระวง คอ เมอทำาการคดกรองสขภาพจตเดกแลวหามสรปวาเดกเปนโรคอะไร หรอมปญหาแนนอน

ตองสงตรวจประเมนเพมเตมในเดกกลมเสยงและกลมมปญหาตอไปแตในระหวางรอสงตอสามารถใหการดแลชวยเหลอ

เบองตนไดเลยเพอมใหเกดความลาชาและสามารถแกไขปญหาไดอยางทนทวงท


5

รปแบบการคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน

การคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยนมหลายวธ หลายรปแบบ สามารถทำาไดทงรปแบบทไมเปนทางการ และเปน

ทางการหรอทำาควบคกน

1) การคดกรองทไมเปนทางการ (informal screening) คอ การใหครสงเกตพฤตกรรมเดกในหองเรยน

วามความยากลำาบากในการเรยนอยางไรบางเมอเปรยบเทยบกบเพอนในหองเดยวกน เชนจดงานไมเสรจ เขยนสะกด

ผดมากลายมออานไมออกนงคยไมสนใจเรยนอานหนงสอไมคลองไมสงงานฯลฯและดวาผลการเรยนตำากวาความ

สามารถทแทจรงของเดกทครสงเกตเหนหรอไมเชนเวลาพดคยดวยเดกดฉลาดคลองแคลวมไหวพรบแกไขปญหาไดด

แตผลสมฤทธทางการเรยนตำากวาความสามารถทสงเกตเหน

2) การคดกรองทเปนทางการ(formalscreening)คอการใชเครองมอคดกรองชนดตางๆ ในการคดกรองปญหา

การเรยน อาจเปนแบบฉบบเดยวหรอหลายฉบบกได มทงแบบใหเดกประเมนตนเอง ใหครประเมน และใหผปกครอง

ประเมน


6

ความสำาคญของการคดกรอง


เดกทมสขภาพจตดเปนปจจยสำาคญทสงผลตอการดำารงชวตในครอบครวโรงเรยนและสงคมใหประสบความสำาเรจ

และมความสขเดกวยเรยนเปนวยแหงการเตรยมความพรอมทงดานรางกายสตปญญาอารมณจตใจพฤตกรรมคณธรรม

การปรบตวและการเรยนรในดานตางๆ เพอออกสสงคมนอกบานหากเดกมปญหาสขภาพจตยอมสงผลกระทบตอการ

พฒนาในทกดานขางตนรวมถงผลสมฤทธทางการศกษาตำาการออกจากระบบโรงเรยนและภาวะวางงานในอนาคต

ผทดแลเดกมกจะมความรกเดกเปนพนฐานอยแลวแตความรกเพยงอยางเดยวอาจไมเพยงพอและไมยงยนถาไมม

ความเขาใจและไมสามารถรบรถงปญหาสขภาพจตทเดกมและลงมอแกไขปญหาตงแตแรกเรมตงแตปญหายงไมรนแรง

ขณะเดยวกนหากผทดแลมความรความเขาใจในเรองสขภาพจตเดกกจะยงมประโยชนในการชวยเหลอเดกไดเรวและทน

ทวงทชวยประคบประคองใหเดกมสภาพจตใจทดเตบโตอยางมคณภาพและอยในสงคมไดอยางมความสขการเรยนร

และทำาความเขาใจเรองการคดกรองสขภาพจตเดกสามารถชวยสงเสรมศกยภาพนได

สถานการณดานสขภาพจตเดกวยเรยน

จากสภาพความเปนจรง พบวา เดกทมปญหาสขภาพจต และเดกทมความตองการพเศษ มอยในทกโรงเรยนและ

ทกชมชน แตจะพบไดมากหรอนอยขนอยกบวา มระบบการคดครองทมประสทธภาพหรอไม ทจะสามารถคนหา

เดกกลมเสยง และกลมทมปญหา เพอนำามาดแลชวยเหลออยางเหมาะสมและทนทวงทปญหาสขภาพจตเดกวยเรยน

ทพบไดบอยสามารถแบงออกเปน4กลมปญหาดงน

1. ปญหาการเรยนเชนสมาธสนออทสตกความบกพรองทางการเรยนรความบกพรองทางสตปญญาเรยนรชา

ขาดแรงจงใจในการเรยน

2. ปญหาพฤตกรรมเชนทะเลาะววาทกาวราวดอตอตานรงแกผอนโกหกลกขโมยตดเกม

3. ปญหาทางอารมณเชนวตกกงวลซมเศรากลวการไปโรงเรยน

4. ปญหาการปรบตวเชนเขากบเพอนไมได

ในสหรฐอเมรกาศนยควบคมและปองกนโรคไดรายงานผลการวเคราะหขอมลการเฝาระวงปญหาสขภาพจตในเดก

อาย3-17ปชวงปค.ศ.2005-2011พบวาเดกประมาณรอยละ20หรอคดเปนสดสวน1ใน5มปญหาสขภาพจต

ปญหาสขภาพจตทพบไดบอยสดคอสมาธสน(รอยละ6.8)รองลงมาคอปญหาพฤตกรรมเกเรกาวราว(รอยละ3.5)

วตกกงวล(รอยละ3.0)ซมเศรา(รอยละ2.1)และออทสตก(รอยละ1.1)แตเดกทมปญหาสขภาพจตกยงไดรบการ

คนหาหรอดแลรกษาเพยงรอยละ25


7

เมอพจารณาเฉพาะกลมปญหาการเรยนซงจดอยในการวนจฉยโรคทางจตเวชเดกในกลมความผดปกตของพฒนาการ

และระบบประสาท(neurodevelopmentaldisorder)พบวามขนาดของปญหาดงน

1. สมาธสน (Attention-Deficit/ Hyperactivity Disorder) พบความชกในเดกทวโลกประมาณรอยละ 5.29

และมแนวโนมเพมสงขนจากรายงานการสำารวจสขภาพเดกประเทศสหรฐอเมรกาปค.ศ.2012พบวาเดกอาย3-17ป

มความชกของโรคสมาธสนรอยละ9.5และจากผลการสำารวจในประเทศไทยเมอปพ.ศ.2555โดยกรมสขภาพจตพบ

อตราความชกของโรคสมาธสนในเดกวยเรยนอาย8-11ปพบรอยละ8.1

2. ความบกพรองทางการเรยนรหรอแอลด(SpecificLearningDisorder)พบไดบอยในทกประเทศทวโลกพบ

ในเดกวยเรยนประมาณรอยละ5-15พบวารอยละ80เปนความบกพรองดานการอานจากรายงานการสำารวจสขภาพ

เดกประเทศสหรฐอเมรกาปค.ศ.2012พบวาเดกอาย3-17ปมความชกของความบกพรองทางการเรยนรรอยละ8.0

และจากการสำารวจในประเทศไทย ป พ.ศ.2552 คดกรองนกเรยนดวย KUS-SI 9,828 โรงเรยน พบวา สงสยแอลด

รอยละ15.6แตยงไมไดยนยนการวนจฉย

3. ความบกพรองทางการสตปญญา(IntellectualDisability)พบความชกในประชากรทวโลกประมาณรอยละ1.04

พบสงสดในกลมเดกและวยรนโดยพบรอยละ1.83และพบไดมากกวาเกอบ2เทาในกลมประเทศทมรายไดนอยและ

ปานกลางเมอเปรยบเทยบกบกลมประเทศทมรายไดสงและจากการสำารวจสถานการณระดบสตปญญา(IQ)ในเดกไทย

ระดบชนประถมศกษาปท1ปพ.ศ.2559โดยกรมสขภาพจตพบวากลมทมระดบสตปญญาบกพรอง(IQนอยกวา70)

พบรอยละ6.5แตทงนยงไมไดยนยนการวนจฉย

4. ออทสตก(AutismSpectrumDisorder)พบมากขนในทกประเทศทวโลกปจจบนพบความชกประมาณรอยละ1

ของเดกวยเรยนจากเดมรอยละ0.1ในชวงเวลา10กวาปทผานมาโดยการสำารวจลาสดในพนทเฝาระวงของศนยควบคม

และปองกนโรคสหรฐอเมรกาปค.ศ.2012พบความชกรอยละ1.46ในเดกอาย8ปคดเปนสดสวน1ตอ68คน

ความสำาคญของการคดกรองสขภาพจต

จากสถตการเพมขนของปญหาสขภาพจตในเดกจงตองมการปรบเปลยนวธการจดการระบบสขภาพใหสามารถดแล

ชวยเหลอเดกใหเรวทสดและครอบคลมมากทสด เพอไมใหเกดผลกระทบทรนแรงตามมา การคดกรองสขภาพจตเปน

กจกรรมหนงทสามารถคนหาปญหาในกลมเปาหมายไดรวดเรวและเปนกจกรรมแรกทควรลงมอปฏบตในการสงเสรมสข

ภาพจตและปองกนโรคทางจตเวชในเดกวยเรยน

ปญหาสขภาพจตสวนใหญไมสามารถหายไดเอง โดยไมไดรบการดแลชวยเหลออยางเหมาะสม อาจคอย ๆ สงสม

ปญหาจนเกดความเรอรงและรนแรงในทสด เชน เดกทมภาวะซมเศราอาจนำาไปสการพยายามฆาตวตายในทสด เดกท

มปญหาสมาธสนอาจนำาไปสความรนแรงกาวราวหรอกอคดอาชญากรรมในทสดฯลฯนอกจากนปญหาสขภาพจตมก

แปรผกผนกบผลสมฤทธทางการศกษาดวย กลาวคอ ปญหาสขภาพจตทรนแรงมากขนจะสงผลตอผลสมฤทธทางการ

ศกษาทตำาลง

ในมมมองดานการปองกนโรค เปาหมายของการคดกรองคอ ชวยใหสามารถคนหาบคคล กลมบคคล หรอชมชน

ทมความสยง หรอมอาการในระยะเรมแรกซงสงผลดานลบตอพฤตกรรมและอารมณ และใหการดแลชวยเหลอกอนท

จะปวยหรอมปญหาชดเจน


8

การคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยนมความจำาเปนเนองจากสามารถทำาใหทราบวาเดกมความเสยงเรองใดและสภาพ

ปญหาเปนอยางไรขอมลทไดชวยใหแพทยสามารถวางแผนในการปองกน ใหการดแลชวยเหลอเบองตนวนจฉยและ

ใหการบำาบดรกษาทเหมาะสมตอไปและยงชวยใหครในโรงเรยนสามารถใหคำาปรกษาดแลชวยเหลอเบองตนและเขยน

แผนการศกษาเฉพาะบคคลไดอกดวย

การดำาเนนโปรแกรมการคดกรองสขภาพจตในโรงเรยน ควรกำาหนดวตถประสงคเฉพาะทชดเจนดวย เชน ลดการ

รงแกหรอทำารายกนในโรงเรยน เพมความสมพนธทดกบครและเพอน เพมความมนคงและปลอดภยในโรงเรยน เรยนร

ทจะจดการและควบคมพฤตกรรมเปนตนโดยมเปาหมายหลกคอเพอปองกนการเกดปญหาทางจตใจอารมณและ

พฤตกรรมซงกระทบตอผลสมฤทธในการเรยนรของเดกนกเรยน

จากผลการศกษาวจยสวนใหญพบวา การระบปญหาไดตงแตระยะเรมแรก และใหการดแลชวยเหลอนกเรยน

ในชนเรยนรวมกบการเสรมสรางทกษะการเลยงดใหผปกครองจะชวยลดอาการและเพมความสามารถทงในชวตประจำาวน

และดานการศกษาดวย

เดกทมความตองการพเศษกเชนเดยวกน ถาคนพบไดเรวกสามารถชวยเหลอเดกไดทนทวงท สามารถวางแผนการ

ดแลชวยเหลออยางเหมาะสมและตอเนองในทางกลบกนถาพบไดชาเดกกจะเตบโตมาพรอมกบปญหาทรนแรงมากขน

และผลกระทบทตามมาอกมากเชนปญหาการดแลตนเองในชวตประจำาวนปญหาการสอสารปญหาดานสมพนธภาพ

กบคนรอบขางปญหาการเรยนปญหาดานอารมณและพฤตกรรมผลกระทบทตามมาไมไดเกดเฉพาะกบตวเดกเทานน

แตกระทบตอผคนรอบขางทกคนทอยกบเดกดวยทำาใหเกดความเครยดวตกกงวลหรอซมเศราตามมา

“คร” และ “ผดแลเดก” มบทบาทสำาคญในการสงเกต และออกแบบการเรยนใหกลมเดกทมความตองการพเศษ

โดยสงเกตความบกพรองทอาจยงคนหาไมพบจากการคดกรองตงแตระยะแรกมา แลวสงตอเพอวนจฉยโดยแพทยตอ

ไปหรอตดตามดแลกลมเสยงหรอกลมมปญหาจากการคดกรองโดยออกแบบการเรยนทเหมาะสมกบสภาพปญหาและ

ความตองการของเดกนำาไปสการสอนทมประสทธภาพและผลสมฤทธทด

การคดกรองเปนกจกรรมททำาเพอคดแยกเดกตามสภาพปญหาและความเสยงตอปญหาโดยทวไปสามารถคดกรอง

แลวแบงเดกออกเปน 3กลม ไดแก กลมปกต กลมเสยง และกลมมปญหาหลงจากนนใหวางแผนการดแลชวยเหลอ

ทเหมาะสมกบเดกแตละกลมควรแนะนำาใหกลมเสยงไปปรบปรงแกไขพฒนาตามขนตอนการปองกนปญหาสขภาพจต

และกลมมปญหาใหสงตอตามขนตอนจนถงการตรวจวนจฉยหาความผดปกตทางจตใจตอไป

ในปจจบน หลายประเทศมการคดกรองครอบคลมนกเรยนทกคนในโรงเรยน เพอคนหากลมเสยงดานปญหาการ

เรยนซงเปนขนตอนแรกในระบบการชวยเหลอเดกแบบRTI(ResponsetoIntervention)คอกระบวนการคดกรอง

ประเมน ใหการชวยเหลอ และตดตามการตอบสนองตอการชวยเหลออยางเปนระบบตามระดบความเขมขนในการ

ชวยเหลอรวมถงบรณาการการคดกรองปญหาดานอารมณพฤตกรรมและสงคมเขาเปนระบบเดยวกนซงเปนการใช

ทรพยากรทมอยแลวอยางมประสทธภาพ

ขอพงระวง

สงสำาคญทพงตองระวงในการคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยน คอ การคดกรองตองไมใชการทำาเพอแบงแยกหรอ

คดแยกเดกออกมาจากระบบบรการปกต ทงดานการแพทยและดานการศกษา เดกจะตองไดรบบรการและการดแล

ทเหมาะสมและมประสทธภาพดวยเมอมการคดกรอง


9

ในระบบการศกษาไมควรทำาการคดกรองเดกนกเรยนเพอใชในการจดชนเรยนพเศษหรอแยกเดกออกจากระบบโรงเรยน

แตควรทำาเพอใหมการดแลชวยเหลอนกเรยนในชนเรยนทเหมาะสมกบสภาพปญหาและความตองการของแตละคน

การคดกรองสขภาพจตเดกในโรงเรยนมกมอปสรรคและอาจไมไดรบความรวมมอเทาทควรดวยเหตผลหลายประการ

ดงน

1. ความกงวลของครเกยวกบบทบาทของครทลดลงในการไตรตรองปญหาของนกเรยนวานกเรยนคนใดมปญหา

หรอไมอยางไร

2. เปนการเพมภาระงานใหกบคร

3. มโอกาสเกดผลกระทบทางลบตอนกเรยนทถกจดอยในกลมเสยงหรอมปญหา เชนถกลอเลยนถกมองวาเปน

เดกพเศษหรอเดกมปญหา

4. มกมคำาถามเกยวกบความเชอถอได ความเทยงตรงแมนยำา ของเครองมอคดกรอง โดยเฉพาะในเพศ เชอชาต

หรอสถานะทางเศรษฐกจและสงคมทแตกตางกน

5. ความกงวลของผปกครองในเรองการจดแบงประเภทหรอกลมปญหาใหกบเดกและการใหความยนยอม

ดงนนควรเลอกเครองมอคดกรองทสนและใชงายมการอบรมเตรยมความพรอมครใหขอมลกบผปกครองเกยวกบ

การคดกรองและควรไดรบความยนยอมในการดำาเนนการดวยรวมทงการรบฟงถงขอกงวลตางๆทผปกครองมและ

มแนวทางการปองกนไมใหเกดผลกระทบทางจตใจตอเดกและครอบครว

การคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยนมความสำาคญและใหประโยชนตามทกลาวมาขางตนแตควรพงระลกไวเสมอวา

ทกการทดสอบมโอกาสเกดผลบวกลวงและผลลบลวงอยางหลกเลยงไมได (ผลบวกลวง คอ คดกรองพบวาเดกเสยง

หรอมปญหาแตจรงๆแลวเดกปกตสวนผลลบลวงคอคดกรองพบวาเดกปกตแตจรงๆแลวเดกเสยงหรอมปญหา)

อกทงผลกระทบจากผลลวงบางชนดอาจอยตดตวทำาใหเดกและครอบครวเกดความวตกกงวลไปตลอดไดดงนนการให

ความรความเขาใจทถกตองเกยวกบผลการคดกรองจงเปนสงทไมควรละเลย


10

หลกการคดกรอง


ปญหาสขภาพจตเดกวยเรยนมหลายกลมปญหาและมความชกของปญหาทงหมดสงจงไมสามารถคดกรองทกกลม

ปญหาในเดกทกคนไดภายใตทรพยากรทมอยอยางจำากดทงในเรองบคลากรและงบประมาณดงนนการเลอกวาจะคด

กรองเรองใดในเดกกลมไหนจงตองมหลกการในการพจารณาเพอใหเกดความคมคาและประสทธภาพสงสด

หลกการคดกรอง

ในปค.ศ.1968องคการอนามยโลกไดเสนอหลกการและแนวทางปฏบตสำาหรบการคดกรองโรคตามแนวทางของ

Wilson’scriteriaซงหลกการดงกลาวมการนำามาประยกตใชกนอยางแพรหลายจนถงปจจบนดงน

1. ภาวะทคดกรองคนหาควรเปนปญหาสขภาพทสำาคญ

2. ควรมวธการรกษาทเปนทยอมรบสำาหรบผทปวย

3. ควรมความพรอมในการตรวจวนจฉยและรกษา

4. ควรจำาแนกอาการในระยะเรมแรกหรอในระยะฟกตวได

5. ควรเปนการทดสอบหรอการตรวจทเหมาะสม

6. ควรไดรบการยอมรบจากผถกคดกรองในการทำาการทดสอบ

7. ควรเขาใจธรรมชาตของโรคและการดำาเนนโรคอยางเพยงพอ

8. ควรเปนนโยบายทไดรบการยอมรบจากผถกคดกรอง

9. ตนทนทใชในการคนหาผปวยควรมความสมดลเมอเปรยบเทยบกบคาใชจายในบรการทางการแพทยทงหมด

10. การคนหาผปวยควรทำาเปนกระบวนการตอเนองไมใชเพยงครงเดยวหรอแคจบโครงการ

ในปค.ศ.2008องคการอนามยโลกไดทบทวนหลกเกณฑสำาหรบใชในการคดกรองเดมตามแนวทางของWilson’s

criteriaซงนำามาใชกนอยางแพรหลายถง40ปโดยมการปรบปรงหลกการและแนวทางปฏบตสำาหรบการคดกรองดงน

1. โปรแกรมการคดกรองควรตอบสนองตอความจำาทมอย

2. ควรระบวตถประสงคของการคดกรองไวตงแตแรกเรม

3. ควรระบกลมประชากรเปาหมาย

4. ควรมหลกฐานทางวทยาศาสตรสนบสนนประสทธผลของโปรแกรมการคดกรอง

5. ควรบรณาการทงการใหความรการทดสอบการจดบรการทางการแพทยและการบรหารจดการโปรแกรม

6. ควรมการประกนคณภาพดวยกลไกทชวยลดความเสยงของการคดกรอง

7. ควรใหความมนใจในเรองการใหขอมลทางเลอกการรกษาความลบและเคารพความเปนสวนตว

8. ควรสงเสรมความเทาเทยมการเขาถงการคดกรองของกลมประชากรเปาหมายทงหมด


11

9. ควรวางแผนการประเมนผลโปรแกรมตงแตเรมแรก 10. ประโยชนทไดจากการคดกรองทงหมดควรมากกวาผลกระทบทเกดขน โดยสรปหลกเกณฑทวไปทใชในการพจารณาวาควรทำาการคดกรองสขภาพจตหรอไมมดงน 1. ปญหาทคดกรองตองเปนปญหาสขภาพจตทสำาคญ เปนปญหาพบบอยในชวงวยทคดกรองมอตราความชกสงมความรนแรงมความเรอรงเพมความเสยงตอการมพฤตกรรมกาวราวรนแรงการใชสารเสพตดหรอเปนปญหาในการดแลรกษาและทสำาคญคอเมอตรวจพบในระยะเรมแรกจะใหผลการรกษาทดกวาเมออาการมากแลว 2. วธการคดกรองตองเปนวธทมคณสมบตในการวดทดมความเปนไปไดในทางปฏบต ไดผลเรวคาใชจายไมสงและไมสงผลขางเคยงหรอเปนอนตรายตอผถกทดสอบ 3. มวธตรวจวนจฉยและระบบตดตามทดเมอผลการคดกรองพบวามความเสยงหรอมปญหาซงเปนกระบวนการตอเนองจนไดผลการวนจฉย 4. มทางเลอกใหตดสนใจหลงจากไดผลการตรวจวนจฉย เกณฑสำาคญทใชในการพจารณาความเปนไปไดในทางปฏบต คอ ความพรอมของทรพยากรตาง ๆ ทจะใชใน การคดกรอง และความพรอมในการจดโปรแกรมปองกนและดแลชวยเหลอเฉพาะเจาะจงตามกลมเปาหมายหลงจากทำาการคดกรองแลว

ระดบของการคดกรอง

เมอพจารณาตามกลมเปาหมายทจะคดกรองพบวาการคดกรองสามารถทำาได2ระดบคอการคดกรองในระดบประชากรทงหมดและการคดกรองแบบเลอกเฉพาะเจาะจง 1. การคดกรองในระดบประชากรทงหมด(massscreening/universalscreening)คอการคดกรองในกลมประชากรเปาหมายทงหมดเพอคนหาปญหา โดยไมคำานงถงปจจยเสยงเฉพาะบคคล เพอดำาเนนการปองกนโรคแบบครอบคลม(universalprevention) การคดกรองจะดำาเนนทงชมชนหรอทงโรงเรยนเชนการคดกรองปญหาพฤตกรรมในเดกนกเรยนทกคนเพอคนหาเดกกลมเสยงและมปญหา การพจารณาวาการคดกรองในระดบประชากรทงหมดมความจำาเปนหรอไม อาจประเมนจากอบตการณ ความชก หรอแนวโนมการระบาด อยางไรกด ปญหาทไมมความชกหรออบตการณสง แตเมอเกดแลวสงผลกระทบในวงกวางหรอเกดความบกพรอง ความพการตามมา กถอวามความสำาคญเชนเดยวกน ปญหาหรอโรคทจะทำาการคดกรอง ควรมสญญาณความผดปกตทตรวจพบแตเนน ๆ ดวย และควรมขอมลการแสดงอาการชดเจน เพอใหมนใจวา การคดกรองเกดประโยชนจรง 2. การคดกรองแบบเลอกเฉพาะเจาะจง(selectivescreening/casefinding)คอการคดกรองในกลมประชากรเปาหมายทเฉพาะเจาะจงหรอการคดกรองรายบคคล การคดกรองจะดำาเนนในกลมทมอตราเสยงสงตอปญหาเปาหมายทตองการคนหา เพอดำาเนนการปองกนโรคแบบเฉพาะกลม(selectedprevention)เชนการคดกรองภาวะเครยดภายหลงเหตการณสะเทอนขวญ(Post-TraumaticStressDisorder:PTSD)ในกลมเดกทประสบกบเหตการณภยพบตหรอเดกทประสบอบตเหตสญเสยบคคลในครอบครวการคดกรองอาจเจาะจงเฉพาะบคคลทมความเสยงสงตอปญหาเปาหมายทตองการคนหา เพอดำาเนนการปองกนโรค

แบบเจาะจงรายบคคล (indicated prevention) เชน มปจจยเสยง มโรคเรอรง มอาการในระยะเรมแรกบางอาการ

หรอบางพฤตกรรมแตยงไมครบตามเกณฑการวนจฉยโรคมความบกพรองในการทำาหนาทดานตางๆ ในชวตประจำาวน


12

หลกการพจารณาเครองมอคดกรอง

เครองมอคดกรองแตละชนดจะมการอธบายวธการใชและการคดคะแนนเพอประเมนผลซงสามารถอานไดจากคมอ

การใชเครองมอคดกรองนนๆโดยผทจะนำาเครองมอมาใชตองศกษาขอบงชในการใชพจารณาตามหลกเกณฑดงน

1. ควรพจารณาวตถประสงคทจะนำาไปใชในการคดกรองนำาไปใชกบใคร ทไหน และใครเปนผทำาการคดกรอง

การพจารณาตามวตถประสงคนนเพอจะไดผลการประเมนทเทยงตรงเชอถอได และนำาไปสการใหความชวยเหลอท

เหมาะสมตอไป

2. เครองมอคดกรองทนยมใชม2แบบไดแกแบบประเมนตนเองและแบบสมภาษณหรอแบบสอบถาม

3. ควรพจารณาเครองมอคดกรองทมคณภาพทสรางอยในวฒนธรรมของผรบการคดกรองกอนถาม

4. ควรพจารณาเลอกใชเครองมอคดกรอง ซงเปนเครองมอทผานการตรวจสอบคณภาพจากผเชยวชาญ

และการวเคราะหคณภาพตามเกณฑมคาความเทยงหรอความเชอถอได(reliability)และคาความตรงหรอความแมนยำา

(validity)อยในเกณฑด

5. ควรพจารณาเครองมอคดกรองทเหมาะสมกบวยอายเพศโรคอาการและพฤตกรรมของกลมเปาหมาย

หลกการพจารณาคณสมบตของเครองมอคดกรอง

เมอเลอกเครองมอคดกรองตามวตถประสงคไดเหมาะสมกบกลมเปาหมายแลวการประเมนคณสมบตของเครองมอ

คดกรองวามประสทธภาพหรอไมกเปนเรองทมความสำาคญโดยสามารถพจารณาจากเกณฑดงน

1. ความเทยงหรอความเชอถอได(reliability)คอความสามารถของเครองมอในการใหผลลพธเหมอนเดมหรอ

ใกลเคยงกนทกครงเมอมการทดสอบซำาในกลมเปาหมายเดยวกนภายใตบรบทเดม

2. ความตรงหรอความแมนยำา(validity)คอความสามารถของเครองมอในการแสดงผลสอดคลองกบสงทตองการ

วดวดไดตรงกบความเปนจรงหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสดแบงออกเปน3ประเภทไดแก

2.1. ความตรงเชงเนอหา(contentvalidity)

2.2. ความตรงเชงโครงสราง(constructvalidity)

2.3. ความตรงตามเกณฑสมพนธ(criterion-relatedvalidity)

3. ความไว(sensitivity)คอความสามารถของเครองมอในการระบวามปญหาหรอความผดปกตไดถกตอง

4. ความจำาเพาะ(specificity)คอความสามารถของเครองมอในการการระบวาไมมปญหาหรอไมมความผดปกต

ไดถกตอง

5. คาการพยากรณ (predictive value) คอ ความนาจะเปนของการเกดปญหาเมอไดผลการทดสอบเปนบวก

(positivepredictivevalue;PPV)และความนาจะเปนของการไมเกดปญหาเมอไดผลการทดสอบเปนลบ(negative

predictivevalue;NPV)

การเลอกใชเครองมอคดกรองทมอยหลากหลายนอกจากตองเลอกใชไดอยางเหมาะสมแลวการประเมนผลทไดจาก

การคดกรองเปนเรองทตองระมดระวงและใหความสำาคญเนองจากรปแบบของแบบประเมนมความแตกตางกนการคด

คะแนนของแบบประเมนกจะมความแตกตางเชนกน ตองมการประเมนผลไดอยางถกตองตามมาตรฐานของเครองมอ

ทใชในการคดกรอง

กอนใชเครองมอคดกรองควรศกษาคมอการใชอยางละเอยดและเขารบการฝกอบรมวธการใชในกรณทระบวาผใช

เครองมอตองผานการอบรมเทานน


13

ระบบการคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยนทมการดำาเนนงานในปจจบนมความหลากหลายแตกตางกนไปตามหนวย

บรการทเกยวของกบเดกวยเรยนโดยตรงในทนจะกลาวถงระบบทมการดำาเนนการอยางแพรหลายในประเทศไทยและ

ระบบทเปนทยอมรบในระดบนานาชาตทเรมมการนำามาทดลองใชดงน

1) ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

กระทรวงศกษาธการรวมกบกรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสขไดกำาหนดใหมการคดกรองปญหาพฤตกรรมใน

โรงเรยน เพอใหสามารถคนหากลมเสยง และกลมทมปญหา เพอใหการดแลชวยเหลอนกเรยนไดอยางเหมาะสม ตาม

ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนซงมการดำาเนนการในโรงเรยนตงแตปพ.ศ.2542จนถงปจจบน

ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน เปนกระบวนการดำาเนนงานดแลชวยเหลอนกเรยนอยางมขนตอนพรอมดวยวธ

การและเครองมอการทำางานทชดเจนโดยมครทปรกษาเปนบคลากรหลกในการดำาเนนการดงกลาวและมการประสาน

ความรวมมออยางใกลชดกบครทเกยวของหรอบคลากรภายนอกรวมทงการสนบสนนสงเสรมจากโรงเรยน

มวตถประสงคเพอใหการดำาเนนงานดแลชวยเหลอนกเรยนของโรงเรยนเปนไปอยางระบบและมประสทธภาพและ

เพอใหโรงเรยนผปกครองหนวยงานทเกยวของหรอชมชนมการทำางานรวมกนโดยผานกระบวนการทำางานทมระบบ

พรอมดวยเอกสารหลกฐานการปฏบตงานสามารถตรวจสอบหรอรบการประเมนได

กระบวนการดำาเนนงานตามระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนมองคประกอบสำาคญ5ประการไดแก

1.การรจกนกเรยนเปนรายบคคล

2.การคดกรองนกเรยน

3.การสงเสรมนกเรยน

4.การปองกนและแกไขปญหา

5.สงตอ

“การคดกรองนกเรยน” เปนองคประกอบหนงในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน เครองมอคดกรองทนำามาใชใน

โรงเรยนเพอคดกรองปญหาพฤตกรรมคอแบบประเมนจดแขงและจดออนSDQ(TheStrengthsandDifficulties

Questionnaire) ซงจดแบงเปนกลมปญหาพฤตกรรม 5 ดาน ไดแก ดานอารมณ ดานอยไมนง ดานเกเร ดานความ

สมพนธกบเพอนและดานสมพนธภาพทางสงคม

ระบบการคดกรอง



14

การคดกรองนกเรยนเปนการพจารณาขอมลทเกยวกบตวนกเรยนเพอการจดกลมนกเรยนเปน3กลมดงน

1. กลมปกตคอนกเรยนทไดรบการวเคราะหขอมลตางๆตามเกณฑการคดกรองของโรงเรยนแลวอยในเกณฑ

ของกลมปกตซงควรไดรบการสรางเสรมภมคมกนและการสงเสรมพฒนา

2. กลมเสยงคอนกเรยนทจดอยในเกณฑของกลมเสยงตามเกณฑการคดกรองของโรงเรยนซงโรงเรยนตองใหการ

ปองกนหรอแกไขปญหาตามแตกรณ

3. กลมมปญหาคอนกเรยนทจดอยในเกณฑของกลมมปญหาตามเกณฑการคดกรองของโรงเรยนซงโรงเรยนตอง

ชวยเหลอและแกปญหาโดยเรงดวน

การจดกลมนกเรยนมประโยชนตอครทปรกษาในการหาวธการเพอดแลชวยเหลอนกเรยนไดอยางถกตองโดยเฉพาะ

การแกไขปญหาของนกเรยนไดดยงขนและมความรวดเรวในการแกไขปญหาเพราะมขอมลของนกเรยนในดานตางๆ ซง

หากครทปรกษาไมไดคดกรองนกเรยนเพอการจดกลมแลวความชดเจนในเปาหมายเพอการแกไขปญหาของนกเรยนจะ

มนอยลงมผลตอความรวดเรวในการชวยเหลอซงบางกรณจำาเปนตองแกไขโดยเรงดวน

ผลการคดกรองนกเรยน ครทปรกษาจำาเปนตองระมดระวงอยางยงทจะไมทำาใหนกเรยนรบรไดวาตนถกจดกลมอย

ในกลมเสยงหรอกลมมปญหา ซงมความแตกตางจากกลมปกต แมวานกเรยนจะรตวดวาขณะนตนมพฤตกรรมอยางไร

หรอประสบกบปญหาใดกตามและเพอเปนการปองกนการลอเลยนในหมเพอนอกดวยดงนนครทปรกษาตองเกบผล

การคดกรองนกเรยนเปนความลบนอกจากนหากครทปรกษามการประสานงานกบผปกครองเพอการชวยเหลอนกเรยน

กควรระมดระวงการสอสารททำาใหผปกครองเกดความรสกวาบตรหลานของตนอยในกลมทผดปกตแตกตางจากเพอน

นกเรยนอนๆซงอาจมผลเสยตอนกเรยนในภายหลงได

“การรจกนกเรยนเปนรายบคคล” ทงดานความสามารถ ดานสขภาพ ดานครอบครว ฯลฯ สามารถดำาเนนการ

โดยศกษาขอมลจากแหลงตางๆเชนระเบยนสะสมเครองมอคดกรองหรอประเมนพฤตกรรมเดกชนดตางๆ การสอบถาม

จากนกเรยนหรอผปกครองการเยยมบานนกเรยนฯลฯ

“การสงเสรมนกเรยน” สามารถดำาเนนการไดในเดกนกเรยนทกกลม เชน การจดกจกรรมโฮมรม (home room)

จดประชมผปกครองชนเรยน(classroommeeting)หรอจดกจกรรมอนๆทครพจารณาวาเหมาะสมในการสงเสรม

นกเรยนใหมคณภาพมากขน

“การปองกนและแกไขปญหา” มความจำาเปนมากสำาหรบนกเรยนกลมเสยงหรอกลมมปญหา ซงดำาเนนการไดโดย

ใหการปรกษาเบองตนประสานงานกบครและผเกยวของอนๆเพอการจดกจกรรมสำาหรบการปองกนและชวยเหลอ

ปญหาของนกเรยนเชนกจกรรมในหองเรยนกจกรรมเสรมหลกสตรกจกรรมเพอนชวยเพอนกจกรรมซอมเสรมกจกรรม

สอสารกบผปกครองฯลฯ

“การสงตอ” สามารถดำาเนนการไดโดย บนทกการสงนกเรยนไปยงครทเกยวของในการชวยเหลอนกเรยนตอไป

เชนครแนะแนวครปกครองครประจำาวชาครพยาบาลฯลฯซงเปนการสงตอภายในหรอบนทกการสงนกเรยนไปยง

ผเชยวชาญภายนอกโดยครแนะแนวหรอฝายปกครองเปนผดำาเนนการซงเปนการสงตอภายนอก


15

ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนมการดำาเนนการตอเนองในโรงเรยนสงกดภาครฐมาเกอบ20ปซงความเขมขน

ในการดำาเนนงานเรมลดลงตามระยะเวลา จงควรมการทบทวนและพฒนาระบบใหมความยงยน และควรขยายผล

ใหครอบคลมทกโรงเรยนตอไป

2) ระบบการคดกรองบคคลทมความตองการพเศษทางการศกษา

กระทรวงศกษาธการโดยสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดกำาหนดใหโรงเรยนในสงกดมการคดกรอง

บคคลทมความตองการพเศษทางการศกษาทง9ประเภทตามประกาศกระทรวงศกษาธการเรองกำาหนดประเภทและ

หลกเกณฑของคนพการทางการศกษาพ.ศ.2552ไดแก

1) บคคลทมความบกพรองทางการเหน

2) บคคลทมความบกพรองทางการไดยน

3) บคคลทมความบกพรองทางสตปญญา

4) บคคลทมความบกพรองทางรางกายหรอการเคลอนไหวหรอสขภาพ

5) บคคลทมความบกพรองทางการเรยนร

6) บคคลทมความบกพรองทางการพดและภาษา

7) บคคลทมความบกพรองทางพฤตกรรมหรออารมณ

8) บคคลออทสตก

9) บคคลทมความพการซอน

การคดกรองสามารถทำาไดโดยการสงเกตเดกโดยตรงจากครประจำาชน และการใชเครองมอคดกรอง โดยผทจะใช

เครองมอคดกรองตองผานการอบรมวธการใช และควรมอยางนอย2คนขนไป โดยสอบถามขอมลเพมเตมจากผทอย

ใกลชดเดกมากทสดเชนผปกครองหรอครเพอใหเกดความชดเจนและถกตอง

เมอคดกรองพบกลมเสยงหรอกลมทมปญหาแลว จะสงตอพบแพทยเพอตรวจวนจฉยตอไป ในขณะเดยวกนกจะม

การจดระบบการดแลชวยเหลอเดกในโรงเรยนควบคกนไปดวย

การคดกรองบคคลทมความตองการพเศษทางการศกษาทง9กลมขางตนทำาในกรณทนกเรยนยงไมไดพบแพทยเพอ

ตรวจประเมนยงไมมใบรบรองความพการสมดประจำาตวคนพการหรอใบรบรองแพทยในกรณทมเอกสารดงกลาวแลว

ไมจำาเปนตองยอนกลบมาทำาแบบคดกรองอก

ระบบการคดกรองบคคลทมความตองการพเศษทางการศกษายงตองมการพฒนาอยางตอเนองโดยเฉพาะการพฒนา

แบบคดกรองทมคณสมบตในการวดทดการอบรมผใชเครองมอคดกรองใหครอบคลมและทสำาคญคอการพฒนาระบบ

การสงตอภายนอกสหนวยบรการสาธารณสขซงยงเปนอปสรรคทสำาคญ

3) ระบบการชวยเหลอเดก แบบ RTI (Response to Intervention)

ระบบการชวยเหลอเดกแบบRTI(ResponsetoIntervention)คอกระบวนการคดกรองประเมนใหการชวย

เหลอและตดตามการตอบสนองตอการชวยเหลออยางเปนระบบตามระดบความเขมขนในการชวยเหลอ(multi-tiered

systemofsupports)ซงโดยทวไปใช3ระดบแตละระดบเปนดงน

ระดบท 1 (tier 1) เปนการจดการเรยนการสอนตามปกต (universal) สำาหรบนกเรยนทกคนในชนเรยน ใหม

ประสทธภาพสงสดโดยใชวธการหลากหลายททำาใหนกเรยนเกดการเรยนร


16

ระดบท2(tier2)เปนการชวยเหลอแบบเขมขน(intensivesupport)ใหการชวยเหลอแบบกลมยอย2-5คนโดยคร

ประจำาชนหรอผเชยวชาญเฉพาะรายวชาสอนซอมเสรม3-4ครงตอสปดาหครงละ30-60นาทระยะเวลาในการชวยเหลอ

9-12สปดาหมการประเมนอยางสมำาเสมอและปรบเปลยนการจดการเรยนการสอนตามการตอบสนองของผเรยน

ระดบท 3 (tier 3) เปนการชวยเหลอแบบรายบคคล (individualized support) โดยมครการศกษาพเศษเปน

ผรบผดชอบจดการเรยนการสอนหรอใหความชวยเหลอผเรยนทมความบกพรองทางการเรยนร มครประจำาชนและ

ผปกครองเปนทมสนบสนนรบทราบและมสวนรวมในกระบวนการทกอยาง มการประเมนและตดตามผลอยางใกลชด

และบอยครงวาผเรยนตอบสนองตอการเรยนการสอนอยางไรรวมทงความตองการเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก

สอและบรการอนใดทางการศกษา

การคดกรองแบบครอบคลมนกเรยนทกคน (universal screening) นำามาใชเพอคนหากลมเสยงดานการเรยนร

ซงเปนขนตอนแรกในระบบการชวยเหลอเดกแบบRTIเพอรวบรวมขอมลและตดสนใจวาจะประเมนเดกเพมเตมหรอ

ใหความชวยเหลอในระดบทเขมขนขนหรอไม และในการปรบเปลยนระดบความเขมขนจะตองไดรบการอนญาตจาก

ผปกครองดวยเสมอ

เครองมอคดกรองไมไดมการกำาหนดตายตววาจะใชเครองมอใดสามารถพจารณาตามความเหมาะสมแตทสำาคญ

คอมคณสมบตในการวดทด มคาความเชอถอได (reliability) และคาความแมนยำา (validity) สง การนำามาใชควรใช

อยางระมดระวงและถกวธ

การคดกรองจะทำาทกภาคการศกษาในแตละป ประเทศในอเมรกาและยโรปใน 1 ปการศกษาม 3 ภาคการศกษา

มการคดกรองทง 3 ภาคการศกษา สำาหรบในประเทศไทยซงม 2 ภาคการศกษา อาจทำาการคดกรองเพยง 2 ภาค

การศกษากเพยงพอแตควรกำาหนดชวงเวลาทจะทำาการคดกรองใหชดเจน

การใหความชวยเหลอเดก แบบ RTI เนนในดานการศกษาเปนหลก ในปจจบนมการบรณาการการชวยเหลอดาน

สขภาพจตคอปญหาดานอารมณพฤตกรรมและสงคมเขาเปนระบบเดยวกนดวย(PositiveBehaviorInterventions

andSupports-PBIS)ซงนอกจากชวยลดปญหาพฤตกรรมของนกเรยนยงชวยเพมผลสมฤทธทางการศกษาอกดวย

สามารถดำาเนนการโดยการเพมการใชเครองมอคดกรองดานพฤตกรรม และการใหความชวยเหลอดานพฤตกรรม เชน

การเสรมสรางทกษะสงคมกลมเสรมสรางทกษะการแกไขความขดแยงกลมเพอนชวยเพอนและการพบกบนกจตวทยา

โรงเรยนหรอผใหการปรกษาประจำาโรงเรยนเปนตน

ระบบนยงไมไดดำาเนนการอยางแพรหลายในประเทศไทยแตมการศกษาวจยและนำารองระบบไปบางแลวในกลม

นกวชาการดานการศกษา และมการดำาเนนการในโรงเรยนนานาชาตบางแหง เปนระบบทควรพฒนาตอและขยายผล

ใหครอบคลมเนองจากสามารถชวยเหลอเดกไดทกคนโดยความเขมขนในการชวยเหลอปรบเปลยนไปตามผลการตอบ

สนองตอการชวยเหลอ

4) ระบบการคดกรองสขภาพจต ในผปวยเดกทมารบบรการ

การคดกรองสขภาพจตโดยเฉพาะปญหาทางดานอารมณและพฤตกรรมในเดกรวมถงปญหาทางดานจตสงคมตางๆ

ทแผนกผปวยนอกกมารเวชศาสตร เมอผปวยเดกมารบบรการทโรงพยาบาลหรอหนวยบรการสาธารณสข จะชวยให

เดกไดรบการดแลชวยเหลออยางครอบคลมทงดานรางกายจตใจและสงคมรวมถงการสงตอเพอวนจฉยการดแลรกษา

ทถกตองเหมาะสมและรวดเรวทสดเทาทจะเปนไปไดสามารถชวยลดโอกาสทเดกจะมปญหาสขภาพจตหรอโรคทาง

จตเวชทรนแรงและเรอรงและลดคาใชจายในการรกษา


17

โดยทวไป ผปกครองหรอผเลยงดมกนำาเดกมาปรกษากตอเมอเดกมปญหาทางอารมณและพฤตกรรมมากถงระดบ

ททำาใหผอนเดอดรอน ซงเปนกลมทรกษายากและไมคอยไดผลเตมท เพราะมอาการเรองรง และสงสมปญหามานาน

ผปกครองหรอผเลยงดมกไมรวาอาการเรมตนทเหนนนคอปญหาจงไมไดใหความชวยเหลอ ในขณะททมงานดานการ

แพทยกไมมเครองมอคดกรองทสะดวกและนาเชอถอเพอดแลเดกทมปญหาเหลาน

พบวามเดกประมาณ 1 ใน 4 ทมารบบรการดานสาธารณสข มปญหาทางดานจตสงคมทตองใหความสำาคญดวย

และในเดกทเจบปวยดวยโรคเรอรงจะมปญหาทางดานจตสงคมเพมขน การคดกรองสขภาพจตในผปวยเดกเปนวธการ

ทสามารถชวยใหกมารแพทยหรอผททำางานเกยวของกบเดก สามารถคดกรองเดกทมปญหาออกมาใหการดแลเพมเตม

ไดและชวยเสรมการดแลดานจตสงคมเพอชวยลดเวลาในการตองอยรกษาในโรงพยาบาลใหสนลง

เครองมอคดกรองทมการนำามาใชไดอยางมสทธภาพควรเปนแบบสอบถามอยางสนและใชงายไดแกแบบสอบถาม

พฤตกรรมPSC(PediatricSymptomChecklist)ซงมคำาถาม35ขอพบวาสามารถคนหาปญหาทางพฤตกรรมไดม

ประสทธภาพดเมอเปรยบเทยบกบแบบทดสอบมาตรฐานในการสำารวจปญหาพฤตกรรมเดกเชนแบบสำารวจพฤตกรรมเดก

CBCL(ChildBehaviorCheckList)ซงมคำาถาม118ขอและแบบสำารวจพฤตกรรมเดกTYC(ThaiYouthChecklist)

ซงฉบบสำาหรบผปกครองมคำาถาม134ขอฉบบสำาหรบครมคำาถาม133ขอ

ระบบนยงไมไดดำาเนนการอยางแพรหลายในประเทศไทย แตมการศกษาวจย และนำารองระบบไปบางแลว

ในกลมแพทยและนกวชาการดานการแพทย เปนระบบทควรพฒนาตอและขยายผลใหครอบคลม เนองจากเปนการ

บรณาการการดแลดานจตใจและสงคม เขากบบรการปกตทเดกมารบการรกษาโรคทางกาย เพอใหครอบคลมการดแล

ทกมตของสขภาพ


18

การใชเครองมอคดกรอง


เครองมอคดกรองสขภาพจตเดกวยเรยนทมการนำามาใชในปจจบนมจำานวนมากมใชทงในระบบสาธารณสขและ

ระบบการศกษา ขนอยกบวตถประสงคในการนำามาใช มทงทใชในการคดกรองปญหาการเรยนปญหาทางพฤตกรรม

ปญหาทางอารมณและความบกพรองหรอความพการชนดตางๆ

ขอบงช ในการใชเครองมอคดกรอง

เครองมอคดกรองทมการนำามาใชอยางแพรหลายในปจจบนสามารถแบงเปน2กลมตามลกษณะปญหาทคดกรอง

คอเครองมอคดกรองสำาหรบปญหาทวไปและเครองมอคดกรองสำาหรบปญหาเฉพาะดงน

1. เครองมอคดกรองสำาหรบปญหาทวไปนำามาใชคดกรองปญหาสขภาพจตในภาพรวมแบงตามกลมปญหาหรอ

ลกษณะพฤตกรรมโดยไมระบเฉพาะเจาะจงรายโรคพบวามประสทธภาพดกวาและไดประโยชนมากกวาในการนำามาใช

คดกรองในระดบประชากรเมอเทยบกบการคดกรองสำาหรบปญหาเฉพาะ

ซงในหนงสอเลมนจะกลาวถงรายละเอยดของแบบประเมนจดแขงและจดออนSDQ(TheStrengthsandDiffi-

cultiesQuestionnaire)และแบบสอบถามพฤตกรรมPSC(PediatricSymptomChecklist)

2. เครองมอคดกรองสำาหรบปญหาเฉพาะนำามาใชคดกรองปญหาสขภาพจตโดยเจาะจงเฉพาะโรคหรอประเดน

เฉพาะทตองการรเชนสมาธสนออทสตกแอลดภาวะซมเศราในเดกการตดเกมฯลฯ

ซงในหนงสอเลมนจะกลาวถงรายละเอยดของ แบบคดกรองนกเรยนทมภาวะสมาธสน บกพรองทางการเรยนร

และออทซม KUS-SI, แบบคดกรองบคคลทมความตองการพเศษทางการศกษา สำานกงานคณะกรรมการการศกษา

ขนพนฐาน, แบบสงเกตพฤตกรรม สำาหรบเดกทมระดบสตปญญาตำากวาเกณฑ ภาวะบกพรองของทกษะการเรยน

โรคสมาธสนและกลมอาการออทซม,แบบประเมนพฤตกรรมSNAP-IV,แบบสำารวจพฒนาการเดกPDDSQ,แบบสอบ

วดภาวะซมเศราในเดก CDI, แบบสอบถามผลกระทบจากเหตการณภยพบตสำาหรบเดก CRIES-13 และแบบทดสอบ

การตดเกมGAST

การเลอกใชเครองมอคดกรอง จงตองรวาตองการจะคดกรองเรองอะไร คดกรองปญหาทวไป หรอคดกรองปญหา

เฉพาะเพอทจะเลอกใชเครองมอคดกรองตามขอบงชในการใชไดถกตอง

ขอบงชในการใชมกจะมการกำาหนดชดเจนวา เครองมอคดกรองชดนใชคดกรองเรองอะไร ในกลมเปาหมายใด

ชวงอายเทาไหรและในบรบทไหนบางและเครองมอคดกรองบางชดยงมขอบงชในการใชอนๆ ทสามารถทำาไดเพมเตม

เชนใชประเมนความรนแรงของอาการและใชตดตามความกาวหนาของการรกษา


19

การพฒนาเครองมอคดกรอง

เครองมอคดกรองทมการนำามาใชทวไปในประเทศไทย มกแปลมาจากภาษาตางชาตอยางถกตองครบถวน หรอ

อาจคดคนขนใหมดวยตนเองปรบปรงจากตนฉบบเดมและมงานวจยรองรบชดเจน

การแปลเครองมอคดกรองฉบบภาษาองกฤษมาเปนภาษาไทย ผแปลจะคำานงถงความถกตองของการแปล

ความสอดคลองกบภาษาไทยทงในแงความหมายและความเหมาะสมกบบรบทดวยและมการแปลกลบเพอความสมบรณ

และความเชอถอไดของการแปลเมอการแปลเสรจสนและไดรบความเหนชอบจากเจาของเครองมอคดกรองแลวจงมการ

ทดสอบคามาตรฐานตางๆในบรบทของสงคมไทยทงจากตวอยางในคลนกและจากประชากรทวไป

คณสมบตของเครองมอคดกรอง

เครองมอคดกรองทมการนำามาใช และมงานวจยรองรบ มกมการศกษาเพอหาคณสมบตตาง ๆ ในกลมประชากร

เปาหมายเชนความเทยงหรอความเชอถอได(reliability)ความตรงหรอความแมนยำา(validity)ความไว(sensitivity)

ความจำาเพาะ(specificity)คาการพยากรณ(predictivevalue)ฯลฯ

การนำาเครองมอคดกรองมาใชจงตองรถงคณสมบตของเครองมอคดกรองดวยเพอใหสามารถเลอกใชแปลผลไดถกตอง

เหมาะสมตรงตามบรบท

ขอจำากดของเครองมอคดกรอง

เครองมอคดกรองทนำามาใชสวนใหญมกไมสมบรณแบบ มโอกาสทจะใหผลการคดกรองทไมถกตองได คอ อาจให

ผลอยในกลมเสยงหรอกลมมปญหาทงทเดกไมมปญหา(ผลบวกลวง)และอาจใหผลอยในกลมปกตทงทเดกมความเสยง

หรอมปญหา(ผลลบลวง)ซงขอจำากดของเครองมอคดกรองมดงน

1. การคดกรองกอในเกดตนทน และใชทรพยากรทางการแพทย ไปกบประชากรสวนใหญซงไมจำาเปนตองไดรบ

การดแลรกษา

2. ผลกระทบจากการคดกรองสามารถเกดขนได ทำาใหเกดความเครยด ความวตกกงวล ตามมาทงในตวเดกเอง

และครอบครว

3.ความเครยดและความวตกกงวลอาจทำาใหหมกมนครนคดอยกบเรองโรคและความผดปกตมากขนโดยไมมการ

เปลยนแปลงใดทจะชวยใหผลลพธดขน

4. ความเครยดและความวตกกงวล ทำาใหการคดกรองเกดผลบวกลวงได สงผลใหตองประเมนเพมเตม สงตอเพอ

การวนจฉยและใหการดแลรกษาทไมจำาเปน

5. ความรสกไมมนคงในตนเอง กลววาผลคดกรองจะออกมาผดปกต ทำาใหเกดผลลบลวงได สงผลใหการวนจฉย

ปญหาและการดแลชวยเหลอตองลาชาออกไป

วธการใชเครองมอคดกรอง

กอนนำาเครองมอคดกรองมาใชคดกรองสขภาพจตในเดก สงสำาคญอนดบแรกคอ การไดรบอนญาตจากผปกครอง

และการยนยอมจากเดกทจะเขารวมทดสอบดวย

เครองมอคดกรองบางชดมใหเลอกใชมากกวา1ฉบบเลอกใชตามกลมผทำาเครองมอคดกรองทแตกตางกนไปสวน

ใหญมฉบบสำาหรบพอ/แม/ผปกครองฉบบสำาหรบคร/ผดแลเดกและฉบบสำาหรบตวเดกประเมนตนเองโดยทง3ฉบบ

มลกษณะขอคำาถามคลายคลงกนซงอาจเลอกใชเพยงบางฉบบหรอใชรวมกนกได


20

ในการใชเครองมอคดกรอง ควรตอบใหครบตามจำานวนขอทม และทำาใหเสรจในครงเดยว ถามเครองมอคดกรอง

มากกวา1ฉบบควรทำาในเวลาใกลเคยงกน

แตละขอมกมตวเลอกใหตอบ 2-5 ตวเลอก ใหเลอกตอบใกลเคยงความเปนจรงกบพฤตกรรมทเกดขนในชวงเวลา

ทผานมาซงเครองมอคดกรองแตละชดกมการกำาหนดชวงเวลาทแตกตางกน

ในปจจบนมการพฒนาเครองมอคดกรองทประชาชนสามารถเขาถงไดงาย และใชทำาการทดสอบดวยตนเองได

ผานทางระบบอเลกทรอนกสหรอสอออนไลนตางๆสำาหรบผทสนใจสามารถศกษาวธการใชการคดคะแนนและการ

แปลผลจากคำาแนะนำาในการใชเพอใหเกดความเขาใจและใชไดอยางถกตอง

การคดคะแนนและการแปลผล

การคดคะแนนควรศกษาจากคมอการใชเครองมอคดกรองแตละชนดอยางละเอยดซงมวธการคดคะแนนแตกตางกน

ลกษณะของขอคำาถามทใชในเครองมอคดกรองจะมทงคำาถามดานบวกและคำาถามดานลบซงการคดคะแนนจะกลบ

กนเชนขอคำาถามดานบวกตอบวา“ใช”ให1คะแนนในขณะทขอคำาถามดานลบตอบวา“ใช”ให0คะแนนเปนตน

จดตดของคะแนนทเหมาะสมในการสบคนปญหาของเครองมอคดกรองแตละฉบบกมกมคาแตกตางกนเชนSDQฉบบ

ผปกครองประเมนมจดตดคะแนนสำาหรบกลมเสยงท16-18คะแนนในขณะทSDQฉบบครประเมนมจดตดคะแนน

สำาหรบกลมเสยงท14-16คะแนน

นอกจากนยงสามารถกำาหนดจดตดของคะแนนทเหมาะสมของเครองมอคดกรองไดใหมตามวตถประสงคในการนำา

มาใชโดยพจารณาจากคาความไวคาความจำาเพาะและคาการพยากรณเพอประกอบการตดสนใจ

พบไดบอยครงทครและผปกครองมความเหนไมสอดคลองกน ซงไมไดหมายความวาเครองมอคดกรองนนม

คณสมบตไมดหรอเปนเพราะวาใครกรอกเครองมอคดกรองไมตรงตามความเปนจรงแตเปนเพราะวาบรบทแตกตางกน

ทบานและทโรงเรยนเดกอาจมการแสดงออกของพฤตกรรมและอารมณแตกตางกน ซงความเหนทแตกตางกนเหลาน

ชวยในการวเคราะหปญหาและความรนแรงไดดวยเชนเดกทมปญหาทงทบานและทโรงเรยนมกมความรนแรงมากกวา

เดกทมปญหาเฉพาะทบานหรอโรงเรยนเพยงแหงเดยว

นอกจากนยงมขอสงเกตทควรพงระวงคอครมกไวตอปญหาพฤตกรรมซนอยไมนงมากกวา ในขณะทผปกครอง

มกไวตอปญหาทางดานอารมณวตกกงวลซมเศรามากกวา

เครองมอคดกรองสขภาพจตเดกทนำามาใชในปจจบนมหลายชดนำามาใชคดกรองในบรบทตางๆตามวตถประสงค

ทแตกตางกนรายละเอยดของเครองมอคดกรองสขภาพจตทมการนำามาใชบอยในประเทศไทยจะกลาวถงตอไป


22

แบบประเมนจดแขงและจดออน SDQ

แบบประเมนจดแขงและจดออนSDQ(TheStrengthsandDifficultiesQuestionnaire)เปนเครองมอทนำามา

ใชคดกรองปญหาสขภาพจตทพบไดบอยในเดกเปนแบบคดกรองทใชงายสนกระชบครอบคลมปญหาหลกมจดเดน

คอมการประเมนถงผลกระทบตอพฤตกรรมใชตดตามความกาวหนาและการเปลยนแปลงของอาการไดอกดวย

ผพฒนา

พฒนาจากตนฉบบเดมของนายแพทยโรเบรตกดแมน(RobertGoodman)จตแพทยชาวองกฤษในปค.ศ.1994

แปลและศกษาความถกตองโดยกรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสขฉบบแรกตงแตปพ.ศ.2541และฉบบปรบปรงใน

ปพ.ศ.2546โดยเพมการตรวจสอบความตรงดานภาษา

ขอบงช ในการใช

1. ใชคดกรองปญหาพฤตกรรมในเดกอาย4-16ปในโรงเรยนหรอสถานบรการสาธารณสข

2. ใชประเมนระดบความรนแรงของปญหาพฤตกรรม

3. ใชตดตามความกาวหนาและการเปลยนแปลงของอาการ

คณสมบต

ฉบบปรบปรงในปพ.ศ.2546ไดเพมขนตอนการแปลและแปลยอนกลบเปนภาษาองกฤษตรวจสอบความตรงของ

การแปลโดยผเชยวชาญทงในประเทศไทยสหพนธรฐเยอรมนและสหราชอาณาจกรและมการศกษาหาคาเกณฑเฉลย

ในเดกไทยในปพ.ศ.2547

จากการประเมนคาเกณฑเฉลยของระดบคะแนนมปญหาในฉบบภาษาไทยพบวาสงกวาฉบบทมการศกษาในประเทศ

แถบตะวนตกเลกนอย ดงนน จงควรมการใชจดตดคะแนนเพอคดแยกเดกกลมมปญหาออกจากเดกกลมอน ๆ โดยใช

เกณฑเฉลยของไทย

หาคาความเชอถอได (reliability) พบวา ขอคำาถามทกขอมคาความสอดคลองภายใน (internal consistency)

ระดบสงโดยมคาCronbach’salphaฉบบคร0.76ฉบบผปกครอง0.81และฉบบประเมนตนเอง0.70ปจจยดาน

อายเพศมลกษณะความสมพนธสอดคลองกบฉบบภาษาองกฤษและฉบบแปลอนๆ

ขอจำากด

แบบประเมนนไมสามารถประเมนปญหาการเรยนในเรองความบกพรองทางการเรยนรหรอความบกพรองทางสต

ปญญาไดและปญหาพฤตกรรมอนๆ ในเดกโตเขนสารเสพตดเลนการพนนพฤตกรรมทางเพศทไมเหมาะสมเปนตน

การใชในโรงเรยนจงควรมระบบคดกรองและการชวยเหลออนรวมดวยในกรณทตองการคนหาปญหาทครอบคลมมากขน


23

วธการใช

แบบประเมนจดแขงและจดออนSDQประกอบดวยแบบประเมน3ฉบบคอ

1. ฉบบครประเมน

2. ฉบบผปกครองประเมน

3. ฉบบนกเรยนประเมนตนเอง(เฉพาะเดกโตอาย11-16ป)

ซงอาจเลอกใชเพยงบางฉบบหรอใชรวมกนกได โดยทง3ฉบบมลกษณะขอคำาถามคลายคลงกนแตมความแตก

ตางกนในเกณฑทใชแปลผลเลกนอยโดยมการกำาหนดจดตดทเหมาะสมในการสบคนปญหาแตละดานของแบบประเมน

แตละฉบบแตกตางกน

แบบประเมนประกอบดวยขอคำาถามฉบบละ25ขอซงมลกษณะของพฤตกรรมดานบวกและดานลบจดเปนกลม

พฤตกรรม5ดานๆละ5ขอคอ

1. พฤตกรรมเกเร(Conductproblems)ขอ5,7,12,18,22

2. พฤตกรรมอยไมนง(Hyperactivity)ขอ2,10,15,21,25

3. ปญหาทางอารมณ(Emotionalproblems)ขอ3,8,13,16,24

4. ปญหาความสมพนธกบเพอน(Peerproblems)ขอ6,11,14,19,23

5. พฤตกรรมสมพนธภาพทางสงคม(Pro-socialbehavior)ขอ1,4,9,17,20

คะแนนรวมของกลมท1-4เปนคะแนนทแสดงถงปญหาพฤตกรรมของเดกในดานนนๆ (TotalDifficultiesScore)

สวนคะแนนในดานท5เปนคะแนนทแสดงถงจดแขงของเดก(Strengthscore)ซงเปนสวนสำาคญในการพจารณานำา

จดแขงมาใชเพอใหการชวยเหลอแกปญหาในดานอนๆใหกบเดกตอไปในขณะเดยวกนคะแนนดานสมพนธภาพทาง

สงคมกเปนตวบงชใหครไดทราบถงความยากงายในการแกปญหา ถาเดกมจดแขง (คะแนนดานสมพนธภาพทางสงคม

สง)การใหความชวยเหลอปญหาพฤตกรรมจะงายกวาเดกทไมมจดแขง(คะแนนดานสมพนธภาพทางสงคมตำา)เปนตน

แตละมขอ3ตวเลอกคอ“ไมจรง”“จรงบาง”และ“จรงแนนอน”ใหเลอกตอบเพยงตวเลอกเดยวในแตละขอคำาถาม

โดยตอบใหครบทกขอ ใหใกลเคยงความเปนจรงกบพฤตกรรมของเดกทเกดขนในชวง 6 เดอนทผานมา ยกเวนการใช

เพอตดตามลกษณะพฤตกรรมของนกเรยนการประเมนซำาสามารถทำาไดทกปการศกษา

คำาถามเพมเตมในดานหลงของแบบประเมนเปนการประเมนผลกระทบของพฤตกรรมวามความเรอรงสงผลกระทบ

ตอบคคลรอบขาง ตวเดกเอง มผลตอสมพนธภาพทางสงคม ชวตประจำาวนของเดก มากนอยอยางไร ซงในสวนน

ใชคำาลงสรปวา“เปนระดบความรนแรงของปญหา”

อาจใชการสมภาษณหรอเครองมออนชวยในการพจารณาเพมเตมกรณทเหนวาผลทไดขดแยงกบความเปนจรงอยาลมวา

ไมมเครองมอชนดใดสมบรณแบบ ขนอยกบสภาพความพรอมของผตอบแบบประเมนเปนสำาคญ แบบประเมน

ชดนเปนเพยงเครองมอเพอชวยเหลอในการคดกรองปญหานกเรยนเทานน ไมใชเปนตวชนำาครในการตดสนปญหา

ของนกเรยน

ผประเมนโดยเฉพาะครผปกครองควรรจกเดกและมความใกลชดกบเดกมาระยะเวลาหนงและควรประเมนทง25ขอ

ในครงเดยวกน ระยะเวลาทนกเรยนประเมนตนเอง ครเปนผประเมนนกเรยน หรอผปกครองเปนผประเมนนกเรยน

ควรเปนระยะเวลาทใกลกน


24

การแปลผล

การใหคะแนนแบงเปน5ดานดานละ5ขอคะแนนแตละดานจะอยระหวาง0-10คะแนนคะแนนรวม0-40

คะแนน(รวม4ดานยกเวนดานสมพนธภาพทางสงคม)

ขอคำาถามสวนใหญถาตอบ“ไมจรง”ให0คะแนน“จรงบาง”ให1คะแนนและ“จรงแนนอน”ให2คะแนน

ในขณะทบางขอการใหคะแนนจะตรงกนขาม

ขอคำาถามท1,2,3,4,5,6,8,9,10,12,13,15,16,17,18,19,20,22,23และ24ตอบ

“ไมจรง” ให0คะแนน

“จรงบาง” ให1คะแนน

“จรงแนนอน” ให2คะแนน

ขอคำาถามท7,11,14,21และ25ตอบ

“ไมจรง” ให2คะแนน

“จรงบาง” ให1คะแนน

“จรงแนนอน” ให0คะแนน

ในแบบแบบประเมนแตละฉบบจะมจดตดของคะแนนทแบงเดกออกเปน3กลมคอ“กลมปกต”“กลมเสยง”และ

“กลมมปญหา”ซงแตละกลมกจะมระบบการดแลชวยเหลอตามลำาดบขน

การแปลผลแบบประเมนจดแขงและจดออน ฉบบภาษาไทย จากการศกษาหาคาเกณฑเฉลยในเดกไทย สำาหรบ

ฉบบปรบปรงปพ.ศ.2546เปนดงน


25

SDQฉบบครประเมน

SDQฉบบผปกครองประเมน

ร�ยก�รประเมน ปกต เสยง มปญห�

คะแนนรวม 0-13 14-16 17-40

-คะแนนปญหาทางอารมณ 0-3 4 5-10

-คะแนนพฤตกรรมเกเร 0-3 4 5-10

-คะแนนพฤตกรรมอยไมนง 0-5 6 7-10

-คะแนนปญหาความสมพนธกบเพอน 0-4 5 6-10

-คะแนนพฤตกรรมดานสมพนธภาพทางสงคม 5-10(มจดแขง)

0-4(ไมมจดแขง)


คะแนนรวม 0-15 16-18 19-40








คะแนนรวม 0-15 16-18 19-40







SDQฉบบนกเรยนประเมนตนเอง


26

ตวอยาง


(Strengths and Difficulties Questionnaire)

พ.ศ.2546 คร

ชอเดก…………………........…………………………..….....……………วน/เดอน/ปเกด………......………อาย…….....ปเพศชายหญง

ทำาเครองหมายXลงในชองใตขอความไมจรงจรงบางจรงแนนอนเพยงชองเดยวในแตละขอคำาถามกรณาตอบทกขอใหใกล

เคยงความเปนจรงกบพฤตกรรมของเดกทเกดขนในชวง6เดอนทผานมาหรอในชวงปการศกษาน

ไมจรง จรงบ�ง จรงแนนอน

1. ใสใจกบความรสกของผอน 2. อยไมสขเคลอนไหวมากไมสามารถอยนงไดนาน 3. บนปวดศรษะปวดทองหรอคลนไสบอยๆ 4. เตมใจแบงปนกบเดกอน(ขนมของเลนดนสอฯลฯ) 5. แผลงฤทธบอยหรออารมณรอน 6. คอนขางอยโดดเดยวมกเลนตามลำาพง 7. โดยปกตแลวเชอฟงทำาตามทผใหญบอก 8. มความกงวลหลายเรองดเหมอนกงวลบอย 9. ชวยเหลอถามใครบาดเจบไมสบายใจหรอเจบปวย 10. หยกหยกหรอดนไปดนมาตลอดเวลา 11. มเพอนสนทอยางนอยหนงคน 12. มเรองตอสหรอรงแกเดกอนบอยๆ 13. ไมมความสขเศราหรอรองไหบอยๆ 14. โดยทวไปเปนทชอบพอของเดกอน 15. วอกแวกงายไมมสมาธ 16. วตกกงวลหรอตดแจเมออยในสถานการณใหมเสยความมนใจงาย 17. ใจดกบเดกทอายนอยกวา 18. พดปดหรอขโกงบอยๆ 19. ถกเดกคนอนแกลงหรอรงแก 20. มกอาสาชวยเหลอผอน(พอแมครเดกอน) 21. คดกอนทำา 22. ขโมยของทบานทโรงเรยนหรอทอน 23. เขากบผใหญไดดกวาเขากบเดกอน 24. มความกลวหลายเรองหวาดกลวงาย 25. มสมาธในการตดตามทำางานจนเสรจ

โปรดกรอกเพมเตมถาคณมความคดเหนอน……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(โปรดพลกหนาถดไป)


27

คร

โดยรวมคณคดวาเดกมปญหาในดานอารมณดานสมาธดานพฤตกรรมหรอความสามารถเขากบผอนดานใดดานหนงหรอไม

ไมมปญหา มปญหาเลกนอย มปญหาชดเจน มปญหาอยางรนแรง

ถาคณตอบ“มปญห�” โปรดตอบขอ1-4ตอไปนดวย

1)ปญหาทมเกดขนมานานเทาไรแลว

นอยกวา1เดอน 1–5เดอน 6–12เดอน มากกวา1ป

2)เดกรสกหงดหงดหรอไมสบายใจกบปญหาทมหรอไม

ไมเลย เลกนอย คอนขางมาก มากทสด

3)ปญหาทมรบกวนชวตประจำาวนของเดกในดานตางๆตอไปนหรอไม


4)ปญหาทมทำาใหคณหรอชนเรยนเกดความยงยากหรอไม


ในแตละสปดาหเดกคนนอยกบคณโดยเฉลยกชวโมง(โปรดระบ)……………………….............................................……………………………ชวโมง

ชอผตอบแบบประเมน………………………….……..………………..…………….......ลายเซน……………………………………..วนท……………………….

โปรดระบความสมพนธกบเดก(ครประจำาชน/อนๆ)……………………………………………..........…………………….………………………………………

โปรดตรวจสอบอกครงวาทานตอบครบทกขอ

ขอบคณทใหความรวมมอในการกรอกแบบประเมนน

©RobertGoodman,2003


28

ตวอยาง







1. ใสใจกบความรสกของผอน 2. อยไมสขเคลอนไหวมากไมสามารถอยนงไดนาน 3. บนปวดศรษะปวดทองหรอคลนไสบอยๆ 4. เตมใจแบงปนกบเดกอน(ขนมของเลนดนสอฯลฯ) 5. แผลงฤทธบอยหรออารมณรอน 6. คอนขางอยโดดเดยวมกเลนตามลำาพง 7. โดยปกตแลวเชอฟงทำาตามทผใหญบอก 8. มความกงวลหลายเรองดเหมอนกงวลบอย 9. ชวยเหลอถามใครบาดเจบไมสบายใจหรอเจบปวย 10. หยกหยกหรอดนไปดนมาตลอดเวลา 11. มเพอนสนทอยางนอยหนงคน 12. มเรองตอสหรอรงแกเดกอนบอยๆ 13. ไมมความสขเศราหรอรองไหบอยๆ 14. โดยทวไปเปนทชอบพอของเดกอน 15. วอกแวกงายไมมสมาธ 16. วตกกงวลหรอตดแจเมออยในสถานการณใหมเสยความมนใจงาย 17. ใจดกบเดกทอายนอยกวา 18. พดปดหรอขโกงบอยๆ 19. ถกเดกคนอนแกลงหรอรงแก 20. มกอาสาชวยเหลอผอน(พอแมครเดกอน) 21. คดกอนทำา 22. ขโมยของทบานทโรงเรยนหรอทอน 23. เขากบผใหญไดดกวาเขากบเดกอน 24. มความกลวหลายเรองหวาดกลวงาย 25. มสมาธในการตดตามทำางานจนเสรจ



พ.ศ.2546 ผปกครอง


29




ผปกครอง

โดยรวมคณคดวาเดกมปญหาในดานอารมณดานสมาธดานพฤตกรรมหรอความสามารถเขากบผอนดานใดดานหนงหรอไม





2)เดกรสกหงดหงดหรอไมสบายใจกบปญหาทมหรอไม


3)ปญหาทมรบกวนชวตประจำาวนของเดกในดานตางๆตอไปนหรอไม


ความเปนอยทบาน

การคบเพอน

การเรยนในหองเรยน

กจกรรมยามวาง

4)ปญหาทมทำาใหคณหรอครอบครวเกดความยงยากหรอไม


ชอผตอบแบบประเมน…………………….……………………………………..………….......ลายเซน……………………………………..วนท……………………….

โปรดระบความสมพนธกบเดก(พอ/แม/อนๆ)……………………………………………………...……..…….…………………………………………………….


30

ตวอยาง







1. ฉนพยายามทำาดตอผอนฉนใสใจความรสกของผอน 2. ฉนอยไมสขฉนไมสามารถอยนงไดนาน 3. ฉนปวดศรษะปวดทองหรอคลนไสบอยๆ 4. โดยปกตแลวฉนแบงปนกบผอน(อาหารเกมสปากกาฯลฯ) 5. ฉนโกรธรนแรงและมกควบคมอารมณไมได 6. ฉนมกอยกบตวเองฉนมกเลนคนเดยวหรออยตามลำาพง 7. โดยปกตแลวฉนทำาตามทคนอนบอก 8. ฉนกงวลมาก 9. ฉนชวยเหลอถามใครบาดเจบไมสบายใจหรอเจบปวย 10. ฉนหยกหยกหรอดนไปดนมาตลอดเวลา 11. ฉนมเพอนสนทอยางนอยหนงคน 12. ฉนมเรองตอสบอยๆฉนบงคบใหผอนทำาตามทฉนตองการได 13. ฉนมกไมมความสขเศราหรอรองไหบอย 14. คนอนในวยเดยวกบฉนมกชอบฉน 15. ฉนวอกแวกงายฉนมความลำาบากทจะใชสมาธ 16. ฉนวตกกงวลเมออยในสถานการณใหมๆฉนเสยความมนใจงาย 17. ฉนใจดกบเดกทอายนอยกวา 18. ฉนถกกลาวหาวาพดปดหรอขโกงบอยๆ 19. เดกคนอนๆแกลงหรอรงแกฉน 20. ฉนมกอาสาชวยเหลอผอน(พอแมครเดก) 21. ฉนคดกอนทำา 22. ฉนเอาของทไมใชของฉนออกไปจากบานโรงเรยนหรอทอน 23. ฉนเขากบผใหญไดดกวาเขากบเดกวยเดยวกน 24. ฉนมความกลวหลายอยางฉนหวาดกลวงาย 25. ฉนทำางานททำาอยไดเสรจฉนมสมาธด



พ.ศ.2546 ตนเอง


31




ตนเอง

โดยรวมคดวาตวเองมปญหาในดานอารมณดานสมาธดานพฤตกรรมหรอความสามารถเขากบผอนดานใดดานหนงหรอไม





2)คณรสกหงดหงดหรอไมสบายใจกบปญหาทมหรอไม


3)ปญหาทมรบกวนชวตประจำาวนของคณในดานตางๆตอไปนหรอไม


ความเปนอยทบาน

การคบเพอน

การเรยนในหองเรยน

กจกรรมยามวาง

4)ปญหาทมทำาใหคนรอบขางเกดความยงยากหรอไม(ครอบครวเพอนครฯลฯ)


ชอผตอบแบบประเมน…………………………………….……………………………….......ลายเซน……………………………………..วนท……………………….


32

แบบสอบถามพฤตกรรม PSC

แบบสอบถามพฤตกรรมPSC(PediatricSymptomChecklist)นำามาใชคดกรองปญหาทางดานจตสงคมในเดก

เพอลดโอกาสทเดกจะเปนโรคทางจตเวชทรนแรงและเรอรงและลดคาใชจายในการรกษา

ผพฒนา

แบบสอบถามพฤตกรรมPSC(PediatricSymptomChecklist)ฉบบดงเดมเปนฉบบสำาหรบผปกครองรายงาน

(parent-completedversion)เทานนมจำานวน35ขอสรางและพฒนาโดยM.S.JellinekและJ.M.Murphyโรง

พยาบาลแมซซาชเสทสหรฐอเมรกาในปค.ศ.1988โดยพฒนามาจากWashingtonSymptomChecklistเรมนำามา

ใชโดยกมารแพทยและทมผเชยวชาญเพอคดกรองปญหาทางจตสงคมในเดกทแผนกผปวยนอกกมารเวชศาสตร

ปจจบนมการแปลเปนภาษาตางๆและมการพฒนาหลายรปแบบไดแกฉบบประเมนตนเอง(Y-PSC)โดยเดกอาย

ตงแต11ปขนไป,ฉบบยอจำานวน17ขอ(PSC-17)และฉบบประเมนตนเองฉบบยอจำานวน17ขอ(Y-PSC-17)

รวมถงมการแปลเปนภาษาไทยเพอนำาใชในการประเมนปญหาทางจตสงคมในเดก


คดกรองปญหาทางดานจตสงคม(psychosocialproblem)ในเดกอาย4-16ปซงประกอบดวยปญหาทางอารมณ

พฤตกรรมและความสมพนธกบผอน

คณสมบต

แบบสอบถามพฤตกรรมPSCมประสทธภาพในการคดกรองเดกทมปญหาทางพฤตกรรมโดยเฉพาะอยางยงเมอใช

คาคะแนนจดตดทเหมาะสม

แบบสอบถามพฤตกรรม PSC ฉบบผปกครอง (P-PSC) จดตดทเหมาะสม คอ มากกวาหรอเทากบ 20 คะแนน

สามารถคดกรองเดกทมปญหาทางพฤตกรรมไดโดยมพนทใต ROC curve เทากบ 0.895 มคาความไว (sensitivity)

เทากบรอยละ58.76คาความจำาเพาะ(specificity)เทากบรอยละ93.65คาการทำานายเมอไดผลเปนบวก(positive

predictivevalue)เทากบรอยละ93.44และคาการทำานายเมอไดผลเปนลบ(negativepredictivevalue)เทากบ

รอยละ59.59

แบบสอบถามพฤตกรรมPSCฉบบประเมนตนเอง(Y-PSC)จดตดทเหมาะสมคอมากกวาหรอเทากบ16คะแนน

มคาความไว(sensitivity)เทากบรอยละ83.51คาความจำาเพาะ(specificity)เทากบรอยละ79คาการทำานายเมอ

ไดผลเปนบวก (positive predictive value) เทากบรอยละ 86.17 และคาการทำานายเมอไดผลเปนลบ (negative

predictivevalue)เทากบรอยละ75.76


33


ผปกครองทมสมพนธภาพกบลกไมดนกอาจไมรบทราบถงปญหาพฤตกรรมของลกไดทงหมดจงรายงานสงหรอตำา

กวาทควรจะเปน


แบบสอบถามพฤตกรรมPSCฉบบผปกครอง(P-PSC)มขอคำาถามทงหมด35ขอแตละขอม3ตวเลอกใหตอบ

คอ“ไมเปน”“เปนบางครง”และ“เปนบอยๆ”(สำาหรบเดกอาย4-5ปไมตองทำาขอ5,6,17และ18)


การใหคะแนนเปนดงน

• ไมเปน = 0คะแนน

• เปนบางครง = 1คะแนน

• เปนบอยๆ = 2คะแนน

การคดคะแนนในเดกอายตงแต 6 ปขนไป จนถง 16 ป ไดคะแนนเกน 20 คะแนน ใหสงประเมนเพมเตม

สวนเดกอาย4-5ปคะแนนเกน24คะแนนใหสงประเมนเพมเตม

แบบสอบถามพฤตกรรม PSC ฉบบประเมนตนเอง (Y-PSC) ใชในเดกโตอายตงแต 11 ปขนไป จนถง 16 ป

มขอคำาถามทงหมด35ขอเชนเดยวกนไดคะแนนเกน16คะแนนใหสงประเมนเพมเตม


34

ตวอยาง

แบบสอบถามพฤตกรรม PSC ฉบบผปกครอง

(Pediatric Symptom Checklist – Parent-completed version)

ชอ-นามสกลเดก...............................................................................................เพศ................อาย...........ปวนเกด...............................

ชอ-นามสกลผตอบ........................................................................................เกยวของเปน................วนประเมน...................................

ไมเปน เปนบางครง เปนบอยๆ

1. บนปวดหวปวดทองปวดรางกายสวนอน 2. ชอบอยคนเดยว 3. เหนอยงายไมมแรง 4. ซกชนไมอยนง 5. มปญหากบคร 6. ไมคอยสนใจไปโรงเรยน 7. ซนตลอดเวลาไมรจกเหนดเหนอย 8. ฝนกลางวนเหมอลอย 9. เปลยนความสนใจงาย 10. กลวสถานการณใหมๆ 11. เศราไมมความสข 12. หงดหงดขโมโห 13. ทอแทหมดหวง 14. ไมมสมาธรวบรวมสมาธยาก 15. ไมสนใจเพอน 16. ทะเลาะตอสกบเดกอน 17. หนโรงเรยน 18. การเรยนตกลง 19. ดถกตนเอง 20. ไปหาหมอบอยแตไมพบสงผดปกต 21. นอนหลบยาก 22. กงวลมาก 23. ตดพอแมผปกครองครมากกวาแตกอน 24. รสกวาตนเองเปนคนไมด 25. ชอบทำาอะไรเสยงโดยไมจำาเปน

จงตอบแบบสอบถามนโดยใสเครองหมายXลงในตามททานเหนวาเดกมลกษณะดงกลาว


35


26. หาเรองเจบตวบอยๆ 27. ไมราเรง 28. ทำาตวเดกกวาอายจรง 29. ไมยอมรบกฎเกณฑ 30. ไมแสดงอารมณดไมออกวาสขหรอทกข 31. ไมเขาใจความรสกของคนอน 32. ชอบวากระทบกระเทยบเปรยบเปรยผอน 33. ชอบโทษคนอนในความผด 34. หยบฉวยของคนอนทไมใชของตน 35. ไมยอมแบงปนของของตนเองใหกบใคร

เดกมปญหาทางอารมณหรอพฤตกรรมทตองการความชวยเหลอหรอไม ไมใช ใช

คณตองการบรการทใหความชวยเหลอเดกสำาหรบปญหาเหลานหรอไม ไมใช ใช

ถาใชบรการทตองการคอ..............................................................................................................................................................................

©M.S.JellinekandJ.M.Murphy,MassachusettsGeneralHospital,1988


36

ตวอยาง

แบบสอบถามพฤตกรรม PSC ฉบบประเมนตนเอง

(Pediatric Symptom Checklist – Youth self-report)

ชอ-นามสกล.....................................................................................................เพศ................อาย...........ปวนเกด...............................


1. บนปวดหวปวดทองปวดรางกายสวนอน 2. ชอบอยคนเดยว 3. เหนอยงายไมมแรง 4. ซกชนไมอยนง 5. มปญหากบคร 6. ไมคอยสนใจไปโรงเรยน 7. ซนตลอดเวลาไมรจกเหนดเหนอย 8. ฝนกลางวนเหมอลอย 9. เปลยนความสนใจงาย 10. กลวสถานการณใหมๆ 11. เศราไมมความสข 12. หงดหงดขโมโห 13. ทอแทหมดหวง 14. ไมมสมาธรวบรวมสมาธยาก 15. ไมสนใจเพอน 16. ทะเลาะตอสกบเดกอน 17. หนโรงเรยน 18. การเรยนตกลง 19. ดถกตนเอง 20. ไปหาหมอบอยแตไมพบสงผดปกต 21. นอนหลบยาก 22. กงวลมาก 23. ตดพอแมผปกครองครมากกวาแตกอน 24. รสกวาตนเองเปนคนไมด 25. ชอบทำาอะไรเสยงโดยไมจำาเปน

จงตอบแบบสอบถามนโดยใสเครองหมายXลงในตามททานมลกษณะดงกลาว


37


26. หาเรองเจบตวบอยๆ

27. ไมราเรง

28. ทำาตวเดกกวาอายจรง

29. ไมยอมรบกฎเกณฑ

30. ไมแสดงอารมณดไมออกวาสขหรอทกข

31. ไมเขาใจความรสกของคนอน

32. ชอบวากระทบกระเทยบเปรยบเปรยผอน

33. ชอบโทษคนอนในความผด

34. หยบฉวยของคนอนทไมใชของตน

35. ไมยอมแบงปนของของตนเองใหกบใคร

©M.S.JellinekandJ.M.Murphy,MassachusettsGeneralHospital,1988


38

แบบคดกรอง

นกเรยนทมภาวะสมาธสน บกพรองทางการเรยนร

และออทซม KUS-SI

แบบคดกรองนกเรยนทมภาวะสมาธสน บกพรองทางการเรยนร และออทซม KUS-SI Rating Scales: ADHD/

LD/Autism(PDDs)เปนเครองมอทนำามาใชคดกรองปญหาการเรยนในเดกนกเรยน3ปญหาทพบไดบอย

ผพฒนา

สรางและพฒนาขนในปพ.ศ.2549โดยความรวมมอระหวางดร.ดารณอทยรตนกจศนยวจยและพฒนาการศกษา

โรงเรยนสาธตแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตรกบนายแพทยชาญวทยพรนภดลและคณะสาขาวชาจตเวชศาสตรเดก

และวยรนภาควชาจตเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

ชอKUS-SIนำามาจากตวอกษรยอภาษาองกฤษของโรงเรยนสาธตแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร(KUS-Kasetsart

UniversityLaboratorySchool)และโรงพยาบาลศรราช(SI-SirirajHospital)


ใชคดกรองปญหาการเรยนในเดกนกเรยนอายระหวาง6ป–13ป11เดอนในโรงเรยนโดยคดกรอง3ปญหา

ทพบไดบอยคอ

1.สมาธสน(Attention-Deficit/HyperactivityDisorder;ADHD)

2.บกพรองทางการเรยนร(SpecificLearningDisorder;LD)โดยแบงออกเปน3ดานคอดานการอานดานการเขยน

และดานการคำานวณ

3.ออทสตกหรอออทซม(AutismSpectrumDisorder;ASDหรอPervasiveDevelopmentalDisorders;

PDDs)

คณสมบต

ผลทดสอบความแมนตรงดานเนอหา (content validity) โดยผเชยวชาญ พบวา ขอความทบงบอกพฤตกรรม

สอดคลองกบโครงสรางของการสรางแบบคดกรองครอบคลมพฤตกรรมตามคำาจำากดความและเกณฑการวนจฉยและม

ความชดเจนในการสอความหมายคาอำานาจจำาแนกรายขอของแบบคดกรองเปนทยอมรบไดและมความตรงตามเนอหา

หาคาความเชอถอได(reliability)พบวามคาความสอดคลองภายใน(internalconsistency)สงมากในทกกลมอาการ

และทกกลมตวอยางโดยมคาCronbach’salphacoefficientในกลมตวอยางมาตรฐานเทากบ0.97-0.98และม

ความเหมาะสมในการนำาไปใชทงในสถานศกษาและสถานบรการทางการแพทย


39


ประกอบดวยแบบประเมน5ดานรวม130ขอโดยใชเวลาทำาประมาณ30นาทแตละดานมจำานวนขอดงน

1.สมาธสน30ขอ

2.บกพรองทางการเรยนรดานการอาน20ขอ

3.บกพรองทางการเรยนรดานการเขยน20ขอ

4.บกพรองทางการเรยนรดานคำานวณ20ขอ

5.ออทสตก40ขอ

แตละขอม4ตวเลอกตามระดบความถหรอความรนแรงของพฤตกรรมหรอปญหาทเกดขนโดยจดลำาดบดงน

“ไมเคย” หมายถง นกเรยนไมเคยแสดงพฤตกรรมนเลยครไมเคยพบพฤตกรรมนเลย

“เลกนอย” หมายถง นกเรยนทำาหรอแสดงพฤตกรรมนเลกนอยครพบพฤตกรรมนเลกนอย

“คอนขางมาก” หมายถง นกเรยนทำาหรอแสดงพฤตกรรมนคอนขางมากครพบพฤตกรรมนคอนขางมาก

“บอยมาก” หมายถง นกเรยนทำาหรอแสดงพฤตกรรมนบอยมากครพบพฤตกรรมนบอยมาก

ผตอบแบบคดกรองเปนคร/อาจารย ผสอนวชาภาษาไทยและคณตศาสตรอยางนอย 2 ทาน ทรจกและคนเคยกบ

นกเรยนเปนอยางดหรอมโอกาสสอนนกเรยนอยางใกลชดอยางนอย1ภาคการศกษา

ผตอบแบบคดกรองและผประเมนควรศกษารายละเอยดคำาชแจงการใชแบบคดกรองใหเขาใจอยางละเอยดกอนตอบ

แบบคดกรองเพอความถกตองของการประเมนพฤตกรรมนกเรยน


เนองจากการใชแบบคดกรองชดนมคาลขสทธในการนำามาใชในทนจงไมไดนำาเสนอรายละเอยดของขอคำาถามตางๆ

และการแปลผล

คมอการใชแบบคดกรองKUS-SIRatingScales

ทมา:มหาวทยาลยเกษตรศาสตร(2550)


40

แบบคดกรอง

บคคลทมความตองการพเศษทางการศกษา

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

แบบคดกรองบคคลทมความตองการพเศษทางการศกษาสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกระทรวง

ศกษาธการเปนเครองมอทนำามาใชคดกรองเดกทมความตองการพเศษทางการศกษาดานตางๆ

ผพฒนา

พฒนาโดยสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกระทรวงศกษาธการ


ใชคดกรองเดกทมความตองการพเศษทางการศกษาดานตางๆ รวม9ดานตามประกาศกระทรวงศกษาธการเรอง

กำาหนดประเภทและหลกเกณฑของคนพการทางการศกษาพ.ศ.2552


แบบคดกรองน นำามาใชในกรณทเดกยงไมมใบรบรองความพการบตรประจำาตวคนพการหรอใบรบรองแพทย ท

ระบถงความบกพรองหรอความพการเปนการคดกรองเบองตน

ประกอบดวยแบบคดกรองจำานวน8ชดสำาหรบบคคลทมความบกพรองดานตางๆ 8ดาน(ไมมชดสำาหรบประเภท

พการซอนซงกคอความบกพรองมากกวา1ดาน)ดงน

1.ความบกพรองทางการเหน(จำานวน10ขอ)

2.ความบกพรองทางการไดยน(จำานวน9ขอ)

3.ความบกพรองทางสตปญญา(จำานวน20ขอ)

4.ความบกพรองทางรางกายหรอการเคลอนไหวหรอสขภาพ(จำานวน11ขอ)

5.ความบกพรองทางการเรยนร(ม2ฉบบคอประถมศกษาและมธยมศกษา

แตละฉบบม2สวนคอสวนท1จำานวน3ขอสวนท2จำานวน30ขอ)

6.ความบกพรองทางการพดและภาษา(จำานวน10ขอ)

7.ความบกพรองทางพฤตกรรมหรออารมณ(จำานวน18ขอ)

8.ออทสตก(จำานวน18ขอ)

ผทำาการคดกรองตองผานการอบรมวธการใชและการประเมนตามแบบคดกรองนและควรมอยางนอย2คนขนไป

ควรสอบถามขอมลเพมเตมจากผทอยใกลชดเดกมากทสดเชนผปกครองหรอครเพอใหเกดความชดเจนถกตอง


41


แบบคดกรองฉบบนเปนแบบคดกรองเพอประโยชนในการจดการศกษาเทานน ไมสามารถสรปวาเดกเปนอะไรจาก

การคดกรองไดควรสงผเชยวชาญประเมนตอไป

การแปลผลนบจากจำานวนขอทตอบวาใชโดยมเกณฑการพจารณาแตละชดดงน

การใหคะแนนและแปลผลศกษาไดเพมเตมจากคมอการใชแบบคดกรองในทนจะนำาเสนอตวอยางเฉพาะแบบคดกรอง

ทอยในขอบเขตงานสขภาพจตเดกวยเรยนโดยตรง คอ ความบกพรองทางสตปญญา ความบกพรองทางการเรยนร

ความบกพรองทางการพดและภาษาความบกพรองทางพฤตกรรมหรออารมณและบคคลออทสตก

ประเภทคว�มบกพรองจำ�นวนขอ

ทงหมด เกณฑพจ�รณ�

1. ความบกพรองทางการเหน 10 5

2. ความบกพรองทางการไดยน 9 3

3. ความบกพรองทางสตปญญา 20 2ทกษะๆละ2ขอ

4. ความบกพรองทางรางกายหรอการเคลอนไหวหรอสขภาพ 11 1

5. ความบกพรองทางการเรยนร

สวนท1

สวนท2 1) ดานการอาน

2) ดานการเขยน

3) ดานการคำานวณ

3

10

10

10

3

ประถม7/มธยม7



6. ความบกพรองทางการพดและภาษา 10 5

7. ความบกพรองทางพฤตกรรมหรออารมณ 18 2ขอยอยใน1หวขอ

8. ออทสตก 18 3ดานๆละ2ขอ


42

ตวอยาง

แบบคดกรองบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา

(เนองจากไมมใบรบรองความพการ/สมดประจำาตวคนพการ/ใบรบรองแพทย)

ชอ-นามสกล(ด.ช./ด.ญ./นาย/นางสาว)....................................................................................................................................................

วนเดอนปเกด......................อาย.....ป.....เดอนระดบชน.............วนเดอนปทประเมน.........................ประเมนครงท.............

คำ�ชแจง ๑. แบบคดกรองฉบบนเปนแบบคดกรองเพอประโยชนในทางการจดการศกษาเทานน ๒. ว เคราะหลกษณะ/พฤตกรรม ของเดก ซง เปนลกษณะหรอพฤตกรรม ท เดกแสดงออกบอย ๆ โดยใหทำา เครองหมาย“√”ลงในชอง“ใช”หรอ“ไมใช”ทตรงกบลกษณะหรอพฤตกรรมนนๆของเดก ๓. ผทำาการคดกรองเบองตนตองผานการอบรมวธการใช และการประเมน ตามแบบคดกรองน และควรสอบถาม ขอมลเพมเตมจากผทอยใกลชดเดกมากทสดเชนผปกครองหรอครเพอใหเกดความชดเจนถกตอง ๔. ผคดกรองควรจะมอยางนอย๒คนขนไป

ท ลกษณะ / พฤตกรรมผลก�รวเคร�ะห

ใช ไมใช

ทกษะก�รสอส�ร

๑ ใชภาษาไมสมวย

๒ ไมเขาใจคำาสงไมสามารถทำาตามคำาสงได

ทกษะก�รดแลตนเอง

๓ ไมสามารถหรอสามารถดแลตวเองในชวตประจำาวนไดนอยในการรบประทานอาหาร/การอาบนำา/แปรงฟน/การแตงกาย

๔ ไมสามารถทำาความสะอาดหลงการขบถาย

ทกษะก�รดำ�รงชวตภ�ยในบ�น

๕ ตองกระตนในการปฏบตกจวตรประจำาวนอยเสมอ

๖ ชวยเหลอตนเองในชวตประจำาวนไดตำากวาวย

ทกษะท�งสงคม/ก�รปฏสมพนธกบผอน

๗ ชอบเลนกบเดกทมอายนอยกวาหรอไมสามารถเลนกบเพอนตามวย

๘ เลนเลยนแบบผอนอยางไมเหมาะสมกบวย

ทกษะก�รรจกใชทรพย�กรในชมชน

๙ มปญหาดานพฤตกรรมในการใชสงของสาธารณะประโยชน เชน ชอบทำาลายหรอใชอยางไมระมดระวง

๑๐ ไมรจกวธการใชการจดเกบและการดแลรกษาของสวนรวม

ทกษะก�รรจกดแลควบคมตนเอง

๑๑ เอาแตใจตนเองมอารมณโกรธฉนเฉยวบอยๆ

๑๒ ไมสามารถควบคมตนเองทำาตามสงทตองทำา


43


ใช ไมใช

ทกษะก�รนำ�คว�มรม�ใชในชวตประจำ�วน

๑๓ ลมงาย/จำาในสงทเรยนมาแลวไมได

๑๔ ไมสามารถนำาทกษะทเรยนรไปแกไขปญหาเฉพาะหนาได

ทกษะก�รทำ�ง�น

๑๕ ชวงความสนใจสนไมสามารถรบผดชอบงานทตองทำา

๑๖ ทำาตามคำาสงตอเนอง๒คำาสงขนไปไดยากสบสนงาย

ทกษะก�รใชเวล�ว�ง

๑๗ สนใจสงรอบตวนอย

๑๘ ใชเวลาวางแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสม

ทกษะก�รรกษ�สขภ�พอน�มยและคว�มปลอดภย

๑๙ ดแลสขภาพตนเองไดนอย เชน ลางมอไมเปน หรอไมรจกรบประทานอาหารทเปนประโยชน

๒๐ มความระมดระวงเรองความปลอดภยตนเองนอย

หมายเหต ทงนพฤตกรรมดงกลาวตองเทยบเคยงกบพฒนาการของเดกทวไป

เกณฑการพจารณา

แตละทกษะจะตองมผลการวเคราะหพฤตกรรมทกษะวาใชทง๒ขอแสดงวาไมผานทกษะนนและหากวาพบทกษะการปรบตวไมผาน ตงแต๒ทกษะขนไปแสดงวามแนวโนมทจะเปนบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาควรใหการชวยเหลอตามความตองการจำาเปนพเศษทางการศกษาของผเรยนและสงตอใหแพทยตรวจวนจฉยตอไป

ผลการคดกรอง

พบความบกพรอง ไมพบความบกพรอง

ความคดเหนเพมเตม

.....................................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................................

คำ�ยนยอมของผปกครองขาพเจา(นาย/นาง/นางสาว).......................................................................................................................................................................เปนผปกครองของ(ด.ช./ด.ญ./นาย/นางสาว)............................................................................................................................................ยนยอมไมยนยอมใหดำาเนนการคดกรอง(ด.ช./ด.ญ./นาย/น.ส.)...............................................................ตามแบบคดกรองนเมอพบวามแนวโนมเปนผทมความบกพรองตามแบบคดกรองขางตนยนดไมยนดใหจดบรการชวยเหลอทางการศกษาพเศษตอไป

ลงชอ...........................................................ผปกครอง (..........................................................)

ลงชอ.....................................................ใบวฒบตรเลขท..............................(ผคดกรอง)(.....................................................)ลงชอ.....................................................ใบวฒบตรเลขท..............................(ผคดกรอง)(....................................................)


44

ตวอยาง

แบบคดกรองบคคลทมความบกพรองทางการเรยนร (ประถมศกษา)


ชอ-นามสกล(ด.ช./ด.ญ./นาย/นางสาว)...............................................................................................................................................

วนเดอนปเกด......................อาย.....ป.....เดอนระดบชน..........วนเดอนปทประเมน..................ประเมนครงท................

คำ�ชแจง ๑. แบบคดกรองฉบบนเปนแบบคดกรองเพอประโยชนในทางการจดการศกษาเทานน ๒. วเคราะหลกษณะ/พฤตกรรมของเดกซงเปนลกษณะหรอพฤตกรรมทเดกแสดงออกบอยๆ โดยใหทำาเครองหมาย“√”ลงในชอง “ใช”หรอ“ไมใช”ทตรงกบลกษณะหรอพฤตกรรมนนๆของเดก ๓. ผทำาการคดกรองเบองตนตองผานการอบรมวธการใชและการประเมนตามแบบคดกรองนและควรสอบถามขอมลเพมเตม จากผทอยใกลชดเดกมากทสดเชนผปกครองหรอครเพอใหเกดความชดเจนถกตอง ๔. ผคดกรองควรจะมอยางนอย๒คนขนไป

สวนท ๑ ก�รวเคร�ะหเบองตน/ ขอมลพนฐ�นของบคคลทมคว�มบกพรองท�งก�รเรยนร


ใช ไมใช

๑ ดฉลาดหรอปกตในดานอนๆนอกจากในดานการเรยน

๒ ตองมปญหาทางการเรยนซงอาจทำาไมไดเลยหรอทำาไดตำากวา๒ชนเรยนในดานใดดานหนงหรอมากกวา๑ดานตอไปน๑.๑ ดานการอาน๑.๒ ดานการเขยน๑.๓ ดานการคำานวณ

๓ ไมมปญหาทางดานการเหนการไดยนสตปญญาหรอออทสตกหรอจากการถกละทงละเลยหรอความดอยโอกาสอนๆ


ถาตอบวาใช๓ขอแสดงวามแนวโนมทจะเปนบคคลทมความบกพรองทางการเรยนรควรสงเกตในสวนท๒ตอ

ผลการพจารณาสวนท ๑


(ถาพบสงเกตในสวนท๒ตอ)


45

สวนท ๒ ก�รสงเกตปญห�ท�งก�รเรยนรของเดกในแตละด�น


ใช ไมใช

๑) ด�นก�รอ�น

๑ อานชาอานขามอานไมหมด

๒ จำาคำาศพทคำาเดมไมไดทงๆทเคยผานสายตามาแลวหลายครง

๓ อานเพมคำาซำาคำาอานผดตำาแหนง

๔ อานสลบตวอกษรหรอออกเสยงสลบกนเชน“บก”อานเปน“กบ”

๕ สบสนในพยญชนะคลายกนเชนก-ภ-ถ,ฦ-ฎ-ฏ,ด-ต-ค

๖ จำาศพทใหมไมคอยได

๗ มปญหาในการผสมคำาการอานออกเสยงคำา

๘ สบสนคำาทคลายกนเชนบาน-บาน

๙ อานคำาทไมคนเคยไมได

๑๐ อานคำาในระดบชนของตนเองไมได

๒) ด�นก�รเขยน

๑ ไมชอบและหลกเลยงการเขยนหรอการลอกคำา

๒ เขยนไมสวยไมเรยบรอยสกปรกขดทงลบทง

๓ เขยนตวอกษรและคำาทคลายๆกนผด

๔ ลอกคำาบนกระดานผด(ลอกไมครบตกหลน)

๕ เขยนหนงสอไมเวนวรรคไมเวนชองไฟตวอกษรเบยดกนจนทำาใหอานยาก

๖ เขยนสลบตำาแหนงระหวางพยญชนะสระเชนตโ

๗ เขยนตามคำาบอกของคำาในระดบชนตนเองไมได

๘ เขยนตวอกษรหรอตวเลขกลบดานคลายมองกระจกเงา

๙ เขยนพยญชนะหรอตวเลขทมลกษณะคลายกนสลบกนเชนม-น,ด-ค,พ-ย,b-d,p-q,6-9

๑๐ เรยงลำาดบตวอกษรผดเชน“สถต”เปน“สตถ”

๓) ด�นก�รคำ�นวณ

๑ นบเลขเรยงลำาดบนบเพมนบลดไมได

๒ ยากลำาบากในการบวก,ลบจำานวนจรง

๓ ยากลำาบากในการใชเทคนคการนบจำานวนเพมทละ๒,๕,๑๐,๑๐๐

๔ ยากลำาบากในการประมาณจำานวนคา


46


ใช ไมใช

๕ ยากลำาบากในการเปรยบเทยบมากกวา-นอยกวา

๖ แกโจทยปญหางายๆไมได

๗ สบสนไมเขาใจเรองเวลาทศทาง

๘ บอกความหมายหรอสญลกษณทางคณตศาสตรไมไดเชน+,-,×,>,<,=

๙ เปรยบเทยบขนาดรปทรงระยะทางตำาแหนงไมได

๑๐ เขยนตวเลขกลบเชน5/S,6/9


๑. ด�นก�รอ�น ถาตอบวาใช๗ขอขนไปแสดงวามแนวโนมทจะเปนบคคลทมความบกพรองทางการเรยนรดานการอาน ๒. ด�นก�รเขยน ถาตอบวาใช๗ขอขนไปแสดงวามแนวโนมทจะเปนบคคลทมความบกพรองทางการเรยนรดานการเขยน ๓. ด�นก�รคำ�นวณ ถาตอบวาใช๖ขอขนไปแสดงวามแนวโนมทจะเปนบคคลทมความบกพรองทางการเรยนรดานการคำานวณ

หากพบวามแนวโนมทจะเปนบคคลทมความบกพรองทางการเรยนรดานใดดานหนง หรอหลายดาน ควรใหการชวยเหลอตาม ความตองการจำาเปนพเศษทางการศกษาของผเรยนและสงตอใหแพทยตรวจวนจฉยตอไป


พบความบกพรอง ดานการอาน การเขยน การคำานวณ ไมพบความบกพรอง


.....................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ.....................................................ใบวฒบตรเลขท..............................(ผคดกรอง)(.....................................................)ลงชอ.....................................................ใบวฒบตรเลขท..............................(ผคดกรอง)(....................................................)

คำ�ยนยอมของผปกครองขาพเจา(นาย/นาง/นางสาว).......................................................................................................................................................................เปนผปกครองของ(ด.ช./ด.ญ./นาย/นางสาว)............................................................................................................................................ยนยอมไมยนยอมใหดำาเนนการคดกรอง(ด.ช./ด.ญ./นาย/น.ส.)...............................................................ตามแบบคดกรองนเมอพบวามแนวโนมเปนผทมความบกพรองตามแบบคดกรองขางตนยนดไมยนดใหจดบรการชวยเหลอทางการศกษาพเศษตอไป

ลงชอ...........................................................ผปกครอง (..........................................................)


47

ตวอยาง

แบบคดกรองบคคลทมความบกพรองทางการพดและภาษา


ชอ-นามสกล(ด.ช./ด.ญ./นาย/นางสาว)......................................................................................................................................................

วนเดอนปเกด......................อาย.....ป.....เดอนระดบชน..........วนเดอนปทประเมน..................ประเมนครงท......................

คำ�ชแจง ๑. แบบคดกรองฉบบนเปนแบบคดกรองเพอประโยชนในทางการจดการศกษาเทานน ๒. วเคราะหลกษณะ/พฤตกรรมของเดกซงเปนลกษณะหรอพฤตกรรมทเดกแสดงออกบอยๆ โดยใหทำาเครองหมาย“√”ลงในชอง“ใช”หรอ“ไมใช”ทตรงกบลกษณะหรอพฤตกรรมนนๆของเดก ๓. ผทำาการคดกรองเบองตนตองผานการอบรมวธการใชและการประเมนตามแบบคดกรองนและควรสอบถามขอมลเพมเตม จากผทอยใกลชดเดกมากทสดเชนผปกครองหรอครเพอใหเกดความชดเจนถกตอง ๔. ผคดกรองควรจะมอยางนอย๒คนขนไป


ใช ไมใช

๑ อวยวะทใชในการออกเสยงมความผดปกต

๒ ใชหนวยเสยงแทนกนเชนแทนทจะพดวา“นาฬกา”พดวา“นากกา”“เสอ”เปน“เฉอ”เปนตน

๓ พดดวยนำาเสยงไมชดเจนเสยงเพยนมากหรอเปนเสยงพมพำาฟงแลวไมเขาใจ

๔ เสยงบางสวนของคำาขาดหายไปเชน“ความ”เปน“คาม”เปนตน

๕ ความบกพรองของระดบเสยงเชนเสยงสงหรอตำาตลอดเวลาหรอเสยงทพดอยในระดบเดยวตลอดเสยงผดเพศผดวย

๖ พดไมถกลำาดบขนตอนไมเปนไปตามโครงสรางของภาษาเชนฉนตลาดไปขาวกนฉนเปนตน

๗ การเวนวรรคตอนไมถกตองเชน“ผาสเขยวข...มา”เปนตน

๘ อตราการพดเรวหรอชาเกนไป

๙ พดตะกกตะกกหรอพดตดอาง

๑๐ บกพรองในเรองความเขาใจหรอการใชภาษาพดหรอภาษาเขยนหรอระบบสญลกษณ

๑๒ ไมสามารถควบคมตนเองทำาตามสงทตองทำา

หม�ยเหต ผคดกรองควรองแบบพฒนาการทางภาษาของเดกทวไปควบคการประเมน


ถาตอบวาใช๕ขอขนไปแสดงวามแนวโนมทจะเปนบคคลทมความบกพรองทางการพดและภาษาควรใหการชวยเหลอตามความตองการจำาเปนพเศษทางการศกษาของผเรยนและสงตอใหแพทยตรวจวนจฉยตอไป

ผลการคดกรอง



48


.....................................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ.....................................................ใบวฒบตรเลขท..............................(ผคดกรอง)

(......................................................)


(.....................................................)

คำ�ยนยอมของผปกครอง

ขาพเจา(นาย/นาง/นางสาว).......................................................................................................................................................................

เปนผปกครองของ(ด.ช./ด.ญ./นาย/นางสาว)............................................................................................................................................

ยนยอมไมยนยอมใหดำาเนนการคดกรอง(ด.ช./ด.ญ./นาย/น.ส.)...............................................................ตามแบบคดกรองน

เมอพบวามแนวโนมเปนผทมความบกพรองตามแบบคดกรองขางตน

ยนดไมยนดใหจดบรการชวยเหลอทางการศกษาพเศษตอไปลงชอ...........................................................ผปกครอง

(..........................................................)


49

ตวอยาง

แบบคดกรองบคคลทมปญหาทางพฤตกรรมหรออารมณ




คำ�ชแจง ๑. แบบคดกรองฉบบนเปนแบบคดกรองเพอประโยชนในทางการจดการศกษาเทานน ๒. วเคราะหลกษณะ/พฤตกรรมของเดกซงเปนลกษณะหรอพฤตกรรมเบยงเบนไปจากปกตอยางมากหรอเปนไปอยางตอเนอง ทำาใหไมสามารถเรยนหนงสอไดเหมอนเดกปกตทวไปและการทเดกไมสามารถเรยนไดนนมไดมสาเหตมาจากองคประกอบ ทางสตปญญาการรบรและสขภาพหรอความบกพรองทางรางกายโดยใหทำาเครองหมาย“√”ลงในชอง“ใช”หรอ“ไมใช” ทตรงกบลกษณะหรอพฤตกรรมนนๆของเดก ๓. ผทำาการคดกรองเบองตนตองผานการอบรมวธการใชและการประเมนตามแบบคดกรองนและควรสอบถามขอมลเพมเตม จากผทอยใกลชดเดกมากทสดเชนผปกครองหรอครเพอใหเกดความชดเจนถกตอง ๔. ผคดกรองควรจะมอยางนอย๒คนขนไป


ใช ไมใช

๑ ก�วร�ว กอกวนเปนอนตร�ยแกตนเองและผอน

๑.๑โหดรายทารณรงแกสตว

๑.๒ชกตอยทำารายรางกายตนเองและผอน

๑.๓ขมขคกคามหวดรองกระทบเทา

๒ ก�รเคลอนไหวทผดปกต

๒.๑ไมอยนงเคลอนไหวตลอดเวลาโดยปราศจากจดมงหมาย

๒.๒มความสนใจสนสนใจบทเรยนไมไดนานขาดสมาธในการเรยน

๒.๓กอกวนเพอน

๓ ก�รปรบตวท�งสงคม มก�รปรบตวท�งสงคมไมถกตอง มก�รฝ�ฝนกฎเกณฑทเปนทยอมรบของสงคม

๓.๑ทำาลายสาธารณสมบต

๓.๒ลกขโมย

๓.๓การตอสระหวางโรงเรยนทเปนคอรววาทกบผอนเสมอ

๓.๔ประทษรายทางเพศ

๓.๕ไมเคารพไมเชอฟงครและพอแมผปกครองอยางรนแรง


50


ใช ไมใช

๔ มคว�มรสกวตกกงวลและปมดวย อย�งรนแรงสมำ�เสมอ

๔.๑ไมกลาพดไมกลาแสดงออก

๔.๒มการประหมาอยางมากเมอใหออกไปแสดงออกเชนรายงาน

๔.๓มอาการตวรอนเปนไขเมอมาโรงเรยน

๕ ก�รหนสงคม ก�รปลกตวออกจ�กสงคม อนมผลตอก�รเรยน

๕.๑ไมพดคยไมเลนกบเพอน

๕.๒ไมรวมกจกรรมททางโรงเรยนจดให

๕.๓เจาอารมณรนแรง

๕.๔ชอบอยคนเดยวทำางานคนเดยวตลอดเวลา


ถาตอบวาใช๑ใน๕ขอและตอบใช๒ขอยอยในขอหนงถอวามแนวโนมทจะเปนบคคลทมความบกพรองทางพฤตกรรมหรออารมณ

ควรใหการชวยเหลอตามความตองการจำาเปนพเศษทางการศกษาของผเรยนและสงตอใหแพทยตรวจวนจฉยตอไป


พบความบกพรอง ดานการอาน การเขยน การคำานวณ ไมพบความบกพรอง


.....................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................................


(......................................................)


(.....................................................)







(..........................................................)


51

ตวอยาง

แบบคดกรองบคคลออทสตก




คำ�ชแจง ๑. แบบคดกรองฉบบนเปนแบบคดกรองเพอประโยชนในทางการจดการศกษาเทานน ๒. วเคราะหลกษณะ/พฤตกรรมของเดกซงเปนลกษณะหรอพฤตกรรมทเดกแสดงออกบอยๆ โดยใหทำาเครองหมาย“√”ลงในชอง“ใช”หรอ“ไมใช”ทตรงกบลกษณะหรอพฤตกรรมนนๆของเดก ๓. ผทำาการคดกรองเบองตนตองผานการอบรมวธการใชและการประเมนตามแบบคดกรองน และควรสอบถามขอมลเพมเตมจากผทอยใกลชดเดกมากทสดเชนผปกครองหรอครเพอใหเกดความชดเจนถกตอง ๔. ผคดกรองควรจะมอยางนอย๒คนขนไป


ใช ไมใช

พฤตกรรม / อ�รมณ

๑ มพฤตกรรมกระตนตวเองซงเปนพฤตกรรมซำาๆเชนสะบดนวมอเลนมอดมเคาะ

หรอหมนสงของเปนตน

๒ แสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมเมอมการเปลยนแปลงกจกรรมประจำาวนเชนเดกไมยอมเปลยนเสนทาง

การไปโรงเรยนเดกไมยอมเปลยนเกาอนงในหองเรยนเปนตน

๓ มพฤตกรรมหลกหนการสมผสเชนเดนเขยงปลายเทาไมชอบการกอดรด

ทนตอเสยงบางอยางไมไดเปนตน

๔ มพฤตกรรมอยไมนงเชนชอบวงเดนไปมารอบหองเปนตน

๕ ไมเขาใจอารมณของผอนเชนไมเขาใจเวลาเพอนโกรธเศราเสยใจเปนตน

ด�นก�รสอคว�มหม�ย

๖ แสดงความตองการโดยการจงมอเชนเดกจะจงมอผปกครอง/ครเพอนำาไปทำาสงทตองการเปนตน

๗ ใชภาษาพดของตนเองทผอนไมเขาใจ

๘ พดเลยนแบบหรอพดทวนคำาถาม

๙ พดคำาซำาๆทเคยไดยนบอยเชนพดตามโฆษณาทไดยนจากโทรทศน

๑๐ ไมสามารถเรมตนบทสนทนากบผอนได

๑๑ พดเรองทตนเองสนใจโดยไมสนใจผฟง

๑๒ ไมเขาใจคำาทเปนนามธรรมเชนการเออเฟอเผอแผ


52


ใช ไมใช

ด�นสงคม

๑๓ ไมมองสบตากบผอนขณะสนทนา

๑๔ ไมมปฏสมพนธกบบคคลรอบขางเชนไมเลนกบเพอนไมสนใจคนรอบขางเปนตน

๑๕ มปฏสมพนธตอบคคลรอบขางไมเหมาะสมเชนเลนกบเพอนแรง

๑๖ แสดงพฤตกรรมการตอบสนองทางอารมณ และสงคมไมเหมาะสม เชน สงเสยงกรดรอง ทำารายตนเอง

หรอผอนเมอถกขดใจเปนตน

๑๗ แยกตวออกมาอยตามลำาพงเชนในขณะทเพอนทำากจกรรมกลมไมยอมเขารวมกจกรรม

๑๘ ไมสามารถปฏบตตามกฎกตการะเบยบหรอขอตกลงไดเชนไมรจกการรอคอย

ไมรจกการเขาแถวเปนตน


ถาตอบวาใชอยางนอย๒ดานๆ ละ๒ขอขนไปแสดงวามแนวโนมทจะเปนบคคลออทสตกควรใหการชวยเหลอตามความตองการ

จำาเปนพเศษทางการศกษาของผเรยนและสงตอใหแพทยตรวจวนจฉยตอไป




.....................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................................


(......................................................)


(.....................................................)







(..........................................................)


53

แบบสงเกตพฤตกรรม

สำาหรบเดกทมระดบสตปญญาตำากวาเกณฑ

ภาวะบกพรองของทกษะการเรยน โรคสมาธสน

และกลมอาการออทซม

แบบสงเกตพฤตกรรมสำาหรบเดกทมระดบสตปญญาตำากวาเกณฑภาวะบกพรองของทกษะการเรยนโรคสมาธสน

และกลมอาการออทซมนำามาใชคดกรองปญหาการเรยน4กลมหลกทพบไดบอยในโรงเรยนสามารถนำาไปใชเปนแบบ

คดกรองเบองตนอยางงายได

ผพฒนา

สรางและพฒนาโดยแพทยหญงชดาพมพเผาสวสดและคณะสถาบนราชานกลกรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข


ใชคดกรองกลมเดกนกเรยนทมปญหาการเรยนโดยแบงออกเปน4กลมหลกทพบไดบอยในโรงเรยนคอ

1. เดกทมระดบสตปญญาตำากวาเกณฑ(SubnormalIntelligence)ซงครอบคลมกลมเรยนรชาและกลมบกพรอง

ทางสตปญญาดวย(SlowLearnerandIntellectualDisability)

2. ภาวะบกพรองของทกษะการเรยนหรอแอลด(SpecificLearningDisorder)

3. โรคสมาธสน(Attention-Deficit/HyperactivityDisorder)

4. กลมอาการออทซมหรอออทสตก(AutismSpectrumDisorder)

คณสมบต

แบบสงเกตพฤตกรรมฯสำาหรบเดกอาย6-12ปทงฉบบมคาCronbach’salphacoefficient0.85

สวนท 1 ภาวะระดบสตปญญาตำากวาเกณฑ(เรยนรชา)มคาCronbach’salphacoefficient0.84คาInter-rater

reliability0.80ทจดตด6คะแนนมคาความไว0.85คาความจำาเพาะ0.76

สวนท 2 ภาวะแอลดมคาCronbach’salphacoefficient0.82คา Inter-rater reliability0.87ทจดตด

6คะแนนคาความไว0.84คาความจำาเพาะ0.88

สวนท 3 ภาวะสมาธสนมคาCronbach’salphacoefficient0.82คาInter-raterreliability0.74ทจดตด

6คะแนนมคาความไว0.96คาความจำาเพาะ0.71

สวนท 4 ภาวะออทสตกมคาCronbach’salphacoefficient0.94คาInter-raterreliability0.71ทจดตด

5คะแนนมคาความไว0.85คาความจำาเพาะ0.70แตเพอใหจดจำาไดงายคณะผวจยจงปรบจดตดเปน

6คะแนนซงมคาความไว0.82คาความจำาเพาะ0.70


54


ขอจำากดของแบบสงเกตพฤตกรรม คอ ผานการทดสอบภาษาเฉพาะกลมตวอยางในกรงเทพมหานคร และกลม

ตวอยางในการหาคาความไวและความจำาเพาะมาจากโรงเรยนทอาสาสมครเขารวมโครงการไมใชการสมเพอเปนตวแทน

ของประชากรทงประเทศ


แบบสงเกตพฤตกรรมประกอบดวยขอคำาถาม4ตอนๆละ10ขอรวมทงหมด40ขอนำามาใชคดกรองเดกชวง

อาย6-12ปแตละขอม2ตวเลอกคอ“ใช”และ“ไมใช”

ผตอบแบบสงเกตพฤตกรรม คอ ครประจำาชนทรจกเดกมากกวา 3 เดอน โดยเดก 1 คน ตองประเมนใหครบทง

40ขอ


การแปรผลตดเกณฑทมากกวาหรอเทากบ6คะแนนในแตละกลมปญหาถอวามความเสยงตอปญหานนควรม

การคดกรองเฉพาะสำาหรบปญหานนเพมเตมตอไป

ถาตอบวาใชตงแต6ขอขนไปหรอไดคะแนนตงแต6คะแนนขนไปในขอท1-10แสดงถงแนวโนมการมปญหา

การเรยนจากปญหาระดบสตปญญาตำากวาเกณฑ ใหคดกรองดวยแบบคดกรองบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา

ของสพฐ.ตอไป

ถาตอบวาใชตงแต6ขอขนไปหรอไดคะแนนตงแต6คะแนนขนไปในขอท11-20แสดงถงแนวโนมการมภาวะ

แอลด ใหคดกรองดวยแบบคดกรองKUS-SI Rating Scales (เฉพาะสวนของLD)หรอแบบคดกรองบคคลทมความ

บกพรองทางการเรยนรของสพฐ.ตอไป


สมาธสนใหคดกรองดวยแบบประเมนพฤตกรรมSNAP-IVหรอแบบคดกรองKUS-SIRatingScales(เฉพาะสวนของ

ADHD)ตอไป


ออทสตกใหคดกรองดวยแบบสำารวจพฒนาการเดกPDDSQหรอแบบคดกรองKUS-SIRatingScales(เฉพาะสวน

ของAutism)ตอไป


55

ตวอยาง

แบบสงเกตพฤตกรรม สำาหรบเดกทมระดบสตปญญาตำากวาเกณฑ

ภาวะบกพรองของทกษะการเรยน โรคสมาธสน และกลมอาการออทซม



คำ�ชแจง

1. สงเกตลกษณะพฤตกรรมหรอปญหาการเรยนทเดกแสดงออกบอยๆและทำาเครองหมายลงในชอง“ใช”หรอ

“ไมใช”ทตรงกบพฤตกรรมหรอปญหาของเดก

2. ผททำาการตอบแบบสงเกตทนคอคณครประจำาชนทอยใกลชดเดกในระยะเวลาไมนอยกวา2เดอน

3. ตอบแบบสงเกตใหครบ40ขอเนองจากในเดก1คนอาจมหลายภาวะเกดรวมกนได

ขอท

ภ�วะเรยนรช�

ลกษณะ / พฤตกรรมใช

(1 คะแนน)ไมใช

(0 คะแนน)

1 เรยนรบทเรยนไดชากวาเดกคนอนในหอง

2 ลมงายจำาในสงทเพงเรยนไปไมไดตองเรยนซำาๆ

3 กลามเนอมอไมแขงแรงทำางานทใชมอดงมงาม

4 สรปใจความสำาคญของเนอหาทเรยนไมได

5 ไหวพรบในการแกไขปญหาเฉพาะหนาไมสมวย

6 ตอบสนองตอสงตางๆชา

7 ชอบเลนกบเดกทมอายนอยกวา

8 ชวยเหลอตวเองในกจวตรประจำาวนไดนอย

9 การใชภาษาไมสมวย

10 เลนไมคอยทนเพอน

รวมคะแนน (ขอ 1-10) : ภ�วะเรยนรช�


56

ขอท

ภ�วะแอลด



(0 คะแนน)

11 ดฉลาดหรอปกตในดานอนๆยกเวนเรองเรยน

12 อานผดบอยๆอานไมคลองหรออานไมได

13 อานขามคำาอานเพมคำา

14 อานแลวจบใจความสำาคญไมได

15 เขยนพยญชนะหรอตวเลขทคลายกนสลบกนเชนม-นด-ค

16 เขยนผดเขยนไมคลองบอยๆ

17 สะกดคำาตามการผสมเสยงไมไดเขยนคำาตางๆจากการจำา

18 ไมเขาใจคาของจำานวนเชนหนวยสบรอยพนหมน

19 คำานวณบวกลบคณหารไมได

20 ไมเขาใจหลกการพนฐานทางคณตศาสตรเชนการเขาใจความหมายของสญลกษณ

เวลาทศทางขนาดระยะทางการจดลำาดบการเปรยบเทยบ

รวมคะแนน (ขอ 11-20) : ภ�วะแอลด

ขอท

ภ�วะสม�ธสน



(0 คะแนน)

21 ซนมากอยไมนงยกยกตลอดเวลา

22 พดมาก

23 ชอบลกจากทนงเวลาอยในหองเรยน

24 เหมอบอยๆใจลอยตองคอยเรยก

25 ขลมของใชสวนตวหายบอยๆ

26 ทำางานไมเรยบรอยไมรอบคอบ

27 ไมมสมาธในการทำางานหรอทำาไดเพยงชวงสนๆ

28 ทำางานชาทำางานไมเสรจแตถามคนประกบจะทำาไดเรวขน

29 รอคอยไมได

30 ใจรอนควบคมอารมณไมคอยได

รวมคะแนน (ขอ 21-30) : ภ�วะสม�ธสน


57

ขอท

ภ�วะออทสตก



(0 คะแนน)

31 ชอบแยกตวอยคนเดยว

32 สบตาเพยงชวงสนๆหรอไมสบตาเวลาพดกบผอน

33 เมอเลนกบเดกอนๆไมเขาใจกตกาไมเขาใจวธการเลน

34 ไมมเพอนสนทหรอมเพอนนอย

35 ไมสามารถเรมสนทนากบเพอนหรอไมสามารถตอบทสนทนากบผอนได

36 มระดบการใชภาษาพดทตำากวาวย

37 มกพดแตสงทตนเองสนใจไมสนใจเมอเพอนพดเรองอนๆ

38 ไมเขาใจมขตลกคำาพงเพยคำาประชด

39 ไมชอบการเปลยนแปลงชอบทำากจวตรเดมๆซำาๆ

40 มพฤตกรรมกระตนตนเองสะบดมอเลนมอ

รวมคะแนน (ขอ 31-40) : ภ�วะออทสตก


58

แบบประเมนพฤตกรรม SNAP-IV (Short Form)

แบบประเมนพฤตกรรมSNAP-IV(Swanson,NolanandPelhamIVQuestionnaire)TeacherandParent

RatingScaleนำามาใชเพอประเมนและคดกรองโรคสมาธสนได

ผพฒนา

พฒนาขนในปค.ศ.1992โดยJamesM.SwansonมหาวทยาลยแคลฟอรเนยรวมกบNolanและPelhamซง

เปนทมาของชอSNAPจากฉบบดงเดมม90ขอไดมการตดทอนใหสนลงเหลอ26ขอ เปนฉบบยอ (ShortForm)

ฉบบภาษาไทยแปลโดยนายแพทยณทธรพทยรตนเสถยรภาควชาจตเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณ

มหาวทยาลยและคณะ


1. ใชคดกรองโรคสมาธสนในคลนกจตเวชเดกและวยรน

2. ใชเพอประเมนอาการและความรนแรงของโรคสมาธสน

3. ใชประเมนประสทธภาพของการรกษาโดยวดความเปลยนแปลงของอาการสมาธสนดวยการวดซำา

คณสมบต

เครองมอชดนมความเทยงตรง เหมาะสมสำาหรบการนำามาใชคดกรองโรคสมาธสนในคลนกจตเวชเดกและวยรน

เพอนำาไปสการวนจฉยทถกตองและการรกษาทมประสทธภาพตอไป

AdamและคณะศกษาความเทยงตรงของแบบประเมนSNAPในปค.ศ.2004พบวามความไวและความจำาเพาะ

มากกวารอยละ94และมคาความสอดคลองภายในชดเดยวกนดถงดเยยม

ฉบบภาษาไทยแปลโดยมการปรบแกคำาใหเหมาะสมกบบรบทของสงคมไทยมคาความเชอมน(internalconsistency)

เทากบ0.927

สำาหรบแบบประเมนพฤตกรรม SNAP-IV ซงผปกครองเปนผตอบ มความเหมาะสมทจะนำามาใชในการคดกรอง

โรคสมาธสนไดด ในกรณทตองการใหมคาความไวเพมขนเปนประมาณรอยละ 80 เพอใหสามารถคดกรองโรคสมาธ

สนไดมากขน กสามารถทำาไดโดยปรบจดตดใหตำาลงเปน ไมมสมาธ 14, ซน อยไมนง หนหนพลนแลน 12 และดอ

ตอตาน11แตจะทำาใหมผลบวกเทยม(falsepositives)เพมมากขน


ใหพงระมดระวงการแปลผลแบบประเมนพฤตกรรมSNAP-IVฉบบทครเปนผตอบเนองจากมคาความไวและความ

จำาเพาะนอยเพยงรอยละ50-60ซงถอวายงไมดพอสำาหรบการนำามาใชคดกรองสมาธสน

สวนแบบประเมนพฤตกรรม SNAP-IV ฉบบทผปกครองเปนผตอบนำามาใชคดกรองและประเมนความรนแรงของ

โรคสมาธสนได


59


แบบประเมนประกอบดวยขอคำาถามรวมทงหมด26ขอประเมนโดยผปกครองหรอคร โดยแยกเปนองคประกอบ

3ดานซงประกอบดวย

• อาการไมมสมาธ(inattention)ขอ1-9

• อาการซนอยไมนงหนหนพลนแลน(hyperactivity/impulsivity)ขอ10-18

• อาการดอตอตาน(oppositionaldefiant)ขอ19-26

แตละมขอ 4 ตวเลอก คอ “ไมเลย” “เลกนอย” “คอนขางมาก” และ “มาก” ใหเลอกตอบเพยงตวเลอกเดยว

ในแตละขอคำาถามโดยตอบใหครบทกขอใหตรงกบลกษณะของเดกทประเมน


การแปลผลแตละขอคดคะแนนเปน4ระดบดงน

0 = ไมเลย

1 = เลกนอย

2 = คอนขางมาก

3 = มาก

แลวรวมคะแนนของแตละดานเปรยบเทยบกบคะแนนมาตรฐานของครหรอผปกครองหากคะแนนเฉลยทไดสงกวา

คะแนนมาตรฐานใหสงสยวาเดกมปญหาในดานนนๆ

องคประกอบคะแนนม�ตรฐ�น

องคประกอบ คะแนนม�ตรฐ�น

ไมมสมาธ 23 16

ซนอยไมนงหนหนพลนแลน 16 13

ดอตอตาน 11 15


60

ตวอยาง

แบบประเมนพฤตกรรม SNAP-IV (Short Form)



กรณาทำาเครองหมาย√วาอาการในแตละขอนนตรงกบลกษณะของเดกททานประเมนเพยงใด

อ�ก�รข�ดสม�ธ ไมเลย เลกนอย คอนข�งม�ก ม�ก

1.มกไมละเอยดรอบคอบหรอสะเพราในการทำางานตางๆเชนการบาน

2.ทำาอะไรนานๆไมได

3.ดเหมอนไมคอยฟงเวลามคนพดดวย

4.มกทำาการบานไมเสรจหรอทำางานทไดรบมอบหมายไมสำาเรจ

5.จดระเบยบงานและกจกรรมตางๆไมเปน

6.มกหลกเลยงกจกรรมทตองใชความอดทนในการทำาใหสำาเรจ

7.ทำาของหายบอยๆ(เชนของเลนสมดจดงานเครองเขยน)

8.วอกแวกงาย

9.ขลม

อ�ก�รอยไมนง/หนหนพลนแลน

10.มอเทายกยกนงบดไปมา

11.นงไมตดทชอบลกจากทนงในชนเรยนหรอจากททควรจะนงเรยบรอย

12.วงหรอปนปายมากเกนควรอยางไมรกาลเทศะ

13.เลนหรอทำากจกรรมเงยบๆไมเปน

14.พรอมจะเคลอนไหวอยเสมอเหมอนตดเครองอยตลอดเวลา

15.พดมาก

16.มกโพลงคำาตอบออกมากอนจะฟงคำาถามจบ

17.ไมชอบรอคว

18.ชอบสอดแทรกผอนเชนชอบพดแทรกขณะผใหญกำาลงสนทนากน

อ�ก�รดอตอต�น

19.อารมณเสยงาย

20.ชอบโตเถยงกบผใหญ

21.ไมยอมทำาตามสงทผใหญสงหรอวางกฎเกณฑไว

22.จงใจกอกวนผอน

23.มกตำาหนผอนในสงทตนเองทำาผด

24.ขรำาคาญ

25.โกรธบงตงเปนประจำา

26.เจาคดเจาแคน

©นายแพทยณทธรพทยรตนเสถยร,จฬาลงกรณมหาวทยาลย


61

แบบสำารวจพฒนาการเดก PDDSQ

แบบสำารวจพฒนาการเดกPDDSQ(PervasiveDevelopmentalDisordersScreeningQuestionnaire)นำามาใช

เพอคดกรองเบองตนในการคนหาเดกทเปนออทสตกพบวาสามารถนำามาใชแยกเดกออทสตกออกจากเดกทมปญหาอนๆ

และเดกปกตไดเปนอยางด

ผพฒนา

สรางและพฒนาขนในป พ.ศ.2544 โดย นายแพทยชาญวทย พรนภดล คณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล

มหาวทยาลยมหดลรวมกบนางสาวอำาไพทองเงนและคณะโรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภกรมสขภาพจต

แบบคดกรองนพฒนาจากแบบคดกรองออทสตกชนดตางๆไดแกCHAT(ChecklistforAutisminToddlers),

CARS(ChildhoodAutismRatingScale),ASQ(AutismScreeningQuestionnaire),ASSQ(AutismSpectrum

ScreeningQuestionnaire),PDDST(PervasiveDevelopmentalDisordersScreeningTest)และSRS(Social

ResponsivenessScale)


ใชเพอคดกรองเบองตนในการคนหาเดกทเปน“ออทสตก”(AutismSpectrumDisorder:ASD)หรอในชอตาม

เกณฑการวนจฉยเดมทเรยกวา“PervasiveDevelopmentalDisorders:PDDs”

คณสมบต

แบบคดกรองฉบบสำาหรบเดกอาย4-18ปฉบบยอ25ขอทจดตด13คะแนนพบวามความไว(sensitivity)เทากบ

รอยละ77ความจำาเพาะ(specificity)เทากบรอยละ94คาการทำานายเมอผลเปนบวก(positivepredictivevalue)

เทากบรอยละ96และคาการทำานายเมอผลเปนลบ(negativepredictivevalue)เทากบรอยละ69


ขอจำากดของแบบคดกรอง คอ กลมตวอยางทใชวจยเปนผทอยในเขตเมองหลวง และปรมณฑล ผลการวจยอาจ

ประยกตใชไดเฉพาะกบประชากรเขตเมองเทานน และอาจใชไดดเฉพาะการคดกรองเดกปกตออกจากเดกทเปนออท

สตกเทานนซงอาจใชไดไมดนกในPDDsอนๆเชนแอสเพอรเกอร(AspergerDisorder)และพดดเอนโอเอส(PDD

NOS)ตามเกณฑการวนจฉยเดมเนองจากกลมตวอยางสวนใหญวนจฉยออทสตก


แบบคดกรองประกอบดวยแบบประเมนสำาหรบพอแมผปกครองโดยม2ฉบบแบงตามชวงอายคอ

1) ฉบบสำาหรบเดกอาย1-4ป(12-47เดอน)

2) ฉบบสำาหรบเดกอาย4-18ป


62

ขอคำาถามจะชวดความผดปกตใน3ดานคอพฒนาการทางสงคมผดปกตพฒนาการทางภาษาผดปกตและพฤต

กรรมซำาซากสนใจจำากดและปรบตวยากซงเปนสงสำาคญในการวนจฉยตามเกณฑการวนจฉยเดม(DSM-IV)

การนำามาใชคดกรองในชวงเดกวยเรยนจะใชฉบบสำาหรบเดกอาย4-18ปซงแบบประเมนฉบบยอประกอบดวยขอ

คำาถาม25ขอ(ฉบบเตมม40ขอ)ใชประเมนลกษณะหรอพฤตกรรมทเดกแสดงออกบอยๆทำาเครองหมายลงในชอง

“ใช/ทำาบอยๆ”หรอ“ไมใช/ไมคอยทำา”โดยผตอบเลอกคำาตอบทใกลเคยงพฤตกรรมของเดกมากทสด


แบบคดกรองฉบบสำาหรบเดกอาย4-18ป(ฉบบยอ)การใหคะแนนเปนดงน

ขอ1-17

• ให1คะแนนสำาหรบคำาตอบวาใช/ทำาบอยๆ

• ให0คะแนนสำาหรบคำาตอบวาไมใช/ไมคอยทำา

ขอ18-25ตองกลบคาคะแนนคอ

• ให0คะแนนสำาหรบคำาตอบวาใช/ทำาบอยๆ

• ให1คะแนนสำาหรบคำาตอบวาไมใช/ไมคอยทำา

คะแนนเตมทงฉบบ 25 คะแนนหากไดคะแนนรวมตงแต 13 คะแนนขนไป ถอวามความเสยงทจะเปนออทสตก

สงสำาคญทตองเนนยำา คอ แบบสำารวจพฒนาการเดก PDDSQ ใชคนหาเดกทสงสยวาจะเปนออทสตก แตไมใชเครอง

มอทจะนำามาใชวนจฉยเมอพบวามความเสยงใหสงตอแพทยเพอประเมนเพมเตมวนจฉยและใหการชวยเหลอตอไป


63

ตวอยาง

แบบสำารวจพฒนาการเดก (PDDSQ) ชวงอาย 4-18 ป (ฉบบยอ)

ชอเดก.............................................................................................................................. อาย.............ป...........เดอนเพศ................

ทอย.............................................................................................................................................โทรศพท..............................................

ผตอบ มารดา บดา ญาต/ผดแลเดก

โปรดทำาเครองหมาย√ในชองหลงขอความแตละขอโดยเลอกคำาตอบทใกลเคยงกบพฤตกรรมของลกทานมากทสด

ใช/ทำ�บอย ๆ ไมใช/ไม

1. ชอบเกบตวหรออยคนเดยวตามลำาพง 2. เดนผาตรงกลางทคนสองคนกำาลงคยอย 3. เขากบเพอนไดยากแมวาเขาจะพยายามอยางเตมท 4. ชอบจำาแตสงไรสาระหรอสงทไมมประโยชน 5. ใชภาษาทไมคอยเหมาะสมกบกาลเทศะหรอผฟง 6. มกถกเดกคนอนมองวาเปนตวตลกหรอตวประหลาด 7. เลนกบเดกคนอนไดแตตองเลนเฉพาะสงทตวเขาอยากเลนเทานน 8. ตอตานปรบตวไมไดเวลาทตองมการเปลยนแปลงของสงททำาอยเปนประจำา 9. งมงามเงอะงะซมซามมากกวาเดกคนอนในวยเดยวกน 10. ชอบคดอะไรซำาซากวนเวยนหรอทำาอะไรซำาๆหลายๆครง 11. ไมยอมใหมการเปลยนแปลงของสงทคนเคย 12. คณเคยรสกวาลกพดชาหรอเคยกงวลวาทำาไมลกยงไมพดเสยท 13. ไมคอยรบรวาคนอนกำาลงคดหรอรสกอยางไร 14. มความสขเวลาทไดอยคนเดยวมากกวาเวลาอยเปนกลมกบคนอน 15. ตรงไปตรงมาไมรจกยดหยน 16. สนใจในสงตางๆเพยงไมกอยาง 17. ไมคอยฟงเพอนถาเพอนไมพดในสงทเขาสนใจ 18. มอารมณขนสามารถเขาใจเรองตลกได 19. รจกปลอบเดกคนอนเวลาเดกคนอนไมสบายใจหรอไดรบบาดเจบ 20. รจกสงสารหรอเหนอกเหนใจคนอน 21. ชอบเลนเปนกลมกบเพอน 22. มองหนาสบตาทกครงเวลาพดคย 23. สามารถสงเกตเขาใจสหนาและอารมณของคนรอบขาง 24. มเพอนสนทหรอเพอนทเลนดวยกนบอยๆ 25. สามารถบอกอารมณหรอความรสกของตนเองใหคนอนรได


64

แบบสอบวดภาวะซมเศราในเดก CDI

แบบสอบวดภาวะซมเศราในเดกCDI(ChildhoodDepressiveInventory)ฉบบภาษาไทยนำามาใชประโยชนเพอ

การคดกรองและประเมนภาวะซมเศราในเดก

ผพฒนา

ฉบบภาษาองกฤษดดแปลงจาก Beck Depression Inventory สรางและพฒนาโดยMaria Kovacs แปลและ

พฒนาเปนฉบบภาษาไทยโดยศาสตราจารยแพทยหญงอมาพรตรงคสมบตภาควชาจตเวชศาสตรคณะแพทยศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย


1. ใชเพอการคดกรองภาวะซมเศราในเดก

2. ใชเพอประกอบการวนจฉยโรคซมเศราในเดก

3. ใชเปนเครองมอสำาหรบตดตามผลการบำาบดรกษา

คณสมบต

จากการวจยพบวาแบบสอบวดภาวะซมเศราในเดกCDIฉบบภาษาไทยมคาอำานาจจำาแนกระหวางเดกปกตกบเดก

ทมภาวะซมเศราอยางมนยสำาคญทางสถตทP<106

การศกษาในเดกไทยพบวามreliabilitycoefficient(Alpha)เทากบ0.83และมความตรงในการจำาแนก(discriminant

validity)สงคะแนนทเปนจดตดแยกภาวะซมเศราทมความสำาคญทางคลนกคอ15คะแนนขนไปทคะแนนนมคาความไว

(sensitivity)เทากบรอยละ78.7คาความจำาเพาะ(specificity)เทากบรอยละ91.3และคาความถกตอง(accuracy)

เทากบรอยละ87อยางไรกตามสำาหรบการคดกรองทางระบาดวทยาสามารถใชจดตดท19หรอ21คะแนนได

การประเมนภาวะซมเศรานน โดยทวไปกระทำาโดยการสงเกตอาการแสดงของผปวย และสอบถามขอมลเกยวกบ

อาการหรอความรสกของผปวย การสงเกตอาการแสดงอาจจะมปญหาดงทกลาวมาแลว สวนการสอบถามขอมลจาก

ผปวยเองกอาจจะไดขอมลทไมครบถวน โดยเฉพาะขอมลทเกยวกบความรสกละเอยดออนของผปวย เชนความรสก

เกยวกบตนเองเปนตนผปวยบางรายอาจขาดทกษะในการสอสารไมสามารถแสดงความรสกนกคดเปนคำาพดไดดพอ

นอกจากนในกรณทผปวยเปนเดกกอาจเกดปญหาในการใหขอมลแกแพทยเนองจากเดกอาจไมกลาแสดงความคดเหน

โดยเฉพาะกบผใหญดวยเหตนการใชเครองมอประเภททใหผปวยประเมนอาการของตนเอง(self-report)จงเปนสงท

มประโยชนอยางยง


ขอจำากดของเครองมอนคอกลมเปาหมายตองอานหนงสอออกและเลาเรองราวเกยวกบตนเองไดสำาหรบกลมเปา

หมายทเปนวยรนอาจมขอคำาถามบางขอทไมเหมาะสมกบอายควรพจารณาใชแบบคดกรองCES-Dแทน


65


แบบสอบวดนประกอบดวยคำาถาม27ขอเกยวกบอาการซมเศราในดานตางๆ ทพบในเดกแตละคำาถามจะประกอบ

ดวยตวเลอก3ขอซงบงบอกถงความรนแรงของภาวะซมเศราในชวง2สปดาหทผานมาใหเดกอานและทำาแบบสอบ

วดดวยตนเอง


แตละตวเลอกจะมคะแนนความรนแรงของอาการดงน

คะแนน0 หมายถง ไมมอาการเศราเลยหรอมนอย

คะแนน1 หมายถงมอาการบอย

คะแนน2 หมายถงมอาการตลอดเวลา

การใหคะแนนและการแปลผลแบงเปน2กลมดงน

กลมท 1ไดแกขอ1,3,4,6,9,12,14,17,19,20,22,23,26,27แตละขอใหคะแนนดงน

(ก) ให 0 คะแนน

(ข) ให 1 คะแนน

(ค) ให 2 คะแนน

กลมท 2ไดแกขอ2,5,7,8,11,13,15,16,18,21,24,25แตละขอใหคะแนนดงน

(ก) ให 2 คะแนน

(ข) ให 1 คะแนน

(ค) ให 0 คะแนน

คะแนนรวมมไดตงแต0ถง54ผทไดคะแนนรวมสงกวา15คะแนนขนไปจากการคดกรองถอวามภาวะซมเศรา

ทมนยสำาคญทางคลนก


66

ตวอยาง

แบบสอบวดภาวะซมเศราในเดก CDI

(Childhood Depressive Inventory)

ชอ/นามสกล.............................................................................................เพศ.........อาย........ปวนทประเมน.................................

เลอกประโยคทตรงกบความรสกหรอความคดของทานมากทสดในระยะ2สปดาหทผานมาโดยกาเครองหมายXลงในชอง()

1) (ก) ฉนรสกเศรานานๆครง (ข) ฉนรสกเศราบอยครง

(ค) ฉนรสกเศราตลอดเวลา

2) (ก) อะไรๆกมอปสรรคไปเสยหมด (ข) ฉนไมแนใจวาสงตางๆจะเปนไปดวยด

(ค) สงตางๆจะเปนไปดวยดสำาหรบฉน

3) (ก) ฉนทำาอะไรๆไดคอนขางด (ข) ฉนทำาผดพลาดหลายอยาง

(ค) ฉนทำาอะไรผดพลาดไปหมด

4) (ก) ฉนรสกสนกกบหลายสงหลายอยาง (ข) ฉนรสกสนกเฉพาะกบบางสงบางอยาง

(ค) ไมมอะไรสนกสนานเลยสำาหรบฉน

5) (ก) ฉนทำาตวไมดเสมอ (ข) ฉนทำาตวไมดบอยครง

(ค) ฉนทำาตวไมดนานๆท

6) (ก) นานๆครงฉนจะคดถงสงไมดทอาจเกดขนกบฉน (ข) ฉนวตกวาจะมสงไมดเกดขนกบฉน

(ค) จะตองมสงเลวรายเกดขนกบฉนแนๆ

7) (ก) ฉนเกลยดตวเอง (ข) ฉนไมชอบตวเอง

(ค) ฉนชอบตวเอง

8) (ก) สงเลวรายทงหมดทเกดขนเปนความผดของฉน (ข) สงเลวรายหลายสงทเกดขนเปนความผดของฉน

(ค) สงเลวรายทเกดขนมกไมใชความผดของฉน

9) (ก) ฉนรสกอยากรองไหทกวน (ข) ฉนไมคดจะฆาตวตาย

(ค) ฉนตองการฆาตวตาย

10) (ก) ฉนรสกอยากรองไหทกวน (ข) ฉนรสกอยากรองไหบอยครง

(ค) ฉนรสกอยากรองไหนานๆครง

11) (ก) ฉนรสกหงดหงดใจตลอดเวลา (ข) ฉนรสกหงดหงดใจบอยครง

(ค) ฉนรสกหงดหงดใจนานๆท

12) (ก) ฉนชอบอยกบคนอน (ข) ฉนไมคอยชอบอยกบคนอน

(ค) ฉนไมตองการอยกบใครเลย

13) (ก) ฉนไมสามารถตดสนใจอะไรตางๆดวยตนเอง (ข) ฉนตดสนใจเรองตางๆไดลำาบาก

(ค) ฉนตดสนใจเรองตางๆไดงาย

14) (ก) ฉนเปนคนหนาตาด (ข) ฉนเปนคนหนาตาไมคอยด

(ค) ฉนเปนคนหนาตานาเกลยด

15) (ก) ฉนตองใชความพยายามอยางหนกทกครงททำาการบาน (ข) ฉนตองใชความพยายามอยางหนกบอยครง

(ค) การทำาการบานไมใชปญหาใหญสำาหรบฉน เวลาทำาการบาน

16) (ก) ฉนนอนไมหลบทกคน (ข) ฉนนอนไมหลบหลายคน

(ค) ฉนนอนหลบสบาย


67

17) (ก) ฉนรสกเหนอยนานๆครง (ข) ฉนรสกเหนอยบอยครง

(ค) ฉนรสกเหนอยตลอดเวลา

18) (ก) มหลายวนทฉนไมรสกอยากกนอาหาร (ข) มบางวนทฉนไมรสกอยากกนอาหาร

(ค) ฉนกนอาหารไดด

19) (ก) ฉนไมกงวลกบการเจบปวย (ข) ฉนกงวลกบการเจบปวยบอยครง

(ค) ฉนกงวลกบการเจบปวยตลอดเวลา

20) (ก) ฉนไมรสกเหงา (ข) ฉนรสกเหงาบอยครง

(ค) ฉนรสกเหงาตลอดเวลา

21) (ก) ฉนไมรสกสนกเลยเวลาอยทโรงเรยน (ข) ฉนรสกสนกนานๆครงเวลาอยทโรงเรยน

(ค) ฉนรสกสนกบอยครงเวลาอยทโรงเรยน

22) (ก) ฉนมเพอนมาก (ข) ฉนมเพอนไมกคนและอยากมมากกวาน

(ค) ฉนไมมเพอนเลย

23) (ก) การเรยนของฉนอยในขนใชไดด (ข) การเรยนของฉนไมคอยดเหมอนเมอกอน

(ค) การเรยนของฉนแยลงมาก

24) (ก) ฉนทำาอะไรไมดเทาคนอน (ข) ฉนคงทำาอะไรไดดเทาคนอนถาฉนพยายาม

(ค) ฉนทำาไดดพอๆกบคนอนอยแลวในขณะน

25) (ก) ไมมใครรกฉนจรง (ข) ฉนไมแนใจวามใครรกฉนหรอเปลา

(ค) ฉนรสกวามคนรกฉน

26) (ก) ฉนทำาตามคำาสงทไดรบเสมอ (ข) ฉนไมทำาตามคำาสงบอยครง

(ค) ฉนไมเคยทำาตามคำาสงเลย

27) (ก) ฉนเขากบคนอนไดด (ข) ฉนทะเลาะกบคนอนบอยครง

(ค) ฉนทะเลาะกบคนอนตลอดเวลา


68

แบบสอบถามผลกระทบ

จากเหตการณภยพบตสำาหรบเดก CRIES-13

แบบสอบถามผลกระทบจากเหตการณภยพบตสำาหรบเดกCRIES-13(TheChildren’sRevisedImpactofEvent

Scale)นำามาใชสำาหรบผประสบเหตการณภยพบตไมวาจะเปนภยธรรมชาตหรอภยจากนำามอมนษยเหมาะทจะนำามา

ใชคดกรองในเดกกลมเสยงทมจำานวนมาก

ผพฒนา

สรางและพฒนาโดยChildrenandWarFoundationประเทศนอรเวยโดยมการพฒนาแบบสอบถามจำานวน2ชด

แบบสอบถามชด8ขอ(CRIES-8)เหมาะสำาหรบใชเปนเครองมอคดกรองประกอบดวยอาการหลก2กลมอาการ

คอมความรสกเหมอนตกอยในเหตการณทกระทบกระเทอนจตใจนอยตลอด(intrusion)จำานวน4ขอและมการหลก

เลยงอยตลอดตอสงเราทเกยวของกบเหตการณทกระทบกระเทอนจตใจ(avoidance)จำานวน4ขอ

แบบสอบถามชด13ขอ(CRIES-13)เพมขอเพอใชประเมนสงเรา(arousal)จำานวน5ขอ

แปลเปนฉบบภาษาไทย ชด 13 ขอ (CRIES-13) โดย นายแพทยณทธร พทยรตนเสถยร ภาควชาจตเวชศาสตร

คณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยเพอนำามาใชในเดกทประสบภยสนามภาคใตของประเทศไทยเปนครงแรก

(CRIES-13,Tsunamiversion)


ใชคดกรองภาวะเครยดภายหลงเหตการณสะเทอนขวญ(Post-TraumaticStressDisorder:PTSD)สำาหรบเดกท

อายตงแต8ถง18ปทประสบกบเหตการณ

คณสมบต

คาคะแนนทจดตด25คะแนนมคาความไว(sensitivity)เทากบ0.65คาความจำาเพาะ(specificity)เทากบ0.6

และคาการทำานายเมอไดผลเปนลบ(negativepredictivevalue)เทากบ0.897


เปนแบบประเมนตนเองเดกตองสามารถอานหนงสอไดเอง


เปนแบบประเมนตนเองโดยใหเดกอานและตอบคำาถามเองมจำานวน13ขอแตละขอม4ตวเลอกคอ“ไมเลย”

“นานๆครง”“บางครง”และ“บอยๆ”


69


การใหคะแนนแบบสอบถามCRIES-13เปนดงน

ไมเลย = 0 คะแนน

นานๆครง = 1 คะแนน

บางครง = 3 คะแนน

บอยๆ = 5 คะแนน

คะแนนสงสดเทากบ65คะแนนคะแนนตำาสดเทากบ0คะแนนการแปลผลใชเกณฑคาคะแนนจดตดตงแต25

คะแนนขนไปถอวามความเสยงตอภาวะเครยดภายหลงเหตการณสะเทอนขวญ(Post-TraumaticStressDisorder:

PTSD)ในเดก


70

ตวอยาง

แบบสอบถามผลกระทบจากเหตการณภยพบตสำาหรบเดก CRIES-13

ชอ............................................................................................................................อาย...........ปวนท...............................................

อาการตอไปนรวบรวมจากสงทเกดขนกบผประสบเหตการณรนแรง/ภยพบต โปรดอานและเลอกวา อาการในแตละขอนนตรงกบ

ของตวหนในชวง7วนนขนาดไหนถาหนไมไดมอาการเหลานนในชวง7วนนใหเลอกชอง“ไมเลย”

ไมเลย น�น ๆ ครง บ�งครง บอย ๆ

1. นกถงเหตการณนนขนมาโดยไมไดตงใจ

2. พยายามลมเหตการณทเกดขน

3. ไมมสมาธในการเรยน

4. ยงรสกผวาเหตการณนน

5. สะดงตกใจงายกวาเดมหลงเหตการณนน

6. พยายามหลกเลยงสงททำาใหนกถงเหตการณนน

7. พยายามไมพดถงเหตการณนน

8. มภาพเหตการณนนผดขนในใจ

9. มสงททำาใหยงคดถงเหตการณนน

10.พยายามทจะไมคดถงเหตการณนน

11.รสกหงดหงดงาย

12.ตนตวและระวงตวเกนเหต

13.มปญหาการนอน(เชนนอนไมหลบตนบอย)

©ChildrenandWarFoundation,1998


71

แบบทดสอบการตดเกม GAST

แบบทดสอบการตดเกมGAST(GameAddictionScreeningTest)นำามาใชสำาหรบคดกรองพฤตกรรมตดเกม

คอมพวเตอรหรอหมกมนกบการเลนเกมไดอยางมประสทธภาพมความเหมาะสมกบบรบทของสงคมไทย

คำาวา“เกม”ในแบบทดสอบการตดเกมGASTหมายถงวดโอเกมเกมเพลสเตชนเกมบอยเกมคอมพวเตอรเกม

ในโทรศพทมอถอและเกมออนไลนทกชนด

ผพฒนา

สรางและพฒนาโดยสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทรกรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสขรวมกบ

นายแพทยชาญวทยพรนภดลสาขาวชาจตเวชเดกและวยรนภาควชาจตเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล


ใชคดกรองคนหาเดกและวยรนชวงอายตงแต8ปขนไปทอาจมปญหาตดเกมคอมพวเตอรหรอหมกมนกบการ

เลนเกมคอมพวเตอรมากจนกอใหเกดปญหาตางๆ

คณสมบต

ผลทดสอบความแมนตรงดานโครงสราง(constructvalidity)โดยการวเคราะหองคประกอบพบวาทกขอคำาถาม

มคาloadingfactorอยในเกณฑสง(มากกวา0.4)ซงบงชวาเปนขอคำาถามทเหมาะสมในการนำามาใชทดสอบ

หาคาความเชอถอได (reliability) พบวา ขอคำาถามทกขอมคาความสอดคลองภายใน (internal consistency)

อยในเกณฑดเยยมทง2ฉบบโดยมคาCronbach’salphacoefficientของขอคำาถามรวม(16ขอ)ฉบบเดกและ

วยรนเทากบ0.92และฉบบผปกครองเทากบ0.94และของขอคำาถามในแตละดานของทง2ฉบบตงแต0.80ขนไป

เมอแยกวเคราะหผลแตละฉบบพบวา

ฉบบเดกและวยรนชายมคาความไว(sensitivity)รอยละ68.5และความจำาเพาะ(specificity)รอยละ89.3ทจด

ตดคะแนนท24คะแนนขนไป

ฉบบเดกและวยรนหญงมคาความไวรอยละ88.2และความจำาเพาะรอยละ88.3ทจดตดคะแนนท16คะแนนขนไป

ฉบบผปกครองมคาความไวรอยละ91.6และความจำาเพาะรอยละ88.2ทจดตดคะแนนท20คะแนนขนไป


แบบทดสอบการตดเกมGASTเปนเพยงเครองมอทใชในการ“คดกรอง”(screening)เพอคนหาเดกและวยรนท

อาจมปญหาในการเลนเกมมใชเปนเครองมอในการใช“วนจฉย”(diagnosis)เดกทตดเกมดงนนกอนทผใดจะนำาแบบ

ทดสอบการตดเกม(GAST)ไปใชจำาเปนตองทราบวตถประสงคในการใชแบบทดสอบการตดเกม(GAST)นเปนอยางด

เสยกอนการจะวนจฉยวาเดกรายใดมภาวะตดเกมจำาเปนตองผานกระบวนการตรวจประเมนอยางละเอยดจากจตแพทย

หรอนกจตวทยา ผซงจะลงความเหนวาเดกรายใดตดเกมหลงจากไดขอมลอยางละเอยดและพบกบเดกและครอบครว

แลวเทานน


72


แบบทดสอบการตดเกมGASTม2ฉบบไดแก

1. ฉบบเดกและวยรน(childandadolescentversion)ผตอบแบบทดสอบไดแกเดกและวยรนทมอายตงแต8ปขนไป

ทเลนเกมเปนประจำาในชวงเวลาอยางนอย3เดอนทผานมา

2. ฉบบผปกครอง(parentversion)ผตอบแบบทดสอบไดแกผปกครองของเดกและวยรนทมอายตงแต8ปขนไป

ทเลนเกมเปนประจำาในชวงเวลาอยางนอย3เดอนทผานมา

แบบทดสอบแตละฉบบ ประกอบดวยขอคำาถามทงสน 16 ขอ มขอคำาถามทเรยงลำาดบเหมอนกน และถาม

ในสงเดยวกนแตแตกตางกนเลกนอยทการใชคำาเพอใหเขาใจงายใชวดปญหาทเกยวของกบการเลนเกม3ดานไดแก

1. การหมกมนกบเกม(preoccupationwithgame)

ไดแกขอ1,8,9,11,13และ16

2. การสญเสยความสามารถในการควบคมการเลนเกม(lossofcontrol)

ไดแกขอ2,4,5,6และ12

3. การสญเสยหนาทความรบผดชอบ(functionimpairment)

ไดแกขอ3,7,10,14และ15

เวลาทใชในการตอบแบบทดสอบเฉลยประมาณ5นาท

คำาตอบทสามารถเลอกตอบไดในแตละขอคำาถามม4คำาตอบไดแก“ไมใชเลย”“ไมนาใช”“นาจะใช”“ใชเลย”

โดยใชความรสกของผตอบเปนหลกกรณทไมแนใจใหใชเกณฑตอไปนเปนแนวทางในการตอบ

“ไมใชเลย” หมายถง ผตอบมความมนใจ100%วาไมเคยมพฤตกรรมเชนนนเลย

“ไมน�ใช” หมายถง ผตอบมความมนใจมากกวา50%(แตไมถง100%)วาไมเคยมพฤตกรรมเชนนน

“น�จะใช” หมายถง ผตอบมความมนใจมากกวา50%(แตไมถง100%)วามหรอเคยมพฤตกรรมเชนนน

“ใชเลย” หมายถง ผตอบมความมนใจ100%วามหรอเคยมพฤตกรรมเชนนน


การใหคะแนนแตละขอคำาถามดงน

• ไมใชเลย ให0คะแนน

• ไมนาใช ให1คะแนน

• นาจะใช ให2คะแนน

• ใชเลย ให3คะแนน

เมอใหคะแนนครบทกขอแลว ใหรวมคะแนนในแตละคอลมน โดยนำาคะแนนรวมในคอลมน “ไมนาใช” ใสไวใน

ชองAคะแนนรวมในคอลมน“นาจะใช”ใสไวในชองBและคะแนนรวมในคอลมน“ใชเลย”ใสไวในชองCหลงจาก

นนจงคดคะแนนรวมทงหมดโดยรวมคะแนนในชองA,BและCเขาดวยกน


73

เกณฑก�รแปลผลคะแนน เปนดงน

ฉบบเดกและวยรนผชาย

คะแนนรวมของแบบทดสอบ GAST กลม ระดบคว�มรนแรงของปญห�

คะแนนตำากวา24 ปกต ยงไมมปญหาในการเลนเกม

คะแนนระหวาง24-32 คลงไคล เรมมปญหาในการเลนเกม

คะแนนมากกวาหรอเทากบ33 นาจะตดเกม มปญหาในการเลนเกมมาก









ฉบบเดกและวยรนผหญง

ฉบบผปกครอง

หลงจากทราบผลการทดสอบแลวมขอควรปฏบตสำาหรบผปกครองดงน

1. หากระดบการเลนเกมของลกทานยงอยในเกณฑ“ปกต”ทานควรมมาตรการปองกนไมใหลกของทานตดเกม

โดยการสรางสมพนธภาพทดและใหเวลาทมคณภาพกบลก ฝกวนย สอนใหเดกรจกแบงเวลาและใชเวลาวางใหเปน

ประโยชนกำาหนดกตกาและจำากดเวลาในการเลนเกมสงเสรมใหเดกมงานอดเรกทเดกชอบทำานอกเหนอจากการเลนเกม

2. หากระดบการเลนเกมของลกทานอยในระดบ“คลงไคลหรอเรมมปญหา”ทานควรพดคยกบลกถงพฤตกรรมท

เปนปญหาในการเลนเกมของลกอยางจรงจงมการกำาหนดกตกาและจำากดเวลาในการเลนเกมอยางเขมงวดใสใจและให

เวลาทมคณภาพกบลกสงเสรมใหเดกมงานอดเรกหรอทำากจกรรมทผอนคลายอนๆนอกเหนอจากการเลนเกม

3. หากระดบการเลนเกมของลกทานอยในระดบ “นาจะตดเกมหรอมปญหามาก” และทานไดพยายามปรบลด

เวลาการเลนเกมของลกทานแลวตามคำาแนะนำาในขอ 2 แตยงไมไดผล ทานควรรบปรกษาจตแพทยเดกและวยรนเพอ

รบการชวยเหลอโดยรบดวน


74

ตวอยาง

แแบบทดสอบการตดเกม GAST ฉบบเดกและวยรน

การตอบแบบทดสอบ

คำาตอบทสามารถเลอกตอบไดในแตละขอคำาถามม4คำาตอบไดแก“ไมใชเลย”“ไมนาใช”“นาจะใช”และ“ใชเลย”การตอบให

ใชความรสกของผตอบเปนหลกกรณทไมแนใจใหใชเกณฑตอไปนเปนแนวทางในการตอบ

“ไมใชเลย” หมายถง ผตอบมความมนใจ100%วาตนเองไมเคยมพฤตกรรมเชนนนเลย

“ไมนาใช” หมายถง ผตอบมความมนใจมากกวา50%(แตไมถง100%)วาตนเองไมเคยมพฤตกรรมเชนนน

“นาจะใช” หมายถง ผตอบมความมนใจมากกวา50%(แตไมถง100%)วาตนเองมหรอเคยมพฤตกรรมเชนนน

“ใชเลย” หมายถง ผตอบมความมนใจ100%วาตนเองมหรอเคยมพฤตกรรมเชนนน

คำาแนะนำากอนตอบแบบทดสอบ

ขอความตอไปนเปนการอธบายถงพฤตกรรมทเกยวของกบการเลนเกมของทาน กรณาอานโดยละเอยด และพจารณาเลอกคำาตอบ

ทใกลเคยงกบพฤตกรรมของตวทานมากทสดในชวง3เดอนทผานมาโดยทำาเครองหมาย“√”ลงในชอง

ขอคำ�ถ�มไมใชเลย

(0 คะแนน)ไมน�ใช

(1 คะแนน)น�จะใช

(2 คะแนน)ใชเลย

(3 คะแนน)

ตงแตฉนชอบเลนเกม…

1. ฉนสนใจหรอทำากจกรรมอยางอนนอยลงมาก

2. ฉนมกเลนเกมจนลมเวลา

3. ความสมพนธระหวางฉนกบคนในครอบครวแยลง

4. ฉนเคยเลนเกมดกมากจนทำาใหตนไปเรยนไมไหว

5. ฉนมกเลนเกมเกนเวลาทฉนไดรบอนญาตใหเลน

6. ฉนมกอารมณเสยเวลามใครมาบอกใหเลกเลนเกม

7. ฉนเคยโดดเรยนเพอไปเลนเกม

8. เรองทฉนคยกบเพอนๆมกเปนเรองเกยวกบเกม

9. ฉนใชเวลาวางสวนใหญไปกบการเลนเกม

10. การเรยนของฉนแยลงกวาเดมมาก

11. กลมเพอนทฉนคบดวยชอบเลนเกมเหมอนกบฉน

12. เวลาทฉนพยายามหกหามใจตวเองไมใหเลนเกมมากฉนมกทำาไมสำาเรจ

13. เงนของฉนสวนใหญหมดไปกบเกม(เชนซอบตรชวโมง,ซอหนงสอเกม, ซอไอเทมในเกมฯลฯ)

14. หลายคนบอกวาอารมณของฉนเปลยนไป(เบองาย,หงดหงดงาย, ขรำาคาญฯลฯ)

15. หลายคนบอกวาพฤตกรรมของฉนเปลยนไป(เถยงเกง,ไมเชอฟง, ไมรบผดชอบฯลฯ)

16. หลายคนบอกวาฉนตดเกม

รวมคะแนน A= B= C=

คะแนนรวมทงหมดA+B+C=

©สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทรกรมสขภาพจต


75

ตวอยาง

แบบทดสอบการตดเกม GAST ฉบบผปกครอง

การตอบแบบทดสอบ

คำาตอบทสามารถเลอกตอบไดในแตละขอคำาถามม4คำาตอบไดแก“ไมใชเลย”“ไมนาใช”“นาจะใช”และ“ใชเลย”การตอบให

ใชความรสกของผตอบเปนหลกกรณทไมแนใจใหใชเกณฑตอไปนเปนแนวทางในการตอบ

“ไมใชเลย” หมายถง ผปกครองมความมนใจ100%วาลกของตวเองไมเคยมพฤตกรรมเชนนนเลย

“ไมนาใช” หมายถง ผปกครองมความมนใจมากกวา50%(ไมถง100%)วาลกของตวเองไมเคยมพฤตกรรมเชนนน

“นาจะใช” หมายถง ผปกครองมความมนใจมากกวา50%(แตไมถง100%)วาลกของตนเองมหรอเคยมพฤตกรรมเชนนน

“ใชเลย” หมายถง ผปกครองมความมนใจ100%วาลกของตวเองมหรอเคยมพฤตกรรมเชนนน

คำาแนะนำากอนตอบแบบทดสอบ

ขอความตอไปนเปนการอธบายถงพฤตกรรมของเดกและวยรนทเกยวของกบการเลนเกมกรณาอานโดยละเอยดและพจารณาเลอก

คำาตอบทใกลเคยงกบพฤตกรรมของลกทานมากทสดในชวง3เดอนทผานมาโดยทำาเครองหมาย“√”ลงในชอง

ขอคำ�ถ�มไมใชเลย

(0 คะแนน)ไมน�ใช

(1 คะแนน)น�จะใช

(2 คะแนน)ใชเลย

(3 คะแนน)

ตงแตลกชอบเลนเกม...

1. ลกสนใจหรอทำากจกรรมอยางอนนอยลงมาก

2. ลกมกเลนเกมจนลมเวลา

3. ความสมพนธระหวางลกกบคนในครอบครวแยลง

4. ลกเคยเลนเกมดกมากจนทำาใหตนไปเรยนไมไหว

5. ลกมกเลนเกมเกนเวลาทฉนไดรบอนญาตใหเลน

6. ลกมกอารมณเสยเวลามใครมาบอกใหเลกเลนเกม

7. ลกเคยโดดเรยนเพอไปเลนเกม

8. เรองทลกคยกบเพอนๆมกเปนเรองเกยวกบเกม

9. ลกใชเวลาวางสวนใหญไปกบการเลนเกม

10. การเรยนของลกแยลงกวาเดมมาก

11. กลมเพอนทลกคบดวยชอบเลนเกมเหมอนกบลก

12. เวลาทลกพยายามหกหามใจตวเองไมใหเลนเกมมากลกมกทำาไมสำาเรจ

13. เงนของลกสวนใหญหมดไปกบเกม(เชนซอบตรชวโมง,ซอหนงสอเกม, ซอไอเทมในเกมฯลฯ)

14. หลายคนบอกวาอารมณของลกเปลยนไป(เบองาย,หงดหงดงาย, ขรำาคาญฯลฯ)

15. หลายคนบอกวาพฤตกรรมของลกเปลยนไป(เถยงเกง,ไมเชอฟง, ไมรบผดชอบฯลฯ)

16. ฉนคดวาลกฉนตดเกม

รวมคะแนน A= B= C=

คะแนนรวมทงหมดA+B+C=

©สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทรกรมสขภาพจต


76


77


78

บรรณานกรม

กรมสขภาพจต,สถาบนราชานกล.(2551).คมอดแลสขภ�พจตเดกวยเรยน.(พมพครงท4).กรงเทพฯ:โรงพมพชมนม สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.กรงเทพมหานคร,สำานกการศกษา.หนวยศกษานเทศก.(2558).ประกอบกลกลอมอารมย(บรรณาธการ).คมอแนวท�ง ก�รสร�งระบบดแลสขภ�วะท�งใจ ของนกเรยนและคร . กรงเทพฯ: ศนยบรการวชาการ มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.กาญจนา อำาลอย. (2550).ก�รเปรยบเทยบแบบสอบถ�มคดกรองพฤตกรรมอย�งสนกบแบบสอบถ�มพฤตกรรม ม�ตรฐ�นของเดกไทย.(วทยานพนธเพอวฒบตรแสดงความรความชำานาญในการประกอบวชาชพเวชกรรมสาขา กมารเวชศาสตรของแพทยสภา).สถาบนผฝกอบรมสถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชนกระทรวงสาธารณสข.ชดาพมพเผาสวสด,วนดาชนนทยทธวงศ,ปราณตะวโลและยวนาไขวพนธ.(2558).แบบสงเกตพฤตกรรมสำาหรบ เดกทมระดบสตปญญาตำากวาเกณฑภาวะบกพรองของทกษะการเรยนโรคสมาธสนและกลมอาการออทซม. ว�รส�รร�ช�นกล,30(2):1-11.ชาญวทยพรนภดล,บณฑตศรไพศาล,กสมาวดคำาเกลยงและเสาวนยพฒนอมร.(2557).การพฒนาแบบทดสอบ การตดเกม.ว�รส�รสม�คมจตแพทยแหงประเทศไทย,59(1):3-14.ณทธรพทยรตนเสถยร,ธนวรจนบรณะสขสกล,ดษฎจงศรกลวทยและทรงภมเบญญากร.(2557).คณสมบตของ แบบคดกรองโรคสมาธสนชอSwanson,Nolan,andPelhamIVScale(SNAP-IV)และStrengthsand DifficultiesQuestionnaireสวนทเกยวของกบพฤตกรรมอยไมนง/สมาธสน(SDQ-ADHD)ฉบบภาษาไทย. ว�รส�รสม�คมจตแพทยแหงประเทศไทย,59(2):97-110.ดลจรสทพยมโนสงหและรตโนทยพลบรการ. (2555).การศกษาปญหาทางพฤตกรรมเดกวยเรยนอาย10–12ป โดยใชแบบคดกรองสอบถามพฤตกรรมจากตวเดกในโรงเรยนแหงหนง สงกดกรงเทพมหานคร เขตดนแดง. กม�รเวชส�ร,19(1):13-22.ดารณอทยรตนกจ,ชาญวทยพรนภดลและคณะ. (2550). แบบคดกรองนกเรยนทมภ�วะสม�ธสน บกพรองท�ง ก�รเรยนร และออทซม: คมอก�รใชแบบคดกรอง.กรงเทพฯ:สำานกพมพพฒนาคณภาพวชาการ.ดษฎจงศรกลวทยและสวรรณเรองเดช.(2552).ความตรงของแบบสอบถามSNAP-IVฉบบภาษาไทยในการวนจฉย โรคสมาธสนและโรคดอตอตานสำาหรบผปวยเดกในเขตสาธารณสขท14.ว�รส�รโรงพย�บ�ลจตเวชนครร�ชสม� ราชนครนทร,9(2):12-20.


79

ทวศกดสรรตนเรขา.(2558).คมอก�รดแลสขภ�พจตเดก กลมปญห�ก�รเรยน.กรงเทพฯ:บยอนดพบลชชง.ทวศกดสรรตนเรขา.(2559).หนวยท3การคดกรองเดกปฐมวยทมความตองการพเศษ.ใน: เอกส�รก�รสอนชดวช� ก�รดแลเดกปฐมวยทมคว�มตองก�รพเศษ 21010 (10203010) ส�ข�วช�ศกษ�ศ�สตร มห�วทย�ลย สโขทยธรรม�ธร�ช หนวยท 1-7. สำานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.นนทบร:3-(1-51).ทวศลปวษณโยธน,โชษตาภาวสทธไพศฐ,พรทพยวชรดลก,พชรนทรอรณเรองและธนวรจนบรณสขสกล.(2556). ความชกโรคสมาธสนในประเทศไทย.ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย,21(2):66-75.ประกาศกระทรวงศกษาธการเรองกำาหนดประเภทและหลกเกณฑของคนพการทางการศกษาพ.ศ.2552.(2552).ใน: ร�ชกจจ�นเบกษ�.เลม126(ตอนพเศษ80ง):45-47.ผดง อารยะวญญ. (2543). เครองมอคดกรองเดกทมปญหาในการเรยนรทางการศกษา. ใน: วนดดา ปยะศลป และสมจตตธรมโนภาพ(บรรณาธการ).คมอคณคร เพอเดกทมปญห�ก�รเรยน.กรงเทพฯ:ทซจพรนตง; หนา97-104.พรรณพมลหลอตระกล,พนม เกตมานและพรรณ แสงชโต. (2548).คมอสำ�หรบบคล�กรสขภ�พจตในก�รดแล ชวยเหลอเดก ทประสบภยพบต. กรงเทพฯ:เอกซปอรตอมปอรตแอนดไอท.ยงยทธวงศภรมยศานต,พรรณพมลวปลากร,สภาวดนวลมณ,โวฟกงเวรนเนอรและอภชยมงคล.(2554).การ ประเมนจดแขงและจดออน(SDQฉบบภาษาไทย):การเปลยนแปลงและแนวทางการใช.ว�รส�รสขภ�พจต แหงประเทศไทย,19(2):128-134.ศรศกดธตดลกรตน,วลลธรรมโกสทธและราณฉายนท(บรรณาธการ).(2555).คมอก�รปฏบตง�นทมชวยเหลอ เยยวย�จตใจผประสบภ�วะวกฤต.กรงเทพฯ:บยอนดพบลสซง.สถาบนวจยระบบสาธารณสข.(2560).ก�รคดกรองโรคระดบประช�กร.[เวบไซต].สบคนเมอ1สงหาคม2560,จาก http://www.hsri.or.th/researcher/classroom/detail/4813สจตราอรตนมณ.(ม.ป.ป.).เครองมอและก�รใชเครองมอคดกรองและประเมนปญห�ท�งสขภ�พจต.(เอกสารประกอบ การสอนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา).อมาพรตรงคสมบตและดสตลขนะพชตกล.(2539).อาการซมเศราในเดก:การศกษาโดยใชChildren’sDepression Inventory.ว�รส�รสม�คมจตแพทยแหงประเทศไทย,41(4):221-230.Andermann,A.,Blancquaert,I.,Beauchamp,S.&Dery,V.(2008).RevisitingWilsonandJungnerinthe genomicage:areviewofcareeningcriteriaoverthepast40years. Bulletin of World Health Organization.86(4):241-320.Bloom,B.,Jones,L.I.&Freeman,G.(2013).SummaryhealthstatisticsforU.S.children:NationalHealth InterviewSurvey;2012.NationalCenterforHealthStatistics. Vital Health Stat.10(258).CentersforDiseaseControlandPrevention.(2013).Mentalhealthsurveillanceamongchildren-United States,2005—2011. MMWR.62(Suppl2):1-35.ChildrenandWarFoundation.(2017).CRIES-13.Retrievedfromhttp://www.childrenandwar.org/measures/ children%E2%80%99s-revised-impact-of-event-scale-8-%E2%80%93-cries-8/ies13/


80

Christensen,D.L.,Baio,J.,Braun,K.V.,etal.(2016).PrevalenceandCharacteristicsofAutismSpectrum DisorderAmongChildrenAged8Years-AutismandDevelopmentalDisabilitiesMonitoringNetwork, 11Sites,UnitedStates,2012. MMWR Surveill Summ.65(3):1–23.Dowdy, E., Ritchey, K. & Kamphaus, R.W. (2010). School-based screening: a population-based approachtoinformandmonitorchildren’smentalhealthneed.School Mental Health.2:166–176. DOI:10.1007/s12310-010-9036-3Goodman, R. (2001). Psychometric properties of the strengths and difficulties questionnaires. J Am Acad Child Psy.40:1337-1345.Hoff,N., Peterson, R. L., Strawhun, J.& Fluke, S. (2015,April).School-wide Behavior Screening, Topic Brief.Lincoln,NE:StudentEngagementProject,UniversityofNebraska-LincolnandtheNebraska DepartmentofEducation.http://k12engagement.unl.edu/school-wide-behavior-screeningJellinek,M., Evans,N.&Knight,R.B. (1979).Useof abehavior checklistonapediatric inpatient unit. J Pediatr.94(1):156–158.Jellinek,M.S.,Murphy,J.M.,Robinson,J.,etal.(1988).PediatricSymptomChecklist:Screeningschool-age childrenforpsychosocialdysfunction.J Pediatr.112(2):201–209.Website:http://psc.partners.org.MassachusettsGeneralHospital.Pediatric Symptom Checklist.(2017).Retrievedfromhttp://www. massgeneral.org/psychiatry/services/psc_about.aspxMaulik,P.K.&Darmstadt,G.L. (2007).Childhooddisability inlow-andmiddle-incomecountries: overviewofscreening,prevention,services,legislation,andepidemiology.J Pediatr.120(Sup.1): S1-55.DOI:10.1542/peds.2007-0043BMaulik,P.K.,Mascarenhas,M.N.,Mathers,C.D.,Dua,T.&Saxena,S.(2011).Prevalenceofintellectual disability:Ameta-analysisofpopulation-basedstudies.Research in Developmental Disabilities, 32(2):419-436.DOI:10.1016/j.ridd.2010.12.018NationalResearchCouncilandInstituteofMedicine. (2009).Preventing mental, emotional, and behavioral disorders among young people: progress and possibilities.O’Connell,M.E.,Boat,T.& Warner,K.E.(Eds).Washington,DC:TheNationalAcademiesPress.Perrin,S.,Meiser-Stedman,R.&Smith,P.(2005).TheChildren’sRevisedImpactofEventScale(CRIES): ValidityasascreeninginstrumentforPTSD. Behavioural and Cognitive Psychotherapy.33(4):487-498. Swanson,J.,Lerner,M.,March,J.&Gresham,F.M.(1999).Assessmentandinterventionforattention deficit/hyperactivitydisorderintheschools.LessonsfromtheMTAstudy.Pediatr Clin North Am. 46:993-1009.


81

Wilson,J.M.G.&Jungner,G.(1968).Principlesandpracticeofscreeningfordisease.WHO Chronicle. Geneva:WorldHealthOrganization.22(11):473.Woerner,W.,Nuanmanee,S.,Becker,A.,Wongpiromsarn,Y.&Mongkol,A.(2011).Normativedataand psychometricpropertiesofThaiversionoftheStrengthsandDifficultiesQuestionnaire(SDQ). J Ment Health Thai.19(1):42-57.Youthinmind. (2017, Jul 10). SDQ. Retrieved from http://www.sdqinfo.com/py/sdqinfo/b3.py? language=Thai


82


83


84

ขอมลศนยสขภาพจตท 13

ขอมลทวไป

ศนยสขภาพจตท 13 เปนหนวยงานสงกดกรมสขภาพจต เปนหนวยงานวชาการดานการสงเสรมสขภาพจตและ

ปองกนปญหาสขภาพจตรบผดชอบในเขตสขภาพกรงเทพมหานครโดยมวสยทศน“เปนองคกรหลกดานการสงเสรมสข

ภาพจตและปองกนปญหาสขภาพจต ระดบเขตสขภาพ เพอใหประชาชนสขภาพจตด มความสข” มพนธะกจหลกอย

4เรองคอ

1. ศกษา วเคราะห วจย และพฒนาองคความร ดานการสงเสรมสขภาพจตและปองกนปญหาสขภาพจตระดบ

เขตสขภาพ

2. พฒนากลไกการดำาเนนงานสขภาพจตเพอชนำาและรวมกำาหนดทศทางงานสขภาพจตระดบเขตสขภาพ

3. สนบสนนการพฒนาระบบงานสงเสรมสขภาพจตและปองกนปญหาสขภาพจตครอบคลมทกระดบ

4. สรางการมสวนรวมของเครอขายเพอใหประชาชนสามารถดแลสขภาพจตของตนเอง

สถานทตง

อาคารกรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสขอาคาร1ชน4

ถนนตวานนทตำาบลตลาดขวญอำาเภอเมองจงหวดนนทบร11000

ขอมลการตดตอ

โทรศพท 021495597

โทรสาร 021495596

อเมล [email protected]

เวบไซต http://www.mhc13.dmh.go.th


85

ประวตและผลงานผเขยน

นายแพทยทวศกด สรรตนเรขา

จตแพทยเดกและวยรน (Child & Adolescent Psychiatrist)

วฒการศกษา

แพทยศาสตรบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย

วฒบตรแพทยเฉพาะทางสาขาจตเวชศาสตรเดกและวยรนแพทยสภาและคณะแพทยศาสตรจฬาฯ

หนงสออนมตแพทยเฉพาะทางสาขาเวชศาสตรครอบครวแพทยสภา

การปฏบตงานในปจจบน

ผอำานวยการศนยสขภาพจตท13กรมสขภาพจต

สถาบนราชานกลกรมสขภาพจต

สถาบนแฮปปโฮม

เวบมาสเตอรhttp://www.happyhomeclinic.comและhttp://www.smartdcamp.com

ผลงานดานหนงสอ

ทวศกดสรรตนเรขา.(2548).แนวท�งก�รดแล ออทสตก.กรงเทพฯ:โรงพมพครสภาลาดพราว.

ทวศกดสรรตนเรขา.(2548).ออทสตกกบคว�มส�ม�รถพเศษ.กรงเทพฯ:โรงพมพครสภาลาดพราว.

ทวศกดสรรตนเรขา.(มนาคม2549).พหปญญาอจฉรยภาพหลากหลายมตทนาคนหา.UPDATE.21(222):

63-64.

ทวศกดสรรตนเรขาและสมจตรไกรศร.(2549).โปรแกรมศลปกรรมบำ�บด สถ�บนร�ช�นกล.กรงเทพฯ:

โรงพมพครสภาลาดพราว.

ทวศกดสรรตนเรขา.(2549).ก�รเลนเพอก�รเรยนร ในเดกออทสตก.กรงเทพฯ:โรงพมพครสภาลาดพราว.

ทวศกดสรรตนเรขา.(2550).ศลปะบำ�บด ศ�สตรและศลปแหงก�รบำ�บด.กรงเทพฯ:โรงพมพครสภาลาดพราว.

ทวศกดสรรตนเรขา.(2550).ก�รบำ�บดท�งเลอก ในเดกพเศษ.กรงเทพฯ:โรงพมพครสภาลาดพราว.

ทวศกดสรรตนเรขาและสมจตรไกรศร.(2553).โปรแกรมศลปกรรมบำาบดสถาบนราชานกล.ว�รส�รสถ�บน

ร�ช�นกล.25(3):22-31.


86

ทวศกดสรรตนเรขา.(2553).จตบำาบดแบบกลมในเดกทประสบภยพบต.ใน: สขภ�พจตเดกกบอบตภยหม-ภยพบต,

เบญจพรปญญายง(บรรณาธการ).กรงเทพฯ:บยอนดพบลสชง,;หนา140-152.

ทวศกดสรรตนเรขา.(2553).การตรวจประเมนและวนจฉยความพการทางจตใจหรอพฤตกรรมหรอออทสตก.ใน:

ดารณสวพนธ(บรรณาธการ).คมอก�รตรวจประเมนและวนจฉยคว�มพก�ร ต�ม พรบ.สงเสรมและพฒน�

คณภ�พชวตคนพก�รพ.ศ.2550.กรงเทพฯ:ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย;หนา43-48.

ทวศกดสรรตนเรขา.(2555).คมอออทสตก สำ�หรบผปกครอง.(พมพครงท5).กรงเทพฯ:

สำานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต.

ทวศกดสรรตนเรขา.(2555).ความพการประเภท4.2ออทสตก.ใน:คมอม�ตรฐ�นกล�ง ประเมนคว�มส�ม�รถ

ต�มประเภทคว�มพก�รและใหรหส ICF. นนทบร: สำานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข;

หนา37-41.

ทวศกดสรรตนเรขา.(2556).แอลด-ความบกพรองทางการเรยนร.ใน:คมอแนวท�งในก�รดแลเดกทมปญห�

ก�รเรยนร อ�ย 6-12 ป ในชนเรยน ระหว�งเครอข�ยด�นก�รศกษ�และเครอข�ยด�นส�ธ�รณสข.กรงเทพฯ:

สถาบนราชานกล;หนา7-13.

ทวศกดสรรตนเรขา.(2556).แอลดกบสทธประโยชนตามกฎหมาย.ใน:คมอแนวท�งในก�รดแลเดกทมปญห�

ก�รเรยนร อ�ย 6-12 ป ในชนเรยน ระหว�งเครอข�ยด�นก�รศกษ�และเครอข�ยด�นส�ธ�รณสข.กรงเทพฯ:

สถาบนราชานกล;หนา15-17.

ทวศกดสรรตนเรขาและกรทพยวทยากาญจน(บรรณาธการ).(2557).ตนแบบกจกรรมค�ยครอบครวสขภ�พจตด.

นนทบร:ศนยสขภาพจตท13.

ทวศกด สรรตนเรขา และ วรรณวไล ภตระกล (บรรณาธการ). (2557). ขอมลพนฐ�นสขภ�พจต

เขตบรก�รสขภ�พ กรงเทพมห�นคร ป 2557.กรงเทพฯ:บยอนดพบลสชง.

ทวศกดสรรตนเรขาและอารอยภ (บรรณาธการ). (2558).ขอมลพนฐ�นสขภ�พจต เขตบรก�รสขภ�พ

กรงเทพมห�นคร ป 2558.กรงเทพฯ:บยอนดพบลสชง.

ทวศกดสรรตนเรขา.(2558).คมอก�รดแลสขภ�พจตเดก กลมปญห�ก�รเรยน.กรงเทพฯ:บยอนดพบลชชง.

ทวศกด สรรตนเรขา. (2558). การตรวจประเมนและวนจฉยความพการทางออทสตก. ใน: ดารณ สวพนธ

(บรรณาธการ).คมอก�รวนจฉยและตรวจประเมนคว�มพก�ร ต�มประก�ศกระทรวงก�รพฒน�สงคมและคว�ม

มนคงของมนษย เรอง ประเภทและหลกเกณฑคว�มพก�ร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2555.กรงเทพฯ:กรมสงเสรมและ

พฒนาคณภาพชวตคนพการ;หนา95-98.

ทวศกดสรรตนเรขา,กรทพยวทยากาญจน,จฑารตนขาวละออและอารอยภ.(2558).ก�รวเคร�ะหตนทน

ตอหนวย ง�นสงเสรมและปองกนด�นสขภ�พจต ศนยสขภ�พจต กรมสขภ�พจต ปงบประม�ณ 2556 (ร�ยง�น

ก�รวจย). กรงเทพฯ:บยอนดพบลสชง.

ทวศกดสรรตนเรขา,กรทพยวทยากาญจน,จฑารตนขาวละออและอารอยภ.(2558).ก�รวเคร�ะหตนทน

ตอหนวย ง�นสงเสรมและปองกนด�นสขภ�พจต ศนยสขภ�พจต กรมสขภ�พจต ปงบประม�ณ 2557 (ร�ยง�น

ก�รวจย). กรงเทพฯ:บยอนดพบลสชง.


87

ทวศกดสรรตนเรขา,กรทพยวทยากาญจน,จฑารตนขาวละออและอรณศรบญท.(2559).ก�รวเคร�ะห

ตนทนตอหนวย ง�นสงเสรมและปองกนด�นสขภ�พจต ศนยสขภ�พจต กรมสขภ�พจต ปงบประม�ณ

2558 (ร�ยง�นก�รวจย).กรงเทพฯ:บยอนดพบลสชง.

ทวศกดสรรตนเรขา.(2559).หนวยท3การคดกรองเดกปฐมวยทมความตองการพเศษ.ใน: เอกส�รก�รสอน

ชดวช� ก�รดแลเดกปฐมวยทมคว�มตองก�รพเศษ 21010 (10203010) ส�ข�วช�ศกษ�ศ�สตร มห�วทย�ลย

สโขทยธรรม�ธร�ช หนวยท 1-7.สำานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.นนทบร;หนา3-(1-51).

ทวศกดสรรตนเรขา.(2559).หนวยท14การดแลเดกออทสตกในระดบปฐมวย.ใน: เอกส�รก�รสอนชดวช�

ก�รดแลเดกปฐมวยทมคว�มตองก�รพเศษ 21010 (10203010) ส�ข�วช�ศกษ�ศ�สตร มห�วทย�ลย

สโขทยธรรม�ธร�ช หนวยท 8-15.สำานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.นนทบร;หนา14-(1-47).


88


89


90


91


92

Documents

การคัดกรอง - HAPPY HOME CLINIC · แบบประเมินจุดแข็งและจุดอ่อน sdq 22 แบบสอบถามพฤติกรรม