Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ผศ.ดร.กรยา สงขทองวเศษ !ภาควชาพชศาสตรและทรพยากรการเกษตร สาขาพชไร !คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
การจำแนกพชไร (Agronomy Classification)
การจำแนกพชPlant Classification
1. จำแนกโดยวธทางพฤกษศาสตร
(Botanical Classification)
Kingdom
Division
Class
Order
Family
Genus
SpeciesVariety
การจดหมวดหม
• พชหนงชนด = 1 specy ( พหพจน = species)
• ชอวทยาศาสตร ประกอบดวย
Genus + specy
• เชน มะมวง = Mangifera indica หรอ
Mangifera indica
ขาวโพด = Zea mays หรอ
Zea mays
http://www.icecreamfanclub.com/articles/41974741/
http://www.thaiagrinews.com/wp-content/uploads/2013/03/%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%82%E0%B8%9E%E0%B8%94.jpg
• Kingdom: อาณาจกรพช (Plant) ซงแบงออกเปน 12 Divisions
• Division: พชทางการเกษตร หรอพชชนสง (Tracheophyta) ซงเปนพชทมระบบราก ลำตน ใบ ระบบทอลำเลยง (vascular systems) หรอ (tracheary system)
Division: Tracheophyta แบงออกเปน 12
classes (มและไมมเมลด)
มเพยง 3 classes ทใชปลกทางการเกษตร คอ
1. Class Filicinae: Fern
2. Class Gymnospermae: สน แปะกวย
และปรง
3. Class Angiospermae: flowering plant
Class: Gymnospermae ม Order ทสำคญ 3
Orders คอ
http://web3.dnp.go.th/botany/detail.aspx?words=%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%B5&typeword=group
http://www.ucmp.berkeley.edu/seedplants/ginkgoales/ginkgo.html
http://www.kroobannok.com/blog/21604
Order Coniferales (สน)Order Ginkgoales (แปะกวย)
Order Cycadales (ปรง)
Class: Angiosperm (Flower plants)
แบงออกเปน 2 subclasses
1.พชใบเลยงเดยว (Monocotyledoneae)
2.พชใบเลยงค (Dicotyledoneae)
•Order: เปนพชทมหรอไมม กลบดอก กลบเลยง เชน 1. ขาว (Graminales) มกลบดอก แตไมมกลบเลยง !
2. กหลาบ (Rosales) มทงกลบดอกและกลบเลยง
• Family: เปนพชบกหรอพชนำ จำนวน
เกสรตวเมย การเกดใบบนตน มหรอไมมกลบเลยง ลกษณะดอก ผล คลายกน
• Genus: ลกษณะของรงไข มลำตนหรอไม
• Species: ลกษณะของใบ
• Variety: พชชนดหนงๆ อาจมหลายพนธ
2. จำแนกโดยอาศยอายของพช (Life-cycle Classification)
อาศยหลกการจำแนกโดยดอายของพช หรอลกษณะ
การเจรญเตบโตของพชเปนเกณฑ แบงไดเปน 3 ประเภท
1. พชลมลก (Annuals plant) หมายถง กลมพชทมการเจรญเตบโต ออกดอกตดผล และตาย ภายในเวลา 1 ป หรอนอยกวา 1 ป ไดแก ขาว ขาวโพด ขาวบารเลย ขาวโอต ทานตะวน ถวเหลอง ฝาย ปอ เปนตน
2. พชคางปหรอคาบป (Biennials plant) หมายถง พชทมอายอย 2 ฤด หรอ 2 ป คาบเกยวกน ในปแรกนน จะมแตการเจรญเตบโตทางตนและทางใบ (vegetative growth) ซงจะสะสมอาหารไว แตจะยงไมออกดอกจนกระทงในปตอมา พชกลมนมกใหเมลดเปนจำนวนมาก และตายหลงจากใหเมลดแลว เชน หอม กระเทยม ชการบท
3. พชยนตน (Perennials plant) หมายถง พชทมอายมากกวา 2 ป
เชน พชอาหารสตวในเขตอบอน พชพวกนมกมระบบรากลก อาจ
เปนไดทงหญาและถวอาหารสตวชนดตางๆ และออย
3. จำแนกโดยอาศยประเภทของใบเลยง
(Cotyledon Classification)
1. พชใบเลยงเดยว (Monocotyledons)
หมายถง พชทมใบเลยง
เพยงใบเดยว เมอเจรญเตบโตเตมท
จะเหนขอและปลองในสวนของ
ลำตนชดเจน ใบมกมลกษณะแคบ
เรยว เสนใบเรยงตวในแนวขนาน
รากเปนระบบรากฝอย เชน
ขาวโพด ออย หญา และไผ เปนตน
http://www.pinkmonkey.com/studyguides/subjects/biology-edited/chap15/fig15_21.gif
การงอกของพชใบเลยงเดยว การงอกแบบใบเลยงอยใตดน (hypogeal germination) คอ การงอกของเมลดพนธ
เปนตนออนแลว ใบเลยงยงไมโผลขนมาเหนอดน กลาวคอ เรมแรกเมลดพนธจะดดนำเขาไป
ทำใหเอมบรโอและเอนโดสเปรมขยายตว coleorhiza จะแทงทะลเปลอกออกมา รากปฐม
ภม (primary root) เจรญออกมาอยางรวดเรว แลวเนอเยอหมยอด (coleoptile) จะเจรญโผลพน
ดนขนมา เมอไดรบแสงแดดจงหยดการเจรญ ปลอยใหยอดออนเจรญแตกใบจรงออกมา สวน
ใหญทเหนอยเหนอดนคอ สวนของลำตนทอยเหนอใบเลยง (epicotyl) การงอกในลกษณะนมก
พบในพชใบเลยงเดยว เชน ขาวโพด (Zea mays) แตกมพชใบเลยงคบางชนดทงอกแบบใบเลยง
อยใตดน เชน ถวลนเตา (Pisum sativum)
2. พชใบเลยงค ( Dicotyledons)
หมายถง พชทมใบ
เลยง 2 ใบ เมอเจรญเตบโตเตมท
แลวจะเหนขอและปลองในสวน
ของลำตนไมชดเจน ใบม
ลกษณะกวาง เสนใบแตกแขนง
เปนรางแห รากเปนระบบราก
แกว ไดแก ถว พรก และ
มะมวง เปนตน
การงอกของพชใบเลยงค การงอกแบบใบเลยงอยเหนอดน (epigeal germination) คอ การงอกของเมลดพนธท
มใบเลยงชขนมาเหนอดน โดยขนตอนแรกของการงอก เมลดพนธดดนำเขาไป เมลดมลกษณะ
พองโต รากแรกเกดแทงทะลออกมาลงสพนดน ตอมาไมนาน มรากแขนงแตกออก ลำตนใตใบ
เลยงเรมปรากฏมลกษณะโคงงออยเหนอดน แลวดงสวนของใบเลยงตามขนมาเหนอดน เมลด
พนธพชทงอกในลกษณะน สวนใหญทเหนอยเหนอดนคอ สวนของลำตนทอยใตใบเลยง เชน
ถวเหลอง (Glycine max) ถวแดงหลวง (Phaseolus vulgaris) และ
ละหง (Ricinus communis) นอกจากน ยงมพชใบเลยงเดยวบางชนดทมลกษณะพเศษ สามารถ
งอกแบบอพเจยล เชน เมลดหอม
4. จำแนกโดยอาศยกระบวนการสงเคราะหแสง (Photosynthesis Process Classification)
• กลมพช C3 หมายถง พชทมระบบการตรงคารบอนไดออกไซดดวย Calvin Cycle เพยง
อยางเดยว ทชน mesophyll cells จะเหนไดวาใน Calvin Cycle สารอนทรยตวแรกทเกดขน
จากการตรงคารบอนไดออกไซดคอ PGA จงเปนสารทมคารบอน 3 อะตอม เราจงเรยกพช
กลมนวา พช C3 และมขบวนการหายใจแสง photorespiration เกดขน ไดแก ขาว ขาว
สาล ขาวไรย ขาวโอต ขาวบารเลย ทานตะวน ถวเหลอง ถวลสง ฝาย แครอท บท เปนตน
http://www.thaigoodview.com/node/93488
● กลมพช C4 หมายถง พชทสามารถตรง CO2 ได 2 ครง โดยครงแรกจะ
เกดขนทชน mesophyll cells และครงท 2 จะเกดขนทชน bundle sheath
cells และพช C4 นจะไมมขบวนการ photorespiration หรอมนอยมาก
ไดแก ออย ขาวโพด ขาวฟาง หญารงนก (Rhodes grass) และหญาแพรก
เปนตน
http://archive.wunjun.com/udontham/4/32.html
ครงแรกกรดฟอสโฟอนอลไพรวก ( phosphoenolpyruvic
acid : PEP ) ตรง CO2 เปนสารทมคารบอน 4 อะตอม เรยกวา กรดออก
ซาโลแอซตก (oxaloacetic acid :OAA ) ซงเปนสารประกอบคงตวชนด
แรกทไดจากปฏกรยาตรง CO2
ครงทสอง OAA มการเปลยนแปลงหลายขนตอนและ
ลำเลยงผานพลาสโมเดสมาตามายงเซลลบนเดลชท สารคารบอน 4
อะตอม ทลำเลยงมานจะปลอย CO2 ใหกบ RuBP ในวฏจกรคลวนกลาย
เปนสารทม คารบอน 3 อะตอม ซงจะลำเลยงกลบมาทสโตรมาของ
เซลลมโซฟลลและเปลยนแปลงเปนสาร PEP เพอจะตรง
คารบอนไดออกไซดอกครงหนง
● กลมพช CAM หมายถง พชทตรง CO2 ในเวลากลางคน และนำมาสงเคราะห
อาหารในเวลากลางวน กลาวคอ มการตรงคารบอนอนนทรย ทง 2 ครง ใน
mesophyll cell เดยวกน เพยงแตตางเวลา คอ ตรงคารบอนในรปของ HCO3- ใน
เวลากลางคน และตรงคารบอนในรปของ CO2 ดวย วฏจกรคลวนในเวลากลางวน
ไดแก ตะบองเพชร โบตน พยาไรใบ พชพวกนจะมประสทธภาพในการใชนำสง
แตจะมอตราการเจรญเตบโตชา
5. จำแนกโดยอาศยการตอบสนองตอชวงแสง
(Photoperiod Sensitivity Classification)
1. Short-day plants (พชวนสน)
หมายถง พชทออกดอกเมอชวงกลางวนสนกวาชวงวน
วกฤต ไดแก ยาสบ เบญจมาศ ถวเหลอง ขาว และสตรอเบอร เปนตน
2. Long-day plants (พชวนยาว)
หมายถง พชทออกดอกเมอชวงกลางวนยาวกวาชวงวน
วกฤต ไดแก ขาวสาล ขาวโอต ปวยเลง ขาวบารเลย แรดช และผกกาด
หวาน เปนตน
3. Day-neutral plants (พชทไมตอบสนองตอชวงวน) หมายถง พชทออกดอกไดทกชวงแสง โดยไมขนกบชวงวน เชน ขาวโพด ขาวฟาง มะเขอเทศ ฝาย และแตงกวา เปนตน
ชวงวนวกฤต (Critical day length)
หมายถง ความยาวของชวงกลางวนทมผลตอการออกดอก
ของพช สวนใหญพชทตอบสนองตอชวงวนมกเปนพชในเขตอบอน
6. จำแนกโดยอาศยความตองการนำ (Water Requirement Classification)
1. Hydrophytes คอ กลมพชทตองมนำอยในบรเวณเจรญเตบโต
ซงแบงเปน 2 พวก คอ
1.1 aquatic plants ตองอยในหรอแชนำ
1.2 bog plants พวกทอยในดนแฉะได
2. Mesophyte คอ พชปลกทวๆ ไป (common land plants)
3. Xerophyte คอ พชทนแลง (drought tolerant) สวนมากเปนพชตระกลหญา
4. Aerophyte คอ พชกลมทมรากทไมตองหยงลงดนกสามารถใชความชนใน
อากาศได เชน กลวยไมตางๆ
5. Halophyte คอ พชทนดนเคม ความจรงพชกลมน คอ serophytes ทยงขนได
ในดนทเคม คอ ดนทมปรมาณเกลอสง ทำใหการดดนำเขาในลำตนเปนไปได
ยากขน
7. จำแนกโดยอาศยการตอบสนองตออณหภม
(Temperature Sensitivity Classification)
1. Tropical plants พชเขตรอน
อณหภมเฉลยตลอดปอยระหวาง 25-30 °C การเพาะปลก
อาจจะไมมปญหาการขาดฝน แตในเขตรอนแหง จะมฤดฝน
สลบกบฤดแลง
2. Subtropical plants พชเขตกงรอน
อณหภมเฉลยในเวลากลางวนสงกวา 20 °C ตลอดป และม
ความแตกตางระหวางอณหภมกลางวนกบกลางคน โดยเฉพาะ
ฤดหนาวอณหภมอาจลดตำกวา 5 °C ปญหาสำคญในเขตดง
กลาวคอ ขาดฝนในชวงฤดแลง และฤดหนาว
3. Temperate plants พชเขตหนาว และเขตอบอน
ในฤดรอนจะมแสงมากกวาฤดอน อณหภมเฉลยในฤดรอน
ประมาณ 25 °C และจะลดลงเหลอ 0 °C ในฤดหนาว
การสญเสยนำจากการระเหย และคายนำของพชจะมมากใน
ฤดรอน
7. จำแนกโดยอาศยการตอบสนองตออณหภม (Temperature Sensitivity Classification)
8. จำแนกตามวธการทางพชสวน
( Horticulture Classification)
9.จำแนกตามวธการทางพชไร
(Agronomy Classification)
สวนใหญเนนทางการเขตกรรมและการใชประโยชน
วธการจำแนกพช (ตอ)
ความแตกตางระหวางพชไรและพชสวน
พชไร - ปลกในพนทมาก - ราคาตอหนวยพนทตำ - Extensive care - สวนใหญใชเปนอาหาร และปจจยอนๆ เชน ฝาย
พชสวน - ปลกในพนทนอย - ราคาตอหนวยพนทสง - Intensive care - เปนทงอาหารและ สนทรยภาพ
พชโดยทวไป = Plant
พชปลก = Crop
พชไร = Agronomy: Field Crop
พชสวน = Horticulture Crop
การจำแนกพชไร จำแนกตามการใชเปนอาหารและ/หรอ ประโยชนทางการ เกษตร ได 12 กลม 1. พชอาหารสตว (Forage Crop) สวนใหญเปนพชตระกลหญาและพชตระกลถว
http://www.google.co.th/search?q=%E0%B8%AB%E0%B8%8D%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B8%8B%E0%B8%B5%E0%B9%88&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=SJ3FUcGlPM-qrAeTnoCoAQ&ved=0CAcQ_AUoAQ&biw=1280&bih=709#tbm=isch&sa=1&q=%E0%B8%AB%E0%B8%8D%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B8%A2&oq=%E0%B8%AB%E0%B8%8D%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B8%A2&gs_l=img.3..0l10.21918.24515.0.25795.8.7.0.0.0.2.298.1123.3j2j2.7.0...0.0...1c.1.17.img.ce6FVwVoxU0&bav=on.2,or.r_qf.&bvm=bv.48293060,d.bmk&fp=820ef0ef85c011b9&biw=1280&bih=666&imgdii=_
จดแบงรปแบบพชอาหารสตวตามลกษณะการจดการ
หญาแหง (hay) ตดใหสตวกนสดๆ (soiling crops)
การทำหญาหมก (silage crops) การปลอยใหสตวลงไปแทะเลมเอง (pasture crops)
2. ธญพช (Cereals Crops) พชอาหารมนษยทไดจากพชตระกลหญา โดยการนำเมลด มาใชประโยชน
www.tnews.co.th/html/read.php%3F...d%3D9834 pirun.ku.ac.th/~b4910101/oh1.html pkcf.gigamag.net/index.php%3Ftop...%3D563.0
3. พชใหเมลด (Grain Crops)
พชทปลกเพอเอาเมลดมาเปนอาหาร
www.tnews.co.th/html/read.php%3F...d%3D9834 www.rakbankerd.com/agriculture/o...tblplant storybyoul.wordpress.com/2010/03/25/023/
healthdeena.blogspot.com/2010/04...ost.html www.bloggang.com/viewdiary.php%3...ate%3D29
4. พชหว (Root/tuber crops)4.1 พชหวทเกดมาจากสวนราก เรยกวา root crops
www.eco-agrotech.com/index.php%3...type%3D2 variety.teenee.com/foodforbrain/...848.html
4.2 พชหวทเกดมาจากสวนลำตนใตดนขยายตวเปนหว
เรยกวา tuber crops
www.our-teacher.com/our-teacher/...adge.htm topicstock.pantip.com/jatujak/to...881.html
5. พชเสนใย (Fiber Crops)
เสนใยจากเปลอก ใบหรอดอก เพอใชในการทอผา หรอทำเชอก
www.rd1677.com/branch.php%3Fid%3D44368 203.172.204.162/web/thaiEnclycro...p189.htm
www.natres.psu.ac.th/Department/...enaf.htm
6. พชนำตาล (Sugar Crops)
www.maemoh.org/maemoh45/maemoh8/...h8_5.htm www.rakbankerd.com/agriculture/o...tblplant
ออย และขาวฟางหวาน
7. พชกระตน และยาเสพยตด (Stimulants medicinal and narcotic crops)
www.bloggang.com/viewdiary.php%3...log%3D25 learners.in.th/file/man_b25/list...page%3D2
www.igetweb.com/www/happycup/ind...3D282879
www.pinonlines.com/node/6873
8. พชนำมน (Oil Crops)
storybyoul.wordpress.com/2010/03/25/023/ healthdeena.blogspot.com/2010/04...ost.html www.thaipoem.com/forever/poem.ph...3D113256
learners.in.th/file/butterfly/view/74716
www.rakbankerd.com/kaset/openweb...tblplant
www.oknation.net/blog/motorcyrub.../entry-3
9. พชทใชเปนปยพชสด (Green manure Crops)
ไถกลบพชนนเมอยงสดอย หรอเมอออกดอกแลว เพอให
รากพชผสลายเปนปยปรบปรงสภาพดนตอไป นยมใชพชตระกล
ถว เนองจากสามารถเพมปรมาณธาตอาหารหลกบางชนด เชน
N และ P
10. พชทปลกแทนพชหลก (Catch Crops)
กรณทพชหลก (main crop) เมอปลกแลวเกดความเสย
หาย กอนเกบเกยวได หรอเกดฝนชากวาปกตหรอแลงระหวางปลก
ทำใหไมสามารถเกบผลผลตได กตองหาพชอายสนพอจะใช
ประโยชนจากธรรมชาตในชวงทเหลอของฤดนนปลกเอาประโยชน
แทนพชหลก เชน ปลกถวอายสนๆ ชดเชยขาวทไมไดผลผลต
11. พชคลมดน (Cover Crops) ปลกเพอใหแผคลมผวหนาดนเพอลดการชะลางพงทลาย
เนองจากฝนลม หรอคลมแผเพอสงวนความชมชนของดนใน
ปลายฤดฝนเอาไวใหพชอนไดใชประโยชนจากความชมชน และ
ปลดปลอยแรธาตอาหารในดน ปกตนยมใชพชตระกลถวเปนเถา
เชน ถวคารโลโปโกเนยม
12. พชรวมกน (Nurse/companion Crops)
พชทปลกรวมพนดนเดยวกนพรอมๆ กบพชอน โดยมชวง
เกบเกยวเหลอมกน การปลกพชรวมกนน พชกจะแขงขนกนใช
ปจจยดาน อาหารพช ความชน และแสงสวาง จงควรพจารณา
เฉพาะพชทแขงขนกนใหนอยทสด สาเหตทตองปลกรวมกนแตเกบ
เกยวตางเวลากน กเพอเอาประโยชนจากธรรมชาตในภมประเทศ
บางแหงเทานน เชน ปลกพชตระกลถว หรอปลกหญา แลวแทรก
ดวยพชอายสนหรอยาวกวาลงไปซงอาจเปนธญพช